Αρχαία Ελληνικά ΚείμεναΕπιμέλεια: Ντότα Χρύσα - Φιλόλογος

ΚΚΕΊΜΕΝΟΕΊΜΕΝΟ 2 2

ΧΧΡΗΣΤΙΚΈΣΡΗΣΤΙΚΈΣ ΕΠΙΣΗΜΆΝΣΕΙΣΕΠΙΣΗΜΆΝΣΕΙΣ ΓΙΑΓΙΑ ΤΗΤΗ ΣΎΝΤΑΞΗΣΎΝΤΑΞΗ ΚΑΙΚΑΙ ΤΗΝΤΗΝ ΚΑΤΑΝΌΗΣΗΚΑΤΑΝΌΗΣΗ ΤΟΥΤΟΥ ΚΕΙΜΈΝΟΥΚΕΙΜΈΝΟΥ::

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΚΥΡΟΥΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣΑΝΑΒΑΣΙΣ

2,1, 12-172,1, 12-17

Αρχαία Ελληνικά ΚείμεναΕπιμέλεια: Ντότα Χρύσα - Φιλόλογος

Η Η παράθεση είναι ένας ομοιόπτωτος προσδιορισμός. παράθεση είναι ένας ομοιόπτωτος προσδιορισμός. ΤοΤο

χαρακτηριστικό είναι ότι χαρακτηριστικό είναι ότι και ο προσδιοριζόμενος όροςκαι ο προσδιοριζόμενος όρος και οκαι ο

προσδιορισμόςπροσδιορισμός είναι είναι ουσιαστικάουσιαστικά.. Συγκεκριμένα ένας προσδιορισμός Συγκεκριμένα ένας προσδιορισμός

χαρακτηρίζεται ως χαρακτηρίζεται ως παράθεση όταν σε σχέση με τονπαράθεση όταν σε σχέση με τον

προσδιοριζόμενο όρο είναι έννοια γενικότερη ως προς τοπροσδιοριζόμενο όρο είναι έννοια γενικότερη ως προς το

περιεχόμενό. περιεχόμενό. Η παράθεση μεταφράζεται με:Η παράθεση μεταφράζεται με:

1.1. Ολόκληρη αναφορική πρόταση Ολόκληρη αναφορική πρόταση

2.2. Όπως είναι με άρθρο μπροστά απ’ αυτήΌπως είναι με άρθρο μπροστά απ’ αυτή

Με Με το μόριο το μόριο ὡὡς ς εισάγονται και εισάγονται και αναφορικές παραβολικές προτάσειςαναφορικές παραβολικές προτάσεις

του τρόπου.του τρόπου.

Τα δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο (πουΤα δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο (που

παίρνει θέση αντικειμένου σ’ αυτά). παίρνει θέση αντικειμένου σ’ αυτά).

Η Η δοτική προσωπική κτητική δηλώνει το πρόσωπο που έχει κάτιδοτική προσωπική κτητική δηλώνει το πρόσωπο που έχει κάτι

ως κτήμα του ή για χρήση του. ως κτήμα του ή για χρήση του. Εξαρτάται από τα ρήματα Εξαρτάται από τα ρήματα εεἰἰμί,μί,

γίγνομαι, γίγνομαι, ὑὑπάρχω, πάρχω, συνήθως όταν αυτά συνήθως όταν αυτά δεν είναι συνδετικά αλλάδεν είναι συνδετικά αλλά

υπαρκτικά. υπαρκτικά. Μπορεί να μεταφραστεί με ονομαστική και τα ρήματα Μπορεί να μεταφραστεί με ονομαστική και τα ρήματα εε ἰἰ μί,μί,

γίγνομαι, γίγνομαι, ὑὑ πάρχω με το έχωπάρχω με το έχω ..

Μια μετοχή η οποία βρίσκεται μέσα σε πρόταση στην οποία υπάρχειΜια μετοχή η οποία βρίσκεται μέσα σε πρόταση στην οποία υπάρχει

δυνητική έγκλιση ή δυνητικό απαρέμφατο είναι συνήθωςδυνητική έγκλιση ή δυνητικό απαρέμφατο είναι συνήθως

υποθετική.υποθετική.

Περιγίγνομαι τινός (μεταβατικό)Περιγίγνομαι τινός (μεταβατικό)= υπερτερώ κάποιον, νικώ κάποιον.= υπερτερώ κάποιον, νικώ κάποιον.

Περιγίγνεται (απρόσωπο + τελικό απαρέμφατο) = Περιγίγνεται (απρόσωπο + τελικό απαρέμφατο) = μένει το κέρδοςμένει το κέρδος

σε κάποιον, έχει το κέρδος κάποιοςσε κάποιον, έχει το κέρδος κάποιος

Σύνταξη του Σύνταξη του χρχρῶῶμαι: μαι:

1.1. Με Με δοτική σε θέση αντικειμένου.δοτική σε θέση αντικειμένου.

2.2. ΜεΜε 2 δοτικές. 2 δοτικές. Η μια αντικείμενο και η άλληΗ μια αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο κατηγορούμενο

του αντικειμένου.του αντικειμένου.

3.3. Με Με σύστοιχο αντικείμενο(άμεσο) και με δοτική (έμμεσο)σύστοιχο αντικείμενο(άμεσο) και με δοτική (έμμεσο)

όταν είναι ρήμα ευθείας ή πλάγιας ερωτηματικής πρότασης.όταν είναι ρήμα ευθείας ή πλάγιας ερωτηματικής πρότασης.

Η πρόθεση Η πρόθεση σύν + δοτική σύν + δοτική δηλώνει:δηλώνει:

1.1. Συνοδεία(μαζί με)Συνοδεία(μαζί με)

2.2. Συμφωνία( σύμφωνα με)Συμφωνία( σύμφωνα με)

3.3. Μέσο ή τρόποΜέσο ή τρόπο

Αρχαία Ελληνικά ΚείμεναΕπιμέλεια: Ντότα Χρύσα - Φιλόλογος

Η πρόθεση Η πρόθεση περί + γενική περί + γενική μετά από ρήματα που δηλώνουν μετά από ρήματα που δηλώνουν σκόπιμησκόπιμη

ενέργεια ενέργεια εκφράζει εκφράζει σκοπό.σκοπό.

Τα ρήματα που δηλώνουν Τα ρήματα που δηλώνουν γνώσηγνώση (ο (οἶἶδα),δα), άγνοια, μνήμη, λήθη, άγνοια, μνήμη, λήθη,

μάθηση, αντίληψη μάθηση, αντίληψη συντάσσονται με συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχήκατηγορηματική μετοχή

συνημμένη άλλοτε στο υποκείμενο και άλλοτε στο αντικείμενο τους.συνημμένη άλλοτε στο υποκείμενο και άλλοτε στο αντικείμενο τους.

Όσον αφορά το υποκείμενο τουΌσον αφορά το υποκείμενο του άναρθρου απαρεμφάτου συνήθως άναρθρου απαρεμφάτου συνήθως

ισχύει το ακόλουθο σχήμα: ισχύει το ακόλουθο σχήμα:

Τελικό – ΤαυτοπροσωπίαΤελικό – Ταυτοπροσωπία

Ειδικό – ΕτεροπροσωπίαΕιδικό – Ετεροπροσωπία

Περιπτώσεις παράβασης της ετεροπροσωπίας του ειδικούΠεριπτώσεις παράβασης της ετεροπροσωπίας του ειδικού

απαρεμφάτου απαρεμφάτου έχουμε όταν:έχουμε όταν:

1.1. Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναι μέσης ήείναι μέσης ή

παθητικής διάθεσης.παθητικής διάθεσης.

2.2. Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναι ενεργητικούείναι ενεργητικού

χρόνου μέλλοντα. χρόνου μέλλοντα.

3.3. Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναι αντικείμενοείναι αντικείμενο

ρήματος όρκου, απειλής, υπόσχεσης, ελπίδας, προσδοκίας.ρήματος όρκου, απειλής, υπόσχεσης, ελπίδας, προσδοκίας.

4.4. Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναιΤο συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναι συνδετικού συνδετικού

ρήματος, οπότε η πτώση του κατηγορουμένου θα μας δείξει ανρήματος, οπότε η πτώση του κατηγορουμένου θα μας δείξει αν

έχουμε ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία.έχουμε ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία.

5.5. Το συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναιΤο συντασσόμενο ειδικό απαρέμφατο είναι αντικείμενο αντικείμενο

ρήματος λεκτικού ή δοξαστικού, το οποίο κανονικά έπρεπε ναρήματος λεκτικού ή δοξαστικού, το οποίο κανονικά έπρεπε να

είναι απρόσωπο, δίνεται όμως από το συγγραφέα προσωπικό γιαείναι απρόσωπο, δίνεται όμως από το συγγραφέα προσωπικό για

να τονιστεί ιδιαίτερα το υποκείμενο. να τονιστεί ιδιαίτερα το υποκείμενο. Στην περίπτωση αυτή το ρήμαΣτην περίπτωση αυτή το ρήμα

μεταφράζεται ως απρόσωπο.μεταφράζεται ως απρόσωπο.

Π.χ λέγεται δή Π.χ λέγεται δή ὁὁ Φίλιππος τελευτ Φίλιππος τελευτῆῆσαι.σαι.

Τα Τα ρήματα που έχουν την έννοια της προσφοράς (παραδίδωμι)ρήματα που έχουν την έννοια της προσφοράς (παραδίδωμι)

συντάσσονται με αιτιατική αμέσου και γενική εμμέσουσυντάσσονται με αιτιατική αμέσου και γενική εμμέσου

αντικειμένου.αντικειμένου.

Όταν τα ρήματα δυο διαδοχικών προτάσεων δέχονται την ίδια ακριβώςΌταν τα ρήματα δυο διαδοχικών προτάσεων δέχονται την ίδια ακριβώς

σύνταξη σύνταξη τότε η σύνταξη γράφεται μια φορά. τότε η σύνταξη γράφεται μια φορά. Κατά κύριο λόγο στηΚατά κύριο λόγο στη

δεύτερη πρόταση.δεύτερη πρόταση.

Τα λεκτικά ρήματα (λέγω κ.ά) Τα λεκτικά ρήματα (λέγω κ.ά) συντάσσονται με αιτιατική αμέσουσυντάσσονται με αιτιατική αμέσου

και δοτική εμμέσου αντικειμένου. και δοτική εμμέσου αντικειμένου. Δυνατές παραλλαγές

σύνταξης:

Αρχαία Ελληνικά ΚείμεναΕπιμέλεια: Ντότα Χρύσα - Φιλόλογος

Έμμεσο τινίΈμμεσο τινί Άμεσο τιΆμεσο τι

Εμπρόθετος τουΕμπρόθετος του

ενώπιον ενώπιον

Απλή αιτιατικήΑπλή αιτιατική

Ειδικό απαρέμφατοΕιδικό απαρέμφατο

Ειδική πρότασηΕιδική πρόταση

Πλάγια ερωτηματική πρότασηΠλάγια ερωτηματική πρόταση

Εμπρόθετος της αναφοράς Εμπρόθετος της αναφοράς

Από το ρήμα Από το ρήμα ἐἐρωτρωτῶῶ εξαρτώνται πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις. εξαρτώνται πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.

Το Το ἂἂν ν που συνοδεύει που συνοδεύει οριστική ιστορικού χρόνου, ευκτική (εκτόςοριστική ιστορικού χρόνου, ευκτική (εκτός

μέλλοντα), ειδικό απαρέμφατο και μετοχή είναι δυνητικό.μέλλοντα), ειδικό απαρέμφατο και μετοχή είναι δυνητικό.

Η γενική κτητική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός Η γενική κτητική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός δείχνει τον κτήτοραδείχνει τον κτήτορα

του προσδιοριζόμενου όρου(κτήμα).του προσδιοριζόμενου όρου(κτήμα).

Σύστοιχο ή εσωτερικό αντικείμενοΣύστοιχο ή εσωτερικό αντικείμενο

Διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες:Διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες:

1.1. Ομόριζο- σύστοιχο αντικείμενο:Ομόριζο- σύστοιχο αντικείμενο: είναι το αντικείμενο το οποίοείναι το αντικείμενο το οποίο

προέρχεται από τη ρίζα του ρηματικού τύπου στον οποίο έχει θέσηπροέρχεται από τη ρίζα του ρηματικού τύπου στον οποίο έχει θέση

αντικειμένου: λέγω λόγους – πράττω πράξειςαντικειμένου: λέγω λόγους – πράττω πράξεις

2.2. Επιθετικός προσδιορισμός του παραλειπομένου ομόριζου-Επιθετικός προσδιορισμός του παραλειπομένου ομόριζου-

σύστοιχου αντικειμένου.σύστοιχου αντικειμένου. Στην περίπτωση χάνεται από το κείμενο το Στην περίπτωση χάνεται από το κείμενο το

ομόριζο αντικείμενο και ο επιθετικός προσδιορισμός που το συνοδεύειομόριζο αντικείμενο και ο επιθετικός προσδιορισμός που το συνοδεύει

μεταφέρεται, αν δε βρίσκεται ήδη, στο ουδέτερο γένος κυρίως πληθυντικούμεταφέρεται, αν δε βρίσκεται ήδη, στο ουδέτερο γένος κυρίως πληθυντικού

αριθμού: λέγω τοιούτους λόγους > λέγω τοιααριθμού: λέγω τοιούτους λόγους > λέγω τοιαῦῦτα.τα. Η δεύτερη περίπτωση Η δεύτερη περίπτωση

είναι η πιο συνηθισμένη στα κείμενα.είναι η πιο συνηθισμένη στα κείμενα.

3.3. Σύστοιχο κατά έννοια αντικείμενο:Σύστοιχο κατά έννοια αντικείμενο: στην περίπτωση αυτή το στην περίπτωση αυτή το

αντικείμενο δεν έχει την ίδια ρίζα με το ρήμα του, αλλά τη σημασία πουαντικείμενο δεν έχει την ίδια ρίζα με το ρήμα του, αλλά τη σημασία που

ταιριάζει στο ρήμα, στο οποίο παίρνει θέση αντικειμένου: ταιριάζει στο ρήμα, στο οποίο παίρνει θέση αντικειμένου: ὄὄμνυμι μνυμι ὄὄρκους,ρκους,

βαδίζω βαδίζω ὀὀδόν, πλέω τήν θάλατταν.δόν, πλέω τήν θάλατταν.

εεἰἰμί μί ἐἐν τινί ν τινί ( εμπρόθ. της κατάστασης σε θέση κατηγορουμένου)=( εμπρόθ. της κατάστασης σε θέση κατηγορουμένου)=

βρίσκομαι σε μια κατάσταση.βρίσκομαι σε μια κατάσταση.