1

https://sites.google.com/site/scholikeaithousa/home/grammatike/ta-mere-tou-logou

ΕΜΠΕΔΩΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕ POWER POINT

ΜΕΛΕΤΩ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΟΝΤΑΣ Προβολή Λήψη

Δημιουργός: ΜΟΚΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

2

Τα μέρη του λόγουΤα κλιτά

Τα άρθρα (Οριστικό και Αόριστο )Μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες.Α) οριστικό άρθρο: ο, η, τοΒ) αόριστο άρθρο: ένας, μία ένα

Ουσιαστικά Οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα, ενέργεια (γράψιμο) , κατάσταση (σιωπή), ιδιότητα ( σοβαρότητα)πρόσωπα (θείος, Πέτρος)ζώα (σκύλος)τόπους (Αθήνα, Ελλάδα)πράγματα (δέμα, γραμματόσημα)ενέργειες (αποστολή)καταστάσεις (ησυχία)ιδιότητες (ταχύτητα, ασφάλεια)

Κύρια ονόματα: Φανερώνουν ένα ορισμένο πρόσωπο, τόπο ή ζώο.Κοινά ονόματα: Φανερώνουν γενικά πρόσωπα, τόπους, ζώα ή πράγματα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.

Αρσενικά Θηλυκά Ουδέτερα

-ος, -ης, -ας -η, -α, -ού -ο, -ι, -α, -ας, -ος

3

Επίθετα οι λέξεις που μας δείχνουν τι λογής είναι το κάθε ουσιαστικό που συνοδεύουν και έχουν τρία γένηΣυνοδεύουν τα ουσιαστικά και μας λένε κάθε φορά πως ακριβώς είναι τα ουσιαστικά, δηλαδή τι ποιότητα ή ιδιότητα έχει. Έχουν τρία γένη, αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο γιατί παίρνουν το γένος των ουσιαστικών που προσδιορίζουν.(Π.χ. Ο καλός(επίθετο) μαθητής(ουσιαστικό) ή Ο μαθητής(ουσιαστικό) είναι καλός(επίθετο)).ΠΧ Καλός, καλή, καλό-βαθύς, βαθιά, βαθύ-σταχτής, σταχτιά, σταχτί, ζηλιάρης, ζηλιάρα, ζηλιάρικο κ.λ.π.

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Σε Παραδείγματα Εξαιρέσεις

-ος, -η, -ο όμορφος, όμορφη, όμορφο-ος, -α, -ο ωραίος, ωραία, ωραίο-ος, -ια, -ο μέτριος, μέτρια, μέτριο-ύς, -ιά, -ύ βαθύς, βαθιά, βαθύ-ής, -ια, -ί σταχτής, σταχτιά, σταχτί-ής, -α, -ικο γκρινιάρης, γκρινάρα, γκρινιάρικο-άς/-ής, -ου, -άδικο/-ούδικο/-ήδικο

υπναράς, υπναρού, υπναράδικο/-ούδικο καβγατζής, καβγατζού, καβγατζήδικο

-ων, -ουσα, -ον ενδιαφέρων, ενδιαφέρουσα, ενδιαφέρον-ων/ονας, -ον ευγνώμων, ευγνώμων, ευγνώμον-υς, -εία, -ύ ευθύς, ευθεία, ευθύ-ης, -ης, -ες ακριβής, ακριβής, ακριβές

πολύς, πολλή, πολύ-ικός Ευγενικός, φιλικός… Θηλυκός, δανεικός

-ιμος Νόμιμος, χρήσιμος… Άσχημος, έτοιμος..

-ινός Βραδινός, αληθινός... Ελεεινός, σκοτεινός..

-ινος Μάλλινος, ξύλινος…

-ιος Άγιος, ουράνιος… Άδειος, βόρειος…

-ίσιος Βουνίσιος, παλικαρίσιος. Ημερήσιος, γνήσιος..

-ωπός Πρασινωπός, αγριωπός...

-ωτός Φουντωτός, καμαρωτός...

4

Ρήματα Ρήματα είναι οι λέξεις που φανερώνουν ότι: Φανερώνουν ότι κάποιος κάνει κάτι ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. κάτι κάνω (διαβάζω) ή κάτι παθαίνω (λερώνομαι) ή βρίσκομαι σε μία κατάσταση (κοιμάμαι)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

-ω, -ίζω, -ώνω, -αίνω, -εύω

-ομαι, -ιέμαι

Α΄ Συζυγία

Ενεστώτας: δένωΠαρατατικός: έδεναΑόριστος: έδεσαΣτιγμ. Μέλλοντας: θα δέσωΕξακ. Μέλλοντας: θα δένωΠαρακείμενος: έχω δέσειΥπερσυντέλικος: είχα δέσειΣυντ. Μέλλοντας: θα έχω δέσει

Ενεστώτας: δένομαιΠαρατατικός: δενόμουνΑόριστος: δέθηκαΣτιγμ. Μέλλοντας: θα δεθώΕξακ. Μέλλοντας: θα δένομαιΠαρακείμενος: έχω δεθείΥπερσυντέλικος: είχα δεθείΣυντ. Μέλλοντας: θα έχω δεθεί

Β΄ Συζυγία

Ενεστώτας: αγαπώΠαρατατικός: αγαπούσαΑόριστος: αγάπησαΣτιγμ. Μέλλοντας: θα αγαπήσωΕξακ. Μέλλοντας: θα αγαπώΠαρακείμενος: έχω αγαπήσειΥπερσυντέλικος: είχα αγαπήσειΣυντ. Μέλλοντας: θα έχω αγαπήσει

Ενεστώτας: αγαπιέμαιΠαρατατικός: αγαπιόμουνΑόριστος: αγαπήθηκαΣτιγμ. Μέλλοντας: θα αγαπηθώΕξακ. Μέλλοντας: θα αγαπιέμαιΠαρακείμενος: έχω αγαπηθείΥπερσυντέλικος: είχα αγαπηθείΣυντ. Μέλλοντας: θα έχω αγαπηθεί

5

ΜετοχέςΠροέρχεται από τα ρήματα και κλίνεται όπως το επίθετοΠαίζω παίζοντας γελώ γελώντας δένω δεμένος κρύβω κρυμμένος (όταν ο χαρακτήρας είναι π,β,φ, πτ, φτ)Ενεργητικής φωνής σε –οντας και –ώντας (παίζοντας, τραγουδώντας)Παθητικής φωνής σε –μένος, μένη, μένο ή - μμένος (κλαμένος, βαμμένος)

Αντωνυμίες Είναι οι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονόματα και είναι οχτώ ειδών:1) Προσωπικές ; εγώ, εσύ, αυτός, μου, σου, του, με, σε, το (ν ) , τη (ν) (αδύναμος τύπος)2) Κτητικές : δικός, δική , δικό μου, σου, του3) Αυτοπαθής : ο εαυτός μου, ο εαυτός σου, ο εαυτός του4) Οριστικές ; ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο, μόνος, μόνη, μόνο 5) Δεικτικές : αυτός, -ή, -ό. εκείνος, -η, -ο, τούτος, -η, -ο, τέτοιος, -α,-ο6) Αναφορικές: ο οποίος, -α,-ο, που, ό,τι7) Ερωτηματικές: ποιος, -α,-ο, πόσος, -η,-ο (τίνος;)8) Αόριστες : ένας, μία ένας, κάποιος, -α, -οκάθε, καθένας, καθεμία, καθένα κανένας, καμία, κανέναμερικοί, μερικές, μερικά κάμποσος, κάμποση, κάμποσο,άλλος, άλλη, άλλο τίποτα, κάθε, καθετί

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Μπαίνουν αντί για ονόματα

Προσωπικές α)Εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί, εμένα, αυτών…β) μου, σε …

Κτητικές α)Δικός μου, δική μου, δικό μου…β) μου, σου, του, της, μας, σας, τους …

Αυτοπαθείς Τον εαυτό μου, τον εαυτό σου, τον εαυτό του, τον εαυτό της …

Οριστικές α)Ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο, τους ίδιους…β) μόνος μου, μόνη μου, μόνοι τους ...

6

Δεικτικές α) αυτός, αυτή, αυτό…β) ετούτος, ετούτη, ετούτο…γ) εκείνος, εκείνη, εκείνο…δ) τέτοιος, τέτοια, τέτοιο…ε) τόσος, τόση, τόσο…

Αναφορικές α) πουβ) ο οποίος, η οποία, το οποίο…γ) όποιος, όποια, όποιο…δ) Όσος, όση, όσο…ε) ό,τι

Ερωτηματικές α) τιβ) ποιος, ποια, ποιο…γ) πόσος, πόση, πόσο…

Αόριστες α) ένας, μια, ένα…β) κανένας, καμιά, κανένα…γ) κάθε- καθένας, καθεμιά, καθένα…δ) κάποιος, κάποια, κάποιο…ε) κάμποσος, κάμποση, κάμποσο…στ) μερικοί, μερικές, μερικά…ζ) άλλος, άλλη, άλλο…η) κάτι-κατιτίθ) καθετίι) τίποτε-τίποτακ) ο δείνα, η δείνα, το δείναο τάδε, η τάδε, το τάδε

7

Τα άκλιταΕπιρρήματαΑ ) Τοπικά : μέσα, έξω, πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, ψηλά, χαμηλά, εδώ, εκεί, πουθενά, εμπρός, πίσω, δίπλα, μακριά, κοντά, πλάι, απέναντι, ανάμεσα, γύρω, παντού, …Β )Χρονικά : τώρα, αμέσως, σε λίγο, αργότερα, συνέχεια, συνεχώς, πάντα, ποτέ, σήμερα, αύριο…Γ )Τροπικά : ωραία, άσχημα, κακά, καλά, ευτυχώς, δυστυχώς, απότομα, ξαφνικά, σιγά, ήρεμα….Δ ) Ποσοτικά : πολύ, λίγο, ελάχιστα, καθόλου, τόσο, περισσότερο, λιγότερο, περίπου, σχεδόν, διόλου, αρκετά .Ε ) Βεβαιωτικά : βέβαια, βεβαίως, ασφαλώς, ναι, μάλιστα .ΣΤ ) Αρνητικά : όχι, μη(ν), δε(ν), όχι βέβαια .Ζ ) Διστακτικά : ίσως, πιθανόν, άραγε, τάχα, τάχατε, δήθεν

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα ρήματα και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό…

Τοπικά Πού; Εδώ, εκεί, επάνω, κάτω, μέσα, έξω, πίσω, αυτού, αλλού…

Χρονικά Πότε; Τώρα, πριν, χτες, αύριο, φέτος, ποτέ, κάπου κάπου…

Τροπικά Πώς; Όπως, έτσι, αλλιώς, καθώς, μαζί, όμορφα, ήσυχα, σαν…

Ποσοτικά Πόσο; Όσο, τόσο, περισσότερο, λίγο, πιο, αρκετά, κάμποσο…

Βεβαιωτικά Ναι Ναι, μάλιστα, βέβαια, σωστά…

Αρνητικά Όχι Όχι, δεν, μην, όχι βέβαια

8

Προθέσεις Μονοσύλλαβες : με, σε, για, συν, ως, προς, προ, εκ, εν, ειςΔισύλλαβες : ανά, αντί, από, διά, χωρίς, επί, κατά, παρά, περί, υπέρ, υπό, χωρίς .

Σύνδεσμοι Άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσειςΑ ) Αιτιολογικοί : αφού, γιατί, επειδή .Β ) Αντιθετικοί : αλλά, αν και, ενώ, μα, μολονότι, μόνο, όμως, παρά, ωστόσο Γ ) Διαχωριστικοί : είτε, ή Δ ) Διστακτικοί : μη(ν), μήπωςΕ ) Ειδικοί : ότι, που, πωςΣΤ ) επεξηγηματικός : δηλαδήΖ ) Συγκριτικός : παράΗ ) Συμπερασματικοί : άρα, επομένως, λοιπόν, ώστεΘ ) Συμπλεκτικοί : και (κι), μηδέ, μήτε, ουδέ, ούτεΙ ) Τελικοί : να, για ναΙΑ ) Υποθετικοί : άμα, αν (εάν), σανΙΒ ) Χρονικοί : άμα, αφού, αφότου, ενώ, καθώς, κάθε που, μόλις, όποτε, όσο που, όταν, πριν, προτού, σαν, ωσότου, ώσπου

ΕπιφωνήματαΟι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χαρά, λύπη, θαυμασμό, απορία, έκπληξη, πόνο ευχή, έπαινο, κτλ, δηλαδή εκφράζουν συναισθήματα, λέγονται επιφωνήματα. 1. θαυμασμό: α! ποπό! ω! μπα!2. απορία: α! ο! μπα!3. πόνος, λύπη: αχ! α! όχου! άου! οχ! αλί! αλίμονο!4. περίπαιγμα: ε! ου! αχαχούχα!5. ευχή: είθε! μακάρι! άμποτε!6. έπαινος: εύγε! μπράβο!7. κάλεσμα: ε! ω!8. ειρωνεία: ε! ου!9. στεναχώρια, αηδία: ε! ου! ουφ! πουφ! πα πα πα!10. παρακίνηση: άντε! άμε! μαρς! αλτ! στοπ! σουτ! στ! αέρα!11. άρνηση: α μπα!12. αβεβαιότητα: χμ!