“Όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί ξεκινάνε από τις πόλεις”

Oswald Spengler

Γιατί Δημιουργήθηκαν οι πρώτες πόλεις; Οι κάτοικοι των πρώτων πόλεων εγκατέλειπαν το φυσικό περιβάλλον για να ενταχθούν σε ένα νέο, τεχνητό, αστικό περιβάλλον.

ΠολιτισμόςΠολιτεία ΠολίτευμαΠολιτική

Πόλη:

Πόλη είναι μία αστική περιοχή με μια σχετική πυκνότητα πληθυσμού.

•Μέσα στην πόλη έχει δημόσια κτήρια και υπηρεσίες.

• Αποτελείται συνήθως από κατοικημένες, βιομηχανικές και επιχειρησιακές περιοχές.

• Ένας οικισμός χαρακτηρίζεται ως πόλη όταν έχει τουλάχιστον 10.000 κατοίκους.

•Οι κάτοικοι της πόλης έχουν διαφορετικές επαγγελματικές δραστηριότητεςκαι κυρίως ασχολούνται με μη αγροτικά επαγγέλματα.

Διαχρονική Εξέλιξη της Πόλης

Οι πρώτοι οικισμοί διαμορφώθηκαν για να καλύψουν πρωταρχικές ανάγκες επιβίωσης, ασφάλειας, άνεσης, οργάνωσης, δημιουργώντας αξίες κοινωνικής συνοχής και την απαρχή του πολιτισμού.

Περιτοιχισμένες πόλεις-φρούρια της μακρινής αρχαιότητας

Πόλεις κράτη της Αρχαίας Ελλάδας

Πόλη Πρωτεύουσα Κράτους- Διοικητικό Κέντρο

Μεγαλιθικές πόλεις

Πόλεις-φέουδα του μεσαίωνα

Πόλη Βιοτεχνικό Κέντρο

Βιομηχανικές μεγαλουπόλεις του εικοστού αιώνα

Σημεία Αναφοράς μέσα στη Πόλη

Σχεδόν κάθε πόλη έχει ένα τουλάχιστον κύριο σημείο αναφοράςένα ευρύτερα αναγνωρίσιμο τοπόσημο.

Τοπόσημο μπορεί να είναι: Ψηλά κτίρια, γέφυρες, πλατείες εκκλησίες,αγάλματα και άλλα γλυπτά.

Στην Αθήνα;

Στην Θεσσαλονίκη;

Στη Ρώμη;

Στο Παρίσι;

Στο Λονδίνο;

Στη Νέα Υόρκη;

Χωρική Αντίληψη

Όλα τα ζώα διαθέτουν κάποιου είδους σύστημα χωρικής αντίληψης και αξιολόγησης. Το σύστημα χωρικής αντίληψης του εγκεφάλου αναλύει, ερμηνεύει και συνθέτει διαρκώς τα χωρικά δεδομένα που καταφθάνουν από τις αισθήσεις κατά κύριο λόγο από την όραση στους ανθρώπους.το σύστημα χωρικής αντίληψης χρησιμοποιεί ένα πολύ περιορισμένο λεξιλόγιο όπως:

ΕπιφάνειαΌριοΚλίσηΚενόΌγκοςΑπόστασηΜπροστά απόΠίσω από

Ο κόσμος, όπως τον «βλέπει» το σύστημα χωρικής αντίληψης, είναι ένας κόσμος από επιφάνειες, στερεά σχήματα και κενό χώρο.

Πόλεις κράτη της Αρχαίας Ελλάδας

Περιτοιχισμένες Πόλεις Φρούρια

Μεγαλιθικές Πόλεις

Πόλεις Φέουδα του Μεσαίωνα

Ο Ρομαντισμός εκδηλώνεται στις αρχές του Ι9ου αιώνα ως ένα νεωτεριστικό κίνημα ενάντια στο στείρο ακαδημαϊσμό. Αντλεί τα θέματά του από τη σύγχρονη εποχή και το περιβάλλον με μια ιδιαίτερη αγάπη για τα εξωτικά θέματα (από την Αλγερία για παράδειγμα), για τους αγώνες των λαών για αποτίναξη της δουλείας και της καταπίεσης, ή θέματα πάλης ενάντια στα στοιχεία της φύσης τοΜεσαίωνα κτλ.

Ρομαντισμός

Κάσπαρ Φρήντριχ Ο Μοναχικός Περιπατητής στα σύννεφα (1817-1818)

Ένας μοναχικός άνθρωπος κοιτάζει το τοπίο από ένα ψηλό βραχώδες σημείο, πιθανόν από την κορυφή κάποιου βουνού. Έχει την πλάτη γυρισμένη προς εμάς “αναγκάζοντας” μας να βλέπουμε ότι βλέπει και κατ'επέκταση να βιώνουμε και ότι βιώνει. Ο θεατής συμμετέχει στην εμπειρία αυτού του άγνωστουανθρώπου που στέκεται μπροστά του, με ένα πράσινο πανωφόρι, ένα μπαστούνι περπατήματος και τα μαλλιά να ανεμίζουν στον δυνατό αέρα.Πιο μπροστά τα σύννεφα μοιάζουν περισσότερο με θάλασσα έτσι όπως κρύβουν πίσω τους το τοπίοαφήνοντας να ξεπροβάλλουν μόνο κάποιες βουνοκορφές. Το σκηνικό συνεχίζει το ίδιο μέχρι τονορίζοντα που σμίγει με τον ουρανό. Το θέμα του πίνακα παραμένει πιστό στις Ρομαντικές αξίες. Ημελαγχολία και η απελπισία μπροστά στην αιώνια φύση. Η τραγική συνειδητοποίηση της φθοράς τηςύλης σε σύγκριση με τα ιδανικά και τις αξίες που παραμένουν άφθαρτα και αναλλοίωτα στο χρόνο.Το κεντρικό πρόσωπο του πίνακα αναλογίζεται το μέγεθος της εφήμερης ύπαρξης του και κατά-βάθοςυποκλίνεται μπροστά στο μεγαλείο της αιωνιότητας. Η στάση του αποτελεί επίσης μια ακόμα απέλπιδηπροσπάθεια του ανθρώπου να ανακαλύψει τα δεσμά που κάποτε τον ένωναν με τη μητέρα φύση.

Giovanni Antonio Canaletto 1697-1768

Giovanni Antonio Canaletto 1697-1768

Turner, John Mallord William 1775-1851

Turner, John Mallord William 1775-1851

Βιομηχανικές Πόλεις

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος- Βομβαρδισμός της Δρέσδης Επιδρομή των Συμμάχων 13 μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 1945.

Ο μαζικός βομβαρδισμός προκάλεσε τεράστιες υλικές ζημιές. Το ένα τρίτο των σπιτιών της πόλης τυλίχτηκε στις φλόγες, όπως και το 90% του ιστορικού κέντρου της πόλης. Συνολικά καταστράφηκαν πάνω από 6.480.000 τετραγωνικά μέτρα. Τα απαράμιλλα μπαρόκ και αναγεννησιακά μνημεία της Δρέσδης, όπως η όπερα Semperoper και το παλάτι Τσβίνγκερ, καταστράφηκαν. Στις 15 Φεβρουαρίου κατέρρευσε και το σύμβολο της πόλης, ο περίφημος καθεδρικός Ναός της Παναγίας (Frauenkirche).

Πάμπλο Πικάσο Γκουέρνικα 1937

•ορίζουν αστικό χώρο

•καθορίζουν ιδιόκτητο χώρο

•περιορίζουν ζωτικό χώρο

•κατευθύνουν τον άνεμο της πόλης

•οδηγούν τους δρόμους μέσα στην πόλη

•οι τοίχοι της πόλης συνθέτουν αστικά τοπία

Οι τοίχοι της πόλης

ΤσιμεντούποληΗ διάταξη του περιβάλλοντα χώρου επιδρά στην ανθρώπινη διάθεση

Οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων όπως η Αθήνα, μπορούν να αντιληφθούν ότι η διαβίωση ανάμεσα σε πελώριους όγκους και ατέλειωτες επιφάνειες κτιρίων έχει επίδραση, όχι μόνο στην ψυχολογία, αλλά και στη διαμόρφωση πτυχών της προσωπικότητας τους. Συνήθως αυτή η επίδραση αποδίδεται στις «ψυχρές, έξω από την ανθρώπινη κλίμακα σύγχρονες μεγαλουπόλεις με τα οικοδομικά μεγαθήρια τους».

Όλα τα ζώα διαθέτουν κάποιου είδους σύστημα χωρικής αντίληψης και αξιολόγησης.ερεθίσματα του χώρου γύρω μας σε σύνθετες, αξιοποιήσιμες πληροφορίες χωρικής αντίληψης του εγκεφάλου που μπορούμε να έχουμε ολοκληρωμένη αίσθηση αλλά και συναίσθηση του χώρου που μας περιβάλλει ανά δεδομένη στιγμή.το σύστημα χωρικής αντίληψης του εγκεφάλου αναλύει, ερμηνεύει και συνθέτει διαρκώς τα χωρικά δεδομένα που καταφθάνουν από τις αισθήσεις -κατά κύριο λόγο από την όραση στους ανθρώπους, καθότι είμαστε οπτικά όντα.

το σύστημα χωρικής αντίληψης χρησιμοποιεί ένα πολύ περιορισμένο λεξιλόγιο όπως:

Οι πληροφορίες που μεταδίδει κατά την επεξεργασία των διαφόρων ερεθισμάτων κωδικοποιούνται σε βασικές έννοιες που, αν μεταφράζονταν, θα αντιστοιχούσαν σε λέξεις όπως:

επιφάνειαόριοκλίσηόγκος απόστασηανάμεσαμπροστά από πίσω από

Ο κόσμος, όπως τον «βλέπει» το σύστημα χωρικής αντίληψης, είναι ένας κόσμος από επιφάνειες, στερεά σχήματα και κενό χώρο.

Αστικά Τοπία

Tα μουντά και πληκτικά αστικά τοπία πόλεων μπορούν να μεταμορφωθούνσε μαγευτικούς τόπους περιπλάνησης.

Σύστημα χωρικής αντίληψης συνθέτει διαρκώς αρχετυπική «εικόνα»

Στη θέση των πολυώροφων οικημάτων και των λοιπών κτιρίων της πόλης, ορθώνονται πολυσύνθετα στερεά συμπλέγματα από επιφάνειες, που δεσμεύουν χώρο και συγχρόνως τον κατακερματίζουν. Δεν υπάρχουν τοίχοι υπάρχουν πελώρια τείχη που υψώνονται κάθετα και απαγορεύουν τη συνέχεια, ενώ παράθυρα και πόρτες δεν είναι παρά ανοίγματα-δυνατότητες πρόσβασης στο μέσα ή στο έξω. Λεωφόροι, στενά, στοές και κάθε είδους διάδρομοι μεταξύ των κτιρίων αποτελούν διόδους-περάσματα προς μια γοητευτική απειρία δυνατών κινήσεων στη σκακιέρα του χώρου.

Φουτουρισμός

Ο Φουτουρισμός ήταν λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό κίνημα του 20ου αιώνα. Θεωρείται κυρίως ιταλική σχολή στο χώρο της λογοτεχνίας και της τέχνης που ωστόσο υιοθετήθηκε και από καλλιτέχνες άλλων χωρών, ειδικότερα της Ρωσίας. Ο Φουτουρισμός αναπτύχθηκε σχεδόν σε όλες της μορφές της τέχνης, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την ποίηση, τη μουσική, το θέατρο, αλλά και στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Τοποθετείται χρονικά την περίοδο 1909-1920. Βασική μορφή του φουτουριστικού κινήματος αποτέλεσε ο Ιταλός ποιητής Φίλιππο Τομάσο Μαρινέτι που είναι και ο δημιουργός του περίφημου ιδρυτικού μανιφέστο του Φουτουρισμού. Αρχικά δημοσιεύτηκε στο Μιλάνο (1909) αλλά και στην γαλλική εφημερίδα Le Figaro (Φιγκαρό) στις 20 Φεβρουαρίου 1909.

Οι Φουτουριστές εισήγαγαν κάθε νέο μέσο στην καλλιτεχνική έκφραση και χαιρέτησαν τα νέα τεχνολογικά μέσα της εποχής ως ένα θρίαμβο του ανθρώπου απέναντι στη φύση. Αντιτάχθηκαν στο Ρομαντισμό, τις παλιές τεχνοτροπίες, την παράδοση, την ηθική, την αρχαιολογία, τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες κλπ. και ύμνησαν την ταχύτητα και τις βιομηχανικές πόλεις. Κατά την έκφρασή τους: «ένα αυτοκίνητο... είναι ωραιότερο από τη Νίκη της Σαμοθράκης», ενώ επιζητούσαν να υμνηθεί η δύναμη, η ταχύτητα, ο πόλεμος, οι μηχανές και τα πολυβόλα! Πρότειναν ακόμα τη χρήση ενός εναλλακτικού συντακτικού της γλώσσας στην τέχνη.

Όπως θα γράψει και ο ίδιος ο Μαρινέτι:

«O Φουτουρισμός βασίζεται στην πλήρη ανανέωση της ανθρώπινης ευαισθησίας, που προκαλείται από τις μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τον τηλέγραφο, το τηλέφωνο, το φωνόγραφο, το ποδήλατο, τα η μοτοσικλέτα, το αυτοκίνητο, τα ο υπερωκεάνιο, το πηδαλιουχούμενο, το υπερωκεάνιο, το αεροπλάνο, το αυτοκίνητο τον κινηματογράφο, τη μεγάλη εφημερίδα δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη πως αυτά τα μέσα επικοινωνίας, μεταφοράς και πληροφόρησης ασκούν αποφασιστική Επίδραση στην ψυχή τους».

Φουτουρισμός Antonio Sant Elia

Φουτουρισμός Antonio Sant Elia

Φουτουρισμός Antonio Sant Elia

Φουτουρισμός Antonio Sant Elia

Φουτουρισμός Antonio Sant Elia

Robbie Cornelissen

Robbie Cornelissen

Στο μυθιστόρημα του Jonathan Swift, “Ταξίδια του Γκιούλιβερ” οραματίστηκε ένα νησί πόλη που επιπλέει στον ουρανό . Το νησί αιωρείται πάνω από τη γη με τη χρήση της δύναμης του μαγνητισμού . Στη δεκαετία του 1920 ο Hugo Gernsback πρότεινε την πλωτή πόλη του μέλλοντος. Η πόλη του μεγέθους της Νέας Υόρκης θα μπορούσε να επιπλέει αρκετά μίλια πάνω από την επιφάνεια της γης , όπου ο αέρας είναι πιο καθαρός και απαλλαγμένος από ασθένειες που μεταφέρουν βακτήρια.

Πλωτές Πόλεις

Buckminster Fuller

Buckminster Fuller

Buckminster Fuller

Javier Alcalde Εικονογράφος

Ο Κονστρουκτιβισμός (Constructivism) αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα, κυρίως στη ζωγραφική και τη γλυπτική, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1913-1930 στη Ρωσία. Θεμελιωτής του κινήματος θεωρείται ο Ρώσος καλλιτέχνης Βλαντίμιρ Τάτλιν (Vladimir Tatlin). Ως πρόδρομοι του Ρωσικού κονστρουκτιβισμού αναφέρονται πολλές φορές τα κινήματα του Φουτουρισμού και του Κυβισμού, με τα οποία είναι γεγονός πως ήρθε σε επαφή και ο Τάτλιν στο Παρίσι. Το κίνημα του κονστρουκτιβισμού συνδέθηκε όμως επίσης με τη σχολή του Μπαουχάους στη Γερμανία καθώς και με τον Νεοπλαστικισμό.

Κονστρουκτιβισμός

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία του Τάτλιν ένωσε και άλλους Ρώσους καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και οι γλύπτες Antoine Pevsner και Naum Gabo. Η πρώτη αυτή ομάδα δημοσίευσε και το Μανιφέστο της το 1920 (ή 1921). Θεωρείται ότι μέσα από αυτό το μανιφέστο γεννήθηκε και ο όρος –κονστρουκτιβισμός (αγγ. construct, ελλ. μφ. κατασκευάζω) καθώς μία από τις διακηρύξεις του κινήματος ήταν πως η τέχνη "κατασκευάζεται". Ένα από τα συνθήματα του ήταν επίσης το «Τέχνη στη Ζωή". Κύριο χαρακτηριστικό του κινήματος του κονστρουκτιβισμού αποτελούν οι απολύτως αφηρημένες κατασκευές. Απουσιάζουν οι συμβατικές αναπαραστάσεις αντικειμένων ενώ δίνεται έμφαση στην απεικόνιση γεωμετρικών μορφών. Η απόδοση των θεμάτων είναι τις περισσότερες φορές ακραιφνώς μινιμαλιστική και συχνά με διάθεση πειραματισμού. Οι κονστρουκτιβιστές θαύμαζαν τις μηχανές και την τεχνολογία της εποχής σε βαθμό που χρησιμοποιούσαν πολλά βιομηχανικά υλικά (πλαστικό, γυαλί ή σίδερο) στην κατασκευή των έργων τους. Ο κονστρουκτιβισμός συνδέθηκε στενά και με την αρχιτεκτονική.

Georgy Tikhonovich Krutikov (1899–1958)

Georgy Tikhonovich Krutikov (1899–1958)

Georgy Tikhonovich Krutikov (1899–1958)

Lebeus Woods

Lebeus Woods

Lebeus Woods

Archigram

Archigram

Archigram

Archigram

Archigram

O Καλλιτέχνης Yang Yongliang σπούδασε παραδοσιακή κινεζική ζωγραφική και καλλιγραφία στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών στη Σαγκάη, και οι ψηφιακά επεξεργασμένες φωτογραφίες του αποτελούν μια μίξη παραδοσιακών τοπίων με την προσθήκη σουρεαλιστικών και φουτουριστικών εικόνων. Στη σειρά του The Moonlight μεταφέρει στους λόφους της Κίνας ένα υπέρ-αστικοποιημένο μέλλον, όπου στεγάζεται μια μεγαλούπολη που λαμπυρίζει τη νύχτα.

Yang Yongliang

Tabaimo-Ιάπωνας Καλλιτέχνης

Tabaimo-Ιάπωνας Καλλιτέχνης

Superstudio Adolfo Natalini και Cristiano Toraldo, Φλωρεντία 1966.

Superstudio

Sarah Sze American Artist Venice Biennale 2013

Sarah Sze

Rachel Champions