. . . ын(ийн) угийн бичиг оршвой

“Ер аливаа хүн өнгөрсөн түүхээ эс мэдвэлбалар ойд төрсөн сармагчин лугаа адил

болой. Уг удмаа эс мэдвэл оюу луутай адил болой”.

“Эртний Монголын хаадын үндэсний их шар тууж оршив” зохиолоос

Нэг. (Өөрийн нэр)

- Үндэс, угсаа : - Овог :

- Төрсөн онлол :

- Төрсөн газар :

- Одоогийн засаг захиргаа :

- Эрүүл мэнд :

Өвчин эмгэг :

Хортой зуршил :

- Гэрлэсэн онлол :

- Хүүхэд :

1.Төрсөн :

- Бойжсон :

Хүү : . . . . . . . . . . . . . Бэр охин : . . . . . . . . . . . . .

- Ач хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ач охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Жич хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Жич охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Жич зээ : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн жич зээ, 4 – р үеийн жич зээ гэх мэтээр тоолно.

1

- Гуч хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Гуч охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Гуч зээ : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Гуч зээнцэр : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн гуч зээ, 4 – р үеийн гуч зээ гэх мэтээр тоолно.

- Дөч хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Дөч охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Дөч зээ : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Дөч зээнцэр : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн дөч зээ, 4 – р үеийн дөч зээ гэх мэтээр тоолно.

- Тач хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Тач охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Тач зээ : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .Тач зээнцэр : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн тач зээ, 4 – р үеийн тач зээ гэх мэтээр тоолно.

Охин : . . . . . . . . . . Хүргэн хүү : . . . . . . . . . . . . . .

Зээ хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Зээнцэр хүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . .

Зээ охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Зээнцэр охин : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн зээ, 4 – р үеийн зээ гэх мэтээр тоолно.

2.Өргөмөл : . . . . .

Нэр: . . . . . . . . . . . . . . . Овог : . . . . . . . . . . . . . Аав : . . . . . . . . . . . . . . Ээж : . . . . . . . . . . . . . Ах: . . . . . . . . . . . . . . . Эгч : . . . . . . . . . . . . . .Дүү : . . . . . . . . . . . . . .

3.Бусад : . . . . .

2

- Ах, бэргэн: . . . . . . . . . . - Дүү, бэр дүү : . . . . . . . . . .

- Ач ах : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач дүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач эгч : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач дүй : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 2 –р үеийн ач ах (эгч, дүү, дүй), 4 – р үеийн ач ах (эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр тоолно. - Эгч, хүргэн ах : . . . . . . . . . .

- Дүй, хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

- Зээ ах : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ эгч : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ дүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ дүй : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 2 –р үеийн зээ ах (эгч, дүү, дүй), 4 – р үеийн зээ ах (эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр тоолно.

Ясан төрөл буюу Авга тал :

Аав : . . . . . . . . . . Ээж : . . . . . . . . . .

Авга аав : . . . . . . . . . . Авга ээж : . . . . . . . . . .

Элэнц авга аав : . . . . . . . . . . Элэнц авга ээж : . . . . . . . . . .

Хуланц авга аав : . . . . . . . . . . Хуланц авга ээж : . . . . . . . . . .

Өндөр авга аав : . . . . . . . . . . Өндөр авга ээж : . . . . . . . . . .

Их авга ах, их авга бэргэн: . . . . . . . . . .

Их авга эгч, их авга хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бага авга ах, бага авга бэргэн: . . . . . . . . . .

Бага авга эгч, бага авга хүргэн ах : . . . . . . . . . .

3

Үеэл ах, үеэл бэргэн: . . . . . . . . . .

Үеэл эгч, үеэл хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Үеэл дүү, үеэл бэр дүй: . . . . . . . . . .

Үеэл дүй, үеэл хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Хаяал ах, хаяал бэргэн: . . . . . . . . . . . . .

Хаяал эгч, хаяал хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Хаяал дүү, хаяал бэр дүй: . . . . . . . . . .

Хаяал дүй, хаяал хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн үеэл, 4 – р үеийн үеэл гэх мэтээр тоолно.

Цусан төрөл буюу Нагац тал :

Нагац аав : . . . . . . . . . . . . .Нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Элэнц нагац аав : . . . . . . . . . . . . .Элэнц нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Хуланц нагац аав : . . . . . . . . . . . . .

Хуланц нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Өндөр нагац аав : . . . . . . . . . . . . .Өндөр нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Их нагац ах, их нагац бэргэн: . . . . . . . . . .

Их нагац эгч, их нагац хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бага нагац ах, бага нагац бэргэн: . . . . . . . . . .

Бага нагац эгч, бага нагац хүргэн ах : . . . . . . . . . .

Бүл ах, бүл бэргэн: . . . . . . . . . .

Бүл эгч, бүл хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бүл дүү, бүл бэр дүй: . . . . . . . . . . Бүл дүй, бүл хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр ах, бүлэнцэр бэргэн: . . . . . . . . . .

4

Бүлэнцэр эгч, бүлэнцэр хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр дүү, бүлэнцэр бэр дүй: . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр дүй, бүлэнцэр хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн бүл, 4 – р үеийн бүл гэх мэтээр тоолно.

Хоёр. (гэргийн нэр)

Үндэс, угсаа :

Овог :

Төрсөн онлол :

Төрсөн газар :

Одоогийн засаг захиргаа :

Эрүүл мэнд :

- Өвчин эмгэг :

- Хортой зуршил :

Ах, бэргэн: . . . . . . . . . . Дүү, бэр дүү : . . . . . . . . . .

- Ач ах : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач дүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач эгч : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Ач дүй : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 2 –р үеийн ач ах (эгч, дүү, дүй), 4 – р үеийн ач ах (эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр тоолно. Эгч, хүргэн ах : . . . . . . . . . .

Дүй, хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

- Зээ ах : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ эгч : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ дүү : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Зээ дүй : . . . . . . . . . . . . . - ын . . . . . . . . . . . , - ийн . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 2 –р үеийн зээ ах (эгч, дүү, дүй), 4 – р үеийн зээ ах (эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр тоолно.

5

Ясан төрөл буюу Авга тал :

Аав : Ээж :

Авга аав : . . . . . . Авга ээж : . . . . . .

Элэнц авга аав : . . . . . . Элэнц авга ээж : . . . . . .

Хуланц авга аав : . . . . . . Хуланц авга ээж : . . . . . . Өндөр авга аав : . . . . . . Өндөр авга ээж : . . . . . .

Их авга ах, их авга бэргэн: . . . . . . . . .

Их авга эгч, их авга хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бага авга ах, бага авга бэргэн: . . . . . . . . . .

Бага авга эгч, бага авга хүргэн ах : . . . . . . . . . .

Үеэл ах, үеэл бэргэн: . . . . . . . . . .

Үеэл эгч, үеэл хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Үеэл дүү, үеэл бэр дүй: . . . . . . . . . .

Үеэл дүй, үеэл хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Хаяал ах, хаяал бэргэн: . . . . . . . . . .

Хаяал эгч, хаяал хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Хаяал дүү, хаяал бэр дүй: . . . . . . . . . .

Хаяал дүй, хаяал хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн үеэл, 4 – р үеийн үеэл гэх мэтээр тоолно.

Цусан төрөл буюу Нагац тал :

Нагац аав : . . . . . . . . . . . . .Нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Элэнц нагац аав : . . . . . . . . . . . . .

Элэнц нагац ээж : . . . . . . . . . . . . . .

Хуланц нагац аав : . . . . . . . . . . . . .

6

Хуланц нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Өндөр нагац аав : . . . . . . . . . . . . .

Өндөр нагац ээж : . . . . . . . . . . . . .

Их нагац ах, их нагац бэргэн: . . . . . . . . . .

Их нагац эгч, их нагац хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бага нагац ах, бага нагац бэргэн: . . . . . . . . . . . .

Бага нагац эгч, бага нагац хүргэн ах : . . . . . . . . . .

Бүл ах, бүл бэргэн: . . . . . . . . . .

Бүл эгч, бүл хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бүл дүү, бүл бэр дүй: . . . . . . . . . .

Бүл дүй, бүл хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр ах, бүлэнцэр бэргэн: . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр эгч, бүлэнцэр хүргэн ах: . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр дүү, бүлэнцэр бэр дүй: . . . . . . . . . .

Бүлэнцэр дүй, бүлэнцэр хүргэн дүү : . . . . . . . . . .

Үүнээс цааш 3 –р үеийн бүл, 4 – р үеийн бүл гэх мэтээр тоолно.

Товч тодруулга тайлбар :

1.Аав - Биеийг төрүүлсний эрэгтэй2.Ээж - Биеийг төрүүлсний эмэгтэй3.Ясан төрөл буюу авга тал – Аав талынхан4.Цусан төрөл буюу нагац тал – Ээж талынхан5.Авга аав, ээж – Аавын аав, ээж6.Нагац аав, ээж – Ээжийн аав, ээж 7. Элэнц аав, ээж – Авга болон нагац аав, ээжийн аав, ээж8. Хуланц аав, ээж – Элэнцийн аав, ээж9. Өндөр аав, ээж – Хуланцын аав, ээж10.Хархүн – Эмэгтэйн ханилсан ханийг албан ёсоор нэрлэх нэр11.Гэргий – Эрэгтэйн ханилсан ханийг албан ёсоор нэрлэх нэр12.Хүү - Өөрийн эрэгтэй хүүхэд 13.Бэр охин – Хүүгийн гэргий 14.Ач хүү - Хүүгийн хүү15. Ач охин – Хүүгийн охин 16. Жич хүү – Ачийн хүү17. Жич охин – Ачийн охин

7

18. Гуч хүү - Жичийн хүү19. Гуч охин – Жичийн охин20. Дөч хүү - Гучийн хүү 21.Дөч охин – Гучийн охин 22.Тач хүү - Дөчийн хүү23.Тач охин - Дөчийн охин24.Охин - Өөрийн эмэгтэй хүүхэд 25.Хүргэн хүү – Охины хархүн26.Зээ хүү – Охины хүү27.Зээ охин - Охины охин28.Зээнцэр хүү – Зээгийн хүү29.Зээнцэр охин – Зээгийн охин30.Ах - Өөрийн төрсөн ах 31.Бэргэн эгч – Ахын гэргий32.Дүү - Өөрийн төрсөн дүү 33.Бэр дүй – Дүүгийн гэргий34.Ач ах – Ахын юм уу дүүгийн хүү35.Ач эгч - Ахын юм уу дүүгийн охин36.Ач дүү - Ахын юм уу дүүгийн хүү 37.Ач дүй - Ахын юм уу дүүгийн охин38.Эгч - Өөрийн төрсөн эгч 39.Хүргэн ах – Эгчийн хархүн40.Дүй - Өөрийн төрсөн эмэгтэй дүү 41.Хүргэн дүү – Дүйн хархүн42.Зээ ах – Эгчийн болон дүйн хүү43.Зээ эгч - Эгчийн болон дүйн охин44.Зээ дүү - Эгчийн болон дүйн хүү 45.Зээ дүй- Эгчийн болон дүйн охин 46.Их авга ах - Аавын ах47.Их авга бэргэн - Их авга ахын гэргий48.Их авга эгч - Аавын эгч 49.Их авга хүргэн ах - Их авга эгчийн хархүн50.Бага авга ах - Аавын дүү 51.Бага авга бэргэн - Бага авга ахын гэргий52.Бага авга эгч - Аавын дүй53.Бага авга хүргэн ах – Бага авга эгчийн хархүн54.Үеэл ах – Авгын хүү55.Үеэл бэргэн – Үеэл ахын гэргий56.Үеэл эгч – Авгын охин57.Үеэл хүргэн ах - Үеэл эгчийн хархүн 58.Үеэл дүү – Авгын хүү59.Үеэл бэр дүй – Үеэл дүүгийн гэргий 60.Үеэл дүй – Авгын охин61.Үеэл хүргэн дүү – Үеэл дүйн хархүн62.Хаяал ах – Үеэлийн хүү63.Хаяал бэргэн - Хаяал ахын гэргий64.Хаяал эгч - Үеэлийн охин65.Хаяал хүргэн ах – Хаяал эгчийн хархүн66.Хаяал дүү - Үеэл ахын хүү67.Хаяал бэр дүй – Хаяал дүүгийн гэргий68.Хаяал дүй -Үеэлийн охин69.Хаяал хүргэн дүү – Хаяал дүйн хархүн

8

70.Их нагац ах - Ээжийн ах71.Их нагац бэргэн – Их нагац ахын гэргий72.Их нагац эгч – Ээжийн эгч 73.Их нагац хүргэн ах – Их нагац эгчийн хархүн74.Бага нагац ах – Ээжийн дүү75.Бага нагац бэргэн - Бага нагац ахын гэргий 76.Бага нагац эгч – Ээжийн дүй77.Бага нагац хүргэн ах – Бага нагац эгчийн хар хүн78.Бүл ах – Нагацын хүү79.Бүл бэргэн – Бүл ахын гэргий80.Бүл эгч – Нагацын охин81.Бүл хүргэн ах – Бүл эгчийн хархүн82.Бүл дүү – Нагацын хүү83.Бүл бэр дүй – Бүл дүүгийн гэргий 84.Бүл дүй – Нагацын охин85.Бүл хүргэн дүү – Бүл дүйн хархүн86.Бүлэнцэр ах – Бүлийн хүү87.Бүлэнцэр бэргэн – Бүлэнцэр ахын гэргий88.Бүлэнцэр эгч – Бүлийн охин89.Бүлэнцэр хүргэн ах – Бүлэнцэр эгчийн хархүн90.Бүлэнцэр дүү – Бүлийн хүү91.Бүлэнцэр бэр дүй – Бүлэнцэр дүүгийн гэргий92.Бүлэнцэр дүй – Бүлийн охин 93.Бүлэнцэр хүргэн дүү – Бүлэнцэр дүйн хархүн94.Хадам – Ханийн аав, ээж, бүх садан төрөл 95.Худ – Хадам аав нар96.Худгуй – Хадам ээж нэр97.Баз – Хүргэд бие биеийг дуудах нэр98.Гуя баз – Эгч, дүйстэй гэрлэсэн ах, дүүс 99.Авьсан – Дүй бэр эгчмэд бэрийг дуудах нэр100.Ажин – Эгчмэд бэр дүй бэрийг дуудах нэр101.Ууган – Анх төрсөн хүүхэд102.Отгон – Сүүлд төрсөн хүүхэд103.Ахмад – Хөвгүүдийн том104.Эгчмэд – Охидын том

Хүний эшийн нэр, угийн бичиг

“Ер аливаа хүн өнгөрсөн түүхээ эс мэдвэлбалар ойд төрсөн сармагчин лугаа адил

болой. Уг удмаа эс мэдвэл оюу луутай адил болой”.

“Эртний Монголын хаадын үндэсний их шар тууж оршив” зохиолоос

Хүний эшийн нэр нутаг нутагт өвөрмөц онцлогтой байдгаас энд монгол угсаатан нийтэд тохирох хувилбарыг толилуулж байна. Үүнд,

1.Биеийг төрүүлсний эрэгтэйг аав, эмэгтэйг ээж гэнэ. Эднийг эцэг, эх гэх нь буй ч энэ нэр үл хүндэтгэсэн утгатай учраас хэрэглэхэд зохимжгүй. 2.Аав, ээжийн аавыг өвөг аав; ээжийг эмэг ээж гэдэг боловч аавынхыг авга аав, авга ээж; ээжийнхийг нагац аав, нагац ээж гэвэл хамгийн зохистой болно.

9

3.Авга болон нагац аав, ээж ид дунд насны хүн байвал их аав, их ээж гэх ба ийм тохиолдолд төрсөн аав, ээжээ бага аав, бага ээж гэж ялгана.

4.Авга аавын аавыг элэнц авга аав, ээжийг элэнц авга ээж гэнэ.5.Элэнц авга аавын аавыг хуланц авга аав, ээжийг хуланц авга ээж гэнэ.6.Хуланц авга аавын аавыг өндөр авга аав, ээжийг өндөр авга ээж гэх ба

үүнээс дээш нэр байхгүй.7.Нагац аав, ээжийг дээш нэрлэх ёс авга аав, ээжийг нэрлэхтэй адил

бөгөөд гагцхүү авга гэдгийн оронд нагац хэмээх нэрийг хэрэглэнэ.8.Эрэгтэй хүн ханиа авгай гэх ба энэ нь авгайлах(гуайлах) ёстой

холбоотой. Монгол хүн садан төрөл бус эрэгтэй хүнийг аав(абу) - ынхаа зэрэгт өргөн хүндэлж абугай гэдэг ба мөн тийм эмэгтэйг абугай гэдгээс арай өөрөөр, абагай хэмээн ялган нэрлэж хүндэтгэн дууддаг.

9.Эмэгтэй хүн ханиа хархүн гэдэг бөгөөд энэ нэр ариун журамт гэсэн утгатай.

10.Аавын ах, эгч, дүү, дүйг авга; ээжийн ах, эгч, дүү, дүйг нагац гэнэ. Үүнд, аавын ах, эгчийг их авга ах, их авга эгч; аавын дүүг бага авга ах, дүйг бага авга эгч гэх ба ээжийн ахыг их нагац ах, ээжийн эгчийг их нагац эгч, ээжийн дүүг бол бага нагац ах, дүйг бага нагац эгч гэж ялган дуудна. Аавын талыг ясан төрөл, ээжийн талыг махан төрөл гэх ба энэ хоёр талыг ерөнхийд нь хамаатан садан буюу садан төрөл гэнэ.

11.Их авга ахын гэргийг их авга бэргэн эгч, бага авга ахын гэргийг бага авга бэргэн эгч; их авга эгчийн хархүнийг их авга хүргэн ах, бага авга эгчийн хархүнийг бага авга хүргэн ах гэнэ. Нагац нарын тухайд мөн энэчлэн, их нагац бэргэн эгч, их нагац хүргэн ах гэх мэтээр ялган дуудна.

12.Төрсөн хүүхдийн эрэгтэйг хүү, эмэгтэйг охин гэх ба анхны хүүхдийг ууган, хамгийн сүүлд төрснийг отгон гэнэ. Ууган биш боловч, хөвгүүний томыг ахмад хөвгүүн, охины томыг эгчмэд охин гэнэ.

13.Хүүгийн гэргийг бэр охин, охины хархүнийг хүргэн хүү гэнэ. 14.Төрсөн дүүгийн гэргийг бэр дүү, төрсөн дүйгийн хархүнийг хүргэн

дүү гэнэ.15.Төрсөн ахын гэргийг бэргэн эгч, төрсөн эгчийн хархүнийг хүргэн ах

гэнэ.16.Төрсөн ах болон дүүгийн хүүхдийг ач ах, ач эгч, ач дүү; төрсөн эгч

болон дүйгийн хүүхдийг зээ ах, зээ эгч, зээ дүү (дүй) гэнэ.17. Хүүгийн хүүг ач хүү, охиныг ач охин гэх ба ачийн хүүхдийг жич,

жичийнхийг гуч, гучийнхыг дөч, дөчийнхийг тач гэнэ.18.Охины хүүг зээ хүү, охины охиныг зээ охин; зээгийн хүүхдийг

зээнцэр гэх ба түүнээс цааш гуравдугаар үеийн зээ, дөрөвдүгээр үеийн зээ гэх мэтээр нэрлэнэ.

19.Авгын хүүхдийг үеэл (ах, эгч, дүү, дүй); үеэлийн хүүхдийг хаяал(ах, эгч, дүү, дүй) гэх ба түүнээс цааш гуравдугаар үеийн үеэл(ах, эгч, дүү,дүй);, дөрөвдүгээр үеийн үеэл(ах, эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр нэрлэнэ.Тэдний гэргий болон хархүнийг тус тусын нэрд хамааруулан дуудна.

20.Нагацын хүүхдийг бүл(ах, эгч, дүү, дүй); бүлийн хүүхдийг бүлэнцэр (ах, эгч, дүү, дүй); түүнээс цааш бол гуравдугаар үеийн бүл(ах, эгч, дүү, дүй); дөрөвдүгээр үеийн бүл(ах, эгч, дүү, дүй) гэх мэтээр нэрлэнэ. Тэдний гэргий болон хархүнийг тус тусын нэрд зохицуулан холбож дуудна.

21.Гэрлэгсдийн аав нар биесийг худ, ээж нэр биесийг худгуй гэх ба хоёр талын ахан дүүс биесийг ураг садан гэнэ.

22.Ханийн хамаатан саданг хадам гэх ба шаардлагатай үед хадам аав, хадам ээж, хадам ах, хадам бэргэн, хадам хүргэн ах, хадам эгч, хадам авга ах, хадам нагац ах гэх мэтээр тус тус ялган нэрлэнэ.

10

23.Нэг айлын хоёр хүргэн биесийг баз ах, баз дүү гэх ба эгч, дүйстэй гэрлэсэн ах, дүүсийг гуя баз гэнэ. Гуя гэдэг өрөөсөн тал гэсэн утгатай.

24.Нэг айлын хоёр бэр эгчмэдийгээ авьсан, дүймэдийгээ ажин гэнэ.

11