રોગ એક દેશી ઉપાયો અનેક – વિપલુ દેસાઇ

1

રોગ એક દશી ઉપાયો અનક – વિપલ દસાઇ

-પરસતાિના- એક િખત હ મારા વમતરની ખબર લિા હોસસપટલ ગયો.તન પટમા ઓપરશન કરલ હત , પશાબ બધ થઇ જિાથી ડોકટર કથટરની

મદદથી પશાબ કરાિિાની કોવશશ કરતા હતા, દદદ ન લઈન મારો વમતર ચીસ પાડતો હતો એટલ ડોકટર પાછા ગયા. તયાર મારા

વમતરની પતનીન તયા પોતા મારતી બાઈએ કહ ક બન એમન બાથરમમા લઈ જઈન જાિ અન તયા ગરમ પાણી રડો પશાબ થઇ

જશ. ખરખર આમ કરિાથી મારા વમતરન પશાબ થઇ ગયો. તયારથી મ આિા ટચકાઓ ભગા કરિાની શરઆત કરી.

આજ ડોકટર અન દિા ખબજ મોઘા થઇ ગયા છ અન ઘણી િખત ખચો કયાદ પછી પણ રોગમા રાહત નથી થતી. ઘરનાજ

રસોડામા સહલાઈથી મળતી િસતઓ દવારા ઘણાજ રોગો મટાડી શકાય છ અન તાતકાલલક સારિાર પણ આપી શકાય છ.

હ પોત િદ નથી ક િદકીય જઞાન પણ ધરાિતો નથી, માટ મારી બધાન વિનતી છ ક જયાર કોઈ પણ ઉપાય કરો તયાર દદીન

માફક આિ તટલા પરમાણમા અન તટલી િખત દિા લિી જરરી છ. દદીની એલરજી, રોગની પરખ અન બીજી ઘણી બધી

બાબતોનો ખયાલ રાખિો જરરી છ. માટ દિા લતા પહલા કોઈ િદ ક જાણકાર વયસકતની સલાહ લઈન દદીની શારીરીક પરીસથીતી

જોઈન ઉપાય કરિો જરરી છ. ઘણી િખત આ દિાઓનો િધતા પરમાણમા ઉપયોગ દદીન તકલીફમા મકી શક છ. માટ આ

બાબતમા મારી કોઈ જિાબદારી નથી.બધી માહહતી મ ફકત લોકોન ઉપયોગી થાય ત માટ ભગી કરલી છ.

આજ અમ જ કઈ છીએ ત અમારા માતા-વપતા એ આપલા સસકારોન કારણ છીએ. એમન અજલી આપિા આ પસતક છાપિાનો

વિચાર કયો. જમન આ પસતક જોઈત હોય તો મન [email protected] , Subject: rog ek upay anek પર ઇમલ કરિાથી હ

એમન ઇમલમા એટચમનટ મોકલી આપીશ. આપના સગાિહાલા અન વમતરોન આ બાબતની જાણ કરી તમ પણ આ સિાન એક

અગ બની શકો છો. જો કોઈએ આ પસતક છાપીન મફતમા િહચવ હોય તો ત આ પરસતાિનાનો સમાિશ એ પસતકમા કરીન છાપી

શક છ. આ ઉપરાત નીચની લીક કકલક કરિાથી પણ આ પસતક ડાઉનલોડ કરી શકાશ.

http://suratiundhiyu.wordpress.com/

જો કોઈ જગયાએ ભલ થઇ હોય તો ત બદલ આપની હદયપિદક કષમા માગ છ.

વિપલ દસાઈના જય સાઈનાથ

લખક અન પરકાશક: વિપલ.મોહનલાલ.દસાઈ.(તલગપરકર)

૨૩,ગગશવર સોસાયટી, ભરિનાથરોડ, બસટ હાઈસકલ સામ, મણીનગર, અમદાિાદ – ૩૮૦૦૨૩ ફોન: (૦૭૯) ૨૫૪૩૦૭૭૮

226, LISA PLACE, NORTHBRUNSWICK, NJ – 08902- U.S.A. PHONE: (732) 640 0342 Email: [email protected]

NOTE: IT HAS BEEN UPDATED ON 20/11/2011.

mailto:[email protected]

2

સદગર શરી સાઈનાથ મહારાજ

ગરર બરહમા ગરર વિષણ ગરર દિો મહશવર! :

ગરર સાકષાત પરમ બરહમ તસમ શરી ગરિ નમ!! :


3

માતા-વપતાના મહાન ઉપકારોન ઋણ સતાનો કયારય ચકિી શકતા નથી, પરત વનષકામ સદવભાિના, સિા અન પરશસાયકત આચરણ દવારા તમન સતોષ અન પોતાન આનદની અનભવત

તો જરર આપી શકાય છ.

માત દિાય ભિ: વપત દિાય ભિ:

સિ.સવિતાબન.મો.દસાઈ. સિ.મોહનભાઈ.ગ.દસાઈ.(તલગપરકર)

જનમ: ૨૪-૦૫-૧૯૧૮ જનમ: ૧-૦૪-૧૯૧૬

સિગદિાસ: ૨૫-૦૭-૨૦૦૪ સિગદિાસ: ૧૫-૦૨-૧૯૭૦

આજ અમ બધા જ કઈ છીએ ત આપ વસિચલા સસકારોન ફળ છ. આપના આશીિાદદ અમન અન આપણી ભાિી પઢીન

અવિરત મળતા રહ એિી અમારી સદગર શરી સાઈનાથ મહારાજન હદયપિદકની પરાથદના .

સરખા અન શલશ.મો.દસાઈ. નીતા અન હહરન.મો.દસાઈ. જયોવત અન વિપલ.મો.દસાઈ. સસમતા અન સતીશ.ઈ.દસાઈ.

દીકતત અન વિહદત.એસ.દસાઈ પારલ અન વિરલ.એચ.દસાઈ. અપિી અન ડો.હહરત.િી.દસાઈ. ફાલગની અન ડો.વમલલનદ.એસ.દસાઈ.

તજલ અન દવશિન.ક.દસાઈ. ધારા અન અકર.એચ.દસાઈ. શીતલ અન હતલ.એ.નાયક. ઝની અન પરમલ.પી.દસાઈ.

સલય,મહક,આહન,સમથદ,આરષી,આયદન,તનીષા,વનહાલ,આનયા,વસયા

લખક: વિપલ મોહનલાલ દસાઇ

4

વિવિધ રોગો માટ ઘરના ઓસહડયા:

નબર રોગ પાન

(૧) આફરો અન િાય(ગસ)ના દદો 07

(૨) પટનો દખાિો અન બીજા પટના રોગો, કમી અથિા કરવમયા 12

(૩) દાતનો દખાિો અન કળતર 18

(૪) કફ-શરદી-ખાસી-ઉધરસના દશી ઉપાયો 23

(૫) મદાગની(મદપાચન) 37

(૬) શવાસ અન દમની તકલીફ 39

(૭) તાિ: 44

(૮) જીિજ તના ડખ: પટમા ઝર :નશો 46

(૯) પથરી-પશાબના રોગો 48

(૧૦) ચામડીના રોગો - ખસ,ખજલી,દરાજ,ખરજવ,દાદર,અળાઈ:કોઢ 56

(૧૧) નાકના દદો અન નસકોરી: 67

(૧૨) ગળાના રોગો: અિાજ,સોજો,કાકડા,ટોનસીલ,ચાદા,ગાઠ, કઠમાળ 68

(૧૩) ઉલટી 74

(૧૪) કબજીયાત:પાચન 77

(૧૫) માથાના દદો , આધાશીશી 83

(૧૬) કાનના દદો 88

(૧૭) હરસ- મસા: 93

(૧૮) અવનિદરા ક ઊઘ નહહ આિિી: 94

5

(૧૯) અવતસાર અથિાઝાડા-આમદોષ-આમિાત-મરડો-ડીહાઈડરશન 96 (૨૦) માથાના િાળ,ટાલ,ખોડો,જ,લીખ અન બીજા રોગો 100 (૨૧) દાઝવ : 103 (૨૨) દાહ – બળતરા : એસીડીટી 106 (૨૩) મોઢામા ચાદા પડિા: 107 (૨૪) ખીલ – ચામડીના ડાઘ- કરચલી : 107 (૨૫) સધીિા- કમર-સાધાનો દ:ખાિો અગ જકડાઈ જવ- આથદરાઈટીસ: આકડી-ખચ 111 (૨૬) મધમહ - ડાયાબીટીસ: 117 (૨૭) આખના રોગો: 126 (૨૮) એવસહડટી: 13૩ (૨૯) અશસકત – નબળાઈ:ચકકર:ડીપરશન 137 (૩૦) હરદયની લબમારી બ લડપરશર: 139 (૩૧) કમળાના આયિદ ઉપચારો: 141 (૩૨) ઘા-જખમ–સોજો–દખાિો-ચીરા-ગમડા-અલસર : 144 (૩૩) હડકીના ઉપાયો: 149 (૩૪) નાના બાળકો માટ ઉપયોગી સલાહ: 150 (૩૫) સતરીઓના રોગો અન ઉપાય: 155 (૩૬) કષય: કનસર: કૉલરા 159

6

(૩૭) અનય રોગોની સામાનય ટીતસ : 162 (૩૮) ચમતકારી પાણીના પરયોગો 166 (39) સિાઈન ફલ – ડનગય 167 (૪૦) આિો જાણીએ એલોિરાના ગણ વિશ: 168 (૪૧ ) િજન ઉતારિાના નસખા 169 (૪૨) લાબ જીિિા કલરી કટરોલ કરો 170 (૪૩) તલ માલીશ 172 (૪૪) કહિતો અન ટચકા 173 (૪૫) બજારમા મળતી આયિહદક દિાઓ અન તના ઉપયોગો 173 (૪૬) રસોઈ માટની અગતયની ટીતસ 175 (૪૭) ઘરમા અજમાિી જઓ, પસા તથા િખત બચાિો 189

7

(૧) આફરો અન િાય(ગસ)ના દદો:

આફરો

બાળકોન આફરો ચડયો હોય તો અરીઠાન છોલીન તના નાના નાના ટકડા કરી પાણીમા થોડીિાર પલાળી તન ફીણ

કરો અન આ ફીણ બાળકના પટ પર ચોળિાથી આફરામા રાહત થશ. મોટા માણસોએ તમા થોડી હહગ ભળિીન પટ

પર ચોપડવ. થોડ ડટીમા પણ ભરવ.

પટમા આફરો ચડયો હોય ક ચક આિતી હોય તો આકડાના સહજ પીળા પાનન ગરમ કરી તનો ડટી પર અન પટ

પર શક કરિો. પછી સઠ ના ઉકાળા સાથ એક ચમચી હદિલ પીવ.

આફરા માટ િરીયાળી 12 ગરામ અન સફદ જીર 6 ગરામ લો. બનન ઝીણ િાટી 12 ગરામ ખાડ મળિી બાટલીમા મકી દો.

સિાર અન સાજ એક ચમચી ઠડા પાણી સાથ લતા રહો. 10-15 હદિસ ના સિનથી પટનો આફરો િગર નષટ થશ

8

કાદાના રસમા શકલી હહિગ અન મીઠ મળિીન પીિાથી આફરો મટ છ.

બ ગરામ કપર કાચલીન ચણદ, એક ગરામ સોદાબાય કાબદ, પાચ ગરામ લિણભાસકર ચણદ ભગા કરી એક કપ ગરમ

પાણીમા ભગા કરી હલાિીન પી જવ. હદિસમા બ તરણ િાર પીિાથી િાયની ખાસી, દમ,ગોળો,છાતીનો

દખાિો,ઓડકાર,હડકી િગર મટી જશ.

પટમા ગસ ભરાયો હોય ક આફરો ચડયો હોય તયાર લીબના બ ફાડીયા કરી બ રતીભાર ડીકામારીન ચણદ અન એક

ગરામ લિણભાસકર ચણદ લીબના ફાડીયામા ભભરાિી તન દિતા પર ધીમા તાપ ગરમ કરિા ( સટીલની ગરણીમા

મકી ગસ પર પણ ગરમ કરાય), જયાર ખદખદિા માડ તયાર ફાડીયા ઉતારી ચસી જિાથી તમારો ગસ ગાયબ થઇ

જશ.

૨૫ ગરામ મથી અન ૨૫ ગરામ સિા તાિડી પર થોડા શકી, અધકચરા ખાડી, ૫-૫ ગરામ લિાથી િાય, મોળ, આફરો,

ઉબકા, ખાટા ઘચરકા અન ઓડકાર મટ છ.

૪૦૦ મી.લી. ઉકળતા પાણીમા ૨૫ ગરામ સઠન ચણદ નાખી ૨૦-૨૫ મીનીટ ઢાકી રાખવ. ઠડ થયા બાદ િસતરથી ગાળી

૨૫થી ૫૦ ગરામ જટલ પીિાથી પટનો આફરો અન પટનો દખાિો મટ છ. (૩) ૫૦૦ ગરામ પાકા જાબ લઈ તનો રસ

કાઢિો. એન કપડાથી ગાળી છઠઠા ભાગ બારીક િાટલ સીધિ મળિવ. એન શીશીમા ભરી મજબત બચ મારી એક

અઠિાડીયા સધી રાખી મકાિાથી જાબદરિ તયાર થાય છ. આ જાબદરિ ૫૦-૬૦ ગરામ દીિસમા તરણ િાર પીિાથી

આફરો મટ છ.

જાયફળન ચણદ એકબ ટીપા તલ અન ખાડ અથિા પતાસામા મળિી ખાિાથી આફરો તથા ઉદરશળ મટ છ.

જીર અન સીધિ સરખ ભાગ લઈ, લીબના રસમા સાત દીિસ પલાળી રાખી, સકિી, ચણદ કરી સિાર-સાજ લિાથી

આફરો મટ છ, તમ જ પાચન શકતી બળિાન બન છ.

શકલી હીગ અન મીઠ ડગળીના રસમા મળિી પીિાથી આફરો મટ છ.

તજ લિાથી આફરો મટ છ.

પટમા ખબ આફરો ચડયો હોય, પટ ફલીન ઢોલ જવ થય હોય, પટમા દ:ખાિો થતો હોય તો ડટીની આજબાજ અન પટ

ઉપર હીગનો લપ કરિાથી થોડી જ િારમા આરામ થાય છ.

લિીગના તલના બ-તરણ ટીપા ખાડ ક પતાસામા લિાથી પટનો આફરો મટ છ.

લસણ, ખાડ અન સીધિ સરખા ભાગ મળિી, ચાટણ કરી, તમા એ બધાથી બમણ ઘી(થીજલ) મળિી ચાટિાથી આફરો

મટ છ.

9

લીબ આડ કાપી બ ફાડ કરી ઉપર થોડી સઠ અન સીધિ નાખી અગારા પર મકી ખદખદાિી રસ ચસિાથી આફરો મટ

છ.

િરીયાળી ચાિીન ખાિાથી અન તનો રસ ઉતારતા રહિાથી ઉદરશળ અન અાાફરો મટ છ. (૧૩) િરીયાળીન ૪-૫

ગરામ ચણદ પાણી સાથ લિાથી આફરો મટ છ.

િાયથી ગડબડ રહતી હોય અન પટ ફલી ગય હોય તો મોટી એલચીના ૧ ગરામ ચણદમા .૧૬ ગરામ શકલી હીગ મળિી,

લીબના રસમા કાલિી ચાટી જવ. એનાથી િાયન અનલોમન થાય છ અન પટ બસી જાય છ.

સરગિાના ફાટમા હીગ અન સઠ મળિી પીિાથી આફરો મટ છ.

હીગ, છીકણી ક સચળ નાખી ગરમ કરલ તલ પટ પર ચોળિાથી અન શક કરિાથી પટનો આફરો મટ છ.

પટ પર હીગ લગાિિાથી તથા હીગની ચણા જિડી ગોળીન ઘી સાથ ગળી જિાથી આફરો મટ છ.

લિીગના તલના બ-તરણ ટીપા ખાડ ક પતાસામા લિાથી પટનો આફરો મટ છ.

મરીનો ફાટ બનાિી પીિાથી અથિા સઠ, મરી, પીપર, હરડના ચણદન મધમા મળિી ચાટિાથી અપચો અન આફરો મટ

છ.

જીર અન હરડન સમભાગ ચણદ લિાથી આફરો મટ છ.

૧ ભાગ હીગ, ૨ ભાગ ઘોડાિજ, ૫ ભાગ કોઠ, ૭ ભાગ સાજીખાર અન ૯ ભાગ િાિડીગન ચણદ બનાિી બરાબર મીશર

કરી પાણીમા લિાથી આફરો મટ છ.

ફદીનાના પાનની લસણ અન મરી નાખી બનાિલી ચટણી પાણી સાથ લિાથી પટમા ખબ આફરો આવયો હોય, િાછટ

ન થતી હોય તો ત મટ છ.

લીબના રસમા જાયફળ ઘસીન ચાટિાથી આફરો મટ છ. જાયફળન લીબના રસમા લસોટીન પણ પી શકાય.

આફરો ચડતો હોય તો હલકો આહાર લિો, અન એક એલચીના દાણા શકલા અજમા સાથ ખાડી હફાળા પાણી સાથ

જમયા પછી બ કલાક ફાકી જિાથી રાહત થાય છ. સિાર-સાજ ચાલિા જવ.

૩-૪ ગરામ સચળ પાણી સાથ લિાથી પટનો આફરો મટ છ.

ગરમ પાણીનો એનીમા લિાથી પટમા આફરો ચડયો હોય, પટ ઢમઢોલ હોય અથિા પટમા દખત હોય તો ત મટ છ.

10

િાય(ગસ)

ગસના દદીએ રોજ તલસીના રસમા લીબનો રસ પીિો જોઈએ.

જો તલસીના મળ તો ગરમ પાણીમા લીબનો રસ પીિો જોઈએ. મોટાભાગના રોગોન મળ ગસ છ.

િાયના વનકાલ માટ સઠ,સચળ અન અજમો ભગાકરી સોડાબાઈકાબદ સાથ પાણીમા નાખીન પીવ જોઈએ.

ગસની તકલીફ દર કરિા શકલા કાચકા અન મરી સમભાગ લઈ પાિડર બનાિી તની ફાકી મારો,ગસમા ચોકકસ

રાહત થશ.

િાય ખબ થતો હોય તો હદિસમા તરણિાર અડધો તોલો અજમો ગરમ પાણી સાથ ચાિી જાિ. જન લઈન પટનો

દખાિો અન ડાબીબાજના હદયના દખાિામા ખબજ રાહત થશ.અજમા સાથ થોડ વસિધિ અન લીબના બ તરણ ટીપા

અકસીર ઈલાજ છ.

પટમા િાયની ગરબડ ક આફરો ચડયો હોય તયાર મોટી એલચીન પાચ રાતી ચણદ અન તમા એક રતી શકલી હહિગ

મળિી લીબના રસમા કાલિીન ચાટી જિાથી તરતજ રાહત થશ.

ગોળ સાથ સઠ હદિસમા તરણ િાર લિાથી િાયનો નાશ થાય છ.

િાય,ગોળો,આફરો,ખાટા ઓડકાર,પાતળા ઝાડનો અકસીર ઉપાય અઢી તોલા મથી અન અઢી તોલા સિા લઈ તન

અધકચરા શકો અન પછી ખાડી કાઢો. આ ચણદનો ડબબો ભરી રાખો. હદિસમા તરણ િાર અડધો તોલો ઉપરન ચણદ લઈ

ફાકી મારીન ચાિી જવ. ઉપરની બધી પીડાઓ મટી જશ.

ગળયા દધમા સિાર સાજ બ ચમચી ઇસબગલ સાથ એક ચમચી લિણભાસકર ચણદ સતા પહલા ફાકી જવ. િાયની

તકલીફ દર થશ. ઇસબગલ લાબો િખત લિાથી સનાયઓ જકડાઈ જાય છ.

િાય, મોળ, આફરો, ઊબકા, ખાટા ઓડકાર માટ મથી અન સિાન સકલ ચણદ પાણી સાથ લિાથી પણ ફાયદો થાય છ.

િાયની તકલીફ ન થાય ત માટ મરીન ચણદ લસણ સાથ ભળિીન લવ.

જીરાના પાઉડર સાથ અલપ પરમાણમા હહિગ ભળિીન આપિાથી પણ પટમાનો િાયનો ભરાિો દર થાય છ.

ભોજન લીધા પછી રોજ એક ગલાસ ગરમ પાણી પીિાથી ગસ થતો નથી.

અજમો અન સચળન ચણદ ફાકિાથી ગસ મટ છ.

ચીકણી સોપારીનો પા તોલો ભકો મોળા મઠઠામા સિાર લિાથી ગસ મટ છ.

11

લીબના રસમા મળાનો રસ મળિી જમ યા પછી થતો દાખાિો અન ગસ મટ છ.

કોકમનો ઉકાળો કરી, તમા થોડ મીઠ નાખી, પીિાથી પટનો િાય અન ગોળો મટ છ.

અજમો, વસિધિ અન હહિગ િાટી તની ફાકી મારિાથી ગોળો મટ છ.

એલચી, ધાણાન ચણદ ચારથી છ રતીભાર અન શકલી હહિગ એક રતીભાર લઈ લીબના રસમા મળિીન ચાટિાથી િાય,

પટનો દાખાિો અન આફરો મટ છ.

જમયા પછી થોડા મીઠા સાથ આદના થોડા ટકડા પોતાની પરકવતન માફક આિ એ રીત લિામા આિ તો તરણ દોષના

એટલ ક િાય, વપતત અન કફથી ઉતપનન થતા રોગો થતા નથી.

પટમા આફરો અન ગસ રહતા હોય તો કિારના એક ચમચી રસમા બ ચમચી ઘી વમશર કરી જમયા પછી લવ. જથી

આહાર સરળતાથી પચી જશ અન ગસ તથા આફરો થશ નહી.

છાસમા જીર અન સીધિ અથિા સચળ નાખીન પીિાથી પટ ફલત નથી.

સચળ અન સોનામખી ખાિાથી િાયનો ગોળો મટ છ.

ભોજન પછી પટ ભાર લાગ તો ચાર-પાચ એલચીના દાણા ચાિીન ઉપર લીબન પાણી પીિાથી પટ હલક લાગશ.

સિાર-સાજ ૩ ગરામ તરીફળા ચણદ પાણી સાથ લિાથી પથથર જવ પટ મખમલ જવ નરમ થઈ જાય છ.

આદ અન લીબના પાચ પાચ ગરામ રસમા તરણ કાળા મરીન ચણદ મળિી દીિસમા તરણ િખત લિાથી ઉદરશળ મટ

છ.

૨૫૦ ગરામ પાણી ઉકાળી ૧ ગરામ લિીગન ચણદ નાખી દીિસમા તરણ િાર ગરમ ગરમ પીિાથી પટ ફલી ગય હોય તો

ધીર ધીર બસી જાય છ.

િાછટ માટ ૩-૪ ગરામ હીગ પાણી સાથ લિી.

ગસની સમસયાથી છટકારો મળિિા માટ કાળા મરચા અન મીઠાન પીસીન પાણી સાથ લિાથી લાભ થાય છ.

દહી, હીગ, સઠ, ગોળ િગર પાચનમા અતયત સહાયક િસતઓન સિન કરિાથી આ બીમારી જડથી ચાલી જાય છ.

એક ગલાસ નિશકા પાણીમા અડધ લીબ, થોડ સચળ, શકલ જીર અન થોડી હીગ ભળિીન લિાથી ગસની તકલીફમા

તાતકાલલક રાહત મળ છ.

12

(૨) પટનો દખાિો અન બીજા પટના રોગો, કમી અથિા કરવમયા:

કમી અથિા કરવમયા:

બાળકોન કમી થયા હોય તો અરીઠાન છોલીન તના નાના નાના ટકડા કરી પાણીમા થોડીિાર પલાળી તન ફીણ કરો

અન આ ફીણ બાળકના પટ પર ચોળિાથી કમીમા રાહત થશ. મોટા માણસોએ તમા થોડી હહગ ભળિીન પટ પર

ચોપડવ. થોડ ડટીમા પાના ભરવ.

કમી (કરવમયા) દદર કરિા કાળીજીરીન ચણદ ૩ થી ૪ ગરામ ચોકખા મધમા મળિી સિાર બપોર સાજ ચાટી જવ.નાના

બાળકોન બ થી તરણ રતીભાર આપવ.કરમની ફહરયાદ િાળાએ બ થી તરણ હદિસ ગળયો ખોરાક તદન બધ કરિો.

કરવમયા થયા હોય તો એક ભાગ પીપર સાથ બ ભાગ ગોળ મળિી સિાર,બપોર અન સાજ લિાથી ફાયદો થાય છ.

કમી (કરવમયા)ની ફહરયાદિાળાએ બ ગરામ િાિડીગન ચણદ,અડધો ગરામ હહિગ,બ ચમચી તલસીનો રસ અડધો ચમચો

મધ સાથ મળિી ચાટી જવ.

આપણ તયા અશદધ પાણી, ગોળની ખાડની મીઠાઈઓ, ચોકલટ જિી મીઠી મધરી ચીજો. ખાનારન મળમા અિરોધ

થિાથી કવમ ઉતપનન થાય છ. કવમન લીધ ઉદરશળ, પટ ફલી જવ, અિારનિાર ઝાડા, ઊબકા, ઊલટી, અરલચ.

રકતાલપતા, કશતા, મદાસગન, સોજા, અવત અન િારિાર ભખ, ખજિાળ, આળસ, પટ મોટ થાય છ. આયિદમા

િાિહડિગન એક નામ કવમઘન છ. કવમઘન એટલ કવમઓનો નાશ કરનાર, એક કપ જટલા પાણીમા એક ચમચી

િાિહડિગનો ભકકો અન અડધી ચમચી હળદર નાખી ઉકાળો કરી થોડા હદિસ પીિાથી કવમઓનો નાશ થાય છ

બાળકોન મળમા ક ઊલટીમા કવમ પડતા હોય તો િાિહડિગ સાથ તલસીના પાન મળિીન ઉકાળો કરીન પાિો અથિા

તલસીનો ૧૦ ગરામ રસ, િાિહડિગ, કાચકા ક હહમજન ચપટી ચણદ નાખીન હદિસમા બ-તરણ િાર ચટાડિો.

કવમ (કરમ-િમસદ)ની ફહરયાદિાળા બાળકન સિાર-સાજ બ ગરામ િાિહડિગન ચણદ, અધો ગરામ હહિગ, બ ચમચી તલસીનો

રસ અન અધો ચમચો મધ મળિીન રોજ ચટાડવ.

થોડા ગરમ પાણીમા સોપારીનો ભકો હદિસમા તરણ-ચાર િાર લિાથી કરવમયા મટ છ.

ફદીનાનો રસ પીિાથી કરવમયા મટ છ , રોજ લસણ ખાિાથી કરવમયા મટ છ , કાદાનો રસ પીિાથી કરવમયા મટ છ.

સિારના પહોરમા પાણીમા અધો તોલો મીઠ ઓગાળી પીિાથી કરવમયા મટ છ.

ટામટાના રસમા હહિગનો િધાર કરીન પીિાથી કરવમયા મટ છ.

કારલાના પાનનો રસ સહજ ગરમ કરી, પાણી સાથ પીિાથી કરવમયા મટ છ.

13

પા ચમચી અજમા સાથ એક ચમચી આદનો રસ સિાર અન રાતર લિાથી કરવમયા મટ છ.

અનાનસ અથિા સતરા ખાિાથી કરવમયા મટ છ.

એક મઠઠી જટલા ચણા રાતર સરકામા પલાળી રાખી સિાર નરણ કોઠ આ ચણા ખાિાથી કરવમયા મટ છ.

હળદરમા કવમનાશક ગણો હોય છ. જો પટમા જીિાણઓ હોય તો રોજ સિાર ખાલી પટ એક ચમચી કાચી હળદર લિી

જોઈએ. તમ તમા? ચપટી મીઠ પણ નાખી શકો છો. જો એક અઠિાહડયા સધી આ પરયોગ કરિામા આિ તો તનાથી

એક અઠિાહડયાની અદર જીિાણ મરી જશ.

િાિહડિગ, પીપરીમળ- ગઠોડા, સરગિો તથા કાળામરી નાખી છાશમા તયાર કરલ સપ સાજીખાર નાખી પીિાથી કવમનો

નાશ થાય છ.

હકરમાણી અજમો સિાર ઠડા પાણી સાથ અડધી ચમચી જટલો લિાથી કવમ- કરવમયાનો નાશ થાય છ.

વપતતપાપડો અધકચરો શકી ચણાની દાળ જટલો મધ સાથ આપિાથી કવમઓનો નાશ થશ.

કારલાના પાદડાનો રસ કાઢી ગરમ પાણીની સાથ પીિાથી પટમા રહલ કવમનો નાશ થાય છ.

િાિહડિગનો ઉકાળો પીિાથી થોડા હદિસમા તમામ પરકારના કવમ સાફ થઈ જાય છ. બીજોરાની છાલનો ઉકાળો કવમનો

નાશ કર છ.

લીમડાની કાચી લીબોળી રોજ ૧-૨૧ હદન ખાઈ બધ કરિાથી કરવમયા મટ છ.

જો પટમા જીિડા પડયા હોય તો ગોળ અન હળદર વમશર કરીન સિન કરિાથી જીિડા મરી જાય છ

પટમા કવમ હોય ક પટમા જમયા પછી ક ખાલી પટ િાયન લીધ ગડગડાટ થતો હોય ક ગસન લીધ પટ ફલી જત

હોય, તો તરણથી ચાર ચમચી જટલા આદના રસમા એક ચમચી જટલ િાિહડિગન ચણદ અન તરણ ગરામ જટલ ખરાસાની

અજમાન ચણદ નાખી જમયા પછી બપોર અન રાતર લિાથી આ વિકવતઓ શાત થાય છ.

કડિા લીમડાની છાલનો ઉકાળો બનાિી તમા ગોળ મળિી તરણ હદિસ સધી રોજ રાતર પીિાથી પટના કવમ નીકળી

જાય છ

કમી-સાભાર:િલલભ ગાડા

કમી દષીત પાણી, આહાર, ખલલા, કાપલા ધોયા િગરના ફળો ખાિાથી અન હાથ ધોયા િગર જમિાથી પટમા કમી

થાય છ. મોટી ઉમરની વયકતીઓ કરતા નાના બાળકોમા તન પરમાણ િધાર હોય છ. આિી કમીિાળી વયકતીઓ જો

મીઠાઈ, ગોળ, ચોકલટ જિી ચીજો િધાર પડતી ખાય તો મળાિરોધ થિાથી મળાશયમા કમીઓન પરમાણ િધી જાય

14

છ. કમીન પરમાણ િધી જિાથી ઉદરશળ, રકતાલપતા, અિારનિાર ઝાડા થિા, ઉબકા, ઉલટી, અરચી, મદાગની, તો કોઈ

િખત િધાર પડતી ભખ, ખજિાળ, આળસ િગર થાય છ.

દરરોજ સિાર-સાજ જમિાની પાચક મીનીટ પહલા આખ ક દળલ નમક એકાદ નાની ચમચી જટલ પાણી સાથ

ફાકિાથી કમી િમનથી ક મળમાગ બહાર નીકળી જાય છ.

૧ થી ૨ ચમચી અધકચરી ખાડલી દાડમની છાલ ૧ ગલાસ પાણીમા ધીમા તાપ અડધો કપ જટલ રહ તયા સધી

ઉકાળવ. ઠડ પાડી ગાળીન ખાલી પટ આ ઉકાળો પીિો. બીજ દીિસ સિાર હરડનો રચ લિો. આનાથી ચપટા કમી-

ટપિમદ બહોશ થઈ ક મરી જઈન બહાર નીકળી જાય છ. (૩) લીમડાના પાનનો રસ દરરોજ ૧-૨ ચમચા સિાર-સાજ

પીિાથી તમામ કમી મળ િાટ બહાર નીકળી જઈ પટ નીમદળ થઈ જાય છ.

કારલા કમીઘન છ. બાળકોન મોટ ભાગ દધીયા કમી થતા હોય છ. એમન કારલાન શાક ખિડાિવ. બાળક કારલાન

શાક ન ખાય તો કારલાનો રસ કાઢીન બ ચમચી જટલો સિાર સાજ પીિડાિિો.

પપયાના સકા બીન એક ચમચી ચણદ એક િાડકી તાજા દહીમા મળિી દીિસમા તરણ િખત લિાથી કમી બહાર

નીકળી જાય છ.

કમી થયા હોય તો માતર પાન ખાિાથી સાર થઈ શક છ. ૩-૪ ક દીિસમા જટલા પાન ખાઈ શકાય તટલા સાદા ક

સામગરી નાખલા પાન ખાિા. એનાથી મળ િાટ કમી બહાર નીકળી જાય છ. (૭) અનનાસ ખાિાથી એક અઠિાડીયામા

પટમાના કમીન પાણી થઈ જાય છ. આથી બાળકો માટ અનનાસ ઉતતમ છ.

એક સારી સોપારીનો ભકો કરી થોડા ગરમ પાણી સાથ દીિસમા તરણ-ચાર િાર લિાથી કમી મટ છ.

કારલીના પાનનો રસ થોડા ગરમ પાણીમા આપિાથી કમી મરી જાય છ.

ખાખરાના બી, લીમડાના બી અન િાિડીગન િાટી બનાિલ િસતરગાળ ચણદન ‘પલાશબીજાદી ચણદ’ કહ છ. બાળકોન

પા ચમચી અન મોટાઓન અડધી ચમચી ચણદ પાણી સાથ સિાર- સાજ આપિાથી કમી દર થાય છ.

ટામટાના રસમા હીગનો િઘાર કરી પીિાથી કમીરોગમા ફાયદો થાય છ.

દાડમની છાલનો અથિા તના છોડ ક મળની છાલનો ઉકાળો કરી તમા તલન તલ નાખી તરણ દીિસ સધી પીિાથી

પટમાના કમી નીકળી જાય છ.

દાડમડીના મળની લીલી છાલ ૫૦ ગરામ (તના નાના નાના કકડા કરિા), ખાખરાના બીન ચણદ ૫ ગરામ, િાિડીગ ૧૦

ગરામ અન ૧ લીટર પાણીમા અધ પાણી બાકી રહ તયા સધી ઉકાળી ઠડ થાય તયાર ગાળી, દીિસમા ચાર િાર અધાદ

અધાદ કલાક ૫૦-૫૦ ગરામ પીિાથી અન પછી એરડીયાનો જલાબ લિાથી તમામ પરકારના ઉદરકમી નીકળી જાય છ.

15

નારગી ખાિાથી કમીનો નાશ થાય છ.

મઠી ચણા રાતર સરકામા પલાળી રાખી સિાર ખાલી પટ ખાિાથી કમી મરી જઈ ઉદરશદધી થાય છ.

િડિાઈના કમળા અકરનો ઉકાળો કરી પીિાથી પટના કમી મટ છ.

સરગિાનો ઉકાળો મધમા મળિી દીિસમા બ િાર પીિડાિિાથી ઝીણા કમી નીકળી જય છ.

સિાર ઉઠતાની સાથ બ-તરણ ગરામ મીઠ પાણીમા મળિી થોડા દીિસ પીિાથી નાના નાના કમી બહાર નીકળ છ, નિા

કમીની ઉતપતતી બધ થાય છ અન પાચનકરીયા સધર છ.

સઠ અન િાિડીગન ચણદ મધમા લિાથી કમી મટ છ.

કાચા પપયાન તાજ દધ ૧૦ ગરામ, મધ ૧૦ ગરામ અન ઉકળત પાણી ૪૦ મી.લી. એકતર કરી ઠડ થાય તયાર પીિાથી

અન બ કલાક પછી એરડીયાનો જલાબ લિાથી ગોળ કમી નીકળી જાય છ. (તનાથી પટમા ચક આિ તો લીબનો રસ

ખાડ નાખી પીિો.)

ભાગરાનો પાઉડર(બજારમા મળી શક) અથિા તાજા ભાગરાનો રસ અન અડધા ભાગ દીિલ રાતર સતા પહલા દરરોજ

લિાથી બધા કમી પટની બહાર નીકળી જાય છ.

એક ગલાસ ઘટટ છાસમા એક ચમચો િાટલો અજમો નાખી સિાર-સાજ પીિાથી પટમાના બધા કમી મળમાગ બહાર


બાળકોન કમી થાય તો તની અિસથા મજબ ગરમ પાણી સાથ દરરોજ રાતર સતી િખત એરડીય પાિાથી ત મટી

જાય છ.

કાચા ક પાકા પપયાના રસમા સાકર મળિી બાળકન પીિડાિિાથી પટમાના કમી મળ િાટ બહાર ફકાઈ જિા લાગ

છ.

દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ એક એક કપ પાણીમા એક નાની ચમચી મીઠ(નમક) ઓગાળી પીિાથી કમીની ફરીયાદ

મટ છ.

સઠ, િાિડીગ અન ભીલામાન ચણદ મધમા લિાથી કમી મટ છ.

કપીલો, િાિડીગ અન રિચી સરખા ભાગ લઈ મધ સાથ બાળકન ચટાડિાથી તના પટમાના કરમીયા સાફ થઈ જાય

છ.

શણના બીન ચણદ ગોમતરમા મળિી પીિાથી કરમીયાનો રોગ કાયમ માટ મટ છ.

16

િાિડીગન અધકચરા ખાડી ઉકાળો કરીન પીિાથી કમી નાશ પામ છ.

લીબના પાન િાટી રસ કાઢી રસથી અડધ મધ ભળિી સાત દીિસ સધી રોજ સિાર આપિાથી અન આઠમા દીિસ

રચ લઈ લિાથી પટના તમામ કમી નીકળી જાય છ.

આબાહળદર અન સીધિ સાથ િાટી ગરમ પાણી સાથ લિાથી કમી મટ છ.

કરીની સકી ગોટલીન ૧-૧ ચમચી ચણદ સિાર-સાજ પાણીમા નીયમીત લિાથી તરણક મહીનામા પટમાના બધા કમી

મળ િાટ બહાર નીકળી જાય છ.

મોટી સોપારી જટલો ગોળ ખાધા પછી કાચકાની શકલી મીજન અડધી ચમચી ચણદ ખાિાથી પટના કમી નીકળી જાય

છ.

પા ચમચી જટલો કીરમાણી અજમો સોપારી જટલા ગોળ સાથ સિાર-સાજ ખાિાથી કમીઓ નીકળી જાય છ.

એક ચમચી િાિડીગન બારીક ચણદ સિાર-સાજ એક ચમચી ગોળ ખાધા પછી લિામા આિ તો પટના કમીઓ નાશ

પામ છ.

એક કપ ઉકાળીન ઠડા કરલા પાણીમા એક ચમચી િાિડીગનો ભકો અન અડધી ચમચી હળદરન ચણદ નાખી ઉકાળવ.

આ દરિ બરાબર ઉકળ તયાર ઉતારી, ઠડ પાડી રોજ રાતર ૧૫થી ૨૦ દીિસ પીિાથી બાળકોના કમી-કરમીયા બહોશ

થઈન નીકળી જાય છ અન લીિર પણ સાર થાય છ.

બ ચમચી ગરમાળાના ગોળ સાથ એક ચમચી િાિડીગન ચણદ મીશર કરી રોજ સિાર આઠ-દસ દીિસ લિાથી કમીઓ

સાફ થઈ જાય છ. કમી-ગડપદ કપીલો, િાિડીગ, નાગમોથ, દીકામાળી અન સચળન સમાન ભાગ બનાિલ ચણદ મોટા

માણસન એકથી બ ગરામ અન બાળકોન ૧થી બ રતી સિાર-સાજ પાણી સાથ આપિાથી અળસીયા જિા ગડપદ કમી

(Round worms) દસથી પદર દીિસમા મટ છ. આ ચણદ સાથ એક રતી અતીિીષકળીન ચણદ ઉમરી આપિાથી

બાળકોન ઝડપથી સાર થાય છ અન કમીન કારણ થયલા ઉપદરિો પણ મટ છ. આ ઉપરાત બજારમા મળતા કમીઘન

ચણદ, કમીકઠારરસ અન િીડગારીષટ પણ ખબ જ સારી અસર કર છ.

પટનો દખાિો:

પટમા દખાિો થતો હોય તો હદિસમા તરણ િખત તલસી અન હળદરનો રસ એક ચમચો ભગા કરીન લિાથી ચોકકસ

ફાયદો થશ.

પડખામા,છાતીમા ક પટમા કયાય દખત હોય તો બ ગરામ અજમો,બ ગરામ ગઠોડા,બ ગરામ સોડાબાઈકાબદ િાટીન ફાકી

જવ અન ઉપર તલસીનો બ ચમચી રસ પીિાથી દદદ ગાયબ થઇ જશ.

17

પટમા ચ ક આિતી હોય તો અઢી તોલા મથી અન અઢી તોલા સિા લઈ તન અધકચરા શકો અન પછી ખાડી કાઢો.

આ ચણદનો ડબબો ભરી રાખો. હદિસમા તરણ િાર અડધો તોલો ઉપરન ચણદ લઈ ફાકી મારીન ચાિી જવ. ચ કમા ઘણો

જ ફાયદો થશ.

તલસીના રસમા થોડી સઠ મળિીન નાના બાળકન પીિડાિિાથી ચ ક માટ છ. મોટા માણસોન પણ ફાયદો થાય.

અજમો ફાકી ઉપર ગરમ પાણી પીિાથી પટનો દાખાિો, અજીણદ અન િાય મટ છ.

આદ અન લીબના રસમા અધી ચમચી મરીન ચણદ નાખી પીિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

અજમો અન મીઠ િાટીન તની ફાકી લિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

આદ અન ફદીનાના રસમા વસિધિ નાખીન પીિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

આદનો રસ એક ચમચી અન લીબનો રસ બ ચમચી મળિી તમા થોડી સાકર નાખીન પીિાથી કોઈ પણ જાતના

પટનો દાખાિો મટ છ.

શકલા જાયફળન એક ગરામ ચણદ ગરમ પાણી સાથ લિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

જમ યા પછી કટલાકન ૨-૩ કલાક પટમા સખત દાખાિો થાય છ ત માટ સ ઠ, તલ અન ગોળ સરખ ભાગ લઈ દધમા

નાખી સિાર-સાજ લિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

લીબના રસમા થોડો પાપડખાર મળિી પીિાથી પટનો દાખાિો ન આફરો મટ છ.

તલસીનો રસ અન આદનો રસ સરખ ભાગ લઈ, સહજ ગરમ કરી, પીિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

ગોળ અન ચનો ભગા કરી ગરમ પાણી સાથ લિાથી પટનો દાખાિો મટ છ.

સાકર અન ધાણાન ચણદ પાણીમા પીિાથી પટની બળતરા મટ છ.

જીર અન ધાણા બન સરખા ભાગ લઈ, રાતર પલાળી રાખી, સિારમા ખબ મસળી, તમા સાકર નાખીન પીિાથી પટની

બળતરા મટ છ.

ફદીનાના રસમા મધ મળિી લિાથી પટના દદો મટ છ. લાબા સમયની આતરડાની ફહરયાદ માટ આ ઉતતમ ઈલાજ

છ.

18

ઉકળતા પાણીમા સ ઠન ચણદ નાખી, તન ઢાકી, ઠડ થયા બાદ ગાળી, તમાથી પાચ ચમચી જટલ પીિાથી પટનો આરો,

પટનો દાખાિો મટ છ. આ પાણીમા સોડા-બાય-કાબદ નાખી હદિસમા બ-તરણ િાર પીિાથી ખરાબ ઓડકાર અન પટમા

રહલો િાય મટ છ.

એક તોલો તલન તલ પા તોલો હળદર મળિીન લિાથી પટની ચ ક મટ છ.

રાઈન ચણદ થોડી સાકર સાથ લિાથી અન ઉપરથી પાણી પીિાથી િાય અન કફથી થતો પટનો દાખાિો મટ છ.

હહિગ, સ ઠ, મરી, લીડી પીપર, વસિધિ, અજમો, જીર , શાહજીર , આ આઠ ચીજો સરખ ભાગ લઈ ચણદ બનાિી (જ હહિગાષ ટક

ચણદ કહિામા આિ છ. ત બજારમા પણ મળ છ.) લિાથી પટના દદો મટ છ.

સાકરિાળા દધમા એકથી બ ચમચી હદિલ નાખી હદિસમા બ િાર પીિાથી પટના અનક જાતના દદો મટ છ.

સિારના પહોરમા મધ સાથ લસણ ખાિાથી પટની ચ ક મટ છ અન જમનો જઠરાસગન મદ પડી ગયો હોય તો ત

પરજિલલત બન છ.

રાઈન ચરણ પાણી સાથ લિાથી પટની ચ ક અન જીણદ મટ છ.

આખી મથી ગરમ પાણી સાથ લિાથી પટના દખાિામા રાહત થાય છ.

પટના શળ ઉપર ફદીનાનો રસ એક નાની ચમચી, આદનો રસ એક નાની ચમચી વસિધિ નાખીન હદિસમા બ િખત

પીિો.

પટના દખાિા ઉપર અજમાના ચણદની એક નાની ચમચી હદિસમા બ િખત પાણી સાથ લિી.

થોરના દધનો પટ ઉપર લપ કરિાથી પટનો દખાિો ચોકકસ મટી જાય છ.

પટમા દખાિો થતો હોય તો નાલભની આજબાજ ટરપનટાઇન લગાડવ

(૩) દાતનો દખાિો અન કળતર :

દાત,પઢા ક દાઢમા કળતર થત હોય તો બ તરણ ટીપા આકડાન દધ દખતા ભાગ પર ઘસિાથી દખાિો મટી જશ.

દાતનો દખાિો થતો હોય તો ગાધીની તયાથી કપરકાચલી લાિી તનો પાિડર બનાિીન દાત પર ઘસિાથી દાતનો

દખાિો દર થાય છ.

19

દાત દખતા હોય ક િાસ આિતી હોય ક દાતમાથી લોહી નીકળત હોય તો ખરની છાલનો ઉકાળો મોમા ભરી રાખિાથી

સાર થશ.

દાતમા પાયોહરયા હોય અથિા પીડા હોય, તો રાઈના નિસકા પાણીથી કોગળા કરિાથી આરામ મળ છ.

(અ) પાયોહરયા થયો હોય તો જાબની છાલ પાણીમા ઉકાળી તના કોગળા કરિા. (બ) લીમડા ક બોરસલીન રોજ દાતણ

કરો (ક) તમાકની રાખ,લવિિગ અન વસિધિ ભગા કરી રોજ રાત ઘસો.

દાત દખતા હોય તો લવિિગન તલ ઘસિાથી ક ર ન પમડ બનાિી તમા લવિિગના તલમા બોળી દખતા ભાગ પર મકી

રાખિાથી રાહત થશ.

દાત ખબજ દખતો હોય તો તજ ઘસો અન થોડી દાત નીચ દબાિી રાખો.

પઢામાથી લોહી નીકળત હોય તો દાડમના ફલ ઉકાળી તના હદિસમા બ તરણ િાર કોગળા કરો.

દાત અબાઈ જતા હોય તો મધ સાથ મીઠ મળિી રોજ દાત ઘસો.

પાયોહરયામા ફલાિલી કીદર ફટકડી ગાધીન તયાથી લાિી તન સિાર સાજ મજન કરો. જો બન તો તમા મરીનો

પાિડર ઉમરો.

દખતા દાત પાસ તલસીના પાન અન મરી િાટીન મકિાથી આરામ થશ.

દાત મજબત કરિા બોરસલીના છાલના ચણદમા ફટકડીન ચણદ વમકસ કરી બાટલીમા ભરી મકો.દાત હાલતા હોય તો

તનાપર આ મજન ધીમ ધીમ ઘસો.દાત હાલતા બધ થઇ જશ. દાતમા લોહી નીકળત હશ તો ત બધ થઇ જશ.

નાના બાળકોન દાત આિતા પહલા તલસીનો રસ પીિડાિિાથી નિા દાત આિ તયાર કોઈપણ જાતની તકલીફ થતી

નથી.

દાત આિતી િખત બાળકન ઝાડા થતા હોય તો તલસીના પાનન ચણદ દાડમના શરબત સાથ આપિાથી ફાયદો થાય

છ.

તલસીના પાનનો રસ મધમા મળિીન પઢા પર ઘસિાથી બાળકના દાત તકલીફ િગર ઉગી આિશ.

દાત ના દખાિાપર તલસીના પાનનો રસ ,કાળા મરીનો ભકો અન મીઠ ભગ કરીન ઘસિાથી રાહત થાય છ.

તલસીના પાન,કપર તથા લવિિગ ઘસીન ગોળી બનાિો. આ ગોળી દખતા દાત નીચ મકી રાખો, દખાિો ગાયબ થઇ

જશ. પાયોહરયા મટી જશ. દાત દખતા બધ થઇ જશ.

20

કપરના અકદના બ ટીપા દખતા દાત પર લગાડિાથી દાત દખતા બધ થાય છ.

નાની ઉમરમા જો દાત હાલતા હોય તો તલન તલ અન વસિધાલણ મળિીન દાત પર લગાડવ.

દાતમાથી લોહી નીકળત હોય તો હદિસમા તરણ ચાર િાર ફટકડીન પાણી મોમા રાખી હલાિો અન પછી થોડીિાર

મોમા રહિા દો. પાચ સાત િાર કોગળા કરો.

રાઈના તલમા એકદમ ઝીણ મીઠ ભળિીન મજન કરિાથી પાયહરયાના રોગનો નાશ થાય છ

દાતના દખાિાથી છટકારો મળિિા દખતા દાત પર િાટલ લસણ મકી રાખવ.

દખતા દાત ઉપર તજના તલના થોડા ટીપા પોલ (ર) પર લઇ ત પોલ હદિસમા બ-તરણ િાર લગાડવ.

જો દાતમા સખત દખાિો થતો હોય તો એલચી, લવિિગ અન જાયફળના તલન મળિીન ત તલન ર થી દ:ખતા દાત

પર લગાિિાથી દદદ મટ.

દાતનો દખાિો

સરગિાનો ગદર પોલા દાતમા ભરિાથી દાતનો દખાિો મટ છ.

લિીગના તલમા રન પમડ ભીજિી પોલી દાઢ પર ક દખતા દાત પર દબાિી રાખિાથી દાતની પીડા મટ છ.

હીગન પાણીમા ઉકાળી કોગળા કરિાથી દતપીડા મટ છ.

દાતના પોલાણમા હીગ અથિા અકકલગરો ભરિાથી દાતનો દખાિો મટ છ.

રાયણમાથી નીકળત દધ દખતી દાઢ પર લગાિિાથી દાતનો દખાિો મટ છ.

સિારના પહોરમા કાળા ક સફદ તલ ખબ ચાિીન ખાઈ ઉપર થોડ પાણી પીિાથી દાત મજબત બન છ.

િડની િડિાઈન દાતણ કરિાથી હાલતા દાત મજબત થાય છ.

તલન તલ આગળી િડ પઢા પર ઘસિાથી હાલતા દાત મજબત બન છ.

પોલા થયલા અન કોહિાઈ ગયલા દાતના પોલાણમા લિીગ અન કપર અથિા તજ અન હીગ િાટી ભગ કરી ભરી

દિાથી દાતના દખાિામા આરામ મળ છ.

21

દાતમા લાબા સમય સધી પર ભરાઈ રહ અન સારિાર લિામા ન આિ તો મળીયા પાસ પરની ગાઠ થઈ જાય છ.

આ પરીસથીતીમા પણ દાતના મળની સારિાર અન મળચછદ ઑપરશન કરી દાત બચાિી શકાય છ.

આકડાન મળ દાત ઘસિાથી દાતની કળતર મટ છ.

તજના તલ ક અકદન પમડ પોલી ક દ:ખતી દાઢમા મકિાથી રાહત મળ છ.

જાયફળના તલન પોત દાતમા રાખિાથી દાતના જીિાણ મરી જઈ દાતની પીડા મટ છ.

કપરની ગોળી, લિીગ, સરસીય તલ, િડના દધમા બોળલ રન પમડ, ઘીમા તળલી હીગનો ટકડો એમાથી કોઈ પણ

એક દાઢ નીચ રાખિાથી દદદમા આરામ થાય છ.

લીમડાની કમળી કપળોનો ચાર-પાચ ટીપા રસ જ દાઢ દખતી હોય તની િીરદધના કાનમા મકિાથી દખતી દાઢ મટ

છ.

દાત ક દાતના પઢામા દખાિો હોય તો ડગળીનો એક ટકડો મોમા રાખી મકિો. દરરોજ ભોજનમા બન સમય એક

કાચો કાદો ચાિી ચાિીન ખાિામા આિ તો પણ દાતની પીડામાથી મકતી મળ છ.

લીમડાની છાલ પાણીમા ઉકાળી કોગળા કરિાથી દાતના પઢામા થતો દખાિો મટ છ.

જાયફળના તલન પમડ સડલા દાતમા રાખિાથી દાતમા રહલા બકટરીયા દર થઈ દાતનો દખાિો મટ છ.

આખી હીમજ મોમા રાખી તનો રસ દખતા દાત પર પથરાતો રહ તમ કરતા રહિાથી દાત દખતા મટી જાય છ.

લીબના છોતરા પર થોડ સરસીયાન તલ નાખીન દાત અન પઢા પર ઘસિાથી દાત સફદ અન ચમકદાર થાય છ,

પઢા મજબત થાય છ, દરક પરકારના જીિાણઓનો નાશ થાય છ તથા પાયોરીયા જિા રોગોથી બચાિ થાય છ.

િડ અન કરજન દાતણ કરિાથી દાત મજબત રહ છ.

કરીના ગોટલામાથી નીકળતી ગોટલી અનક રોગોમા અકસીર દિા જવ કામ આપ છ. દત રોગોની ત એક મોટી

ઔષધી છ. પાયોરીયા સહીત ઘણાખરા દત રોગોમા કરીની ગોટલીના પાઉડરથી નીયમીત મજન કરતા રહિાથી

ઝડપી ફરક પડ છ.

જાબની સકિલી છાલનો પાઉડર(જ બજારમા મળ છ) મજન માફક દીિસમા બતરણ િખત ઘસિાથી દાત દખતા હોય,

દાત ક પઢામાથી લોહી પડત હોય ક દાત હાલતા હોય ત બધી સમસયા દર થાય છ.

22

પાચ તોલા કાળા ક સફદ તલ સિારમા ખબ ચાિીન ખાિાથી અન ઉપર થોડ પાણી પીિાથી દાત મજબત બન છ

અન પાયોરીયા પણ મટી જાય છ.

તલના તલનો કોગળો ૧૦-૧૫ મીનીટ મોમા રાખિાથી પાયોરીયા મટ છ. દાતની છારી સફરજનનો રસ સોડા સાથ

મળિી દાત ઘસિાથી દાતની છારી દર થઈ દાત સિચછ બન છ. દાતની સરકષા માટ ભોજન પછી અથિા અનય કોઈ

પણ પદાથદ ખાધા પછી હફાળા પાણીના કોગળા જરર કરિા. ગરમ િસત ખાધા પછી ઠડી િસત ન ખાિી. પઢાના

રોગીએ ડગળી, ખટાશ, લાલ મરચ અન ગળયા પદાથોન સિન ન કરવ.

દાતનો સડો

દાતનો સડો હોય તો િડન દાતણ કરવ.

દાતમા સડો હોય તો સિમતરના કોગળા કરિાથી ફાયદો થાય છ.

તલસીના પાન કાયમ મોમા રાખી મકી ચાિતા રહિાથી અન એનો રસ ગળતા રહિાથી દાતમા સડો પડયો હોય તો

ત મટી જાય છ.

દાતમાથી લોહી

લીબનો રસ આગળીના ટરિા પર લઈ દાતના પઢા પર મસળિાથી દાતમાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ.

મીઠાના પાણીના કોગળા કરિાથી અથિા કાથો ક હળદરન ચણદ લગાિિાથી પડલા દાતનો રકતસરાિ બધ થાય છ.

સફરજનનો રસ સોડા સાથ મળિી દાત ઘસિાથી દાતમાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ.

િીટામીન ‘સી’ દાતના રોગો સામ રકષણ આપ છ. ત આમળામા પશકળ પરમાણમા હોય છ. આથી પઢામાથી લોહી

નીકળ તો િીટામીન ‘સી’ લવ. િીટામીન ‘સી’ની ગોળી લિાથી પણ લાભ થાય છ.

દાત અન પઢામાથી લોહી નીકળત હોય તો દીિસમા બ-ચાર િાર સાકર નાખી બનાિલ લીબન શરબત પીિાથી

ફાયદો થાય છ.

દાત-પઢામાથી લોહી પડત હોય તો દરરોજ સિાર ઉઠીન તથા સાજ સતા પહલા તલના તલમા સહજ હળદર અન

કપરન ચણદ નાખી દાત-પઢા પર માલીશ કરી કોગળા કરિાથી ફરીયાદ દર થાય છ. દતરકષા દરરોજ બન સમય

જમયા બાદ અન નાસતા િગર પછી કોઈ પણ તાજા ફળ આખા ક મોટા સમારીન ખબ ચાિીન ખાિા. તાજા ફળોમા

રહલ કષાર તતતિો દાતન આરોગય સાચિી શક, દાત જીિનભર રહ અન દાતની કોઈ તકલીફ રહતી નથી.

23

(૪) કફ-શરદી-ઉધરસના દશી ઉપાયો:

કફ:

ચપટી જિારમા આકડાન દધ મળિી બ તરણ ગોળીઓ બનાિી ત ચા સાથ પીિાથી કફ છટો થાય છ.

બાળકોન કફ અન ઉધરસ થતા હોય તો ૨ થી પાચ રતીભાર કાળીજીરીન ચણદ મધમા મળિી ચટાડવ. મોટા બાળકો

માટ ૧ થી ૨ ગરામ ચણદ લવ.આનાથી કફ છટો પડશ અન ઝીણો તાિ આિતો હશ તો મટી જશ.

જના કફ શરદીમા જાયફળન જરાક શકી તન બારીક ચણદ બનાિી પાચથી સાત રતી જટલ ચણદ મધમા મળિીન

સિાર,બપોર અન સાજ ચાટિાથી કફનો નાશ થાય છ અન રાહત થાય છ.

જાિતરીન ચણદ કરી દસ રતી ચણદ સિાર,બપોર અન સાજ મધ સાથ ચાટિાથી કફ અન શરદી મટ છ.

સળખમ,દમ,ઉધરસ િગરમા માટલા,ફરીઝન પાણી પીિાન બધ કરી દદીન સઠન પાણી પીિડાિિાથી રાહત થાય છ.

િાય અન કફના રોગો થતા નથી.

આદ સાથ ગોળ હદિસમા તરણ િખત લિાથી કફનો નાશ થાય છ.

તલસીનો રસ અન કપર મધ સાથ હદિસમા તરણિાર ચાટિાથી છાતીમા જામલો કફ છટો થાય છ.

કફ સકાઈ જાય તયાર તલસીનો સિરસ, ડગળી તથા આદનો રસ મધ સાથ સમભાગ લઈન ચાટો. એનાથી ગળફા છટા

પડીન કફ નીકળી જશ. ફાયદો થશ.

કાદાનો ઉકાળો પીિાથી કફ મટ છ.

અધાદ તોલા જટલ મધ હદિસમા ચાર િાર ચાટિાથી કફ મટ છ.

દોઢથી બ તોલા આદના રસમા મધ મળિી ચાટિાથી કફ મટ છ.

તલસીનો રસ ૩ ગરામ, આદનો રસ ૩ ગરામ અન એક ચમચી મધ સાથ લિાથી કફ મટ છ.

એલચી, વસિધિ, ઘી અન મધ ભગા કરીન ચાટિાથી કફ મટ છ.

દરરોજ થોડી ખજર ખાઈ ઉપર પાચ ઘ ટડા ગરમ પાણી પીિાથી કફ પાતળો થઈન બહાર નીકળ અન ફફસા સાફ

બન છ.

આદનો રસ, લીબનો રસ અન વસિધિ મળિી જમતા પહલા લિાથી કફ, શવાસ અન ઉધરસ મટ છ.

24

દધમા હળદર, મીઠ અન ગોળ નાખી ગરમ કરી પીિાથી કફ મટ છ.

રાતર સતી િખત તરણચાર તોલા શકલા ચણા ખાઈ ઉપર પાશર દધ પીિાથી શવાસ નળીમા એકઠો થયલો કફ નીકળી

જાય છ.

જો ગળામા કફ અટકતો હોય તો ગરમ દધમા હળદર નાખીન પીવ.

કફ દર કરિા માટ એલચીના દાણાન ચણદ અન વસધાલણ મધમા ભળિીન આપિા.

કફ – સાભાર:િલલભ ગાડા

૨૦૦ ગરામ આદ છોલી ચટણી બનાિી ૨૦૦ ગરામ ઘીમા શકિી. શકાઈન લાલ થાય તયાર એમા ૪૦૦ ગરામ ગોળ

નાખી શીરા જિો અિલહ બનાિિો. આ અિલહ સિાર-સાજ ૧૦-૧૦ ગરામ જટલો ખાિાથી કફવદધી મટ છ. પરસતાન

ખિડાિિાથી ત ખોરાક સારી રીત લઈ શક છ.

૧૦-૧૫ ગરામ આદના રસમા મધ મળિી પીિાથી કઠમા રહલો કફ છટો પડ છ અન િાય મટ છ. એનાથી હદયરોગ,

આફરો અન શળમા પણ ફાયદો થાય છ, ખોરાક પરતય રચી ઉતપનન થાય છ અન જઠરાગની પરદીતત થાય છ.

આદનો રસ, લીબનો રસ અન સીધિ એકતર કરી ભોજનની શરઆતમા લિાથી કફ મટ છ.

છાતીમા કફ સકાઈન ચોટી જાય, િારિાર િગપિદક ખાસી આિ તયાર સકાયલો કફ કાઢિા માટ છાતી પર તલ

ચોપડી મીઠાની પોટલી તપાિી શક કરિો.

ડગળીના કકડા કરી ઉકાળો કરી પીિાથી કફ દર થાય છ.

પાકી સોપારી ખાિાથી કફ મટ છ.

ફદીનાનો તાજો રસ અથિા અકદ કફ દર કર છ.

બથી ચાર સકા અજીર સિાર અન સાજ દધમા ગરમ કરી ખાિાથી કફન પરમાણ ઘટ છ.

રાતર સતી િખત ૩૦-૪૦ ગરામ ચણા ખાઈ ઉપર ૧૦૦-૧૨૫ ગરામ દધ પીિાથી શવાસનળીમા એકઠો થયલો કફ સિાર


િગણ કફ મટાડ છ.

25

સઠ, મરી, પીપર અન સીધિ દરક ૧૦-૧૦ ગરામના બારીક િસતરગાળ ચણદમા ૪૦૦ ગરામ બી કાઢલી કાળી દરાકષ મળિી

ચટણી માફક પીસી બરણીમા ભરી લવ. એન પચામત ચાટણ કહ છ. એ પાચથી ૨૦ ગરામ જટલ સિાર-સાજ

ચાટિાથી કફ મટ છ.

કફ હોય તો પાણી થોડ ગરમ હોય તવ પીવ.

િાટલી રાઈ એકાદ નાની ચમચી સિાર સાજ પાણીમા લિાથી કફ મટ છ. નાના બાળકોમા પણ કફન પરમાણ િધી

જાય તો રાઈ આપી શકાય, પરત એ ગરમ હોિાથી એન પરમાણ બહ ઓછ રાખવ.

એલચી, સીધિ, ઘી અન મધ એકતર કરી ચાટિાથી કફરોગ મટ છ.

છાતીમા જમા થયલો કફ કમય કરી બહાર નીકળતો ન હોય અન ખબ તકલીફ થતી હોય, જીિન-મરણનો પરશન

ઉપસથીત થયો હોય તો દર અડધા કલાક રદરાકષ પાણીમા ઘસી મધમા મળિી ચાટતા રહિાથી ઉલટી થઈ કફ બહાર

નીકળી જાય છ અન રાહત થાય છ.

સતત ચાલ રહતી ઉધરસમા કોકો પીિાથી ફાયદો થાય છ. કોકોમા થીઓબરોમાઈન નામન તતતિ હોય છ જ કફ દર

કર છ.

રોજ સિાર અન રાતર નાગરિલના એક પાન પર સાત તલસીના પાન, ચણાના દાણા જિડા આદના સાત ટકડા, તરણ

કાળા મરી, ચણાના દાણા જિડા આઠથી દસ હળદરના ટકડા અન આ બધા પર દોઢ ચમચી જટલ મધ મકી બીડ

િાળી ધીમ ધીમ ખબ ચાિીન ખાિાથી ૧૦-૧૫ દીિસમા કફ મટ છ.

ફફસામા જામી ગયલો કફ નીકળતો ન હોય તો જઠીમધ(મલઠી) અન આમળાન સમાન ભાગ બનાિલ ચણદ ૧-૧

ચમચી સિાર-સાજ પાણી સાથ લિાથી થોડા દીિસોમા કફ નીકળી જઈ ફફસા સિચછ થાય છ.

ઘોડાવરજન ચણદ મધ સાથ લિાથી કફમા લાભ થાય છ.

સઠ, હરડ અન નાગરમોથ દરક ૨૦-૨૦ ગરામન બારીક ચણદ બહડાની છાલના ઉકાળામા ખબ ઘટી ૧૨૦ ગરામ ગોળના

પાકમા નાખી બરાબર મીશર કરી ચણી બોર જિડી ગોળીઓ બનાિિી. એન ગડાદીિટી કહ છ. આ બબબ ગોળી

દીિસમા તરણ િાર ચસિાથી કફના રોગો, ઉધરસ અન શવાસમા ફાયદો થાય છ.

અરડસી, દરાકષ અન હરડનો સમાન ભાગ બનાિલ અધકચરો ભકો બથી તરણ ચમચી એક ગલાસ પાણીમા અડધ પાણી

બળી જાય તયા સધી ધીમા તાપ ઉકાળી ઠડ પાડી સિાર-સાજ પીિાથી રકતપીતત, કષય, ઉધરસ, પીતતજિર, કફના રોગો

અન કબજીયાતમા ફાયદો થાય છ.

26

સરખા ભાગ ફલાિલો ટકણખાર, જિખાર, પીપર અન હરડન બારીક ચણદ બનાિી, એનાથી બમણા િજનનો ગોળ લઈ

પાક બનાિી ચણી બોર જિડી ગોળી િાળિી. દીિસમા તરણ િખત બબબ ગોળી ધીમ ધીમ ચસિાથી ગળામા

િારિાર થતા કફનો નાશ થાય છ. એનાથી હડકી, દમ, ઉધરસ, શરદી, શળ અન કફના રોગો પણ મટ છ.

જાિતરીન ચણદ દસ ચોખા ભાર અન જાયફળન ચણદ સાત ચોખા ભાર મીશર કરી એક ચમચી મધ સાથ ચાટિાથી કફના

બધા રોગો મટ છ. િાયથી થતી સકી ઉધરસમા પણ આ ઉપચાર એટલો જ હીતકારી છ.

રોજ છાતીએ તલ ક સરસિના તલની માલીશ કરી શક કરિાથી લોહીમાનો કફ ઘટી જાય છ. (૨૫) અરડસી, આદ

અન લીલી હળદરનો ૧-૧ ચમચી રસ દીિસમા તરણ િાર લિાથી જના કાકડા, ઉધરસ, શવાસ-દમ, શરદી િગર કફના

રોગો મટ છ.

કફ હોય અન નાક બધ રહત હોય તો દધમા એક ચપટી રાઈન ચણદ અન એક ચમચો સાકર નાખી સિાર-સાજ

પીિાથી લાભ થાય છ.

કફવદધી થઈ હોય અન ગળામાથી કફ પડતો હોય તો કાચો ક શકલો અજમો આખો ક એન ચણદ બનાિી સિાર, બપોર,

સાજ એક એક ચમચી લિાથી લાભ થાય છ.

એલજીક અસથમા, કફ, શરદી, દમ-શવાસ અન કષયના દદીઓએ બથી તરણ ચમચી આદનો રસ મોઢામા કોગળાની જમ

તરણ-ચાર મીનીટ ભરી રાખિો. આ ઉપચાર પરયોગથી થત ચીકણ મોઢ મટી જશ. આિા રોગોમા કફ મહામહનત છટો

પડ છ અન કફ છટો પડ તો એકદમ રાહત થાય છ. કફ છટો પડિાથી ફફસાની શવાસનળીઓનો અિરોધ દર થાય છ,

આથી શવાસ લિામા તરત સાર લાગ છ. સિાર-સાજ આ ઉપચાર કરિાથી કફના રોગોમા ફાયદો થાય છ.

મદાગનીિાળાએ આદનો આ રસ પટમા ઉતારી દિો. જનાથી ભખ સારી લાગશ. આહાર પણ પચી જશ. પીતતની

તકલીફિાળાએ મોઢામા ભરલો આદનો રસ તરણ-ચાર મીનીટ પછી કાઢી નાખિો. આદના રસનો ઉપયોગ કરતી િખત

ત તાજો જ કાઢલો હોિો જોઈએ.

કફ ઘણો જ નીકળતો હોય એિી ઉધરસમા સ ઠન બારીક ચણદ પા ચમચી, મોટી એલચીન બારીક ચણદ પાચથી છ

ચોખાના દાણા જટલ અન એટલો જ સચળનો પાઉડર બ ચમચી મધ સાથ મીશર કરી સિાર-સાજ ચાટી જવ. પચિામા

ભાર, ચીકણા અન મીઠા આહારદરવયો છોડી દિા તથા સઠ નાખીન ઉકાળલ ઠડ કરલ પાણી પીવ.

આદનો રસ અન મધ સરખા ભાગ લિાથી કફ મટશ.

પાચથી સાત લવિિગન ચણદ એક ચમચી મધમા સિાર સાજ ચાટિાથી કફના રોગો મટ છ.

27

યકલલતસની ચા = કફ સદી, તાિમા લાભકારી બનાિિાની રીત - એક કપ ચા મટ 3-4 પાન યકલલતસની મસળી

નાખો. અડધો ચમચી ખાડ, પા કપ પાણી અન અડધો કપ દધ, એક લવિિગ. જો કાળી ચા પી શકતા હોય તો દધ ન

નાખશો. એક કપ પાણીમા જ તયાર કરો.

ખાસી:

ખાસી થતી હોય તો અરડસીનો રસ પીિાથી ફાયદો થાય છ.

શકલા લીબના રસમા મધ મળિીન ચાટિાથી ખાસી મટી જાય છ.

કફ-શરદીની ખાસી-સળખમ માટ જઠીમધ અન બહડાન ચણદ મધમા ચાટવ.

ખાસી થતી હોય તો જરર જટલો જાયફળ લઈ એન િાટીન ગાળી કાઢો. તમાથી એક ક બ રતી દધ,પાણી ક મધમા

સિાર સાજ લિાથી ખાસી મટ છ. દમિાળાન પણ ઘણોજ ફાયદો થાય છ.

નિસકા પાણી સાથ અજમો ખાિાથી કફની ખાસી મટ છ.

તલસીનો રસ અન જઠીમધનો રસ મળિીન ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

ખાસીમા એક ભાગ પીપર સાથ બ ભાગ ગોળ મળિી સિાર-સાજ લિાથી રાહત થાય છ.

ખાસી માટ સરખા પરમાણમા લીબ રસ અન મધન વમશરણ કરવ અન લવ.

ખાસી માટ એક ચમચી મધની અદર બરાનડીના ટીપા નાખીન પીવ.

બાળકોની ખાસી ઠીક ન થાય તો િાસનો એક ટકડો સળગાિીન ભસમન મધ સાથ વમકસ કરીન તરણ-ચારિાર

ચટાડિાથી બાળકોની ખાસી 3-4 હદિસમા સારી થઈ જાય છ.

બાળકોન શરદી ક ખાસી થઈ હોય તો તલસીપતરનો રસ, અજમો અન હળદર પાચ-પાચ ગરામ લઈ પથથરથી ખબ

લસોટીન તમા ૨૫ ગરામ મધ મળિી શીશીમા ભરી લો.તમાથી ૩૦ થી ૬૦ ટીપા હદિસમા બ-તરણ િખત આપિાથી

લાભ થાય છ.

તલસી અન કાસોદરાના પાનનો રસ ભગો કરીન પાિાથી ખાસી મટ છ.

હળદરન તાિડીમા શકી તની ગાગડી મોમા રાખી ચસિાથી કફની ખાસી મટ છ.

નિશકા પાણી સાથ અજમો ખાિાથી કફની ખાસી મટ છ.

28

ખાસી, અજીણદ, દમ, હદયરોગ, કવમની પીડા િગર માટ એક ભાગ પીપર સાથ બ ભાગ ગોળ મળિી સિાર-સાજ

લિાથી રાહત થશ.

ખાસી થઈ હોય તો હળદરની નાની ગાઠ મોઢામા રાખીન ચસિી જોઈએ

સળખમ અન ખાસી ઉપર નાની અધી ચમચી મરીન ચણદ ઘી અન સાકર સાથ લવ.

ખાસી અન કફની તકલીફ ઉપર અજમાન ચણદ બ-તરણ િખત ગરમ પાણી સાથ લવ. આથી કફ નીકળી જઇ ખાસી મટ

છ. ઠડી િસતઓનો તયાગ કરિો.

તલસીનો રસ અન જઠીમધનો રસ ભગા કરી ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

કાળા મરચાનો પાિડરન સકી દવાકષની સાથ લપટી લો. કાળા મરચાથી લપટલ સકી દવાકષન તિામા થોડીિાર માટ

દશી ઘી સાથ હલકી આગ સકી લો. જરરી સકાયલી દવાકષના બ-બની સખયામા તમારા મોમા રાખીન ચસતા રહો. તમ

જોશો ક થોડા જ કલાકોમા તમારી ખાસી જડથી મટી જશ

ખાસી

૫-૫ ગરામ મધ દીિસમા ચારક િાર ચાટિાથી કફ છટો પડી ખાસી મટ છ.

અજમાના ફલ .૧૬ ગરામ દીિસમા તરણ િાર ઘી અન મધ સાથ લિાથી કફ ઓછો થાય છ અન ખાસી મટ છ.

એલચી, ખજર અન દરાકષ મધમા ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

દરાકષ અન સાકર મોમા રાખી તનો રસ ચસિાથી ખાસી મટ છ.

દરાકષ, આમળા, ખજર, પીપર અન મરી સરખા ભાગ લઈ બારીક ચણદ કરી તમાથી ૩-૩ ગરામ, મધ મળિી દીિસમા તરણ

િાર ચાટિાથી સકી ખાસી મટ છ.

લસણ, ખાડ અન સીધિ સરખા ભાગ મળિી, ચાટણ કરી, તમા બમણ થીજાિલ ઘી મળિી ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

કમળકાકડી એટલ રાષટરીય ફલ કમળના બીજનો નાની ચમચી પાઉડર મધ સાથ ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

કમળકાકડીનો પાઉડર બજારમા તયાર મળ છ. આ પાઉડર હમશા ઝીણી ચાળણીથી ચાળીન િાપરિો જોઈએ.

દાડમના તાજા છોડા અથિા સકા છોડાનો પાઉડર દધમા ઉકાળી પીિાથી ગમ તિી ઉધરસ મટ છ. ખાસીની ભલભલી

દિા નીષફળ જાય તયા પણ આ પરયોગ સફળ થાય છ.

29

સઠ અન સાકર સમભાગ લઈ પાઉડર કરી રોજ દર બ કલાકન અતર ૧-૧ નાની ચમચી, ૧ ચમચી મધ સાથ ચાટી

જવ. કોઈ પણ પરકારની ખાસીમા અાા પરયોગથી િતતો-ઓછો ફાયદો તરત જોિા મળ છ. પરયોગ ધીરજપિદક ચાલ

રાખિાથી ખાસી જડમળથી મટી જાય છ.

એલચીન ચણદ ૩/૪(.૭૫) ગરામ અન સઠન ચણદ ૩/૪ ગરામ મધમા મળિી ચાટિાથી કફજનય ખાસી મટ છ.

એલચીના તલના ચાર-પાચ ટીપા સાકર સાથ લિાથી કફજનય ખાસી મટ છ.

સઠ, મરી અન પીપરના સમભાગ બનાિલા પાઉડરન તરીકટ કહ છ. ૧-૧ નાની ચમચી તરીકટ મધ સાથ સિાર, બપોર,

સાજ લિાથી સામાનય ખાસી તરત જ મટી જાય છ.

મરીના બારીક પાઉડરમા થોડો ગોળ મળિી સાધારણ કદની ગોળીઓ બનાિિી. દર બ કલાક આ ગોળી ચસતા

રહિાથી કોઈ પણ પરકારની ખાસી મટ છ. નાના બાળકોન પણ આ આપી શકાય.

ગરમ કરલા પાણીમા મીઠ અન બ લિીગન ચણદ નાખી સિાર-સાજ કોગળા કરિાથી ગળામાથી કફ નીકળી જઈ ખાસી

મટ છ. મીઠ અન લિીગ બનન જ તનાશક છ. બ-તરણ દીિસ આ ઉપાય કરિાથી ભાર ખાસી પણ મટી જાય છ.

ખાસી મટાડિા હફાળ ગરમ પાણી જ પીવ, સનાન પણ નિશકા ગરમ પાણીથી કરવ. જમ બન તમ િધાર કફ નીકળી

જાય એ માટ જયાર પણ ગળામા કફ આિતો કફ બહાર કાઢી નાખિો. મધર, કષારીય, કટ(તીખા) અન ઉષણ પદાથોન

સિન કરવ. મધર દરવયોમા સાકર, જનો ગોળ, જઠી મધ અન મધ, કષારીય પદાથોમા યિકષાર, નિસાર અન ખારો, કટ

દરવયોમા સ ઠ, પીપર અન મરી તથા ઉષણ પાદાથોમા ગરમ પાણી, લસણ, આદ િગરન સિન કરવ. િધાર

ખટાશિાળા, ચીકાશિાળા, ગળયા, તલિાળા પદાથોન સિન ન કરવ. ઠડી હિા અન ઠડા તથા ઠડી પરકતીિાળા

પદાથોન સિન પણ ન કરવ.

ગળો, પીપર અન ભોયરીગણી અધકચરા ખાડી એક ગલાસ પાણીમા તરણ ચમચી નાખી પાણી અડધ રહ તયા સધી

ઉકાળી ઠડ પાડી અડધી ચમચી મધ અથિા દળલી સાકર(ખાડ કદી નહી) નાખી સિાર-સાજ પીિાથી કફિાળી ખાસી

મટ છ.

દર ચારક કલાક બબબ તરણતરણ લિીગ મોમા રાખી ચસતા રહિાથી ગમ તિી ખાસી -સકી, ભીની ક કફયકત થોડા

દીિસોમા મટી જાય છ.

તલસીના આઠ-દસ તાજા પાન ખબ ચાિીન દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ ચાિતા રહિાથી ગમ ત પરકારની ખાસી

કાબમા આિી જાય છ.

અખરોટનો ગભદ કાઢી શકીન દીિસમા ચાર-પાચ િખત ખાતા રહિાથી કોઈ પણ પરકારની ઉધરસ મટ છ. નાના

બાળકોન પણ આ ઉપચાર અનકળ અન સફળ થઈ શક છ.

30

મઠીભર શકલા ચણા ખાઈ, ઉપર પાણી પીિાથી ઉધરસ ઓછી થાય છ.

મરીના બારીક ચણદમા ગોળ મળિી સાધારણ કદની ગોળી બનાિી દર બ કલાક ચસતા રહિાથી કોઈ પણ પરકારની

ખાસી મટ છ. નાના બાળકોન પણ આ આપી શકાય.

નાની ચમચી જટલ કમળકાકડીન બારીક ચણદ મધ સાથ દીિસમા પાચ-સાત િાર ચાટિાથી ખાસી મટ છ.

કમળકાકડીન ચણદ બજારમા તયાર મળ છ.

લસણ, આદ અન મરીની સમભાગ બનાિલી ચટણી દીિસમા ચાર-પાચ િખત ખાતા રહિાથી અથિા તમન ઉકાળી

ગરમ ગરમ ઉકાળો પીતા રહિાથી ખાસીમા તાતકાલીક રાહત થાય છ.

અશવગધા અન ગોખરન સમાન ભાગ બનાિલ ચણદ અડધીથી એક ચમચી લઈ બમણા મધ સાથ મીશર કરી સિાર-

સાજ ચાટિાથી શોષ (શરીરની રસ, રકત, માસ, મદાદી સાત ધાતઓ સકાઈ જિી) અન ખાસી મટ છ. િળી

અશવગધાથી શરીર પણ પષટ થાય છ. અન આમા ગોખર રસાયન હોિાથી કામશકતી પણ િધ છ. -સાભાર:િલલભ

ગાડા

ખાસી સકી

નાની એલચી તિી પર બાળી, કોયલો કરી, ધમાડો નીકળી જાય એટલ િાસણ ઢાકી દવ. તન ૩/૪ ગરામ ચણદ ઘી તથા

મધ સાથ દીિસમા તરણ િાર ચાટિાથી સકી ખાસી મટ છ.

એક નાની મઠી તલ અન જરરી સાકર ૨૦૦ મી.લી. પાણીમા નાખી ઉકાળો બનાિી દરરોજ દર બતરણ કલાક

સાધારણ ગરમ પીિાથી થોડા દીિસોમા સકી ખાસી મટ છ.

૧-૧ નાની ચમચી ઘી દરરોજ બ કલાકના અતર ચાટિાથી સકી ખાસી અચક મટ છ.

દર તરણ કલાક એક ચમચી તાજા માખણમા િાટલી સાકર નાખી ધીમ ધીમ ચાટી જિાથી સકી ખાસી મટ છ. નાના

બાળકોમા તો આ પરયોગ ખરખર આશીિાદદરપ છ, કમ ક બાળક હોશ હોશ સાકર-માખણ ખાશ અન ખાસી મટી જશ.

સમભાગ સકા આમળાન ચણદ અન સાકર એક એક ચમચી દીિસમા તરણ િાર પાણી સાથ લિાથી કટાળાજનક જની

ખાસી મટ છ. પરયોગ થોડા દીિસ સધી નીયમીત જાળિી રાખિો.

ઉમરા(ઉદમબર)ન દધ મોમા ઉપલા તાળિ ચોપડી જ લાળ-થક આિ ત ગળી જિાથી કોઈ પણ દિાથી મટતી ન હોય

તિી ખાસી પણ બહ ઝડપથી મટી જાય છ.

આદનો રસ મધમા લિો અન એક નાગરિલના પાનમા થોડી હળદર અન ૩-૪ મરી મકી બીડ િાળી ઉપર લિીગ

ખોસવ. એન ચાર ગલાસ પાણીમા અડધ પાણી બળી જાય તયા સધી ઉકાળી દીિસમા તરણ-ચાર િખત થોડ થોડ પીવ.

31

એનાથી ખાસી તરત જ ઓછી થિા લાગ છ. (૮) સમભાગ તલ અન સાકરનો ઉકાળો દીિસમા ચાર-પાચ િાર ઘટડ

ઘટડ પીતા રહિાથી સકી ખાસી મટ છ.

એક મોટી એલચી સોયમા ખોસી ઘીના દીિાની જયોતમા ફોતરા સાથ કોલસા જિી થઈ જાય તટલી બાળિી. પછી એ

આખી એલચીન ચણદ બ ટીપા મધ અન ચાર ટીપા ઘીમા મળિી દરરોજ સિાર, સાજ અન રાતર થોડા દીિસો

ચાટિાથી સકી ખાસી મટ છ. સાથ જો કબજીયાત રહતી હોય તો રાતર સતી િખત અડધી ચમચી શકલો અજમો બ

ચમચી દીિલ સાથ ચાિતા ચાિતા પટમા ઉતારવ. િાય ઉપર ચઢીન ખાસી ઉતપનન કર છ. એલચી તમ જ દીિલ

ઉતતમ િાયનાશક છ. િળી મળશદધી થિાથી િાયની શદધી થાય છ. સકી ખાસી માટ આ અનભિસીદધ પરયોગ છ. -

સાભાર:િલલભ ગાડા

ઉધરસ:

સકી ઉધરસમા તલસીની કપળો અન આદન સરખ ભાગ લઈ િાટીન મધ સાથ ચાટિા .

ચાર પાચ લવિિગ શકીન તલસીના પાન સાથ લિાથી બધીજ જાતની ઉધરસમા ફાયદો થાય છ.

કફ ન લઈન ઉધરસ આિતી હોય તો પાચ રતી એલચીન બારીક ચણદ,પાચ રતી સ ઠન બારીક ચણદ અન પાચ રતી

સચળ, તરણ ભગા કરી મધ જોડ હદિસમા તરણ ચાર િાર ચાટિાથી ખબજ ફાયદો થાય છ.

બાળકોની ઉધરસમા મહદ અશ કબજીયાત જિાબદાર હોય છ. આિ િખત રાત એક ચમચી હદિલનો રચ આપિાથી

બાળક રોગ મકત બન છ. મોટા માટ પણ કબજીયાતમા હદિલનો જલાબ અકસીર ઈલાજ છ.

ખબ કફ થયો હોય અન ઉધરસ આિતી હોય તો રાઈનો ચાર રતી પાિડર, વસિધિન બ રતી ચણદ અન બાર રતી

ખાડનો પાિડરન વમશરણ કરો અન એટલ સિાર-સાજ આપો. કફ છટો થઇ જશ અન તરણ ચાર હદિસમા કફ-ઉધરસ

ગાયબ થઇ જશ.

બાળકોન શરદી,ઉધરસ,કફ,ઉલટી અન ઝાડા થિા માડ તયાર સિાર-બપોર અન સાજ તલસીનો રસ પીિડાિિાથી


એક ચમચી કાદાનો રસ,એક ચમચી આદનો રસ,બ ચમચી મધસાથ ભળિીન પીિાથી ઉધરસ પર રાહત રહશ.

એક ચમચી દરાકષના રસમા એક ચમચી મધ નાખીન લિાથી પણ ઉધરસમા ફરક પડ છ.

બદામન રાતના પલાળીન છાલ કાઢિી. બદામન િાટી તની અદર સાકર અન માખણ ભળિવ આ વમશરણ સકી

ઉઘરસ માટ અકસીર છ.

32

કાદાનો રસમા મધ મળિીન પીિાથી ગરમ તિી ઉઘરસ મટ છ.

કાદાનો ઉકાળો કરી પીિાથી કફ દર થઈ ઉઘરસ મટ છ.

લીબના રસમા તનાથી ચાર ગણ મધ મળિીન ચાટિાથી ઉઘરસ મટ છ.

લિીગન મોમા રાખી ચસિાથી ઉઘરસ મટ છ.

થોડી હીગ શકીન તન ગરમ પાણીમા મળિી પીિાથી ઉઘરસ મટ છ.

દરાકષ અન સાકર મોમા રાખી ચસિાથી ઉઘરસ મટ છ.

લસણની કળીઓન કચરી પોટલી બનાિી તની િાસ લિાથી કાળી ઉઘરસ (હપીગ) કફ મટ છ.

લસણના ૨૦ થી ૨૫ ટીપાનો રસ, દાડમના શરબતમા મળિી હદિસમા ચાર-ચાર કલાકન અત પીિાથી કાળી ઉઘરસ

(હપીગ) કફ મટ છ.

દાડમના છાલનો ટકડો મોમા રાખી ચસિાથી ઉઘરસ મટ છ.

આમલીના ચીચોડાન શકી તના છોતરા કાઢી નાખી, ચીચોડાન બારીક ચણદ બનાિી મધ અન ધીમા મળિીન પીિાથી

ઉઘરસના કફમા લોહી પડત હોય તો મટ છ.

થોડી ખજર ખાઇ ઉપરથી થોડ ગરમ પાણી પીિાથી કફ પાતળો થઈન વનકળી જશ અન ઉઘરસ તથા દમ મટશ.

રાતર મીઠાનો ગાગડો મોમા રાખી મકિાથી ઉઘરસ ઓછી આિશ.

ગરમ કરલા દધમા હળદર અન ઘી મળિી પીિાથી ઉઘરસ અન કફ મટ છ.

ફદીનાનો રસ પીિાથી ઉઘરસ મટ છ.

મીઠ અન હળદરિાળો શકલો અજમો જમયા પછી મખિાસ તરીક ખાિાથી ઉઘરસ અન શરદી મટ છ.

હળદર અન સ ઠ સિા-સાજ મધમા ચાટિાથી ઉઘરસ મટ છ.

તલસીનો રસ સાકર સાથ પીિાથી ઉઘરસ થતા છાતીનો દ:ખાિો મટ છ.

રાતર થોડાક શકલા ચણા ખાઈ ઉપર પાણી પીધા િગર સઈ જિાથી ઉઘરસ મટ છ.

અડસીના પાનના રસ સાથ મધ લિાથી ઉઘરસ મટ છ.

33

સકી ઉધરસ માટ બકરીન તાજ દધ સાકર સાથ ભળિીન પીિાથી સકી ઉધરસ મટ છ.

મરીન ચણદ દધમા ઉકાળી પીિાથી ઉધરસ મટ છ.

મરીન ચણદ સાકર, ઘી સાથ મળિી ચાટિાથી ઉધરસ મટ છ.

એક ચમચી મધ અન બ ચમચી આદનો રસ મળિી પીિાથી ઉધરસ મટ છ.

સકી ખાસી-સકો દમ માટ જઠીમધન ચણદ રોજ ઘી સાથ સિાર-સાજ ચાટવ ક તના ઉકાળામા ઘી – સાકર ઉમરી રોજ

લવ.

થોડી હહિગ શકી, તન ગરમ પાણીમા મળિી, પીિાથી ઉધરસ મટ છ. દરાકષ અન સાકર મોમા રાખી ચસિાથી ઉધરસ

મટ છ.

લસણની કળીઓન કચરી, પોટલી બનાિી, તની િાસ લિાથી મોટી ઉધરસ (હવપિગ), કફ મટ છ.

દાડમના ફળની છાલનો ટકડો મોમા રાખી ચસિાથી ઉધરસ મટ છ.

આમલીના હકચકાન શકી, તના છોતરા કાઢી નાખી, હકચકાન બારીક ચણદ બનાિી મધ અન ઘીમા મળિીન પીિાથી

ઉધરસ ક કફમા લોહી પડત હોય તો મટ છ.

થોડી ખજર ખાઈ ઉપરથી થોડ ગરમ પાણી પીિાથી કફ પાતળો થઈ નીકળી જશ અન ઉધરસ તથા દમ મટશ.

રાતર મીઠાની કાકરી મોમા રાખી મકિાથી ઉધરસ ઓછી આિશ.

ફદીનાનો રસ પીિાથી ઉધરસ મટ છ.

અધાદ તોલા જટલ મધ હદિસમા ચાર િાર ચાટિાથી કફ છટો પડી જાય છ અન ઉધરસ મટ છ.

હળદર અન મીઠાિાળા તાજા શકલા ચણા-એક મઠઠી જટલા-સિાર તથા રાતર સતી િખત ખાિાથી (ઉપરથી પાણી ન

પીવ) કાયમી શરદી અન ઉધરસ રહતી હોય ત મટ છ.

મીઠ અન હળદરિાળો શકલો અજમો જમ યા પછી મખિાસ તરીક ખાિાથી ઉધરસ અન શરદી મટ છ.

હળદર અન સ ઠ સિારસાજ મધમા ચાટિાથી ઉધરસ મટ છ.

તલસીનો રસ સાકર સાથ પીિાથી ઉધરસ અન છાતીનો દાખાિો મટ છ.

રાતર થોડાક શકલો ચણા ખાઈ, ઉપર પાણી િગર સઈ જિાથી ઉધરસ મટ છ.

34

અરડસીના પાનના રસ સાથ મધ લિાથી ઉધરસ મટ છ.

ખાડ સાથ બ ટીપા કરોસીન હદિસમા તરણ-ચાર િાર ચાટિાથી મોટી ઉધરસ મટ છ.

કળના પાનન બાળી, ભસ મ બનાિી, ત ભસ મ દશ ગરામની માતરામા હદિસમા તરણિાર મધ સાથ ચાટિાથી ઉટાહટયામા

રાહત થાય છ.

ભીડાનો 50 ગરામ ઉકાળો હદિસમા તરણ િખત લિાથી ગળાની ખરાશ અન સકી ઉધરસમા લાભ થાય છ.

એક ગલાસ ગરમ પાણીમા ચપટી ભરીન મીઠ, ચપટી ભરીન ખાિાના સોડા ભળિી હદિસમા બ િખત તમજ સતી

િખત કોગળા કરિાથી ગળાન આરામ મળ છ.

એક ચમચી મધની અદર બરાનડીના ટીપા નાખીન પીવ.

બદામન રાતના પલાળીન છાસ કાઢિી. બદામન િાટી તની અદર સાકર અન માખણ ભળિવ આ વમશરણ સકી

ઉઘરસ માટ અકસીર છ.

કાદાનો રસમા મધ મળિીન પીિાથી ગરમ તિી ઉઘરસ મટ છ.

થોડી હીગ શકીન તન ગરમ પાણીમા મળિી પીિાથી ઉઘરસ મટછ.

લસણની કળીઓન કચરી પોટલી બનાિી તની િાસ લિાથી કાળી ઉઘરસ (હપીગ) કફઅ મટ છ.

આમલીના ચીયોડાન શકી તના છોતા કાઢી નાખી, ચીયોડાન બારીક ચણદ બનાિી મધ અન ધીમા મળિીન પીિાથી

ઉઘરસના કફઅમા લોહી પડત હોય તો મટ છ.

થોડી ખજર ખાઇ ઉપરથી થોડ ગરમ પાણી પીિાથી કફઅ પાતળો થઈન વનકળી જશ અન ઉઘરસ તથા દમ મટશ.

રાતર થોડાક શકલા ચણા ખાઈ ઉપર પાણી પીધા િગર સઈ જિાથી ઉઘરસ મટ છ

શરદી:

નાક સકાય અન અકળામણ થાય તયાર સલાઇન અથિા મીઠાના પાણીના ટીપા નાખિા; જન પરમાણ ૧/૪ ચમચી

ટબલ સોલટ ૪ml. નિશકા પાણી. થોડા થોડા હદિસ તાજ વમશરણ બનાિવ ન ફરીજમા મકવ. ટીપા નાખિાની નળી

(dropper) સાફ કરીન ૧ થી ૨ ટીપા દરક નસકોરામા નાખિા. (હદિસમા ૩ થી ૪ િખત.)

મધ સાથ આદનો રસ મળિીન ચાટિાથી શવાસ અન શરદીની તકલીફ દર થાય છ.

ગરમા ગરમ રતી અથિા રતીનો શક કરિાથી શરદી મટ છ.

35

સઠ, કાળામરી અન તલસીના પાનનો ઉકાળો પીિાથી શરદી મટ છ.

રાતર સતી િખત ગરમ પાણીમા લીબનો રસ મળિીન પીિાથી શરદી મટ છ.

રાઇન િાટી મધમા મળિીન ખાિાથી શરદી મટ છ.

ફદીનો અન આદનો ઉકાળો પીિાથી શરદી મટ છ.

અજમો િાટી તની પોટલી સધિાથી શરદી મટ છ.

મરી, તજ અન આદના ઉકાળો પીિાથી શરદી મટ છ.

લીબના રસમા આદ અન વસઘિ નાખી ખાિાથી શરદી મટ છ.

પાણીમા સ ઠ નાખી ઉકાળી ત પાણી પીિાથી શરદી મટ છ.

કાળા મરી અન શકલી હળદરન ચણદ ગરમ દધ સાથ લિાથી શરદી મટ છ.

હળદરનો ઘમાડો સઘિાથી શરદી તરત જ મટ છ.

રાતર સતી િખત એક કાદો ખાિાથી (ઉપર પાણી પીવ નહહિ) શરદી મટ છ.

કાદાના રસના ટીપા નાકમા નાખિાથી શરદી મટ છ.

ફદીનાનો તાજો રસ પીિાથી શરદી મટ છ.

શરદી, સળખમ અન પીનસ (નાકમા થતો સડો)મા ફદીનાના રસના બ-તરણ ટીપા હદિસમા બ-તરણ િખત નાકમા

નાખિા.

લિીગના તલન રમાલમા નાખી સધિાથી શરદી, સળખમ મટ છ.

સઠના ચણદમા ગોળ અન થોડક ઘી નાખી તની તરણ યા ચાર તોલા જિડી ગોળીઓ બનાિી સિાર ખાિાથી

ચોમાસાની શરદી અન િાય મટ છ.

સઠ,તલ અન ખડી સાકરનો ઉકાળો કરીન પીિાથી શરદી સળખમ મટ છ.

સાકરનો બારીક પાિડર છીકણીની જમ સધિાથી શરદી મટ છ.

તલસીના પાનનો રસ અન આદનો રસ મધ સાથ લિાથી શરદી મટ છ.

36

તલસીના પાનિાળી ચાય પીિાથી શરદી મટ છ.

તલસી, સઠ, કાળામરી અન ગોળનો ઉકાળો હદિસમા તરણિાર પીિાથી ગમ તિી શરદી મટ છ.

ચોમાસામા સ ઠ,મરી અન પીપર (તરીકટ) નાખીન બનાિલો દધનો ઉકાળો શરદી અન િાયનો નાશ કર છ.આ ઉકાળો

મલહરયા સામ પણ રકષણ આપ છ.

અઘોળ દહીમા એક રવપયાભાર ગોળ નાખિો અન એમા પાિલીભાર મરીન ચણદ ભળિીન પી જવ. આ પીિાથી સિદ

પરકારના સળખમો મટી જાય છ.

િરસાદના ભજથી ક પલળિાથી શરદી થઇ હોય તો સઠ,લવિિગ,તજ,તલસી અન કાળામરી નાખીન બનાિલી ચા

હદિસમા તરણ િાર પીિાથી મટી જાય છ.

ખબ છીક આિતી હોય તો કપર સઘો અન હદિલના ટીપા નાકમા મકો.

શરદીમા સ ઠ અથિા લવિિગનો માથ લપ કરો આરામ થશ. મોટા ભાગના બામમા એનો સારો એિો ઉપયોગ થાય છ.

એક ચમચી કાચા કાદાનો રસ અન એક ચમચી મધના વમશરણન ૩ થી ૪ કલાક રહિાદો હદિસમા તરણ િખત લો.

શરદી માટ આ ઉપચાર અવતઉતતમ છ.

શરદી દર કરિા તજનો ઉકાળો હદિસમા તરણ િાર પીિો જોઈએ.

ગઠોડા, સ ઠ અન બહગદળન ચણદ બનાિી રોજ મધમા ચાટિાથી શરદી, કફની ઉધરસ મટ છ.

શરદી અન સળખમ ઉપર જાયફળ ઘસીન માથા પર તથા નાક પર લપ કરિો.

શરદી, સળખમ અન માથાના દખાિા ઉપર રાત સતી િખત અજમો ગરમ પાણી સાથ લિો.

જમન કાયમી શરદી, કફ રહયા કરતા હોય ક પાચન તતરની નબળાઈ હોય તમણ સ ઠ-ગોળની લાડડી, સ હઠય, લચતરક

હરીતકી અિલહ અન મથીના લાડ ખાિા

થોડક આદ, અજમો (1 ચમચી), લવિિગ (5), કાળા મરી (3), મથી (1 ચમચી), તલસી અન ફદીનાના પાન (10) અ બધી

જ િસતઓનો ઉકાળો બનાિીન સાકર ભળિીન હદિસમા બ િખય જયાર સધી આરામ ન થાય તયાર સધી લિો.

10 ગરામ લસણન 1 કપ દધમા જયાર સધી અડધો કપ દધ સધી બળી ન જાય તયાર સધી ઉકાળો અન તયાર બાદ રાતર

તન સતી િખત ક પછી સિાર નાસતો કયાદ પહલા લો.

હળદર અન સઠના ચણદનો લપ બનાિીન કપાળ પર લગાિો.

37

કાળા મરી બાળીન તના ધમાડાનો નાસ લિાથી બધ નાક ખલી જાય છ.

આદના ટકડાનો રસ કાઢીન 20 વમ.લી થી 30 મી.લી. હદિસમા બથી તરણ િખત લિાથી શરદીમા આરામ થાય છ.

ગરમા ગરમ ચણા સઘિાથી શરદી મટ છ.

રાઇન િાટી મધમા મળિીન ખાિાથી શરદી મટ છ

કાળા મીરી અન શકલી હળદન ચણદ ગરમ દધ સાથ લિાથી શરદી મટ છ.

હળદરનો ઘમાડો સઘિાથી શરદી તત જ મટ છ.

રાતર સતી િખત એક કાદો ખાિાથી (ઉપર પાણી પીવ નહહિ) શદી મટ છ.

શરદી માટ ઉકાળો - 12 તલસીના પાન, 1 ચમચી આદન પસટ, 3 કાળામરી, 3 ઈલાયચી, 5 ફદીનાના પાન, 1/4 કપ

પાણીમા 1-2 વમવનટ ઉકાળો. આ ઉકાળામા મધ વમકસ કરો. માથાના દ:ખાિો થાય ક છીકો આિ તયાર આ ઉકાળો

ફાયદાકારી રહ છ. બાળકોન આ ઓછા પરમાણમા આપી શકાય છ.

સ ઠની ચા - માથાનો દ:ખાિો, થાક, શરદી, તાિ. બનાિિાની રીત - એક કપ ચા માટ પોણો કપ પાણી, અડધો કપ

દધ, અડધી ચમચી સઠ પાિડર, ચોથાઈ ચમચી ચા પતતી અન અડધી ચમચી ખાડ. કાળી પી શકતા હોય તો િધ

ગણકારી.

(૫) મદાગની(મદપાચન):

જઓ ખાલી પટ સિાર ડગળી ખાય છ તમન કોઈ પરકારની પાચનની સમસયાઓ પદા નથી થતી અન હદિસભર

તાજગી અનભિાય છ

જો બરાબર પાચન નહહ થત હોય તો સઠ,મરી અન પીપર સરખા ભાગ લઈ એન વમશરણ સિાર-સાજ ફાકો. ખાધલ

પચી જશ અન ભખ ઉઘડશ.

અરલચ અન મદાગનીમા જમતા પહલા એક ચમચી તલસીનો રસ, એક ચમચી આદનો રસ, અડધી ચમચી લીબનો રસ

અન અડધી ચમચી મધ મળિીન ચાટી જવ. જનાથી ભખ ઉઘડશ.

ભોજન લીધા પછી અથિા અનય સમય તલસીના આઠ-દસ પાન ચાિિાથી અથિા તો એનો રસ લિાથી મદાગની દર

થાય છ.

38

જમતા પહલા આદની કચબર સહજ વસિધિ-મીઠ નાખીન ખાિાથી અજીણદ મટ છ.

ફદીનાના રસમા સચળ મળિી ચાટિાથી અજીણદ મટ છ.

ભખ લગાડિા માટ ફદીનો, તલસી, મરી અન આદનો ઉકાળો દરરોજ સિાર ચાર ચમચા જટલો (આશર અધો કપ)

પીિો.

અધી ચમચી અજમો, ચપટી વસિધિ-મીઠ લીબના શરબતમા મળિીન પીિાથી અજીણદ મટ છ.

એક ગ લાસ હફાળા પાણીમા એક ચમચી આદનો રસ ન બ ચમચી મધ મળિીન પીિાથી અજીણદ મટ છ.

ભખ લાગતી જ ન હોય ક ભખ મરી ગઈ હોય તો હદિસમા બ િાર અધી ચમચી અજમો ચાિીન ખાિાથી ભખ

ઉઘડશ.

રાઈન ચણદ પાણી સાથ લિાથી અજીણદ મટ છ.

પાકા અનાનસના કકડા કરી તની ઉપર વસિધિ-મીઠ ભભરાિી ખાિાથી અજીણદ મટ છ.

એક ચમચી લીબનો રસ, એક ચમચી આદનો રસ અન ચપટી વસિધિ-મીઠ મળિી પીિાથી અજીણદ મટ છ.

લીબ કાપી, તના ઉપર વસિધિ-મીઠ ભભરાિી જમતા પહલા ચસિાથી અજીણદ મટ છ.

સ ઠ મરી, પીપર અન વસિધિ-મીઠ લઈ તન ચણદ છાશમા પીિાથી અજીણદ મટ છ.

લસણની કળી તલમા કકડાિીન ખાિાથી અથિા લસણની ચટણી બનાિીન ખાિાથી અરચી-મદાસગન મટ છ.

કોકમનો ઉકાળો કરી, ઘી નાખી, પીિાથી અજીણદ મટ છ.

મથી અન સિા સરખ ભાગ લઈ, બન નન શકી, અધકચરા ખાડી, તમાથી અધો અધો તોલો ફાકિાથી આફરો, ખાટા

ગચકારા અન ઓડકાર મટ છ.

પટમા ખબ જ આફરો થયો હોય, પટ ઢોલ જવ થય હોય અન પટમા દાખાિો થતો હોય તો ડટીની આજબાજ અન પટ

ઉપર હહિગનો લપ કરિાથી તરત આરામ થાય છ.

લસણ, ખાડ અન વસિધિ-મીઠ સરખ ભાગ મળિી, તનાથી બમણ ઘી મળિી ખાિાથી અજીણદ આફરો મટ છ.

ટામટાન સહજ ગરમ કરીન વસિધાલણ અન મરી છાટીન ખાિાથી અજીણદ મટ છ.

39

મદાસગન ઉપર જમિાન શર કરતા પહલા તરણ-ચાર નાની ચમચી આદના રસમા લીબના છ-સાત ટીપા નાખી તયાર

કરલ દરાિણ પીન તરત જ જમિાન શર કરી દવ, જથી પટમા દાહ થિા ન પામ.

આમદોષ માટ રીગણાની સાથ પાકા ટામટા, આદ, લીલા મરચા, કોથમીર તથા ગરમ મસાલો સારી રીત નાખી, તલમા

રાઈ-મથી-હીગનો િઘાર કરી બનાિલ શાક દાળ-ભાત ક ખીચડી સાથ ખાિાથી અજીણદ મટ છ.

(૬) શવાસ અન દમની તકલીફ :

પાપડ પર આકડાન દધ ચોપડવ અન પછી તન શકીન ખાઈ જિાનો. દધ પાપડની એક બાજ ચોપડવ. રોજ એક એક

પાપડ જયા સધી શવાસમા રાહત ના થાય તયા સધી ખાિાનો. સાથ સાથ જો કબજીયાતની તકલીફ રહતી હોય તો એક

ચમચી હદિલ પણ પીવ.

શવાસ તથા હડકીમા ગાજરના ચાર-પાચ ટીપા બન નસકોરામા મકિાથી રાહત થાય છ.

ડગળીના રસના ટીપા નાકમા મકિાથી હડકી અન શવાસમા લાભ થાય છ.

દમનો રોગી શવાસની તકલીફન લઈન બચન થઇ રહયો હોય તયાર એક પાક કળ લઈન દીિાની જયોત પર ગરમ કરો.

પછી તન છોલીન તના પર કાળા મરીનો ભકો ભભરાિીન દમના રોગીન ખિડાિી દો. રોગીન આરામ થઇ જશ.

અજીર અન ગોરખ આમલી પા પા તોલાના પરમાણમા મળિીન સિાર અન સાજ પાચ િાગ ચાિી ચાિીન ખાિાથી

શવાસની તકલીફો દર થાય છ.

શવાસના(દમના) રોગમા એક ભાગ પીપર સાથ બ ભાગ ગોળ મળિી સિાર-સાજ લિાથી સારો એિો ફાયદો થાય છ.

શવાસના રોગમા સિાર િહલા ઉઠી એરપીલોમા(હિા િાળ ઓશીક) હિા ભરો.આમ ચાર-પાચિાર હિા ભરો. એર પીલો

ના હોય તો મોટો ફગગો પણ ચાલ.આમ કરિાથી તમાર હદય મજબત થાય છ અન દમમા ઘણીજ રાહત થાય છ.

શવાસની તકલીફ માટ પરાણાયામ જિો બીજો કોઈ અકસીર ઈલાજ નથી.

ઘી સાથ દળલી હળદર ચાટી ઉપર ગરમ દધ પીિાથી દમમા આરામ થાય છ.

બ ચમચી આદનો રસ મધ સાથ લિાથી દમમા રાહત થાય છ.

રોજ ગાજરનો રસ પીિાથી દમનો રોગ જડમળમાથી મટ છ.

દસ-પદર લવિિગ ચાિીન તનો રસ ગળિાથી દમ મટ છ.

પદર-િીસ મરી િાટી મધ સાથ રોજ ચાટિાથી શવાસ મટ છ.

40

ગાજરના રસના ચારપાચ ટીપા નાકમા નાખિાથી શવાસ મટ છ.

તલસીનો રસ ૩ ગરામ, આદનો રસ ૩ ગરામ, એક ચમચી મધ હદિસમા તરણ િાર સાથ લિાથી શવાસ મટ છ.

હળદળ અન સ ઠન ચણદ મધ સાથ લિાથી શવાસ મટ છ.

આમળાના અઢી તોલા રસમા એક તોલો મધ, પા તોલો પીપરન ચણદ મળિી લિાથી શવાસ મટ છ.

ગરમીથી થતા સકા દમ-શવાસ રોગમા ઈસબગલ ૪-૫ માસ સધી મીઠા દધ સાથ વનતય લિાથી દમ મટ છ.

શવાસની તકલીફ ઉપર પદરક મરીના દાણાન ચણદ મધમા હદિસમા બ િખત લવ.

લસણનો રસ કાઢી ૧૦-૧૫ ટીપા નિશકા પાણીમા નાખીન લિાથી દમમા રાહત થાય છ.

હળદર, મીરી અન અળદ એ તરણન અગાર પર નાખી ઘમાડો લિાથી દમમા તરત રાહત મળ છ.

એલચી, ખજર અન દરાકષ મધ સાથ ચાટિાથી દમ મટ છ.

દર રોજ થોડી ખજર ખાઇ ઉપર ગરમ પાણી પીિાથી કફ પાતળો થઈન બહાર નીકળી જાય છ અન દમ મટ છ.

બ તરણ સકા અજીર સિાર અન રાતર દધમા ગરમ કરીન ખાિાથી કફન પરમાણ ઘટ છ. અન દમ મટ છ.

નાગરિલના પાનમા રતીભાર ફલિલી ફટકડી ચાિિાથી દમ મટ છ.

અજમો ગરમ પાણી સાથ લિાથી શવાસમા રાહત થાય છ.

ફલિલી ફટકડી અન સાકર સરખ ભાગ લઈ હદિસમા યાર િખત અધો તોલો જટલી ફાકિાથી દમ મટ છ.

પચાસ ગરામ સકા આમળા, પચાસ ગરા જીર અન ૨૧ કાળા મરીન વમકસરમા િાટી લો. રોજ મધ સાથ પાચ ગરામ આ

વમશરણ ચાટી જઈ તરત જ ઉપર એક ગલાસ હ ફાળ પાણી પી જાઓ. શરદી, કફ અન અસથમા જિી લબમારીઓમાથી

રાહત મળશ

હડકી અન શવાસ માટ તલ, દહી તથા ગરમ મસાલો સારી રીત નાખી બનાિલ રીગણાન શાક જિ ક ઘઉની રોટલી ક

ભાખરી સાથ ખાવ.

ગઠોડા ૨ ગરામ તથા સાકર ૪-૫ ગરામ મળિી સિાર-સાજ ખાિાથી શવાસન દદદ શમ છ.

પીપરીમળ ખરલમા ૨૪ કલાક સધી સતત ઘ ટી લઈ, શીશી ભરી લો. તમાથી ૨ ગરામ દિા મધમા રોજ સિાર- સાજ

ખાિાથી શવાસન દદદ શમ છ.

41

બ તરણ સકા અજીર સિરો અન રાતર દધમા ગરમ કરીન ખાિાથી કફઅન પરમાણ ઘટ છ. અન દમ મટ છ.

ફલિલી ફટકડી અન સાકર સરખ ભાગ લઈ હદિસમા યાર િખત અધો તોલો જટલી ફાકિાથી દમ મટ છ.

દમના ઉપાયો

દમના ઉપાયો રોગના પરમાણ પર ઉપચાર આધાર રાખ છ. ઉપચારની દષટીએ દદી સશકત, દબદળ, િધાર પડતા કફ

ક િાય પરકતીિાળા છ ત જોવ. રોગ િધ ઉગર હોય અન કફન પરમાણ િધાર હોય તો િમન કરાિવ. બહ જ ઉલટીઓ

કરાવયા પછી જ પથય આહાર િીહારના પરયોગ સાથ અનય ઔષધીઓનો ઉપચાર કરિો જોઈએ. િમન કરાવયા પછી

િીરચન એટલ ઝાડો કરાિિાની કરીયા હાથ ધરિી જોઈએ. જો રોગી બહ જ અશકત હોય અન િમન કરાિવ શકય ન

હોય તો કફ બહાર કાઢનારી દિાની સાથ સાથ હળિા ઝાડા કરાિિાની દિાઓ આપિી જોઈએ.

દમના ઉપાયો

દમના ઉપાયો રોગના પરમાણ પર ઉપચાર આધાર રાખ છ. ઉપચારની દષટીએ દદી સશકત, દબદળ, િધાર પડતા કફ

ક િાય પરકતીિાળા છ ત જોવ. રોગ િધ ઉગર હોય અન કફન પરમાણ િધાર હોય તો િમન કરાિવ. બહ જ ઉલટીઓ

કરાવયા પછી જ પથય આહાર િીહારના પરયોગ સાથ અનય ઔષધીઓનો ઉપચાર કરિો જોઈએ. િમન કરાવયા પછી

િીરચન એટલ ઝાડો કરાિિાની કરીયા હાથ ધરિી જોઈએ. જો રોગી બહ જ અશકત હોય અન િમન કરાિવ શકય ન

હોય તો કફ બહાર કાઢનારી દિાની સાથ સાથ હળિા ઝાડા કરાિિાની દિાઓ આપિી જોઈએ.

ભોયરીગણીના ઉકાળામા મગ પકાિી રોજ ખાિાથી દમ મટ છ.

શરીરની પરકતી અનસાર ઠડા ક ગરમ પાણીમા ઘઉનો કષાર ૧-૧ ચમચો સિાર-સાજ લિાથી દમ કાબમા રહ છ. એની

પૌરષતિ પર માઠી અસર થતી હોિાથી પરષોએ પરયોગ સયમથી કરિો. ઘઉનો કષાર બજારમા તયાર મળ છ.

બ િરસ જનો ગોળ અન સરસિન તલ સરખા િજન લઈ બરાબર મસળીન રાખી મકવ અથિા દર િખત તાજ

બનાિી બનન કલ િજન ૧ ગરામ થાય તટલ ચાટી જવ. સિાર-સાજ નીયમીત આ પરયોગ કરિાથી થોડા દીિસોમા

દમ મટી જાય છ. આ પરયોગ ઘણો અસરકારક છ.

૧૫-૨૦ મરી રોજ િાટીન મધમા ચાટિાથી શવાસરોગમા ફાયદો થાય છ.

અજમો ગરમ પાણી સાથ પીિાથી શવાસનો હમલો શાત થાય છ. અજમાનો અકદ પણ ફાયદો કર છ.

અજમો ચલમમા ભરી ધમરપાન કરિાથી શવાસનો હમલો શાત થાય છ.

આદના રસમા મધ મળિી પીિાથી શવાસમા ફાયદો થાય છ.

42

આદનો રસ, લીબનો રસ અન સીધિ એકતર કરી ભોજનની શરઆતમા લિાથી દમ મટ છ. (૯) એલચી, ખજર અન

દરાકષ મધમા ચાટિાથી દમ મટ છ.

કળના ડોડિાનો કસરયકત ભાગ કોતરી તમા રાતર મરીન ચણદ ભરી રાખી સિાર એ ડોડવ ઘીમા તળી ખાિાથી

શવાસરોગ જલદી મટી જાય છ. (શવાસરોગ માટ આ પરયોગ ઉતતમ છ.

કોળાના મળન ચણદ સ ઠના ચણદ સાથ મળિી દીિસમા બથી તરણ િાર લાબા સમય સધી લિાથી દમ મટ છ.

કોળાનો અિલહ ખાિાથી દમ મટ છ.

લીબના ૩ ગરામ રસમા ૧૦ ગરામ મધ મળિી ચાટિાથી ભયકર ખાસી મટ છ અન દમનો હમલો તરત જ દબાઈ જઈ

આરામ થાય છ.

ગાજરના રસના ચાર-પાચ ટીપા બન નસકોરામા નાખિાથી શવાસમા ફાયદો કર છ.

ગોળ સાથ સરસીય ખાિાથી શવાસરોગમા ફાયદો થાય છ. (બન સરખા િજન લિા.)

બથી ચાર સકા અજીર સિાર અન સાજ દધમા ગરમ કરી ખાિાથી દમ મટ છ.

લસણનો રસ ૧૦ ગરામ, અન સિરભદ મટ છ.

સરગિાના પાનનો રસ પીિાથી શવાસનો હમલો દર થાય છ.

દરરોજ થોડી ખજર ખાઈ ઉપર ચાર-પાચ ઘટડા ગરમ પાણી પીિાથી કફ પાતળો બનીન ગળફાના રપમા બહાર

નીકળ છ, ફફસા સાફ બન છ અન દમ અન ખાસી મટ છ તથા લોહીની શદધી થાય છ.

ખજર, દરાકષ, સાકર, ઘી, મધ અન પીપર સરખ ભાગ લઈ તન ચાટણ બનાિી દરરોજ ૨૦-૩૦ ગરામ ખાિાથી દમ

સમાન ભાગ મીશરણ કરી ૧-૧ ચમચો ગરમ પાણી સાથ નીયમીત લિાથી દમ મટ છ.

નાની હરડ અન સઠના ચણદન િાિડીગન ચણદ ૩ ગરામ, આદનો રસ ૫ ગરામ અન સીધિ ૧ ગરામ એક મહીના સધી

પાણી સાથ પીિાથી દમ, શવાસ અન શરદીમા ફાયદો થાય છ.

સઠ અન ભોયરીગણીના ચણદન સમાન ભાગ મીશરણ કરી બબબ ગરામ સિાર-સાજ ગરમ પાણી સાથ લિાથી દમ મટ

છ.

શવાસનો હમલો થાય એટલ ઉપિાસ કરિા, જયા સધી કઈક આરામ ન જણાય તયા સધી એટલ ક એક-બ ક તરણ-ચાર

ટક સધી કશ ખાવ નહી. માતર સઠ નાખી ઉકાળલ પાણી પીવ. જો કબજીયાત રહતી હોય તો રાત એક ચમચી સઠન

ચણદ પાણી સાથ લવ. ઘણી રાહત જણાય એટલ પરિાહી ખોરાક લિો. મગન બાફીન કાઢલ પાણી સિાર-સાજ બ

43

િખત પીવ. તમા થોડા મસાલા નાખિા. ધીમ ધીમ ખોરાક પર ચઢવ. સાર લાગ તો ગરમ ખાખરા ક રોટલી લિી.

બાફલા શાક, ફળ લઈ શકાય. સઠ નાખી ઉકાળલ દધ લતા લતા ખોરાક પર ચઢવ. દિા લિાની જરર લાગ તો

શવાસકઠાર નામની ટીકડી સિાર, બપોર, સાજ એક એક પીસીન મધમા ઘટીન ચાટી જિી. સપણદ રાહત થાય તયાર

રોજીદા ખોરાક પર આિવ. રાત સયાદસત પહલા હલકો ખોરાક લિો. હમલો જયાર પણ થાય તયાર આ ઉપચાર ફરી

કરિો.

સીતોપલાદી ચણદ ૩ ગરામ અન બાલસધા ૨૫૦ મી.ગરા. મધમા મળિી સિાર-સાજ સતત છ મહીના ક તથીય િધાર

સમય સધી લિાથી દમનો રોગ અકશમા આિી જાય છ.

પીપળાના સકા ફળનો બારીક પાઉડર ૧-૧ ચમચી સિાર, બપોર, સાજ પાણી સાથ લિાથી દમ મટ છ. બધા પીપળાન

ફળ આિતા નથી, પણ અમક દશી દિા રાખનારા પીપળાના સકા ફળ િચતા હોય છ.

માછલીમા મગનશીયમ હોય છ જ ફફસાની કરીયા સધાર છ. દમના ગભીર હમલામા મગનશીયમથી કાબ મળિી શકાય

છ. આથી દમના રોગીઓએ દર સતતાહ માછલી ક પાલકની ભાજી દીિસમા એક િાર લિી જોઈએ.

સમાન ભાગ સઠ અન હરડન ચણદ એક એક ચમચી સિાર-સાજ પાણી સાથ નીયમીત લિાથી દમ અન ખાસીની

ફરીયાદ મટ છ.

દરરોજ સિાર-બપોર-સાજ ૧-૧ ચમચી હળદરનો પાઉડર હફાળા પાણી સાથ લિાથી દમ મટ છ. અનય દિા સાથ

પણ આ પરયોગ કરી શકાય.

ચોખખી બાધાની હીગ અન કપરન બરાબર મીશરણ કરી ચણા જિડી ગોળીઓ બનાિિી. દીિસમા દર ચારક કલાક ૧-

૧ ગોળી ચસતા રહિાથી દમ મટ છ.

દરરોજ સિાર મધ સાથ પહલ દીિસ એક ચપટી, બીજ દીિસ બ ચપટી એમ પદરમા દીિસ પદર ચપટી સીધિ

ચાટિાથી દમ મટ છ. દમની ગભીર અિસથામા દીિસમા બ ક તરણ િખત પણ પરયોગ કરી શકાય.

સરોખારના પાણીમા બીડીના પાન બોળી, સકિી બીડી િાળીન પીિાથી અથિા અરડસી ક ધતરાના પાનની બીડી

બનાિી પીિાથી અથિા અરડસીની લાબી સકી ડોડલી એક બાજથી સળગાિી તનો ધમાડો બીડીની જમ ખચિાથી

દમમા લાભ થાય છ.

તાજી દરાકષનો સોએક મીલીલીટર રસ ગરમ કરી દર ચારક કલાક હફાળો-હફાળો પીતા રહિાથી દમનો વયાધી કાબમા

આિ છ.

સમાન ભાગ નમક(મીઠ-સોડીયમ કલોરાઈડ) અન સોડા બાઈ કાબદ ૧-૧ ચમચી સિાર-સાજ લિાથી શવાસનો હમલો

શાત પડ છ.

44

રોજ ગાજરનો રસ પીિાથી દમનો રોગ મટ છ.

લીડીપીપર, પદમકાષઠ, દરાકષ અન મોટી ભોયરીગણીના પાકા ફળના એક ચમચી ચણદમા બ ચમચી મધ અન એક ચમચી

ઘી મળિી સિાર-સાજ થોડા દીિસ લિાથી દમ મટ છ.

સમાન ભાગ બનાિલા કાળી દરાકષ અન હરડના ભકાન એક ગલાસ પાણીમા ઉકાળી અડધો કપ પાણી બાકી રહ તયાર

ગાળી ઠડ પાડી એક ચમચી મધ અન એટલી જ સાકર નાખી પીિાથી દમના હમલામા રાહત થાય છ.

હળદરન ચણદ સિાર, બપોર, સાજ ૧-૧ ચમચી હફાળા પાણી સાથ લિાથી દમની તકલીફ મટ છ. હળદર બહ ગરમ

પડતી હોય તો એન પરમાણ ઓછ લવ. અનય દિા સાથ પણ આ પરયોગ કરી શકાય.

ચાર-પાચ બદામ એક િાડકી પાણીમા ઉકાળી ગરમ ગરમ પીિાથી દમમા ફાયદો થાય છ. ઉકાળો તાજો બનાિીન જ

પીિો. િાસી ઉકાળો ફરીથી ગરમ કરીન પીિો નહી.

અરડસાના સકિલા પાન બીડીની જમ ચલમ ક હકકામા ભરીન દીિસમા ચારક િખત-દર તરણ કલાકના અતર

પીિાથી દમ-હાફની ફરીયાદ મટ છ.

આકડાના દધના તરણથી ચાર ટીપા એક પતાસા પર પાડી તન સકાિા દવ. પછી પતાસ ખાઈ જવ અન ઉપર એક

કપ ગરમ ચા પીિી. શવાસ-દમ રોગમા આ ઔષધ ઉપચારથી ફાયદો થાય છ. દીિસમા એક જ િખત આ ઉપચાર

કરિો અન આિશયક પરજી પાળિી. બાળકોએ આ ઉપચાર કરિો નહી.

ભારગમળ અન સઠન સરખા ભાગ ચણદ બનાિી આદના રસ સાથ સિાર-સાજ લિાથી દમ મટ છ.

બહડાની છાલના ટકડા મોમા રાખી ચસિાથી દમમા અન ઉધરસમા રાહત થાય છ.

અરડસીનો ઉકાળો ઠડો કરીન મધ નાખી પીિાથી દમનો રોગ શાત થાય છ.

(૭) તાિ :

તાિ ઉપર મરી અન કહરયાતાન ચણદ હદિસમા બ િખત પાણી સાથ લવ. એક-બ હદિસમા તાિ ઊતરી જશ. તાિન

જોર િધાર હોય તો આ ચણદ હદિસમા તરણ-ચાર િખત ગરમ પાણી સાથ લવ.

તાિ ઉપર બીજો ઇલાજ તલસીના પાનનો રસ અન મરીન ચણદ હદિસમા બ િખત લવ.

45

દરક જાતના તાિ ઉપર મરીન ચણદ એક ચમચી બ ગલાસ પાણી અન બ ચમચી સાકર ભળિી ઉકાળિા મકવ. એક

અષટમાશ (૧/૮) બાકી રહ તયાર ઉતારી લવ. આ ઉકાળો પીિાથી તાિ ઊતર છ; જરર પડ તો બીજા હદિસ પણ આ

ઉકાળો લિો.

દરરોજ સિાર અન રાત એક-એક ચમચી જીરાનો પાઉડર લિાથી જીણદજિર(તાિ) મા ફાયદો થાય છ.

ગઠોડાન ચણદ એકથી બ ગરામ જટલ મધમા ચાટીન ઉપરથી ગરમ દધ પીિાથી ટાહઢયો તાિ મટ છ.

આજકાલ ફલાતા લચકનગવનયા જિા તાિમા પણ લીમડો તથા ઘીલોયન િાટીન પીિાથી અકસીર ઈલાજ થાય છ. શરી

રામદિજી મહારાજ (યોગશાસતરી) પણ લચકનગવનયાના તાિમા આ ઈલાજન અકસીર ગણાિ છ.

સ ઠ, દિદાર, ધાણા, નાની મોટી બન ભોયરીગણી, આ ઔષધીઓનો કિાથ- ઉકાળો બનાિીન તાિમા પાચન માટ

આપિો જોઈએ.

તાિમા ભખ લાગિા પર પરથમ લીડીપીપર અન સ ઠથી પકિલ પાણીમા ધાણી મમરાની પયા- સપ બનાિીન આપિી

જોઈએ. ત જલદી પચી જાય છ અન તાિનો નાશ કર છ

એક ચમચી તલસીનો રસ અન બીલીના ફલની સાથ એક ચમચી મઘ ઉમરી હદિસમા બ િખત લિાથી તાિમા


તાિમા દરાકષ ઉતતમ કાયદ કર છ જ તરસ વછપાિ છ અન તાિથી ઉતપનન થયલી ગરમી પણ દર કર છ. એક ગલાસ

દરાકષનો જયસ ½ ગલાસ પાણી સાથ લિાથી ફાયદો થશ.

નારગીનો [ઑરજનો] જયસ. જના સિનથી પશાબ િધાર થાય છ જનાથી તાિની ગરમી દર થાય છ. નારગીનો રસ

પાચન શસકત િધાર છ અન ઈફકશન સામ શસકત િધાર છ.

સખત તાિમા બરફના પાણીમા કોલન િોટર મળિી તના પોતા માથા પર મકિાથી તાિ ઉતર છ

તલસી અન સરજમખીના પાન િાટીન તનો રસ પીિાથી બધી જાતના તાિ મટ છ.

કશ કારણ ન પકડાત હોય અન શરીરમાઝીણો તાિ રહતો હોય તો ખારક, સ ઠ, કાળી દરાકષ, સાકર, ઘી, દધમા નાખી દધ

ઉકાળીન ઠડ થય પીવ. ખારક [સકિલ ખજર] લોહીમાથી વપતત કાઢી તન સિચછ કર છ.

તાિ ઉતારિા ધાણાન પાણી અન સાકર પીઓ. પરસિો િળશ તો તાિ ઉતરશ.

અજમો, તલસીના પાનન ચણદ અન સ ઠન ચણદ સમાન ભાગ લઈ તમા મધ નાખીન પીિાથી તાિમા ફાયદો થાય છ.

46

(૮) જીિજ તના ડખ:પટમા ઝર:નશો

જયા વિછી કરડયો હોય તયા થોડ ખોતરી લોહી કાઢી પછી એના પર આકડાન દધ ચોપડિાથી ઝર ઉતરી જાય છ.

વિછીના ડખ પર ખાખરાન (કસડો) બીજ આકડાના દધ સાથ ઘસીન ચોપડિાથી ઝર ઉતર છ અન ડખની િદના

ઓછી થાય છ.

જીરાન-વસિધાલણન ઘી સાથ લસોટવ સારી રીત બારીક લસોટીયા પછી જરાક ગરમ કરીન વિછીના ડખ પર લપ

કરિાથી સારી એિી રાહત થાય છ.

િીછીના ડખ ઉપર કાદો કાપી બાધિાથી િીછીન ઝર ઉતર છ.

િીછીના ડખ ઉપર મધ ચોપડિાથી બળતરા ઓછી થાય છ અન ઝર ઉતર છ.

િીછી કરડયો હોય તો સ ઠન પાણીમા ઘસી સ ઘિાથી િીછીન ઝર ઉતર છ.

િીછી કરડયો હોય તો ફદીનાનો રસ પીિાથી ક ફદીનાના પાન ખાિાથી ઝર ઉતર છ.

િીછીના ડખિાળો ભાગ મીઠાના પાણી િડ િારિાર ધોિાથી િીછીન ઝર ઉતર છ.

િીછીના દશસ થાન ઉપર મતરન માલલશ કરિાથી લાભ થાય છ.

તાદળજાનો રસ સાકર સાથ પીિાથી િીછીન ઝર ઉતર છ.

િીછી કરડયો હોય તો કરોસીનમા ફટકડીનો ભકો નાખી ચોપડિાથી પીડા મટી જશ.

મધમાખીના ડખ ઉપર મીઠ ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

મધમાખીના ડખ ઉપર તપકીર અથિા ઝીણી દળલી તમાક ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

ભમરીના ડખ ઉપર કાદાનો રસ ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

કાનખજરાના ડખ ઉપર કાદો અન લસણ િાટીન ચોપડિાથી ઝર ઉતરી જાય છ.

કાનખજરો કાનમા ગયો હોય તો સાકરન પાણી કરી કાનમા નાખિાથી કાનખજરો નીકળી જશ અન આરામ થશ.

કાનખજરો, બગાઈ જિા જીિજ ત કાનમા ગયા હોય તો મધ અન તલ ભગા કરી કાનમા નાખિાથી નીકળી જશ અન

આરામ થશ.

47

કોઈપણ ઝરી જીિજ ત કરડ હોય તો તરત જ તલસીના પાનન પીસીન ડખ ઉપર મસળિાથી ઝરની અસર નાબદ

થાય છ.

કોઈપણ ઝરી જીિજ તના ડખ ઉપર મીઠા લીમડાના પાન િાટીન ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

કાચની શીશીમા ૨૦ તોલા કરોસીનમા ૧ તોલો સરવસય તલ નાખીન તડક મકવ. કોઈપણ જીિજ તના ડખ ઉપર આ

વમશરણ લગાડવ.

કઈ કરડિાથી સોજો આવયો હોય તો કાળીજીરી અન આબા હળદર સરખા ભાગ લઈ ગૌમતર અથિા પાણીમા લસોટી

એનો લપ કરિાથી સોજો ઉતરી જાય છ.

હળદરમા વિષનાશક ગણ પણ હોય છ. જો કોઈ ઝરી જીિજ ત કરડ તો હળદર ઘસીન લપ તયાર કરિો. અન તન

ગરમ કરીન લગાિિો.

ભમરા,માખી તથા જીિડાના ડખ ઉપર અધડાના પાન િાટી લપ કરિાથી રાહત થાય છ.

મચ છરો ક કીડી-મકોડાના ડખ ઉપર લીબનો રસ ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

મચ છરના ડખ ઉપર ચનો લગાડિાથી પીડા મટ છ.

મચછર કરડી ગયા હોય ત ભાગ પર વિનગારમા ડબાડલ રન પમડ લગાડો, જલદી રાહત મળશ.

કીડી-મકોડાના ડખ ઉપર લસણનો રસ ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

ગરોળી કરડ તો સરવસયાન તલ અન રાખ મળિીન ચોપડિાથી ઝર ઉતર છ.

ઉદર કરડયો હોય તો ખોર કોપર મળાના રસમા ઘસી ચોપડિાથી પીડા મટ છ.

સાપ કરડ ત યાર દસથી િીસ તોલા ચોખ ખ ઘી પીવ. પદર વમવનટ પછી નિશક પાણી પી શકાય એટલ પીિાથી ઉલટી

થઈન ઝર બહાર નીકળી જશ.

સાપ ક િીછી કરડયો હોય તો ડખ ઉપર લસણ િાટીન ચોપડિાથી અન લસણનો બ ચમચા જટલો રસ મધમા મળિી

ચાટિાથી તરત રાહત થાય છ અન ઝર ઉતર છ.

િાદરો કરડયો હોય તો ઘા ઉપર કાદો અન મીઠ પીસીન ચોપડિાથી આરામ થાય છ.

હડકાય કતર કરડ તો તના વિષ ઉપર લસણ િાટીન લપ કરિો. લસણ ઉકાળીન પીવ અન ખોરાકમા લસણ ખાવ.

48

મધમાખી, તીડ, લાલ ક કાળી કીડી, માકડ, મચછર જિા જ તઓ મોટી સખયામા કરડિાથી શરીર લાલઘમ થઈ ગય

હોય, અસહય દાહ થતો હોય તયાર ગરમ ક ઠડા પાણીમા ખાિાનો સોડા નાખી સનાન કરવ. અથિા સોડા-બાય-કાબદિાળા

ઘટટ ઠડા પાણીમા પાતળ કપડ ભીજિી ડખ પર ત મકિાથી લાભ થશ.

તરત જ તલસીના પાન િાટીન ડખ પર લગાિિાથી ઝરની અસર નાબદ થાય છ.

પટમા ઝર

૫ ગરામ િાટલી રાઈ અન ૫ ગરામ મીઠ ગરમ પાણીમા મળિી પીિાથી ઉલટી થઈ ઝર બહાર નીકળી જાય છ.

રાઈનો એક ચમચો લોટ ઠડા પાણીમા પીસી ૪૦૦-૫૦૦ મી.લી. પાણીમા મળિી પાિાથી ઉલટી થઈ ખાધલ ઝર

બહાર નીકળી જાય છ.

દારનો નશો

૨૦ ગરામ ગાયના ઘીમા ૨૦ ગરામ સાકર મળિી પીિાથી દારનો નશો ઉતર છ.

કાકડી ખાિાથી અથિા કાકડીનો રસ અન ડગળીનો રસ પીિાથી દારનો નશો ઉતરી જાય છ.

કોળાનો રસ ગોળ નાખી પીિાથી દારનો નશો ઉતર છ.

ખજરન પાણીમા પલાળી મસળીન પીિાથી દારનો નશો ઉતર છ.

લીબન શરબત પીિડાિિાથી નશો ઉતાર છ

(૯) પશાબ-પથરીના રોગો :

દસ ગરામ અજ દનની છાલનો કિાથ બનાિીન પીિાથી બધ થયલો પશાબ છટ છ. પશાબમા પર આિત હોય તો ત

પણ બધ થાય છ.

જો કોઈનો પશાબ બધ થઇ ગયો હોય તો મતરવપિડિાળા ભાગપર સાધારણ હફાળા,સહન થાય એિા ગરમ પાણીની

ધાર(રડિાથી) કરિાથી મતરની છટ થાય છ.

પશાબ ઉતરતો ના હોય તો ગોખર ઉકાળીન પીવ અથિાતો જિખાર ફાકીન ઉપર પાણી પીવ.

િહરયાળીના શરબતના સિનથી પશાબના અટકાિમા રાહત રહશ.

પશાબની અટકાયત ક અલપતામા જઠીમધ અન ગોખરનો ઉકાળો કરી પીિો.

49

પશાબની બળતરા અન પશાબના અટકાિમા રસાયણ ચણદ સાથ સાકર મળિી લિી.

ઘી અન ગોળ સાથ આમળાના ચણદની ગોળીઓ બનાિી લિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

પશાબમા, ઝાડામા, હાથ-પગના તલળયામા, આખોમા, છાતીમા કયાય પણ બળતરા થતી હોય તો જઠીમધ અન

શતાિરી એક એક તોલો લઈ બરાબર મીકષ કરી તના તરણ ભાગ કરિા. એક એક ભાગ હદિસમા તરણ િાર ગાયના ઘી

અન સાકર સાથ ચાટી જિા. થોડા હદિસ તીખા,ખાટા પદાથો અન ભાત નો તયાગ કરિો. દસક હદિસમા બળતરા

શાત થઇ જશ.

બહમતરતાની તકલીફ ઉપર રાત સતી િખત એક નાની ચમચી અજમાન ચણદ એક નાની ચમચી તલ સાથ ચાિીન

સવ .

પશાબ અટકી-અટકીન આિતો હોય તો એલચી દાણાન ચણદ મધ સાથ આપવ.

૫૦ ગરામ કારલાના પાનના રસમા થોડી હીગ ભળિી પીિાથી પશાબ ખલીન આિ છ અન મતરઘાત દર થઈ જાય છ.

મતરાશયના રોગમા દધમા ગોળ મળિીન પીિાથી મતરાશયના બધા રોગ શાત થાય છ.

તાદલજાનો રસ સાકર નાખી પીિાથી હાથપગની તથા પશાબની બળતરા મટ છ.

પશાબની સમસયામા બ ચમચા તજ પાઉડર અન એક ચમચો મધ લઇ તન એક ગલાસ હ ફાળા પાણીમા નાખી

પીિાથી રાહત થશ.

પશાબ ઓછો આિિો એ પણ એક જાતનો રોગ છ. પશાબ ઓછો આિિાની ફહરયાદ હોય, તો બ નાની એલચીનો

પાિડર ફાકી દધ પીિો. આમ લિાથી છટથી પશાબ આિ છ અન મતર-દાહ પણ બધ થઈ જાય છ.

જો આપન પથરીનો દખાિો ખબ સતાિતો હોય અન તમ તનાથી છટકારો મળિિા માગતા હોિ

તો અજમાિી જઓ આ ઉપાય.

લીબના રસમા વસિધિ-મીઠ મળિીન ઊભા ઊભા પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

ગોખરન ચણદ મધમા ચાટિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

નાલળયરના પાણીમા લીબનો રસ મળિી રોજ સિાર પીિાથી પથરીમા રાહત થાય છ.

દરરોજ હદિસમા એક િખત કળથીનો જમાિામા ઉપયોગ કરો, (આ એક કઠોળ છ)

પાણી અન છાશ જિો લલસકિડ પદાથદ િધમા િધ પીિાન રાખો

50

પશાબ

સિાર-સાજ ભોજન પછી બબબ પાકા કળા ખાિાથી િધ પડતો પશાબ થિાની તકલીફ મટ છ. (છાટ પડલા કળા

બરાબર પાકલા ગણાય.

બોરડીના કમળા પાન અન જીર મળિી પાણીમા ઘટી તનો રગડો કરી ગાળીન પીિાથી ગરમીથી રોકાયલો પશાબ

સાફ ઉતર છ.

મળાના પાનના રસમા સોડા-બાય-કાબદ મળિીન પીિાથી પશાબ સાફ આિ છ.

સીતાફળીન મળ પાણીમા ઘસી પીિાથી બધ થયલો પશાબ છટ છ.

ફોતરા સાથની ૧થી ૧.૫ ગરામ એલચી ખાડી ૧૦૦ ગરામ પાણી અન ૨૦૦ ગરામ દધમા ઉકાળી, બચાર ઉભરા આિ

તયાર ઉતારી, ઢાકી દઈ ઠડ થયા બાદ સાકર મળિી, અધાદ અધાદ કલાક ૧૦૦-૧૦૦ ગરામ પીિાથી પશાબ છટ છ, અન

મતરાઘાત(પશાબની અટકાયતનો રોગ) મટ છ.

એલચીદાણા અન સઠ સમભાગ લઈ, દાડમના રસમા ક દહીના નીતયાદ પાણીમા સીધિ મળિી પીિાથી પશાબ છટ છ

અન મતરાઘાત મટ છ.

એલચીન ચણદ મધમા મળિી ચાટિાથી મતરકચર(અટકી અટકીન ટીપ ટીપ પશાબ થિાનો રોગ) મટ છ.

તડબચના બી પીસી ૧૫ ગરામ પાણીમા સાકર ભળિી પીિાથી અન તડબચની છાલ પીસી પઢા પર લપ કરિાથી

પશાબની છટ થાય છ.

પશાબ ઓછો આિતો હોય, બળતરા સાથ આિતો હોય ક પશાબ અગ કોઈ તકલીફ જણાય તો ગોખરનો ભકો પાણી

સાથ લિાથી ઘણી રાહત થાય છ.

ગરમ દધમા ગોળ ઓગાળી પીિાથી પશાબના રોગો મટ છ.

તાજો નીરો પીિાથી પશાબના રોગો મટ છ.

પશાબ પરપરો નીકળી જતો ન હોય એમ લાગ તો પશાબ કયાદ પછી ૧૦ થી ૧૨ િખત પશાબ કરિા જોર કરો અન

છોડી દો. પટ ઉપર પણ આ િખત દબાણ કરો. બ મહહનામા મતરાશય(બલડર)ના અન નીચના સનાય મજબત થશ

અન પશાબ બરાબર થશ.

પશાબ માગ બળતરા

51

ભાતના ઓસામણમા થોડ દધ અન થોડી ખાડ મળિી રોજ થોડા દીિસ સધી લિાથી પશાબ માગ થતી બળતરા મટી

જાય છ. અનય આહાર જોડ આ આહાર દરરોજ બન સમય નીયમીત લતા રહવ . મધપરમહના વયાધીમા પણ મયાદદીત

પરમાણમા સિન કરી શકાય.

ઉમરાન પાન તોડી તમાથી નીકળત દધ સાકરમા મળિી ખાિાથી પશાબની બળતરા મટ છ. (૩) એક ડગળી છીણી

એક ગલાસ પાણીમા અડધ પાણી બળી જાય તયા સધી ઉકાળી, ગાળીન દીિસમા તરણક િખત પીિાથી એકાદ

અઠિાડીયામા પશાબની બળતરા મટ છ. પરયોગ િધ લબાિિો હોય તો લબાિી શકાય.

નાળીયરના પાણીમા ગોળ અન ધાણાન ચણદ મળિી શરબત જવ બનાિી પીિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

૪૦ ગરામ કાળી દરાકષ ઠડા પાણીમા રાતર પલાળી રાખી સિાર મસળી, ગાળી, થોડા જીરની ભકી નાખી પીિાથી પશાબની

ગરમી મટ છ.

કળન ૪૦-૫૦ ગરામ પાણી ગરમ કરલા ઘીમા નાખીન પીિાથી બધાયલો પશાબ તરત જ છટી જાય છ.

પશાબ અટકી અટકીન થિો, િધ થિો ક બળતરા સાથ થિો િગરમા તલ ખાિાથી લાભ થાય છ.

પશાબ ઓછો આિતો હોય, બળતરા સાથ આિતો હોય, અટકી અટકીન આિતો હોય તો િડના સકા પાદડાનો ઉકાળો

પીિો.

અળિીના પાનનો રસ તરણ દીિસ પીિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

એલચીન આમળાના રસ ક તના ચણદ સાથ લિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

કાકડીના કચબરમા લીબનો રસ, થોડ જીરન ચણદ અન સાકર નાખી ખાિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

ચીક સાકર સાથ ખાિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

લીબના રસમા જિખાર મળિી પીિાથી પશાબની બળતરા મટ છ.

અતીશય ગરમ પશાબ પડતો હોય તમ જ પશાબ ખબ િાસ મારતો હોય તો એ દધ સાથ ચયિનપરાશ લિાથી બએક

અઠિાડીયામા દર થાય છ.

પીિાના સોડામા દધ મળિી તરત જ પી જિાથી એકદમ પશાબ થઈ પશાબ ગરમી હોય તો ત શાત થાય છ.

પશાબની અટકાયત

૫૦ ગરામ કારલીના પાનનો રસ જરાક હીગ મળિી પીિાથી પશાબની છટ થઈ મતરાઘાત મટ છ.

52

કાકડીના બી, જીર અન સાકર િાટી પાણીમા મળિી પીિાથી મતરાઘાત મટ છ. ૧ ગરામ મીઠ ૧૦૦ થી ૨૦૦ મી.લી.

ઠડા પાણીમા મળિી રોજ સિાર પીિાથી મતરાિરોધ તથા મતર ગદ હોય તો ત મટ છ.

મીઠા લીમડાના પાનના ૪૦ ગરામ રસમા ૧ ગરામ એલચીન ચણદ નાખી પીિાથી મતરાિરોધ દર થઈ પશાબ સાફ થાય

છ.

મળાના પાનના રસમા સોડા-બાય-કાબદ મળિીન પીિાથી મતરાિરોધ મટ છ.

કમળા મળાના પાનના રસમા સરોખાર (પોટશયમ નાઈટરટ) નાખી ડટી પર લપ કરિાથી મતરાઘાત મટ છ.

હીગન િરીયાળીના અકદમા આપિાથી મતરાિરોધમા ફાયદો થાય છ.

મતર ટીપ ટીપ ઉતરવ, પઢામા દ:ખાિો જિા દદોમા સાદ ગરમ પાણી અથિા ગોખર ક ધાણા નાખી ગરમ કરલ પાણી

પીિાથી લાભ થશ.

જિ પશાબ િધાર છ. િધ પડતો પશાબ થિો, રાતર પશાબ માટ ઉઠવ, બાળકો પથારીમા પશાબ કર િગર તકલીફોમા

ઉમરાન દધ અન ફળ લાભ કર છ.

ખલાસાથી પશાબ ન થતો હોય તો તડબચના બીની ૧૫ ગરામ મીજ પીસી પાણીમા મળિી સાકર નાખી પીિાથી તથા

તડબચની છાલ પીસી પઢા પર લપ કરિાથી પશાબ છટ છ.

દોઢ કપ દધમા એટલ જ પાણી અન થોડી ખાડ નાખી ચાર-પાચ એલચીના દાણા છોતરા સાથ િાટીન નાખિા. પાચ

ઉભરા પછી ઉતારી ઠયાદ પછી ગાળીન પીિાથી કષટ સાથ ટીપ ટીપ થતા પશાબમા લાભ થાય છ.

એક-એક કપ દધ સાકર અથિા ગોળ નાખી દર ૩-૪ કલાક પીિાથી મતરાિરોધની તકલીફ મટ છ.

બહમતર

અજમો અન તલ એકતર કરી, પીસીન ફાકી મારિાથી બહમતર રોગ મટ છ.

આદનો રસ અન ખડી સાકર પાણીમા નાખી પીિાથી બહમતર મટ છ.

આમલીના દસ-બાર કચકાન પાણીમા પલાળી રાખી, ઉપરના ફોતરા કાઢી નાખી, સફદ મીજ દધ સાથ િાટી રોજ

સિાર પીિાથી સોમરોગ (િધ પડતો પશાબ થિાનો રોગ) મટ છ.

આમળાન ચણદ સાકર સાથ ખાિાથી બહમતર મટ છ.

53

આમળાના ૨૦ ગરામ રસમા એક પાક કળ છદીન મળિી ૫ ગરામ સાકર નાખી ખાિાથી સતરીઓનો બહમતરનો રોગ મટ

છ.

દરરોજ રાતર સિાના એક કલાક અગાઉ ચારક નગ ખજર ચાિીન ખાઈ ઉપર એક કપ દધ પીિાથી રાત પશાબ

કરિા ઉઠવ પડત નથી.

પાકા અનનાસના નાના નાના કકડા કરી પીપરન ચણદ ભભરાિી ખાિાથી બહમતરનો રોગ મટ છ.

પાકા અનનાસની છાલ અન અદરનો કઠણ ભાગ કાઢી નાખી બાકીના ભાગનો રસ કાઢી, જીર, જાયફળ, પીપર અન

સચળની ભકી તથા સહજ અબર નાખી પીિાથી બહમતરનો રોગ મટ છ.

મથીની ભાજીનો ૧૦૦ ગરામ રસ કાઢી ૧.૫ ગરામ કાથો અન ૩ ગરામ સાકર મળિી પીિાથી બહમતરનો રોગ મટ છ.

પાકા કળા સારા એિા પરમાણમા ખાિાથી બહમતર મટ છ.

િડની છાલનો ઉકાળો દીિસમા ચાર-પાચ િાર ૧-૧ ગલાસ ભરીન પીિાથી બહમતરની તકલીફ મટ છ.

એક ચમચો શીગોડાનો લોટ, એક ચમચો સાકરન ચણદ અન એક ચમચી ઘી સિાર નરણા કોઠ તથા સાજ નીયમીત

લતા રહિાથી બહમતરની ફરીયાદ મટ છ.

િારિાર પશાબ માટ જવ પડત હોય તો રોજ પા(૧/૪) ચમચી અજમાન ચણદ સોપારી જટલા ગોળ સાથ સિાર અન

રાતર ખબ ચાિીન ખાવ. એનાથી થોડા દીિસોમા પશાબન પરમાણ પિદિત થઈ જશ. ડાયાબીટીસ હોય તમણ આ

ઉપચાર કરિો નહી. મોટી ઉમરના જ બાળકો રાતર ઉઘમા પથારીમા પશાબ કરી જાય છ તઓએ પણ આ ઉપચાર

થોડા દીિસ કરિો જોઈએ. આની સાથ જો કાળા તલ, અજમો અન ગોળ આપિામા આિ તો જલદી સાજા થઈ જાય

છ. જમન િારિાર શીળસ નીકળત હોય તમન પણ આ ઉપચાર ઉપયોગી થાય છ.

તાજા પાકા આમળાના ચારથી છ ચમચી રસમા બ ચમચી સાકર અન એક પાક કળ છદીન મીશર કરી સિાર-સાજ

લિાથી થોડા દીિસમા સતરીઓનો સોમરોગ મટ છ.

મતરમાગદના રોગો મટાડિા માટ સરખા ભાગ ગળો, ગોખર , આમળા અન પનનદિાનો ભકો કરી એક ચમચી આ ભકાનો

ઉકાળો સિાર-સાજ પીિો.

મતરના રોગોનો એક ઉપાયા પનનદિા એટલ ક સાટોડી, ગળો, સ ઠ, ગોખર , હરડ, બહડા અન આમળા આ દરક ઔષધો

પચચીસ પચચીસ ગરામ લઈ તન ખબ ખાડી િસતરગાળ ચણદ કરીન બાટલી ભરી લિી. અડધીથી એક ચમચી જટલ આ

ચણદ સહજ નિશકા પાણી સાથ સિાર અન રાતર લિામા આિ તો પરમહ, મતરધાત, મતરાવતસાર, મતરદાય, મતરાિરોધ,

સોમરોગ, પથરી રકતમતરતા અષષટલા એટલ પરોસટટ જિા મતરતતરન લગતા ઘણા વિકારો શાત થાય છ.

54

પથરી ના આયિદ ઉપચારો:

ડગળીના રસમા ખાડ મળિીન શરબત બનાિો અન પથરીના પીહડત વયસકતન પીિડાિો. તન ખાલી પટ જ પીિો.

મતરાશયમા પથરી નાના-નાના કણોના રપમા બહાર વનકળી જશ. પરત એક િાતન ધયાન રાખવ ક તન િધ સિન ન

કરવ

લીબના રસમા વસિધિ-મીઠ મળિીન ઊભા ઊભા પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

ગાયના દધની છાશમા વસિધિ-મીઠ નાખીન ઊભા ઊભા રોજ સિાર ૧૨ હદિસ સધી પીિાથી પથરી પશાબ િાટ

બહાર નીકળી જાય છ અન આરામ થાય છ.

ગોખરન ચણદ મધમા ચાટિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

ટકણખારન બારીક િાટી તનો ભકો પાણી સાથ ફાકિાથી પથરીનો ચરો થઈ પશાબ િાટ નીકળી જાય છ.

નાલળયરના પાણીમા લીબનો રસ મળિી રોજ સિાર પીિાથી પથરી મટી જાય છ.

કારલાનો રસ છાશ સાથ પીિાથી પથરી મટી જાય છ.

મળાના પાનનો રસ કાઢી, તમા સરોખાર નાખી, રોજ પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

પાલખની ભાજીનો રસ પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

જનો ગોળ અન હળદર છાશમા મળિીન પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

કાળી દરાકષનો ઉકાળો પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

કળથી ૫૦ ગરામ રાતર પલાળી રાખી, સિાર મસળી, ગાળી એ પાણી રોજ સિાર પીિાથી પથરી મટ છ.

કળથીનો સપ બનાિી તમા ચપટી સરોખાર મળિી પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ અન પથરીન લીધી થતી ભયકર

પીડા મટ છ.

મળાના બી ચાર તોલા લઈ અધો શર પાણીમા ઉકાળિા, અધદ પાણી બાકી રહ ત યાર ઉતારી પાણી પીિાથી પથરી

ઓગળી જાય છ.

ઘઉ અન ચણાન સાથ ઉકાળીન, તના ઉકાળામા ચપટી સરોખાર નાખી ઉકાળી પીિાથી ભાગીન ભકો થઈ જાય છ.

મદીના પાનનો ઉકાળો પીિાથી પથરી મટી જાય છ.

55

મકાઈના દાણા કાઢી લીધા પછી ખાલી ડોડાન બાળી, તની ભસ મ બનાિી, ચાળીન આ ભસ મ ૧ ગરામ જટલી સિાર-સાજ

પાણી સાથ લિાથી પથરીન દદદ પશાબની અટકાયત મટ છ.

બડી દધ (દધલી) ના પાન પાચ તોલા તથા મદીના પાન પાચ તોલા લઈ બનન અલગ અલગ િાટી રસ કાઢિો

અન બન રસ કાસાના િાસણમા નાખી દોઢ તોલો ગોળ ઉમરી ઉકાળવ, રસ ઠડો થાય પછી બ ભાગ કરી એક ભાગ

સિાર અન એક ભાગ સાજ તરણ હદિસ સધી પીિો. પશાબ લાલ આિ તો ગભરાિવ નહી. તરીજા હદિસ પથરી બારીક

પાઉડર થઈ પશાબ િાટ બહાર આિશ.

કાદાના ૨૦ ગરામ રસમા ૫૦ ગરામ ખાડલી વમસરી ખાડ ભળિીન ખાિાથી પથરી તટી જઈન પશાબ દવારા નીકળી જાય

છ.

દધીના બી પશાબ સાફ લાિ છ અન પથરી તોડિામા મદદ કર છ.

કારલાન શાક ખાિાથી અન તનો રસ થોડા હદિસો સતત પીિાથી મતરાશયની પથરી તટી જાય છ અન પશાબ િાટ

બહાર નીકળી જાય છ.

રીગણાન શાક ખાિાથી પશાબની છટ થાય છ, શરઆતની નાની (ફરજ ક િાતજ) પથરી ઓગળી જાય છ.

પથરીના રોગમા દદીન પપયાના થડની ૨૦ ગરામ છાલન ૨૦૦ ગરામ પાણીમા લસોટી, િાટીન ગાળી લો. દદીન જયાર

જયાર તરસ લાગ તયાર આ પાણી આપો. આ પરયોગ સતત ૨૧ હદિસ કરિાથી પથરી આપોઆપ ભાગીન નીકળી

જશ.

છાશમા હળદર અન જનો ગોળ મળિીન વનયવમત પીિાથી પથરી ઓગળી જાય છ.

નાલળયરના પાણીમા લીબનો રસ મળિીન પીિાથી પથરીની તકલીફમા રાહત થાય છ

ચાર ગરામ ગોખરન ચણદ મધમા મળિીન સિાર-બપોર-સાજ ચાટવ અન એની ઉપર એક થી દોઢ કપ ઘટીન દધ

પીિાથી એક સતતાહમા પથરી તટી જાય છ. આ પરયોગ ફકત સાત હદિસ કરિાનો હોય છ.

પથરી માટનો એક સારો ઉપાય:

હદિસ દરવમયાન િધ પાણી તો પીિાન જ ઉપરાત દરરોજ સિાર–સાજ બ િાર જિન જાત બનાિલ પાણી પીિાન.

પાણી બનાિિાની રીત

● આખા જિ લાિીન તન છોડા સહહત અધકચરા ખાડીન બૉટલમા ભરી રાખિા.તમાથી એક મોટો ચમચો ભરીન

દાળના િાટકા જટલા પાણીમા પલાળી રાખવ.સિારન પલાળલ સાજ અન સાજન સિાર ગાળીન પાણી પી જવ.

56

● એકધાર િધ સમય માટ બસિાન ટાળવ, િધ પાણી પીન એ જ પરમાણ બાથરમ જવ.

● ચાલિાન વનયવમત રાખિાન.

(૧૦) ચામડીના રોગો : ખસ:ખજલી:દરાજ:ખરજવ:દાદર:અળાઈ:કોઢ

ખસ:

ખસ થઇ હોય તો પીપળાની છાલ તલના તલમા ઉકાળી ચામડી પર તન માલીશ કરવ. ખસના દદીન પીપળાની

છાલનો ઉકાળો પીિડાિિાથી પણ ખસ મટ છ.

લીમડાના તાજા પાનની ૨૦ ગરામ ચટણી બનાિી એક શર પાણીમા નાખિી. પાણી બળીન પોણો શર જટલ થાય

તટલ ઉકાળવ. પછી ઠરી જાય એટલ તન ગાળીન તમા િીસ થી તરીસ ટીપા આકડાન દધ મળિવ. આ વમશરણ ર િડ

ખસિાળા ભાગપર ઘસવ. ગળપણ અન ખટાશ સપણદ બધ કરિા. નમક ઓછ ખાવ બન તો બધ કરવ. રાતર સતી

િખત “સિાહદષટ વિરચન ચણદ” ની બ ચમચી ફાકી મારિી.

તાદળજાની ભાજીના રસમા સાકર મળિીન પીિાથી ખસ મટ છ.

તિરના પાન બાળી દહીમા િાટીન ચોપડિાથી ખસ મટ છ.

પપયાન દધ અન ટકણખારન ઉકળતા પાણીમા મળિીન લપ કરિાથી ખરજવ અન ખસ મટ છ.

ખસ- ખજિાળ – સાભાર:િલલભ ગાડા

ખજિાળ આિતી હોય તો તલસીના પાનનો રસ ઘસિાથી મટ છ.

આમળા બાળી તલના તલમા ખરલ કરી ચોપડિાથી ખસ મટ છ.

તાદળજાના રસમા સાકર મળિી પીિાથી ખસ મટ છ.

તિરના પાન બાળી રાખ બનાિી, દહીમા મળિી ચોપડિાથી ખસ મટ છ.

મરી અન ગધક બારીક િાટી, ઘીમા ખબ ખરલ કરી શરીર ચોપડિાથી અન તડકામા બસિાથી ખસ-લખસ મટ છ.

નસોતરન પાણીમા પલાળી સતી િખત તન પાણી પીિાથી સિાર પટ સાફ આિ છ અન લોહી શદધ થઈ ખસ મટ છ.

તાદળજાની ભાજીના રસમા સાકર મળિી પીિાથી ખસ મટ છ.

57

આમળા બાળી તલના તલમા મળિી ચોપડિાથી ખસ મટ છ.

કોપર ખાિાથી અન શરીર ચોળિાથી ચળ-ખજિાળ ઓછી થાય છ.

ખજિાળ આિતી હોય ત ભાગો પર સીસમન સહજ તલ લઈ દીિસમા ચારક િખત ઘસિાથી ખજિાળ મટ છ.

િડની છાલના ઉકાળાથી સનાન કરિાથી ખજિાળ મટ છ.

સતરાઉ કાપડનો ટકડો ખજિાળિાળા ભાગ પર સખત રીત બાધી દિો. જો બાધી શકાય તમ ન હોય તો કપડ મકી

સામાનય પટટી સખત રીત મારિી. એનાથી સોરાયસીસ ક દરાજ જિા વયાધી પણ કાબમા આિ છ.

ગોળ સાથ હરડ લિાથી ખજિાળ મટ છ.

સોપારી સળગાિી, રાખ બનાિી, તલના તલમા મળિી ખજિાળિાળા ભાગ પર દીિસમા ચારક િખત દર ચાર કલાક

લગાડતા રહિાથી થોડા જ દીિસોમા ખજિાળ મટ છ.

સકા આમળા બાળીન બનાિલી રાખ તલના તલમા મળિી ખજિાળિાળા ભાગ પર દીિસમા બ િખત નીયમીત

લગાિતા રહિાથી ખજિાળ મટી જાય છ. ખજિાળન પરમાણ િધ હોય તો દીિસમા તરણ-ચાર િખત પણ લગાડી

શકાય.

લીબોળીના તલની માલીશ કરિાથી ખજિાળ ઓછી થઈ જાય છ.

સતરાની તાજી છાલ પથથર પર પાણી સાથ ચદનની જમ ઘસીન ચોપડિાથી ખજિાળ મટ છ. સતરાની સકી છાલન

ચણદ પણ િાપરી શકાય.

તલના તલમા એનાથી તરીજા ભાગન આમળાન ચણદ મળિી દીિસમા દર ચારક કલાક માલીશ કરતા રહિાથી

ખજિાળ મટ છ.

હરડન ચણદ ગોળ સાથ જરરી પરમાણ મજબ દીિસમા ચારક િખત લિાથી અમક પરકારની ખજિાળ મટ છ.

ખજિાળમા પરહજી મીઠા-મધર પદાથો અન ગરમ પદાથોન સિન ન કરવ. ગમ તિી સારિાર છતા આ પરહજી ન

હોય તો તકલીફ જલદી મટતી નથી.

ખજલી:

આબા હળદર તથા કાળીજીરીન પાણીમા ઘ ટીન તનો મલમ બનાિીન ખાસ-ખજલીિાળા ભાગમા લગાડિાથી ખજલી

મટ છ. આિા રોગિાળા દદીએ ગળપણ અન ખટાશ બધ કરિા. મીઠાનો ઉપયોગ ઓછો કરિો.

જિના લોટમા તલન તલ અન છાશ મળિીન લગાડિાથી ખજલી મટ છ.

58

કોપર ખાિાથી અન કોપર બારીક િાટી શરીર ચોપડિાથી ખજિાળ મટ છ.

ટમટાના રસમાથી તનાથી બમણ કોપરલ મળિીન શરીર પર માલલશ કરી, અધાદ કલાક પછી સ નાન કરિાથી ખજલી

મટ છ.

આખા શરીર ખજલી આિતી હોય તો સરવસયાના તલથી માલલશ કરિાથી ખજલી મટ છ.

કોપરલ અન લીબનો રસ મળિી શરીર ઉપર માલલશ કરિાથી ખજલી, દાદર મટ છ.

તલસીના પાનનો રસ શરીર ઉપર ઘસિાથી ખજલી મટ છ.

ખજલી

સિાર-સાજ પાકા ટામટાનો રસ પીિાથી અન ભોજનમા મીઠ ઓછ કરિાથી ખજલી-ચળ મટ છ.

ટામટાના રસથી બમણ કોપરલ લઈ એકતર કરી શરીર પર માલીશ કરિાથી અન થોડી િાર પછી કોકરિરણા પાણીથી

સનાન કરિાથી ખસ-ખજલી મટ છ.

પપયાન દધ અન ટકણખાર ઉકળતા પાણીમા મળિી લપ કરિાથી ખજલી મટ છ.

લીબ કાપી બ ભાગ કરી બારીક સીધિ ભભરાિી સકિવ. સકાઈ જાય એટલ ખાડીન ચણદ કરવ. આ ચણદ લિાથી

િાતરકત, ચળ અન ખજલીમા ફાયદો થાય છ.

લીબનો રસ અન કોપરલ એકતર કરી માલીશ કરિાથી ખજલી મટ છ. ગરમ પાણીથી સનાન કરવ. પહરિાના કપડા

રોજ ગરમ પાણીથી ધોિા. આ પરયોગથી સકી ખજલી મટ છ.

આખા શરીર ખજલી આિતી હોય તો સરસીયાના તલની માલીશ કરિાથી ખજલી મટ છ.

જિના લોટમા તલન તલ અન છાસ મળિી લગાડિાથી ખજલી મટ છ.

ચણાનો લોટ પાણીમા મળિી શરીર માલીસ કરિાથી ખજલી મટ છ.

દરાજ:

તલસીના રસમા મરીનો પાિડર ભગો કરી દરાજ પર લગાડિાથી દરાજ સારી થાય છ.

રાઈન દહીમા ઘ ટીન તમા સહજ પાણી નાખી દરાજ પર ચોપડિાથી દરાજ મટ છ.

આકડાના દધમા સહજ મધ નાખી, હલાિી, મીશર કરી દરરોજ એક િાર દરાજ પર ઘસિાથી દરાજ સારી થઈ જાય છ.

59

આકડાન પાન તોડિાથી નીકળત દધ દરાજ પર દીિસમા બ િખત ચોપડતા રહિાથી દરાજ મટ છ. દધ ચોપડતા

પહલા દરાજિાળો ભાગ કપડાથી બરાબર સાફ કરિો. કાચા પપયામાથી ક પપયાના ઝાડ પરથી દધ મળિી

દીિસમા તરણ-ચાર િખત દર ચારક કલાકન અતર ચોપડિાથી દરાજ મટ છ.

ડગળી છદી દરાજગરસત ભાગ પર દરરોજ નીયમીત બ-ચાર િાર લગાડતા રહિાથી લાબા સમય દરાજ મટ છ.

શરીયો દહીમા િાટી ચોપડિાથી દરાજ મટ છ. (૬) દહીમા રાઈ ઘટી સહજ પાણી નાખી દરાજ પર ચોપડિાથી દરાજ

મટ છ.

તલસીના તાજા પાનમા પાણી નાખી િાટી લપ કરિાથી દરાજ મટ છ.

ખરજવ:

ખરજવ થય હોય તો ખસખસન પાણીમા બરાબર િાટીન તનો મલમ બનાિો. જયા ખરજવ થય હોય તયા તનો લપ

કરો અન ઉપર પાટો બાધી દો. તરીજ હદિસ ખોલીન ફરી મલમ લગાડીન પાટો બાધી દો. આમ ચાર-પાચ િાર

કરિાથી ખરજિાના કીડા મરી જશ અન ખરજવ સાર થઇ જશ.

ગાજરન િાટી તમા થોડ મીઠ નાખી ગરમ કરી ખરજિા ઉપર બાધિાથી ખરજવ મટ છ.

ખારક અથિા ખજરના ઠલળયાન બાળી તની રાખ કપર અન હહિગ સાથ મળિી ખરજિા પર લગાડિાથી ખરજવ મટ

છ.

ખરજવ થય હોય તો બ ભાગ કોલન િોટર અન એક ભાગ સલીસલીક એસીડ નાખીન હલાિી દવ. તણ હદિસમા બ

તરણિાર લગાડો. સાર થઇ જશ.

કળી ચનો અન પાપડખાર મળિી પાણીમા ભીજિી ખરજિા ઉપર લગાડિાથી ખરજવ મટ છ.

કાદાનો રસ ખરજિા ઉપર લગાડિાથી ખરજવ મટ છ.

બટાટા બાફી તના કટકા કરી સહન થાય તિા ગરમાગરમ ખરજિા ઉપર બાધિાથી ખરજવ મટ છ.

ખરજિા ઉપર લીમડાના બાફલા પાન બાધિાથી, લીમડાનો અધો કપ રસ સિાર-સાજ પીિાથી ખરજવ મટ છ.

પપયાન દધ અન ટકણખારન ઉકળતા પાણીમા મળિીન લપ કરિાથી ખરજવ અન ખસ મટ છ.

મધ યમ કદન, ખતરમા થત બટાક બાફી, તની પોટીસ કરી રાતર ખરજિા પર મકી પાટો બાધી સિાર છોડી નાખિો, આ

રીત દોઢ માસ સધી કરિાથી જન હઠીલ સક ખરજવ મટ છ.

60

દાદર-ખરજિા ઉપર ઘાસતલમા ગધક મળિીન લગાડિાથી ખરજવ મટી જાય છ.

ખરજિા ઉપર ગાયના છાણનો પાટો બાધિાથી ખરજવ મટ છ.

જના ખરજિા પર ગાજરન છીણીન તની લગદી બાધિાથી ખરજવ મટ છ.

ખરજવ – સાભાર:િલલભ ગાડા

ભોયરીગણીના પાનનો રસ ખરજિા ઉપર લગાડિાથી ખરજવ મટ છ.

બટાટા બાફી પસટ જવ બનાિી, ખરજિા પર મકી પાટો બાધી દિાથી ભીન ક સક-જન ખરજવ નીમદળ થઈ જાય છ.

અથિા કાચા બટાટાની છાલ ઉતારી, છાલન લસોટી પસટ બનાિી ખરજિા ઉપર લગાડી સિાર-સાજ પાટો બાધિો.

સાત-આઠ દીિસના આ ઉપચારથી િષો જન ખરજવ મટી જાય છ.

હઠીલા ખરજિા જિા રોગમા બટાકાની છાલ ઘસિાથી ઘણી રાહત થાય છ. નીયમીત છાલ ઘસતા રહિાથી ફલાિો

થતો હોય તો ત અટકી જાય છ.

કળીચનો અન પાપડખાર મળિી પાણીમા ભીજિી ખરજિા પર લગાડિાથી તરતનો થયલ રોગ દર થાય છ.

ખારક ક ખજરના ઠળીયાન બાળી તની રાખ, કપર અન હીગ મળિી ખરજિા પર લગાડિાથી ખરજવ મટ છ.

ઈદરિરણાના ફળનો રસ ખરજિા પર લગાડિાથી ખરજવ મટ છ.

ગાજરન ખમણ કરી, તમા મીઠ નાખી, પાણી નાખયા િગર ગરમ કરી બાફીન ખરજિા પર બાધિાથી ફાયદો કર છ.

પપયાન દધ અન ટકણખાર ઉકળતા પાણીમા મળિી લપ કરિાથી જન ખરજવ મટ છ.

લસણની કળી િાટી લગદી બનાિી ખરજિા પર મકિાથી ભીગડા ઉતરી જાય છ અન ચામડી લાલ થાય છ, પછી

તના પર બીજો સાદો મલમ ચોપડિાથી ખરજિામા ફાયદો થાય છ.

તલસીના મળનો ઉકાળો કરીન પીિાથી ખરજવ મટ છ.

સકા કોપરાન બરાબર બાળી ખબ િાટી મલમ બનાિી દીિસમા તરણક િખત લગાડિાથી ખરજિાની પીડામા

ઝડપભર ઘણી રાહત થાય છ.

િષો જના ખરજિા પર બટાટાન પથથર પર લસોટી લપ કરી પાટો બાધિાથી થોડી િારમા જ બળતરા અન ખજિાળ

મટ છ. રોજ નિો લપ કરીન પાટો બાધિો. થોડા દીિસના ઉપચારથી ખરજવ મટી જાય છ. કફકારક ચીજો બધ

કરિી.

61

દાદર:

તલસીના પાનન લીબમા િાટીન દરાજ પર લગાડિાથી આરામ થાય છ. તલસીના પાનન દહી સાથ િાટીન

ચોપડિાથી દાદર પણ મટી જાય છ.

દાદર ના મટતી હોય તો રાતી માટીમા તલસીના પાદડાની ચટણી બનાિી લગાિી દો, ઉતતમ પહરણામ મળશ.

તલસીના પાન િીસ ગરામ અન લસણની એક કળી પીસીન લપ કરિાથી દાદર મટ છ.

દાદર-ખરજિા ઉપર ઘાસતલમા ગધક મળિીન લગાડિાથી ખરજવ મટી જાય છ.

કિાડીયાના બી શકી, ચણદ બનાિી ૧-૧ ચમચી દીિસમા તરણ િાર પાણી સાથ લો. આ ચણદન લીબના રસમા ઘટી

દાદર ઉપર ઘસીન લગાિો. ઘણા લોકો આ ચણદનો કોફી તરીક પણ ઉપયોગ કર છ. કિાડીયાના બી દાદર ઉપરાત

ખસ, ખજલી, ખોડો, દરાજ, ગડગમડ જિા રોગો પણ મટાડ છ.

તલસીના મળનો એક ચમચી ભકો એક ગલાસ પાણીમા નાખી કાઢો કરિો. આ ઉકાળો રોજ તાજો બનાિી સિાર-સાજ

પીિાથી કોઢ, દાદર અન ખરજવ મટ છ.

તલસીના પાનનો રસ અન લીબનો રસ મીશર કરી દાદર પર લગાડિાથી પણ દાદર મટ છ. (૪) ગરમ કરલા ગરના

પાઉડરમા તલસીના પાનનો રસ મળિી પસટ બનાિી દાદર પર સિાર-સાજ લગાડિો.

તલસીના પાનનો રસ અન લીબનો રસ ૧-૧ ચમચી મીશરણ કરીન સિાર-સાજ પીિાથી ઉગર દાદર મટ છ.

ગિારના પાનનો રસ અન લસણનો રસ એકતર કરી દાદર પર ચોપડિો.

છાસમા કિાડીયાના બી િાટીન ચોપડિાથી દાદર મટ છ.

પપયાન દધ અન ટકણખાર ઉકળતા પાણીમા મળિી લપ કરિાથી દાદર મટ છ.

લસણનો રસ તરણ દીિસ દાદર પર ચોળિાથી એ મટ છ. (બહ બળતરા થાય તો પાછળથી ઘી ચોપડવ.)

લીબના રસમા આમલીનો ઠળીયો ઘસી ચોપડિાથી દાદર મટ છ.

લીબનો રસ અન કોપરલ એકતર કરી માલીશ કરિાથી દાદર મટ છ.

ડગળીનો રસ ચોપડિાથી દાદર ક ખજલી મટ છ.

કિાડીયાના બીજન ચણદ લીબના રસમા લસોટી ચોપડિાથી દાદર મટ છ. કણઝીના તલમા અથિા મળાના પાનના

રસમા લસોટીન પણ ચોપડી શકાય.

62

કાચા પપયાનો રસ દીિસમા બથી તરણ િખત ઘસિાથી દાદર મટ છ.

સોપારીના ઝાડનો ગદર બકરીના દધમા િાટીન લપ કરિાથી દાદર મટ છ.

અળાઈ:

અળાઈ ખબ થતી હોય તો સરજના તડક પાણી ગરમ કરો અન એ પાણીથી સનાન કરો.અળાઈ મરી જશ.

આબાની ગોટલીન ચદનની જમ લસોટી તનો લપ ખીલ પર અન અળાઈ પર હદિસમા બ તરણિાર કરો. થોડો િખત

રાખી મોઢ ધોઈ કાઢો. જો બન તો રાત લગાડી સિાર ધોઈ નાખો તો િધાર સાર રીઝલટ આિશ.

નાના બાળકોન ઉનાળાની અળાઈ ફોલલીઓ પર ગાયના દધન માલલશ કરવ જોઈએ.

અળઈઓમા સરવસયાના તલમા પરમાણસર પાણી વમસક કરી ફટી લો અન અળઈયો પર લગાિો, શીધર આરામ મળશ.

આબાની ગોટલીના ચણદન પાણીમા કાલિી શરીર લગાડી સનાન કરિાથી અળાઈઓ થતી નથી અન થઈ હોય તો મટી

જાય છ.

આમલીન શરબત પીિાથી ગણતરીના દીિસોમા અળાઈ–ઝીણી ઝીણી ફોલલીઓ મટી જાય છ. તિચા માટ આમલીન

શરબત ખબ ગણકારી છ.

ચામડી પર થતી ઝીણી ઝીણી ફોલલીથી કોઈ િાર ખજિાળ આિ છ અન કોઈ િાર નથી આિતી. આ અળાઈ કયારક

જાત પણ મટી જાય છ. કારલાનો તાજો રસ કાઢી સહજ સોડા-બાય-કાબદ નાખી મીશર કરી અળાઈ પર દીિસમા ચાર-

પાચ િાર માલીશ કરતા રહિાથી અળાઈ મટી જાય છ.

નારગીનો રસ અથિા આખી નારગી સકિીન બનાિલો પાઉડર અળાઈિાળા ભાગ પર લગાડિાથી થોડા જ દીિસોમા

જાદઈ અસરની જમ અળાઈ મટ છ.

પીપળાની છાલ બાળીન તની ભસમ શરીર લગાડિાથી ક તની છાલની ભસમ પાણીમા ઓગાળી તનાથી નાહિાથી

અળાઈ થતી નથી.

સિાર-સાજ નાહીન શરીર પર શખજીર લગાિિાથી અળાઈ થતી નથી.

કોઢ

63

અતયત ઉગર ગધન લીધ તરત ઓળખાઈ આિતા અન આખા ભારતમા થતા બાિચીના છોડ આયિદન પરસીદધ ઔષધ

છ. એક ચમચી બાિચીના બી એક ચમચી તલના તલમા િાટી સિાર-સાજ એકાદ િરસ સધી નીયમીત પીિાથી

સફદ કોઢ અન બીજા ચામડીના દદો નાશ પામ છ.

બાિચીના બીન દધમા ખબ લસોટી ઘટટ બન તયાર લાબી સોગટી બનાિી લિી. આ સોગટીન દધમા ઘસી પસટ(લપ)

જવ બનાિી કોઢના ડાઘ પર લગાિી સિારના કમળા તડકામા અધો કલાક બસવ. લાબો સમય આ ઉપચાર કરિાથી

કોઢ મટ છ.

મન:શીલ, હરતાલ, કાળા મરી, સરસીય અથિા બાિચીન તલ, અન આકડાન દધ આ બધાનો લપ બનાિી

ચોપડિાથી કોઢ મટ છ.

મોરથથ, િાિડીગ, કાળા મરી, કઠ-ઉપલટ, લોધર અન મન:શીલ આ દરવયોનો લપ કોઢ મટાડ છ.

કરજના બી, કિાડીયાના બી અન કઠ એટલ ક ઉપલટ આ તરણ ઔષધો સમાન ભાગ લઈ બારીક ચણદ કરો. એન

ગૌમતરમા લસોટી તનો લપ કોઢિાળા સથાન પર લગાડિાથી થોડા દીિસોમા જ કોઢ મટિા લાગ છ.

રસિતી અન કિાડીયાના બીજન કોઠાના રસમા મીશર કરી કરલો લપ કોઢ મટાડ છ.

મળા તથા સરસિના બીજ, લાખ, હળદર, પિાડીયાના બીજ, ગધબીરોજા, તરીકટ ચણદ (સમાન ભાગ સઠ, મરી, પીપરન

ચણદ), િાિડીગન ચણદ આ બધા ઔષધોન મીશર કરી ગૌમતરમા લસોટી લપ કરિાથી દાદર, ખરજવ, ખસ, કોઢ, કીટીભ

અન ભયકર કપાલ કષઠ મટ છ.

હળદર અન દારહળદર, ઈનદરજિ, કરજના બીજ, જાયના કોમળ પાન, કરણનો મધય ભાગ તથા તની છાલ આટલાનો

લપ કરી તમા તલના છોડનો કષાર નાખી લગાડિાથી કોઢ મટ છ. (આ લપ લગાડી સિારના તડકામા બસવ)

કિાડીયાના બીજ, કઠ, સૌિીરાજન, સીધિ, સરસિના બીજ તથા િાિડીગ આ બધા ઔષધો સરખા ભાગ લઈ તન

ગૌમતરમા ખબ જ લસોટી લપ તયાર કરિો. આ લપ લગાડી તડકામા બસિાથી કરીમી, કોઢ, દદર, તથા મડલ કષઠ-

સોરાયસીસ થોડા દીિસોમા મટ છ.

સફદ ડાઘનો કદરતી ઉપચાર અડદના લોટથી શકય બન છ. અડદનો લોટ પાણીમા થોડો િખત પલાળીન પછી

લીકિીડાઈઝર અથિા રિઈથી સખત રીત િલોિિો. એ લોટ દીિસમા ચાર પાચ િખત સફદ ડાઘ પર લગાડતા

રહવ . કદાચ આ ઉપચારથી થોડા જ દીિસોમા ફરક પડિા લાગશ.

ગરમ કરલા ગરના પાઉડરમા તલસીના પાનનો રસ મળિી પસટ બનાિી સફદ કોઢ પર સિાર-સાજ લગાડિાથી


64

ગાયના મતરમા ૩-૪ ગરામ હળદર મળિી પીિાથી કોઢ મટ છ.

તાજા અડદ િાટી ધોળા કોઢ પર ચોપડિાથી સારો લાભ થાય છ. (૧૪) તાદળજાની ભાજી ખાિાથી કોઢ મટ છ.

રાઈના લોટન ગાયના આઠ ગણા જના ઘીમા મળિી લપ કરિાથી સફદ કોઢ મટ છ. એનાથી ખસ, ખરજવ અન દાદર

પણ મટ છ.

તલસીના મળનો ઉકાળો કરીન પીિાથી કોઢ મટ છ.

કળના સકિલા પાનનો બારીક પાઉડર માખણ ક ઘી સાથ મળિી દીિસમા ચારક િખત લગાડિો. દીિસો સધી

પરયોગ ધીરજ પિદક કરતા રહિાથી સફદ ડાઘ મટ છ.

આકડાના મળ ૪૦ ગરામ, કરણના મળ ૪૦ ગરામ, ચણોઠી ૪૦ ગરામ, બાિચીના બીજ ૨૦૦ ગરામ, હરતાલ ૪૦ ગરામ, સકો

ભાગરો ૪૦ ગરામ, હીરાકસી ૨૦ ગરામ અન ચીતરકમાળ ૨૦ ગરામન બારીક િસતરગાળ ચણદ બનાિી એ પલળ એટલ

ગૌમતર નાખી ખબ લસોટી પડા જિડી સોગઠીઓ બનાિી સકિી લિી. આ સોગઠી પથથર ઉપર ગૌમતરમા લસોટિી.

આ પસટ સિાર-સાજ સફદ કોઢ પર લગાડિાથી કોઈન જલદી તો કોઈન ધીમ ધીમ મટ છ. આ ચણદ ફકત બાહય

ઉપચાર માટ જ િાપરવ, ખાિામા ઉપયોગ કરિો નહી.

સફદ કોઢ અસાધય ગણાય છ. શરીરના કોઈ ભાગ પર સફદ ડાઘ થયા હોય પણ એ ભાગના િાળ સફદ થયા ન હોય

તો મધમા નિસાર મળિી દીિસમા ચારક િખત લગાડતા રહિાથી બએક મહીનાની અદર પરીણામ જોિા મળ છ.

ધીરજ પિદક લાબા સમય સધી પરયોગ કરિો જોઈએ. િળી આ ઉપચારની ખબી એ છ ક તિચા પર બળતરા થતી

નથી. આથી શરીરના કોમળ ભાગ પર પણ કરી શકાય, અન એની કોઈ આડ અસર નથી.

ગરમાળો, કરજ, થોર, આકડો અન ચમલી પાચય િનસપતીના પાન ગોમતરમા પીસીન લપ કરિાથી સફદ ડાઘ મટ છ.

રાળન તલ દીિસમા બ િખત નીયમીત લગાડિાથી સફદ કોઢ મટ છ. શાલવકષનો ગદર રાળ તરીક ઓળખાય છ.

દશી દિાિાળાન તયા એ રાળના તલ તરીક િચાય છ. – સાભાર:િલલભ ગાડા

ચામડીના રોગો

િડની છાલના ઉકાળાથી સનાન કરિાથી ચામડીના રોગો મટ છ.

જ જગયાએ તિચા િીકારગરસત લાગતી હોય તયા જરા જરા દીિલ દરરોજ દીિસમા તરણ િખત ઘસતા રહવ . સામાનય

ખજિાળ, અળાઈ અન સોરાઈસીસ ક એકઝીમા જિા રોગો પણ દીિલના વયિસથીત પરયોગથી મટ છ.

ચામડીના રોગમા ગાજરનો રસ દધમા મળિી પીિો. ગાજરના રસ અન દધન પરમાણ જરર મજબ રાખવ.

65

ખજિાળ, દરાજ, અળાઈ, એલજી, સોરાયસીસ જિા દારણ રોગોમા પણ કોબીજના પાન અસરગરસત ચામડી પર લપટી

રાખી મકો ક પાટો બાધી રાખો તો એ મટી જાય છ. (૫) કાચા પપયાન દધ ચોપડિાથી ચામડીના રોગો સારા થાય છ.

રોજ સિાર ૨૦-૨૦ ગરામ મધ ઠડા પાણીમા મળિી ચાર-પાચ માસ પીિાથી દાહ, ખજિાળ અન ફોલલી જિા

ચામડીના રોગો મટ છ.

તાદળજાની ભાજી ખાિાથી ચામડીના િીકારો મટ છ.

નારગી ખાિાથી ચામડીના દદો દર થાય છ.

કારલીના પાન િાટી તની માલીશ કરિાથી જીણદ તિચારોગમા ફાયદો થાય છ.

સફદ કોઢ, ખરજવ, દાદર, સોરાયસીસ, રકતમડલ, ખસ, લખસ, ખજલી િગર તમામ પરકારના તિચા રોગોમા

ગરમાળાના પચાગ અધકચરા ખાડી બ ચમચી ભકો બ ગલાસ પાણીમા એક ગલાસ બાકી રહ તયા સધી ધીમા તાપ

ઉકાળી, ઠડ પાડી ગાળીન સિાર-સાજ પીવ. ખાટી ચીજો(લીબ, આમલી, ટામટા િગર) બધ કરિી. ઉકાળો તાજતાજો

બનાિીન સિાર-સાજ પીિો. કબજીયાત હોય તો રાતર સતી િખત એક ચમચી ગરમાળાનો ગોળ ખાિો.

તલમા લાલ આખ ક દળલ મરચ બાળવ. એ તલ ગાળીન શીશીમા સઘરી રાખવ. અસરગરસત ચામડી પર દરરોજ

ચારક કલાકન અતર લગાડી સહજ ઘસતા રહવ . પરયોગ નીયમીત એકાદ મહીનો કરિો જોઈએ. એનાથી ચામડીના

રોગો મટ છ. એની કશી જ આડઅસરો નથી. (૧૨) કોલીફલાિરમા ગધકન પરમાણ સાર હોિાથી કોઈ પણ પરકારના

તિચારોગમા દરરોજ એન શાક ખાિાથી એ જલદી મટી જાય છ.

દરાજ, ખજિાળ, સોરાયસીસ, અળાઈ જિા તિચાના તમામ નાના-મોટા રોગોમા તલના તલમા હળદર મળિી માલીશ

કરતા રહિાથી અન થોડ ચોપડી રાખિાથી મોટી રાહત થાય છ. (૧૪) તિચારોગમા ખાડ-ગોળ, બધી જ જાતના ફળ,

ઠડા પીણા, ઠડી િાનગી, સાબ અન સીનથટીક કાપડ, તલ, શીગદાણા, દહી, ભીડા, સકકરીયા િગર બધ કરવ. મીઠ ઓછ

કરી નાખવ. મથી, પાલખ, તિરની દાળ, હળદર ઘણા સારા જ દરરોજ લઈ શકાય.

ઘીમા મરી િાટી લપ બનાિી એક ચમચી જટલ ચાટી જિાથી અન થોડ ચામડી પર પડલા લાલ ચકામા પર સિાર-

સાજ નીયમીત ચોપડિાથી લાલ ચકામા મટ છ.

ગરમીમા અળાઈ, ખજિાળ ક ચામડી લાલ થઈ જિા જિા તિચારોગોમા ગોખરનો તાજો ઉકાળો હફાળો ક ઠડો ૧-૧

કપ તરણ-ચાર િખત પીતા રહિાથી લાભ થાય છ.

તલન તલ બરાબર ગરમ કરી, તમા ૧/૬ ભાગ િજન જટલ કપરન ચણદ નાખી માલીશ કરિાથી ખજિાળ તથા

ચામડીના સામાનય રોગો મટ છ. શરીરના દખતા ભાગ પર ક શરીર જકડાઈ જિાની ફરીયાદમા પણ આ તલ

લાભદાયી છ.

66

ખજિાળ, અળાઈ, ફોલલા-ફોલલી િગર ચામડીના નાના-મોટા રોગોમા દરરોજ દીિસમા ચાર-પાચ િાર થોડ થોડ

કોપરલ ઘસતા રહિાથી રાહત થાય છ. સોરાયસીસ જિા ગભીર તિચા રોગમા પણ કોપરલ અદભત અસરો બતાિ છ.

અરડસીના તાજા ક સકા પાનનો એકાદ લીટર ઉકાળો નાખલા પાણીથી દરરોજ સનાન કરિાથી દરાજ, ખજિાળ,

અળાઈ, ફોલલી-ફોલલા િગર નાના મોટા ચામડીના રોગો થતા નથી અન થયા હોય તો મટી જાય છ.

લીમડાના પચાસ પચાસ પાનનો તાજો રસ કાઢી સિાર-સાજ પીિાથી ચામડીના બધા જ રોગો-ગડગમડ, ખીલ અન

સફદ કોઢ પણ જડમળથી મટી જાય છ.

ખીલ, ખસ, ખરજવ, ગમડા િગર ચામડીના રોગો અન રકતબગાડના રોગો મટાડિા અડધીથી એક ચમચી હરડ ચણદ

રોજ રાતર જમયા પછી સખોષણ દધ અથિા નિશકા પાણી સાથ લવ અન િાયપીતતાદી દોષાનસાર પરજી પાળિી.

ચામડીના બીજા રોગો:

ચામડીના કોઈપણ રોગમા ખરની છાલન ચણદ તરણથી ચાર ગરામ સિાર-બપોર અન સાજ ફાકવ. ખરની છાલનો ઉકાળો

બનાિી તન નહાિાના પાણીમા ભળિીન સનાન કરવ. ખરની છાલના ઉકાળલા પાણીથી પાણી, પર , લોહી, કફ ઝમતા

હોય તિા ભાગો ધોિા. કોઢિાળા માણસ જો કોઢ સારો કરિો હોય તો તણ સનાનમા, પાનમા અન ખોરાકમા ખરનો

ઉપયોગ કરિો જોઈએ

ગમડા બહ થયા હોય અન પાકતા હોય તો કોલસો, ધોિાનો સાબ અન બોદાર સરખા પરમાણમા લઈન પતથર પર

ઘસીન તનો મલમ બનાિો. આ મલમ ગમડા પર લગાિો. ગમડા પાકીન ફટી જશ અથિા તો સકાઈ જશ.

દધ અન લસણ અથિા ગોળ અન લસણ ખાિાથી કોઢ થાય છ.

એલજીન કારણ આિતી ખજિાળ અન શીળિા ઉઠિા પર નાગરિલના પાનિાટી તનો રસ ચોપડિાથી ઘણી જ


એક મઠઠી જટલી અગરબતતીની રાખમા ખાટ દહી ભળિો. તન ચહરા પર લગાિી પદર વમવનટ પછી ધોઈ નાખો. એથી

ચહરા પરની દર કરલી રિાટી ઝડપથી નહી ઉગ.

શીળસ: જનો ગોળ, આદનો રસ અન અજમાન ચણદ સરખી માતરામા વમશર કરી અડધીથી એક ચમચી જટલ સિાર અન

રાતર લિાથી શીળસ એટલ ક શીતવપતત શાત થાય છ.

શીતવપતત ઉપર : (આ એક પરકારની એલજી છ. એમા શરીર પર નાના નાના ચકતા ઊપસી આિ છ.) એક નાની

ચમચી અજમાન ચણદ થોડા ગોળ સાથ લવ. આથી ચકતા બસી જાય છ.

67

ચામડી પરના મસા

મોરની બીટ(અઘાર) સરકા(િીનગર)મા ઘસીન ચામડીના જ ભાગમા મસા થયા હોય તના પર દીિસમા બચાર િાર

લગાડિાથી તથા ચારક કલાક રહિા દિાથી તમ જ રાત સતી િખત લગાડી આખી રાત રહિા દિાથી ચામડી પરના

મસા મટ છ.

દરરોજ સિાર-સાજ લીબની ચીરી દસક મીનીટ સધી ઘસિાથી ચામડી પર થયલા મસા દર થાય છ.

હળદર અન મીઠ પાણીમા કાલિી લગાડી રાખિાથી મસા મટ છ. (મારો સિાનભિ)

(૧૧) નાકના દદો અન નસકોરી:

નસકોરી ફટતી હોય તો આબાની ગોટલી પાણીમા લસોટી એ પાણીમા ચાર-પાચ ટીપા નાકમા નાખિાથી લોહી

નીકળત બધ થઇ જશ.

નસકોરી ફટી હોય તયાર મોઢ ઉચ રાખી જ નસકોરામાથી લોહી નીકળત હોય તની વિરદધના નાસકોરાન આગળીથી

દબાિી લોહી નીકળતા નસકોરામા ઊડો શવાસ લો અન શવાસ કાઢતી િખત લોહી નીકળત નસકોર બધ કરી વિરદધના

નસકોરામાથી શવાસ બહાર કાઢો. આમ િારિાર કરિાથી લોહી ગઠાઈ જશ અન નસકોરી બધ થશ.

નસકોરી ફટી હોય તો માથાપર સતત ઠડા પાણીની ધાર કરો. નાકમા થીજલ ઘી મકો.

નસકોરી ફટ ત યાર બરફનો ટકડો માથ, કપાળ અન ગરદન પર ફરિિાથી લોહી બધ થાય છ.

લીબનો રસ કાઢી નાકમા વપચકારી િાટ નાખિાથી નસકોરીન દદદ કાયમ માટ નાબદ થાય છ.

નસકોરી ફટ તો શરડીના રસના ટીપા, કાદાના રસના ટીપા, ગાયના ઘીના ટીપા દધના ટીપા, ખાડના પાણીના ટીપા,

દરાકષના પાણીના ટીપા, ઠડા પાણીના ટીપા, ગમ ત એક િસ તના ટીપા નાકમા નાખિાથી લોહી પડત બધ થાય છ.

નસકોરી ફટ તો ફટકડીન ચણદ સ ઘાડવ અન ફટકડીન પાણી નાકમા નાખિાથી લોહી તરત જ બધ થાય છ.

ઘઉના લોટમા સાકર અન દધ મળિી પીિાથી નાકમાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ.

મરી અન દહીન જના ગોળમા મળિીન પીિાથી નાકમાથી લોહી નીકળત બધ થાય છ.

કરીનો ગોટલીનો રસ નાક િડ સ ઘિાથી નાકમાથી લોહી નીકળત બધ થાય છ.

દધીનો રસ મધ અથિા સાકર સાથ પીિાથી નાકમાથી ક ગળામાથી પડત લોહી બધ થાય છ.

68

આમળાના ચણદન કાલિી રાતર સતી િખત મગજના ભાગ પર લગાડિાથી િારિાર ફટતી નસકોરી બધ થાય છ.

અરડસીના પાનના રસના ૩-૪ ટીપા નાકમા નાખિાથી નસકોરી બધ થાય છ અન અરડસીના પાનનો રસ પીિાથી

નાક ક મોિાટ લોહી પડત બધ થાય છ.

નસકોરી ફટ ક હડકી આિ તયાર ડગળીના રસના ટીપા નાકમા મકિા.

નાકના બીજા રોગો:

નાકમા મસા થયા હોય તો હીરાકસી મધમા મળિી નાકમા લગાડો.

બહોશ થયલ વયસકતના નાકમા તલસીના રસમા મીઠ મળિલા ટીપા નાખો,વયસકત ભાનમા આિી જશ.

મરીનો અથિા અજમો નાખીન ગરમ કરલ તલ નાકમા નાખિાથી, સ ઘિાથી ક નાક ચોળિાથી નાક બધ થઈ ગય

હોય તો ખલ છ

સઠ, મરી, પીપર એ તરણના સયોજનન વતરકટ એટલ તરણ તીખા કહિાય છ. ચપટી ભરીન સઘો તો નાક ખલી જાય છ.

ગરમ પાણીમા નાખી ઉકાળો અન એની બાફ લિાથી પણ નાક ખલી જાય છ.

(૧૨) ગળાના રોગો: અિાજ,સોજો,કાકડા,ટોનસીલ,ચાદા,ગાઠ

બસી ગયલો અિાજ :

જો અિાજ બસી ગયો હોય તો હીરાબોળ મોઢામા રાખીન ચસો.

બસી ગયલો અિાજ સધારિા માટ મધ અન કતીરો ચાટો.

બ આનીભાર ચોકખી હહિગન સિન કરિાથી બસલો અિાજ ખલ છ.

ગળ બસી ગય હોય તો કાળા મરી અન સાકરન મોઢામા મકી ચસવ જોઈએ.

ગળ બસી ગય હોય તો મીઠાના ગરમ પાણીના કોગળા કરિાથી ગળ મટ છ.

ગરમ પાણીમા હહિગ નાખીન પીિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ખલ છ.

69

ગરમ કરલા દધમા થોડી હળદર નાખી પીિાથી ગળ બસી ગય હોય તો ત મટ છ.

પાક દાડમ ખાિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ત ખલ છ.

રાતર શકલા ચણા ખાઈ ઉપર ગરમ પાણી પીિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ખલ છ.

ભોજન કયાદ પછી મરીન ચણદ ઘી સાથ ચાટિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ખલ છ.

સાકરની ગાગડી મોમા રાખી ચસિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ખલ છ.

અિાજ બસી ગયો હોય તો જઠીમધન ચણદ ઘી-સાકર સાથ ચાટવ.

અિાજ બસી ગયો હોય તો ગાયના દધમા આબળા લિાથી ફાયદો થશ.

અિાજ બસી ગયો હોય તો ખજર, દરાકષ, મરીન ચણદ, ઘી, મધ અન સાકર સરખ ભાગ લઈ એક રસ કરી રપ ગરામ રોજ

લિાથી ફાયદો થશ.

જઠીમધ, આબળા, હળદર અન સાકરનો ઉકાળો પીિાથી લાભ થાય છ.

ભોજન પછી કાળા મરી ઘીમા નાખી ખાિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તમા લાભ થાય છ.

બહડાની છાલન ગોમતરમા ભાિીત કરી ચસિાથી અિાજ સરીલો થાય છ.

દસ દસ ગરામ આદ અન લીબના રસમા ૧ ગરામ સીધિ મળિી દીિસમા તરણ િાર ભોજન પહલા ધીર ધીર પીિાથી

અિાજ મધર થઈ જાય છ.

ઘોડાિજન ચણદ મધ સાથ લિાથી અિાજ સરીલો બન છ અન ગમ ત કારણ બસી ગયલો અિાજ ખલ છ.

દરરોજ રાત જમિામા ગોળ નાખી રાધલા ચોખા ખાિાથી અિાજ સરીલો બન છ.

આબાના મોરમા ખાડ મળિીન ખાિાથી બસી ગયલ ગળ ઉઘડ છ.

તરીફલા (હરડ, આમળા, બહડા), તરીકટ (સઠ, મરી, પીપર) અન જિખારન ચણદ પાણીમા આપિાથી બસી ગયલ ગળ

ખલી જાય છ.

કોળાનો અિલહ (જઓ ઔષધો) ખાિાથી સિરભદ મટ છ.

ગરમ કરલા દધમા ચપટી હળદર નાખી રાતર પીિાથી સાદ બસી ગયો હોય તો ત ઉઘડ છ. (૧૧) ગળા પાસ િધ

પડત કામ લિાન કારણ સિરહાની થઈ હોય તો એકાદ નાની ચમચી જટલો જાબના ઠળીયાનો બારીક પાઉડર લઈ

70

મધ સાથ દીિસમા બ ચાર િાર નીયમીત ચાટતા રહવ . (૧૨) એક કપ પાણીમા એક મોટો ચમચો ઘઉ નાખી ઉકાળી

ગાળીન પીિાથી દબાઈ ગયલો અિાજ ઉઘડિા લાગ છ.

આકડાના ફલના ૩-૪ રિડામા ૨-૩ મરી નાખી, ઝીણ િાટી મોમા રાખિાથી બળતરા થશ અન કફ છટો પડશ. પછી

થોડી જ િારમા અિાજ ખલી જશ.

બોરડીની છાલનો કકડો મોમા રાખી તનો રસ ચસિાથી બ-તરણ દીિસમા જ અિાજ ઉઘડી જાય છ.

પાક દાડમ ખાિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ત સધર છ.

િધ પડત બોલિાથી ક બમો પાડિાથી, ઉજાગરાથી ક અયોગય આહારથી અિાજ બસી જાય તો ગરમ પાણીમા મીઠ

મળિી દીિસમા પાચ-સાત િાર કોગળા કરિા તથા હફાળા દધમા હળદર અન ઘી નાખી મીશર કરી પી જવ.

સિાર-સાજ ૧-૧ ચમચી આદના રસમા સીધિ નાખી પીિાથી બસી ગયલો અિાજ ખલ છ. એમા ખારી અન તરી

િસત ન ખાિી, ઠડા પીણા-પાણી, તમાક, સોપારી અન શરાબન સિન ન કરવ.

અજમો, હળદર, આમળા, જિખાર અન ચીતરકની છાલ દરક ૫૦-૫૦ ગરામન બારીક ચણદ બનાિી એક ચમચી ચણદ બ

ચમચી મધ અન એક ચમચી ઘી સાથ લિાથી અિાજ બસી ગયો હોય તો ત ખલ છ.

અિાજ બસી જાય તો ભાગરાના પાનનો રસ ઘી સાથ લિાથી લાભ થાય છ.

બોરડીના તાજા લીલા પાનન સાફ કરી િાટીન એક ચમચી જટલી ચટણી બનાિી ઘીમા શકીન ખાિાથી બસી ગયલા

અિાજમા તથા ઉધરસમા લાભ થાય છ.

અિાજ બસી જાય તયાર જઠીમધ અથિા તનો સાર (શીરો) મોઢામા રાખી ચસિાથી અિાજ ખલી જાય છ. અિાજ

સારો રાખિા માટ સગીતકારો પોતાની પાસ જઠીમધનો શીરો રાખતા હોય છ.

ચણકબાબ, સીધિ િગર મખમા રાખી તનો રસ ગળિાથી શવાસનળી અન કઠમા ચોટલો કફ નીકળી જાય છ અન બસી

ગયલો અિાજ ખલી જાય છ.

અનતમળ, જઠીમધ અન આદ કઠય અન સિયદ ઔષધ છ. લીલી હળદર, સઠ, ગઠોડા, તલસી, નાગરિલના પાન પણ

થોડા પરમાણમા કઠય ઔષધ છ.

ગળાનો દખાિો ક સોજો:

ગળામા દખાિો થતો હોય તો તલસીનો રસ મધ સાથ હદિસમા તરણ-ચાર િાર ચાટો.

લવિિગન જરા શકી મોમા રાખી ચસિાથી ગળાનો સોજો મટ છ.

71

ગળાની અદર સોજો આવયો હોય, કાકડા િધયા હોય ક ગળામા ચાદી પડી હોય તો સિાર-બપોર-સાજ ફટકડીના

કોગળા કરિાથી ફાયદો થાય છ.

ગળ આિી ગય હોય તો સરકાના કોગળા કરિાથી મટ છ.

કોથમીર ચાિી ચાિીન ચસિાથી ગળાનો કોઈપણ પરકારનો દાખાિો મટ છ.

લવિગ તથા તલસીયકત ચા બનાિી પીિાથી ટોનસીલના સોજામા રાહત થાય છ.

ગળામા િાળ અટકયો હોય તો, ભાતન ગરમ ઓસામણ પીિાથી િાળ નીકળી જશ.

ગળાનો સોજો ક શરદી હોય તો લીમડાના ૨ થી ૩ પાન નાખીન ઉકાળલા હ ફાળા પાણીથી કોગળા કરિા, એનટી

બાયોહટક દિાની જરર નહી પડ.

હફાળા પાણીમા એક ચમચી હળદરન ચણદ અન એક ચમચી ખાડ નાખીન,ઓગાળીન ધીમ ધીમ પીવ.

સિાર,બપોર,સાજ અન રાતર પીવ. તરણ દીિસ પછી ચારની જગયાએ તરણ િખત પીવ. જમ જમ રાહત જણાય તમ

તમ એક એક િાર ઓછા કરતા જવ. તરણ દીિસમા સોજો ઉતરી જાય છ. પીડા અન દખાિો બધ થાય છ. આ એક

અનભિ વસધધ ઉતતમ ઇલાજ છ. હળદર શધધી કરનાર છ. ત વિષનાશક છ અન ઘાન રઝિ છ. જો અિારનિાર

કાકડા થતા હોય તો રોજ જમિામા લીલી હળદરની કચબર ખાિી.

િારિાર કાકડા પાકી જતા હોય તમણ અડધી ચમચી હળદર અન અડધી ચમચી ગરમાળાની છાલનો તાજતાજો

બનાિલો ઉકાળો સિાર, બપોર અન રાતર પીિો જોઈએ.

ટોસનસલ થાય તયાર એરડના પાનન આછા તાપમા શકીન તના પર મધ ચોપડો અન બન તરફ ગાલ પર ચોટાડયા

પછી પટટી બાધો. આ રીત કરિાથી ફાયદો થશ.

લસણન ખબ લસોટી, મલમ જવ કરી, કપડા પર લગાડી પટટી, બનાિી કઠમાળ જિી ગળાની ગાઠ પર લગાડિાથી

ગળાની ગાઠ મટ છ.

કઠમાળ ઉપર જિના લોટમા કોથમીરનો રસ મળિીન રોજ લગાડિાથી કઠમાળ મટ છ.

કાદાન કચબર, જીર અન વસિધિ નાખી ખાિાથી ગળ સાફ રહ છ. કફની ખરટી બાઝતી નથી.

લીબનો રસ પીિાથી ગળાની પીડા મટ છ.

ગળામા બળતરા ક દખાિામા એક ચમચો મધ, એક લીબનો રસ અન લાલ મરચાનો તદદન થોડો પાઉડર દીિસમા

બતરણ િાર લિાથી લાભ થાય છ.

72

કોઈ રોગ ન હોય પણ િધ શરમન કારણ ગળ દખત હોય તો સકા ધાણા ચાિતા રહી મોમા ઉતપનન થતો રસ ધીમ ધીમ

ગળા નીચ ઉતારતા રહિાથી લાભ થાય છ

કળાની છાલ ગળા ઉપર બહાર બાધિાથી ગળાનો સોજો મટ છ.

એક અજીર અન ૧/૪ ચમચી હળદર પાણીમા લસોટી અડધા ગલાસ પાણીમા ઉકાળો કરિો. ઉકાળો ઠડો પડય ગળામા

ધારણ કરી થોડી િાર મોઢામા રાખી ધીમથી ગળી જિો. સિાર-સાજ તાજો ઉકાળો બનાિિો. એનાથી ગળાનો સોજો,

જીભનો સોજો, મોઢાના ચાદા, અિાજ બસી જિો િગર ફરીયાદો ચાર-પાચ દીિસમા મટ છ.

અજમાનો ઉકાળો અથિા પાણી સાથ અજમાન અતી બારીક ચણદ દીિસમા ચારક િખત નીયમીત પીિાથી ગળાનો

સોજો મટ છ. ગળ સકાવ ગોળન પાણી બનાિી ચાર પાચ િાર િસતરગાળ કરી પીવ. અથિા ગરમીના દીિસો હોય તો

લીમડાના પાનનો ૧૦ ગરામ રસ પીિો. ગળ બસી જવ ગળ બસી જાય તયાર આદના નાના નાના ટકડા કરી મોમા

રાખી મકી ચસીન રસ ગળા નીચ હળિ હળિ ઉતારતા રહવ . ગળ સાફ રાખિા ડગળીન કચબર જીર અન સીધિ

નાખી ખાિાથી ગળ સાફ રહ છ, કફની ખરટી બાઝતી નથી અન પટમાના ઝરી તતતિોનો નાશ થાય છ.

કાકડા

ચલાની બળલી માટી(લાલ થઈ હોય ત, હિ ચલા નથી હોતા આથી માટીન લાલ થાય તયા સધી બાળિી) ૧૦ ગરામ

અન ૩ ગરામ મરીન ચણદ સિાર સાજ થોડ થોડ કાકડા પર દબાિીન ચોળિાથી તરણ દીિસમા કાકડા મટી જાય છ.

દીિસમા બતરણ િાર મીઠાના પાણીના કોગળા કરિાથી કાકડામા લાભ થાય છ.

બ ગરામ ફલાિલી ફટકડી ૧૨૫ ગરામ ગરમ પાણીમા નાખી કોગળા કરિા.

આબાના પાન બાળી તનો ધમાડો લિાથી ગળાની અદરના કટલાક દદોમા ફાયદો થાય છ.

૧ ગલાસ શરડીના તાજા રસન સહજ ગરમ કરી ૧ કપ દધ ઉમરી ધીમ ધીમ દીિસમા બ-તરણ િખત પીિાથી થોડા

દીિસોમા ટોનસીલસની તકલીફ મટ છ.

િારિાર ટોનસીલ થતા હોય અન અનક દિા છતા કાયમ માટ મટતા ન હોય તો સિાર-સાજ ૧-૧ મોટા ગલાસ

ગાજરના રસમા અડધો ચમચો આદનો રસ મળિી પીિાથી ટોનસીલ જડમળથી મટી જાય છ.

મોઢાના દદો:

પાન ખાિાથી મોઢ આિી ગય હોય તો મોઢામા લવિિગ રાખિાથી મટ છ.

મધ સાથ પાણી મળિી કોગળા કરિાથી મોની ચાદી અન ગળાની બળતરા મટ છ.

73

ટકણખારન પાણીમા ઓગાળી કોગળા કરિાથી મોના ચાદા તથા જીભની ચાદા મટ છ.

બાિળની છાલ ઉકાળીન કોગળા કરિાથી મોના ચાદા મટ છ.

તાજી મોળી છાશ પીિાથી મોના ચાદા મટ છ.

તલસીના પાન ચાિિાથી તથા તલસીના પાનના ઉકાળાના કોગળા કરિાથી મોની દગધ મટ છ.

કઠમાળ

લસણન ખબ લસોટી, મલમ જવ કરી, કપડા પર લગાડી પટટી બનાિી કઠમાળ જિી ગળાની ગાઠો પર ચોટાડતા

રહિાથી ગળાની અસાધય લાગતી ગાઠો મટ છ.

ભીલામામા હીરાકણી મળિી પસટ બનાિી લપ કરિાથી કઠમાળની ગાઠો ઓગળી જાય છ.

ગળો, શીલાજીત અન ગગળ ખબ ખાડી તની ગોળી બનાિી સિન કરિાથી કઠમાળના રોગીન રાહત થાય છ.

પીલડીના મળન ગૌમતરમા પીસીન લપ કરિાથી કઠમાળની ગાઠો ઓગળ છ.

શરપખાના મળન ચોખાના ધોિાણમા િાટીન લપ કરિાથી કઠમાળ મટ છ

કાકડા

કળાની છાલ ગળા ઉપર બહાર બાધિાથી કાકડા ફલયા હોય તો ત મટ છ.

હળદરન મધમા મળિી લગાડિાથી ગમ તિા િધલા કાકડા બસી જાય છ.

સાધારણ ગરમ પાણીમા મીઠ ઓગાળી દીિસમા બતરણ િાર કોગળા કરિાથી કાકડાની પીડા મટ છ.

પાણીમા મધ નાખી કોગળા કરિાથી િધલા કાકડા બસી જાય છ.

એક એક ચમચી હળદર અન ખાડ ફાકી જઈ ઉપર ગરમ દધ ધીમ ધીમ પીિાથી િધલા કાકડા બસી જાય છ.

કાકડા-ટોનસીલસમા સોજો આિ, તાિ આિ અન ખોરાક-પાણી ગળિામા મશકલી પડ તો જઠી મધ, કાથો અન હળદર

દરકન અડધી ચમચી ચણદ બથી તરણ ચમચી મધમા સિાર-સાજ ચાટિાથી રાહત થાય છ. સાથ સાથ સશમની

િટીની અન સદશદન ઘનિટીની એક એક ગોળી સિાર, બપોર, સાજ લિી. માિાની મીઠાઈ, ફરીજન ઠડ પાણી, ઠડા

પીણા, આઈસકરીમ, શરબત, ટૉફી, ચૉકલટ, દહી, છાસ તમ જ લીબ, આમલી, ટામટા જિા ખાટા પદાથો બધ કરિા.

ખદીરાિટીની બ-બ ગોળી ચસિી ખબ જ હીતકારી છ.

74

કાકડા થાય તો એક દીિસ ઉપિાસ કરિો. મળશદધી માટ રાત નાની ચમચી હરડન ચણદ લવ. દીિસમા તરણ િખત

એક કપ પાણીમા એક ચમચી હળદર અન એક ચમચી ખાડ મળિી ધીમ ધીમ પી જવ. સિાર ‘સિણદ

િસતમાલતી’ની અધી ગોળી પીસીન મધમા ઘટી ચાટી જિી. ૧૧-૧૨ દીિસ આ ઉપચાર કરિાથી કાકડા મટી જાય

છ.

િડ, ઉમરો, પીપળો જિા દધ ઝરતા ઝાડની છાલન કટી, ઉકાળો કરીન કોગળા કરિાથી કાકડાનો સોજો મટ છ.

ટકણખાર, ફટકડી, હળદર અન તરીફલાના મીશરણન મધમા કાલિી કાકડા પર લગાડિાથી કાકડા મટ છ.

કાકડા(ટોનસીલસ)મા કાકડાશીગી હળદર સાથ આપિી. કાકડાશીગીનો ૧ ગરામનો ફાટ બનાિી દીિસમા તરણ િખત

પાિાથી પણ સાર પરીણામ આિ છ.

ઠડા, ચીકણા અન ગળયા પદાથો બધ કરી નાગરિલના પાનમા તજનો એક ટકડો, પાચ-સાત મરી અન તલસીના

સાત-આઠ પાન લઈ બીડ બનાિી સિાર-સાજ ચાિી ચાિીન રસ ગળા નીચ ઉતારતા જવ.

સકી મથીના ઉકાળાથી કલાક-બ કલાક કોગળા કરતા રહિાથી ગળાના કાકડા (ટોનસીલ) મટિાની શકયતા છ.

કાકડા-ટોનસીલ, ગળાની અદરનો સોજો અથિા ફરીનજાયટીસ, સિરભદ એટલ ક ગળ બસી જવ-અિાજ બસી જિો,

મોઢાના અન ગળાના વરણ–ચાદા િગરમા એક કપ જટલા ઉકાળલા પાણીમા એક ચમચી હળદર, એક ચમચી સાકરનો

ભકો, એક ચમચી જઠીમધન ચણદ અન પા ચમચી કાથો મીશર કરી તનો કોગળો ગળામા ભરી રાખિો. થોડો િખત આ

ઔષધન ગળામા રાખી પી જવ. સિાર-સાજ આ ઉપચાર કરિાથી ચાર-પાચ દીિસમા જ ફાયદો થઈ જશ.સાભાર:

િલલભગાડા

(૧૩) ઉલટી:

પીપળાની પરશષક છાલન બાળીન એની રાખ પાણીમા નાખી મીકષ કરો. થોડીિાર પછી તણ ગાળીન ઉલટી થતી હોય

તણ પીિડાિિાથી ઉલટી બધ થાય છ.

ગાધીન તયાથી કપરકાચલીન ચણદ લાિી દશગરામ ચણદ એક શર પાણીમા નાખીન બરાબર હલાિી કાઢો. તણ એક

કલાક રહિા દો અન પછી ગાળી કાઢો. ઉલટીિાળા દદીન દર પાચ મીનીટ એક એક ચમચી ચમચી પીિડાિો.

નાગરિલના પાનમા ફલાિલ લવિિગ, એલચી, એક ગરામ કપરકાચલીન ચણદ,સગધી મસાલો િગર નાખીન દદીન દર

કલાક એક પાન આપવ. પાન મોમા રાખીન ચસયા કરિાન,ચાિી જિાન નહહ. આમ કરિાથી ઉલટી બધ થાય છ.

75

કફ પરકોપન લઈન ઉલટી થતી હોય તો કોઠાના ગભદમા વતરકટ મળિીન જરા જરા ચાટયા કરવ. ઉલટી શાત થશ.

આિા દદીએ પછી હદિલનો રચ લિો અન સઠ નાખીન ઉકાળલ પાણીજ પીિાન. ખોરાકમા ગળયા અન ભાર પદાથો

ખાિાના બધ કરિા.

ઉલટી થતી હોય તો જીર શકી નાખી તના પર જરા વસિધિ ભભરાિવ અન લીબ નીચોિવ. ઉલટીના દદીન થોડી થોડી

િાર ચપટી ચપટી ચાિિા આપવ. ઉલટી બધ થઇ જશ. જન ભખ ઓછી લાગતી હોય તમણ સિાર-બપોર-સાજ

ઉપરની િસત ચપટી ચપટી ચાિિાન રાખ તો ઘણોજ ફાયદો થાય છ.

ઉલટીમા દદીન તલસીનો રસ કાઢીન થોડી થોડી િાર પીિડાિિાથી રાહત થશ.

ઉલટી, ચ ક, આફરો, ઝાડા, અન િાય માટ નીચન વમશરણ બનાિીન બાટલીમા ભરી રાખો. એના દસ ટીપા બાળકન

અન મોટાન િીસ ટીપા પીિડાિિા. લીબનો રસ તરણ તોલા, ચનાન નીતય પાણી બ તોલા, ચોકખ મધ એક તોલો,

અજમાન બારીક ચણદ એક તોલો. આ પરમાણ રાખીન જોઈએ તટલ બનાિીન રાખી મકો.

તલસીના બીજ પીસીન દધમા મળિીન બાળકન આપિાથી બાળકોની ઉલટી મટ છ.

દસ થી િીસ ગરામ તલસીના રસમા ચપટી એલચી, ચપટી લિગન ચણદ સાકર સાથ મળિીન પીિાથી અથિા તો

એકલો લીબનો રસ મધ સાથ પીિાથી ફાયદો થાય છ.

તલસીનો રસ, આદનો રસ મધ સાથ લિાથી ઉલટીમા ફાયદો થાય છ.

તલસીના પાચ ગરામ રસમા બ ગરામ ગોપીચદન ભળિીન પીિાથી ઉલટી મટ છ. એકિાર પીિાથી નહહ મટ તો

બીજીિાર પીિો.

નાના બાળકન ઉલટી(બકારી) થતી હોય તો તરણ ટીપા તલસીના રસમા મળિીન હદિસમા તરણ-ચાર િાર ચટાડો

ફદીદીનાનો રસ પીિાથી ઉલટી મટ છ.

રાઇ ઝીણી િાટી, પાણીમા પલાળી, પટ ઉપર લપ કરિાથી ઉલટી મટ છ.

મરી અન મીઠ િાટીન ફાકિાથી ઉલટી મટ છ.

ગોળન મધમા મળિીન લિાથી ઉલટી મટ છ.

આદનો રસ અન કાદાનો રસ મળિીન પીિાથી ઉલટી મટ છ.

સઠ અન ગઠોડાન ચણદ મધમા નાખી ચાટિાથી ઉલટી મટ છ.

76

મીઠા લીમડાના પાનનો ઉકાળો પીિાથી ઉલટી મટ છ.

તજનો ઉકાળો પીિાથી ઉલટી મટ છ.

લીબ કાપી તના ઉપર ખાડ ભભારાિીન ચસિાથી અનનવિકારથી થતી ઉલટી મટ છ.

શરડીનો રસ વપિાથી પીતતની ઉલટી મટ છ.

એલચીના દાણા િાટીન ફાકી મારિાથી અથિા મધમા ચાટિાથી જીિ ડહોળાતો હોય ક ઉલટી થાય એવ લાગત હોય

તો ત મટ છ.

એક એક તોલો દરાકષ અન ઘાણા િાટી પાણીમા એકરસ કરી પીિાથી પીતતની ઉલટી મટ છ.

કાદાનો રસ થોડા પાણીમા એક કલાક પછી પીિાથી અપચનાન લીધ થતી ઉલટી મટ છ.

ચોખાના ઘોિાણમા જાયફળ ઘસીન પીિાથી ઉલટી- ઉબકા મટ છ.

મમરાનો ઉકાળો બનાિી તમા ૨-૪ એલયી, ૨-૩ લિીગ તથા સાકર નાખી ૫-૭ ઉભરા આિિા દઈ ઉતરીન ઠડ પાડી

લો, ત પાણી ગાળીન ૧-૨ ચમચી લીબ નીચોિીન અથિા બરફનો ટકડો નાખીન પીિાથી ઉલટી મટ છ.

અધો કપ ગરમ પાણીમા ૧ ગરામ ખાિાનો સોડા નાખી પીિાથી ઉલટી મટ છ.

ગાડી ક મોટર બસની મસાફરીમા ચકકર આિ અથિા ઉલટી થિા માડ તયાર મોમા લિીગ અથિા તજ રાખી

ચસિાથી ચકકર અન ઉલટી બઘ થાય છ.

ઉલટી જવ લાગત હોય તયાર જીર ચાિીન ખાવ.

તજનો ઉકાળો પીિાથી ઊલટીની તકલીફ મટ છ.

પીપરીમળ તથા સ ઠ સમાન ભાગ લઈ ચણદ બનાિી ૨ થી ૩ ગરામ જટલ મધ સાથ લિાથી મટ છ.

ઊલટીથી રાહત પામિા આદના રસ સાથ ફદીનાનો રસ મળિીન ચમચો ભરીન પીવ.

તરત ખાિાન લશો નહી. પટ અન શરીર બનન આરામ આપો. તરણ કલાક પછી થોડા પાણીમા સાકાર, લીબ, મીઠ,

ફદીનાનો રસ, આદનો રસ મળિી બ - બ ચમચી થોડી થોડી િાર પીતા રહો.

77

(૧૪) કબજીયાત:પાચન

સઠ, કાળા મરી, પીપર, જીર , વસિધિ અન ઘીમા શકલી હહિગ સરખા ભાગ લઈ તની ભકી બનાિી ખાધા પછી રોજ બ

ગરામ લિાથી કબજીયાત દર થાય છ.

દસ તોલા હીમજ, દસ તોલા ચોકખા સોનામખીના પાન, અઢી તોલા સઠ, અડધો તોલો સચળ આ બધા ભગા કરી તન

ઝીણા િાટીન તન ચરણ બનાિો. સતી િખત એક તોલો ફાકીન પાણી પીવ. ખોરાક પચી જશ અન ઝાડો સારો થશ.

તલસીના પાનનો રસ દરરોજ સિાર લગભગ એક તોલો જટલો લિાથી અજીણદ અન કબજીયાત દર થશ.

તલસીના મળના કિાથમા ખાડ મળિીન પીિડાિિાથી બાળકન ઝાડો સારો થાય છ.પટન ફલવ િગર મટી જાય છ.

તલસીના કાઢામા વસિધિ અન સઠ મળિીન પીિાથી કબજીયાત મટી જાય છ.

ગળયા દધમા સિાર-સાજ બ ચમચી ઇસબગલ મળિીન પીિાથી મળશદધદધ થાય છ.ઇસબગલ લાબો સમય લિાથી

સનાયઓ જકડાઈ જાય છ, માટ તનો તમારી પરકવત પરમાણ યોગય રીત ઉપયોગ કરિો જોઈએ.

તલસી અન હળદરનો રસ એક એક ચમચો ભગો કરી હદિસમા તરણ િખત પીિાથી પટના દદોમા ઘણોજ ફાયદો થાય

છ.

એક ચમચો મકાઇની સાકરિાળી ચાસણી કરીન ૮ ઔસ પાણી ભળિીન પીિાથી કબજીયાતમા ફાયદો થાય છ.

કબજીયાતમા હદિસમા બિાર દધમા િધાર સાકર અથિા મધ નાખીન લવ.

જમરખ (બી સાથ) ખાિાથી પટ સાફ આિ છ.

િધાર ફળાહાર લિાથી ખાસ કરીન સકી કાળી દરાકષ, જમરખ, લીલી અન કાળી દરાકષ, સતારાનો રસ અન પપયાથી

કબજીયાતમા ફરક પડ છ.

સગીર અન જિાન બાળકોન થલીિાળ ધાનય આપિાથી કબજીયાત મટ છ.

અજમો અન સોનામખીન ચણદ હ ફાળા ગરમ પાણી સાથ લિાથી કબજીયાત મટ છ.

પાકા ટામટાનો એક કપ રસ પીિાથી આતડાનો મળ છટો પડી કબજીયાત મટ છ.

નયણા કોઠ સિારમા થોડ ગરમ પાણી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

લીબનો રસ ઠડા અથિા ગરમ પાણીમા નાખી સિાર અન રાતર પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

78

ખજરન રાતર પલાળી સિાર મસળી, ગાળીન ત પાણી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

ગરમ પાણીમા એક ચમચી આદનો રસ, એક ચમચી મધ મળિી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

કાળી દરાકષન રાતર ઠડા પાણીમા પલાળી રાખી સિાર દરાકષન મસળી ગાળી ત પાણી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

રાતર સતી િખત એકાદ બ સતરા ખાિાથી કબજીયાત મટ છ.

તરણ ગરામ મથીન ચણદ સિાર સાજ ગોળ અન પાણી સાથ લિાથી કબજીયાત મટ છ.

ચાર ગરામ હરડ અન એક ગરામ તજ, સો ગરામ પાણીમા ગરમ કરી ત ઉકાળી રાતર તથા સિારના પહોરમા પીિાથી

કબજીયાત મટ છ.

રોજ સિાર એક ગલાસ ઠડા પાણીમા અન રાતર દધમા બ ચમચી મધ મળિીન પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

અજમાના ચણદમા સચોરો નાખી ફાકિાથી કબજીયાત મટ છ.

તલસીના ઉકાળામા વસિધિ અમ સ ઠ મળિી ફાકિાથી કબજીયાત મટ છ.

જાયફળ લીબના રસમા ઘસીન ત ઘસરો લિાથી કબજીયાત મટ છ.

કાદાન ગરમ રાખમા શકી રોજ સિાર ખાિાથી કબજીયાત મટ છ, અન શસકત િધ છ.

પીપળાન પાન નાખીન ઉકાળલ દઘ પીિાથી ગસન કારણ થયલ કબજજયાત મટ છ. પટના િાય મટ છ. ગરમ દધ

સાથ બ ચમચી ગલકદ ક ઇસબગલ રાતર સતી િખત લિાથી મળ સાફ આિ છ.

િારિાર જલાબ લિા કરતાએક ચમચી ઘીન એક ચમચી ગરમ પાણી સાથ લિાથી કબજજયાત દર થાય છ.

તરણ થી ચાર હીમજન એર હડયામા શકીન રોજ રાતર લિાથી કબજજયાત દર થાય છ.

કબજજયાતમા ટમટ અથિા સતરાના રસમા એક ચમચી મધ નાખીન સિન કરિાથી લાભ થાય છ.

કારલાનો એક કપ રસ પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

ગરમીના દોષથી થતી કબજજયાત, આતરડાની ગરમી, ચાદા, મરડામા ઈસબગલ દધ ક છાશ સાથ લઈ શકાય.

ઝાડો ન ઊતર તયાર લીબના રસમા જાયફળનો ઘસારો પીિો.

એલચી, લવિિગ અન જાયફળના ચણદન મધ અન લીબથી બનાિલ ચામા મળિીન પીિાથી કબજજયાતમા આરામ

થાય છ.

79

કબજજયાત, અમલવપતત, અલસર, મોના ચાદા િગર રોગોમા કાળી દરાકષ અન સાકર પલાળીન લિી જોઈએ.

હરડન ચણદ બનાિીન તની અડધીથી એક ચમચી ફાકી સહજ ગરમ દધ સાથ લિાથી મળની શદધદધ થાય છ.

કબજીયાત

૧ ગરામ તજ અન ૫ ગરામ હરડન ચણદ ૧૦૦ મી.લી. ગરમ પાણીમા રાતર પીિાથી સિાર ખલાસાથી ઝાડો થઈ


૩૦-૪૦ ગરામ કાળી દરાકષ રાતર ઠડા પાણીમા પલાળી સિાર મસળી, ગાળી થોડા દીિસ પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

સીધિ અન મરી બારીક િાટી દરાકષન લગાડી રાતર એક એક દરાકષ ખબ ચાિીન ખાિાથી ઝાડાની શદધી થઈ કબજીયાત

મટ છ.

આદનો ૧૦ ગરામ રસ અન લીબના ૧૦ ગરામ રસમા ૧.૫ ગરામ સીધિ મળિી સિાર પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

આદનો રસ, લીબનો રસ અન સીધિ એકતર કરી ભોજનની શરઆતમા લિાથી કબજીયાત મટ છ.

આમલીન તનાથી બમણા પાણીમા ચાર કલાક ભીજિી રાખી, ગાળી, ઉકાળી, અધ પાણી બાકી રહ તયાર ઉતારી, તમા

બમણી સાકરની ચાસણી મળિી, શરબત બનાિી ૨૦થી ૫૦ ગરામ જટલ રાતર પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

એક ગલાસ ઠડા પાણીમા લીબનો રસ પરાત:કાળ પીિાથી કબજીયાતમા ફાયદો થાય છ. અથિા રાતર સતા પહલા પણ

પી શકાય.

૧૦ ગરામ લીબનો રસ અન ૧૦ ગરામ ખાડ ૧૦૦ મી.લી. પાણીમા એકાદ માસ સધી દરરોજ રાતર પીિાથી જીણદ


એક ગલાસ સહજ ગરમ પાણીમા ૧-૧ ચમચી લીબ અન આદનો રસ તથા ૨ ચમચી મધ મળિી પીિાથી અજીણદ અન


સિારમા િહલા ઉઠી થોડ ગરમ પાણી પીિાથી દસત સાફ આિ છ અન કબજીયાત દર થાય છ.

એક ચમચો કાળા તલ પાણીમા પલાળી િાટી માખણ ક દહીમા મળિી રોજ સિાર ખાિાથી કબજીયાત મટ છ.

એક સક અજીર અન ૫-૧૦ બદામ દધમા નાખી ઉકાળી, તમા સહજ ખાડ નાખી રોજ સિાર પીિાથી કબજીયાત મટ

છ.

રાતર સતી િખત ૩-૪ અજીર ખબ ચાિીન ખાઈ ઉપર એકાદ કપ હફાળ દધ પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

80

રાતર પાણીમા ખજર પલાળી, સિાર મસળી, ગાળીન પીિાથી રચ લાગીન મળશદધી થાય છ. (૧૫) ખજરની ચાર-પાચ

પશી રાતર પાણીમા પલાળી રાખી, સિાર મસળી તમા મધ નાખી સાત દીિસ સધી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

કાળી દરાકષ ક લીલી દરાકષ સાથ ૨૦-૩૦ ગરામ કાજ ખાિાથી અજીણદ ક ગરમીથી થયલી કબજીયાત મટ છ.

જામફળન શાક બનાિી ખાિાથી કબજીયાત મટ છ.

જામફળન થોડા દીિસ સધી નીયમીત સિન કરિાથી તરણ-ચાર દીિસમા જ મળશદધી થિા માડ છ અન કબજીયાત

મટ છ. કબજીયાતન લીધ થતો માથાનો દ:ખાિો અન નતર-શળ પણ એનાથી મટ છ.

પાકા ટામટા ભોજન પહલા છાલ સહીત ખાિાથી અન રાતર સતા પહલા નીયમીત ખાિાથી ધીમ ધીમ કબજીયાત

કાયમ માટ દર થાય છ.

પાકા ટામટાનો એક તયાલો રસ ક સપ દરરોજ પીિાથી આતરડામા જામલો સકો મળ છટો પડ છ અન જના િખતની

કબજીયાત દર થાય છ.

રાતર પાકા કળા ખાિાથી કબજીયાત મટ છ. જલાબ ક રચ લિાની જરર રહતી નથી.

મથીન ૩-૩ ગરામ ચણદ સિાર-સાજ ગોળમા ક પાણીમા લિાથી કબજીયાત મટ છ.

મથીના કમળા પાનન શાક બનાિીન ખાિાથી કબજીયાત મટ છ.

રાતર સતી િખત એક-બ નારગી ખાિાથી કબજીયાત મટ છ. નારગીનો રસ જની કબજીયાતન પણ દાર કરી શક છ.

સિાર એક તયાલો ઠડા ક સહજ ગરમ પાણીમા અન રાતર દધમા એક ચમચી મધ મળિી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

સઠ, મરી, પીપર અન સીધિ દરક ૧૦-૧૦ ગરામના બારીક િસતરગાળ ચણદમા ૪૦૦ ગરામ બી કાઢલી કાળી દરાકષ મળિી

ચટણી માફક પીસી બરણીમા ભરી લવ. એન પચામત ચાટણ કહ છ. આ ચાટણ પાચથી ૨૦ ગરામ જટલ સિાર-સાજ

ચાટિાથી કબજીયાત મટ છ.

દરાકષ, પીતતપાપડો અન ધાણા તરણન પાણીમા ભીજિી રાખી ગાળીન પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

હફાળા ગરમ પાણીમા ૧ થી દોઢ ગરામ મીઠ મળિી રોજ રાતર પીિાથી આતરડા સાફ થઈ કબજીયાત મટ છ.

શરીરમા ખોટી ગરમીન કારણ ઝાડામા રહલ પરિાહી જળ શોષાઈ જતા ઝાડાની કબજીયાત થાય છ. જમન બતરણ

દીિસ માડ થોડો કઠણ ઝાડો થતો હોય તમણ રાતર સતા િધ પાણી પીવ. િહલી સિાર ઉઠીન ઠડ પાણી િધ પીવ.

તથી ગરમીના દોષથી થયલ કબજીયાત દર થશ. ત રીત ઝાડો ન જ થાય તો ડશકનમા સાધારણ નિશક પાણી

81

ભરવ. તમા સાબન થોડ પરિાહી તથા ગલીસરીન ૩૦ ગરામ ઉમરવ. ત પાણીથી અાનીમા લિાથી ઝાડો તરત જ થઈ

જાય છ. કફદોષથી થતી કબજીયાતમા સિાર ગરમ પાણી પીવ.

રોજ રાતર એક ચમચો દીિલ દધમા પીવ. થોડા દીિસ આ પરયોગ કરિાથી કબજીયાત દર થાય છ.

અધકચરી શકલી િરીયાળી દરરોજ જમયા બાદ બન સમય ૧-૧ મોટો ચમચો ભરી ખબ ચાિી ચાિીન દરરોજ

નીયમીત ખાિાથી િગર દિાએ કબજીયાત મટી જાય છ.

કબજીયાાાતમા આખા ફળ અન શાકભાજીન સિન રસાહાર જટલ જ લાભદાયી છ. પાલખ અન ગાજરનો રસ અથિા

બટાટા, કાકડી અન સફરજનનો મીશર રસ લિો. અજીર, બીલીફળ, જમરખ અન સતરાનો રસ પણ લઈ શકાય.

રાતર તાબાના લોટામા સિા લીટર પાણી ભરી રાખી સિાર સયોદય પહલા દાતણ કયાદ િીના પીિાથી કદી કબજીયાત

થતી નથી.

રાતર તરીફળાન ચણદ પાણી સાથ લિાથી કબજીયાત મટ છ.

૪૦-૫૦ ગરામ કાળી દરાકષ રાતર ઠડા પાણીમા પલાળી, સિાર મસળી ગાળીન થોડા દીિસ પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

ચાળયા િગરનો લોટ, ખબ પાક પપય અન ભોજન પછી છાસન સિન કરિાથી કબજીયાત મટ છ.

અજમો અન બીડલિણ મઠામા નાખી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

ગમ તિી જની કબજીયાત પણ ૧-૧ ચમચી હરડનો પાઉડર સિાર-સાજ હફાળા દધ સાથ લિાથી મટ છ.

પાન સહીત આખો કાચો મળો નીયમીત ખાિાથી ગમ તિી જની કબજીયાત પણ મટ છ. (૪૦) કબજીયાત બધા

રોગોન મળ છ. આથી પટન હમશા સાફ રાખવ જોઈએ. રાતર ખબ મોડા કઈ ખાવ નહી તથા ભોજન પછી બ કલાક

સધી સવ નહી.

રાત સફરજન ખાિાથી જીણદ મળાિરોધ તથા ઘડપણનો મળાિરોધ મટ છ.

બી કાઢલી દરાકષ ૨૦ ગરામ ખાઈન ઉપર ૨૫૦ મી.લી. દધ પીિાથી મળશદધી થાય છ.

ખબ જની ખાટી આમલીન શરબત દીિસમા ચાર િખત દર ચાર કલાકન અતર લિાથી જની કબજીયાત મટ છ.

જમન આમલી અનકળ આિતી ન હોય તમન માટ આ પરયોગ કામનો નથી.

કબજીયાત હોય તો િહલા ઉઠી, લોટો ભરી પાણી પીન સિાર ફરિા જવ. લીબન શરબત પીવ. તમા ખાડન બદલ

મીઠ નાખવ. િાલ, િટાણા, ચોળા, ચણા, અડદ જિો િાતિધદક ખોરાક લિો નહી. તાદળજાની ભાજી ઘણી સારી.

82

ગરમ દધમા થોડ માખણ અથિા ઘી નાખી પીિાથી કબજીયાતના દદીન પટ સાફ જલદી આિ છ. આ ઉપાય

િારિાર કરિાથી િજન અન કૉલસટરોલ બન િધી જિાનો ભય છ.

મીઢી આિળ, આમળા અન હરડન સમાન ભાગ બનાિલા બારીક ચણદન શદધી ચણદ કહ છ. કબજીયાતથી મદાગની,

અરચી, આફરો, મસા િગર થાય છ. એમા તથા આતરડા શીથીલ થઈ ગયા હોય તો શદધી ચણદ પોતાની પરકતીન

અનકળ પડ એ માતરામા એકથી બ ચમચી જટલ રાતર સતી િખત પાણી સાથ લવ. ચણદ ઔષધ બ મહીના પછી

પોતાના ગણ ગમાિ છ, આથી ચણદ ઘર બનાિી ઉપયોગ કરિો અન બ મહીના પછી નવ ચણદ બનાિી લવ.

નાળીયરન પાણી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

નમકયકત પાણીમા ૨૪ કલાક ડબાડીન પછી સકિલી એક હરડ હમશા મોમા મકી રાખિાથી કોઈ પણ પરકારની


પાલકની ભાજીના રસમા લીબનો રસ અન જીર નાખી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

એક કપ ગરમ પાણીમા અડધા લીબનો અન નારગીનો રસ મધ નાખી પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

સિારના પહોરમા એક ગલાસ પાણી પીિાથી પટ સાફ આિ છ.

દરરોજ સિાર નરણા કોઠ બ સતરાનો રસ એમા કશ પણ નાખયા િગર પીિાથી ગમ તિી જની હઠીલી કબજીયાત

પણ મટ છ. કોઈ રોગન કારણ થયલી કબજીયાતમા પણ આ પરયોગ કરી શકાય એિો નદોષ અન અકસીર છ.

તલસીની માજરન ચણદ અન સચળ છાસમા પીિાથી કબજીયાત મટ છ.

સીધિ અન ઘી મીશર કરીન લિાથી ખબ મશકલીથી (કરાજતા) થતા કઠણ ઝાડામા લાભ થાય છ.સાભાર:િલલભગાડા

પાચન

આદનો રસ, લીબનો રસ અન મીઠ મળિી સિાર-સાજ પીિાથી પાચનકરીયા બળિાન બન છ. (૨) આમલી, દરાકષ, મીઠ,

મરચ, આદ િગર નાખી બનાિલી ખજરની ચટણી ખાિાથી ખોરાકન પાચન થાય છ.

થોડી માતરામા રાઈ લિાથી આહારન પાચન થાય છ, જઠરાગની પરદીતત થાય છ.

પાકી સોપારી ખાિાથી અનનન પાચન થાય છ.

િરીયાળી શકી, તમા જરર પરમાણ મીઠ અન લીબનો રસ મળિી ભોજન કયાદ બાદ ખાિાથી મખશદધી થાય છ અન

ખોરાકન પાચન થાય છ.

83

લીબનો રસ એક ભાગ અન ખાડની ચાસણી છ ભાગમા લિીગ અન મરીન ચણદ નાખી શરબત કરી પીિાથી જઠરાગની

પરદીતત થાય છ, રચી ઉતપનન થાય છ અન ખોરાકન પાચન થાય છ.

૫ ગરામ ધાણા પાણીમા ઉકાળી તમા દધ અન ખાડ નાખી દરરોજ સિાર પીિાથી પાચનકરીયા સધર છ.

પપય ખાિાથી પાચનકરીયા સધર છ.

સફરજનન અગારામા શકીન ખાિાથી અતી બગડી ગયલી પાચનકરીયા સધર છ.

કોળાનો અિલહ (લીક ખાિાથી પાચનશકતી સધર છ.

તાજો ફદીનો, ખારક, મરી, સીધિ, હીગ, કાળી દરાકષ અન જીરની ચટણી બનાિી તમા લીબનો રસ નીચોિી ખાિાથી

પાચનશકતી તજ થાય છ.

આફરો, ઉબકા, ઉલટી, ખાટા ઓડકાર, િાય, મોળ, પટમા ચક, અપચો, પચયા િગરના ઝાડા િગર હોય તો ૧૦ ગરામ

મથી અન ૧૦ ગરામ સિાન અધકચરા ખાડી થોડા શકી જમયા પછી અડધીથી એક ચમચી ખબ જ ચાિીન સિાર-સાજ

ખાિાથી રાહત થાય છ.

મધ, દીિલ અન આદનો રસ મળિી દશક ગરામ રોજ સિાર એક અઠિાડીય સિન કરિાથી અપચો મટ છ.

ડગળીના અડધી િાડકી તાજા રસમા ચપટી સીધિ મળિી સિાર-સાજ પીિાથી પાચનશકતી સતજ થાય છ અન ભખ

ઉઘડ છ.

એક ચમચી સઠન ચણદ અન બ ચમચી હરડ ચણદ એક ચમચી ગોળ સાથ ખબ ખાડી-લસોટી પસટ જવ કરીન મોટા

ચણી બોર જિડી ગોળીઓ બનાિી રોજ સિાર-સાજ બ-બ ગોળી લિાથી અજીણદ, ઉલટી, ઉબકા, મદાગની-ભખ ન

લાગિી અન આમિાતમા સારો ફાયદો થાય છ. નબળા પાચનમા હીતકર છ.

(૧૫) માથાના દદો - આધાશીશી :

માથાનો દખાિો:

જો માથ દખત હોય તો કાળી દરાકષ સાથ ગલાબનો રસ વનયવમત પીિો જોઈએ.

ડગળીન કાપીન સ ઘિાથી માથાનો દાખાિો સારો થાય છ

માથાના દખાિામા ચનો અન નિસાર સઘિાથી રાહત થશ.

માથાના દખાિામા વતરફળા, જઠી મધન ચણદ મધમા ચાટિાથી મટી જશ.

84

જો માથ દખત હોય તો તજ અન સઠ નો ભકો લઈ તમા થોડ પાણી મળિી કપાળ ઉપર ચોપડો.

િાય ક શરદીન લઈન માથાનો દખાિો ક આધાશીશી હોય તો તલસીના માજરન પાચ ગરામ ચણદ સિાર-સાજ મધમા

ચાટવ. તલસીના પાનનો કપાળ લપ કરિો અન તલસીના રસના બ બ ટીપા નાકમા નાખિા.

જો માથ દખત હોય એલચી, પીપર, બદામ અન દરાકષ મધમા ચાટો.

કાળી દરાકષ સાથ ગલાબના ફલનો રસ પીિો.

માથાના દખાિામા આમલી પ૦ ગરામ જટલી લઈન ગરમ પાણીમા ધોઈ લો અન તન ગાયના દધમા નાખી દો, પછી

તન તાપ પર રાખીન ઉકાળો, જયાર દધ ફાટી જાય તયાર તન ગાળીન પનીરન અલગ કરી દો. આ પાણીમા સાકર

ભળિીન રોગીન પીિા આપો. તરણ-ચાર હદિસ સધી આ પરયોગ કરિાથી માથાનો દખાિો મટી જાય છ, આ દધ િડ

રોગીના માથામા માલલશ કરિાથી સારો ફાયદો થાય છ.

માથ દખત હોય તો કપાળ ચોખ ખ ઘી ઘસિાથી માથ ઉતર છ.

આમળાન ચણદ, સાકર અન ઘી સરખ ભાગ લઈ ખાિાથી માથ દાખત હોય તો ઊતર છ.

એક કપ પાણીમા એક ચમચી હળદર નાખી, ઉકાળીન, પીિાથી, તનો િાક (નાસ) લિાથી માથાનો દાખાિો મટ છ.

અધો ચમચો લીબનો રસ અન અધો ચમચો તલસીનો રસ ભગો કરી પીિાથી માથાનો દાખાિો મટ છ.

માથ દાખત હોય તો તલસીના પાન અન અગરબતતી િાટીન માથ ચોપડિાથી તરત જ માથ ઉતર છ.

લવિિગન તલ ઘસિાથી માથાનો દાખાિો મટ છ.

નિશકા પાણીમા મીઠ નાખી બન પગ પાણીમા રાખિાથી ૧૫ વમવનટમા માથાનો દાખાિો મટ છ.

જીભ ઉપર ચપટી મીઠ મકી, દશ વમવનટ પછી એક ગ લાસ પાણી પીિાથી ગમ તિો માથાનો દાખાિો મટ છ.

ગમ તટલ માથ દાખત હોય તો ૭ વમવનટ કોણીએ રમાલ બાધી રાખિાથી રાહત થાય છ.

માથ દાખત હોય તયાર ડગળીન છદીન તનો રસ પગન તલળય ઘસિાથી તરત જ માથ ઊતરી જશ.

માથાના દખાિા ઉપર જાયફળ ઘસીન કપાળ લપ કરિો.

માથાનો દ:ખાિો થતા પર કણા પાણીમા આદ અન લીબનો રસ અન થોડ મીઠ નાખીન પીિાથી આરામ મળ છ.

કપાળ રાઈનો લપ કરિાથી વશરાશળ, માઈગરન મટ છ.

85

ગરમીન લીધ માથ દ:ખત હોય તો ડગળી કાપીન સઘાડિાથી ક બારીક પીસીન પગન તળીય ઘસિાથી શીરદદદ મટ

છ.

ગાયના દધમા સ ઠ ઘસી લપ કરિાથી અન તના પર ર લગાડિાથી સાત-આઠ કલાકમા માથાનો ભયકર દ:ખાિો મટ

છ.

તજ પાણીમા ઘસી ગરમ કરી લમણા પર લપ કરિાથી અથિા તજન તલ ક તજનો અકદ લમણા પર ચોળિાથી

શરદીથી દ:ખત માથ મટ છ.

જાયફળ ઘસીન લપ કરિાથી માથાનો દ:ખાિો મટ છ.

દરાકષ, પીતતપાપડો અન ધાણા તરણન પાણીમા ભીજિી રાખી ગાળીન પીિાથી માથાનો દ:ખાિો મટ છ.

લિીગન પાણીમા લસોટી ક િાટી જરા ગરમ કરી માથામા અન કપાળમા ભરિાથી માથાનો દ:ખાિો મટ છ.

સરગિાના પાનના રસમા મરી પીસી લપ કરિાથી મસતકશળ મટ છ.

સરગિાનો ગદર દધમા પીસી માથા પર લપ કરિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

સરગિાના બી અન મરીન ચણદ સ ઘિાથી છીકો આિી શીરદદદ મટ છ.

ગાયન તાજ ઘી તથા દધ એકતર કરી આખમા આજિાથી માથાનો દખાિો મટ છ તથા આખ લાલ થતી અટક છ.

જો માથાના દખાિામા િાયદોષ કારણભત હોય તો ગરમ પાણી અથિા સઠિાળ ગરમ પાણી પીવ.

એક એક ગલાસ તરબચનો રસ દીિસમા તરણ-ચાર િાર દર તરણક કલાકના અતર પીિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

એનાથી એ જડમળથી પણ મટી શક છ. તરબચના રસમા કશ પણ મળિવ નહી. આ પરયોગમા તરબચ ખાિાન બદલ

તરબચનો રસ જ િધ અસરકારક રહ છ.

આમલીન શરબત ક આમલીનો ઘોળ સાકર નાખી દર ચાર કલાક એક એક ગલાસ પીિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

ગરમીથી માથ દખત હોય તો કપાળ પર િડન દધ લગાડિાથી મટ છ.

રાતર ગરમ પાણીમા બદામ ભીજિી રાખી, સિાર ફોતરા કાઢી, બારીક પીસી, દધમા કાલિી, ઉકાળી, ખીર બનાિિી.

(બદામની ખીર િધાર ઉકાળિી નહી, નહીતર પાચક દરવયો નાશ પામ છ.) આ ખીર ૨૦-૪૦ ગરામ જટલી ખાિાથી

માથાનો દખાિો મટ છ.

બદામ અન કપર દધમા ઘસી માથા પર લપ કરિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

86

૧-૧ ચમચી પીપરનો પાઉડર મધ સાથ સિાર, બપોર, સાજ લિાથી માથાનો દખાિો મટ છ. (૧૯) ૧ ચમચી નમક

મોમા મકી ખાઈ જિાથી અન પછી પદર-િીસ મીનીટ બાદ એક મોટો ગલાસ પાણી પીિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

જરર જણાય તો પાચ છ કલાક બાદ આ પરયોગ ફરીથી થઈ શક. દીિસમા િધમા િધ બ િખત કરી શકાય.

બોરસલલીના ફલ મસળીન ક બોરસલલીન અતતર સઘિાથી સીરદદદ મટ છ.

સઠના ચણદન છીકણીની જમ સઘિાથી ઉપરાઉપરી છીકો આિી માથ ઉતરી જાય છ.

સઠ ક લીલ જાયફળ પથથર પર ઘસી કપાળ લપ કરિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

હરડ, બહડા, આમળા, હળદર, ગળો, કરીયાત અન લીમડાની આતરછાલનો ઉકાળો પીિાથી માથાનો દખાિો કાયમ માટ

મટ છ.

ધાણા, જીર અન સાકર સમભાગ પાણી સાથ ફાકિાથી ગરમીથી ચડલ માથ ઉતર છ.

ખબ કફ અન શરદીન લીધ માથ દખત હોય તો અકકલગરાના નાના નાના બતરણ ટકડા મોમા દાત નીચ દબાિી

રાખી સોપારીની જમ રસ-સિાદ લતા રહિાથી રાહત થાય છ.

નપાળાના બીના મીજ પાણીમા ખબ ઝીણા લસોટી કપાળ લપ કરિાથી માથાનો દખાિો મટ છ. નપાળો ખબ ગરમ

અન તીવર િીરચક છ.

બોરસલીના ફળોન ચણદ કરી સઘિાથી માથાનો દખાિો મટ છ.

અકારણ માથાનો દખાિો થતો હોય, ગસસો અન ચકકર તથા અધારાની ફરીયાદ હોય તો રોજ સિાર સયદ ઉગિા

પહલા એક કપ ગરમ દધમા પરમાણસર સાકર અન એક ચમચી ઘી નાખી પીિાથી લાભ થાય છ.

સમાન ભાગ સઠ અન હળદરના ચણદમા ગરમ પાણી નાખી પસટ બનાિી લપ કરિાથી લપ જમ જમ સકાતો જાય

તમ તમ માથાનો દખાિો મટિા લાગ છ.

આધાશીશી:

આધાશીશી એ પીતતના પરકોપથી થતી િીકતી છ.

આધાશીશીમા નિસારન પાણી સાથ પીસી જ બાજ માથ દખત હોય તની સામી બાજના નસકોરામા આ નિસારના

પાણીના ટીપા નાખો, મટી જશ.

આદનો રસ અન તલસીનો રસ સ ઘિાથી અન નાકમા ટીપા નાખિાથી આધાશીશી અન માથાનો દાખાિો મટ છ.

87

લસણની કળીઓ પીસીન કાનપટી પર લપ કરિાથી આધાશીશી મટ છ.

દરાકષ અન ધાણાન ઠડા પાણીમા પલાળી પીિાથી આધાશીશી મટ છ.

હહિગન પાણીમા મળિી નાકમા ટીપા નાખિાથી આધાશીશી મટ છ.

સ ઠન પાણીમા ઘસી અન ઘસારો કપાળ લગાડિાથી આધાશીશી મટ છ.

દધમા ઘી મળિી, પીિાથી આધાશીશી અન માથાનો દાખાિો મટ છ.

સરજ ઉગ ત પહલા ગરમાગરમ, તાજી, ચોખ ખા ઘીની જલબી ખાિાથી આધાશીશી મટ છ.

ઠડા દધમા સ ઠ ઘસીન, ત દધના ૩/૪ ટીપા નાકમા નાખિાથી આધાશીશી મટ છ.

નાલળયરન પાણી પીિાથી આધાશીશી અન માથાનો દાખાિો મટ છ.

લવિિગના અન તમાકના પાન િાટીન માથા ઉપર લપ કરિાથી આધાશીશીન દદદ (માઈગરસ) માઈગરન મટ છ.

મરીન શદધ ઘીમા ઘસીન તના નાકમા ટીપા પાડિાથી આધાશીશી મટ છ.

આદ અન ગોળની પોટલી બનાિી તના રસના ટીપા નાકમા પાડિાથી આધાશીશીમા ફાયદો થાય છ.

ગાજરના પાનની બન બાજએ ઘી ચોપડી, ગરમ કરી, તનો રસ કાઢી, રસન એક એક ટીપ કાન તથા નાકમા નાખિાથી

આધાશીશી મટ છ.

તમાકમા પાણી મળિી કપડાથી ગાળી તના બ ટીપા નાકમા નાખિાથી અન તાળિા ઉપર તન થોડ પાણી ચોળિાથી

આધાશીશી મટ છ.

દધના માિામા સાકર મળિીન ખાિાથી આધાશીશી મટ છ.

લસણની કળીઓન પીસી કાનપટટી પર લપ કરિાથી આધાશીશી તાતકાલીક મટ છ.

લસણના રસના ટીપા નાકમા પાડિાથી આધાશીશી મટ છ.

લીલા કાચા જામફળન જરા પાણી સાથ પથથર પર ઘસી સિાર કપાળ પર જયા દદદ થત હોય તયા લપ કરિાથી બ-

તરણ કલાકમા જ આધાશીશી મટી જાય છ.

ગાયન ઘી દીિસ દરમીયાન જટલી િાર સઘી શકાય તટલી િાર સઘતા રહિાથી આધાશીશી મટ છ. ગાયના ઘીમા

સાકર નાખી સહજ ગરમ કરી ઠડ કરી નસય લિાથી પણ આધાશીશી મટ છ.

88

આદનો તાજો રસ ગાળી બ-તરણ કલાક નાકમા બબબ ટીપા મકતા રહિાથી આધાશીશી મટ છ. એનાથી નાકમા થોડી

પીડા થશ પરત પરીણામ આશચયદપરરક હોય છ.

દધમા સાકર મળિી નાકમા ટીપા મકિાથી આધાશીશી મટ છ.

િાિડીગ અન કાળા તલન ચણદ સ ઘિાથી આધાશીશી મટ છ.

પીતતથી થયલી આધાશીશીમા દહી, છાસ, કઢી, આથાિાળા પદાથો અન ટામટા બધ કરી શખભસમ, કપદદભસમ,

શકતીભસમ એક એક ગરામમા બ ગરામ કપરકાચલીન ચણદ મળિી દિા જટલી જ ખાડ(પાચ ગરામ) નાખી ખાલી પટ

સિાર-સાજ પાણી સાથ લવ. પીતતિધદક આહારિીહાર કાયમ માટ છોડી દિો.

ચારથી પાચ કસરના તાતણા, અડધી ચમચી સાકર અન એક ચમચી ઘી મીશર કરી સહજ ગરમ કરી એક રસ થાય

તયાર પાચથી છ ટીપા બન નસકોરામા નાખિાથી આધાશીશી મટ છ. ખટાશ બધ કરિી.

(૧૬) કાનના દદો:

કાન ખબ દખતો હોય તો થોરના પાનનો રસ જરાક ગરમ કરીન તના ટીપા કાનમા નાખો.

તલસીના પાન અન સરસિન તલ ધીમા તાપ તપાિો. તલસીના પાન બળી જાય એટલ તલ ઉતારી ગાળી કાઢો. આ

તલના બ-ચાર ટીપા દરરોજ સિાર-સાજ કાનમા નાખિાથી બધીજ જાતના કાનના રોગો મટી જાય છ.

કાનમા ચસકા મારતા હોય તો આદનો રસ, થોડ તલન તલ, થોડક મધ અન વસિધાલણ ભગ કરી સહજ ગરમ કરી

હદિસમા બ-તરણ િાર કાનમા નાખો. દદદ ગાયબ થઇ જશ.

તલસીનો સિરસ જરાક ગરમ કરીન કાનમા નાખિાથી કાનની પીડા મટ છ.

બકરીના દધમા સમભાગ સરકો ભળિીન નિશક ગરમ કરી લો અન તના થોડા ટીપા કાનમા ટપકાિાથી કાનપીડા

મટ છ.

આદનો રસ સહજ ગરમ કરી કાનમા નાખિાથી સણકા મટ છ.

તલના તલમા હહિગ નાખી ઉકાળી ત તલના ટીપા કાનમા નાખિાથી દાખાિો મટ છ.

કાદાનો રસ અન મધ મળિી તના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનના સણકા અન દાખાિો મટ છ.

કાન દાખતો હોય તો મળાના પાનનો રસ સહજ ગરમ કરી કાનમા નાખિાથી દાખાિો અન સણકા મટ છ.

89

નાગરિલના પાનનો રસ ગરમ કરી તના ટીપા નાખિાથી કાનના સણકા અન દાખાિો મટ છ.

આબાના પાનનો રસ ગરમ કરી તના ટીપા નાખિાથી કાનના સણકા અન દાખાિો મટ છ.

િહરયાળી અધકચરી િાટીન પાણીમા ખબ ઉકાળો. ત પાણીની િરાળ દાખતા કાન પર લિાથી કાનની બહરાશ, કાનન

શળ અન કાનમા થતો અિાજ મટ છ.

તલમા થોડી રાઈ િાટીન કાનના સોજા ઉપર લપ કરિાથી સોજો મટ છ.

સરસીય અથિા તલના તલમા લસણની કળી ગરમ કરી એક બ ટીપા સિાર સાજ કાનમા નાખિાથી ફાયદો થાય છ.

તલના તલમા તલસીના પાન નાખી ધીમા તાપ ગરમ કરવ. પાન બળી જાય તયાર તલ ઉતારી ગાળી લવ. આ

તલના બ ચાર ટીપા કાનમા નાખિાથી બધા જ પરકારના કાનના દદોમા લાભ થાય છ.

કાનની તકલીફ બહ ગભીર પરકારની ન હોય તો મધ અન તલન તલ સરખા ભાગ અન એ બના િજનભાર આદનો

રસ એકરસ કરી, સહજ સીધિનો બારીક પાઉડર મીશર કરી કાનમા દરરોજ દીિસમા ચાર પાચ િખત ટીપા મકિાથી

કાનની તકલીફ દર થાય છ.

આબાનો મોર (ફલ) િાટી, દીિલમા ઉકાળી, ગાળીન એના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનના સણકા મટ છ.

આબાના પાનનો રસ સહજ ગરમ કરી કાનમા નાખિાથી કાનના સણકા મટ છ.

નાગરિલના પાનનો રસ ગરમ કરી તના ટીપા નાખિાથી કાનના સણકા મટ છ.

હીગન તલના તલમા પકાિી એ તલના ટીપા કાનમા મકિાથી તીવર કણદશળ મટ છ.

સરગિાના સકિલા ફલનો પાઉડર કાનમા નાખિાથી કાનનો દખાિો મટ છ.

લસણની કળી છદી સરસિના તલમા કકડાિી એ તલના ટીપા કાનમા મકિાથી કાનનો અિરોધ દર થાય છ અન

અિાજ સાભળિામા સરળતા થાય છ.

જો કાનમા દાખાિો હોય તો અલગયાર ગરામ સફદ ફટકડી અન હળદર પીસીન લિા તથા તન ગાળીન અલગયાર ચપટી

કાનમા નાખવ. તન કાનના દાખાિા માટ રામબાણ ગણાય છ.

તલના તલમા લસણની કળી નાખી કકડાિીન સહજ ગરમ તલના ટીપા કાનમા પાડિાથી કાનનો દ:ખાિો અન

કાનના સણકા મટ છ. કાન પાકતો હોય તો પણ ફાયદો કર છ.

હળદર અન ફલાિલી ફટકડી એકતર કરી કાનમા નાખિાથી કણદપાક અન કણદસરાિ જલદી મટ છ.

90

ફલાિલી ફટકડી અન હળદર ભગી કરી કાનમા નાખિાથી કાન પાકયો હોય અન રસી નીકળતા હોય તો ત મટ છ.

તલસીના રસના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનનો દાખાિો અન સણકા મટ છ અન પર નીકળત હોય તો ત બધ થશ.

મધના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનનો દાખાિો અન રસી મટ છ.

તલમા લસણની કળી કકડાિીન, ત તલના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનના સણકા અન કાનની રસી મટ છ.

કાનમા રસી થઇ હોય તો કોડીની ભસમ ચપટી કાનમા નાખો અન તની ઉપર લીબના ટીપા નાખો.

ડગળીનો રસ અન મધના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનના ચસકા મટ છ અન પર નીકળત હોય તો બધ થાય છ.

ફલાિલા ટકણખારન િાટીન કાનમા નાખી ઉપરથી લીબના રસના ટીપા નાખિાથી પર નીકળત બધ થાય છ.

લીબના ૨૦૦ ગરામ રસમા ૫૦ ગરામ સરસીય અથિા તલન તલ મળિી, પકાિી, ગાળીન શીશીમા ભરી લવ. તમાથી

બબબ ટીપા કાનમા નાખતા રહિાથી કાનન પર , ખજલી અન કાનની િદના મટ છ તથા કાનની બહરાશમા પણ


કાનમા અિાજ થયા કર તયાર-કણદનાદ િીકત થયલો ક અિળી ગતીિાળો િાય શબદન િહન કરનારી શીરામા

રોકાઈ જિાથી કાનમા જાત જાતના અિાજ સભળાયા કર છ. એન કણદનાદ કહ છ. એમા અતાકણદમા આિલ કોકલીયા

નામના અગની િીકતી થાય છ. આ રોગમા આ મજબ શકય ઉપચાર કરિા.

બકરીના મતરમા સીધિ નાખી સહજ ગરમ કરી કાનમા ટીપા પાડિા.

કપાસના જીડિાનો રસ કાનમા નાખિો.

નાગરિલના પાનનો રસ કાનમા નાખિો.

બકરીના મતરમા લસણ, આદ અન આકડાના પાનનો રસ મળિી કાનમા નાખિો.

સરસિ તલથી કાન ભરી દિો.

લસણ અન હળદરન એકરસ કરી કાનમા નાખિાથી લાભ થાય છ.

ગળોનો રસ સહજ ગરમ કરી દીિસમા ચારક િખત કાનમા પાચ-સાત ટીપા નાખિાથી કણદનાદ અન કણદશળ મટ છ.

કણદનાદ એ કફજનીત રોગ છ. સમભાગ સઠ, ગોળ અન ઘીનો સોપારી જિડો લાડ બનાિી દરરોજ સિાર ખાલી પટ

ખાિાથી પાચનશકતી સધરી કણદનાદ મટ છ.

91

મધ ૧ ભાગ, આદનો તાજો રસ ૨ ભાગ, તલન તલ ૧ ભાગ અન સહજ સીધિન મીશરણ દીિસમા તરણક િખત

કાનમા થોડ થોડ મકતા રહિાથી કાનમા થતો િીચીતર અિાજ-કણદનાદ લાબા સમય મટ છ.

કાન બધ થઈ જાય તયાર લસણ અન હળદરન એકરસ કરી કાનમા નાખિાથી લાભ થાય છ. કાનમા જ ત જાય તયાર

મધ, દીિલ ક ડગળીનો રસ કાનમા નાખિાથી જ ત નીકળી જાય છ.

કાનમા પર કાનમાથી પર નીકળત હોય તો કાન સાફ કરીન નીચ દશાદિલ શકય ઉપાય કરિા.

મધમા સીદર મળિી બબબ ટીપા સિાર-રાતર કાનમા નાખિા.

ધતરાના પાનના રસમા ચારગણ સરસીય અન થોડી હળદર નાખી ચારગણા પાણીમા ધીમા તાપ ઉકાળી તલ સીદધ

કરવ. આ તલના બતરણ ટીપા રોજ સિાર-સાજ કાનમા નાખિા.

કાનમાથી પર િહત હોય અન ત મટત જ ન હોય તો કાનમા િડના દધના ટીપા નાખિાથી મટી જાય છ.

લીબના રસમા થોડો સાજીખાર મળિી કાનમા નાખિાથી કાનમાથી િહત પર બધ થાય છ.

કાનની બહરાશ

કાનની કોઈ ખરાબીન લીધ નહી પણ કદરતી રીત શરિણશકતી ઘટી ગઈ હોય તો સિાર, બપોર અન સાજ દધમા ૧

નાની ચમચી િાટલ જીર નાખી પીિાથી લાભ થાય છ.

સમભાગ હીગ, સઠ અન રાઈન પાણીમા ઉકાળી બનાિલા સહજ ગરમ કાઢાના ચાર-પાચ ટીપા કાનમા દીિસમા

ચારક િખત નાખિાથી કાન ખલી જઈ બહરાશ મટ છ.

આકડાના પાનનો રસ ગરમ કરી કાનમા નાખિાથી કાનની બહરાશ મટ છ.

ગાયન જન ઘી ખાિામા િીશષ િાપરવ.

રમા િીટાળલી લસણની કળી કાનમા રાખિી.

ઉતતમ હીગની ભકી રમા મકીન કાનમા રાખિી.

િછનાગ અન વરજ તલના તલમા ગરમ કરી કાનમા નાખવ.

કાનમા અિાર નિાર તલ નાખતા રહવ . એનાથી િીજાતીય દરવયોનો મલ બહાર નીકળી જાય છ. અન કાનની અદરના

અિયિો મલાયમ રહી કાયદકષમ રહ છ.

92

સરસિના તલમા દશમા ભાગ રતનજયોત નાખી ધીમા તાપ રતનજયોત બળી જાય તયા સધી ગરમ કરી ઠડ પડય

કાનમા દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ તરણ-ચાર ટીપા નાખતા રહિાથી કાનની સામાનય બહરાશ મટ છ.

સિાર ચારપાચ બદામ અન રાતર અજમો તથા ખારક ખાિાથી કાનની બહરાશમા ફાયદો થાય છ.

સઠ અન ગોળ મળિી પાણીમા સારી રીત ઘટી કાનમા ટીપા પાડિાથી બહરાશમા લાભ થાય છ.

ધોળી ડગળીનો તાજો રસ સહજ હફાળો ગરમ કરી કાનમા બહ થોડા પરમાણમા મકિાથી સાધારણ બહરાશ હોય તો ત

મટ છ.

કાનની બહરાશ દર કરિા પાચ-સાત પશાબના ટીપા દરરોજ નાખતા રહિાથી બહરાશ દર થાય છ.

સફદ કાદાના રસના ટીપા રોજ બ િખત નાખિાથી બહરાશ મટ છ.

આદનો રસ કાનમા નાખિાથી કાનનો દખાિો, બહરાપણ અન કાન બધ થઈ ગયા હોય તો લાભ થાય છ. િડના

દધના ટીપા કાનમા નાખિાથી કાનનો દખાિો મટ છ.

તલ કાનમા નાખવ. કાનનો મલ કાનમા મલ િધ પરમાણમા થાય તો શરતીમાગદ સાકડો થતા બહરાશ આિ છ. આ મલ

કાઢિા ગરમ કરલ સરસીય ક તલન

કાનમા કીડા પડિા કણદસરાિ, કણદપાક, િીદરધી જિા રોગોથી, કાનની અસિચછતાથી ક િાતાદી દોષોથી

કાનમા સડો પદા થાય છ, અન અન તમા કીડા પદા થાય છ. એમા આ મજબના શકય ઉપાયો કરિા.

સિમતર કાનમા નાખવ.

લીમડાના રસમા કકડાિલ સરસીય કાનમા નાખવ.

ગોમતર સાથ હરતાલન ચણદ પીસીન કાનમા નાખવ.

સરકામા પાપડીયો ખારો, અજમો અન ઈનદરાયણનો ગભદ મળિી કણદપરણ કરવ.

દધીયા િછનાગ(કલીહારી)ના મળનો રસ કાઢી તમા થોડ તરીકટ (સમાન ભાગ સઠ, મરી, પીપરન ચણદ) મળિી કાનમા

નાખિાથી કમી તદદન મરી જાય છ.

લીબોળીન તલ ગરમ કરીન તના બ-ચાર ટીપા સિાર અન રાત કાનમા નાખિા.

મરીચયાદી તલ ગરમ કરીન કાનમા નાખવ.

તરીફળાના કાઢા િડ ક લીમડાના ઉકાળાથી કાન સાફ કરિો.

93

રોજ રાતર તરીફળા ચણદ ક હરડ ચણદની ફાકી કરિી.

કાનમા કઈક ભરાઈ જવ.. માખી, બગાઈ, મકોડા, કાનખજરો િગર જીિડા કાનમા પરિશ ક બોરનો ઠળીયો, ચણો,

િટાણો, મગફળીનો દાણો કાકરી જિી િસત કાનમા પરિશી ગઈ હોય તો એન બહાર કાઢિા પીચકારીનો ઉપયોગ કદી

ન કરિો. એ િસતઓન ટકડા કરીન કાઢિી. ન નીકળ તો કાનના ડૉકટર પાસ જવ.

કાનમા કીડો ક જ ત પરિશી ગય હોય તો આમાથી શકય ઉપાય કરિા.

કાનમા જીિાત થિાથી દખતો હોય તો સરસીયા તલમા પીળો બોર મળિી કાનમા ટીપા નાખો.

કાનમા બગાઈ, કાનખજરો જિા જીિજ ત ગાય હોય તો ત મધ અન તલ ભગા કરી કાનમા ટીપા નાખિાથી ફાયદો

થાય છ, કાનન શળ અન રસી પણ મટ છ.

ગાયન ઘી સાધારણ ગરમ કરી કાનમા ટીપા પાડિાથી જીિજ ત બહાર નીકળી આિ છ.

ધોળી ડગળીનો રસ કાનમા નાખિો.

જાબના પાનનો રસ કાનમા ભરી દિો.

કલોરોફોમદની પીચકારી મારિાથી જ ત મરી જશ, પછી કાનન પીચકારી િડ ધોતા જ ત બહાર નીકળી જાય છ.

કાનની સભાળ

(૧) કાન ખોતરિા નહી. (૨) કાનમા ફક ન મારિી. (૩) ગાલ ક કાન પર થતપડ ન મારિી. (૪) માથા પર મારવ

નહી. (૫) ઘોઘાટથી દર રહવ . (૬) નાના બાળકન સનાન કરાિતી િખત કાનમા પમડા ખોસિા. (૭) સનાન કયાદ પછી

ચોખખા ટિાલ િડ કાન લછિા. (૮) નાનપણથી રોજ કાનમા ગરમ તલના ટીપા નાખિા (૯) ગરમ દિાન અતીશય

સિન ન કરવ. ગરમ દિાના સિન િખત ૨ ગરામ ગળો શદધ મધ સાથ લવ.---સાભાર-ગાડાભાઈ િલલભ

(૧૭) હરસ- મસા:

તલસીના રસમા બીજન ચણદ દસ ગરામ પાણી સાથ સિાર-સાજ લિાથી હરસ મટ છ.

હરસ માટ અરીઠાના છોતરા બાળી તની પચાસ ગરામ રાખમા પચાસ ગરામ ખડીસાર(ખરસાર-ગાધીન તયા મળશ)

મળિી બોટલમા ભરવ. રોજ સિાર-બપોર અન સાજ તરણથી ચાર િાલ જટલ બોટલમાન વમશરણ મધમા ભળિી

ચાટિાથી દઝતા ક સકા હરસ મટ છ.

દઝતા હરસણા રોગીએ દધમા સાકર ભળિીન તન સિન કરવ (દધ ગાયન લવ).

94

સિાની ભાજી હરસથી પીડાતી વયસકત તથા અવતસારથી પીડાતી વયસકત માટ અસરકારક છ

હરસના રોગીએ દધીના પાનનો રસ હરસ ઉપર લગાડિો. હરસ સકાિા લાગશ.

રીગણાન સિાના કષારના પાણીમા વસજાિી, પછી તન ઘીમા સાતળી, જરરી મસાલો તથા ગોળ નાખી શાક બનાિી

ભરપટ ખાવ. ઉપરથી મોળી મીઠી છાશ પીિી. પરયોગ વશયાળામા કરિાથી જનમથી થયલા હરસમા િષદભર ક કાયમી

રાહત થઈ જાય છ.

સકા અજીરન પાણીમા પલાળીન નયણકોઠ (િહલી પહોરમા) લવ હરસ માટ હહતકારક છ.

સફદ બીટન િાટીન એમા દધ મળિીન હરસ પર લગાડિાથી હરસમારાહત મળ છ.

મધ અન ખમણલ સફદ બીટન વમશરણ લવ હરસ માટ અકસીર છ.

સકા અન લોહી નીકળતા હસ માટ કાદો ગણકારી છ. બીજ ચામડી પર કાપલો અન શકલો કાદો લગાડિાથી પહરણામ

સાર આિ છ.

દઝતા હરસિાળાએ રોજ એક કાચી ડગળી ખાિી. તરત ટપકત લોહી બધ પડશ.

ભોજન કયાદ પછી જીરાના ચણદ સાથ મરીન ચણદ વસિધિ સાથ છાશમા લિાથી હરસમા ફાયદો થાય છ.

લીમડાની પાકી લીબોળી રોજ ૧-૨ નગ સિાર ગોળ સાથ ૭ હદિસ સધી ખાિાથી હરસ મટ છ.

લીમડાની કાચી લીબોળી રોજ ૧-૨૧ હદન ખાઈ બધ કરિાથી હરસ મટ છ.

મસા:

કાળા તલ, સાકર અન નાગકસર રોજ સિાર ખબ ચાિીન ખાિાથી મસા શાત થાય છ.

મસા થયા હોય તો રાતર સતી િખત દધની સાથ ઈસબગલ લિાથી લાભ થાય છ

(૧૮) અવનિદરા ક ઊઘ નહહ આિિી:

અવનિદરા ક ઊઘ નહહ આિિી:

ઉઘ ના આિતી હોય તો ગઠોડાન અડધો તોલો ચણદ દરરોજ સતી િખત ફાકવ.

95

સતા પહલા ઠડા પાણી િડ હાથ-પગ ધોઈ માથામા તલ નાખિાથી ઊઘ આિ છ.

ચોથા ભાગન જાયફળ પાણી સાથ લિાથી ઊઘ આિ છ.

કાદાન રાયત રાતર ખાિાથી સરસ ઊઘ આિ છ.

પીપરીમળના ચણદની ફાકી લિાથી અન પગ દીિલ ઘસિાથી સારી ઊઘ આિ છ.

ગોળ સાથ ગઠોડાન ચણદ ખાિાથી અન ઉપર ગરમ દધ પીિાથી ઊઘ આિ છ.

કમળા રીગણન શકી, મધમા મળિી સતી િખત લિાથી સરસ ઊઘ આિ છ.

િહરયાળી, દધ અન સાકરન ઠડ શરબત પીિાથી ઊઘ સારી આિ છ.

જાયફળ, પીપરીમળ તથા સાકર દધમા નાખી ગરમ કરી સતી િખત પીિાથી સરસ ઊઘ આિ છ.

૨ થી ૩ ગરામ ખસખસ િાટીન સાકર અન મધ અથિા સાકર અન ઘી સાથ સતી િખત લિાથી ઊઘ સરસ આિ છ.

ખબ વિચાર, િાય ક વદધાિસ થાન લીધ િાય િધી જિાથી રાતની ઊઘ ઊડી જાય ત યાર ગઠોડાન ચણદ બ ગરામ જટલ

ગોળ તથા ઘી સાથ ખાિાથી ઊઘ આિી જાય છ.

દધમા ખાડ અન ગઠોડાન ચણદ નાખી ઉકાળી પીિાથી ઊઘ આિ છ.

રાતના સતી િખત મધ ચાટિાથી ઊઘ જલદી આિી જાય છ.

અવનદરાના રોગીએ રાતર સતી િખત ભસના ગરમ દધ સાથ ગઠોડાન ચણદ મળિી પી જવ.

અવનદરા ઉપર જાયફળ ઘીમા ઘસીન પાપણ પર ચોપડવ અન થોડ ચાટવ.

સાજ રીગણા (ભટટા) અગારામા શકી, મધમા કાલિીન રોજ ખાિાથી શાત વનદરા આિ છ. અથિા રીગણાનો ઓળો િધ

ઘી ક તલમા બનાિી રાતના ભોજન સાથ ખાિો અથિા રીગણા ન ડગળીન શાક ખાવ.

બ થી તરણ ગરામ ખસખસ િાટીન સાકર અન મધ સાથ અથિા સાકર અન ઘી સાથ સતી િખત લિાથી સરસ ઊઘ

આિ છ.

ભસના દધમા સાકર અન એલચી મળિી ગરમાગરમ દધ પીિાથી અવનદરામા લાભ થાય છ.

પગના તળીય ગાયના ઘીન ક દીિલન માલીશ કરિાથી ઉઘ આિ છ.

96

ઉઘ ન આિિાન કારણ િાયનો પરકોપ ગણાય છ. અશવગધા િાયનો નાશ કરિાનો ગણ ધરાિત હોિાથી એક ચમચી

અશવગધાન ચણદ એટલી જ સાકર મીશર કરીન દધમા નાખી પીિાથી સારી ઉઘ આિ છ.

(૧૯) અવતસાર(ઝાડા)-આમદોષ-આમિાત-મરડો-ડીહાઈડરશન-જળોદર

ઝાડા માટ ચોળાઇ(તાદલજો)ના મળ ધોઇ સિચછ કરી ચોખાના ધોિાણમા ધસી ચમચી સાકર મીકષ કરી પીિડાિો.

ઝાડા માટ પાકા કળાન બરાબર છદી કાઢી તમા એક ચમચી આમલીનો ગર અન ચપટી મીઠ ઉમરી હદિસના બ

િખત ખાિ.

ઝાડા માટ દધ િગરની કડક કોફી અથિા ચા પીઓ.

ઝાડા માટ ખબ જાણીતો અકસીર ઉપાય એ છ ક પદર થી િીસ તાજા મીઠા લીમડાના પાન લઈ તની પસટ બનાિી

તમા એક ચમચી મધ ભળિી પીઓ.

ઝાડા માટ છદલા પાકા કળામા પા ચમચી જાયફળનો પાઉડર ભળિીન લો.

એક ચમચી ખજરની પસટમા એક ચમચી મધ ભળિી હદિસના ચાર થી પાચ િખત લિાથી અવતસાર [ઝાડા] પર

ઉતતમ ઈલાજ છ.

એક ચમચી ખજરની પસટમા એક ચમચી મધ ભળિી હદિસના ચાર થી પાચ િખત લિાથી અવતસાર [ઝાડા] પર

ઉતતમ ઈલાજ છ.

જીરાન લોઢી પર શકી કરશ કરી લો. ઝાડા થયા હોય તયાર આ જીરાન એક ચમચી મધમા ભળિીન લિાથી રાહત થશ.

નાના બાળકન ઝાડા થયા હોય તો જાયફળ પાણીમા લસોટી ત ચટાડિાથી સાર રહ છ.

છાશમા એક ચમચી સ ઠ ભળિી પીિાથી ઝાડા [અવતસાર] પર રાહત રહ છ.

તલસીના રસમા એલચીન અન ફદીનાન ચણદ મળિીન લિાથી ઝાડા મટ છ.

ઈસબગલ રાત પાણી ક દધમા પલાળી તમા સિાર સાકર નાખી રોજ પીિાથી તાિ સાથના ઝાડા, લોહીના ઝાડા, જના

ઝાડા, લોહીના હરસ, પરમહ, દાહ, િારિાર પશાબ જવ િગર મટ છ.

જનો મરડો, આમાવતસાર, સગરહણીમા આદ અન િાળો નાખીન પકિલા પાણીનો વનયવમત ઉપયોગ કરિાથી જનો

મરડો, આમાવતસાર, સગરહણી જિા રોગોન લીધ ઉતપનન થયલી પાચનતતરની નબળાઈ દર થાય છ.

લોહીિાળા ઝાડા

97

િડની િડિાઈનો અગરભાગ અન િડની તાજી કપળો પીસી દધમા ઉકાળી પીિાથી લોહીિાળા ઝાડા બધ થાય છ.

િડની કણી િડિાઈન િાટી પાણીમા પલાળી રાખિી. બીજ દીિસ તન ઉકાળિી. તમા ચોથા ભાગ ઘી અન આઠમા

ભાગ સાકર મળિી ઘી પકિવ. ઘી પાકી જાય તયાર તન મધ સાથ સિન કરિાથી રકતપીતતમા િધ પડત લોહી પડત

હોય તો ત બધ થાય છ.

મીઠા લીમડાના પાનન પાણી સાથ પીસી, ગાળીન પીિડાિિાથી લોહીિાળા ઝાડા મટ છ.

મઠ બાફી, તમા છીણલી ડગળી મળિી ખાિાથી ઝાડામા પડત લોહી તરત જ બધ થાય છ. (૫) કોઈ પણ કારણથી

ઝાડામા લોહી પડત હોય તો આહારમા માતર બકરીન દધ લિાથી સાર થઈ જાય છ. આતરડામા ચાદ પડ હોય તમા

પણ ગણકારક છ. સપણદ સાર થયા પછી ધીમ ધીમ સામાનય આહાર પર ચડવ.

પીતતના ઉષણ અન તીકષણ ગણોથી આતરડાની રકતિાહીનીઓમા ચાદા-ઘા પડી ઝાડામા લોહી આિિા લાગ છ. આથી

શરીર નબળ અન ફીકક પડી જાય છ. એના ઉપચાર માટ એક ચમચી ઈસબગલ બકરી અથિા ગાયના એક કપ

દધમા મળિી થોડ હલાિી તરત જ પી જવ. તમા થોડી સાકર મળિી શકાય. થોડા દીિસ સિાર-સાજ આ ઉપચારથી

રકતાતીસારમા ફાયદો દખાિા લાગ છ. પીતત િધારનાર આહાર-િીહારનો તયાગ કરિો. ઈસબગલની ભસી પલળિાથી

થોડીિારમા લગદી જવ બની જાય છ, આથી તરત જ પી જવ. ઈસબગલની લગદી બની જતા પીિામા તકલીફ થશ.

બકરીના દધમા જરરી સાકર અન બારીક િાટલા કાળા તલ ભળિી પીિાથી લોહીિાળા ઝાડા મટ છ.

ઝાડાની ચીકાશ

થોડા ગરમ પાણીમા થોડ મીઠ અન લીબ નીચોિી સિારમા પીિાથી ઝાડા ક મરડો થયો હોય ક ઝાડા િાટ ચીકાશ

પડતી હોય તિા આમના દદદમા ઝાડાની ચીકાશ દર થાય છ.

બાિળની તાજી, કણી ૧૦૦ ગરામ શીગના ટકડા કરી લસોટી એમા ૨૫ ગરામ ફલાિલી ફટકડી મળિી ખરલમા બરાબર

ઘટી ગોળી િળ એિી ઘટટ થાય તયાર િટાણા જિડી ગોળી િાળી છાયામા સકિિી. દીિસમા ચાર િાર બબબ ગોળી

છાસ સાથ લિાથી ઝાડામા ચીકાશ આિતી હોય, મરડો થયો હોય ક મયકસકોલાઈટીસની તકલીફ હોય તો ત મટ છ.

ઝાડાની દગધ સિા અન મથીન ચણદ દહીના મઠામા મળિી લિાથી ઝાડાની દગધ મટ છ.

ઝાડામા આમ સિા અન મથીન ચણદ દહીના મઠામા મળિી લિાથી ઝાડામા આમ હોય તો મટ છ. જલાબ બધ કરિા

પાણીમા સાકર ઓગાળી પીવ.

ડીહાઈડરશન

98

અમક ખાસ રોગ ક સથીતીમા શરીરમા પાણીન પરમાણ એકાએક ઘટી જાય તો તરત જ નાળીયરના પાણીમા લીબ

નીચોિી દર બ કલાક આપતા રહવ . એકાદ નાળીયરના પાણીમા અડધ લીબ નીચોવય હોય તો ચાલી શક.

મધ અન મીઠ પાણીમા મળિી પીિાથી કૉલરાની અશકતી અન ડીહાઈડરશન મટ છ

જળોદર

એક ગલાસ પાણીમા એક મોટો ચમચો સરકો મળિી દીિસમા આઠ-દશ િખત પીિાથી જળોદર મટ છ.

બીલીપતરના તાજા રસમા એક નાની ચમચી પીપરન ચણદ નાખી દરરોજ દીિસમા બ િખત પીિાથી જળોદર મટ છ.

ડગળી સમારીન સરકામા આખો દીિસ ડબાિી રાખી દરરોજ ચારક જટલી ખાિાથી જળોદર તથા એ અગની ઘણી

તકલીફો મટ છ.

હરડન ચણદ લિાથી પાતળી મળપરવતતી થઈ જલોદરમા પટન પાણી ઘટ છ.

ઝાડા-ઊલટીમા દદીન અખરોટના તલન માલીસ કરવ.

આમની તકલીફ ઉપર : આમ (આમદોષ) આમ (આમદોષ) જમન ઝાડો કાયમ ચીકણો, આમદોષિાળો અન પાણીમા ડબી જાય તિો થતો હોય, ઝાડો ભાર તકલીફથી ઉતરતો હોય તો આદ અથિા સઠ નાખી ઉકાળલ પાણી રોજ નરણા કોઠ ૧-૨ ગલાસ પીિાની ટિ રાખો.

મથી અન સ ઠન અધી ચમચી ચણદ ગોળ સાથ મળિી સિાર અન રાત લવ.

જાબડીના કમળા પાનનો ૧૦ ગરામ રસ ૩ ગરામ મધ મળિી દીિસમા તરણ િાર લિાથી આમ મટ છ અન લોહી પડત

હોય તો બધ થાય છ.

ધાણા અન િરીયાળીનો ઉકાળો લિાથી શરીરમા રહલો આમ બળી જાય છ. એનાથી દાહ, તરસ, મતરની બળતરા પણ

દર થાય છ, િળી પરસિો થઈ આમજનય તાિ ઉતરી જાય છ.

િરીયાળીનો અકદ લિાથી આમન પાચન થાય છ.

રીગણા અન ટામટાન સપ બનાિી પીિાથી આમન પાચન થાય છ.

શરીરમા ખોરાકનો કાચો રસ-આમ ઉતપનન થઈ િાયનો પરકોપ અન િાત વયાધીઓ કર છ, ત આમન સઠના ઉકાળા

સાથ લીધલ એરડીય જ માતર મટાડ છ. આમદોષમા ઘઉનો ખોરાક બધ કરી મગ-ચોખાનો આહાર લિો. મોળી છાસ

પીિી.

99

સરણના કદ સકિી ચણદ કરી, ઘીમા શકી સાકર નાખીન ખાિાથી આમ મટ છ.

ડગળીન પથથર ઉપર બારીક િાટીન બ-ચાર િાર પાણીથી ધોઈ, દહી મળિી દીિસમા તરણ િાર ખાિાથી આમ અન

લોહીના ઝાડા બધ થાય છ.

આમ એટલ કાચ, પચયા િગરન અનન-અાાહાર, જ લાબા િખત શરીરમા અનક િીકારો જનમાિ છ. આદ અન સઠ

આમના પાચન માટ ઉતતમ છ. આદ મળન ભદનાર તથા િાય અન કફના રોગોન મટાડનાર છ. મદાગની, કટીશળ,

અજીણદ, અતીસાર, સગરહણી, શીર:શળ, અરચી, મોળ આિિી અાા બધા રોગો આમમાથી જનમ છ. જમન આમની

તકલીફ હોય તમણ જમયા પહલા લીબ નીચોિી આદના ટકડા ખબ ચાિીન ખાિા જોઈએ.

૨૦૦ ગરામ આદ છોલી ચટણી બનાિી ૨૦૦ ગરામ ઘીમા શકિી. શકાઈન લાલ થાય તયાર એમા ૪૦૦ ગરામ ગોળ

નાખી શીરા જિો અિલહ બનાિિો. આ અિલહ સિાર-સાજ ૧૦-૧૦ ગરામ જટલો ખાિાથી અગનીમાદય, ઉદરિાત,

આમવદધી, અરચી અન કફવદધી મટ છ. પરસતાન ખિડાિિાથી ત ખોરાક સારી રીત લઈ શક છ.

બ દીિસ માતર સઠ ક આદના ટકડા અન લીબ નાખલ મગના પાણી પર રહિાથી શરીર નીરામ બન છ. આ પછી એક

ચમચી સઠ, પા ચમચી અજમો, એક ચમચી ગોળ અન તરણ ચમચી ગાયન ઘી મીશર કરી દરરોજ સિાર અન સાજ

ચાટી જિાથી પાચન શકતી સધર છ.

આમિાત

આમિાત આમિાતમા સાધસાધામા સોજો આિ છ, ગમડ પાકત હોય તિી િદના થાય છ, આજ એક સાધામા તો કાલ

બીજામા, કોઈન એકમા તો કોઈન સિદ સાધામા દખાિો થાય છ.

લસણની ૫ ગરામ કળીઓ ઘીમા તળીન રોજ ભોજન પહલા ખાિાથી આમિાત મટ છ.

૧૦૦ ગરામ ખજર પલાળી રાખી, મસળી, ગાળીન પીિાથી આમિાત પર ફાયદો થાય છ.

આદનો ૧૦ ગરામ રસ અન લીબના ૧૦ ગરામ રસમા ૧.૫ ગરામ સીધિ મળિી સિાર પીિાથી આમિાત મટ છ.

એક સારી સોપારી રાતર પાણીમા પલાળી રાખી, સિાર િાટી, જની આમલીનો જાડો કલક કરી તમા િાટલી સોપારી

મળિી ગોળી કરી ગળી જિાથી અન ઉપરા- ઉપરી થોડ ગરમ પાણી પીિાથી રચ લાગી આમિાત મટ છ.

એરડન મગજ અન સઠ સરખા ભાગ લઈ તમા તટલી જ ખાડ નાખી ગોળીઓ બનાિી આમિાતમા સિાર લિાથી


દર ચાર કલાક લીબનો ૬૦-૬૦ ગરામ રસ આપિાથી આમિાત મટ છ.

100

મથી અન સઠન ૪-૪ ગરામ ચણદ સિાર-સાજ ગોળમા મળિીન થોડા દીિસ સધી લિાથી કબજીયાત દર થાય છ અન

યકત બળિાન બન છ. અન આમિાતમા ફાયદો થાય છ.

મોટા કાચા પપયા પર ઉભા ચીરા કરી, તમાથી ટપકત દધ ચીનાઈ માટીની રકાબી ક તયાલામા ઝીલી લવ. તન તરત

જ તડકામા સકિી સફદ ચણદ બનાિી સારા બચિાળી કાચની શીશીમા ભરી લવ. આ ચણદના સિનથી આમિાત અન

આતરડાના રોગો મટ છ. એનાથી અપચો અન અમલપીતત પણ મટ છ.

ધાણા, સઠ અન એરડાના મળ સરખા િજન લઈ અધકચરા ખાડી બાટલી ભરી લિી. બ ગલાસ પાણીમા એક ચમચી

ભકો નાખી બરાબર ઉકાળવ. જયાર એક કપ જટલ બાકી રહ તયાર ઉતારી, ઠડ પાડી, ગાળીન પી જવ. અાા ઉકાળો

સિાર-સાજ એકાદ મહીનો પીિો જોઈએ. અથિા ધાણા, સઠ અન એરડમળન સરખા ભાગ બનાિલ એક ચમચી

િસતરગાળ બારીક ચણદ એક ગલાસ પાણીમા સાજ ઢાકી રાખી સિાર ગાળીન પીવ અન સિાર ઢાકી રાખી સાજ પીિાથી

ઉગર આમિાત થોડા જ દીિસોમા મટ છ. આ સાથ િાય િધારનાર આહાર-િીહારનો તયાગ કરિો.

રોજ સિાર ૧૦૦ ગરામ પાણીમા ૨ ગરામ સઠન ચણદ નાખી ધીમા તાપ ઉકાળી એક મોટો ચમચો દીિલ નાખી હલાિીન

નરણા કોઠ પી જિાથી આમિાતમા ફાયદો થાય છ.

નગોડના પાનન િરાળથી બાફી તનો રસ કાઢી દીિલ સાથ લિાથી આમિાત મટ છ.

સીહનાદ ગગળા હરડ, બહડા અન આમળા દરક ૧૨૦ ગરામન અધકચરા ખાડી દોઢ લીટર પાણીમા ઉકાળો કરી ગાળી

તમા ૪૦ ગરામ ગધક અન ૧૬૦ ગરામ દીિલ(એરડીય) ઉમરી ગરમ કરી પાક બનાિિો. ગોળી બની શક તિો પાક

થાય એટલ ચણાના દાણા જિડી ગોળીઓ િાળિી. એન સીહનાદ ગગળ કહ છ. બ-બ ગોળી સિાર-સાજ લિાથી

આમિાત સહીત બધા જ િાયના રોગો, ઉદરરોગો િગર મટ છ.

જ તજનય મરડો : ઈસબગલ, ઇદરજિ અન કડાછાલ ચણદ સાથ (૫ ગરામ) સિાર-સાજ લવ.

પકિલી હરડ ખાિાથી ત મળન રોક છ. જમન હદિસમા તરણ ચાર િખત મળપરવવતત થતી હોય તમણ પકિલી

હરડનો થોડી માતરામા ઉપયોગ કરિો જોઈએ.

(૨૦) માથાના વાળ,ટાલ,ખોડો,જ,લીખ અન બીજા રોગો :

ઉતરતા વાળ:

નિશક ઓલલિ ઓઇસ રાતના લગાડિાથી અન સિરો િાળ ધોિાથી િાળ ખરતા અટકશ.

101

ડગળીના રસમા દહી, તલસીનો રસ તથા લીબનો રસ મળિી િાળમા લગાિો. તનાથી િાળના ખરિાન બધ થઈ

જાય છ અન ડનડરફની સમસયાથી છટકારો મળ છ

આમળાના કટકાન કોપલના તલમા ઉકાળવ. એ તલ રોજ લગાિવ. િાળ ખરતા અટકશ.આ પરયોગ અકસીર છ.

રાઇના તલમા મદીના પાનન ઉકાળિા. પાન બળી જાય પછી ગાળી લવ. આ તલથી માલીશ કરિાથી િાળ ખરતા

અટકશ, ફરક પડ છ.

આગળીના ટરિાથી ભીના માથામા (ઠડા પાણીથી ઘોયલ માથ) મસાજ કરિાથી ઉતરતા િાળ માટ સૌથી અસરકારક

ઉપાય છ.

િાળ ઉતરતા હોય તો કોપરાન દધ તાળિામા ઘસિાથી સધારો થાય છ.

અઠિાહડય એક િખત હૉટ ટૉિલ અન ઑઈલલિગ કયાદ પછી દસ થી પદર વમવનટ માટ િાળમા દહી નાખવ આનાથી

િાળનો ગરોથ િધ છ અન ખરતા અટક છ.

લીમડો નાખી ઉકાળલા પાણીન ઠડ કયાદ બાદ િાળ ધોિાથી િાળ ખરતા અટકશ

મધ, મથી અન કોપરલ માથામા લગાડી વપસતાલીસ વમવનટ પછી ધોિાથી િાળ ખરતા અટકશ

શરીફળના કોપરાના દધમા મધ, લીબ નાખી િાળમા લગાિો, િાળ ખરતા અટકશ

કાદાનો રસ અન મધ સમાન માતરામા ભળિી િાળમા લગાડી િાળ ધોિાથી િાળ ખરતા અટક છ.

તિરની દાળન પાણીમા રાતના પલાળી દિી. સિાર તન ઝીણી િાટી લિી. આ વમશરણથી િાળ ધોિાથી િાળ ખરતા

અટકાિી શકાય છ.

કોપરાન દધ િાળના મળમા લગાડી ધીર ધીર મસાજ કરો, િાળ ખરતા અટકશ

રાતના ગાયન ઘી પગના તલળય કાસાની િાડકીથી ઘસો, િાળ ખરતા અટકશ

રાતર સતા પહલા આગળીઓથી લીમડાન તલ િાળની જડોમા લગાિી માલલશ કરિાથી અન િાળન ખરિાન અટક

છ. િાળની જડો મજબત થાય છ શરીરમા સકાપણ ક અનાિશયક ગરમીના કારણ િાળ તટ છ.

તલસીના પાન તથા સકા આબળાન રાત પાણીમા પલાળી રાખો અન સિાર ગાળીન તનાથી માથ ધોિાથી સફદ

િાળ કાળા થાય છ અન ખરતા અટક છ.

આબાની ગોટલી અન આમળાન પાણીમા પલાડી ચોળીન માથામા લપ કરિાથી િાળ કાળા અન લાબા થાય છ

102

લોખડના િાસણમા આમળાના ચણદન પાણીમા પલાડી માથામા લગાડિાથી અકાળ િાળ ધોળા થતા અટક છ અન

િાળ મજબત થાય છ.

દધીનો રસ અન નાલળયરન તલ વમકસ કરી એનાથી માથામા સારી રીત માલલશ કરો. િાળની ચમક િધી જશ.

ચહરા પરની રિાટી દર કરિા માટ તરણ ચમચી રિામા થોડોક ઘઉનો લોટ, થોડોક ચણાનો લોટ તથા દધ વમકસ

કરીન લગાિો. સકાઈ જાય એટલ એન િાળની ઊલટી હદશામા હળિથી ઘસો. પછી ધોઈ નાખો.

બ ચમચી લીબનો રસ અન એક ચમચી મધ મળિી િાળના મળમા લગાડી અડધો કલાક રહિા દઈ િાળ ધોિા. આ

પરયોગ વનયવમતરપ કરિાથી િાળની તમામ સમસયા દર થાય છ.

િાળ ખરિા અન ત ખરતા િાળ પર નિા િાળ નહી આિિાન કારણ ટાલ પડી જાય છ. તબીબી દરષષટએ

તન મખય કારણ રોમકપ બધ થિાથી માથાની તિચાન સપાટ થવ છ. ટાલ પડિી આ બીમારીન આમ તો

કોઇ વિશષ કારણ નથી. છતાય ઘણીિાર લોહી વિકાર, કોઇ ઝરી પદાથદના સિન, દાદ ક એકકઝમા પણ આ

પાછળ કારણભત હોઇ શક.

ખરતા િાળ અટક અન ટાલમા નિા િાળ આિ એ માટ ઘરગથથ નસખા

મીઠાના િધાર પડતા સિનથી ટાલલયાપણ આિ છ. એક- એક ચમચી બારીક િાટલ મીઠ, કાળી મરી, પાચ ચમચી

નાલળયરન તલ મળિીન ટાલ પડલી જગયા પર લગાડિાથી િાળ આિ છ.

જો કોઇ એક જગયા પરથી િાળ જતા રહયા હોય અન તયા િાળ નિા ના આિી રહયા હોય તો ટાલલયાપણાની જગયાએ

બીજીિાર િાળ આિ છ.

િાળ જયાથી ખરી ગયા હોય ત જગયાએ ડગળીનો રસ રગડિાથી પણ િાળ આિિા લાગ છ.

િાળમા લીમડાન તલ લગાડિાથી પણ રાહત મળ છ.

જો િાળ ખરિાની ક ટાલની સમસયાથી પીડાતા હોય તો લસણનો િધાર પરયોગ કરો.

અડદની દાળન ઉકાળીન પીસી લો. તનો સતા સમય ટાલની જગયાએ લપ કરો.

લીલી કોથમીરનો લપ કરિાથી પણ િાળ આિિા લાગ છ.

કળાના ગદદાન લીબના રસમા પી લો અન લગાડો જનાથી લાભ થાય છ.

દાડમના પાનમન પાણીમા િાટીન તનો માથા પર લપ કરિાથી ટાલલયાપણ દર થાય છ.

103

ટાલ:

ટાલ માટ લીબના બી અન મીના ભકાન વમશરણ લગાડિાથી ફરક પડ છ.

ટાલ પડી હોય એ જગયાએ કાદો ઘસિો જયા સધી કાદો લાલ રગનો થાય. પછી એ જગયાચ મધ લગાડવ

લીબોળીન તલ તથા કણગી (કરજ)ન તલ વમકસ કરી ટાલ પર રોજ ઘસિાથી નિા િાળ આિ.

ખોડો-જ-લીખ :

પલાળલી મથીનો લપ બનાિીન માથાના તળીયામા લગાડિો. એક કલાક રાખીન સાબથી ઘોઇ નાખવ.

નાહરયળ તલમા લીમડાન તલ ઉમરીન િાળમા નાખિાથી ખોડો, જ િગર િાળની સમસયા નાશ પામ છ. આ તલ

અઠિાહડય એકિાર, એમ તરણ અઠિાહડયા સધી ક જરર લાગ તયા સધી નાખવ.

લીબના રસથી િાળ ધોિાથી ખોડો દર થાય છ.

સફદ બીટના મલળયાન પાણીમા ઉકાળીન માથામા માલીશ કરિાથી ખોડો દર થાય છ.

બ તરણ હદિસન દહી, લીબનો રસ, મધ, િીનગર, અન આમળાનો રસ પણ ખોડા માટ ઉપયોગી છ.

તરણ ચમચી નાલળયરના તલમા કપર મળિીન રાતર િાળના મળમા ઘસીન સિાર િાળ ધોિાથી જ-લીખ સાફ થઈ

જાય છ.

દાડમની છાલન પાણીમા પીસી તની પસટ બનાિી િાળમા રાતર લગાિીન સિાર િાળ ધોઈ નાખિા. આ પરયોગથી

િાળની જ અન લીખ મરી જાય છ.

ડગળીનો રસ માથામા ભરિાથી જ મરી જાય છ.

તમાક પાણીમા મળિી ત પાણી માથ ચોપડી ઉપર પાટો બાધી પાચ-છ કલાક રાખી અરીઠાથી માથ ધોિાથી જ અન

લીખો મરી જાય છ.

સીતાફળના બીન ચણદ માથાના િાળમા ભરિાથી જ પડી હોય તો મરી જાય છ.

(૨૧) દાઝવ :

પહલા કપડા ઢીલા કરી નાખિા. દાઝલી જગયાની આજ બાજન કપડ કાપી નાખવ, જો દાઝયા ઉપર કપડ હોય તો ત

કાપવ નહી ક ખચીન કાઢિાનો પરયતન પણ ન કરિો.

104

હદ ઉપરાત (િધાર) દાઝલો ડાઘ હોય તો એન એમ જ રહિા દવ અન દદીન ચોખખી ધોયલી ચાદર (ક કપડ) થી

ઢાકિી, પણ દદીન રાહત મળ એન ખાસ ધયાન રાખવ.

બરફ નો શક કરિો અથિા બરફિાળા પાણીમા કપડ ભીજિીન દાઝલી જગયા ઉપર થોડી થોડી િાર બદલતા રહવ .

બાફલા બટટાની છાલ દાઝયા ઉપર લગાડિી.

દાઝલા ઘા ઉપર કકડાિલ તલ ચોપડિાથી ખબ ફાયદો થાય છ.

દાઝલા ઘા પર તરત જ કોપરલ અથિા બટાટો કાપી ઘસિાથી ફોલ લો થશ નહહ.

દાઝલા ઘા પર મદીના પાનન િાટી પાણી સાથ પીસીન લગાડિાથી આરામ થાય છ.

દાઝલા ઘા ઉપર પાકા કળાન બરાબર મસળી, ચોટાડી, પાટો બાધિાથી તરત જ રાહત અન આરામ થાય છ.

દાઝલા ઘા પર તલસીનો રસ અન કોપરલ ઉકાળીન ચોપડિાથી દાઝલાની બળતરા મટ છ તથા ફોલ લા જખમ

ઝડપથી રઝાઈ જાય.

ગરમ પાણી ક િરાળથી દાઝી જિાય તો ત ભાગ પર ચોખાનો લોટ છાટિાથી ખબ આરામ થાય છ.

દાઝલા ઘા પર છદલો કાદો તરત જ લગાડિાથી ઝડપથી રાહત થાય છ.

દાઝયા ઉપર ફોલ લા પડયા પહલા કાચા બટાટા લઈ પથ થર પર લસોટી તનો લપ લગાિી દિો. આનાથી દાઝયાની

િદના અન બળતરા સમી જાય છ અન ફોલ લા થતા નથી ન ડાઘ પડતા નથી. હદિસમા તરણ-ચાર િાર આ લપ

કરિો.

િડના પાનન ગાયના ઘીમા િાટીન બળલા ભાગ ઉપર તનો લપ કરિાથી તરત બળતરા મટ છ.

દાઝયા ઉપર કરોસીન લગાડિાથી ઘણી રાહત થાય છ તથા જલદી રઝ આિ છ.

દાઝયાના ફોલ લા ઉપર પરથમ છાશ રડિી અથિા ઠડ પણી રડવ. કિારપઠાની છાલ કાઢીન ઘાટો રસ દાઝયા ઉપર

લગાડતા રહિો. આનાથી બળતરા ઓછી થાય છ અન જલદી રઝ આિ છ.

ચણાના લોટન પાતળ દરાિણ દાઝયા ઉપર સાર કામ કર છ.

દાઝલા ભાગપર તલસીનો રસ અન કોપરલ બરાબર હલાિીન લગાિિાથી બળતરા મટ છ અન આરામ થાય છ.

દાઝી ગયલા ભાગપર કોપરલ અન ચનાન પાણી લગાડિાથી સાર થાય છ.

105

આબાના પાનની ભસમ બનાિી દાઝલા સથાન પર ઘી સાથ લગાિિાથી રાહત રહ છ.

દાઝયા પર ફલોરાઈડ િગરની ટથપસટ લગાિિાથી ઠડક થાય છ.

દાઝવ

જિ બાળી તલના તલમા ખરલ કરી લપ કરિાથી અગનીદગધ વરણ મટ છ.

જાબડીની છાલની રાખ તલ સાથ મળિી અગનીથી દાઝલા ભાગ પર ચોપડવ.

ઝીણ ચોખખ કપડ મધમા પલાળી દાઝલા ભાગ પર મકિાથી ઘણી જ રાહત થાય છ.

તલન તલ ચનાના નીતયાદ પાણીમા મળિી ચોપડિાથી અગનીદગધ વરણ મટ છ.

ઠડા પાણીમા ખાડ ઓગાળી ત પાણી દાઝલા અગ પર િારિાર લગાડિાથી લાભ થાય છ. (૬) દાઝી ગયલા ભાગ

પર એરડાના પાન લગાિિાથી આરામ થાય છ.

તાદળજાનો રસ અગનીદગધ વરણ પર ચોપડિાથી આરામ થાય છ.

ગમ ત કારણ દાઝી જિાય હોય તો પાણીમા મીઠા (નમક)નો જાડો ઘોળ કરી દીિસમા તરણ-ચાર િાર લપ કરિાથી

ઝડપથી સાર થઈ જાય છ.

સામાનય પરમાણમા દાઝી ગયા હોઈએ તો બટાટા છોલી બારીક છદીન અથિા બટાટાની છીણ કરીન ક બટાટા ઘસીન

દાઝલા ભાગ પર દીિસમા બ-તરણ િાર લપ કરિાથી ફાયદો થાય છ. ગભીર પરમાણમા દાઝયા હોય તો આ ઉપાય

કામ ન આિ.

કોપરલમા તલસીનો રસ બરાબર મીશર કરી દાઝયા ઉપર લગાડિાથી બળતરા મટ છ.

દાઝિાથી ચામડીન ઉપરન સતર બળી જાય તયાર ત ભાગન ખલલો રાખિાન બદલ જ તમકત કરલો છીદરાળ પાટો

બાધી દિાથી હિામા ઉડતા બકટરીયાનો ચપ લાગતો નથી.

દાઝયા ઉપર ગાયન છાણ અથિા તાજ છાણ ન હોય તો સકા છાણન પાણીમા પલાળી તરત લગાડી દિાથી અન

તયાર બાદ દીિસમા બતરણ િાર લગાડતા રહિાથી જલદી રઝ આિ છ. (૧૩) દાઝલા ભાગ પર સિમતર લગાડતા

રહિાથી લાભ થાય છ.

106

(૨૨) દાહ–બળતરા:એસીડીટી

મમરા અન ખડી સાકનો ઉકાળો પીિાથી બળતરા મટ છ.

દરાકષ અન ખડી સાકર ભગી કરી સિાર ખાિાથી બળતરા મટ છ.

ઘાણા અન સાકર પાણી સાથ લિાથી બળતરા મટ છ.

ઘાણા અન જીર એક એક ચમચી અઘકચર ખાડી રાતર પાણીમા પલાળી સિાર મસળી ગાળી તમા સાકર નાખી

પીિાથી પટની તથા હાથપગની બળતરા મટ છ.

ઘાણા જીરન ચણદ ખાડ સાથ લિાથી એસીડીટીન લીધ જમયા બાદ છાતીમા થતી બળતરા મટ છ.

એલયીન આમળાના ચણદ સાથ લિાથી શરીરની બળતરા, પગના તળીયાવન બળતરા મટ છ.

સિારના પહોમા બ તોલા મધ ઠડા પાણીમા પીિાથી દાહ, બળતરા ખજિાળ મટ છ.

દધીનો ગદો તલળયા પર મસળિાથી તની બળતરા શાત થાય છ.

શરીરના કોઈપણ ભાગ ક હાથ-પગમા બળતરા થતા તરબચના છોટલાના સફદ ભાગમા કપર અન ચદન ભળિીન

લપ કરિાથી બળતરા શાત થાય છ

તડબચની અદરના ગભદનો ગર કરી તમા ગલાબજળ ભળિી સાકર સાથ પીિાથી પટની ગરમી દર થાય છ.

કારલાના પાદડાના રસની પગના તલળયામા માલલશ કરિાથી પગની બળતરા મટ છ.

વપતત, દાહ અન તરસ ઉપર કોકમન િાટી, પાણી જવ બનાિીન ગાળી લવ. તયારપછી જોઇતા પરમાણમા સાકર નાખિી,

કોકમન આ શરબત હદિસમા બ િખત સિાર અન સાજ પીવ.

છાતીની બળતરા ઉપર જીરા અન ધાણાન ચણદ સાકર સાથ હદિસમા બ િખત લવ.

િહરયાળી સાથ આદ અથિા જીરાન સિન કરિાથી પટની બળતરા તથા પાચન હકરયામા લાભ થાય છ.

તો આ ઘરલ ઉપાય આપન એવસહડટીની બીમારી કરશ છમતર

સફદ કાદાના રસમા સાકર નાખીન પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

અનાનસના ટકડા પર સાકર અન મરી ભભરાિીન ખાિાથી એમા ઘટાડો થાય છ.

107

આમળાનો રસ એક ચમચી, કાળી દરાકષ અન મધ અડધી ચમચી ભગ કરીન ખાિાથી એવસહડટીમા રાહત થાય છ.

કોળાના રસમા સાકર નાખીન પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

અડધો લલટર પાણીમા એક લીબનો રસ નાખી, એમા અડધી ચમચી સાકર ઉમરી, બપોરના જમિાના અડધો કલાક

પહલા પીિાથી એવસહડટી મટ છ. દહી મળિીન ખાિાથી એવસહડટી દર થાય છ.

(૨૩) મોઢામા ચાદા પડિા:

મોઢામાા ચાાદા પડવા

પીપરમીટ ઓઇલ (તલ) મોઢામા ચાદા પર લગાડિાથી દદદ નરમ પડ છ.

કોપરાન તલના થોડા ટીપા લગાડિાથી અથિા ખમણલ કોપર ચાિિાથી મોઢામા ચાદા પર ફરક પડ છ.

પાન પર કાથો લગાડીન ખાિાથી મોઢામા ચાદા પર કોહિાણ અટક છ.

ધાણા પાઉડરન ચાદી પડી હોય તયા એક વમવનટ માટ રાખી ગળી જાિ. મોમા પડલી ચાદી દર થઈ જશ.

મોઢામા ચાદા પડયા હોય તો હળદર પાઉડરમા થોડ પાણી નાખીન છાલા પર લગાિિા.

મખમા ચાદી જઠીમધ ઘી-સાકર સાથ ચાટવ ક તન ચણદ દધમા પીવ. જઠીમધનો કોરો પાિડર સીધો ચાદી પર િારિાર લગાિિો.

મોમા છાલા પડયા હોય તો તલસી અન ચમલીના પાન ચાિિાથી ફાયદો થાય છ.

(૨૪) ખીલ–ચામડીનાડાઘ-કરચલી:

ખીલના ઘરગથથ ઉપાયો:

મધ ખીલનો અકવસર ઉપાય છ. તના કારણ બકટહરયા માર છ અન ખીલમકત તિચા મળ છ.

તાજા દધની મલાઈની સાથ લીબના રસના થોડા ટીપા ઉમરીન તન ચહરા પર લગાડો.

ફટકડી અન કાળા મરીન પાિડર સરખા પરમાણમા લઈન ખીલ પર લગાડો.

108

કાચા બટાટાની છાલ ઉતારીન તન છીણી લો. તન મલમલના કપડામા ચસત રીત બાધી દો. આન 5 વમનીટ સધી

તમારા ચહરા પર ગોળ ગોળ ફરિો અન પછી તમારો ચહરો ધોઈ લો.

તલસીના સકા પાનનો પાિડર અન હળદર વમકસ કરીન ગલાબજળ સાથ ફસપક તયાર કરીન લગાડો.

હદિસમા 3-4 િાર તમારો ચહરો ધઓ અન તલીય તિચા હોય તો િોટર બસડ ફસિોસ સાથ સાફ કરો.

િારિાર તમારા ચહરાન ન અડો. જયાર પણ હાથ અડાડો તયાર હાથ ધોયા બાદ જ તમારા ચહરાન સપશદ કરો. ગદા

હાથન કારણ તિચા પર બકટહરયા ફલાઈ શક છ જનાથી ખીલ િધ ફલાય છ

ખીલ માટ લીબનો રસ પીિો.

કાકડીના પાન અથિા કાકડીના કટકા ખીલ પર લગાડો.

ખીલ માટ લિીગિાળો મોઢાનો માસક અથિા મથીના પાનનો અકદ લગાડીન રાતના સઇ જવ. અન સિાર ઘોઇ

નાખવ.

ખીલ માટ એક ચમચી હળદનો પાિડર અન ૧ ચમચી ફહદનાનો રસ અથિા કોથમીરના રસન વમશરણ લગાડવ. સતા

પહલા કાઢી નાખવ.

જિાનીમા મોઢા પર થતા ખીલ ઉપર દધમા ઘસીન ત દધ ગાલ પર ચોપડવ.

લીબની છાલ ખીલ ઉપર લગાિિાથી ખીલ દર થશ.

તલસીનો રસ ખીલ પર લગાડિાથી ખીલ દર થશ

લીમડાની લીબોડીન છાસમા િાટી તન ખીલ પર લગાિિાથી ખીલ દર થાય છ. અન ચહરાની તિચા મલાયમ બન

છ.

ખીલ મટાડિા માટ લીબના રસમા સરસિના દાણાઅન થોડ વસિધિ ખીલ પર લગાડવ.

ખીલ પર મળાના પાનનો રસ લગાડિાથી અઠિાહડયામા ખીલ મટ છ.

સતરાની છાલનો ભકો પાણીમા નાખીન ખીલની આસપાસ લગાડિાથી ફાયદો થાય છ.

એક લીટર જટલ પાણી પીઓ જથી કરીન ચામડીમા ચળકાટ આિશ.

હળદર અન લીબના રસ વમશર કરી ખીલના ડાઘ પર લગાડિાથી ડાધ દર થાય છ.

109

ચહરા પરના ડાઘા અન કરચલી દર કરિા કાળા તલ અન હળદર સરખા પરમાણમા િાટીન તનો પસટ બનાવયા બાદ

ચહરા પર લગાિવ.

તિચા પર ડાઘ અન ધબબા હોય તો સરવસયાના તલમા ચપટી મીઠ નાખીન એનાથી માલલશ કરો. ડાઘા જરર ઓછા

થશ.

જાયફળ િાટીન ચહરા પર લગાડિાથી કરચલીઓ દર થાય છ.

ચહરા તથા ગરદન પરની કાળાશ દર કરિા માટ ફદીનાના પાન િાટીન ત અકદ કાઢીન ર િડ ચહરા તથા ગરદન

પર લગાિી િીસ વમવનટ પછી ચહરો ધોઈ નાખિો.

ખીલ અન ખીલના ડાઘ

ખીલ થયા હોય તો ચહરા પર નારગીની છાલ ઘસિાથી ફાયદો થાય છ.

તલનો જનો ખોળ ગાયના મતરમા કાલિી મો ઉપર લપ કરિાથી યિાનીમા થતા ખીલ દર થાય છ.

પાકા, ખબ ગળી ગયલા પપયાન છોલી, છદીન ચહરા પર થોડો સમય માલીશ કરિી-મસળવ. ૧૫-૨૦ મીનીટ બાદ

સકાિા લાગ તયાર પાણીથી ધોઈ નાખી જાડા ટિાલ િડ સારી રીત લછી જલદી તલન તલ ક કોપરલ ચોપડવ. એક

અઠિાડીયા સધી આ પરમાણ કરિાથી ચહરા પરના ખીલ, ડાઘ િગર દર થઈ ચહરો ખબ જ સદર દખાય છ અન

ચહરાન તજ િધ છ. ચહરાની કરચલીઓ, કાળાશ અન મલ દર થાય છ, ચહરા પર કોમળતા અન કાતી આિ છ.

પાકા ટામટા સમારીન ખીલ પર બરાબર ઘસિા. બચાર કલાક એમ જ રહિા દવ. તયાર બાદ હફાળા પાણીથી ધોઈ

નાખવ. આનાથી ચહરાના ખીલ મટી જાય છ.

જાબના ઠળીયાન પાણીમા ઘસી ચોપડિાથી યિાનીન લીધ થતા મો પરના ખીલ મટ છ.

સિાર અન રાતર બાિળ, લીમડો ક િડિાઈન દાતણ કરી એના કચાન મો પર પાચક મીનીટ ઘસતા રહિાથી મો

પરના ખીલ મટ છ.

ટકણખાર ગલાબજળમા મળિી લગાડિાથી મો પરના ખીલ મટ છ.

બદામન માખણમા ખબ ઘસી તનો મો પર લપ કરિાથી ક માલીશ કરિાથી મો પરના ખીલ મટ છ.

ગલાબજળમા સખડ ઘસીન લગાડિાથી ખીલ મટ છ.

આમળા દધમા ઘસી મો પર જાડો લપ કરિાથી ખીલ મટ છ.

110

કરીની ગોટલી ઘસીન ખીલ પર લગાડિાથી ફાયદો થાય છ.

લીમડા ક ફદીનાના પાન િાટી તનો રસ ખીલ પર લગાિિાથી ખીલ મટી જાય છ.

તાજ લીબ કાપી દર બ કલાક ખીલ પર બ-તરણ મીનીટ ઘસતા રહિાથી ખીલ મટી જાય છ. (૧૪) લોધર, ધાણા અન

ઘોડાિજન પાણીમા લસોટી લપ કરિાથી ખીલ મટ છ.

દરરોજ રાતર સતી િખત કાચા પપયાન કષીર(દધ) ખીલ પર ચોપડતા રહિાથી ખીલ મટી જાય છ.

શીમળાના કાટા ખીલન ઉતતમ ઔષધ છ. શીમળાના કાટાન ખબ બારીક અડધી ચમચી ચણદ એટલી જ મસરની દાળના

લોટ સાથ મીશર કરી, થોડ દધ ઉમરી, ખબ હલાિી, પસટ બનાિી સિાર-સાજ અડધો કલાક ચહરા પર લગાડી રાખવ.

જયાર પસટ સકાઈ જાય તયાર સિચછ પાણીથી ધોઈ લવ. થોડા દીિસો આ ઉપચાર કરિાથી ખીલ, ખીલના ડાઘા અન

ચહરાની ઝાખપ-કાળાશ મટ છ. આ ઉપચાર િખત ઉચીત પરજી પાળિી.

છાસ િડ ચહરો ધોિાથી ખીલના ડાઘ, મો પરની કાળાશ અન ચીકાશ દર થાય છ.

િડના દધમા મસરની દાળ પીસી લપ કરિાથી ખીલના કાળા ડાઘ મટ છ.

ચોખાનો ઝીણો લોટ અથિા રાધલો ભાત દરરોજ ચહરા પર ઘસિાથી ખીલના ડાઘ દર થાય છ.-સાભાર:િલલભગાડા

બ કસરના તાતણાન એક ચમચી મલાઇમા એક કલાક સધી રહિા દો,

જયાર તનો રગ નારગીના રગ બરાબર થઇ જાય તયાર ચહરાની કરચલી,ડાઘા-ધબબા,વનશાન િાળા ભાગ પર

લગાડીન 5થી 10 વમવનટ મસાજ કરો અન પછી લગભગ 30 વમવનટ સધી તન રહિા દો

અન પછી સાદા પાણીથી મો ધોઇ લો.સતત 7 હદિસ સધી આમ કરિાથી તમારા ચહરાના ડાઘ ધબબામાથી છટકારો

મળી જશ.

આખો નીચ કાળા કડાળા:

રાતર બદામન પાણીમા પલાળી રાખો સિાર ત બદામન પીસી લો તમા લલિબના ચાર ટીપા મળિી આખોની આસપાસ

લગાિો

ડાકદ સકદલસ દર કરિા ખીરા (કાકડી) સૌથી યોગય ઉપાય છ. ખીરામા ફદીનાની પતતીઓ વમકસ કરી પીસી લો અન આ

પસટ તમારા ડાકદ સકદલસ પર લગાિો. 10 હદિસમા જ ફાયદો જોઈ શકશો

હદિસમા બન એટલ િધાર પાણી પીઓ, ઓછામા ઓછ અઢી લલટર તો પાણી પીવ જ જોઈએ.

111

લચિતા ઓછી કરો, કામનો ભાર તમારા સિાસથય પર ખરાબ પરભાિ પાડ છ. દરરોજ યોગા અન વનયવમત કસરત કરો

દરરોજ એક ફળ જરર ખાિો. બન તો દરરોજન એક સફરજન ખાિો

ચહરાની તિચા:

બ ચમચી બસન, હળદર પાિડર, ગલાબજળ અન મધ ભળિીન પસટ બનાિો. આન ચહરા, હાથ-પગ અન ગરદન

પર લગાડો. 10 વમનીટ પછી ધોઈ લો. આનાથી તિચામા વનખાર આિશ.

કાચા દધમા હળદર ભળિીન પસટ બનાિો. તન ચહરા અન હાથ પગ પર લગાડો. 10 વમનીટ પછી ધોઈ લો. તિચામા

વનખાર આિી જશ.

હોઠન સદર અન મલાયમ બનાિી રાખિા માટ રાતર સતા પહલા દધની મલાઈ લગાડો અન સિાર ઠડા પાણીથી ધોઈ

લો.

આખોમા બળતરા અન કાળા કડાળાન ઓછા કરિા માટ રાત સતી િખત આખો પર ઠડા દધના પમડા લગાડીન

રાખો.

8-10 હદિસમા એક િાર ચહરાન ષસટમ અિશય આપો. આ પાણીમા ફદીનો, તલસીના પાન, લીબનો રસ અન મીઠ

વમકસ કરો. નાસ લીધા પછી આ જ નિશકા પાણીમા 5 વમનીટ સધી હાથન પલાળીન રાખો. હાથની તિચામા પણ

વનખાર આિશ.

(૨૫) સધીિા, કમર-સાધાનો દ:ખાિો,અગ જકડાઈ જવ :

સવધિા,સાધાનો દખાિો:

સાધાના દખાિાથી ઘણા લોકો હરાન પરશાન છ. તમના માટ રોજ સિાર એક કપ ગરમ પાણીમા બ ચમચા મધ અન

એક નાની ચમચી તજનો પાઉડર નાખી રોજ વનયવમત રીત પીિાથી સાધાના દખાિામા તાતકાલલક રાહત થશ.

રાઇના તલ સાથ કાદાનો રસ મળિીન માલીશ કરિાથી સવધિાનો દ:ખાિો મટ છ.

આદના રસમા સહજ મીઠ નાખી તન માલીશ કરિાથી સવધિાનો દ:ખાિો મટ છ, ડોકી રહી ગઈ હોય તો ત મટ છ.

જાયફળન સરસીયાના તલમા ઘસી માલીશ કરિાથી જકડાયલા સાઘા છટા પડ છ, અન સવધિા મટ છ.

લિીગન તલ ઘસિાથી સવધિાનો દ:ખાિો મટ છ.

112

સ ઠનો ઉકાળો કરી તમા એક ચમચી હદિલ નાખીન પીિાથી સવધિાનો દ:ખાિો મટ છ.

કાચા બટાટાની છાલ કાઢયા િગર ટકડા કરી તનો રસ કાઢી તરત જ પીિાથી સવધિામા ઘણો ફાયદો થાય છ.

તાબાના િાસણમા આખી રાત રાખલ પાણી સિાર નરણા કોઠ પીિાથી સવધિામા ફાયદો થાય છ.

સવધિામા આિતા સોજા પર અજમાન તલ લગાિિાથી ફાયદો થાય છ.

મથીન લોઢી પર શકી બારીક કરશ કરી લો. આ પાઉડર સિાર-સાજ એક-એક ચમચી પાણી સાથ લિાથી કમરના

દખાિા અન સવધિામા આરામ મળ છ.

દહરયાના પાણીમા વનયવમત સ નાન કરિાથી સવધિાના દદીન ખબ જ ફાયદો થાય છ. દહરયાના પાણીમા સ નાન

કરિાન શકય ન હોય તો દહરયાઈ મીઠ ગરમ પાણીમા ઓગાળી તનાથી સ નાન કરવ.

કૌચાના બીજ એક હકલો લઈ સાજ પાણીમા પલાળો. સિાર તના ફોતરા ઉખાડીન તનો ગભદ તડકામા સકિી દો.

સકાયા બાદ તન ચણદ બનાિી તરણ ગરામ ચણદ સાથ એક ગરામ અશવગધાન ચણદ મળિી રોજ સિાર અન રાતર જમ યા

પહલા ગરમ દધ સાથ લિાથી સવધિા તથા લકિાના રોગીન ફાયદો થાય છ.

સ ઠનો કાઢો બનાિીન પીિાથી સાધાનો દાખાિો મટ છ.

સાધાના દાખાિામા કરોસીન જરા ગરમ કરી માલલશ કરો.

તલના તલમા હહિગ અન સ ઠ નાખી સહજ ગરમ કરી, માલલશ કરિાથી કમરનો દાખાિો, સાધાનો દાખાિો, શરીર

જકડાઈ જવ, લકિો િગર મટ છ.

સાધાના દ:ખાિામા એક ગલાસ પાણીમા લીબ નીચોિીન હદિસમા આઠ થી દસ િાર પીિો - સાધા પર લીમડાના

તલની હલકી માલલશ કરિા પર આરામ મળ છ

ઘટણની પીડા દર કરિા રોજ સિાર ખાલી પટ તરણ કળી લસણ મલાઈમા િાટી લો. હિ તમા મધ અન એક ચમચી

ખાડ નાખો અન તન પાણી સાથ લો. આમ કરિાથી ધટણની પીડામા રાહત થશ. જયા સધી આરામ ન મળ તયા સધી

આ ઔષવધનો પરયોગ કરો.

સવધિાતથી ઝલાયલા શરીર માટ એક નાની ચમચી મથી અન સ ઠન ચણદ લવ.

ગાહઠયો િા (સવધિા) રોજ અખરોટન સિન કરિાથી રકતશકધધ થઈ દદદ મટ છ.

સરવસયાના તલમા કપર મળિી માલલશ કરિાથી દાખતા સાધા, ગરદન જકડાઈ જિી તથા સવધિાના દદદમા આરામ

થાય છ.

113

દોઢ બ તોલા મથી રોજ ફાકિાથી િા મટ છ.

સિ પરકારના િા ઉપર લસણની છોલલી કળીઓ તોલા ચાર અન શકલી હહિગ, જીર, વસિધાલણ, સચળ, સ ઠ, મરી, પીપર

એ દરક એક માસો લઈ તન ચણદ લસણ સાથ ઘ ટીન તની પાિલી ભાર િજનની ગોળીઓ કરીન એક કળી ખાઈ તના

ઉપર એરડાના મળનો ઉકાળો પીિો તથી પકષઘાત, ઉરસતભ, કહટશળ, પડખાન શળ, પટના કવમ, પટનો િાય તમજ સિદ

અગોનો િા મટ છ.

િાતરોગથી શરીર જકડાઇ જાય તયાર મરીના ચણદન બારીક િાટી શરીર પર તનો લપ કરિો.

બ નાલળયરન કોપર કાઢીન, તના નાના ટકડા કરી, ખાડી નાખવ, ખાડલા કોપરાન િાસણમા ધીમ ધીમ ગરમ કરવ,

તલ છટ પડશ, ન તલ ઠયાદ પછી કપડામા વનચોિીન ગાળી લવ. બ નાલળયરના નીકળલા તલમા તરણથી ચાર મરીન

ચણદ અન તરણ લસણની કળી િાટીન નાખિી. આ તલથી જકડાઈ ગયલા ભાગ પર હળિા હાથ સિાર અન રાતર

માલલશ કરિી અન ત પછી ગરમ રતીનો શક કરિાથી ખબ આરામ થાય છ.

ધતરાના પાનનો આઠસો ગરામ રસ કાઢી, તમા દસ ગરામ હળદર અન બસોપચાસ ગરામ સરવસય તલ નાખી, ગરમ કરી,

રસ બાળી, માતર તલ બાકી રાખો, આ તલન માલલક કરિાથી શરીરના જકડાઈ ગયલા અગો છટા પડી તકલીફ મટ છ.

અજમો અન લસણન સરસિના તલમા પકાિી, ત તલની માલલશ કરિાથી શરીરના દ:ખાિા મટ છ.

કોઇપણ પરકારના શળ પડખા, છાતી, હદય ક માથામા દ:ખાિો હોય તો તલસીનો રસ ગરમ કરી તના પર માલીશ

કરિાથી તરત આરામ થાય છ અન બ ચમચી તલસીનો રસ પી જિો.

જીર, હહિગ અન વસિધિની ફાકી ઘી સાથ લિાથી શળ મટ છ.

સ ઠ, સાહજીરા અન હહિગન ચણદ ગરમ પાણીમા લિાથી સિદ પરકારના શળ મટ છ.

બદામન તલ સવધિા પર ચોળિાથી લાભ થાય છ

દ:ખાિો

નગોડના પાનન કપડામા બાધી પાણીમા ગરમ કરી દખાિાના ભાગ પર શક કરિાથી લાભ થાય છ.

નગોડના પાનન પાણીમા ઉકાળી તની િરાળથી શક કરિાથી દખાિો મટ છ.

િડના પાકા સકિલા ટટાન ૧-૧ ચમચી ચણદ સિાર-સાજ દધ સાથ લિાથી દખાિો મટ છ. (૪) સનાયઓનો દખાિો

મટાડિામા દહી, છાસ, આમલી જિી ખટાશ સદતર બધ કરિી જોઈએ. (૫) િાયન કારણ સાધા પાસ દખાિો હોય તો

૧ કપ જટલા તાજા ગોમતરમા બ મોટા ચમચા દીિલ મળિી દીિસમા બ િખત પીિાથી મટ છ.

114

પગની એડી, કડ, ડોક ક સાધાના દખાિામા સિાર ખાલી પટ મથીનો તાજો ઉકાળો પીિાથી થોડા જ દીિસોમા લાભ

થાય છ.

૧-૧ ચમચો ગોખરન ચણદ સિાર-સાજ હફાળા દધ સાથ ક પાણી સાથ લિાથી િા પરધાન દખાિાઓ મટ છ. પરયોગ

ઘણા લાબા સમય સધી જાળિી રાખિાથી સથાયી લાભ થઈ શક. સિદ પરકારન શળ એલચી, શકલી હીગ, જિખાર અન

સીધિનો કાઢો કરી તમા એરડીય મળિી આપિાથી કમર, હદય, દટી, પીઠ, મસતક, કણદ, નતર િગર ઠકાણ થત સિદ

પરકારન શળ મટ છ. દખતી ડોક પર સહજ હફાળ દીિલ લગાડી હળિ હાથ દીિસમા ચારક િખત દર ચાર કલાક

માલીશ કરિાથી ડોકનો દખાિો મટ છ. દખાિામા ખજર ખજર ચતાતતરન બળ આપ છ. એ િાતદોષ નાશક છ.

નીયમીત પરતા પરમાણમા ખજરન સિન કરતા રહિાથી જદા જદા પરકારના દખાિા મટ છ. શરીરના અમક સાધાના

ભાગોમા ક કયારક આખી નસ દખ તો ત પાછળ મખય કારણ િાતદોષ હોય છ, જ ખજર ખાિાથી મટ છ. છતા

િાતદોષન બદલ બીજ કોઈ કારણ હોય તો પણ ખજર ચતાતતરન બળ આપત હોિાથી દખાિા ઓછા અનભિાશ.

કળતર સઠ, તજ, ફદીનો, તલસીના પાન એલચી િગરના બોરકટા ચણદના બનાિલા ઉકાળાથી કળતર મટ છ.

આથદરાઈટીસ

આથદરાઈટીસમા પરજી આથદરાઈટીસ ધરાિતા દરક દદીન જદો જદો આહાર માફક આિ છ. આથી બધા જ દદીઓ

માટ કોઈ સિદસામાનય આહાર નીશચીત કરી શકાય નહી. િધ િજન ધરાિતા આથદરાઈટીસના દદીઓમા દદદની તકલીફ

િધ જોિા મળ છ. શરીરમા સોજો ઉતપનન કરનાર દરક આહાર દરવય આથદરાઈટીસના દદદનો હમલો લાિી શક છ.

લોહીમા તયરીન તતતિ ભળ તિા આલકોહોલ પણ આથદરાઈટીસન િીષમ બનાિ છ. આથી આ દદીઓએ િજનન

સમતોલ રાખતો પોષક દરવયથી ભરપર આહાર લિો જોઈએ. એલજી હોય તિી િસતઓ સીિાયની જાતન માફક

આિતી તમામ ચીજો ખાિી જોઈએ. તમાક, ધમરપાન અન દાર-આલકોહોલ સદતર બધ કરિા જોઈએ. ફળો અન

શાકભાજીનો ઉપયોગ િધ કરિો જોઈએ.

રોજ બ ચમચી ઑલીિ ઑઈલ લિાથી અન રોજ તરણ અખરોટ ખાિાથી ઓસટીઓ આથદરાઈટીસ અન રમટોઈડ

આથદરાઈટીસના દખાિામા ઘણી રાહત મળ છ.

કશળ કદરતી ઉપચારક કળા અન સફરજન આ બ ફળોના પરયોગ કરાિી આથદરાઈટીસમાથી દદીન મકતી અપાિી શક

છ.

દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ ૧-૧ મોટો ચમચો મધ નીયમીત ચાટિાથી આથદરાઈટીસ, ગાઉટ તથા અનય સાધાના રોગો

મટ છ, કમ ક મધ શરીરમા એકઠો થયલો યરીક એસીડ ઝડપથી બહાર ફકી દ છ.

સાધાના દખાિાથી છટકારો કિી રીત મળિિો?(યોગ ભગાિ રોગ)

115

યોગ ભગાવ રોગ - બાબા રામદવ

અમક િષદ પહલા લચકનગવનયાના રોગ લોકોન ભાર પરશાન કરલા. સાધોઓન પકડીન પજિતા આ રોગમાથી લોકો ઉગરી ગયા છ, પણ સાધા દાખિાના કારણો કયા ઓછા છ. શરીરમા જયાર અમલ તતતિ િધ છ તયાર સાધાઓમા દખાિો થાય છ. શરીરમા િાયનો પરકોપ િધ તયાર પણ દવષત પદાથદ સાધાઓમા જમા થાય છ, જથી દરદ થાય છ. અમલતા અન િાયન કારણ લોહીમા વિકાર આિિાથી શરીર જિરથી પીડાિા લાગ છ અન સાધાઓમા સોજા આિી જાય છ. ધીર ધીર આ રોગ આખા શરીરના સાધાઓમા ફલાય છ. જથી રોગી હરિા-ફરિા-બસિાન કપર બનત જાય છ. રકત દવષત થિાથી જ રોગ થાય છ. લોહીમા અમલતતતિનો ઓકઝોલલક એવસડ િધ બન છ, જ શરીરના સાધાઓમા જમા થઈ સોજા, દરદ તથા જકડન પદા કર છ. જ રોગન મખય કારણ છ.

પરાકવતક ઉપચાર : ● સૌ પહલો ઉપચાર વતરફળા ચરણથી પટ સાફ રાખો. હફાળા ગરમ પાણી સાથ એક ચમચી વતરફળા ચરણ રાતર સતી િખત લવ જોઈએ. ● સનાન કરિાના ટબમા ૧૦૦ ગરામ મગનવશયા મીઠ તથા ૧૦૦ ગરામ ખાિાન મીઠ ગરમ પાણીમા નાખી અડધા કલાક સધી રોગીન તમા સિડાિિો જોઈએ અન બધા જ સાધાઓ તથા શરીર પર ટોિલ િડ પાણીમા માલલશ કરિી જોઈએ. જયા સધી રોગી ટબમા રહ તયા સધી માથા પર ઠડા પાણીમા પલાળલો ટોિલ રાખિો. માથા પર ગરમ પાણી નાખવ નહી અન જો ગરમી હોય તો ઠડા પાણીથી સનાન કરાિડાિો. અન શરદી હોય તો શરીર કોર કરી કપડા પહરાિી બાથરમથી બહાર લાિો. ત પછી ૩૦ વમવનટ અથિા એક કલાક સધી રોગીન સિડાિી દો. સિડાવયા પહલા થોડો વયાયામ કરાિો ક જથી સાધાઓમા જમા થયલો વિકાર છટો પડ. બાથટબ ન હોય તો ૧૦ વમવનટ બાષપ સનાન અથિા ગરમ પાણીથી સનાન કરાિો. ૩૦ વમવનટ તડકામા બસાડો. તડકામા બસી શરીર તથા સાધાઓની માલલશ આયિહદક તલથી કરો અથિા લાલ રગની શીશીમા નાલળયરના તલન ૨૦-૨૫ હદિસ સધી તડકામા રાખો. આમ કરિાથી આ તલ પણ માલલશ કરિાલાયક બની જશ. જયાર તડકામા શરીર સારી રીત ગરમ થઈ જાય તયાર સાધાઓન હલનચલન કરો અન પરતો વયાયામ કરો.

યૌલગક ઉપચાર : ● દરરોજ ૩૦ વમવનટ સધી યોગવનિદરાનો અભયાસ કરી શરીરન વશવથલ કરિાથી પણ ખાસ આરામ મળ છ. ● યોગોપચાર પણ પરાકવતક ઉપચારનો જ એક ખાસ ભાગ છ - રોગી કજલ, જલનવત તથા સતરનવતનો અભયાસ કરી શરીરન શદધ રાખ. ● દરદ અન સોજો ઘટ અથિા સાધા ખલ તયાર યોગાસનોનો અભયાસ શર કરી દો. સયદ નમસકાર, કહટ ચકરાસન, િજરાસન, મકરાસન, પિનમકતાસનનો અભયાસ કરિાથી સાધાઓના દખાિામા ખાસ લાભ થાય છ. ● જો દરદ અન સોજા ઘ ટણોમા, કાડામા, કોણી ક ખભામા હોય તો ત જગયાએ ૩ વમવનટ ગરમ, ૨ વમવનટ ઠડો શક કરો. તની માલલશ કરો. તથા સાધાઓન વયાયામ આપો. આહાર લચહકતસા : ● દરક રોગન મળ ભોજનમા રહલ હોય છ. યોગય આહાર લિામા ન આિ તો ભલભલો ઉપચાર પણ કામ આિતો નથી. આ રોગમા એવ ભોજન લવ જોઈએ, જમા વનયવમત વિટાવમન ‘એ’ તથા ‘ડી’ની માતરા િધ

116

પરમાણમા હોય. પણ ટામટા તથા પાલકન શાક ક રસ હોિો જોઈએ નહી, કારણ ક તમા ઓકઝોલલક એવસડ હોય છ. ● કાચી શાકભાજીના રસ, ખાસ કરીન ગાજર, કાકડી, દધી, આદ તથા ફળોના રસ નારગી, મોસબી, સફરજન, દાડમ, દરાકષ િગર લિાથી સાધાનો દખાિો, સોજો તથા જકડન થોડાક જ હદિસમા ઘટી શક છ. ● આ રોગમા લસણ તથા આદનો ઉપયોગ ભરપર કરિો જોઈએ. લસણના એક ચમચી રસમા અડધી ચમચી મધ મળિી હદિસમા બ િાર લિાથી િાયનો પરકોપ ઓછો થાય છ. શાકમા પણ આનો ઉપયોગ કરો. ● યોગ દવારા લચહકતસા કરિાથી મોટાભાગ રોગ િધ છ, કારણ ક રોગ શરીરની બહાર નીકળ છ, દબાિજો નહી. ગભરાિાની જરર નથી. ઉપચાર ઓછો કરો અથિા બ તરણ હદિસ માટ બધ કરો. ભોજન પરજપિદક કરતા રહો. વનયવમત આદ ખાિ અન આથદરાઈટીસ ભગાિો

ભાર કસરત કરિાથી જો સનાયઓનો દખાિો થતો હોય તો કાચ અથિા શકલ આદ તનો અકસીર ઉપાય હોિાન તાજતરમા સશોધન કરનાર વનષણાતોએ જણાવય હત . પરપરાગત ચીની ઔષધ શાસરમા દદદશામક તરીક આદનો ઉપયોગ સદીઓથી થતો આવયો છ. ભારતના દોશીિદોમા પણ આદ િપરાય છ. પરત િજઞાવનક રીત તના રસાયણો તપાસીન તની વિવિધ અસરો તપાસિાન હિ ચાલ થય છ. કમરનો દખાિો:

િાય ક કફદોષથી કમરનો દાખાિો ક ડોક જકડાઈ ગઈ હોય તો થોડા પાણીમા મરચા નાખી, ઉકાળો કરી, તમા કપડ

બોળી, દદદિાળા ભાગ પર ગરમ પોતા મકિાથી આરામ મળ છ.

મથીન થોડા ઘી મા શકી તનો લોટ કરિો, તમા ગોળ, ઘી ઉમરીન લાડ બનાિી લિા આ લાડ આઠથી દસ હદિસ સધી

ખાિાથી કમરનો દ:ખાિો અન સધીિા મટ છ. જકડાઇ ગયલા અગો છટા પડ છ, હાથ પગ થતી કળતરા મટ છ.

સ ઠ, લસણ, અજમો અન રાઈ નાખીન તલ ગરમ કરી તન માલલશ કરિાથી કમરનો દાખાિો મટ છ તમજ દાખતા

સાધામા આરામ થાય છ.

સ ઠ અન હીગ નાખી તલ ગરમ કરી માલીશ કરિાથી કમરનો દ:ખાિો તથા શરીર જકડાઇ ગય હોય તો ત મટ છ.

સ ઠન ચણદ ગરમ પાણી સાથ ફાકિાથી કમરનો દ:ખાિો મટ છ.

અજમો અન ગોળ સરખ ભાગ મળિી સિાર સાજ ખાિાથી કમરનો દ:ખાિો મટ છ.

ખજરની પાચ પીશીનો ઉકાળો કરી તમા અધો તોલો મથી નાખી પીિાથી કમરનો દ:ખાિો તમજ દ:ખતા સાધામા

આરામ થાય છ.

સ ઠ અન ગોખર સરખ ભાગ લઈ તનો ઉકાળો કરી રોજ સિાર પીિાથી કમરનો દ:ખાિો મટ છ.

117

એક ચમચી શકલી હહિગ થોડા ગરમ પાણીમા પીિાથી પડખાનો દાખાિો મટ છ.

ઘાણા દસ ગરામ અન સ ઠ તરણ ગરામ લઈ િાટી તનો ઉકાળો બનાિી તમા મધ નાખી પીિાથી પડખાનો દ:ખાિો

છાતીનો દ:ખાિો મટ છ.

ડગળીનો રસ અન સરવસયાના તલન બરાબર મળિી માલલશ કરિાથી િાના દાખાિામા રાહત મળ છ

અજમાન ધીમી આચ પર તિા પર લઇ શકી લો તથા ત ઠડ પડ તયાર ધીમ-ધીમ ચાિીન ગળી જાિ.સતત 7 હદિસો

સધી આ પરયોગ કરો તો આઠમા હદિસ કમર દદદમા 100 ટકા ચોકકસ લાભ થશ.

જયા દદદ થાય છ ત જગયાન તયા 5 વમવનટ સધી ગરમ શક લો અન બ વમવનટ સધી ઠડ શક આપો આમ કરિાથી

તાતકાલલક લાભ થશ.

સિાર સયોદયના સમય 2- 3 માઇલ લાબી સહલ પર જનારાન કમર દદદની ફહરયાદ રહતી નથી.

આકડી-ખચ

(૧) દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ પાચ રતી ગોરોચન ચણદ ગલાબજળ સાથ લિાથી આકડી મટ છ. ગોરોચન ચણદ ખબ

મોઘ હોય છ તથી અસલી મળિવ મશકલ હોય છ. લાબા દીિસો સધી પરયોગ કરિો પડ છ.

(૨) પાણીમા પલાળી રાખલા અરીઠાના પાણીના થોડા થોડા ટીપા નાકમા મકતા રહિાથી આકડીગરસત વયકતી તરત જ

ભાનમા આિિા લાગ છ. આ જ પરયોગ કરતા રહિાથી આકડીનો રોગ મટી જાય છ. એની કોઈ આડઅસર નથી.

(૨૬) મધમહ-ડાયાબીટીસ :

સારા પાકા જાબન સકિી બારીક ખાડી, ચણદ બનાિી પાણી સાથ હદિસમા બિાર લિાથી મધમહ મટ છ.

રાત પનીરના બ ફલ થોડ પાણી લઇ તમા પલાળી રાખિા. સિાર તન પાણીમા મસળી નાખી પાણી ગરણીથી ગાળી નાખી ત નરણા કોઠ પી જવ. આમ કરિાથી દીિસ તમાર બલડ સગર કટરોલમા રહશ.પનીરના ફલ ગાધીની દકાન મલશ.

લસણન પીસીન તન પાણી પીિાથી મધમહ મટ છ.

રોજ રાતર દોઢથી બ તોલો મથી પાણીમા પલાળી રાખી, સિાર ખબ મસળી, ગાળીન પીિાથી મધમહ મટ છ.

118

આમળાન ચણદ ફાકિાથી મધમહમા રાહત થાય છ.

હળદ ગાહઠયાન પીસી, ધીમા શકી થોડી સાકર મળિી, રોજ ખાિાથી મધમહમા ખબ ફાયદો થાય છ.

હરડ, બહડા, કડિા લીમડાની અત છાલ, મામજિો ન જાબના ઠળીયા સાથ સરખ ભાગ લઈ બારીક ચણદ કરી સિાર -

સાજ લિાથી મધમહ મટ છ.

હળદર એક ચમચી અન આમળાન ચણદ એક ચમચી ભગા કરી રોજ સિાર- સાજ લિાથી મધમહમા ખબ રાહત થશ.

પચાસ ગરામ લીલી હળદ, કાળી તલસીના પાન દસ, બીલીપતરના પાન તરીસ ન િાટી એક ગલાસ પાણીમા રાતર ભીજાિી

સિાર ખબ મસળી કપડાથી ગાળી સિાર નયણ કોઠ પીવ. આ પાણી પીધા પછી એક કલાક સધી કઇ ખાવ નહી

એકિીસ હદિસ સધી આ પરમાણ લિાથી મધમહ મટ છ.

ડાયાલબટીસ પર કાબ મળિિા પાચથી દસ વમલલગરામ આમળાના રસમા પાચ વમલલગરામ હળદર ઉમરી સિાર ખાલી

પટ પી જવ. હળદળ એક ચમચી અન આમળાન ચણદ એક ચમચી ભગા કરી રોજ સિાર-સાજ લિાથી ડાયાલબટીસમા

ખબ રાહત થાય છ.

ડાયાબીટીસના દદીએ ગિારશીગ સકિીન તનો પાિડર બનાિિો. સિાર સાજ બ ચમચી આ પાિડરની ફાકી મારિી.

આનાથી ડાયાબીટીસના દદીન ઘણો જ ફાયદો થાય છ.

મથીના દાણાનો પાઉડર પાણીમા ભળિી સિાર-સાજ ત પાણી પીિાથી ડાયાલબટીસ તમજ બલડપરશરમા ફાયદો થશ.

આબાના તાજા પાન લો અન એક ગલાસ પાણીમા ઉકાળો. આખી રાત રહિા દો અન બીજ હદિસ સિાર ગાળીન

પીઓ.ડાયાલબટીસમા ફાયદો થશ.

હદિસના તરણ ગરપફરસ[પપનસ] તરણ િખત ખાઓ, ડાયાલબટીસમા ફાયદો થશ.

આપણ દશી ગસબરી વિટાવમન સીથી ભરપર હોય છ જ ડાયાલબટીસ માટ ઉપયોગી છ. 1 ચમચી ગસબરીનો રસ અન

1 કપ કારલાના રસ સાથ ભળિીન 2 મહહના સધી પીઓ..

બીલીપતરના પાનન ½ કલાક પાણીમા પલાડી રાખીન તન ખબ લસોટી તનો રસ કાઢી પીિાથી ડાયાલબટીસમા ઉતતમ

પહરણામ આપ છ.

સારા પાકા જાબન સકિી બારીક ખાડી ચણદ બનાિી પાણી સાથ હદિસમા બ િાર લિાથી ડાયાલબટીસમા રાહત રહશ.

ઘઉના જિારાનો રસ વનયમીત પીિાથી ડાયાલબટીસ પર રાહત રહ છ

મથીના દાણા રાતના પલાડી સિાર ચાિીન ખાિાથી ડાયાબીટીસમા ફરક પડ છ.

119

લીમડાનો રસ વનયવમત પીિાથી ડાયાલબટીસ મટ છ.

દરરોજ બ ચમચી લીમડાનો રસ અન ચાર ચમચી કળાના પાનનો રસ લિાથી પણ ફાયદો થાય છ. ચાર ચમચી

આબળાનો રસ પણ ડાયાલબટીસના દદી માટ અકસીર છ.

ડાયાલબટીઝના દદી ગોખર, હળદર અન આમળાન ચણદ કાયમ લ તો ફાયદો થાય છ.

લીમડાના પાનનો રસ વનયવમત પીિાથી ડાયાલબટીઝમા રાહત રહ છ.

કમળા કારલાના નાના કટકા કરી છાયડામા સકિી, બારીક ભકી કરી, દસ ગરામ જટલી ભકી સિાર-સાજ લિાથી

ડાયાલબટીઝમા ફાયદો થાય છ.

લસણન પીસીન તન પાણી પીિાથી ડાયાલબટીસ વનયતરણમા રહ છ.

સારા પાકા જાબન સકિી બારીક ખાડી, ચણદ બનાિી પાણી સાથ હદિસમા બ િાર લિાથી ડાયાલબટીઝ કાબમા રહ છ.

આમળાન ચણદ ફાકિાથી ડાયાલબટીઝમા રાહત થાય છ.

હળદરના ગાઠયાન પીસી, ઘીમા શકી, સાકર મળિી, રોજ ખાિાથી ફાયદો થાય છ.

કારલા ડાયાલબટીસ મટાડિા ઉતતમ છ. તન છાયડામા સકિી તનો પાિડર બનાિી લો. આ પાિડર દરરરોજ એક

ચમચી લિાથી ડાયાલબટીસથી રાહત મળ છ. કારણ ક કારલા પહકરયાઝન ઉતતજજત કરી ઈનસયલલનની માતરા િધાર છ.

-તમા રહલા લબટસદ અન એલકલાઈડન કારણ ત રકતશોધક પણ છ. તના પરયોગથી ફોડકી, ડાઘ-ધબબા દર થાય છ.

ચામડીના રોગ મટ છ.

દશમા ડાયાલબટીસના દદીઓની સખયા કદક ન ભસક િધી રહી છ. તો ગજરાતમા તો દર 10માથી

એક વયસકત ડાયાલબટીસનો વશકાર છ. તો ચાલો આજ ડાયાલબટીસ દર કરિાના કટલાક ઘરલ

નસખાઓ જોઈએ.

આમાથી કોઈ એક નસખો વનયમીત અપનાિિાથી ડાયાલબટીસના દદીન રાહત રહશ.

લીબ

ડાયાલબટીસના દદીઓન તરસ િધ પરમાણમા લાગ છ. િારિાર તરસ લાગિા પર જો લીબ નીચિીન પાણી પીિામા

આિ તો તરસ સથાઈ રપ શાત થાય છ.

ખીરા (કાકડી)

120

ડાયાલબટીસના દદીઓએ ભખ હોય તનાથી થોડ ઓછ ભોજન ખાવ જોઈએ. તમન િારિાર ભખ લાગ છ. તથી ખીરા

ખાઈન તમની ભખ શાત કરિી જોઈએ.

ગાજર અન પાલક

ડાયાલબટીસના દદીઓએ ગાજર અન પાલકનો રસ પીિો જોઈએ. તનાથી આખની કમજોરી દર થાય છ.

શલજમ

ડાયાલબટીસના દદીએ દધી, પરિર, પાલક, પપય િગરન સિન િધ પરમાણમા રાખવ જોઈએ. શલજમનો પરયોગ પણ

કરિો જોઈએ. તનાથી લોહીમા હાજર શકદરાન પરમાણ ઘટ છ.

જાબ ડાયાલબટીસના દદીઓ માટ જાબ તો સૌથી અકસીર છ. જો કહિામા આિ ક ડાયાલબટીસના દદીમાટ સૌથી ઉતતમ ફળ

કય તો જાબની તોલ કઈ જ ન આિ. તનો રસ, ગર અન ઠહડયો પણ દદીઓ માટ લાભકારી છ.

ઠળીયાન કરશ કરી તનો પાિડર બનાિી દરરોજ ખાિાથી ફાયદો થાય છ ત સટાચદન શકદરામા બદલ છ. તનાથી મતરમા

શકદરાની માતરા ઓછી થાય છ.

કારલા પરાલચન કાળથી કારલા ડાયાલબટીસના દદીઓ માટ અસકસર માનિામા આિ છ. તના સિનથી લોહીમા સગરન પરમાણ

ઘટ છ. દરરોજ સિાર જો દદી કારલાના રસનો સિન કર તો તન આશચયદજનક લાભ થઈ શક છ.

મથી ડાયાલબટીસના ઉપચાર માટ મથીના દાણાનો પણ પરયોગ કરી શકાય છ. બજારમા પણ દિા કપનીઓની બનાિલી

મથી ઉપલબધ છ. રાતર પલાળલી મથીન દરરોજ સિાર ખાલી પટ ખાિાથી ફાયદો થાય છ. જો આપ મથીના

પાિડરન પાણી સાથ ફાકી જાઓ તો પણ ફાયદાકારક છ.

ઘઉ ક જિાર

ઘઉના પાનમા રોગનાશક ગણ હોય છ. ઘઉના નાના નાના પાદડાનો રસ અસાધય બીમારીઓ ભગાિિા અકસીર છ.

તનો રસ મનષયના લોહીનો ચાલીસ ટકા મલ કાપ છ. તન ગરીન બલડ પણ કહિામા આિ છ. રોગીન દરરોજ સિાર

અન સાજ અડધો કપ જિારનો તાજા રસ વપિડાિિામા આિ તો ફાયદો થાય છ.

ડાયાબીટીસ માટનો એક સારો ઉપચાર

(૧) ઘઉનો લોટ-૧૦૦ ગરામ (૨) ઝાડનો ગદર - ૧૦૦ ગરામ (૩) જિ – ૧૦૦ ગરામ (૪) કલોજી – ૧૦૦ ગરામ

121

ઉપરની બધી િસતઓન પાચ કપ પાણીમા મળિીદો. આ વમશરણન દશ મીનીટ સધી ઉકાળો. પછી ઠડ પડ એટલ એન

ગરણીથી ગાળી કાચના જગ ક બાટલીમા ભરી દો. એક અઠિાડીયા સધી ભખા પટ રોજ સિાર પોણો કપ પીવ. બીજા

અઠિાડીય એક હદિસ છોડીન સિાર પીવ. આ ટરીટમનટ બ અઠિાડીયાની છ.

એક ૬૫ િષદના બહનન જમન છલલા ૨૦ િષદથી ડાયાબીટીસ હતો જમન રોજ બ ઇનસયલીનના ઇનજકસન અન

ડાયાબીટીસની દિા લિી પડતી હતી તમન ઉપરનો પરયોગ કરિાથી ડાયાબીટીસ જડમળથી જતો રહયો.

ડાયાલબટીસ

લકષણો આપણી સસકવત અન પરપરાની જમ આ રોગ પણ એટલો જ જનો છ. અગાઉ આ રોગન વનદાન આટલ સરળ અન ઝડપી ન હત જટલ આજ સરળ છ. અગાઉ ડાયાલબટીસના રોગના કારણ મતય પામનારાઓની સખયા િધ હતી. કારણ ક પરતી પરજી અન સારિારનો અભાિ હોિાથી દદીઓ મોતના શરણ જતા હતા. આ રોગ આજ સાયલનટ હકલર તરીક ઓળખાય છ. પનહકરયાસ ગરવથમા વિકાર થિાથી, લોહીમા / પશાબમા શગરન પરમાણ િધિાથી રોગીની સસથવત ગભીર બન છ. જ ઘાતક અન મારક બન છ. જયાર લોહીમા શગર િધી જાય તો દદી બહોશ થાય છ. કારણો (૧) િધાર ભોજન કરવ. (ર) પરજી ન પાળિામા આિ. પરકાર – ૧ ડાયાલબટીસ કહ છ. આ રોગથી દદીન જયાર ઈજા થાય, હાટદએટક આિ, ઓપરશન કરિામા આિ તયાર ઈનફકશન થાય. તયાર લોહીમા શગરન પરમાણ િધી જાય અન દદી બહોશ થઈ જાય. પરકાર – ૨ ડાયાલબટીસમા અથિા િગર ઈનસયલલન પર વનભદર ડાયાલબટીના દદીની આિી અિસથા બન છ. શ ધયાન રાખશો બલડમા શગરન વનયતરણમા રાખો. બીપી અન રકતિસાની વનયવમત તપાસ કરાિો. જો િધ તો સારિાર કરાિો. દર િષ આખની તપાસ કરાિો. આ તપાસ અધારામા કરિી જરરી. ઘણી િાર આખના ફોટા પણ લિામા આિ છ. પગ અન તિચાની તપાસ કરાિિી. ઈજા દરવમયાન ચપ લાગ તો કાળજી રાખિી. ધમરપાન બધ કરો. હાઈ બીપીમા વયસનોથી દર રહો. હકડનીની તપાસ કરાિો. લોહી – પશાબના નમના લઈ તપાસ કરાિિી.

122

લોહીમા શગર ઓછી થિી મગજન મળતી ઊજાદ ગલકોઝના કારણ મળ છ. જયાર લોહીમા ગલકોઝ ઓછ થાય તયાર તન હાઈપોગિાયસીવમયા કહ છ. તનાથી મગજન પરતી ઊજાદ ન મળ તયાર મગજની કામ કરિાની શસકત પર અસર પડ છ. ઊઘ િધ આિ, થાક લાગ, ચીહડયાપણ જિા લકષણો છ. હદયના ધબકારા િધ છ. કપનો થાય તિી અનક સમસયા. કારણો િધ પડતી ડાયાલબટીસના દિાઓ / ગોળીઓ લિાથી. િધ પડત ઈનસયલલન લિાથી ભોજન ન લવ. િધાર પહરશરમ, િધાર કલરી બળિી. િધ પડતો આલકોહોલ. િધ વયાયામ, ઓછ ભોજન લિાથી.

લકષણો શરીરન સમતોલન ગમાિવ, ધબકારા િધિા, ગભરાટ, માથામા દાખાિો, કપન, બચની થિી, જીિ ગભરાિો, ઊલટીઓ થિી, ઊબકા આિિા, આખોમા ઝાખપ, ઓછ દખાવ, નશા જિી બહોશીની હાલત. કિી રીત બચશો લોહી – પશાબની તપાસ વનયવમત રીત કરાિતા રહો. ખીસસામા ખાટી – મીઠી ગોળીઓ રાખિી અન જરા પણ થાક લાગ તયાર ગોળીઓ લિી.

હડપરશનથી ડાયાલબટીસ

હડપરશન – સટરસના કારણ ટાઈપ – ૨ ડાયાલબટીસ થાય. સથળતા અન આળસપણાના કારણ પણ ડાયાલબટીસની સમસયા િકર છ. આિા દદીએ કનસરની તપાસ પણ સમયાતર કરતા રહવ જરરી છ.

યોગાભયાસ

બ િાર સયદનમસકાર કરો – આસનો – કમર ચકરાસન, પવશચમોતતાનાસન, યોગામદરા, િજરાસન, પિન મકતાસન, હસી પાદોતતાનાસન િગરનોા અભયાસ કરિો.

તરણ અઠિાહડયા પછી…

ઉષટરાસન, સતત િજરાસન, સલભાસન, ધનરાસન, હલાસન, મકરાસન, સિાગાસન િગર કરિા. આસનો પછી પાચ વમવનટ શિાસન કરો.

પરાણાયામ

કપાલભાવત, નાડીશોધન, ભજસતરકા, ઉડડિયાન બધ લગાિિાનો અભયાસ કરિો. અસગનસાર હકરયા શવાસ બહાર કાઢિો. પટન અદર લઈ ઉડડિયાન બધ લગાિો. ગરમ – ઠડા શક સાજ લિા. ઘર ૧૦ – ૧૫ બાદ યોગ વનદરા કરો. આહારની પરજી

123

મદાની રોટલી, ચોખા, છોતરા િગરની દાળો, તળલી, શકલી ચીજો િધ પરમાણમા ભોજન, મરી – મસાલાિાળો ખોરાક ન લિો. સાજ કાળા મરી, આદ , ઈલાયચી અન તલસીની ચા દધ નાખી લઈ શકાય. શરીર ભાર ચરબીિાળ હોય તો ફળ, શાકભાજીઓન સલાડ લિો. એક િાર જ ભોજન લવ. પરસનન લચતત રાખો. માનવસક તણાિથી દર રહો. કલશ – કકાસ – ઝઘડો િગરથી દર રહો. ભોજન કયાદ પછી તરત જ ભાર પહરશરમ ન કરો. ખાડ – મીઠાઈ ઓછી કરો. શાક, ફળો, સાલડ, જયસ, કારલાનો રસ, મથીનો રસ, આમળાનો રસ, લીબ, ચોકર,

છોતરાિાળી દાળ, સતરા, અનાનસ, જાબ િગર લિા. બ ભાગ ઘઉ અન એક ભાગ જિ, ચણા, સોયાબીન િગરનો લોટ દળી તમા મથી, બથઆ િગર ભગા કરીન મીકષરમા િાટી લો. આ મીકષરન ૬થી ૮ કલાક રાખી મકો. તની સાજ એક ક બ રોટલી લો. તની સાથ ફળો, શાકભાજીનો સલાડ લો. એક િાડકી દહી િગર લો.

ડાયાલબટીસ મટાડિો હોય તો દિા નહી, બદામ ખાિ

દવનયામા ડાયાલબટીસના સૌથી િધ ૫.૦૮ કરોડ દદીઓ ભારતમા છ, તયાર દશના આરોગય વનષણાતોન કહવ છ ક,

જીિનશલી સાથ સકળાયલો આ રોગ મટાડિામા રોજની એક મઠઠી બદામ ખાિાથી મદદ મળ છ.

અહીની ફોવાટસ સી-ડોક હોસસપટલના કકલવનકલ ઓપરશન હડ હરતશ ગતતાએ જણાવય હત ક, "બદામ ખાિાથી લો ડસનસટી કોલસટરોલ ઘટાડિામા અન ઇનસયલલન સસનસહટવિટી િધારિામા હકારાતમક અસર જોિા મળ છ, જથી જમન ડાયાલબટીસ ન હોય તમન આ રોગથી બચિામા અન ડાયાલબટીસના દદીઓન રોગ મટાડિામા મદદ મળ છ. બદામ ફાયબર, પરોટીન અન કલરીનો આરોગયપરદ સતરોત છ."

લોહીમા શકદરા (સગર)ન પરમાણ વનયવતરત કરતા ઇનસયલલન હોમોનની ઊણપથી ડાયાલબટીસ થતો હોય છ અન થાક,

અવતશય તરસ લાગિી તથા િારિાર પશાબ લાગિો એ તના લચહનો છ. ભારતમા ડાયાલબટીસના દદીઓની સખયા િષદ ૨૦૩૦ સધીમા િધીન ૮.૭ કરોડ થિાની ધારણા છ, જ આકડો દશની કલ િસતીના ૮.૪ ટકા હશ. ડાયાલબટીસના કારણ દશમા જાહર સિાસથય માટ ખતરો ઊભો થયો હોઇ, બદામન હિ ‘હલથ નટ’ (ગરિાળ આરોગયપરદ ફળ) ગણિામા આિ છ. ડાયાલબટીસ ફાઉનડશન (ઇષનડયા)ના હડરકટર અનપ વમશરાએ કહ હત ક, "બઠાડ જીિનશલી

અન ફાસટ ફડના કારણ ભારતીયોન ડાયાલબટીસન જોખમ િધી જાય છ. ભારતમા પરપરાગત આહારનો હહસસો રહલી બદામ પોષણનો ઘણો સારો સતરોત છ અન ડાયાલબટીસ ભગાડિામા મદદરપ થાય છ."

મઠઠીભર બદામ ૧૬૪ કલરી અન ૭ ગરામ પરોટીન ધરાિ છ, જનાથી આપણ આહાર પર અકશ રાખી શકીએ છીએ. બદામથી બાળકોના હાડકા પણ મજબત બન છ. બદામ વનયવમત રીત ખાિામા આિ તો ત ડાયાલબટીસન કટરોલ કરી શકતી હોિાની અમહરકામા યવનિવસિટી ઓફ મહડસીન એનડ ડષનટસટરી (નયજસી), િસટ ચસટર યવનિવસિટી (પસનસલિવનયા) અન લોમા લલનડા યવનિવસિટી (કલલફોવનિયા)ના સકોલસ પણ પષષટ કરી છ.

ડાયાબીટીસના દદીએ પગન ધયાન ખાસ રાખવ જોઈએ

124

ડાયાબીટીસ ખતરનાક રોગ છ અન ત ખાસ કરીન ગજરાતમા કદક ન ભસક િધતો જાય છ. મોટી ઉમર નયરાઈટીસ થાય ત ઉમરન કારણએ અન કસરત નહી કરિાન કારણ પણ ડાયાબીટીસિાળા દદી જો ધયાન રાખ નહી અન ડાયાબીટીસની સારિાર બરોબર કર નહી તો સૌથી પહલી તકલીફ પગની થશકારણ નયરાઈટીસ (પગના તળીયા ખોટા પડી જિા, ગાદી પર ચાલતા હોય તવ લાગવ અન પગમા ઝણઝણાટી થિી. ટાકણી િાગતી હોય તવ લાગવ.)ની તકલીફ િહલી શર થશ પછી પગમા કોઈ ઈજા હશતો જલદી રઝ નહી આિ અન ગનગરીન થિાના ચાનસ િધી જ શળ અન ત આગળ િધ નહી માટ પગ કાપિો પણ પડ માટ પગની સભાળ માટ નીચની િાતો યાદ રાખશો. ૧. ચપલ ક સનડલન બદલ બટ અન મોજા પહરો. ખલલા પગમા ઈજા થાય. ચપલ ક સનડલ ઘિાય તયાર પણ પગન ઈજા થાય. ૨. પગમા ચપ ના લાગ માટ - સિાર અન સાજ સનાન કરતી િખત પગન સાબથી બરોબર ધોઈ નાખી સાફ કરી પાિડર લગાડશો. રાતર સતી િખત પણ આમ કરશો. ૩. સીગરટ તમાકનો ઉપયોગ બધ કરો. ૪. નરમ સોલિાળા ચપલ ઘરમા પહરો. ૫. પગમા થોડી પણ ઈજા થઈ હોય તો તની તાતકાલીક સારિાર કરો. ૬. કોઈપણ િખત પગ ભીના થાય તો તન કોરા કરી નાખો. આગળીઓ િચચ ભજ રહી ના જાય ત ખાસ ધયાન રાખો. ૭. પગ જયાર ઠડી હોય તયાર િધાર ઠડા થઈ જશ માટ ખાસ પરકારના મોજા (ડાયાબટીક ક ગરમ મોજા) પહરો. ૮. કસરત કરતીિખત પણ પગન ઈજા થાય નહી ત ધયાન રાખો. ૯. એનટી સતટીક લોશનથી પગન સાફ કરિાની ટિ રાખો. જથી કોઈપણ પરકારનો ચપ પગમા લાગ નહી. ૧૦. વનયવમત કસરત અન ગળયા ખોરાક નહી લિાન નકકી કરો.

‘ડાયાલબટીસ’ - ગજરાતીમા ‘મધપરમહ’:

‘ડાયાલબટીસ’ જન ગજરાતીમા ‘મધપરમહ’ કહિામા આિ છ. લોહીની અદર ખાડન પરમાણ િધાર થઈ જાય તયાર આ દદદ છ એમ જાણવ. જનાથી જીિનમા ઉથલ પાથલ મચી જાય છ. જનાથી શરીરમા કાતો જરર કરતા િધાર ‘ઇનસયલીન’ ઉતપનન થાય છ યા તો લોહી ગરહણ કરીશક એના કરતા ઓછ. આ દદદ બ પરકારન છ

૧. ઇનસયલીન ઉપર આધાર

૨. ‘ઇનસયલીનની જરરત ન હોય

મધપરમહમા ‘પષનકરયાસ અન પીટયટરી ગલાનડ” બ ની કામ કરિાની અશસકત જણાય છ. ઇનસયલલન એ ખબ શસકતશાળી ‘હોમોન’ છ જ હોજરીમા ગલકોઝનો સગરહ કરી તન ‘ગલાયકોઝોનમા’ રપાતર કર છ. હરએક વયસકતમા ‘મધપરમહની’ અસર અલગ અલગ હોઈ શક.

મધપરમહ થિાના કારણા ૧. િધાર પડતી િાર બાથરમ જવ (રાતના મોટભાગ) ૨. ખબ પાણીની તરસ લાગિી. ૩. જનાથી ગલકોઝ મતર દવારા િહી જાય.

125

૪. વમઠાઈ ખાિાની ઉતકઠા ૫. િજન ઉતાવ , શાહરરીક અશસકત

૬. પગનો દખાિો ૭. દષષટમા ઝખપ

૮. બધયાનપણ ૯. કોમામા ચાલયા જવ ૧૦. કામિાસનામા શષકતા

પરીકષાા ૧. મતરની તપાસ ૨. લોહીની તપાસ

અ. ભખયા પટ બ. જમીન

યોગના પરયોગા ૧. વસથીલીકરણ વયાયામ. અ. અસગનસાર હકરયા જનાથી પનહકરયાસ કામ કરત થાય. બ. િમન ધૌવત (અઠિાહડયામા બ િાર) જનાથી પનહકરયાસ સતજ થાય ક. પહરવતત વતરકોણાસન. ડ. અધદ મતસષનદરયાસન ઈ. િકરાસન

આ પાચ ઉપાયથી ‘અનનમય કોષ’ સરસ રીત કાયદ કર છ.

૨. જયાર શવાસ લિામા અવનયવમતતા જણાય તયાર ‘પરાણમય કોષ’ તકલીફમા જાણિો. જના માટ

અ. વિભાગીય શવાસનો પરબધ કયો છ. બ. કપાલભાવત ક. ભરસતીકા ડ. પરાણાયામ જનાથી ચીતા દર થાય છ. (સટરસ)

૩.મનોમય કોષ કાજ

અ. ભજન બા સતસગ ક. પરાથદના આ બધાની સદર અસર પરા શરીર ઉપર થાય છ.

૪. વિજઞાનમય કોષા પોતાની જાતન વનહરકષણ કરવ. વિિક બકધધનો ઉપયોગ કરિો. સારા પરિચનો સાભળિા. ડોકટરની સલાહ સચન અન િડીલની વશખામણ ભરી િાત સાભળિી.

૫. આનદમય કોષા અ. કમદયોગ દવારા કાયદમા પરવતત રહવ . બ. ખશખશાલ િાતાિરણ મા રહવ . ક. શાવત પિદક આરામ ભોગિિો.

વસવથલીકણ વયાયામ;

૧. જગયા ઉપર દોડવ ૨. આગળ અન પાછળ િળવ ૩. ધનરાસન ૪.પિન મકતાસન ૫. સયદ નમસકાર

126

૬. સલભાસન ૭. મતસયાસન ૮. ઉષટરાસન ૯. શિાસન ૧૦. િારાફરતી, સઈન પગ ઉચા કરિા ૧૧ બન પગ સાથ ઉચા કરિા ૧૨. નાડી શકધધ પરાણાયામ ૧૩. ‘ૐ ન ધયાન ૧૪. નાદ અનસધાન અ અ અ, ઉ ઉ ઉ, મ મ મ ૧૫. ભરમરી પરાણાયામ.

યાદ રહ આ આસન અન પરાણાયામ ખબ શાત લચતત કરિા. આસન કરતી િખત ધયાન શવાસ ઉપર કષનદરત કરવ.

ડાયાબબટીસ માટ પરયોગો :

૧ - બીમાર પડયા વિના વનતયનીરોગી રહીન જીિવ હોય તો વશયાળા દરવમયાન સિન કરિા યોગય એક રસ પરયોગ પણ સચવ છ. તાજા રસદાર લીલા આમળા, કમળ આદ, લીલી હળદર, તલસીના તાજા પાન અન ફદીનો આ પાચ િસતનો પોતાની જરરત પરમાણ રસ કાઢી વયસકતદીઠ અડધો કપ જટલો રસ બ ચમચી ચોખખ મધ મળિીન પી જિો. આ રસના સિનથી શરીર તદરસત રહ છ. ડાયાલબટીસ થતો નથી અન થયો હોય તો એન જોર ઘટ છ. િષદભર પાચનતતર સાર રહ છ. અન શરદી, કફ, ગસ તથા કબજજયાત જિા રોગો દર રહ છ. ૨ -પાચ ચમચી જટલા લીલી ગળોના રસમા, અથિા એક ચમચી ગળોના ચણદના ઉકાળાન સાિ ઠડો કરી, તમા એક ચમચી જટલ મધ નાખી સિાર- સાજ આ ઉકાળો તાજતાજો પીિાથી પરમહમા ઉતતમ ફાયદો થાય છ. ૩ - આમળાનો રસ અડધો કપ, લીલી- પીળી હળદરનો રસ તરણ ચમચી અન મધ બ ચમચી આ તરણ ઔષધ વમશર કરી સિાર- સાજ પીિાથી બધા પરકારના પરમહમા ફાયદો થાય છ. ૪ - કિારપાઠાના જાડા મળન- જડન દિતા પર મકાઈની જમ શકી તની અદરના એક ચમચી ગરન લસોટી તમા બ ચમચી સાકર વમશર કરી સિાર- સાજ લિાથી પરમહ મટ છ.

(૨૭) આખના રોગો:

આખની બળતરા,ગરમી,કચરો:

કયારક આખમા દધ, કચરો, ચનો ક આકડાન દધ પડ તથી બળતરામા આખમા દીિલ આજિાથી આરામ થાય છ.

આખની બળતરામા આખની અદર અન બહાર માખણ લગાડિાથી બળતરા મટ છ.

આખની બળતરામા ધાણા અન સાકરન પાણી આખમા પાડવ.

ધાણાન પાણીમા પલાળી રાખી, મસળી, ગાળી, ત પાણીથી આખો ધોિાથી દાખતી આખો સારી થાય છ.

નાગરિલના પાનનો રસ આખમા નાખિાથી દાખતી આખો સારી થાય છ.

એલચીના દાણા અન સાકરન ચણદ દરરોજ સિાર પાણી સાથ લિાથી આખોની બળતરા ઓછી થાય છ, તમજ નજર

ઘટતી જતી હોય તો પરહકરયા અટકી જાય છ.

127

આખમા ચનો ક એવસડ પડયો હોય તો આખની અદર અન બહાર ઘી ઘસિાથી રાહત થાય છ.

આખ લાલ રહતી હોય તો આખમા ઘી આજિાથી રતાશ દર થાય છ.

હળદર, ફટકડી અન આમલીના પાન સરખા પરમાણમા લઈ, તન િાટી, પોટલી કરી, ગરમ કરીન આખ શક કરિાથી

આખોની રતાશ અન બળતરા મટ છ.

દરરોજ સિાર-સાજ ગલાબજળના ટીપા આખોમા નાખિાથી આખોની લાલાશ તરત દર થાય છ.

રોજ તાજ માખણ ખાિાથી આખન તજ િધ છ. આખોની રતાશ અન બળતરા મટ છ.

હળદરના ૨-૪ ગાહઠયા તિરની દાળ સાથ બાફી, ત હળદર છાયડ સકિી હદિસમા બ િાર સયાદસ ત પહલા પાણી સાથ

ઘસીન આખમા આજિાથી આખન ઝામર, ધોળા રગન ફલ, રાતી રહતી આખ, આખની ઝાખપ િગર દદો મટ છ.

ધાણા, િહરયાળી અન સાકર સરખ ભાગ લઈ તન ચણદ બનાિી રોજ જમ યા પછી પાણી સાથ લિાથી આખની બળતરા,

આખમાથી પાણી પડવ, લાલ આખ રહિી, આખ અધારા આિિા જિા દદો મટ છ.

આખમા ચીપડા બાઝતા હોય તો કાદાના રસમા ખડી સાકર ઘસીન રાતર ૨-૨ ટીપા આખમા નાખિાથી આરામ થશ.

આખમા કચરો પડયો હોય તો આખ ઉપર ગાયના દધની ધાર કરિી, કચરો દર થશ.

આખમા કોઈ તકલીફ હોય તો હળદર તમા પણ ઉપયોગી પરિાર થાય છ. અડધો કપ ગલાબજળમા ચપટી હળદર

અન ફટકડી મળિીન 22 ટીપા આખોમા નાખિાથી આખની તકલીફ દર થાય છ.

સિાર-બપોર અન રાતર સતી િખત ઠડા પાણીની છાલક મારીન રોજ આખ ધોિાથી આખના કોઈપણ જાતના રોગો

સામ રકષણ મળ છ.

આખ આિ (લાલ થાય) ત યાર કોથમીર િાટીન તના તાજા રસના બ-બ ટીપા આખમા નાખિા. કોથમીર સ િચ છ લિી.

નજર ઓછી થતી હોય ત યાર – આખમા દરરોજ બ-બ ટીપા સિાર અન રાત નાખિા. ટીપા નાખિાથી થોડી બળતરા

થશ, પરત ત સહન કરિી.

આખોની બળતરા ઉપર જીરાન ચણદ મળિલા પાણીથી હદિસમા બ િખત આખો ધોિી.

આખ આિલી હોય તો લીબનો રસ, મધ, ફટકડી લગાડિાથી ઘણી રાહત થાય છ.

આખ આિિી

128

લીબ અન ગલાબજળન સમાન માતરામા મીશરણ કરી એક એક કલાકના અતર આખોમા આજિાથી અન હળિો શક

કરિાથી એક જ દીિસમા આિલી આખોમા રાહત થઈ જાય છ.

એક ચપટી શદધ ફટકડીન બ ચમચા ગલાબજળમા બરાબર ઘટી-િાટી એકબ ટીપા થોડી થોડી િાર આખમા આજતા

રહિાથી આખ આિિાનો ચપી રોગ(કજકટીિાઈટીસ) ધીર ધીર દર થિા લાગ છ.

ઘટીના દધના પોતા આખ પર મકિાથી આિલી આખ મટી જાય છ.

આખોની કાળાશ

આખોની નીચના કાળા ભાગ પર સરસીયાના તલન માલીશ કરિાથી અન સકા આબળા અન સાકરના ચણદન સમાન

માતરામા સિાર-સાજ પાણી સાથ સિન કરિાથી આખો નીચના કાળા ડાઘ દર થાય છ.

કાળા તલન મધમા બારીક િાટી સિાર-સાજ ધીમ ધીમ ઘસિાથી આઠ-દસ દીિસમા જ આખો નીચના કાળા કડાળા

દર થાય છ. સાથ સાથ પરોટીનયકત આહાર િધ પરમાણમા લિો જોઈએ.

બટાટાના રસમા બતરણ ટીપા ગાજરનો રસ અન કાકડીનો રસ મળિી રના પમડા બોળી આખો પર મકિાથી આખો

નીચના કાળા કડાળા દર થાય છ.

આખના ફલા

હળદરન સોળગણા પાણીમા ઉકાળી, બિડ િાળલા કપડા િડ ગાળી, શીશીમા ભરી, તના બબબ ટીપા દીિસમા બ િાર

આખમા નાખિાથી દખતી આખના ફલા મટ છ.

હળદરનો ગાગડો તિરની દાળમા બાફી, છાયડ સકિી, પાણીમા ઘસી સયાદસત પહલા બ િાર આખમા આજિાથી ધોળા

ફલા મટ છ.

આખમા ફલ પડ હોય તો િડના દધમા મધ અન કપદર ઘટી આજણ જવ બનાિી આખમા આજવ.

ડગળીનો ૨૫૦ ગરામ રસ કાઢી, તમા કપડ પલાળી, છાયડ સકિી, ત કપડાની દીિટ બનાિી, તલના તલમા સળગાિી,

કાજળ-મશ પાડી આખમા આજિાથી ફલ મટ છ.

આખની આજણી અન ખજિાળ

હળદર અન લિીગન પાણીમા ઘસીન પાપણ પર લગાડિાથી તરણ દીિસમા આજણી મટી જાય છ.

ચણાની દાળન િાટીન પાપણ પર લગાડિાથી આજણી મટ છ.

129

મરી પાણીમા ઘસી આજણી ઉપર લપ કરિાથી આજણી જલદી પાકીન ફટી જાય છ. આખની ખજિાળ દાડમના તાજા

રસના ચાર-પાચ ટીપા દીિસમા ચારક િખત થોડા દીિસ મકતા રહિાથી આખની ખજિાળ મટ છ.

આખનો દ:ખાિો

ગાયના દધમા ર પલાળી તની ઉપર ફટકડીની ભકી છાટી આખો પર બાધિાથી દ:ખતી આખો મટ છ.

ચાર-પાચ બદામ રાતર પાણીમા પલાળી સિાર છોલીન ખબ ચાિીન ખાિી. આ પછી થોડી િાર એ બદામ પલાળલ

પાણી પણ પી જવ. પરયોગ નીયમીત કરિો અન એક પણ દીિસ ખાલી જિા દિો નહી. થોડા જ દીિસોમા આખો

દખતી બધ થઈ જશ.

આખોન ખબ શરમ પહોચિાન લીધ આખો દખતી હોય તો આદનો રસ કપડાથી ગાળી બબબ ટીપા મકિાથી મટ છ.

શરઆતમા એનાથી આખમા બળતરા થશ, પરત પછીથી રાહત માલમ પડશ.

એક ચમચી ઘીમા એક ચમચી તરીફળા ચણદ સિાર-સાજ લિાથી આઠ-દશ દીિસમા આખનો દ:ખાિો મટ છ.

જામફળીના પાનની પોટીસ રાતર સતી િખત આખ પર બાધિાથી દ:ખતી આખો મટ છ.

ડગળીનો રસ આખમા નાખિાથી આખનો દ:ખાિો મટ છ.

ડગળીના રસમા સાકર મળિી તના ટીપા આખમા પાડિાથી આખોની ગરમી દર થાય છ તમ જ દ:ખતી આખોમા

આજિાથી ફાયદો થાય છ.

સિચછ કપડાથી ગાળલા કોથમીરના રસના બબબ ટીપા બન આખમા સિાર-સાજ મકિાથી દ:ખતી આખમા ફાયદો

થાય છ. આખના ખીલ, ફલ, છારી િગર પણ મટ છ, એનાથી ચશમાનો નબર પણ ઘટ છ.

ધાણા પાણીમા પલાળી રાખી મસળી, ગાળી, એ પાણી િડ આખો ધોિાથી દ:ખતી આખો મટ છ. શીતળા નીકળ તયાર

આ પાણીથી રોજ આખો ધોિાથી આખોમા શીતળાના દાણા નીકળતા નથી ક કોઈ જાતની ઈજા થતી નથી.

એક ભાગ સાકર અન તરણ ભાગ ધાણાના બોરકટા ચણદન ઉકાળલા પાણીમા નાખી, એક કલાક ઢાકી રાખી કપડાથી

ગાળી શીશીમા ભરી રાખવ. તમાથી બબબ ટીપા સિાર-સાજ આખોમા નાખિાથી દખતી આખો બતરણ દીિસમા મટ છ.

દાડમડીના પાન િાટી, આખો બધ કરી, તની ઉપર થપલી મકિાથી દખતી આખો મટ છ. (૧૨) હળદરન સોળગણા

પાણીમા ઉકાળી, બિડ િાળલા કપડા િડ ગાળી, શીશીમા ભરી, તના બબબ ટીપા દીિસમા બ િાર આખમા નાખિાથી

દખતી આખો મટ છ.

સરગિાના પાનના રસમા સમાન ભાગ મધ મળિી આખમા આજિાથી દ:ખતી આખો સારી થાય છ.

130

નાગરિલના પાનનો રસ આખોમા નાખિાથી દખાિો મટ છ.

રતાધળાપણ:

ધોળા મરીન દહીમા અથિા મધમા ઘસીન સિાર સાજ આજિાથી રતાધળાપણ મટ છ.

તદરસ ત ગાયના તાજા છાણન કપડાથી ગાળી ત રસમા લીડી પીપર ઘસીન રોજ રાતર અજન કરિાથી રતાધણાપણ

મટ છ.

બકરીના દધમા લવિિગ ઘસીન આખોમા નાખિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

પાકા ટામટાનો રસ સિાર-સાજ પીિાથી આધળાપણામા ખબ ફાયદો થાય છ.

સાકર અન ઘી સાથ જીરાન ચણદ ચાટિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

કાદાના રસમા થોડ મીઠ મળિી તના ટીપા આખમા નાખિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

ચશમા,આખન તજ,ફલ,છારી,ઝામર:

કોથમીરનો રસ કાઢી, ચોખ ખા કપડાથી ગાળી, તના બબ બ ટીપા આખમા નાખિાથી આખો સારી થાય છ. ખીલ, ફલ,

છારી િગર મટ છ, ચશ માના નબર ઊતર છ.

આખમા દાડમનો રસ નાખિાથી નબર ઊતર છ.

પગના તલળય કાસાની િાડકીથી ચોકખ ગાયન ધી દસ પદર મીનીટ ઘસિાથી આખન તજ િધ છ. ચશમાના નબર

ઘટ છ.

શદધ મધ અન ખાખરાનો અકદ સરખ ભાગ લઈ, બરાબર એકરસ કરી, બાટલીમા ભરી રાખો. રોજ રાતર સતી િખત બ-

તરણ ટીપા આખમા નાખિાથી ચશ માના નબર ઘટ છ.

વતરફળા ચણદ ૧૦૦ ગરામ તથા િહરયાળી ૧૦૦ ગરામ મળિી સિાર-સાજ ૧ ચમચી પાણી અથિા ઘી સાથ લિાથી

આખોની દષષટ િધ છ.

સરગિાના પાનના રસમા મધ મળિી આખમા આજિાથી આખના દરક પરકારના રોગ મટ છ, આખન તજ િધ છ.

આખમા ઠડા પાણીની છાલક રોજ સિાર-સાજ મારિાથી આખની ગરમી દર થાય છ અન આખોન તજ િધ છ.

અધકચરા વતરફળા રાતર પાણીમા પલાળી રાખી, સિાર ગાળી, પાણી આખમા છાટિાથી આખોન તજ િધ છ.

131

સાકર પાણીમા ઘસી તનો ઘસારો સિાર-સાજ આખમા આજિાથી આખોન ફલ મટ છ. આખ સ િચ છ થાય છ અન

આખોન તજ િધ છ.

જાયફળ પાણીમા ઘસીન તનો ઘસારો પાપણ તથા આખની આજબાજ ચોપડિાથી આખની ચળ ક પાણી પડત હોય

તો મટ છ અન આખન તજ િધ છ.

સફદ કાદાનો રસ મધમા મળિીન આખમા નાખિાથી દાખતી આખ સારી થાય છ અન આખન તજ િધ છ.

હહિગન મધમા મળિી, ર ની હદિટ બનાિી, તન સળગાિી, કાજળ પાડી એ કાજળ આખમા આજિાથી નતરસ તરાિ બધ

થઈ આખોન તજ િધ છ.

મોતીયો-ઝામર, િલ ક આખના દાખાિામા પશાબન અજન કરિાથી મટી જાય છ.

મધ અન સરગિાના પાનનો રસ આખમા નાખિાથી આખના બધા રોગો મટ છ.

જીરાન ચણદ રોજ ફાકિાથી આખોની ગરમી ઓછી થાય છ.

ધાણાન પાણીમા પલાળી રાખી, મસળી, ગાળી, ત પાણીથી આખો ધોિાથી દાખતી આખો સારી થાય છ.

આખમા માર લાગલ હોય, મરચ-મસાલો પડલ હોય, કોઈ જીિડ પડી ગય હોય ક ડખ મારલ મારલ હોય, દખતી હોય,

ચીપડા આિતા હોય, પરકાશ સહન ન કરી શક તમ હોય તો રના પોતાન પલાળીન આખ પર દબાિી રાખિાથી સારો

લાભ થાય છ અથિા ગાયના કાચા દધન ડરોપર િડ રોગીની આખમા નાખો તો નતરવિકાર મટશ.

સાકર અન તનાથી તરણ ગણા ધાણા લઈ, બન નન ચણદ કરી, પાણીમા ઉકાળી, ઠડ થાય ત યાર કપડાથી ગાળી બાટલીમા

ભરી લવ, એ પાણીના બબ બ ટીપા દરરોજ સિાર સાજ આખમા નાખિાથી દખતી આખો સારી થાય છ.

તલ િગરની તિરની દાળ, પાણી સાથ પથ થર પર ઘસી આખમા આજિાથી આખન ફલ અન જાળ મટ છ.

આજણી, િલ:

મરીન પાણીમા ઘસીન આજણી ઉપર લપ કરિાથી આજણી જલદી પાકીન ફટી જાય છ.

આજણી ઉપર મરીના ચણદન બારીક લીસોટી આજણીના ઉપર લગાડવ.

આખોમા થતી આજણી દર કરિા માટ લસણની એક કળી છોલીન તની અણી ફોલલી પર હળિથી, આખથી થોડ દર

રાખીન લગાિતા રહો. આ પરયોગ સિારથી રાત સધીમા 4 િખત કરો. બીજ હદિસ સિાર ઉઠશો તયાર ફોલલી ગાયબ

થઈ ગઈ હશ.

132

આખો દખતી હોય અન આખોમા ખજિાળ આિતી હોય ત યાર તમજ ફલા અન ખીલની તકલીફમા પણ કોથમીરનો

રસ હહતકર છ.

મરીન બારીક િસતરગાળ ચણદ તયાર કરવ. ભાગરાના પાન સિચછ કરી તન િલ પર લગાડવ. જનાથી િલ દર થાય

છ એિો શાસતરોલખ છ.

આખ માટના ઉપાયો: ● કયારક આખમા દધ, કચરો, ચનો ક આકડાન દધ પડ તથી બળતરામા આખમા દીિલ આજિાથી આરામ થાય છ.

● આખમા ચનો ક એવસડ પડયો હોય તો આખની અદર અન બહાર ઘી ઘસિાથી રાહત થાય છ.

આખ લાલ રહતી હોય તો આખમા ઘી આજિાથી રતાશ દર થાય છ.

● હળદરના ૨-૪ ગાહઠયા તિરની દાળ સાથ બાફી, ત હળદર છાયડ સકિી હદિસમા બ િાર સયાદસ ત પહલા પાણી

સાથ ઘસીન આખમા આજિાથી આખન ઝામર, ધોળા રગન ફલ, રાતી રહતી આખ, આખની ઝાખપ િગર દદો મટ

છ.

● રોજ તાજ માખણ ખાિાથી આખન તજ િધ છ. આખોની રતાશ અન બળતરા મટ છ.

● આખની બળતરામા આખની અદર અન બહાર માખણ લગાડિાથી બળતરા મટ છ.

● ધાણા, િહરયાળી અન સાકર સરખ ભાગ લઈ તન ચણદ બનાિી રોજ જમ યા પછી પાણી સાથ લિાથી આખની

બળતરા, આખમાથી પાણી પડવ, લાલ આખ રહિી, આખ અધારા આિિા જિા દદો મટ છ.

● હહિગન મધમા મળિી, ર ની હદિટ બનાિી, તન સળગાિી, કાજળ પાડી એ કાજળ આખમા આજિાથી નતરસ તરાિ

બધ થઈ આખોન તજ િધ છ.

● ધોળા મરીન દહીમા અથિા મધમા ઘસીન સિાર સાજ આજિાથી રતાધળાપણ મટ છ.

● મરીન પાણીમા ઘસીન આજણી ઉપર લપ કરિાથી આજણી જલદી પાકીન ફટી જાય છ.

● બકરીના દધમા લવિિગ ઘસીન આખોમા નાખિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

● પાકા ટામટાનો રસ સિાર-સાજ પીિાથી આધળાપણામા ખબ ફાયદો થાય છ.

● સાકર અન ઘી સાથ જીરાન ચણદ ચાટિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

● કાદાના રસમા થોડ મીઠ મળિી તના ટીપા આખમા નાખિાથી રતાધણાપણ મટ છ.

● આખમા ચીપડા બાઝતા હોય તો કાદાના રસમા ખડી સાકર ઘસીન રાતર ૨-૨ ટીપા આખમા નાખિાથી આરામ થાય

છ.

● સરગિાના પાનના રસમા મધ મળિી આખમા આજિાથી આખના દરક પરકારના રોગ મટ છ. અન આખન તજ

િધ છ.

● આખમા ઠડા પાણીની છાલક રોજ સિાર-સાજ મારિાથી આખની ગરમી દર થાય છ અન આખોન તજ િધ છ.

133

(૨૮) એવસહડટી:

અનાનસના ટકડા પર સાકર અન મરી ભભરાિીન ખાિાથી એવસહડટી મટ છ.

સફદ કાદાના રસમા સાકર નાખીન પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

સફદ કાદાન પીસી તમા સાકર અન દહી મળિીન ખાિાથી એવસહડટી મટ છ.

આમળાનો રસ એક ચમચી, કાળી દરાકષ એક તોલો અન મધ અધી ચમચી ભગ કરી ખાિાથી એવસહડટી મટ છ.

એલચી, સાકર અન કોકમની ચટણી બનાિીન ખાિાથી એવસહડટી મટ છ.

દરાકષ અન બાળહરડ સરખભાગ લઈ, એટલી જ સાકર મળિી, તની રવપ યાભાર જિડી ગોળીઓ બનાિી લિાથી

એવસહડટી મટ છ.

કોળાના રસમા સાકર નાખીન પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

સ ઠ, ખડી સાકર અન આમળાન ચણદ લિાથી એવસહડટી મટ છ.

એક ગલાસ પાણીમા એક લીબનો રસ નાખી તમા થોડી સાકર મળિીન પીિાથી પીતતનો દાહ મટ છ.

અધાદ લલટર પાણીમા એક લીબનો રસ નાખી, અધી ચમચી સાકર નાખી, બપોરના જમિાના અધાદ કલાક પહલા લિાથી


ધાણાજીરાન ચણદ ખાડ સાથ લિાથી એવસહડટી મટ છ. જમ યા પછી છાતીમા બળતરા થતી હોય તો ત પણ મટ છ.

ગાજરનો રસ પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

૧૦૦ થી ૨૦૦ ગરામ દધમા થોડી સાકર તથા ઘીમા સાતળલા ૪-૫ નગ કાળા મરચીન ચણદ નાખી સાજ પીિાથી


એકથી થી બ ગરામ જટલો ખાિાનો સોડા ધાણાજીરાના ચણદમા અથિા સદશદન ચણદમા નાખી સાજ પીિાથી એવસહડટી

મટ છ.

તલસીના પાનન દહી ક છાશ સાથ લિાથી એવસહડટી મટ છ.

આમળાન ચણદ રોજ સિાર અન રાતર એક એક ચમચી લિાથી એવસહડટી મટ છ.

લીમડાના પાન અન આમળાનો ઉકાળો બનાિી પીિાથી એવસહડટી મટ છ.

134

ધાણા અન સ ઠન ચણદ પાણી સાથ લિાથી એવસહડટી મટ છ.

કમળા મળા અન સાકર મળિીન ખાિાથી એવસહડટી મટ છ.

સતાિરીન ચણદ મધ સાથ લિાથી એવસહડટી મટ છ.

સતરાના રસમા થોડ શકલ જીર અન વસિધાલણ નાખીન પીિાથી એવસહડટીમા ઘણો ફાયદો થાય છ.

અમલવપતત (એવસહડટી) : કોકમ, એલચી અન સાકર એ તરણ િસતન િાટી ચટણી બનાિી હદિસમા બ િખત એક-એક

ચમચી ખાિી.

કાળી દરાકષ અન આમળાનો રસ 10 ગરામ પરમાણમા અન 5 ગરામ મધ મળિીન પીિાથી એસીડીટી મટ છ.

એક ચપટી તજનો પાઉડર મધ પર છાટો. આ મધ જમતા પહલા લિાથી એવસહડટીની સમસયામા રાહત થશ, ભાર

ખોરાક પચી જશ.

ઍસીડીટી(અમલપીતત)-સાભાર:િલલભ ગાડા

ઍસીડીટી(અમલપીતત) ભખયા પટ એસીડીટી થતી નથી. અતીશય તીખા, ખારા, ખાટા, કડિા રસિાળા આહારનો િધાર

પડતો ક સતત ઉપયોગ ઍસીડીટી કર છ. હોજરીમા પીતતનો ભરાિો થાય તયાર ત આહાર સાથ ભળી આથો ઉતપનન કર

છ, અન બહાર નીકળિા પરયતન કર છ. આથી ગળામા, છાતીમા, પટમા બળતરા થાય છ. કોઈન શીર:શળ અન ખાટી,

કડિી ઉલટી થાય. જમયા પછી બતરણ કલાક, અડધી રાતર નરણા કોઠ સિાર આ તકલીફ િધ. આવ થાય તયાર

એકાદબ ઉપિાસ કરિા. પછી છસાત દીિસ દધપૌઆ, ખીર, રોટલી અન દધ જ લિા.

સફદ ડગળીન પીસી તમા દહી અન સાકર મળિી ખાિાથી એસીડીટી મટ છ.

દરાકષ અન નાની હરડ સરખ ભાગ લઈ સાકર મળિી રપીયાભાર ગોળી બનાિી ખાિી.

કોળાના રસમા સાકર નાખી પીવ.

ગઠોડા અન સાકરન ચણદ લવ.

સઠ, ખડી સાકર અન આમળાન ચણદ લવ.

અડધા લીટર પાણીમા ૧ લીબનો રસ અડધી ચમચી સાકર નાખી જમિાના અડધા કલાક પહલા પીવ.

ધાણા જીરાન ચણદ ખાડ સાથ લવ.

૧૦૦થી ૨૦૦ મી.લી. દધમા થોડી સાકર તથા ઘીમા સાતળલા ૪-૫ કાળા મરીન ચણદ નાખી સાજ પીવ.

135

૧થી ૨ ગરામ જટલો ખાિાનો સોડા ધાણા-જીરના ચણદમા અથિા સદશદન ચણદમા મળિીન લવ. (૧૦) આમળાન ચણદ

રોજ સિાર અન સાજ ૧-૧ ચમચી લવ.

ધાણા અન સઠન ચણદ પાણી સાથ લવ.

સતરાના રસમા શકલા જીરન ચણદ અન સીધિ નાખી પીવ.

દરરોજ ભોજન બાદ ક નાસતા બાદ એકાદ મોટો ટકડો કોપર ખબ ચાિીન ખાિાથી એસીડીટી મટ છ. લીલ કોપર

અાામા િધ લાભ કર છ – તરોપો નહી.

હમશા ભોજન ક નાસતા બાદ એકાદ કળ ખાિાથી એસીડીટી થતી નથી. મધપરમહના દદીઓ કાચ કળ લઈ શક. એકાદ

બ ટકડા કળ ખાિાથી પણ એસીડીટી મટી જાય છ. દરરોજ સિાર-સાજ જમયા બાદ ૧-૧ કળ એલચી અન સાકર

ભભરાિી ખાિાથી એસીડીટી મટ છ.

ઔષધોમા અિીપતતીકર ચણદ અન લિણભાસકર ચણદ અડધી-અડધી ચમચી સિાર, બપોર અન સાજ લવ. શતાિરી

ચણદ, સાકર અન ઘી એક એક ચમચી મીશર કરી સિાર-સાજ લિા. સિાદીષટ િીરચન ચણદ રોજ રાતર એક ચમચી લવ.

સાથ સાથ ઉચીત પરજી પણ જરરી છ.

આમળાનો રસ ૧૦ ગરામ, પાણીમા છદલી કાળી દરાકષ ૧૦ ગરામ અન મધ ૫ ગરામ એકતર કરી પીિાથી અમલપીતત મટ

છ.

૨૫૦ મી.લી. પાણીમા એક લીબનો રસ નીચોિી ૫ ગરામ ખાડ નાખી દરરોજ બપોરના ભોજનના અધાદ કલાક પહલા

પીિાથી એકાદ માસમા અમલપીતત મટ છ. આ પીણ કદી પણ ભોજન બાદ પીવ નહી, નહીતર હોજરીનો રસ િધ ખાટો

થઈ એસીડીટી િધી જશ.

દરાકષ અન િરીયાળી રાતર ૨૫૦ મી.લી. પાણીમા ભીજિી રાખી, સિાર મસળી, ગાળી તમા ૧૦ ગરામ સાકર મળિી થોડા

દીિસ સધી પીિાથી અમલપીતત-ખાટા ઓડકાર, ઉબકા, ખાટી ઉલટી, મોમા ફોલલા થિા, પટમા ભારપણ િગર મટ છ.

૧૦૦ ગરામ દરાકષ, ૧૦૦ ગરામ નાની હરડ અન ૨૦૦ ગરામ સાકર મળિી ૧૦-૧૦ ગરામની ગોળી કરી લિાથી અમલપીતત

મટ છ.

આમળાનો મરબબો ક આમળાન શરબત લિાથી અમલપીતત મટ છ.

દરાકષ, હરડ અન સાકરન સિન કરિાથી અમલપીતત મટ છ.

લીબના ફલ અન સચળન આદના રસમા પીિાથી અમલપીતત મટ છ.

136

સિાર તલસીના પાન, બપોર કાકડી અન સાજ તરીફળાન સિન કરિાથી અમલપીતત મટ છ. (૨૪) અનનાસના કકડા

પર મરી તથા સાકર ભભરાિી ખાિાથી અમલપીતત મટ છ.

કારલાના ફલ અથિા પાનન ઘીમા શકી (સિાદ માટ સીધિ મળિી) ખાિાથી અમલપીતતન લીધ ભોજન કરતા જ

ઉલટી થતી હોય તો ત બધ થાય છ.

કમળા મળા સાકર મળિી ખાિાથી અથિા તના પાનના રસમા સાકર મળિી પીિાથી અમલપીતત મટ છ.

કોળાના રસમા સાકર નાખી પીિાથી અમલપીતત મટ છ.

ધોળી ડગળી બારીક પીસી, દહી અન સાકર મળિી ખાિાથી અમલપીતત અન ગળાની બળતરા મટ છ.

સઠ, આમળા અન ખડી સાકરન બારીક ચણદ કરીન લિાથી અમલપીતત મટ છ.

કોકમ, એલચી અન સાકરની ચટણી બનાિી ખાિાથી ઍસીડીટી મટ છ.

એક ચમચો કાળા તલ પાણીમા પલાળી, િાટી, માખણ ક દહીમા મળિી રોજ સિાર ખાિાથી એસીડીટી મટ છ.

એક ચમચી અિીપતતીકર ચણદ દધ સાથ સિાર, બપોર, સાજ લિાથી ઍસીડીટી મટ છ.

બદામ, પીસતા, અખરોટ, મગફળી જિો સકો મિો થોડા પરમાણમા ખાિાથી એસીડીટીની અસર જતી રહ છ અન આ

બધામા કલશીયમ હોિાથી દાત મજબત થાય છ.

આમળાનો મરબબો ક આમળાન શરબત લિાથી અમલપીતતમા લાભ થાય છ.

લીબના ફલ અન સચળન આદના રસમા પીિાથી અમલપીતત મટ છ.

સતકપા ચણદ પાણી અથિા લીબના શરબતમા લિાથી અમલપીતતમા લાભ થાય છ.

અમલપીતત અન અલસર એ પીતતનો રોગ હોિાથી દરક જાતના ખાટા પદાથો- દહી, છાશ, ટામટા, આમલી, કોકમ, લીબ,

કાચી કરી, કોઠ, ખાટા ફળો, હાડિો, ઢોકળા, ઈડલી, ઢોસા, બરડ િગર આથાિાળા પદાથો બીલકલ બધ કરિા. તળલા,

િાસી, ભાર, િાયડા, ચીકણા પદાથો, મરચ, મરી, લસણ, ડગળી, સઠ, પીપર, ગઠોડા, આથાણ, રાયત, પાપડ, સાકર,

િરીયાળી, કાળી દરાકષ, ધાણા, જીર, પાકા કળા, નાળીયરન પાણી- િગર બધ જ બધ કરવ.

દરરોજ ભોજન બાદ એક એક ચમચી હરડન ચણદ મધ સાથ ચાટિાથી ચારક દીિસમા એસીડીટી મટ છ. લાબા સમય

સધી પરયોગ કરિાથી એસીડીટી જડમળથી જતી રહ છ.

137

આખા આમળાન િરાળથી બાફી સાકરની ચાસણીમા ડબાડી રાખિા. તમાથી રોજ એક આમળ સિાર ખાિાથી

અમલપીતત મટ છ.

ગોરસ આમલીના બી અન છોડા કાઢી નાખી માતર ગરન શરબત બનાિી તમા જીર અન સાકર નાખી પીિાથી

પીતતશમન થઈ એસીડીટી મટ છ.

કડિા પરિળ એટલ પટોલના પાનનો રસ પીિાથી એસીડીટી તરત જ શાત થાય છ.

અરડસી, ગળો, પીતતપાપડો, લીમડાની અતછાદલ, કરીયાત, ભાગરો, તરીફળા અન પરિળના પાન સરખા િજન લઈ

અધકચરા ખાડી અડધા કપ મીશરણન બ ગલાસ પાણીમા ઉકાળી અડધો કપ બાકી રહ તયાર ગાળી ઠડ પાડી મધ સાથ

પીિાથી અમલપીતત(એસીડીટી) મટ છ. આ ઉકાળામા દશ ઔષધો હોિાથી એન દશાગ કિાથ કહ છ.

કાળી દરાકષ, સાકર, િરીયાળી અન ધાણાન પાણીમા પલાળી ખબ ચોળી, ગાળીન રાતર પીિાથી અમલપીતતમા ફાયદો

થાય છ.

અમલપીતતન લીધ માથ એકદમ દખત હોય તો સાકરન પાણી પીિાથી તરત જ ફાયદો થાય છ.

શતાિરીન ચણદ ગાયના દધમા ઉકાળી એલચી અન સાકર નાખી પીિાથી અમલપીતત મટ છ. (૪૬) એસીડીટીની

ફરીયાદ હોય તો દીિસમા તરણ-ચાર િાર નાળીયરન પાણી પીવ.

એસીડીટીમા પરજી ખારા, ખાટા અન તીખા પદાથોન સિન ઓછ કરવ. િાસી ખોરાક અન માદક પદાથો ન લિા.

રબરના બટ-ચતપલ ન પહરિા. દરક િસત ચાિી ચાિીન ખાિી. હળિા-પરસનન ચીતત રહવ અન વયસન છોડી દિા.

(૨૯) અશસકત – નબળાઈ:ચકકર:ડીપરશન

ગાજરનો રસ પીિાથી શરીરમા સારી શસકત આિ છ. જન અશસકત રહતી હોય તન ગાજરનો રસ ખબ ફાયદાકારક

થાય છ.

જમ યા પછી તરણચાર પાકા કળા ખાિાથી અશસકત દર થાય છ.

એક કપ દધમા એક ચમચી મધ નાખી પીિાથી અશસકત દર થાય છ.

અજીરન દધમા ઉકાળીન ખાિાથી અન દધ પીિાથી શસકત આિ છ. લોહી િધ છ.

ખજર ખાઈ, ઉપરથી ઘી મળિલ ગરમ દધ પીિાથી, ઘા િાગિાથી ક ઘામાથી પષ કળ લોહી િહી જિાથી આિલી

નબળાઈ-અશસકત દર થાય છ.

138

રોજ સિાર અન રાતર સતી િખત સાકર અન સોનામખી સરખ ભાગ લઈ ચ ણદ ફાકિાથી અશસકત મટ છ.

સફદ કાદો ચોખ ખા ઘીમા શકીન ખાિાથી શારીહરક નબળાઈ, ફફસાની નબળાઈ, ધાતની નબળાઈ દર થાય છ.

મોસબીનો રસ પીિાથી શરીરની નબળાઈ દર થાય છ.

પાચ પશી ખજર ઘીમા સાતળીન ભાત સાથ ખાિાથી અન અધો કલાક ઊઘ લિાથી નબળાઈ દર થઈ શસકત અન

િજન િધ છ.

એક સક અજીર અન પાચદસ બદામ અન સાકર દધમા ઉકાળીન પીિાથી લોહીની શદધદધ થઈ, ગરમી મટી, શરીરમા

શસકત િધ છ.

દધમા બદામ, પીસ તા એલચી, કસર અન ખાડ નાખી ઉકાળીન પીિાથી ખબ શસકત આિ છ.

ચણાના લોટનો મગસ, મોહનથાળ અથિા મસર બનાિી રોજ ખાિાથી તમામ પરકારની નબળાઈ દર થાય છ અન

શસકત આિ છ.

ફણગાિલા ચણા રોજ સિાર ખાિાથી શરીર બળિાન અન પષ ટ બન છ. હકિમતી દિાઓ કરતા આ ઉપાય સસ તો અન

સચોટ છ. પણ ચણા પચ તટલા માફકસર જ ખાિા.

ઘીમા શકલા કાદા સાથ શીરો ખાિાથી માદગીમાથી ઊઠયા પછી આિલી અશસકત દર થઈ જલદી શસકત આિ છ.

મથીના કમળા પાનન શાક બનાિીન ખાિાથી લોહીનો સધારો થઈ શસકત આિ છ.

સકી ખારકન ૨૦૦ ગરામ ચણદ બનાિી, તમા ૨૫ ગરામ સ ઠન ચણદ નાખી બાટલી ભરી દિી, તમાથી ૫ થી ૧૦ ગરામ

ચણદ ૨૦૦ ગરામ દધમા ઉકાળી, તમા જરર જટલી ખાડ નાખી, સિાર પીિાથી શસકત આિ છ.

ચકકર આિિા

મરીન ચણદ સાકર અન ઘી સાથ લિાથી માથાની ચકરી, ભરમ િગર મટ છ.

લીબના રસમા મધ અન પાણી મળિી પીિાથી ચકકર આિતા બધ થાય છ.

ચકકર આિિાની ફરીયાદમા સકી દરાકષ (મનકકા) ૨૦-૨૫ ગરામ લઈ જરરી પરમાણમા ગાયના ઘીમા સાતળી ધીમ ધીમ

બબબ ચાર ચાર કરી એકી બઠક ખાઈ લિી. દરરોજ સિાર-સાજ આ રીત નીયમીત કરિાથી લાભ થાય છ.

પીપળાના પાન ક છાલનો ઉકાળો પીિાથી ચકકર આિિાની ફરીયાદ મટ છ.

ઘઉની ગોળિાળી પાતળી રાબ કરી સહજ ગઠોડાનો ભકો નાખી પીિાથી ચકકર આિતા બધ થાય છ.

139

રોજ સિાર નરણા કોઠ આખ મરી ગળી જિાથી ચકકર આિતા મટ છ.

લીબના રસમા મધ અન પાણી મળિી પીિાથી ચકકર આિતા બધ થાય છ.

ડીપરશન

પાકી કરીનો રસ, દધ, આદનો રસ અન ખાડ જરરી પરમાણમા એકરસ કરી દરરોજ સિાર સાજ ધીમ ધીમ પી જિાથી

ડીપરશનમા બહ ફાયદો થાય છ.

દરરોજ સિારમા આઠ-દસ તલસીના પાન ચાિી ચાિીન ખાિાથી તથા દર બ કલાક તલસીના પાન મસળીન સગધ

ગરહણ કરિાથી ડીપરશનમા લાભ થાય છ. તલસીના પાન દર બ કલાક મળિિા શકય ન હોય તો બજારમા મળત

તલસીન સતતિ શીશીમા ભરી રાખી સઘી શકાય. તલસીનો નીયમીત પરયોગ ડીપરશન દર કર છ.

દરરોજ સિાર-સાજ બબબ અખરોટ ખબ ચાિીન ખાિાથી એકાદ મહીનામા ડીપરશનથી મકતી મળ છ. આ પરયોગથી

બીજા નાના-મોટા મનોિીકાર પણ દર થાય છ.

(૩૦) હરદયની લબમારી બ લડપરશર:

લસણ પીસીન દધમા પીિાથી લોહીન દબાણ, બ લડપરશરમા ખબ ફાયદો થાય છ.

બ ચમચી મધમા એક ચમચી લીબનો રસ મળિી સિાર-સાજ પીિાથી બ લડપરશર ઓછ થાય છ.

એલચી દાણા અન પીપરીમળ સરખ ભાગ લઈ ઘી સાથ રોજ ખાિાથી હરદયરોગ મટ છ.

આદનો રસ અન પાણી સરખ ભાગ મળિીન પીિાથી હરદયરોગ મટ છ. હરદયના રોગીએ ગાજરનો રસ વનયવમત

પીિો. તનાથી હરદય મજબત બન છ અન હરદયની કાયદશસકત િધ છ.

હરદયનો દાખાિો ઉપડ ત યાર તલસીના આઠઅદસ પાન અન બ તરણ કાળા મરી ચાિી જિાથી જાદ જિી અસર થઈ

દાખાિો મટ છ.

છાતી, હરદય ક પડખામા દાખાિો થયો હોય તો ૧૦ થી ૨૦ ગરામ તલસીનો રસ ગરમ કરીન પીિો, પાનન િાટીન લપ

કરિાથી દાખાિો મટ છ.

ડગળી-જનો સલાડના રપમા ઉપયોગ કરી શકાય છ. જના કારણ લોહીનો પરિાહ સારો રહ છ. નબળા હરદયના લીધ

જમન ગભરામણ થાય છ ક હરદયના ધબકારા િધી જાય છ તમના માટ ડગળી લાભદાયક છ.

ટામટા-જમા વિટાવમન-સી, બીટાકરોટીન, લાઈકોપીન, વિટાવમન એ અન પોટશીયમ ભરપર પરમાણમા હોય છ. તનાથી

હરદયની બીમારીનો ખતરો ઓછો થાય છ.

દધી-તના ઉપયોગથી કોલસટરોલન પરમાણ સામાનય થઈ જાય છ. તાજી દધીના રસમા 4 પદીનાના પાદડા તથા 2

તલસીના પાદડા નાખીન હદિસમા બ િાર પીવ જોઈએ.

140

લસણ-ભોજનમા લસણનો ઉપયોગ કરિો. સિાર ભખયા પટ લસણની બ કળી પાણી સાથ ખાિાથી પણ લાભ થાય છ.

ગાજર-િધલા ધબકારાન શાત કરિા માટ ગાજરનો ઉપયોગ ખબ જ ફાયદાકારક છ. ગાજરનો રસ, શાક તથા સલાડ

તરીક ઉપયોગ થઈ શક છ.

લીબ-હદિસમા બ તરણ િાર મધ સાથ લીબન સિન કરવ જોઈએ.

મધ-આ એક એિો પદાથદ છ ક જ લોહીમા ભળીન શરીરન ઉજાદ આપ છ. તનાથી હયદયન શસકત મળ છ. થોડી પણ

ગભરામણ થાય તો લીબ અન મધ લિાથી આરામ મળ છ.

દાડમ-દરરોજ એક દાડમ ખાિાથી અથિા દાડમનો રસ પીિાથી હરદય રોગમા લાભ થાય છ.

આદ-છાતીમા કળતર ક શવાસ લિામા તકલીફ િખત આદનો રસ મધ સાથ લિાથી આરામ મળ છ.

હાઈ બી.પી.મા મધન સિન લસણ સાથ કરિાથી લાભ થાય છ.

ખાિાપીિામા સાિધાની રાખિા ઉપરાત હરદય રોગમા પરાકવતક ઉપચાર જિા ક િજઞાનીક માલલસ, એનીમા, સયદસનાન,

હળિી િરાળન સનાન િગર પણ લાભદાયી છ. યૌલગક ઉપચાર તથા અનલોમ-વિલોમ, ભરામરી, ભવસકાના પરાણાયામ

પણ કરી શકો છો. પરત યોગય માગદદશદન વિના કોઈ સારિાર ક જીિન શલી બાબત વનણદય લિો હહતાિહ નથી.

પીપરીમળ તથા એલચી બનન સમાન ભાગ લઈ ચણદ કરી ૩ ગરામ જટલી દિા મધ સાથ લિાથી કફજનય હરદયરોગ

મટ છ.

હાઈબલડપરશરના દદી માટ પપય ફાયદાકારક હોય છ. તન રોજ ભખયા પટ ચાિીન ખાવ.

લસણ પીસીન દધમા પીિાથી લોહીના દબાણ, બલડપરશરમા ફાયદો થાય છ. બ ચમચી મધમા એક ચમચી લીબનો રસ મળિી સિાર-સાજ પીિાથી બલડપરશર ઓછ થાય છ. એલચી દાણા અન પીપરી મળ સરખ ભાગ લઇ ધી સાથ રોજ ખાિાથી હદયરોગમા ફાયદો થાય છ. આદનો રસ અન પાણી સરખ ભાગ મળિીન પીિાથી બલડ પરશરમા રાહત થાય છ. હદયના રોગીએ ગાજરનો રસ વનયવમત પીિો. તનાથી હદય મજબત બન છ અન હદયની કાયદશહકત િધ છ. તાજા રસદાર લીલા આમળા, કમળ આદ , લીલી હળદર, તલસીના તાજા પાન અન ફદીનો આ પાચ િસતનો પોતાની જરરત પરમાણ રસ કાઢી વયસકતદીઠ અડધો કપ જટલો રસ બ ચમચી ચોખખ મધ મળિીન પી જિો. લસણનો બાધ ન હોય તિા લોકો રસ કાઢતી િખત લીલ-સક લસણ ઉમરી શક છ. લસણથી હદયરોગ, કોલસટરોલ, હાઈ બી.પી. અન ગસના દરદીન ફાયદો થાય છ. શવાસ અન શરદી હોય એિા લોકો આમળાની જગયાએ અરડસીના તાજા પાન ઉમરી શક છ. હાઈબલડ પરશર તાબાના િાસણમા સોનાનો ક ચાદીનો ૧૦ ગરામનો ટકડો નાખી પાણી અડધ થઈ જાય તયા સધી ઉકાળો. આ પાણી દીિસમા બતરણ િાર પીિાથી બલડપરશર મટ છ. નારગી ખાિાથી લોહીન ઉચ દબાણ ઘટ છ. લસણ પીસી દધમા પીિાથી બલડપરશરમા ફાયદો થાય છ. લસણ બલડપરશરની રામબાણ ઔષધી છ.

141

લસણ, ફદીનો, ધાણા, જીર, મરી અન સીધિની ચટણી બનાિી ખાિાથી બલડપરશર ઓછ થાય છ. બ ચમચી મધમા એક ચમચી લીબનો રસ એકરસ કરી સિાર-સાજ પીિાથી લોહીન દબાણ ઓછ થાય છ. સપદગધાન બથી તરણ ગરામ ચણદ દીિસમા તરણ િાર પાણી સાથ ફાકિાથી લોહીન દબાણ ઘટ છ. ચોખાન િધ પરમાણમા સિન કરવ એ હાઈ બલડપરશરનો એક ઉપાય છ. ચોખાન સિન અનય પરકાર હાનીકારક ન હોય તો બીજા કોઈ પણ ખોરાક કરતા ચોખા િધ પરમાણમા ખાિા. જ લોકો ચોખા િધ પરમાણમા લતા હોય છ તમન લોહીન ઉચ દબાણ ભાગય જ હોય છ. જો લોહીન દબાણ ખબ િધી જાય તો તન તાતકાલીક નીચ લાિિા માટ પથારીમા નીશચીત થઈ સઈ જવ, િીચાર, ભય, ચીતા છોડી દિા, મન શાત રાખવ અન બરફનો ટકડો દટી પર મકી રાખિાથી બલડપરશર નૉમદલ થશ. શાકાહારીઓન હાઈબલડપરશરની સમસયા ઓછી રહ છ. શાકાહારીઓ પોટશીયમ િધ લતા હોિાથી બલડપરશર નીચ રહિાથી હદયરોગનો હમલો અન કીડની ફઈલ થિા જિી બીમારીન જોખમ ઓછ રહ છ. મથીન ઝીણી દળી દરરોજ સિાર-સાજ ૧-૧ ચમચી પાણી સાથ નીયમીત લિાથી લોહીન ઉચ દબાણ હોય તો ત સપરમાણ જળિાઈ રહ છ. ગળો, ગોખર અન આમળાન સરખા ભાગ બનાિલ ચણદ રોજ સિાર-સાજ ૧-૧ ચમચી પાણી સાથ લિાથી બલડપરશર ઓછ થાય છ. રોજ સિાર સફરજનનો મરબબો ખાિાથી બી.પી. સામાનય થઈ જાય છ તથા યાદશકતી પણ તજ બન છ. પાણી ક દધમા શદધ શીલાજીત ઓગાળી પીિાથી બલડપરશરનો રોગ થતો નથી અન થયો હોય તો સારો થઈ જાય છ. સપદગધા ૧૦૦ ગરામ, પનનદિા ૫૦ ગરામ, અજ દન ૫૦ ગરામ, ગળો ૫૦ ગરામ, આમળા ૫૦ ગરામ, જઠીમધ ૫૦ ગરામ અન શખપષપી ૫૦ ગરામ દરકના ચણદન બરાબર મીશર કરી એકથી બ ગરામ જટલ દીિસમા બ ક તરણ િખત લિાથી બલડપરશર કાબમા રહ છ. લો બલડપરશર નીચ-લો બીપી ધરાિતા લોકોન કયારક જમયા પછી ક ભખયા પટ ઉભા ઉભા પણ ચકકર આિ છ. માતર બ ગલાસ પાણી પીિાથી બીપી નૉમદલ થઈ જાય છ. ગાજરનો તાજો રસ એના જટલા જ દધમા મળિી દરરોજ સિાર લિાથી લો બલડપરશર મટ છ. એન પરમાણ પોતાની જરરીયાત મજબ રાખવ. ચીતરકમળ, અજમો, સચળ, સઠ, મરી, પીપર અન હરડન સરખા ભાગ બનાિલ ચણદ સિાર, બપોર, સાજ પાણી સાથ લિાથી લો પરશરની બીમારીમા રાહત થાય છ.

(૩૧) કમળાના આયિદ ઉપચારો:

શરડીન ઝાકળમા રાખી સિાર તન ચસીન ખાિાથી કમળો મટ છ.

રોજ સિાર ઉઠીન નરણા કોઠ મળા ખાિાથી થોડા જ હદિસોમા કમળો મટ છ

૧૦૦ થી ૨૦૦ ગરામ દહીમા ૨ થી ૪ ગરામ પાપડખારો મળિીન િહલી સિાર નરણ કોઠ લિાથી ૩ હદિસમા કમળો

મટ છ.

142

ગાજરનો ઉકાળો પીિાથી કમળામા આિલી અશસકત અન લોહીની ઊણપ દર થાય છ.

મધ સાથ ગાજરનો રસ પીિાથી કમળો મટ છ.

મધમા પાકા કળા ખાિાથી કમળો મટ છ.

આદનો રસ તથા ગોળ ખાિાથી કમળો મટ છ.

સ ઠ અન ગોળ ખાિાથી કમળો મટ છ.

સફદ કાદા, ગોળ અન થોડી હળદર મળિી સિાર-સાજ ખાિાથી કમળો મટી શક છ.

હળદરન ચણદ એક તોલો, ચાર તોલા જટલા દહીમા લિાથી કમળો મટી શક છ.

હળદરન ચણદ તાજી છાસમા નાખીન સિાર-સાજ પીિાથી અઠિાહડયામા કમળો મટી જાય છ.

કલળયાત બ ચમચી તમજ સાકર દોઢ ચમચી ફાકિાથી કમળો મટ છ.

કમળામા ભખ ન લાગતી હોય તો બ ચમચી આદનો રસ અન અડધી ચમચી વતરફળાચણદ સાથ હદિસમા બ િાર

લિાથી ભખ લાગશ.

અરીઠાન પાણી નાકમા નાખિાથી કમળો મટ છ.

લીમડાના પાનનો રસ તથા મધ સિારમા નરણા કોઠ પીિાથી પણ કમળો મટ છ.

હહિગન પાણીમા ઘસીન આખમા આજિાથી કમળો મટ છ.

કમળામા છાસમા હળદર નાખીન સિન કરિાથી લાભ થાય છ.

પાકા કળામા ફટકડીનો ભકો નાખીન દદીન ખિડાિિાથી કમળો મટ છ.

કમળાના રોગથી પીડાતા દદીન કાચા પપયાના રસના પાચ ટીપા તાજા દધમા મીકષ કરી ભોજન બાદ ચાર

અઠિાહડયા સધી આપિામા આિ તો દદીન ફાયદો થાય છ. દદીન આ પરયોગની સાથ સાથ પાક કળ આપવ.

લીમડાની અતરછાલનો ઉકાળો કરી, તમા મધ અન ચપટી સ ઠ નાખી સિાર-સાજ પીવ.

કમળામા અન બરોળ મોટી થઈ હોય તો એક ચમચી જટલા કિારના રસ સાથ અડધી ચમચી હળદર વમશર કરી સિાર

અન રાતર આપિાથી સાર પહરણામ મળ છ

કમળો

143

૫૦૦ ગરામ પાકા જાબ લઈ તનો રસ કાઢિો. એન કપડાથી ગાળી છઠઠા ભાગ બારીક િાટલ સીધિ મળિવ. એન

શીશીમા ભરી મજબત બચ મારી એક અઠિાડીયા સધી રાખી મકાિાથી જાબદરિ તયાર થાય છ. જાબદરિ આતર

દીિસ સિાર કટલાક દીિસ સધી પીિાથી કમળો મટ છ. (૨) એરડાના પાનની દાડી દહીમા િાટી તરણથી સાત દીિસ

લિાથી કમળાના રોગીમા સફતી આિ છ.

ગાયની તાજી છાસમા ક ૧૦૦ ગરામ મઠામા ૫ ગરામ હળદર નાખી સિાર-સાજ લિાથી એક અઠિાડીયામા કમળો મટ

છ.

હળદરન ચણદ ૧૦ ગરામ અન દહી ૪૦ ગરામન સિન કરિાથી કમળો મટ છ.

ધોળી ડગળી, ગોળ અન હળદર મળિી સિાર-સાજ ખાિાથી કમળો મટ છ.

પાકા કળા મધમા ખાિાથી કમળો મટ છ.

સઠ અન ગોળ અથિા આદનો રસ અન ગોળ ખાિાથી કમળો મટ છ.

હીગન ઉબરાના સકા ફળ (ઉમરા) સાથ ખરલ કરીન ખાિાથી કમળો મટ છ.

ગળો કમળાન સૌથી શરષઠ ઔષધ છ. બજારમા મળતો ગળોનો પાઉડર અથિા ગળોની તાજી િલનો રસ લિાથી

કમળો સારો થાય છ. કમળાની તબીબી સારિાર સાથ પણ એ લઈ શકાય. (૧૦) કમળો થયો હોય તો સિાર નરણ

કોઠ કારલાનો રસ લિો. ઉપરાત દધી, ગાજર, બીટ, કાકડી અન સફરજનનો મીશર રસ લિો. પપયા, લીલી હળદર,

લીલી દરાકષ સતરા અન મોસબીનો રસ પણ લઈ શકાય. શરડી ચસીન ખાિી. ચરબી રહીત ખોરાક લિો. મદયપાનનો

તયાગ કરિો.

કિારપાઠાના ગદા ઉપર સહજ હળદર ભભરાિી ખાિાથી કમળો મટ છ. અનય ચીકીતસા સાથ પણ આ કરી શકાય.

મધ સાથ ગાજરનો રસ પીિાથી કમળો મટ છ.

૧૦ ગરામ હળદર ૪૦ ગરામ દહીમા લિાથી કમળો મટ છ.

રાતર ઝાકળમા શરડી રાખી સિાર ખાિાથી કમળો મટ છ.

લીબની ચીર ઉપર ખાિાનો સોડા નાખી સિારની પહોરમા ચસિાથી કમળો મટ છ.

૧૦૦ થી ૨૦૦ ગરામ દહીમા ૨ થી ૪ ગરામ પાપડખાર મળિી િહલી સિાર નરણ કોઠ લિાથી તરણ દીિસમા કમળો

મટ છ.

ગાજરનો ઉકાળો પીિાથી કમળામા આિલ અશકતી અન લોહીની ઓછપ દર થાય છ.

144

આરોગયિધીનીિટી અન પનનદિા મડરન નીયમીત સિન કરિાથી કમળો મટ છ, અશકતી દર થાય છ અન નવ

લોહી આિ છ.

દરરોજ તાજા મળા, કદમળ, મળાની ભાજીન શાક ખાિાથી તથા શરડી ચાિી ચાિીન ખાિાથી કમળો મટ છ. મળા

કમળામા ઔષધ સમાન છ.

કાચા પપયાન શાક મીઠ(નમક) ક બીજો કોઈ પણ મસાલો નાખયા સીિાય ખાિાથી તથા ખાઈ શકાય તટલ પાક

પપય ખાિાથી કમળો મટ છ. કમળાની અનય સારિાર સાથ પણ આ પરયોગ કરી શકાય.

લીમડાનો રસ મધ સાથ પીિાથી કમળો મટ છ.

તરીફળાનો, દારહળદરનો, કડિા લીમડાનો અથિા ગળોનો બ ચમચી સિરસ બ ચમચી મધ સાથ સિાર-સાજ પીિાથી

ઉગર સિરપનો કમળો પણ મટી જાય છ. – સાભાર:િલલભગાડા

(૩૨) ઘા–જખમ-સોજો-દખાિો-ચીરા-ગમડા-અલસર:

ઘામાથી લોહી નીકળવ:

ઘામાથી લોહી નીકળત હોય તો સરકો લગાડિાથી લોહી નીકળત બધ થાય છ.

ઘા ક જખમમાથી લોહી નીકળત હોય તો તના પર મીઠાના પાણીમા ભીજિલ પાટો બાધિાથી જખમ પાકતો નથી

અન રઝ આિ છ.

િાગલા ઘા ઉપર હળદર દબાિી દિાથી ઘામાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ અન ઘા પાકતો નથી.

ફલાિલી ફટકડીનો પાઉડર ઘા પર નાખી પાટો બાધિાથી ઘામાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ અન ઘા પાકતો નથી.

છરી – ચતપ-બલડ ક પથથર િાગિાથી થતા રકતસતરાિ ઉપર જઠીમધન બારીક ચણદ દબાિીન પાટો બાધિાથી લોહી

બધ થશ

લોહી નીકળતા ઘા પર પાનમા ખાિાનો ચનો જાડો ચોપડી તના પર તલન પોત મકી પાટો બાધિાથી ઘા રઝાઈ જશ.

જખમ:

તલના તલન પોત મકી પાટો બાધિાથી જખમ જલદી રઝાય છ.

હળદરન તલમા કકડાિીન ત તલ ઘા જખમ પર ચોપડિાથી ન રઝાતા ઘા જલદી રઝાઈ જાય છ.

145

તલ પીસી તમા ઘી અન મધ મળિી ઘા પર ચોપડી પાટો બાધિાથી ઘા જલદી રઝાઈ જાય છ.

તલસીના પાન પીસીન ઘા પર બાધિાથી ઘા રઝાઈ જાય છ.

હહિગ અન લીમડાના પાન િાટી તનો લપ કરિાથી ઘા-જખમમા પડલા કીડા મરી જાય અન ઘા રઝાઈ જાય છ.

ગાજરન કચરી કોઈ પણ લોટમા મળિીન ફોલ લા તથા બળતરાિાળા ઘા પર બાધિાથી ઘા રઝાઈ જાય છ.

ઘા ઉપર સાકરના પાણીનો પાટો બાધિાથી જલદી રઝ આિ છ.

ઠસ િાગી હોય (અથિા નિા બટ ક ચપલનો ડખ લાગયો હોય) તો ગોળ અન અજમાનો લિો બનાિો. તન ગરમ

કરલા તાિીથાથી ગરમ કરી લો. બ-તરણ િખત તાિીથો ગરમ કરીન મકિાથી લિો નિશકો થઇ જશ. તન એક

કપડાના ટકડા પર લઇ જખમ અગર ડખ પર બાધી દો. બ-તરણ હદિસ આિી રીત કરિાથી તકલીફ દર થઇ જશ.

વરણ – ઘામા જીિડા, કવમ થયા હોય તના પર લસણ િાટી લગદી કરી લગાડવ.

દારડીના મળનો લપ કરિાથી ગમડ ફાટી જાય છ.

જખમ, ઘા, ગમડા, ચાદા, શીતળા જમા બહ બળતરા થતી હોય તો તમા ચોખાનો બારીક લોટ-પાઉડરની જમ ચાદા પર

લગાડિાથી દાહ, બળતરા મટ છ.

ભાગલા હાડકા જલદી સધાય માટ લસણની કળીઓ ઘીમા તળીન ખાિાથી ફાયદો થાય છ.

પીપળીની છાલ સિચછ કરી તન સહજ પાણીમા લસોટિી અન એન સોજાિાળા ભાગ પર ચોપડિાથી રાહત થાય છ.

રીગણાન શકી, તમા હળદર તથા ડગળી (બાફીન) િાટી, માર-ચોટની જગયા પર ગરમ લપ કરિાથી લાભ થાય છ. ત

સાથ રીગણાન શાક તથા ગોળ નાખી બનાિીન ખાવ.

શરીરના કોઈ પણ અગના િાય ક કફના સોજા પર પીપળીમળન પાણી સાથ િાટી ગરમ કરીન લપ કરિો તમ જ

ગઠોડૉ દિદાર, લચતરક અન સ ઠ નાખી ગરમ કરલ પાક પાણી જ ખાિા- પીિામા િાપરવ

રકતસતરાિ અટકાિિા માટ ફટકડી ઉતતમ છ. ઘા પર ફટકડીન ચણદ દબાિી દિાથી તરત લોહી િહત બધ થઇ જાય છ.

લીમડાના પાનના ઉકાળામા રાઈન ચણદ નાખી ડરવસિગ કરિાથી બાહય બકટહરયાનો નાશ થિાથી વરણ- ઘા મટી જાય છ.

ઘા-ચાદા

કાયમ પર ઝરત હોય તિા ઘા પર જના ઘીનો લપ કરિાથી રઝ આિ છ.

146

તરતના થયલા ઘા પર ક રઝ ન આિતી હોય તિા ઘા પર પીસલા તલમા મધ અન ઘી મળિી ચોપડિાથી બીજા

ઔષધો કરતા જલદી ફાયદો થાય છ.

ગાજર બાફી પોટીસ બનાિી બાધિાથી ગમ તિો ખરાબ ઘા પણ સારો થાય છ.

કાચા ગાજરન કચરી, ઘઉના આટામા મળિીન બાધિાથી ફોડલા તથા બળતરાિાળા ઘા મટ છ.

ગિારના પાનનો રસ ઘા પર ચોપડિાથી ઘા પાકતો નથી.

ઘા રઝિિા, ઘાનો પાક રોકિા િડની છાલના ઉકાળાથી ઘા ધોિો. પછી તમા િડની છાલન ચણદ ભરી પાટો બાધિો.

ઘામા જીિાત પડી હોય તો િડના દધન ઘામા ભરી પાટો બાધિો. દીિસમા બ-તરણ િાર આ રીત ઘા ધોઈન િડન

દધ ભરવ.

સકા નાળીયરના કોપરાન ખાડી તનો ભકો કરિો અન સકિિો. તમા આમલીના કચકાની છાલની ૧/૨ ગરામ ભકી

મળિી ખબ મસળિાથી તમાથી તલ નીકળશ. એ તલ ચોપડિાથી િાગલા અગમાન લોહી સાફ થાય છ અન જખમ

રઝાય છ.

તરાસદાયક ઘા પર ઘીલોડીના પાનનો રસ ચોપડિો.

(૯) પર ઝરતા ઘા પર મસરની દાળ િાટી ચોપડિાથી ફાયદો થાય છ.

મથીના દાણા અથિા તના પાનન બારીક િાટીન લપ કરિાથી વરણનો દાહ તથા સોજો મટ છ.

લસણની કળી િાટી લપ કરિાથી પાકલા ઘામા પડલા કીડા મરી જાય છ.

હળદરન િાગલા ઘા પર દબાિી દિાથી લોહી નીકળત બધ થાય છ.

હળદરન તલમા કકડાિી ત તલ જલદી ન રઝાતા અન િારિાર ભરાતા ઘા પર ચોપડિાથી ઘા જલદી રઝાઈ જાય

છ.

ઉમરાના પાનની લગદી ગમ તિા તાજા ઘા પર બાધિાથી ત જલદી રઝાય છ.

પાકા સીતાફળની છાલથી ઘા રઝાય છ.

સીતાફળીના પાન ખાડી ચટણી બનાિી, સીધિ મળિી ઘા પર પોટીસ બાધિાથી ઘામા પડલા કીડા મરી જાય છ.

સીતાફળીના પાન, તમાક અન કોરો ચનો મધમા મળિી ઘા પર બાધિાથી ઘામા પડલા કીડા મરી જાય છ.

147

ઉડા ઘા પડયા હોય, કમ કરી રઝાતા ન હોય, તમાથી પર નીકળત હોય તો ઘારાન સાફ કરી િડના કણા પાન લસોટી

ખબ ઝીણી બનાિલી ચટણી ઘારામા ભરી પાટો બાધિો.

ઘા રઝિિા િડ ક પીપળાની છાલના ઉકાળાથી તન ધોિા.

ઘામા કીડા પડયા હોય તો ઘામાથી કીડા કાઢી, લીમડાના પાનના ઉકાળાથી ઘા ધોઈ, રાઈના ચણદમા થોડ ઘી મળિી

પાટો બાધિાથી ઘા થોડા દીિસમા જ ભરાઈન મટી જાય છ. આ ઉપાયથી નિા કીડા પણ થતા નથી.

તમાકની ધણી ઘા ક ચાદા પર આપિાથી ઘામા પડલા કીડા મરી જાય છ.

રાઈના ચણદન ઘી-મધમા મળિી લપ કરિાથી ઘામા પડલા કીડા મરી જઈ બહાર નીકળ છ. (૨૩) હીગ અન

લીમડાના પાન િાટી લપ કરિાથી ઘામા પડલા કીડા મરી જાય છ.

ચાદા પાકી તમા જીિાત પડી હોય તો ઘા સાફ કરી િડન દધ દીિસમા તરણ-ચાર િાર ભરવ.

પીસલા તલમા ઘી અન મધ મળિી ઘા પર મકી પાટો બાધિાથી જલદી રઝ આિ છ. (૨૬) લસણની કળીઓ િાટી

રસ કાઢી તરણ દીિસ ચોળિાથી શરીરમાની ગરમીન લીધ શરીર પર ફલાયલા લાલ ચાદા મટ છ.

ઘામાથી લોહી નીકળત હોય તો મીઠાના પાણીમા ભીજિલો પાટો બાધિાથી ઘા પાકતો નથી અન જલદી રઝ આિ છ.

પાણીમા ખાડ ઓગાળી દીિસમા ચાર િાર ઘા પર લગાડિાથી ઘાની આસપાસ રહલો ભજ ખાડ શોષી લતી હોિાથી

અન ખાડન પડ ઘા પર રચાતા એમા જ ત પરિશી શકતા નથી. આથી ઘા રઝાઈ જાય છ. બીજા દીિસ ગરમ પાણીથી

ઘાન સાફ કરિાથી ખાડન પડ નીકળી જાય છ, તની સાથ કચરો પણ નીકળી જાય છ.

શરીરના કોઈ પણ ભાગ પર કોઈ પણ પરકારનો જખમ થયો હોય તો તયા સિમતર સતત લગાડતા રહિાથી ઘા ઘણો

જલદી મટી જાય છ. સિમતર ચીકીતસા ભારતની પરાચીન, સરળ અન સલભ પદધતી છ જ મારા સહીત ઘણાના

અનભિની એરણ પર સો ટકા સાચી ઉતરલી છ, અન કોઈ પણ પરકારની આડઅસરથી મકત છ.

ઝડપથી ઘા મટાડિા માટ એનટીબાયોટીક મલમ િાપરી શકાય.

હરડનો ભકો દબાિિાથી ઘામાથી નીકળત લોહી બધ થાય છ.

ગગળન પાણી કરી ભરનીગળમા ભરિાથી ગમ તિો નહી રઝાતો ઘા રઝાઈ જાય છ.

ઘા રઝાયા બાદ જ નીશાન રહી જાય છ ત કાળાશ પડત ક સફદ હોય છ. કાળાશ પડતા નીશાન પર સિાર-સાજ ઘી

ચોપડતા રહિાથી ઘાન નીશાન મટી જાય છ. સફદ નીશાન પર બાિચીન ચણદ પાણીમા મળિી દીિસમા ચારક

િખત ચોપડતા રહિાથી લાભ થાય છ.

148

મહદીના તાજા પાન ઝીણા િાટી ઘા ક ઘારા પર થર કરિાથી ત ઝડપથી રઝાિા લાગ છ. ઘા ક ઘારા સાફ કરિામા

મહદીના પાનનો ઉકાળો િાપરી શકાય.

ગોળની સહજ ગરમ ચાસણીમા ચણાના ફોતરા મળિી બાધિાથી હાથ-પગનો મચકોડ મટ છ.

માર, મઢમાર, સોજામા આબાહળદર મીઠા સાથ ચોપડિી, તમ જ આબાહળદરન પા ચમચી ચણદ પાણી સાથ ફાકવ.

લોહી જામી ગય હોય તો આબાહળદર (અથિા સાદી હળદર ક એન ચણદ) અન મીઠાનો લપ કરિાથી લોહી િીખરાઈ

જાય છ અન સોજો ઉતરી જાય છ.

એડીનો દખાિો,ચીરા:

પગની પાની ક એડીઓના દખાિામા લીમડાનો કડક ઉકાળો બનાિીન હ ફાળો થિા દઈન તમા પગ બોળિા.

કાદા શકી તની પસટ બનાિી એડી પર લગાડિાથી એડી પરના ચીરા મહહનામા મટી જશ.

અખરોટના મગજન િાટી, પાણી નાખી ગરમ કરી, દખાિા પર તનો લપ કરિો. પછી એક ઈટ ગરમ કરી, તની પર

થોડ પાણી છાટી, કપડામા લપટી, ત ઈટ િડ દખાિાની જગયાએ લપ કરિાથી શીઘર પીડા મટશ.

તમારા પગમા ચીરા પડયા હોય તો પગન હ ફાળા પાણીમા ડટોલ નાખી બોળી રાખો.

પગની એડીમા દખાિો રહતો હોય તો કપડામા રતી ભરી તની પોટલી બનાિી તિી પર તન ગરમ કરી એડી ઉપર

તનો શક કરો. સિાર-સાજ ચાર આની ભાર મથી ફાકો. તરણ મહહનામા એડી દખતી બધ થઇ જશ.

અલસર

(૧) પટની અદરના ભાગમા પડતા કોઈ પણ પરકારના ચાદા (અલસર)મા ફલાિર એક અકસીર ઔષધન કામ કર છ. તાજા ફલાિરનો રસ સિાર ખાલી પટ એકાદ કપ દરરોજ નીયમીત પીિાથી અલસર સમળગ મટી જાય છ. (૨) હોજરી, આતરડા ક શરીરમા અનયતર થયલા ચાદા દરાકષ સારી રીત રઝિ છ. (૩) કાચા, પાકા, આથલા બોર ક બોરન અથાણ ખાિાથી ક બોરન શરબત પીિાથી, કોઈપણ સિરપ બોરન સિન કરિાથી અલસર મટ છ. (૪) સકી મથીનો ઉકાળો-કાઢો દરરોજ એક એક કપ દીિસમા ચાર-પાચ િાર પીતા રહિાથી અલસર-પટમા પડલા ચાદા મટ છ. અનય ચીકીતસા સાથ પણ આ પરયોગ થઈ શક. (૫) િીટામીન સી અલસર થત તથા તન િધત અટકાિ છ. એક સશોધનમા માલમ પડ છ ક જના શરીરમા િીટામીન સીની માતરા સૌથી િધ હોય તમન અલસર િધારતા એચ. પાયલોરી નામના બકટરીયાનો ચપ લાગિાની શકયતા ૨૫% ઘટી જાય છ. આથી સિારના ભોજન પહલા એક ગલાસ મોસબી, નાસપતી, સતરા અથિા જમરખનો રસ પીિાથી પટન અલસર થત નથી. આમળા ઉપરાત મોસબી, નાસપતી, સતરા, પર અન જમરખ િીટામીન ‘સી’ના ખબ સારા સરોત છ. આ રસન પાચન થયા બાદ ભોજન કરવ જોઈએ.

149

(૩૩) હડકીના ઘરલ ઉપચાર:

કાદાના રસના ટીપા નાકમા નાખિાથી હડકી બધ થાય છ.

થોડી હળદર પાણી સાથ ફાકી જિાથી હડકી બધ થાય છ.

દધમા સ ઠ ઉકાળીન તના ટીપા નાકમા નાખિાથી હડકી બધ થાય છ.

મળાનો રસ પીિાથી હડકી બધ થાય છ.

જાયફળન ચોખાના ધોિાણમા ઘસીન પીિાથી હડકી બધ થાય છ.

સ ઠ અન ગોળન ગરમ પાણીમા મળિી તના ટીપા નાકમા નાખિાથી હડકી બધ થાય છ.

ગોળના પાણીમા સ ઠ ઘસી થોડી થોડી િાર સ ઘિાથી હડકી બધ થાય છ.

શરડીનો રસ પીિાથી હડકી બધ થાય છ.

અડદ અન હહિગન ચણદ દિતા પર નાખી ધમાડો મોમા લિાથી હડકી બધ થાય છ.

નાલળયરના છોડાન બાળી તની રાખ મધમા ચાટિાથી હડકી બધ થાય છ.

ગાયન દધ ઉકાળીન પીિાથી હડકી બધ થાય છ.

ગાજર પીસીન સ ઘિાથી હડકી બધ થાય છ.

તલસીનો રસ ૧૦ ગરામ અન મધ પાચ ગરામ ભગ કરી પીિાથી હડકી બધ થાય છ.

જીર ખાિાથી હડકી બધ થાય છ.

આબાના પાદડાન બાળી તનો ધમાડો લિાથી હડકી બધ થાય છ.

જઠમધન ચણદ, ઘી, દધ ક મધમા િારિાર ચાટિાથી હડકી બધ થાય છ.

હડકી અન ઊલટી ઉપર જાયફળ દધમા ઘસીન ત દધ પીવ.

તલસીના રસમા મીઠ મળિીન નાકમા ટીપા નાખિાથી મછાદ િળ છ અન હડકી આિતી હોય તો ત બસી જાય છ.

150

ખાિા-પીિાના દોષથી હડકીની ફરીયાદ થિા લાગ છ. આિામા 4 નાની એલચી વછલકા સમત કટી એન 500 ગરામ

પાણીમા નાખીન ઉકાળો. જયાર પાણી 200 ગરામ જટલ રહ તયાર ઉતારી, કપડાથી ગાળીન લો. રોગીન આ પય નિસક

એક જ િાર પીિડાિિાથી હડકી બધ થાય છ.

(૩૪) નાના બાળકો માટ ઉપયોગી સલાહ:

ખજરની એક પશી ચોખાના ઓસામણ સાથ મળિી, ખબ િાટી તમા થોડ પાણી મળિીન નાના બાળકોન બ તરણ

િખત આપિાથી નબળા, કતાઈ ગયલા બાળકો હરષ ટપષ ટ ભરાિદાર બન છ.

એક ચમચી પાલખની ભાજીનો રસ લઈ મધમા ભળિી રોજ પાિાથી સકલકડી બાળકો શસકતશાળી બન છ.

પાકા ટામટાનો તાજો રસ નાના બાળકોન હદિસમા બ-તરણ િાર પાિાથી બાળકો નીરોગી અન બળિાન બન છ.

બાળકોન તલ ખિડાિિાથી બાળકો રાતર ઊઘમા પશાબ કરતા હોય તો અટક છ અન શરીર પષ ટ બન છ.

તલસીના પાનનો રસ પાચથી દસ ટીપા પાણીમા નાખીન રોજ પીિડાિિાથી બાળકના સ નાયઓ અન હાડકા મજબત

બન છ અન બાળક જલદી ચાલતા શીખ છ.

કાદો અન ગોળ રોજ ખિડાિિાથી બાળકની ઊચાઈ િધ છ.

ઉધરસ

ધાણા અન સાકરન ચોખાના ઓસામણમા પીિડાિિાથી બાળકોની ઉધરસ મટ છ.

દાડમના રસન ચાટણ અથિા તના ફળની છાલ પાણીમા ઘસી ચટાડિાથી બાળકોની ઉધરસ મટ છ.

એલચીન ઘીના દીિા પર સહજ શકીન િાટી મધ સાથ ચટાડિાથી ઉધરસમા ફાયદો થાય છ. (૪) દીિસમા ચારક

િખત બાળકન સહજ સહજ કોપરલ ચટાડિાથી ખાસી મટી જાય છ.

િાસના ઝાડમાથી નીકળતા સફદ ગભદન િશલોચન કહ છ. એનો ૧-૧ ચમચી પાઉડર દર ચારક કલાકના અતર મધ

સાથ ચટાડિાથી બાળકોની ખાસી મટ છ.

લસણની એક ક બ કળી દધમા પકાિી, ગાળી દધ પાિાથી બાળકોની મોટી ઉધરસ (હડકી ઉધરસ) મટ છ.

ધાણા અન સાકરન ચોખાના ઓસામણમા પાિાથી બાળકોની ઉધરસ અન શવાસ મટ છ.

કફ:

151

હળદર નાખી ગરમ કરલા દધમા સહજ મીઠ ન ગોળ નાખીન પાિાથી બાળકોની શરદી, કફ અન સસણી મટ છ.

નાગરિલના પાનન હદિલ ચોપડી, સહજ ગરમ કરી, નાના બાળકની છાતી પર મકી, ગરમ કપડાથી હળિો શક

કરિાથી બાળકનો કફ છટો પડી જાય છ.

લસણની કળીઓન કચડી, પોટલી બનાિી, બાળકના ગળામા બાધી રાખિાથી બાળકની કાળી ખાસી (હહકિગ કફ-હડકી

ઉધરસ) મટ છ.

બાળકની છાતી કફથી ભરાઈ ગઈ હોય તો તલસીના પાનનો રસ મધમા મળિી બ-તરણ િાર પાિાથી તલસીના રસન

ગરમ કરી છાતી, નાક તથા કપાળ લગાડિાથી શરદી અન કફમા ખબ રાહત મળ છ.

ચણાની દાળથી સહજ ઓછા પરમાણમા પાપડખાર અન ગોળ એકતર કરી, તમા જરાક ધાિણ મળિી બાળકન

પીિડાિિાથી કફ છટો પડ છ, બાળકની સસણી મટ છ.

નાગરિલના પાનન એરડીય ચોપડી, સહજ ગરમ કરી, નાના બાળકની છાતી પર મકી, ગરમ કપડાથી હળિો શક

કરિાથી બાળકની છાતીમા ભરાયલો કફ છટો પડી જાય છ.

હળદર અન દધ ગરમ કરી સહજ મીઠ અન ગોળ નાખી પીિડાિિાથી બાળકોના શરદી, કફ અન સસણી મટ છ.

લસણની ૧૦-૧૫ ગરામ કળી દધમા પકાિી, ગાળી, એ દધ પીિડાિિાથી બાળકોની કાળી ખાસી મટ છ.

લસણનો ૨૦ થી ૩૦ ટીપા રસ શરબતમા મળિી ચાર-ચાર કલાક આપિાથી હપીગ કફ મટ છ.

લસણની કળીઓન કચરી, પોટલી બનાિી, ગળામા બાધી રાખી િાસ લિાથી હપીગ કફ મટ છ.

લસણના રસન ઓલીિ ઑઈલમા મળિી બાળકની છાતી અન પીઠ પર ચોળિાથી હપીગ કફ મટ છ.

લસણની કળીઓન બારીક પીસી, કપડા પર પાથરી, પગના તળીય તલ ચોપડી પાટો બાધિાથી અન સિાર-સાજ

પાટો બદલિાથી હપીગ કફ મટ છ.

શરદી:

બહ નાના બાળકોન શરદીમા મધ અન આદનો રસ ભગા કરી સિન કરાિિાથી રાહત થશ.

સતનપાન કરતા નાના બાળકન માના ધાિણમા સહજ જાયફળ ઘસીન પાિાથી શરદીમા લાભ થાય છ.

જાયફળ અન સ ઠન ગાયના ઘીમા ઘસીન તનો ઘસરકો ચટાડિાથી બાળકન શરદીન લીધ થતા ઝાડા મટ છ.

152

સસણી:

બાળકન સસણી થાય તો નાગરિલન પાન અન લિીગ પાણીમા ઉકાળી, ચોળી, ગાળીન સહજ ટકણખાર નાખી

પીિડાિિાથી રાહત થાય છ.

ગાયના મતરમા ચપટી હળદર નાખી પીિડાિિાથી બાળકોની સસણી મટ છ.

ઉલટી:

ટામટાનો એક-બ ચમચી રસ દધ પીિડાિતા પહલા આપિાથી બાળકોન થતી દધની ઉલટી મટ છ.

લીબના રસમા મધ મળિી ચટાડિાથી બાળકોન દધ ઓકવ બધ થાય છ.

કરવમયા:

છાશમા િાિહડિગન ચણદ પાિાથી નાના બાળકોના કરવમયા મટ છ.

મધમા કાળીજીરીન ચણદ ચટાડિાથી બાળકોના કરવમયા મટ છ.

એક ચમચી ડગળીનો રસ આપિાથી અનન ખાતા બાળકોના ઝીણા કમી મરી જાય છ, અન ફરી થતા નથી તથા

બદહજમી પણ મટ છ.

દાત,ઝાડા:

ગ લકોઝ મળિલા પાણીમા લીબ નીચોિી બબ બ ચમચી હદિસમા ચાર િખત પાિાથી બાળકના શરઆતના દાત ખબ

જ સરળતાથી આિ છ અન ઝાડા થતા નથી.

બાળકોના પઢા પર નરમાસથી મધ અન વસિધિ-મીઠ ભળિી ઘસિાથી બાળકન સહલાઈથી દાત આિ છ.

દાત આિ ત યાર પાણી જિા ઝાડા થતા હોય તો જાિતરીન તાિડી પર શકી પાઉડર કરી મધ સાથ માતાના દધમા

આપિાથી ઝાડા મટ છ.

દાત આિ ત યાર પાણી જિા ઝાડા થતા હોય તો મકાઈના ડોડામાથી દાણા કાઢી લીધા પછી મકાઈના ડોડાન બાળી

તની ભકી (એક ક બ િાલ જટલી) પાણી ક છાશમા પાિાથી ઝાડા બધ થઈ જાય છ.

દાત આિ ત યાર આખ આિી હોય તો ફલાિલી ફટકડીન ગલાબજળમા મળિી આખમા ટીપા નાખિા તથા ફટકડી ના

નિશકા પાણીથી આખ ધોિાથી આરામ થાય છ.

153

બાળકોન ગાજરનો રસ વપિડાિિાથી દાત નીકળિામા સરળતા થાય છ અન દધ પણ સારી રીત પચ છ.

તલસીના પાનનો રસ મધમા મળિીન પઢા પર ઘસિાથી બાળકના દાત તકલીફ િગર સરળતાથી આિ છ.

બાળકોન દાત આિ ત યાર લીડીપીપરન ચણદ અથિા ફલાિલો ટકણખાર મધમા મળિી મોઢા પર ઘસિાથી અન

ટકણખારન ચણદ મધમા ચટાડિાથી સરળતાથી પીડા િગર દાત આિ છ.

જાયફળ અન સઠન ગાયના ઘીમા ઘસીન તનો ઘસરકો ચટાડિાથી બાળકન શરદીન લીધ થતા ઝાડા મટ છ.

સઠન પાણીમા ઘસી, તમા ઘી અન ગોળ મળિી, અગની પર સીઝિી, ચાટણ કરીન ચટાડિાથી બાળકોની આમસગરહણી

મટ છ.

દાડમના ફળની છાલ પાણીમા ઘસી પાણી સાથ મળિીન પાિાથી બાળકોનો અતીસાર મટ છ. (૪) બાળકના ઝાડા

બધ કરિા દાડમની છાલ પથથર પર ઘસી મધમા ચટાડિી.

થોડા તલ અન સાકર િાટી મધમા ચટાડિાથી બાળકોના લોહીના ઝાડા મટ છ.

બ એલચી અન એક ચમચી ખસખસ બદામી થાય તયા સધી શકી િાટીન મધ અથિા િાટલી સાકર સાથ ચટાડિાથી

બાળકના ઝાડા મટ છ.

પટનો દ:ખાિો:અપચો

નાના બાળકન પટમા દખત હોય અન પટ ફલી ગય હોય તો અડધી ચમચી હીગ બ-તરણ ટીપા બરાનડી ક પાણીમા પસટ

બનાિી ડટીમા લગાિિાથી પટનો દખાિો મટ છ. હીગન ગરમ કરીન પણ પટ પર ચોપડી શકાય.

તલસીના પાનના રસમા થોડી સઠ મળિીન પાિાથી બાળકોન પટની ચક મટ છ.

નાગરિલના પાનના રસમા મધ મળિી ચટાડિાથી અપાન િાયની છટ થઈ નાના બાળકોનો આફરો તથા અપચો

મટ છ.

કારલીના પાનના રસમા થોડી હળદર નાખી નાના બાળકન પાિાથી બાળકન પટ ચઢય હોય તો મટી જાય છ.

બીજારોગો:

તાદળજાનો રસ એક ચમચી ધાિણા બાળકન પાિાથી કબજજયાત મટ છ.

154

એક શર પાણીન ખબ ઉકાળી, તમા પાચ તોલા કાદાની છીણ નાખી, ઠડ થયા બાદ ગાળી, તમાથી એક ચમચી પાણી

લઈન તમા પાચ ટીપા મધ મળિી પાિાથી બાળક ઘસઘસાટ ઊઘ છ.

સફદ કાદાન કચરીન સ ઘાડિાથી બાળકોની આચકી-તાણમા ફાયદો થાય છ.

બાળકન આચકી આિતી હોય તો રદરાકષ, ટકણ અન પીપળાની િડિાઈ મધમા ચટાડિાથી રાહત થાય છ.

બાળકન ચ ક આિતી હોય તો ડટી પર હહિગ ચોપડિાથી િાછટ થઈ આરામ થાય છ.

બાળકન પટમા દખત હોય તો તલસી અન આદનો રસ સરખ ભાગ લઈ ગરમ કરી પીિડાિો. દદદ મટી જશ.

સકતાનાબાળક સકાત હોય, અગ િળત ન હોય તો સકતાનની અસરિાળા બાળકન જઠી મધનો પાિડર શીિણના

શષક ફલન સમભાગ લઇ ઘી મા પકિ કરિો. તમા સાકરનો પાિડર જોઇતા પરમાણમા વમકષ કરી ભરી રાખવ. રોજ

ચમચી ઘી બાળકન ખિડાિવ

નાગરિલના પાનના રસમા મધ મળિીન ચટાડિાથી િાછટ થઈ નાના બાળકોનો આફરો-અપચો મટ છ.

બાળકન પટમા દાખ ત યાર તના પશાબન પટ ઉપર ચોપડિાથી લાભ થાય છ.

નાના બાળકન છાશ વપિડાિિાથી દાત નીકળિામા તકલીફ થતી નથી.

ખજર ધોઈ ચોખખા સતરમા પરોિી બાળકના ગળ બાધી દવ, જથી એ ખજર સતત ચસત રહ. ખજર ખાિાથી દાત

આિિાની કોઈ પણ તકલીફ બાળકન થશ નહી. ખજર પૌષટીક હોિાથી બાળક માટ એ શકતીિધદક પણ રહશ.

લીલી તાજી હળદરનો રસ બાળકના પઢા પર દીિસમા બતરણ િખત ચોપડિાથી દાત આિિામા કોઈ તકલીફ રહતી

નથી.

લોપોહટયા- ગાલપચોળામા જઠીમધનો શીરો (સતરીના ધાિણ ક) દધ સાથ િાટીન ગાલપચોળા પર લપ કરિો.

દધ વપિડાિતા પહલા ટામટાનો એક ચમચી રસ પીિાથી, બાળકોન થતી દધની ઉલટી મટ છ.

બાળકોન એક ઔષધ

બાળકોન એક ઔષધ લીબનો રસ ૩ ચમચી, ચનાન નીતારલ પાણી ૨ ચમચી, મધ ૧ ચમચી અન અજમાન બારીક

ચણદ ૧ ચમચી મીશર કરી બાટલીમા ભરી રાખવ. નાના બાળકોન એમાથી ૧૦ ટીપા જટલી દિા સિાર-સાજ પાિાથી

ધાિણ ન પચત હોય તો આ ઔષધ હીતાિહ છ. એનાથી બાળકોની પટની ચક, આફરો, ઉબકા, ઉલટી, ઝાડા અન

િાયના જદા જદા િીકારોમા તથા સતનપાન કરતા બાળકોમા સતનપાન કયાદ પછી ધાિણ કાઢી નાખતા હોય એિી

155

બધી િીકતીઓમા ઉપયોગી થાય છ. લીબ ખાટ હોિા છતા પીતતશામક છ. એ િાયન પણ શમન કર છ અન જઠરાગની

પરદીતત કર છ.

(૩૫) સતરીઓના રોગો અન ઉપાય:

હહસ ટીરીયા:

ખજર થોડા મહહના વનયવમત ખાિાથી િારિાર મછાદ આિતી હોય તિી સ તરીઓની હહસ ટીરીયા મટ છ.

લસણન પીસીન નાકથી સઘિાથી હહસ ટીહરયાની મછાદ મટ છ.

માવસક-લોહીિા (રકતપરદર) :

સ તરીઓન માવસક િખત ખબ પીડા થતી હોય ક માવસક બરાબર ન આિત હોય તો તલ ખાિા, એક તોલો કાળા તલન

િીસ તોલા પાણીમા ઉકાળવ, પાચ તોલા પાણી બાકી રહ એટલ તમા ગોળ નાખી ઉકાળી પીિાથી માવસક સાફ આિ

છ.

માવસક સાફ લાિિા અખરોટના છોડાનો પાણીમા ઉકાળો બનાિી તમા જનો ગોળ મળિીન પીિાથી બહનોન ચડી

ગયલ માવસક શર થાય છ.

ગાજરન સિન સતરીન માવસક વનયવમત બનાિ છ અન ગભાદશયન સકોચન કર છ.

હહિગન સિન કરિાથી ગભાદશય સકોચાય છ. માવસક સાફ આિ છ અન પટનો દાખાિો મટ છ.

કાચો કાદો ખાિાથી માવસક સાફ આિ છ અન દાખાિો થતો નથી.

માવસક સમય િધાર રકતસતરાિ થતો હોય અન ચકકર આિતા હોય તો તલસીના રસન મધમા મળિીન પીિાથી


તલસીના બીજનો ઉકાળો બનાિીન પીિાથી માવસક વનયવમત-યોગયમાતરામા આિ છ.

બહનોન થતો િધ પડતો માવસક સતરાિ, લાલ પશાબ, લોહીના ઝાડા, લોહીિા, જિા દદોમા ઈસબગલનો હહમ ક ફાટ

ખાડ મળિી રોજ લિાથી લાભ થાય છ.

લોહીિા – ખબ માવસકસતરાિ : જઠીમધન ચણદ ૧૦ ગરામ લઈ, ચોખાના ધોિરામણમા ભળિી, સાકર નાખી સિાર-સાજ

પીવ.

156

પાક કળ ઘી અન સાકર સાથ લિાથી લોહીિા મટ છ.

જીરા અન સાકરન ચણદ સપરમાણ લિાથી રકતપરદર અન લોહીિા મટ છ.

દરરોજ ગાજરનો ૧૦૦ ગરામ રસ પીિાથી સ તરીઓન લોહીિા (રકતપરદર)મા તરત જ ફાયદો થાય છ.

પરદર અન બહમતર:

પાકા કળા, આમળાનો રસ ન સાકર એકતર કરી પીિાથી સ તરીઓના પરદર અન બહમતર રોગ મટ છ.

જીરા અન સાકરન ચણદ પચીસ પસાભાર, ચોખાના ધોિાણમા પીિાથી સ તરીઓન સિતપરદર મટ છ.

એક પાક કળ અધાદ તોલા ઘી સાથ સિાર-સાજ ખાિાથી પરદર રોગ મટ છ.

વનયવમત રીત વતરફળાચણદ ચોખાના ધોિાણ સાથ લિાથી શવતપરદર મટ છ.

ધાિણ:

તરણ તોલા મથીનો લોટ લઈ રાતર િીસ તોલા દધમા પલાળી રાખિો. સિાર પાચ તોલા ઘી ગરમ કરી તમા દધમા

ભીજિલો મથીનો લોટ નાખી એકરસ કરી ઉતારી લવ. પછી તમા બ તોલા ગોળ નાખી બરાબર વમકસ કરી પરસતા

સ તરીન એકિીસ હદિસ સધી ખિડાિિાથી ધાિણ છટથી આિ છ.

જીરાની ફાકી લિાથી સ તરીન ધાિણ િધ છ.

જ સ તરીઓન પરત ધાિણ ન આિત હોય તમણ ચોળાન શાક િધ તલમા બનાિી ખાિાથી ધાિણ આિ છ.

તિરની દાળનો સપ બનાિી ૨ થી ૩ ચમચી ઘી નાખીન પીિાથી ધાિણ િધ છ.

પરસતાન ધાિણ ઓછ આિત હોય તો દધમા ગઠોડા મળિી પાિા.

ધાિણ િધારિા અખરોટનો પાિડર કરી, ઘઉના રિામા ભળિી, તન ઘીમા શકી, દધ અન ખાડ નાખી શીરો બનાિી

રોજ ખાિાથી માતાન ધાિણ િધ અથિા અખરોટના પાન ચણદ અન ઘઉના રિાની ઘીમા પરી બનાિી ખાિી.

ગઠોડા અન કાળા મરી પાણી સાથ બારીક િાટીન ત દધમા મળિી (ખાડ નાખી) માતાન રોજપીિડાિિાથી તના

ધાિણમા િધારો થાય છ.

ધાિણ ઓછ આિત હોય તો દરરોજ હદિસમા બ િખત જીરાન ચણદ લવ.

157

જનમતા જ બાળક ગજરી ગય હોય અથિા ધાિણ બાળક ગજરી જાય તયાર સતનમા ખબ જ ધાિણ ભરાઈ આિ છ

અન ગમડ પાકત હોય એિી ખબ જ િદના થાય છ. એ િખત કિારના મળ અન હળદરનો લપ કરિાથી ધાિણ

ઓછ થઈ જાય છ, િદના મટી જાય છ.

સિાિડ:

ધીમા શકલી હહિગ ઘી સાથ ખાિાથી સિાિડી સ તરીન ચકકર ન સળ મટ છ.

સિાિડમા સ તરીઓએ સિાનો ઉપયોગ છટથી કરિો જથી ધાિણ સાર આિ છ, કમર દાખતી નથી અન ખાધલ પાચન

થાય છ.

તાદળજાના મળ િાટીન ચોખાના ઓસામણમા પીિાથી સિાિડી અન સગભાદનો રકતસતરાિ મટ છ.

સિાિડી સ તરીન ભખ ન લાગતી હોય તો પા ચમચી અજમાન ચણદ, બ ચમચી આદનો રસ અન સોપારી જટલો ગોળ

મળિી સિાર અન રાતર ખાિાથી ખબ ભખ લાગ છ.

સગભાદ સતરી ગોળની રાબમા સહજ ગઠોડા મળિી તન વનયવમત સિન કરશ તો તન નોમદલ હડલલિરી આિશ.

સિાિડના તાિમા અન સિાિડ પછી થતા કમરના દાખાિામા અજમો અડધી ચમચી, સ ઠ અડધી ચમચી અન ઘી બ

ચમચી ભગ કરી સિાર અન રાતર ખાિાથી તાિ અન કમરનો દાખાિો મટ છ.

સિારોગ અન સિાિડના અનય દોષ ઉપર અજમાન ચણદ અન ગોળ એકતર કરી એક નાની તપલીમા લો. એમા એક

ગલાસ પાણી ભળિી ગરમ કરિા મકો. પાણી બળીન અડધ થઇ જાય તયાર નીચ ઉતારી લો. તયાર થયલો કાઢો બ-બ

ચમચા સિાર-સાજ પીઓ. આ કાઢો તરણ-ચાર હદિસ ચાલશ. પીતી િખત ફરીથી ગરમ કરી લિો. આ કાઢો પદરક

હદિસ લિાથી પરસતાન સિાિડના દોષો નડતા નથી.

હહિગની ધમાડી પરસિ સમય જનન અિયિન આપિાથી પરસિ સરળતાથી થાય છ.

કળથીનો ઉકાળો પીિાથી ગભદપાત ક પરસિ પછી સ તરીઓના ગભાદશયની પરપરી શદધદધ થાય છ.

તલ, જિ અન સાકરન ચણદ મધ સાથ ખાિાથી સગભાદ અન સિાિડી સ તરીઓનો રકતસ તરાિ બધ થાય છ.

સિાિડી સ તરીન કયારક ધાિણનો િગ ચડી જતા, કોઈ િાર સ તનન સોજો આિ છ અન િદના થાય છ. તના પર

નાગરિલન પાન ગરમ કરી બાધિાથી એકઠ થયલ ધાિણ છટ પડી જાય છ અન સોજો ઊતરી જાય છ ન પીડા મટ

છ.

158

ઘઉની સિન પાણીમા બાફી, ત પાણી કપડાથી ગાળી લઈન, ૨૦૦ ગરામ પાણીમા ૩ થી ૪ ચમચી ચોખ ખ ઘી નાખી

પરસિ થનાર સ તરીન પાિાથી પરસતી સરળતાથી અન જલદી થાય છ.

આમળા, હરડ, સકો ફદીનો, પીપરીમળ, સ ઠ, મથી દસ ગરામન મીઠ પાચ ગરામ લઈ, બધાન સાથ લસોટી, ચણદ બનાિી,

તમા ૧૦ ગરામ ગગળ મળિી, લસણના રસમા પાચ પાચ ગરામની ગોળીઓ બનાિી, પાણી સાથ લિાથી પરસવત બાદ

સ તરીઓન થતો કમરની નીચનો ભાગનો દાખાિો ઓછો થાય છ.

સ તરીઓન ઘણીિાર પરસવતમા વિલબ થાય છ. દદદ જવ ઊપડવ જોઈએ તવ ઊપડત નથી. ત િખત બન તટલો જનો

ગોળ ૩૦ થી ૪૦ ગરામ લઈ, ૧૦૦ ગરામ પાણીમા નાખી, ગરમ કરી, ઓગાળી લઈ તમા ફલાિલો ટકણખાર ૨ ગરામ

જટલો મળિીન પાિાથી જલદીથી અન સખથી પરસિ થાય છ.

તલસીના પાનનો રસ પીિાથી પરસિની પીડા ઓછી થઈ જાય છ.

તદરસ ત ગાયના તાજા છાણન કપડાથી ગાળી ૭૫ વમલી. જટલો રસ લઈ તમા તટલ જ ગાયન દધ મળિીન

વપિડાિિાથી બાળક જન મ યા પહલા ગભાદશયમા મરણ પામ ય હોય તો મરલા બાળકન બહાર લાિિામા ઉપયોગી થાય

છ.

સગભાદ:

લવિિગન ગરમ પાણીમા ભીજિી એ પાણી પીિાથી સગભાદ સ તરીઓની ઊલટી મટ છ.

ધાણાન ચણદ પા તોલો અન સાકર એક તોલો ચોખાના ધોિાણમા પીિાથી સગભાદ સતરીની ઊલટી મટ છ.

નારગી ખાિાથી સગભાદ સ તરીઓના ઊબકા અન ઊલટી મટ છ.

બીજા રોગો:

માવસક ધમદની અવનયવમતતા ક દદદમા ડગળીના રસની સાથ જ મધ લિાખી ઘણો લાભ થાય છ. તમા ડગળીના 3-4

ચમચી તથા મધની માતરા એક ચમચી હોિી જોઈએ

આમળાના રસ મધ સાથ લિાથી સ તરીઓની યોવનનો દાહ મટ છ.

ઊલટી, ઉબકા, અપચો, આફરો, કફના રોગો, ઉદરશળ િગર સિાિડી સ તરીની ફહરયાદોમા અડધી ચમચી જટલ અજમાન

ચણદ રોજ સિાર અન રાતર નિશકા પાણી સાથ લિાથી આરામ થાય છ.

અધી ચમચી સ ઠન ચણદ અન એક ચમચી ગોળ સિાર અન રાતર લિાથી ગભાદશયના દોષ મટ છ અન ગભાદશય

મજબત બન છ.

159

રોજ સિારમા એક લવિિગ ૪૦ હદિસ સધી ખાિાથી ગભદ રહિાની સભાિના રહતી નથી.

(૩૬) કષય: કનસર: કૉલરા

કષય

સફદ કાદા ૧૨૫ ગરામ, એટલા જ ઘીમા શકીન એકિીસ હદિસ સધી ખાિાથી કષયરોગીના ખિાઈ ગયલા ફફસા

મજબત થાય છ અન ફફસાના જ ત નાશ પામી કષયરોગ મટ છ.

કષયની કોઈ પણ દિા કરાિી શક તમ ન હોય તઓએ બકરીના ૨૦૦ ગરામ દધમા થોડ મીઠ નાખી સિારસાજ

પીિાથી દદીન બળ ટકી રહશ. કફ સહલાઈથી નીકળી જશ અન શરીર િધ સકાઈ જત અટકશ.

સાકરમા એનાથી અધાદ ભાગન હળદરન ચણદ મળિી, તમાથી એક એક ચમચી ચણદ મધમા હદિસમા તરણ િખત

લિાથી કષયનો તાિ, ઉધરસ અન કષયની શરદી મટ છ.

ખજર, દરાકષ, સાકર, ઘી, મધ અન પીપર સરખ ભાગ લઈ તન ચાટણ બનાિી દરરોજ બ-તરણ તોલા જટલ ચાટણ

ચાટિાથી કષય, કષયની ખાસી અન શવાસમા ફાયદો થાય છ.

તાજા માખણ સાથ મધ ખાિાથી કષયમા ઘણો ફાયદો થાય છ.

અરડસીના પાનનો રસ ૨૫ થી ૩૦ ગરામ, તમા લસણના રસના ૧૦ થી ૨૦ ટીપા નાખી રોજ સિાર-સાજ પીિાથી

કષયરોગ મટ છ.

લસણ િાટી, ગાયના દધ અન ઘી સાથ મળિી, રોજ ખાિાથી કષયરોગ મટ છ.

સાજ એક ગ લાસ દધમા એક ખજર ભળિી દો. રાતર દધન પષ કળ ઉકાળો, દધ ઠડ પડ એટલ સતા પહલા ખજર

ચાિીન ખાઈ જાિ ન ઉપર દધ પીિો. ઉપર મજબ સિાર-સાજ પરયોગ કરિાથી કષયરોગમા ખબ જ ફાયદો થાય છ.

કષય – સાભાર: િલલભ ગાડા

કષય આસિ અન અરીષટ ‘કષય’મા ખબ જ હીતાિહ છ. કષય એટલ ટી.બી.. આ િીકતીમા શરીરની રસ, રકત, માસ, મદ,

અસથી, મજજજા અન શકર આ સાત ધાતઓનો હરાસ-કષય થાય છ. શરીરન િજન ઘટત જાય છ.

અડદની દાળ પાણીમા પલાળી રાખી, િાટી, તમા મીઠ, મરી, હીગ, જીર લસણ અન આદ નાખી િડા કરિા. તન ઘીમા

અથિા તલમા તળીન ખાિાથી કષય મટ છ.

160

અશવગધા, ગળો, શતાિરી, દશમલ, બલા, અરડસી, પષકર મળ તથા અતીસનો એક ચમચા જટલા ભકાન બ ગલાસ

પાણીમા એક કપ બાકી રહ તયા સધી ઉકાળી, ગાળી, સિાર-સાજ બ િખત પીવ.

કોળાનો અિલહ-ખાિાથી કષય મટ છ.

ખજર, દરાકષ, સાકર, ઘી, મધ અન પીપર સરખ ભાગ લઈ તન ચાટણ બનાિી દરરોજ ૨૦-૩૦ ગરામ ખાિાથી કષય અન

કષયની ખાસી મટ છ.

તાજા માખણ સાથ મધ લિાથી કષયના દદીન ઘણો ફાયદો થાય છ.

લસણનો રસ અન અરડસીના પાનનો રસ અથિા માતર લસણન િાટી, ગાયના ઘી અન ગરમ દધમા મળિી પીિાથી

કષયરોગ મટ છ.

કળન તાજ પાણી દર બ કલાક એકક કપ પીિાથી કષય કાબમા આિી મટી જાય છ. કળન પાણી ૨૪ કલાક સધી

તાજ - ઉપયોગમા લઈ શકાય તવ રહ છ.

કષયરોગી માટ દધી અતી હીતકારી છ.

દરરોજ સીતોપલાદી ચણદ દધ ક પાણી સાથ લિાથી કષય મટ છ. અનય ચીકીતસા સાથ પણ આ પરયોગ કરી શકાય.

જરરી પરમાણમા કોડીની ભસમન માખણ સાથ સિન કરિાથી કષય મટ છ.

ટી.બી.મા તબીબી સારિાર સાથ દરરોજ સિાર, બપોર, સાજ દધમા એટલ જ ચનાન નીતય પાણી ઉમરી પીિાથી

લાભ થાય છ. કલ પરમાણ રોગની ઉગરતા મજબ નકકી કરવ. પરયોગ નીદોષ છ અન એમા કોઈ ભય નથી.

દરરોજ શકય એટલા િધ પરમાણમા કોળ ખાિાથી કષય રોગ જલદી મટ છ. કોળાની બરફી પરાકતીક ચીકીતસામા એક

અકસીર ઔષધી છ. કષયરોગી પોતાની મખય ચીકીતસા સાથ સહાયક ચીકીતસા તરીક પણ કોળ ઉપયોગમા લઈ શક.

જનાથી આશચયદજનક લાભ થાય છ.

અરડસીનો રસ અન ગળોનો ઉકાળો રોજ નીયમીત પીિાથી કષય કાયમ માટ મટ છ.

સાત લીડીપીપરન ૨૫૦ ગરામ દધમા ઉકાળી પીપર સાથ પી જવ. બીજા દીિસ ૧ પીપર ઉમરિી. એમ ૧૧ દીિસ

સધી ૧-૧ પીપર ઉમરતા જઈ જરર પરમાણ દધ પણ િધારવ. પછી ૧-૧ પીપર ઘટાડતા જઈ ૨૧મા દીિસ મળ

સથીતીમા આિી જવ. આ પરયોગથી કષય રોગીન ખબ લાભ થાય છ.

કષયની સારિારમા બીજી દિાની સાથ સાથ સમાન ભાગ મધ અન સાકર તથા મધ કરતા અડધ ગાયન ઘી મીશર કરી

૧-૧ ચમચો દીિસમા તરણક િખત લિાથી છએક માસમા ફાયદો થઈ શક.

161

તરણથી ચાર ચમચી ‘અશવગધારીષટ’ જમયા પહલા બપોર અન રાતર એમા એટલ જ પાણી નાખીન પીિો. કષયની

દિાઓનો કોસદ આ સાથ ચાલ રાખિો. અશવગધારીષટ શરીરના આતરીક માગોન-સરોતોન ચોકખા કરી રસ, રકતાદી

ધાતઓના પોષણકરમન મદદ કરી જઠરાગની પણ પરદીતત કર છ. જથી આહાર સારો લિાય છ અન િજન િધિાથી

શરીર પષટ બન છ. કષયમા બથી ચાર ચમચી ‘િાસાસિ’ સિાર-સાજ લિાથી કફ થતો બધ થાય છ. આ બન કષયના

સહાયક ઔષધો છ.

કનસર

કનસર િધાર પડતી શકલી, બળી ગયલી ક ખલલી ભઠઠી પર બનાિલી િાનગીમા કાળા પડી ગયલા ભાગમા પોલી

સાઈકલીક એરોમટીક હાઈડરોકાબદન જમા થાય છ જ ખાિાથી કનસરની શકયતા ૭૦થી ૮૦ ટકા િધી જાય છ. કોબીજ,

ફલાિર અન સરસિ કનસરમા ઉપયોગી છ. કનસરની દિા જિા જ કનસર િીરોધી રસાયણો ફલાિરમા હોય છ, જ

મોટા આતરડામા રહલા કનસરના જીિાણઓનો નાશ કર છ. એલાઈલ-આઈસોથીયોસાઈનટ(AITC) તરીક ઓળખાત

અાા રસાયણ જયાર અાા શાકભાજીન કાપિામા, ચાિિામા, રાધિામા ક પચાિિામા આિ છ તયાર છટ પડ છ.

બરાસીકા િગદના શાકભાજીમાના રસાયણો મોટા આતરડામાના કનસરના જીિાણઓની વદધી અન કોષ િીભાજનની

પરકરીયાન ખતમ કરી નાખ છ. આ રસાયણ ફફસાના કનસરન રોકિામા પણ અસરકારક છ. કનસરન રોકિા માટ અાા

શાકભાજીન િધ પરમાણમા સિન કરવ જરરી છ.

કનસરની માતર શરઆત હોય તો કાળી ગાયન મતર ૧૫ ગરામ સતરાઉ કપડાથી ગાળી તમા ૮-૧૦ પાન કડિા

લીમડાના અન ૮-૧૦ પાન તલસીના િાટીન નાખિા અથિા એ પાન આખા જ ખબ ચાિીન ખાઈ ઉપરથી મતર પીવ.

પરયોગ નીયમીત કરિાથી કનસર િધત અટક છ.

કાચનારની છાલ અન તરીફલાનો ઉકાળો નીયમીત પીિાથી કનસરમા ફાયદો થાય છ.

આખ અનાજ, કઠોળ, ફળફળાદી અન કોબીજ લિાથી તમા રહલ ફાઈબર કનસર થત રોક છ. (૫) રોજ ઓછામા ઓછા

બ ટામટા ખાિાથી આતરડા, હોજરી અન ગદાન કનસર થત અટકાિી શકાય છ.

દરરોજ એકી સાથ થોડી થોડી કરીન આખા દીિસ દરમીયાન દોઢથી બ કીલોગરામ જટલી તાજી દરાકષ ખબ ચાિીન

ખાિાનો વયિસથીત પરયોગ કરિાથી કનસર જિો ભયકર અસાધય વયાધી મટી ગયાના દાખલા પણ બનયા છ.

હળદરનો તાજો રસ એક મોટા ચમચા જટલો અથિા હફાળા પાણી સાથ ૧-૧ ચમચી હળદર સિાર, બપોર, સાજ

લિાથી પટના અમક પરકારના કનસરમા લાભ થાય છ.- સાભાર:ગાડા િલલભ

કૉલરા

આબાના ૨૦ ગરામ જટલા મરિા િાટી દહી સાથ લિાથી કૉલરામા ફાયદો થાય છ.

162

કૉલરાનો ઉપદરિ ચાલતો હોય તો રાતર ભોજન કયાદ પછી ડગળીના રસમા ચણા જટલી હીગ ઘસી, તમા િરીયાળી અન

ધાણા ૧-૧ ગરામ મળિી પીિાથી કૉલરાનો ભય રહતો નથી.

કૉલરાના હમલા િખત દરદીન ડગળીનો રસ િારિાર આપિાથી આરામ થાય છ. કૉલરામા શરઆતથી જ ૦.૧૬

ગરામ હીગ મળિીન અધાદ અધાદ કલાક ડગળીનો રસ પીિાથી કૉલરા મટ છ. (૪) કૉલરામા શરીર ઠડ પડી જાય તો

ડગળીના રસમા આદનો રસ તથા મરીન ચણદ મળિીન આપિાથી પન: ગરમી આિ છ અન દરદનો િગ ઓછો થાય

છ.

લીબ અન ડગળીનો રસ ઠડા પાણીમા મળિીન લિાથી કૉલરામા ઉતતમ ફાયદો થાય છ.

જાયફળન ૧૦ ગરામ ચણદ ગોળમા મળિી ૩-૩ ગરામની ગોળીઓ બનાિી એક એક ગોળી અડધા અડધા કલાક

આપિાથી અન ઉપર થોડ ગરમ પાણી પીિડાિિાથી કૉલરાના ઝાડા બધ થાય છ.

મધ અન મીઠ પાણીમા મળિી પીિાથી કૉલરાની અશકતી અન ડીહાઈડરશન મટ છ.

કારલાનો રસ પીિાથી કૉલરા મટ છ. - સાભાર:ગાડા િલલભ

(૩૭) અનય રોગોની સામાનય ટીતસ:

પગમા કાટો ક કાચ િાગયો હોય અન નહહ નીકળતો હોય તો ગોળ ગરમ કરી એની પોટીશ એ જગયાએ બાધી દિાથી

બીજ હદિસ કાટો ક કાચ ઉપર આિી જશ.

પગમા ક બીજ કાચ,કાટો ક ખીલી િાગી હોય તો રાયન ચણદ ઘી અન મધ જોડ મળિી એ જગયાએ ચોપડીન પાટો

બાધી દો, બીજ હદિસ અદર ઘસી ગયલી િસત બહાર આિી જશ.

ખબજ ઠડી લાગતી હોય અન શરીર ધરજત હોય તો રાઈના ચણદ(પાિડર)ન મધ સાથ મળિી પગના તલળયા પર લપ

કરો. િીસ મીનીટ પછી લપ કાઢી નાખિો. ઠડી અન ધરજારી જતી રહશ.

હડતથહરયાના રોગીએ શદધ મધમા ફલલો સહાગા મળિી થોડ થોડ ચાટવ જોઈએ.

હહસટીહરયાન કારણ ક અનય કારણ વયસકત બ ભાન થઈ જાય તયાર ડગળીન કાપી ક તન છદીન સ ઘાડિાથી રોગી

ભાનમા આિ છ.

િાઈ ક ફફરામા પાકા કોળાના રસમા જઠીમધન ચણદ મળિી રોજ પીવ.

ચકકરની બીમારીમા ગોળ સાથ ગઠોડાન વનયવમત સિન કરવ.

163

અડહદયો િા (ચહરાનો લકિા)મા અખરોટના તલન રોજ ચહરા પર માલીસ કરવ.

હાથ-પગમા કળતર થતી હોય તો લસણ અન સ ઠન ઘીમા શકી મધ સાથ થોડા હદિસ ખાિાથી કળતર દર થાય છ.

તલરસીમા લસણન પીસીન સહજ ગરમ કરીન દદીન છાતી પર બાધિાથી તલરસી (ફફસામા પાણી ભરાવ) જિા

દદદમા રાહત થાય છ.

ગોળ સાથ હદિસમા તરણ િાર હરડ લિાથી વપતતનો નાશ થાય છ.

રીગણ શકીન, તમા દહી મળિી, િાટીન (ક દહીમા ભરત કરીન) િાળા ઉપર ૭ હદિસ બાધિાથી િાળો મટ.

લકિાના રોગીન ગોદતી ભસમ અન ચોપચીની ચણદ 10 ગરામ લઈ તમા ઝરકચોલાન ચણદ 2 ગરામ મળિી સારી રીત

ઘ ટી વમશર કરી સિાર સાજ 3 ગરામ મધ ક પાણી સાથ આપિાથી ઘણો જ ફાયદો થાય છ.

અચાનક લકિાની અસર જણાય ક લકિાનો હમલો થાય ક તરત દદીન ૧૦૦ ગરામ તલન તલ ગરમ કરી પાવ અન

ગરમાિો આપિો. આખા શરીર ચપી કરિી. ડોકટરન તયા પહોચતા સધી ચાલ રાખિી. મોટાભાગ ડોકટર પહોચશ ત

પહલા આરામ થઇ જશ!

અચાનક ભલથી પટમા ઝર ગય હોય અન િધાર િાર લાગી ન હોય તો એક ચમચી રાઈન ઠડા પાણીમા લસોટીન બ

ગલાસ પાણીમા નાખી હલાિીના જલદી પી જવ. આ દરિ પટમા જિાથી ઉપરાઉપરી ઊલટીઓ થિાથી ઝર નીકળી

જતા ઝરની મારકશસકત ઘટી જશ.

એક પાકા લીબના રસમા મધ મળિીન ચાટિાથી જાડાપણ (મદસિીપણ) મટ છ. આ ઉપરાત પાકા લીબનો રસ અઢી

તોલા તથા મધ લઈ, િીસ તોલા સહજ ગરમપાણીમા મળિી જમયા બાદ તરત પીિાથી પણ એક-બ મહહનામા

જાડાપણ મટ છ.

હડતથહરયાના રોગીએ શદધ મધમા ફલલો સહાગા મળિી થોડ થોડ ચાટવ જોઈએ.

ટોસનસલ થાય તયાર એરડના પાનન આછા તાપમા શકીન તના પર મધ ચોપડો અન બન તરફ ગાલ પર ચોટાડયા

પછી પટટી બાધો. આ રીત કરિાથી ફાયદો થશ.

કહિાય છ ક જ ઘરના આગણામા તલસી હોય છ, એ ઘર કાયમ પવિતર અન શદધ રહ છ. તલસીના આ નાના એિા

છોડમા મોટા-મોટા રોગ દર કરિાની શસકત રહલી છ.

જો આપન ઉઘ ન આિિાની બીમારી હોય તો રાતર સતા સમય પગના તલળય સરવસયાન તલ લગાિી શકો છો.

એક કપ ગલાબ જળમા અડધ લીબ વનચોિી સિાર સાજ ત પાણીથી કોગળા કરિાથી મોની દગધ દર થાય છ.

164

જમિામા 2 કળાન સિન કરિાથી ભખ ઉઘડ છ.

આબળાન સકિી તન ખાડી દો દરરોજ સિાર સાજ આબળાનો પાિડર લિાથી ઉધરસમા રાહત રહ છ.

1 ચમચી શદધ ઘીમા હીગ મળિી પાણી સાથ લિાથી પટનો દખાિ દર થાય છ.

ટામટા પીસી ચહરા પર તનો લપ લગાિિાથી તિચા કાવતમય અન ચમકદાર બન છ. ખીલ, ડાઘ ધબા અન

કરચલીઓ દર થાય છ.

જો આપન પરસિાની બીમારી હોય તો નહાિાના પાણીમા ફટકડી નાખીન સનાન કરો.

કકોલા પાણીમા લીબ વનચોિીન પીિાથી કબજીયાતની બીમારી દર થાય છ.

સતા પહલા સરસીય ક ઘી નાભી પર લગાિિાથી હોઠ મલાયમ રહ છ.

તલસીનો બીજી િસતઓ સાથ મળ કરિાથી અનક રોગની સારિાર થઇ શક છ. તની મદદથી

કદરતી રીત રોગમાથી છટકારો મળિી શકાય છ. અહી આપલા કટલાક ગણકારી ઉપચાર

અજમાિી જઓ -

ચોમાસામા જયાર મલહરયા, ડનગય જિા તાિના િાિડ ફલાય છ, તયાર આદ , મરી, લવિિગ, તલસી, તજ, એલચીની ચા

દદી માટ ઔષવધન કામ કર છ.

બરોનકાઇહટસ, અસથમા, ખાસી માટ તલસી અકસીર છ. તલસીના ૧૫-૨૦ પાનન અડધો લલટર પાણીમા પાણી અડધ રહ

તયા સધી ઉકાળો. આ પાણી હદિસમા તરણ-ચાર િાર પીિાથી રાહત રહશ.

હદય સિસથ રહ ત માટ રોજ સિાર વનયવમત તલસીના પાચ પાન ખાિાન રાખો.

તલસીમા પથરીન પણ ઓગાળી નાખિાની કષમતા રહલી છ. છ મહહના સધી વનયવમત રપ દરરોજ એક ચમચી

તલસીનો રસ પીઓ. પથરી ઓગળીન પશાબ િાટ નીકળી જશ.

મોમા ચાદા પડયા હોય તો તલસીના ચાર-પાચ પાન ચાિી જાિ. એનાથી મોના ચાદામા રાહત મળશ.

તિચા સબવધત રોગીએ તલસીનો રસ તિચા પર લગાિિો. આ કદરતી ઉપચારથી તિચાના ઘા ધીર ધીર સારા થઇ

જશ.

તલસીના પાનન સકિીન તનો પાઉડર બનાિી લો. આ પાઉડર દાતના રોગન દર કરિામા, પઢા, દાતના દખાિામા

અન મોની દગધ દર કરિામા ખબ લાભકારક સાલબત થશ.

દાતના દખાિામા તાતકાલલક આરામ મળિિા માટ તલસીના બ પાન, ચપટી મીઠ અન ચપટી મરીનો પાઉડર

ભળિીન દાત નીચ દબાિી દિાથી રાહત થાય છ.

165

ફફસામા કફ જામી જાય તો તલસીના સકા પાન, કપર, એલચી સરખા ભાગ લઇ તની દસ ગણી સાકર નાખીન બારીક

પાઉડર બનાિો. સિાર-સાજ ૧-૧ ચમચી લિાથી કફ દર થશ.

જો વપતતની તકલીફ હોય તો તલસીના માજર આબળાના મરબબા સાથ ખાિાથી રાહત મળશ.

શરદી હોય અન ઠડી લાગીન તાિ આિતો હોય તયાર તલસીના પાન નાખલી ચા પીિાથી ઉષમા મળ છ.

ગરમી

એક સક અજીર અન ૫-૧૦ બદામ દધમા નાખી ઉકાળી, તમા સહજ ખાડ નાખી રોજ સિાર પીિાથી ગરમી શાત થાય

છ.

કાકડીના કકડા પર ખડી સાકરની ભકી નાખી સાત દીિસ ખાિાથી ગરમી મટ છ.

ગરમીના દીિસોમા માથ ઠડક રહ, લ ન લાગ, માથ તપી ન જાય ત માટ માથ િડના પાન મકી ઉપર ટોપી, હટ, સકાફદ

ક હલમટ પહરિી. સયદ ગમ તટલો તપતો હશ તો પણ માથ ઠડક રહશ.

તાદળજાના રસમા સાકર મળિી પીિાથી ગરમી મટ છ.

નારગી ખાિાથી શરીરની ખોટી ગરમી દર થાય છ.

પટની અન આતરડાની ગરમી દર કરિા િડની છાલનો ઉકાળો પીિો.

કાળી દરાકષ, સાકર, િરીયાળી અન ધાણા પાણીમા પલાળી, ચોળીન પીિાથી પટની ગરમી તથા મોના ચાદા મટ છ.

શરીરની અદરની ક બહારની કોઈપણ પરકારની ગરમીમા ગોળન પાણી બનાિી ઝીણા કપડાથી િારિાર (જયા સધી

ગળણાના કપડા પર કઈ પણ જમા ન થાય તયા સધી) ગાળી દીિસમા ચારક િખત એક એક િાડકી પીિાથી એ

ગરમી દર થઈ કોઠો ચોખખો થઈ જાય છ. પરયોગ કદાચ ઘણા દીિસો સધી કરિો પડ.

એક ચમચી ગોખરન ચણદ, દોઢ ચમચી ખડી સાકરન ચણદ અન બ ચમચી ઘી એક ગલાસ દધમા નાખી એક મહીનો

પીિાથી ગરમી-ચાદી મટ છ અન શારીરીક પષટતા થાય છ. ગરમી- શીતળાની ધાણા અન જીર રાતર પાણીમા પલાળી

રાખી સિાર મસળી, ગાળી, તમા સાકર નાખી ચાર-પાચ દીિસ પીિાથી શીતળા પછીની શરીરમા જામી ગયલી ગરમી


કોઠાની- ગરમી

166

૧૦૦ ગરામ ગાજરની છીણમા ૧૦૦ ગરામ ગોળ નાખી ૭૦૦ મી.લી. પાણીમા સાજ બરાબર બાફી રાખી મકવ. સિાર

ચાદીનો િરખ ચોપડી ખાવ. દરરોજ આ પરમાણ કરિાથી કોઠાની ગરમી મટ છ.

કડિા લીમડાના પાનનો અડધી િાડકી રસ સાકર નાખી સિાર-સાજ પીિાથી કોઠાની ગરમી મટ છ.

૮ થી ૧૦ તલસીના પાન, ૪ થી ૫ કાળા મરી અન તરણ બદામન ખબ લસોટી પસટ-રગડો તયાર કરી એક ગલાસ

જટલા પાણીમા મીકષ કરી રોજ સિાર ૨૧ દીિસ પીિાથી મગજની અન શરીરની આતરીક ગરમી દર થાય છ અન

મગજન તાકાત મળ છ. આ ઔષધ હદયોતતજક હોિાથી હદયન બળિાન બનાિ છ, હદયરોગમા હીતાિહ છ, અન

યાદશકતી િધાર છ. ગરમી- પીતતની પાકા અનનાસના નાના નાના કકડા કરી રસ કાઢિો. રસથી બમણી ખાડની

ચાસણી બનાિી અનનાસનો રસ નાખી શરબત બનાિવ. આ શરબત ગરમીન શમન કર છ. ગરમીથી ગાડપણ

મગજની ગરમી, પીતતદોષ અથિા ઝરી પદાથદ ખાિાથી થયલ માનસીક ગાડપણ, િધ પડતો કરોધી સિભાિ, સતત

ઉશકરાટ જિી સથીતીમા રોજ દીિસમા ચાર-પાચ િાર ઠડા પાણીન માથ રડીન સનાન કરવ. ત સાથ ખાિામા ગરમ

ખોરાક બધ કરિો. કોળાના રસમા સાકર નાખી દરરોજ પીવ. ધીમ ધીમ લાભ થશ.સાભાર:િલલભગાડા

(૩૮) ચમતકારી પાણી પરયોગ ચમતકારી પાણી પરયોગ- નિી અન જની લબમારીઓ દર કરિા માટની એક બહજ સરળ અન સાદી પધધતી એટલ

પાણી પરયોગ. "પાણી પરયોગ" નામનો લખ જાપાનીઝ સીડનરા એસોશીએશન તરફથી પરગટ થયલ.આ પરયોગથી નીચ

જણાિલ બીમારીઓ મટી શક છ.

માથાનો દખાિો, લોહીન દબાણ, એનીમીયા (લોહી ની અછત), સધીિા, લકિો,મોટાપો, હરદયના ધબકારા, બહોશી, કફ,

ખાસી, દમ, ટીબી, મનનજાઈટીસ, લીિરન લગતા રોગો, પશાબની લબમારી, હાઈપર એસીડીટી, ગસટરાઈસ, મરડો,

કબજીયાત, હરસ, ડાયાબીટીસ, આખની તકલીફો, સતરીઓન અવનયવમત માસીક, પરદર, નાક, કાન અન ગળાન લગતા

રોગો િગર.

પાણીના પરયોગ કરિાની રીત ● િહલી સિાર ઊઠીન મોઢ ધોયા િગર ક બરશ કયાદ િગર ૧.૨૬૦ વમ.લી.- ૪ મોટા ગલાસ પાણી એક સાથ પી

જવ. ત પછી ૪૦ મીનીટ સધી કાઈ પણ ખાવ પીવ નહી. પાણી પીધા પછી બરશ કરી મો ધોઈ શકાય. આ પરયોગ

કયાદ પછી સિાર નાસતા પછી અન બપોર અન રાતર જમયા પછી બ કલાક બાદ પાણી પીવ અન રાતર સતા

પહલા કાઈ પણ ખાવ પીવ નહી.

● લબમાર અથિા ખબજ નાજક પરકવતના માણસો એક સાથ ચાર ગલાસ ન પી શક તો તઓ પહલા ૧ અથિા ૨

ગલાસથી શર કર અન પછી ધીર ધીર એક ગલાસ િધારી ચાર ગલાસ પર આિી જાય અન વનયવમત ૪ ગલાસ

પીિાન રાખ. બીમાર ક તદરસત બધાએ આ પરયોગ કરિા જિો છ.લબમાર એટલા માટ ક તદરસતી િધ અન

તદરસત એટલા માટ ક લબમારી દર રહ.

167

● આ પરયોગ થી હાઈપર ટનસન ૧ મહહનામા, ગસની તકલીફ અન કબજીયાત ૧૦ હદિસમા, ટીબી ૩ મહહનામા

મટી શક છ. જઓ િાત રોગ ક સવધિાથી પીડતા હોય તમણ ૧ અઠિાડીયા સધી આ પરયોગ હદિસમા તરણ

િખત કરિો અન આરામ મળતા હદિસમા એક િખત કરિો.

● આ પાણી પરયોગ તદદન સરળ અન સાદો છ. ફકત શરઆતમા તરણક હદિસ પાણી પીિાયા પછી થોડી િારમા

બ-તરણ િખત પશાબ આિશ પણ ૩-૪ હદિસ પછી પશાબ વનયવમત થઈ જશ.

(૩૮) સિાઇન ફલ:ડનગય

અમરીકામા એક છોકરો હોસપીટલમા મરણ પથારીએ હતો. તનો તાિ ઉતરતો ન હતો.એની આફરીકન દાદીમાતની

ખબરકાઢિા આવયા. તણ જયાર આ િાત જાણી એટલ તરત જ મોટો કાદો અન સફદ જાડા મોજા લાિિા કહ. તણ

કાદાની સલાઇસો બનાિીન પગના તળીયામા મકી ઉપર મોજા ચઢાિી દીધા. બીજ દીિસ સિાર જયાર એના મોજા

કાઢયા તયાર કાદા કાળા પડી ગયા હતા અન તનો તાિ ઉતરી ગયોહતો.૧૯૧૯ની સાલમા લગભગ ૪ મીલીયનજટલા

માણસો ફલન કારણ ટપોટપ મરી ગયા. તયાર એક ખડતન ઘર બધાજ તદરસત હતા. ખડત કહ ક તણ દરક રમમા

કાદા કાપીન મકયા હતા. તથી બધાતદરસત છ. ડોકટર એક કાદો લઇન માઇકરોસકોપમા જોય તો કાદામા ફલના

િાયરસ હતા.

એરઝોના અમહરકામા એક હરડરસરન તયા એના બધા કામ કરનારાઓન ફલ થતો હતો એન લઇન એના ગરાહકોન પણ

ફલ થતો હતો.એણ દકાનમા કાદા મકી દીધા ફલ ગાયબ. ઓરગોન અમરીકામા એક બહનન નયમોનીયા થઇ ગયો.

કોઇપણ ઉપાયથી સાર નહોત થત .એણ રમમા કાદા કાપીન લટકાિી દીધા. સિાર બધા કાદા કાળા પડી ગયાતાિ

ગાયબ. િરસો પહલા બલક તલગ િખત રમમા ચારબાજ લસણ અન કાદા મકીન ઘણા બધા લોકોએ પોતાનો જીિ

બચાવયો હતો. આન કારણ એ છ ક કાદા અન લસણમા ખબ જ પાિરફલ એનટીબકટરીયલ અન એનટીસતટીક પરોપટી

છ.સાજ લીમડાનો ધમાડો ક ધપ કરી ૧૦ મીનીટ બારી બારણા બધ કરી પછી ખોલી નાખો. ઘરમા કોઇ માદ નહી પડ.

ડગય હફિરનો રામબાણ ઇલાજ

ડગય હફિરનો રામબાણ ઇલાજ કદરત આપલો છ. આપણા શરીરમા રહલા વિલચતર આકાર ધરાિતા આ કોષ ઇજા

થાય તયાર લોહીન ગઠાઇ જિામા સહાય કર છ. એન તબીબી ભાષામા તલટલસ કહ છ

ભારતીય લશકરમા લબરગહડયર જિા મહતતિના સથાન પર ફરજ બજાિતા એક ફૌજી અવધકારી લબરગહડયર િી

તયાગરાજન તાજતરમા પોતાના એક દોસતન થયલો અનભિ દલકષણ ભારતના અખબારમા તતરીન પતર રપ લખયો

હતો. આ પતર દશના લાખો ડગય રોગીઓ માટ િરદાન રપ સાલબત થાય એિો છ. હાલ દશના ખણ ખણ ડગય હફિર

હાહાકાર મચાિી રહયો છ.

168

મોટા ભાગના ડૉકટસદ એિો અલભપરાય ધરાિ છ ક ડગય હફિરની કોઇ ચોકકસ સારિાર નથી. રોગીના શરીરની રોગ

પરવતકાર શસકત િધ એિા એષનટબાયોહટકસ અમ આપીએ છીએ. પરત અમક તમક ઔષધ આપિાથી ડગય હફિર નષટ

થાય અથિા રોગી સારો થઇ જાય એિી સારિાર ઉપલબધ નથી. આ સદભદમા લબરગહડયર તયાગરાજન લખલો અનભિ

દરકન અચક ઉપયોગી નીિડશ. એમણ લખય છા એક દોસતના પતરન ડગય હફિર થયો હતો અન એ હૉસસપટલના

આઇસીયમા ગભીર સસથવતમા હતો. પદર લલટર લોહી ચડાવયા પછી પણ એ છોકરાના તલટલસ ભયજનક રીત ઘટી

રહયા હતા. ( આપણા શરીરમા રહલા વિલચતર આકાર ધરાિતા આ કોષ ઇજા થાય તયાર લોહીન ગઠાઇ જિામા સહાય

કર છ. એન તબીબી ભાષામા તલટલસ કહ છ. એની સખયા ઘટી જાય તયાર પશનટ પર જાનન જોખમ િધી જાય.)

આ છોકરાના શરીરમા પદર લલટર લોહી બહારથી ચડાવયા પછી પણ એના તલટલસની સખયા ઘટીન ફકત

વપસતાલીસની થઇ ગઇ હતી. માતાવપતા રડ રડ થઇ ગયા હતા. ઇશવરન પરાથદના કરી રહયા હતા. પશનટ બાળકની સાથ

સકલમા ભણતા એક બાળગોહઠયાના ગરામિાસી વપતાએ ઉપાય બતાવયો. ડબતો માણસ તરણ ઝાલ એમ બીમાર

બાળકના માતાવપતાએ ડૉકટરની રજા લઇન આ ઇલાજ અજમાવયો. પપયાના ઝાડના ફકત બ પાન લઇ, એન સાદા

પાણીથી ધોઇન એનો રસ કાઢીન સતરાઉ કપડાથી ગાળીન (દશી ભાષામા કપડછાણ કરીન) બીમાર બાળકન

પીિરાવયો. તમ માનશો, ગણતરીના સમયમા પલા બાળકના તલટલસ િધીન ૧૩૫ થઇ ગયા. તાિ ઊતરી ગયો.

ફરજ પરના ડૉકટસદ અન નસદન નિાઇ લાગીા આ ત કિો ચમતકાર ! બીજ હદિસ પણ બાળકન પપયાના બ પાનનો

રસ પાયો અન એ પછીના થોડા કલાકોમા ડૉકટર પશનટન હડસચારજ ઑડદર આપી દીધો. છોકરો પરપરો સારો થઇ

ગયો.ન સમજાય હોય તો ફરી િાચજો. પપયાના માતર બ પાન. િઘ નહી. એન સાદા પાણીથી ધોિાના. ગરમ પાણીમા

નહી. ઊકાળિાના નહી. સાિ સાદા પાણીમા ધોઇન એન છદી નાખીન એનો રસ કાઢિાનો. એકાદ ચમચી જટલો

નીકળશ. એન સિચછ સતરાઉ કપડાથી ગાળી લઇન પશનટન પીિડાિી દિાનો. અહી એક િાત યાદ રહ, પપય

સિાદમા ભલ ગળય લાગ, એના પાનમા ભયકર કડિાશ હોય છ. એનો રસ પીધા પછી પશનટન થોડીિાર કઇ

આપિાન નહી. ચોિીસ કલાકમા માતર એકિાર આ રસ આપિાનો.

(૪૦) આિો જાણીએ એલોિરાના ગણ વિશ:

જયાર કોઈ ઇજા પર પર થિા લાગ છ તયાર તમા સાલમોનલા બકટહરયા થિા લાગ છ. આિામા એષનટબાયોહટક

એલોિરાનો ઉપયોગ ઘણો ફાયદાકારક રહ છ. બકટહરયાનાશક એલોિરાન સીધા ઘા પર લગાિી શકાય છ.

તના વનયવમત ઉપયોગથી મટાબોલલક એષકટવિટીન શસકત મળ છ અન તમા રહલા વિટાવમન સી ઘણી બધી

બીમારીઓથી રકષણ આપ છ. બલડ સરકયલશન સાર થાય છ અન હદય સબધી સમસયા પણ થતી નથી.

169

પાણી પરદષણ, િાય પરદષણ, ધમરપાન, લીલી શાકભાજીમા દિાઓ અન કવમકલના ઉપયોગ િગરથી આપણા શરીરમા

વિવિધ પરકારના ખતરનાક તતિો એકવતરત થઈ જાય છ. આ ઝરી તતિોન શરીરની બહાર કાઢી નાખ છ.

એલોિરા જલમા દદદ વનિારણ ગણ હોય છ. તનાથી ઘ ટણ પર માલવશ કરિાથી આરામ મળ છ અન સોજો પણ

ઉતરી જાય છ.

ત પનહકરયાજમા થતા ઇનસયલીનના વનમાદણન ઘટાડ છ. તનાથી હકડની અન લલિરન કોઈ નકસાન થત નથી. લલિરન

ઇનફક શન દર થાય છ. ગદાદ કામ કરતા બધ થઈ જાય તના પર પણ ફાયદાકારક બની રહ છ. આ યહરન પરોબલમ,

હકડની સટોન અન કમળામા પણ લાભકારી બની રહ છ.

તનો માિો પટના અલસર માટ ઉપયોગી છ. તન મહહલાઓનો વમતર માનિામા આિ છ, પરત ગભૉિસથા દરવમયાન

તનો ઉપયોગ ટાળિો જોઈએ.

એલોિરા જલથી િાળમા માલવશ કરિી, તનાથી િાળન ખરવ, ખોડો અન સફદ િાળની સમસયા દર થાય છ અન

િાળ લાબા તથા ચમકદાર બન છ

(૪૧) િજન ઉતારિાના નસખા િજન ઉતારિાના ઘણા નસખા છ, એ પકી કટલાક આ રહયા. જ તમારી પરકતીન અનકળ આિ ત અજમાિી શકાય.

અરણીના મળનો ઉકાળો શીલાજીત સાથ સિાર-સાજ પીિાથી અથિા તરણ ચમચી જટલો એના પાનનો રસ પીિાથી

ચરબી ઘટી જિાથી િજન ઓછ થઈ જાય છ.

િજન ઘટાડિા ઘઉન બદલ જિનો ઉપયોગ કરિો.

દરરોજ એક પાકા લીબના રસમા ૬૦ ગરામ મધ મળિી ચાટિાથી િજન ઉતર છ.

૨૫ ગરામ લીબનો રસ અન ૨૫ ગરામ મધ ૨૦૦ મી.લી. સહજ ગરમ પાણીમા ભોજન બાદ તરત જ પીિાથી એક-બ

માસમા શરીરમા મદની ઉતપતતી બધ થાય છ અન િધલો મદ ઓછો થાય છ.

સથળતા અન ચરબી ઓછા કરી શકાય તો લાબ જીિન શકય બન.

માતર મીઠ નાખલ ચોખાન ગરમ ગરમ ઓસામણ જટલ ખાઈ શકાય તટલ દરરોજ ખાિાથી િજન ઉતરી જાય છ.

એક મહીના સધી તરીફળા ગગળ અથિા મદોહર ગગળની બબબ ગોળી ભકો કરી સિાર-સાજ લિાથી અન રોજ રાતર

સતી િખત અડધીથી એક ચમચી તરીફળા ચણદ અથિા હરડ ચણદ લિાથી તમ જ સિાર-સાજ એક કીલોમીટર ઝડપથી

ચાલવ, ભખ લાગ તનાથી ઓછ જમવ, અન મગ-ભાત અથિા મગની દાળ અન ભાત જ ખાિાથી મહીન પાચથી છ

કીલો િજન ઘટ છ. જટલ િજન ઘટાડવ હોય તયા સધી આ પરમાણ જ રહવ .

નીયમીત રપ ગરમાગરમ સપ પીિાથી િજન ઉતારિાના કાયદકરમમા ચમતકારીક સફળતા મળ છ.

170

સતરીઓન ૨૨૦૦ અન પરષોન ૨૫૦૦ કલરી ખોરાકની જરર પડ. એનાથી િધારાના ખોરાકની ચરબી બન છ, જથી

િજન િધ છ.

દરરોજ સિાર-સાજ ભોજન બાદ એક મોટા ગલાસ હફાળા પાણીમા એક આખ લીબ નીચોિી ધીમ ધીમ પી જિાથી

શરીરન િજન ઓછ થિા લાગ છ. ગમ ત પરહજ હોય ક જ વયાધીમા લીબ નડત હોય તમા પણ આ ઉપચાર થઈ

શક છ.

સિાર એક ગલાસ ઠડા પાણીમા ચાર ચમચી મધ મળિી પીિાથી અન આહારમા તલ, બટાટા, ઘી, ભાત િગર બધ

કરિાથી અચક િજન ઉતરી જાય છ. (परभातकाल शिशिरामब पिबनमधपरयकतम |गणनाथोऽपि भवत ककलासथिषः ‘ખદ

ગણપતી પણ હાડપીજર થઈ જાય છ.’ એવ આયિદમા કહિાય છ.)

શદધ લાખનો તરણક નાની ચપટી પાઉડર એક ગલાસ લીબના શરબતમા સિાર નરણા કોઠ નીયમીત લિાથી શરીરનો

મદ ઓછો થઈ િજન ઘટ છ. આ ઉપચારની કોઈ આડઅસર નથી અન ગમ ત ઉમરની વયકતી આ ઉપચાર કરી શક.

તમારો સિારનો નાસતો કયારય જતો ન કરો, બન તટલો હલધી નાસતો કરો અન જમ જમ હદિસ ઢળતો જાય તમ

તમ તમારો ખોરાક ઓછો કરો

સિારની શરઆત હાઈ ફાઈબર, લો ફટ ખોરાકથી કરો અન હદિસ દરવમયાન જમિામા આખ ભાણ જમો

સાજ ખબ જ લાઈટ કા તો ભાખરી ક પછી ખીચડી લો

હદિસમા એક િખત લલિબ પાણી ક પછી વિટામીન C એટલ ક મોસબી, નારગીનો જયસ પણ લઈ શકો

હદિસમા 20-30 મીનીટ ચાલિાની ક કસરતની ટિ પાડો

જો ઓહફસમા બઠા બઠા કામ કરિાન હોય તો દર 45 મીનીટ તમારી ચર પરથી એક િખત જરર ઉઠો

સતત બસી રહિાથી પણ ચરબીના થર જામ છ

તમારા દરરોજના ખોરાકમા િધ તળલો ખોરાક ટાળો અન ફરટ અન ગરીન િજીટબલન પરમાણ િધારો.

(૪૨) લાબ જીિવ હોય તો તમારા જમિામા કલરીન કનટરોલમા રાખો ● ‘લાનસટ’ નામન લબરહટશ આરોગય મગલઝન ૧૮૨૩મા આજથી ૧૮૭ િષદ પહલા એક સિાભાિી આરોગયશાસતરીએ શર

કરલ. તના છલલા અકમા લખય છ ક ઉપભોગ એટલો િદયો છ ક માણસો અકરાવતયા બની ઢોરની માફક સિાદ માટ

ખાય છ તથી ભારતમા ૨૦ ટકાના િગ સથળદહી િધતા જાય છ. શહરોમા ૪૦ ટકા લોકો જાહડયા-પાહડયા છ. ભગિાન

બદધ કહલ ક તમ માતર તમારી ભખ સતોષિા ઊણ પટ રાખી ખાઓ અન એિી રીત ઉપભોગ કરો ક સષષટ હરીભરી

રહ.

● પતલગય ફલમાથી રસ ચસ છ પણ ફલની સગધન યથાિત રાખ છ તમ પતલગયાની જમ ઉપભોગ કરો. આજ

જની પાસ તનમનીયા છ તિા ભારતીઓ ક અમહરકનોન ઉપભોગ કરીન પણ લાબ જીિવ છ. તિા લોકોન લપડાક

મારતો લખ ‘નય સાવયનટસટ’ નામના લબરહટશ હલથ-િીકલીમા છપાયો છ. ઉપભોગના ચસમપયનો જયા જ ક ફડ અન

171

કોલાના પીણા શોધાયા છ તયા તો ઉપભોગ કરીન પણ લાબ જીિિા માટની જાદઈ એલોપથીની દિાની હટકડી શોધ

ચાલ છ. હા, તમન મજજક વપલસ ખાઈ લાબ જીિવ છ સયમથી નહી.

● આિી ગાડી શોધનો લાબો અહિાલ પસતકરપ ડો.. ડવિડ સટીપએ ‘ધ યથ પીલ સાવયનટસટ એટ ધ બરીનક ઓફ એન

એનટી એજજિગ હરિોલયશન’ નામન પસતક લખય ત તાજતરમા મારો વમતર િાચકો માટ લાવયો છ. ‘નય સાવયનટસટ’ની

પરબદધ ડો.લોરા કરવસડીએ વનસગોપચારકોન મનભાિત મથાળ લખય છ ‘ઇટ લસ લીિ લોગર!’ હા સકષમ આહાર ચાિી

ચાિીન ખાઓ. સિાર ભરપટ નાસતા કરિાન બદલ સિાર કા ભખયા રહો ક માતર મોસબી-સતરા ક શાકભાજીના રસ

પીઓ.

● ‘ધ યથ પીલ’ના લખક પણ આિી જ િાત તની ભાષામા કહ છ. પરત ત પાકકા પવશચમી માણસ છ એટલ ત લાબ

જીિિાની કોઈ મજજક વપલ શોધિા કટલો પરષાથદ થયો છ અન થાય છ અન ટક િખતમા તિી જાદઈ કતસયલ

શોધાશ તિી અબળખા રાખીન બ-તરણ હટકડીઓના નામ આપી દિાના જ. એમ છતા એક મનભાિન િાત તની

ભાષામા લખ છ ક ‘લાબ જીિવ હોય તો આહારમા ‘કલરી હરષસટરકશન’ રાખો.

● આપણા શહરના ‘શલશભાઈ’ ક રાજકોટના ‘રણછોડભાઈ’ કલરીમા ઝાઝ સમજ નહી પણ ત કલરી હરષસટરકશનન

દશી ભાષામા ટરાનસલશન કરીએ તો સિાર દધના રગડા ક દધપાક જિી ચા, ગાહઠયા, જલબી અન બીજા અવત

પૌષષટક-ચરબીિાળા નાસતાન બદલ ગરીબ વશરામણ ખાઓ. કલરી હરષસટરકશનન િધ દશી ટરાનસલશન કરીએ તો

સિાર ઓછા ઘી-તલિાળા અન ઓછા નમકિાળા ખાખરા ખાઓ ક મોરાહરબાપની જમ બાજરાના રોટલાન વશરામણ

કરો. પણ શહરના લોકોએ તો પપય, ફળના રસ જ નાસતામા લિા જોઈએ. સિાર અનાજ નહી જ નહી.

● અમરલી-રાજકોટમા રહીન વનસગોપચાર આચરનારા િદય બી. િી. ચવહાણ જઓએ સરકારી નોકરીમાથી વનવવતત

લઈન ‘નો બરકફાસટ તલાન’ની ઝબશ ઉપાડીન પાચ લાખ લોકોન સિાર ચરબી ખડકાિનારા નાસતા સદતર બધ

કરાિી છક બપોર ભોજન લિાના તલાન આપી ઘણાના એલોપથીક દિાના ખચાદ બધ કરાવયા છ. રોગ સારા કયાદ છ.

આપણી કહિત છ ક ‘િાય ન કર ત હાય કર.’ ત પરકાર િદય ચવહાણ તના પાચ લાખ જટલા ડાયટ-કનિરટડ

(આહારન ધમાાતર!) લોકોમાથી બ-તરણ દાખલા આતયા ત લબરહટશ સાતતાહીક ‘નય સાવયનટસટ’ની લલખકા ડો.. લોરા

કવસડીન ગમ તિા છ. પરમનો અન રોમાનસનો ધરિ જ થતો નથી એટલ ગરીક દિતા ઝયસ પાસ અવિનાશી શરીર

માગ છ. તમણ એટરનલ લાઈફ માગી પણ વપરનસ અનતકાળન યૌિન ન માગય.

● આજ અમહરકનો અન યરોપીયનો દિાની દકાન ગીરદી કરીન સાથ હોસસપટલોન મહદર બનાિીન તમા ખડકાય છ

પછી લાબ તો જીિ છ પણ ઢોરની જમ માદા માદા અન દિા આરોગતા જીિ છ. તમન માટ ડો.. લોરા કવસડી અન

‘યથ વપલસ’ના લખક ડવિડ ષસટપ-‘ઈટ લસ લીિ લોગર’નો મતર મક છ પણ એમા હ ઉમરો કર છ ક કદરતી આહાર

લો, ભોજનમા ૮૦ ટકા શાકભાજીના રસ, ફળો અન ફણગાિલા કઠોળન ભોજન લો અન બાકીન િીસ ટકા જ રાધલ-

બાફલ (તળલ નહી) ખાઓ.

● પોતાના ઉપર પરયોગ કરીન િાચી િાચીન િદય બનલા કાહઠયાિાડના વનવતત સરકારી અફસર િદય ચવહાણ તો

આખા ગજરાત, મહારાષટર અન યપીમા ફરીન સિારના નાસતા સદતર છોડિા કહ તમા તણ ચમતકારીક પહરણામ

172

આણયા છ. પરજાવપતા બરહનાકમારીની સસથા જ સયમ વનયમના (બરહનચયદના પણ) પાઠ ભણાિ છ તના ઉપકરમ આ

આહાર કરાવતની ઝબશ ગાઠન પસ કર છ.

● દલકષણના મવન િસિશવરાએ ૮૫૦ િષદ પહલા કહલ ક હકકન કમાઈન અરધ આરોગો તો તમ હકકન જીિો છો.

કમાયલ બધ ખાઓ છો ત હરામન જીિો છો. તો આહાર બાબતની આ વથયરી ઘણાન ગળ ઊતરી છ. સરતના હીરાના

િપારી મહનદરભાઈ પટલ હીરામા ઘણ કમાયા પણ સરતી ખાણી-પીણી અન ઉજાગરા કરીન આતરડા બગાડી ચકયા.

તમન આગળીના િઢા ખટ એટલા રોગ થયા હશ. એ માટ રવપયા ૯ લાખ ડોકટરન આપી ચકયા. હોસસપટલોન પસા

દિા આઠ િીઘા જમીન િચી. આખર સિારનો નાસતો છોડયો. સાદો આહાર લીધો અન તદરસત થયા.

● મબઈના અલકાબહનન ડાયાલબટીસ, બલડપરશર અન થાઈરોઈડની તકલીફ અન આજ એક છપો રોગ સતરીઓન થાય

છ ત આખા શરીર બળતરા થતી હતી. ડોકટરોએ રવપયા બ લાખ પડાવયા પણ રાહત ન થઈ ત આહાર કરાવતથી થઈ.

લાઠી-દામનગરના ડોકટરન જ ડાયાલબટીસ ૧૫ િષદથી હતો. તણ સિારનો નાસતો છોડી કાચા શાકભાજી શર કરતા

ડાયાલબટીસ ગાયબ થઈ ગયો. એક બીજા ભાઈ ‘કોમા’મા (બભાન) આિી ગયા. બ-તરણ હોસસપટલોમા ફરવયા. ભાનમા

ન આવયા. તમન ગળા િાટ બીલીપતર, રજકો, મીઠો લીમડો અન કોથમીર િગર લીલોતરી-િનસપવતનો રસ આપતા

ભાનમા આિી ગયા!

● હજી આપણ ‘ધ યથ વપલ’ જ યૌિન ટકાિિાના જ વતકડમો અમહરકાથી ભારત સધી મોઘાદાટ દિાની હટકડી રપ

આવયા છ તની િાત કરિાની બાકી છ. મળ ભારતના ડો.. સરશ રતન ડનમાકદની યવન.મા કામ કર છ. તમણ જાહર

કય છ ક કલરી ઓછી હોય તિો સનયાસી જિો આહાર લઈ સિાર કાઈ પટમા નાખયા િગર િધ ન િધ િનસપવતનો

રસ લિાથી અન રાધલો આહાર માતર ૨૦ ટકા લિાથી જ િગર દિાએ બીમારી જાય છ. લાબ જીિાય છ.

(૪૩) તલ માલલશ: સમજદાર લોકોએ તલ તલ ક સરવસયા તલથી માલલશ કરી વયાયામ કરિો જોઈએ. વનષણાત યોગગરની દખરખ નીચ

કરિામા આિલા યોગાસનો પણ શરીરન તદરસત રાખિામા મદદ કર છ. શૌચાહદ પતાવયા પછી તલ માલલશ કરિી.

માલલશ માટ તલ તલ ઉતતમ મનાય છ. આમ છતા વશયાળામા સરવસય તલ પણ ચાલ. સરસિ ગણમા ગરમ છ તથી

તન તલ શરીરન ગરમી આપ છ. તલન ગરમ કરી તમા થોડ વસિધાલણ ઉમરી હ ફાળ હોય તયાર જ માલલશ કરિી.

માથામા, પગના તલળય અન કાનના મળમા માલલશ ખાસ કરિી. વશયાળામા ચામડી લખી થતી હોય છ. તલ

માલલશથી ચામડી સકોમળ બન છ. તિચાના વછદરો દવારા અદર ઉતરલ તલ શરીરન પષટ તથા ચામડીન સિાળી

બનાિ છ. તલ માલલશનો સૌથી મહતિનો ગણ એ છ ક ત સથળ શરીરન પાતળ અન સકલકડી શરીરન પષટ બનાિ

છ. તલ માલલશથી શરીર પર એકઠો થયલો િણજોતો મદ ઘટ છ. અન માસ તથા સનાયન પોષણ મળત હોિાથી

શરીર સદરઢ અન પષટ બન છ. વશયાળામા માલલશ કરી લીધા પછી જ કસરત કરિી. કસરત પરી થયા પછી ગરમ

પાણીથી સનાન કરવ.

173

(૪૪) કહિતો અન ટચકા: ● આખ પાણી દાત લણ, પટ ના ભરો ચાર ખણ, મસતક તલ, કાન તલ, રોગ તનના કાઢી મલ

● ઉનાળ કરી ન આમળા ભલા, વશયાળ સઠ, તલ ભલા, ચોમાસ ભલા, વતરફલા જાણી જો બાર માસ

● ઉનાળો જોગીનો, વશયાળો ભોગીનો, ચોમાસ રોગીન, વમતાહારી આચાર સહહતા જ પાળ દદદ ના લ કોઈન

● બાજરીના રોટલા ખાય જો , હોઈ ભલ કો ઘરડા, વમતાહાર લ થા જિાન

● રોટલા,કઠોળન , ખાનારની તબીઅત તાજી રાત ખાય ત રહ ન રાજી

● દધ-સાકર, એલચી, િરીયાળી ન દરાકષ ગાનારા સૌ ખાય

● આદ રસ મળિી, ચાટ પરમ ચતર શવાસ ,શરદી, િદના, ભાગ જરર

● ખાડ,મીઠ અન સોડા એ સફદ તરણ ઝર કહિાય, વનત ખાિા પીિામા એ વિિક બદધદધથી જ લિાય

● કજીયાન મળ હાસી અન રોગન મળ ખાસી

● હહિગ,મરચ ન આમલી ન સોપારી ન તલ, જો ખાિાનો શોખ હોઈ તો પાચય િસત મલ

● લીબ કહ હ ગોળ ગોળ ,ભલ રસ મારો છ ખાટો, માર સિન જો કરો તો વપતત ન માર લાતો

● મગ કહ હ લીલો દાણો ન માર માથ ચાદ, બ ચાર મહીન પરમ ખાય તો માનસ ઉઠાડ માદ

● આમલીમા ગણ એક છ,અિગણ પરા તરીસ લીબમા અિગણ એક નહી, ગણ છ પરા િીસ

●કારલ કહ હ કડવ ન માર માથ ચોટલી, જો ખાિાની મઝા પડ તો ખાજ રસ-રોટલી

● સિદ રોગોના કષટોમા ઉતતમ ઔષધ ઉપિાસ ન હોઈ જન પટ સાફ, તન ભોજન આપ તરાસ

(૪૫) બજારમા મળતી આયિહદક દિાઓ અન તના ઉપયોગો: (૧) બરાહમીિટી : મગજના જઞાનતતઓ પર લચિતા, કામનો બોજો ભણિાનો બોજો, ડીપરશન બાળક, િકીલ, જજ, ડો,

વધધ, માદગી પછીની નબળાઈ િખત સાદી બરાહમીિટી તમજ સિણયકત બાહમીિટી.

(ર) પરબોધક િટી : માથાના દાખાિા, શરદી, સળખમ, ગસના દબાણન હળવ કર છ, શરીર - મનન ચતનિત

ઉતસાહહત બનાિ છ, ખાસી, ઝીણો તાિ અશહકત અન કબજીયાત દર કર છ. લોહીના ઉચા ક નીચા દબાણન ૧૦

મીનીટમા કામ કર છ.

(૩) જિાહર મોહરા : ઉતતમ હાટટોનીક, મસસતક પૌષષટક, હદયની કમજોરી, હાટએટક આિિાની શરઆત ક બાદમા,

નાડીની કમજોરી, ગભરામણ થિી, રકતદબાણ એકદમ િધી ક ધટી જવ, કમજોરીથી થોડ ચાલિાથી શવાસ ભરાઈ

જિો, સમરણશહકત ઓછી થિી, નકામા વિચારો આિિા, થોડા વિચારથી મગજ થાકી જવ, વિરોધ થતા ઉશકરાઈ જવ,

ગરમ થવ ગર માટ અકસીર દિા.

(૪) સિર મકરધિજિટી : શતગણ - ઉતતમ જ તધન, વિષપભાિ-નાશક, હદયન બળ આપનાર, િાણીન સસથરન શદધ

કરનાર, પરજઞા, િીય, સમરણશહકત અન કાવતન િધારનાર, કષય, ધાતકષીણતા,જીણજિર,વતરદોષ જઞાનતતની નબળાઈ,

િાતિાહહનીઓમા, કષોભ,ફફસાની કમજોરી, પટના રોગો, પાડ, કમળો, પરસવતના રોગો માટ અકસીર છ.

174

(પ) સિણદ મકરધિજિટી : ષોડષગણ - ઉતતમ ટોનીક, આતરડા, ફફસા હદય, મતરાશય િગર અિયિોન શહકત આપ

છ અન મગજના જઞાનતતઓન શહકત આપી યાદશહકત િધાર છ. શરીરન િજન, બળ અન રગ ઉધાડ છ. એલોપથીક

ઈનજકષનના રીયકશન, ઈલદરીકશોક, આકસસમક સજોગોમા હદય નબળ પડતા, બહોશી િખત ગોળીિાટી પરિાહી સાથ

ગળામા રડી દવ. પટમા પહોચાડિાથી ત જ કષણ હરએકષન પાછ પડ છ. દદી બચી જાય છ. સચોટ રસાયન છ.

(૬) સિણદ યકત મકતાહદિટી : બાળકોના બાલશોષ, જીણજિર, બાળકોન ગળી જવ, પાડરોગ, અપચો, આફરો, ઉલટી,

ઝાડા થઈન દધ નીકળી જવ, ખાસી, સકવતનો અભાિ, મો આિવ, ગાઢો પશાબ, બાળકન નીરોગી અન બળિાન

બનાિ છ.

(૭) સપ. -િસતકસમાકર રસ : ડાયાબીટીસ - મધપરમહની આ અકસીર દિા છ. જના ડાયાબીટીસના ઉપદવિથી થયલ

હદય વિકાર, શવાસ, પરમહ વપટીકા (cerbuncle ) કાસ, મચછો, ઈષનદરય, દૌબદલય, સહજ વિચાર આિતા જ િીયસતરાિ થઈ

જિો, નપસકતા, મતરવપિડની વિકવત, યાદશહકત ધટી જિી, ભરમ, અવનદરા, િાજીકરણ અન સતભનનો ગણ સારા

પરમાણમા છ. પણ ઉતતજક નથી. કઈ િાગ ન લોહી નીકવયા કર અન જલદી બધ ના થાય તો તરત ફાયદો કર છ.

સોજાયકત સાધાના દાખાિામા આ ઔષધ ટક જ સમયમા જ ચમતકાહરક પહરણામ બતાિ છ.

(૮) િસત વમશરણ : જીણદજિર, ધાતગતજિર, વિષમજિર, અવતસાર, કષય, અશ, તાિ, મદાસગન, શળ, િાતરોગ,

પરદર, રકતાશ, નતરરોગ, રસિાહહની અન રસોતપાદક વપિડમા વિકાર થાય છ.તયાર આ રસાયન અમત સમાન ગણ કર

છ. પાતળા ઝાડા, કબજીયાત અન હફકાશ આનાથી સતિર મટ છ.

(૯) િકરાનત યોગ : આ ઔષધ રતરીઓ ન પરમ વમતર છ. પરજનન સસથાન અન સમગર શરીર માટ પૌષષટક રસાયન છ.

શીતિીયદ, િાત-વપતત શામક, વિષધન, સગભાદ પરસતા, િધયા અન પરદર પીહડત રતરીઓ માટ સૌમય અન વનભદય ઔષધ

છ. ગભાદશયન બીજાશયના રોગો, શરીરમા બળ અન સકવત િધ છ. સતાન ઈચછક રતરીન બાળક પરાતત થાય છ.

(૧૦) બહદ સિણદ િસતમાલતી : સિ રોગો માટ િસતમાલતી સચિલી છ. આ રસાયનમા જઞાનતત થી માડી ન

સકષમમા સકષમ અિયિ સમહોન શહકત આપિાનો મહતિનો ગણ છ તથી અદરના અિયિોની અવશકતથી ઉતપનન

થનારા બધા જ રોગોમા િપરાય છ. વશયાળામા ખાસ િાપરિા યોગય ભયકર રોગ ક લાબી બીમારીમાથી ઉઠયો હોય

તયાર રોગ સાથ લડતા લડતા થાકી ગયો હોય. શરીરની બધી ધાતઓ કષીણ થઈ ગઈ હોય છ. રોગ પરવતકારક શહકત

ધટી ગઈ હોય છ, શરીર વનસતજ અન અશકત થઈ ગય હોય. ખોરાક લિાતો ન હોય, પચતો ન હોય, એિી સસથતી મા

જઠરાસગનન ધીમ ધીમ પરહદતત કર છ. પાચકરસની ઉતપવતત અન હકરયા સારી રીત કર છ. ધાતઓનો અસગન પણ

બળિાન બનાિ છ, શરીરન ઓજ, તજ િધ છ. રગ સદર બન છ. જ ત, કષયની શરઆતમા, કઠમાળ, શરીરના બીજા

ભાગમા, બગલ, પટ, થાળામા ગાઠ થઈ પાણી ઝરવ, ઝીણો તાિ, ભયકર સકી ખાસી, રકષતા, અશહકત, માસકષીણતા

હાથ-પગ સકાઈન લાકડી જિા થઈ જિા માટ અકસીર દિા છ.

(૧૧) શવાસકાસ લચિતામલણ રસ : હદય વિકાર જનય તમકશવાસ, નાડી તાલમા વિકતી, છાતીમા દબાણ, શવાસાિરોધ,

શવાસ લિામા વયાકળતા ફીણિાળો કફનો સતરાિ, આવશક મતરાિરોધ, શવાસમા દાહ, ખાટા ઓડકાર, અવતશય ધમરપાન

175

કરનારાઓની છાતી કફથી ભરલી રહ છ. ફફસામા ચાદા પડી જાય છ. િધ પડતા ઉપિાસ, માવનસક લચિતામા અકસીર

દિા.

(૧ર) ગગળ ગહટકા : આઋદધદધની અકસીર દિા, સારણગાઠ, ઉદરશળ, કબજીયાત, પટની શળ મટાડી આતરડાન સબળ

અન યોગય રીત કામ કરતા કર છ.

(૧૩) કર કચિટી : કવમદોષ, કવમજનય તાિ, અપચાજનય તાિ, મદ જીણજિર, પટમા દાખાિો આફરો, ઉલટી,

અવતસાર, મળાિરોધ, અસગનમાધ, કવમના લીધ પાડતિ, સોજા અન વનબળતા દર કરનાર.

(૧૪) કષઠ હર : કોઢની અકસીર દિા છ. સહાયક ઔષધ સાથ ધીરજપિક સિન કરિાથી હઠીલ દદ મળમાથી મટ

છ.

(૧૫) સનાનરજ : તિચાન સિાળી બનાિ છ. શરીરનો િણદ સધાર છ. તિચાદોષ દર થઈ ઝડપથી રોગ મટ છ. ખોટી

ગરમી બળતરા શરીરની દર કર, આખો હદિસ સખડ ન ખસની સગધથી મનન પરફકલલત કર છ, ઉતતમ સૌદય િધક

છ. ધસીન નહાિાથી શરીર હલક થઈ જાય છ. પરસિાની દગદધ ઓછી કર છ.

(૧૬) ગડચયાહદિટી : મલહરયા, ટાઢીઓ તાિ, એકાતહરયો અન ચોથીઓ તાિ, સતત રહતો તાિ િષમજિરનો નાશ

કરનાર બરોળની વકધધ, મદાકનગ, વનસતજતા, ઈનફલયએનઝા, આમિાતજિર, જીણજિરમા ખબજ સાર પહરણામ આપ

છ.

(૧૭) સશમની ગહટકા : જીણદજિર, પાડરોગ,ખાસી, પરદર, ધાતસતાિ, અશહકત ન કષયની શરઆતની અિસથામા ઉતતમ

ફાયદો કર છ. ત રસાયન ગણ ધરાિ છ.

(૧૮) શામક : આયાિદન આ એષનટબાયોહટક છ. કોઈપણ ઔષધન રીએકષન - ખજિાળ બળતરા, ફોલલીઓ થઈ

જિી, ચામડી અન મોનો રગ લાલ થઈ જિો, વપતત પરકોપના લકષણો દખાય તયાર તરત જ આ દિા અકસીર પહરણામ

આપ છ.

(૪૬) રસોઇ માટની અગતયની હટતસા

ગલાબજાબની ચાસણી ઠડી થયા પછી તમા ૬-૭ ટીપા કિડાન એસનસ ભળિો. ત પછી તમા ગલાબજાબ નાખો.

ભીડા િધાર સમય તાજા રહ એ માટ તના પર સરવસય લગાિી દો.

ભોજનન િારિાર ગરમ કરિાથી તમા રહલા પૌષષટક તતતિો નાશ પામ છ.

માખણ લાબા સમય સધી પડી રહ તો તમાથી િાસ ન આિ ત માટ તમા ચપટી ખાિાનો સોડા ભળિી થોડી િાર

પાણીમા રાખી મકો.

ટામટાન તાજા રાખિા માટ તના ટોપકા પર સહજ મીણ લગાિી દિાથી ત પોચા નહી પડી જાય.

લીલા મરચાના ડીહટયા તોડી તન ડબબામા ભરી હફરજમા મકી રાખિાથી િધ સમય તાજા રહશ.

176

કસરની સગધ અન રગ િધાર સારા આિ એ માટ તન ગરમ પાણી ક દધમા દસ વમવનટ પલાળી રાખો.

કકના વમશરણમા લીબનો રસ નાખિાથી કક િધાર સપોનજી અન સિાહદષટ બનશ.

આદ લાબા સમય સધી તાજ રહ એ માટ તન પાણી ભરલી બરણીમા રાખી ફરીજમા મકો.

લીલા ટામટાન બરાઉન પપર ક છાપામા લપટીન રાખિાથી ત ઝડપથી પાકી જશ.

દધ બળી ગય હોય તો તમા ચપટી મીઠ નાખી દિાથી બળી જિાની િાસ નહી આિ.

ચણાના લોટના લાડ બનાિતી િખત તમા ઝીણો રિો પણ શકીન ભળિી દિાથી લાડ િધાર સિાહદષટ લાગશ.

મસાલાન ટરાનસપરનટ કાચની બરણીમા ભરિાથી ત દ"ખાિમા સારા લાગ છ ઉપરાત ત હાથિગા રહ તિી રીત

રાખો.

ખીર બનાિતી િખત ચોખા બફાઇ જાય તયાર તમા સહજ મીઠ નાખિાથી ખાડ ઓછી નાખિા છતા ત સિાહદષટ

લાગશ.

ખમણ બનાિતી િખત તમા સાઇહટરક એવસડ અન ખાિાનો સોડા ભળિિાથી ત એકદમ પોચા અન જાળીિાળા બનશ.

સાબદાણાની ખીચડી પર ફરાળી મસાલો ભભરાિિાથી ત િધાર સિાહદષટ લાગ છ.

કોબીજન શાક થઇ જાય તયાર બાદ તમા શકલા સીગદાણા ભળિિાથી શાકનો િધાર સારો સિાદ આિશ.

ગલાબજાબની ચાસણી ઠડી થયા પછી તમા ૩-૪ ટીપા કિડાન એસનસ ભળિી પછી તમા ગલાબજાબ નાખો.

પરીનો લોટ બાધતી િખત તમા મોણની સાથ બ બાફલા બટાકાનો છદો ભળિિાથી ત મલાયમ બનિાની સાથ તલ

પણ ઓછ િપરાશ.

પાપડ, ખાખરા િગરન કાચ ક તલાષસટકના એરટાઇટ કનટનરમા રાખિાથી ભજ નહી લાગ.

મલાઇમાથી ઘી બનાિતા પહલા તપલીન સહજ તલ લગાિી અન પછી મલાઇ ગરમ કરિાથી ત તપલીમા ચોટશ

નહી.

દાળ ક શાક બળી જિાન કારણ આિતી િાસન દર કરિા તમા ટામટ સમારીન નાખવ.

શાક અન ફળન એક જ થલી ક િાસણમા રાખિા નહી કમ ક તથી ત ઝડપથી સડી જાય છ.

177

લીલા શાકભાજી િાસી થઇ ગયા હોય તો ઠડા પાણીમા એક-બ લીબનો રસ નાખી તમા પલાળી રાખિાથી તાજા થઇ

જશ.

રોટલીના લોટન બ-તરણ હદિસ ફરીજમા રાખિા માટ તમા મીઠ ન નાખવ અન લોટ બધાઇ ગયા પછી તલિાળો હાથ

લગાિી બટર પપરમા િીટાળીન રાખો.

લીબ સકાઇ ન જાય એ માટ તના પર મીણબતતી સળગાિી મીણન પાતળ પડ ચડાિી દિાથી લીબ ઘણા હદિસો સધી

તાજા રહશ.

કોફીની બોટલ ફરીજમા રાખિાથી કોફીમા ગઠઠા બાઝી નહી જાય અન લાબા સમય સધી સારી રહશ.

બટાકાન બક કરતા પહલા િીસ વમવનટ અગાઉ મીઠાિાળા પાણીમા બોળી રાખી પછી ઓિનમા મકો. ઝડપથી બક

થઇ જશ.

લીમડાન વસલિર ફોઇલમા લપટીન રાખિાથી ત એક મહહના સધી તાજો રહશ.

બરફની ટર ફરીજરમા ચોટી જતી હોય તો તની નીચ મીલણય રાખિાથી ચોટશ નહી.

કાચના ગલાસ હફટ થઇ ગયા હોય તો તન એક હદિસ ફરીજમા રાખી મકો. બીજા હદિસ ત સહલાઇથી છટા પડી જશ.

કાકડીન અલગ અલગ છાપાના ટકડામા િીટાળીન ફરીજમા રાખિાથી ત આઠ-દસ હદિસ સધી તાજી રહશ.

શાકની ગરિી, કરી, ખીરન ઝડપથી ઘટટ બનાિિા માટ તમા કાજનો પાઉડર ભળિો.

સમોસા, ભજજયા િગર તળતી િખત તલમા એક ચમચો વિનગર નાખિાથી તલ ઓછ િપરાય છ.

માખણમાથી ઘી બનાવયા પછી એ ઘી લાબો સમય તાજ રાખિા તમા એક ચમચી મથીના દાણા નાખી રાખો.

મધની બોટલમા તરણ-ચાર મરી નાખી રાખિાથી તમા કીડીઓ ચડશ નહી.

સમારલા ફળન ખાડિાળા પાણીમા રાખિાથી ત કાળા નહી પડ.

લીબન મીઠા સાથ રાખિાથી ત લાબા સમય સધી તાજ રહ છ.

માખણમાથી િાસ આિતી હોય તો તન થોડી િાર ખાિાનો સોડા નાખલા પાણીમા રાખી મકો.

પાપડ, ખાખરા િગરન કાચ ક તલાષસટકના એરટાઇટ કનટનરમા રાખિાથી ભજ નહી લાગ.

178

ચોમાસામા પાપડ હિાઇ ન જાય એ માટ તન ઓિનમા બક કરી, પોલીવથલીનમા પક કરી દાળ ક શાકની તપલી પર

મકી રાખો.

સમોસા તળિાન બદલ બક કરિાથી તલ ઓછ િપરાિાની સાથ ત એકદમ હકરસપી બનશ

ઠડકિાળા િાતાિરણમા દહી ઝડપથી જામ એ માટ તન ગરમી લાગ એિી જગયાએ મકો

મગની દાળ િધી હોય તો તન ફકી ન દતા તમા થોડો લોટ ઉમરી ખાખરા બનાિી લો.

કાજ, બદામ, અખરોટ િગર સકા મિાન સમારતા પહલા અડધો કલાક ફરીજમા રાખી પછી ગરમ છરીથી સમારો.

કોફી િધી હોય તો તન બરફની ટરમા ભરી ફરીજમા મકી દો. કોફીના આ કયબ ફરી જયાર કોફી બનાિો તયાર

ઉપયોગમા લઇ શકાય.

દધ ગરમ કરતી િખત તમા સહજ સોહડયમ બાયકાબોનટ નાખિાથી તન પછી ફરીજમા નહી મકો તો પણ બગડશ

નહી.

દહી લાબા સમય સધી તાજ રહ એ માટ તન પાણી ભરલી તપલીમા રાખો અન રોજ તન પાણી બદલતા રહો.

ચારોળી િાસી થઇ ગઇ હોય તો તન ઓિનમા બ વમવનટ બક કરિાથી ત ફરી તાજી અન ઉપયોગમા લિા લાયક

બની જશ.

કારલાન શાક ઓછ કડવ લાગ એ માટ કારલામા ઊભો ચીરો મકી ઘઉના લોટમા મીઠ અન દહીની પસટ બનાિી તના

પર લગાિો. અડધો કલાક રહિા દઇ તન શાક બનાિો.

લીબ ક મોસબી કડક થઇ ગયા હોય, તો તન પાચ-દસ વમવનટ ગરમ પાણીમા રાખિાથી તમાથી સહલાઇથી અન

િધાર રસ નીકળશ.

દધ ગરમ કરતી િખત તપલીના તલળય ચોટ નહી એ માટ પહલા સહજ પાણી રડો.

કોઇ પણ સલાડમા એક મઠઠી મગની પલાળલી દાળ ભળિિાથી ત િધાર સિાહદષટ અન પૌષષટક બનશ.

બદામની છાલ સરળતાથી કાઢિા માટ તન થોડીિાર સધી ગરમ પાણીમા પલાળી રાખો.

ખાડના ડબબામા કીડીઓ ન ચડ એટલા માટ ૩-૪ લવિિગ મકી રાખો.

179

શાકભાજી સમારતી િખત લાકડાના પાહટયાનો ઉપયોગ કરો. ઘણી મહહલાઓ તલાષસટકના પાહટયાનો ઉપયોગ કર છ.

આમ કરિામા ઘણી િાર તલાષસટકના સકષમ કણો સમારલા શાકભાજીમા જતા રહ છ. જયાર લાકડાના પાહટયામા આવ

થિાની શકયતા રહતી નથી.

લસણ ફોલતા પહલા લસણની કળીઓન નિશકા પાણીમા પલાળી રાખિાથી તના ફોતરા સહલાઈથી નીકળશ.

લીલા ક લાલ મરચાન લાબા સમય સધી ફરશ રાખિા માટ પહલા તના ડીહટયા કાઢી નાખો.

દધ ગરમ કરતી િખત ત ઉભરાય નહી, ત માટ તપલીની હકનારી પર સહજ ઘી લગાિો.

મદો લાબા સમય સધી સારો રહ એ માટ તન જ ડબબામા ભરો, તના ઢાકણામા ડગળી ઘસો.

કળાની િફર બનાિતા પહલા કળાન છાશ ભળિલા પાણીમા પાચ વમવનટ રાખિાથી ત કાળા નહી પડ.

લોટના ડબબામા તમાલપતર રાખિાથી તમા ભજ નહી લાગ.

ભજજયા, પકોડા તળીન સિદ કરતી િખત તના પર ચાટમસાલો ભભરાિિાથી િધાર સિાહદષટ લાગશ.

ફણગાિલા કઠોળન ફરીજમા મકતા પહલા તમા એક ચમચી લીબનો રસ ભળિી દિાથી તમા િાસ નહી આિ.

ટામટાની છાલ સહલાઇથી કાઢિા માટ તના પર તલ લગાિીન શકો.

ખીર બનાિતી િખત ચોખા બફાઇ જાય એટલ તમા સહજ મીઠ નાખિાથી ત િધાર ટસટી લાગશ.

પરોઠાના લોટમા બાફલા બટાકાન છીણ અન એક ચમચી અજમો ભળિો.

ભજિાળા િાતાિરણમા મીઠાન ભજ ન લાગ ત માટ તમા સહજ કોનદફલોર નાખી દો.

લસણ છોલતા પહલા તન એક કલાક પહલા ઠડા પાણીમા પલાળી દો. સહલાઇથી છોલી શકાશ.

સપ ક ગરિીમા નાખિા માટ કરીમ ક મલાઇ ન હોય, તો માખણ અન દધ વમકસ કરીન નાખો.

દધની ઘટટ મલાઇ મળ એ માટ તન ગરમ કયાદ પછી તપલીન પાતળા કાપડથી ઢાકીન આખી રાત ફરીજમા રાખી મકો.

બરડ એકદમ પોચી હોય અન તના પીસ કરિાન ફાિત ન હોય તો ચતપન થોડી િાર માટ ગસની આચ પાસ રાખી

પછી તનાથી બરડના ટકડા કરો.

પરી િધાર સિાહદષટ બન એ માટ તના લોટમા થોડો રિો ભળિો.

રોટલી નરમ અન સરસ ફલ ત માટ લોટમા અડધી ચમચી બહકિગ સોડા નાખો.

180

લબષસકટના ડબબામા તલળય બલોહટિગ પપર પાથરી પછી લબષસકટ ભરિાથી ત લાબા સમય સધી તાજા રહ છ.

મરચાના ડબબામા હહિગના થોડા ટકડા રાખિાથી મરચાનો રગ નહી બદલાય.

િલણ સાથ રોટલી ચોટી જતી હોય તો િલણન થોડી િાર ફરીજમા રાખી મકો.

પનીરન થોડા હદિસ સધી તાજ રાખિા માટ તન બલોહટિગ પપરમા િીટાળી ફરીજમા રાખો.

કોથમીર ક ફદીનાના પાનન ગરાઇનડ કરી તનો પાઉડર શાક ક દાળમા ઉપયોગ કરો.

નાલળયરની કાચલી ઝડપથી નીકળી જાય ત માટ તન અડધો કલાક પાણીમા પલાળી રાખો.

શાકની ગરિી ક કરીમા મીઠ િધાર પડી ગય હોય તો તમા થોડો ચોખાનો લોટ વમકસ કરો. ખારાશ ઓછી લાગશ.

જો દહી ખાટ થઇ ગય હોય તો તમા ચાર કપ પાણી રડી અડધા કલાક બાદ ઉપર તરી આિલ બધ પાણી વનતારી

લિાથી દહી ખાટ નહી લાગ.

અનાજ, કઠોળ ભરતી િખત તમા લીમડાના થોડા પાન, હળદરના ટકડા ક લસણની કળીઓ રાખિાથી અનાજમા

જીિાત નહી થાય.

બટાકા બાફતા પહલા પાણીમા થોડો વિનગર ભળિિાથી ત િધાર ઝડપથી બફાઇ જશ.

દાળ ખાિાન લીધ ગસની તકલીફ થતી હોય તો દાળ બાફતી િખત તમા થોડ તલ અથિા લસણ નાખી દો.

લીલા ચણા અથિા િટાણા બાફતી િખત તમા ખાડ નાખિાથી તનો લીલો રગ યથાિત રહ છ.

રોટલી માટ લોટ ગ દતી િખત બ ચમચી દધ, ઘી ક મલાઈ મળિી દિાથી રોટલી એકદમ પાતળી બનશ.

ભીડાન શાક બનાિતી િખત તમા એક ચમચી દહી નાખિાથી તની ચીકાશ ઓછી થશ.

મળિણ ન હોય તો ગરમ દધમા લીલા મરચા નાખિાથી પણ દહી જમાિી શકાય છ.

ભાત બનાિતી િખત તમા લીબના રસના ટીપા નાખિાથી ભાત એકદમ સફદ રગનો બનશ. અન તમા એક ચમચી

તલ ક ઘી નાખિાથી દાણા અલગ-અલગ રહશ.

ફલાિરન શાક બનાિતી િખત એમા બ ચમચી દધ ઉમરિાથી ફલાિર ચડી ગયા પછી પણ સફદ રહ છ.

પરીનો લોટ પાણીથી બાધિાન બદલ દહીથી બાધિાથી પરી પોચી થશ.

મીઠા સકકરપારા બનાિિાના મદામા થોડ મીઠ ભળિિાથી સકકરપારા સિાહદષટ લાગશ.

181

ચણા પલાળતા ભલી ગયા હોિ તો તન બાફતી િખત તની સાથ કાચા પપયાના બ-ચાર ટકડા મકી દો તો ચણા

જલદી બફાશ.

લબષસકટ પર દધ લગાિી ધીમા તાપ ઓિનમા રાખિાથી લબષસકટ કડક, તાજા અન કરકરા થશ.

િફરન છટી કરિા કળા-બટાટાની કાતરી પર મીઠાના પાણીનો છટકાિ કરિો અન પછી તળિી.

દાળ-ઢોકળી બનાિતી િખત ઢોકળીન કાચી-પાકી શકીન દાળમા નાખિાથી ત ચોટશ નહહ.

પાણીપરીની પરી બનાિતી િખત ઝીણા રિામા પીિાનો સોડા લોટ બાધિા માટ લિાથી પરી ફલશ.

ઈડલીન ખીર જો િધાર પડત પાતળ થઈ ગય હોય તો તમા શકલો રિો નાખિાથી જાડ બનશ અન ખીરાથી ઈડલી

મલાયમ પણ બન છ.

સાબદાણાન બનાિતા પહલા એન દધમા પલાળીન મકિાથી એ એકદમ ફલલા બનશ.

માિાના ગલાબજાબ બનાિતી િખત તમા સહજ બર ખાડ વમકસ કરિાથી ગલાબજાબ પોચા બનશ.

નરમ પડી ગયલા ટામટાન એકદમ ઠડા પાણીમા રાખી મકિાથી ત કઠણ અન તાજા બની જશ.

દહીની છાશ બનાિતી િખત તમા સપણદ પાણી નાખિાન બદલ થોડ પાણી અન થોડ દધ નાખિાથી છાશ િધ

સિાદીષટ અન કરીમી બન છ.

કાપલ બીટ લાબો સમય સધી તાજ રાખિા માટ તમા થોડ મીઠ અન બ ટીપા લીબનો રસ નાખી રાખો. બીટનો રગ

પણ સચિાઈ રહશ.

ફલાિર સમારતી િળા તમા ભરાયલી ઈયળો ઘણી િાર નાક દમ આણી દતી હોય છ. તથી ફલાિર સમારતા પહલા

મીઠાના ગરમ પાણીમા થોડીિાર ડબાડી રાખો. મીઠાન પાણી તમા છપાયલી ઈયળોન બહાર આિિા મજબર કરી

દશ.

કાચા શાક ક ફળન જલદી ખાિાલાયક બનાિિા તમન ખાખી કાગળની થલીમા મકી અધાર હોય એિી જગયાએ

રહિા દો. પહરણામ કલાકોમા જોિા મળશ.

લીબના રસના 2-4 ટીપા જ જોઈતા હોય તો આખ લીબ કાપિાન બદલ તમા ટથપીક નાખી લીબન વનચોિી લો.

એનાથી લીબ સકાશ નહી.

ભજીયાના ખારામા ખાિાનો સોડાન બદલ દધ અથિા લીબના ફલ નાખિામા આિ તો ભજીયા ફલ છ અન પૌષષટ

તતતિો સચિાઈ રહશ.

182

ઘઉના લોટમા થોડો ચોખાનો લોટ મળિી બાધિાની રોટલી ખબ જ મલાયમ અન સફદ થશ.

મથીની, પાલકની ક કોઈપણ લીલી ભાજીન સમારી તન મીઠાઈના ખાલી બોકસમા ભરી હફરઝમા મકી રાખિાથી ઘણા

હદિસો સધી તાજી રહ.

મીઠા લીમડા ક ફદીનાના પાનન તલમા તળીન બોટલમા ભરી રાખિાથી તનો ગમ તયાર ઉપયોગ કરી શકાય છ.

ગરમ પાણી િડ લોટ બાધિાથી રોટલી પોચી બન છ.

ઢોસા અન ઈડલીના ચોખા પીસતી અખત એમા મથીના થોડા દાણા નાખિાથી ઢોસા અન ઈડલી સિાહદષટ બનશ.

લીલા કાચા કળાન પોલીથીન બગમા મકી રાખિાથી કળા તરત પાકી જશ.

િાનગી તળતી િખત તમા એક ચમચી ચોખખ ઘી નાખિાથી ત િાનગી લાબો સમય સધી સારી રહ છ.

આદન તાજ રાખિા માટ ભીની માટીમા દાટી રાખિાથી સકાશ નહહ.

તિરદાળ ઝડપથી ચડતી ન હોય તો તમા કાચી સોપારીનો એક ટકડો નાખી દિો. જથી દાળ ઝડપથી અન એકરસ

થઈ જશ.

ચામા ગલાબની પાદડીઓ નાખિાથી ચામા ગલાબની સગધથી ચા સિાહદષટ બનશ.

ભાત બનાિતી િખત તમા થોડ મીઠ- ચોખખ ઘી અન થોડ લીબ નીચોિિાથી ભાતની સોડમ સરસ થશ અન ભાત

છટો થશ.

ઢોકળામા સોડાન બદલ ઈનો ફરટ સોલટ નાખિાથી ઢોકળા ખબ પોચા બન છ.

છાશમા ગરમ કરલા તલમા જીર-રાઈ-હહિગનો િધાર કરિાથી છાશ િધાર સિાહદષટ લાગ છ.

પરી બનાિતી િખત તમા અડધી ચમચી ખાડન પાણી નાખિાથી પરી ફલલી જ રહશ.

રસોઈ બનાિિાની શરઆત કરતા પહલા બધી જ પિદ તયારીઓ કરી લિી જોઈએ, જિી ક, શાકભાજી સમારલા હોય,

મસાલા તયાર હોય, લોટ બાધયો હોય િગર. જથી ઉતાિળ કઈ કરવ ન પડ અન રઘિાટ ન થાય.

રસોડામા પાણીની યોગય વયિસથા હોિી જોઈએ. રસોઈ કરતા દાઝી જિાય તો દાઝલો ભાગ પાણીમા બોળી દિો

અથિા તના ઉપર ઠડ પાણી રડવ. દાઝલા ભાગન િધાર સમય સધી પાણીમા રાખિાથી બળતરા ઓછી થઈ જાય

છ, પછી ડોકટરન બતાિો.

ચોખા ભરલા ડબબામા લસણની કટલીક કળીઓ મકી રાખિાથી તમા કયારય જીિાત નહી થાય.

183

મરચા સમાયાદ બાદ થતી બળતરા ઓછી કરિા હાથ પર થોડ દહી અથિા હળદર ઘસિી.

પરીન િધ સિાહદષટ બનાિિા લોટ બાધતી િખત તમા ચારથી પાચ સલાઈઝ પલાળલા બરડની પણ નાખિી.

પાલકન શાક બનાિતી અખત એમા ચપટી ખાડ ભળિો. પાલકનો રગ જળિાઈ રહશ.

મીઠાઈ ઠડી થાય એ પછી જ એલચી ક અનય કોઈપણ સગધીદાર પદાથદ એમા ભળિો.

પોપકોનદ બનાિતી િખત તલમા થોડ મીઠ અન ગરમ મસાલો નાખિાથી એ સિાહદષટ બનશ.

બટાકાિડાના પરણમા અડદની દાળનો િઘાર કરિાથી િડા સિાહદષટ બનશ.

દધપાક બનાિતી િખત તપલીમા ઉધી રકાબી મકિાથી દધ તલળય ચોટશ નહી.

પનીરન લાબા સમય સધી તાજ રાખિા માટ તમા વિનગરના થોડા ટીપા મળિીન રાખો.

ગલાબજાબ બનાિતી િળા, તના માિામા થોડ પનીર નાખિામા આિ તો એ િધ પોચા અન સિાહદષટ બન છ.

દધીન શાક સિાહદષટ બનાિિા તમા થોડો ચણાનો લોટ તલમા ક ઘીમા શકી શાકમા નાખો.

લીબન શરબત સિાહદષટ બનાિિા તમા આદનો રસ અથિા શકીન િાટલ જીર નાખો.

ચાસણીનો મલ કાઢિા માટ ચાસણી બનાિતી િખત તમા થોડ દધ ઉમરો. મલ ઉપર આિી જશ.

કચોરી બનાિતી િખત મદામા એક ચમચી રિો અથિા સોજી નાખિાથી કચોરી સિાહદષટ બનશ.

વમકસ શાક બનાિતી િખત એમા થોડા મગફળીના દાણા ક તલ નાખિાથી શાક િધ સિાહદષટ બનશ.

શાકની ગરિી ઘટટ કરિા માટ મસાલાની સાથ થોડ કોપરાન છીણ નાખો અથિા બાફલા બટાટાનો છદો નાખો.

ઘરમા આઈસકરીમ બનાિતી િખત આઈસકરીમની સામગરીમા એક ક બ પીસ બરડના ભળિી તન ફટી લો.

ઘઉના ફાડાની ખીચડી બનાિતી િખત એમા વમકસ િજીટબલના ઝીણા ટકડા તમા ઉમરો સાથ લીલા િટાણા અન

લીલી તિરના દાણા, ડગળી અન નાન ટામટ ઉમરો. ફાડાની ખીચડી સિાહદષટ બનશ.

શાકભાજી બાફતી િખત તમા રહલા વિટાવમન પાણીમા ભળી જતા હોય છ માટ ત પાણી ફકી દતા તન ઉપયોગમા

લઈ શકાય.

કોઈપણ કઠોળન ફણગાિિાથી તમા વિટાવમન ‘સી’ન પરમાણ િધી જાય છ તથી તનો ખાિામા છટથી ઉપયોગ કરો.

184

બટાટાની કરીસપી બનાિિા ચીતસ કાપીન એક કલાક ઠડા પાણીમા રાખો. તયારબાદ તન પાણીમાથી કાઢી કપડામા સકી

કરી પછી તળો.

નિા બટાટા બાફતી િખત તમા થોડાક ફદીનાના પાન ઉમરિાથી કાદિની ગધ જતી રહશ અન શાકમા ફદીનાની

સગધ ભળશ.

લીલા મરચાન િાટી તમા થોડીક હળદર ભળિી એરટાઈટ ડબબામા મકિાથી મરચા લાબો સમય તાજા રહશ.

છોલલા બટાટાન સાચિિા પાણીમા 1 ક 2 ટીપા સરકાના ભળિી હફરજમા મકિાથી બટાટા બગડશ નહી.

માખણમાથી ધી બનાિીએ ત પછી ઘી કાઢી લીધા પછી િધલા હકટામા એક ગલાસ પાણી રડી તન ગરમ કરવ ત ઠડ

પડ પછી ફરીજમા મકી દવ ઉપર ઘીન પડ બાઝી જશ.

રોટલીનો લોટ િહલો બાધીન ફીટ ડબબામા મકી રાખિો પછી લોટ કાઢીન રોટલી બનાિતા ત સરસ િણાય છ અન

પોચી થાય છ.

િધલા જાડા અટામણના લોટથી અથિા જિાર ક ચોખાનો લોટ તલટફોમદ ઉપર અથિા જ જગાએ તલ ઢોળાય હોય

તયા નાખીન ઘસી કાઢિાથી ચીકાશ જલદીથી નીકળી જાય છ અન ચોખખ થાય છ.

બરણી તથા ડબબામાથી ગોળ કાઢતી િખત હાથ ભીનો કરીન કાઢિાથી હાથ પર ગોળ લાગતો નથી.

થાળીમા લોટ બાધતી િખત તની નીચ નપકીન અથિા જાડો કટકો મકિાથી લોટ બાધિામા સરળતા રહ છ.

અથાણાના મસાલામા 500 ગરામ મથીના મસાલામા એક િાડકી લગભગ 200 ગરામ ખાડ નાખિાથી કરી ઝાખી નથી

પડતી અન કડક રહ છ.

ઢોકળાન ક આથાિાળ ખીર િધલ હોય તન તલાસટીકના ડબબામા ભરીન ફરીજમા મકિાથી ખટાશ પડતી નથી.

કાદા સમારતી િખત આખમાથી પાણી ન નીકળ એ માટ તન પાણી ભરલા બાઉલમા ડબાડી રાખિા.

પલાિ ક લબરયાની બનાિતા ભાતનો એકક દાણો છટો રહ ત માટ ભાત બનાિતી િખત તમા થોડ લીબ નીચોિી

દવ.

સમારલી મથીની ભાજીમા થોડ તલ નાખી એર ટાઇટ કનટનરમા હફરઝરમા મકી દિાથી ત લાબો સમય તાજી રહ છ.

પપર ભીન કરીન તમા ભાજી િીટાળી રાખિાથી ભાજી 1-2 હદિસ સધી સારી રહ છ.

સમારલા રીગણા મીઠાના પાણીમા રાખિાથી કાળા નહહ પડ.

185

સફરજનના કટકા ઉપર લીબનો રસ નાખિાથી રગ બદલાતો નથી અથિા થોડ દધ ભળિલા પાણીમા રાખિાથી

બરાઉન થતા નથી.

ટામટા, મળા, બીટ, ગાજરન મીઠાના પાણીમા રાખિાથી તાજા રહશ.

ભાત ઢીલો હોય તો ઉપર બરડની સલાઈસ મકિી, પાણી ચસાઈ જશ.

ચોખા જના હોય અન મીઠાશ જતી રહી હોય તો ચોખા બફાય પછી 1 ચમચી ખાડ અન 1 ચમચી ઘી નાખી સીજિા

મકિા. આથી મીઠાશ આિી જશ.

રોજજિદી કૉફીમા કઈક નિી ટરાઈ કરિી હોય તો ગરમાગરમ કૉફીનો મગ પીરસતા પહલા તમા થોડો કોકો પાઉડર

ઉમરી દો.

ઘણા હદિસ પડી રહલ ઘીમા નાગરિલન પાન નાખી, ગરમ કરિાથી િાસ દર થશ.

તલમા એક તમાલપતર અન થોડી ખાડ નાખી, ગરમ કરી, ગાળી લિાથી િાસ દર થશ.

અડદ ક મગની દાળમા બજારમા મળતી માટીની થપલી રાખો જથી લાબા સમય સધી તમા જીિાત નહી પડ.

કોઈપણ િસત રાધતી િખત એની ઉપર ઢાકણ ઢાકી રાખિાથી તમા પૌષષટક તતતિો નાશ પામશ નહહ.

વિનગરની એલરજી હોય તો એન બદલ લીબનો રસ િાપરી શકાય.

પનીરન લાબા સમય સધી તાજ રાખિા માટ તમા વિનગરના થોડા ટીપા મળિીન રાખો.

બરફની ટરમાથી બરફ કાઢતી િખત એકાદ બ ગાગડા રહિા દઈ બાકીનામા પાણી ભરી મકતા, બરફ જલદી બનશ.

પીિાના પાણીમા ફટકડીની પાચ – છ ચકકર ફરિિાથી પાણીનો ડોળ નીચ બસી જશ ન પાણી શદધ થઈ જશ.

સતરાની છાલન સકિીન, તનો પાઉડર બનાિીન કક ક લબસકીટમા નાખિામા આિ તો ત સિાહદષટ બનશ.

ફલાિર સમારતી િળા તમા ભરાયલી ઈયળો ઘણી િાર નાક દમ આણી દતી હોય છ. તથી ફલાિર સમારતા પહલા

મીઠાના ગરમ પાણીમા થોડી િાર ડબાડી રાખો. મીઠાન પાણી તમા છપાયલી ઈયળોન બહાર આિિા મજબર કરી

દશ.

માખણ સખત થઇ ગય હોય તો ચાકન ઉકળતા પાણીમા બોળી પછી માખણ કાપવ.

ફદીનાની ચટણી બનાિતી િખત તમા લસણ, કાદા, મીઠ-મરચ તથા થોડો ગોળ ભળિિાથી ચટણી સિાહદષટ થાય છ.

186

વમકસ િજીટબલન શાક િધાર પરમાણમા બચય હોય તો તમા બ-તરણ બાફલા બટાકા, આદ, મરચા, કોથમીર ભળિી

કટલટ બનાિી શકાય.

લસણન છોલી તમા મીઠ ભળિી શીશીમા રાખિાથી એક િરસ સધી ખરાબ નહી થાય.

નાલળયરની પશીઓન પાણીમા રાખી હફરજમા રાખિાથી લાબા સમય સધી તાજી રાખી શકાય છ.

લાલ ટામટાની સલાઇસ પર વસિધિ ભળિી ખાિાથી જીભ પર બાઝલી છારી દર થાય છ.

ઈડાની આમલટ બનાિતી િખત તમા એક ચમચો ચણાનો લોટ ભળિિાથી આમલટ હકરસપી બનશ.

ભાત પીરસતી િખત કાચા લાગ તો તમા થોડ દધ ભળિી સટીમ કરિા.

પોષણયકત રોટલી માટ એક હકલો ઘઊના લોટમા ૨૦ ગરામ સોયાબીનનો લોટ ભળિિો.

શકલા સીગદાણાનો ભકકો શીશીમા ભરી રાખિો. રસાિાળા શાકનો રસો િઘ પડતો પાણી જિો લાગ તો તમા બ

ચમચી સીગદાણાનો ભકકો ભળિિો.શાકના રસાન ઘટટ કરશ ઉપરાત શાક સિાહદષટ થશ.

ઈડા પર િજીટબલ ઓઇલ લગાડીન રહફરજરટરમા રાખિાથી ઈડા લાબા સમય સધી તાજા રાખી શકાય છ.

બટાટા િઘ પરમાણમા ખરીદાઇ ગયા હોય તો કન બાસકટમા બટાકા સાથ લસણ તમજ હળદરનો ગાહઠયો રાખી

લટકાિીન રાખિાથી લાબા સમય સધી બગડતા નથી.

કાદા સાતળતી િખત તમા સહજ દધ ઉમરિાથી કાદાનો રગ જળિાઇ રહ છ અન બળતા નથી.

બદી લાડ િઘ પરમાણમા િધી પડયા હોય તો ઉકાળલા દધમા નાખી ખીર બનાિિી.

તલિાળા નોનષસટક તિા પર લીબની છાલ ઘસી સાબ તથા હફાળા પાણીથી ધોવ.

બાફલા બટાકાની સકીભાજી બનાિતી િખત િઘારતી િખત ચણાની દાળનો ભકકો નાખી બટાકા ચોટશ નહી.

ચાસણી બનાિતી િખત લીબ વનચોિિાથી ચાસણી પરનો મલ દર થાય છ.

લીબની છાલન સકિી તનો ભકકો કરી િાસણ ઘસિાના પાિડરમા ભળિી િાસણ ઘસિાથી િાસણ ચમકીલા થાય છ.

કટલટન વમશરણ ઢીલ લાગત હોય તો તમા બ-તરણ સલાઇસ બરડની નાખી દિી.કટલટન વમશરણ સક થઇ જશ.

બરડની સલાઇસન બટર લગાિી તિા પર સકી તના પર વપતઝાનો સોસ પાથરી કાદા, કકતસકમ, ટામટાન વમશરણ પાથરી

ઉપરથી ચીઝ ભભરાિી નોનષસટક તિા પર સકિાથી ઝટપટ બરડ વપતઝા તયાર થશ.

187

િાસી ખાટા ઢોકળાન બરાઉન હકરસપી તળિાથી સિાહદષટ લાગ છ.

પીળી મગની દાળના ભજજયા બનાિતી િખત તમા થોડી અડદની દાળ નાખિાથી ભજજયા સિાહદષટ થાય છ.

ગલાબજળમા કગલસહરન ભળિી લગાડિાથી રકષ તિચા સામાનય થાય છ.

રકષ તિચા પર કકલનલઝિગ હકરમ લગાડિાથી તિચા મલાયમ થાય છ.

સાબદાણીની ખીચડી તલમા િઘારી થઇ ગયા બાદ ઉપરથી થોડ શદધ ઘી રડી બરાબર હલાિિાથી ખીચડીમા તલની

િાસ નથી આિતી.

લીલા ચણા અથિા િટાણા બાફતી િખત તમા ખાડ નાખિાથી તનો લીલો રગ યથાિત રહ છ.

રોટલી માટ લોટ ગ દતી િખત બ ચમચી દધ, ઘી ક મલાઈ મળિી દિાથી રોટલી એકદમ પાતળી બનશ.

ભીડાન શાક બનાિતી િખત તમા એક ચમચી દહી નાખિાથી તની ચીકાશ ઓછી થશ.

મળિણ ન હોય તો ગરમ દધમા લીલા મરચા નાખિાથી પણ દહી જમાિી શકાય છ.

ભાત બનાિતી િખત તમા લીબના રસના ટીપા નાખિાથી ભાત એકદમ સફદ રગનો બનશ. અન તમા એક ચમચી

તલ ક ઘી નાખિાથી દાણા અલગ-અલગ રહશ.

ફલાિરન શાક બનાિતી િખત એમા બ ચમચી દધ ઉમરિાથી ફલાિર ચડી ગયા પછી પણ સફદ રહ છ.

પરીનો લોટ પાણીથી બાધિાન બદલ દહીથી બાધિાથી પરી પોચી થશ.

મીઠા સકકરપારા બનાિિાના મદામા થોડ મીઠ ભળિિાથી સકકરપારા સિાહદષટ લાગશ.

ચણા પલાળતા ભલી ગયા હોિ તો તન બાફતી િખત તની સાથ કાચા પપયાના બ-ચાર ટકડા મકી દો તો ચણા

જલદી બફાશ.

લબષસકટ પર દધ લગાિી ધીમા તાપ ઓિનમા રાખિાથી લબષસકટ કડક, તાજા અન કરકરા થશ.

િફરન છટી કરિા કળા-બટાટાની કાતરી પર મીઠાના પાણીનો છટકાિ કરિો અન પછી તળિી.

દાળ-ઢોકળી બનાિતી િખત ઢોકળીન કાચી-પાકી શકીન દાળમા નાખિાથી ત ચોટશ નહહ.

પાણીપરીની પરી બનાિતી િખત ઝીણા રિામા પીિાનો સોડા લોટ બાધિા માટ લિાથી પરી ફલશ.

188

ઈડલીન ખીર જો િધાર પડત પાતળ થઈ ગય હોય તો તમા શકલો રિો નાખિાથી જાડ બનશ અન ખીરાથી ઈડલી

મલાયમ પણ બન છ.

સાબદાણાન બનાિતા પહલા એન દધમા પલાળીન મકિાથી એ એકદમ ફલલા બનશ.

ઢોસા ક ઉતતપમ બનાિતી િખત નોનસટીક તિીન પહલા ગરમ થિા દઇન પછી એક કોટનના કપડાન ભીન કરી

તિીન લછિી.દરક િખત આટલ કરિાથી ખીર સારી રીત પથરાશ અન ઢોસા ક ઉતતપમ સહલાઈથી ઉખડી જશ.

િાસણન ઢાકીન ખાિાન ગરમ કરિાથી ત નરમ તમજ તાજા જવ જ રહ છ.

સપન ગરમ કરતા પહલા એક િાર ચમચાથી બરાબર હલાિી લિાથી જલદી ગરમ થાય છ.

રસાદાર શાકન નાના િાસણમા ન રાખતા પહોળા િાસણમા રાખિાથી શાક ઊભરાઇન બહાર નહી આિ.

ભરલા શાક રાધતા િઘ સમય લાગતો હોિાથી માઇકરોિિમા રાધતા પહલા બહાર ચલા પર થોડ ચડાિીન પછી

માઇકરોિિમા મકવ.

માઇકરોિિમા રધાતી િખત િાસણમાના િચચના ખાદયપદાથદ જલદી રધાતા હોતા નથી તથી લાબો સમય રધાતા

ખાદયપદાથો દર બ વમવનટ હલાિિા પડ છ.

સપ બનાિતી િખત દર બ વમવનટ હલાિવ જોઇએ જથી જલદી બની જાય.

ભજજયા જિા ફરસાણો ગરમ કરતી િખત ઢાકિા નહી.

દધમા દહી ભળિી જરા ગરમ કરી રાતના માઇકરોિિમા મકી રાખવ સિાર સરસ દહી જામી જશ.

ચલા પર પાપડ સકિાની બદલ માઇકરોિિમા પાપડ જલદી સકાય છ.

સીગદાણા ક મરી-મસાલા જલદી સકિા હોય તો માઇકરોિિમા સકિા.

લસણની કળીઓન માઇકરોિિમા ગરમ કરિાથી તના છોતરા જલદી નીકળ છ.

શાક રાધિાન હોય તો તના નાના-નાના ટકડા કરિા.

કાદા સાતળતી િખત તની દગધન દર કરિા તમા ચપટી સાકર ભળિિી.

લીલા ટામટાન પકાિિા માટ તન એક કપડામા કાદા સાથ રાખિા.

અનાજ અથિા દાળમા પારાની ટીકડી નાખી રાખિાથી લાબા સમય સધી તમા જીિાત પડતી નથી.

189

(૪૭) ઘરમા અજમાિી જઓ, પસા તથા િખત બચાિો

શારીહરક:

જો તમન િધ પસીનાની સમસયા સતાિતી હોય, તો -ચા-કોફીના બદલ પાણીમા ગલાબના પાદડાઉકાળી ઠડા કરી

તન પીિાન શર કરો.

આખ નીચના કાળા કડાળા દર કરિા ઠડા દધમા રન પમડ બોળી ૧૦ વમવનટ આખ પર રાખવ.

જો ગરમ ચા-કોફી પીિાથી જીભ દાઝી જાય તો ત સથાન સાકરના દાણા મકી દો, તથી રઝ આિી જશ.

ટથબરશ પર આખા પર કયારય પસટ ન લગાિો. ફકત પા ઈચ ટથપસટની જ આિશયકતા હોય છ

હાથના નખ સફદ કરિા હાથન લીબના જયસમા બોળી રાખો.

કલકનઝિગ કરીમના સથાન બબી ઑઈલ િાપરો, તમાર કામ અડધા ખચદમા પર થઈ જશ.

હફાળા પાણીમા નખન પાચ વમવનટ બોળી રાખિાથી ત મલાયમ બનશ.

નઈલ પોલલશન છલલા ટીપા સધી બહાર લાિિા માટ ફરીજમા મકો.

હર બરશન ગરમ પાણી ક ફટાકડીના પાણીમા સાફ કરિાથી એ નિા જવ જ દખાશ.

લીબનો રસ કાઢયા પછીની છાલન નખ પર ઘસિાથી નખ મજબત અન સદર બન છ.

લીબના રસમા મીઠ નાખીન કોગળા કરિાથી મોની દગધ દર થાય છ.

હોઠ પર લીબ – મીઠ ઘસિાથી કાળા પડી ગયલા હોઠ ચમકદાર બનશ.

હોઠન ચમકીલા અન ભરાિદાર રાખિા માટ મધ લગાિિાથી ઘણો જ ફાયદો થશ.

મઈક અપની ૩૦ વમવનટ પહલા, મલતાની માટી, ચદન પાિડર, ગલાબજળ, લીબનો રસ વમકસ કરી લગાડો, સકાિા

દો, પછી ધોઈ નાખો, કાવત આિશ.

નાહિાના સાબની િધલી નાની ચપતરીન મોજાની અદર મકી તન શરીર પર ઘસિાથી મલ સારા પરમાણમા દર થાય

છ અન ચામડી ચોખખી થાય છ. ખાસ કરીન પગની પાની તથા આગળીઓન તનાથી સાફ કરિી જોઈએ.

હોઠ,ગરદન, પગના તલળયા િગર ઉપર કગલસરીન, લીબ,તથા ગલાબજળ ભળિી માલલશ કરિાથી તિચાની

સસથવતસથાપકતા જળિાઇ રહ છ.

190

કપડા:

ફલબરક સોફટનરના સથાન િસતરો ધોિા માટ વિનગરનો િપરાશ કરો. િળી ત સાબના આલકલીનીિસતરો પર થતી અસર

દર કરશ.

કપડા ધોતી િળા શટદસના કૉલર સાફ કરિા સૌથી મશકલ કામ હોય છ. ફરી જયાર તમ કૉલરનો ડાઘ દર કરિા

મથામણ કરી રહયા હો તયાર સાબની જગયાએ શમપનો પરયોગ કરી જોજો.

લીબ અન સતરાના બીન સકિીન હડટરરજ િનટમા વમકસ કરિાથી કપડા ઊજળા બનશ.

કપડા પર તમાકિાળા થ કનો ડાધ પડયો હોય તો, ડાધની બન બાજએ કળી ચનાનો લપ કરી કપડાન થોડો સમય

સકવયા પછી ચનો સાફ કરતા ડાધ નીકળી જશ.

કપડા પર પડલ પાનના ડાઘા કાઢિા માટ ચનો ઘસી, પછી બલીચીગ પાિડર ઘસો, ડાઘ દર થશ.

ચોખાના ઓસામણથી સતરાઉ સાડીન આર કરિાથી ત એકદમ કડક બન છ.

કપડા પર તલ-ઘીના ડાઘ પડી ગયા હોય તો એના પર બલોહટિગ પપર રાખીન પછી પાતળ કપડ મકીન ઈસતરી

ફરિિાથી ડાઘ દર થઈ જશ.

જરીિાળી સાડી પર નયઝ પપર મકીન ઈસતરી કરિાથી જરી કાળી નથી પડતી.

ભાર મોઘી સાડી જિી ક તયોર સીલકની અથિા ચાલ સીલકની સાડીન જો ઘર ધોિાની હોય તો કપડા ધોિાન બદલ

નાહિાના સાબથી ધોિાથી સાયનીગ ઝાખી થતી નથી અન સરસ રહ છ.

સિટરન ધોતા પહલા મીઠાના પાણીમા પલાળિાથી ઊન ચોટિાનો ભય રહતો નથી.

સાડી પર તલના ડાઘ પડયા હોય તો, એ જગયા પર કોઈ પણ ટલકમ પાઉડર સારી રીત રગડીન સાડીન બ-તરણ

કલાક સધી તાપમા મકો પછી ધોઈ લો.

ઘરમા:

ડાઈવનિગ ટબલ પર માખીઓ આિતી અટકાિિા ભીના કપડા પર મીઠ છાટી તનાથી ડાઈવનિગ ટબલ સાફ કરો

િાદા, કીડ, માખી જિી જીિાત દર કરિા માટ પાણીમા ફટકડી ઓગાળીન એમા કરોસીનના બ – તરણ ટીપા નાખીન

પોત કરવ.

191

િગર આમતરણ ગમ તયાર ઘરમા ઘસી આિતી સખયાબધ કીડીઓથી છટકારો મળિિા દર મહહન ઘરના બારીબારણા

આગળ ચૉકની લીટીઓ દોરો. કીડી માટ ચૉકની લીટી લકષમણરખાન કામ કરશ.

કીડી થતી હોય ત જગયા પર મીઠા(નમક)િાળ પાણી છાટિાથી કીડીથી છટકારો મળશ.

માકડ તથા િદાના ઉપદરિથી છટકારો મળિિા એ જગયાએ કપરન તલ લગાિવ

રસોડામા િદા ક કસારી થતા હોય તો ખણામા અન થોડા થોડા અતર બોહરક પાઉડર છાટો. ઉપદરિ ઓછો થશ.

ચોમાસામા મચછરનો ઉપદરિ ઓછો કરિા પથારી પાસ ક રમમા કપરની ગોટીન એક કપ પાણીમા રાખી મકિાથી

મરછર ઓછા થશ.

હફરજમા જીિાત થઈ ગઈ હોય તો એક લીબ સમારીન ફરીજમા મકી દો. બીજ હદિસ જીિાત આપમળ દર થઈ જશ.

સલાઈહડિગ ડોર, િષનટલટર િગરની સફાઈ માટ િકયમ કલીનર અન પઈનટ બરશનો િપરાશ કરો.

દરિાજાના વમજાગરા પર તલ નાખિા કરતા પસનસલ ઘસો, તથી દરિાજાના વમજાગરા અિાજ નહી કર, કાટ પણ

નહી લાગ.

તલાષસટકના િાસણો ઉપર મીઠાન પાણી ઘસિાથી ચમક આિશ.

હફરજમાથી તીવર િાસ આિતી હોય તો થોડા કોલસાના કટકા મકિાથી ત દર થશ.

કાદાનો રસ ચોપડિાથી છરી-ચતપનો કાટ દર થશ.

છરીમાથી કાદા ક લસણની િાસ આિતી હોય તો છરીન થોડીિાર માટીમા ખોસી દિી.

વમકષચરના બાઉલમા કાદા ક લસણની િાસ દર કરિા બટાકો ઘસી ધોઈ નાખો.

ગસના ચલાન કોપરલિાળ કપડ ફરિિાથી ચલો ચમકતો થશ.

િીજળીની સગડી ક ગસના સટિ પર ડાઘ પડી ગયા હોય તો એક ચોખખ કપર એરડાના તલમા પલાળી ડાઘ દર

થાય છ.

િોશબશીન ઉપર ડાઘ પડી ગયા હોય તો એવસડન પોત ઘસો.

ગદા દખાતા મટ અન કાપટન ટપટાઇન વમકસ કરલા ગરમ પાણીમા ઘસીન સાફ કરિાથી ઊજળા થઇ જશ.

192

તલાષસટક બોટલનો યલો કલર થઈ ગયો હોય તો પાણીમા લીબના રસના થોડા ટીપા નાખી બોટલમા રાખિાથી મલ

નીકળી જશ.

ગસ વસલલનડર બદલતી િખત બારી-બારણા ખલલા રાખો. ગસ લીક થિાની જરા પણ શકા જાય, તો દીિાસળી અથિા

લાઈટર લળગાિશો નહી, સાથોસાથ િીજળીન કોઈપણ સાધન ચાલ- બધ ન કરશો.

નઈલપૉલલશની બાટલીન ઢાકણ જામ થઈ ગય હોય તો તન ૩૦ થી ૪૫ સકનડ હરડરાયરની સામ મકી રાખિાથી

સરળતાથી ખલી જશ.

બચલા નાહિાના સાબના નાના નાના ટકડાન ભગા કરી ગરમ પાણીમા છદી નાખો. હિ તમા થોડ કગલસરીન નાખો.

હાથ ધોિાનો સરળ અન સોઘો લલસકિડ સોપ તયાર થઈ જશ.

તટલા કાચના ટકડાન ઉપાડિા બરડનો ઉપયોગ કરિાથી હાથમા ઈજા થિાની સભાિના નહહિત થઈ જાય છ.

તલાષસટકની ચીજો ગદી થઈ જાય તો એન કરોસીનથી સાફ કરિાથી એ નિા જિી જ થઈ જશ.

તકીયામા ર ભરતા પહલા, તમા બ તરણ કપરની ગોળીઓ મકિાથી માકડ થશ નહી, ઠડક રહશ.

સાકડા મો િાળી બાટલીન સાફ કરિા માટ તમા ચોખાના દાણા, હડટદજનટ પાિડર અન પાણી નાખી વયિસસથત

હલાિિાથી બરશ િગર જ બાટલી સાફ થઈ જશ.

બ ફોટાઓની િચચ ટલકમ પાિડર છાટિાથી બન ફોટા એકબીજા સાથ ચોટશ નહી.

િીજળીના બલબ – લાઈટ પર અતતરન પમડ ફરિી દો, આખા રમમા સગધ – સગધ થઈ જશ.

દીિાલ પર લાગલા શાહીના ડાઘ દર કરિા તના પર કોલગટ ટથપસટ લગાડી બરશથી ઘસવ.

ડબબામા મકી રાખલા ઈલાષસટક રબર બનડ ગરમીથી ઓગળીન એકબીજા સાથ ચોટી ન જાય એ માટ ડબબામા થોડો

ટલકમ પાઉડર છાટિો.

કોઈ પણ િસત પર લાગલા કાટના ડાઘ દર કરિા તન કોકા કોલામા ડબાડલા ખરબચડા સપોનજથી ઘસિી. કોકા

કોલામા રહલ ફોસફોહરક એવસડ કાટન સરળતાથી દર કરી દ છ.

અથાણાની બરણીન પાણીમા પલાળલી માટીનો થર અદર અન બહાર લગાડિો અન તડકામા બ-તરણ હદિસ બરણી

રાખિી. પછી સાબથી ધોિાથી જના અથાણાની િાસ જતી રહશ.

કાચના િાસણન ટથપસટ લગાિી બરશથી ઘસીન સાફ કરિાથી ચમક િધાર આિ છ.

193

ડગળી કાપલી છરીની િાસ દર કરિા કાચા બટાકાન અડવધય ફરિવ. આથી િાસ જતી રહશ.

તરણથી ચાર ચમચી રાઈન તલ પાણી ભરલા બાઉલમા નાખી એ બાઉલ રમમા રાખિાથી મચછરનો ઉપદરિ નહહ થાય.

અરીસાન ચોખખો કરિા માટ તની પર શવિિગ કરીમ લગાિી થોડીિાર રહિા દવ અન પછી ભીના મલમલના કોરા

કપડાથી નાખવ.

ખીલીન ગરમ પાણીમા બોળીન દીિાલમા લગાિિાથી તલાસટર તટત નથી.

બટરીના સલ ક મીણબતતીન હફરજમા રાખિાથી એ લાબો સમય ચાલ છ.

પખા અન લોખડની બારીઓ ક લગરલ પર જાળા ન જામ એ માટ એન કરોસીનથી સાફ કરિી.

નિા ચપલન રાતર ઘી ક તલ લગાડી રાખિાથી એ સિાળા રહશ અન નડશ નહહ.

રાઈના પાણી િડ બોટલ ધોિાથી બોટલમાની િાસ દર થાય છ.

ચાની િપરાયલી ભકીન સકિીન બારીના કાચ સાફ કરિાથી કાચ ચમક છ.

કાચના ગલાસ ચકચહકત કરિા પાણીમા થોડી ગળી વમકસ કરીન એનાથી ધોિા અન પછી સિચછ પાણીથી ધોઈ

નાખિા.

િધલી કોફીન ઘરના તલાનસમા રડો. ત ઉતતમ ખાતરન કામ કરશ

ચતપની ધાર ચીકણી થઇ ગઇ હોય તો તના પર લીબની છાલ ઘસી િહતા પાણીથી ધોઇ નાખો. ચીકાશ દર થઇ જશ.

ડગર પિદત ઉપર ચડતી િખત કરોસમા ચડતા થાક લાગતો નથી. જલદી ચડાય છ.

તમારા બાળકના િસતરોમા અદરની તરફ એક નાન લખસસ રાખી તમા ફોન-કોલ કરિા માટ પસા એક કાગળ પર બધા

નબર લખી રાખો.

નકામા ટથબરશ ફકી ન દતા બાથરમની ટાઇલસના ખણા, દાવતયા, તથા દાગીના ધોિા માટ ઉપયોગમા લવ.

ચાદીના િાસણન કપરથી ઘસિાથી નિા જિા ચમકીલા થાય છ

અગરબતતી સળગાિતા પહલાસહજ ભીની કરિાથી િઘ સમય સળગશ તમજ મહકશ

ચા ગાળિાની સટીલની ગરણીમાથી ચા બરાબર સાફ ન થતી હોય તો ગરણીન થોડી િાર ચલા પર ગરમ કરિી લાલ

થાય એટલ ધીર ધીર ઠોકિાથી તમાનો કચરો બધો બહાર નીકળી જશ.

194

ચલા પરની ચીકાશ દર કરિા ગરમ પાણી તથા મીઠાથી સાફ કરિો.

બનદર ગદા થઇ ગયા હોય અન બરાબર બળતા ન હોય તો રાતભર ખાિાના સોડા ભળિલ પાણીમા રાખિાથી

બનદરમાથી કચરો બહાર નીકળી જશ.

દાગીના,િાસણો અન કીમતી િસતઓ:

ચાદીની િસત સાફ કરિા માટ કોસટીક સોડાનો ઉપયોગ કરિાથી સરસ થાય છ.

ચશમા સાફ કરિા ચશમાના ગલાસ પર એક-એક ટીપ સરકો નાખી લછિાથી ચશમાના કાચ નિા જિા ચમકીલા થશ.

તાબાના િાસણ ગરમ પાણીથી સાફ કરી, પછી રાખ ઘસિાથી ચમક આિશ.

તાબા- વપતળના િાસણ ઉપર આમલી ક બીજી ખટાશ ઘસતા ત ચમકદાર થશ.

કાચના િાસણ ચાના ઉકાળલ કચાના પાણીથી સાફ કરશો, ત ચમકદાર થશ.

કાચના િાસણો પર પડલા ડાઘ ચણાના લોટથી સાફ કરિાથી દર થાય છ.

એલયવમવનયમના િાસણો માટ મીઠ-લીબના રસનો ઉપયોગ કરો.

ચામડાની િસત પર મીઠા તલમા સરકો મળિી લગાડિાથી તની પર લીસોટા પડશ નહહ.

કકરમા તલળય લીબનો કટકો નાખિાથી અદરનો ભાગ કાળો થશ નહહ.

િાસણમા બળી ગયલા ડાઘા દર કરિા મીઠાના પાણીિાળો કટકો ઘસિાથી સાફ થશ.

બળી ગયલા િાસણન રાત સોડાના પાણીમા બોળી રાખિાથી બળલ ડાઘ દર થશ.

ઝાખા પડી ગયલો સોનાના દાગીના ઉપર ટથપસટ ઘસી પાણીથી ધોઈ નાખો.દાગીના ચમકી ઉઠશ.

સોના-ચાદીના દાગીનાન ચમકદાર બનાિિા તન દસ વમવનટ અરીઠાના પાણીમા ઉકાળો. તયાર બાદ તન ઠડા પાણીથી

ધોઈ સાફ નરમ કપડાથી લછી લિાથી ફરક તરત જ ઊડીન આખ િળગશ.

તિો, પણી જિા લોખડના િાસણોન ભાતના ઓસામણમા ચાર-પાચ કલાક પલાળી રાખિા અન પછી ઘસિાથી કાટ

નીકળી જશ અન સિચછ થશ.

195

ચાદીના િાસણોન કાળા થતા બચાિિા માટ ચાદીના િાસણોની સાથ કપરની ગોળી રાખિી.

માઈકરોિિ ઓિનની સફાઈ કરિા માટ સફદ દતમજન પાઉડર ઓિનમા ભભરાિી કોરા કપડાથી લછી સાફ કરિાથી

ઓિન ચમકી ઊઠશ.

બાફલા બટાકા ના પાણીમા ચાદી,સટીલ ક વપતતળના િાસણ સાફ કરિાથી ત ચમકદાર થશ.

ચણાનો લોટ જો લાબા સમય સધી રહી ગયો હોય તો તન ફકી ન દતા, તન હડટરજ િટની જમ િાસણ સાફ કરિા િાપરી

શકાય.

િાસણમાથી બળલા ડાઘ દર કરિા માટ કાદાના બ ટકડા નાખી થોડ પાણી નાખીન ઉકાળો. થોડીિાર બાદ તન સાફ

કરો. ડાઘ તરત નીકળી જશ.

રાઘતી િખત શાક ક કઢી બળીન ચોટી જાય તયાર એ ચોટલ િાસણ સાફ કરિામા મશકલી પડ છ. તન સરળતાથી

સાફ કરિા માટ ડગળી છીણીન ચોટી ગયલી િસત પર મકો. પછી તના પર ગરમ પાણી રડો. ૫ વમવનટમા િાસણ

સાફ થઈ જશ.

ફવનિચર ઉપરના ડાઘા દર કરિા સરકાના પાણીમા કપડ બોળી ફવનિચર પર ઘસવ.

પસતકો,ફળ-ફલો:

તમારા પસતકોન જીિાતથી બચાિિામા તના પાનાની િચચ કટલાક લીમડાના પાન મકી દો. લીમડાના પાનની

િાસથી જીિાત તમા પરિશી નહી શક, થોડા-થોડા સમય પાન બદલતા રહવ .

ગલદસતામા ફલો ગોઠિતા કોઈ તટલી દાડીિાળ ફલ હાથમા આિ તો ફકી ન દતા તન એક સટરોમા ભરિી

ગલદસતામા ગોઠિો. એમ કરતી િળા ગલસતામા ફલની કદરતી દાડી સધી પહોચ તટલ પાણી હોય તન ધયાન

રાખવ.

શાક બાફય હોય ત પાણીન ફકી દિા કરતા તન તમારા ઘરના છોડમા રડો. છોડન એ પાણીમાથી જરરી પોષક તતિો

મળી રહશ.

ફલાિર પોટમા રાખલા ફલન િધાર હદિસ ખીલલા રાખિા માટ ફલાિર પોટના પાણીમા ન િપરાતી દિાની ટબલટ

નાખિાની ફલ િધાર હદિસ તાજા રહશ.

પસતકની અદર ચદનના ટકડા રાખી મકિાથી ત પસતકમા ઊધઈ િગર જીિાત પડતી નથી.

196

સગરાહક: વિપલ એમ દસાઇ


Documents

રોગ એક દેશી ઉપાયો અનેક – વિપલુ દેસાઇ