خدا نام به

درسچهارده

وخاك آب منابع

92زمستانرضايي مرضيهتهران1منطقه

شوند می تقسیم دسته دو به طبیعی :منابع1- ناپذیر تجدید منابع 2- پذیر تجدید منابع

روی در دیگر برخی و زمین زیر در منابع از برخیدارند قرار زمین

و 1فعاليت كرده رامطالعه كتابگروه باافراد مشورت از پس

دهيد ،پاسخ .خود

داريد؟ دريافتي چه زير تصوير از

است الهي بزرگ نعمت ويك حياتي منبع يك .آبنيازدارند آن به زنده موجودات .همه

تامين كجا از انسان نياز مورد آبشود؟ مي

) رودها ) سطحي هاي آب

) وقنات ) ،چشمه چاه زميني زير هاي آب

حوضه سه به ها آبریز حیث از ایران رودهایشوند می :تقسیم

1- مازندران دریای آبریز حوضه

دریای -2 و فارس خلیج آبریز حوضهعمان

3- داخلی آبریز حوضه

ايران آبريز هاي حوضه نقشه

1- مازندران دریای آبریز حوضه

که است هایی رودخانه پایه سطح مازندران دریایکوه Nخراسان های کوه Nالبرز ارتفاعات های آب

از را آذربایجان فالت از قسمتی و کردستان هایتقریبی مساحت به ای حوضه

جنوبی 206750 حوضه به و کشیده کیلومترمربع . بیش واز رساند می دریا کوچک 350این خانه رود

. این های رودخانه ترین مهم برد می بهره وبزرگعبارتند مشرق به مغرب از حوضهاترک : و Nسفیدرود،چالوس،هراز،Nارس Nاز.

1- مازندران دریای آبریز حوضه

ودریای -2 فارس خلیج آبریز حوضه عمان

. از که است ایران در آبریز حوضه ترین وسیعامتداد شرقی بلوچستان تا غربی کردستان

جنوب. وارتفاعات زاگرس های ناهمواری دارداین رودهای از بسیاری سرچشمه جازموریان

. بزرگ منبع دو زردکوه و الوند است حوضهمی بشمار حوضه این های رودخانه آب تامین

عبارتند. حوضه این رودهای ترین مهم روندمیناب: و Nشور، Nجراحی،N ٰکارون،N ٰگاماساب .از

ودریای -2 فارس خلیج آبریز حوضه عمان

3- ایران داخلی آبریز حوضه

و مرکزی های وکوه زاگرس های کوه رشته بینهای وکوه مرکزی های کوه رشته بین همچنین

اند گرفته قرار .شرقی

دائمي رود فصلي رود

قنات

به دست قبل سال هزار چندین در باستان ایرانیان ابتکار

را آن که زده کهریز جدیدی یا نام قنات.گذاردهٰ اند

تاکنون جهان در خود نوع در که اختراع این بااز توجهی قابل مقدار میٰ توان است، بیٰ نظیر

زیرزمینی سطح آبهای به و کرد آوری جمع رارساند .زمین

قنات دروني نماي

قنات بيروني نماي

گناباد قنات

و است جهان قناتٰ های ژرفترین از یکی و قدیمیٰ ترین گناباد قنات . از یکی گناباد قنات میٰ رسد باستان دوران به آن پیشینه

گذارتان و گشت عمر در که است دستٰ سازهٰ هایی عجیبٰ ترین . و دارد قرار عمیق و تاریک هزارتویی در چون ببینید میٰ توانید

آراستهٰ اند را آن زیبایی شکل به قدیم، ایران .معماران

آب منبع قنات تنها بلکه است، دنیا قنات بزرگترین تنها نه قنات اینمنطقه در رودخانهٰ ای یا چشمه هیچ و میٰ آید حساب به گناباد زندهباعث که قناتی کرد؛ نخواهید پیدا قنات این جز به شهر این بیابانیآمدترین و پررفت و مهمٰ ترین از یکی به را آن و شد شهر این رشد

کرد تبدیل کشور .شهرهای

شهر در حیات و تولید عامل کنون، تا هخامنشیان دوره از قنات این . شماره به قنات این بودهٰ است گناباد سازمان ۵۲۰۷کویری در

شدهٰ است ثبت .یونسکوقنات این از ۳۳۱۱۳طول متجاوز آن چاهٰ های تعداد و حلقه ۴۷۰متر

n حدودا نیز آن چاه مادر عمق است ۳۰۰تا ۲۸۰و متر

اسالم از قبل تا هخامنشیان دوره از سدسازی

جغرافیایی نیاز واسطه به هخامنشی پادشاهانآبادانی و گسترش در كه ای عالقه و ایران كشور

دادند می نشان خود از فرمانروایی تحت سرزمیندر زیادی بندهای و سدها خود امپراتوری زمان ،در

ساختند ایران جنوبی و غربی جنوب .بخشهای

بر هخامنشیان زمان در كه آبگیرهایی و بندها بر عالوهزمان آن در شد، ساخته فرات و اروند های رودخانه رویآبیاری برای بندهایی نیز فارس در كر« « رودخانه روی بر

شد ایجاد جمشید تخت پیرامون های .زمین

زمان در شده ساخته سدهای تمامی از آثاری كه این بابه تا كه بندها از برخی ولی نیست، دست در ها هخامنشی

پایه دارای اند مانده جای بر رودخانه آن روی بر امروز . ناصری« »بند سدها این جمله ز ا هستند هخامنشی های

در كه واقع ۴۸است جمشید تخت غربی شمال كیلومتریاست .شده

هخامنشي دوره ازسدهاي يكي

شوشتر تاریخی آبی سازهٰ های

پیوسته هم به مجموعهٰ ایآسیابٰ ها، بندها، پلها، از

و کانالٰ ها آبشارها،آب هدایت عظیم تونلٰ های

با ارتباط در که هستنددر و میٰ کنند کار یکدیگر

تا هخامنشیان دورانبهرهٰ جهت ساسانیان،

ساخته آب از بیشتر گیری.شدهٰ اند

انبارسبزوار آب انبار آب

استخر یا و حوض آبٰ انباربرای که است سرپوشیدهٰ ای

زمین زیر در n معموًال آب ذخیره . مناطق در میٰ شود ساخته

از را انبار آب کویری و کمٰ آبجویبارهای یا و باران آب

. n معموًال آب میٰ کنند پر فصلیدر و شده ذخیره زمستان در

. آب میٰ رود کار به تابستانتأسیسات جمله از انبارها

هستند قنات به .وابسته

با آن بندی عایق و تصفیه انبار، آب ساخت نحوه . برای دارد مطابقت علمی و مهندسی اصول

استفاده شیمیایی و فیزیکی روشٰ های از تصفیهکردن. اضافه زاید، مواد شدن نشین ته میٰ شود

و آن تجزیه منظور به نمک از مشخصی حجماز استفاده شده، آزاد کلر توسط کشی میکروب

از استفاده و گندزدایی جهت آهکی ترکیباتاین جمله از گیری بو منظور به زغال کیسهٰ های

است .روشٰ ها

كنيد راتصور آب بي روز ...يك

قدر چه آب سرانه مصرف دونيد مي است؟

مجاز ميزان

ايراني هر مصرف متوسط

150 روز درشبانه ليتر

250 روز 300تا درشبانه ليتر

بگوييد را آب مصرف تفاوت

جديد آبياري سنتي آبياري

بكنيم؟ توانيم مي كمكي چه ما

نكنيم راآلوده .آبكنيم .درستمصرف

عامل چه برآب عالوه شما نظر بهديگري

داراي زنده موجودات درزندگياهميت

است؟ زيادي

خاك

از ای پیچیده مخلوط خاکو آلی معدنی، مواد

زنده موجودات .است

محیط محصوًالت از یکی خاکتغییر معرض در n دائما که است

قرار نمو و.دارد

حال همه در و همیشه خاکبه یا حال یابد می توسعه

یا و خشک مناطق در آهستگیمرطوب مناطق در .سریع

آید؟ می پدید خاک چگونه

ها، سنگ ریز بسیار های تکه از خاکآمده پدید حیوانی مواد و پوسیده گیاهان

روزی. ها سنگ ذرات یا ها تکه است . بودند تر بزرگ های صخره از قسمتی

جانوران بدن از نیز حیوانی و گیاهی مواداند آمده پدید گیاهان .و

شود؟ مي خرد چگونه ها شود، سنگ می خوانده ها سنگ پوسیدگی که سنگ شدن خراب و ریختن فرودهد می رخ گوناگونی های راه به و دارد ادامه .همیشه

ها - سنگ از بزرگی های توده شناورند بزرگ های یخ همان که ها یخچالها آن ریزش و سايیدگی سبب امر همین و رانند می پیشاپیشخود را

شود .می

- ساید می را ها سنگ برخی دارد، بر در که شیمیایی مواد اثر بر که .آب

- . کند می کمک ها سنگ شدن خرد به اغلب نیز حرارت ی درجه تغییر . به هم سپسآب آورند می وجود به سنگ در هایی شکاف سرما و گرما

آن و بندد می یخ جا آن در کند، می نفوذ ها شکاف این درون خود ی نوبهشکافد می هم از و کرده تر گسترده را .ها

- . در شوند ها سنگ شکستن باعث است ممکن نیز درختان های ریشه

می سبز جا آن در افتاده، ها سنگ شکاف درون گیاهان تخم موارد برخی . کند می کمک ها سنگ شکافتن به باز هم این دواند می ریشه و .شود

خرد - در دیگر ای گونه به ها سنگ پیکر بر ها شن کردن پرتاب با نیز باد

. خاک، شدن درست برای گام نخستین پس است سهیم ها آن کردنهاست سنگ شدن .متالشی

خاك از موارداستفادهكدامند؟

غذا - تامين مهم منبع

ووسايل - ظروف ساختزندگي

سازي - ساختمان

- جاده ساخت

دامپروري-

انسان

چه و منفی بعد در چه خاک تغییرات در انسانمهم بسیار نقشی تواند می مثبت بعد در

! حاضر درحال متأسفانه که باشد، وتأثیرگذاراست عملکرده تر قوی منفی های جنبه .درتغییر و تبدیل با انسان اینکه جمله از

غیراصولی، کار و کشت اراضی، کاربریهایسبب ..... و نادرست و رویه بی آبیاری

شده خاک در منفی تغییراتمثبت تاثير تواند می كه امادرصورتي

باشد داشته خاك .وسازنده،بر

آن به خود درجای عامل این با رابطه در کهشد خواهد .پرداخته

ها جلگه در خاك

رودها واطراف ها درجلگهبه خاك ها كوهپايه وبرخي

آلي مواد وجود سبباست حاصلخيز .ومعدني

ياجنوبي مركزي،داخلي مناطق در خاك ايران

علت به مناطق اين خاكآهك يا نمك وجود

كشاورزي درخاك،براينيست مناسب

علت به مناطق دراينوكمبود هوا خشكي

خاك هوموسبارندگي است كم .بسيار

هوموسچيست؟

باقيمانده : گياخاك، هوموسكه جانوران واجساد گياهانوموجب دارد وجود درخاك

شود مي آن . حاصلخيزي

هوموس كه خاكي رنگاست ،تيره دارد

خاك رفتن بين ازصد خاك متر سانتي يك تشكيل براي دانيد مي

زمان است هاسال ًالزم !!!

خاك رفتن ازبين موجب عواملي چهشود؟ مي

بيش -1 مصرفموادغذايي حد ازدرپي پي وكشت

محصول يكندادن واستراحت

خاك .به

وكندن -2 ها بوته قطعموجب كه درختان

فرسايش تسريعشود مي خاك

3- و رويه بي استفادهكودهاي از نامناسب

شيميايي

وجاده -4 ساختمان ايجادهاي خاك روي وكارخانه

كشت قابل

5- خاك در زباله دفن

وآبخيزداري مراتع ها جنگل سازمان

سازمان اين وظيفهاست خاك از .حفاظت

http://www.financial.frw.org.ir/

وظيفه فقط خاك از آياحفاظتاست؟ وآبخيزداري مراتع ها جنگل سازمان

آلودگي بدون زندگي اميد به