Upload
ezra-dalier
View
1.399
Download
7
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ზოგადი ადმინისტრაციული სამართლის სახელმძღვანელო - ავტორთა კოლექტივი 2005
Citation preview
L E H R B U C H
Z U M A L L G E M E I N E N
V E R W A L T U N G S R E C H T
Zurab Adeischvili
Ketevan Vardiashvili
Levan Izoria
Nino Kalandadze
Maia Kopaleishvili
Nugzar Skhirtladze
Paata Turava
Dimitri Qitoschvili
(Nach dem georgischen Alphabet)
T B I L I S S I2 0 0 5
ÆÏÂÀÃÉ
ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏ
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
ÈÁÉËÉÓÉ2005
ÆÏÂÀÃÉ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏLehrbuch zum a l lgemeinen Verwal tungsrecht
ÈÁ ÉËÉ Ó É , 2 0 0 5 ß ÄËÉ , meore aqtualizirebuli gamocemaÂÀÌÏÝÄÌÀ
T b i l i s s i , 2 0 0 5 , 2 . a k t u a l i s i e r t e A u f l a g e
mmeeoorree ggaammoocceemmiiss ddaabbeeWWddvvaa SSeessaaZZlleebbeellii ggaaxxddaa kkoonnrraadd aaddeennaauueerriiss
ssaaxxeelloobbiiss ffoonnddiiss ddaaffiinnaannsseebbiiTT
Die Herausgabe der 2. Auflage wurde durch die Finanzierung von derKonrad-Adenauer-Stiftung ermöglicht.
es saxelmZRvanelo SeiZleba CamotvirTul iqnes
GTZ-is internet gverdidan www.gtz-law-caucasus.net
gamomcemloba “bona kauza”
ISBN 99928-998-5-9
© GTZ 2005
© À ÅÔÏÒÄÁÉ 2005
Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH
S i n a a r s i
T a v i I nnuuggzzaarr ssxxiirrttllaaZZee
administraciuli samarTlis cneba da ganviTareba
T a v i II nniinnoo kkaallaannddaaZZee
administraciuli samarTlis konstituciursamarTlebrivi safuZvlebi
T a v i III lleevvaann iizzoorriiaa
moqalaqisa da administraciuli organoebis urTierTobis samarTlebrivi
safuZvlebi
T a v i IV zzuurraabb aaddeeiiSSvviillii
sajaro mmarTvelobis organizaciuli mowyoba
T a v i V zzuurraabb aaddeeiiSSvviillii,, qqeeTTeevvaann vvaarrddiiaaSSvviillii
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organizacia da adgilobrivi administraciuli
warmoeba
T a v i VI ppaaaattaa ttuurraavvaa
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
T a v i VII ppaaaattaa ttuurraavvaa
normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqti
T a v i VIII ppaaaattaa ttuurraavvaa
administraciul-samarTlebrivi aqti da administraciuli marTlmsajuleba
T a v i IX ppaaaattaa ttuurraavvaa
realaqti
T a v i X mmaaiiaa kkooppaalleeiiSSvviillii
administraciuli garigeba
T a v i XI zzuurraabb aaddeeiiSSvviillii
administraciuli warmoeba
T a v i XII ddiimmiittrrii qqiittooSSvviillii
administraciuli aRsruleba
T a v i XIII nnuuggzzaarr ssxxiirrttllaaZZee
administraciuli saCivari
T a v i XIV ddiimmiittrrii qqiittooSSvviillii
ufleba saxelmwifos mxridan zianis anazRaurebaze
T a v i XV nniinnoo kkaallaannddaaZZee
sajaro nivTebis samarTali
T a v i XVI nniinnoo kkaallaannddaaZZee
mmarTvelobis avtomatizacia
s a r C e v i
I kari. administraciuli samarTali da sajaro mmarTveloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Tavi 1. administraciuli samarTlis cneba da ganviTareba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Tavi 2. administraciuli samarTlis konstituciursamarTlebrivi safuZvlebi . . . . . 35
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
§1. konstituciuri samarTlis gavlena administraciul samarTalze. . . . . . . . . . . . . . . 37
§2. konstituciis ZiriTadi principebi administraciuli samarTlis WrilSi . . . . . . . 39
Tavi 3. moqalaqisa da administraciuli organoebis urTierTobis
samarTlebrivi safuZvlebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
§1. administraciuli organoebis saqmianobis kanonierebis principi . . . . . . . . . . . . . . 44
§2. subieqturi sajaro samarTlebrivi ufleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
§3. administraciulsamarTlebrivi urTierToba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Tavi 4. sajaro mmarTvelobis organizaciuli mowyoba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
§1. sajaro mmarTvelobis cneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
§2. administraciuli organoebis saqmianobis organizacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
§3. sajaro mmarTvelobis organoebis saxeebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
§4. administraciuli zedamxedveloba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
§5. administraciuli uflebamosilebebis danawileba - dekoncentracia
da decentralizacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
§6. sajaro samsaxuri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Tavi 5. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organizacia da
adgilobrivi administraciuli warmoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
§1. TviTmmarTveloba, rogorc konstituciiT garantirebuli ufleba . . . . . . . . . . . . . 79
§2. adgilobrivi TviTmmarTveloba da mmarTveloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
§3. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organizaciuli, funqciuri da finansuri
damoukidebloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
§4. adgilobrivi TviTmmarTvelobis uflebamosilebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
§5. adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da adgilobrivi mmarTvelobis struqtura:
warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
§6. pirdapiri saxelmwifo mmarTveloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
§7. administraciuli warmoeba adgilobriv doneze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
§8. samarTlebrivi aqtebis SemoqmedebiTi procesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
§9. adgilobrivi organoebisa da Tanamdebobis pirebissamarTlebrivi aqtebis
SeCereba da gauqmeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
§10. adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis normatiuli
aqtebis registracia. registraciis samarTlebrivi xasiaTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
§11. adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis
samarTlebrivi aqtebis samarTlebrivi eqspertizisa da registraciaSi
gatarebis gaadvilebis perspeqtivebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
§12. administraciuli sarCeli da saCivari - moqalaqis ufleba. . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
II kari. administraciuli organos saqmianobis ZiriTadi samarTlebrivi formebi. . . . . . . 102
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Tavi 6. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
§1. individualuri administraciul-samarTlebriviaqtis cneba da funqciebi. . . . . . . 107
§2. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis elementebi . . . . . . 112
§3. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis saxeebi . . . . . . . . . . . . . . . . 126
§4. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis oficialuri gacnoba. . . . 129
§5. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
kanoniereba da ukanonoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
§6. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmeba . . . . . . . . . . . . . . . 145
§7. aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
baTilad da Zaladakargulad gamocxadeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
§8. amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis baTilad da Zaladakargulad gamocxadeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
§9. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
damatebiTi gansazRvrebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Tavi 7. normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
§1. cneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
§2. normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis sakanonmdeblo safuZvlebi . 165
§3. normatiuli administraciul-samarTlebriviaqtebis klasifikacia . . . . . . . . . . . . 168
§4. normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis formaluri kanoniereba . . . 169
§5. normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis materialuri kanoniereba . . 171
§6. normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis ukanonoba da misi
samarTlebrivi Sedegebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Tavi 8. administraciul-samarTlebrivi aqti da administraciuli marTlmsajuleba . 173
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
§1. sarCeli administraciul-samarTlebrivi aqtis baTilad cnobis an
Zaladakargulad gamocxadebis Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
§2. sarCeli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis Taobaze . . . . . . . . . . . . 181
Tavi 9. realaqti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
§1. cneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
§2. samarTlebrivi Taviseburebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
§3. uflebis dacvis samarTlebrivi saSualebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Tavi 10. administraciuli garigeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
§1. administraciuli garigebis sakanonmdeblo safuZveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
§2. administraciuli garigebis subieqtebi da maTiuflebamosileba . . . . . . . . . . . . . . 194
§3. administraciuli garigebis Taviseburebani. administraciul da
samoqalaqosamarTlebriv garigebaTa farglebi, administraciuli
garigebis sagani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
§4. administraciuli garigebis saxeebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
§5. administraciuli garigeba da administraciuli aqti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
§6. administraciuli garigebis, rogorc administraciuli davis sagnis,
sasamarTloSi ganxilvis Taviseburebani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221§7. 2005 wlis 24 ivnisis cvlilebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
III kari. administraciuli warmoeba da administraciuli aRsruleba . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Tavi 11. administraciuli warmoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
§1. Sesavali. administraciuli warmoebis arsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
§2. administraciuli warmoebis saxeebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
§3. martivi administraciuli warmoeba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
§4 sxva administraciuli organoebis monawileoba administraciul warmoebaSi . . . 241
§5. administraciuli organos mier mxarisTvis samarTlebrivi daxmarebis aRmoCena . . 242
§6. warmomadgeneli administraciul warmoebaSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
§7. saqmis garemoebaTa yovelmxrivi gamokvleva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
§8. Audi alteram partem (mousmine meore mxares) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
§9. Nemo judex in re sua (aravin SeiZleba iyos mosamarTle Tavis saqmeSi) . . . . . . . . . 252
§10. gadawyvetilebis miReba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
§11. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gacnoba. . . . . . . . . . . . . . . 256
§12. formaluri administraciuli warmoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
§13. sajaro administraciuli warmoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
§14 administraciuli warmoeba kolegiur sajaro dawesebulebaSi . . . . . . . . . . . . . . . 262
§15. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
momzadebisa da gamocemis wesis darRvevis Sedegebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
§16. informaciis Tavisufleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Tavi 12. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsruleba. . . . . . . . 272
§1. administraciuli aRsrulebis arsi da zogadi safuZvlebi. . . . . . . . . . . . . . . . . 272
§2. administraciuli aRsrulebis procesSi sajaro da kerZo intereseb
proporciulobis dacvis valdebuleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
§3. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
iZulebiT aRsrulebis saSualebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
§4. fuladi moTxovnebis aRsruleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
§5. administraciuli aRsruleba moqmedebis SesrulebasTan, moqmedebisgan
Tavis SekavebasTan an moqmedebis moTmenasTan dakavSirebiT. . . . . . . . . . . . . . . . . 287
IV kari. administraciuli warmoeba administraciul saCivarTan dakavSirebiT.
administraciuli organos pasuxismgebloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Tavi 13. administraciuli saCivari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
§1 administraciuli saCivris cneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
§2. administraciuli saCivris ganmxilveli da gadamwyveti organoebi . . . . . . . . . . . 300
§3. administraciuli saCivris forma da dasaSveboba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
§4. administraciuli saCivris Setanisa da ganxilvis vadebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
§5. gasaCivrebis suspensiuri efeqti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
§6. administraciuli warmoeba administraciul saCivarTan dakavSirebiT . . . . . . . . . 312
§7. administraciuli saCivris dasabuTeba, safuZvlianoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
§8. administraciul saCivarze gadawyvetilebis miReba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
Tavi 14. ufleba saxelmwifos mxridan zianis anazRaurebaze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
§1. uflebis samarTlebrivi safuZvlebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
§2. zianis warmoSobis safuZvlebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
§3. zianis obieqti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
§4. zianis anazRaurebaze pasuxismgeblobis warmoSobis pirobebi . . . . . . . . . . . . . . . . 327
§5. zianis anazRaurebis valdebulebis warmoSobis gamomricxveli garemoebebi. . . . 335
§6. saxelmwifos pasuxismgebloba aramaterialuri sikeTis xelyofis Sedegad
miyenebuli zianisTvis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
§7. administraciuli garigebidan warmoSobili zianis anazRaureba . . . . . . . . . . . . . . 340
§8. saxelmwifos pasuxismgebloba bralis gareSe miyenebuli zianisaTvis . . . . . . . . . 341
§9. saxelmwifos pasuxismgebloba mokvlevis, winaswari gamoZiebis,
prokuraturis organoTa muSakebisa da sasamarTlos Tanamdebobis
pirTa mier miyenebuli zianisTvis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
§10. saxelmwifos pasuxismgebloba sakuTrebis uflebis xelyofisTvis . . . . . . . . . . . . 350
§11. pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovnis ufleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
§12. sajaro moxeleTa pasuxismgebloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
V kari. sajaro nivTebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
Tavi 15. sajaro nivTebis samarTali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
§1. sajaro nivTebis cneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
§2. sajaroobis statusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
§3. sajaroobis statusis samarTlebrivi mniSvneloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
§4. sajaro nivTebis saxeebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
§5. privatizacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
VI kari. sajaro mmarTvelobis momavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
Tavi 16. sajaro mmarTvelobis avtomatizacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
§1. sajaro mmarTvelobis avtomatizaciis arsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
§2. marTvis avtomaturi sistemebis gamoyenebiT gamocemuli individiualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
§3. marTvis avtomaturi sistemebis gamoyenebiT gamocemuli individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis marTlwinaaRmdegoba da misi
samarTlebrivi Sedegebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Die Konrad-Adenauer-Stiftung setzt sich mit ihrer internationalen Arbeit in zahlreichenLändern für die Verbesserung der politischen Rahmenbedingungen ein, um die Entwicklung vonDemokratie, Rechtsstaatlichkeit und Stabilität zu fördern.
Rechtsstaatlichkeit braucht kompetente Juristen, die das Recht kennen, verstehen und innachvollziehbarer Weise anwenden. Sie kann nur bestehen, wenn Fachleute die abstrakteGerechtigkeit der Normen anhand der Rechtswirklichkeit immer wieder kritisch prüfen und überdie Einhaltung der vorgeschriebenen Verfahren zur Konfliktregelung wachen. Langfristig sehenwir den Schlüssel zum Rechtsstaat deshalb in der Ausbildung und arbeiten gemeinsam mitgeorgischen Experten daran, in der Juristen-Ausbildung moderne, auf Verständnis angelegteLehrmethoden zu etablieren. In diesem Zusammenhang unterstützen wir auch die Reform derjuristischen Fakultät der staatlichen Universität Tiflis und die Einführung aktueller, den Bologna-Kriterien entsprechender Studienpläne.
Das vorliegende Lehrbuch ist ein Stück moderne georgische Lehre. Wir freuen uns über dieMöglichkeit, die Verbreitung des Buches zu unterstützen.
Taschkent, 12. August 2005
Katrin Nagler
Konrad-Adenauer-Stiftung e.V.Stv. Leiterin der Representanzfür Zentralasien, Kasachstan und Süd-Kaukasus
konrad adenaueris saxelobis fondi Tavisi saerTaSoriso moRvaweobiT
araerT qveyanaSi iRwvis politikuri pirobebis gaumjobesebisaTvis; aseve
demokratiis, samarTlebrivi saxelmwifos principebisa da stabilurobis
ganviTarebisaTvis.
samarTlebriv saxelmwifod CamoyalibebisaTvis saWiro arian iuristebi,
romlebmac ician da esmiT samarTali da Sesabamisad, xelewifebaT misi normebis
efeqturi gamoyeneba. samarTlebrivi saxelmwifo arsebobs mxolod maSin,
rodesac permanentulad xdeba normebis abstraqtuli samarTlianobis
kritikuli Semowmeba samarTlebrivi realobis safuZvelze da konfliqtebis
mogvarebasTan dakavSirebuli debulebebis gaTvalsiwinebisa da Sesrulebis
mudmivi kontroli. grZelvadiani Sedegis misaRwevad, samarTlebrivi
saxelmwifos mTavar gasaRebad migvaCnia ganaTleba da Sesabamisad, qarTvel
eqspertebTan erTad vmuSaobT iuridiuli ganaTlebis farglebSi swavlebis
Tanamedrove da gasagebi meTodebis danergvaze. am mimarTebiT, Cven xels vuwyobT
Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiul fakultetze mimdinare
reformasa da boloniis kriteriumebis Sesatyvisi saswavlo programebis
SemuSavebas.
winamdebare saxelmZRvanelo Tanamedrove qarTuli swavlebis nawilia.
moxarulebi varT, rom mogveca SesaZlebloba xeli SevuwyoT wignis gavrcelebas.
taSkenti, 2005 wlis 12 agvisto
katrin nagleri
konrad adenaueris fondi
centraluri aziis, yazaxeTisa
da samxreT-kavkasiis
warmomadgenlobis xelmZRvanelis moadgile
Wir möchten allen Mitwirkenden für ihre engagierte Mitarbeit bei der Entstehung diesesLehrbuches danken. Dieser Dank gebührt in erster Linie den Autoren, aber auch den beidendeutschen Beratern, Prof. Dieter C. Umbach und Prof. Gerd Winter, die durch Ihre Beratung dieEntstehung wesentlich unterstützt haben.
Die Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH führt im Auftrag desBundesministeriums für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung (BMZ) in Georgienmehrere Projekte zur Unterstützung der Rechts- und Justizreformen durch. Die GTZ unterhältzu diesem Zweck in Tbilissi, Georgien, ein regionales Projektbüro, das im georgischenJustizministerium untergebracht ist.
Die Projekte wenden sich in der aktuellen Phase im Wesentlichen an die Implementierungder neuen georgischen Gesetze, was die Unterstützung und Erstellung von geeigneterFachliteratur einschließt. Durch den Aufbau einer juristischen Fachliteratur soll die Ausübungder Reformgesetze auf eine rechtsstaatskonforme Weise unterstützt werden.
Mit dem vorliegenden Lehrbuch ist ein weiterer wichtiger Beitrag zum Aufbau einer solchenwissenschaftlich fundierten, juristischen Fachliteratur geschaffen worden.
Insbesondere freuen wir uns über den positiven Verlauf unserer Beratungstätigkeit undZusammenarbeit mit unseren Projektpartnern auf dem Gebiet des Verwaltungsrechts. So hat dieGTZ auf Nachfrage der georgischen Regierung zunächst bei der Erstellung undVerabschiedung der georgisches Verwaltungsgesetzes beraten. In der Folge entstand – wiedermit Unterstützung der GTZ - im Jahr 2001 ein Kommentar zum Verwaltungskodex, verfasst vondrei Autoren, die auch an dem vorliegenden Lehrbuch mitgewirkt haben.
Die Betreuung dieses Buchprojektes nun sehen wir als Fortsetzung der von uns gemeinsammit unseren Partnern durchgeführten Projekte, die den georgischen Staat auf seinem Weg hinzum funktionierenden Rechtsstaat begleiten.
Tbilissi, Januar 2005
Zeno Reichenbecher
GTZ-Projektleiter Rechts- und Justizreformen im Südkaukasus
madlobas vuxdiT yvelas, romelTa ZalisxmeviTa da aqtiuri TanamSromlobiT
Seiqmna es wigni. es madloba, pirvel rigSi eZRvneba avtorebs, aseve orive
xelmZRvanels, profesorebs b-n diter c. umbaxsa da gerd vinters, romlebmac
TavianTi konsultaciebiT arsebiTi wvlili Seitanes am wignis SeqmnaSi.
Sps germaniis teqnikuri TanamSromlobis sazogadoeba (GTZ) germaniis
ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis saministros (BMZ) davalebiT
saqarTveloSi axorcielebs ramodenime proeqts samarTlisa da iusticiis
reformebis mxardasaWerad. am mizniT GTZ-s saqarTveloSi, kerZod ki TbilisSi
aqvs regionaluri proeqtis biuro, romelic mdebareobs saqarTvelos iusticiis
saministroSi.
aRniSnuli proeqtebi miznad isaxavs axali qarTuli kanonebis danergvasa da
gavrcelebas sawyis, aqtualur etapze, rac aseve moicavs axali iuridiuli
literaturis Seqmnasa da xelSewyobas. iuridiuli literatura did daxmarebas
gauwevs reformis Sedegad miRebuli kanonebis samarTlebrivi saxelmwifos
principebis Sesabamisad gamoyenebas.
winamdebare saxelmZRvanelo warmoadgens mniSvnelovan wvlils samecniero
statusis iuridiuli literaturis SeqmnaSi.
gansakuTrebiT moxarulebi varT Cveni sakonsultacio saqmianobis dadebiTi
SedegebiTa da Cvens partniorebTan administraciuli samarTlis sferoSi
TanamSromlobiT. GTZ-ma saqarTvelos mTavrobis TxovniT konsultacia gaswia
zogadi administraciuli samarTlis kodeqsis SemuSavebasa da miRebaSi. 2001
wels aseve GTZ-is mxardaWeriT aRniSnuli kodeqsis safuZvelze Seiqmna zogadi
administraciuli samarTlis kodeqsis komentari; igi SemuSavda im sami avtoris
mier, romlebmac aseve winamdebare saxelmZRvanelos SeqmnaSi miiRes monawileoba.
am wignis proeqtis mxardaWera warmoadgens qarTvel partniorebTan erTad
Cvens mier dawyebuli saerTo saqmianobis gagrZelebas, romelic Tan sdevs
saqarTvelos, misi samarTlebriv saxelmwifod Camoyalibebis gzaze.
Tbilisi, 2005 wlis ianvari
ceno raihenbeheri
GTZ-is proeqtis –
samarTlisa da iusticiis reformebi samxreT kavkasiaSi
xelmZRvaneli
Vor- und Geleitwort
Das vorliegende Lehrbuch zum georgischen Verwaltungsrecht ist das erste in neuerer Zeit,das wirklich das Prädikat „modern“ in Anspruch nehmen kann. Es ist insofern das einzige seinerArt, nachdem seit dem Ende der Geltung des sozialistischen Rechts erstmals neueÜberlegungen und später neue Regelungen für die Verwaltung in den Vordergrund rückten.Nicht zuletzt ist auch die Bedeutung des Verwaltungsrechts stärker in das Bewusstsein einerbreiten Öffentlichkeit gelangt, da deutlich wurde, dass es um zwei grundsätzliche Aspekte imstaatlichen Raum geht:
Zum einen um das Verhältnis zwischen Staat und Bürger und zum anderen um denfundamentalen Grundsatz der Gesetzmäßigkeit der Verwaltung, d.h. der Rechtmäßigkeitstaatlich-behördlichen Handelns gegenüber Bürgerinnen und Bürgern. Auf der Ebene derVerwaltung tritt der Staat den Bürgern unmittelbar gegenüber, hier erleben sie unmittelbar unddirekt Fairness, Korrektheit, kluges und hilfsbereites Ermessen, rechtliche Transparenz – oderauch das Gegenteil, nämlich eine Verwaltung, die den Bürger nur als Bittsteller sieht. Wenn derBürger oder die Bürgerin eine Genehmigung zum Bau eines Hauses beantragt, einUnternehmen gründen will oder eine Gewerbeerlaubnis braucht – all dies darf nicht mehr imwillkürlichen Belieben der Verwaltung stehen, ob sie JA oder NEIN sagt, sie ist vielmehr alleindaran gebunden, ob die gesetzlichen Voraussetzungen erfüllt sind oder nicht und muss dasgegebenenfalls im Falle der Ablehnung schriftlich begründen. Insofern kann die Bedeutung desVerwaltungsrechts für die Reform eines Staatswesens nicht hoch genug eingeschätzt werden.Dies trifft natürlich auch auf ein modernes Georgien zu.
Zwar hat der deutsche Staats- und Verwaltungsrechtler Otto Mayer vor langer Zeit gesagt:“Verfassungsrecht vergeht, Verwaltungsrecht besteht“, aber in Georgien wissen wir, das auchVerwaltungsrecht vergeht und vergangen ist und neue Wege gefunden werden müssen, umeine moderne Verwaltung für eine reformierte Gesellschaft zu schaffen. Georgien hat diesenWeg im Jahre 2000 durch Erlass eines Verwaltungskodex und eines Verwaltungsprozessge-setzes – als Pionier unter den GUS-Staaten – beschritten. Für den Verwaltungskodex liegtinzwischen ein Kommentar von Zurab Adeishvili, Dimitri Qitoshvili und Gerd Winter vor, für dasVerwaltungsprozessgesetz wird ein Kommentar von Inga Todria, Maia Vadchadse und NatiaTskepladze demnächst fertig gestellt. Es kann aber nicht allein auf neue Gesetze undpraxisleitende Kommentare ankommen. Die Gesetze müssen vielmehr an Fällen erläutert undsystematisch durchdacht werden, um ihr Studium zu erleichtern: Darum geht es in diesem Buch,nämlich keinen Kommentar zu schreiben zu einem Gesetz, sondern die Regelungen und ihrerechtlichen Grundlagen deutlich zu machen, eine feste wissenschaftlich-praktische Grundlagezu schaffen.
Von daher kam im Jahre 2002 die Idee zu diesem Lehrbuch. Das Projekt entstand ausDiskussionen mit georgischen Doktoranden und Masterstudenten des Rechts an derJuristischen Fakultät der Universität Potsdam und wurde sodann verschiedenen Institutionenzur Realisierung vorgeschlagen. Die Betreuung und Unterstützung des Vorhabens ist schließlichdankenswerterweise wesentlich durch die GTZ (Deutsche Gesellschaft für TechnischeZusammenarbeit) und ihren Projektleiter in Tiflis; Herrn Zeno Reichenbecher, verantwortetworden.
ww ii nn aa ss ii tt yy vv aa oo bb aa
ßÉÍÀÌÃÄÁÀÒÄ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏ ÖÀáËÄÓ ÃÒÏÛÉ ØÀÒÈÖË ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖË ÓÀÌÀÒÈÀËÛÉ ßÀ-ÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÐÉÒÅÄËÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÍÀÌÃÅÉËÀà ÉÌÓÀáÖÒÄÁÓ ÛÄ×ÀÓÄÁÀÓ „ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ“. ÉÓ ÈÀÅÉÓÉÀÒÓÉÈ ÄÒÈÀÃÄÒÈÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍÄËÉÀ ÓÏÝÉÀËÉÓÔÖÒÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÂÀÖØÌÄÁÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌ ßÀÌÏ-ßÚÄÁÖËÉ ÌÏÓÀÆÒÄÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÉÝÉÀÔÉÅÄÁÉÓÀ, ÒÏÌËÄÁÌÀÝ ÌÏÂÅÉÀÍÄÁÉÈ ÖÊÅÄ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓÀáÀËÉ ÍÏÒÌÄÁÉÓ ÓÀáÄ ÌÉÉÙÏ. ÀÒÝ ÈÖ ÖÓÀ×ÖÞÅËÏà ÂÀÞËÉÄÒÃÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀ-ÒÈËÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ×ÀÒÈÏ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ ÛÄÂÍÄÁÀÛÉ ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ ÀÛÊÀÒÀ ÂÀáÃÀ, ÒÏÌÀØ ÓÀÖÁÀÒÉÀ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÏÁÉÓ ÏÒ ÞÉÒÉÈÀà ÀÓÐÄØÔÆÄ:
ÄÒÈÉ ÌáÒÉÅ ÄÓ ÀÒÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈÏÁÀ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓÀ ÃÀ ÌÏØÀËÀØÄÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÌÄÏÒÄ ÌáÒÉÅÓÀÖÁÀÒÉÀ ×ÖÍÃÀÌÄÍÔÀËÖÒ ÐÒÉÍÝÉÐÆÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÉÝÀÅÓ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÊÀÍÏÍÉÄÒÄÁÀÓ, ÒÀÝÐÉÒÅÄË ÒÉÂÛÉ ÂÖËÉÓáÌÏÁÓ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÊÀÍÏÍÉÓÌÉÄÒÄÁÀÓ ÌÏØÀËÀØÄÄÁÈÀÍ ÌÉÌÀÒÈÄ-ÁÀÛÉ. ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÓÀ×ÄáÖÒÆÄ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ßÀÒÓÃÂÄÁÀ ÌÏØÀËÀØÄÈÀ ßÉÍÀÛÄ. ÀØ ÌÀÈ ÖÛÖ-ÀËÏà ÃÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÀØÅÈ ÛÄáÄÁÀ ÓÀÌÀÒÈËÉÀÍÏÁÀÓÈÀÍ, ÊÏÒÄØÔÖËÏÁÀÓÈÀÍ, ÂÏÍÉÅÒÖËÓÀ ÃÀÃÀáÌÀÒÄÁÉÓ ÓÖÒÅÉËÉÈ ÂÀÌÓàÅÀËÖË ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀÓÀ ÃÀ ÓÀÌÀÒÈËÄÁÒÉÅ ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄÏÁÀÓÈÀÍ,ÀÍ ÊÉ ÐÉÒÉØÉÈ, ÀØ ÌÏØÀËÀØÄÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄáÅÃÍÄÍ ÉÓÄÈ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏØÀËÀ-ØÄÓ ÌÉÉÜÍÄÅÓ ÌáÏËÏà ÌÈáÏÅÍÄËÀÃ. ÒÏÃÄÓÀÝ ÌÏØÀËÀØÄ ÌÉÌÀÒÈÀÅÓ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖË ÏÒÂÀ-ÍÏÓ ÓÀáËÉÓ ÌÛÄÍÄÁËÏÁÉÓ ÀÍ ÌÄßÀÒÌÄÏÁÉÓ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓ ÍÄÁÀÒÈÅÉÓ ÌÉÓÀÙÄÁÀÃ, ÀÍ ÓÖÒÓ ÓÀßÀ-ÒÌÏÓ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÀ, ÌÉÓÉ ÐÀÓÖáÉ ÀÒ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÉÓ ÃÀÖÃÄÅÀÒÓÀ ÃÀ ÐÉÒÏÅÍÖË ÛÄ-áÄÃÖËÄÁÀÆÄ ÉÚÏÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ, ÉÂÉ ÌáÏËÏà ÅÀËÃÄÁÖËÉÀ, ÛÄÀÌÏßÌÏÓ, ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÈÖÀÒÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÊÀÍÏÍÉÓÌÉÄÒÉ ßÉÍÀÐÉÒÏÁÄÁÉ ÃÀ ÖÀÒÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÌÀÍ ÈÀÅÉÓÉÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÐÀÓÖáÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ßÄÒÉËÏÁÉÈ ÖÍÃÀ ÃÀÀÓÀÁÖÈÏÓ. ÚÏÅÄËÉÅÄ ÀØÄÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉ-ÍÀÒÄ, ÖÃÉÃÄÓÉÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀÛÉ.ÄÓ ÒÀ ÈØÌÀ ÖÍÃÀ ÀÓÄÅÄ ÄáÄÁÀ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓÀÝ.
ÃÉÃÉ áÍÉÓ ßÉÍ ÃÉÃÌÀ ÂÄÒÌÀÍÄËÌÀ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÃÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÐÒÏ-×ÄÓÏÒÌÀ ÁÀÔÏÍÌÀ ÏÔÏ ÌÀÉÄÒÌÀ ÁÒÞÀÍÀ: “ÊÏÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÓÀÌÀÒÈÀËÉ ÉÊÀÒÂÄÁÀ (ØÒÄÁÀ)áÏËÏ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈÀËÉ ÂÀÍÀÂÒÞÏÁÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ”, ÌÀÂÒÀÌ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÛÉ ÜÅÄÍÅÉÝÉÈ, ÒÏÌ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈÀËÉÝ ØÒÄÁÀ ÃÀ ÃÀÉÊÀÒÂÀ ÃÀ ÀáÀËÉ ÂÆÄÁÉ ÖÍÃÀ ÌÏ-ÉÞÄÁÍÏÓ, ÒÀÈÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ ÂÀáÃÄÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÖË ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÀÛÉ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÌÌÀÒÈÅÄ-ËÏÁÀ ÛÄÉØÌÍÀÓ. ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÌ 2000 ßÄËÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÃÓÈ-Ó ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÛÉ ÐÉÒÅÄËÌÀ ØÅÄ-ÚÀÍÀÌ, ÄÓ ÂÆÀ ÂÀÍÅËÏ ÆÏÂÀÃÉ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓÀ ÃÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÐÒÏ-ÝÄÓÏ ÊÏÃÄØÓÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÉÈ. ÀÌÀÓÏÁÀÛÉ ÂÀÌÏÉÝÀ ÁÀÔÏÍÄÁÉÓ ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉÓ, ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉ-ÔÏÛÅÉËÉÓÀ ÃÀ ÂÄÒà ÅÉÍÔÄÒÉÓ ÆÏÂÀÃÉ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÊÏÃÄØÓÉÓ ÊÏÌÄÍÔÀÒÉ, ÀÃÌÉÍÉ-ÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÐÒÏÝÄÓÏ ÊÏÃÄØÓÉÓ ÊÏÌÄÍÔÀÒÉ, ÒÏÌËÉÓ ÀÅÔÏÒÄÁÉ ÀÒÉÀÍ ØÀËÁÀÔÏÍÄÁÉ ÉÍÂÀÈÏÃÒÉÀ, ÌÀÉÀ ÅÀÜÀÞÄ ÃÀ ÍÀÈÉÀ ßÊÄÐËÀÞÄ ÌÀËÄ ÃÀÓÒÖËÃÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÀØ ÌÀÒÔÏ ÀáÀËÉ ÊÀ-ÍÏÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÐÒÀØÔÉÊÖËÉ ÊÏÌÄÍÔÀÒÄÁÉÓ ÛÄØÌÍÀ ÀÒ ÀÒÉÓ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ. ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÊÀÍÏÍÄ-ÁÉÓ ÂÀÍÌÀÒÔÄÁÀ ÊÀÆÖÓÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÌÀÈÉ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÂÀÀÆÒÄÁÀ, ÒÀÈÀ ÛÄÓÀÞËÄ-ÁÄËÉ ÃÀ Ö×ÒÏ ÉÏËÉ ÂÀáÃÄÓ ÌÀÈÉ ÀÈÅÉÓÄÁÀ. ÓßÏÒÄà ÀÌÀÓ ÄáÄÁÀ ÄÓ ßÉÂÍÉ, ÊÄÒÞÏÃ, ÉÂÉÂÅÀßÅÃÉÓ ÀÒÀ ÊÀÍÏÍÉÓ ÊÏÌÄÍÔÀÒÓ, ÀÒÀÌÄà ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÊÀÍÏÍÉÓ ÍÏÒÌÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÀÈÉ ÓÀÌÀ-ÒÈËÄÁÒÉÅÉ ÓÀ×ÖÞÅËÄÁÉÓ ÂÀÍÌÀÒÔÄÁÀÓ ÃÀ ÀÌÉÈ ÉÂÉ ØÌÍÉÓ ÌÚÀÒ ÌÄÝÍÉÄÒÖË-ÐÒÀØÔÉÊÖË ÓÀ-×ÖÞÅÄËÓ.
2002 ßÄËÓ ÓßÏÒÄà ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÌÉÆÍÉÈ ßÀÒÌÏÉÛÅÀ ÀÌ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÃÀßÄÒÉÓ ÉÃÄÀ.ÐÒÏÄØÔÉ ÃÀÉÁÀÃÀ ØÀÒÈÅÄË ÃÏØÔÏÒÀÍÔÄÁÓÀ ÃÀ ÐÏÔÓÃÀÌÉÓ ÖÍÉÅÄÒÓÉÔÄÔÉÓ ÉÖÒÉÃÉÖËÉ ×À-
Zu dem ursprünglichen Kern am Potsdamer Lehrstuhl von Professor Dr. Dieter C. Umbachkam sodann noch Professor Dr. Gerd Winter von der Universität Bremen. Zwischen beidenStandorten wurde auch die Betreuung der Autorinnen und Autoren aufgeteilt, der größere Teil inPotsdam, der kleinere in Bremen. Es erwies sich als sinnvoll, auch den Besuch des Kerns dergeorgischen Autorinnen und Autoren an den deutschen Fakultäten einzuplanen. So war dieGruppe um Paata Turava, Nugsar Skhirtladze und Frau Nino Kalandadze zu zwei Malen imMärz und Dezember des Jahres 2003 in Potsdam zu Besuch und die Autoren Zurab Adeishviliund Dimitri Qitoshvili ebenfalls im Jahr 2003 einmal in Bremen. Besonders hervorzuheben istPaata Turava, der zuerst als Magisterstudent und dann als Doktorand am Lehrstuhl vonProfessor Umbach, sich mit großem Engagement und Geschick des Buches angenommen hat.
Professor Dr. Umbach war dreimal (2003 und 2004), Professor Winter einmal (2004) in Tiflis,um unmittelbar mit Autorinnen und Autoren Aufbau und Strukturen und Einzelfragen zudiskutieren. Vielleicht wird jemand fragen, warum denn überhaupt ins westeuropäische Ausland- dies hat einen einfachen Grund:
Da es keine feste Tradition eines modernen georgischen Verwaltungsrechts wie in Frankreich,Österreich oder Deutschland gibt, lag es nahe, sich existente und bewährte demokratischeVerwaltungsrechtssysteme als Beispiel zu nehmen, ohne sie jedoch zu kopieren - und unterBeachtung nationaler georgischer Erfordernisse systematisch und dogmatisch zu weiter zuentwickeln und anzupassen. Außerordentlich wichtig war es ferner, Autorinnen und Autoren zugewinnen, die wissenschaftliche Qualifikation oder praktische Erfahrungen besaßen, am bestennatürlich beides. Das ist sicherlich im Ergebnis auch gelungen, auch wenn einige aus zeitlichen,privaten oder beruflichen Gründen - z.B. zu starke parlamentarische Inanspruchnahme -ausgewechselt werden mussten. Im Ergebnis ist das Werk in der vollen Verantwortung dergeorgischen Kolleginnen und Kollegen, sei als Herausgeber oder Autorinnen und Autorenentstanden.
Nun ist das Werk beendet. Viele Diskussionen und viele Ziele sind damit verbunden. EinigeBeiträge weisen auch bereits bewusst über den Gesetzestext hinaus in die Zukunft: So dieAufsätze über eine zukünftige Automatisierung der Verwaltung und die ebenfalls zukünftigwichtige Frage der Öffentlichen Sachen. Dieses Lehrbuch könnte also eine wichtige Wegmarkein Richtung auf das gemeinsam angestrebte Ziel sein, nämlich eine rechtsstaatliche Verwaltungzu schaffen, der die Bürger vertrauen. Dieser erste Band eines Lehrbuchs muss sicherlichergänzt werden durch ein weiteres Lehrbuch des Rechts des Verwaltungsverfahrens, denn dasmaterielle Recht allein kann seine Wirkung nur entfalten, wenn es auch durch einentsprechendes Verfahren durchgesetzt und garantiert wird. Diesem ersten Lehrbuch indes isthohe Akzeptanz bei den Lesern, Förderung der wissenschaftlichen Diskussion und praktischeWirkung in der Verwaltungswirklichkeit zu wünschen.
Potsdam/Bremen im November 2004
Dr. Dieter C. Umbach Dr. Gerd WinterUniversitätsprofessor UniversitätsprofessorVorsitzender Richter am LSG a. D.
ÊÖËÔÄÔÉÓ ÌÀÂÉÓÔÒÀÍÔÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÉÓÊÖÓÉÀÛÉ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀà ÛÄÌÃÄ ßÀÒÄ-ÃÂÉÍÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÀßÄÓÄÁÖËÄÁÀÓ. ÌÀÃËÉÄÒÄÁÉÓ ÂÒÞÍÏÁÉÈ ÌÉÍÃÀ ÀÙÅÍÉÛÍÏ ÃÉÃÉ ßÅËÉËÉÃÀ ÃÀÌÓÀáÖÒÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÓßÉÀ ÀÌ ßÀÌÏßÚÄÁÉÓ ÓÉÓÒÖËÄÛÉ ÌÏÓÀÚÅÀÍÀà ÃÀ ÌáÀÒÃÀÓÀàÄÒÀÃÂÄÒÌÀÍÉÉÓ ÔÄØÍÉÊÖÒÉ ÈÀÍÀÌÛÒÏÌËÏÁÉÓ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÀÌ (GTZ) ÃÀ ÌÉÓÌÀ ÐÒÏÄØÔÉÓ áÄËÌÞÙÅÀ-
ÍÄËÌÀ ÈÁÉËÉÓÛÉ ÁÀÔÏÍÌÀ ÝÄÍÏ ÒÀÉäÄÍÁÄäÄÒÌÀ.ÌÀÈ ÛÄÖÄÒÈÃÍÄÍ ÐÏÔÓÃÀÌÉÓ ÊÀÈÄÃÒÉÓ ÐÒÏ×ÄÓÏÒÉ ÃÏØ. ÃÉÔÄÒ Ý. ÖÌÁÀáÉ ÃÀ ÛÄÌÃÂÏÌ
ÀÓÄÅÄ ÁÒÄÌÄÍÉÓ ÖÍÉÅÄÒÓÉÔÄÔÉÓ ÐÒÏ×ÄÓÏÒÉ ÁÀÔÏÍÉ ÃÏØ. ÂÄÒà ÅÉÍÔÄÒÉ. ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÂÀÍÀ-ßÉËÃÀ ÀÅÔÏÒÄÁÉÓ ÌÄÖÒÅÄÏÁÀ, ÃÉÃÉ ÍÀßÉËÉÓÀ ÐÏÔÓÃÀÌÛÉ, áÏËÏ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÓÉ - ÁÒÄÌÄ-ÍÛÉ. ÌÉÆÀÍÛÄßÏÍÉËÉ ÉÚÏ, ÀÓÄÅÄ ØÀÒÈÅÄËÉ ÀÅÔÏÒÄÁÉÓ ÅÉÆÉÔÉ ÂÄÒÌÀÍÖË ×ÀÊÖËÔÄÔÄÁÆÄ.ÀÌÃÄÍÀà ÐÏÔÓÃÀÌÛÉ ÏÒãÄÒ ÉÌÚÏ×ÄÁÏÃÀ ÌÀÒÔÓÀ ÃÀ ÃÄÊÄÌÁÄÒÛÉ ãÂÖ×É ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀÓ,ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÉÓÀ ÃÀ ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÉÈ, áÏËÏ ÀÅÔÏÒÄÁÉ ÆÖÒÀÁ ÀÃÄ-ÉÛÅÉËÉ ÃÀ ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ 2003 ßÄËÓ ÓÔÖÌÒÏÁÃÍÄÍ ÁÒÄÌÄÍÓ. ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÖÍÃÀÀÙÉÍÉÛÍÏÓ ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÐÒÏ×ÄÓÏÒÉ ÖÌÁÀáÉÓ ÊÀÈÄÃÒÉÓ ÌÀÂÉÓÔÒÀÍÔÉÓÀ ÃÀ ÛÄ-ÌÃÂÏÌ ÃÏØÔÏÒÀÍÔÉÓ ÃÉÃÉ ÌÏÍÃÏÌÄÁÀ ÃÀ ÙÅÀßËÉ ÀÌ ßÉÂÍÉÓ ÛÄØÌÍÀÛÉ.
ÐÒÏ×ÄÓÏÒÉ ÃÏØ. ÖÌÁÀáÉ 2003-2004 ßËÄÁÛÉ ÓÀÌãÄÒ, áÏËÏ ÁÀÔÏÍÉ ÅÉÍÔÄÒÉ ÄÒÈáÄËÄßÅÉÀ ÈÁÉËÉÓÓ, ÒÀÈÀ ÖÛÖÀËÏà ÛÄáÅÄÃÒÏÃÀ ÀÅÔÏÒÄÁÓ ÃÀ ÌÀÈÈÀÍ ÄÒÈÀà ÄÌÓãÄËÀ ßÉÂÍÉÓÓÔÒÖØÔÖÒÀÓÀ ÃÀ ÀÂÄÁÖËÄÁÀÆÄ ÃÀ ÂÀÍÄáÉËÀ ÝÀËÊÄÖËÉ ÓÀÊÉÈáÄÁÉ. ÛÄÓÀÞËÏÀ ÅÉÍÌÄÌ ÉÊÉ-ÈáÏÓ, ÒÀÔÏÌ ÌÀÉÍÝÃÀÌÀÉÍÝ ÃÀÓÀÅËÄÈÄÅÒÏÐÖË ØÅÄÚÀÍÀÛÉ, ÀÌÀÓ ÌÀÒÔÉÅÉ ÓÀ×ÖÞÅÄËÉ ÀØÅÓ:
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀØ ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÃÀ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ØÀÒÈÖËÉ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÃÀÌÊÅÉ-ÃÒÄÁÖËÉ ÔÒÀÃÉÝÉÀ, ÉÓÄÈÉ ÒÏÂÏÒÉÝ, ÓÀ×ÒÀÍÂÄÈÛÉ, ÀÅÓÔÒÉÀÓÀ ÈÖ ÂÄÒÌÀÍÉÀÛÉ, ËÏÂÉÊÖÒÉÉÚÏ, ÒÏÌ ÌÏÌáÃÀÒÉÚÏ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÃÀ ÌÒÀÅÀËÂÆÉÓ ÀÐÒÏÁÉÒÄÁÖËÉ ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖËÉ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀ-ÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ, ÌÉÓÉ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÊÏÐÉÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÊÀËÊÉÒÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ, ÒÏÂÏÒÝÍÉÌÖÛÉÓ ÉÓÄ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÃÀ ØÀÒÈÖËÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÄÁÉÓ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÉÈ ÌÏÌáÃÀÒÉÚÏ ÌÉÓÉÓÉÓÔÄÌÀÔÖÒÉ ÃÀ ÃÏÂÌÀÔÖÒÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÏÁÀÛÉ ÌÏÚÅÀÍÀ. ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÍÉ-ÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÉÚÏ ÉÓÄÈÉ ÀÅÔÏÒÄÁÉÓ ÌÏÞÉÄÁÀ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÂÀÀÜÍÃÀÈ ÌÄÝÍÉÄÒÖËÉ ÊÅÀËÉ×ÉÊÀÝÉÀÀÍ ÐÒÀØÔÉÊÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ; áÏËÏ ÓÀÖÊÄÈÄÓÏ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÊÉ – ÏÒÉÅÄ. ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ,ÒÏÌ ÓÀÁÏËÏÏà ÍÀÌÃÅÉËÀà ÌÏáÄÒáÃÀ ÀÓÄÈÉ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÓ ÐÏÅÍÀ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÓÀ-àÉÒÏ ÂÀáÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÀÅÔÏÒÉÓ ÛÄÝÅËÀ ÃÒÏÉÓ, ÐÉÒÀÃÉ ÈÖ ÐÒÏ×ÄÓÉÖËÉ ÌÉÆÄÆÉÓ ÓÀ×Ö-ÞÅÄËÆÄ (ÌÀÂÀËÉÈÀà ÐÀÒËÀÌÄÔÛÉ ÀÒÜÄÅÀ). ÓÀÁÏËÏÏà ÄÓ ÍÀÛÒÏÌÉ ØÀÒÈÅÄËÉ ÊÏËÄÂÄÁÉÓ, ÒÏ-ÂÏÒÝ ÀÅÔÏÒÄÁÉÓ ÀÓÄÅÄ ÂÀÌÏÌÝÄÌËÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÐÀÓÖáÉÓÌÂÄÁËÏÁÉÈ ÛÄÉØÌÍÀ.
ÓÖË ÀáËÀáÀÍ ÃÀÓÒÖËÃÀ ÄÓ ßÉÂÍÉ, ÒÏÌÄËÈÀÍÀÝ ÁÄÅÒÉ ÃÉÓÊÖÓÉÀ ÃÀ ÌÉÆÀÍÉÀ ÃÀÊÀÅÛÉ-ÒÄÁÖËÉ. ÒÀÌÏÃÄÍÉÌÄ ÌÏáÓÄÍÄÁÀ ÛÄÂÍÄÁÖËÀà ÓÝÃÄÁÀ ÊÀÍÏÍÉÓ ÔÄØÓÔÓ ÃÀ ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ ÌÏÌÀ-ÅÀËÆÄ, ÊÄÒÞÏÃ, ÌÀÂÀËÉÈÀà ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÍÀÛÒÏÌÉ ÄáÄÁÀ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÆÀÝÉÀÓÀ ÃÀÓÀãÀÒÏ ÍÉÅÈÄÁÉÓ ÓÀÊÉÈáÓ.
ßÉÍÀÌÃÄÁÀÒÄ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÂÆÀÌÊÅËÄÅÉ ÓÀÄÒÈÏ ÃÀÓÀ-áÖËÉ ÌÉÆÍÉÓÀÊÄÍ, ÊÄÒÞÏÃ, ÓÀÌÀÒÈËÄÁÒÉÅÉ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÓÔÀÍÃÀÒÔÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÌÌÀÒÈÅÄ-ËÏÁÉÓ ÛÄØÌÍÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀÉÌÓÀáÖÒÄÁÓ ÌÏØÀËÀØÄÄÁÉÓ ÍÃÏÁÀÓ. ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÄÓ ÐÉÒÅÄËÉÔÏÌÉ ÍÀÌÃÅÉËÀà ÖÍÃÀ ÛÄÉÅÓÏÓ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÈÉ,ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒ ÓÀÌÀÒÈÀËÓ ÌáÏËÏà ÌÀÛÉÍ ÀØÅÓ ×ÖØÝÉÀ ÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ, ÈÖ ÌÉÓÉÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉËÉ ÃÀ ÂÀÒÀÍÔÉÒÄÁÖËÉÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÓÀÐÒÏÝÄÓÏ ßÀÒÌÏÄÁÉÈ.ÅÉÌÄÃÏÅÍÄÁ, ÒÏÌ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏ ÃÀÉÌÓÀáÖÒÄÁÓ ÌÊÉÈáÅÄËÉÓ ÓÉÌÐÀÔÉÀÓ, ÂÀÌÏ-ÉßÅÄÅÓ ÌÄÝÍÉÄÒÖË ÃÉÓÊÖÓÉÄÁÓ ÃÀ ÃÀÉÍÄÒÂÄÁÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ.
ÐÏÔÓÃÀÌÉ/ÁÒÄÌÄÍÉ 2004 ßÄËÉ, ÍÏÄÌÁÄÒÉ
ÃÏØ. ÃÉÔÄÒ Ý. ÖÌÁÀáÉÖÍÉÅÄÒÓÉÔÄÔÉÓ ÐÒÏ×ÄÓÏÒÉÌÉßÉÓ ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏÓ ÚÏ×ÉËÉ ÈÀÅÌãÃÏÌÀÒÄ ÌÏÓÀÌÀÒÈËÄ
doq. gerd vinteri
universitetis profesori
I kari
administraciuli samarTali da sajaro
mmarTveloba
TTaavvii 11
administraciuli samarTlis cneba da ganviTareba
Tanamedrove pirobebSi saxelmwifo mmarTveloba aRmasrulebeli xe-
lisuflebis meqanizms ukavSirdeba. cxovrebis sxvadasxva sferoSi
adamiani ama Tu im formiT uamrav kontaqts amyarebs aRmasrulebel
xelisuflebasTan. TiToeuli Cvengani TiTqmis yoveldRiurad, daba-
debidan gardacvalebamde, imyofeba administraciuli samarTlis, mi-
si normebis zemoqmedebis qveS. adamianis dabadebidan moyolebuli,
misi pirveli nabijebi, ganaTleba, SromiTi saqmianoba, samxedro sam-
saxuri, muSaoba saxelmwifo aparatSi, misi qceva sazogadoebaSi, jan-
mrTeloba, monawileoba sazogadoebriv cxovrebaSi, socialuri uz-
runvelyofa da sxva sakiTxebi wesrigdeba administraciulsamar-
Tlebrivi normebiT dadgenili wesebiT, romlebic normaluri, mo-
wesrigebuli cxovrebis aucilebel atributad aRiqmeba. vinaidan
mmarTveloba yoveldRiurad zemoqmedebs adamianTa cxovrebiseul
interesebze, am zemoqmedebisTvis civilizebuli xasiaTis miniWebis,
anu kanonmdeblobis mkacr dacvaze misi dafuZnebis mizniT, obieqtu-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
19
rad warmoiqmneba mmarTvelobiTi saqmianobisTvis iuridiuli for-
mis micemis moTxovnileba. swored aseTi formaa administraciuli sa-
marTali, romelic mowodebulia, moawesrigos aRmasrulebeli xeli-
suflebis, anu saxelmwifo mmarTvelobis sferoSi warmoqmnili sazo-
gadoebrivi urTierTobebi.
administraciuli samarTlis mecniereba, rogorc iuridiuli
mecnierebis damoukidebeli dargi, saxelmwifo samarTlis wiaRidan
warmoiqmna. es aris saxelmwifo-mmarTvelobiTi, administraciuli
Sexedulebebis, ideebis, warmodgenebis sistema saxelmwifo mmarTve-
lobis (aRmasrulebeli xelisuflebis), misi socialuri ganpirobe-
bulobis da efeqturobis, administraciuli kanonmdeblobis refor-
mirebis da ganviTarebis tendenciebis, perspeqtivebis, kanonierebis,
administraciuli samarTlis principebis da ucxoeTis qveynebis ad-
ministraciuli samarTlis Sesaxeb. administraciuli samarTlis mec-
nierebis mTavari amocanaa administraciuli samarTlis ,,aRwera“ da
iuridiuli ganmartebebis da Teoriebis Seqmnis gziT misi sistemuri
gamoyeneba.
pozitiuri administraciuli samarTlis mecniereba, SesaZloa,
aisaxos konstituciebSi, CveulebiT samarTalSi, formalur kanon-
mdeblobaSi, samarTlebriv debulebebSi, agreTve mmarTvelobis or-
ganoebis sistemasa da sasamarTlo praqtikaSi, sadac pozitiurad
moqmedi administraciuli samarTlis interpretireba xdeba.
administraciuli samarTlis mecniereba iyofa zogad da gansa-
kuTrebul nawilebad. aRniSnuli ssiisstteemmaa miesadageba administraci-
uli samarTlis sistemas, romlis zogadi nawili Seicavs mmarTvelo-
biTi sferos momwesrigebel zogad normebs. zogadi administraciu-
li samarTali ayalibebs mmarTvelobis organoebis saqmianobis Ziri-
Tad wesebs da vrceldeba nebismier mmarTvelobiT struqturaze, mi-
uxedavad am struqturebis saqmianobisa, xolo administraciuli sa-
marTlis gansakuTrebuli nawili moicavs sajaro samarTlis konkre-
tul nawilebs; igi damatebiT awesrigebs mmarTvelobis saqmianobas
calkeuli sferoebis, amocanaTa jgufis mixedviT (mag. komunaluri
samarTali, samSeneblo samarTali, socialuri samarTali da sxv.).
zogadi (samarTlebrivi wyaroebi, arsi, mniSvneloba, adminis-
traciuli samarTlis subieqtebi, administraciulsamarTlebrivi
ufleba-movaleobani, mmarTvelobis organizacia, administraci-
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
20
ulsamarTlebrivi dacva) da gansakuTrebuli (sajaro samsaxuri, ko-
munaluri, safinanso, ekonomikuri, samSeneblo, samrewvelo, socia-
luri samarTali da sxv.) nawilebi gamoiyofa dasavleT evropis qvey-
nebis administraciuli samarTlis mecnierebaSic.
administraciuli samarTlis mecnierebis sistema ganpirobebu-
lia TviT administraciuli samarTlis sistemiT, misi struqturiT,
administraciuli samarTlis normebis, samarTlebrivi institute-
bis erTobliobiTa da maT Soris logikuri urTierTkavSiriT. amas-
Tanave, administraciuli samarTlis dargis sistema moculobiT Ca-
mouvardeba administraciuli samarTlis mecnierebis sistemas, rome-
lic mmarTvelobis ara mxolod samarTlebriv sakiTxebs ikvlevs, ara-
med sxva saxis problemebsa da urTierTobebsac moicavs.
administraciuli samarTlis mecnierebis amocanaa administra-
ciuli samarTlis problemebis, misi normebis gamoyenebisas warmoq-
mnili sirTuleebis gamovlena, administraciulsamarTlebrivi nor-
mebis ganmarteba, saxelmwifo mmarTvelobiTi saqmianobis axali cne-
bebisa da principebis SemuSaveba. mecnieruli kvlevis Sedegi xels
uwyobs administraciuli organoebis samarTalgamoyenebiTi saqmia-
nobis efeqturobis amaRlebas da ganamtkicebs administraciulsa-
marTlebrivi regulirebis meqanizms.
administraciuli samarTlis mecnierebis ssaaggaanniiaa saxelmwifo
mmarTvelobis sferoSi warmoqmnili samarTalurTierTobebis, admi-
nistraciuli samarTlis normebis gamoyenebis, administraciuli ka-
nonmdeblobis moqmedebis, Tavad saxelmwifo mmarTvelobis organoe-
bis normaSemoqmedebis gamokvleva; administraciuli samarTlis sas-
wavlo kursSi Semavali yvela sakiTxis mecnierul-Teoriuli anali-
zi. administraciuli samarTlis mecnierebis Teoriul safuZvlebs
warmoadgens iseTi mecnierebebi, rogoric aris filosofia, socia-
luri da saxelmwifo mmarTvelobis mecniereba, saxelmwifo da samar-
Tlis Teoria, politologia, sociologia; mecnierTa, maT Soris,
sazRvargareTis qveynebSi moRvawe swavlulTa Sromebi. samarTlis am
dargis ganviTareba warmoudgenelia saxelmwifo da municipaluri
organoebis praqtikuli saqmianobis (administraciuli praqtikis)
mudmivi Seswavlis, aRmasrulebeli xelisuflebis, saxelmwifo mmar-
Tvelobisa da saxelmwifo mosamsaxureTa organizaciis da funqcio-
nirebis sferoSi socialuri gamokvlevebis Catarebis gareSe. admi-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
21
nistraciuli samarTlis mecniereba mWidro kavSirSia sxva adminis-
traciul mecnierebebTan (mmarTvelobis sociologia, mmarTvelobis
fsiqologia, informacia da mmarTveloba, administraciuli infor-
matika, mmarTvelobis modernizacia, finansuri kontroli, mmarTve-
lobiT personalTan muSaobis sistemaSi Tanamedrove menejmenti), iu-
ridiuli mecnierebis sxva dargebTan (saxelmwifo da samarTlis Teo-
ria, saxelmwifo/ sakonstitucio samarTali, samoqalaqo samarTali,
ekologiuri samarTali, safinanso samarTali da sxv.).
administraciuli samarTlis institutebis da normebis Sinaar-
sis Tu daniSnulebis, maTi qmediTobis dadgenas administraciul sa-
marTalSi xels uwyobs gamokvlevis iseTi mmeeTTooddeebbii,, rogoric aris
dogmaturi (iuridiuli), sociologiuri, sistemuri, SedarebiTi sa-
marTalmcodneobis da sxv. amasTanave, igi ama Tu im cnebisa da katego-
riis gansazRvrisas iyenebs sxva mecnierebaTa (filosofiis, fsiqo-
logiis, statistikis, eTikis da sxv.) meTodebs.
aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaammaarrTTlliiss ddaarrggiiss kkooddiiffiikkaacciiaa.. sabWoTa kav-
Siris arsebobisas araerTgzis scades mmarTvelobasTan dakavSire-
buli urTierTobebis erT kodificirebul aqtSi Tavmoyra, iyo admi-
nistraciuli kodeqsis, rogorc mmarTvelobiTi kodeqsis, Seqmnis
cdebi. administraciuli samarTlis kodificirebis cdebma Sedegi ar
gamoiRo: daiwunes 1922-25 ww. rsfsr-sa da belorusiaSi SemuSavebu-
li kodeqsis proeqtebi; 12.10.27w. ukrainaSi miRebuli administraci-
uli kodeqsi, romelic 1928 wlidan Sevida ZalaSi, exeboda mmarTve-
lobiTi urTierTobebis mxolod im nawils, romelic ukavSirdeboda
sazogadoebrivi wesrigis dacvas, saxelmwifo uSiSroebas da saxel-
mwifo iZulebis zomebis gamoyenebas. ganxorcielebulma kodifikaci-
am ver moicva administraciuli samarTlis yvela sakiTxi, masSi ver
aisaxa mmarTvelobis organizaciis zogadi wesebi, debulebebi admi-
nistraciuli aqtebis, administraciuli xelSekrulebebis, saxelmwi-
fo mosamsaxureTa pasuxismgeblobis Sesaxeb da sxva sakiTxebi. mmar-
TvelobiTi sferos kodifikaciis warumatebloba obieqturma mizez-
ma ganapiroba: kodeqsi sakanonmdeblo aqtis gansakuTrebuli formaa,
romelic uzrunvelyofs ama Tu im sferos sazogadoebrivi urTier-
Tobebis erTian regulirebas da am sferos momwesrigebeli normebis
sruli an ZiriTadi nawilis sistematizacias. mmarTvelobiTi saqmia-
nobis mravalsaxeoba, romelsac administraciuli samarTali awesri-
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
22
gebs, SeuZlebels xdis am urTierTobebis erTiani kodificirebuli
aqtiT – kodeqsiT mowesrigebas, masSi administraciuli samarTlis
yvela normis Tavmoyras.
swored amitom, administraciuli samarTlis normebis kodifi-
kacia, tradiciulad, mimdinareobda saxelmwifo cxovrebis calkeu-
li dargebis an sferoebis da calkeuli samarTlebrivi institute-
bisTvis damoukidebeli kodificirebuli aqtebis SemuSavebis gziT
(mag. sagadasaxado kodeqsi, sabaJo kodeqsi, saqarTvelos organuli
kanoni „saqarTvelos saarCevno kodeqsi“, administraciul samarTal-
darRvevaTa kodeqsi, „saqarTvelos mTavrobis struqturis, ufleba-
mosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“ kanoni, ,,sajaro samsaxuris
Sesaxeb“ kanoni da sxv.).
amasTanave, erT kodificirebul aqtSi SesaZlebelia adminis-
traciuli samarTlis im normebis Tavmoyra, romlebsac principuli
mniSvneloba aqvs aRmasrulebeli saqmianobisTvis, mmarTvelobis sfe-
roSi gadawyvetilebebis miRebis wesis da davebis gadaWrisTvis. swo-
red amas isaxavs miznad saqarTvelos zogadi administraciuli ko-
deqsi (25.06.1999w.), romelic gansazRvravs administraciuli orga-
noebis mier administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis da aR-
srulebis, administraciuli saCivris da gancxadebis ganxilvis, ad-
ministraciuli garigebis momzadebis, dadebisa da Sesrulebis wess,
adgens sajaro dawesebulebaTa valdebulebas informaciis Tavisuf-
lebis moTxovnebis Sesrulebis Sesaxeb da administraciuli organo-
ebis saqmianobis sxva zogad wesebs.
Tanamedrove administraciuli samarTlis warmoSoba ganpiro-
bebulia saxelmwifosa da moqalaqis urTierTobebSi momxdari fuZem-
debluri cvlilebebiT. sazogadoebis ganviTarebis garkveul etapze
moxda saxelisuflo urTierTobebis gardaqmna samarTalurTierTo-
bebSi, anu kanoniT mowesrigebul urTierTobebSi, ris Sedegadac sa-
xelisuflo mmarTveloba daeqvemdebara sakanonmdeblo wesiT dadge-
nil normebs. me-19 saukunis pirvel naxevarSi ganmanaTleblobis, saf-
rangeTis revoluciis ideebis safuZvelze aRmocenebuli samoqalaqo
sazogadoeba moiTxovda administraciuli mmarTvelobis da mTeli
saxelmwifo xelisuflebis organizebas kanonmdeblobis safuZvelze,
administraciuli TviTnebobisgan moqalaqeTa uflebebis da Tavi-
suflebebis dacvas. administraciuli samarTali, aRqmuli rogorc
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
23
saxelmwifosa da moqalaqis ufleba-movaleobebis Semcveli iuridi-
uli materia, mogvianebiT demokratiuli ganviTarebis umniSvnelo-
vanes faqtorad iqca.
administraciuli samarTlis mecnierebis ganviTarebas safuZve-
li Cauyara kameralistikam - mecnierebam finansebis, ekonomikis, me-
urneobis, mmarTvelobis Sesaxeb. xelmwifis karis (saxelmwifos),
mmarTvelobis aparatisa da samxedro mosamsaxureTa SenaxvisTvis fi-
nansebis saWiroebam, agreTve, merkantiluri ekonomikuri politikis
ganviTarebam xeli Seuwyo mecnieruli codnisa da warmodgenebis
dagrovebas kameralistikis mier Sesaswavl sferoebSi. Sua saukunee-
bis evropul universitetebSi kameralistika mTel rig administra-
ciul da ekonomikur disciplinebs moicavda. prusiis mefe fridrix
vilhelm pirvelma q. galdSi da oderis frankfurtSi daaarsa kamera-
listikis pirveli kaTedra. sauniversiteto ganaTlebaSi danergvam
me-18 saukuneSi axali mecnierebis Semdgomi ganviTareba gamoiwvia da
misi kvlevis sagani ,,axali kameralistikis“ saxeliT gavrcelda sa-
xelmwifo politikasTan dakavSirebul umniSvnelovanes discipli-
nebze, gansakuTrebiT, ekonomikur mecnierebaze, politikaze, poli-
tikur mecnierebaze, mecnierebaze finansebis Sesaxeb, agrarul mecni-
erebaze, manufaqturul da wiaRis mopovebis saqmianobaze. kvlevis
am mimarTulebis mecnieruli mniSvnelobis zrdis Sedegad kamera-
listikis mecnierebis kaTedrebi Seiqmna evropis sxva universiteteb-
Sic (mag. q. venaSi 1752 wels, giotingenSi 1755 wels).
me-18 saukuneSi mmarTvelobis mecnierebis swraf ganviTarebas-
Tan erTad izrdeba mmarTvelobis procesebis Sesaxeb mecnieruli
naSromebis raodenoba; es naSromebi, umetesad, ara sistemur-mecnie-
ruli, aramed praqtikul-gamoyenebiTi xasiaTisa iyo. publikaciebi,
upirveles yovlisa, miznad isaxavda mmarTvelobis efeqturobis
amaRlebas, gadasaxadebisa da mosakreblebis gaumjobesebas, meurneo-
bis da sayovelTao keTildReobis xelSewyobas. niSandoblivia, rom
kameraluri mecniereba imxanad gaigivebuli iyo policiur mecniere-
basTan. me-19 saukunis dasawyisamde termin ,,policiasTan“ identifi-
cirdeboda Sinagani mmarTveloba (garda finansebis mmarTvelobisa),
ris gamoc mmarTvelobis sakiTxebisadmi miZRvnili naSromebi iwode-
boda policiur mecnierebad. es iyo mmarTvelobiTi saqmeebis
(SemTxvevebis, RonisZiebebis) aRwerisa da maTTan dakavSirebuli in-
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
24
struqciebis, administraciuli moqmedebebis ganxorcielebasTan da-
kavSirebiT gamocemuli instruqciebisa da praqtikuli miTiTebebis
erTianoba. efeqturi mmarTvelobis saxelmwifo uzrunvelyofis sa-
marTlebriv saxelwodebad iyenebdnen termins ,,policiuri xelisuf-
leba“, rac sazogadoebis keTildReobaze zrunvadac aRiqmeboda. po-
liciuri saxelmwifo saqmianobis daniSnulebad miiCneoda moqalaqe-
Ta uSiSroebis da keTildReobis uzrunvelyofa.
kameralistikis Semdgomi ganviTarebis kvaldakval xdeboda mas-
Si Semavali disciplinebis gamoyofa. administraciuli samarTlis
damoukidebeli mecnierebis dargad formirebaSi didi mniSvneloba
hqonda kameralistikidan policiuri samarTlis gamoyofas. adminis-
traciuli samarTlis mecnierebis damoukidebel dargad Camoyalibe-
bas mniSvnelovnad Seuwyo xeli adreuli konstitucionalizmis war-
moSobam. ganviTarebul evropul qveynebSi me-19 saukuneSi agraruli
meurneobebidan industrializaciaze gadasvlam ganapiroba dasaxle-
buli punqtebis swrafi ganviTareba da maTi gamsxvileba. SezRudul
sivrceze adamianTa didi jgufebis Tavmoyra amcirebda adamianTa
TviTuzrunvelyofis SesaZleblobas. yovelive amas mohyva Rrma soci-
aluri da ekonomikuri cvlilebebis gatareba; sajaro mmarTvelobis
axali amocanebis warmoSoba; samarTlebrivi reformebis ganxorcie-
leba; samarTlebrivi pozitivizmis, samarTalmcodneobis, kanonmdeb-
lobis, samarTalgamoyenebis ganviTareba; normatiuli novaciebis da-
nergva saxelmwifo aRmSeneblobisa da mmarTvelobis praqtikaSi. sa-
xelmwifosamarTlebrivi wesrigis da axali sazogadoebrivi urTier-
Tobebis safuZvlebis formirebis dawyebasTan erTad daiwyo adminis-
traciuli samarTlis mecnierebis Seqmnis winapirobebis formireba.
Tavdapirvelad igi saxelmwifo samarTlis mecnierebis wiaRSi viTar-
deboda. garda amisa, biurokratiis Camoyalibebam da Semdgomma gan-
mtkicebam, xelisuflebis danawilebam, individebis kanoniT daculi
Tavisuflebis aRiarebam, saxelmwifo organoebis kompetenciis reg-
lamentaciam, municipaluri TviTmmarTvelobis ganviTarebam adminis-
traciuli samarTlis ganviTarebis pirobebi Seqmna. sazogadoebis
ganviTarebam da mwvave socialurma problemebma mmarTvelobis orga-
noebis winaSe daayena axali amocanebi: mmarTvelobis sfero wesrigis
uzrunvelmyofi saSualebidan sul ufro da ufro gardaiqmneboda
mosaxleobis keTildReobis da momsaxurebis wyarod (aqtiuri mmar-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
25
Tveloba), romelic zrunavda rogorc infrastruqturis organiza-
ciaze, ise socialuri moTxovnilebebis Sesabamisad cxovrebis piro-
bebis formirebaze. yovelive es uciloblad ukavSirdeboda mmarTve-
lobis aparatis mniSvnelovan zrdas.
me-18 saukunis bolos da me-19 saukunis ganmavlobaSi mmarTvelo-
bis sakiTxebisadmi miZRvnili mravali saintereso naSromi Seiqmna.
frangma mecnierebma ganaviTares kameralistebis ideebi, mmarTvelo-
bis sakiTxebze naSromebs qmnidnen, agreTve, administratorebi, po-
litikosebi, Jurnalistebi, universitetis maswavleblebi. am naSro-
mebSi mZlavrobda warmodgenebi kanoniT reglamentirebul mmarTve-
lobaze. mmarTvelobis kanonis CarCoebSi moqcevis moTxovnam gamoxa-
tuleba hpova terminSi ,,samarTlebrivi saxelmwifo“. saxelmwifo sa-
marTlis wiaRidan aRmocenebuli administraciuli samarTali dRe-
sac inarCunebs mWidro kavSirs konstituciur samarTalTan, akonkre-
tebs mas da uzrunvelyofs konstituciis sicocxlisunarianobas. me-
19 saukunis Sua periodSi kameraluri mecnierebis ganviTareba er-
Tgvarad Seferxda – politikurma mecnierebam mTlianad miiTvisa is
sakiTxebi, rasac kameraluri mecniereba swavlobda.
Tanamedrove administraciuli samarTlis formireba mimdina-
reobs ori mimarTulebiT: sajaro mmarTvelobis sferos sakanonmdeb-
lo mowesrigebiT da administraciuli marTlmsajulebis SeqmniT. es
ukanaskneli administraciuli samarTlis Camoyalibebis erT-erTi
umniSvnelovanesi pirobaTagania. mmarTvelobis kanoniT gansaz-
Rvrul farglebSi moqcevis da sasamarTlos ZaliT kontrolis sa-
fuZvelze mecnierebi Seudgnen sajaro samarTlis cnebebisa da prin-
cipebis SemuSavebas, raTa mmarTvelobiTi saqmianobis ganxorciele-
bisas mmarTvelobas efeqturi moqmedebis, xolo sasamarTloebs am
moqmedebis Semowmebis da samarTlebriv masStabTan Sedarebis samar-
Tlebrivi saSualebebi hqonodaT. am mizniT kerZo samarTlidan admi-
nistraciul samarTalSi gadmoinacvla msgavsma cnebebma da institu-
tebma. administraciuli samarTlis ganviTareba orientirebuli iyo
kerZo samarTlis instituciur safuZvlebze sajaro samarTlis Tavi-
seburebebis gaTvaliswinebiT. civilistur dogmatikaze dayrdno-
biT, sajaro samarTlis dogmaturi sistemis formirebis meTodebis
gamoyenebiT me-19 saukunis bolos germanelma mecnierebma (mag., oto
maieri) frangul administraciulsamarTlebriv swavlebaze day-
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
26
rdnobiT zogadi administraciulsamarTlebrivi swavlebis dasru-
lebuli sistema Seqmnes.
ganviTarebad qveynebSi administraciuli samarTali samarTlis
damoukidebel dargad krizisul periodebSi, burJuaziul-demokra-
tiuli da nacionaluri revoluciebis Semdeg, saxelmwifos mzardi
mmarTvelobiTi saqmianobis obieqturi moTxovnilebis sapasuxod ya-
libdeba. ganviTarebis garkveul etapze damoukideblobamopovebul
qveynebSi izrdeba interesi e.w. ,,cocxali konstituciuri samar-
Tlis“ mimarT, matulobs administraciuli samarTlis roli maT sa-
marTlebriv sistemebSi, rac am qveynebSi erovnuli saxelmwifoebri-
obis Camoyalibebis intensiuri procesis gamovlinebis erT-erTi
formaTagania, romlis drosac saSuri xdeba saxelmwifo aparatis
gardaqmnis, misi axali istoriuli amocanebis ganxorcielebis iara-
Rad qcevis sakiTxis gadawyveta. gaTavisuflebuli qveynebis kanon-
mdeblobaSi sawyis etapebze administraciuli da saxelmwifo samar-
Tlis normebi sinkretuli, urTierTSezrdilia, isini ar arian er-
TmaneTisgan mkveTrad gamijnulni. administraciulsamarTlebrivi
institutebi, Cveulebriv, is birTvia, romlis garSemo yalibdeba
yvela specifikuri saxelmwifosamarTlebrivi norma sakanonmdeblo
procesis, arCevnebis, moqalaqeTa uflebebis da sxv. sferoSi. sazoga-
doebrivi organizaciebi, romlebsac, Cveulebisamebr, saxelmwifo sa-
marTali swavlobs, ganviTarebad qveynebSi xSirad aRiWurveba saxe-
lisuflebo xasiaTis aRmasrulebel-ganmkargulebeli uflebamosi-
lebiT, ris gamoc isini administraciuli samarTlis saswavlo kur-
sSi ganixileba. damoukidebeli saxelmwifos ganviTarebis sawyis eta-
pebze gansakuTrebiT mWidroa administraciuli da samoqalaqo sa-
marTlis urTierTkavSiri. saxelmwifo aqtiurad qmnis sawarmoebs,
axdens maTi mmarTvelobis organizacias, gansazRvravs kerZo kapita-
lis saqmianobis sferoebs, monawileobs Sereuli sawarmoebis xel-
mZRvanelobaSi, rac sabolood samoqalaqo da administraciuli sa-
marTlis garkveuli sferoebis urTierTSerTwymas ganapirobebs.
mravali qveynis gamocdileba adasturebs, rom administraciuli
samarTlis formireba mravali faqtoris: istoriuli, nacionaluri
Taviseburebebis, tradiciebis, socialur-ekonomikuri moTxovnile-
bebis gaTvaliswinebiT mimdinareobs. ase, magaliTad, anglosaqsuri
samarTlis warmomadgenlebi yuradRebas amaxvileben e.w. gare admi-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
27
nistraciul samarTalze, anu administraciuli samarTlis im nawil-
ze, romliTac regulirdeba administraciis da kerZo pirebis urTi-
erTobebi. ,,Sida administraciuli samarTlisadmi“ interess, rome-
lic administraciul struqturas da mis komponentebs Soris urTi-
erTobebs ganapirobebs, mniSvnelovanwilad administraciis kerZo pi-
rebTan urTierTobis organizaciis moTxovnilebebi gansazRvravda.
administraciuli samarTali aris ara administraciis mier Seqmnili,
aramed administraciis makontrolebeli samarTali. anglosaqsur iu-
risprudencias administraciul procesSi ainteresebs ara dawesebu-
leba, aramed kerZo piri, procesSi misi monawileobis ufleba da is
SesaZleblobani, romelsac es procesi aZlevs kerZo pirs da mis rwmu-
nebuls, advokats, misi interesebis dacvisTvis. yovelive es procedu-
ruli sakiTxebis mkveTr dominirebas ganapirobebs. inglisisa da ame-
rikis qveynebis iuristebi, mecnierebi, praqtikosebi samarTlis ganvi-
TarebaSi monawileobisas, umTavresad xelmZRvaneloben iuridiuli
praqtikis interesebiT. aqedan momdinareobs saerTo samarTlisTvis
esoden damaxasiaTebeli didi pativiscema praqtikiT ganmtkicebuli
Cveulebebisadmi. kolizia kerZo da sajaro interesebs Soris faravs
yovelive danarCens, SesaZleblobas ar aZlevs anglosaqsuri qveynebis
iuristebs, ganixilon administraciuli samarTali mTlianobaSi. amis
gamo xdeba administraciuli davebis mimofantva kvazi sasamarTloeb-
Si. praqtikis interesebiT ganpirobebuli viwro specializacia mra-
valricxovani davebis operatiuli gadawyvetis SesaZleblobas iZle-
va. xelisuflebis decentralizaciam aSS-Si, inglisSi gamoiwvia ise-
Ti aRmasrulebeli xelisuflebis organoebis Camoyalibeba, romle-
bic xSirad ar eqvemdebarebian sistematizacias. federalur doneze
kongresi ar eswrafvis aRmasrulebeli xelisuflebis sistemaSi rai-
me wesrigis SemoRebas, vinaidan ivaraudeba, rom mwyobri sistemis age-
ba da masTan uciloblad dakavSirebuli centralizacia ganamtkicebs
administraciis zegavlenas.
zemoaRniSnuli induqciuri (kerZodan zogadisken) midgomisgan
gansxvavebiT, kontinentaluri samarTlis qveynebSi gavrceleba hpova
uku, deduqciurma (zogadidan kerZosken) mimarTulebam. kontinenta-
luri qveynebis iuristebi Tavdapirvelad gansazRvraven cnebebs da
principebs, samarTlis dargis struqturas, institutebs da Semdgo-
mi detalizaciis gziT ayalibeben konkretul samarTlebriv normebs.
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
28
zemodan qvemoT svla, upirveles yovlisa, urTierTobis msxvil subi-
eqtebze – administraciul dawesebulebebze yuradRebis gamaxvile-
bas ganapirobebs. aseT dros bunebrivad Cndeba administraciis sqe-
mis, struqturis, administraciul dawesebulebaTa klasifikaciis,
maTi ierarqiuli daqvemdebarebis wesiT ganTavsebis, uflebamosile-
bis ganawilebis miswrafeba. amgvari midgoma usasrulo SesaZleblo-
bebs uqmnis inovaciuri reformebis moyvarulT.
administraciuli struqturisadmi samarTlis am ori sistemis
gansxvavebuli damokidebuleba am samarTlebrivi sistemebis warmo-
madgeneli qveynebis politikur istoriaSi iRebs dasabams. inglisSi
Warbobda burJuaziul-demokratiuli, antibiurokratiuli tenden-
cia; safrangeTSi ufro xSirad centristuli, biurokratiuli ten-
denciebi dominirebda, rac revoluciur afeTqebebs iwvevda.
sadReisod samarTlebriv saxelmwifoSi mmarTveloba aigeba uf-
lebebis dacvis, xelisuflebis danawilebis, kanonebis konstituciu-
robis, mmarTvelobiTi saqmianobis kanonierebisa da saxelmwifo xe-
lisuflebis mxridan uflebis darRvevisgan sasamarTlos dacvis
principebze.
administraciuli samarTlis mecniereba moicavda administra-
ciul iusticias, rogorc administraciuli saqmianobis procesSi
koliziebis gadaWris gansakuTrebul formas. administraciuli sa-
marTlis ganviTarebis mniSvnelovan etapad iqca administraciaze sa-
samarTlo kontrolis daweseba. saxelmwifoebrivi ganviTarebis gar-
kveul etapze administraciaze kontrolis daweseba xdeba sisxlis da
samoqalaqo saqmeebis meSveobiT. mogvianebiT, me-19 saukunis Sua xane-
bidan dasavleT evropis qveynebSi Seiqmna administraciuli sasamar-
Tloebis sistema, romelSic SeiZleboda administraciuli xelisuf-
lebis gadawyvetilebis (moqmedebis) gasaCivreba. administraciuli
sasamarTloebis Seqmna miznad isaxavda saxelmwifo administraciis
TviTnebobisgan moqalaqeTa samarTlebrivi dacvis ganmtkicebas. sa-
xelmwifoebriobis ganviTarebis adreul periodSi saxelmwifos mi-
er Seqmnil Tu aRiarebul sasamarTloebs saqmianobis ganxorcieleba
mxolod kerZo samarTlis sferoSi SeeZloT. bunebiTi samarTlis
skolis gavleniT, administraciasa da kerZo pirebs Soris urTier-
Tobebis srulyofis kvaldakval, SesaZlebeli gaxda sasamarTloebis
imgvarad mowyoba, rom sasamarTlo gadawyvetilebebi, maTi saxelmwi-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
29
fos saxeliT gamotanis miuxedavad, saxelmwifosgan sakmaod damouki-
debeli yofiliyo.
ssr kavSirSi Semaval saqarTveloSi, iseve, rogorc saerTod ssr
kavSirSi, administraciuli saproceso samarTali, rogorc samar-
Tlis damoukidebeli dargi, ar arsebobda. marTalia, imJamad moqmed
samoqalaqo saproceso kodeqsSi iyo administraciulsamarTlebriv
urTierTobaTa momwesrigebeli ramdenime debuleba, magram adminis-
traciuli samarTali da administraciuli procesi, arsebiTad, gai-
givebuli iyo administraciul samarTaldarRvevaTa saqmeebis gan-
xilvisas warmoqmnil urTierTobebTan, administraciul sanqciaTa
saxeebTan da maTi dakisrebis wesTan. is udidesi siZneleebi, romel-
sac qveyana ganicdida ekonomikuri reformebis da adamianis ufleba-
Ta dacvis sferoSi, mniSvnelovanwilad swored administraciul sis-
temaSi reformebis ararsebobiT iyo ganpirobebuli.
gardamaval periodSi administraciulmbrZanebluri sistemis
reorganizaciam, saxelmwifo mmarTvelobis sferoSi kanonierebis
uzrunvelofis sistemis Seqmnam, romelic moicavda konstituciur
marTlmsajulebas, saxelmwifo kontrolis sistemas, prokuraturis
organoebis saerTo zedamxedvelobis funqciisagan gaTavisuflebas,
aqtualuri gaxada administraciulsamarTlebrivi urTierTobebi-
dan warmoSobil davebze marTlmsajulebis ganxorcieleba.
sasamarTlo iurisdiqciis, sasarCelo warmoebis sferos gafar-
ToebasTan erTad saqarTveloSi SesaZlebeli gaxda Tanamdebobis
pirTa, saxelmwifo organoTa moqmedebis kanonierebaze kompetentu-
ri da sajaro sasamarTlo kontrolis daweseba. sasamarTlo refor-
mis ganxorcielebis kvaldakval gasaCivrebis administraciul wes-
Tan erTad farTod dainerga gasaCivrebis sasamarTlo wesic.
saqarTveloSi administraciulsamarTlebriv davebze marTlmsa-
juleba xorcieldeba saerTo sasamarTloebis – pirveli instanciis
sasamarTloebis, Tbilisis da quTaisis saolqo sasamarTloebis, aWa-
ris a/r da afxazeTis a/r umaRlesi sasamarTloebis administraciuli
samarTlisa da sagadasaxado saqmeTa kolegiebisa da palatebis, saqar-
Tvelos uzenaesi sasamarTlos administraciuli da sxva kategoriis
saqmeTa palatis meSveobiT. administraciuli iusticiis formireba
qveyanaSi ganxorcielda ara administraciuli sasamarTloebis for-
mirebis, aramed saerTo sasamarTloebSi administraciuli kolegie-
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
30
bis da palatebis Seqmnis gziT. marTlmsajuleba administraciul saq-
meebze xorcieldeba fizikuri an iuridiuli piris iniciativiT, sar-
CeliT. piri axdens Tavisi subieqturi uflebis - sasamarTlosadmi mi-
marTvis SesaZleblobis realizacias, xolo sasamarTlo amowmebs ad-
ministraciis moqmedebis kanonierebas. amdenad, administraciuli
iusticia iqca qveynis damoukideblobis mopovebamde administraciis
ukanono moqmedebebis gasaCivrebis faqtobrivad umoqmedo saSuale-
bidan konstituciuri uflebis realizaciis efeqtian Tavisebur sa-
Sualebad, romlis qmediTi funqcionireba SesaZlebeli gaxada admi-
nistraciuli marTlmsajulebis amoqmedebam. maSin, roca „saqarTve-
los zogadi administraciuli kodeqsi“ adgens administraciuli or-
ganoebis funqcionirebisa da moqalaqeebTan maTi urTierTobis zo-
gad wesebs, „administraciuli saproceso kodeqsi“ (23.07.1999w) exeba
administraciuli organos mier miRebul gadawyvetilebaTa gasaCiv-
rebis da administraciuli samarTalwarmoebis wess. administraciu-
li samarTalwarmoeba administraciuli warmoebisgan xarisxobrivad
gansxvavebuli saqmianobis formaa, mxolod misTvis damaxasiaTebeli
sajaroobis, Tanasworobis, sasamarTlos damoukideblobis da a.S.
pricipebiT. amasTan, administraciuli samarTalwarmoeba xasiaTdeba
rigi TaviseburebebiT, rac mas samoqalaqo samarTalwarmoebisgan ga-
nasxvavebs. Tu ganaxlebuli sasamarTlo sistemis amoqmedebis sawyis
etapze administraciuli samarTalwarmoebis procesi samoqalaqo
saproceso kodeqsis calke TaviT regulirdeboda, sadReisod admi-
nistraciuli saqmeebis saqarTvelos saerTo sasamarTloebis mier
ganxilvisa da gadawyvetis saproceso normebi Tavmoyrilia erTian
kodificirebul aqtSi – saqarTvelos administraciul saproceso ko-
deqsSi, romelSic asaxva hpova administraciulsamarTlebrivi dave-
bis ganxilvis Taviseburebebma. upirvelesad, es gamoixateba mtkice-
bulebaTa mopoveba-gamokvlevis procesSi sasamarTlos aqtiurobaSi,
romelmac administraciul samarTalwarmoebaSi inkviziciurobis
sawyisi Semoitana. dispoziciurobis principTan erTad administra-
ciul samarTalwarmoebaSi monawile administraciuli organosTvis
daSvebulia saqmis morigebiT damTavreba, uaris Tqma sarCelze, an
sarCelis cnoba mxolod im SemTxvevaSi, Tu es ar ewinaaRmdegeba saqar-
Tvelos kanonmdeblobas; administraciul samarTalwarmoebaSi ar
daiSveba, agreTve, dauswrebeli gadawyvetilebis gamotana; adminis-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
31
traciul samarTalwarmoebaSi mtkicebis tvirTi ekisreba adminis-
traciulsamarTlebrivi aqtis gamomcem organos; sasamarTlo ufle-
bamosilia, procesSi Tavisi iniciativiT Caabas mesame piri; Zalada-
kargulad an baTilad gamoacxados administraciulsamarTlebrivi
aqti; daavalos administraciul organos, gamosces individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti; Tavad gamosces
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, Tu misi gamo-
cema ar saWiroebs saqmis garemoebaTa damatebiT gamokvlevas da sa-
kiTxi ar ganekuTvneba administraciuli organos diskreciul ufle-
bamosilebas.
administraciuli saproceso kodeqsis Tanaxmad, sasamarTloSi
administraciuli davis sagani SeiZleba iyos: administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis Sesabamisoba saqarTvelos kanonmdeblobasTan; admi-
nistraciuli garigebis dadeba an Sesruleba; administraciuli or-
ganos valdebuleba zianis anazRaurebis, administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis gamocemis, an sxva raime qmedebis ganxorcielebis Ta-
obaze. kodeqsSi Setanili novaciebis Sedegad ganisazRvra adminis-
traciuli samarTalwarmoeba mewarmis saqmianobis SemowmebasTan da-
kavSirebiT, kerZod, mewarmis saqmianobis Semowmebis Sesaxeb makon-
trolebeli organos Suamdgomlobis wardgenis, mosamarTlis mier
Suamdgomlobis gadawyvetis da brZanebis gacemis wesi; administra-
ciuli davis sagans warmoadgens agreTve administraciuli samar-
Talwarmoeba Tanamdebobis piris ukanono da dausabuTebeli qonebis
CamorTmevasa da saxelmwifosTvis gadacemasTan dakavSirebiT.
administraciulsaproceso urTierTobaTa zemoaRniSnuli Ta-
viseburebani ganapirobebs damoukidebeli kodificirebuli aqtiT
maTi mowesrigebis aucileblobas. marTalia, administraciuli sap-
roceso kodeqsis safuZveli aris kerZo samarTlebriv urTierToba-
Ta samarTalwarmoebis momwesrigebeli aqti - samoqalaqo saproceso
kodeqsi, magram swored administraciul saproceso kodeqsSi aisaxa
srulad administraciulsamarTlebrivi davebis ganxilvis Tavisebu-
rebani. saboloo jamSi, SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos adminis-
traciul saproceso kodeqsSi SeZlebisdagvarad sruli gamoxatu-
leba hpova Tanamedrove evropuli administraciuli samarTalwar-
moebis ZiriTadma debulebebma. kodeqsi qmnis mniSvnelovan garanti-
ebs adamianis uflebebis dacvis sferoSi, zrdis marTlmsajulebis
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
32
rols sazogadoebis cxovrebaSi.
administraciuli davebis ganxilvis konkretuli wesi asaxavs sa-
jaro moTxovnilebebis gaformebis iuridiuli teqnikis dones: sa-
marTlebrivi regulireba SeiZleba gadanawildes samarTlis darge-
bis mixedviT, an moxdes misi koncentrireba sistematizebuli saxiT,
ganawildes sxvadasxva organoebis kvazisasamarTloebSi (didi bri-
taneTi), Tavmoyrili iyos administraciul sasamarTloebSi (safran-
geTi), SesaZlebelia, agreTve, administraciuli davebis ganxilva sa-
erTo sasamarTloebis sistemaSi. administraciuli iusticiis cneba-
Si administraciuli davebis ganmxilveli saerTo sasamarTloebis
saqmianobis CarTva ganpirobebulia am ori cnebis siaxloviT, Tumca
administraciuli iusticia da marTlmsajuleba administraciul
saqmeebze identuri cnebebi ar aris, isini gansxvavdebian uflebis re-
alizaciis xerxiT: erT SemTxvevaSi saCivari Sedis kvazisasamarTlo-
Si, xolo meore SemTxvevaSi - saerTo sasamarTloSi. amdenad, Cvens pi-
robebSi umarTebuloa administraciul iusticiaze laparaki - sa-
qarTveloSi aris ara administraciuli iusticia, aramed saerTo sa-
samarTloebis mier ganxorcielebuli marTlmsajuleba administra-
ciul saqmeebze. unda aRiniSnos, rom ,,administraciuli iusticiis“
cneba araerTmniSvnelovania. ase, magaliTad, administraciuli ius-
ticiis franguli doqtrinis mixedviT, administracia samarTlis
gansakuTrebuli subieqtia, romelic Cabmulia gansakuTrebul (saxe-
lisuflo) samarTalurTierTobebSi, ris gamoc administraciuli
organoebis qmedebebis Sefaseba ar unda moicvas sasamarTlo iuris-
diqciam - saamisod TviT saxelmwifo administraciis sferoSi unda
Seiqmnas gansakuTrebuli dawesebuleba, romelic ar eqvemdebareba
saerTo sasamarTloebis iurisdiqcias (e.w. `mmarTvelobiTi tipis~ –
safrangeTi, italia – administraciuli iusticia). aRsaniSnavia, rom
aseT doneze moqalaqis uflebebis dacva iZens SezRudul xasiaTs, vi-
naidan administracias upiratesi mdgomareoba eniWeba, davas wyvets
specialuri, magram TviT administraciis sferoSi Seqmnili organo.
administraciul aparatTan mWidro kavSiris meSveobiT administra-
ciuli iusticia nebismieri politikuri reJimis pirobebSi iZens ga-
saocar stabilurobas. SeiZleba iTqvas, rom franguli iusticia uf-
ro administraciaa, vidre marTlmsajuleba, xolo germanuli, piri-
qiT. germanuli tipis administraciuli iusticia xasiaTdeba mmar-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ I
33
Tvelobis organoebis funqcionirebis sferoSi indivilualur admi-
nistraciul saqmeebze davebis gadasawyvetad specializebuli sasa-
marTloebis SeqmniT; administraciuli sasamarTloebi erTian sasa-
marTlo sistemaSi Sedian da marTlmsajelebis ganxorcielebisas da-
moukidebelni arian administraciuli organoebisa da saerTo sasa-
marTloebisagan. administraciuli iusticiis organoebi safrangeT-
Si (administraciuli tribunalebi, saxelmwifo sabWo), germaniaSi
(miwebis administraciuli sasamarTloebi, miwebis umaRlesi adminis-
traciuli sasamarTloebi, federaluri administraciuli sasamar-
Tlo) sargebloben universaluri qvemdebareobiT: maT eqvemdebareba
administraciuli xasiaTis nebismieri saqme. es erT-erTi arsebiTi
gansxvavebaa kontinentalur da anglosaqsuri tipis administraci-
ul iusticias Soris imdenad, ramdenadac am qveynebSi Seqmnilia sa-
erTo iurisdiqciis sasamarTloebis kontrolis qveS myofi viwro
administraciuli xasiaTis specialuri iurisdiqciis (kvazisasamar-
Tlo) organoebi (tribunalebi, saagentoebi, komisiebi).
ÈÀÅÉ I ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
34
TTaavvii 22
administraciuli samarTlis konstituciursamarTlebrivi
safuZvlebi
SSeessaavvaallii
warmodgenili Tavi miznad isaxavs, ganixilos mmarTvelobis organo-
ebis qmedebebis ganmsazRvreli administraciuli samarTlis norme-
bis damokidebuleba konstituciaze da warmoaCinos am ukanasknelis
primati da uzenaesoba.
konstituciasTan administraciuli samarTlisa, da, aqedan ga-
momdinare, sajaro mmarTvelobis damokidebuleba rom ganvsaz-
RvroT, upirveles yovlisa, yuradReba unda gavamaxviloT kanonTa
ierarqiaze.
samarTlis sistema aris erTmaneTTan logikur kavSirSi myofi
samarTlebrivi normebis erToblioba. am sistemaSi pirvel safexur-
ze dgas konstitucia. igi, Tavis mxriv, konkretizaciis gziT dasa-
bams aZlevs mTel rig safexurebs, romlebic samarTlebrivi normebis
xasiaTs atareben da am safexurTa sistemas kanonis miznobrivi gan-
xorcielebisTvis damatebiTi zogadi normebiT an individualuri
aqtebiT avseben.
saqarTvelos konstituciis me-6 muxlis mixedviT saqarTvelos
konstitucia saxelmwifos uzenaesi kanonia. yvela sxva kanoni da ka-
nonqvemdebare samarTlebrivi aqti unda Seesabamebodes konstituci-
as, xolo saxelmwifo xelisufleba, saqarTvelos konstituciis me-5
muxlis mixedviT, unda xorcieldebodes konstituciiT dadgenil
farglebSi. maSasadame, SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos konstitu-
cia mTlian samarTlebriv ConCxs qmnis da samarTlis sistemis far-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ II
35
glebs „genetikuri kodiviT“ adgens, romelsac samarTlis sistema
sruli moculobiT atarebs.
cnobilia, rom saxelmwifo xelisufleba xorcieldeba xelisuf-
lebis danawilebis principze dayrdnobiT. Sesabamisad, saqarTvelo-
Si arsebobs sakanonmdeblo, aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuf-
leba. konstituciis uzenaesobis gaTvaliswinebiT samive xelisufle-
ba unda gamomdinareobdes saqarTvelos konstituciidan da masTan
SefardebiT xorcieldebodes.
amdenad, sajaro mmarTveloba, rogorc saqarTvelos aRmasru-
lebeli xelisufleba, unda xorcieldebodes konstituciaze day-
rdnobiT.
sajaro mmarTvelobas awesrigebs da mis samarTlianobas uzrun-
velyofs sajaro samarTlis Semadgeneli nawili - administraciuli
samarTali.
ukve aRiniSna, rom sajaro mmarTveloba (administracia) da, Sesa-
bamisad, administraciuli samarTali, upirveles yovlisa, sakonsti-
tucio samarTals unda eyrdnobodes. es ukanaskneli ki, Tavis mxriv,
uzrunvelyofs administraciuli saqmianobis saTanado dinamikas da
moqnilobas, xels uwyobs administraciuli samarTlis ganviTarebas.
Tumca, sakonstitucio samarTlis cvlilebebi de faqto mTeli mocu-
lobiT ar aisaxeba administraciul samarTalSi, administraciuli sa-
marTali mainc ganuyoflad aris dakavSirebuli konstituciasTan.
saxelmwifos mizani - uzrunvelyos saxelmwifo uSiSroeba, mSvi-
doba, keTildReoba, stabiluroba, imavdroulad aris sajaro mmarTve-
lobis mizanic, iseve, rogorc saxelmwifo amocanebi, sajaro mmarTve-
lobis amocanebic aris. amdenad, sajaro mmarTveloba swored am amoca-
nebis gadaWrisaken unda iyos mimarTuli. agreTve, mxedvelobaSia misa-
Rebi is, rom saxelmwifos miznebi da davalebebi ar qmnis Caketil sis-
temas da isini damokidebulia droze, moTxovnasa da politikaze.
administraciuli samarTlisa da konstituciis mWidro urTi-
erTkavSirze miuTiTebs isic, rom sajaro mmarTvelobis organoebi
valdebulni arian, mmarTvelobiTi funqciebis ganxorcielebis pro-
cesSi gamoiyenon administraciuli samarTlis normebi da, amasTana-
ve, am normebis gamoyenebisa da ganmartebis (interpretaciis) proces-
Si gaiTvaliswinon saqarTvelos konstituciiT daculi ZiriTadi
uflebebi, Tavisuflebebi da maTTan gaTanabrebuli uflebebi imde-
ÈÀÅÉ II ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
36
nad, ramdenadac isini aRmasrulebeli xelisuflebisTvis mniSvnelo-
van normebs warmoadgenen. TiToeuli norma ZiriTadi uflebebisa
gavlenas axdens administraciul saqmianobaze da, Sesabamisad, SesaZ-
loa gadamwyveti mniSvnelobisa iyos administraciuli saqmianobis
TiToeuli sfero.
amdenad, SeiZleba iTqvas, rom konstituciam aamoqmeda admi-
nistraciuli samarTali. man Semoitana siRrmiseuli struqturuli
cvlilebebi, migviyvana samarTlis tradiciuli gagebis uaryofamde
da samarTlis axali institutebis aRiarebamde.
§§11.. kkoonnssttiittuucciiuurrii ssaammaarrTTlliiss ggaavvlleennaa
aaddmmiinniissttrraacciiuull ssaammaarrTTaallzzee
administraciuli samarTali sajaro samarTlis Semadgeneli nawi-
lia. is, rogorc sajaro mmarTvelobis specialuri samarTali, ad-
gens mmarTvelobis organoTa uflebebsa da movaleobebs erTmaneTis
mimarT da moqalaqeebTan damokidebulebaSi ise, rogorc moqalaqeTa
uflebebsa da movaleobebs mmarTvelobasTan mimarTebaSi.
administraciuli samarTali sajaro mmarTvelobas aRWurvavs
moqmedebis uflebamosilebiT da Tan zRudavs mas moqalaqeTa dacvis
da sajaro mmarTvelobis SigniT wesrigis uzrunvelyofis mizniT.
konstituciuri samarTali gansazRvravs im miznebsa da ZiriTad
principebs, romlebsac administraciuli samarTali eyrdnoba. kon-
stituciuri samarTlis gavlena administraciul samarTalze naT-
lad Cans Semdeg magaliTebSi:
1. konstitucia - adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisufleba-
ni, sxva danarCeni konstituciuri normebi da sayovelTaod aRiare-
buli konstituciuri principebi (samarTlebrivi saxelmwifos prin-
cipi, socialuri saxelmwifos principi da a.S.) - Tanabari mniSvnelo-
bis mqonea saxelmwifo xelisuflebis yvela StosTvis, miuxedavad ma-
Ti gamovlinebisa da nebis gamoxatvis formebisa. amdenad, aRar arse-
bobs samarTlis normebisgan Tavisufali sfero.
2. sajaro mmarTvelobas, rogorc saxelmwifo xelisuflebis de-
mokratiulad legitimur erT-erT Stos, konstituciis sistemaSi
Tavisi gansakuTrebuli adgili ukavia, romelic amavdroulad mWid-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ II
37
rod aris dakavSirebuli sakanonmdeblo xelisuflebasTan da kon-
trolirebadia sasamarTlos mier.
3. adamianis Rirsebisa da Tavisuflebis dacvis principi saqar-
Tvelos konstituciis amosavali debulebaa. Sesabamisad, TiToeuli
adamiani unda aRiqmebodes ara rogorc administraciis „qveSevrdo-
mi“, aramed rogorc „sruluflebiani moqalaqe“. swored am mizans em-
saxureba:
- ppiirroovvnneebbiiss ssuubbiieeqqttuurrii uufflleebbeebbiiss aaRRiiaarreebbaa,, romelic, Tavis
mxriv, miznad isaxavs konstituciiT aRiarebuli adamianis pativisa
da Rirsebis xelSeuvalobis realizacias. pirovnebis subieqturi
uflebebis aRiareba gulisxmobs am uflebebis mqone subieqtis, ro-
gorc samarTlis subieqtis, aRiarebas, romelic uflebamosilia, sa-
kuTari (subieqturi) uflebebis dasacavad daupirispirdes saxel-
mwifos da mosTxovos mas misi subieqturi uflebebis dacva. subieq-
turi uflebebis aRiarebis praqtikuli daniSnuleba mdgomareobs
mis sasamarTlos gziT dacvis SesaZleblobaSi.
- aaddmmiinniissttrraacciiaassaa ddaa mmooqqaallaaqqeess SSoorriiss ddaaddeebbuullii xxeellSSeekkrruulleebbee-
bbiiss aaRRiiaarreebbaa.. pirovnebis samarTlis subieqtad aRiarebis Sedegia is,
rom xelSekruleba, rogorc sajaro mmarTvelobis saqmianobis samar-
Tlebrivi forma, farTod gamoiyeneba Tanamedrove mmarTvelobis
praqtikaSi.
- ssaajjaarroo mmmmaarrTTvveelloobbiiss oorrggaannooeebbiiss vvaallddeebbuulleebbaa,, diskreciuli
uflebamosilebis ganxorcielebis farglebSi gadawyvetilebis miRe-
bisas gaiTvaliswinos TiToeuli moqalaqis ZiriTadi uflebebiT da-
culi interesebi;
- mmooqqaallaaqqiiss uufflleebbeebbiiss ddaammccaavvii aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss uuzz-
rruunnvveellyyooffaa iseTi specialuri procesualuri uflebebis aRiarebiT,
rogoric aris administraciuli organosTvis mimarTvis ufleba, da-
interesebuli mxaris mier sakuTari mosazrebis wardgenis ufleba,
administraciuli warmoebis masalebis gacnobis ufleba da a.S.
4. da bolos, SesaZlebelia, konstituciur normebsa da princi-
pebze dayrdnobiT movaxdinoT administraciuli samarTlis zogadi
debulebebis dadgena. amis konkretuli magaliTia administraciul
samarTalSi aRiarebuli kanonieri ndobis ufleba, romelic gamom-
dinareobs konstituciiT aRiarebuli iseTi principebidan, rogo-
ric aris samarTlebrivi saxelmwifos principi da samarTlebrivi
ÈÀÅÉ II ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
38
urTierTobebis stabilurobis principi. konstituciaSi mocemuli
debulebebi adamianis Rirsebis, uflebebisa da Tavisuflebebis xel-
Seuvalobis Sesaxeb, rogorc uSualod moqmedi samarTali, boWavs sa-
kanonmdeblo, aRmasrulebel da sasamarTlo xelisuflebas da gamo-
ricxavs saxelmwifos absoluturobas, romelic calkeul adamians
ganixilavs, rogorc mxolod zemdgomi saxelmwifo gaerTianebis erT
Semadgenel nawils da saxelmwifo avtoritetis obieqts.
§§22.. kkoonnssttiittuucciiiiss ZZiirriiTTaaddii pprriinncciippeebbii aaddmmiinniissttrraacciiuullii
ssaammaarrTTlliiss WWrriillSSii
dReisTvis moqmedi konstituciuri samarTlis principebidan admi-
nistraciul samarTalze mniSvnelovan gavlenas axdens sami ZiriTadi
principi: ddeemmookkrraattiiuullii ssaaxxeellmmwwiiffooss,, ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaxxeellmmwwiiffooss
ddaa ssoocciiaalluurrii ssaaxxeellmmwwiiffooss pprriinncciippeebbii..
11.. ddeemmookkrraattiiuullii ssaaxxeellmmwwiiffooss pprriinncciippii.. demokratia laTinuri
sityvaa da niSnavs xalxis batonobas (demos - xalxi; kratein - batono-
ba). am terminis zusti ganmarteba sirTuleebTan aris dakavSirebu-
li, ramdenadac igi ar warmoadgens dasrulebul, erTxel da samuda-
mod dakanonebul, dadgenil da yvela dros morgebul, ucvlel war-
monaqmns. igi mravali komponentisgan Sedgeba da misi ganmarteba misi
arsis daxasiaTebiT aris SesaZlebeli.
demokratia, rogorc saxelmwifos politikuri wyobilebis
forma, msoflios TiTqmis yvela ganviTarebul saxelmwifoSi efuZne-
ba miRweuli ganviTarebis iseT etaps, rodesac saxelmwifo mniSvne-
lobis gadawyvetilebis miRebisas prioritetuli mniSvneloba eniWe-
ba calkeuli individis survilsa da azrs.
demokratia, konstituciis ZiriTadi uflebebis gaTvaliswine-
biT, aris procesi, romelic Tanabar Tavisuflebebsa da politikur
gansxvavebebs Soris Suamavlobs. amdenad, demokratia adamianis Tavi-
suflebebis da Tanasworuflebianobis aRiarebiT iwyeba. igi moicavs
arCevnebsa da saxelmwifo mowyobas da suverenuli gadawyvetilebe-
biT mTavrdeba. am gagebiT, demokratia xelisuflebis legitimaciis
is uwyveti jaWvia, romlis TiToeuli rgoli Sedgeba im samarTleb-
rivi normebisgan, romlebic xalxis uflebebs konkretuli gadawyve-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ II
39
tilebis Zalis mqone erTeulebad ayalibebs.
saqarTveloSi demokratia garantirebulia konstituciiT, upir-
veles yovlisa, misi I muxlis II nawiliT, romlis Tanaxmad saqarTvelos
saxelmwifos politikuri wyobilebis forma aris demokratiuli res-
publika. igi garantirebulia, rogorc xalxisgan gamomdinare parla-
mentaruli demokratia, romelic vlindeba a) konsensusis miRwevis mo-
valeobasa da umravlesobis gadawyvetilebaSi; b) xalxis politikuri
nebis gamoxatvis dacvaSi ZiriTadi uflebebis meSveobiT; g) politiku-
ri procesebis saqveynoobasa da TavisuflebaSi gansakuTrebuli daT-
qmiT, rom yoveli umciresoba potenciuri umravlesobaa, da Sesabami-
sad, aucilebelia umciresobis konstituciuri dacva.
22.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaxxeellmmwwiiffooss pprriinncciippii gulisxmobs samarTlia-
nobas, samarTlis xelSeuxeblobasa da samarTlebriv mSvidobas. sa-
marTlebrivi saxelmwifo, Tavis mxriv, aris saxelmwifo, romelic sa-
marTlianobis da samarTlis usafrTxoebis damkvidrebas cdilobs.
igi moiTxovs, rom samarTlebrivi urTierTobebi saxelmwifosa da
moqalaqes Soris wesrigdebodes zogadi kanonebiT, romlebic ara
mxolod mmarTvelobis qmedebebs gansazRvraven, aramed am qmedebebs
xdian moqalaqisTvis Secnobads da gaTvlads. samarTlebrivi saxel-
mwifos principi, uwinares yovlisa, aisaxeba saqarTvelos konstitu-
ciaSi mocemul ZiriTad uflebebSi, xelisuflebaTa danawilebaSi,
kanonis uzenaesobisa da kanonierebis principSi, uflebis sasamar-
Tlo dacvaSi da a.S.
garda amisa, samarTlebrivi saxelmwifos principi moiTxovs,
rom sajaro mmarTvelobis yoveli qmedeba, romelic zRudavs pirov-
nebis kanoniT dacul uflebebsa da Tavisuflebebs, mxolod konkre-
tuli kanonis safuZvelze ganxorcieldes (SemzRudveli mmarTvelo-
biTi RonisZiebebis mxolod kanonismieri daTqmis safuZvelze gan-
xorcielebis principi);
samarTlebrivi saxelmwifos moTxovnaa, agreTve, rom mmarTve-
lobis organoebi qmedebas axorcielebdnen SefardebiTobis princi-
pis Tanaxmad, rac imas gulisxmobs, rom administraciuli organoebis
saqmianobam ar gamoiwvios dasaxuli miznebis Seusabamo Sedegebi; Tu
qmedebis gansaxorcieleblad ramdenime gza arsebobs, organo valde-
bulia, ixelmZRvanelos im saSualebiT, romelic moqalaqesa Tu saja-
ro interesebs minimalur vnebas miayenebs. es principi SeiZleba sa-
ÈÀÅÉ II ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
40
marTlebrivi saxelmwifos arsebobis uSualo Sedegad CaiTvalos;
samarTlebrivi saxelmwifos arseboba aseve warmoSobs pirovne-
bis kanonieri ndobis dacvis princips. moqalaqis rwmena administra-
ciuli qmedebis marTlzomierebaSi unda iyos daculi, es ki niSnavs,
rom mmarTveloba maqsimalurad unda ecados, adamiani aacilos da-
mamZimebeli, marTlsawinaaRmdego qmedebebis ganxorcielebis gzebs.
da bolos, samarTlebriv saxelmwifoSi aucilebelia arsebob-
des administraciis Sida da gare kontroli, romelic xorcieldeba
rogorc Tavad administraciuli organoebis sistemaSi arsebuli ad-
ministraciuli qmedebis gadamowmebis saSualebiT, ise sasamarTloe-
bis mier. saxelmwifo pasuxismgeblobis institutis arsebobac gamom-
dinareobs samarTlebrivi saxelmwifos arsidan.
33.. ssoocciiaalluurrii ssaaxxeellmmwwiiffooss pprriinncciippii.. socialuri saxelmwifos
ganmarteba, demokratiis msgavsad, mxolod misi arsis aRweriT aris
SesaZlebeli. saqarTvelos konstituciis preambula socialuri sa-
xelmwifos damkvidrebas saqarTvelos moqalaqeTa uryev nebad acxa-
debs. socialuroba niSnavs saxelmwifos sazogadoebasTan damokide-
bulebas, misi TiToeuli individis gaTvaliswinebiT. amdenad, socia-
luri saxelmwifo mimarTulia adamianTa Soris socialuri uTanab-
robis daZlevisken da emsaxureba adamianis Rirsebis SenarCunebasa
da ganmtkicebas. magram, igi ar unda gavigoT „keTildReobis saxel-
mwifod“. TiToeuli individi, uwinares yovlisa, Tavad unda iyeneb-
des yvela SesaZleblobas, raTa emsaxuros pirad da sazogadoebriv
interesebs. dauSvebelia, agreTve, socialuri saxelmwifos gaigive-
ba socializmTan imdenad, ramdenadac socialuri saxelmwifo TiTo-
eul individs ganviTarebis, TviTgamovlinebis SesaZleblobas uto-
vebs maSin, roca socializmi miznad isaxavs mTlian gasaxelmwifoeb-
riobas. socialuri saxelmwifos principis mizania adamianTa Tavi-
suflebis efeqturi uzrunvelyofa saxelmwifos socialuri daxma-
rebisa da xelSewyobis meSveobiT. ramdenadac evropis adamianTa uf-
lebaTa dacvis konvenciiT gaTvaliswinebulia e.w. „sustis“ dacva,
Tanamedrove demokratia civilizebul faseulobaTa samyaroSi swo-
red am principis arss efuZneba. is, Tu ramdenad socialuri unda
iyos TiToeuli saxelmwifo, Tavis mxriv, konkretuli qveynis ganvi-
Tarebis sakiTxia da misi ganviTarebis donezea damokidebuli. soci-
aluri saxelmwifos principi saWiroebs sakanonmdeblo konkretiza-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ II
41
cias, romelic, Tavis mxriv, socialuri uTanxmoebis gamosworebasa
da socialuri wesrigis damyarebas unda emsaxurebodes. socialuri
samarTlianobis principi ar warmoadgens konkretuli samarTlebri-
vi moTxovnis safuZvels, am principidan uSualo uflebas ar warmoq-
mnis, agreTve, misi sxva normebTan kavSiri.
mosaxleobis socialuri daculoba socialuri mSvidobisa da
stabilurobis winapirobaa, WeSmaritad demokratiuli idealebis
cxovrebaSi realizaciis aucilebeli piroba. socialur- ekonomiku-
ri da kulturuli uflebebis dacvis saSualebebi piradi da poli-
tikuri uflebebis dacvisgan gansxvavdeba, vinaidan dacvis iuridi-
ul meqanizmebs emateba qveynis ekonomikuri ganviTarebis garkveuli
done, warmoebis zrda. socialuri, samarTlebrivi saxelmwifo sa-
xelmwifoebriobis ganviTarebis Semdgomi etapia, romelSic, socia-
luri gaTanabrebis mizniT, mimdinareobs samarTlebrivi saxelmwi-
fos bunebis gamdidreba socialuri sawyisebiT. TiToeul epoqas so-
cialur SesaZleblobaTa garkveuli krebuli axlavs. sazogadoebis
progresuli ganviTarebis amocana mocemuli SesaZleblobebis maqsi-
malurad srul gamoyenebaSi mdgomareobs. socialuri saxelmwifos
ganviTarebis kvaldakval saxelmwifo kisrulobs pasuxismgeblobas
sazogadoebis socialur mdgomareobaze, samarTlianobis principis
damkvidrebaze, romelic sabazro pirobebSi TiToeuli individis-
Tvis cxovrebis Rirseuli donis uzrunvelyofas gulisxmobs.
socialuri saxelmwifos arsebobis Sedegi, misi arsidan gamomdi-
nare, aris saxelmwifo valdebuleba, moamaragos mosaxleoba wyliT,
gaziT, eleqtroenergiiT, uzrunvelyos dasaxlebuli punqtebis da-
sufTaveba. aqve unda iTqvas, rom es ar gamoricxavs am obieqtebis ker-
Zo samarTlis formiT da aseve kerZo pirebis mier marTvas. gadamwyve-
ti mniSvneloba aqvs ara obieqtis marTvis samarTlebriv formas, ara-
med imas, rom es funqciebi sajaroobiT aris datvirTuli.
socialuri saxelmwifos gamovlinebas ganekuTvneba, agreTve,
socialuri dazRvevisa da daxmarebis institutebi, rac aseve SesaZ-
lebelia ganxorcieldes kerZo samarTlis formiT. saxelmwifos so-
cialuri arsi ganapirobebs individualuri moTxovnebis dasakmayo-
fileblad arsebul kulturul sferosac (mag. saxelmwifo skolebi,
muzeumebi, Teatrebi da a.S).
saqarTveloSi erTdroulad mimdinareobs samarTlebrivi da
ÈÀÅÉ II ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
42
socialuri saxelmwifos Camoyalibeba. qveynis ganviTarebis Tavise-
burebani ganapirobeben saxelmwifos samarTlebrivi da socialuri
Tvisebebis erTdrouli formirebis aucileblobas. socialuri, sa-
marTlebrivi saxelmwifos formireba gulisxmobs ara saxelmwifos
Carevas ekonomikur procesebSi, aramed saxelmwifoebriv xelSewyo-
bas, romlis mizania saxelmwifos mier adamianis uflebaTa sayovel-
Tao deklaraciis 25-e muxlSi, aseve „ekonomikuri, socialuri da
kulturuli uflebebis Sesaxeb“ saerTaSoriso paqtis me-11 muxlSi
mocemuli uflebis Sesruleba, kerZod, TiToeuli individis Rirse-
uli cxovrebiseuli donis uzrunvelyofa. cxovrebis Rirseuli do-
nis da adamianis Tavisufali ganviTarebis uzrunvelyofa pasuxobs
saqarTvelos konstituciiT gamocxadebul socialuri saxelmwifos
formirebis mizans.
amave dros realobaa isic, rom aRniSnuli principebis Sesis-
xlxorceba dRevandel saqarTveloSi mxolod Teoriis donezea Se-
saZlebeli. rogorc TiToeuli moqalaqe, ise Tavad saxelmwifo da,
Sesabamisad, administracia sakmarisad momwifebuli ar aris imis-
Tvis, rom gaiTavisos da ganaxorcielos konstituciis es ZiriTadi
principebi.
swored es principebi qmnian sajaro samarTlis umTavres debu-
lebebs da administraciuli samarTlis konstituciursamarTlebriv
safuZvlebs. mmarTvelobis organoebis mier gansaxorcielebeli qme-
debebis yovel etapze mkacrad unda iyos daculi zemoT aRniSnuli
principebi; moqmedebisas administracia unda iyos rogorc demokra-
tiuli, ise socialuri, unda Seesabamebodes samarTlebriv saxelmwi-
fos da, amiT, saerTaSoriso saxelmwifoebriv moTxovnebs, ramdena-
dac Tanamedrove ganviTarebuli saxelmwifo unda imyofebodes umaR-
lesi kostitucionalizmis simaRleze.
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ II
43
ÈÀÅÉ III ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
44
TTaavvii 33
moqalaqisa da administraciuli organoebis
urTierTobis samarTlebrivi safuZvlebi
§§11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooeebbiiss ssaaqqmmiiaannoobbiiss kkaannoonniieerreebbiiss pprriinncciippii
11.. kkaannoonniiss uuzzeennaaeessoobbaa ddaa kkaannoonniissmmiieerrii ddaaTTqqmmaa.. administraciuli
organoebis saqmianobis kanonierebis principi niSnavs administraci-
uli organoebis kanonmdeblobis safuZvelze SeboWvas, rac am orga-
noebis administraciuli marTlmsajulebis kontrolis qveS daqvem-
debarebas gulisxmobs. principi Seicavs or ZiriTad komponents: ka-
nonis uzenaesobisa da kanonismieri daTqmis princips.
a. kanonis uzenaesobis principi administraciul organoebs uk-
rZalavs kanonisgan gadaxvevas. amasTan erTad, igi maT avaldebulebs
kanonis gamoyenebas. administraciul organoebs ara aqvT ufleba, mi-
marTon iseT RonisZiebas, romelic kanonsawinaaRmdego iqneba. kano-
nis uzenaesobis principis darRveva gamoiwvevs mmarTvelobiTi saqmi-
anobis ukanonobas.
b. kanonismieri daTqmis principis mixedviT administraciuli
organoebis saqmianoba mxolod kanoniT miniWebuli uflebamosile-
biT ganisazRvreba. kanonis ararseboba gamoricxavs mmarTvelobiTi
saqmianobis ganxorcielebas.
kanonismieri daTqmis principi konstituciaSi ganmtkicebu-
li demokratiis, samarTlebrivi saxelmwifosa da ZiriTadi uflebe-
bis principebidan gamomdinareobs.
(a) demokratiis principis erT-erTi moTxovnaa, rom qveynisTvis
umniSvnelovanesi gadawyvetilebebi xalxisgan uSualod arCeulma da,
Sesabamisad, misgan demokratiulad legitimirebulma parlamentma mi-
iRos. es amocana miiRweva kanonismieri daTqmis principis dacviT, ro-
melic qveynisTvis umniSvnelovanesi gadawyvetilebebis kanonis gziT
miRebis uflebamosilebas mxolod sakanonmdeblo xelisuflebas ani-
Webs, xolo aRmasrulebel xelisuflebas aZlevs am kanoniT miniWebuli
uflebamosilebis farglebSi moqmedebis uflebas. aqedan gamomdinare,
kanonismieri daTqmis principi uzrunvelyofs sakanonmdeblo da aR-
masrulebel xelisuflebas Soris kompetenciebis ganawilebasac.
(b) samarTlebrivi saxelmwifos principis erT-erTi moTxovnaa
pirovnebasa da saxelmwifos Soris samarTlebrivi urTierTobis ka-
noniT daregulireba. am kanonma administraciuli organoebis saqmi-
anoba unda gansazRvros da, amasTan erTad, es saqmianoba gasagebi da
gamWvirvale unda gaxados moqalaqeebisTvis.
(g) adamianis ZiriTadi uflebebis erT-erTi moTxovnaa, maqsima-
lurad iyos daculi moqalaqis uflebebi da Tavisuflebebi da maTi
SezRudva mxolod kanonis safuZvelze an kanonis meSveobiT moxdes.
roca laparakia kanonismieri daTqmis principze, igulisxmeba ka-
noni formaluri gagebiT. Tumca kanonismieri daTqmis safuZveli Se-
iZleba iyos kanonqvemdebare aqtebic, roca isini formaluri kanoni-
dan gamomdinareobs da mis Sinaarss gansazRvravs. aqedan gamomdina-
re, kanonismieri daTqmis principis mixedviT, administraciuli or-
ganoebis saqmianoba normatiul safuZvlebs saWiroebs, iqneba es kano-
ni Tu kanonis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqti.
22.. kkaannoonniissmmiieerrii ddaaTTqqmmiiss pprriinncciippiiss ffaarrgglleebbii ddaa mmooccuulloobbaa.. kano-
nismieri daTqmis principis moqmedebis moculobis gansazRvra mecni-
eruli davis sagania. gabatonebuli mosazrebis mixedviT, adminis-
traciuli organos yvela saqmianoba ar saWiroebs sakanonmdeblo
reglamentacias:
a . SemzRudavi xasiaTis mmarTvelobiTi saqmianoba.
adamianis Tavisuflebis, gansakuTrebiT misi sakuTrebis, SezRudva
unda emyarebodes normatiul safuZvels. SemzRudavi xasiaTis mmar-
TvelobiTi saqmianobis uflebamosileba kanonSi detalurad unda
iyos mowesrigebuli, kerZod, mkacrad unda ganisazRvros SezRudvis
obieqti, mizani da moculoba.
b . uflebamosilebiT aRmWurveli mmarTvelobiTi saq-
mianoba. mecnieruli davis sagania, Tu ramdenad moicavs kanonismie-
ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ ÈÀÅÉ III
45
ri daTqmis principi aRmWurveli xasiaTis mmarTvelobiTi RonisZie-
bebis process. marTalia, aseTi xasiaTis urTierTobebis umravleso-
ba ukve sakanonmdeblo reglamentacias eqvemdebareba, magram aqtua-
luria sakiTxi imis Sesaxeb, SesaZlebelia Tu ara am sakanonmdeblo
reglamentaciis farglebs gareT damatebiTi aRmWurveli mmarTve-
lobiTi RonisZiebebis ganxorcieleba.
es sakiTxi gansakuTrebiT kerZo pirebze saxelmwifo subsidiebisa
da msgavsi finansuri daxmarebebis gacemas exeba. mecnierTa erTi nawi-
li miiCnevs, rom subsidiebis gacemas sakanonmdeblo reglamentacia ar
sWirdeba. amisTvis sakmarisi iqneba parlamentis mier ubralo nebis ga-
moxatva - moaxdinos qveynis biujetSi saamisod Sesabamisi Tanxebis geg-
mazomieri gaTvaliswineba. mecnierTa meore nawili miiCnevs, rom sub-
sidiebs principulad sWirdeba sakanonmdeblo reglamentacia.
kanonismieri daTqma gamarTlebulia im Cveulebrivi SemTxveve-
bisTvis, romlebic iTvaliswinebs socialuri, ekonomikuri an kul-
turuli sferoebis mxardaWeras da romelic mimarTulia mosaxleo-
bis farTo wrisTvis an/da xangrZliv droSia gaTvlili. magram iseT
eqstremalur situaciebSi, rogoric aris saomari mdgomareoba, eko-
logiuri katastrofa, finansuri krizisi da sxv., mmarTvelobiTi aR-
mWurveli RonisZiebebis gatareba ar saWiroebs sakanonmdeblo reg-
lamentacias, ramdenadac SeuZlebeli iqneba gadaudebeli RonisZie-
bebis swrafi ganxorcieleba.
§§22.. ssuubbiieeqqttuurrii ssaajjaarroo ssaammaarrTTlleebbrriivvii uufflleebbaa
11.. ppiirriiss ssuubbiieeqqttuurrii uufflleebbaa. subieqturi ufleba niSnavs pirisad-
mi samarTlis normiT miniWebul uflebamosilebas, Tavisi interese-
bis dasacavad sxvisgan moiTxovos garkveuli moqmedebis ganxorcie-
leba, umoqmedoba an moTmineba. piris subieqturi ufleba SeiZleba
iyos rogorc kerZo samarTlebrivi, ise sajarosamarTlebrivi.
subieqturi sajarosamarTlebrivi ufleba aris pirisadmi saja-
ro samarTlis normiT miniWebuli ufleba, Tavisi interesebis dasa-
cavad moiTxovos saxelmwifosgan konkretuli damokidebuleba.
materialuri samarTlis mixedviT subieqturi sajarosamarTleb-
rivi ufleba pirovnebis konstituciur uflebamosilebaSi gamoixate-
ÈÀÅÉ III ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
46
ba. piri aris sakuTari uflebebis subieqti da ara saxelmwifos obieq-
ti. am mdgomareobas yvelaze naTlad gansazRvravs konstituciaSi gan-
mtkicebuli adamianis ZiriTadi uflebebi da Tavisuflebebi.
subieqturi sajarosamarTlebrivi uflebebis procesualuri
mniSvneloba gamoixateba maTi sasamarTlos gziT dacvis SesaZleblo-
baSi. saqarTvelos konstituciis 42-e muxlis pirveli punqtis Tanax-
mad yovel adamians ufleba aqvs, Tavis uflebaTa da TavisuflebaTa
dasacavad mimarTos sasamarTlos. saqarTvelos administraciuli
saproceso kodeqsis 22 II, 23 II da 24 II muxlebis Tanaxmad sarCeli da-
saSvebia, Tu sarCelis obieqti pirdapir da uSualo individualur
zians ayenebs mosarCelis kanonier uflebas an interess, an ukanonod
SezRudavs mis uflebas. sarCeli dasabuTebulia, Tu sasamarTlo
sask-is 32 I da 33 I muxlebis safuZvelze daadgens piris subieqturi
uflebis darRvevis realobas.
ufleba, romelic warmoadgens davis sagans, unda hqondes uSua-
lod mosarCeles, anu es unda iyos misi subieqturi ufleba. uflebis
konkretuli pirisadmi mikuTvneba SeiZleba ganxorcieldes:
- kanonis gziT,
- samosamarTlo samarTliT, kerZod, sakanonmdeblo xarvezis mo-
samarTlis mier SevsebiT da
- adamianis ZiriTadi uflebebiT.
22.. ssuubbiieeqqttuurrii ssaajjaarroossaammaarrTTlleebbrriivvii uufflleebbeebbiiss wwaarrmmooSSoobbiiss wwii-
nnaappiirroobbeebbii.. subieqturi uflebis warmoSobis winapiroba aris meore
piris movaleoba, romelic TavisTavad samarTlis normisgan gamomdi-
nareobs. maSinac ki, rodesac kanonmdeblobiT mxolod subieqturi
uflebaa formulirebuli, yovelTvis igulisxmeba meore piris Sesa-
bamisi movaleoba. winaaRmdeg SemTxvevaSi subieqturi ufleba kar-
gavs Tavis mniSvnelobas. marTalia, movaleobis gareSe ufleba ar ar-
sebobs, magram SeiZleba arsebobdes samarTlebrivi valdebuleba me-
ore piris Sesabamisi uflebis gareSe. ibadeba kiTxva imis Sesaxeb, Tu
ra winapirobebis safuZvelze SeiZleba piris movaleobis arsebobam
ganapirobos meore piris Sesabamisi ufleba.
kerZosamarTlebriv urTierTobaSi erTi piris movaleobas yo-
velTvis upirispirdeba meore piris ufleba. es gamomdinareobs ker-
Zo samarTlis funqciidan, romelic pirTa interesebis Tanazomier
dabalansebas da gamijvnas emsaxureba. samarTlebrivi urTierTobis
ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ ÈÀÅÉ III
47
monawile erTi mxarisTvis movaleobebis dakisreba da misi interesis
SezRudva yovelTvis meore mxaris interesis sasargeblod xdeba. aqe-
dan gamomdinare, logikuria, rom pirs eZleva SesaZlebloba, moiTxo-
vos am samarTlebrivad aRiarebuli da daculi interesebis, rogorc
subieqturi uflebebis, dacva.
sajarosamarTlebriv urTierTobebSi mdgomareoba sxvagvaria.
administraciuli organoebis saqmianoba sajaro interesebs emsaxu-
reba. Sesabamisad, administraciuli samarTali sajaro interesze
orientirebul mmarTvelobiT saqmianobas awesrigebs. misi reguli-
rebis TvalsazrisiT, marTalia, xSir SemTxvevaSi sajaro da kerZo
interesebis gamijvna dgeba dRis wesrigSi, magram es yovelTvis auci-
lebeli ar aris. subieqturi sajarosamarTlebrivi uflebebis Sesa-
xeb moZRvreba aRiarebs piris subieqtur sajarosamarTlebriv ufle-
bas maSinac ki, rodesac saxezea samarTlis norma, romelic ara marto
sajaro interesebs, aramed kerZo piris interesebsac emsaxureba.
amisTvis mniSvnelovania pirvel rigSi kanoniT daculi interesis
garkveva.
piris subieqturi uflebis arsebobis dasadgenad pasuxi unda
gaeces or SekiTxvas:
1. arsebobs Tu ara samarTlis norma, romelic administraciul
organoebs garkveuli moqmedebis Sesrulebis valdebulebas
akisrebs?
2. emsaxureba Tu ara samarTlis norma aseve piris interesebis
dacvas?
emsaxureba Tu ara norma piris interesebis dacvas, advili gasar-
kvevia im SemTxvevaSi, rodesac kanonis teqstSi zustad aris gansaz-
Rvruli interesis adresati. mag., rodesac kanoni sapensio uzrun-
velyofis Sesaxeb gansazRvravs sapensio daxmarebis miRebaze piris
uflebas. rodesac kanonis teqsti ar gansazRvravs interesis konkre-
tul adresats, maSin mis dasadgenad kanonis ganmartebis meTodebia
gamosayenebeli. am TvalsazrisiT sainteresoa dasavleTis qveynebis
sasamarTlo praqtika, romelic gansakuTrebiT aqtualuria samSeneb-
lo samarTalSi samezoblo davebis SemTxvevaSi, aseve, samewarmeo ur-
TierTobebSi konkurentTa Soris arsebuli davebis gadawyvetisas.
mmaaggaalliiTTii:: aa-ss SSeeaaqqvvss ggaannccxxaaddeebbaa SSeessaabbaammiiss uufflleebbaammoossiill oorrggaannoo-
SSii ddaa iiRReebbss nneebbaarrTTvvaass ssaakkuuTTaarr mmiiwwiiss nnaakkvveeTTzzee ssaaxxlliiss mmSSeenneebblloobbaazzee..
ÈÀÅÉ III ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
48
ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ ÈÀÅÉ III
49
mmeezzoobbeell bb-ss mmiiaaCCnniiaa,, rroomm eess nneebbaarrTTvvaa eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa kkaannoonniiTT ddaaddggee-
nniill mmSSeenneebblloobbiiss nnoorrmmeebbss ddaa aarriiss mmaarrTTllssaawwiinnaaaaRRmmddeeggoo.. mmiiuuxxeeddaavvaadd
iimmiissaa,, rroomm bb.. aarr aarriiss aamm aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaqqttiiss aaddrreessaattii ddaa rroomm mmaass
eess aaqqttii ooffiicciiaalluurraadd aarr ggaaddaasscceemmiiaa,, ddaassaaSSvveebbiiaa ssaarrCCeellii
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ggaa-
mmooccxxaaddeebbiiss mmooTTxxoovvnniiTT,, TTuu mmoossaarrCCeellee ddaaaammttkkiicceebbss,, rroomm eess mmSSeenneebblloo-
bbiiss nneebbaarrTTvvaa eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa mmiissii,, rrooggoorrcc mmeezzoobblliiss,, uufflleebbeebbiiss ddaamm-
ccvveell ssaammaarrTTlliiss nnoorrmmaass ((ssaasskk-iiss 2222 IIII mmuuxxllii)).. ssaarrCCeellii aarriiss ddaassaabbuuTTee-
bbuullii,, aannuu aaRRnniiSSnnuull ssaarrCCeellTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT ssaassaammaarrTTlloo ggaammooiittaannss
ggaaddaawwyyvveettiilleebbaass iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ccnnoobbiiss SSeessaaxxeebb,, rrooddeessaacc mmSSeenneebblloobbiiss nneebbaarrTTvvaa ffaaqq-
ttoobbrriivvaadd eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa mmeezzoobblliiss iinntteerreesseebbiiss ddaammccvveell ssaammaarrTTlliiss
nnoorrmmaass.. ee..ii..,, ssaakkmmaarriissii aarr aarriiss iimmiiss ddaaddggeennaa,, rroomm mmSSeenneebblloobbiiss nneebbaarr-
TTvvaa uukkaannoonnooaa,, uunnddaa ddaaddggiinnddeess,, aaggrreeTTvvee,, rroomm ((11)) iiss eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa
kkoonnkkrreettuull ssaammaarrTTlleebbrriivv nnoorrmmaass,, rroommeelliicc ((22)) eemmssaaxxuurreebbaa mmeezzoobblliiss
ssuubbiieeqqttuurrii uufflleebbeebbiiss ddaaccvvaass.. TTuu ssaaqqmmee aarraa ggvvaaqqvvss aasseeTTii ssaaxxiiss ddaarr-
RRvveevvaassTTaann,, mmaaSSiinn mmeezzoobbeellii iiZZuulleebbuulliiaa,, iiTTmmiinnooss aasseeTTii uukkaannoonnoo mmSSee-
nneebblloobbiiss nneebbaarrTTvvaa,, SSeessaabbaammiissaadd,, uukkaannoonnoodd aaSSeenneebbuullii ssaaxxllii..
33.. kkaannoonniieerrii uufflleebbaa ddaa iinntteerreessii.. sask-is 22-e-25-e muxlebSi nagu-
lisxmevi mosarCelis kanonieri ufleba da interesi warmoiSoba ro-
gorc kanonis, ise adamianis ZiriTadi uflebebis safuZvelze. adminis-
traciuli marTlmsajulebis ganxorcielebis procesSi aucilebelia
rogorc uflebis, ise misi samarTlebrivi safuZvlebis Semowmeba.
sarCelis daukmayofileblobis mizezi mTel rig SemTxvevebSi
aris mosarCelis mxridan ara kanonis, aramed sakuTari warmodgenebi-
sa da gemovnebis safuZvelze warmoSobili interesebis dacvis moT-
xovna. amis naTelsayofad SesaZlebelia magaliTebis moyvana.
kanoniT dacul uflebas ar warmoadgens piris komforti, rome-
lic SesaZlebelia SeizRudos individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis Sedegad. mag., qalaqze lamazi xedi,
umniSvnelo xmauri, gabrazeba da sxva. gamoricxulia kanonieri uf-
lebebis dacvis mizniT pirma moiTxovos, Tavisi sacxovreblis mimde-
bare teritoriaze avadmyofebis, invalidebis, bavSvebis an ucxoele-
bis yofnis akrZalva.
sask-is 22-e-25-e muxlebSi nagulisxmev uflebebs ar miekuTvneba
samewarmeo saqmianobiT mogebis miRebis SesaZlebloba, ekonomikuri
ÈÀÅÉ III ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
50
da politikuri interesi imdenad, ramdenadac isini ar jdeba kano-
niT daculi uflebebis sferoSi.
kanonieri uflebebis Selaxvas adgili ara aqvs maSinac, rodesac
pirovnebis reputaciis, qalaqis mimzidvelobis an romeliRac gaer-
Tianebis avtoritetis SezRudvazea laparaki, Tu isini pirovnebis
xelSeuxeblobisa da TviTmmarTvelobis garantiebs ar zRudaven. ase,
magaliTad, kerZo mewarmes ufleba ara aqvs, uari Tqvas mis mier ga-
moSvebuli produqciis xarisxis Semowmebaze im motiviT, rom misi Se-
degebi am sawarmos avtoritets Selaxavs. qalaqis administracias
ara aqvs ufleba, akrZalos politikuri demonstracia mxolod im mo-
tiviT, rom es qalaqs Tavis tradiciul ,,mSvidi qalaqis“ reputacias
daukargavs da a.S.
im SemTxvevaSi, Tu piri asaCivrebs konkurentisadmi miniWebul
upiratesobas, am sarCelis Sedegi damokidebulia imaze, aris Tu ara
sarCelis samarTlebrivi safuZveli sask-is 22-e muxlSi daculi kano-
nieri ufleba an interesi, an gvaqvs Tu ara saqme ubralo ekonomiur
interesTan, romelic daculi ar aris keTilsindisieri konkurenci-
is momwesrigebeli samarTlebrivi normebiT.
administraciuli organos mier erT dainteresebul pirze gace-
muli samewarmeo saqmianobis nebarTva an finansuri subsidiebi da Se-
RavaTiani kreditebi yovelTvis gavlenas axdens bazarze da sxva pi-
rebis konkurentunarianobaze. amdenad, aseT konkurentebs Soris
warmoSobil davebSi Znelia kanonieri uflebebisa da interesebis,
ubralo interesebisgan gamijvna.
konstituciiT gaTvaliswinebuli ZiriTadi uflebebi ar icavs
bazars kerZo Tu sajaro konkurentebis gavlenisgan, Tumca TiToeu-
li uzrunvelyofilia Tavisufali mewarmeobisa da konkurenciis
ganxorcielebis SesaZleblobiT. Tavisufal konkurenciaSi Carevam
(mag. konkurentisadmi subsidiebis an SeRavaTiani kreditebis gamo-
yofiT) SeiZleba xelyos piris saqarTvelos konstituciis 30-e mux-
lis me-2 punqtiT uzrunvelyofili Tavisufali konkurenciis ufle-
ba. ase rom, pirs SeuZlia isargeblos am ZiriTadi uflebiT.
sarCelis ufleba ar arsebobs im SemTxvevaSi, Tu mosarCele ga-
modis mxolod konkurentis bazarze daSvebis an konkurentisadmi mi-
niWebuli SeRavaTebis Sedegad bazarze sakuTari gavlenis dakargvis
SiSiT.
mxolod im SemTxvevaSi, Tu administraciuli organo konkuren-
ciaSi gamiznulad iseTi saxiT ereva, rom meore konkurentis sasar-
geblod safrTxes uqmnis bazarze konkretuli piris konkurentuna-
rianobas, xdeba am piris sask-is 22 II muxliT gaTvaliswinebuli kano-
nieri uflebis xelyofa.
sarCelis dasaSvebobis winapirobaTa dadgenis mizania, ar dauS-
vas TviTneburi, samarTlebrivad dausabuTebeli sarCeli im pirebis-
gan, romelTa subieqturi uflebac ar ilaxeba.
§§33.. aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii uurrTTiieerrTToobbaa
administraciulsamarTlebrivi urTierToba mWidro kavSirSia su-
bieqtur sajarosamarTlebriv uflebebTan. igi aris am uflebebis
warmoSobis winapiroba, an warmoiSoba am uflebebis ganxorcielebis
Sedegad. zogadad administraciulsamarTlebrivi urTierToba niS-
navs or an ramdenime subieqts Soris administraciuli samarTlis
normis safuZvelze warmoSobil samarTlebriv urTierTobas.
pirsa da saxelmwifos Soris arsebuli zogadi urTierToba,
marTalia, samarTlebrivad regulirebulia, magram es ar aris samar-
Tlebrivi urTierToba, radgan mas konkretizacia aklia. ase magali-
Tad, piris moTxovna saxelmwifos winaSe, samSeneblo samarTlis nor-
mebis safuZvelze miiRos miwis nakveTze mSeneblobis ufleba, jer ki-
dev ar aris samarTlebrivi urTierToba. es urTierToba warmoiSoba
mxolod maSin, rodesac aRniSnuli piri uflebamosil administraci-
ul organoSi Seitans konkretul miwis nakveTze mSeneblobis ufle-
bis ganacxads.
administraciulsamarTlebrivi urTierTobis warmoSoba SesaZ-
lebelia kanonis, kanonqvemdebare aqtis, administraciuli aqtis, re-
alaqtis safuZvelze. Sesabamisad, am urTierTobis Secvla an Sewyve-
tac amave safuZvlebzea SesaZlebeli.
rogorc wesi, samarTlebrivi urTierToba urTierTdamokidebu-
li uflebebisa da movaleobebisgan Sedgeba.
administraciulsamarTlebrivi urTierTobis subieqti SeiZle-
ba iyos administraciulsamarTlebrivi uflebebisa da movaleobebis
mqone nebismieri piri. aqedan gamomdinare, administraciulsamar-
ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ ÈÀÅÉ III
51
ÈÀÅÉ III ËÄÅÀÍ ÉÆÏÒÉÀ
52
Tlebrivi urTierToba SeiZleba arsebobdes rogorc saxelmwifosa
da pirovnebas, ise administraciul organoebs Soris.
administraciulsamarTlebrivi urTierToba praqtikul mniSvne-
lobas iZens administraciul saproceso samarTalSi. am Tvalsazri-
siT, mas ara aqvs uflebis administraciuli sasamarTlos gziT dacvis
winapirobis funqcia, igi, upiratesad, sarCelis dasabuTebis safuZve-
lia. sask-is 25-e muxlis Tanaxmad, sarCeli SeiZleba aRiZras uflebis
an samarTlebrivi urTierTobis arseboba-ararsebobis dadgenis Sesa-
xeb, Tu mosarCeles amisi kanonieri interesi aqvs. aRiarebiTi sarCe-
lis mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom sarCeli SesaZlebelia aRiZ-
ras, Tu mosarCeles ar SeuZlia sakuTari uflebis dacva sask-is 22-e -
24-e muxlebis safuZvelze. aqedan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom 25-
e muxli srulyofs uflebis dacvis saSualebebs im SemTxvevebisTvis,
romlebic sask-iT konkretulad ar aris mowesrigebuli.
TTaavvii 44
sajaro mmarTvelobis organizaciuli mowyoba
§§11.. ssaajjaarroo mmmmaarrTTvveelloobbiiss ccnneebbaa
pirvel rigSi, unda ganvasxvavoT sajaro mmarTveloba, rogorc or-
ganizacia, da mmarTveloba, rogorc saqmianoba.
sajaro mmarTveloba oorrggaanniizzaacciiuullii ggaaggeebbiiTT gulisxmobs saxel-
mwifo mmarTvelobis centralur da adgilobriv organoTa da dawe-
sebulebaTa erTobliobas, rac adamianebisa da nivTebis saxiT vlin-
deba da risi saSualebiTac xorcieldeba sajaro mmarTveloba.
sajaro mmarTveloba, rogorc saqmianoba, moicavs mmarTvelobas
formaluri da materialuri gagebiT.
sajaro mmarTveloba ffoorrmmaalluurrii ggaaggeebbiiTT aris sajaro mmarTvelo-
bis (organizaciuli gagebiT) mier ganxorcielebuli yoveli moqmedeba.
sajaro mmarTveloba mmaatteerriiaalluurrii ggaaggeebbiiTT ki aris mxolod is
saxelisuflo saqmianoba, romelic Tavisi sfecifikuri SinaarsiT
mmarTvelobiTi saqmianobaa.
maSin, rodesac sajaro mmarTvelobis cnebis formaluri gagebiT
gansazRvra martivia, rTulia misi materialuri gagebiT definicia.
rogorc germaneli mecnieri forSofi askvnida, sajaro mmarTvelobis
cnebis definicia SeuZlebelia, SesaZlebelia misi mxolod aRwera.
sajaro mmarTvelobis cnebis gansazRvris cnobili meTodia e.w.
subtraqciis (gamoklebis gziT Sedegis miRebis meTodi) meTodi, ro-
melsac jer kidev germanuli administraciuli samarTlis mama oto
maieri iyenebda. am Teoriis Tanaxmad ,,mmarTveloba aris saxelmwifos
saqmianoba Tavisi miznebis gansaxorcieleblad, romelic arc kanon-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
53
Semoqmedebaa da arc marTlmsajuleba“.
definicias miiCneven arasrulyofilad, ramdenadac is mmarTve-
lobisgan mTavrobisa da SeiaraRebuli Zalebis gamoyofis gareSe,
subtraqciis meTodiT (xelisufebis sam Stos minus ori udris mmar-
Tvelobas) midis mmarTvelobis cnebamde.
e.w. axali subtraqciis formulis avtorebi sajaro mmarTvelo-
bis cnebas aZleven srulyofil saxes, ris mixedviTac ,,sajaro mmar-
Tveloba materialuri gagebiT gulisxmobs saxelmwifos iseT saqmia-
nobas, romelic arc kanonSemoqmedebasa da marTlmsajulebas da arc
mTavrobasa da SeiaraRebul Zalebs miekuTvneba“.
sajaro mmarTvelobis es cneba zustia, magram is mainc ver axdens
mmarTvelobiTi saqmianobis Sinaarsis aRweras. am mxriv sayuradRe-
boa CvenTvis kargad cnobili definicia, romelic mmarTvelobas gan-
martavs, rogorc aRmasrulebel-ganmkargulebel saqmianobas. kano-
nis aRsruleba (Sesabamisad, misi aRsrulebis uzrunvelyofa gankar-
gulebis gacemis gziT) udavod mmarTvelobis organoebis ZiriTadi
funqciaa, magram sajaro mmarTveloba ar amoiwureba kanonis aRsru-
lebiT. amdenad, SeuZlebelia sajaro mmarTvelobis am tradiciuli
cnebis srulyofilad miCneva.
am sirTuleebis gaTvaliswinebiT SesaZlebelia sajaro mmarTvelo-
bis cnebis definicia mmarTvelobis Sinaarsis Semcveli ZiriTadi krite-
riumebis moSveliebiT, rogorc sajaro xelisuflebis matareblis mier
sajaro samarTlebrivi uflebamosilebebis Sesrulebis mizniT kanon-
mdeblobis safuZvelze ganxorcielebuli gegmazomieri moqmedeba.
§§22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooeebbiiss ssaaqqmmiiaannoobbiiss oorrggaanniizzaacciiaa
administraciuli funqciebis efeqtiani ganxorcieleba warmoudge-
nelia qmediTi administraciuli struqturebisa da administraciu-
li uflebamosilebebis swori gadanawilebis gareSe. swored amito-
mac principuli mniSvneloba eniWeba administraciuli organizaciis
sakiTxis gadawyvetas.
administraciuli organoebis saqmianobis organizacia kanons
unda eyrdnobodes. saqarTvelos konstituciis 78-e muxlis Sesabami-
sad, mTavrobis struqtura, uflebamosileba da saqmianobis wesi ga-
nisazRvreba konstituciiT da kanoniT, romlis proeqtsac parla-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
54
ments warudgens mTavroba prezidentTan SeTanxmebiT. Sesabamisad,
saministroebi iqmneba kanonis safuZvelze, saxelmwifoebrivi da sa-
zogadoebrivi cxovrebis gansazRvrul sferoSi saxelmwifo mmar-
Tvelobis uzrunvelsayofad; kanoniT iqmneba, aseve, saxelmwifo saq-
veuwyebo dawesebulebebi (saqarTvelos mTavrobis struqturis, uf-
lebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb kanonis 14 I da 25 II mux-
lebi) da damoukidebeli maregulirebeli organoebi (mag., saqarTve-
los komunikaciebis erovnuli komisia). aseve kanoniT aris Seqmnili
zogierTi sxva administraciuli organoc (mag., „saqpatenti“, „saq-
standarti“ da a.S). amave dros, kanonmdeblobaze dayrdnobiT aRmas-
rulebel xelisuflebas da sxva administraciul organoebs unda Se-
eZlos TviTorganizacia. TviTorganizaciis uflebamosileba nagu-
lisxmev uflebamosilebas ganekuTvneba. administraciul organoebs
ufleba aqvT, TviTon Seqmnan qvestruqturebi da gansazRvron saku-
Tari saqmianobis wesi im SemTxvevebSi, rodesac aseT sakiTxebs kanoni
ar wyvets. sakanonmdeblo vakuumi ar unda gaxdes administraciuli
organoebis saqmianobis mizezi. TviTorganizaciis uflebamosilebis
gareSe administraciuli organoebi ver SeZleben sakuTari ufleba-
mosilebebis jerovnad Sesrulebas. swored amitom „normatiuli aq-
tebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-6 muxli SesaZleblobas aZlevs
saxelmwifo da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs, Sida-
normatiuli aqtiT (reglamentiT, debulebiT da a.S) Tavad gansaz-
Rvron sakuTari muSaobis wesi da struqtura. aseTi Sidanormatiu-
li aqti unda Seesabamebodes saqarTvelos kanonmdeblobas, anu mas ar
SeuZlia daadginos sakanonmdeblo aqtisgan gansxvavebuli debuleba.
organizaciuli mowyobis gadawyvetisas gansakuTrebul mniSvne-
lobas iZens aaddmmiinniissttrraacciiuullii iiuurriissddiiqqcciiiiss sakiTxis mogvareba, anu
imis dadgena, romeli struqtura/qvestruqtura razea pasuxismgebe-
li da ra uflebamosilebebi aqvs. SeuZlebelia, erTma administraci-
ulma organom itvirTos yvela uflebamosilebis ganxorcieleba.
swored amitomac dRis wesrigSi dgeba funqciebis gadanawilebis sa-
kiTxi da, Sesabamisad, administraciuli organoebis uflebamosile-
baTa moculobis dadgena. arsebobs organizaciuli iurisdiqciis
ramdenime aspeqti: seqtoraluri (dargobrivi) iurisdiqcia gulis-
xmobs ama Tu im dargis, sazogadoebrivi cxovrebis gansazRvruli
sferoebis mixedviT uflebamosilebebis dadgenasa da gamijvnas. mag.,
soflis meurneobis sakiTxebis gadawyveta soflis meurneobisa da
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
55
sursaTis saministros ekisreba, ganaTlebis sferoSi saxelmwifo po-
litikis ganxorcieleba ki saqarTvelos ganaTlebis saministros kom-
petenciaa. dargebis mixedviT uflebamosilebebis gamijvna xels uw-
yobs ama Tu im dargSi erTiani saxelmwifo politikis gatarebas.
tteerriittoorriiuullii iiuurriissddiiqqcciiaa gulisxmobs administraciuli or-
ganos uflebamosilebebis mxolod garkveul teritoriaze ganxorci-
elebis SesaZleblobas. mag. qarelis raionis ganaTlebis ganyofile-
bis iurisdiqcia mxolod qarelis raionis teritoriaze vrceldeba
da igi ver Caereva q. zugdidSi ganaTlebis sakiTxebis gadawyvetaSi.
oorrggaanniizzaacciiuull iiuurriissddiiqqcciiaass aqvs ierarqiuli ganzomilebac,
rac imas niSnavs, rom uflebamosilebebi administraciul organoSi
gadanawilebulia zemdgom da qvemdgom doneebs Soris. qvestruqtu-
ras ufleba ara aqvs, gadawyvitos is sakiTxebi, rac kanonmdeblobiT
zemdgomis gadasawyvetia. mag. saministros departamentis xelmZRva-
neli ver gamoscems iseT administraciulsamarTlebriv aqtebs, rac
ministrma unda gamosces.
zogadi administraciuli kodeqsis debulebebi mimarTulia ad-
ministraciuli organosken. swored administraciuli organoa val-
debuli daicvas kanonis moTxovnebi da Tavisi gadawyvetilebebi ka-
nonis Sesabamisd miiRos, sajaro moxele ki uSualod axorcielebs
administraciuli organosTvis miniWebul uflebamosilebebs am ad-
ministraciuli organos (da ara Tavisi) saxeliT da pasuxismgeblo-
biT. ukanono aqtis gamocemis an ukanono qmedebis ganxorcielebisas
sasamarTloSi mopasuxe sajaro moxele ki ar aris, aramed adminis-
traciuli organo. swored es gansxvavebaa administraciul organo-
sa da sajaro mosamsaxures Soris.
§§33.. ssaajjaarroo mmmmaarrTTvveelloobbiiss oorrggaannooeebbiiss ssaaxxeeeebbii
(organoebi, romlebic administraciul uflebamosilebebs
axorcieleben)
saxelmwifo xelisufleba, romelic sakanonmdeblo, aRmasrulebeli
da marTlmsajulebis specialuri organoebis saSualebiT xorciel-
deba, gamomdinareobs xalxisgan; saxelmwifo xelisuflebis wyaroa
xalxi. sajaro Zalaufleba saxelmwifo xelisuflebis organoebis
meSveobiT xorcieldeba. am organoTa Soris gadamwyveti mniSvnelo-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
56
ba eniWeba administraciul organoebs. zogadi administraciuli ko-
deqsi administraciul organoebad ganixilavs yvela saxelmwifo da
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos an dawesebulebas, sajaro
samarTlis iuridiul pirs, agreTve, nebismier sxva pirs, romelic ka-
nonmdeblobis safuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv ufleba-
mosilebebs. administraciuli organoebi TavianTi formiT, struq-
turiTa da statusiT erTmaneTisgan didad gansxvavdebian.
zogierTi administraciuli organo moqmedebs saxelmwifos sa-
xeliT da, Sesabamisad, ara aqvs damoukidebeli iuridiuli piris
statusi, xolo zogierTi (mag, sajaro samarTlis iuridiuli pirebi)
iuridiul pirad gvevlineba da sakuTari saxeliT moqmedebs.
11.. ssaaxxeellmmwwiiffoo oorrggaannooeebbii.. sajaro Zalauflebis ganmaxorciele-
bel administraciul organoTa Soris ZiriTadi adgili saxelmwifo
organoebs ukaviaT. aRmasrulebeli xelisufleba administraciuli
xelisuflebis ZiriTadi matarebeli da ganmaxorcielebelia. saxel-
mwifo organoebad CaiTvleba xelisuflebis samive Stos dawesebule-
bebi (parlamenti, sasamarTloebi, prokuratura da a.S), agreTve, is da-
wesebulebebi, romlebic xelisuflebis arc erT Stos ar ganekuTvneba
(mag., erovnuli banki, centraluri saarCevno komisia da a.S). adminis-
traciuli funqciebis didi nawili aRmasrulebel xelisuflebaSia
koncentrirebuli. administraciuli samarTali ZiriTadad aRmasru-
lebeli xelisuflebis saqmianobas Seiswavlis da, Sesabamisad, qvemoT
Cvenc aRmasrulebeli xelisuflebis dawesebulebebze visaubrebT.
ssaaqqaarrTTvveellooss pprreezziiddeennttii aris saqarTvelos saxelmwifos meTau-
ri. mTavrobasTan mimarTebaSi saqarTvelos prezidentis uflebamo-
silebas gansazRvravs ,,saqarTvelos mTavrobis struqturis, ufle-
bamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“ kanonis me-3 Tavi.
administraciuli samarTali prezidentis saqmianobas awesri-
gebs maSin, rodesac is mmarTvelobiT uflebamosilebebs axorcie-
lebs. szak-is moqmedeba vrceldeba prezidentis, rogorc aRmasru-
lebeli xelisuflebis organos, saqmianobaze, anu rodesac preziden-
tis saqmianoba dakavSirebulia mmarTvelobiTi funqciebis ganxor-
cielebasTan, is, am kodeqsis Sesabamisad, iTvleba administraciul
organod. amis sapirispirod, rodesac prezidenti niSnavs da aTavi-
suflebs saqarTvelos konstituciiT gaTvaliswinebul Tanamdebo-
bis pirebs, agreTve, axorcielebs saqarTvelos konstituciis 73-e
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
57
muxlis I punqtis ,,a“, ,,d“, ,,e“, ,,z“, ,,T“, ,,o“ qvepunqtebiT, aseve - me-2,
me-4 da me-5 punqtebiT gaTvaliswinebul uflebamosilebebs, is war-
moadgens ara administraciul organos, aramed konstituciur orga-
nos da, szak-is me-3 muxlis me-4 nawilis ,,e“ qvepunqtis Tanaxmad, mis am
saqmianobaze am kodeqsis moqmedeba ar vrceldeba.
saqarTvelos konstituciis 78-e muxlis Tanaxmad, aRmasrulebe-
li xelisuflebis ganxorcielebas uzrunvelyofs mmTTaavvrroobbaa.. mTavro-
ba Sedgeba premier-ministrisa da ministrebisgan, maT Soris, saxel-
mwifo ministrebisgan. mTavrobas xelmZRvanelobs premier-ministri,
romelsac Tanamdebobaze niSnavs da aTavisuflebs saqarTvelos pre-
zidenti. mTavrobis funqcionirebis normatiul safuZvlebs qmnis sa-
qarTvelos konstitucia (Tavi IV: saqarTvelos mTavroba) da 2004
wlis 11 Tebervlis kanoni ,,saqarTvelos mTavrobis struqturis, uf-
lebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“.
aRmasrulebeli xelisuflebis struqturaSi Sedis aRmasrule-
beli xelisuflebis dawesebulebebi. aRmasrulebeli xelisuflebis
dawesebulebebi ori saxisaa:
- saministroebi da
- saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebebi.
aa.. ssaammiinniissttrrooeebbii.. saministroTa zogadi funqcia gansazRvrulia
saqarTvelos konstituciis 81-e muxliT, romlis mixedviTac, saminis-
tro iqmneba saxelmwifo da sazogadoebrivi cxovrebis gansazRvrul
sferoSi saxelmwifo mmarTvelobis uzrunvelsayofad.
saministro angariSvaldebulia mTavrobis winaSe da asrulebs
kanoniT gaTvaliswinebul an mTavrobisa da premier-ministris mier
kanonis safuZvelze dakisrebul amocanebs.
saministroTa saqmianoba efuZneba erTmmarTvelobis princips.
saministros xelmZRvanelobs ministri, romelic erTpirovnulad
iRebs gadawyvetilebas saministros gamgeblobis sferosadmi mikuT-
vnebul sakiTxze. ministris mier gadawyvetilebis miRebisas ar aris
aucilebeli moadgilis an saministros sxva TanamSromlebis Tanxmo-
ba. marTalia, bevr saministroSi funqcionirebs saministros kole-
gia, magram igi ministris saTaTbiro organoa da damoukideblad ga-
dawyvetilebas ar iRebs. ministri erTpirovnulad agebs pasuxs sami-
nistros muSaobaze. ministris uflebamosileba ganisazRvreba ,,sa-
qarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmiano-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
58
bis wesis Sesaxeb kanonis“ me-20 muxliT.
ministri Tvalyurs adevnebs mis daqvemdebarebaSi myof uwyebaTa
mier movaleobis Sesrulebas da axorcielebs samsaxurebriv zedam-
xedvelobas. am uflebamosilebis Sesrulebisas ministrs SeuZlia, ga-
auqmos qvemdgomi Tanamdebobis piris an qvemdgomi uwyebis nebismieri
gadawyvetileba, daavalos maT axali gadawyvetilebebis gamocema an
TviTon miiRos Sesabamisi gadawyvetilebebi. ministris mier samsaxu-
rebrivi zedamxedvelobis ganxorcielebis sakiTxs awesrigebs ,,sa-
qarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmiano-
bis wesis Sesaxeb kanonis“ 32-e muxli.
ministri Tanamdebobaze niSnavs da aTavisuflebs saministros
struqturuli qvedanayofis ufrosebs, ministris mrCevlebs, saqveuw-
yebo dawesebulebis xelmZRvanelebs, agreTve, sxva sajaro mosamsaxu-
reebs. zog SemTxvevaSi kanoniT an prezidentis brZanebulebiT rig Ta-
namdebobaze sajaro moxeleebs niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuf-
lebs ara ministri, aramed saministros qvedanayofis an saqveuwyebo
dawesebulebis xelmZRvaneli. ministris moadgileebs ministris war-
dginebiT Tanamdebobaze niSnavs da aTavisuflebs premier-ministri.
kanonis es norma xSir SemTxvevaSi ministrs ar aZlevs saSualebas, da-
moukideblad miiRos gadawyvetileba im gundis Sesaxeb, romelTan er-
Tadac man pasuxismgebloba unda aiRos saministros saqmianobaze.
ministri, sabiujeto kanonmdeblobis Sesabamisad, iRebs gadaw-
yvetilebas sabiujeto saxsrebis miznobrivad gamoyenebis Sesaxeb. sa-
xelmwifo biujetis safuZvelze amtkicebs saministros da masSi Sema-
vali saxelmwifo dawesebulebebis xarjTaRricxvas. ministri pasuxs
agebs saxelmwifo qonebis dacvasa da gamoyenebaze.
ministri piradad iRebs gadawyvetilebebs saministros kompe-
tencias mikuTvnebul yvela sakiTxze. Zalian xSirad, kanoniT an pre-
zidentis brZanebulebiT, saministros uflebamosilebaSi Semaval
zog sakiTxze gadawyvetilebas uSualod iReben saministros ufle-
bamosili sajaro moxeleebi, Tumca ministri am drosac sargeblobs
uflebiT, gaauqmos am sajaro moxeleTa gadawyvetilebebi. ministri
gamoscems brZanebebs, romlebic SeiZleba iyos rogorc normatiuli,
aseve individualuri.
ministris uflebamosileba wydeba ,,saqarTvelos mTavrobis
struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“ kanonis
22-e muxlSi CamoTvlili erT-erTi safuZvlis arsebobis SemTxvevaSi.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
59
bb.. ssaaxxeellmmwwiiffoo ssaaqqvveeuuwwyyeebboo ddaawweesseebbuulleebbeebbii.. saxelmwifo saqveuw-
yebo dawesebuleba saministros gamgeblobaSi arsebuli aRmasrule-
beli xelisuflebis dawesebulebaa. is iqmneba socialur-ekonomikur,
kulturul, an sxva sferoebSi saxelmwifoebrivi amocanebisa da sa-
jaro funqciebis gansaxorcieleblad.
saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba iqmneba, gardaiqmneba da
saqmianobas wyvets kanoniT an mTavrobis dadgenilebiT. misi saqmiano-
bis sfero ganisazRvreba debulebiT, romelsac amtkicebs ministri.
saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebis xelmZRvanels ministris
wardginebiT Tanamdebobaze niSnavs da aTavisuflebs premier-ministri.
saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebas SeiZleba hqondes teri-
toriuli organo, romelic mas Sesabamis administraciul teritori-
ul erTeulebSi warmoadgens. am teritoriuli organoebis mmarTve-
lobis sfero, ufleba-movaleobani da saqmianobis ZiriTadi mimarTu-
lebebi ganisazRvreba debulebiT, romelsac amtkicebs ministri.
22.. ddaammoouukkiiddeebbeellii mmaarreegguulliirreebbeellii oorrggaannooeebbii.. maregulirebeli
organoebi saqarTveloSi sakmaod qaoturad iqmneboda. erTiani kon-
cefciis ararsebobis gamo warmoiSva gansxvavebuli tipisa da struq-
turis maregulirebeli organoebi. zogierTi maTgani damoukidebel
saxelmwifo organod Camoyalibda - sajaro samarTlis iuridiuli pi-
ris saxiT (mag. komunikaciebis erovnuli maregulirebeli komisia),
zogierTi - saqveuwyebo dawesebulebad (mag. navTobisa da gazis re-
sursebis maregulirebeli saxelmwifo saagento), xolo zogierTi
maTgani ki saministroTa SemadgenlobaSi Sevida (mag. samoqalaqo avi-
aciis administracia). Cven qvemoT mxolod damoukidebel mareguli-
rebel organoebze visaubrebT, romelTa saqmianobac mowesrigebulia
2002 wlis 13 seqtembris kanoniT „damoukidebeli maregulirebeli
organoebis Sesaxeb“. aseTi damoukidebeli maregulirebeli organo-
ebia saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisia, saqarTvelos
energetikis maregulirebeli erovnuli komisia da saqarTvelos nav-
Tobisa da gazis resursebis maregulirebeli saxelmwifo saagento.
gansxvavebuli samarTlebrivi bunebis miuxedavad, maregulire-
beli organoebisTvis damaxasiaTebelia erT-erTi mTavari saerTo ni-
Sani - saqarTvelos parlamenti ar monawileobs am organoebis Seqmna-
Si da, Sesabamisad, moklebulia maTze saparlamento zedamxedvelo-
bis ganxorcielebas.
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
60
damoukidebel maregulirebel komisiaTa umTavresi damaxasia-
Tebeli niSania maTi damoukidebloba, anu maregulirebeli organo-
ebi gadawyvetilebebs sxva romelime saxelmwifo organoTagan damou-
kideblad iReben. arc erT saxelmwifo organos ara aqvs ufleba,
ukarnaxos maregulirebel organos gadawyvetilebis Sinaarsi an mis-
ces savaldebulo miTiTebebi. dauSvebelia nebismieri saxis kontro-
lisa an samsaxurebrivi zedamxedvelobis ganxorcieleba mareguli-
rebeli organoebis saqmianobaze.
mniSvnelovania imis aRniSvnac, rom maregulirebeli organoebis
mier miRebul gadawyvetilebaTa gauqmebis ufleba sasamarTlos gar-
da arc erT saxelmwifo organos ara aqvs.
maregulirebel komisiaTa damoukideblobis erT-erTi elemen-
tia finansuri damoukidebloba. damoukidebeli maregulirebeli
komisiebi saxelmwifo biujetidan ar finansdeba, rac maT saSualebas
aZlevs, Tavidan aicilon finansuri berketebis gamoyenebiT aRmasru-
lebeli xelisuflebis an sakanonmdeblo organos zegavlena. damou-
kidebel maregulirebel organoTa biujetis ZiriTadi wyaroa regu-
lirebis safasuri. yvela samewarmeo subieqti valdebulia, gadaixa-
dos maregulirebeli organos mier dadgenili regulirebis safasu-
ri. damoukidebel maregulirebel organos SeiZleba Semosavlis sxva
wyaroebic hqondes, mag., salicenzio gadasaxdelebisgan miRebuli
Tanxebis garkveuli odenoba.
damoukideblobis garantiebia Seqmnili, agreTve, maregulire-
beli organos Tanamdebobis piris - komisionerisTvis. komisioneris
Tanamdebobidan gaTavisufleba SeiZleba mxolod kanoniT zustad
gaTvaliswinebul SemTxvevaSi. aseT SemTxvevebs ganekuTvneba: eTikis
normebis darRveva, sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCenis kanonier
ZalaSi Sesvla, sasamarTlos mier qmeduunarod aRiareba, saqarTve-
los moqalaqeobis dakargva da a.S.
maregulirebeli komisiebis ZiriTadi funqciaa mocemul sfero-
Si moqmedi subieqtebis saqmianobis regulireba. maT kompetencias ar
warmoadgens dargSi saxelmwifo politikis gansazRvra an am dargis
saxelmwifo marTva, rac Sesabamisi kanonebiT aRmasrulebeli xeli-
suflebis, kerZod ki, dargobrivi saministroebis kompetencias war-
moadgens. Tumca, unda aRiniSnos, rom regulireba garkveulwilad
politikis elementebsac Seicavs da saxelmwifo politikis gansaz-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
61
Rvrasa da regulirebas Soris aseTi gamijvna xelovnurad gveCveneba.
regulirebad, upirveles yovlisa, CaiTvleba mocemul sferoSi
moqmedi subieqtebis licenzireba da Sesabamisi nebarTvebis gacema.
regulirebis Semdeg formas warmoadgens licenziantebis mier li-
cenziis pirobebis dacvis zedamxedveloba da maTi darRvevisTvis ka-
noniT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis gatareba. licenziis pirobe-
bis darRvevisas maregulirebel komisias kanonmdeblobiT gaTvalis-
winebuli wesiT SeuZlia licenziis moqmedebis SeCreba an misi gauqme-
ba. zRvruli tarifebis dadgenac regulirebis erT-erTi umniSvne-
lovanesi sagania.
Sesabamisi samewarmeo subieqtebis saqmianobisas SeiZleba warmo-
iSvas dava rogorc am samewarmeo subieqtebs Soris, ise maTsa da mom-
xmareblebs Soris. am davis gadawyvetac maregulirebeli organoebis
uflebamosilebas ganekuTvneba. Tumca maregulirebeli organosTvis
am uflebamosilebis gadacema ar zRudavs piris uflebas, davis ga-
dasawyvetad mimarTos sasamarTlos.
33.. ssaajjaarroo ssaammaarrTTlliiss iiuurriiddiiuullii ppiirreebbii.. sajaro samarTlis iu-
ridiuli piri aris saxelmwifo mmarTvelobis organoebisgan gan-
calkevebuli organizacia, romelic damoukideblad, magram saxel-
mwifo kontrolis arsebobis pirobebSi axorcielebs politikur, sa-
xelmwifoebriv, socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva sa-
jaro saqmianobas. sajaro samarTlis iuridiuli piris umTavresi
amocana sajaro saqmianobis ganxorcielebaa. amave dros, aq iseTi sa-
jaro saqmianoba igulisxmeba, romlis ganxorcieleba uSualod ar
Sedis saxelmwifo mmarTvelobis organoebis kompetenciaSi. magram
es imas ar niSnavs, rom sajaro samarTlis iuridiuli piri xelisuf-
lebiT uflebamosilebebs axorcielebs. saxelmwifo kontrolis da
zedamxedvelobis uflebis (rac ZiriTadad aRmasrulebeli xelisuf-
lebis organoebisTvis aris damaxasiaTebeli) sajaro samarTlis iu-
ridiuli pirisTvis gadacema daiSveba mxolod kanoniT gaTvaliswi-
nebul SemTxvevebSi.
sajaro samarTlis iuridiuli pirebis dafuZneba SeiZleba kano-
niT. mag. „fostisa da kavSirgabmulobis Sesaxeb“ kanoniT daarsda sa-
jaro samarTlis iuridiuli piri - komunikaciebis erovnuli komi-
sia. sajaro samarTlis iuridiuli piri SeiZleba Seiqmnas saqarTve-
los prezidentis brZanebulebiT. amis magaliTia sajaro samarTlis
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
62
iuridiuli piri - foTis porti. da bolos, sajaro samarTlis iuri-
diuli piri SeiZleba Seiqmnas saxelmwifo mmarTvelobis organos ad-
ministraciuli aqtiT. mag., q. Tbilisis mTavrobis gankargulebiT da-
fuZnda zogadsaganmanaTleblo skola. saxelmwifo mmarTvelobis
organo mxolod kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi
afuZnebs sajaro samarTlis iuridiul pirs. amave dros, adgilobri-
vi TviTmmarTvelobis organoebs ufleba ara aqvT, daafuZnon sajaro
samarTlis iuridiuli pirebi. es garemoeba mniSvnelovnad asustebs
adgilobriv TviTmmarTvelobas.
sajaro samarTlis iuridiuli piri ornairia: wevrobaze dafuZ-
nebuli da kanoniT/administraciulsamarTlebrivi aqtiT Seqmnili.
wevrobaze dafuZnebuli sajaro samarTlis iuridiuli piris maga-
liTia saqarTvelos advokatTa asociacia. unda aRiniSnos, rom am
ori saxis sajaro samarTlis iuridiuli piris statuss Soris gan-
sxvaveba ar arsebobs.
kanoniT an administraciuli aqtiT dafuZnebul sajaro samar-
Tlis iuridiul pirs saxelmwifos mier gadaecema qoneba. Tu sajaro
samarTlis iuridiul pirs saxelmwifo qoneba ar gadaecema, maSin mi-
si dafuZnebis aqtSi miTiTebuli unda iyos qonebis formirebis wesi.
mag., Tu wevrobaze dafuZnebuli sajaro samarTlis iuridiuli pi-
ris qoneba iqmneba Sesatanebis an sawevroebis xarjze, wesdebaSi mi-
TiTebuli unda iyos Sesatanebis an sawevroebis odenoba da Setanis
wesi. sajaro samarTlis iuridiul pirs aqvs samewarmeo saqmianobis
ufleba, magram aman ar unda Secvalos misi saqmianobis xasiaTi. Tu sa-
jaro samarTlis iuridiuli piri arsebiTad gadavida samewarmeo
saqmianobaze, maSin Sesabamisi saxelmwifo mmarTvelobis organo val-
debulia, daayenos sajaro samarTlis iuridiuli piris reorganiza-
ciis an likvidaciis sakiTxi. amave dros, sajaro samarTlis iuri-
diuli piri valdebulia, Semosavlebi gamoiyenos mxolod im mizne-
bisTvis, rac mas kanoniT an wesdebiT aqvs gansazRvruli.
sajaro samarTlis iuridiuli piris saqmianobaze xorcieldeba
saxelmwifo kontroli. kanoni ar adgens raime gamonakliss saxelmwi-
fo kontrolis ganxorcielebis TvalsazrisiT, Tumca calsaxaa, rom
garkveuli saxis sajaro samarTlis iuridiuli piris mimarT saxel-
mwifo kontroli ar unda ganxorcieldes. mag., religiuli da poli-
tikuri gaerTianebebi, romlebic sajaro samarTlis iuridiul pi-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
63
rebs warmoadgenen, ar unda daeqvemdebaron im saxis saxelmwifo kon-
trols, rac am kanoniT aris gaTvaliswinebuli.
saxelmwifo kontrolis qveS igulisxmeba ganxorcielebuli saq-
mianobis kanonierebis, mizanSewonilobis, efeqtianobisa da safinan-
soekonomikuri saqmianobis zedamxedveloba. es ki imas niSnavs, rom
saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli saxelmwifo organo uf-
lebamosilia, kanonierebis an mizanSewonilobis safuZvelze SeaCe-
ros an gaauqmos sajaro samarTlis iuridiuli piris nebismieri sa-
marTlebrivi aqti. saxelmwifo kontrolis efeqturad ganxorciele-
bis uzrunvelsayofad kanoni adgens, rom saxelmwifo kontrolis
ganmaxorcielebel organos xeli miuwvdeba sajaro samarTlis iuri-
diuli piris yvela aucilebel dokumentaciaze.
saxelmwifo kontroli garkveuli gadawyvetilebis misaRebad
saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli organos Tanxmobis arse-
bobasac gulisxmobs. kerZod, saxelmwifo kontrolis ganmaxorciele-
beli organos Tanxmobis gareSe dauSvebelia uZravi qonebis SeZena,
datvirTva an gasxviseba; sesxis aReba; Tavdeboba; saStato ganrigis
da xelfasis gansazRvra; agreTve, sxva iseTi gadawyvetilebebis miRe-
ba, rac sajaro samarTlis iuridiuli piris yoveldRiur saqmiano-
bas scildeba. ufro metic, sesxis aReba an Tavdeboba SeuZlebelia sa-
qarTvelos finansTa saministros Tanxmobis gareSe. es moTxovna mniS-
vnelovnad amcirebs sajaro samarTlis iuridiuli piris damouki-
deblobis xarisxs, Tumca kanonSi aseTi debulebis aucileblobas ga-
napirobebs saxelmwifos interesebis dacva. amave dros, sajaro sa-
marTlis iuridiul pirs aqvs samarTlebrivi dacvis meqanizmic. sa-
xelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli organos uari Tanxmobaze
dasabuTebuli unda iyos da igi kanonmdeblobiT dadgenili wesiT Se-
iZleba gasaCivrdes zemdgom organoSi an sasamarTloSi.
44.. kkeerrZZoo ssaammaarrTTlliiss iiuurriiddiiuullii ppiirreebbii,, rroommlleebbiicc ssaajjaarroo ffuunn-
qqcciieebbss aaxxoorrcciieelleebbeenn.. sajaro samarTlebriv uflebamosilebebs mxo-
lod saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi an
sajaro samarTlis iuridiuli pirebi ar axorcieleben. zogjer ase-
Ti funqciebis ganxorcieleba kerZo samarTlis iuridul pirebsac
SeiZleba daekisroT. kerZo samarTlis iuridiuli pirebisTvis saja-
rosamarTlebrivi funqciebis dakisreba SesaZlebelia mxolod kano-
niT an kanonqvemdebare aqtiT. sajaro samarTlebrivi funqciebi SeiZ-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
64
leba daekisros rogorc kerZo samarTlis arakomerciul iuridiul
pirebs (mag. kavSirs an fonds), ise sawarmoebs (mag. Sps-s, saaqcio sa-
zogadoebas da a.S).
„energetikis“ Sesaxeb saqarTvelos kanonis Sesabamisad, eleq-
troenergiis (simZlavreebis) sabiTumo yidva-gayidvis urTierTobaTa
marTvisa da eleqtroenergetikis sferoSi konkurenciis etapobrivi
ganviTarebis uzrunvelyofa evaleba kerZo samarTlis iuridiul
pirs - saqarTvelos eleqtroenergiis sabiTumo bazars (eleqtroba-
zars). eleqtrobazris organizaciulsamarTlebrivi formaa kavSiri.
calsaxaa, rom eleqtrobazari sajaro samarTlebriv uflebamosile-
bebs ise axorcielebs, rom Tavad ar aris saxelmwifo organo an saja-
ro samarTlis iuridiuli piri. sajaro samarTlebrivi uflebamosi-
lebebis ganxorcielebisas eleqtrobazris mier gamocemuli samar-
Tlebrivi aqtebi CaiTvleba administraciulsamarTlebriv aqtebad.
analogiurad, moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, produqciis, mom-
saxurebis, warmoebis procesis standartTan Sesabamisobis dadgenas
kerZo samarTlis samewarmeo iuridiuli pirebi axorcieleben. am
dros es sawarmoebi administraciul organoebad ganixileba da isini
valdebulni arian, TavianTi gadawyvetilebebi zogadi administraci-
uli kodeqsis Sesabamisad gamoscen. Tu es sawarmoebi amave dros sxva,
komerciuli xasiaTis saqmianobasac axorcieleben, samewarmeo saqmia-
nobis nawilSi isini administraciul organoebad ar ganixilebian da
aseT saqmianobaze kerZo samarTlis Sesabamisi normebi moqmedeben.
zogierT qveyanaSi sajaro organoebad miiCneven im kerZo pireb-
sac, romlebic axorcieleben komunalur momsaxurebas (mag. im mono-
polist kompanias, romelic axorcielebs qalaqis eleqtroenergiiT
an wyliT momaragebas). saqarTvelos kanonmdebloba aseT kompaniebs
sajaro samarTlis subieqtebad ar miiCnevs da maT administraciul
organoebad ar ganixilavs.
sajaro samarTlebrivi uflebamosilebebis ganxorcielebis pro-
cesSi kerZo samarTlis iuridiuli pirebi administraciul organoe-
bad ganixileba da isini valdebulni arian, gadawyvetilebebi miiRon
an qmedebebi ganaxorcielon zogadi administraciuli kodeqsiTa da
moqmedi kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebis gaTvaliswinebiT.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
65
§§44.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii zzeeddaammxxeeddvveelloobbaa
samsaxurebrivi zedamxedveloba administraciuli samarTlis erT-
erTi mniSvnelovani elementia. zedamxedveloba niSnavs zemdgomi or-
ganos mier qvemdgomis gadawyvetilebebis Semowmebas, rac am gadaw-
yvetilebaTa gauqmebasac gulisxmobs. erTiani saxelmwifo politika
sazogadoebrivi cxovrebis ama Tu im sferoSi uzrunvelyofili ver
iqneba, Tuki zemdgom organoebs ar SeeZlebaT qvemdgomi organoebis
miRebuli gadawyvetilebebis Secvla. aq gansakuTrebiT mniSvnelova-
nia gadawyvetilebis Secvlis safuZveli. xSirad aqti kanonieria,
magram sxvadasxva mosazrebebidan gamomdinare, mainc arsebobs misi
gauqmebis aucilebloba. swored amitom, kanoni iTvaliswinebs, rom
qvemdgom organoTa gadawyvetilebebi Semowmdes rogorc kanoniere-
bis, ise mizanSewonilobis TvalsazrisiT.
kanonierebis TvalsazrisiT gadawyvetilebebis Semowmeba gulis-
xmobs am gadawyvetilebis kanonmdeblobasTan Sesabamisobis dadge-
nas. zemdgomi organo uflebamosilia, gaauqmos qvemdgomi organoe-
bis an Tanamdebobis pirebis ukanono samarTlebrivi aqtebi an ukano-
no qmedebebi.
mizanSewonilobis TvalsazrisiT gadawyvetilebebis Semowmeba
gulisxmobs zemdgomi organos uflebas, gaauqmos qvemdgomi organos
mier miRebuli gadawyvetileba, romelic ar Seesabameba am sferoSi
mimdinare saxelmwifo politikas, an iwvevs saxelmwifo saxsrebis ara-
racionalur gamoyenebas, anda sxva gziT ayenebs zians saxelmwifo in-
teresebs. rogorc wesi, am dros mowmdeba diskreciuli uflebamosi-
lebis gamoyenebis siswore. mizanSewonilobis motiviT aqtis an moqme-
debis Zaladakargulad cnoba werilobiT unda iyos dasabuTebuli.
samsaxurebrivi zedamxedvelobis ganxorcielebisas zemdgom or-
ganos an Tanamdebobis pirs ufleba aqvs, misces savaldebulo miTiTe-
ba gamocemul aqtSi an Sesrulebul moqmedebaSi naklovanebis aRmof-
xvris Sesaxeb. es miTiTeba savaldebuloa Sesasruleblad. zemdgom
organos an Tanamdebobis pirs, aseve, SeuZlia SeaCeros aqtis aRsru-
leba, an moqmedebis Sesruleba, anda Zaladakargulad/baTilad gamo-
acxados administraciuli aqti. aqtis aRsrulebis an moqmedebis Ses-
rulebis SeCereba mxolod im SemTxvevaSia SesaZlebeli, Tu saboloo
gadawyvetilebis misaRebad aucilebelia damatebiTi Semowmeba an
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
66
damatebiTi monacemebis (mag. administraciuli aqtis gamomcemi Ta-
namdebobis pirisgan ganmartebis miReba) Sekreba.
samsaxurebrivi zedamxedveloba gulisxmobs, agreTve, qvemdgom
administraciul organoebs Soris warmoqmnili samarTlebrivi da-
vis gadawyvetis uflebamosilebas. Tu aRmasrulebeli xelisuflebis
or dawesebulebas an qvedanayofs Soris samarTlebrivi dava arse-
bobs, maSin mocemul sakiTxze gadawyvetilebas iRebs maTi saerTo
zemdgomi organo.
saministroebisa da maTi mmarTvelobis sferoSi Semavali saxel-
mwifo saqveuwyebo dawesebulebebis saqmianobis kanonierebis uzrun-
velyofis mizniT samsaxurebrivi zedamxedvelobis ganxorcielebis sa-
marTlebrivi safuZvlebi Cadebulia ,,saqarTvelos mTavrobis struq-
turis, uflebamosilebisa da saqmianobis Sesaxeb“ kanonis XI TavSi.
§§55.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii uufflleebbaammoossiilleebbeebbiiss
ddaannaawwiilleebbaa - ddeekkoonncceennttrraacciiaa ddaa ddeecceennttrraalliizzaacciiaa
ama Tu im uflebamosilebis romelime administraciuli organosTvis
dakisreba sulac ar niSnavs, rom yvela sakiTxi uSualod am adminis-
traciulma organom unda gadawyvitos. SeuZlebelia, rom qveynis de-
daqalaqSi arsebulma saxelmwifo organom adekvaturad gaacnobie-
ros da gadawyvitos yvela is problema, rac adgilebze warmoiqmneba.
swored amitom aucilebeli xdeba adgilebze moqmedi qvestruqture-
bis an sxva administraciuli organoebisTvis garkveuli uflebamosi-
lebebis miniWeba. uflebamosilebaTa swori gadanawileba saxelmwi-
fo administraciis efeqturi funqcionirebis sawindaria. es uzrun-
velyofs adgilobrivi problemebis ukeT gaazrebas, moqnils da
swrafs xdis administraciuli organos funqcionirebas. swored ami-
tom centraluri administraciuli dawesebulebebi cdiloben, uf-
lebamosilebebi gadascen adgilebze moqmed sakuTar qvestruqtu-
rebs an adgilobrivi TviTmmarTvelobis/mmarTvelobis organoebs.
iTvaliswinebs kanonmdebloba uflebamosilebis gadacemis or SesaZ-
leblobas: dekoncentracias da decentralizacias.
ddeekkoonncceennttrraacciiaa adgilebze warmoqmnili sakiTxebis gadasawyve-
tad saxelmwifo organoebis mier adgilebze specialuri struqtu-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
67
rebis Seqmnas gulisxmobs. saministroebi adgilobriv filialebs
qmnian da maTi meSveobiT axorcieleben sakuTar uflebamosilebebs
adgilebze. mag., saqarTvelos iusticiis saministros adgilobrivi
TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoTa normatiuli aqtebis
registraciisa da kanonmdeblobasTan Sesabamisobis Semowmebis miz-
niT Seqmnili aqvs regionuli qvestruqturebi, romlebic adgilze
axorcieleben kanoniT iusticiis saministrosTvis miniWebul ufle-
bamosilebebs. dekoncentraciis dros adgilze moqmedi erTeuli cen-
traluri administraciuli organos Semadgeneli nawili, misi
struqturuli qvedanayofia. is ar aris damoukidebeli administra-
ciuli organo. Sesabamisad, uflebamosilebis ganxorcieleba cen-
traluri administraciuli organos saxeliTa da pasuxismgeblobiT
xorcieldeba. aRsaniSnavia, rom uflebamosilebebis gadanawilebi-
sas dekoncentraciis meTods iyenebs TiTqmis yvela msxvili centra-
luri saxelmwifo struqtura (mag., ganaTlebis saministro, Sinagan
saqmeTa saministro, saqarTvelos kontrolis palata da a.S.). zogi-
erT saxelmwifo organos ar uCndeba teritoriuli qvestruqture-
bis Seqmnis da maTi meSveobiT sakuTari uflebamosilebebis ganxor-
cielebis aucilebloba (mag., saqarTvelos erovnul banks). amitomac
am mimarTulebiT ar arsebobs erTiani sakanonmdeblo moTxovna da am
sakiTxze gadawyvetileba sakuTari saqmianobis efeqturobis faqto-
ris gaTvaliswinebiT yvela saxelmwifo organom Tavad unda miiRos.
ddeecceennttrraalliizzaacciiaa niSnavs sakuTari uflebamosilebebis gadace-
mas im administraciuli organosTvis, romelic adgilze funqcioni-
rebs. rig SemTxvevaSi adgilze sakuTari qvestruqturis Seqmnis nac-
vlad ukeTesia sakuTari uflebamosilebebis gadacema adgilebze
moqmedi sxva administraciuli organoebisTvis. es, erTi mxriv, finan-
suri resursebis dazogvas iwvevs, xolo, meore mxriv, xSirad adgil-
ze moqmed sxva administraciul organoebs ukeT da ufro efeqturad
xelewifebaT ama Tu im uflebamosilebis Sesruleba. decentraliza-
ciis SemTxvevaSi adgilobrivi administraciuli organoebi sakuTa-
ri saxeliTa da pasuxismgeblobiT axorcieleben maTTvis gadacemul
uflebamosilebebs. swored es aris kidev erTi gansxvaveba dekoncen-
traciasa da decentralizacias Soris. amave dros, decentraliza-
cia SesaZlebelia mxolod kanoniT, maSin, rodesac dekoncentraciis-
Tvis centraluri administraciuli an misi zemdgomi organos norma-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
68
tiuli aqtic sakmarisia.
decentralizaciis saukeTeso magaliTia moqalaqeTa samxedro samsa-
xurSi gawvevis sakiTxebis adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmar-
Tvelobis organoebisTvis gadacema. es uflebamosileba aRmasrule-
beli xelisuflebis kompetencias ganekuTvneba, magram efeqturobis
uzrunvelsayofad mizanSewonilad CaiTvala misi adgilobrivi
TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebisTvis dakisreba.
Tavad adgilobrivi mmarTvelobis organoTa uflebamosilebebi
decentralizaciis mniSvnelovan elementebs Seicavs. Tumca, unda iT-
qvas, rom adgilobrivi mmarTveloba decentralizaciisa da dekon-
centraciis nazavi ufroa, vidre wminda decentralizacia. miuxeda-
vad bolo aTwleulebSi ganxorcielebuli reformebisa, saqarTve-
loSi ver moxerxda regionuli decentralizacia da Zalian bevri ad-
gilobrivi struqtura dRemde ormag daqvemdebarebaSia, rac arTu-
lebs uflebamosilebebisa da pasuxismgeblobis gamijvnas.
§§66.. ssaajjaarroo ssaammssaaxxuurrii
sajaro samsaxuris amocana sajaro servisis maRali xarisxis uz-
runvelyofaa. amitomac sajaro samsaxuris swor organizacias gadam-
wyveti mniSvneloba eniWeba sajaro organoebis mier sakuTari fun-
qciebis efeqturad da kanonis Sesabamisad SesrulebaSi. postkomu-
nistur epoqaSi saxelmwifo biurokratiulma sistemam mniSvnelova-
ni cvlileba ganicada. amaSi gadamwyveti roli „sajaro samsaxuris
Sesaxeb“ 1997 wlis kanonma Seasrula, Tumca, kanonis mier Semotanili
mravali siaxlis miuxedavad, axali tipis sajaro samsaxuris sistema
qveyanaSi ver Camoyalibda. sakanonmdeblo xarvezebTan erTad es mra-
valma subieqturma Tu obieqturma faqtorma ganapiroba.
11.. ssaajjaarroo ssaammssaaxxuurriiss aarrssii ddaa ddaammaaxxaassiiaaTTeebbeellii nniiSSnneebbii.. sajaro
samsaxuri aris saqmianoba saxelmwifo da adgilobrivi TviTmmarTve-
lobis organoebSi. ama Tu im dawesebulebaSi samsaxuri sajaro samsa-
xurad ganixileba mxolod im SemTxvevaSi, Tu sajaro dawesebuleba sa-
biujeto saxsrebiT Seiqmna, biujetis dafinansebaze imyofeba da
axorcielebs sajaro funqciebs. mag., komunikaciaTa erovnul komisia-
Si samsaxuri sajaro samsaxurad ar CaiTvleba, radganac igi sabiuje-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
69
to saxsrebs ar iyenebs, miuxedavad imisa, rom es komisia sajaro xeli-
suflebas axorcielebs. zogadsaganmanaTleblo skolaSi (romelsac
saxelmwifo da adgilobrivi biujeti afinansebs) samsaxuri aseve ar
CaiTvleba sajaro samsaxurad im mizeziT, rom igi sajaro xelisufle-
bas ar axorcielebs. kanoni amomwuravad CamoTvlis im sajaro dawese-
bulebebs, romlebSi samsaxuric sajaro samsaxurad CaiTvleba. aseT
dawesebulebebs ganekuTvneba saqarTvelos parlamenti, samTavrobo
da saqveuwyebo dawesebulebebi, erovnuli banki, saqarTvelos kon-
trolis palata, sasamarTloebi, sakrebulo, gamgeoba, meria da a.S.
sajaro samsaxuri or saxed iyofa: saxelmwifo samsaxuri da sam-
saxuri adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. avtonomiuri
respublikis struqturebSi momuSave mosamsaxureebi saxelmwifo mo-
samsaxureebad iTvlebian.
22.. ssaajjaarroo mmooxxeelleeTTaa kkllaassiiffiikkaacciiaa.. kanoni sajaro moxeleTa oTx
kategorias icnobs:
a. saxelmwifo politikuri Tanamdebobis piri iseTi Tanamdebo-
bis piria, romlis arCevis an daniSvnis wesi gaTvaliswinebulia (sa-
qarTvelos an avtonomiuri respublikis) konstituciiT da, amave
dros, misi Tanamdeboba politikuri xasiaTisaa. saqarTvelos prezi-
denti, saqarTvelos parlamentis wevri, premier-ministri da minis-
tri saxelmwifo politikuri Tanamdebobis pirebia; saqarTvelos ge-
neraluri prokuroris Tanamdebobaze arCevis wesic konstituciiT
ganisazRvreba, magram es Tanamdeboba politikuri ar aris, swored
amitom igi ar iTvleba saxelmwifo politikuri Tanamdebobis pirad.
saxelmwifo politikuri Tanamdebobis politikuri xasiaTis ga-
mo masze ar vrceldeba „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis bevri
moTxovna. kerZod, samsaxurSi miRebis da samsaxuridan gaTavisufle-
bis, agreTve, disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb debulebebi.
b. moxele warmoadgens sajaro mosamsaxuris umTavres kategori-
as, romliskenac aris mimarTuli es kanoni. sajaro moxeled CaiTvle-
ba piri, romelic saxazino dawesebulebaSi saStato Tanamdebobaze
muSaobs. igi Tanamdebobaze gamwesdeba administraciuli aqtis sa-
fuZvelze. amave dros, mis funqciebSi aucileblad unda Sediodes
sajaro xelisuflebis ganxorcieleba (mag., saqarTvelos iusticiis
saministros registraciis departamentis specialisti, romelic
normatiuli aqtebis registraciasTan dakavSirebul administraci-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
70
ul warmoebaSi monawileobs, sagzao policieli da a.S.).
g. damxmare mosamsaxure teqnikur funqciebs asrulebs. amave
dros, moxelisgan gansxvavebiT, igi brZanebiT ki ar aris daniSnuli
Tanamdebobaze, aramed SromiTi xelSekrulebis safuZvelze. misi Ta-
namdebobac saStatoa, magram igi imiT gansxvavdeba sajaro moxelis-
gan, rom ar monawileobs sajaro xelisuflebis ganxorcielebaSi
(mag., damlageblis funqciaa teqnikuri samuSaos Sesruleba-dasuf-
Taveba da samsaxuris dros igi ar monawileobs araviTari adminis-
traciuli aqtis momzadebasa da/an gamocemaSi).
d. StatgareSe mosamsaxuris Tanamdeboba StatiT ar aris gaTva-
liswinebuli. zog SemTxvevaSi ama Tu im dawesebulebis winaSe dgeba
droebiTi amocanebi (mag., miwisZvris Sedegebis likvidacia). swored
am dros iqmneba droebiT sajaro mosamsaxureTa ayvanis aucileblo-
ba. StatgareSe mosamsaxure droebiT, aramudmivi xasiaTis amocanebs
asrulebs. StatgareSe mosamsaxures ar SeiZleba iseTi funqciebi da-
ekisros, romelic mocemuli sajaro dawesebulebisTvis rutinul
funqcias warmoadgens (mag., fondis registracia da a.S). StatgareSe
mosamsaxure SeiZleba sajaro xelisuflebasac axorcielebdes. igi
Tanamdebobaze SeiZleba dainiSnos brZanebis safuZvelze an masTan ga-
formdes SromiTi xelSekruleba.
sajaro samsaxuris marTvis uzrunvelsayofad kanoniT Seqmni-
lia saxelmwifo samsaxuris biuro. biuro saxelmwifo kancelariis
struqturuli erTeulia. misi ZiriTadi funqciaa erTiani saxelmwi-
fo politikis SemuSavebis xelSewyoba da koordinacia. amisTvis igi
Seiswavlis da aanalizebs saxelmwifo samsaxurSi arsebul mdgomare-
obas, koordinacias da meTodur daxmarebas uwevs saxelmwifo moxe-
leTa profesiul momzadebas, gadamzadebasa da kvalifikaciis amaR-
lebas. biuro Tavis moxsenebebs warudgens saqarTvelos prezidents.
33.. ssaajjaarroo mmooxxeelleeTTaa ssaammssaaxxuurrSSii mmiiRReebbiiss wweessii.. sajaro samsaxurSi
miRebis ori sistema arsebobs. rogorc wesi, sajaro samsaxurSi piri
Cairicxeba sakuTari codnis, gamocdilebis da piradi Tvisebebis ga-
mo (e.w. damsaxurebis sistema). am Tvisebebis Semowmeba ki ZiriTadad
konkursis an gamocdis saSualebiT xorcieldeba. meore sistemis mi-
xedviT ki arCevnebSi gamarjvebuli partia an kandidati Tavad niS-
navs Tavis mxardamWerebs sajaro samsaxurSi (patronaJuli sistema).
saqarTveloSi ZiriTadad damsaxurebis sistema funqcionirebs, Tum-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
71
ca patronaJuli sistemis elementebic arsebobs, rodesac saxelmwi-
fo politikuri Tanamdebobis pirs sakuTari gundis moyvanis SesaZ-
lebloba uCndeba.
sajaro samsaxuris erT-erTi umTavresi principi aris sajaro
samsaxuris xelmisawvdomoba. yvela moqalaqe Tanasworia kanonis wi-
naSe, Sesabamisad, yvelas Tanabrad unda miuwvdebodes xeli sajaro
samsaxurze, anu es unda SeeZlos saqarTvelos nebismier moqalaqes.
demokratiul sazogadoebaSi warmoudgenelia iseTi debulebis ar-
seboba, romlis mixedviTac sajaro samsaxurSi muSaoba mxolod gar-
kveul pirTa wres SeuZlia.
sajaro samsaxuris xelmisawvdomobis principi xels ar uSlis
sajaro samsaxurSi miRebis specialuri moTxovnebis dawesebas.
kanoni moiTxovs, rom sajaro samsaxurSi miiRon mxolod saqar-
Tvelos moqalaqeebi.
meore moTxovnaa asakobrivi cenzi. saxelmwifo samsaxurSi mii-
Reba 21 wlis, xolo municipalur samsaxurSi 18 wlis asaks miRweuli
saqarTvelos moqalaqe.
sajaro mosamsaxure aucileblad unda flobdes saxelmwifo
enas. miuxedavad amisa, bevr Tanamdebobaze iseTi pirebi muSaoben,
romlebic kanonis am moTxovnas ver akmayofileben.
kanoniT an kanonqvemdebare aqtiT SeiZleba dawesdes damatebiTi
moTxovnebi codnis donesTan da/an gamocdilebasTan dakavSirebiT.
kanoni krZalavs gansazRvruli kategoriis pirTa sajaro samsa-
xurSi miRebas. aseTi pirebia: nasamarTlevi, an patimrobaSi, an winaswar
gamoZiebaSi myofi piri. sajaro samsaxurSi ar miiReba qmeduunaro, Sez-
Rudulqmedunariani, agreTve, is pirebi, romelTac sasamarTlos mier
CamorTmeuli aqvT Sesabamisi Tanamdebobis dakavebis ufleba.
kanoniT gaTvaliswinebuli gamonaklisis garda, sajaro mosamsaxu-
re samsaxurSi uvadod miiReba. gamonaklisia iseTi Tanamdebobebi, rom-
lebic axlos dganan politikur TanamdebobasTan (ministris moadgi-
le), an romelTa amocanac saxelmwifo politikuri Tanamdebobis piris
uSualo daxmarebis gawevaa (parlamentis Tavmjdomaris TanaSemwe).
kanoni iTvaliswinebs axalmiRebuli sajaro moxelisTvis saga-
mocdo vadis dawesebis SesaZleblobas. sagamocdo vadis daweseba sa-
valdebulo ar aris - igi samuSaoze mimRebis diskreciuli ufleba-
mosilebaa. sagamocdo vada ar unda aRematebodes 6 Tves. Tu moxelis
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
72
SesaZlebloba, Cvevebi da piradi Tvisebebi ar Seesabameba dakavebul
Tanamdebobas, igi gaTavisufldeba sagamocdo vadis amowurvamde.
konkursis wesiT daniSnuli sajaro mosamsaxuris mimarT sagamocdo
vada ar gamoiyeneba.
sajaro mosamsaxuris Tanamdebobaze daniSvna SesaZlebelia mox-
des konkursis wesiT. kanoni ar moiTxovs yvela vakanturi Tanamdebo-
bis dakavebas konkursis safuZvelze. konkursis wesiT Tanamdebobaze
sajaro moxeleTa daniSvna administraciis diskreciuli uflebamo-
silebaa. konkursis Casatareblad aucilebelia dawesebulebis xel-
mZRvanelis gadawyvetileba. es Zalian samwuxaroa, rameTu konkursi
kadrebis obieqturi kriteriumebis safuZvelze SerCevis kargi saSu-
alebaa. konkursis gamarTvis gareSe piris Tanamdebobaze daniSvna
dawesebulebis Sexedulebazea damokidebuli. kanoni adgens, rom zo-
gierTi Tanamdebobis (mag., ministris moadgilis) dasakaveblad ar Se-
iZleba konkursi gamocxaddes.
konkursi yovelTvis Riaa, anu masSi monawileobis miRebis ufle-
ba aqvs nebismier msurvels - rogorc am dawesebulebis TanamSromels,
ise nebismier moqalaqes. konkursis Catarebis Taobaze winaswar cxad-
deba oficialur beWdviT organoSi, raTa konkursSi monawileobis
msurvels saSualeba hqondes, moemzados da monawileoba miiRos kon-
kursSi. konkurss atarebs sakonkurso-saatestacio komisia, rome-
lic gamoavlens konkursSi gamarjvebuls.
samwuxaroa, rom saqarTveloSi ar arsebobs erTiani midgoma
konkursis Catarebis wesisa da pirobebisadmi, sxva qveynebSi es sakiT-
xebi normatiuli aqtebiT regulirdeba. obieqturi kriteriumebis
ararseboba xSirad konkurss farsad aqcevs. kanonSi miTiTebulia,
rom aucileblobis SemTxvevaSi sakonkurso komisia ismens aRniSnul
Tanamdebobaze daniSvnis uflebis mqone piris azrs.
44.. ssaajjaarroo mmoossaammssaaxxuurreeTTaa uufflleebbeebbii ddaa mmoovvaalleeoobbeebbii.. sajaro mo-
samsaxure valdebulia, keTilsindisierad Seasrulos masze dakisre-
buli movaleobebi. es valdebulebebi gansazRvruli SeiZleba iyos
kanoniT, kanonqvemdebare aqtebiT, daniSvnis Taobaze administraci-
uli aqtiT Tu sxva samarTlebrivi aqtebiT. am aqtebiT gaTvaliswine-
bul debulebebs sajaro mosamsaxure asrulebs yovelgvari damatebi-
Ti Tu specialuri miTiTebis gareSe.
is aseve valdebulia, Seasrulos uSualod ufrosis an dawesebu-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
73
lebis xelmZRvanelis miTiTebebi (damorCilebis valdebuleba), ro-
melTa Sesrulebac mas samarTlebrivi aqtebiT ar evaleba.
Zalian bevr qveyanaSi sajaro moxele valdebuli ar aris Seasru-
los, ufro metic, valdebulia ar Seasrulos ufrosis arakanonieri
miTiTeba (daumorCileblobis valdebuleba). „sajaro samsaxuris Se-
saxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad, moxele valdebulia, Seasru-
los zemdgomi Tanamdebobis piris werilobiTi formiT gacemuli gan-
meorebiTi brZaneba Tu miTiTeba. Tumca saqarTvelos sisxlis samar-
Tlis kodeqsis 37-e muxli adgens, rom „winaswari SecnobiT danaSau-
lebrivi brZanebis an gankargulebis SesrulebisTvis pirs sisxlissa-
marTlebrivi pasuxismgebloba daekisreba saerTo wesiT, Tu ar arse-
bobs bralis gamomricxveli sxva garemoeba~. am SemTxvevaSi calsaxaa,
rom „sajaro samsaxuris Sesaxeb„ kanonSi xarvezia.
sajaro moxeles samsaxuris Sesrulebisas mraval konfidencia-
lur informaciasTan uxdeba Sexeba. bevr administraciul organoSi
inaxeba saxelmwifo komerciul Tu pirad saidumloebasTan mikuTvne-
buli informacia. sajaro mosamsaxure valdebulia, ar gaamJRavnos
saidumlo informacia, romelic misTvis cnobili gaxda samsaxureb-
rivi movaleobis Sesrulebisas. es valdebuleba mas akisria ara mar-
to sajaro samsaxurSi yofnisas, aramed sajaro samsaxuris datove-
bis Semdegac. sajaro mosamsaxure valdebulia, sakuTari miznebisaT-
vis ar gamoiyenos samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas miRebu-
li konfidencialuri informacia.
sajaro mosamsaxure Rirseulad unda iqceodes. misi qceva unda Se-
esabamebodes zogadzneobriv normebs. es moTxovna vrceldeba sajaro
mosamsaxuris qcevaze samsaxuris gareTac. sajaro mosamsaxuris amora-
luri qmedebebi saxels utexs sajaro samsaxurs da, Sesabamisad, aravi-
Tari mniSvneloba ara aqvs, samsaxurSia igi Cadenili Tu mis gareT.
samoqalaqo da politikuri uflebebi: sajaro mosamsaxureebi
sargebloben yvela im politikuri Tu samoqalaqo uflebiT, rac sa-
qarTvelos moqalaqeebs garantirebuli aqvT kanonmdeblobiT. aq aseve
igulisxmeba Sekrebisa da manifestaciis gamarTvis, gaficvis da poli-
tikur gaerTianebaSi Sesvlis uflebebi. Tumca garkveuli kategoriis
sajaro mosamsaxureebs es ori ufleba SezRuduli aqvT. kerZod, poli-
tikuri gaerTianebebis Sesaxeb organuli kanonis Sesabamisad, moqala-
qes, romelic Cairicxeba samxedro Zalebis, saxelmwifo uSiSroebis, an
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
74
Sinagan saqmeTa organoebis pirad SemadgenlobaSi, an gamwesdeba mosa-
marTled an prokurorad, ekrZalebaT partiis wevroba.
kanoni adgens, rom sajaro mosamsaxures ekrZaleba samsaxureb-
rivi mdgomareobis partiuli saqmianobisTvis gamoyeneba.
sajaro moxeleebi sargebloben uflebiT, gaerTiandnen profe-
siul kavSirebSi da samsaxuridan Tavisufal dros monawileobdnen
maT saqmianobaSi. gamonaklisia Tavdacvis, Sinagan saqmeTa, saxelmwi-
fo uSiSroebis, sasamarTlosa da prokuraturis organoebi, romleb-
Sic profesiuli kavSirebis Seqmna akrZalulia.
ggaassaammrrjjeellooss mmiiRReebbiiss uufflleebbaa.. sajaro samsaxurSi saqmianobis-
Tvis sajaro mosamsaxure iRebs xelfass, romelic aseve moicavs Ta-
namdebobrivi sargos premias, sajaro samsaxurSi welTa namsaxuro-
bisTvis dawesebul danamats. mosamsaxures miecema Svebuleba aranak-
leb 30 kalendaruli dRis odenobiT. xuT weliwadSi erTxel sajaro
mosamsaxures miecema saswavlo Svebuleba 3 Tvemde vadiT.
ssoocciiaalluurrii ddaaccvviiss uufflleebbaa.. samsaxurSi yofnis zRvruli asakis
miRwevisas mosamsaxures eniSneba pensia. pensiis odenoba SeiZleba ga-
izardos namsaxurobis staJis gaTvaliswinebiT. kanoni aseve iTvalis-
winebs erTjerad daxmarebas samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebas-
Tan dakavSirebiT mosamsaxuris daRupvisas an dainvalidebisas.
55.. ssaajjaarroo mmoossaammssaaxxuurreeTTaa ddiisscciipplliinnuurrii ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa.. saja-
ro mosamsaxures disciplinuri saxdeli SeiZleba daedos samsaxureb-
rivi movaleobis braleuli Seusruleblobis an arajerovani Sesru-
lebisTvis, dawesebulebisTvis qonebrivi zianis miyenebis, an aseTi
zianis warmoSobis saSiSroebis braleulad Seqmnis SemTxvevaSi.
disciplinuri saxdeli gaTvaliswinebulia zogadzneobrivi norme-
bis winaaRmdeg, an moxelisa da dawesebulebis diskreditaciisken mi-
marTuli uRirsi saqcielisTvisac.
disciplinuri pasuxismgebloba mxolod damrRvevis bralis ar-
sebobis SemTxvevaSia SesaZlebeli.
kanoni disciplinuri pasuxismgeblobis ramdenime zomas icnobs.
disciplinuri saxdelebis saxeebia: SeniSvna, gafrTxileba, araume-
tes 10 samuSao dRis xelfasis dakaveba, samsaxurebrivi movaleobis
Sesrulebisgan CamoSoreba, ufro dabali Tanrigis Tanamdebobriv
sargoze gadayvana, samsaxuridan daTxovna.
dauSvebelia, sajaro moxeles daedos zemoT CamoTvlilis gar-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
75
da sxva raime saxdeli. erTi disciplinuri gadacdomisTvis mxolod
erTi saxdelia gaTvaliswinebuli. Tu moxeles erTi wlis vadaSi ar
Seefarda axali disciplinuri pasuxismgeblobis zoma, igi iTvleba
disciplinuri pasuxismgeblobis armqoned.
samsaxuridan daTxovna disciplinuri pasuxismgeblobis formad
mxolod maSin gamoiyeneba, roca sajaro moxelis mimarT ukve moqme-
debs disciplinuri pasuxismgeblobis romelime sxva zoma.
Tu piri uxeSad daarRvevs masze dakisrebul movaleobebs, igi
SeiZleba gaTavisufldes samsaxuridan disciplinuri pasuxismgeb-
lobis sxva zomis moqmedebis gareSec.
66.. ssaajjaarroo mmoossaammssaaxxuurriiss ssaammssaaxxuurriiddaann ggaaTTaavviissuufflleebbaa.. sajaro mo-
samsaxure SeiZleba Tanamdebobidan gaTavisufldes zRvruli asakis
miRwevisas. sajaro samsaxurSi yofnis zRvrul asakad iTvleba mama-
kacebisTvis 65, xolo qalebisTvis 60 weli. aRsaniSnavia, rom zRvru-
li asakis miRwevisas mosamsaxuris gaTavisufleba savaldebulo ar
aris. zRvruli asakis Semdeg misi samsaxurSi datoveba xelmZRvaneli
piris diskreciuli uflebamosilebaa.
sajaro mosamsaxures aqvs ufleba, sakuTari iniciativiT miato-
vos sajaro samsaxuri. kanonis Sesabamisad, piri sakuTari survi-
liT SeiZleba gaanTavisuflon samsaxuridan, Tu samsaxuris xel-
mZRvaneli mis Txovnas daakmayofilebs. kanonis es Canaweri saSuale-
bas aZlevs xelmZRvanels, ar daakmayofilos werilobiTi gancxadeba.
es imas ar niSnavs, rom moxele samudamod damokidebulia xelmZRva-
nelis nebaze. saxelmwifo samsaxuri nebayoflobiTia da aravin ar
unda aiZulon sakuTari nebis sawinaaRmdegod imyofebodes sajaro
samsaxurSi. xelmZRvanelis uari unda iyos dasabuTebuli da mxolod
konkretuli sakiTxis gamo samsaxurSi misi droebiTi yofnis auci-
leblobas unda exebodes.
moxele SeiZleba gaTavisufldes samsaxuridan dakavebul Tanam-
debobasTan Seusabamobis gamo. aq igulisxmeba Sesabamisi kvalifika-
ciis damadasturebeli dokumentis uqonloba, janmrTelobis arasa-
Tanado mdgomareoba, agreTve, aradamakmayofilebeli profesiuli
Cvevebi. aradamakmayofilebeli profesiuli Cvevebis Sefaseba ates-
taciis dros xdeba. Tumca kanoni iZleva SesaZleblobas, aradamakma-
yofilebeli profesiuli Cvevebis gamo piri atestaciis gareSec ga-
Tavisufldes. kanonis es Canaweri sakmaod sadavoa da subieqturi ga-
ÈÀÅÉ IV ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
76
dawyvetilebis miRebas uwyobs xels.
moxele SeiZleba Tanamdebobidan gaaTavisuflon xangrZlivi
Sromisuunarobis gamo, Tundac es sapatio mizeziT (mag., avadmyofo-
biT) iyos gamowveuli. Tu moxele zedized oTxi Tvis an kalendaruli
wlis eqvsi Tvis ganmavlobaSi samsaxurSi ar gamocxaddeba, igi SeiZ-
leba samsaxuridan gaTavisufldes. es norma sakmaod arasamarTlia-
nia, magram misi arseboba gamowveulia meore araswori sakanonmdeb-
lo debulebiT, romlis mixedviT, sapatio mizeziT samsaxurSi armyo-
fi mosamsaxuris gaTavisufleba saerTod ar SeiZleba (maT Soris arc
disciplinuri warmoebis an Statebis Semcirebis safuZvelze). swo-
red amis gamo bevri mosamsaxure sxvadasxva saSualebiT axerxebda sa-
patio mizeziT samsaxurSi gamoucxadeblobis damadasturebeli do-
kumentis warmodgenas, rac mis gaTavisuflebas praqtikulad SeuZle-
bels xdida. Cveni azriT, unda arsebobdes norma, romlis mixedviTac
SesaZlebeli gaxdeba sapatio mizeziT samsaxurSi armyofi piris sxva
safuZvliT gaTavisufleba. moxele SeiZleba Tanamdebobidan gaTavi-
sufldes samsaxuridan disciplinuri gadacdomisTvis. amis Sesaxeb
Cven zemoT ukve visaubreT.
sajaro mosamsaxuris gaTavisufleba aseve SesaZlebelia dawese-
bulebis likvidaciisas an Statebis SemcirebasTan dakavSirebiT. mu-
Sakis gaTavisufleba SesaZlebelia reorganizaciisas, Tuki mas State-
bis Semcireba sdevs Tan. karieris principis mqone qveynebSi sajaro mo-
samsaxure ar tovebs sajaro samsaxurs dawesebulebis likvidaciis ga-
mo, an Statebis Semcirebisas. Cveni qveynis praqtikaSi reorganizacia
xSirad gamoiyeneba arasasurveli kadrebis Tavidan mocilebisTvis.
saerTod, unda iTqvas, rom sakanonmdeblo xarvezebis gamo samsa-
xuridan araprofesionali da aradisciplinirebuli kadrebis daT-
xovna praqtikulad SeuZlebelia. es mniSvnelovanwilad uSlis xels
axali tipis saxelmwifo biurokratiis Camoyalibebas.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ IV
77
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
78
TTaavvii 55
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organizacia
da adgilobrivi administraciuli warmoeba
SSeessaavvaallii
wignis es Tavi saqarTvelos adgilobrivi TviTmmarTvelobis dRevan-
del sistemas eZRvneba da aRwers administraciuli warmoebis Tavise-
burebebs adgilobrivi TviTmmarTvelobis doneze.
mosaxleoba saxelmwifosTan urTierTobas iwyebs adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebidan - administraciuli organoebis
warmomadgenlebi iReben gadawyvetilebebs saxelmwifos saxeliT,
amitomac mniSvnelovania aRniSnuli gadawyvetilebebis dawvrile-
biT ganxilva. am TavSi warmodgenilia TviTmmarTvelobis sistema
amomrCevelTa da mosaxleobis raodenobis mixedviT; aqvea ganxiluli
administraciuli warmoeba adgilobriv doneze, anu yuradReba ga-
maxvilebulia mxolod im samarTlebriv aqtebze, romlebsac adgi-
lobrivi organoebi da Tanamdebobis pirebi gamoscemen.
sxvadasxva regionebSi gamarTuli dialogebis Sedegad gamov-
linda, rom problematuria normatiuli da individualursamar-
Tlebrivi aqtebis erTmaneTisgan gamijvnis sakiTxi. es gansxvaveba naC-
venebia praqtikuli magaliTebis safuZvelze, radganac xSiria Sem-
Txvevebi, roca normatiuli xasiaTis aqtebi individualursamar-
Tlebrivi aqtebis formiT gamoicema da piriqiT. saxelmZRvanelos es
Tavi daxmarebas gauwevda adgilobrivi organoebis TanamSromlebs,
romelTac yoveldRiurad uwevT samarTlebriv aqtebTan muSaoba. aq-
ve ganixileba samarTlebrivi aqtebis ZalaSi Sesvlis, SeCerebisa da
gauqmebis problematuri sakiTxebi.
§§11.. TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbaa,, rrooggoorrcc kkoonnssttiittuucciiiiTT ggaarraannttiirreebbuullii
uufflleebbaa
saqarTvelos konstituciis Sesabamisad, adgilobrivi TviTmmarTve-
loba iqmneba da moqmedebs mxolod adgilobrivi mosaxleobis saxe-
liT. saqarTvelos konstitucia aseve calsaxad miuTiTebs, rom adgi-
lobrivi TviTmmarTveloba gamijnulia saxelmwifosgan da adgilob-
rivi TviTmmarTvelobis organoebi saxelmwifo xelisuflebis orga-
noebi ar aris.
adgilobrivi TviTmmarTveloba moqmedebs adgilobrivi mosax-
leobis saxeliT da adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebis gadawyve-
tazea orientirebuli. aq igulisxmeba adgilobrivi mniSvnelobis
socialuri, kulturuli Tu ekonomikuri sakiTxebis gadawyveta (ad-
gilobrivi mniSvnelobis gzebis movla-patronoba, qalaqis ier-saxe,
komunaluri sakiTxebi da a.S.). amgvari sakiTxebis gadawyveta mxolod
adgilobriv xelisuflebas unda SeeZlos da saxelmwifo masSi ar un-
da ereodes garda im SemTxvevisa, rodesac amgvari sakiTxebi zogad-
saxelmwifoebriv mniSvnelobas SeiZenen. konstituciis es Canaweri
amave dros imasac niSnavs, rom TviTmmarTvelobis organoTa formi-
rebaSi saxelmwifo xelisufleba monawileobas ar iRebs da es mxo-
lod adgilobrivi mosaxleobis nebazea damokidebuli. Tumca es
principi bolomde daculi ar aris da saqarTvelos ori qalaqis (Tbi-
lisis da foTis) aRmasrulebeli organoebis SeqmnaSi centraluri
xelisufleba erTob aqtiur monawileobas iRebs. adgilobrivi
TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis arCevnebSi aqtiuri saarCevno
uflebis gamoyeneba SeuZlia mxolod Sesabamis saarCevno olqSi re-
gistrirebul amomrCevels.
saqarTvelos moqalaqeebi adgilobrivi mniSvnelobis saqmeebs
awesrigeben TviTmmarTvelobis meSveobiT saxelmwifos suverenite-
tis Seulaxavad. es imas niSnavs, rom arc erTi adgilobrivi TviT-
mmarTvelobis organo uflebamosili ar aris, eweodes iseT saqmiano-
bas, romlis ganxorcielebis eqskluziuri uflebamosileba aqvT cen-
tralur saxelmwifo organoebs (mag., sagareo politika da saerTa-
Soriso urTierTobani; TevzWera okeanesa da Ria zRvaSi; sasazRvro-
sanitaruli kordoni; kriminaluri policia da gamoZieba da mravali
sxva funqcia). adgilobrivi TviTmmarTvelobis funqcia mxolod ad-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
79
gilobrivi mniSvnelobis saqmeebis gadawyveta rodia, es organoebi
zog SemTxvevaSi valdebulnic ki arian, centralur saxelmwifo or-
ganoebs daexmaron mTeli rigi saxelmwifo mniSvnelobis sakiTxebis
mogvarebaSi (mag., adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos SeuZlia,
statistikis saxelmwifo departamentTan erTad Caataros mosaxle-
obis aRwera), magram es srulebiTac ar niSnavs, rom TviTmmarTvelo-
bas SeuZlia, sakuTari iniciativiT miiTvisos saxelmwifo xelisuf-
lebis funqciebi.
adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebis gadawyvetam safrTxe ar
undas Seuqmnas saxelmwifos suverenitets da qveynis mTlianobas. sa-
xelmwifo ar ereva adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis saq-
mianobaSi, magram amave dros adgilobrivma TviTmmarTvelobamac ar
unda daabrkolos saxelmwifo organoebi kanoniT maTTvis miniWebu-
li uflebamosilebebis ganxorcielebisas. konstituciaSi amgvari Ca-
naweri bolo aTwleulSi arsebuli separatistuli tendenciis gamo-
Zaxilia. amgvari tendenciis Tavidan acilebis mizniT saqarTvelos
konstituciam saqarTvelos prezidents mianiWa uflebamosileba, Se-
aCeros TviTmmarTvelobebis an teritoriuli erTeulebis sxva war-
momadgenlobiTi organos saqmianoba, an daiTxovos isini. amgvar uf-
lebamosilebas prezidenti mxolod im SemTxvevaSi gamoiyenebs, Tu am
organoTa moqmedebiT safrTxe Seeqmna qveynis suverenitets, terito-
riul mTlianobas, saxelmwifo xelisuflebis organoTa konstituci-
uri uflebamosilebebis ganxorcielebas.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi sajarosamarTleb-
rivi iuridiuli pirebia, Tumca maTze, gansxvavebiT sxva sajaro sa-
marTlis iuridiuli pirebisgan, saxelmwifos kontroli ar xorci-
eldeba. winaaRmdeg SemTxvevaSi, adgilobrivi TviTmmarTvelobebi
sakuTar avtonomiurobas dakargavdnen.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis Seqmnis wesi, ufle-
bamosileba da saxelmwifo organoebTan urTierToba ganisazRvreba
„adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb“ organu-
li kanoniT. aRsaniSnavia, rom saqarTvelos dedaqalaqSi adgilobri-
vi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis ganxorcielebis wesi da uf-
lebamosileba ganisazRvreba „saqarTvelos dedaqalaqis - Tbilisis
Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT. aWaris avtonomiur respublikaSi ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis uflebamosilebas saqarTvelos kanon-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
80
mdeblobasTan erTad adgilobrivi sakanonmdeblo aqtebic awesri-
gebs im pirobiT, rom avtonomiuri respublikis aqtebi ar unda ewina-
aRmdegebodes saqarTvelos kanonmdeblobas.
adgilobrivi TviTmmarTveloba xorcieldeba sofelSi, TemSi,
dabasa da qalaqSi. TemSi gaerTianebul soflebSi airCeva mxolod
Temis TviTmmarTvelobis organoebi. saqarTveloSi adgilobrivi
TviTmmarTveloba xorcieldeba ramdenime kanonismieri principis sa-
fuZvelze:
1. mosaxleobis ufleba, airCios adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis warmomadgenlobiTi organo da monawileoba miiRos adgi-
lobrivi TviTmmarTvelobis ganxorcielebaSi;
2. adgilobrivi TviTmmarTelobis organoebis damoukidebloba
kanoniT gansazRvruli adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxTa
gadawyvetaSi;
3. kanonmdeblobis dacva da adgilobrivi TviTmmarTvelobis
organoebis saqmianobis sajarooba;
4. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis damoukidebeli
pasuxismgebloba sakuTari funqciebis ganxorcielebaze;
5. saerTo-saxelmwifo da adgilobrivi interesebis erTianoba.
§§22.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbaa ddaa mmmmaarrTTvveelloobbaa
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi gansxvavdebian adgilob-
rivi mmarTvelobis organoebisgan, romlebic saxelmwifo xelisuf-
lebis organoebia. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebisgan
gansxvavebiT, adgilobrivi mmarTvelobis organoTa funqcia aris ad-
gilebze saxelmwifo xelisuflebis uflebamosilebaTa ganxorciele-
ba da, Sesabamisad, isini funqciuri, finansuri Tu organizaciuli
damoukideblobiT ar sargebloben. adgilobriv mmarTvelobas axor-
cieleben raionis adgilobrivi mmarTvelobis, agreTve im qalaqis,
romelic ar Sedis raionis SemadgenlobaSi TviTmmarTvelobis war-
momadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebi.
adgilobriv mmarTvelobas farTo uflebamosilebebi aqvs ganaT-
lebis, kulturis, janmrTelobis dacvis da socialuri uzrunvelyo-
fis, safinanso-ekonomikur, soflis meurneobisa da bunebrivi resur-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
81
sebis gamoyenebis sferoebSi. am funqciebis ganxorcielebisas adgi-
lobrivi mmarTvelobis organoebze kontrols axorcielebs Sesaba-
misi saxelmwifo organoebi.
§§33.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss oorrggaanniizzaacciiuullii,,
ffuunnqqcciiuurrii ddaa ffiinnaannssuurrii ddaammoouukkiiddeebblloobbaa
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi Tavis saqmianobas saxel-
mwifo organoebis Carevis gareSe axorcieleben. saxelmwifo organo-
ebs ara aqvT uflebamosileba, adgilobrivi TviTmmarTvelobis orga-
noebs sakuTari kompetenciebis ganxorcielebisas miscen savaldebu-
lo miTiTebebi.
adgilobrivi TviTmmarTvelobebi organizaciulad damoukideb-
lebia, rac imas niSnavs, rom isini damoukideblad iReben gadawyveti-
lebas adgilobrivi samsaxurebis Camoyalibebis, Sesabamisi struqtu-
ris Seqmnis, reorganizaciis, gaerTianebis, TanamSromelTa daniSvnis,
gaTavisuflebis, Sromis anazRaurebis gansazRvris, agreTve, xarje-
bis gawevis Taobaze. adgilobrivi TviTmmarTveloba Tavad iRebs ga-
dawyvetilebas adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoTa muSaobis
organizebisa da imis Taobaze, miniWebuli uflebamosilebis ganxor-
cielebisTvis saWiroa Tu ara damatebiTi struqturebis an saStato
erTeulebis Seqmna. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organizciuli
damoukideblobis magaliTia TviTmmarTvelobaTa ufleba gaerTiane-
baze. adgilobriv TviTmmarTvelobebs ufleba aqvT, urTierTSeTan-
xmebis da nebayoflobis safuZvelze gaerTiandnen TemSi da Seqmnan
TviTmmarTvelobis erTiani organo. aseTi gaerTianebis Sesaqmnelad
kanoni ar moiTxovs saxelmwifos romelime organosgan Tanxmobas. ad-
gilobriv TviTmmarTvelobebs aseve ufleba aqvT, xelSekrulebis sa-
fuZvelze Seqmnan erToblivi organoebi, Tu es xels Seuwyobs ufleba-
mosilebebis efeqturad ganxorcielebas.
adgilobriv TviTmmarTvelobebs aqvT funqciuri damoukideb-
lobac, rac imas gulisxmobs, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobebis-
Tvis miniWebuli uflebamosilebebis gansaxorcieleblad maT rome-
lime saxelmwifo organos nebarTva an Tanxmoba ar sWirdebaT. saxel-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
82
mwifo organoebs ar SeuZliaT adgilobrivi TviTmmarTvelobis or-
ganoebis mier eqskluziur an nebayoflobiT uflebamosilebebTan da-
kavSirebiT miRebuli gadawyvetilebebis Secvla an gauqmeba, anda ra-
ime gadawyvetilebis miRebis moTxovna. rac Seexeba delegirebul uf-
lebamosilebebs, am SemTxvevaSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis da-
moukidebloba garkveulwilad SezRudulia da es gasagebic aris, ra-
meTu sakiTxi saxelmwifo funqciebis ganxorcielebas Seexeba. adgi-
lobrivi TviTmmarTvelobis organoebis mier saxelmwifosgan dele-
girebuli uflebamosilebebis ganxorcielebisas adgilobriv orga-
nosa da Sesabamis samsaxurebs meTodur xelmZRvanelobasa da zedam-
xedvelobas uwevs Sesabamisi saxelmwifo organo. es zedamxedveloba
gulisxmobs adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos mier delegi-
rebul sakiTxebze miRebuli gadawyvetilebis SeCerebis an/da gauqme-
bis uflebas.
adgilobrivi TviTmmarTvelobebis damoukideblobis mniSvne-
lovani atributia finansuri damoukidebloba. yvela adgilobriv
TviTmmarTvelobas damoukidebeli biujeti aqvs, romelic warmoad-
gens fuladi saxsrebis mobilizaciis da gamoyenebis ZiriTad safinan-
so gegmas. adgilobrivi TviTmmarTvelobis biujeti gamijnulia sa-
xelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi mmarTvelo-
bis organoTa biujetebisgan. adgilobrivi biujetis Semosavlis wya-
roebia sakuTari Semosavlebi (municipaluri sakuTrebis gankargviT,
adgilobrivi Tu saerTo-saxelmwifo gadasaxadebidan miRebuli Se-
mosavlebi) da saxelmwifosagan miRebuli transferebi.
saxelmwifosgan miRebuli Semosavlebi gamoTanabrebiT da miz-
nobriv transferebad iyofa. gamoTanabrebiTi transferis mizania
saqarTvelos mTel teritoriaze erTgvarovani socialur-ekonomi-
kuri donis SenarCuneba da Tanxebis gadanawileba im TviTmmarTvelo-
bebisTvis, romelTa socialur-ekonomikuri potenciali saSualo sa-
xelmwifoebriv maCvenebelze dabalia. miznobrivi transferebi ki
adgilobriv TviTmmarTvelobas saxelmwifosgan delegirebuli uf-
lebamosilebebis Sesasruleblad gadaecema.
zogjer adgilobrivi TviTmmarTvelobis Semosavali imdenad
mcirea, rom SeuZlebeli xdeba TviTmmarTvelobis elementarul done-
ze funqcionirebac ki. amitom kanoni saxelmwifos avalebs garkveuli
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
83
resursebis gadacemas TviTmmarTvelobisTvis. saxelmwifo valdebu-
lia, uzrunvelyos adgilobrivi TviTmmarTvelobis biujetis minima-
luri done, risTvisac mas garkveul Semosavlis wyaroebs miamagrebs.
yvela Semosavals, garda miznobrivi transferebisa, adgilob-
rivi TviTmmarTveloba sakuTari SexedulebiT iyenebs. erTaderTi
moTxovna, rac am SemTxvevaSi arsebobs, aris is, rom yvelanairi xarji
unda aisaxos adgilobriv biujetSi. adgilobriv TviTmmarTvelobas
ufleba aqvs, biujetSi gaiTvaliswinos sarezervo fondis Seqmna,
rac ar unda aWarbebdes saerTo xarjebis 2%-s.
miuxedavad imisa, rom kanoni TviTmmarTvelobis damoukideblo-
bis mniSvnelovan garantiebs awesebs, saqarTveloSi TviTmmarTvelo-
bebi erTob Sors arian realuri damoukideblobisgan. amis mizezi
mravalia. upirveles yovlisa, seriozul problemas qmnis uflebamo-
silebebis gamijvna saxelmwifo organoebsa da TviTmmarTvelobebs
Soris. miuxedavad sakanonmdeblo debulebebis arsebobisa, praqtika-
Si fuqciebi sakmaod aRreulia. dasrulebuli ar aris saxelmwifo
organoebsa da TviTmmarTvelobebs Soris qonebis gamijvnis sakiT-
xic. adgilobrivi biujetebis did nawils saxelmwifo transferebi
Seadgens. es ki imas niSnavs, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobebi fi-
nansurad, faqtobrivad, saxelmwifoze arian damokidebulni. finan-
suri da organizaciuli resursebis simwire saSualebas ar aZlevs
TviTmmarTvelobebs Tavad gadawyviton maT winaSe mdgomi amocanebi
da xSir SemTxvevaSi dasaxmareblad mimarTaven adgilobriv mmarTve-
lobebs. jer kidev ar dawyebula TviTmmarTvelobebis gamsxvilebis
(dRes pirvel doneze 966 TviTmmarTveli erTeuli funqcionirebs)
procesi, ramac Sedegad uunaro da araefeqturi TviTmmarTvelobebi
mogvca. did TviTmmarTvel erTeulebSi, romlebsac efeqturi TviT-
mmarTvelobis gansaxorcieleblad metnaklebad samyofi resursebi
aqvT, saxelmwifo iseTi masStabebiT ereva, rom maTi realuri damo-
ukidebloba qreba. mag. q. TbilisSi TviTmmarTvelobis aRmasrulebe-
li organos formirebaSi centraluri xelisufleba ufro metad
iRebs monawileobas, vidre qalaqis sakrebulo.
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
84
§§44.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss uufflleebbaammoossiilleebbeebbii
adgilobrivi TviTmmarTvelobebis amocanaa, gadawyviton adgi-
lobrivi mniSvnelobis problemebi. konkretulad Tu ra funqciebi
aqvs adgilobriv organoebs, es damokidebulia kanonmdeblobiT gan-
sazRvrul sistemaze. zogierT qveyanaSi adgilobriv TviTmmarTve-
lobas mxolod kanonmdeblobiT zustad gansazRvruli funqciebis
Sesruleba SeuZlia. aseTi uflebamosilebebi amomwuravad aris miTi-
Tebuli centraluri xelisuflebis normatiul aqtebSi da am ufle-
bamosilebebis miRma adgilobrivi TviTmmarTveloba Tavisi inicia-
tiviT damatebiT funqciebs ver ganaxorcielebs. aseT sistemas pozi-
tiuri regulirebis principi ewodeba.
ufro liberaluria sistema, romlis mixedviTac adgilobriv
TviTmmarTvelobebs SeuZliaT yvela im adgilobrivi sakiTxis gadaw-
yveta, romelic centraluri an regionuli xelisuflebis kompeten-
cias ar ganekuTvneba. aseT midgomas negatiuri regulirebis princi-
pi ewodeba.
saqarTveloSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis uflebamosile-
bebi sam ZiriTad jgufad iyofa:
11.. eeqqsskklluuzziiuurriiaa iseTi uflebamosileba, romelic adgilobriv
TviTmmarTvelobas kanonmdeblobiT aqvs miniWebuli da romelsac ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi kanonmdeblobiT dadgeni-
li wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismgeblobiT axorcie-
leben. aseT uflebamosilebas saxelmwifo organoebi ver ganaxorcie-
leben, rameTu igi eqskluziurad adgilobriv TviTmmarTvelobas
aqvs gadacemuli. eqskluziur uflebamosilebebs ganekuTvneba:
a. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis debulebis miRe-
ba, masSi cvlilebebis Setana da kontroli mis Sesrulebaze;
b. saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT adgilobrivi
TviTmmarTvelobis qonebis floba, sargebloba da gankargva;
miwaTsargeblobis sakiTxebis gadawyveta;
g. adgilobrivi biujetis formireba, damtkiceba, Sesruleba
da kontroli; saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, ad-
gilobrivi gadasaxadebisa da mosakreblebis SemoReba da ga-
uqmeba;
d. daqvemdebarebuli teritoriis kompleqsuri socialur-eko-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
85
nomikuri ganviTarebis programebis SemuSaveba, damtkiceba
da Sesruleba;
e. adgilobrivi samsaxurebisa da Sesabamisi sawarmoebis Seqmna
da likvidacia;
v. komunaluri meurneoba; eleqtroenergiiT, gaziT, wyliT moma-
ragebisa da samelioracio sistemebis organizeba, Senaxva da
ganviTareba.
z. daqvemdebarebuli teritoriis keTilmowyoba da gamwvaneba,
adgilobrivi tyis fondi;
T. sasaflaoebis movla-patronoba, saritualo momsaxurebis
organizeba da a.S.
22.. ddeelleeggiirreebbuull uflebamosilebebad CaiTvleba saxelmwifo or-
ganoebis kompetenciaSi Semavali is uflebamosilebebi, romlebic ka-
nonis an xelSekrulebis safuZvelze gadacemuli aqvs adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebs. xSir SemTxvevaSi saxelmwifo SeiZleba
mivides im daskvnamde, rom centraluri xelisuflebisTvis mikuTvne-
bul calkeul funqcias adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi
naklebi danaxarjebiT an ufro efeqturad ganaxorcieleben. swored
am mosazrebebis gaTvaliswinebiT, saxelmwifo Tavis funqciebs - kano-
niT an adgilobriv mmarTvelobisa da adgilobriv TviTmmarTvelobis
organoebs Soris gaformebuli xelSekrulebiT - adgilobriv TviT-
mmarTvelobas gadascems. Tu uflebamosilebis delegirebas kanoni ar
iTvaliswinebs, maSin ama Tu im uflebamosilebis adgilobrivi TviT-
mmarTvelobisTvis gadacemisas aucilebelia adgilobrivi TviTmmar-
Tvelobis Tanxmoba. swored amitomac, aseT SemTxvevaSi adgilobriv
mmarTvelobasa da adgilobriv TviTmmarTvelobas Soris xelSekrule-
ba unda gaformdes. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos ufleba
aqvs, uari ganacxados xelSekrulebis gaformebasa da saxelmwifosgan
funqciebis delegirebaze. amave dros, eqskluziuri uflebamosilebis
ganxorcielebisgan gansxvavebiT, saxelmwifos mier gadacemuli fun-
qciebis ganxorcieleba saxelmwifo kontrols eqvemdebareba.
adgilobriv TviTmmarTvelobebs kanoniT delegirebuli aqvT
Semdegi saxelmwifo funqciebis ganxorcieleba:
- samoqalaqo aqtebis registracia;
- garemosdacviT, veterinarul da sanitarul RonisZiebaTa gan-
xorcieleba;
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
86
- moqalaqeTa samxedro samsaxurSi gawvevis sakiTxebSi adgilob-
rivi TviTmmarTvelobis organosTvis xelSewyoba da a.S.
kanoni miuTiTebs – da es metad mniSvnelovania - rom adgilob-
rivi TviTmmarTvelobis organoebisTvis saxelmwifo xelisuflebis
organos mier Tavis gamgeblobaSi arsebuli calkeuli funqciebis ga-
dacema daiSveba mxolod Sesabamisi materialuri da finansuri re-
sursebis gadacemasTan erTad. „adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da
mmarTvelobis Sesaxeb“ organuli kanoni adgens, rom saxelmwifo xe-
lisuflebis organoebis mier iseTi gadawyvetilebis miReba, rome-
lic zrdis adgilobrivi TviTmmarTvelobis xarjebs an amcirebs mis
Semosavals, kompensirebuli unda iyos am gadawyvetilebis mimRebi
organos mier.
33.. nneebbaayyoofflloobbiiTT uflebamosilebad CaiTvleba adgilobrivi
TviTmmarTvelobis uflebamosileba, sakuTari iniciativiT miiRos
gadawyvetileba yvela im sakiTxze, romelic, kanonis Tanaxmad, amoRe-
buli ar aris misi uflebamosilebidan, an ar miekuTvneba saxelmwifo
organoebis uflebamosilebas. es, praqtikulad, niSnavs, rom qarTu-
li kanonmdebloba aRiarebs negatiuri regulirebis princips. adgi-
lobriv TviTmmarTvelobas kanonmdebloba uflebas aniWebs, ganaxor-
cielos nebismieri uflebamosileba, romelic saxelmwifo organoTa
kompetencias ar ganekuTvneba.
§§55.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss ddaa aaddggiilloobbrriivvii mmmmaarrTTvveelloobbiiss
ssttrruuqqttuurraa:: wwaarrmmoommaaddggeennlloobbiiTTii ddaa aaRRmmaassrruulleebbeellii oorrggaannooeebbii
arCeviT-warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebis aucile-
beli Tanaarsebobis princips Tavisi konstituciursamarTlebrivi
safuZvlebi aqvs; TviTmmarTvelobis ufleba, anu adgilobrivi mosax-
leobis ufleba, airCios da arCeul iqnes adgilobrivi TviTmmarTve-
lobis organoebSi, da komunaluri TviTmmarTvelobis organoebis
damoukidebeli pasuxismgebloba sakuTari funqciebis ganxorciele-
baze aris demokratiulad struqturirebuli da demokratiulad
legitimirebuli municipaluri erTeulis ZiriTadi sayrdeni.
lokaluri mniSvnelobis mqone ZiriTadi gadawyvetilebebis mi-
Reba da TviTmmarTvelobis organoTa saqmianobis ZiriTadi kursis
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
87
gansazRvra saWiroebs, demokratiulobis TvalsazrisiT, kolegia-
lur ganxilvas da gadawyvetas. sxva danarCeni sakiTxebis gadawyveta
SesaZlebelia biurokratiul-efeqturad administraciuli warmoe-
bis procesSi ierarqiuli administraciuli struqturebis meSveo-
biT, raTa demokratiulad legitimirebulma kolegialurma organom
SeZlos Tavisi ZiriTadi amocanebis efeqturi gadawyveta.
am principebis gaTvaliswinebiT, adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod mmarTvelobis ori Stos –
kolegiuri da monokratiuli organoebis saSualebiT.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis ganxorcieleba gulisxmobs ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi da aRmasrulebe-
li organoebis koordinirebul saqmianobas. TviTmmarTvelobis es
ori organo erTi xis ori Stoa, anu, sxvagvarad - municipaluri sabWo
da aRmasrulebeli organo erT navSi sxedan da, miuxedavad gansxvave-
buli rolebisa, saqmianobis gansxvavebuli saSualebebisa da formebi-
sa, erT mizans emsaxurebian. adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sebmu-
loba (sadaveebi) ise unda iyos konstruirebuli, rom cxenebi – munici-
paluri sabWo da aRmasrulebeli organo – mxolod erTi mimarTule-
biT eweodnen, saxeldobr, adgilobrivi mosaxleobis keTildReobis-
Tvis iRvwodnen. e.i., yvela SemTxvevaSi saWiroa orive organos ndobiT
aRsavse TanamSromloba da ara iseTi urTierTsawinaaRmdego moqmede-
ba, romelic municipaluri sabWoebis parlamentisa da aRmasrulebeli
organoebis mTavrobis rolSi gamoyvanis mcdelobiT gamoixateba.
moqmedi kanonmdeblobiT, saqarTveloSi adgilobrivi TviTmmar-
Tvelobis organoebia sakrebuloebi. sakrebulos arCevnebi oTx we-
liwadSi erTxel unda gaimarTos. sakrebulos wevrTa raodenoba xu-
Tidan (Tu Sesabamis TviTmmarTvelobis teritoriaze amomrCevelTa
raodenoba 5 000-s ar aRemateba) ormocdacxramde (q. TbilisSi) merye-
obs. sakrebulo 7 wevrisgan Sedgeba, Tu Sesabamis TviTmmarTvelobis
teritoriaze amomrCevelTa raodenoba 10 000-s ar aRemateba. sakre-
bulo 9 wevrisgan Sedgeba, Tu Sesabamis TviTmmarTvelobis terito-
riaze amomrCevelTa raodenoba 10 000-s aRemateba. rusTavSi, quTais-
Si, baTumSi, soxumSi, cxinvalSi da foTSi sakrebuloebi 15-15 wev-
risgan Sedgeba.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos -
sakrebulos arCevnebi qalaqSi, sofelSi, TemSi, dabaSi, da im qalaq-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
88
Si, romelic raionis SemadgenlobaSi ar Sedis, tardeba: mravalman-
datiani saarCevno olqis mixedviT, maJoritaruli saarCevno siste-
mis safuZvelze, xolo TbilisSi proporciuli saarCevno sistemis sa-
fuZvelze.
sakrebulo kolegiuri organoa. igi gadawyvetilebebs sakrebu-
los sxdomebze iRebs. sakrebulos sxdomebs iwvevs, xsnis, Tavmjdoma-
reobs, warmarTavs da daxurulad acxadebs sakrebulos Tavmjdoma-
re. sakrebulos Tavmjdomaris aryofnis SemTxvevaSi mis uflebamosi-
lebas sakrebulos mdivani axorcielebs. sakrebuloSi muSaobis ukeT
organizebis mizniT iqmneba mudmivi da droebiTi komisiebi. sakrebu-
lom aucileblad unda Seqmnas sarevizio komisia, romlis funqciaa
TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organoebis mier safinanso re-
sursebis mobilizebasa da xarjvaze kontrolis ganxorcieleba.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos -
sakrebulos zogad kompetencias ganekuTvneba adgilobrivi biujetis
miReba da masSi cvlilebebis Setana; biujetis Sesrulebis angariSis
damtkiceba; adgilobrivi gadasaxadebisa da mosakreblebis SemoReba
da gauqmeba, maTze SeRavaTebis daweseba; socialur-ekonomikuri gan-
viTarebis perspeqtiuli gegmebis damtkiceba da kontroli maT Sesru-
lebaze; sakrebulos aRmasrulebeli organoebis saqmianobaze kontro-
lis ganxorcieleba; adgilobrivi TviTmmarTvelobis qonebis flobis,
sargeblobisa da gankargvis wesebis dadgena; adgilobrivi samsaxure-
bisa da sawarmoebis Seqmna, reorganizacia da likvidacia; TviTmmar-
Tveli erTeulis saxeliT dadebuli xelSekrulebebisa da SeTanxmebe-
bis damtkiceba; mosaxleobis samedicino daxmarebis, socialuri dac-
visa da dasaqmebis municipaluri programebis damtkiceba da a.S.
adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrulebel organoTa gam-
geoba (mTavroba). TviTmmarTvelobaSi, sadac amomrCevelTa raode-
noba 5000-ze naklebia, sakrebulos Tavmjdomare erTdroulad gamge-
belic aris da xelmZRvanelobs TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli
organoebis saqmianobas.
soflis, Temis, dabis da qalaqis sakrebulos aRmasrulebeli
organoa gamgeoba, romelSic araumetes 7 wevria. im sofelsa da Tem-
Si, romelTa mosaxleoba 3000 kacs ar aRemateba, gamgeoba ar iqmneba
da mis funqciebs mTlianad gamgebeli iTavsebs. soflis, Temis, dabis
da qalaqis gamgeobas xelmZRvanelobs soflis, Temis, dabis da qala-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
89
qis gamgebeli. Tu qalaqSi registrirebul amomrCevelTa raodenoba
5000 kacs aRemateba, maSin qalaqis gamgebels mosaxleoba irCevs maJo-
ritaruli saarCevno sistemis safuZvelze pirdapiri, sayovelTao,
Tanaswori da faruli kenWisyriT.
Tu qalaqi raionis SemadgenlobaSi ar Sedis, mis aRmasrulebel
organos - mTavrobas xelmZRvanelobs meri, romelic qalaqis umaRle-
si Tanamdebobis piria. mers irCevs mosaxleoba maJoritaruli saar-
Cevno sistemis safuZvelze pirdapiri, sayovelTao, Tanaswori da fa-
ruli kenWisyriT. gamonaklisebia q. foTi da q. Tbilisi, romelTa me-
rebsac Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs sa-
qarTvelos prezidenti. amasTan, q. foTis meri iniSneba q. foTis sak-
rebulos Semadgenlobidan.
adgilobrivi TviTmmarTvelobebis aRmasrulebeli organoebis
zogad kompetencias ganekuTvneba sakrebulos gadawyvetilebebis aR-
sruleba; biujetis proeqtis SemuSaveba; adgilobrivi gadasaxadebi-
sa da mosakreblebis Taobaze winadadebebis wardgena; adgilobriv
organoebs daqvemdebarebuli qonebiT sargebloba da misi gankargva;
komunaluri infrastruqturis obieqtebis movla-patronoba da gan-
viTareba, dasaxlebis Sida gzebis SekeTebis, rekonstruqciisa da mSe-
neblobis organizeba da a.S.
sakrebuloebi axorcieleben zedamxedvelobas aRmasrulebeli
organoebis saqmianobaze. aseTi zedamxedvelobis farglebSi sakre-
bulos ufleba aqvs, undobloba gamoucxados gamgebels, gamgeobas
(mTavrobas) da gamgeobis (mTavrobis) calkeul wevrs. undoblobis
gamocxadebis sakiTxis dasmis safuZvelia iseTi qmedebebis Cadena,
rogoric aris saqarTvelos konstituciis darRveva, saxelmwifo Ra-
latis, an sisxlis samarTlis sxva danaSaulis, an garkveuli saxis
disciplinuri gadacdomis Cadena. gamgeobisTvis (mTavrobisTvis) un-
doblobis gamocxadeba im SemTxvevaSic SesaZlebelia, Tu igi kanoniT
dadgenil uflebamosilebas ar axorcielebs. undoblobis gamocxa-
debis Taobaze gadawyvetileba miRebulad CaiTvleba, Tu mas sakrebu-
los wevrTa siiTi Semadgenlobis umravlesobam dauWira mxari. q.
Tbilisis premierisTvis undoblobis gamocxadebisTvis aucilebe-
lia siiTi Semadgenlobis 2/3-is mxardaWera.
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
90
§§66.. ppiirrddaappiirrii ssaaxxeellmmwwiiffoo mmmmaarrTTvveelloobbaa
Tu adgilobrivi TviTmmarTvelobis saqmianoba safrTxes uqmnis qvey-
nis suverenitets, anda TviTmmarTvelobis organoebi ver asruleben
maTze dakisrebul movaleobas, rac Tavad TviTmmarTvelobis funqci-
onirebas uqmnis safrTxes, saqarTvelos prezidents ufleba aqvs, mi-
iRos gadawyvetileba sakrebulos saqmianobis SeCerebis, an sakrebu-
los daTxovnis Taobaze.
SeiZleba sakrebulos uflebamosileba vadamde Seuwydes, Tu man
or TveSi ver airCia aRmasrulebeli organos xelmZRvaneli, wevrTa
raodenoba Semcirda naxevarze metiT, an Tu sakrebulom sabiujeto
wlis dawyebidan or TveSi ver daamtkica adgilobrivi biujeti. ase-
Ti debulebebis arseboba kanonSi iman ganapiroba, rom Tavidan avi-
ciloT adgilobrivi TviTmmarTvelobis muSaobis paralizeba. sakre-
bulos uflebamosilebis vadamde Sewyvetis Taobaze gadawyvetile-
bas prezidenti iRebs saqarTvelos prezidentis saxelmwifo rwmune-
bulis winadadebis safuZvelze. aseTi gadawyvetilebis misaRebad au-
cilebelia saqarTvelos parlamentis Tanxmoba.
imisaTvis, rom saxelisuflebo vakuumi ar Seiqmnas, adgilobri-
vi TviTmmarTvelobis nacvlad adgilobrivi TviTmmarTvelobis te-
ritoriaze unda ganxorcieldes pirdapiri saxelmwifo mmarTvelo-
ba, romelsac saqarTvelos prezidentis mier daniSnuli gamgebeli
ganaxorcielebs.
§§77.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa aaddggiilloobbrriivv ddoonneezzee
11.. mmookkllee iissttoorriiuullii mmiimmooxxiillvvaa.. 1918 wlis 26 maiss saqarTvelos
erovnulma sabWom qveynis sruli damoukidebloba gamoacxada. aqedan
daiwyo misi mowyobis axali procesi. saqarTvelo maSin demokrati-
uli respublika iyo. respublikis mmarTvelobas axorcielebda sa-
qarTvelos erovnuli sabWo. adgilobriv donezec iqmneboda arCeu-
li organoebi, romelTac erobebi (adgilobrivi sabWoebi) ewodebo-
daT. maT hqondaT rogorc saxelmwifo, ise adgilobrivi mniSvnelo-
bis uflebamosilebebi. Znelia iTqvas, ras axorcielebdnen isini - ad-
gilobriv mmarTvelobas Tu TviTmmarTvelobas.
am droisTvis mTavrobas ufleba hqonda, SeeCerebina adgilobri-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
91
vi aqtebi, xolo maTi gauqmeba sasamarTlos kompetenciaSi Sedioda.
Sinagan saqmeTa ministrs ufleba hqonda, Careuliyo qalaqisa da
raionis mmarTvelobiT saqmianobaSi. is uflebamosili iyo, zedamxed-
veloba ganexorcielebina adgilobriv organoebze, raTa gadamowme-
buliyo maTi saqmianobis marTlzomiereba.
administraciuli warmoebis ena iyo qarTuli, gamonakliss war-
moadgenda is regionebi, sadac mosaxleobis naxevarze meti erovnul
umciresobebs ekuTvnoda. amgvar regionebSi dasaSvebi iyo saqmis
warmoeba, agreTve, araqarTulad (saxelmwifo enasTan erTad).
maSindel TviTmmarTvelobas saqarTveloSi adgilobrivi avto-
nomia ar hqonia.
mas Semdeg, rac saqarTvelo sabWoTa kavSiris nawili gaxda, ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobebis adgili jer revkomebma, xolo Sem-
dgom sabWoebma daikaves. sabWoebi ierarqiuli daqvemdebarebiT mkac-
ri centralizmis principis safuZvelze iqmneboda - qvemdgomi sabWo
angariSvaldebuli iyo zemdgomi sabWos winaSe. rac Seexeba adminis-
traciulsamarTlebriv aqtebs adgilobriv doneze, saqarTvelos ssr
konstituciis 143-e muxlis mixedviT: ,,saxalxo deputatTa adgilob-
riv sabWoebs, xelmZRvaneloben ra qvemdgomi sabWoebis saqmianobas,
ufleba aqvT gaauqmon qvemdgomi sabWoebis aqtebi“. aseTi formuli-
reba pirdapir konstituciaSi SeuZlebels xdida adgilobrivi orga-
noebis damoukideblobas gadawyvetilebis miRebis procesSi. es adas-
turebs, rom nebis Camoyalibeba sabWoTa saqarTvelos pirobebSi xde-
boda zemodan qvemoT.
22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss ddoonneezzee.. saqar-
TveloSi adgilobrivi TviTmmarTveloba damoukidebeli samarTleb-
rivi poziciiT aris aRWurvili, rac imaSi gamoixateba, rom is damo-
ukidebelia misdami daqvemdebarebuli sakiTxebis gadawyvetisas.
amiT iqmneba saSualeba, swrafad da kompetenturad gadawydes adgi-
lobrivi mniSvnelobis sakiTxebi. maT mosagvareblad adgilobrivi
TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebs evalebaT sxvadasxva
saqmianoba, maT Soris, samarTlebrivi aqtebis miReba, romlebic sxva
kanonebTan erTad adgilobrivi TviTmmarTvelobis ganxorcielebis
samarTlebriv safuZvels qmnian.
normatiuli aqtebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-6 muxlis I
abzacis Tanaxmad: ,,... adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoTa mu-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
92
Saobis wesi da struqtura ganisazRvreba organoTa mier sakanon-
mdeblo aqtis safuZvelze gamocemuli normatiuli aqtiT...“
normatiuli aqtebi sayovelTaod aRiarebuli da savaldebulo
qcevis wesebia. rogorc ukve aRvniSneT, adgilobrivi organoebi
wyveten adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebs da am gadawyvetilebe-
bis gauqmeba SesaZlebelia mxolod sasamarTlo wesiT da, esec mxo-
lod im SemTxvevebSi, Tu isini kanonsawinaaRmdegoa.
33.. aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbii aaddggiilloobbrriivv ddoonneezzee..
samarTlebrivi aqtebi or nawilad iyofa: normatiuli aqtebi da in-
dividualuri samarTlebrivi aqtebi.
cnebebis aseT gamijvnas akeTebs kanoni normatiuli aqtebis Sesa-
xeb, xolo saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi samar-
Tlebriv aqtebs uwodebs administraciulsamarTlebriv aqtebs. Sesa-
bamisad, normatiul aqts uwodebs normatiul administraciulsa-
marTlebriv aqts, xolo individualursamarTlebriv aqts ki
individualur administraciul-samarTlebriv aqts.
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis
mier gamocemuli samarTlebrivi aqtebia:
- warmomadgenlobiTi organos normatiuli aqti _ sakrebulos
gadawyvetileba;
- warmomadgenlobiTi organos individualuri samarTlebrivi
aqti _ sakrebulos dadgenileba;
- aRmasrulebeli organos normatiuli aqti - gamgeobis gadaw-
yvetileba;
- aRmasrulebeli organos xelmZRvanelis normatiuli aqti - gam-
geblis (meris) brZaneba;
- aRmasrulebeli organos individualuri samarTlebrivi aqti -
gamgeobis dadgenileba;
- aRmasrulebeli organos xelmZRvanelis individualuri samar-
Tlebrivi aqti - gamgeblis (meris) gankarguleba.
aa.. nnoorrmmaattiiuullii aaqqtteebbii.. samarTlebrivi aqtebi gadawyvetilebis
formiT gamoicema iseT sakiTxebze, romlebic sayovelTao qcevis we-
sebs adgens da mravaljeradi gamoyenebisaa. aseTi gadawyvetilebe-
bia, magaliTad:
- sakrebulos debulebis damtkiceba, masSi cvlilebebisa da da-
matebebis Setana;
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
93
- adgilobrivi biujetis proeqtis damtkiceba, masSi cvlilebe-
bis Setana;
- adgilobrivi gadasaxadebisa da mosakreblebis SemoReba da ga-
uqmeba;
- adgilobrivi samsaxuris mier gaweuli komunaluri da sxva sa-
xis momsaxurebis gadasaxdelis tarifebis dadgena da a.S.
zemoT CamoTvlilia sakrebulos mier miRebuli gadawyvetile-
bebi, romlebic Tavisi SinaarsiT normatiul aqtebs ganekuTvnebian.
aRmasrulebeli organos (gamgeobis, meriis) normatiuli aqtia,
magaliTad: gamgeobis gadawyvetileba sanitaruli RonisZiebebis we-
sebis dadgenis Sesaxeb.
aRmasrulebeli organos xelmZRvanelis mier gamocemuli nor-
matiuli aqti: aseTi SemTxvevebi Zalian iSviaTia, ZiriTadad gamgeb-
lebi individualursamarTlebriv aqtebs gamoscemen, xolo im TviT-
mmarTvel erTeulebSi, sadac gamgeoba ar iqmneba (anu iq, sadac mosax-
leobis raodenoba 3000-ss ar aRemateba) da mis funqcias uSualod
gamgebeli axorcielebs, gamgeblis mier gamocemuli normatiuli aq-
ti praqtikaSi ar arsebobs; aseTi normatiuli xasiaTis aqti rees-
trSi registrirebuli ar aris.
bb.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbii.. sak-
rebulos mier samarTlebrivi aqti dadgenilebis formiT gamoicema
iseT sakiTxebze, romlebic erTjeradi xasiaTisaa da mimarTulia
konkretuli pirisa da pirTa jgufis mimarT. aseTi saxis aqtebs indi-
vidualuri samarTlebrivi aqtebi ewodeba. aseTi sakiTxebia:
- sakrebulos Tavmjdomaris, mdivnis, komisiaTa Tavmjdomaris
arCeva da gadarCeva;
- biujetis Sesrulebis angariSis damtkiceba;
- adgilobrivi samsaxurebisa da Sesabamisi sawarmoebis Seqmna da
likvidacia da a.S.
gamgeobis (meriis) individualuri administraciul-samarTleb-
rivi aqtebia, magaliTad: dadgenileba romelime saqalaqo samsaxuris
xelmZRvanelis daniSvnis an ganTavisuflebis Sesaxeb; gamgeblis an me-
ris gankarguleba raime kulturuli RonisZiebis uzrunvelyofis Se-
saxeb (mag. koncertis Catareba da sxva).
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
94
§§88.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbiiss SSeemmooqqmmeeddeebbiiTTii pprroocceessii
11.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbiiss mmoommzzaaddeebbaa.. yvelaze mniSvnelovani nor-
matiuli aqtia sakrebulos debuleba, sadac dawvrilebiT aris moce-
muli sakrebulos muSaobis organizacia da struqtura. debulebas
sakrebulos dasamtkiceblad warudgens sakrebulos Tavmjdomare.
rac Seexeba adgilobrivi mmarTvelobis erTeulebis (raionebis) aR-
masrulebeli organoebis (gamgeobebis, meriebis) debulebebs, maT sa-
qarTvelos prezidenti amtkicebs. prezidenti amtkicebs, agreTve, q.
Tbilisis meriis debulebas.
normatiuli aqtebis Sesaxeb kanonis 33-e muxlis meore abzacis
mixedviT ,,normatiuli aqtis wardgenis uflebis mqone subieqtsa da
normatiuli aqtis miRebis (gamocemis) uflebamosilebis mqone orga-
nos (mis struqturul erTeuls) ufleba aqvT daukveTon normatiuli
aqtis proeqti saxelmwifo da arasamTavrobo organizaciasa da dawe-
sebulebas (maT Soris ucxoeTis dawesebulebas), calkeul specialis-
tsa da specialistTa jgufs (maT Soris ucxoelebs)“. es muxli saSua-
lebas aZlevs Sesabamis organoebsa Tu Tanamdebobis pirebs, daukve-
Ton normatiuli aqtis proeqtis SemuSaveba gareSe pirebs im SemTxve-
vaSi, roca isini Sesabamis sferoSi TviTon ar arian sakmarisad kom-
petenturni. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom am muxlis gamoyeneba
praqtikaSi naklebad xerxdeba. es, erTi mxriv, SeiZleba gamowveuli
iyos finansuri saxsrebis naklebobiTac (damkveTma Sesabamis davale-
baSi saTanado Tanxa unda gadaixados).
22.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbiiss ZZaallaaSSii SSeessvvllaa.. kenWisyris Sedegebis
mixedviT, Tu normatiuli aqti miRebuli iqneba, maSin mas aformebs
aparati. gadawyvetilebis miRebidan aTi dRis vadaSi aparati valde-
bulia, miawodos Sesabamisi normatiuli aqti iusticiis saminis-
tros regionul samsaxurebs saregistraciod (Tbilisis normatiuli
aqtebi saregistraciod pirdapir egzavneba iusticiis saministros).
isini, Tavis mxriv, valdebulni arian, miRebidan erTi kviris vadaSi
Caataron samarTlebrivi eqspertiza da registraciaSi gaataron
normatiuli aqti. aqtis registraciaSi gatareba ar aris damokide-
buli eqspertizis Sedegebze - adgilobrivi TviTmmarTvelobis nor-
matiuli aqti ZalaSi Sedis reestrSi Setanidan me-10 dRes gamoqvey-
nebisTanave. iusticiis saministros regionul samsaxurebSi (saqar-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
95
Tvelos iusticiis saministros adgilobrivi mmarTvelobisa da
TviTmmarTvelobis organoebTan muSaobis regionuli samsaxurebi)
normatiuli aqti SeaqvT normatiuli aqtebis saxelmwifo reestrSi
da aniWeben saxelmwifo saregistracio kods. iusticiis saministros
am samsaxurebSi wardgenas da registracias saWiroebs ara yvela sa-
marTlebrivi aqti, aramed mxolod normatiuli aqtebi, xolo indivi-
dualuri samarTlebrivi aqtebi (administraciuli aqtebi) ZalaSi
Sedian uflebamosili piris xelmowerisTanave.
normatiuli aqtebi savaldebuloa Sesasruleblad daqvemdeba-
rebul teritoriaze myofi yvela sawarmos, dawesebulebisa da orga-
nizaciisTvis, miuxedavad maTi organizaciulsamarTlebrivi formi-
sa, agreTve, Tanamdebobis pirebisa da moqalaqeebisTvis.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebi savalde-
buloa Sesasruleblad mxolod am aqtiT gansazRvruli fizikuri da
iuridiuli pirebisTvis, anu ar moqmedebs sayovelTaod da erTjeradi
gamoyenebisaa.
33.. ssaaxxeellmmwwiiffoo eennaa aaddmmiinniissttrraacciiuull wwaarrmmooeebbaaSSii.. normatiuli aq-
ti miiReba (gamoicema) da qveyndeba saqarTvelos saxelmwifo enaze,
afxazeTSi - afxazuradac. saqarTvelos konstituciis merve muxlis
mixedviT „saqarTvelos saxelmwifo ena aris qarTuli, xolo afxazeT-
Si agreTve afxazuri“.normatiuli aqti SeiZleba gamoqveyndes arasa-
xelmwifo enazec, magram aseT teqsts ara aqvs oficialuri Zala (mux-
li 40. „kanoni normatiuli aqtebis Sesaxeb“). zogadi administraciu-
li kodeqsic me-14 muxlSi miuTiTebs, rom administraciuli warmoe-
bis ena qarTulia, xolo afxazeTSi, agreTve, afxazuri. aseTi Canawe-
ri kanonSi didi SeRavaTia erovnuli umciresobebisTvis.am muxlis
gamoyenebiT nawilobriv Tavidan iqneba acilebuli informaciuli
vakuumi da araqarTuli mosaxleoba adgilobrivi mniSvnelobis mqo-
ne ZiriTad gadawyvetilebebs gaecnoba.
normatiuli aqti moqmedebs uvadod, Tu kanonmdeblobiT, an
TviT am aqtiT sxva ram ar aris dadgenili. im SemTxvevaSi, roca nor-
matiuli aqti gansazRvruli vadiT aris miRebuli, SesaZlebelia am
vadis gagrZelebac. normatiul aqts ukuZala ara aqvs (garda im Sem-
Txvevisa, roca es pirdapir aris dadgenili am normatiuli aqtiT),
xolo im normatiuli aqtebis ukuZala, romlebic pasuxismgeblobas
amZimeben, gamoricxulia.
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
96
§§99.. aaddggiilloobbrriivvii oorrggaannooeebbiissaa ddaa TTaannaammddeebboobbiiss ppiirreebbiiss
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbiiss SSeeCCeerreebbaa ddaa ggaauuqqmmeebbaa
dRevandeli kanonmdeblobis Sesabamisad, sakrebulos gadawyvetile-
bebis gauqmeba SeuZlia mxolod sasamarTlos an TviTon sakrebulos.
sasamarTlo auqmebs im SemTxvevaSi, Tu Sesabamisi aqti kanonsawinaaR-
mdegoa. dauSvebelia sakrebulos gadawyvetilebebis gauqmeba mizan-
Seuwonlobis safuZvelze.
xolo, rac Seexeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrule-
beli organos an Tanamdebobis pirebis samarTlebrivi aqtebis SeCe-
reba-gauqmebis sakiTxs:
gamgeobis (TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organos) gadaw-
yvetilebis SeCerebisa da gauqmebis uflebamosileba aqvT sasamar-
Tlosa da Sesabamis sakrebulos, xolo TviTmmarTveli erTeulis gam-
geblis gadawyvetileba SeiZleba SeaCeros erTi TviT (muxli 42. or-
ganuli kanoni ,,adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis
Sesaxeb“), agreTve, Sesabamisi raionis gamgebelma.
adgilobrivi mmarTvelobis (raionis) da im qalaqis, romelic ar
Sedis raionis SemadgenlobaSi, gamgeobis (meriis) da maTi xelmZRva-
nelebis gadawyvetilebebs auqmebs sasamarTlo da (garkveul kanoniT
gansazRvrul SemTxvevebSi) saqarTvelos prezidenti, xolo afxaze-
Tisa da aWaris avtonomiur respublikebSi – agreTve, avtonomiuri
respublikebis umaRlesi warmomadgenlobiTi organo. maTi (raionis
da qalaqis, romelic ar Sedis raionis SemadgenlobaSi) gamgeobebisa
da maTi xelmZRvanelebis gadawyvetilebebs aCerebs sasamarTlo da
prezidentis saxelmwifo rwmunebuli Sesabamis mxareSi.
aRmasrulebeli organoebi raionul doneze (gamgeoba da gamgebe-
li) didad arian centralur xelisuflebaze damokidebulni, vinaidan
isini saxelmwifo xelisuflebas axorcieleben adgilebze da radgan
raionis gamgeblebs prezidenti niSnavs. prezidentis rwmunebulebs
regionebSi didi gavlena aqvT raionis gamgeblebze, isinic, Tavis
mxriv, angariSvaldebulni arian maT mimarT, visganac dainiSnen.
saqarTvelos axali administraciul-teritoriuli mowyobis
SemTxvevaSi mniSvnelovnad Seicvleba administraciuli warmoeba ad-
gilobriv doneze.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
97
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis normatiuli aqte-
bis SemuSaveba, miReba da moqmedeba xorcieldeba organuli kanonis
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, kanonis
normatiuli aqtebis Sesaxeb, kanonis Tbilisis Sesaxeb da Sesabamisi
organoebis normatiuli aqtebis safuZvelze.
§§1100.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss ddaa mmmmaarrTTvveelloobbiiss
oorrggaannooeebbiiss nnoorrmmaattiiuullii aaqqtteebbiiss rreeggiissttrraacciiaa..
rreeggiissttrraacciiiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii xxaassiiaaTTii
normatiuli aqtebis ZalaSi Sesasvlelad aucilebeli winapirobaa
maTi registraciaSi gatareba. normatiuli aqtebis registraciisa
da maTi kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi moyvanis mizniT Seiqmna
saqarTvelos iusticiis saministros adgilobrivi mmarTvelobisa
da TviTmmarTvelobis organoebTan muSaobis regionuli samsaxure-
bi. aseTi regionuli samsaxuri saqarTveloSi dResdReobiT cxraa. im
procedurebze Tu ra vadebSi xdeba aRniSnuli aqtebis registracia,
ukve mogaxseneT. yuradRebas SevaCerebT normatiuli aqtebis Sesaxeb
kanonis mxolod erT muxlze, sadac miTiTebulia, rom aRniSnul sam-
saxurebs adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis orga-
noebis (Tanamdebobis pirebis) normatiuli aqtebis registraciaSi
gatarebaze uaris Tqmis ufleba ara aqvT (,,kanoni normatiuli aqte-
bis Sesaxeb“, muxli 54, abzaci 4). amgvari CanaweriT TiTqos unda gan-
mtkicdes adgilobrivi organoebis avtonomia, magram kanonis es mux-
li uamrav SemTxvevaSi azaralebs moqalaqeebs, gansakuTrebiT maSin,
Tu normatiuli aqtiT gansazRvrulia finansuri urTierTobebis mo-
wesrigeba. ganvixiloT aseTi SemTxveva: sakrebulom SemoiRo iseTi
saxis gadasaxadi, romelic mis kompetenciaSi ar Sedioda. am SemTxve-
vaSi aqti baTilia, radgan igi arakompetenturma organom gamosca,
magram, miuxedavad amisa, iusticiis saministros regionul samsaxu-
rebs ufleba ara aqvT, registraciaSi ar gaataron es normatiuli aq-
ti (anu, Teoriulad SesaZlebelia, rom araiuridiuli Zalis mqone
normatiuli aqti Sevides ZalaSi), Semdeg is qveyndeba da Sedis Zala-
Si, Tumca mimReb organos mieTiTeba, rom unda gaasworos Secdoma,
magram, sanam es moxdeba, gadamxdeli sruliad ukanonod ixdis gadasa-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
98
xads. saqme sasamarTlomdec rom mivides, aseTi saxis procesebi did-
xans grZeldeba. iyo SemTxveva, rom ori wlis ganmavlobaSi gagrZel-
da erT-erTi administraciuli procesi. Tu gaviTvaliswinebT amgvar
SemTxvevebs, aseTi Canaweri kanonSi Sesacvlelia. (Tumca erT-erT
muxlSi isic aris mocemuli, rom, Tu romelime samarTlebriv aqts
arakompetenturi organo gamoscems, igi baTilia. kanoni normatiu-
li aqtebis Sesaxeb, muxli 51, abz. 2).
aqve gasarkvevia Tu rogor samarTlebriv xasiaTs atarebs zemoT
xsenebuli adgilobrivi TviTmmarTvelobis da mmarTvelobis organo-
ebisa da Tanamdebobis pirTa normatiuli aqtebis saxelmwifo rees-
trSi gatareba, aris es procedura konstituciuri Tu formaluri
mniSvnelobisa? Tuki imas gaviTvaliswinebT, rom normatiuli aqti re-
gistraciaSi gatarebis gareSe ZalaSi ver Seva (Tundac normatiuli aq-
tebis Sesaxeb kanonis 44-e muxlidan gamomdinare), maSin is konstituci-
ur xasiaTs atarebs, magram, meore mxriv, cxadia misi (registraciis)
formaluri datvirTva, radgan ar arsebobs iseTi SemTxveva, rac adgi-
lobrivi normatiuli aqtebis registracias eWvqveS daayenebda.
praqtikaSi xSirad xdeba, rom adgilobrivi organoebi (Tanamde-
bobis pirebi) normatiuli aqtis xasiaTis mqone samarTlebriv aqtebs
individualursamarTlebrivi aqtis formiT gamoscemen. erTi mxriv,
es xdeba ucodinarobiT, Tu romel aqts ra datvirTva aqvs, xolo, me-
ore mxriv, registraciis Tavidan acilebis mizniT, roca gacnobiere-
bulia, rom aRniSnuli samarTlebrivi aqti kanonsawinaaRmdegoa
(Tumca kidev erTxel unda aRiniSnos, rom is dauregistrirebeli am
SemTxvevaSic ar darCeba), magram amiT aqtis mimRebi organo Tavidan
icilebs zedmet samuSaos.
§§1111.. aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiissaa ddaa mmmmaarrTTvveelloobbiiss oorrggaannooeebbiiss
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqtteebbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii eeqqssppeerrttiizziissaa ddaa
rreeggiissttrraacciiaaSSii ggaattaarreebbiiss ggaaaaddvviilleebbiiss ppeerrssppeeqqttiivveebbii
rogorc ukve aRvniSneT, adgilobrivi TviTmmarTvelobis da mmar-
Tvelobis normatiuli aqtebi ZalaSi Sedis mxolod registraciis
(iusticiis saministros regionuli samsaxuris mier) Semdeg gamoqvey-
nebisTanave. radganac iusticiis saministros regionuli samsaxure-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
99
bi regionebis administraciul centrebSi mdebareobs da aseTi regi-
onSi TiToa, TiToeuli soflisTvis Znelad misadgomia da ar arse-
bobs saTanado komunikaciis saSualebebi. amas garda, arc raionul
doneze arsebobs imis valdebuleba, rom am samsaxurebSi Segrovdes
raionis teritoriaze arsebuli TviTmmarTveli erTeulebis norma-
tiuli aqtebi. movaleoba, organizebulad moxdes maTi wardgena ad-
gilobriv TviTmmarTvel erTeulebSi, Sesabamis aparatebs akisriaT.
debulebebis registracias axerxeben adgilobrivi TviTmmarTveli
erTeulebi, magram sxva saxis normatiuli aqtebis registracias nak-
lebi yuradReba eqceva.
yovelive amis gaTvaliswinebiT, mimdinareobs msjeloba iusti-
ciis saministros regionuli samsaxurebis raionul doneze Seqmnis
Taobaze. es gaaadvilebda aqtebis registracias. am samsaxurebs moma-
valSi SeiZleboda etvirTaT adgilobrivi samarTlebrivi zedamxed-
velobis funqciac.
imis gaTvaliswinebiT, Tu ra Sedegebi SeiZleba moitanos ZalaSi
arSesuli aqtebis safuZvelze ganxorcielebulma arakanonierma qme-
debebma, es sakiTxi swrafad unda mogvardes.
§§1122.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaarrCCeellii ddaa ssaaCCiivvaarrii - mmooqqaallaaqqiiss uufflleebbaa
TiToeul moqalaqes aqvs ufleba, samarTlebriv aqtebTan dakavSire-
biT mimarTos sasamarTlos. sasamarTlos SeuZlia, ganixilos, Seesa-
bameba Tu ara esa Tu is administraciulsamarTlebrivi aqti saqar-
Tvelos kanonmdeblobas. administraciuli davis sagani SeiZleba gax-
des administraciuli garigebis dadeba an Sesruleba, anda adminis-
traciuli organos valdebuleba zianis anazRaurebis, administra-
ciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis, an sxva raime qmedebis ganxor-
cielebis Taobaze. am saxis administraciul saqmeebs ganixilavs rai-
onuli (saqalaqo) sasamarTloebi.
administraciul procesSi erT-erTi mxare aucileblad adminis-
traciuli organoa, romelmac gamosca administraciulsamarTleb-
rivi aqti, an ganaxorciela iuridiuli mniSvnelobis mqone raime qme-
deba. administraciuli organos an saxelmwifosgan delegirebuli
uflebebis safuZvelze kerZo piris moqmedebebsa da gadawyvetile-
bebze pasuxismgebelia saxelmwifo (muxli 14. saqarTvelos adminis-
ÈÀÅÉ V ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ
100
traciuli saproceso kodeqsi).
amas garda, moqalaqes ufleba aqvs, administraciuli saCivriT
mimarTos administraciul organos (Sesabamisi aqtis mimRebi orga-
nos zemdgom administraciul organos) cvlilebebis Setanis, dar-
Rveuli uflebebis aRdgenisa Tu sxva moTxovnebiT.
am uflebebiT sargeblobas moqalaqeebi SeZleben mxolod im Sem-
TxvevaSi, Tu maT samarTlebrivi aqtebis gacnobis saSualeba eqnebaT.
saqarTvelos kanonmdeblobis safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom maT
aqtebis gacnobis saSualeba garantirebuli aqvT, radgan kanoniT
gansazRvrulia valdebuleba maTi gamoqveynebisa (an iseT adgilebze
ganTavsebisa, sadac SesaZlebelia gacnoba).
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ, ØÄÈÄÅÀÍ ÅÀÒÃÉÀÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ V
101
102
ÛÄÓÀÅÀËÉ ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
II kari
administraciuli organos saqmianobis
ZiriTadi samarTlebrivi formebi
SSeessaavvaallii
mmarTvelobiTi saqmianobis formebis samarTlebriv bunebas gansaz-
Rvravs is, Tu samarTlis romeli dargis, kerZo Tu sajaro samar-
Tlis normebi udevs mas safuZvlad.
pirvel rigSi, unda ganvasxvavoT mmarTvelobis organos (admi-
nistraciuli organos) saqmianobis sajarosamarTlebrivi da kerZo-
samarTlebrivi formebi.
administraciuli samarTali ikvlevs saqmianobis im samarTleb-
riv formebs, romlebic sajarosamarTlebrivi xasiaTisaa.
administraciuli organos sajarosamarTlebrivi saqmianoba Se-
iZleba daiyos misi gamovlenis formebis mixedviT:
- normaTSemoqmedebad,
- nebis gamovlenad da
- realur moqmedebad (realaqti).
11.. nnoorrmmaaTTSSeemmooqqmmeeddeebbaa.. normaTSemoqmedebaSi igulisxmeba ufle-
bamosili saxelmwifo, an adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmar-
Tvelobis organoebis mier sakanonmdeblo aqtis safuZvelze da ka-
nonmdeblobiT dadgenili wesiT normatiuli administraciul-samar-
Tlebrivi aqtis gamocemis procesi.
normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqti samarTlis
normaTa erTobliobaa, romelic administraciuli organos mier ka-
noniT saamisod miniWebuli uflebamosilebis ganxorcielebis safuZ-
velze gamoicema.
„kanoniT saamisod miniWebuli uflebamosileba“ normaTSemoqme-
debis cnebis arsebiTi niSania. arsebobs Tu ara aseTi uflebamosile-
ba faqtobrivad da ramdenad icavs is mis sazRvrebs - aris normatiu-
li administraciul-samarTlebrivi aqtis marTlzomierebis gansaz-
Rvris ZiriTadi kriteriumi.
normaTSemoqmedebis arsi mdgomareobs sayovelTao abstraq-
tul-generalur mowesrigebaSi, e.i., is moicavs mofiqrebul SemTxve-
vebs da mimarTulia pirTa ganusazRvrel wreze.
normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis, rogorc ka-
nonqvemdebare samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis mniSvnelovania,
rom misi gamocemis uflebamosilebis Sinaarsi, mizani da moculoba
TviT am uflebamosilebis mimniWebeli kanonidan iyos SesamCnevi;
TviT am kanonidan da ara normatiuli administraciul-samarTleb-
rivi aqtidan unda iyos gasagebi is moTxovnebi, rasac samarTlebrivi
urTierTobis monawiles wauyeneben. ar aris aucilebeli, kanonSi es
dawvrilebiT iyos aRwerili, winaaRmdeg SemTxvevaSi normatiuli
administraciul-samarTlebrivi aqtis Semamsubuqebeli funqcia ar
iqneboda miRweuli. aq laparakia imaze, rom uflebamosilebis Sina-
arsi, mizani da moculoba kanonidan unda gamomdinareobdes. rac uf-
ro metad Seexeba es uflebamosileba moqalaqeTa Tavisuflebis Sez-
Rudvas da sakuTrebis xelyofas, miT ufro konkretulad unda gan-
sazRvros kanonmdebelma is sivrce, romelic normatiuli aqtis mim-
Rebs eZleva gadawyvetilebis misaRebad. es Seexeba gansakuTrebiT ja-
rimebs, gadasaxadebs da sxva Sesatanebs. aq kanonmdebeli cifrobriv
sazRvrebsac ki awesebs.
22.. nneebbiiss ggaammoovvlleennaa.. administraciuli organos nebis gamovlenis
formebia:
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti,
- administraciuli xelSekruleba.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema
da administraciuli xelSekrulebis dadeba mmarTvelobis organos
nebelobiTi aqti, anu nebiT gansazRvruli moqmedebaa, romelic mi-
marTulia konkretuli samarTlebrivi urTierTobis warmoSobis,
Secvlis an Sewyvetisken.
103
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÛÄÓÀÅÀËÉ
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti sajaro
mmarTvelobis ganxorcielebis erT-erTi umniSvnelovanesi samar-
Tlebrivi formaa. individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis saxiT mmarTvelobis organos gankargulebaSia konkretuli
SemTxvevis swrafi, efeqturi da iZulebis gziT aRsrulebadi, cal-
mxrivi mowesrigebis saSualeba.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mizania,
calmxrivad da Sesasruleblad savaldebulo ZaliT warmoSvas sa-
marTlebrivi Sedegi. misi calmxrivoba gamoixateba imaSi, rom am aq-
tis efeqti, zemoqmedeba SesaZloa, miiRweodes misi adresatis nebis
monawileobis gareSe.
amis sapirispirod, administraciuli xelSekrulebis maxasiaTe-
belia is, rom xelSekrulebis monawile mxareebis SeTanxmebis Sedegad
warmoSobs konkretul samarTlebriv urTierTobas. aseTi xelSekru-
lebis Taviseburebaa is, rom erT-erTi mxare mainc aucileblad saja-
ro xelisuflebis matarebelia da misi piradi avtonomia, gansxvave-
biT kerZo pirebisgan, SezRudulia sajaro samarTlis normebiT.
33.. rreeaalluurrii mmooqqmmeeddeebbaa ((rreeaallaaqqttii)).. normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqti, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti da administraciuli xelSekruleba - es ar aris
amomwuravi sia administraciuli organos saqmianobis formebisa. am
mniSvnelovani formebis gverdiT xSirad gvxvdeba administraciuli
organo „ubralo-saxelisuflo“ moqmedebis ganxorcielebis proces-
Si.
realuri moqmedebis cnebis qveS igulisxmeba, rom sajaro mmar-
Tveloba yovelgvari samarTlebrivi formis gareSe axorcielebs ub-
ralo moqmedebas (aqts).
cnebis elementi „saxelisuflo“ moqmedebis sajarosamarTleb-
riv xasiaTs aRniSnavs da mas kerZosamarTlebrivi saqmianobis for-
misgan ganasxvavebs.
administraciuli organos realuri aqti, rogorc mniSvnelova-
ni gamovlenis forma e.w. ubralo sajarosamarTlebrivi saqmianobi-
sa, sajaro samarTlebrivi nebis gamovlenisgan imiT gansxvavdeba, rom
mizani, romlis miRwevac am moqmedebis subieqts surs, konkretuli
samarTlebrivi Sedegisken ar aris mimarTuli, igi faqtobriv Sede-
gamde midis.
104
ÛÄÓÀÅÀËÉ ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
faqtobrivi Sedegi, SesaZlebelia, surviliT (mag., qalaqis da-
sufTaveba, qalaqis gamwvaneba, pensiebis darigeba da a.S.), an survi-
lis sawinaaRmdegod (avariuli SemTxveva samsaxurebrivi movaleobis
Sesrulebis dros) dadges.
realaqti SeiZleba ganxorcieldes rogorc organizaciis Sig-
niT, ise mis gareT.
organizaciis gareT is gvxdeba, rogorc informaciis, rCevis ga-
cema, konkretuli faqtebis Sefaseba, an kidev sainformacio saSuale-
bebiT axsna-ganmartebebis micema. aseTi moqmedeba ar aris samarTleb-
rivi Sedegis warmoSobisken mimarTuli da, amdenad, ara aqvs momwes-
rigebeli xasiaTi.
mmarTvelobis organos aseTma ubralo moqmedebam SeiZleba gav-
lena iqonios mesame piris samarTlebriv mdgomareobaze. realaqtis
Sedegad warmoSobili faqtobrivi Sedegi iwvevs, xSir SemTxvevebSi,
mTel rig samarTlebriv problemebs (mag., zianis anazRaurebis val-
debuleba gamomdinare samsaxurebrivi avariuli SemTxvevidan).
aqedan gamomdinare, aseTi aqtiT warmoSobili uaryofiTi Sede-
gebis aRmosafxvrelad administraciuli kanonmdebloba ise, ro-
gorc administraciuli saqmianobis sxva formebis mimarT, iTvalis-
winebs uflebis dacvis samarTlebriv saSualebebs.
wignis am TavSi ganvixilavT mmarTvelobiTi saqmianobis samar-
Tlebriv formebs. amasTan, administraciuli organos saqmianobis sa-
marTlebrivi formebis ganxilvisas unda movaxdinoT mmarTvelobiTi
saqmianobis formebis nniiSSnneebbiiss aaRRwweerraa (sakiTxi formis samarTlebriv
bunebaze); movaxdinoT imis Sefaseba, konkretul SemTxvevaSi romeli
formaa ssaaTTaannaaddoo,, ddaaSSvveebbuullii,, aann aakkrrZZaalluullii (sakiTxi formis arCeva-
nis sisworeze).
aseve, unda davsvaT sakiTxi, aris Tu ara mmarTvelobiTi orga-
nos mier konkretul SemTxvevaSi arCeuli an gamoyenebuli forma ka-
nonieri.
am erTi problemis sxvadasxva aspeqts administraciuli samar-
Tlis praqtikaSi gansxvavebuli datvirTva aqvs. mmarTvelobiTi or-
ganos warmomadgenlisTvis mniSvnelovania konkretuli amocanis da-
saZlevad mizanSewonili da dasaSvebi formis arCeva; misTvis sakmari-
si ar aris imis dadgena, kanonieria Tu ara saqmianobis esa Tu is for-
105
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÛÄÓÀÅÀËÉ
ma, mosamarTles ki ainteresebs saqmianobis formis samarTlebrivi bu-
neba da SeuZlia ugulebelyos misi mizanSewonilobis problema.
amasTan erTad, administraciuli saqmianobis samarTlebrivi
analizis dros, gansakuTrebiT imis Semowmebisas, gvaqvs Tu ara
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, unda amovi-
deT ara dasaSvebobidan, aramed realurad arCeuli formidan. qar-
Tuli administraciuli samarTlis praqtikaSi arcTu ise iSviaTia
SemTxvevebi, rodesac, gamomdinare iqidan, rom darRveulia mmarTve-
lobiTi saqmianobis ama Tu im formis gamoyenebis samarTlebrivi sa-
fuZvlebi, midian im daskvnamde, rom saqme gvaqvs saqmianobis sxva
formasTan. is faqti, rom administraciul organos ar qonda konkre-
tuli SemTxvevis individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocemiT mowesrigebis ufleba da, aqedan gamomdinare, is aris
ukanono, ar cvlis saqmianobis am formis samarTlebriv bunebas. admi-
nistraciuli marTlmsajulebis mxridan is unda Sefasdes, rogorc
saqmianobis forma iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss saxiT da ara rogorc is forma, ra formac administraciul or-
ganos unda gamoeyenebina konkretuli samarTlebrivi urTierTobis
mosawesrigeblad. administraciuli saqmianobis formis ssaammaarrTTlleebb-
rriivvii bbuunneebbiissaa da misi kkaannoonniieerreebbiiss erTmaneTTan areva udidesi Sec-
domaa.
106
ÛÄÓÀÅÀËÉ ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
107
TTaavvii 66
individualuri administraciul_samarTlebrivi aqti
§§11.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ccnneebbaa ddaa ffuunnqqcciieebbii
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi axdens
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis defi-
nicias. kodeqsis me-2 muxlis ,,d“ qvepunqtis Tanaxmad, iinnddiivviidduuaalluurrii
aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii aarriiss aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaa-
nnooss mmiieerr aaddmmiinniissttrraacciiuullii kkaannoonnmmddeebblloobbiiss ssaaffuuZZvveellzzee ggaammoocceemmuullii
iinnddiivviidduuaalluurrii ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii,, rroommeelliicc aawweesseebbss,, ccvvlliiss,, wwyyvveettss
aann aaddaassttuurreebbss ppiirriiss aann ppiirrTTaa SSeezzRRuudduullii wwrriiss uufflleebbeebbssaa ddaa mmoovvaallee-
oobbeebbss..
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis
definiciis meore nawili Sedegia im cvlilebebisa, romlebic zogad-
ma administraciulma kodeqsma SemdgomSi ganicada. am debulebis Ta-
naxmad, iinnddiivviidduuaalluurr aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivv aaqqttaadd CCaaiiTT-
vvlleebbaa,, aaggrreeTTvvee,, aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss mmiieerr mmiiRReebbuullii ggaaddaawwyyvvee-
ttiilleebbaa mmiiss uufflleebbaammoossiilleebbaaSSii SSeemmaavvaallii ssaakkiiTTxxiiss ddaakkmmaayyooffiilleebbaazzee
ggaannmmccxxaaddeebblliissTTvviiss uuaarriiss TTqqmmiiss SSeessaaxxeebb.. aaggrreeTTvvee,, aaddmmiinniissttrraacciiuullii
oorrggaannooss mmiieerr ggaammoocceemmuullii aann ddaaddaassttuurreebbuullii ddookkuummeennttii,, rroommeellssaacc
SSeeiiZZlleebbaa mmoohhyyvveess ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggii.. individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis cnebis legaluri definiciis es nawili
arafers ambobs axals da imaze mets, rac naTqvamia cnebis pirvel na-
wilSi.
problemuria Tu ramdenad SeiZleba individualur administra-
ciul-samarTlebriv aqtad CaiTvalos administraciuli organos mi-
er miRebuli gadawyvetileba mis uflebamosilebaSi Semavali sakiT-
xis dakmayofilebaze ganmcxadeblisTvis uaris Tqmis Sesaxeb.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis amgvari zoga-
di definicia ewinaaRmdegeba saqarTvelos administraciuli sapro-
ceso kodeqsiT gansazRvrul sistemas, romelic administraciuli
organos saqmianobis calkeuli formebisTvis adgens uflebis dacvis
konkretul samarTlebriv saSualebebs (sarCelis saxeebs). Tuki admi-
nistraciuli organos uari raime moqmedebis ganxorcielebaze aris
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, maSin, Sesaba-
misad, uflebis dacvis samarTlebrivi saSualeba iqneboda sarCeli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebis
moTxovniT (sask-is 22-e muxli). amis sapirispirod, szak-is 24-e muxli
adgens qmedebis ganxorcielebis Taobaze sarCelis Setanis SesaZleb-
lobas, romelic swored iseTi qmedebis ganxorcielebis an iseTi qme-
debisgan Tavis Sekavebis moTxovnis realizacias emsaxureba, romelic
ar gulisxmobs individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis gamocemas.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis
legaluri definicia iZleva mis oTx Semadgenel nawilad dayofis Se-
saZleblobas. misi ZiriTadi elementebia:
- administraciuli organo,
- administraciuli kanonmdeblobis safuZvelze,
- individualuri samarTlebrivi aqti,
- awesebs, cvlis, wyvets an adasturebs.
vfiqrobT, cnebis TiToeuli elementis Sinaarsis ukeT gasage-
bad, pirvel rigSi, saWiroa samarTlis am institutis mniSvnelobis,
misi funqciebis zustad gansazRvra.
sakiTxi ,,individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
funqciaTa Sesaxeb“ sxva araferia Tu ara sakiTxi im samarTlebriv Se-
degebze, romlebic administraciuli organos mier saqmianobis am sa-
marTlebrivi formis gamoyenebis Semdeg warmoiqmneba. sakiTxi fun-
qciaTa Sesaxeb SeiZleba ase CamovayaliboT: ra samarTlebriv Sedegs
iwvevs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cema realurad da potenciurad?
administraciuli samarTlis mecnierebaSi gamoyofen am samar-
Tlebrivi Sedegebis oTx ZiriTad funqcias. esenia: materialursa-
marTlebrivi, warmoebissamarTlebrivi, saprocesosamarTlebrivi
da aRsrulebiTsamarTlebrivi funqciebi.
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
108
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
109
ganvixiloT TiToeuli maTgani cal-calke.
11.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss mmaattee-
rriiaalluurrssaammaarrTTlleebbrriivvii ffuunnqqcciiaa.. ,,kanoni sapensio uzrunvelyofis Se-
saxeb“ zustad gansazRvravs im pirTa wres, romlebic uflebamosil-
ni arian, miiRon sapensio daxmareba. aqedan gamomdinare, iqmneba STa-
beWdileba, rom fuladi daxmarebis gamoyofisken mimarTuli valde-
bulebiTsamarTlebrivi urTierToba mxolod am kanonis safuZvelze
warmoiSoba. cxadia, es ase ar aris. mxolod moqalaqis fuladi daxma-
rebis gamoyofis moTxovniT Setanili gancxadebiT iwyeba adminis-
traciuli warmoeba, romlis Sedegadac, Tu moqalaqis faqtobrivi
mdgomareoba Seesabameba kanoniT gaTvaliswinebul samarTlebriv
moTxovnebs, sajaro dawesebuleba axdens moqalaqis moTxovnis dakma-
yofilebas individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamocemiT, e.i., valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis warmo-
Sobis safuZveli aris moqalaqis gancxadeba, xolo aseTi urTierTo-
bis Sinaarsis konkretulad gansazRvra xdeba individualuri aqtis
gamocemiT. kanoni ki mxolod gansazRvravs winapirobebs, romelTa
arsebobisasac administraciuli organo uflebamosilia, Caebas kon-
kretul samarTlebriv urTierTobebSi.
kanoniT gansazRvruli abstraqtul-generaluri mowesrigeba
saWiroebs konkretul-ndividualur doneze ganxorcielebas, radgan
moqalaqe kanonis mier wamoyenebul moTxovnebs, rogorc fulis ga-
daxdis winapirobebs, akmayofilebs. administraciuli organos mova-
leoba fulis gadaxdaze warmoiqmneba mxolod am dawesebulebis Sesa-
bamisi daskvnis (individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis gamocemis) Semdeg.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis materia-
lursamarTlebrivi mniSvneloba vlindeba imaSi, rom is aris kanonis
moTxovnaTa calkeul SemTxvevebsa da konkretul pirebze gasavrce-
lebeli tipuri saSualeba.
22.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss wwaarr-
mmooeebbiissssaammaarrTTlleebbrriivvii ffuunnqqcciiaa.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis warmoebissamarTlebrivi funqcia gamomdinare-
obs zogadi administraciuli kodeqsis me-2 muxlis ,,k“ qvepunqtis Si-
naarsidan, romelic axdens administraciuli warmoebis cnebis defi-
nicias. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa aarriiss aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss
ssaaqqmmiiaannoobbaa aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss mmoommzzaaddeebbiiss,, ggaammooccee-
mmiissaa ddaa aaRRssrruulleebbiiss,, aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss ggaaddaawwyyvveettiiss,, aaggrreeTT-
vvee aaddmmiinniissttrraacciiuullii xxeellSSeekkrruulleebbiiss mmoommzzaaddeebbiiss,, ddaaddeebbiiss aann
ggaauuqqmmeebbiiss mmiizznniiTT..
administraciuli warmoeba mTavrdeba administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemiT. administraciuli organo valdebu-
lia, amgvari saqmianobis procesSi daicvas administraciuli warmo-
ebis Sesaxeb kodeqsis normebis moTxovnebi. aucilebelia, kodeqsis
me-13 muxlis moTxovnis Tanaxmad, dainteresebul mxares mieces saku-
Tari mosazrebis wardgenis SesaZlebloba, aseve aucilebelia
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
formisTvis kodeqsis 51-e muxlis moTxovnaTa dacva. individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti unda Seicavdes werilobiT da-
sabuTebas da is adresats kodeqsis 55-57-e muxlebis moTxovnaTa dac-
viT unda gaecnos.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis warmoe-
bissamarTlebrivi mniSvneloba vlindeba imaSi, rom is aris adminis-
traciuli warmoebis aucilebeli winapiroba, ramdenadac swored
misi gamocemis mizani xdis SesaZleblad administraciuli warmoe-
bisTvis kodeqsiT gaTvaliswinebuli normebis gamoyenebas da admi-
nistraciuli organos saqmianobas administraciuli warmoebis saxes
aZlevs.
33.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ssaapp-
rroocceessoossaammaarrTTlleebbrriivvii ffuunnqqcciiaa.. administraciuli marTlmsajulebis
sistemis CamoyalibebasTan erTad damkvidrda principi, romlis Ta-
naxmadac yvela sajaro samarTlebrivi dava, garda konstituciursa-
marTlebrivi xasiaTisa, administraciul samarTalwarmoebas daeq-
vemdebara.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqts ara aqvs
uflebis administraciuli sasamarTlos gziT dacvis uzrunvelyo-
fis winapirobis funqcia. misi saprocesosamarTlebrivi mniSvneloba
vlindeba imaSi, rom igi warmoadgens aucilebel winapirobas saCiv-
ris swori formis gansazRvrisTvis. sarCeli administraciul-samar-
Tlebrivi aqtis baTilad cnobis an Zaladakargulad gamocxadebis
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
110
Sesaxeb (sask-is 22-e muxli) da sarCeli administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis Taobaze (sask-is 23-e muxli) damoki-
debulia administraciul-samarTlebrivi aqtis arsebobaze.
is administraciul-samarTlebrivi RonisZieba, romelic sask-is
22-e muxlis Tanaxmad Setanili sarCelis sagania, obieqturad unda
akmayofilebdes administraciul-samarTlebrivi aqtis niSnebs. ar
aris sakmarisi momCivanis mtkiceba, rom RonisZieba, romliskenac mi-
marTulia saCivari, warmoadgens administraciul-samarTlebriv
aqts. saWiroa, obieqturad SeviswavloT davis sagnis samarTlebrivi
buneba. amasTan, mniSvnelovania ara administraciuli organos Sina-
gani, aramed gamoxatuli neba, misi gamoxatvis forma, e.i., Tu adminis-
traciuli RonisZieba ganxorcieldeba individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis formiT, miuxedavad mowesrigebuli ur-
TierTobis samarTlebrivi xasiaTisa, is unda Sefasdes, rogorc
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti.
magaliTi: Tu ministri gamoscems individualur administraci-
ul-samarTlebriv aqts „brZanebis“ formiT da Sewyvets Sromis samar-
Tlebriv urTierTobas saministros rigiT muSakTan, miuxedavad imi-
sa, rom samarTlebrivi safuZvlebis ararsebobis gamo aseTi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti kanonsawina-
aRmdegoa, is individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtia
da misi Sefasebisa da uflebis sasamarTlos gziT dacvis Sesabamisi
saSualebis gansazRvrisTvis (gansjadobis sakiTxis garkvevisTvis)
arsebiTi ar aris urTierTobis samarTlebrivi buneba an is, hqonda
Tu ara administraciul organos individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis da am gziT SromiTi xelSekrulebis
safuZvelze warmoSobili samarTlebrivi urTierTobis Sewyvetis
ufleba. mTavaria is, rom, rogorc saqmianobis formis obieqturi Se-
fasebisas irkveva, administraciulma organom gamoiyena misi sajaro
samarTlebrivi uflebamosileba, konkretuli samarTlebrivi urTi-
erToba moewesrigebina individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis gziT.
individulaluri administraciul-samarTlebrivi aqtis sapro-
cesosamarTlebrivi mniSvneloba imaSia, rom, Tumca misi arseboba
uflebaTa administraciuli sasamarTlos gziT dacvis uzrunvelyo-
fisTvis ar aris savaldebulo winapiroba (e.i., dRis wesrigSi ar
dgas SekiTxva „Tu“), samarTlebrivi dacvis swori saSualebis SerCe-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
111
visTvis (e.i. SekiTxvisTvis „rogor“) aqtis arsebobas gadamwyveti
mniSvneloba eniWeba.
44.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss aaRR-
ssrruulleebbiiTTssaammaarrTTlleebbrriivvii ffuunnqqcciiaa.. saxelmwifo xelisufleba kanonis
moTxovnaTa Sesasruleblad Tavisi saqmianobiT uSualod ki ar upi-
rispirdeba moqalaqes, aramed, pirvel rigSi, gamoscems samarTleb-
riv aqts, romelic calkeul SemTxvevebSi gansazRvravs imas, rac ka-
nonieria. am aqtis safuZvelze xorcieldeba konkretuli moqmedeba,
rogorc samarTliani, gansazRvruli da savaldebulo Zalis mqone
qmedeba.
swored individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamocemas aqvs saaRsruleblo furclis funqcia. konkretuli qmede-
bis ganxorcielebis winaswari gacxadeba axdens moqalaqis samar-
Tlebrivi mdgomareobis xelyofis legitimacias.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoce-
mis ufleba Seicavs am aqtis TviTaRsrulebis privilegias. rogorc
ki mavalebeli an amkrZalavi aqti amoqmeddeba, administraciul or-
ganos SeuZlia misi aRsruleba.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsru-
lebiTsamarTlebrivi mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom igi Sei-
cavs aqtis gamomcemis privilegias, anu SesaZleblobas, moqalaqis ne-
bis sawinaaRmdegod, mis xelT arsebuli kanoniT dadgenili aRsrule-
bis saSualebebis gamoyenebiT TviT aRasrulos es aqti.
§§22.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ccnneebbiiss eelleemmeenntteebbii
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannoo.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis legaluri definiciidan gamomdinare
individualur administraciul-samarTlebriv aqtad miiCneva iseTi
administraciuli RonisZieba, romelic ganaxorciela administraci-
ulma organom.
szak-is me-2 muxlis ,,a“ qvepunqtis Tanaxmad, administraciuli
organo aris yvela saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis
da mmarTvelobis organo an dawesebuleba, sajaro samarTlis iuri-
diuli piri, agreTve, nebismieri sxva piri, romelic kanonmdeblobis
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
112
safuZvelze asrulebs sajarosamarTlebriv uflebamosilebas.
administraciuli organos cnebis legaluri definicia ori na-
wilisgan Sedgeba. definiciis pirveli nawili moicavs administraci-
uli organos oorrggaanniizzaacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivv cnebas, romelic adminis-
traciul organos mijnavs samTavrobo, sakanonmdeblo da sasamar-
Tlo xelisuflebisgan, ramdenadac administraciuli organos orga-
nizaciulsamarTlebrivi gageba moicavs mxolod im organoebs, rom-
lebic saxelmwifo mmarTvelobis sistemis SemadgenlobaSi Sedian –
e.i., yvela saxelmwifo da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmar-
Tvelobis organoebsa da dawesebulebebs.
administraciuli organos ffuunnqqcciioonnaalluurrii ggaaggeebbaa,, romelic cne-
bis definiciis meore nawilSia mocemuli, aerTianebs rogorc admi-
nistraciul organoebs, organizaciulsamarTlebrivi gagebiT, aseve
im fizikur da iuridiul pirebs, romlebic ar arian saxelmwifo or-
ganoTa sistemis subieqtebi, magram kanonmdeblobis safuZvelze
axorcieleben sajarosamarTlebriv uflebamosilebebs da mis CarCo-
ebSi gamoscemen administraciul-samarTlebriv aqtebs.
es erTob martivi ganmarteba: ,,agreTve, nebismieri sxva piri“,
qarTveli kanonmdeblis zedapirulobis ki ara, mizanswrafuli moq-
medebis Sedegia. mxolod aseTi ubralo, TiTqmis araiuridiuli gan-
martebiT SeiZleba Camoyalibdes administraciuli organos srul-
yofili cneba. swored aseTi ganmartebiT aris SesaZlebeli im sami
SemTxvevis erTdroulad asaxva, rodesac warmodgenilia „aqti saja-
ro mmarTvelobis gansaxorcieleblad“:
aa.. „„mmiinniiWWeebbuullii ssaajjaarroossaammaarrTTlleebbrriivvii uufflleebbaammoossiilleebbiiss mmqqoonnee
ddaawweesseebbuulleebbeebbii““ ar arian saxelmwifo mmarTvelobis organoTa
struqturis Semadgeneli nawilebi, magram axorcieleben sajaro sa-
marTlebriv uflebamosilebebs.
sajarosamarTlebrivi uflebamosilebebis miniWeba mimniWebel
sajaro dawesebulebasa da „miniWebul pirs“ Soris warmoSobs saja-
rosamarTlebriv xelSekrulebiT urTierTobas, romlis Sinaarsic
kanoniTa da konkretuli aRmWurveli aqtiT zustad aris gansaz-
Rvruli.
sajarosamarTlebrivi uflebamosilebiT aRWurvili pirebi
valdebulni arian, Seasrulon maTTvis dakisrebuli movaleobebi,
aqvT Sesabamisi dafinansebis moTxovnis ufleba da imyofebian aR-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
113
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
114
mWurvelis meTvalyureobis qveS. saCivari an sarCeli maT saqmianoba-
ze mimarTulia uSualod maT winaaRmdeg.
sajarosamarTlebrivi uflebamosilebiT aRWurvili pirebi un-
da gaimijnon e.w. „administraciis damxmarisgan“, romlebic sajaro
samarTlis safuZvelze, administraciuli organos miTiTebiT da
xelSekrulebis Tanaxmad, damoukideblad axorcieleben damxmare saq-
mianobas. damoukideblad isini ar arian sajaro uflebamosilebis
mqoneni da maTi saqmianoba miewereba im organos, romlis davalebi-
Tac isini moqmedeben.
bb.. kkeerrZZoo ppiirreebbiiss (maT SeiZleba vuwodoT miniWebuli sajarosa-
marTlebrivi uflebamosilebis mqone fizikuri pirebi) saqmianoba ka-
noniT gansazRvrul da saxelmwifos mier aRiarebul SemTxvevebSi
administraciuli dawesebulebebis tolfas moqmedebad miiCneva. am-
denad, maT mier am procesSi gamocemuli aqtebi administraciulia
da, Sesabamisad, administraciuli kanonmdeblobis gagebiT, isini ase-
ve administraciul organos warmoadgenen.
aseTi uflebamosilebiT kerZo pirebis aRWurva xdeba im SemTxve-
vaSi, rodesac raime saqmianobis ganxorcieleba moiTxovs specialur
codnas da am mizniT Sesabamisi saxelmwifo organoebis Seqmna did fi-
nansur danaxarjebTan iqneboda dakavSirebuli maSin, rodesac kerZo
pirebs misi Sesruleba igive xarisxiT da, amasTan, naklebi danaxarje-
biT SeuZliaT. aseTi SemTxvevis erT-erT klasikur magaliTad SeiZ-
leba dasaxeldes avtotransportis savaldebulo teqnikuri daTva-
liereba kerZo pirebis mier.
gg.. „„nneebbiissmmiieerrii ssxxvvaa ppiirrii““ gulisxmobs sakanonmdeblo da sasamar-
Tlo organoebs2 iseve, rogorc mTavrobas. rogorc wesi, es organoe-
bi ar axorcieleben mmarTvelobiT saqmianobas. administraciuli
2 sasamarTlo mewarmeTa Sesaxeb kanonis me-4 muxlis Tanaxmad sawarmos registraciis
ganxorcielebis procesSi warmoadgens ara marTlmsajulebis, aramed mmarTvelobis organos.
miuxedavad amisa, yuradReba unda mieqces mTel rig Taviseburebebs: misi es saqmianoba
formalurad mmarTvelobiTi saqmianobisTvis damaxasiaTebeli niSnebis mqonea, magram
saxelisuflo saqmianobis gamovlenis es forma Tavisi bunebiT ar aris wminda mmarTvelobiTi
saqmianoba. aseTi xasiaTis saxelisuflo aqti iwodeba, rogorc ,,iusticiis aqti“. sasamarTlos
(iusticiis organos) mier samewarmeo samarTlis normis safuZvelze ganxorcielebuli aqti ar
aris administraciuli aqti da, amdenad, saqmianobis am procesSi warmoSobili dava ar aris
administraciuli samarTlis kanonmdeblobidan gamomdinare dava da, Sesabamisad, sask-is me-2
muxliT gaTvaliswinebuli sasamarTlos gansjadi administraciuli saqme.
funqciebis ganxorcielebisas, gamonaklisis saxiT, isini iyeneben saq-
mianobis iseT formas, rogoric aris individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqti. swored amitom eqcevian es organoebi saqmi-
anobis am procesSi administraciuli organos cnebis kanonismieri
gagebis qveS.
konstituciuri organoebi – saqarTvelos prezidenti, saqar-
Tvelos parlamenti, ministrebi – mmarTvelobiTi funqciebis ganxor-
cielebis procesSi eqcevian administraciuli organos legaluri
definiciis qveS. magaliTad, rodesac saqarTvelos prezidenti, sa-
qarTvelos konstituciis 61-e muxlis Tanaxmad, parlamentis Tav-
mjdomaris, deputatTa aranakleb meoTxedis moTxovniT an sakuTari
iniciativiT parlamentis sesiebs Soris periodSi parlamentis rig-
gareSe sesias, xolo morigi sesiis mimdinareobisas – riggareSe sxdo-
mas iwvevs, an kidev, rodesac prezidenti, saqarTvelos konstituci-
is 68-e muxlis Tanaxmad, xels awers da aqveynebs kanons, is ar aris ad-
ministraciuli organo zogadi administraciuli kodeqsis gagebiT.
amis sapirispirod, rodesac prezidenti, saqarTvelos konstituciis
73-e muxlis Tanaxmad, niSnavs da aTavisuflebs mTavrobis wevrebs –
ministrebs, is, rogorc administraciuli organo, unda moeqces zo-
gadi administraciuli kodeqsis moqmedebis sferoSi3.
22.. „„aaddmmiinniissttrraacciiuullii kkaannoonnmmddeebblloobbiiss ssaaffuuZZvveellzzee““.. zogadi admi-
nistraciuli kodeqsiT gansazRvrulia, rom is RonisZieba, romelsac
administraciuli organo konkretuli samarTlebrivi urTierTobis
mosawesrigeblad axorcielebs, administraciuli samarTlis sfero-
dan unda gamomdinareobdes. kanoniT gansazRvruli es piroba, ro-
melsac individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda
pasuxobdes, dakavSirebulia samarTlis mecnierebaSi arsebul iseT
zogad problemasTan, rogoric aris sajaro da kerZo samarTlis ga-
mijvna da, aqedan gamomdinare, administraciuli organos saqmiano-
bis formebis sajaro samarTlebriv da kerZo samarTlebrivad dayo-
fa.
arsebobs Tu ara es piroba, amis Semowmeba martivad SeiZleba im
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
115
3 amis sapirispirod, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis me-3 muxlis „e“
qvepunqtis Tanaxmad, prezidenti saqmianobis am procesSic rCeba konstituciur organod da
mis am saqmianobaze ar vrceldeba szak-is moqmedeba.
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
116
SemTxvevaSi, rodesac administraciuli organo uflebamosilia swo-
red sajaro samarTlebrivi saqmianobisTvis, ramdenadac specifiku-
ri samarTlebrivi urTierToba massa da moqalaqes Soris, magaliTad,
iseTi, rogoric sapolicio samarTalSia, administraciuli samar-
TliT aris mowesrigebuli.
rTulia iseTi SemTxveva, rodesac administraciuli organo sa-
jaro samarTlebriv uflebamosilebas axorcielebs (misi moqmedeba
gamomdinareobs konkretuli sajaro samarTlis normis moTxovnidan)
da am uflebamosilebis gansaxorcieleblad kerZosamarTlebriv ur-
TierTobaSi ebmeba.
gabatonebuli Sexedulebis Tanaxmad, am SemTxvevaSi yuradReba
unda mieqces samarTlis im normis xasiaTs, romelic administraciul
organos qmedebis uflebamosilebiT aRWurvavs, da ara imas, Tu sa-
marTlis romel sferoSi iCens Tavs samarTlebrivi Sedegi. mokled
rom CamovayaliboT – gadamwyvetia, saidan modis RonisZieba da ara
is, Tu saiTken aris igi mimarTuli. aqedan gamomdinare, saqme exeba ad-
ministraciuli kanonmdeblobis safuZvelze gamocemul aqts.
frazam „administraciuli kanonmdeblobis safuZvelze“ SeiZle-
ba warmoSvas problema im SemTxvevebSi, rodesac swored aseTi safuZ-
vlebis ararsebobis dros gamocemuli aqtebis, anu ukanono
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis legaluri
definiciis farglebSi moqceva xdeba. arsebobs Tu ara
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis-
Tvis saWiro sakanonmdeblo safuZvlebi an aris Tu ara is sworad ga-
moyenebuli, qmedebis individualur administraciul-samarTlebriv
aqtad miCnevisTvis amas arsebiTi mniSvneloba ara aqvs, ramdenadac
ukanono individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtic Se-
sasruleblad savaldebulo Zalis matarebelia, Tu is kanoniT gansaz-
Rvrul vadebSi ar gasaCivrdeba. ukanono administraciuli qmedebis
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis definiciaSi
moqcevas aqvs uflebis sasamarTlos gziT dacvisTvis aucilebeli wi-
napirobis funqcia, amitom ar SeiZleba, cnebis es elementi gaxdes er-
TaderTi ganmsazRvreli kriteriumi administraciuli qmedebis
individualur administraciul-samarTlebriv aqtad Sefasebis gza-
ze.
aseve problemuria formula: „administraciuli kanonmdeblo-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
117
bis safuZvelze“, rodesac konkretul SemTxvevaSi individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis safuZveli aris ara
administraciuli, aramed saxelmwifo an saerTaSoriso samarTlis
norma. magaliTad, rodesac prezidenti konstituciis 61-e muxlis
Tanaxmad iwvevs parlamentis riggareSe sesias an sxdomas da rodesac
konstituciis 73-e muxlis safuZvelze niSnavs da aTavisuflebs Ta-
namdebobis pirebs, mis saqmianobas orive SemTxvevaSi safuZvlad
udevs konstituciursamarTlebrivi norma, magram pirvel SemTxveva-
Si gamocemuli parlamentis sagangebo sesiis an sxdomis mowvevis aq-
ti4 ar warmoadgens individualuri administraciul-samarTlebrivi
4 am TvalsazrisiT sainteresoa, gavecnoT konkretul SemTxvevas qarTuli administraciuli
sasamarTlo praqtikidan: saqarTvelos parlamentis wevrma sasarCelo gancxadebiT mimarTa
Tbilisis saolqo sasamarTlos, romliTac moiTxova saqarTvelos prezidentis ,,saqarTvelos
parlamentis riggareSe sxdomis mowvevis Sesaxeb“ gankargulebis baTilad cnoba. mosarCelem
miuTiTa, rom saqarTvelos prezidentis sadavo gankarguleba ar Seesabameba moqmedi
kanonmdeblobis moTxovnebs, kerZod, gankargulebaSi ar aris miTiTebuli is organo,
romelSic SeiZleba misi gasaCivreba, arc am organos misamarTi da arc gasaCivrebis vada,
riTac dairRva saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 52-e muxlis me-2 punqti.
arsebiTad, darRveulia gankargulebis momzadebisa da gamocemis kanonmdeblobiT dadgenili
moTxovnebi, amasTan, gankargulebis TandarTul dRis wesrigSi pirvel sakiTxad Setanili
sakiTxi ukve ganxilulia parlamentis mier, Sesabamisi gadawyvetilebis proeqti ki ar
wardgenia araTu fraqciebsa da komitetebs, aramed parlamentis wevrebsac, rac ,,parlamentis
reglamentiT“ dadgenili proceduris arsebiTi darRvevaa. aqedan gamomdinare, mosarCele
miiCnevs, rom arsebobs saqarTvelos prezidentis gankargulebis baTilad cnobis safuZveli.
q. Tbilisis saolqo sasamarTlos administraciuli samarTlisa da sagadasaxado saqmeTa
kolegiis 18.03.03 w. ganCinebiT saqarTvelos parlamentis wevrs uari eTqva sarCelis
miRebaze. sasamarTlom miuTiTa, rom saqarTvelos prezidentis gankarguleba ,,saqarTvelos
parlamentis riggareSe sxdomis mowvevis Sesaxeb“ ar warmoadgens saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsiT gaTvaliswinebul arc normatiul da arc individualur
administraciul aqts, radgan sadavo gankarguleba warmoadgens saqarTvelos prezidentis
mier saqarTvelos konstituciis 61-e muxlis me-2 nawiliT misTvis miniWebuli parlamentTan
urTierTobis konstituciur prerogativas mikuTvnebuli uflebis ganxorcielebisas
miRebul gadawyvetilebas da ara administraciul aqts. amdenad, sasamarTlos kolegiam
miiCnia, rom dava saqarTvelos prezidentis gankargulebis saqarTvelos kanonmdeblobasTan
Sesabamisobis Taobaze ar gamomdinareobs administraciuli samarTlis kanonmdeblobidan.
mosarCele, romelic saqarTvelos parlamentis wevria, uflebamosilia, Tavisi saqmianoba
ganaxorcielos mxolod saqarTvelos konstituciis me-3 Tavis, ,,saqarTvelos parlamentis
wevris statusis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonisa da saqarTvelos parlamentis reglamentis
Sesabamisad da parlamentis wevrs ufleba ara aqvs sasarCelo gancxadebiT mimarTos saerTo
sasamarTlos parlamentis riggareSe sxdomis mowvevis Taobaze saqarTvelos prezidentis
gankargulebis kanonierebis dadgenis Sesaxeb.
saqarTvelos parlamentis wevrma sarCelis miuRebloba gaasaCivra kerZo saCivriT da
moiTxova 18.03.03 w. ganCinebis gauqmeba da misi sarCelis warmoebaSi miReba.
Tbilisis saolqo sasamarTlos administraciuli samarTlisa da sagadasaxado saqmeTa
kolegiam 14.04.03 w. ganCinebiT ar daakmayofila kerZo saCivari da saqmis masalebTan erTad
gadaugzavna saqarTvelos uzenaes sasamarTlos.
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
118
aqts, xolo Tanamdebobis pirebis daniSvnisa da ganTavisuflebis aq-
ti ki individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtia. am kon-
kretuli magaliTiTac naTlad sCans, rom marto aqtis gamocemis sa-
marTlebrivi safuZvlebis gansazRvriT SeuZlebelia misi samar-
Tlebrivi bunebis garkveva.
sasamarTlo kolegiam miuTiTa, rom gasaCivrebuli samarTlebrivi aqtis gamocemiT
saqarTvelos prezidentma ganaxorciela saqarTvelos konstituciiT gaTvaliswinebuli
politikuri funqcia, rogorc saxelmwifos da aRmasrulebeli xelisuflebis meTaurma,
romlis parlamentTan urTierTobis prerogativa aris misi gansakuTrebuli uflebamosileba
monawileobdes sakanonmdeblo saqmianobaSi (saq. parlamentis reglamenti, mux. 4).
saolqo sasamarTlom gaiziara kerZo saCivris avtoris mosazreba imis Sesaxeb, rom mas,
rogorc fizikur pirs, saqarTvelos konstituciis 42-e muxliT, ,,adamianis uflebaTa
sayovelTao deklaraciis“ preambulis mesame abzacis, me-10 muxliT, ,,adamianTa uflebisa da
ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropis koncefciis“ me-6 da me-14 muxlebiT garantirebuli
aqvs sasamarTlosTvis mimarTvis ufleba, magram konkretul SemTxvevaSi mosarCelem
sasamarTlos mimarTa ara rogorc fizikurma pirma sakuTari uflebebis dasacavad, aramed
rogorc saxelmwifo politikuri Tanamdebobis pirma, saqarTvelos parlamentis wevrma.
amasTan, sarCelSi miTiTebuli ar aris mosarCelis ra ufleba dairRva gasaCivrebuli
gankargulebiT da, Sesabamisad, gansazRvruli ar aris, romeli uflebis dacvas iTxovs
mosarCele sasamarTlosgan.
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos sakasacio palata saqmis masalebis gacnobiT da
mxareTa axsna-ganmartebebis mosmeniT mivida daskvnamde, rom kerZo saCivari ar unda
dakmayofildes Semdeg garemoebaTa gamo:
„saqarTvelos parlamentis riggareSe sxdomis mowvevis Sesaxeb“ saqarTvelos
prezidentis gankargulebis administraciul aqtad miCnevisaTvis is
formalursamarTlebrivi TvalsazrisiT unda Seicavdes administraciuli kanonmdeblobiT
gaTvaliswinebuli administraciuli aqtis legaluri definiciis yvela elements. szak-is me-
2 muxlis ,,d“ qvepunqtis Tanaxmad, administraciuli aqti administraciuli kanonmdeblobis
safuZvelze unda gamoices. ramdenadac administraciuli aqtis gamocemiT xdeba samarTlis
normiT ganxorcielebuli zogad-abstraqtuli mowesrigebis konkretizacia da
individualizacia, SeuZlebelia administraciuli aqtis arseboba-ararsebobis, an Tundac
misi kanonierebis dadgena misi gamocemis samarTlebrivi safuZvlebis Semowmebis gareSe. ar
daiSveba administraciuli aqtis gamocema konkretuli administraciulsamarTlebrivi
normis gareSe. es moTxovna uzrunvelyofs pirovnebasa da saxelmwifos Soris arsebuli
samarTlebrivi urTierTobis gamWvirvalobas da SesaZlebels xdis sasamarTlos mxridan am
aqtis adresatis uflebebis SezRudvis kanonierebis gadamowmebas. gansaxilvel SemTxvevaSi
is samarTlebrivi norma, romelic administraciul organos garkveuli moqmedebis
uflebamosilebiT aRWurvavs konstituciursamarTlebrivi xasiaTisaa. kerZod, saqarTvelos
konstituciis me-3 Tavi gansazRvravs saqarTvelos parlamentis organizaciisa da saqmianobis
konstituciursamarTlebriv safuZvlebs. saqarTvelos konstituciis 61-e muxli awesrigebs
riggareSe sesiebis da sxdomebis mowvevis wess. am konstituciuri uflebamosilebis
ganxorcielebis procesSi, sxva konstituciuri uflebamosilebis msgavsad (mag., kanonis
xelmowera, gamoqveyneba da sxv.), saqarTvelos prezidenti ar eweva mmarTvelobiT saqmianobas,
administrirebas, ris gamoc igi ar eqceva administraciuli samarTlis mowesrigebis
sferoSi. gansaxilvel SemTxvevaSi saqarTvelos parlamentis riggareSe sxdomis mowvevis uf-
lebamosilebaTa ganxorcielebis procesSi warmoSobili samarTlebrivi urTierTobebi
konstituciursamarTlebriv da ara administraciulsamarTlebriv urTierTobaTa rigs
ganekuTvneba.
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
119
saxelisuflo saqmianoba SesaZlebelia mxolod sajaro samar-
Tlis sferoSi ganxorcieldes; amasTan erTad, saxelisuflo ar aris
sajaro samarTlis sferoSi ganxorcielebuli nebismieri mmarTve-
lobiTi saqmianoba. xelisuflebiTi funqciebis ganxorcieleba iseTi
funqciebis ganxorcielebaa, romelic ar saWiroebs meore mxaris Tan-
xmobas da romlis ukanac saxelmwifo iZulebis meqanizmi dgas. niSani
„erTmxrivi“ mijnavs individualur administraciul-samarTlebriv
aqts administraciuli organos sxva saxis administraciuli saqmia-
nobisgan. amdenad, individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti aris yvela is RonisZieba, romelic calmxrivad administraciu-
li samarTlis sferodan gamomdinareobs da administraciul-samar-
Tlebrivi nebis gamoxatvas warmoadgens.
sask-is me-2 muxlis I nawilis ,,d“ qvepunqtis mixedviT, administraciuli aqti
administraciulma organom unda miiRos. administraciuli kanonmdebloba aRiarebs
administraciuli organos funqcionalur gagebas da aseTad miiCnevs kanoniT miniWebuli
mmarTvelobiTi funqciebis ganxorcielebis procesSi nebismier pirs da organos, miuxedavad
xelisuflebis ama Tu im Stosadmi misi organizaciuli kuTvnilebisa. gansaxilvel
SemTxvevaSi aqtis gamomcemi subieqti – saqarTvelos prezidenti – warmoadgens
administraciul organos organizaciuli gagebiT, amasTanave, vinaidan saqarTvelos
prezidenti saqmianobis am procesSi ar axorcielebs mmarTvelobiT funqciebs,
funqcionaluri gagebiT, igi ar warmoadgens administraciul organos.
amasTanave, szak-is me-3 muxlis ,,a“ qvepunqtis Tanaxmad, szak-is moqmedeba ar vrceldeba
saqarTvelos parlamentze. saqarTvelos prezidentis, rogorc saxelmwifos da
aRmasrulebeli xelisuflebis meTauris, parlamentTan urTierTobis konstituciuri
prerogativaa misi gansakuTrebuli uflebamosileba, monawileobdes sakanonmdeblo
saqmianobaSi, xeli Seuwyos saparlamento kontrolis ganxorcielebas, sakanonmdeblo da
aRmasrulebeli xelisuflebis urTierTSeTanxmebuli saSinao da sagareo politikis
gansazRvras (,,saqarTvelos parlamentis reglamentis“ kanonis me-4 muxli). saqarTvelos
konstituciiT miniWebuli uflebamosilebis safuZvelze gamocemuli aqti saqarTvelos
parlamentis sagangebo sxdomis mowvevis Sesaxeb aris Seqmnili saWiroebiT gamowveuli
politikuri aqti. saqarTvelos prezidenti politikur funqciebs asrulebs farTo
diskreciis pirobebSi, saqarTvelos konstituciis 61-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad,
gankarguleba riggareSe sesiis mowvevis Sesaxeb dasaSvebia samarTlebrivi TvalsazrisiT.
amasTanave, sasamarTlo ver iqoniebs msjelobas mis mizanSewonilobaze. sasamarTlo
warmoebis dros mizanSewonilobis Semowmebis daSveba gamoiwvevda xelisuflebis
danawilebis principis darRvevas, erTi xelisuflebis mxridan meoris saqmianobaSi Carevas.
aRniSnulidan gamomdinare, sakasacio palata Tvlis, rom saqarTvelos prezidentis #286
gankarguleba ar ganekuTvneba sask-is me-2 muxliT gaTvaliswinebul sasamarTlos gansjad
administraciul saqmeTa rigs. saolqo sasamarTlos kolegiis mosazreba imis Sesaxeb, rom
saqarTvelos prezidentis gankarguleba ar warmoadgens administraciulsamarTlebriv aqts,
xolo sarCeli ar eqvemdebareba sasamarTlo uwyebas, ar ewinaaRmdegeba sask-is me-6 muxlis
pirveli nawilis ,,a“ qvepunqtis, szak-is me-2, me-3 muxlebis moTxovnebs. (ganCinebis sruli
teqsti ix. saq. uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 22 maisis ganCineba #3g-ad-44k-1-03).
e.w. „ubralo sajaro samarTlebrivi“ RonisZieba ar aris Ronis-
Zieba individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis
legaluri definiciis gagebiT. am formiT moqmedebs mmarTveloba,
rodesac is saqmianobs sazogadoebis keTildReobisTvis ise, rom ar
iyenebs mis xelT arsebul iZulebis Zalas. amas arasaxelisuflo saq-
mianoba ewodeba.
is, rom RonisZieba administraciuli kanonmdeblobis safuZvel-
ze unda ganxorcieldes, marto individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis cnebis elementi ar aris, igi imavdroulad ad-
ministraciuli RonisZiebis (individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis formiT) kanonierebis makontrolebeli masSta-
bia.
33.. iinnddiivviidduuaalluurrii ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii.. individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti maSin gvaqvs, rodesac administraciu-
li organos RonisZieba mimarTulia piris an pirTa SezRuduli wris-
ken. konkretulia pirTa wre maSin, rodesac gadawyvetilebis miRebis
dros garkveulia Tu vis exeba is. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti individualurad gansazRvruli pirebisken un-
da iyos mimarTuli, an unda Seexebodes calkeul konkretul SemTxve-
vebs.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis es
niSani axasiaTebs mas, rogorc individualur samarTlebriv aqts da
emsaxureba mis gamijvnas samarTlebrivi normisgan, romelic,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisgan gansxvave-
biT, qcevis zogad wess adgens.
mxolod individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti-
sa da samarTlis normis urTierTgamijvniT da administraciuli or-
ganos saqmianobis orive samarTlebrivi formis adresatisa da obieq-
tis SejerebiT aris SesaZlebeli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis, rogorc individualuri samarTlebrivi aqtis,
cnebis gageba.
samarTlebrivi aqtebis individualurad da normatiulad dayo-
fa mxolod im kriteriumiT Tu pirTa rogor wreze vrceldeba igi,
sasurvel Sedegs ver mogvcems5. individualuri administraciul-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
120
5 saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis komentarma, sadac naTqvamia, TiTqos
germanuli samarTali ,,aRiarebs samarTlebrivi aqtebis individualurad da normatiulad
samarTlebrivi aqtisa da samarTlis normis urTierTdamokidebule-
bisTvis arsebiTi mniSvneloba aqvs „mowesrigebis“ or struqturul
elements, esenia: „adresatTa wre“ da „obieqti - konkretuli SemTxve-
va“. nebismieri aqti mimarTulia erTi an ramdenime pirovnebisken da,
imavdroulad, awesrigebs konkretul SemTxvevebs.
mowesrigebis adresatTa wre iinnddiivviidduuaalluurraadd an ggeenneerraalluurraadd
(adresatTa wris gansazRvris ZiriTadi kriteriumebi) unda ganisaz-
Rvros maSin, rodesac SesaZlebelia SemTxvevis kkoonnkkrreettuullaadd an aabb-
ssttrraaqqttuullaadd aRwera.
samarTlebrivi aqti individualuri xasiaTisaa, rodesac is mi-
marTulia konkretuli pirisken, romelsac aqti saxelobiT aRwers,
an uSualod mimarTavs. amis magaliTia pirisTvis kerZo saxlis mSe-
neblobis nebarTvis gacema.
aqti individualuria maSinac, rodesac is ara erT pirs, aramed
misi gamocemis dros obieqturad gansazRvrul an gansazRvrebad
pirTa jgufs moicavs. zRvars individualur da generalur mowesri-
gebas Soris pirTa ricxobrivi odenoba ki ar ganapirobebs, aramed is,
gansazRvrebadia Tu ara es wre. ase, magaliTad, policielis moTxov-
nis - pirebma, romlebic SenobaSi imyofebian, datovon igi - adresa-
tia yvela piri, vinc im droisTvis SenobaSia. adresatTa wris saxe-
lobiTi aRwera SeuZlebelia, magram SesaZlebelia maTi saerTo niS-
niT – „im droisTvis SenobaSi yofna“ – gansazRvra. generaluri mo-
wesrigebis dros samarTlebrivi aqti pirTa ganusazRvrel wres See-
xeba. misTvis damaxasiaTebelia is, rom igi „yvelasken“ aris mimarTu-
li, rom misi gamocemis dros jer kidev ar aris gansazRvruli subi-
eqtTa wre, romelzec es aqti gavrceldeba.
konkretulia samarTlebrivi aqti, romelic konkretuli saqmis
viTarebas asaxavs da Tavisi bunebiT „erTjeradia“. amis magaliTia ad-
ministraciuli organos gadawyvetileba, romelic moqalaqes aZlevs
SesaZleblobas, miiRos fuladi daxmareba umuSevrobis SemTxvevaSi.
abstraqtuli samarTlebrivi aqti asaxavs saqmis garemoebebs zo-
gadad da SesaZlebelia, mis safuZvelze konkretuli SemTxvevis ganu-
sazRvreli raodenoba warmoiSvas. administraciuli organos moqa-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
121
dayofas mxolod im kriteriumiT, Tu pirTa rogor wreze vrceldeba igi“, SecdomaSi ar unda
Seiyvanos mkiTxveli (szak-is komentari, gv. 38.). germanuli samarTali samarTlebrivi aqtebis
normatiulad da individualurad dayofis or kriteriums iyenebs. esenia: ,,adresatTa wre“
da ,,konkretuli SemTxveva“.
laqisTvis umuSevrobis daxmarebis gacemis Taobaze miRebuli kon-
kretuli gadawyvetilebis safuZveli swored samarTlis normiT (ka-
noniT) ganxorcielebuli abstraqtuli mowesrigebaa.
zemoT CamoTvlili kriteriumebis moSveliebiT SesaZlebelia
samarTlebrivi aqtebis oTxi tipis gamoyofa:
aa.. aabbssttrraaqqttuull-ggeenneerraalluurrii:: samarTlebrivi aqti SeiZleba misi ga-
mocemis dros ganusazRvrelad bevri urTierTobis (mowesrigebis obi-
eqti abstraqtuli) ganusazRvreli raodenobis monawileebisken (ad-
resatTa wre generaluri) iyos mimarTuli. am SemTxvevaSi vRebulobT
samarTlis normas (normatiul administraciul-samarTlebriv aqts).
bb.. kkoonnkkrreettuull-iinnddiivviidduuaalluurrii:: samarTlebrivi aqti SeiZleba mi-
si gamocemis dros konkretuli urTierTobis (mowesrigebis obieqti
konkretuli) monawileTa gansazRvruli raodenobisken (adresatTa
wre individualuri) iyos mimarTuli. es konkretul-individualuri
mowesrigeba aris individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti.
gg.. aabbssttrraaqqttuull-iinnddiivviidduuaalluurrii:: samarTlebrivi aqti SeiZleba
misi gamocemis dros mimarTuli iyos abstraqtuli urTierTobis (mo-
wesrigebis obieqti abstraqtuli) monawileTa gansazRvruli (adre-
satTa wre individualuri) raodenobisken. aseTi SemTxveva klasifi-
cirdeba, rogorc „konkretuli SemTxvevis mowesrigeba“ da, Sesabami-
sad, rogorc individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti.
dd.. kkoonnkkrreettuull-ggeenneerraalluurrii:: da bolos, samarTlebrivi aqti SeiZ-
leba misi gamocemis dros droiT an sivrciT gansazRvrul (mowesri-
gebis obieqti konkretuli) garemoebas exebodes, magram uSualo ad-
resatTa ganusazRvreli raodenobisken (adresatTa wre generalu-
ri) iyos mimarTuli. aseTi individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis magaliTia konkretuli quCis gadaketva sava-
raudo, SesaZlebeli afeTqebis gamo, an kidev konkretuli TariRiT
gansazRvruli saprotesto demonstraciis akrZalva.
samarTlebrivi aqti individualur administraciul-
samarTlebriv aqtad maSin CaiTvleba, rodesac im piris an pirTa Sez-
Ruduli wris uflebebsa da movaleobebs Seexeba, romlebic am orga-
nos ggaarreeTT ddggaass..
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis arsebo-
bis winapirobaa, rom mowesrigeba mimarTulia im uSualo samarTleb-
riv Sedegze, romelic misi gamomcemi administraciuli organos ga-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
122
reT arsebuli urTierTobebis sferoSi dgeba. amasTan dakavSirebiT
garkveul yuradRebas imsaxurebs e.w. „„mmrraavvaallssaaffeexxuurriiaannii aaqqttii““.. is
xelTa gvaqvs maSin, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis aucilebelia sxva administraci-
uli organos monawileoba an Tanxmoba.
am organoTa moqmedeba ar miiCneva gare zemoqmedebis ZaliT gan-
xorcielebul RonisZiebad da, Sesabamisad, damoukidebel
individualur administraciul-samarTlebriv aqtad. maSinac ki, ro-
desac is individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ga-
momcemi organos mier aqtis gamocemaze uaris mizezi xdeba, is uSua-
lod ki ar upirispirdeba mesame piris samarTlebriv interesebs, ara-
med mxolod gavlenas axdens administraciuli organos gadawyveti-
lebaze. gadawyvetileba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris Tqmis Sesaxeb gamoaqvs im uf-
lebamosil administraciul organos, romelSic Setanili iyo gan-
cxadeba individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cemis moTxovniT. amdenad, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemiT dainteresebuli piris sarCeli mi-
marTulia ara im organos winaaRmdeg, romlis monawileobiT (an Tan-
xmobiT) gamoicemoda (da romlis uaryofiTma Sefasebamac gavlena
iqonia aqtis gamoucemlobaze) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, aramed misi adresatia mxolod is organo, ro-
melsac es aqti unda gamoeca.
am TvalsazrisiT, komunaluri samSeneblo samarTlis sferoSi
moqalaqes maSinac ara aqvs Tavisi uflebis sarCeliT dacvis SesaZ-
lebloba, rodesac zemdgomi administraciuli organo uaryofs ko-
munaluri erTeulis qalaqmSeneblobis gegmas. moqalaqeTa mxridan am
mSeneblobis ganxorcielebaze didi interesis arsebobisda miuxeda-
vad, uaryofili ufleba xelyofs komunaluri organos uflebas da
ara moqalaqeTa konstituciur uflebaTa sferos. amitom uaryofiTi
gadawyvetileba komunaluri teritoriuli korporaciis mimarT
dadgenili individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtia
da moqalaqis mier wardgenili sarCeli uSedego iqneboda.
44.. ,,,,aawweesseebbss,, ccvvlliiss,, wwyyvveettss,, aann aaddaassttuurreebbss““.. administraciuli or-
ganos qmedeba maSin SeiZleba miviCnioT individualur administraci-
ul-samarTlebriv aqtad, rodesac es qmedeba calmxrivad mkacrad
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
123
gansazRvruli samarTlebrivi Sedegisken (e.i., qmedebis Sedegi – mo-
wesrigeba) aris mimarTuli.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebis es
elementi aRwers mis bunebas, rogorc RonisZiebas, romelic mimarTu-
lia urTierTobis samarTlebrivi mowesrigebisken, e.i., is awesebs,
cvlis, wyvets, an adasturebs piris samarTlebriv mdgomareobas.
samarTlebrivi mmoowweessrriiggeebbiiss arsi imaSia, rom individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT ganxorcielebuli
RonisZieba administraciuli organos nebis Sesabamisad iqiTken aris
mimarTuli, raTa calmxrivad da Sesasruleblad savaldebulo Za-
liT uSualo samarTlebrivi Sedegi warmoSvas.
aseTi mowesrigebisTvis, pirvel rigSi, damaxasiaTebelia is, rom
samarTlebrivi Sedegi uSualod administraciuli organos nebis Se-
degad dgeba: imitom, rom ase surs administraciul organos da ara
mxolod kanonis ZaliT.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cal-
mxrivoba da misi Sesasruleblad savaldebulo Zala am cnebis is ele-
mentebia, romlebic mas administraciuli organos saqmianobis sxva
formebisgan, kerZod, administraciuli xelSekrulebisgan ganasxva-
vebs. am ukanasknelisTvis damaxasiaTebelia is, rom uSualo samar-
Tlebrivi Sedegi ara administraciuli organos calmxrivi nebis,
aramed mxolod xelSekrulebis mxareTa survilis TanadamTxvevis Se-
degad dgeba.
mowesrigeba, rogorc individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis cnebis elementi, ara gvaqvs, rodesac sajaro
samarTlebrivi RonisZieba pirdapir samarTlebriv Sedegs ar iwvevs,
e.i., rodesac saqme gvaqvs sajaro dawesebulebis mxridan mxolod in-
formaciis, darigebis an axsna-ganmartebis miwodebasTan, an faqtob-
riv garemoebaTa dadgenis mizniT ganxorcielebul moqmedebasTan.
dRemde mecnieruli davis sagania, Tu ramdenad SesaZlebelia ewo-
dos mowesrigeba (anu individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti) raime moqmedebis Sesrulebis Taobaze adminis-
traciuli organos mier micemul dapirebas.
zogadi administraciuli kodeqsis me-9 muxlis Tanaxmad, dapi-
reba aris saamisod uflebamosili administraciuli organos weri-
lobiTi piroba konkretuli qmedebis mogvianebiT ganxorcielebis
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
124
(Sesabamisad: individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
mogvianebiT gamocemis) Sesaxeb.
Tuki dapirebuli qmedebis ganxorcieleba (individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema) saWiroebs mesame piris
mier sakuTari mosazrebis wardgenas, an sxva administraciuli orga-
nos monawileobas, administraciul organos ufleba aqvs, mxolod
mas Semdeg gasces dapireba, rodesac dainteresebul mxares miecema
sakuTari mosazrebis wardgenis, an administraciul organos – mona-
wileobis SesaZlebloba.
miuxedavad imisa, rom aseTi kanonieri ndoba piris samarTlebriv
mdgomareobas mxolod farTo gagebiT cvlis (radgan individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis momavalSi gamocemisken aris
mimarTuli, rac ar SeiZleba jer kidev saboloo mowesrigebad CaiTva-
los), is unda ganvixiloT, rogorc individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, ramdenadac garkveuli debulebebi, romlebic
zogadi administraciuli kodeqsiT aris dadgenili individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT, aseve ZalaSia adminis-
traciuli dapirebisTvisac.
garkveul interess iwvevs e.w. ggaannmmeeoorreebbiiTTii ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa,,
kerZod, Tu ramdenadaa SesaZlebeli amgvari gadawyvetilebis mowes-
rigebad miCneva. aq mxedvelobaSi gvaqvs SemTxvevebi, rodesac ukve ka-
nonierad uaryofili gancxadeba xelmeored Seitanes administraci-
ul organoSi. mas, SeiZleba, im safuZvliT eTqvas uari, rom ar Sec-
vlila faqtobrivi garemoebebi da samarTlebrivi mdgomareoba, ro-
melTa safuZvelzec igi ar daakmayofiles pirvelad. am dros axali
gadawyvetilebis miReba ar xdeba. administraciuli organo eyrdno-
ba mis mier adre gamocemul, kanonier ZalaSi Sesul da jer kidev Se-
sasruleblad savaldebulo Zalis mqone pasuxs (individualur admi-
nistraciul-samarTlebriv aqts). amiT piris samarTlebrivi mdgoma-
reoba ar icvleba, e.i., ganmeorebiTi gadawyvetileba ar SeiZleba Ca-
iTvalos mowesrigebad da, Sesabamisad, individualur administra-
ciul-samarTlebriv aqtad.
mxolod im SemTxvevaSi, rodesac administraciuli organo faq-
tobriv da samarTlebriv garemoebaTa xelaxali gadamowmebis Sede-
gad miiRebs axal gadawyvetilebas, xdeba axali administraciuli aq-
tis gamocema ((mmeeoorraaddii ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa))..
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
125
§§33.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ssaaxxeeeebbii
SesaZlebelia individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tebis klasifikacia sxvadasxva niSnis mixedviT. gvinda, gansakuTrebiT
gamovyoT Semdegi kriteriumebi:
1. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cemis formis mixedviT: zogadi administraciuli kodeqsiT dasaSve-
bia individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema
werilobiTi da zepiri formiT. garda werilobiTi da zepiri
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisa, mmarTvelo-
bis praqtikaSi is gvxvdeba umoqmedobis, dumilis, sxeulis moZrao-
bis, SuqniSnebis an sxva saxiT.
2. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtiT mowes-
rigebuli urTierTobis Sinaarsis mixedviT: individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtiT ganxorcielebuli mowesrigebis
Sinaarsis mixedviT SesaZlebelia Semdegi saxis individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtebis gamoyofa:
- mmbbrrZZaanneebblluurrii ((iimmppeerraattiiuullii)) xxaassiiaaTTiiss individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti adgens garkveuli qcevis wess da
avaldebulebs mis adresats, imoqmedos am imperatiuli normis
moTxovnebis Sesabamisad.
magaliTi: mitingebisa da demonstraciebis akrZalva; gzebze moZ-
raobis akrZalva da a.S.
- kkoonnkkrreettuullii ssaammaarrTTlleebbrriivvii uurrTTiieerrTToobbiiss ddaammddggeennii xxaassiiaaTTiiss
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti awesebs,
cvlis an wyvets konkretul samarTlebriv urTierTobas.
magaliTi: mSeneblobis nebarTva, pensiis daniSvna, fuladi dax-
marebebis daniSvna, maTi odenobis Semcireba an Sewyveta da a.S.
- uufflleebbiiss aann ssaammaarrTTlleebbrriivvii uurrTTiieerrTToobbiiss aarrsseebboobbaa-aarraarrsseebboo-
bbiiss ddaammddggeennii individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti adgens piris uflebebs an piris, an sagnis samarTlebrivad
mniSvnelovan Tvisebebs. mag., arCevnebSi monawileobis uflebis
dadgena; I kategoriis invalidobis dadgena; SenobisTvis kul-
turis Zeglis statusis dadgena da a.S.
aRiarebiTi individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti, marTalia, ar axdens konkretuli samarTlebrivi urTierTobis
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
126
warmoSobas, Secvlas an Sewyvetas, aramed daadgens arsebuli ufle-
bis an samarTlebrivi urTierTobis arsebobas an ararsebobas, magram,
ramdenadac es, Tavis mxriv, iwvevs garkveul samarTlebriv Sedegebs,
amdenad is akmayofilebs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis cnebisTvis kanoniT gansazRvrul moTxovnebs.
momwesrigebeli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gansakuTrebiT xSiri formaa nneebbaarrTTvvaa,, rome-
lic gamoicema adresatis gancxadebis safuZvelze da moxsnis konkre-
tul sakanonmdeblo akrZalvas da daadgens konkretul saqmianobaze
uflebamosilebas. tradiciulad nebarTvis gacemis SesaZleblobis
dadgenis ori forma gamoiyofa:
- preventiuli akrZalva nebarTvis gacemis SesaZleblobiT da
- represiuli akrZalva akrZalvis moxsnis SesaZleblobiT.
qveyanaSi moqmedi kanonmdeblobis mixedviT samSeneblo samuSao-
ebis warmoeba saWiroebs Sesabamisi administraciuli organos Tan-
xmobas. samSeneblo saqmianobis pprreevveennttiiuullii aakkrrZZaallvviiss mizania ara
konkretuli moqmedebis, mSeneblobis akrZalva, aramed is adminis-
traciul organos aZlevs preventiuli Semowmebis saSualebas: xom
ar ewinaaRmdegeba ganzraxuli moqmedeba materialursamarTlebrivi
normebis moTxovnebs. mag., ganzraxuli mSenebloba konkretul miwis
nakveTze xom ar ewinaaRmdegeba qalaqmSeneblobis gegmebs an mezob-
lis interesebs da sxva samSeneblosamarTlebrivi normebiT gaTva-
liswinebul moTxovnebs.
mSeneblobis ufleba - es aris adamianis konstituciiT garanti-
rebuli ufleba. mSeneblobis uflebis realizaciis SezRudva masze
administraciuli organos mxridan winaswari nebarTvis gacemis au-
cileblobis dadgeniT miznad isaxavs ara am uflebis SezRudvas, ara-
med axdens am uflebis realizaciis procesis samarTlebriv CarCoeb-
Si moqcevas. preventiuli akrZalvis masobrivi gamoyeneba aixsneba im
ubralo mizeziT, rom mxolod am gziT aris SesaZlebeli Tanamedro-
ve teqnikidan gamomdinare saSiSroebis Tavidan acileba. bunebisa da
janmrTelobisTvis saSiSi manqana-danadgarebis eqspluataciaSi Ses-
vlamde masze nebarTvis aucilebloba, anu misi eqspluataciis ak-
rZalva masze nebarTvis gacemis SesaZleblobiT iZleva efeqturi kon-
trolis saSualebas.
amis sawinaaRmdegod, rreepprreessiiuullii aakkrrZZaallvviiss mizania konkretu-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
127
li moqmedebis (saqmianobis) akrZalva da mxolod konkretul SemTxve-
vebSi, saqmis garemoebaTa Seswavlis Semdeg SeiZleba masze gansakuT-
rebuli nebarTvis gacema. aseT represiul akrZalvasTan gvaqvs saqme,
rodesac akrZalulia cecxlsasroli iaraRiT vaWroba, an, Tundac
kerZo saxlebis qalaqmSeneblobis gegmaSi gaTvaliswinebuli stan-
dartebis gadametebiT mSenebloba. mag., rodesac konkretul region-
Si dasaSvebia araumetes orsarTuliani saxlebis mSenebloba, SesaZ-
lebelia, gamonaklisis saxiT gaices nebarTva ufro maRali zomis sax-
lis mSeneblobaze.
3. adresatze zemoqmedebis xasiaTis mixedviT: adresatis samar-
Tlebriv mdgomareobaze zemoqmedebis xasiaTis mixedviT SeiZleba ga-
movyoT:
- aaRRmmWWuurrvveellii individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti, romelic dainteresebul mxares aniWebs raime uflebas an
sargebels (szak-is me-2 muxlis I nawilis v qvepunqti) da
- SSeemmzzRRuuddvveellii individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, romelic amZimebs piris samarTlebriv
mdgomareobas, rac SeiZleba konkretuli qmedebis akrZalviT
(amkrZalavi administraciuli aqti), an konkretuli qmedebis
ganxorcielebis valdebulebaSi gamoixatos (mavalebeli admi-
nistraciuli aqti).
am niSniT individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis gamijvnas mniSvneloba aqvs gansakuTrebiT:
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoce-
mis momentSi: gamomdinare kanonismieri daTqmis principidan, Sem-
zRudveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamocema yovelTvis saWiroebs sakanonmdeblo safuZvlebs maSin, ro-
desac aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocema konkretuli sakanonmdeblo normis gareSec aris Se-
saZlebeli.
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqme-
bis procesSi: aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebis gauqmebis procesi ufro rTuli da samar-
Tlis normebiT reglamentirebulia, vidre SemzRudveli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmeba.
- uflebis dacvis procesSi: SemzRudveli individualuri admi
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
128
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebis an aRmWurveli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoce-
mis moTxovniT administraciuli organos an sasamarTlos mi-
marTvis wesi da pirobebi mowesrigebulia Sesabamisad zogadi
administraciuli da administraciuli saproceso samarTlis
kanonmdeblobebiT.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti SeiZleba
misi adresatisTvis iyos rogorc aRmWurveli, ise SemzRudveli xasi-
aTisa. aseTi aqti gvaqvs ara marto maSin, rodesac garkveuli ufle-
bis an sargeblis miniWebasTan erTad Sesabamisi valdebulebebis da-
kavSireba xdeba, aramed rodesac xdeba dainteresebuli mxarisaTvis
uflebebisa da sargeblis nawilobrivi miniWeba. aseTi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti iwodeba, ro-
gorc aqti SSeerreeuullii zzeemmooqqmmeeddeebbiiss ZZaalliiTT..
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti SeiZleba
dainteresebuli mxarisTvis aRmWurveli xasiaTis, xolo mesame pire-
bisTvis SemzRudveli xasiaTisa iyos. am SemTxvevaSi gvaqvs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti oorrmmaaggii zzeemmooqq-
mmeeddeebbiiss ZZaalliiTT..
§§44.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ooffiicciiaalluurrii ggaaccnnoobbaa
11.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ooffiicciiaa-
lluurrii ggaaccnnoobbiiss ssaaxxeeeebbii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis oficia-
luri gacnobis saxeebia:
a. dainteresebuli mxarisTvis administraciuli aqtis gadacema an
b. fostis meSveobiT gagzavna (szak-is 58-e muxli),
g. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoq-
veyneba Sesabamisi administraciuli organos beWdviT organo-
Si (szak-is 56-e muxli) da
d. sajarod gamocxadeba (szak-is 57-e muxli).
zogadi administraciuli kodeqsis 58-e muxlma mkiTxveli Secdo-
maSi ar unda Seiyvanos: 56-e, 57-e da 58-e muxlebiT gansazRvrul for-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
129
mebs Soris gansxvaveba maT oficialurobasa da araoficialurobaSi
ki ar aris, aramed maT formalurobaSi. arsebobs aqtis oficialurad
gacnobis mkacrad formalizebuli da naklebad formalizebuli, anu
martivi formebi. individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis adresatisTvis gacnobis am formebis gamoyeneba dakavSirebu-
lia administraciuli warmoebis formebTan da individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis adresatTa raodenobasTan, aseve,
mowesrigebuli samarTlebrivi urTierTobis mniSvnelobis xaris-
xTan. oficialurobis TvalsazrisiT, samive es forma Tanabari samar-
Tlebrivi Zalis mqonea da Tanabar samarTlebriv Sedegebs iwvevs.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mxaris-
Tvis oficialuri gacnobis moTxovna zogadi administraciuli ko-
deqsis imperatiuli normaa. kodeqsis es moTxovna gamomdinareobs
iqidan, rom individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamoqveyneba, misi adresatisTvis gacnoba aris finali administraci-
uli warmoebisa da misi produqti - individualuri administraciu-
l-samarTlebrivi aqti - ZalaSi Sedis mxarisTvis oficialuri gacno-
biT (kodeqsis 54-e muxli) (aseve gasaTvaliswinebelia is, rom kanon-
mdeblobiT SesaZlebelia, dadgenili iyos misi ZalaSi Sesvlis sxva
vadebi). individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zala-
Si Sesvlis zusti drois gansazRvra mniSvnelovania individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT saCivris da sarCelis
SetanisTvis kanoniT dadgenili vadebis dasacavad. swored
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi Ses-
vlis, anu mxarisTvis kanoniT dadgenili wesiT gacnobisTanave iwyeba
misi gasaCivrebis (sarCelis Setanis) vadebis aTvla.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis oficia-
luri gacnoba ara marto individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonierebis kriteriumia, aramed misi arsebo-
bis winapirobac. rogorc kanoni misi oficialuri gamoqveynebiT Se-
dis ZalaSi, aseve individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtic iZens Sesasruleblad savaldebulo Zalas adresatisaTvis misi
oficialuri gacnobiT.
Tu individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti mimar-
Tulia ramdenime adresatisadmi, aucilebelia TiTouli maTganis-
Tvis misi oficialuri gacnoba. aqedan gamomdinare, SesaZlebelia, mi-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
130
viRoT TiToeuli piris mimarT aqtis ZalaSi Sesvlis sxvadasxva dro-
ebi. aman SeiZleba konkretul SemTxvevaSi garkveuli problemebi
warmoSvas, magram, miuxedavad amisa, SeuZlebelia, pirs moeTxovos
misTvis jer kidev ucnobi individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT gansazRvruli valdebulebebis Sesruleba.
aseTi SemTxvevebis Tavidan acilebas emsaxureba zogadi administra-
ciuli kodeqsis 55-e muxlSi mocemuli mowesrigeba, Tumca es muxli
maSin gamoiyeneba, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti 50-ze met pirs exeba.
22.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ooffiicciiaa-
lluurrii ggaaccnnoobbiiss TTaavviisseebbuurreebbeebbii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis oficia-
luri gacnobis procesSi yuradReba unda mieqces zogadi adminis-
traciuli kodeqsis 55 – 58-e muxlebs da specialur kanonebSi moce-
mul Taviseburebebs. mxarisTvis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gadacemis kanoniT gansazRvruli formis dauc-
veloba yovelTvis ar abrkolebs mis ZalaSi Sesvlas, oRond
individualur administraciul-samarTlebriv aqts ukanonos xdis.
magaliTad, Tu werilobiTi individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis mxarisTvis zepiri formiT gacnoba moxda, aseTi
aqti misi mxarisTvis gacnobis kanoniT dadgenili wesis darRvevis
gamo ukanonoa, magram, miuxedavad amisa, ramdenadac adresats is
oficialurad gaacnes, aqti SeiZens Sesasruleblad savaldebulo Za-
las. magram, Tu kanoniT gaTvaliswinebuli aqtis mxarisTvis indivi-
dualuri gadacemis miuxedavad (kodeqsis 58-e muxlis Sesabamisad) mi-
si sajarod gamocxadebis gziT gacnoba moxdeba, am SemTxvevaSi Tvi-
Ton individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis oficia-
luri gacnobis forma aris ukanono da, amdenad, individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqti ZalaSi ar Sedis, anu aqti ar aris
mxarisTvis Sesasruleblad savaldebulo Zalis mqone.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mxaris-
Tvis gacnobis procesSi yuradReba unda mieqces Semdeg garemoebebs:
a. mxarisTvis individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gacnoba unda moxdes uflebamosili administraciuli organos
miTiTebis Sedegad ganxorcielebuli moqmedebiT (e.i. ooffiicciiaalluurraadd..
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
131
termini „oficialuri“ gamoxatavs administraciuli organos nebas,
mimarTuls iqiTken, rom moxdes adresatisTvis misi gacnoba. es ofi-
cialuroba aZlevs aqts Sesasruleblad savaldebulo Zalas da Se-
saZlebels xdis mis iZulebiT aRsrulebas). sxvagvarad masze informa-
ciis miReba – vTqvaT, kerZo saubrebSi, an arauflebamosili organos
saSualebiT, an SemTxveviT – adresatisTvis aqtis oficialur gacno-
bad ar iTvleba.
b. mxarisTvis individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gacnoba unda atarebdes iinnddiivviidduuaalluurr xxaassiiaaTTss,, anu adresati
konkretulad unda iyos miTiTebuli, ramdenadac individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gacnoba - es aris administra-
ciuli organos mxridan iseTi calmxrivi nebis gamovlena, romelic
saWiroebs meore mxaris mier miRebas, Sesabamisad moqmedebs samoqa-
laqo samarTlis normebi misi namdvilobis dasadgenad. dainterese-
buli mxarisTvis fostis meSveobiT gagzavnili individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti miRebulad iTvleba mas Semdeg, rac
is moxvdeba adresatis safosto yuTSi (garda dazRveuli werilisa,
razec qvemoT vilaparakebT) da ar aris arsebiTi, gaecno Tu ara ad-
resati mis Sinaarss. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis fostis meSveobiT gagzavnis SemTxvevaSi is Za-
laSi Sedis gagzavnidan ara ugvianes me-7 dRisa. kanonmdebeli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis adresatis
mier miRebasTan dakavSirebuli davis SemTxvevaSi mtkicebis tvirTs
akisrebs administraciul organos da ara aqtis adresats.
g. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gacno-
bis gansakuTrebuli formaa misi ggaaddaacceemmaa.. is atarebs formalur xa-
siaTs da dgeba specialuri oqmi, romelSic Seitaneba monacemebi aq-
tis oficialuri gadacemis adgilisa da drois Sesaxeb da dadastu-
rebulia gadamcemi da mimRebi mxareebis xelmoweriT. gadacema SeiZ-
leba moxdes administraciuli organos warmomadgenlis, an specia-
lurad saamisod uflebamosili organos warmomadgenlis mier, an,
ubralod, fostis TanamSromlis (fostalionis) meSveobiT (dazRveu-
li werili). yvela SemTxvevaSi Sedgeba specialuri aqti gadacemis
Sesaxeb da is Cabardeba aqtis gamomcem organos. individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis gadacemis es forma uzrunvel-
yofs aqtis mxarisTvis gadacemis zusti drois dadgenas da mis gamom-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
132
cem administraciul organos Tavidan aacilebs mis gadacemasTan da,
Sesabamisad, ZalaSi SesvlasTan dakavSirebiT warmoSobil proble-
mebs.
d. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ofi-
cialuri gacnobis erT-erTi formaa misi ssaajjaarroodd gamocxadeba. saja-
ro gamocxadeba xdeba administraciul beWdviT organoSi, an mis samoq-
medo teritoriaze gavrcelebul yoveldRiur, an yovelkvireul beW-
dviT organoSi, an administraciul organoSi yvelasTvis xelmisaw-
vdom adgilze Riad moTavsebiT.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mxaris-
Tvis gacnobis es forma gamoiyeneba im aqtebisTvis, romlebic gamoi-
cema formaluri administraciuli warmoebis wesiT da mimarTulia
50-ze meti piris mimarT. anu es is SemTxvevaa, rodesac aqtis adresa-
tebisTvis individualuri gacnoba faqtobrivad SeuZlebelia, an
did finansur danaxarjebTan iqneboda dakavSirebuli. garda amisa,
es gamomdinareobs individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocemisTvis gaTvaliswinebuli administraciuli warmoebis
formidan. formaluri administraciuli warmoebis Catarebis dros
isedac uzrunvelyofilia dainteresebuli mxareebis monawileoba
warmoebis procesSi; is Riaa yvelasTvis da, Tu procesSi CarTulia
50 pirze meti, maSin ganmcxadebeli an gancxadebaze pirveli xelmom-
weri valdebulia, uzrunvelyos sxva pirebisTvis individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis Sinaarsis gacnoba.
§§55.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
kkaannoonniieerreebbaa ddaa uukkaannoonnoobbaa
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonie-
rebisa da ukanonobis sakiTxis garkvevas udidesi mniSvneloba eni-
Weba samarTlebrivi saxelmwifos administraciuli samarTlis sis-
temaSi. Tu gaviTvaliswinebT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonierebisa da ukanonobis samarTlebriv Se-
degebs, naTeli xdeba misi dadgenis mniSvneloba. ase, magaliTad,
sarCeli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ga-
uqmebis moTxovniT maSin aris Sedegiani, anu sasamarTlo mxolod ma-
Sin gamoitans gadawyvetilebas individualuri administraciul-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
133
samarTlebrivi aqtis baTilad cnobis Sesaxeb, Tu individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti kanonsawinaaRmdegoa (saq. ask-
is 32-e I muxli); Sesabamisad, sarCeli aRmWurveli individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT maSin
aris Sedegiani, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemaze uari kanonsawinaaRmdegoa (saq.
ask-is 33-e I muxli); aseve, kanonmdebeli administraciuli organos
mxridan sakuTari iniciativiT aqtis gauqmebis SemTxvevisTvis kano-
nieri da ukanono individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtisTvis gansxvavebul winapirobebs da samarTlebriv Sedegebs ad-
gens. da bolos, individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis kanonierebisa da ukanonobis dadgenas mniSvneloba aqvs am aqtis
gamocemis Sedegad damdgari zianis anazRaurebaze warmoSobili
davebis gadawyvetis dros.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonie-
rebis dadgenisas mxedvelobaSi unda miviRoT is samarTlebrivi nor-
mebi da faqtobrivi garemoebebi, romlebic arsebobs individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis dros, e.i., mniSvne-
lovania aqtis gamocemis dros moqmedi samarTlebrivi sivrce, nor-
matiuli masalis Semdegi cvlileba ar iwvevs kanonieri aqtis ukano-
nobas da piriqiT.
moZRvreba individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis kanonierebis Sesaxeb moicavs or aspeqts. kerZod, Tu rodis aris
aqti kanonieri an, Sesabamisad, ukanono da, meore mxriv, Tu ra samar-
Tlebriv Sedegebs iwvevs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis marTlwinaaRmdegoba. wignis am TavSi swored am
or aspeqtze gavamaxvilebT gansakuTrebul yuradRebas.
11.. kkaannoonniieerrii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonie-
rebis winapirobaa, pirvel rigSi, am aqtis gamomcem administraciul
organos hqondes uufflleebbaammoossiilleebbaa,, konkretuli samarTlebrivi ur-
TierToba moawesrigos individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis gziT. saqmianobis swori samarTleb-
rivi formis arCevasTan erTad mniSvnelovania, rom is uflebamosili
organos mier administraciuli warmoebis saTanado ssaaxxiiss da aqtis
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
134
gamocemisTvis kanoniT gaTvaliswinebuli ffoorrmmiiss dacviT iyos gamo-
cemuli.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda pa-
suxobdes misTvis kanoniT dadgenil moTxovnebs. individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqti pasuxobs am moTxovnebs da aris
kanonieri, rodesac:
a. konkretul SemTxvevaSi administraciuli organo uflebamosi-
lia, gamoiyenos saqmianobis es samarTlebrivi forma (individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis, rogorc saqmianobis samar-
Tlebrivi formis ddaassaaSSvveebboobbaa)),,
b. konkretul SemTxvevaSi daculia aqtis gamocemisTvis saWiro
sagnobrivi da teritoriuli kompetencia, administraciuli warmoe-
bis saxe da individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamocemis forma (individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis ffoorrmmaalluurrii kkaannoonniieerreebbaa)),,
g. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti Sinaar-
sobrivad Seesabameba misi gamocemis samarTlebriv safuZvlebs, anu
aqti unda pasuxobdes samarTlis normis - kanonis an kanonqvemdebare
aqtis - moTxovnebs (individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis mmaatteerriiaalluurrii kkaannoonniieerreebbaa))..
maSasadame, individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis kanonierebis gansazRvris kriteriumebia:
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis, ro-
gorc saqmianobis samarTlebrivi formis, ddaassaaSSvveebboobbaa,,
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ffoorrmmaa-
lluurrii kkaannoonniieerreebbaa da
- individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mmaatteerrii-
aalluurrii kkaannoonniieerreebbaa..
ganvixiloT TiToeuli maTgani cal-calke.
((aa)) iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss,, rroo-
ggoorrcc aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss ssaaqqmmiiaannoobbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii ffoorrmmiiss,,
ddaassaaSSvveebboobbaa.. administraciuli organo individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis saSualebiT axdens samarTlis normis sa-
fuZvelze mowesrigebuli zogad-abstraqtuli urTierTobis indivi-
dualizacias da konkretul SemTxvevebze gavrcelebas. amdenad,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti gamoicema ,,ad-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
135
ministraciuli kanonmdeblobis safuZvelze“. miuxedavad
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis legaluri
definiciis am elementis arsebobisa, sakiTxi arc ise martivia, ro-
gorc es erTi SexedviT Cans. mecnierTa erTi nawili miiCnevs, rom
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonisadmi
daqvemdebareba, anu moTxovna, rom is aucileblad kanonidan unda ga-
momdinareobdes, Seexeba ara individualur administraciul-
samarTlebriv aqts, rogorc saqmianobis formas, aramed mis Sinaarss.
aRmasrulebeli xelisufleba, rogorc xelisuflebis erT-erTi Sto,
uflebamosilia, ganaxorcielos saxelisuflo saqmianoba da Tavisi -
mmarTvelobiTi - funqciebis ganxorcielebisas iyenebs saqmianobis
iseT formas, rogoric aris individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti. administraciuli organo isevea uflebamosi-
li, gamoiyenos saqmianobis es forma, rogorc kanonmdebelia ufleba-
mosili gamosces kanoni da sasamarTlo xelisufleba - gamosces sasa-
marTlo gadawyvetilebebi ganaCenis, ganCinebisa da sxva formiT. rac
Seexeba mis Sinaarss, dasZenen am mosazrebis mxardamWeri mecnierebi,
bunebrivia, is ar unda ewinaaRmdegebodes konstitucias da kanonis
moTxovnebs.
mecnierTa meore nawili uaryofs mmarTvelobiTi saqmianobis
formisa da Sinaarsis erTmaneTisgan gamoyofas. imdenad, ramdenadac
administraciuli organos mier individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemiT, erTi mxriv, piris uflebebisa da ka-
nonieri interesebis xelyofa xdeba, xolo meore mxriv, am xelyofis
legitimacia, mecnierTa es jgufi SeuZleblad miiCnevs formisa da
Sinaarsis erTmaneTisgan gamoyofas. maTi SexedulebiT, swored Sina-
arsi aZlevs administraciuli organos mier ganxorcielebul qmede-
bas individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis saxes.
Tavisi mimdevrebi hyavs, agreTve, mosazrebas, romlis Tanaxmad
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonis sa-
fuZvelze gamocemis moTxovna mxolod amkrZalavi aqtebis mimarT un-
da gavrceldes. aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocema ki ar saWiroebs sakanonmdeblo safuZ-
vlebs, ramdenadac is ar zRudavs piris samarTlebriv mdgomareobas.
amis sapirispirod, mecnierTa meore jgufi moiTxovs individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis samarTlebriv sa-
fuZvlebs, miuxedavad am aqtis aRmWurveli Tu amkrZalavi xasiaTisa,
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
136
ramdenadac erTi pirisTvis aRmWurveli xasiaTis individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtiT, SesaZlebelia, mesame piris
uflebebis SezRudvasTan gvqondes saqme.
Cveni azriT, upiratesoba unda mivaniWoT im mosazrebas, rome-
lic moiTxovs administraciuli organos saqmianobis formisa da Si-
naarsis erTmaneTisgan pirobiT gamijvnas, ramdenadac imis dasadge-
nad, Tu saqmianobis romel formasTan gvaqvs saqme, anu arsebobs Tu
ara individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, mniSvne-
loba aqvs ara misi kanonieri safuZvlebis dadgenas, aramed misi ga-
movlenis formas. yovelgvari kanonieri safuZvlebis gareSe gamoce-
muli, anu ukanono individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti, romelic gamoicema individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis formiT, isevea savaldebulo Sesasruleblad,
rogorc kanonieri individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti. konkretuli davis gadawyvetisas ar xdeba imis Semowmeba, kon-
kretul SemTxvevaSi hqonda Tu ara administraciul organos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
ufleba, aramed mowmdeba, Tu ramdenad pasuxobs misi Sinaarsi kano-
nis normis moTxovnebs.
aqve mniSvnelovania, yuradReba gavamaxviloT erT sakiTxze:
administraciul organos ufleba ara aqvs administraciuli
xelSekrulebis dadebis Sedegad warmoSobili uflebebis
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
gziT gansazRvra da iZulebis gziT aRsruleba moaxdinos. Tu admi-
nistraciuli organo saqmianobis iseT samarTlebriv formas airCevs,
rogoric aris administraciuli xelSekruleba, romelic gulis-
xmobs samarTlebriv urTierTobas Tanasworuflebianobis sawyiseb-
ze, maSin is valdebulia, bolomde darCes am safexurze da misi ufle-
bebis uzrunvelsayofad gamoiyenos uflebis samarTlebrivi dacvis
is saSualeba, rac saqmianobis am formisTvis kanoniT aris gansaz-
Rvruli. is valdebulia, ise, rogorc es kerZosamarTlebrivi urTi-
erTobis nebismieri subieqtisTvis aris damaxasiaTebeli, sasamar-
Tlosadmi mimarTvis gziT daicvas Tavisi uflebebi moqalaqesTan ur-
TierTobaSi. ramdenadac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti zogadi samarTlebrivi normebis konkretizaci-
as emsaxureba da aqtis TviTaRsrulebis privilegia swored aseTi
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
137
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
138
konkretizaciis Sedegia, ar SeiZleba administraciuli xelSekrule-
bis gziT konkretizebuli uflebebis individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis, rogorc mxolod saaRsruleblo furclis,
gamocemis gziT realizacia.
bb.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ffoorrmmaa-
lluurrii kkaannoonniieerreebbaa.. individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis formaluri kanoniereba dakavSirebulia aqtis gamocemis proces-
Tan da moiTxovs, rom is gamoices (a) uflebamosili organos mier; (b) mi-
si gamocemisaTvis kanoniT gaTvaliswinebuli administraciuli warmo-
ebis saxis dacviT da (g) Sesabamisi formiT.
((aa)) uufflleebbaammoossiilleebbaa.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti unda gamosces sagnobrivad da teritoriulad
uflebamosilma administraciulma organom. sagnobrivi uflebamosi-
leba ukavSirdeba mowesrigebis sagans (obieqts), anu imas, aris Tu
ara administraciuli organo uflebamosili, moawesrigos konkre-
tuli samarTlebrivi urTierToba. teritoriuli uflebamosileba
gulisxmobs sagnobrivad uflebamosili organos samoqmedo terito-
rias. mmarTvelobiTi uflebamosileba aris mmarTvelobis organoe-
bis sistemis organizaciis sakiTxi da amaze wignis sxva TavSi dawvri-
lebiT aris laparaki.
((bb)) aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss ssaaTTaannaaddoo ssaaxxee. administraciuli
warmoeba aris administraciuli organos saqmianoba, romelic mimar-
Tulia administraciul-samarTlebrivi aqtis momzadebis, gamocemi-
sa da aRsrulebisken. administraciuli kodeqsi CamoTvlis adminis-
traciuli warmoebis saxeebs da amkvidrebs princips, romelic admi-
nistraciul organos avaldebulebs, gamosces individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti martivi administraciuli warmoe-
bis wesiT - Tu kanoni konkretul SemTxvevaSi ar iTvaliswinebs sxva
saxis administraciuli warmoebis gamoyenebis aucileblobas. saqmia-
nobis am procesSi aucilebelia mTeli rigi normebis dacva, romle-
bic gansakuTrebiT Tavmoyrilia administraciuli kodeqsis VI TavSi
da moqmedebs administraciuli warmoebis yvela saxisTvis. gansakuT-
rebiT SeiZleba gamovyoT is moTxovnebi, romlebic individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonierebis safuZvlebia:
esenia, administraciuli warmoebis dawyebis safuZvlebis dacva; ka-
noniT gauTvaliswinebeli moTxovnebis dawesebis dauSvebloba; dain-
teresebuli mxaris mier sakuTari azris gamoTqmis ufleba; acilebis
ufleba; sxva administraciuli organos monawileoba administraci-
ul warmoebaSi da a.S.
administraciuli warmoebis saxeebze calke TavSi dawvrilebiT
gvaqvs saubari da, amdenad, saWirod ar migvaCnia masze aq yuradRebis
ganmeorebiT gamaxvileba.
((gg)) iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ffoorr-
mmaa.. zogadi administraciuli kodeqsis 51-e muxlis Zvel redaqciaSi
mocemuli iyo moTxovna individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis werilobiTi formiT gamocemis Taobaze. ko-
deqsis es norma uSvebda gamonaklisebs da gansazRvravda, rom, gada-
udebel SemTxvevebSi, rodesac dayovnebam SeiZleba ziani miayenos
saxelmwifo, sazogadoebriv an piris kanoniT dacul interesebs, da-
saSvebia individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ze-
pirad gamocema. amasTan, kodeqsi moiTxovda zepiri individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis 3 dRis vadaSi werilobiT ga-
mocemas, rodesac igi zRudavs piris uflebebs an interesebs, an ro-
desac amas pirdapir iTvaliswinebs kanoni.
ar iyo marTebuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis mxolod werilobiTi formis
gansazRvra da zepiri formis, mxolod rogorc gamonaklisis, daSve-
ba gadaudebeli aucileblobis SemTxvevaSi. individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis werilobiTi formiT gamocema - es
aris isedac gavrcelebuli da ZiriTadi forma. samarTlebrivi ur-
TierTobis gamWvirvalobis, mtkicebulebis procesis gamartivebis
da mmarTvelobiTi aqtebis administrirebis uzrunvelsayofad upi-
ratesoba eniWeba werilobiT formas, magram zepiri formis, rogorc
gamonaklisis daSveba mxolod gadaudebeli aucileblobis SemTxve-
vaSi da sxva formebis ugulebelyofa ar Seesabameboda Tanamedrove
mmarTvelobis praqtikas, sadac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocema xdeba werilobiTi, zepiri an sxva
formiT (mag., SuqniSnebiT mowesrigebuli samarTlebrivi urTierTo-
ba), rac bunebrivi procesia, romelsac angariSi gauwia kanonmdebel-
ma da moaxdinos misi sakanonmdeblo legitimacia.
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
139
((dd)) iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ffoorr-
mmaalluurrii kanonierebis gansazRvris procesSi aucilebelia, yuradRe-
ba mieqces mis ddaassaabbuuTTeebbaass.. yoveli werilobiTi formiT gamocemuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda Seicav-
des werilobiT dasabuTebas. masSi mocemuli unda iyos is samarTleb-
rivi da faqtobrivi winamZRvrebi, romelTa safuZvelzec gamoica es
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. Tu adminis-
traciuli organo moqmedebda diskreciuli uflebamosilebis safuZ-
velze, igi valdebulia, aqtis dasabuTebaSi miuTiTos im garemoebeb-
ze, romlebic safuZvlad daudo sakuTar gadawyvetilebas.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis dasabu-
Tebis moTxovna emsaxureba, pirvel rigSi, administraciuli organo-
ebis TviTkontrols, ramdenadac is iZulebuli xdeba, dasabuTebis Ca-
moyalibebis procesSi Tavisi gadawyvetileba samarTlebrivi da faq-
tobrivi TvalsazrisiT zustad moiazros da gaamagros.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis dasabuTeba,
meore mxriv, aadvilebs adresatis mxridan misi kanonierebisa da ga-
saCivrebis SesaZlo Sedegebis Sefasebas, da bolos, is xels uwyobs sa-
Civris an sarCelis ganmxilveli organoebis mier misi kanonierebisa
da mizanSewonilobis gadamowmebis process.
((ee)) kkaannoonniieerr iinnddiivviidduuaalluurr aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivv aaqq-
ttSSii unda mieTiTos is organo da misi misamarTi, romelSic SesaZloa
am aqtis gasaCivreba, aseve aucilebelia miTiTeba saCivris (an sarCe-
lis) Setanis vadaze (zak-is 52 II muxli). ramdenadac zogadi adminis-
traciuli kodeqsi arafers ambobs am moTxovnis darRvevis samar-
Tlebriv Sedegebze, SesaZlebelia ask-is me-12 muxlis individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis procesze analogi-
is saxiT gavrceleba, romlis Tanaxmadac, Tu mxares ar ganemarta gasa-
Civrebis SesaZlebloba, gasaCivrebis vada da wesi, maSin gasaCivreba
SeiZleba sasamarTlo aqtis gamotanidan erTi wlis ganmavlobaSi.
aqedan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom am moTxovnis da-
ucveloba ar iwvevs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonwinaaRmdegobas an baTilobas, is zemoqme-
debas axdens gasaCivrebis vadis aTvlaze da, amdenad, aferxebs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanonier Za-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
140
laSi Sesvlas, ramdenadac is (myarad) Sesasruleblad savaldebulo
Zalas swored gasaCivrebis vadis gasvlis Semdeg iZens.
gg.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss mmaattee-
rriiaalluurrii kkaannoonniieerreebbaa.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis materialuri kanoniereba dakavSirebulia aq-
tis SinaarsTan da moiTxovs, rom individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtSi asaxuli konkretuli urTierTobis mowesrige-
ba Seesabamebodes misi gamocemis samarTlebriv safuZvlebs da wina-
aRmdegobaSi ar modiodes qveyanaSi moqmed sakanonmdeblo aqtebTan.
((aa)) mmooqqmmeedd kkaannoonneebbTTaann ddaa ssaammaarrTTlliiss pprriinncciippeebbTTaann SSeessaabbaammiissoobbaa..
bunebrivia moTxovna, rom individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, rogorc samarTlis normis konkretizaciisa da
individualizaciis aqti, Seesabamebodes samarTlis normebs, romel-
Ta aRsrulebasac is axdens. garda am konkretuli normebisadmi Sesa-
bamisobisa, zogadad, is ar unda ewinaaRmdegebodes qveyanaSi moqmed
samarTlis normebs da konstituciis ZiriTad principebs (kanonis
uzenaesobis principi).
((bb)) uufflleebbaammoossiilleebbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaffuuZZvvlleebbii..
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoce-
mis uflebamosileba, ramdenadac is sakanonmdeblo aqtis safuZvelze
da mis Sesasruleblad gamoicema, gamomdinareobs TviT am samarTleb-
rivi aqtidan. aseTi samarTlebrivi safuZvlebi ara gvaqvs, rodesac
Tavad is samarTlebrivi norma, romlis safuZvelzec gamoica es indi-
vidualuri aqti, ewinaaRmdegeba ierarqiiT zemdgom samarTlebriv
normas da, amdenad, aris baTili. aRniSnulidan gamomdinare, sakmari-
si yovelTvis ar aris individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis materialuri kanonierebis dadgenisTvis misi
gamocemis uSualo samarTlebrivi safuZvlebis Semowmeba. eWvis Sem-
TxvevaSi aucilebelia swored am samarTlebrivi safuZvlebis kanoni-
erebisa da konstituciurobis Semowmeba.
((gg)) ddiisskkrreecciiuullii uufflleebbaammoossiilleebbiiss ggaammooyyeenneebbiiss mmaarrTTllzzoommiieerreebbaa..
Tu individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti gamo-
cemulia diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebiT, anu gadawyve-
tilebis miRebis procesSi administraciul organos aqvs moqmedebi-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
141
sa da gadawyvetis Tavisufali sivrce, igi valdebulia, is Sesabamisi
miznis misaRwevad gamoiyenos da SearCios erT-erTi im gadawyveti-
lebebidan, romelTa miRebis uflebac mas kanoniT aqvs miniWebuli.
diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebis moTxovnis ugulebelyo-
fa Sedegad iwvevs administraciuli aqtis ukanonobas.
((dd)) TTaannaazzoommiieerreebbiiss pprriinncciippii66.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis procesSi mniSvnelovani yuradReba
unda daeTmos miRweuli miznisa da mis misaRwevad gamoyenebuli sa-
Sualebis Tanazomierebis Semowmebas. RonisZeba, romelic konkretu-
li Sedegis misaRwevad iqneba gamoyenebuli, unda iyos dasaSvebi, au-
cilebeli da Sesabamisi, anu proporciuli.
ganxorcielebuli RonisZieba aris ddaassaaSSvveebbii,, rodesac is gar-
kveuli miznis misaRwevi saSualebaa, e.i., rodesac is SesaZlebels
xdis miznis miRwevas.
dasaSvebi RonisZieba aris aauucciilleebbeellii, rodesac administraci-
ul organos ara aqvs sxva saSualeba, romelic miznis miRwevisas ufro
nakleb zians miayenebda rogorc sazogadoebas, ise TiToeul adamians.
aucilebeli RonisZieba aris pprrooppoorrcciiuullii, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT ga-
mowveuli uflebis SezRudva proporciul, Tanazomier damokidebu-
lebaSia SezRudvis mizanTan.
magaliTi: haeris daWuWyianebis Semcirebis mizniT administra-
ciuli organo gamoscems individualur administraciul-
samarTlebriv aqts da avalebs qalaqSi moqmedi qaRaldkombinatis
direqcias sakvamle milis 10 m-iT gazrdas. es RonisZieba maSin aris
dasaSvebi, Tu sakvamle milis sigrZis momateba sasurvel Sedegs - ha-
eris gamonabolqvis Semcirebas – gamoiwvevs. is aris dasaxuli miznis
misaRwevad aucilebeli, rodesac ar arsebobs RonisZieba, romelic
ufro naklebi xarjebiT sasurvel Sedegamde migviyvanda (mag., ara 10
m-iT aramed 5 metriT gazrda, an ufro iafi gamfiltravi saSualebis
mowyoba da a.S.), is aris proporciuli, Tu miRweuli Sedegi mis mi-
saRwevad gaweul xarjebTan proporciul damokidebulebaSia.
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
142
6 Tanazomierebis principis konstituciuri da zogadTeoriuli safuZvlebi ix. levan izoria:
„adamianis uflebebis SezRudva da Tanazomierebis principi“, gv. 43- wignSi: „adamianis
uflebaTa dacva erovnul da saerTaSoriso samarTalSi“ (statiaTa krebuli), Tbilisi, 2002.
Tanazomierebis principi gamomdinareobs samarTlebrivi saxel-
mwifos principidan. am principis dacva mniSvnelovania ara marto
mmarTvelobiTi aqtebis gamocemisas, aramed sakanonmdeblo saqmiano-
bis ganxorcielebis procesSi. is sakanonmdeblo xelisuflebas ada-
mianis uflebebis SezRudvisas garkveul CarCoSi aqcevs da, amasTan
erTad, gadamwyveti mniSvneloba eniWeba sajaro da kerZo interese-
bis Sejerebis procesSi.
((ee)) kkoonnkkrreettuulloobbiiss pprriinncciippii.. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Sinaarsi konkretuli unda iyos, anu is unda
iyos ise naTlad Camoyalibebuli, rom mis adresats calsaxad SeeZ-
los imis gageba Tu ras moiTxovs misgan am aqtis gamomcemi organo. es
principi gamomdinareobs TviT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis funqciidan, ramdenadac, rogorc ukve aRvniS-
neT, is axdens zogadi normebis konkretizacias da calkeul SemTxve-
vebze gavrcelebas.
((vv)) iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss kkaannoo-
nniieerreebbiiss Semdgomi winapirobebi gamomdinareobs ssaammaarrTTlliiss llooggiikkii-
ddaann ddaa ffaaqqttoobbrriivviiss ((rreeaalloobbiiss)) ssaazzRRvvrreebbiiddaann.. individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti mxolod maSin SeiZleba iyos kanoni-
eri, Tu is mimarTulia faqtobrivad da samarTlebrivad SesaZlebe-
li Sedegisken.
22.. uukkaannoonnoo iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqq-
ttii
aa.. uukkaannoonnoobbiiss ccnneebbaa ddaa mmiissii ggaammiijjvvnniiss pprroobblleemmeebbii.. ukanonoa
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, romelic mii-
Reba moqmedi samarTlis normebis araswori gamoyenebis gziT. Tu ra
SeiZleba iyos konkretul SemTxvevaSi ukanonobis safuZveli, amaze
zemoT ukve vilaparakeT. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonierebis zemoT moyvanili kriteriumebi-
dan – dasaSveboba, kanonierebis formaluri da materialuri winapi-
robebi - erT-erTis darRveva, ise, rogorc samarTlis normis gamoye-
neba saqmis garemoebaTa araswori gamokvlevis Sedegad, SesaZloa, iq-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
143
ces misi ukanonobis safuZvlad.
erTmaneTisgan unda gavmijnoT ukanono da arara
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti.aseve unda
moxdes ukanono da mizanSeuwoneli individualuri administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis erTmaneTisgan gamijvna. unda aRiniSnos, rom
mizanSewonilobis Semowmeba xdeba mxolod administraciuli orga-
nos mxridan saCivarze administraciuli warmoebis gziT, sasamar-
Tlo ki administraciuli aqtis mxolod kanonierebis SemowmebiT Se-
moifargleba.
aucilebelia ukanono da Secdomiani individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis erTmaneTisgan gamijvna. Secdomiani
gulisxmobs aqtis gamocemis dros daSvebul teqnikur Secdomas _ we-
ris, gamoTvlebis dros da sxva aseT aSkara Secdomebs. administraci-
ul organos nebismier dros SeuZlia aseTi Secdomebis gasworeba da
es xdeba administraciuli warmoebis formaluri moTxovnebis dauc-
velad. bunebrivia, rom aseT koreqturas aqvs ukuqceviTi Zala da is
moqmedebs aqtis gamocemis dRidan (szak-is 59-e muxli).
da bolos, unda moxdes kanonieri individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtisa da kanonier ZalaSi Sesuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis cnebebis ga-
mijvna. kanoniereba pirvel SemTxvevaSi gulisxmobs individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis Sinaarsis samarTlis normeb-
Tan Sesabamisobas, xolo meore SemTxvevaSi am aqtis samarTlebriv Se-
degebs. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis sa-
marTlebrivi Sedegebi dgeba kanonier ZalaSi misi Sesvlis Semdeg.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi Ses-
vla damokidebuli ar aris mis Sinaarsze, anu mis kanonierebasa da
ukanonobaze, aramed is ZalaSi Sedis mxarisTvis kanoniT dadgenili
wesiT gacnobisTanave, an gamoqveynebis dRes, an kidev szak-is 54-e mux-
liT dadgenil sxva SemTxvevaSi.
bb.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss uukkaannoo-
nnoobbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggeebbii.. kanonis moTxovnaTa darReviT
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema yo-
velTvis ar iwvevs mis arara aqtad cnobas. es damokidebulia samar-
TaldarRvevis xasiaTze. ukanono individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtisgan gansxvavebiT, arara individualur adminis-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
144
traciul-samarTlebriv aqts misi gamocemis momentidan ara aqvs Se-
sasruleblad savaldebulo Zala da ar saWiroebs aravis mxridan (mo-
qalaqe, administraciuli organo, sasamarTlo) angariSis gawevas. ro-
gorc kanonieri, ise ukanono individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, gansxvavebiT arara individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtisgan, misi gamocemis momentidan iZens Sesas-
ruleblad savaldebulo Zalas da saCivrisa da sarCelis Setanis va-
dis gasvlis Semdeg Sesasruleblad savaldebulo Zalis mqone xdeba.
szak-is me-60 muxlis axali redaqciis Tanaxmad, administraci-
ul-samarTlebrivi aqti gamocemisTanave iTvleba ararad, Tu :
a) SeuZlebelia misi gamomcemi organos dadgena;
b) gamocemulia arauflebamosili organos an arauflebamosili
piris mier;
g) misi Sesruleba SeuZlebelia faqtobrivi mizezebis gamo.
d) misi Sesruleba gamoiwvevs sisxlissamarTlebriv an
administraciul samarTaldarRvevas.
administraciul-samarTlebrivi aqtis ukanonobis xarisxis dad-
genas aqvs procesualursamarTlebrivi mniSvneloba: administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis baTilad an Zaladakargulad gamocxadebis
moTxovniT sarCelis SetanisTvis sask-iT dadgenili vadebi (muxli 22
III) ar vrceldeba arara administraciul-samarTlebrivi aqtis mi-
marT. mag., individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti,
romlis Sesrulebac gamoiwvevs danaSauls, an romlis Sesruleba faq-
tobrivi mizezis gamo SeuZlebelia, aris arara da adresats SeuZlia
mas angariSi ar gauwios. dauSvebelia aseTi aqtis gasaCivrebis SesaZ-
leblobis SezRudva gasaCivrebis vadebis dadgeniT. Tuki administra-
ciuli organo adresats mosTxovs aseTi aqtis Sesrulebas, adresats
SeuZlia misi gasaCivreba gasaCivrebis 22-e muxlis me-3 nawiliT dadge-
nili vadis gasvlis Semdegac.
§§66.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ggaauuqqmmeebbaa
11.. ccnneebbiiss pprroobblleemmeebbii.. kanonier ZalaSi Sesuli individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqti (anu saCivrisa da sarCelis Seta-
nis vadebis gasvlis Semdeg Sesasruleblad savaldebulo Zalis mqo-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
145
nea TviT misi gamomcemi administraciuli organos mimarT. sasamar-
Tlo gadawyvetilebebisgan gansxvavebiT, es kanonieri Zala absolu-
turi xasiaTis ar aris da kanonmdebloba uSvebs administraciul or-
ganos mxridan aseTi aqtebis sakuTari iniciativiT da - mTel rig Sem-
TxvevebSi - valdebulebis saxiT gauqmebis SesaZleblobas. es SesaZ-
lebloba gamomdinareobs mmarTvelobiTi saqmianobis Taviseburebe-
bidan. „efeqturi mmarTvelobiTi saqmianobis ganxorcielebis prin-
cipi“ administraciuli organos aRWurvavs uflebamosilebiT, moax-
dinos mmarTvelobiTi aqtebis realur samarTlebriv da faqtobriv
cvlilebebTan SesabamisobaSi moyvana da konkretuli urTierTobis
axleburad mowesrigeba. amasTan erTad, administraciuli organo
valdebulia, daicvas kerZo da sajaro interesebis Tanazomierebis
principi.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmeba
zogadi terminia da moicavs rogorc aqtis baTilad cnobas (szak-is
me-601 muxli), ise Zaladakargulad gamocxadebas (szak-is 61-e muxli).
orive SemTxvevaSi individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti wyvets moqmedebas, magram maT Soris gansxvaveba mdgomareobs Za-
ladakargulad gamocxadebuli aqtis ssaammaarrTTlleebbrriivv bbuunneebbaaSSii da im ssaa-
mmaarrTTlleebbrriivv SSeeddeeggeebbSSii, romelic mosdevs aqtis gauqmebis TiToeul
saxes. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis baTi-
lad da Zaladakargulad gamocxadeba mowesrigebulia szak-is 60-62-e
muxlebSi. baTilad gamocxadebis obieqtia ukanono individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti, baTilad gamocxadebiT,
rogorc wesi, igi Zalas kargavs ZalaSi Sesvlis dRidan da iwvevs misi
ZalaSi Sesvlidan warmoSobili samarTlebrivi urTierTobis gauqme-
bas, xolo Zaladakargulad cxaddeba kanonieri individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti da misi moqmedeba wydeba misi Zala-
dakargulad gamocxadebis dRidan.
individualur administraciul-samarTlebriv aqts baTilad an
Zaladakargulad acxadebs misi gamomcemi administraciuli organo,
xolo saCivris an sarCelis wardgenis SemTxvevaSi zemdgom adminis-
traciul organos an sasamarTlos SeuZlia individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis baTilad cnoba (szak-is me-601 muxlis
III nawili; sask-is 32-e muxlis I nawili). individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadebis ufleba aqvs
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
146
mxolod mis gamomcem administraciul organos (szak-is 61-e muxlis I
nawili).
22.. bbaaTTiillaadd ddaa ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss iinnssttiittuutteebbiiss
ggaammiijjvvnnaa aaddrreessaattzzee mmaaTTii ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggeebbiiss mmiixxeeddvviiTT
baTilad da Zaladakargulad gamocxadebis obieqti SeiZleba
iyos rogorc aRmWurveli, ise amkrZalavi (mavalebeli)
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. adresatis in-
teresebis gaTvaliswinebiT gansxvavebul SedegebTan gvaqvs saqme: ma-
Sin, rodesac is dainteresebulia amkrZalavi an mavalebeli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebiT,
aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gauqmebis dros SesaZlebelia man am aqtis mimarT kanonieri ndobis
principze dayrdnobiT winaaRmdegoba gauwios mis gauqmebas. Tavis
mxriv, adresatis am kononier interesebs gansxvavebuli datvirTva
aqvs imis gaTvaliswinebiT, Tu rogori - kanonieri Tu ukanono -
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmeba xde-
ba.
zemoTTqmulidan gamomdinare, SeiZleba individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebis oTxi saxis gamoyofa:
a. aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis baTilad cnoba;
b. amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad cnoba;
g. aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis Zaladakargulad gamocxadeba;
d. amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba.
33.. bbaaTTiillaadd ddaa ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss iinnssttiittuutteebbiiss
ssaammaarrTTlleebbrriivvii bbuunneebbaa
baTilad da Zaladakargulad cxaddeba individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti. amasTan erTad, baTilad da Zala-
dakargulad gamocxadeba Tavad aris individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqti da misi gamocemisTvis vrceldeba zogadi ad-
ministraciuli kodeqsiT individualuri administraciul-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
147
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis gaTvaliswinebuli wesebi da pi-
robebi.
TviT ukanono baTilad da Zaladakargulad gamocxadeba, Tu is
ar gasaCivrdeba individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis gasaCivrebisTvis kanoniT gaTvaliswinebul vadebSi, kanonier Za-
laSi Sedis da iwvevs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gauqmebas.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis baTilad
da Zaladakargulad gamocxadebis instituti gamoiyeneba rogorc ga-
saCivrebis vadebSi, ise am vadis gasvlis Semdeg. pirvel SemTxvevaSi
es SeiZleba rogorc mxaris moTxovnis, ise administraciuli organos
iniciativiT moxdes, xolo uflebis dacvis procesualuri (saCivris
an sarCelis Setanis) vadebis gasvlis Semdeg es SeiZleba moxdes mxo-
lod administraciuli organos nebis gamoxatvis Sedegad.
gasaCivrebis vadebSi aRmWurveli individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis baTilad an Zaladakargulad gamocxade-
bis SemTxvevaSi mis adresats ar SeuZlia am aqtis mimarT kanonieri
ndobis principis moSvelieba maSin, rodesac gasaCivrebis vadis gas-
vlis Semdeg es principi misi interesebis dacvis mniSvnelovan argu-
mentad iTvleba.
§§77.. aaRRmmWWuurrvveellii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ddaa ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
11.. aaRRmmWWuurrvveellii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebis safuZvelia mmarTvelo-
bis ,,kanonierebis principi“, romelic moiTxovs kanonierebis aRdge-
nis mizniT ukanono individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gauqmebas. am mniSvnelovan princips upirispirdeba kanonmdeb-
lis mier aRiarebuli ,,individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis mimarT dainteresebuli mxaris kanonieri ndo-
bis principi“. orive principi konstituciuri rangisaa da, amdenad,
SeuZlebelia calsaxad problemis gadawyveta. administraciuli or-
ganosa da administraciuli sasamarTlo warmoebis amocanaa, konkre-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
148
tuli problemis gadawyvetisas moaxdinon am ori principis Sepiris-
pireba da Tanazomieri gadawyvetilebis miReba.
ukanono aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti ar SeiZleba baTilad gamocxaddes, Tu daintere-
sebul mxares am aqtis mimarT kanonieri ndoba aqvs. dainteresebuli
mxaris kanonieri ndoba arsebobs im SemTxvevaSi, rodesac man
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis safuZvelze
ganaxorciela iuridiuli mniSvnelobis moqmedeba, misi ndoba am
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisadmi aris
dacvis Rirsi da individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis baTilad gamocxadebiT mas miadgeba ziani.
dainteresebuli mxaris kanonieri ndoba ar aris dacvis Rirsi,
anu ar arsebobs kanonieri ndoba, Tu a) mas safuZvlad udevs dainte-
resebuli mxaris ukanono qmedeba (mag., araswori monacemebis, an yal-
bi dokumentebis warmodgena Tu motyueba), b) an, rodesac misTvis am
aqtis ukanonoba cnobili iyo, an unda codnoda.
Tu aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis safuZvelze ganxorcielda iuridiuli mniSvne-
lobis moqmedeba, anu mag., adresatma daxarja is finansuri Semosav-
lebi (umuSevrobaze daxmareba, stipendia, erTjeradi socialuri
daxmarebebi da a.S.), romelic man individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis safuZvelze miiRo da romlis ukan dabruneba
SeuZlebelia, an misi amoRebis Sedegad miyenebuli ziani arsebiTad
aRemateba am sikeTes, ar SeiZleba, aseTi individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqti baTilad gamocxaddes, garda im SemTxveve-
bisa, rodesac individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
arsebiTad arRvevs saxelmwifo, sazogadoebriv an sxva piris kanoni-
er uflebebs, an interesebs. am safuZvlebiT individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebis SemTxvevaSi
dainteresebul mxares, romlis kanonieri ndobac am individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT aris dacvis Rirsi, un-
da aunazRaurdes individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis baTilad gamocxadebiT miyenebuli qonebrivi ziani.
mmarTvelobis kanonierebis principisa da individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT dainteresebuli mxaris ka-
nonieri ndobis principis Sepirispirebis dros TiToeul konkre-
tul SemTxvevaSi unda moxdes aRmWurveli individualuri adminis-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
149
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
150
traciul-samarTlebrivi aqtis baTilad cnobiT adresatisadmi miye-
nebuli zianis da am aqtis baTilad gamoucxadeblobiT mesame pirebi-
sa da sazogadoebisTvis miyenebuli zianis Sepirispireba, aseve, unda
gaviTvaliswinoT individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis forma da warmoebis saxe (werilobiTi formiT gamocemuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti ufro met
ndobas imsaxurebs, vidre zepiri. aseve, rac ufro formaluria admi-
nistraciuli warmoeba, miT ufro metia piris kanonieri ndobis xa-
risxi), misi ukanonobis simZime, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis Semdeg gasuli dro. yovelive amis
gaTvaliswinebiT, SesaZlebelia, SeizRudos aqtis baTilad cnobis
SesaZleblobebi. rac Seexeba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad cnobis samarTlebriv Sedegebs,
baTilad cnoba avtomaturad ar iwvevs aqtis ZalaSi Sesvlidan
warmoSobili samarTlebrivi Sedegebis gauqmebas. administraciuli
organo an sasamarTlo aqtis baTilad cnobasTan erTad gansazRvravs
misi moqmedebis Sewyvetis samarTlebriv Sedegebs (me-60 muxlis me-7
nawili). piris kanonieri ndobisa da sajaro interesebis
gaTvaliswinebiT SesaZlebelia ganisazRvros administraciul-
samarTlebrivi aqtis moqmedebis Sewyveta
a) misi ZalaSi Sesvlis dRidan,
b) misi baTilad cnobis dRidan,
g) momavalSi, konkretuli TariRis miTiTebiT.
gangrZobadi individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtebis SemTxvevaSi, romelTa safuZvelzec xdeba fuladi daxmarebis
miReba, ukanono individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis baTilad cnobis dros SesaZlebelia misi moqmedebis Sewyvetis
samarTlebriv Sedegad ganisazRvros moqmedebis Sewyveta Zalada-
kargulad gamocxadebis dRidan, aseve, SeiZleba individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba
misi moqmedebis momavalSi, konkretuli TariRis miTiTebiT, Sewyve-
tiT.
mmaaggaalliiTTeebbii::
aaRRmmWWuurrvveellii aaqqttiiss aaddrreessaattmmaa mmiiRReebbuullii ffuullaaddii ddaaxxmmaarreebbiiss ssaa-
ffuuZZvveellzzee ddaaiiwwyyoo kkeerrZZoo ssaaxxlliiss mmSSeenneebblloobbaa,, aann kkiiddeevv ppeennssiioonneerrmmaa mmii-
RReebbuullii ppeennssiiiiTT mmooaaxxddiinnaa TTaavviissii ssaaccxxoovvrreebbeellii ppiirroobbeebbiiss ddaakkmmaayyooffii-
lleebbaa.. mmiiuuxxeeddaavvaadd aamm ffuullaaddii ddaaxxmmaarreebbiiss,, aann ppeennssiiiiss ggaammooyyooffiiss SSeessaaxxeebb
ggaammoocceemmuullii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
uukkaannoonnoobbiissaa ddaa,, SSeessaabbaammiissaadd,, mmiissii bbaaTTiillaadd ggaammooccxxaaddeebbiissaa,, SSeeuuZZlleebbee-
lliiaa mmaaTT ssaaffuuZZvveellzzee uukkvvee ggaacceemmuullii TTaannxxeebbiiss uukkaann ddaabbrruunneebbiiss mmooTTxxoovv-
nnaa,, rraammddeennaaddaacc aaddrreessaattmmaa aamm aaqqttiiss ssaaffuuZZvveellzzee ggaannaaxxoorrcciieellaa iiuurriiddii-
uullii mmnniiSSvvnneelloobbiiss mmooqqmmeeddeebbaa ddaa mmiissii kkaannoonniieerrii nnddoobbaa aamm aaqqttiiss mmiimmaarrTT
aarriiss ddaaccvviiss RRiirrssii ((TTuu mmiiss ggaammoocceemmaass ssaaffuuZZvvllaadd aarr uuddeevvss aaddrreessaattiiss
uukkaannoonnoo mmooqqmmeeddeebbaa,, rrooggoorriicc aarriiss mmuuqqaarraa,, mmoottyyuueebbaa,, mmooqqrrTTaammvvaa ddaa
aa..SS..))..
ssttuuddeennttmmaa mmaasszzee ggaammooyyooffiillii ssttiippeennddiiiiss ssaaffuuZZvveellzzee ggaannvvaaddeebbiiTT
–– eerrTTwwlliiaannii sseessxxiiTT - SSeeiiZZiinnaa kkoommppiiuutteerrii ddaa ssxxvvaa ZZvviirraaddRRiirreebbuullii aappaa-
rraattuurraa.. ((ssttiippeennddiiiiss)) iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ccnnoobbaa,, aannuu mmiissii ZZaallaaSSii SSeessvvlliiddaann wwaarr-
mmooSSoobbiillii ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggeebbiiss ggaauuqqmmeebbaa aann mmiissii mmooqqmmeeddeebbiiss SSeeww-
yyvveettaa ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss ddRRiiddaann mmaass iisseeTT ffiinnaannssuurr zzaa-
rraallss mmiiaayyeenneebbss,, rroommeelliicc SSeeuuZZlleebbeellss ggaaxxddiiss mmiiss SSeemmddggoomm ssttuuddeennttoo-
bbaass.. aamm SSeemmTTxxvveevvaaSSii SSeessaaZZlleebbeelliiaa aasseeTTii ((uukkaannoonnoo)) aaRRmmWWuurrvveellii
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd
ccnnoobbaassTTaann eerrTTaadd ddaaddggiinnddeess ssttiippeennddiiiiss SSeewwyyvveettaa mmoommaavvaallSSii kkoonnkkrree-
ttuullii TTaarriiRRiiss mmiiTTiiTTeebbiiTT.. SSeessaaZZlleebbeelliiaa iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniiss-
ttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss 11 iivvnniissss bbaaTTiillaadd aann ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd
ggaammooccxxaaddeebbaa,, xxoolloo mmiissii mmooqqmmeeddeebbiiss SSeewwyyvveettiiss TTaarriiRRaadd 3300 ddeekkeemmbbrriiss
ddaaddggeennaa..
22.. aaRRmmWWuurrvveellii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
kanonis Sesabamisad gamocemuli aRmWurveli individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxade-
bis SemTxvevaSi am aqtis mimarT mxaris kanonieri ndobis principi uf-
ro metad mniSvnelovani xdeba, vidre ukanono aRmWurveli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis baTilad
cnobis SemTxvevaSi. kanonieri aRmWurveli aqtis Zaladakargulad ga-
mocxadebis SemTxvevaSi aseve ara aqvs adgili mmarTvelobis kanonie-
rebis principsa da aqtis mimarT mxaris kanonieri ndobis princips So-
ris urTierTdapirispirebas - orive principi erTmaneTis gvardig-
verd dgas da urTierTgamyarebas axdens. Tumca es urTierTdapirispi-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
151
rebuloba isev arsebobs, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadebis safuZveli misi
gamocemis faqtobrivi an samarTlebrivi safuZvlebis Secvlaa. es is
SemTxvevaa, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti misi gamocemis dros aris kanonieri da misi gamo-
cemis faqtobrivi da samarTlebrivi safuZvlebis Semdgomi Secvla
mas ukanonos xdis.
mmaaggaalliiTTii,, mmooqqaallaaqqee ppeettrriiaaSSvviilliissTTvviiss ssaammssaarrTTuulliiaannii ssaaxxlliiss
mmSSeenneebblloobbiiss nneebbaarrTTvvaa mmiissii ggaammoocceemmiiss ddrrooss iiyyoo kkaannoonniieerrii,, nnoorrmmaattiiuu-
llii aaqqttiiss SSeeccvvlliiss SSeeddeeggaadd aamm tteerriittoorriiaazzee ddaaSSvveebbuulliiaa mmxxoolloodd eerr-
TTssaarrTTuulliiaannii ssaaxxlliiss mmSSeenneebblloobbaa.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss ssaaffuuZZvveelliiaa aarraa
aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss mmxxrriiddaann kkaannoonniiss mmooTTxxoovvnnaaTTaa ddaarrRRvveevviiTT
ggaammoocceemmuullii aaqqttii,, aarraammeedd ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaffuuZZvvlleebbiiss SSeeccvvllaa,, rraacc
kkaannoonniieerr iinnddiivviidduuaalluurr aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivv aaqqttss xxddiiss
uukkaannoonnooss ((aaqqvvee uunnddaa aaRRvvnniiSSnnooTT,, rroomm aasseeTTii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniiss-
ttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbaa mmxxoo-
lloodd mmaaSSiinn aarriiss SSeessaaZZlleebbeellii,, TTuu ssaaxxlliiss mmSSeenneebblloobbaa ddaawwyyeebbuullii aarr
aarriiss))..
aa.. ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaffuuZZvvlleebbii
zogadi administraciuli kodeqsis 61-e muxlis me-2 nawilis Ta-
naxmad, administraciuli organo uflebamosili ar aris, Zaladakar-
gulad gamoacxados kanonieri aRmWurveli individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti garda im SemTxvevisa, rodesac
(a) es pirdapir aris miTiTebuli kanonSi, an mis safuZvelze ga-
mocemul zemdgomi organos kanonqvemdebare aqtSi;
is samarTlebrivi norma, kanoni, an kanonqvemdebare aqti, romlis
safuZvelzec gamoica individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, SesaZlebelia, pirdapir miuTiTebdes adminis-
traciuli organos mxridan konkretul SemTxvevebSi am aqtis Zalada-
kargulad gamocxadebis SesaZleblobaze.
(b) kanonmdeblobis Sesabamisad TviT es aqti iTvaliswinebs misi
Zaladakargulad gamocxadebis SesaZleblobas;
SesaZlebelia, TviT am individualur administraciul-
samarTlebriv aqtSi iyos Cadebuli misi Zaladakargulad gamocxade-
bis SesaZleblobis Sesaxeb daTqma garkveul winapirobebze miTiTe-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
152
biT. aseT SemTxvevaSi aqtis Zaladakargulad gamocxadebis kanoniere-
bis Semowmebisas mowmdeba TviT am daTqmis kanoniereba da is, Tu ram-
denad aris misi realizacia faqtobrivi safuZvlebiT gamarTlebuli.
arsebobs Tu ara aseTi daTqmis realizaciis faqtobrivi safuZvlebi,
es dadgindeba im kanonis miznebidan, romelic safuZvlad udevs am
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemas.
(g) dainteresebulma mxarem ar Seasrula individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtiT dadgenili valdebuleba, romlis
Seusruleblobac kanonmdeblobis Sesabamisad SeiZleba gaxdes
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakar-
gulad gamocxadebis safuZveli.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, romelic
adresats konkretuli miznebis gansaxorcieleblad aZlevs erTjera-
di an denadi fuladi daxmarebis, an sxva materialuri sikeTis miRe-
bis SesaZleblobas, SeiZleba Zaladakargulad gamocxaddes, Tu ar
moxdeba am finansuri da materialuri saSualebebis daTqmul droSi
aTviseba, an im miznebisaTvis gamoyeneba, ra miznis misaRwevadac mox-
da misi gamoyofa. igive wesi moqmedebs, rodesac individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqti gamocemulia damatebiTi moTxov-
nebis darTviT. am SemTxvevaSi gansakuTrebuli yuradReba unda mieq-
ces aucileblobisa da proporciulobis principebs. ase, magaliTad,
gaumarTlebeli iqneboda ukve aSenebuli Senobis mSeneblobis nebar-
Tvis Zaladakargulad gamocxadeba mxolod im safuZvliT, rom misma
adresatma ar Seasrula amave aqtiT gansazRvruli ubralo damatebi-
Ti moTxovna. akrZalvis aucileblobasTan gvaqvs saqme, rodesac am pi-
robis (damatebiTi moTxovnis) dacva aucilebeli winapirobaa kon-
kretuli uflebis ganxorcielebisTvis, xolo es RonisZieba (akrZal-
va) maSin aris proporciuli, Tu administraciuli organo miznis mi-
saRwevad, pirvel rigSi, mis xelT arsebul sxva ufro msubuq saSua-
lebebs gamoiyenebs da akrZalvas mimarTavs, rogorc ukanasknel saSu-
alebas.
(d) gauqmda an Seicvala Sesabamisi normatiuli aqti, romlis sa-
fuZvelze individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtia ga-
mocemuli.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis samar-
Tlebrivi safuZvlebis gauqmeba an Secvla avtomaturad ar iwvevs am
aqtis Zaladakargulad gamocxadebis aucileblobas. amisTvis auci-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
153
lebelia ori winapirobis arseboba: axali kanoni, an kanonqvemdebare
normatiuli aqti administraciul organos unda arTmevdes aseTi Si-
naarsis individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cemis SesaZleblobas da, amasTan erTad, am individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi datoveba mniSvnelovan zians
unda ayenebdes saxelmwifo an sazogadoebriv interesebs.
(e) arsebobs axladaRmoCenili an axladgamovlenili garemoeba,
agreTve, Sesabamisi samecniero-teqnikuri aRmoCena an gamogoneba,
rac administraciul organos arTmevs SesaZleblobas, gamosces ase-
Ti individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti.
am safuZvlebiT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadebis SemTxvevaSic
aucilebelia imave ori pirobis dakmayofileba, romlebzec zemoT
ukve vilaparakeT: pirveli - am garemoebebis codnis an samecniero-
teqnikuri aRmoCenis, an gamogonebis arsebobis SemTxvevaSi amgvari
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti ar gamoicemo-
da da, meorec, es aqti mniSvnelovan zians unda ayenebdes saxelmwifo
an sazogadoebriv interesebs.
saxelmwifo da sazogadoebrivi interesebis cnebas ar SeiZleba
mieces farTo datvirTva, unda movaxdinoT misi, rogorc „ultima ra-
cio“-s gansakuTrebul SemTxvevebSi gamoyeneba, misi viwro interpre-
taciis safuZvelze.
rogorc vxedavT, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba SesaZlebelia
mxolod maSin, rodesac amisTvis kanoniT gaTvaliswinebuli gansa-
kuTrebuli winapirobebi arsebobs. kanonieri individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba xde-
ba, gansxvavebiT ukanono individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad an Zaladakargulad gamocxadebisgan,
ara konkretul SemTxvevaSi sikeTeTa Sepirispirebis Sedegad miRe-
bul Tanazomier gadawyvetilebaze dayrdnobiT, aramed kanonmdeb-
lis mier Zaladakargulad gamocxadebis winapirobebis amomwuravad
gansazRvriT, anu Tavad kanonmdebeli abstraqtuli niSnebis mixed-
viT axdens aseT Sepirispirebas.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zalada-
kargulad gamocxadeba (gasaCivrebis vadis gasvlis Semdeg) aris admi-
nistraciuli organos ufleba da ara valdebuleba, aqedan gamomdina-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
154
re, mas SeuZlia, mxaris kanonieri ndobis gaTvaliswinebiT uari Tqvas
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargu-
lad gamocxadebaze, miuxedavad misi winapirobebis arsebobisa.
61-e muxlis me-6 da me-7 nawilebis Tanaxmad, Zaladakargulad ga-
mocxadeba niSnavs individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis moqmedebis Sewyvetas misi Zaladakargulad gamocxadebis dRi-
dan da es ar iwvevs Zaladakargulad gamocxadebamde warmoSobili
samarTlebrivi Sedegebis gauqmebas. SezRudva dainteresebuli mxa-
ris kanonieri ndobis dacvasac emsaxureba, Tumca am moTxovnam SeiZ-
leba mTel rig SemTxvevebSi araxelsayrel Sedegamde migviyvanos, Tu
dainteresebulma mxarem ar Seasrula individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtiT dadgenili valdebuleba, romlis Seusru-
leblobac kanonmdeblobis Sesabamisad SeiZleba gaxdes
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargu-
lad gamocxadebis safuZveli, xolo es ar gamoiwvevda
Zaladakargulad gamocxadebamde warmoSobili samarTlebrivi
Sedegebis gauqmebas. amis gaTvaliswinebiT, szak-is 61-e muxlis me-6
nawilSi Setanili damateba uSvebs administraciul-samarTlebrivi
aqtis Zaladakargulad gamocxadebis SemTxvevaSi misi ZalaSi
Sesvlidan warmoSobili samarTlebrivi Sedegebis gauqmebis
SesaZleblobas.
bb.. mmxxaarriiss kkaannoonniieerrii nnddoobbaa ddaa kkoommppeennssaacciiaa
zogadi administraciuli kodeqsis 61-e muxlis me-2 nawilis ,,a“,
,,b“ da ,,g“ qvepunqtebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi ar xdeba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT mxaris
kanonieri ndobis xelyofa, ramdenadac kanonSi an kanonqvemdebare aq-
tSi, romelic konkretuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis safuZveli gaxda, an TviT am
individualur administraciul-samarTlebriv aqtSi miTiTebulia
misi Zaladakargulad gamocxadebis SesaZleblobis Sesaxeb. aseTi mi-
TiTebis daniSnuleba swored is aris, rom dainteresebul mxares wi-
naswar miuTiTos aseTi Sedegis dadgomis SesaZleblobaze da Tavidan
aicilos mxaris kanonieri ndobis warmoSoba, rac Tavis mxriv, aval-
debulebs administraciul organos, daicvas aseTi winapirobis
individualur administraciul-samarTlebriv aqtSi Cadebis samar-
Tlebrivi sazRvrebi.
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
155
kanonieri ndoba ar arsebobs gansakuTrebiT maSin, rodesac mxa-
re ar asrulebs individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tiT dadgenil valdebulebebs, anu rodesac misi qmedeba aqtis gauq-
mebis safuZveli xdeba. amis sapirispirod SesaZlebelia miviRoT ka-
nonieri ndobis xelyofa, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba xdeba zak-is 61-e
muxlis ,,d“ da ,,e“ qvepunqtebiT gaTvaliswinebuli safuZvlebiT. ase-
Ti SemTxvevebisTvis, kanonis 61-e muxlis me-4 nawilis Tanaxmad, gaT-
valiswinebulia zianis anazRaureba dainteresebuli mxaris
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT kano-
nieri ndobis gaTvaliswinebiT da misi moTxovnis safuZvelze.
amdenad, naTelia aqtis baTilad gamocxadebis SesaZleblobis
winaswar gansazRvris daniSnuleba. am SemTxvevebSic individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebis safuZvelia samar-
Tlebrivi an faqtobrivi garemoebebis Secvla, magram, gamomdinare
winaswari gacxadebidan, advilia misi realizeba da es zianis yovel-
gvari anazRaurebis gareSe xdeba.
§§88.. aammkkrrZZaallaavvii ((mmaavvaalleebbeellii)) iinnddiivviidduuaalluurrii
aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd
ddaa ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
11.. aammkkrrZZaallaavvii ((mmaavvaalleebbeellii)) iinnddiivviidduuaalluurrii
aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
bbaaTTiillaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebis SemTxvevaSi ZiriTadad
igive problema dgeba, rac aRmWurveli individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis baTilad cnobis dros: mmarTvelobis ka-
nonierebis principi moiTxovs ukanono individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis aRmofxvras, samarTlebrivi stabiluro-
bis principi ki moiTxovs gamocemuli da kanonier ZalaSi Sesuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis SenarCunebas.
rac Seexeba samarTlebrivi urTierTobis mxareebis interesTa faq-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
156
tors, TviT adresatia dainteresebuli, moxdes am amkrZalavi aqtis
baTilad gamocxadeba da mmarTvelobis kanonierebis principic ukve
mis sasargeblod moqmedebs. administraciul organos aseve ar SeuZ-
lia, moiSvelios individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis mimarT mxaris kanonieri ndobis principi. erTaderTi argumenti,
risi moSveliebiTac, SesaZlebelia, administraciulma organom daa-
sabuTos am aqtis moqmedebis SenarCunebis saWiroeba - es aris samar-
Tlebrivi urTierTobis stabilurobis mosazreba.
22.. aammkkrrZZaallaavvii ((mmaavvaalleebbeellii)) iinnddiivviidduuaalluurrii
aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbaa
Zaladakargulad gamocxadebis obieqtia kanonis moTxovnaTa dacviT
gamocemuli, anu gamocemis dros kanonieri da misi gamocemis samar-
Tlebrivi safuZvlebis Secvlis Sedegad ukanonod qceuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. iseve, rogorc
aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
SemTxvevaSi, amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba xdeba, rode-
sac gangrZobadi individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tebis SemTxvevaSi icvleba am aqtis gamocemis faqtobrivi an samar-
Tlebrivi safuZvlebi.
szak-is 61-e muxli ar gansazRvravs im SemTxvevebs, rodesac Se-
saZlebelia kanonis Sesabamisad gamocemuli amkrZalavi (mavalebeli)
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargu-
lad gamocxadeba. miuxedavad amisa, aseTi SemTxvevebis mosawesrigeb-
lad am muxlSi Cadebulia sakmarisi moqmedebis Tavisufali sivrce.
SeiZleba iTqvas:
a. amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad gamocxadeba aris administra-
ciuli organos ufleba da ara valdebuleba.
b. amkrZalavi (mavalebeli) individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti SeiZleba mxolod maSin gamocxaddes Zaladakar-
gulad, rodesac Seicvleba misi gamocemis faqtobrivi an samarTleb-
rivi safuZvlebi, rac administraciul organos arTmevs SesaZleblo-
bas, gamosces aseTi individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti.
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
157
es principi gansakuTrebiT gamoiyeneba maSin, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti zRudavs pi-
rovnebis ZiriTad uflebebs da Tavisuflebebs da samarTlebrivi an
faqtobrivi safuZvlebis SecvliT aseTi SezRudvis safuZvlebi aRar
arsebobs. kanonierebis principi moiTxovs aseTi „ukanonod qceuli“
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmebas. es
ar ewinaaRmdegeba samarTlebrivi urTierTobis stabilurobis prin-
cips, ramdenadac individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis Sesasruleblad savaldebulo Zala misi gamocemis moments
ukavSirdeba da ar moicavs da arc SeuZlia moicvas samarTlebrivi da
faqtobrivi safuZvlebis Semdgomi Secvla. yovelive es kidev ufro
naTeli gaxdeba, Tu gaviTvaliswinebT, rom SeuZlebelia am Semdgom-
Si momxdari cvlilebebis uflebis dacvis saSualebis (saCivari, sar-
Celi) gamoyenebis vadebSi moqceva.
§§99.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ddaammaatteebbiiTTii ggaannssaazzRRvvrreebbeebbii
11.. zzooggaaddii mmnniiSSvvnneelloobbaa
yoveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, gamom-
dinare misi legaluri definiciidan, moicavs konkretul mowesrige-
bas. am ZiriTadi mowesrigebis srulyofa an SezRudva SeiZleba dama-
tebiTi gansazRvrebebiT. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis damatebiTi gansazRvrebebi SeiZleba gamoixa-
tos am aqtis moqmedebis vadebis (1), misi amoqmedebis pirobebis dad-
genaSi (2), misi gauqmebis SesaZleblobaze miTiTebaSi (3), damatebiTi
moTxovnebis dawesebaSi (4), an aseTi moTxovnebis dawesebis SesaZleb-
lobis miTiTebaSi (5).
mmarTvelobis praqtikaSi arsebiTi mniSvneloba aqvs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis damatebiT
gansazRvrebebs, gansakuTrebiT, aRmWurveli aqtis gamocemis Sem-
TxvevaSi. misi mizania im samarTlebrivi da faqtobrivi winaaRmdego-
bebis daZleva, romlebic xels uSlis konkretuli nebarTvis gacemas
da, Sesabamisad, aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemas. ukeTu ganmcxadebeli srulyofilad
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
158
ar pasuxobs mis mier moTxovnili individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis kanoniT gansazRvrul winapirobebs,
administraciul organos SeuZlia, aqtis gamocemaze uaris nacvlad
gamosces es individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti da-
matebiTi gansazRvrebebis darTviT. damatebiTi gansazRvrebebi ad-
ministraciul organos aZlevs SesaZleblobas, moaxdinos ori al-
ternativis: ,,ki“ da ,,ara“-s modifikacia ,,ki, magram“ formiT, anu ci-
vi uaris nacvlad administraciul organos SeuZlia, gasces Tanxmoba
(gamosces aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti) damatebiTi gansazRvrebebis darTviT. es, erTi
mxriv, uzrunvelyofs mmarTvelobiTi saqmianobis elastikurobas da,
meore mxriv, pasuxobs moqalaqis interesebs da mis warmodgenas efeq-
tur mmarTvelobaze.
22.. ddaammaatteebbiiTTii ggaannssaazzRRvvrreebbeebbiiss ssaaxxeeeebbii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis saSuale-
biT ganxorcielebuli mowesrigebis Sinaarsis dadgenasTan erTad
xdeba misi sazRvrebis dadgena. mag., rodesac individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtiT pirs eZleva nebarTva navTobis mo-
povebasa da gadamuSavebaze, es ufleba ar SeiZleba gavrceldes mine-
raluri wylebis mopovebasa da realizaciaze. individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebis sazRvrebi, rac misi Si-
naarsis pozitiuri aRweridan gamomdinareobs, SeiZleba aseve nega-
tiurad damatebiTi SezRudvebiT Camoyalibdes. aseT SemTxvevasTan
gvaqvs saqme, rodesac navTobis gadamamuSavebeli sawarmos eqsplua-
taciaSi gaSvebis nebarTva gaicema im pirobiT, Tu haeris daWuWyiane-
ba ar gadaaWarbebs zustad gansazRvrul maCveneblebs.
xSirad es dakavSirebulia individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis formulirebaze, imaze Tu ra formiT moxdeba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Sinaarsis
gadmocema: xdeba es mxolod pozitiurad Tu negatiurad, SezRudve-
bis gamoyenebis gziT. SezRudvebTan gvaqvs saqme, pirvel rigSi, ro-
desac administraciuli organo gancxadebaSi dayenebul moTxovnebs
gadauxvevs da gansazRvravs imaze naklebs, rasac ganmcxadebeli mo-
iTxovs, an sxvagvarad akmayofilebs mis moTxovnas, vidre es am gancxa-
debaSia dasmuli.
damatebiTi gansazRvrebebis saxeebia:
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
159
aa.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss mmooqqmmee-
ddeebbiiss vvaaddeebbiissaa ddaa ppiirroobbeebbiiss ddaaddggeennaa.. administraciuli aqtis moqme-
debis vadebisa da pirobebis dadgeniT xdeba individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebis periodis gansazRvra. am
or instituts Soris gansxvaveba imaSia, rom moqmedebis vadebis dad-
geniT xdeba individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
ZalaSi Sesvlis da moqmedebis Zalis Sewyvetis dadgena kkoonnkkrreettuullii
ddrrooiiss mmoonnaakkvveeTTiiTT maSin, rodesac pirobebis gansazRvriT xdeba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi Ses-
vlis da moqmedebis Zalis Sewyvetis kkoonnkkrreettuull SSeemmTTxxvveevvaassTTaann dakav-
Sireba, romlis dadgomis dro am droisTvis ucnobia. ucnobi SeiZle-
ba iyos ara marto is Tu rodis dadgeba es SemTxveva, aramed isic, sa-
erTod dadgeba Tu ara igi. aseve xSirad es SemTxveva TviT aqtis ad-
resatis qcevaSia saZiebeli, anu am SemTxvevis dadgoma damokidebu-
lia mis nebasa da qcevaze.
magaliTebi: individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis moqmedebis vadebis dadgenasTan gvaqvs saqme, rodesac is gamoice-
ma ZalaSi Sesvlisa da moqmedebis vadebis miTiTebiT: avtomanqanis
teqnikuri daTvalierebis Sedegad gacemuli mowmoba, romelic Zala-
Sia 01.09.03 dan 30.08.04-mde; an kidev: garevaWrobis nebarTva gaicema
borjomSi sakurorto sezonisTvis. am administraciuli aqtis moqme-
deba iwyeba sakurorto sezonis dawyebasTan erTad da avtomaturad
mTavrdeba mis damTavrebasTan erTad.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis pirobebi
dgeba, rodesac mSeneblobis nebarTva gaicema mSeneblobis adgilam-
de misasvleli gzebis mowyobis pirobiT, an ucxoelebisTvis vizebi
gaicema erT konkretul firmasTan dasaqmebis mizniT. aseTi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebi ZalaSi Se-
dis am pirobebis Sesrulebis SemTxvevaSi.
bb.. ppiirroobbeebbiiss ddaaddggeenniiss ggaannssaakkuuTTrreebbuullii ssaaxxeeaa iinnddiivviidduuaalluurrii aadd-
mmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ggaauuqqmmeebbiiss SSeessaaZZlleebblloobbaazzee mmiiTTii-
TTeebbaa.. is SemTxveva, romlis dadgomam SeiZleba gamoiwvios
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gauqmeba,
aris administraciuli organos neba. aseTi nebis gamoxatvis SesaZ-
leblobis aqtSi winapirobad Cadeba axdens mis legitimacias, ramde-
nadac adresatma winaswar icis amis Sesaxeb da, Sesabamisad, ar SeuZ-
lia, aqtisadmi misi kanonieri ndobis moSveliebiT winaaRmdegoba ga-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
160
uwios am process. yovelive es xels uwyobs administraciul organo-
sa da moqalaqes Soris urTierTobis stabilurobas da gamWvirvalo-
bas.
miuxedavad imisa, rom moqmedebis vadebis dadgena da pirobebis
gansazRvra awesrigebs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis moqmedebis dawyebasa da Sewyvetas, TavianTi xa-
siaTiT isini ar warmoadgenen damoukidebel mowesrigebas da, Sesaba-
misad, damoukidebel individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqts - isini axdenen individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT ganxorcielebuli ZiriTadi mowesrigebis
droiT Semofargvlas da, amdenad, warmoadgenen am aqtis ganuyofel
nawils.
gg.. ddaammaatteebbiiTTii vvaallddeebbuulleebbeebbii.. damatebiTi valdebulebebi Sei-
cavs damoukidebel mowesrigebas, konkretulad, valdebulebas, ro-
melic aRmWurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis adresats konkretuli moqmedebis, moqmedebisgan TavSekavebis,
an garkveuli moqmedebis Tmenisken mouwodebs. aqedan gamomdinare, is
aris ara marto individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis Semadgeneli nawili, aramed damoukidebeli valdebuleba da, am-
denad, TviTon individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti.
amasTan erTad, is iwodeba, rogorc damatebiTi valdebuleba, ramde-
nadac dakavSirebulia ZiriTad aqtTan da misi arseboba da Sesrule-
ba TviT am aqtis Sesasruleblad savaldebulo ZalasTan aris dakav-
Sirebuli. mag., samSeneblo firma iRebs nebarTvas, daangrios Zveli
nageboba da mis adgilze aaSenos axali saxli im pirobiT, Tu is soci-
aluri binaTmSeneblobis fondSi Caricxavs 50 000 lars. Tu adminis-
traciuli organo am mSeneblobis nebarTvas gaauqmebs, an samSeneblo
firma ver SeZlebs mis realizacias, bunebrivia, avtomaturad ispoba
damatebiTi moTxovnis saxiT mocemuli fuladi Tanxis gadaxdis val-
debulebac.
winapirobasa da damatebiT valdebulebebs Soris gansxvaveba
asaxvas poulobs mTavari individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis ZalaSi SesvlaSi, misi aRsrulebis SesaZleblo-
basa da uflebis dacvis saSualebebSi.
mag., zemoT ganxilul SemTxvevaSi kerZo mewarmes, romelmac SeiZina
navTobgadamamuSavebeli qarxana, es nebarTva eZleva damatebiTi gan-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
161
sazRvrebis darTviT, rac gamonabolqvis moculobis Tanamedrove
standartebis doneze Semcirebis valdebulebaSi gamoixateba. es gan-
sazRvreba SeiZleba iyos rogorc piroba, ise damatebiTi valdebule-
ba. samarTlebrivi gansxvaveba maT Soris aris arsebiTi, ramdenadac
(a) individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti dama-
tebiTi valdebulebebiT ZalaSi Sedis miuxedavad am damatebiTi moT-
xovnebis Sesrulebisa, xolo individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, romelic gamocemulia garkveuli pirobebiT, Za-
laSi Sedis, swored am pirobebis dadgomis an Sesrulebis Semdeg.
Cvens mier gansaxilvel SemTxvevaSi Tu es damatebiTi gansaz-
Rvreba aris damatebiTi valdebuleba, maSin navTobgadamamuSavebeli
qarxnis mepatrones SeuZlia am individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis safuZvelze sawarmo am moTxovnis Sesrulebam-
de gauSvas eqspluataciaSi, magram, Tu es aris piroba, maSin es
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti ZalaSi Sedis,
anu sawarmos amoqmedeba SesaZlebelia mxolod am pirobis – gamona-
bolqvis Semcirebis – Sesrulebis Semdeg.
(b) damatebiTi valdebuleba aqtis adresats avaldebulebs, anu
mas aqvs mavalebeli xasiaTi da, gamomdinare aqedan, SesaZlebelia mi-
si iZulebis wesiT aRsruleba. xolo pirobis arsebobis dros is ar
saWiroebs iZulebis wesiT aRsrulebas, ramdenadac individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti ZalaSi Sedis am pirobebis Ses-
rulebis Semdeg da, amdenad, TviT mewarmis interesebSia, rom piro-
ba Seasrulos da aamoqmedos TviT ZiriTadi individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti.
(g) SesaZlebelia damatebiTi valdebulebis ZiriTadi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisgan izolire-
bulad gasaCivreba da gauqmeba, ramdenadac SesaZlebelia misi Ziri-
Tadi aqtisgan gamoyofa, xolo piroba - es aris ZiriTadi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ganuyofeli
nawili da am individualur administraciul-samarTlebriv aqtTan
erTad unda gasaCivrdes.
dd.. ddaammaatteebbiiTTii vvaallddeebbuulleebbeebbiiss ddaaddggeenniiss SSeessaaZZlleebblloobbaazzee
iinnddiivviidduuaalluurr aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivv aaqqttSSii mmiiTTiiTTeebbaa dama-
tebiTi gansazRvrebebis gamoxatvis erT-erTi formaa. aseT SesaZleb-
lobebze winaswar miTiTeba administraciul organos SesaZleblo-
ÈÀÅÉ VI ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
162
bas aZlevs, saWiroebis SemTxvevaSi moaxdinos individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis modifikacia masSi damatebiTi
valdebulebebis SetaniT ise, rom mis adresats ar SeeZlos, am aqtis
mimarT kanonieri ndobis principis moSveliebiT winaaRmdegoba gau-
wios am process. procesualuri TvalsazrisiT, SesaZlebelia misi
ZiriTadi administraciuli aqtisgan izolirebulad gasaCivreba.
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VI
163
ÈÀÅÉ VII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
164
TTaavvii 77
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti
§§11.. ccnneebbaa
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti - es aris ufleba-
mosili administraciuli organos mier sakanonmdeblo aqtis safuZ-
velze gamocemuli samarTlebrivi aqti, romelic Seicavs misi mudmi-
vi an droebiTi da mravaljeradi gamoyenebis qcevis zogad wess. mas,
rogorc mmarTvelobis ganxorcielebis instruments, mniSvnelovani
adgili uWiravs administraciuli organoebis saqmianobis samar-
Tlebriv formebs Soris.
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti gamoicema im
SemTxvevaSi, rodesac administraciuli organo kanonebis aRsrule-
bisa da gamoyenebis mizniT adgens ara piris an pirTa SezRuduli
wris uflebebsa da movaleobebs, aramed mravaljeradi gamoyenebis
qcevis zogad wess, romelic mimarTulia pirTa ganusazRvrel wreze.
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis arsi mdgoma-
reobs sayovelTao abstraqtul-generalur mowesrigebaSi, e.i., is mo-
icavs mofiqrebul SemTxvevebs da mimarTulia pirTa ganusazRvrel
wreze.
normatiuli administraciuli aqti iwodeba, gamomdinare kanonis
dualisturi cnebidan, rogorc kanoni materialuri gagebiT7. mowes-
rigebis obieqtis abstraqtul-generaluri buneba ar aris - rogorc ka
7 kanoni, formaluri gagebiT - es aris qveynis sakanonmdeblo organos mier kanonis
miRebisTvis gaTvaliswinebuli specialuri wesis (formis) dacviT miRebuli normatiuli
aqti. kanonqvemdebare normatiuli aqtebi ki iwodeba, rogorc kanoni materialuri gagebiT.
nonisTvis, aseve normatiuli administraciulsamarTlebrivi aq-
tisTvis - cnebis arsebiTi elementi. normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqti SeiZleba erTeuli SemTxvevis, an calkeuli pirebi-
sadmi iyos mimarTuli. normatiuli administraciulsamarTlebrivi aq-
tis mizania, xeli Seuwyos sakanonmdeblo organos efeqturobas. ramde-
nadac sakanonmdeblo xelisuflebas Zala ar Seswevs, uzrunvelyos
qveynis sazogadoebrivi cxovrebis yvela sakiTxis normatiuli mowes-
rigeba, normaTSemoqmedeba moiTxovs samuSaos gayofas sakanonmdeblo
da aRmasrulebel xelisuflebas Soris. am ukanasknelis amocanaa, gamo-
anTavisuflos kanonmdebeli specifikuri da individualuri sakiTxe-
bis mowesrigebidan, raTa man SeZlos qveynis saSinao cxovrebisa da sa-
gareo urTierTobis umniSvnelovanesi sakiTxebis mowesrigeba.
administraciulsamarTlebriv normebs, samarTlis sxva dargebis
normebisgan gansxvavebiT, maTi Sesrulebis uzrunvelyofis sakuTari
saSualebebi aqvT, rac imaSi gamoixateba, rom dadgenili administraci-
ulsamarTlebrivi normebis darRvevisTvis pasuxismgebloba, SesaZloa,
dadges sasamarTlosadmi mimarTvis gareSe, administraciuli warmoe-
bis ganxorcielebis gziT. administraciuli normebis Taviseburebaa
isic, rom xSir SemTxvevebSi isini aregulireben iseT sazogadoebriv
urTierTobebs, romlebic samarTlis sxva dargs ganekuTvneba. magali-
Tad, isini uzrunvelyofen bunebisdamcavi, safinanso, SromiTi da sxva
urTierTobebis garkveuli nawilis mowesrigebas, Sesabamisad, maTi
meSveobiT xorcieldeba samarTlis am dargebis normaTa dacva.
§§22.. nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ssaakkaannoonnmmddeebblloo ssaaffuuZZvvlleebbii
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis ufle-
bamosilebis zogadi samarTlebrivi safuZvlebi Cadebulia saqarTve-
los konstituciaSi, saqarTvelos kanonSi ,,normatiuli aqtebis Se-
saxeb“ da saqarTvelos zogad administraciul kodeqsSi, xolo imaze
miTiTeba, rom xdeba konkretuli mmarTvelobis organos aRWurva,
amave kanonis safuZvelze gamosces normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqti, SeiZleba gakeTdes specialur kanonebSi (mag., sa-
qarTvelos saarCevno kodeqsis 25-e muxli gansazRvravs saqarTvelos
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VII
165
saarCevno administraciis samarTlebriv aqtebs. kanonis es muxli aR-
Wurvavs Sesabamis administraciul organoebs TavianTi uflebamosi-
lebis farglebSi administraciulsamarTlebrivi aqtebis gamocemis
uflebamosilebiT. damoukidebeli maregulirebeli organos ufle-
bamosileba, miiRos samarTlebrivi xasiaTis zogadsavaldebulo qce-
vis wesi (normatiuli aqti) Tavisi uflebamosilebis farglebSi, gan-
sazRvrulia ,,damoukidebeli erovnuli maregulirebeli organoe-
bis Sesaxeb“ kanonis me-9 muxliT).
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti gamoicema sa-
kanonmdeblo aqtis safuZvelze. szak-is es moTxovna gamomdinareobs
Taviseburebidan, romelic dakavSirebulia normatiuli adminis-
traciulsamarTlebrivi aqtis gamocemasTan; kanonSemoqmedeba - es
aris qveynis sakanonmdeblo organos funqcia, rac xelisuflebis da-
nawilebis konstituciuri principidan gamomdinareobs, da arc erT
saxelmwifo organos ara aqvs ufleba, TviTneburad miiTvisos es uf-
lebamosileba. mxolod sakanonmdeblo xelisuflebis mier aseTi uf-
lebamosilebiT aRWurvis SemTxvevaSi eZleva administraciul orga-
nos SesaZlebloba, gamoiyenos es samarTlebrivi instrumenti, ro-
gorc misi saqmianobis samarTlebrivi forma.
Zlier aRmasrulebel xelisuflebaze moTxovnileba obieqtu-
rad ganapirobebs mis aRWurvas normis damdgeni uflebamosilebebiT.
mas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs Tanamedrove pirobebSi, rode-
sac mmarTvelobis obieqtTa mzardi raodenoba kargavs saxelmwifo
xasiaTs, ris Sedegadac SeuZlebeli xdeba maTze zemoqmedeba aranor-
matiuli, saganmkarguleblo azriT. amdenad, mniSvnelovnad izrdeba
normaTSemoqmedebis, maT Soris, administraciuli normaTSemoqmede-
bis roli, romlis mizanic sakuTrebis sxvadasxva formis obieqtTa
funqcionirebis samarTlebrivi reJimis uzrunvelyofaa.
sakanonmdeblo aqtis safuZvelze normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqtis gamocemis SemTxvevaSi aucilebelia, rom
TviT am kanonSi ganisazRvros normatiuli administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis gamocemis uflebamosilebis „Sinaarsi, mizani da mo-
culoba“. e.i., TviTon kanonmdebelma unda gansazRvros momavalSi
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemiT gan-
xorcielebuli samarTlebrivi mowesrigebis CarCoebi da mimarTule-
bebi ise, rom mmarTvelobis organos SeeZlos kanonmdeblis nebis
ÈÀÅÉ VII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
166
farglebSi da Sesabamisad moqmedeba. Cvens mier aq xazgasmuli es moT-
xovna ukavSirdeba samarTlebrivi saxelmwifos princips; saxelmwi-
fosa da pirovnebis urTierTobis gamWvirvalobidan gamomdinare,
moqalaqes unda SeeZlos, TviT sakanonmdeblo aqtebidan Seimecnos,
ra SemTxvevaSi da ra sakiTxTan dakavSirebiT SeiZleba gamoices nor-
matiuli administraciulsamarTlebrivi aqti. garda amisa, unda ga-
viTvaliswinoT, rom dauSvebelia sakanonmdeblo organos mier saku-
Tari funqciebis Sesrulebaze uari da uflebamosilebaTa sxva sa-
xelmwifo organoze gadacema. kanonmdebeli valdebulia, TviTon mo-
awesrigos kanonis gamocemis gziT mniSvnelovani sakiTxebis normati-
uli sfero da specifikuri da wvrilmani sakiTxebis mowesrigebis
prerogativa dautovos mmarTvelobis organoebs.
uwyebrivi normaTSemoqmedebis metismetad gafarToeba yovel-
Tvis rodia gamarTlebuli, gansakuTrebiT iseT SemTxvevebSi, rode-
sac administraciulsamarTlebrivi normis adresati moqalaqea. uw-
yebriv administraciul samarTalSemoqmedebas, ZiriTadad, Sidasis-
temuri regulirebis xasiaTi unda mieces, anu is unda iTvaliswineb-
des TviT aRmasrulebeli xelisuflebis meqanizmis Sinagani organi-
zaciis interesebs (mag., dargobrivi sistemis qveda rgolebis saval-
debulo normebis dadgena), SeZlebisdagvarad unda SeizRudos uwye-
bis mier sayovelTao zogadsavaldebulo wesebis SemoReba, amgvari
uflebamosilebis delegireba ZiriTadSi aRmasrulebeli xelisuf-
lebis saerTo xasiaTis kompetenciis mqone organoebze xdeba.
aRsaniSnavia is garemoeba, rom normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqtis gamocemis uflebamosilebiT administraciuli
organos aRWurva kanonmdebels ar arTmevs imis uflebas, Caerios mis
saqmianobaSi da saWiroebis SemTxvevaSi TviTon moawesrigos es kon-
kretuli urTierToba.
Sesabamisi administraciuli organosTvis moqmedi kanonmdeblo-
bis Tanaxmad miniWebuli administraciuli normaTSemoqmedebis ufle-
ba misi kompetenciis umniSvnelovanesi elementic aris, vinaidan aRmas-
rulebeli xelisuflebis ZiriTadi funqcia aris samarTalgamoyenebi-
Ti, normaSefardebiTi saqmianoba, administraciuli organoebis norma-
SemoqmedebiTi xasiaTis saqmianoba mxolod am mizans eqvemdebareba da am
funqciiT aris determinirebuli. amdenad, administraciulsamarTleb-
riv normebs orgvari - samarTalgamoyenebiTi da samarTaldamdgeni –
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VII
167
iuridiuli datvirTva aqvs; es normebi emsaxureba samarTalgamoyene-
bis, anu aRsrulebis mizans, ris gamoc, moqmedi kanonmdeblobis mixed-
viT, aRmasrulebeli organos normatiuli aqtebi gamoicema kanonis aR-
srulebis mizniT, anu isini kanonqvemdebare aqtebia. aRmasrulebeli
organos mier dadgenil normebs sakonstitucio da sakanonmdeblo
normebTan SedarebiT meoradi, daqvemdebarebuli xasiaTi aqvs.
§§33.. nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqtteebbiiss kkllaassiiffiikkaacciiaa
SeuZlebelia normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtebis
gamijvna individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebisgan
maTi dasaxelebis mixedviT. saqarTvelos 1996 wlis 29 oqtombris
„normatiuli aqtebis Sesaxeb kanonis“ me-2 muxlis Tanaxmad, indivi-
dualuri samarTlebrivi aqtis dasaxeleba ar unda emTxveodes nor-
matiuli aqtis dasaxelebas. kanoni aqve uSvebs gamonakliss me-12 mux-
lis saxiT, Tumca sinamdvileSi es ar aris erTaderTi gamonaklisi. am-
denad, samarTlebrivi aqtis individualurad an normatiulad miCne-
visTvis yuradReba unda mieqces ara mis dasaxelebas, aramed Sinaarss.
SesaZlebelia normatiuli administraciulsamarTlebrivi aq-
tebis klasifikacia sxvadasxva niSnebis mixedviT. aq gvinda gamovyoT
ramdenime maTgani:
1. regulirebis sferos mixedviT normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqtebi SeiZleba davyoT aqtebad, romlebic aris
globaluri xasiaTisa da moicaven mmarTvelobis sferos mTlianad,
da aqtebad, romlebic mmarTvelobis calkeul dargebs moicaven. ga-
moyofen agreTve dargTaSoris aqtebs;
2. sivrceSi moqmedebis mixedviT normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqtebi iyofa centraluri da adgilobrivi admi-
nistraciuli organoebis aqtebad;
3. droSi moqmedebis mixedviT SesaZlebelia normatiuli admi-
nistraciulsamarTlebrivi aqtebis gamijvna erTjeradi da mraval-
jeradi gamoyenebis aqtebad;
4. iuridiuli Zalis mixedviT normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqtebi iyofa zemdgomi da qvemdgomi administraciuli
ÈÀÅÉ VII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
168
organoebis aqtebad;
5. aqtis gamocemis wesis mixedviT normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqtebi iyofa kolegiuri wesiT da erTpirovnu-
lad miRebul aqtebad;
6. regulirebis mimarTulebis mixedviT ganasxvaveben materia-
lur da procesualur normatiul administraciulsamarTlebriv aq-
tebs;
7. iuridiuli Sinaarsis mixedviT gamoyofen mavalebel, amkrZa-
lav, aRmWurvel da mastimulirebel normatiul administraciulsa-
marTlebriv aqtebs;
8. normatiul administraciulsamarTlebrivi aqtebis moqmede-
bis xasiaTis mixedviT ganasxvaveben Sidasistemur da sayovelTaod sa-
valdebulo aqtebs.
§§44.. nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ffoorrmmaalluurrii kkaannoonniieerreebbaa
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti unda akmayofileb-
des mTel rig formalur moTxovnebs:
1. uufflleebbaammoossiilleebbaa.. normatiuli administraciulsamarTlebri-
vi aqtis gamocemisTvis uflebamosili organo ganisazRvreba im kano-
niT, romelic Sesabamis organoebs aRWurvavs aseTi aqtis gamocemis
uflebamosilebiT.
2. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa.. normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqti gamoicema szak-iT gansazRvruli administraciuli
warmoebis wesebis dacviT. szak-is 210-e muxlis Tanaxmad, normatiuli
administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemisas gamoiyeneba saja-
ro administraciuli warmoebisTvis dadgenili wesebi. administra-
ciuli warmoebis am saxisTvis dadgenili wesebi mocemulia kodeqsis
IX TavSi. am TavSi mocemuli debulebebis gverdiT (115-121 muxlebi)
arsebiTia kodeqsis XV TavSi Tavmoyrili normebi (210-217 muxlebi),
romlebic moicavs damatebiT wesebs normatiul administraciulsa-
marTlebriv aqtTan mimarTebaSi. mxedvelobidan ar unda gamogvrCes,
rom administraciuli warmoebis zogadi debulebebi gamoiyeneba yve-
la saxis administraciuli warmoebis dros da, maT Soris, normatiu-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VII
169
li administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis procesSi.
administraciuli warmoebis formebi calke TavSi dawvrilebiT
gvaqvs ganxiluli da, amdenad, aq amaze laparaks ar SevudgebiT.
3. ffoorrmmaa.. normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti ga-
moicema werilobiTi formiT. yoveli normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqti unda akmayofilebdes szak-is 52-e da 53-e mux-
lebis moTxovnebs.
4. ggaammooqqvveeyynneebbaa.. normatiuli administraciulsamarTlebrivi aq-
tis sajaro gamoqveyneba aris misi ZalaSi Sesvlis aucilebeli wina-
piroba. normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti unda ga-
moqveyndes oficialur beWdviT organoSi.
normatiuli aqtis oficialurad gamoqveynebas kanonmdeblobis
novaciebis Sesaxeb informaciis garda sxva daniSnulebac aqvs – ofi-
cialuri gamoqveyneba formalurad adasturebs, rom esa Tu is aqti
miRebulia, moqmedebs. vinaidan normatiuli aqtis gamoqveynebazea
damokidebuli misi oficialuri amoqmedeba, samarTalSemoqmedebis
procesis es damoukidebeli stadia, Cveulebisamebr, yovelTvis reg-
lamentirebulia. amgvari reglamentacia ganpirobebulia, upirveles
yovlisa, gamosaqveynebeli normatiuli aqtebis teqstis, rogorc sa-
xelmwifos samarTalSemoqmedebiTi nebis garegani gamoxatulebis,
oficialuri xasiaTiT. es kanonierebis ganmtkicebis, aqtis codnis
prezumfciis aucilebeli winapirobaa. saqarTvelos prezidentis
normatiuli aqti, saqarTvelos parlamentis normatiuli xasiaTis
dadgenileba, agreTve, adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTve-
lobis organoebis normatiuli aqti unda gamoqveyndes xelmoweridan
(miRebidan) 7 dRis vadaSi. csk-is normatiuli aqti unda gamoqveyndes
xelmoweridan me-2 dRes, xolo yvela sxva normatiuli aqti – normati-
uli aqtebis saxelmwifo reestrSi Setanidan 7 dRis vadaSi. saqarTve-
los normatiuli aqti, garda saqarTvelos parlamentis, saqarTve-
los prezidentis, csk-is da saqarTvelos erovnuli bankis normatiu-
li aqtebisa, ar SeiZleba gamoqveyndes reestrSi Setanamde. ,,normati-
uli aqtebis Sesaxeb“ kanonis Tanaxmad, saqarTvelos oficialuri beW-
dviTi organoa ,,saqarTvelos sakanonmdeblo macne“. Tu adgilobriv
TviTmmarTvelobas (mmarTvelobas) oficialuri beWdviTi organo ara
aqvs, misi normatiuli aqti gamoqveyndeba Sesabamisi warmomadgenlo-
biTi organos reglamentiT gansazRvruli iseTi wesiT, romelic mo-
ÈÀÅÉ VII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
170
saxleobas misi gacnobis saSualebas miscems.
,,normatiuli aqtebis Sesaxeb“ kanonis Tanaxmad, saqarTvelos
prezidentis brZanebuleba ZalaSi Sedis oficialur beWdviT orga-
noSi misi gamoqveynebisTanave, Tu imave brZanebulebiT sxva vada ar
aris dadgenili. saqarTvelos ministrebis, aRmasrulebeli xeli-
suflebis, sxva saxelmwifo uwyebis xelmZRvanelis, saqarTvelos
erovnuli bankis prezidentisa da saqarTvelos kontrolis pala-
tis Tavmjdomaris, saqarTvelos saxelmwifo Sesyidvebis saagentos
Tavmjdomaris brZaneba, agreTve, adgilobrivi mmarTvelobis orga-
nos (Tanamdebobis piris) normatiuli aqti, saqarTvelos erovnuli
bankis sabWos, saqarTvelos fasiani qaRaldebis komisiis dadgeni-
leba ZalaSi Sedis normatiuli aqtebis saxelmwifo reestrSi Seta-
nidan me-10 dRes, Tu imave normatiuli aqtiT sxva vada ar iqneba
dadgenili. csk-is normatiuli aqti ZalaSi Sedis gamoqveynebisTa-
nave, Tu imave normatiul aqtSi sxva vada ar aris miTiTebuli.
normatiuli aqtebis oficialuri gamoqveyneba normaTSemoqme-
debiTi procesis saboloo stadiaa da gulisxmobs mis kanoniT gan-
sazRvrul beWdviT organoSi pirvelad gamoqveynebas. yoveli Sem-
dgomi, Tundac oficialuri xasiaTis mqone (kerZod, normatiuli aq-
tebis krebulebi, kodeqsebi da sxv.) publikacia normatiuli aqtis
oficialur gamoqveynebad ar CaiTvleba.
§§55.. nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
mmaatteerriiaalluurrii kkaannoonniieerreebbaa
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti unda gamoices ka-
noniT gansazRvruli uflebamosilebis farglebSi. administraciu-
li organo valdebulia, daicvas misi gamocemisTvis kanoniT gaTva-
liswinebuli wesebi. normatiuli administraciulsamarTlebrivi aq-
ti, garda am specialuri normisa, aseve ar unda ewinaaRmdegebodes
konstituciis normebs da qveyanaSi moqmed sxva sakanonmdeblo aq-
tebs. aqedan gamomdinare, rodesac xdeba normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqtis materialuri kanonierebis Semowmeba, mow-
mdeba ara marto misi sakanonmdeblo safuZvlebis arseboba, aramed am
samarTlebrivi safuZvlebis konstituciasTan, gansakuTrebiT, adami-
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VII
171
anis ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis ganmsazRvrel normeb-
Tan misi Sesabamisoba.
§§66.. nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
uukkaannoonnoobbaa ddaa mmiissii ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggeebbii
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti ukanonoa, Tu is ar
akmayofilebs aq CamoTvlilidan romelime erT moTxovnas. yovel kon-
kretul SemTxvevaSi unda Semowmdes:
1. arsebobs Tu ara misi gamocemisTvis saWiro sakanonmdeblo sa-
fuZveli;
2. daculia Tu ara misi gamocemisTvis kanoniT gansazRvruli
formaluri moTxovnebi;
3. Seesabameba Tu ara mis sakanonmdeblo safuZvlebs Sinaarsobri-
vad;
4. xom ar ewinaaRmdegeba ierarqiulad mis zemdgom samarTlebriv
normas;
5. daculia Tu ara diskreciuli uflebamosilebis kanoniT dadge-
nil farglebSi ganxorcielebis moTxovna (Tu administraciuli
organo misi gamocemisas moqmedebda diskreciuli uflebamosi-
lebis farglebSi).
ukanono normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqti baTi-
lia da ara aqvs Sesasruleblad savaldebulo Zala. administraciul
organos ar SeuZlia, gamoiyenos aseTi samarTlebrivi aqti da ar sa-
Wiroebs moqalaqeebis mxridan angariSis gawevas.
ukanono normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis mi-
marT uflebis dacvis samarTlebriv saSualebebze Semdgom TavSi vi-
laparakebT.
ÈÀÅÉ VII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
172
173
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
TTaavvii 88
administraciulsamarTlebrivi aqti da
administraciuli marTlmsajuleba
SSeessaavvaallii
administraciuli marTlmsajulebis ganxorcielebis procesSi didi
mniSvneloba eniWeba administraciuli organos mier konkretuli sa-
marTlebrivi urTierTobis mosawesrigeblad gamoyenebuli saqmiano-
bis samarTlebrivi formis swor kvalifikacias. marTalia, adminis-
traciulsamarTlebriv aqts ara aqvs uflebis administraciuli sa-
samarTlos gziT dacvis uzrunvelyofis winapirobis funqcia, rad-
gan, administraciul samarTalSi gabatonebuli principis Tanaxmad,
yvela sajaro samarTlebrivi dava, garda konstituciursamarTleb-
rivi xasiaTisa, eqvemdebareba administraciul samarTalwarmoebas.
administraciuli organos saqmianobis samarTlebrivi formis swori
kvalifikaciis saprocesosamarTlebrivi mniSvneloba vlindeba ima-
Si, rom igi aucilebel winapirobas warmoadgens sarCelis swori
formis gansazRvrisTvis. saproceso kodeqsis 22-e da 23-e muxlebiT
gansazRvruli sarCelis obieqtia administraciulsamarTlebrivi
aqti.
saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsiT damkvidre-
buli saqmis warmoebis modelis naTlad warmosaCenad aucilebelia,
es warmoeba davyoT or stadiad: pirveli - sarCelis ddaassaaSSvveebboobbiiss sa-
kiTxis garkveva da meore - sarCelis ddaassaabbuuTTeebbuulloobbiiss dadgena, rac
davis arsebiTi ganxilvis Sedegad xdeba.
sarCelis calkeuli saxeebis ganxilvisas swored saqmis warmoe-
bis am or etapze da maT Taviseburebebze gavamaxvilebT yuradRebas.
§§11.. ssaarrCCeellii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ccnnoobbiiss
aann ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss SSeessaaxxeebb
administraciulsamarTlebrivi aqtis baTilad cnobis, an Zaladakar-
gulad gamocxadebis Sesaxeb sarCelis dasaSvebobis sakiTxs awesri-
gebs sask-is 22-e muxli, xolo misi dasabuTebulobis dadgenis safuZ-
velia sask-is 32-e muxli.
I. ssaarrCCeelliiss ddaassaaSSvveebboobbaa..
administraciuli saproceso kodeqsis 22-e muxli:
11.. ssaarrCCeellii SSeeiiZZlleebbaa aaRRiiZZrraass aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqq-
ttiiss bbaaTTiillaadd ccnnoobbiiss aann ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaaddeebbiiss mmooTTxxoovvnniiTT..
22.. TTuu kkaannoonniiTT ssxxvvaa rraamm aarr aarriiss ddaaddggeenniillii,, ssaarrCCeellii ddaassaaSSvveebbiiaa,,
TTuu aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii aann mmiissii nnaawwiillii ppiirrddaappiirr ddaa
uuSSuuaalloo iinnddiivviidduuaalluurr zziiaannss aayyeenneebbss mmoossaarrCCeelliiss kkaannoonniieerr uufflleebbaass
aann iinntteerreessss,, aann uukkaannoonnoodd zzRRuuddaavvss mmiiss uufflleebbaass..
33.. ssaarrCCeellii ssaassaammaarrTTllooss uunnddaa wwaarreeddggiinnooss SSeessaabbaammiissaadd aaddmmiinniiss-
ttrraacciiuullii aaqqttiiss aann aaddmmiinniissttrraacciiuull ssaaCCiivvaarrTTaann ddaakkaavvSSiirreebbuullii ggaa-
ddaawwyyvveettiilleebbiiss ggaaccnnoobbiiddaann eerrTTii TTvviiss vvaaddaaSSii,, xxoolloo nnoorrmmaattiiuullii aaqq-
ttiiss SSeemmTTxxvveevvaaSSii - uuSSuuaalloo zziiaanniiss mmiiyyeenneebbiiddaann ssaammii TTvviiss vvaaddaaSSii..
1. sask-is 22-e muxlis pirveli nawili arkvevs administraci-
ulsamarTlebrivi aqtis baTilad cnobis, an Zaladakargulad gamoc-
xadebis moTxovniT sarCelis aRZvris SesaZleblobis sakiTxs. am saxis
sarCelis aRZvris SesaZleblobis garkvevis mizania, daadginos Tu
ramdenad Seesabameba momCivanis mier arCeuli uflebis dacvis samar-
Tlebrivi saSualeba (saCivris forma) saCivris mizans.
ask-is 22-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sasarCelo moTxovnis
sagani SeiZleba iyos administraciulsamarTlebrivi aqtis gauqmeba.
rac Seexeba termins - baTilad cnoba an Zaladakargulad gamocxa-
deba, is, erTi mxriv, aRwers am aqtis samarTlebriv bunebas da, meore
mxriv, asaxavs sarCelis dakmayofilebis samarTlebriv Sedegebs. admi-
nistraciulsamarTlebrivi aqtis baTilad cnoba gulisxmobs, misi ga-
mocemis momentidanve ukanonobas, rac gamoixateba imaSi, rom is
ewinaaRmdegeba kanons an arsebiTad darRveulia misimomzadebis an
gamocemis kanonmdeblobiT dadgenili sxva moTxovnebi.
174
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
gamomdinare baTili administraciulsamarTlebrivi aqtis sa-
marTlebrivi bunebidan, misi baTilad cnobis mizania, gauqmdes misi
ZalaSi Sesvlidan warmoSobili samarTlebrivi Sedegebi.
administraciulsamarTlebrivi aqtis ZZaallaaddaakkaarrgguullaadd ggaammooccxxaa-
ddeebbaa ZiriTadad maSin xdeba, rodesac administraciulsamarTlebri-
vi aqti gamocemis dros aris kanonieri da misi gamocemis faqtobrivi
da samarTlebrivi safuZvlebis Semdgomi Secvla kiTxvis niSnis qveS
ayenebs misi Semdgomi moqmedebis mizanSewonilobasa da kanonierebas.
sasamarTlo aseve uflebamosilia, normatiuli administraci-
ulsamarTlebrivi aqti baTilad cnobis nacvlad gamoacxados Zala-
dakargulad, Tu misi baTilad gamocxadeba mniSvnelovan safrTxes
Seuqmnis saxelmwifo an sazogadoebriv usafrTxoebas, an gamoiwvevs
saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) xar-
jebis mniSvnelovan gazrdas (ask-is 32-e muxlis me-5 nawili). gamomdi-
nare aqedan, naTelia Zaladakargulad gamocxadebis samarTlebrivi
Sedegebi: Zaladakargulad gamocxadeba iwvevs Zaladakargulad ga-
mocxadebis dRidan administraciulsamarTlebrivi aqtis moqmedebis
Sewyvetas da is ar iwvevs mis Zaladakargulad gamocxadebamde war-
moSobili samarTlebrivi Sedegebis gauqmebas.
sarCelis Setanis dros aucilebeli ar aris mosarCelem sasarCe-
lo gancxadebaSi daazustos misi moTxovna administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis baTilad an Zaladakargulad gamocxadebaze. swori
formulireba ar aris sarCelis dasaSvebobis aucilebeli winapiro-
ba. naTeli unda iyos, rom mosarCele ar aris Tanaxma, ZalaSi darCes
es administraciulsamarTlebrivi aqti da moiTxovs mis gauqmebas.
sasamarTlo ki valdebulia, saqmeze saboloo gadawyvetilebis
miRebis dros mxareebis interesis urTierTSejerebisa da sajaro in-
teresebis gaTvaliswinebiT daadginos administraciulsamarTleb-
rivi aqtis gauqmebis konkretuli samarTlebrivi Sedegebi da miuTi-
Tos administraciulsamarTlebrivi aqtis baTilad cnobis an Zala-
dakargulad gamocxadebis Sesaxeb.
ask-is 22-e muxlis pirveli nawili uSvebs ori saxis administra-
ciulsamarTlebrivi aqtis gasaCivrebis SesaZleblobas. esenia:
__ iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii ddaa
__ nnoorrmmaattiiuullii aaddmmiinniissttrraacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii..
administraciuli samarTlis es ori instituti calke TavSi dawvri-
lebiT gvaqvs ganxiluli da, amdenad, aq masze ganmeorebiT aRar vila-
parakebT.
175
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
2. sasamarTlos mier sarCelis dasaSvebobis sakiTxis gadawyve-
tisas unda Semowmdes sarCelis ask-is 22-e muxlis II da III nawilebTan
Sesabamisoba.
ask-is 22-e muxlis meore nawili gansazRvravs sarCelis dasaSve-
bobis kriteriumebs:
a. sarCeli dasaSvebia, Tu gasaCivrebuli aqti, romelic sarCe-
lis sagania, obieqturad akmayofilebs individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis an normatiuli administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis kanoniT gansazRvrul niSnebs, anu rodesac is, for-
malursamarTlebrivi TvalsazrisiT, Seicavs zak-is me-2 muxlis I na-
wilis ,,d“ qvepunqtiT gaTvaliswinebuli individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis an me-2 muxlis I nawilis ,,e“ qvepun-
qtiT normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis legaluri
definiciis yvela elements.
sakmarisi ar aris mosarCelis mtkiceba, rom mis mier gasaCivre-
buli administraciuli RonisZieba administraciulsamarTlebrivi
aqtia. aucilebelia sarCelis sagnis samarTlebrivi bunebis obieqtu-
ri kriteriumebiT dadgena. aseve, yuradReba unda mieqces imas, rom
mniSvnelovania administraciuli organos ara Sinagani, aramed gamo-
xatuli neba, misi gamoxatvis forma. Tu sajarosamarTlebrivi Ro-
nisZieba gamoicema individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis formiT, is, miuxedavad misi Sinaarsisa, yovelTvis unda Seva-
fasoT, rogorc administraciuli organos saqmianobis samarTlebri-
vi forma individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis sa-
xiT. aseve ar aris saWiro imis garkveva, hqonda Tu ara administraci-
ul organos am konkretuli urTierTobis individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis an normatiuli administraciulsa-
marTlebrivi aqtis gamocemiT mowesrigebis ufleba. Tu administra-
ciuli organo saqmianobis araswor samarTlebriv formas airCevs, es
gavlenas ar axdens sarCelis dasaSvebobis formis gansazRvraze. kon-
kretuli administraciulsamarTlebrivi aqtis kanoniereba dadgin-
deba saqmis arsebiTi ganxilvis etapze sarCelis dasabuTebulobis
Semowmebis dros.
magaliTi: uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kate-
goriis saqmeTa sakasacio palata Tavis 2002 wlis 2 dekembris ganCi-
nebaSi (3g-ad-51-g-02) ,,Tvlis, rom sadavo brZaneba v.m.-sa da Sinagan
saqmeTa saministros Soris Sromis samarTlebriv urTierTobas exe-
176
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
ba... amitom amgvari brZaneba ar unda iqnes ganxiluli, rogorc zoga-
di administraciuli kodeqsis me-4 TaviT gaTvaliswinebuli ,,admi-
nistraciulsamarTlebrivi aqti“ da misi kanonierebis ganxilvisas
ar unda iqnes gamoyenebuli administraciuli saproceso kodeqsis
Sesabamisi normebi“. problemisadmi amgvari midgoma ucxoa dasavle-
Tis administraciuli samarTlis mecnierebisTvis. saqarTvelos ad-
ministraciuli sasamarTlo praqtikis am Taviseburebis Seswavla da
Sefaseba ganzraxuli gvaqvs administraciuli saproceso samarTlis
problemebze muSaobis dros da, amdenad, saWirod ar migvaCnia am wig-
nis farglebSi saproceso samarTlis problemebis Rrma analizi.
b. ask-is 22-e muxlis meore nawili aseve awesrigebs uflebis admi-
nistraciuli marTlmsajulebis gziT dasacavad sasamarTlosadmi mi-
marTvis uflebamosilebis sakiTxs. sarCelis dasaSvebobis Semowmebi-
sas aseve aucilebelia, mosarCele Tavis sasarCelo gancxadebaSi miu-
TiTebdes garemoebebsa da mtkicebulebebze imis dasadastureblad,
rom swored mis mier gasaCivrebuli administraciulsamarTlebrivi
aqtis gamocemam gamoiwvia piradad misi kanonieri uflebis an intere-
sisTvis zianis miyeneba, an ukanonod SezRuda misi ufleba.
administraciuli marTlmsajulebis amocanaa pirovnebis sobi-
eqturi sajarosamarTlebrivi uflebis dacva. namdvilad darRveu-
lia Tu ara mosarCelis subieqturi uflebebi - es dadgindeba sarCe-
lis dasabuTebulobis Semowmebis dros. sarCelis dasaSvebobis dad-
genisas sakmarisia, rom sasamarTlom es ufleba darRveulad CaTva-
los (ivaraudos).
ask-is 22-e muxlis meore nawiliT gansazRvruli debuleba Seesa-
bameba saqarTvelos konstituciis 42-e muxlis pirveli nawilis moT-
xovnas, romlis Tanaxmadac yovel adamians garantirebuli aqvs Tavis
uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad sasamarTlosadmi mimarTvis
ufleba.
subieqturi sajarosamarTlebrivi uflebis dasacavad adminis-
traciuli sasamarTlosadmi mimarTvis uflebamosilebis sakiTxis
garkveva advilia, rodesac mosarCele administraciulsamarTlebri-
vi aqtis adresatia. cnobilia SemTxvevebi, rodesac adresatis mimarT
aRmWurveli xasiaTis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti iwvevs mesame pirebis uflebebis SezRudvas, an ki-
dev, rodesac administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis dros
177
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
dadgenili ar aris adresatTa konkretuli wre.
g. mosarCelis kanonieri ufleba da interesi. mosarCelis kano-
nieri uflebis warmoSobis safuZveli SeiZleba iyos rogorc kanonis
konkretuli norma, aseve konstituciiT gansazRvruli normebi ada-
mianis uflebaTa da TavisuflebaTa Sesaxeb. orive SemTxvevaSi auci-
lebelia mosarCelis uflebisa da misi samarTlebrivi safuZvlebis
erToblivad Semowmeba.
problemuria mosarCelis interesis cnebis farglebis gansaz-
Rvra. kanoniT dacul interesebs ar miekuTvneba ubralo komforti
da upiratesobebi, romlebic administraciulsamarTlebrivi aqtis
gamocemiT izRudeba. aseT ubralo interesebTan gvaqvs saqme, mag.,
rodesac mravalsarTuliani binis mcxovrebi ukmayofiloa qalaqis
xedis SecvliT, radgan mas miaCnia, rom es ar Seesabameba mis warmod-
genebs tradiciuli istoriuli qalaqis saxeze, an rodesac is ukmayo-
filoa misi binis win saTamaSo moednis mowyobiT, ramdenadac amiT ma-
tulobs bavSvebis TamaSiT gamowveuli xmauri, an kidev, rodesac is
ukmayofiloa qalaqSi ltolvilebis an ucxoelebis momravlebiT.
kanoniT dacul interess ar warmoadgens, aseve, ubralo finan-
suri mogebis miRebis interesi. mag., savaWro jixuris mepatrones ar
SeuZlia, sarCeli Seitanos mis maxloblad supermarketis mSeneblo-
bis nebarTvis winaaRmdeg im safuZvliT, rom is safrTxes uqmnis mis
finansur interesebs.
kanonieri ufleba da interesi gulisxmobs, rom is kanonis nor-
mis safuZvelzea warmoSobili da warmoadgens mosarCelis ssuubbiieeqq-
ttuurr uflebasa da interess.
subieqturi sajarosamarTlebrivi uflebebis instituti, Sesa-
bamisad, ,,,,mmoossaarrCCeelliiss kkaannoonniieerrii uufflleebbaa ddaa iinntteerreessii““,, am wignis cal-
ke TavSi gvaqvs ganxiluli da, amdenad, aq mis ganmeorebiT dawvrile-
biT ganxilvas ar SevudgebiT.
3. sarCelis dasaSvebobis sakiTxis gadawyvetisas sasamarTlom
unda gamoarkvios am muxlis me-3 nawiliT administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis saerTo sasamarTloebSi gasaCivrebisTvis dadgeni-
li vadis dacvis sakiTxic.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis saerTo
sasamarTloebSi gasaCivrebis vadad dadgenilia erTi Tve da misi di-
178
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
nebis aTvlis dawyebis momentad miiCneva individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis an administraciul saCivarTan dakavSi-
rebuli gadawyvetilebis gacnobis TariRi. individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis dainteresebuli pirisTvis gacnobis
sakiTxi mowesrigebulia zak-is 55-58-e muxlebiT. gasaCivrebis vadis
dadgenisas yuradReba unda mieqces konkretuli samarTlebrivi ur-
TierTobebis momwesrigebeli sakanonmdeblo aqtebis Tavisebure-
bebs.
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtisTvis dadge-
nilia saerTo sasamarTloebSi gasaCivrebis samTviani vada da am va-
dis dinebis dawyeba dakavSirebulia uSualo zianis miyenebis faq-
tTan, konkretulad, zianis miyenebis damTavrebis momentTan.
gasaCivrebis vadis dacvis sakiTxis Semowmebisas sasamarTlom
aseve yuradReba unda miaqcios ask-is 52-e muxlis me-2 nawilis moT-
xovnebis dacvas, ramdenadac am muxlis me-2 nawilSi aRniSnuli rome-
lime moTxovnis darRvevis SemTxvevaSi gasaCivrebis vada Seadgens
erT wels.
II. ssaarrCCeelliiss ddaassaabbuuTTeebbuulloobbaa..
aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaapprroocceessoo kkooddeeqqssiiss 3322-ee mmuuxxlliiss II nnaawwiillii::
TTuu aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii aann mmiissii nnaawwiillii kkaannoonnss
eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa ddaa iiss ppiirrddaappiirr ddaa uuSSuuaalloo ((iinnddiivviidduuaalluurr)) zziiaannss
aayyeenneebbss mmoossaarrCCeelliiss kkaannoonniieerr uufflleebbaass,, aann iinntteerreessss aann uukkaannoonnoodd
zzRRuuddaavvss mmiiss uufflleebbaass,, ssaassaammaarrTTlloo aamm kkooddeeqqssiiss 2222-ee mmuuxxllSSii aaRRnniiSSnnuull
ssaarrCCeellTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT ggaammooiittaannss ggaaddaawwyyvveettiilleebbaass aaddmmiinniissttrraacciiuu-
ll-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss bbaaTTiillaadd ccnnoobbiiss SSeessaaxxeebb..
22-e muxlSi aRniSnul sarCelTan dakavSirebiT gadawyvetilebis ga-
mosatanad sakmarisi ar aris gasaCivrebuli administraciulsamar-
Tlebrivi aqtis ukanonobis dadgena. SesaZlebelia, administraci-
ulsamarTlebrivi aqti iyos kanonsawinaaRmdego, magram ar zRudav-
des mosarCelis subieqtur sajaro samarTlebriv uflebas. amdenad,
misi ukanonobis dadgenasTan erTad unda dadgindes mosarCelis su-
bieqturi uflebis xelyofis faqti.
gamomdinare aqedan, SeiZleba iTqvas, rom sarCeli administraci-
ulisamarTlebrivi aqtis gauqmebis moTxovniT aris dasabuTebuli,
anu sasamarTlo gamoitans gadawyvetilebas misi baTilad cnobis (an
Zaladakargulad gamocxadebis) Sesaxeb, Tu administraciulsamar-
179
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
Tlebrivi aqti an misi nawili kanonsawinaaRmdegoa da pirdapir da
uSualo individualur zians ayenebs mosarCelis kanonier uflebasa
da interess, an ukanonod zRudavs mis uflebas.
saqmis ganxilvis am etapze sasamarTlo amowmebs pirvel rigSi
gasaCivrebuli administraciulsamarTlebrivi aqtis kanonierebas.
administraciulsamarTlebrivi aqtis kanonierebis Semowmebisas
mowmdeba:
1. misi gamocemis samarTlebrivi safuZvlebi;
2. administraciuli organos sagnobrivi, teritoriuli da in-
stanciuri uflebamosileba;
3. administraciuli warmoebis saxe da misi gamocemis forma;
4. administraciulsamarTlebrivi aqtisa da misi samarTlebrivi
safuZvlebis Sesabamisoba;
5. qveyanaSi moqmed samarTlis normebTan Sesabamisoba.
am safuZvlebidan erT-erTiT administraciulsamarTlebrivi aq-
tis ukanonobis dadgenis Semdeg unda Semowmdes mosarCelis subieq-
turi uflebebis xelyofis faqti.
rogorc ukve aRvniSneT, mosarCelis subieqturi uflebebis
darRvevis faqtze gansakuTrebuli yuradReba jer kidev sarCelis
dasaSvebobis dadgenisas unda gamaxvildes, magram sarCelis dasaSve-
bobis dadgenisas sakmarisia mosarCelis subieqturi uflebis xelyo-
fis varaudis SesaZlebloba, xolo saqmis ganxilvis am etapze, romel-
sac Cven dasabuTebulobis dadgenas vuwodebT, sasamarTlom saqmis
faqtobrivi da samarTlebrivi safuZvlebis gamokvlevis Sedegad un-
da daadginos, pirdapir da uSualo individualur zians ayenebs an
ukanonod zRudavs Tu ara administraciulsamarTlebrivi aqti an mi-
si nawili mosarCelis kanonier uflebas an interess.
mosarCelis subieqtur uflebebTan gvaqvs saqme, rodesac is aris
am administraciul-samarTlebrivi aqtis adresati. mesame piris su-
bieqturi uflebis darRvevis SemTxvevaSi is valdebulia, miuTiTos,
erTi mxriv, im sajaro samarTlebriv normaze, romlidanac gamomdi-
nareobs misi subieqturi ufleba, an romelic icavs mis samarTlebriv
mdgomareobas, da, meore mxriv, am uflebis administraciul-samar-
Tlebrivi aqtiT xelyofis faqtze.
180
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
§§22.. ssaarrCCeellii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ggaammoocceemmiiss TTaaoobbaazzee
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis Taobaze sarCelis
dasaSvebobis sakiTxs awesrigebs ask-is 23-e muxli, xolo misi dasabu-
Tebulobis dadgenis safuZvelia ask-is 33-e muxli.
I. ssaarrCCeelliiss ddaassaaSSvveebboobbaa..
aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaapprroocceessoo kkooddeeqqssiiss 2233-ee mmuuxxllii::
11.. ssaarrCCeellii SSeeiiZZlleebbaa aaRRiiZZrraass aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqq-
ttiiss ggaammoocceemmiiss mmooTTxxoovvnniiTT..
22.. TTuu kkaannoonniiTT ssxxvvaa rraamm aarr aarriiss ddaaddggeenniillii,, ssaarrCCeellii ddaassaaSSvveebbiiaa,,
TTuu aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss uuaarrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii
aaqqttiiss ggaammoocceemmaazzee ppiirrddaappiirr ddaa uuSSuuaalloo ((iinnddiivviidduuaalluurr)) zziiaannss aayyeenneebbss
mmoossaarrCCeelliiss kkaannoonniieerr uufflleebbaass ddaa iinntteerreessss..
1. administraciuli saproceso kodeqsis 23-e muxlis pirveli na-
wili daadgens administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moT-
xovniT saerTo sasamarTloebisTvis mimarTvis SesaZleblobas. niS-
navs Tu ara es, rom dainteresebul pirs ara aqvs ufleba, mimarTos
sasamarTlos normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis ga-
mocemis moTxovniT. ask-is komentaris avtorebi calsaxad aRniSnaven,
rom ,,dainteresebul pirs ara aqvs ufleba, mimarTos sasamarTlos
normatiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis moT-
xovniT“ (j. rusiaSvili, i. tabucaZe: ask-is komentari, gv. 71).
dainteresebuli piris ufleba mimarTos sasamarTlos norma-
tiuli administraciulsamarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT,
gamomdinareobs ask-is me-2 muxlis II nawilis ,,g“ qvepunqtidan, rom-
lis Tanaxmadac, sasamarTloSi administraciuli davis sagani SeiZ-
leba iyos administraciuli organos valdebuleba administraci-
ulsamarTlebrivi aqtis gamocemis Taobaze.
ask-is 23-e muxlis axali redaqcia dainteresebul mxares aZlevs
SesaZleblobas sarCeli aRZras ara marto individualuri
administraciul-samarTlebrivi, aramed normatiuli
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT. im
SemTxvevebSi, rodesac kanoni iTvaliswinebs konkretuli sakiTxis
normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis gziT
mowesrigebis valdebulebas da aSkaraa piris (an pirTa SezRuduli
181
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
wris) pirdapiri da uSualo kanonieri interesi mis gamocemaze, aseT
SemTxvevaSi mas eZleva SesaZlebloba daicvas misi ufleba
sasamarTlosadmi mimarTvis gziT. aRniSnul muxls daemata aseve me-3
nawili, romelic adgens sasarCelo xandazmulobis vadas; Tu kanoniT
sxva ram ar aris gansazRvruli, sarCeli sasamarTlos unda
waredginos administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris
miRebidan erTi Tvis vadaSi.
2. ask-is 23-e muxlis meore nawili awesrigebs sarCelis dasaSve-
bobis sakiTxs da gansazRvravs, rom sasamarTlos mxridan dasaSvebo-
bis sakiTxis gadawyvetisas aucilebelia Semdegi ori garemoebis ga-
damowmeba:
a. sarCelis sagani unda iyos moTxovna aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ggaammoocceemmaazzee,, ufro konkretulad - mosarCelis
mtkiceba, rom administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze admi-
nistraciuli organos uarma xelyo misi subieqturi ufleba. SeuZlia
Tu ara administraciul organos konkretuli urTierTobis adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis gziT mowesrigeba an arse-
bobs Tu ara ganmcxadeblis mier moTxovnili administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis samarTlebrivi safuZvlebi, arsebiTi
ar aris sarCelis dasaSvebobis gansazRvrisas. am SekiTxvebs pasuxi un-
da gaeces sarCelis dasabuTebulobis Semowmebisas. sarCelis dasaSve-
bobis Semowmebisas sakmarisia imis dadgena, rom administraciuli Ro-
nisZieba, romlis ganxorcielebac mosarCelis interesebSia, gulis-
xmobs RonisZiebas zak-is me-2 muxlis I nawilis ,,d“ an ,,e“ qvepunqtis ga-
gebiT.
sarCeli dasaSvebia, Tu sarCelis Setanamde dainteresebuli pi-
ris mier administraciul organoSi Setanili iyo gancxadeba admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT da adminis-
traciulma organom gamoitana gadawyvetileba administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris Tqmis Sesaxeb, an ar miiRo ga-
dawyvetileba administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis
kanoniT gaTvaliswinebul vadebSi.
gadawyvetileba administraciul-samarTlebrivi aqtis gamoce-
maze uaris Tqmis Sesaxeb, ise, rogorc administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis vadis darRveva, aris
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. miuxedavad
182
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
amisa, sarCeli szak-is 22-e muxlis safuZvelze iqneboda dauSvebeli,
ramdenadac mosarCelis interesi, romelic mimarTulia aRmWurveli
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemisken, ver miiRweva 22-
e muxlis safuZvelze wardgenili sarCeliT. sarCeli administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis gamocemis Taobaze ufro farToa da Tavis
TavSi moicavs moTxovnas uaryofiTi pasuxis (aqtis) gauqmebis Sesa-
xeb.
mmaaggaalliiTTii.. mmooqqaallaaqqee ppeettrriiaaSSvviillss ssaaaammiissoodd uufflleebbaammoossiill aaddmmii-
nniissttrraacciiuull oorrggaannooSSii SSeeaaqqvvss ggaannccxxaaddeebbaa kkeerrZZoo ssaaxxlliiss mmSSeenneebblloobbiiss
nneebbaarrTTvviiss mmoossaappoovveebbllaadd.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss mmxxrriiddaann mmSSeenneebb-
lloobbiiss nneebbaarrTTvviiss ggaacceemmaazzee uuaarrii wwaarrmmooaaddggeennss iinnddiivviidduuaalluurr aaddmmiinniiss-
ttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivv aaqqttss.. mmiiuuxxeeddaavvaadd aammiissaa,, TTuu ppeettrriiaaSSvviillii ssaa-
ssaammaarrTTllooSSii SSeeiittaannss ssaarrCCeellss aasskk-iiss 2222-ee mmuuxxlliiss ssaaffuuZZvveellzzee ddaa mmooiiTT-
xxoovvss aamm uuaarryyooffiiTTii ppaassuuxxiiss,, rrooggoorrcc aammkkrrZZaallaavvii iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmii-
nniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ggaauuqqmmeebbaass,, ssaassaammaarrTTlloo uuaarrss eett-
yyvviiss ssaarrCCeelliiss aamm ssaaxxiiTT mmiiRReebbaassaa ddaa ggaannxxiillvvaazzee.. ppeettrriiaaSSvviillmmaa ssaarrCCeellii
uunnddaa aaRRZZrraass iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
–– mmSSeenneebblloobbiiss nneebbaarrTTvviiss –– ggaammoocceemmiiss mmooTTxxoovvnniiTT ddaa iimmiiss ddaassaaddaassttuu-
rreebbllaadd,, rroomm uufflleebbaammoossiillii aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss ggaaddaawwyyvveettii-
lleebbaamm aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ggaammoocceemmaazzee uuaarriiss TTqqmmiiss
SSeessaaxxeebb ggaammooiiwwvviiaa mmiissii ppiirraaddii kkaannoonniieerrii uufflleebbiiss aann iinntteerreessiissTTvviiss
zziiaanniiss mmiiyyeenneebbaa,, mmiiuuTTiiTTooss ssaaTTaannaaddoo ggaarreemmooeebbeebbssaa ddaa mmttkkiicceebbuulleebbeebb-
zzee.. eess mmooTTxxoovvnnaa aavvttoommaattuurraadd SSeeiiccaavvss mmooTTxxoovvnnaass aaddmmiinniissttrraacciiuullii
oorrggaannooss mmxxrriiddaann uuaarryyooffiiTTii ppaassuuxxiiss,, rrooggoorrcc SSeemmzzRRuuddvveellii
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss,, ggaauuqqmmeebbiiss SSee-
ssaaxxeebb.. aamm mmooTTxxoovvnniiss ddaammoouukkiiddeebbllaadd ddaayyeenneebbiiTT,, aannuu ssaarrCCeelliiss 2222-ee mmuuxx-
lliiss ssaaffuuZZvveellzzee aaRRZZvvrriiTT mmoossaarrCCeellee vveerr mmiiaaRRwweevvss TTaavviiss mmiizzaannss –– mmSSee-
nneebblloobbiiss nneebbaarrTTvviiss mmooppoovveebbaass ddaa,, aammddeennaadd,, ssaassaammaarrTTlloo uuaarrss iittyyvviiss
ssaaqqmmiiss aarrsseebbiiTT ggaannxxiillvvaazzee,, rraaddggaann aarr aarrsseebboobbss uufflleebbaaddaaccvviiss iinnttee-
rreessii,, aannuu mmoossaarrCCeellee vveerr aassaabbuuTTeebbss,, rroomm mmaass aaqqvvss ssaassaammaarrTTlloo ddaaccvviiss
uufflleebbaa..
b. sarCeli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
moTxovniT dasaSvebia, Tu administraciuli organos uari adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze pirdapir da uSualo (in-
dividualur) zians ayenebs mosarCelis kanonier uflebas an inte-
ress.
183
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
mosarCelis kanonieri ufleba an interesi aSkaraa, rodesac ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze misi moTxovna gamom-
dinareobs konkretuli kanonis an kanonqvemdebare aqtis, an konsti-
tuciis adamianis ZiriTad uflebaTa da TavisuflebaTa ganmsazRvre-
li normebidan.
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovnis mi-
zani, anu subieqturi kanonieri uflebebisa da interesebis dacva Se-
iZleba gamoixatos ganmcxadeblis mier rogorc misTvis aRmWurveli
xasiaTis administraciul-samarTlebrivi aqtis, ise mesame pirebis mi-
marT SemzRudveli xasiaTis aqtebis gamocemis moTxovnaSi. mag., mo-
sarCele SeiZleba iTxovdes masze mSeneblobis nebarTvis gacemas, ase-
ve, SesaZlebelia sarCeli mesame pirisadmi (mezoblisadmi) ukanono
mSeneblobis amkrZalavi xasiaTis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT.
Tu ramdenad dairRva piris subieqturi uflebebi, es dgindeba
sarCelis dasabuTebulobis Semowmebis dros, xolo am etapze sakma-
risia, rom aSkarad da calsaxad ar ikveTebodes aseTi mtkicebis ab-
surduloba. mosarCelis kanonieri uflebisa an interesis xelyofis
odnavi varaudis SesaZlebloba sakmarisia imisTvis, rom sarCeli Cav-
TvaloT dasaSvebad.
g. ask-is 23-e muxlis axali redaqcia adgens gasaCivrebis vadas.
sarCeli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovniT
sasamarTlos unda waredginos gancxadebasTan dakavSirebiT adminis-
traciuli organos mier uaryofiTi pasuxis gacemidan an administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis kanoniT gaTvaliswinebu-
li vadebis gasvlidan erTi Tvis vadaSi.
II. ssaarrCCeelliiss ddaassaabbuuTTeebbuulloobbaa..
administraciuli saproceso kodeqsis 33-e I muxli:
TTuu aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss ggaammoocceemmaazzee uuaarrii kkaa-
nnoonnss eewwiinnaaaaRRmmddeeggeebbaa,, aann ddaarrRRvveeuulliiaa mmiissii ggaammoocceemmiiss vvaaddaa ddaa eess
ppiirrddaappiirr ddaa uuSSuuaalloo ((iinnddiivviidduuaalluurr)) zziiaannss aayyeenneebbss mmoossaarrCCeelliiss
kkaannoonniieerr uufflleebbaass,, aann iinntteerreessss,, ssaassaammaarrTTlloo aamm kkooddeeqqssiiss 2233-ee mmuuxxllSSii
aaRRnniiSSnnuull ssaarrCCeellTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT ggaammooiittaannss ggaaddaawwyyvveettiilleebbaass,, rroo-
mmeelliicc aaddmmiinniissttrraacciiuull oorrggaannooss aavvaalleebbss,, ggaammoosscceess aaddmmiinniissttrraaccii-
uullssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii..
184
ÈÀÅÉ VIII ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris kanon-
winaaRmdegobis, an administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
vadis darRvevis dadgenasTan erTad unda dadgindes, ayenebs Tu ara
zians mosarCelis kanonier uflebas an interess administraciuli
organos uari administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze.
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris kanoni-
erebisa Tu ukanonobis dadgenisas unda Semowmdes:
1. administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovnis
samarTlebrivi safuZvlebi da
2. administraciuli organos sagnobrivi, teritoriuli da in-
stanciuri uflebamosileba;
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze uaris ukano-
nobis dadgenis SemTxvevaSi faqtobrivad aris dadgenili mosarCe-
lis subieqturi uflebis xelyofis faqti, ramdenadac administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovnis samarTlebrivi safuZ-
veli aris, rogorc administraciuli organos mxridan aqtis gamoce-
mis valdebulebis, aseve mosarCelis subieqturi uflebis warmoSo-
bis safuZveli. administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis va-
dis darRveva ki aucileblad ar iwvevs piris subieqturi uflebis
xelyofas da, amdenad, is gansakuTrebul Semowmebas saWiroebs.
185
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ VIII
186
ÈÀÅÉ IX ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
TTaavvii 99
r e a l a q t i
§§11.. ccnneebbaa
realaqtis (realuri moqmedeba, ubralo mmarTvelobiTi saqmianoba)
cnebis qveS igulisxmeba yvela is mmarTvelobiTi RonisZieba, rome-
lic mimarTulia ara samarTlebrivi, aramed faqtobrivi Sedegis
dadgomisken (warmoSobis, Secvlis an Sewyvetisken). swored es niSa-
ni ganasxvavebs administraciuli samarTlis am instituts adminis-
traciuli organos saqmianobis sxva samarTlebrivi formebisgan.
mmarTvelobis praqtika icnobs administraciuli realaqtis ga-
movlenis mravalricxovan, erTmaneTisgan mniSvnelovnad gansxvave-
bul formebs. iuridiul literaturaSi xdeba maTi or jgufad sis-
tematizacia: sainformacio xasiaTis realaqtebi (informaciis gace-
ma, sajaro gafrTxileba, saangariSo sajaro moxsenebebi, rCeva-dari-
gebebis micema da a.S.) da faqtobrivi qmedebebi (fuladi Tanxebis ga-
cema, sayovelTao samedicino acrebis Catareba, quCebis dasufTaveba,
administraciuli Senobis aSeneba da a.S.).
am niSniT administraciuli organos realuri qmedebis sistema-
tizacias araviTari samarTlebrivi mniSvneloba ara aqvs.
§§22.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii TTaavviisseebbuurreebbeebbii
imdenad, ramdenadac realaqti mimarTuli ar aris konkretuli sa-
marTlebrivi Sedegebis dadgomisken, is, samarTlebrivi Tvalsazri-
siT (samarTlebriv aqtebTan SedarebiT), naklebad sainteresoa, Tum-
ca is ar aris yovelgvar samarTlebriv mniSvnelobas moklebuli. ad-
ministraciuli organos mier ganxorcielebuli realuri moqmedeba
ar unda ewinaaRmdegebodes qveyanaSi moqmed samarTlis normebs; ad-
ministraciuli organos kanonsawinaaRmdego moqmedebam, SesaZlebe-
lia, warmoSvas samarTlebrivi dava da, Sesabamisad, saxelmwifos
mxridan zianis anazRaurebis valdebuleba.
11.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeffaasseebbaa
administraciuli organos realuri moqmedebis samarTlebrivi Sefa-
sebisTvis aucilebelia, pirvel rigSi, dadgindes misi kerZo Tu saja-
ro samarTlisadmi kuTvnileba. realaqtis samarTlebrivi buneba ga-
nisazRvreba im samarTlebrivi normis safuZvelze, romelic adminis-
traciuli organos ama Tu im konkretul qmedebas udevs safuZvlad,
xolo aseTi konkretuli samarTlebrivi safuZvlebis ararsebobis
SemTxvevaSi unda dadgindes am moqmedebis ganxorcielebis mizani da,
aqedan gamomdinare, misi samarTlebrivi buneba; administraciuli or-
ganos moqmedeba, romelic mimarTulia sajaro samarTlebriv amocana-
Ta ganxorcielebisken, sajaro samarTlebrivi xasiaTisaa.
administraciuli samarTlis sferoSi ganxorcielebuli ubra-
lo mmarTvelobiTi qmedeba aris ,,administraciuli realaqti“.
22.. ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaffuuZZvvlleebbii
administraciuli realaqti unda pasuxobdes misTvis samarTlis nor-
miT dadgenil moTxovnebs. miuxedavad imisa, rom sustia misi kavSire-
bi samarTlis normebTan, ufro metic, xSir SemTxvevebSi is yovelgva-
ri konkretuli samarTlebrivi safuZvlebis gareSe xorcieldeba,
masze ZiriTadad igive moTxovnebi vrceldeba, rac kanoniT adminis-
traciuli saqmianobis sxva samarTlebrivi formebisTvis aris gan-
sazRvruli. ase, magaliTad, administraciuli realaqti ise, rogorc
administraciul-samarTlebrivi aqti, aris kanonsawinaaRmdego, ro-
desac mas axorcielebs teritoriulad an sagnobrivad arauflebamo-
sili administraciuli organo, an rodesac is ukanonod zRudavs pi-
ris ZiriTad konstituciur uflebebsa da Tavisuflebebs.
33.. kkaannoonnwwiinnaaaaRRmmddeeggoobbiiss SSeeddeeggeebbii
ukanono administraciul-samarTlebrib aqtTan mimarTebaSi Cvens mi-
er dasmuli SekiTxva - Tu ra zegavlenas axdens administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonwinaaRmdegoba am aqtis ZalaSi Sesvlaze
(xdeba is arara Tu, miuxedavad misi kanonwinaaRmdegobisa, iZens Se-
187
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ IX
sasruleblad savaldebulo Zalas), ar wamoiWreba ukanono realaq-
tis SemTxvevaSi, ramdenadac is, misi arsidan gamomdinare, uSualod
araviTar samarTlebriv Sedegs ar iwvevs, magram SesaZlebelia, uka-
nono administraciul realaqts garkveuli uaryofiTi Sedegebi moh-
yves. administraciuli organo valdebulia, gamoasworos misi ukano-
no qmedebis Sedegad damdgari faqtebi da aRadginos pirvandeli
mdgomareoba. ukanono realaqtis Sedegad pirovnebis subieqturi
uflebebis xelyofis SemTxvevaSi pirovneba uflebamosilia, moiTxo-
vis am uaryofiTi Sedegebis gamosworeba da pirvandeli mdgomareo-
bis aRdgena; Tu es SeuZlebelia, dgeba zianis anazRaurebis valdebu-
leba.
mag., rodesac policiis muSaki ukanonod amoiRebs piris kuTvnil
nivTs, am pirs SeuZlia, moiTxovos nivTis ukan dabruneba, xolo, Tu es
nivTi ukanono amoRebis Sedegad dazianda da SeuZlebelia misi pir-
vandeli saxiT dabruneba, mis mesakuTres uCndeba am ukanono amoRebis
Sedegad miyenebuli zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba.
§§33.. uufflleebbiiss ddaaccvviiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaSSuuaalleebbeebbii
administraciuli organos saqmianobis samarTlebrivi formis dad-
genas, gansakuTrebiT, administraciul-samarTlebrivi aqtisa da ad-
ministraciuli realaqtis erTmaneTisgan gamijvnas, procesualuri
datvirTva aqvs. uflebis administraciuli sasamarTlos gziT dac-
va garantirebulia, miuxedavad administraciuli organos saqmiano-
bis samarTlebrivi formisa, magram, miuxedavad amisa, uflebis dac-
vis swori saSualebis SerCeva damokidebulia administraciuli or-
ganos saqmianobis formis swor samarTlebriv Sefasebaze.
uflebis administraciuli sasamarTlos gziT dacva ar Semoi-
fargleba administraciul-samarTlebrivi aqtiT da administraciu-
li xelSekrulebiT. is aseve moicavs administraciul realaqts. ask-
is 24-e muxlis Tanaxmad, sarCeli SeiZleba aRiZras iseTi qmedebis gan-
xorcielebis, an iseTi qmedebisgan Tavis Sekavebis moTxovniT, rome-
lic ar gulisxmobs administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemas.
aseve, sarCeli qmedebis ganxorcielebis moTxovniT, SesaZlebelia, mi-
marTuli iyos administraciuli organos mxridan administraciul-
188
ÈÀÅÉ IX ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
samarTlebrivi aqtis gamocemis, an realuri moqmedebis ganxorcie-
lebis Sedegad miyenebuli zianis likvidirebisken, ramdenadac admi-
nistraciuli organos mxridan moqmedebis ganxorcielebiT SesaZle-
belia amis miRweva, xolo, rodesac SeuZlebelia aseTi uaryofiTi Se-
degebis likvidacia da pirvandeli mdgomareobis aRdgena adminis-
traciuli organos mxridan qmedebis ganxorcielebiT, an aseTi qmede-
bisgan Tavis Sekavebis gziT, sask-i iTvaliswinebs uflebis dacvis da-
matebiT saSualebas aRiarebiTi sarCelis saxiT (ask-is 25-e muxli).
magaliTi: saremonto samuSaoebis Catarebis mizniT erTi Tvis
ganmavlobaSi gadaiketa axvledianis quCa. am quCaze mdebare avtogasa-
marTi sadguris mflobels, romelsac miaCnia, rom es moqmedeba pirda-
pir da uSualo zians ayenebs mis kanonier uflebas an interess, SeuZ-
lia, Seitanos sarCeli aseTi qmedebisgan Tavis Sekavebis moTxovniT,
xolo am samuSaoebis Catarebis Semdeg, anu mas Semdeg, rodesac quCa
ukve gaxsnilia, sarCelis es forma uSedego xdeba. am SemTxvevaSi av-
togasamarTi sadguris mepatronis uflebis dacvis samarTlebrivi
saSualeba gaTvaliswinebulia ask-is 25-e muxliT: mosarCeles SeuZ-
lia, aRZras aRiarebiTi sarCeli quCis gadaketvis ukanonobis dadge-
nis moTxovniT, raTa man amis safuZvelze saxelmwifosgan zianis anaz-
Raureba moiTxovos.
movitanoT kidev erTi magaliTi: rodesac moqalaqe miiCnevs, rom
administraciuli organos mier sajaro reestrSi Setanili infor-
macia mis kuTvnil miwis nakveTTan dakavSirebiT aris araswori da,
amdenad, is pirdapir da uSualo zians ayenebs mis kanonier sakuTre-
bis uflebas am miwis nakveTze, mas SeuZlia, moiTxovos administraci-
uli organos mier ganxorcielebuli moqmedebis Sedegad damdgari
uaryofiTi Sedegebis likvidacia amave organos mxridan realaqtis
ganxorcielebis – reestrSi cvlilebis Setanis – gziT.
rogorc vxedavT, sarCeli qmedebis ganxorcielebis moTxovniT
aris rogorc uflebis realizaciis, ise darRveuli uflebis aRdge-
nis saSualeba. uflebis warmoSobis samarTlebrivi safuZveli SeiZ-
leba iyos kanoni, kanonqvemdebare normatiuli aqti, an
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. realaqti,
rogorc aseTi, ar axdens uflebaTa da movaleobaTa konkretizaciasa
da individualizacias, anu is ar warmoSobs, wyvets an adasturebs
piris an pirTa SezRuduli wris uflebebsa da movaleobebs, aramed
189
ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ ÈÀÅÉ IX
aris ukve warmoSobili uflebebis faqtobrivi realizaciis saSua-
leba. xolo misi, rogorc darRveuli uflebis aRdgenis saSualebis,
mizania administraciuli organos mier ganxorcielebuli qmedebis
Sedegad damdgari uaryofiTi Sedegebis likvidacia da pirvandeli
mdgomareobis aRdgena.
sarCeli qmedebis ganxorcielebis Taobaze dasaSvebia, Tu mosar-
Cele Tavis sasarCelo gancxadebaSi amtkicebs, rom uflebamosili ad-
ministraciuli organos mier sasarCelo gancxadebaSi miTiTebuli
moqmedebis ganxorcielebam an uarma am moqmedebis ganxorcielebaze
gamoiwvia piradad misi kanonieri uflebis an interesisTvis zianis
miyeneba (sask-is 24 II muxli).
sarCelis dasaSvebobis safuZvlebidan gvinda gansakuTrebuli
yuradReba mivaqcioT gasaCivrebis vadebs. zogadi administraciuli
kodeqsi ar awesebs qmedebis ganxorcielebis Taobaze sarCelis Seta-
nis vadebs, magram SesaZlebelia, konkretuli urTierTobebis momwes-
rigebeli sakanonmdeblo aqtiT moxdes gasaCivrebis vadebis dadgena.
amis magaliTia kanoni sajaro samsaxuris Sesaxeb.
190
ÈÀÅÉ IX ÐÀÀÔÀ ÔÖÒÀÅÀ
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
191
TTaavvii 1100
administraciuli garigeba1
SSeessaavvaallii
1999 wlis 25 ivnisis saqarTvelos zogadi administraciuli ko-
deqsi Cvens samarTlebriv sistemaSi iTvaliswinebs erT-erT axal in-
stituts _ administraciul garigebas. aqamde termini ,,administra-
ciuli garigeba“ saqarTvelos kanonmdeblobaSi ar gvxvdeboda. admi-
nistraciulsamarTlebriv mecnierebaSi administraciuli garigeba
miCneulia saxelmwifo mmarTvelobiTi saqmianobis (mmarTvelobis)
formad, anu igi SeiZleba davaxasiaToT, rogorc aRmasrulebeli xe-
lisuflebis realizaciis erT-erTi samarTlebrivi forma.
samarTlebriv urTierTobaSi administraciuli garigeba ika-
vebs Sualedur adgils administraciul aqtsa (romelic administra-
ciuli organos calmxrivi xelisuflebrivi nebis gamovlenaa) da ker-
Zo samarTlebrivi xasiaTis xelSekrulebas Soris (romelic mxareTa
Tanasworobas emyareba).
saerTod, administraciuli garigeba, rogorc problema, yovel-
Tvis aqtiurad ganixileboda administraciuli samarTlis mecniere-
baSi. igi gansakuTrebiT aqtualuria dRes, rodesac TiTqmis ar arse-
1 saqarTvelos zogad administraciul kodeqsSi 2005 wlis 24 ivniss Setanili cvlilebebi
Seexo termins “administraciuli garigeba”, romelic Seicvala terminiT “administaciuli
xelSekruleba”. am cvlilebas safuZvlad daedo avtoris mier am saxelmZRvanelos pirvel
gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi. avtori iyo im sareformo komisiis wevri, romelmac
SeimuSava kodeqsSi Setanili cvlilebebi da damatebebi. aqedan gamomdinare, avtorTa jgufis
gadawyvetilebiT, saxelmZRvaneloSi es Tavi darCa Zveli redaqciiT, raTa mkiTxvels
SesaZlebloba mieces gaecnos administraciuli garigebis institutTan dakavSirebul
problemebs. mocemul Tavs daemata me-7 paragrafi, sadac ganxilulia administraciuli
xelSekrulebis institutTan dakavsirebuli sakanonmdeblo cvlilebebi.
bobs arc erTi administraciuli organo, romelic Tavisi saqmianobis
formebidan gamoricxavs administraciul xelSekrulebas.
bunebrivia, yvelaze gavrcelebuli saxis garigebaa samoqalaqo
samarTlebrivi garigeba, Tumca civilistebi ,,garigebas“ ufro far-
To mniSvnelobis movlenad miiCneven da mas ganixilaven, rogorc ker-
Zo (subieqturi) da sajaro (obieqturi) nebis gamovlenis Sedegs. sa-
qarTvelos axali samoqalaqo kodeqsis Sesabamisi muxlebis komenta-
rebSi farTod aisaxa ,,garigebis“ cneba, Sinaarsi, saxeebi da sxv. gari-
gebis Sesaxeb komentarSi aRniSnulia, rom ,,garigeba“ Zvel droSi ar
iyo mxolod samoqalaqo samarTlebrivi movlena. termini ,,garigeba“
gamoiyeneboda rogorc sajaro, ise kerZo samarTalSi. amis sailus-
traciod motanilia qarTuli samarTlis Zeglis saxelwodeba ,,xel-
mwifis karis garigeba“ (romelic XIV saukuniT TariRdeba) da miTiTe-
bulia, rom TviT am samarTlis wignSic cotaa SemTxveva, rodesac ga-
rigebas civilursamarTlebrivi mniSvneloba aqvs.
,,garigebis“ cneba da mniSvneloba rom mxolod samoqalaqo sa-
marTlebriv kategorias scildeba da is sajaro samarTlebrivi Sina-
arsis mqonec aris, es TvalnaTliv warmoCinda saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsis safuZvelze.
arsebobs garigebaTa sxvadasxva saxe. yvela garigeba gamoirCeva
Tavisi specifikuri TaviseburebebiT, rac ganpirobebulia maT mier
regulirebuli samarTlebrivi urTierTobiT. ramdenadac samarTali
pirobiT SeiZleba davyoT sajaro da kerZo samarTlebriv sistemebad,
amdenad optimaluria garigebaTa dayofa kerZo samarTlebriv da sa-
jaro samarTlebriv garigebebad. am ukanasknels ganekuTvneba saxel-
mwifo garigebebi (xelSekrulebebi) da SeTanxmebebi federaciasa da
mis subieqtebs Soris an subieqtebs Soris, saxelmwifosa da eklesias
Soris, saeklesio sferoSi arsebuli Sida garigebebi, saerTaSoriso,
administraciuli garigebebi da sxv., xolo kerZo samarTlebrivi gari-
gebis yvelaze TvalsaCino saxea samoqalaqo samarTlebrivi garigeba.
wignis am TavSi saqarTvelosa da ucxoeTis qveynebis kanonmdeb-
lobis safuZvelze ganmartebulia administraciuli garigebis samar-
Tlebrivi buneba, Taviseburebani, misi mimarTeba samoqalaqo samar-
Tlebriv garigebasTan; warmoCenilia administraciuli garigebisa da
administraciuli aqtis urTierTkavSiris sakiTxebi; ganxilulia ad-
ministraciuli garigeba, rogorc administraciuli davis sagani da
am institutTan dakavSirebuli sxva samarTlebrivi aspeqtebi.
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
192
§§11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssaakkaannoonnmmddeebblloo ssaaffuuZZvveellii
administraciuli garigebis, rogorc administraciuli samarTleb-
rivi institutis, sakanonmdeblo safuZvels qmnis saqarTvelos zo-
gadi administraciuli kodeqsi. igi ganmartavs administraciul ga-
rigebas (mux. 2, naw. 1, p. `z“), agreTve, ayalibebs mis maregulirebel
muxlebs kodeqsis mexuTe TavSi (muxlebi 65 _ 71). garda saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsisa, moqmedebs sxva kanonebic, rom-
lebmac aRniSnuli kodeqsis miRebamde administraciul organoebs
mianiWes administraciul garigebaTa dadebis uflebamosileba, mag-
ram maSin garigebis moxsenieba administraciuli saxelwodebiT, bu-
nebrivia, ar xdeboda. magaliTad, ,,saxelmwifo qonebis privatizebis
Sesaxeb“ saqarTvelos 1997 wlis 30 maisis kanoniT gaTvaliswinebu-
lia privatizebis garigeba.
szak-is Tanaxmad, administraciuli garigeba _ es aris adminis-
traciuli organos mier fizikur an iuridiul pirTan, agreTve, sxva
administraciul organosTan dadebuli samoqalaqo samarTlebrivi
garigeba (mux. 2, naw. 1, p. `z“).
am ganmartebis Sesabamisad, sadavo aRar aris, rom saqarTvelo-
Si administraciul garigebad miCneulia yvela saxis samoqalaqo sa-
marTlebrivi garigeba, romelSic erT-erT mxared administraciuli
organo monawileobs, anu samoqalaqo samarTlebrivi garigeba admi-
nistraciul xasiaTs iZens, Tu igi administraciulma organom dado.
aRsaniSnavia, rom administraciuli garigebisTvis damaxasiaTebel
sxva TaviseburebebTan erTad masSi umTavresia administraciuli or-
ganos monawileobis savaldebulooba.
kodeqsis me-5 TavSi administraciuli garigebis Sesaxeb mxolod
zogadi normebia mocemuli. dadgenilia garigebis formis, baTilad
gamocxadebisa da Secvlis zogadi pirobebi, garigebis ZalaSi Ses-
vlis, subieqtTa, garigebis dadebaSi mesame pirebis monawileobis
specialuri da damatebiTi moTxovnebi. rac Sexeba administraciuli
garigebis saxeebs, misi namdvilobis dadgenas, baTilobisa da Zalada-
kargulad gamocxadebis safuZvels da garigebasTan dakavSirebul
sxva samarTlebriv urTierTobas, rogorc amas kodeqsis Sesabamisi
muxlebi miuTiTebs (mux. 65, p. 2; mux. 70, p. 1), yovelive amas awesrigebs
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi.
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
193
§§22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssuubbiieeqqtteebbii ddaa mmaaTTii
uufflleebbaammoossiilleebbaa
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssuubbiieeqqtteebbii.. rogorc administra-
ciuli garigebis ganmartebidan irkveva, administraciuli garigebis
erT-erT savaldebulo mxared gamodis administraciuli organo.
termini ,,administraciuli organo“ sakanonmdeblo doneze pir-
velad saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsiT ganisaz-
Rvra. aq mocemulma ganmartebam ganavrco terminis Sinaarsobrivi
datvirTva da masSi igulisxmeba ara marto mmarTvelobis (aRmasru-
lebeli) organo, aramed ,,yvela saxelmwifo an adgilobrivi TviT-
mmarTvelobisa da mmarTvelobis organo an dawesebuleba, sajaro sa-
marTlis iuridiuli piri (garda politikuri da religiuri gaerTi-
anebisa), agreTve nebismieri sxva piri, romelic kanonmdeblobis sa-
fuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv uflebamosilebebs“ (mux.
2, naw. 1, p. `a~).
aRsaniSnavia, rom zogjer sadavoa, esa Tu is organo ganekuTvne-
ba Tu ara administraciul organos. rTulia maTi sruli CamonaT-
valis dadgena, rac ganpirobebulia mTeli rigi mizezebiT. amis gamo
kanonmdebelma yuradReba gaamaxvila am organoTa ZiriTad daniSnu-
lebaze – gamoiyenon sajaro samarTlebrivi uflebamosileba. am saq-
mianobis ganmaxorcielebel organoTa raodenoba ki, saxelmwifos in-
teresebidan gamomdinare, ganuxrelad izrdeba.
administraciuli organos ffuunnqqcciioonnaalluurrii ggaaggeebbaa,, romelic cne-
bis definiciis meore nawilSia mocemuli („...agreTve nebismieri sxva
piri, romelic kanonmdeblobis safuZvelze asrulebs sajaro samar-
Tlebriv uflebamosilebebs“), aerTianebs rogorc administraciul
organoebs organizaciulsamarTlebrivi gagebiT, aseve, im fizikur
da iuridiul pirebs, romlebic ar arian saxelmwifo organoTa sis-
temis subieqtebi, magram kanonmdeblobis safuZvelze axorcieleben
sajaro samarTlebriv uflebamosilebebs da mis CarCoebSi deben ad-
ministraciul garigebas.
garda dasaxelebulisa, dasaSvebia, rom administraciul gari-
gebaSi monawileobdnen mesame pirebic. es gansakuTrebiT maSin xdeba,
rodesac kanonmdebeli miznad isaxavs, rom administraciuli garige-
bis dadebiT ar SeizRudos mesame pirebis uflebebi an, piriqiT, maT
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
194
akisrebs raime valdebulebas. administraciuli organo valdebu-
lia, administraciuli garigebis Sesaxeb acnobos aseT mesame pirebs.
administraciuli garigeba ZalaSi Sedis mxolod mesame piris weri-
lobiTi Tanxmobis wardgenis Semdeg (saqarTvelos zogadi adminis-
traciuli kodeqsi, mux. 67).
22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssuubbiieeqqtteebbiiss uufflleebbaammoossiilleebbaa.. sa-
qarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 65-e muxlis pirveli
nawilis Tanaxmad, kerZo samarTlebriv urTierTobaSi administra-
ciuli organo moqmedebs, rogorc samoqalaqo samarTlis subieqti.
aRsaniSnavia, rom saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi ,,samoqalaqo sa-
marTlis subieqtis“ cnebis nacvlad iyenebs ,,kerZo samarTlis subi-
eqtis“, ,,samoqalaqo samarTlebrivi urTierTobis monawilis“ cne-
bebs (mux. 8., mux. 24), amasTan, samoqalaqo kodeqsis me-10 muxlis me-2
nawili miuTiTebs, rom samoqalaqo samarTlebrivi urTierTobis mo-
nawileebs SeuZliaT, ganaxorcielon kanoniT aukrZalavi, maT Soris,
kanoniT pirdapir gauTvaliswinebeli nebismieri moqmedeba.
ismis kiTxva: aqvs Tu ara ufleba administraciul organos, samo-
qalaqo samarTlebrivi garigebis dadebisas, romelic am faqtiT admi-
nistraciuli garigebis saxes iZens, ganaxorcielos yvela is moqmede-
ba, rac kanoniT akrZaluli ar aris? amis Taobaze TviT kodeqsi upa-
suxebs: administraciuli organo Tavisi uflebamosilebis ganxorci-
elebisas (am SemTxvevaSi - garigebis dadebisas), samoqalaqo samar-
Tlebrivi urTierTobis sxva monawileTagan gansxvavebiT, moqmedebs
mxolod kanoniT misTvis miniWebuli uflebamosilebis farglebSi (sa-
qarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, mux. 66, naw. 1).
SeiZleba davaskvnaT, rom administraciuli organo, romelsac
sajaro xasiaTi aqvs, garigebis dadebisas ver imoqmedebs kerZo av-
tonomiis TavisuflebebiTa da SesaZleblobebiT. is mxolod iyenebs
samoqalaqo samarTlebriv normebs sajaro uflebamosilebis gansa-
xorcieleblad da sajaro interesis dasakmayofileblad.
aseve, damatebiT aRvniSnavT, rom, saxelmwifo organoebis msgav-
sad, administraciuli garigebis erT-erTi monawile subieqti _ sa-
jaro samarTlis iuridiuli piric _ SezRudulia specialuri uf-
lebaunarianobiT. samoqalaqo kodeqsis 25-e muxlis Tanaxmad, igi uf-
lebamosilia, ganaxorcielos mxolod kanonSi an mis damfuZnebel
dokumentebSi gaTvaliswinebuli miznebis Sesabamisi saqmianoba ma-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
195
Sin, rodesac kerZo samarTlis iuridiul pirs (samewarmeos Tu ara-
samewarmeos) ufleba aqvs, ganaxorcielos kanoniT aukrZalavi nebis-
mieri saqmianoba, miuxedavad imisa, aris Tu ara es saqmianoba wesde-
biT gaTvaliswinebuli.
§§33.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss TTaavviisseebbuurreebbaannii.. aaddmmiinniissttrraacciiuull ddaa
ssaammooqqaallaaqqoossaammaarrTTlleebbrriivv ggaarriiggeebbaaTTaa ffaarrgglleebbii,,
aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssaaggaannii
administraciuli garigebis Sesaxeb arsebuli Sexedulebani erTgva-
rovani ar aris. ukve sadavod aRar miiCneva administraciuli gari-
gebis arsebobis sakiTxi, magram sadavoa is, Tu romeli saxis garige-
bebi ganekuTvneba administraciulsamarTlebrivs, anu problemaa ad-
ministraciul da samoqalaqosamarTlebriv garigebaTa farglebis
gamijvna. yovelTvis ismis kiTxva: aris Tu ara administraciuli or-
ganos mier dadebuli yvela saxis garigeba administraciuli? arse-
bobs Tu ara sxva kriteriumi am ori saxis garigebis gasamijnad? Cven
viTvaliswinebT saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsiT
dadgenili administraciuli garigebis cnebis definicias, aseve, uc-
xour literaturaSi mocemul Sexedulebebs da mivuTiTebT, rom am
TavSi ganxiluli sakiTxebi mxolod Teoriuli msjelobisa da gan-
sjis sagania.
aq SevecdebiT, Tanmimdevrulad ganvixiloT yvela is sakiTxi,
romelic zemoT dasmul kiTxvebze pasuxis gacemas isaxavs miznad.
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss mmiizzaannii.. administraciul da samo-
qalaqosamarTlebriv garigebaTa gamijvnis problemaze msjelobisas
mizanSewonilia, pirvel rigSi gavarkvioT, ra aris administraciu-
li garigebis mizani. Tu sakiTxs martivad SevxedavT, administraciu-
li garigebis miznis garkvevisas amosaval debulebad unda miviCnioT
zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenili, CvenTvis ukve kargad
cnobili administraciuli organos cneba. yvela im subieqts, rome-
lic Tavsdeba administraciul organoTa cnebis farglebSi, saja-
rosamarTlebrivi uflebamosileba aqvs. kanonmdebeli administra-
ciuli organosadmi nebismieri sxva piris misakuTvneblad erTaderT
garemoebad miiCnevs maT mier sajaro samarTlebrivi uflebamosile-
bis ganxorcielebas (mux. 2, naw. 1, p. `a~). e.i., logikuria, rom adminis-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
196
traciuli organo, romelic, moqmedebs ra mxolod kanoniT misTvis
miniWebuli uflebamosilebis farglebSi, administraciuli garige-
bis dadebisas axorcielebs sajarosamarTlebriv uflebamosilebas
da miznad isaxavs sajaro interesis dakmayofilebas.
magram sakiTxi ase martivad ar dgas. ra Tqma unda, administra-
ciuli garigebiT sajaro interesis dakmayofileba am saxis garige-
bis erT-erTi mniSvnelovani Taviseburebaa, magram ara gadamwyveti.
anu kvlav sadavoa, administraciuli organos mier dadebuli yvela
garigeba isaxavs Tu ara miznad sazogadoebrivad mniSvnelovani Se-
degis miRwevas, sajaro interesis dakmayofilebas.
am sakiTxs sainteresod warmoaCens germaniis samarTlebriv li-
teraturaSi gamoTqmuli mosazreba. es im SemTxvevas exeba, rodesac
erT-erT mxared gamodis fizikuri piri da Cndeba movaleobis Sesru-
lebis valdebuleba, mag., roca moqalaqe mimarTavs administraciul
organos da valdebulebas iRebs, rom is gadaixdis fulad Tanxas, Tu
mis mimarT administraciuli organo gamoscems moTxovnil oficia-
lur aqts. aseT SemTxvevaSi ideba administraciuli xelSekruleba.
magram avtori miuTiTebs, rom am farglebis dadgena yovelTvis ar
aris advili. ueWvelad saxezea kerZo samarTlebrivi yidvis xelSek-
ruleba, roca moqalaqe qalaqis mmarTvelobisgan Seisyidis miwas, ase-
ve xelSekruleba qalaqis mmarTvelobasa da xelovnebis nimuSebis ga-
mofenis momwyobs (organizators) Soris, miuxedavad imisa, rom gamo-
fena garegnulad sajaro interess akmayofilebs, sinamdvileSi igi sa-
jaro interesebis aRsrulebiT kerZosamarTlebriv Sedegs iwvevs.
22.. kkaannoonnmmddeebblliiss nneebbaa.. administraciul da kerZosamarTlebrivi
garigebebis garegnuli gamijvnis erT-erTi momwesrigebeli saSuale-
baa kanonmdeblis neba. magaliTad, saqarTvelos kanonmdebelma admi-
nistraciuli garigebis ganmartebiT aRar datova es problema da
erTmniSvnelovnad daadgina, rom, Tu administraciuli organo da-
debs garigebas, Tundac mas samoqalaqo samarTlebrivi Sinaarsi hqon-
des, is administraciul garigebad unda CavTvaloT. amdenad, am gari-
gebaTa gamijvnis problema saqarTveloSi, rogorc aRvniSneT, Ziri-
Tadad Teoriuli msjelobis sagnad SeiZleba miviCnioT, radgan mainc
darCa iseTi sakiTxebi, romelTa ganxilvamac sasamarTlo praqtikaSi
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis amoqmedebidan daax-
loebiT ori wlis ganmavlobaSi gansxvavebuli suraTi Seqmna. magali-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
197
Tad, administraciul organosa da muSaks Soris SromissamarTleb-
rivi urTierTobidan wamoWrili dava (e.w. SromiTi dava) ar miiCneo-
da administraciul davad da sasamarTlo maT ar ganixilavda admi-
nistraciuli samarTalwarmoebis wesiT. aRsaniSnavia, rom es praqti-
ka emyareboda administraciul organosa da muSaks Soris arsebuli
SromiTi kontraqtis ganmartebas. kerZod, am ganmartebis mixedviT,
administraciul organosa da muSaks (an sajaro mosamsaxures) Soris
SromiTi dava Tavisi xasiaTis mixedviT miCneulia kerZo samarTleb-
rivi saxis mqoned, rac, rogorc aRvniSneT, ewinaaRmdegeba adminis-
traciuli garigebis cnebas.
rogorc vxedavT, praqtikulad Zalian Znelia sworxazovani
zRvaris gavleba kerZo samarTlebriv da sajarosamarTlebriv gari-
gebebs Soris, magram, ramdenadac administraciuli garigeba saja-
rosamarTlebrivi garigebis erT-erTi saxea, amdenad, misTvis damaxa-
siaTebelia garkveuli formaluri xasiaTis Taviseburebani. es ki,
kerZosamarTlebrivi garigebisgan gansxvavebiT, ganapirobebs mis
garkveul samarTlebriv reJimSi moqcevas.
33.. iinntteerreessTTaa TTeeoorriiaa.. iseve, rogorc kerZo da sajaro samarTlis
gamijvnisas, garigebaTa gamijvnis drosac yuradReba eqceva garige-
biT regulirebuli samarTlebrivi urTierTobisas visi interesebi
dgas wina planze: erTeulebis kerZo interesebi Tu e.w. sajaro inte-
resebi (interesTa Teoria). aseTi Sexeduleba udavo ar aris da mxo-
lod maSin amarTlebs, Tu kanoni ar iZleva administraciuli garige-
bis pirdapir formulirebas da garigebidan warmoSobili davis gan-
xilvisas davis ganmxilveli organo (sasamarTlo) - imisTvis, rom saq-
mis ganxilva moxdes samoqalaqo an sajarosamarTlebriv reJimSi - yu-
radRebas aqcevs garigebiT regulirebul interesebs.
interesTa Teoriis kritikosebi afarToeben kerZo da sajarosa-
marTlebrivi normebis gamoyenebis SesaZleblobas rogorc kerZo pi-
rebis, ise saxelmwifo mmarTvelobis organoTa saqmianobaSi da aRniS-
naven, rom kerZo pirebsac SuZliaT kerZo samarTlis gamoyenebiT sa-
jaro interesebis dacva. am mxriv sayuradReboa saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsiT dadgenili administraciuli organos
cneba. kodeqsSi administraciuli organos cnebiT, faqtobrivad, ga-
dawyvetilia im garigebaTa administraciuli buneba, romlebic dade-
bulia `nebismieri sxva piris mier, romelic kanonmdeblobis safuZ-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
198
velze asrulebs sajarosamarTlebriv uflebamosilebas“.
garda amisa, samoqalaqosamarTlebrivi garigebisas, marTalia,
xdeba kerZo interesTa dacva, magram administraciul organosa da
kerZo pirs Soris dadebul garigebaSic mimdinareobs mxareTa inte-
resebis gawonasworeba. kerZo piri administraciul organosTan
debs garigebas swored imis gamo, rom es mis interesebs Seesabameba.
administraciuli organo valdebulia Tavisi diskreciuli ufleba-
mosilebis ganxorcielebis drosac ki daicvas kerZo pirTa kanonieri
uflebebi da interesebi da dausabuTeblad ar SezRudos isini (sa-
qarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, mux.7, naw.2).
aqve damatebiT aRvniSnavT, rom saqarTvelos zogadi administra-
ciuli kodeqsi yuradRebas amaxvilebs ara garigebis subieqtTa intere-
sebze, aramed garigebis savaldebulo subieqtze, rom garigeba admi-
nistraciuli organos monawileobiT ukve administraciuli garigebaa.
44.. ssuubbiieeqqtteebbiiss TTeeoorriiaa.. administraciuli garigebis cnebiT ko-
deqsi garkveuli variaciebiT aRiarebs e.w. subieqtebis Teorias. am
Teoriis Tanaxmad, samarTlis dayofas kerZo da sajaro samarTlad
safuZvlad udevs urTierTobaSi monawile subieqtebis statusi, anu,
Tuki garigebaSi monawile erTi mxare saxelmwifos, sajaro xelisuf-
lebis warmomadgenelia, es aris sajarosamarTlebrivi (magaliTad,
administraciuli) garigeba da, piriqiT, Tu sajaro organo (miuxeda-
vad imisa, rom igi saxelmwifo xelisuflebis warmomadgenelia) gari-
gebaSi gamodis, rogorc kerZo piri, maSin es aris kerZo samarTleb-
rivi garigeba. es Sexeduleba gamoiyena kidevac kanonmdebelma zoga-
di administraciuli kodeqsis 65-e muxlis pirveli nawilis formu-
lirebisas da daadgina, rom `kerZosamarTlebriv urTierTobebSi ad-
ministraciuli organo moqmedebs, rogorc samoqalaqo samarTlis
subieqti“. magram es norma ar iZleva imis safuZvels, rom administra-
ciuli organos mier dadebuli romelime garigeba ar miviCnioT admi-
nistraciulad. rogorc ukve aRvniSneT, administraciuli garige-
bis maregulirebeli kodeqsis yvela norma im azrs aviTarebs, rom ga-
rigebis administraciuli bunebis mimaniSnebelia garigebis savalde-
bulo subieqti – administraciuli organo _ da garigeba misi monawi-
leobiT erTmniSvnelovnad unda miviCnioT administraciulad. amas-
ve mowmobs saqarTveloSi arsebuli sasamarTlo praqtika.
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
199
55.. ssuubboorrddiinnaacciiiiss TTeeoorriiaa.. kerZo da administraciul garigebaTa
gamijvnis TvalsazrisiT garkveuli Sexedulebebi Camoayaliba su-
bordinaciis Teoriam. am Teoriis mimdevrebs miaCniaT, rom adminis-
traciuli garigeba daideba urTierTdaqvemdebarebul subieqtebs
Soris, kerZosamarTlebrivi ki Tanasworuflebian subieqtebs Soris.
am Teoriis naklia is, rom mTeli urTierToba, arsebiTad, saxelmwi-
fosa da pirs Soris urTierTobamde dahyavs. subordinaciis Teorias
safuZveli gamoacala safrangeTis, germaniisa da im qveynebis kanon-
mdeblobam, sadac administraciuli garigeba samarTlebrivi norme-
biT mowesrigda da dasaSvebi gaxda garigeba saxelmwifo (administ-
raciul) organoebsa da sxva subieqtebs Soris.
amdenad, administraciul organoebsa da sxva subieqtebs Soris
urTierTobisas yuradReba unda mieqces ara subordinaciis sakiTxs,
aramed TviT garigebis cnebas. garigeba, pirvel rigSi, subieqtTa ise-
Ti nebis gamovlenaa, romelic iuridiul Sedegs iwvevs. saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis 50-e muxli garigebas ganmartavs, rogorc `cal-
mxrivi, ormxrivi an mravalmxrivi nebis gamovlenas, romelic mimarTu-
lia“ iuridiuli Sedegisaken – `samarTlebrivi urTierTobis warmo-
Sobis, Secvlis an Sewyvetisaken“. am Sedegis misaRwevad ki saxelmwi-
fo (administraciuli) organoebi monawileoben Tanabar sawyisebze.
administraciuli organoebi mxolod sakuTari nebis gamovlinebiT
ver dadeben garigebas, Tu ar gamovlinda sxva subieqtebis nebac.
66.. ssaaxxeelliissuufflleebboo uufflleebbaammoossiilleebbaa.. administraciuli garige-
bac garigebis saxea, romelSi monawile mxareTa Tanasworuflebiano-
bac garkveulad dakavSirebulia erT-erTi an orive mxaris saxeli-
suflebo uflebamosilebasTan. aseTia, magaliTad, `samxedro samsa-
xuris gavlis Sesaxeb“ debulebiT gaTvaliswinebuli sakontraqto
(profesiuli) samsaxuri.
mmarTvelobiT urTierTobaSi ufro metad gavrcelebulia xe-
lisuflebrioba da daqvemdebarebuloba maSin, rodesac samoqala-
qosamarTlebriv garigebebSi monawileni Tanasworuflebiani subieq-
tebi arian. magram am ori saxis principulad gansxvavebul garigebebs
Soris Segvxvdeba Sereuli tipis garigebebic, romelSic ama Tu im
proporciiT Sexamebulia xelisuflebrioba da Tanasworuflebiano-
ba. magaliTad, saprivatizebo obieqtis gayidva konkursis an auqcio-
nis formiT.
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
200
77.. nnoorrmmaattiiuullii bbaazzaa.. administraciuli garigebis normatiul ba-
zas, samoqalaqosamarTlebrivi garigebisgan gansxvavebiT, pirvel
rigSi, qmnis administraciuli samarTlis normebi. imavdroulad, ad-
ministraciuli garigeba yovelTvis efuZneba samoqalaqo samarTleb-
riv normebs (magaliTad, nebis SeTanxmebis saxiT), anu (gansakuTrebiT,
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenili ganmar-
tebis gaTvaliswinebiT) SeiZleba aRvniSnoT, rom saqarTveloSi ad-
ministraciul garigebaTa sfero regulirdeba samoqalaqo samar-
Tlis normebiT da im damatebebiT, SezRudvebiTa da akrZalvebiT,
romlebic masSi administraciulsamarTlebriv normebs Seaqvs. aq
Cven saqarTvelos gamovyofT imis gamo, rom sxva qveynebSi, magali-
Tad, germaniaSi, piriqiT aris – administraciuli xelSekruleba ad-
ministraciuli warmoebis Sesaxeb miTiTebuli kanonis Sesabamisad,
pirvel rigSi, wesrigdeba administraciuli samarTlis normebiT da,
Tu es normebi sakmarisi ar aris, mxolod amis Semdeg gamoiyeneba sa-
moqalaqosamarTlebrivi normebi.
88.. ssuubbiieeqqtteebbii.. administraciuli garigebis Tavisebureba, ro-
gorc aRvniSneT, monawile subieqtebiTac ganisazRvreba. radgan ad-
ministraciuli organo sajarosamarTlebriv uflebamosilebas
axorcielebs, bunebrivia, administraciul garigebaSi is gamodis,
rogorc sajaro samarTlis subieqti, romelic aRWurvilia saxeli-
suflebo uflebamosilebiT; garda amisa, gansxvavebas ganapirobebs
isic, rom misi statusi ganisazRvreba kompetenciiT.
99.. oorrggaanniizzaacciiuullii xxaassiiaaTTii.. administraciuli garigebebi, ro-
gorc wesi, organizaciuli xasiaTisaa, ramdenadac TviT administra-
ciul organoTa saqmianobaa organizaciuli. maTi mizania sazogado-
ebrivad mniSvnelovani Sedegis miRweva, sajarosamarTlebrivi inte-
resis ganxorcieleba. administraciul garigebaSi saxelisuflebo
uflebamosilebiT aRWurvili samarTlis subieqtis savaldebulo
monawileoba miuTiTebs garigebis sajaro, sazogadoebriv, saer-
Tosaxelmwifoebriv interesze, ramdenadac saxelmwifo Tavisi in-
stitutebis saxiT mowodebulia, gamoxatos, ganaxorcielos, daicvas
sociumis yvela wevris saerTo interesi. bunebrivia, administraci-
ul garigebaSi kerZo miznebic SeiZleba arsebobdes, Tuki erT-erTi
subieqti, vTqvaT, fizikuri piria, magram ganmsazRvreli es ar aris.
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
201
garigebis `administraciulsamarTlebrivi statusis Tavisebureba
isaa, rom is moqmedebs (yovel SemTxvevaSi, unda imoqmedos) saerTosa-
xelmwifoebrivi interesidan gamomdinare ise, rom ar miiRebs sarge-
bels sakuTari TavisTvis“.
1100.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssaaggaannii.. mTeli rigi qveynebis ka-
nonmdebloba administraciuli da samoqalaqosamarTlebrivi gari-
gebis erTmaneTisgan gamijvnis kriteriumad adgens administraciu-
li garigebis sagans, anu nebis gamovlenis Sedegad warmoSobil da
administraciulsamarTlebrivi normebiT mowesrigebul sajaro (ad-
ministraciul) samarTlebriv urTierTobas. magaliTad, administra-
ciuli warmoebis Sesaxeb germaniis federaluri kanoni samarTleb-
rivad awesrigebs zogadad sajaro samarTlebriv xelSekrulebas da
adgens, rom iseTi xelSekruleba, romelic warmoSobs, Secvlis an
Sewyvets samarTlebriv urTierTobas sajaro samarTlis sferoSi,
sajarosamarTlebrivia, Tu es ar ewinaaRmdegeba samarTlebriv nor-
mebs. administraciul organos SeuZlia administraciuli aqtis nac-
vlad imave sakiTxze, romelzec aqtis gamocema surda, dados saja-
rosamarTlebrivi xelSekruleba (§54). rogorc vxedavT, germanuli
samarTlis Tanaxmad, sajarosamarTlebrivi xelSekrulebiT myardeba
samarTlebrivi urTierToba sajaro samarTlis sferoSi. es katego-
riebi ki ganapirobebs administraciuli xelSekrulebis arss, anu yu-
radReba gamaxvilebulia sajarosamarTlebrivi urTierTobis admi-
nistraciuli xelSekrulebiT regulirebaze. e.i., sajarosamarTleb-
rivi xelSekrulebis sxva danarCeni xelSekrulebisgan ganmasxvave-
bel kriteriumad miCneulia xelSekrulebis sagani.
garda amisa, ZalaSia amave kanonis §1 da §9 muxlebiT dadgenili
generaluri farglebi administraciuli (mmarTvelobis) organoebis
sajarosamarTlebrivi saqmianobisa da administraciuli warmoebis
arsis Sesaxeb, romlebic SesaZleblobas iZleva, dadgindes, rom admi-
nistraciuli organoebis mier dadebuli mxolod iseTi xelSekrule-
bebi Sedis am kanoniT regulirebul sajarosamarTlebriv sferoSi,
anu iseTi xelSekruleba miiCneva administraciulad, romlis saganic
administraciulsamarTlebrivi urTierTobaa, romelic administra-
ciuli samarTlis normebiT mowesrigdeba da romelic administraci-
ul uflebebsa da valdebulebebs warmoSobs, Secvlis an Sewyvets.
rogorc germanul samarTlebriv literaturaSia miTiTebuli, saja-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
202
ro samarTalze miniSneba ganapirobebs kidevac administraciuli ga-
rigebebis farglebis gamijvnas kerZosamarTlebrivi garigebebisgan.
amgvarad, xelSekrulebis sagnis specifikurobis gaTvaliswine-
biT SeiZleba davaskvnaT, rom administraciulia xelSekruleba, Tu:
gamomdinareobs sajarosamarTlebrivi normebidan; zustad gansaz-
Rvrulia moqmedi kanonmdeblobiT; Seicavs valdebulebas adminis-
traciuli aqtis gamocemis an sxva sajaro moqmedebis Sesrulebis Se-
saxeb; awesrigebs kerZo pirTa sajarosamarTlebriv uflebebsa da
valdebulebebs kanonis safuZvelze (magaliTad, kerZo piris valde-
buleba saxelmwifo mniSvnelobis gzis mSeneblobis warmoebis Sem-
TxvevaSi); misi dadebisas gamoyenebulia administraciuli (saxelSek-
rulebo) samarTlis normebi; davis SemTxvevaSi saqme unda ganixilos
administraciulma sasamarTlom (administraciuli samarTalwarmoe-
bis wesiT). garda amisa, yuradReba eqceva, pasuxismgeblobis romeli
normebia ZalaSi da aRsrulebis ra SesaZleblobebi moqmedebs.
§§44.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ssaaxxeeeebbii
saqarTvelos kanonmdebloba ar axdens administraciuli garigebis
klasifikacias. aRniSnulis gaTvaliswinebiT, Cven SegviZlia adminis-
traciuli garigebebi pirobiT or jgufad davyoT. esenia: a) saqarTve-
los zogadi administraciuli kodeqsiT gansazRvruli, romelic ad-
gens administraciuli garigebis Sesaxeb zogad wesebsa da moTxov-
nebs; amis gaTvaliswinebiT gamovyofT e.w. kodeqsiT gaTvaliswinebul
administraciul garigebebs da b) im kanonebiT gansazRvruli, romle-
bic pirdapir miTiTebas Seicaven calkeul administraciul organosa
da dainteresebul pirs Soris konkretul saganze xelSekrulebis da-
debis Sesaxeb. es swored is xelSekrulebebia, romelTa dadebis saWi-
roebac kanonmdebelma pirdapir gaiTvaliswina. aq mxedvelobaSia mi-
saRebi is garemoebac, rom am xelSekrulebebs mxolod saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsis miRebis Semdeg hqvia administra-
ciuli masSi monawile savaldebulo subieqtis (administraciuli or-
ganos) gaTvaliswinebiT. am rigis xelSekrulebebs Cven pirobiT Seg-
viZlia gansakuTrebuli saxis garigebebi vuwodoT, radgan maTi dade-
bis savaldebuloba pirdapir kanonidan gamomdinareobs.
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
203
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbeebbii ssaaqqaarrTTvveellooss zzooggaaddii aaddmmiinniiss-
ttrraacciiuullii kkooddeeqqssiiss mmiixxeeddvviiTT
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi ar gansazRvravs
administraciuli garigebis konkretul saxeebs calkeuli gamonak-
lisis garda, romelsac Cven am Tavis mesame nawilSi SevexebiT. magram
es sakiTxi ucxo ar aris sxva qveynebis, konkretulad, germaniis kanon-
mdeblobisTvis. germaniis federaciuli respublikis kanoni admi-
nistraciuli warmoebis Sesaxeb ar axdens administraciul xelSek-
rulebaTa srul sistematizacias. kanonSi dasaxelebulia adminis-
traciuli xelSekrulebis mxolod ori saxe – morigebis xelSekru-
leba (Vergleichsvertrag) (§55) da gacvlis xelSekruleba (Austauschver-trag) (§56). amis gamo samarTlebriv literaturaSi maT gansakuTre-
bul xelSekrulebebs uwodeben. samecniero literaturaSi amave ka-
nonis §§54-is debulebaze dayrdnobiT gamoyofilia administraciul
xelSekrulebaTa kidev Semdegi saxeebi: koordinaciuli (Koordination-srechtliche) da subordinaciuli (Subordinationsrechtliche), mavaldebule-
beli da gankargulebiTi (Verpflichtungs und Verfügungsverträge) adminis-
traciuli xelSekrulebebi.
mmoorriiggeebbiiss xxeellSSeekkrruulleebbiiTT administraciuli organo iRebs val-
debulebas, imoqmedos xelSekrulebiT aRebuli da xelSekrulebis
partniorTan SeTanxmebuli valdebulebis Sesabamisad. am saxis xel-
Sekrulebis mizania arsebuli rTuli samarTlebrivi da faqtobrivi
garemoebebis, winaaRmdegobebisa da gaurkvevlobis gadalaxva mxare-
Ta ormxrivi daTmobis (morigebis) gziT.
morigebis xelSekruleba daideba, rodesac a. arsebobs gaur-
kvevloba saqmis faqtobrivi garemoebebis an samarTlebrivi Tval-
sazrisiT, b. romelTa daZlevac SeuZlebelia, an did sirTuleebTan
aris dakavSirebuli da g. xelSekrulebis mxareebi midian garkeul
daTmobebze. morigebis aseTi saxe adgils aRar tovebs araviTari sa-
marTlebrivi gaurkvevlobisTvis, aseve, akmayofilebs orive mxaris
interesebs. morigebis xelSekruleba Seesabameba administraciul
procesSi cnobil mxareTa morigebis SesaZleblobas.
ggaaccvvlliiss xxeellSSeekkrruulleebbaa ormxrivad mavaldebulebeli xelSekru-
lebaa. am xelSekrulebiT administraciuli organo da misi partnio-
ri iReben Semxvedr valdebulebebs. moqalaqis uflebebis dacvis
Tvalsazrisidan gamomdinare, miiCneven, rom aseTi saxis xelSekrule-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
204
bis dadeba mxolod garkveuli winapirobebis arsebobis dros aris
SesaZlebeli: moqalaqis mier aRebuli Semxvedri valdebuleba
a. mimarTuli unda iyos konkretuli miznis misaRwevad;
b. unda emsaxurebodes sajaro interesebis dacvas;
g. unda Seesabamebodes dasaxul mizans da
d. uSualo kavSirSi unda iyos xelSekrulebaSi gaTvaliswine-
bul valdebulebebTan.
gacvlis xelSekrulebis erT-erT nimuSad germanul iuridiul
literaturaSi dasaxelebulia Semdegi magaliTi: pirma gadawyvita,
rom qalaqis centrSi aaSenos an gaxsnas maRazia. mas aucileblad
sWirdeba nebarTva, romelsac administraciuli organo gascems. amav-
droulad, germaniis kanonmdebloba iTxovs, rom maRazias hqondes av-
tomanqanis sadgomi. Tu dainteresebul pirs ar hyofnis teritoria
avtosadgomis mosawyobad, maSin mas ufleba aqvs, mimarTos mmarTve-
lobis organos kanoniT gaTvaliswinebuli am valdebulebisgan gaTa-
visuflebis moTxovniT da aiRos valdebuleba saamisod dadgenili
Tanxis gadaxdis Taobaze. Tu administraciuli organo gadawyvets,
rom am pirma gadaixados, magaliTad, 7 aTasi evro imisTvis, rom igi
ver uzrunvelyofs maRazias sakuTari avtosadgomiT, maSin daideba
Sesabamisi xelSekruleba: administraciuli organo iRebs valdebu-
lebas, aaSenos avtosadgomi am savaWro obieqtis mimdebare terito-
riaze da aTavisuflebs dainteresebul pirs (mxares) avtosadgomis
aSenebis valdebulebisgan, xolo es ukanaskneli Sesabamisad iRebs
valdebulebas da ixdis 7 aTas evros.
am konkretuli magaliTidan aSkaraa gacvlis xelSekrulebis da-
debisTvis aucilebeli winapirobebis arseboba: a. maRaziis mesakuT-
ris mier gadaxdili Tanxa gamoiyeneba konkretuli avtosadgomis asa-
Seneblad; b. avtosadgomis aSeneba emsaxureba sajaro interesebis
Sesrulebas; g. Tanxa Sesabamisia, ramdenadac is Seesabameba avtosad-
gomis aSenebis xarjebs; d. uSualo kavSiri aSkaraa, ramdenadac fu-
ladi Tanxis gadaxdiT SesaZlebeli xdeba im avtosadgomis mSeneblo-
ba, romlis valdebulebac maRaziis mesakuTres kanoniT aqvs dakisre-
buli, magram ver axorcielebs miwis nakveTis simciris gamo.
administraciuli organos valdebulebaze partnioris moTxov-
nis arsebobisas SeiZleba mxolod im urTierTsanacvlo movaleobis
gacvlis xelSekrulebiT SeTanxmeba, romelic administraciuli aq-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
205
tis gamocemis SemTxvevaSi, rogorc misi damatebiTi gansazRvreba,
gamoicemoda.
koordinaciul da subordinaciulsamarTlebriv xelSekrule-
bebs Soris gansxvaveba gamomdinareobs xelSekrulebis damdeb mxare-
ebs Soris urTierTobidan.
kerZod, kkoooorrddiinnaacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivviiaa is xelSekruleba, rome-
lic dadebulia samarTlebrivad Tanabar sawyisebze Seqmnil sajaro
uflebamosilebaTa (mmarTvelobis) mqone xelSekrulebis partnio-
rebs Soris. aseTia, magaliTad, xelSekruleba ori sxvadasxva teri-
toriuli erTeulis adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs So-
ris maTi sazRvrebis gaswvriv gamavali mdinaris normaluri ekolo-
giuri mdgomareobis dacvis RonisZiebebis gatarebis Sesaxeb, aseve,
xelSekruleba (SeTanxmeba) centralur xelisuflebasa da adgilob-
riv TviTmmarTvelobas Soris gzebis mSeneblobaze valdebulebis
(xarjebis) gawevis Taobaze.
ssuubboorrddiinnaacciiuullssaammaarrTTlleebbrriivviiaa xelSekruleba im partniorebs
Soris, romlebic urTierTdaqvemdebarebul urTierTobaSi arian. es
SeiZleba iyos xelSekruleba administraciul organosa da moqala-
qes Soris, aseve, administraciul organosa da misdami daqvemdebare-
bul samarTlis subieqtebs Soris.
rogorc irkveva, subordinaciulsamarTlebrivi xelSekruleba
garkveulwilad moicavs mxareTa SeTanxmebas administraciuli aq-
tis gamocemis Sesaxeb da nawilobriv cvlis kidevac administraciul
aqts. anu, subordinaciulsamarTlebrivi xelSekrulebebi daideba
administraciul organosa da samarTlis im subieqtebs Soris, ro-
melTa mimarTac samarTlebrivi urTierTobis mowesrigeba SesaZle-
belia aseve administraciuli aqtis gamocemis gziT.
mavaldebulebel da gankargulebiT xelSekrulebebs Soris gan-
sxvaveba maTi regulirebis sagniT gamoixateba.
mmaavvaallddeebbuulleebbeelliiaa iseTi xelSekruleba, roca xelSekrulebis
erT-erT an orive partniors gansazRvruli valdebuleba aqvs aRebu-
li da, Sesabamisad, mxareebs ufleba aqvT, moiTxovon am valdebule-
baTa Sesruleba.
ggaannkkaarrgguulleebbiiTTii xelSekruleba axdens im valdebulebebis Sesru-
lebas (aRsrulebas), romlebic xelSekrulebis, sakanonmdeblo aqte-
bis, an sxva safuZvlebiT warmoiSoba da iwvevs uSualo samarTlebriv
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
206
cvlilebebs. administraciuli aqtisTvis damaxasiaTebeli am niSnis
arsebobam araswor daskvnamde ar unda migviyvanos. rogorc miuTiTe-
ben, swori ar viqnebodiT, Tu yovel administraciul aqtSi ̀ gankargu-
lebas“ davinaxavdiT da administraciuli aqtis Semcvel administra-
ciul xelSekrulebas gankargulebiT xelSekrulebad ganvixilavdiT.
sayuradReboa szak-is 68-e muxli, romlis Sinaarsic miuTiTebs
administraciuli organos uflebamosilebaze – dados administraci-
uli garigeba administraciuli aqtis gamocemis nacvlad. am SemTxve-
vaSi, Tu gaviTvaliswinebT germaniis administraciuli kanonmdeblo-
bis normebs, SeiZleba vTqvaT, rom administraciul garigebas, rome-
lic dadebulia administraciuli aqtis gamocemis nacvlad, SeiZleba
hqondes rogorc morigebis, ise gacvlis xelSekrulebis saxe. magram,
bunebrivia, administraciuli garigebis konkretul saxeebze lapara-
ki dRes saqarTveloSi mxolod Teoriuli msjelobis sagnad unda mi-
viCnioT. momavalSi, am mniSvnelovani institutis saqarTveloSi gan-
viTarebis Sedegad, vfiqrobT, dRis wesrigSi dadgeba TviT adminis-
traciul garigebaTa saxeebis dakonkretebis aucilebloba.
yovelive amis gaTvaliswinebiT Cven yuradRebas gavamaxvilebT
mxolod 68-e muxlSi miTiTebuli garigebis samarTlebrivi reguli-
rebis wesze. am saxis garigebis amoqmedeba xdeba im administraciuli
organos werilobiTi Tanxmobis Semdeg, romelic, kanonmdeblobis
Sesabamisad, saWiroa saTanado administraciuli aqtis gamosacemad
(mux. 68). imavdroulad, ismis kiTxva: administraciuli garigeba, ro-
melic administraciuli aqtis gamocemis nacvlad daido, unda akma-
yofilebdes Tu ara administraciuli aqtisTvis wardgenil forma-
lur moTxovnebs?
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis moTxovnebis
gaTvaliswinebiT, aseTi administraciuli garigeba ver iqneba Tavi-
sufali samoqalaqo kodeqsis normebisgan, magram, amave dros, admi-
nistraciuli organo, vfiqrobT, valdebulia, daicvas kodeqsis IV
Tavis (administraciulsamarTlebrivi aqti) moTxovnebi da gansakuT-
rebuli yuradReba miaqcios 53-e muxls, romelic iTvaliswinebs ad-
ministraciuli aqtis dasabuTebas. e.i., faqtobrivad, administraci-
uli garigeba, romelic daido administraciuli aqtis gamocemis
nacvlad, unda Seicavdes im dasabuTebas, romelic saWiro iqneboda
am administraciuli aqtis gamosacemad.
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
207
22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss TTaavviisseebbuurreebbaannii
am saxis administraciul garigebas ukavSirdeba kidev erTi sa-
kiTxi: valdebulia Tu ara administraciuli organo, garigebis dasa-
debad gamoiyenos administraciuli aqtis momzadebisTvis kodeqsiT
dadgenili administraciuli warmoebis normebi? am sakiTxs kodeqsi
pirdapir ar aregulirebs. igi sadavoa da SeiZleba gamouCndes mom-
xreebic da mowinaaRmdegeebic. kerZod, administraciuli garigebis
dadeba ufro swrafi procesia, vidre administraciuli aqtis momza-
debisa da gamocemisTvis dadgenili warmoebis procesi. meore mxriv,
moqalaqeebis, samarTlis sxva subieqtebis kanonieri uflebebisa da
interesebis dasacavad administraciuli organo valdebulia, admi-
nistraciuli aqtis nacvlad dadebuli administraciuli garigebis-
Tvis gamoiyenos administraciuli aqtis momzadebis Sesaxeb warmoe-
bis Sesabamisi saxis debulebani da moTxovnebi.
rogorc aRvniSneT, marTalia, kodeqsi aseT pirdapir valdebu-
lebas ar Seicavs administraciuli organos mimarT, magram analogi-
uri sakiTxebis mosagvareblad unda mivmarToT ucxoeTis im qveynebis
gamocdilebas, sadac administraciuli garigebis instituti didi
xania arsebobs da, amdenad, ufro daxvewili da samarTlebrivad me-
tad mowesrigebulia.
kerZod, germaniis administraciuli warmoebis Sesaxeb aRniSnu-
li kanonis §9 administraciul warmoebas ganmartavs, rogorc admi-
nistraciuli organos iseT saqmianobas, romelic miznad isaxavs ad-
ministraciuli aqtis momzadebas da gamocemas, an sajaro samarTleb-
rivi xelSekrulebis dadebas da damatebiT akonkretebs, rom admi-
nistraciuli warmoeba moicavs administraciuli aqtis gamocemasa
da sajaro samarTlebrivi xelSekrulebis dadebas.
SevniSnavT, rom saqarTvelos zogadi administraciuli kodeq-
siT dadgenili administraciuli warmoebis (mux. 2, naw. 1, p. `k“) defi-
nicia ar moicavs administraciuli garigebis dadebisTvis adminis-
traciuli warmoebis Catarebis valdebulebas. magram, germaniis ka-
nonis aRniSnuli ganmartebidan gamomdinare, Cveni kanonmdeblobac
bevrad moigebda da gaTavisufldeboda yovelgvari albaTobisgan,
Tu kodeqsis miTiTebul punqtSi saTanado damatebas SevitandiT ad-
ministraciuli garigebis Sesaxeb, kerZod, Tu mivuTiTebdiT, rom ad-
ministraciuli warmoeba, administraciulsamarTlebrivi aqtis mom-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
208
zadebis, gamocemisa da aRsrulebis, agreTve, administraciuli sa-
Civris gadawyvetis garda, moicavs aseve administraciuli garigebis
dadebasTan dakavSirebul warmoebas.
saWirod miviCnevT, aqve mivuTiToT, agreTve, im sapirispiro mo-
sazrebazec, romelic aucileblad mohyveba zemoaRniSnul SeniSvnas.
kerZod, administraciuli garigebis institutiT dainteresebuli
pirebi, romlebmac kargad ician, rom administraciuli garigeba ase-
ve daideba administraciuli aqtis safuZvelze, ityvian, rom am Sem-
TxvevaSi (anu Tavdapirvelad administraciuli aqtis gamocemisas,
romelic administraciuli garigebis dadebis safuZveli gaxda), ad-
ministraciuli warmoeba administraciuli aqtis mosamzadeblad ko-
deqsiT dadgenili wesiT Catardeba da mis safuZvelze dadebuli ad-
ministraciuli garigebis mimarT warmoebis Catareba saWiro ar ari-
so. marTalia, es asea, magram, garda calkeuli gamonaklisebisa, ad-
ministraciuli warmoeba administraciuli garigebis dadebisas ma-
inc aucilebelia.
aqve damatebiT aRvniSnavT, rom, marTalia, kodeqsi ar Seicavs
administraciuli garigebis dadebis Taobaze administraciuli war-
moebis Catarebis pirdapir valdebulebas, magram igi arc zRudavs
administraciul organos, uSualod administraciuli garigebis da-
debis mizniT daiwyos Sesabamisi administraciuli warmoeba.
rac Seexeba arapirdapir valdebulebebs, aseTad SegviZlia mi-
viCnioT zemoT aRniSnuli garemoeba, administraciuli warmoebis Ca-
tareba konkretul administraciul aqtze, romelic konkretuli ad-
ministraciuli garigebis dadebis safuZvelia.
33.. ggaannssaakkuuTTrreebbuullii ssaaxxiiss ggaarriiggeebbeebbii
rogorc ukve aRvniSneT, gansakuTrebuli saxis garigebebad piro-
biT SeiZleba miviCnioT is administraciuli garigebebi, romelTa da-
debis savaldebulooba calkeul administraciul organosa da dain-
teresebul pirs Soris pirdapir kanonis an mis safuZvelze gamocemu-
li kanonqvemdebare aqtis moTxovnaa. e.w. gansakuTrebuli garigebe-
bidan Cven mxolod ramdenimes SevexebiT. garda sakanonmdeblo aqtiT
pirdapir gaTvaliswinebisa, erT-erTi Tavisebureba, rac am garigebe-
bisTvis aris damaxasiaTebeli, aris isic, rom maTi dadebis wess, pi-
robebs, mxareTa uflebebsa da movaleobebs, mxareTa mier valdebule-
baTa SeusruleblobisTvis sanqciebs, davis gadawyvetis gzebs, sasa-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
209
marTloSi gasaCivrebis vadebs umravles SemTxvevaSi TviT es aqtebi
iTvaliswinebs da samoqalaqo kodeqsis normebis gamoyeneba garigeba-
ze mxolod maSin xdeba, roca sajaro samarTlebrivi norma sakmarisi
ar aris, an ar iTvaliswinebs ama Tu im sakiTxis mowesrigebas.
ramdenime administraciuli garigeba Cven nawilobriv ukve aR-
vniSneT. aseTia, magaliTad, `saxelmwifo qonebis privatizebis Sesa-
xeb“ saqarTvelos 1997 wlis 30 maisis kanoniT gaTvaliswinebuli pri-
vatizebis garigeba, romelic daideba saqarTvelos ekonomikuri gan-
viTarebis saministrosa (mis teritoriul organoebsa) da saxelmwi-
fo qonebis myidvel pirs Soris da romlis dadebis wesi da pirobebic
mowesrigebulia aRniSnuli kanoniT.
administraciul garigebas miekuTvneba, agreTve, `policiis Se-
saxeb“ saqarTvelos 1993 wlis 27ivlisis kanonis me-8 muxlis pirveli
nawilis `C“ punqtiT gaTvaliswinebuli xelSekruleba, romelic dai-
deba policiis Sesabamis teritoriul sammarTvelosa da qonebis me-
sakuTres Soris mesakuTris qonebis dacvis Taobaze.
1997 wlis 28 oqtombris kanoniT aris gaTvaliswinebuli, aseve,
arasamxedro, alternatiul SromiT samsaxurSi myofi moqalaqis da-
saqmebis Taobaze xelSekrulebis dadeba arasamxedro, alternatiuli
SromiTi samsaxuris departamentsa (saqarTvelos Sromis, janmrTe-
lobisa da socialuri dacvis saministro) da dainteresebul sawar-
mos, organizaciasa da dawesebulebas Soris. agreTve, SegviZlia mivu-
TiToT saxelmwifo miwis ijaris an saxelmwifo miwis miyidvis Sesaxeb
xelSekrulebebze, romlebic gaTvaliswinebulia `saxelmwifo sakuT-
rebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis marTvi-
sa da gankargvis Sesaxeb“ saqarTvelos 1998 wlis 28 oqtombris kano-
nis me-5 da me-11 muxlebSi da romlebic daideba Sesabamisi adminis-
traciul-teritoriuli erTeulis adgilobrivi mmarTvelobis or-
ganosa da dainteresebul pirs Soris. Tumca, garda administraciuli
maregulirebeli normebisa, am xelSekrulebaTa gaformeba xdeba sa-
qarTvelos samoqalaqo kodeqsis Sesabamisad.
aseve, administraciuli garigebis erT-erTi saxea `sajaro samsa-
xuris Sesaxeb“ saqarTvelos 1997 wlis 31 oqtombris kanonis me-8 mux-
liT gaTvaliswinebuli SromiTi xelSekruleba, romelic daideba
StatgareSe mosamsaxuresa da sajaro samsaxurs (administraciul
organos) Soris.
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
210
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
211
garda imisa, rom kanoni Seicavs moTxovnas administraciuli ga-
rigebis dadebis Sesaxeb, is SeiZleba kanonqvemdebare aqtiTac iyos
gaTvaliswinebuli. magaliTad, rogorc ukve aRvniSneT, saqarTve-
los prezidentis 1998 wlis 26 oqtombris #609 brZanebulebiT dam-
tkicebuli debuleba `samxedro samsaxuris gavlis Sesaxeb“ iTvalis-
winebs wess, rom samxedro mosamsaxure samxedro samsaxurs gadis xel-
Sekrulebis (kontraqtis) safuZvelze, romelic daideba samxedro
mosamsaxuresa da debulebiT gaTvaliswinebul administraciul or-
ganos Soris.
`saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni
iTvaliswinebs saxelmwifo qonebis gayidvas konkursis, auqcionis,
ijara-gamosyidvis an pirdapiri miyidvis formiT da adgens privati-
zebis Sesaxeb garigebaTa dadebis zogad kriteriumebs maSin, rode-
sac am saxis garigebebis konkretuli samarTlebrivi regulireba mo-
cemulia saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros mier
damtkicebul debulebebSi. am debulebebiT gansazRvrulia adminis-
traciuli organos xelisuflebrivi uflebamosileba. mas ufleba
aqvs, xelSekrulebiT gaTvaliswinebul pirobaTa Seusruleblobis
gamovlenis SemTxvevaSi werilobiTi gafrTxileba gaugzavnos mxa-
res, miuTiTos darRvevis gamosworebis aucilebeli vada da daawe-
sos jarima yoveli vadagadacilebuli dRisTvis.
wignis am Tavis mizani ar aris sakanonmdeblo aqtebiT gaTvalis-
winebul xelSekrulebaTa (administraciul garigebaTa) sruli aR-
ricxva. garda amisa, administraciul organoTa saxelSekrulebo ur-
TierTobis gafarToebasTan erTad ufro xSirad aris mosalodneli,
rom kanonmdebelma pirdapir kanoniT gaiTvaliswinos, ramdenad da-
saSvebia administraciul organosa da kontrahents Soris adminis-
traciuli garigebis dadeba.
§§55.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbaa ddaa aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaqqttii
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiissaa ddaa aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaqqttiiss
uurrTTiieerrTTmmiimmaarrTTeebbaa..
gansakuTrebiT problemuri sakiTxi, dakavSirebuli administraciu-
li garigebis institutTan _ es aris administraciuli garigebis mi-
marTeba, erTi mxriv, samoqalaqo samarTlebriv garigebasTan da, meo-
re mxriv, administraciul aqtTan.
rogorc ukve aRvniSneT, administraciuli organos saqmianobis
formebs Soris Tanabari adgili daimkvidra administraciulma ga-
rigebam da warsulSi darCa Sexeduleba imis Sesaxeb, rom adminis-
traciuli aqti administraciuli organos saqmianobis erTaderTi
formaa.
samarTlebriv literaturaSi administraciuli garigebisa da
administraciuli aqtis urTierTmimarTebis Sesaxeb sxvadasxva Sexe-
duleba arsebobs. aris mosazreba, rom administraciuli garigeba
ufro moqnili saqmianobis formaa da sakiTxis gadawyvetis met SesaZ-
leblobas iZleva. meoreni fiqroben, rom administraciuli aqtic
moqnili da Sesabamisi iuridiuli Zalis mqone saqmianobis formaa,
administraciuli garigeba ki ufro gansakuTrebuli SemTxvevebis
mosawesrigeblad daideba da, amdenad, administraciuli organos yo-
veldRiur saqmianobaSi naklebad gamoiyeneba. am Sexedulebis avto-
rebi miiCneven, rom specialuri saxelSekrulebo wesebis gamoyenebis
sfero warmoiSoba iq, sadac administraciuli aqti, rogorc mowes-
rigebis saSualeba, sakmarisi ar aris.
germaniis kanonmdeblobasa da samarTlebriv literaturaSi
gansazRvrulia administraciul garigebasa da administraciul
aqts Soris rogorc saerTo, ise ganmasxvavebeli niSnebi. Cven am niS-
nebs qarTul kanonmdeblobasTan mimarTebiT ganvixilavT.
a. ganmasxvavebeli niSnebis Camosayalibeblad SedarebiT gamar-
tivebul safuZvels qmnis germaniis kanonmdeblobiT dadgenili nor-
mebi administraciuli xelSekrulebis Sesaxeb. anu, rogorc aRvniS-
neT, administraciuli warmoebis Sesaxeb germaniis kanoni `garige-
bis“ cnebis nacvlad iyenebs `xelSekrulebas“, romelic ormxrivi, ur-
TierTSeTanxmebuli nebis gamovlenis aqtia. amis gaTvaliswinebiT,
miCneulia, rom administraciul xelSekrulebasa da administraci-
ul aqts Soris zRvars avlebs administraciuli warmoebis Sesaxeb
kanoni; administraciuli aqtisa da administraciuli xelSekrule-
bis cnebaTa urTierTSedarebis safuZvelze ganmasxvavebel niSnad
miCneulia Semdegi: administraciuli aqti administraciuli orga-
nos mier calmxrivad gamocemuli aqtia, romelsac calmxrivad asabu-
Tebs da romelSic cvlilebebi Seaqvs an aqts auqmebs administraci-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
212
uli organo. sajarosamarTlebrivi (administraciuli) xelSekrule-
ba ki ormxrivi nebis gamovlenis aqtia, romelSic cvlilebebi da da-
matebebi ormxrivi TanxmobiT Sedis da misi ZalaSi Sesvlac mxareTa
nebis SeTanxmebiT xdeba. h. maureris mtkicebiT, es aris maT Soris er-
TaderTi da mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani. am gansxvavebas
ukavSirdeba aseve amoqmedebis, cvlilebebis Setanis, baTilad Tu Za-
ladakargulad cnobis, aRsrulebis Taviseburebani.
b. garda formaluri gansxvavebisa, germanul samarTlebriv sa-
mecniero literaturaSi gamijnulia, agreTve, farglebi adminis-
traciul xelSekrulebasa da im administraciul aqts Soris, a) rom-
lis gamocemac dainteresebuli piris Tanxmobas saWiroebs da b) ro-
melsac damatebiTi moTxovnebi axlavs Tan. aseve, paralels avleben
administraciul xelSekrulebasa da administraciuli organos da-
pirebas Soris.
(a) rogorc viciT, dainteresebuli piris kanonieri moTxovnis
safuZvelze administraciuli organo gamoscems administraciul
aqts am moTxovnis dakmayofilebis Taobaze. es iyo, aris da dRemde
rCeba administraciuli organos mier calmxrivad gamocemul admi-
nistraciul aqtad. misi mizani ar aris is, rom administraciulma
organom dainteresebul pirTan SeaTanxmos (urTierTgacvalos) cal-
mxrivad gamovlenili nebis Sinaarsi, rogorc es administraciuli
xelSekrulebis dros xdeba. piriqiT, administraciul aqts adminis-
traciuli organo gamoscems misTvis kanoniT miniWebuli uflebamo-
silebis gansaxorcieleblad. avtorebi yuradRebas amaxvileben dain-
teresebuli piris nebis gamovlenaze da miuTiTeben, rom xelSekru-
lebis dros dainteresebuli piris nebis gamovlena mxolod winapi-
robaa xelSekrulebis dasadebad, am saxis administraciuli aqtis-
Tvis ki winapiroba aris ara dainteresebuli piris nebis gamovlena,
aramed momwesrigebeli samarTlebrivi normis arseboba da misi gamo-
yenebis SesaZlebloba. am pirobebis ararsebobisas xelSekrulebac ar
daideba, magram avtorebi amosaval principad miiCneven zogadad yve-
la qveynis samoqalaqo kodeqsis ZiriTad debulebas – xelSekrulebis
dadebisas umTavresia `ormxrivi, Sinaarsobrivad TanamTxvevadi ne-
bis gamovlineba“ da `TiToeuli maTganis mier cal-calke nebis gamov-
lena (oferti an aqcepti) cal-calke garigebas ar warmoadgens da, mi-
uxedavad imisa, rom erTi piris neba figurirebs, arc calmxriv gari-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
213
gebad miiCneva“.
damatebiT aRvniSnavT, rom, bunebrivia, Cndeba eWvi, TiTqos ase-
Ti aqtis gamocemiT dainteresebuli piris neba da administraciuli
organos nebac gamovlenili da urTierTSeTanxmebulia, magram es ar
aris sakmarisi piroba. zemoT aRniSnuli garemoebebis gaTvaliswine-
biT, igi ver miiCneva garigebad. sayuradRebo am garemoebaSi mxolod
is SeiZleba iyos, rom dainteresebul pirs, arsebuli samarTlebri-
vi normebidan gamomdinare, administraciuli organosgan SeuZlia
moiTxovos: a) momavalSi masTan daidos administraciuli aqtiT gaT-
valiswinebul saganze garigeba an b) mas hqondes imis garantia (rac
administraciuli aqtiT ganisazRvreba), rom miRebul Tanxmobas mo-
mavalSi administraciuli organo ar uaryofs, Tu kanoniT sxva ram
ar aris gaTvaliswinebuli.
(b) administraciuli xelSekruleba da administraciuli aqti
damatebiTi debulebebiT (moTxovnebiT). aseTi administraciuli aq-
tis gamocemis SesaZlebloba Cndeba germaniis aRniSnuli kanonis §36-
iT. germanul samarTlebrivi xasiaTis samecniero literaturaSi miC-
neulia, rom didi msgavsebaa damatebiTi moTxovnebiT gamocemul ad-
ministraciul aqtsa da im administraciul xelSekrulebas Soris,
romelic gamoicema administraciuli aqtis nacvlad da romelSic
administraciulma organom dainteresebuli mxaris mimarT SeiZleba
gaiTvaliswinos damatebiTi valdebulebebi. dainteresebul pirs
orive SemTxvevaSi SeiZleba daekisros valdebulebebi, oRond erT
SemTxvevaSi es iqneba calmxrivi, meore SemTxvevaSi _ ormxrivi nebis
gamomxatveli.
magaliTad, dainteresebuli piri mimarTavs uflebamosil admi-
nistraciul organos, rom misces kvebis obieqtis (restornis) gax-
snis nebarTva (administraciuli aqti). administraciuli organo mis-
cems aseT nebarTvas da damatebiT avaldebulebs dainteresebul
pirs, rom ar daarRvios garSemo mcxovrebi moqalaqeebis simyudrove
am obieqtSi Seqmnili xmauriT. es sakiTxi dainteresebul pirsa da ad-
ministraciul organos Soris SeiZleba mowesrigdes xelSekrulebi-
Tac (Tu kanoniT sxva ram ar aris dadgenili), romelic Seicavs ro-
gorc nebarTvas, ise damatebiT valdebulebebsac.
(g) administraciuli xelSekruleba da administraciuli aqti,
romelic dapirebas, garantias Seicavs. administraciuli warmoebis
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
214
Sesaxeb germaniis kanoni calke muxlad iTvaliswinebs (§38) Tu ramde-
nad dasaSvebia aseTi saxis administraciuli aqti.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, marTalia,
calke ar gamoyofs msgavsi Sinaarsis aqts da saxels ar arqmevs, mag-
ram iTvaliswinebs misi gamocemis uflebamosilebas. amasTanave, aR-
vniSnavT, rom es uflebamosileba warmodgenilia rogorc adminis-
traciuli organos saqmianobis erT-erTi principi. sakiTxi exeba ka-
nonieri ndobis uflebas (mux. 9). kodeqsis es muxli kanonieri ndobis
safuZvlad miiCnevs administraciuli organos (Tanamdebobis piris)
werilobiT dokuments, romelic adasturebs, rom mocemuli qmedeba
ganxorcieldeba.
amgvar administraciul xelSekrulebasa da administraciul
aqts Soris paralelebis gavlebisas irkveva, rom administraciul
organos Tanabrad aqvs ufleba, orive formis gamoyenebiT daivalde-
bulos Tavi da kanonieri ndobis uflebiT aRWurvos dainteresebu-
li piri, Tu, ra Tqma unda, kanoni sxva rames ar adgens.
garda zemoT aRniSnulisa, davamatebT, rom administraciul
organos ufleba aqvs, gamoiyenos kanoniT misTvis miniWebuli diskre-
ciuli uflebamosileba da mTeli rigi saxelisuflebo uflebamosi-
lebis realizaciis mizniT airCios misTvis yvelaze misaRebi saqmia-
nobis forma – administraciuli garigeba an administraciuli aqti.
administraciul garigebasa da administraciul aqts Soris Se-
iZleba arsebobdes pirdapiri kavSiric. es im SemTxvevas Seexeba, ro-
desac administraciuli aqti administraciuli garigebis dadebis
safuZvelia, an, piriqiT, administraciuli garigeba ganapirobebs ad-
ministraciuli aqtis gamocemas, an administraciuli garigeba dai-
deba administraciuli aqtis gamocemis nacvlad.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi uSvebs am pirda-
piri kavSiris mxolod pirvel SemTxvevas da miuTiTebs: im adminis-
traciuli aqtis baTiloba, romlis safuZvelzec daido administra-
ciuli garigeba, am garigebis baTilobis safuZvelsac qmnis (mux. 70,
naw. 2).
aseTi administraciuli aqtis magaliTia prezidentis gankargu-
leba pirisTvis saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis Sesaxeb, ro-
melic SemdgomSi xdeba saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis Sesa-
xeb garigebis gaformebis safuZveli `gamyidvels“ (saqarTvelos
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
215
ekonomikuri ganviTarebis saministro) da `myidvels“ Soris.
rac Seexeba meore SemTxvevas, aq sakiTxi gansxvavebul regulire-
bas moiTxovs. garigebisa da administraciuli aqtis baTilobis sa-
fuZvlebi erTmaneTisgan damoukideblad unda ganvixiloT. rogorc
kodeqsSia aRniSnuli, administraciuli garigebis baTilobas awes-
rigebs saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi (mux. 70. naw. 1), xolo admi-
nistraciuli aqtis baTilobis safuZvlebis ganxilva (mux. 60) calke
msjelobis sagania da mas am TavSi ar SevexebiT.
administraciuli xelSekrulebisa da administraciuli aqtis
urTierTmimarTebis Sesaxeb garkveul warmodgenas gviqmnis germani-
is igive kanonis §9. am paragrafiT gansazRvruli administraciuli
warmoebis ganmarteba naTlad miuTiTebs, rom administraciuli aqti
da administraciuli garigeba – orive administraciuli organos
saqmianobaSi Tanabar sawyisebze mdgomi saqmianobis formaa; rom ad-
ministraciuli aqtis gamosacemad iseve, rogorc administraciuli
garigebis dasadebad, saWiroa administraciuli warmoebis Catareba
da rom administraciuli warmoeba moicavs rogorc administraciu-
li aqtis gamocemas, ise administraciuli garigebis dadebas.
22.. ccaallmmxxrriivvii aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbaa ddaa aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaqqttii
erT-erTi mniSvnelovani sakiTxi, rac saqarTvelos Tanamedrove
kanonmdeblobaSi administraciuli garigebis ganmartebam warmoSva,
aris administraciuli garigebisa da administraciuli aqtis urTi-
erTmimarTebis sakiTxi calmxrivi nebis gamovlenis TvalsazrisiT.
e.i., es problema saerTod ar iCenda Tavs, rom ara kodeqsiT gansaz-
Rvruli administraciuli `garigebis“ definicia. aq mas kidev er-
Txel gavimeorebT: `administraciuli garigeba _ es aris administra-
ciuli organos mier dadebuli samoqalaqo samarTlebrivi garigeba“.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 50-e muxliT dadgenili ganmarte-
biT, garigebad miiCneva calmxrivi nebis gamovlenac. aseTi ganmarte-
ba gansxvavebul xasiaTs sZens kodeqsiT gansazRvrul administraci-
ul garigebas, vidre es, vTqvaT, germaniis kanonmdeblobiT dadgeni-
li sajarosamarTlebrivi xelSekrulebisTvis aris damaxasiaTebeli.
rogorc viciT, administraciuli aqtic administraciuli orga-
nos calmxrivi nebis gamovlenis aqtia. e.i., problema Semdegia: niS-
navs Tu ara saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili administraci-
uli garigebis erT-erTi Tavisebureba (calmxrivoba), rom adminis-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
216
traciuli organos mier gamocemuli calkeuli xasiaTis administra-
ciuli aqti CaiTvalos administraciul garigebad, anu administra-
ciuli organos mier calmxrivi nebis gamovlenis garigebad. ra saxis
calmxrivi administraciuli garigeba SeiZleba dados administra-
ciulma organom? ra kriteriumebiT unda ganvasxvavoT administra-
ciuli aqti administraciuli organos calmxrivi administraciuli
garigebisgan?
am sakiTxebis gadaWris problema, vfiqrobT, naklebad warmoiSo-
ba administraciul organoTa saqmianobaSi, radgan administraciul
organos, Tu kanoni sxvas ar adgens, Tanabrad SeuZlia administraci-
uli aqtis nacvlad administraciuli garigeba dados. magram es prob-
lema Tavs iCens sasamarTloSi, radgan, administraciuli aqtis Taoba-
ze warmoSobili davisgan gansxvavebiT (Tu kanoni sxvas ar adgens), ga-
rigebisgan warmoSobil davaze saqmis ganxilva-gadawyvetis wina pi-
robebi gansxvavebuli procesualuri normebiT mowesrigdeba (maga-
liTad, gasaCivrebis xandazmulobis vadebTan dakavSirebiT).
aqve aRvniSnavT Semdegs: is garemoeba, rom saqarTvelos kanon-
mdeblobiT administraciul organos, faqtobrivad, calmxrivi admi-
nistraciuli garigebis dadebis uflebamosileba mieniWa, problemas
ar qmnis. dRes ukve aRar aris sadavo, rom administraciul organo-
ebsac SeuZliaT, isargeblon samoqalaqo samarTlebrivi urTierTo-
biT da kerZo samarTlebrivi xasiaTis aqts sajaro samarTlebrivi xa-
siaTi mieniWos.
problemas qmnis mxolod administraciuli aqtis - rogorc admi-
nistraciuli organos calmxrivi nebis gamovlenis aqtis - gansxvave-
ba administraciuli organos mier dadebuli calmxrivi administra-
ciuli garigebisgan, romelic aseve calmxrivi nebis gamovlenaa.
vfiqrobT, problemis gadaWra dRes mTlianad sasamarTlo praqtika-
zea mindobili.
a. saorientaciod aviRoT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi. 50-e
muxlis Tanaxmad, calmxrivad miiCneva mxolod iseTi nebis gamovlena,
romelsac samarTlebrivi Sedegi mosdevs – `mimarTulia samarTleb-
rivi urTierTobis warmoSobis, Secvlis an Sewyvetisken“. adminis-
traciul aqtsac mosdevs samarTlebrivi Sedegi. igi `awesebs, cvlis,
wyvets an adasturebs piris an pirTa SezRuduli wris uflebebsa da
movaleobebs“ (saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, mux.
2, naw.1, p. `d“). am TvalsazrisiTac, rogorc vxedavT, administraciu-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
217
li aqti da calmxrivi administraciuli garigeba erTmaneTs hgavs.
b. arsebobs Tu ara sxva kriteriumi, romelic gansxvavebis safuZ-
vlad SegviZlia miviCnioT? vfiqrobT, mizanSewonilia, aq yuradReba
mivaqcioT `nebis gamovlenis“ definicias. administraciuli aqti ad-
ministraciuli organos im calmxrivi nebis gamovlenaa, romelic ar
moiTxovs im piris Tanxmobas, vis mimarTac is gamocemulia, anu admi-
nistraciuli organos nebis ZiriTadi gamovlineba (e.w. ZiriTadi ne-
ba) Tavisi namdvilobisTvis sxvaTa nebaze ar aris damokidebuli (ro-
desac `sxvaTa nebaze“ mivuTiTebT, ar vgulisxmobT im administraci-
ul organoebs, romelTa Tanxmobac, kanonmdeblobis Sesabamisad, au-
cilebelia saTanado administraciuli aqtis da mis safuZvelze da-
debuli Sesabamisi administraciuli garigebis ZalaSi Sesasvlelad.
am sakiTxs saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 68-e mux-
li pirdapir awesrigebs. `sxvaTa nebaSi“ aq igulisxmeba administra-
ciuli aqtis adresatis neba).
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 50-e muxlis pirveli nawilis
Tanaxmad, nebis gamovlenis namdvilobisTvis saWiroa meore mxaris mi-
er misi miReba (nebis gamovlenis miRebis Teoria). anu, samoqalaqo ko-
deqsis mixedviT nebis gamovlena namdvilad miiCneva ara misi gamov-
lenis momentidan, aramed adresatis mier misi miRebis droidan. ro-
gorc samecniero literaturaSia aRniSnuli, es debuleba mniSvne-
lovania mxolod calmxrivi garigebebisTvis, ormxrivi garigebebis
dros ki es problema ar warmoiSoba, radgan saerTo nebis Camoyali-
beba isedac bunebrivi movlenaa.
calmxrivi garigebebis namdvilobis gansazRvra CvenTvis mniSvne-
lovania imdenad, ramdenadac calmxrivi nebis gamovlena mxolod ad-
resatis mier misi miRebis Sedegad xdeba iuridiuli Zalis mqone. nebis
gamovlena ar CaiTvleba namdvilad, Tu meore mxare winaswar an maSin-
ve ganacxadebs uars (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, mux. 51, naw. 2).
rac Seexeba administraciul aqts, saqarTvelos zogadi adminis-
traciuli kodeqsis 54-e muxlis Tanaxmad, misi ZalaSi Sesvlis wesi
gansxvavdeba calmxrivi garigebebisTvis gaTvaliswinebuli wesisgan.
administraciuli aqtis ZalaSi Sesasvlelad, kodeqsis Tanaxmad, ka-
nonmdebeli aseve yuradRebas amaxvilebs adresatis mier misi miRebis
faqtze (mux. 54, naw. 1,3). gamonaklisia mxolod am muxlis me-2 nawil-
Si Camoyalibebuli wesi, magram administraciuli aqti, 54-e muxlis
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
218
yvela garemoebis gaTvaliswinebiT, ZalaSi Sedis, miuxedavad imisa,
mis miRebaze adresati uars ganacxadebs Tu ara. aq dainteresebul
pirs rCeba mxolod erTi ufleba _ Tu administraciul aqts ar eTan-
xmeba da mis Taobaze warmoiSoba dava, igi uflebamosilia, gamoiye-
nos gasaCivrebis konstituciuri ufleba da mimarTos an uflebamo-
sil administraciul organos (Tanamdebobis pirs), an sasamarTlos
gansjadobis mixedviT.
rogorc vxedavT, calmxriv administraciul garigebasa da admi-
nistraciul aqts Soris ganmasxvavebel kriteriumad unda miviCnioT
ara nebis gamovlenis miReba, aramed nebis gamovlenis namdvilobis
(iuridiul ZalaSi Sesvlis) sakiTxi.
magaliTad, samoqalaqo kodeqsiT calmxrivi garigebis erT-erT
saxed miCneulia mindobiloba, romlis gacema, kerZo pirebis Tanab-
rad, administraciuli organos uflebamosilebasac ganekuTvneba.
administraciuli organos mier mindobilobis gacema swored cal-
mxrivi administraciuli garigebaa, radgan misi iuridiuli Zalis sa-
kiTxi Tavsdeba samoqalaqo kodeqsis 51-e muxlis pirveli nawilis
farglebSi (misi ZalaSi Sesvla ver mowesrigdeba saqarTvelos zoga-
di administraciuli kodeqsis 54-e muxliT), radgan mxolod mindobi-
lobis gacema ar aris sakmarisi. mTavaria, rom rwmunebuli mas Sem-
deg, rac Seityobs, rom mas mindobilobiT gansazRvruli uflebamo-
sileba aqvs miniWebuli, uars ar ganacxadebs mis ganxorcielebaze
(mux. 51, naw. 2).
ZalaSi Sesvlis Taviseburebis gamo sayuradReboa aseve saqar-
Tvelos zogadi administraciuli kodeqsis 67-e muxli (mesame piris
monawileoba administraciuli garigebis dadebaSi). igi, bunebrivia,
calmxriv administraciul garigebazec gavrceldeba. administraci-
uli garigeba, romelic mesame pirs raime valdebulebas akisrebs, Za-
laSi Sedis mxolod am piris werilobiTi Tanxmobis Semdeg (naw. 1). me-
same pirTa uflebebs icavs aseve administraciuli aqtis momzadebis
Sesaxeb administraciuli warmoebis Sesabamisi normebi. kanonmdebe-
li avalebs administraciul organos, rom gadawyvetilebam ar gamo-
iwvios piris kanonieri uflebebisa da interesebis dausabuTebeli
SezRudva (mux. 7, naw. 2), magram administraciuli aqtis ZalaSi Sesas-
vlelad ar iTvaliswinebs mesame pirTa Tanxmobas (am kategoriis mesa-
me pirebSi Cven ar vgulisxmobT im saxelmwifo organoebs, romelTa
Tanxmobac savaldebuloa administraciuli aqtis ZalaSi Sesasvle-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
219
lad kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi).
aqedan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom im SemTxvevaSi, Tu
administraciuli organos nebis gamovlena ar aris sakmarisi da ne-
bis gamovlenis ZalaSi Sesasvlelad saWiroa adresatis an mesame pi-
ris Tanxmobac, administraciuli organo debs calmxriv administra-
ciul garigebas, winaaRmdeg SemTxvevaSi _ administraciul aqts. am
mosazrebasTan erTad aucileblad gasaziarebelia am Tavis 1.2. a. na-
wilSi aRniSnuli gansxvavebac cal-calke nebis gamovlenasa da cal-
mxriv garigebas Soris.
g. arsebobs Tu ara am wesidan gamonaklisi? calmxrivi adminis-
traciuli garigebis asamoqmedeblad yovelTvis aucilebelia Tu ara
adresatis Tanxmoba? es gamonaklisebi SeiZleba specialuri kanone-
biT an xelSekrulebebiT iyos gansazRvruli. samoqalaqo kodeqssa da
mis komentarebze dayrdnobiT, calmxriv garigebad (nebis calmxriv
gamovlenad) aris miCneuli aseve administraciuli organos mier
xelSekrulebis werilobiTi, calmxrivi Sewyvetis faqti. rogorc
specialur literaturaSia miTiTebuli, xelSekrulebis calmxrivi
Sewyveta xSirad misi Semadgeneli nawilia, magram TviT calmxrivi
Sewyvetis faqti calmxrivi garigebis magaliTia. e.i., administraci-
ul organos ufleba aqvs, gamoiyenos diskreciuli uflebamosileba
da xelSekruleba Sewyvitos. aseTi Sewyvetis faqti ki, administra-
ciuli aqtis cnebis gaTvaliswinebiT, administraciuli aqtiT moxde-
ba. mis iuridiul ZalaSi Sesasvlelad saWiro ar aris meore mxaris
Tanxmoba. aqve davamatebT, rom aseTi saxis administraciuli aqtis
momzadeba unda moxdes Sesabamisi administraciuli warmoebis nor-
mebis dacviT, romelic moicavs administraciuli organos valdebu-
lebas – acnobos dainteresebul mxares warmoebis Sesaxeb, Tu admi-
nistraciuli aqtiT misi samarTlebrivi mdgomareoba SeiZleba gaua-
resdes da uzrunvelyos misi monawileoba administraciul warmoe-
baSi (saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, mux. 95, naw. 2).
saWirod miviCnevT, kidev erTxel mivuTiToT, rom garigebis Sew-
yvetis sakiTxis mowesrigeba xdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT,
magram damatebiT moqmedebs administraciuli kanonmdeblobis moT-
xovnebic. am TvalsazrisiT, SeiZleba mivmarToT aseve saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsis 71-e muxlis debulebebs. kerZod,
garemoebaTa arsebiTad Secvlisas, romelic zians ayenebs mxares (maga-
liTad, administraciul organos), an sazogadoebriv interess da ga-
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
220
rigebaSi saTanado cvlileba ver an ar miiRweva, an is arsebiTad ewi-
naaRmdegeba garigebis Sinaarss, administraciuli organo uflebamo-
silia, moiTxovos garigebis gauqmeba. marTalia, muxli pirdapir ar
miuTiTebs garigebis Sewyvetaze (rac am muxlis xarvezad iTvleba),
magram praqtikulad es problemas ar qmnis. administraciul organos
meore mxaris dauTanxmeblobis SemTxvevaSi ufleba aqvs, diskreciuli
uflebamosilebis gamoyenebiT calmxrivad Sewyvitos garigeba.
§§66.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss,, rrooggoorrcc aaddmmiinniissttrraacciiuullii ddaavviiss
ssaaggnniiss,, ssaassaammaarrTTllooSSii ggaannxxiillvviiss TTaavviisseebbuurreebbaannii
11.. ssaakkaannoonnmmddeebblloo ssaaffuuZZvveellii
administraciuli garigebis Taobaze davis administraciuli samar-
Talwarmoebis wesiT saerTo sasamarTloSi ganxilva-gadawyvetis sa-
fuZvels qmnis 1999 wlis 23 ivlisis saqarTvelos administraciuli
saproceso kodeqsi. kodeqsis Tanaxmad, sasamarTloSi administraci-
uli davis sagani SeiZleba iyos administraciuli garigebis dadeba
an Sesruleba (mux. 2, naw. 2, p. `b“). garda amisa, administraciuli saq-
meebis, maT Soris, administraciuli garigebis Taobaze warmoSobili
davis ganxilva-gadawyvetisas sasamarTlo, Tu kodeqsi sawinaaRmde-
gos ar adgens, administraciuli samarTalwarmoebis garda, iyenebs,
agreTve, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis debulebebs
(mux. 1, naw. 2).
administraciul saqmeebs da maT Soris administraciuli gari-
gebisgan warmoSobil davas, moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, pirve-
li instanciiT gansjadobis Sesabamisad, ganixilavs saerTo sasamar-
Tlos sistemaSi Semavali rogorc raionuli (saqalaqo) sasamarTlo
(mux. 5), ise saolqo sasamarTlos administraciuli samarTlisa da sa-
gadasaxado saqmeTa kolegia (mux. 6). saapelacio da sakasacio saCi-
vars ganixilaven, Sesabamisad, saolqo da uzenaesi sasamarTloebis
palatebi. kerZod, saapelacio saCivars ganixilavs saolqo sasamar-
Tlos administraciuli samarTlisa da sagadasaxado saqmeTa saape-
lacio palata da isic mxolod raionuli (saolqo) sasamarTlos mier
gamotanil gadawyvetilebebze. saolqo sasamarTlos mier pirveli
instanciiT gamotanil gadawyvetilebebze mxolod kasacia daiSveba.
sakasacio saCivars ganixilavs uzenaesi sasamarTlos sakasacio in-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
221
stancia – administraciuli da sxva kategoriis saqmeTa palata.
kodeqsis me-6 muxlis Tanaxmad, administraciuli garigebis da-
debis an Sesrulebis davis gansjadobis kriteriumad miCneulia sar-
Celis fasis odenoba. Tu igi aRemateba 500 aTas lars, saqmes pirveli
instanciiT ganixilavs saolqo sasamarTlos administraciuli samar-
Tlisa da sagadasaxado saqmeTa kolegia (mux. 6, p. `d“).
aqve yuradReba unda gavamaxviloT im garemoebaze, rac muxlis
xarvezad unda miviCnioT da samomavlod sakanonmdeblo mowesrigebas
moiTxovs. kerZod, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis
umaRlesi sasamarTloebi pirveli instanciis wesiT ganixilaven davas
umaRlesi warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebis admi-
nistraciulsamarTlebrivi aqtebis kanonierebis Taobaze (mux. 6, naw.
2). rogorc vxedavT, kodeqsi adgens mxolod avtonomiuri respubli-
kis gansazRvrul organoTa administraciulsamarTlebrivi aqtebis
kanonierebis Taobaze davis gansjadobas. araferia naTqvami sxva admi-
nistraciul saqmeTa, magaliTad, garigebaTa gansjadobis Sesaxeb. iq-
mneba STabeWdileba, rom avtonomiur respublikaSi warmoSobili da-
va _ magaliTad, im garigebaTa dadeba an Sesruleba, romelTa sarCe-
lis fasi aRemateba 500 aTas lars _ saolqo sasamarTlos (magaliTad,
quTaisis saolqo sasamarTlos) gansjadia, rac arasworia. muxlis am
xarvezma Tavdapirvelad sasamarTlo praqtikaSi iCina Tavi, magram
Semdeg es sakiTxi samoqalaqo saproceso kodeqsis normiT mowesrigda
(mux. 14, punq. „a“). amJamad administraciuli garigebis Taobaze warmo-
Sobil davas, romlis sarCelis fasi aRemateba 500 aTas lars, ganixi-
lavs umaRlesi sasamarTlo, romelic, faqtobrivad, avtonomiur res-
publikaSi saolqo sasamarTlos funqciebs asrulebs.
SedarebiTi analizis TvalsazrisiT, sainteresoa vicodeT, admi-
nistraciul garigebaTa Taobaze davis sasamarTloSi gasaCivrebis
dasaSvebobis farglebi rogor aris mowesrigebuli, magaliTad, ger-
maniis kanonmdeblobiT. germaniis administraciuli sasamarTlo wyo-
bilebis Sesaxeb kanonis §40 gansazRvravs Tu ramdenad dasaSvebia sa-
samarTloSi gasaCivreba da miuTiTebs, rom administraciuli sasamar-
Tlos gansaxilvel saqmeebs ganekuTvneba yvela sajaro samarTlebri-
vi dava, Tu igi ar aris sakonstitucio an federaluri kanoniT dad-
genili sxva sasamarTloebis gansjadi. administraciuli sasamarTlo
ar ganixilavs davas, romelic warmoiSoba administraciuli organos
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
222
kerZo samarTlebrivi saqmianobis sferoSi (magaliTad, naxSiris mopo-
veba uwyebis gaTbobis mizniT). rac Seexeba administraciuli organos
mier dadebul xelSekrulebas, rogorc ukve aRvniSneT, misi kvalifi-
kaciisTvis mniSvneloba aqvs xelSekrulebis sagans. anu xelSekrule-
bis mikuTvneba sajaro Tu kerZo samarTlebrivisadmi xdeba xelSekru-
lebis sagnis Sesabamisad. amis gaTvaliswinebiT, administraciuli sa-
samarTlos mier ganixileba is xelSekruleba, romlis davis sagani sa-
jaro samarTlebrivia. zogierTi xelSekruleba sayovelTaod aRia-
rebulia, rogorc sajaro samarTlebrivi. magaliTad, xelSekruleba
teritoriis aTvisebis Sesaxeb, romelic dadebulia adgilobriv
TviTmmarTvelobis organosa da samSeneblo kooperativs Soris moce-
mul teritoriaze skolis, sportuli moednis mSeneblobis Sesaxeb.
Tu sakiTxi exeba ara sajaro samarTlebriv, aramed kerZo samarTleb-
riv xelSekrulebas, maSin sasamarTlo wyobilebis Sesaxeb kanonis §13
Tanaxmad davas ganixilavs saerTo sasamarTlo samoqalaqo samarTal-
warmoebis wesiT. aqve unda aRiniSnos, rom am sakiTxSi sasamarTlo
praqtika araerTgvarovania. magaliTad, germaniis federalurma ad-
ministraciulma sasamarTlom 1986 wels erT-erT saqmeze daadgina,
rom, administraciuli sasamarTlo wyobilebis Sesaxeb kanonis §40 II
Tanaxmad, administraciuli sasamarTlo ganixilavs mxolod sajaro
samarTlebrivi xelSekrulebidan gamomdinare zianis anazRaurebis
sakiTxs da ara sarCels, romelic Seexeba sajaro samarTlebrivi xel-
Sekrulebis dadebas. rogorc specialur literaturaSia aRniSnuli,
am gadawyvetilebiT arasworad gawyda kavSiri xelSekrulebasa da
xelSekrulebis dadebas Soris. administraciuli warmoebis Sesaxeb
kanonis gaTvaliswinebiT, dRes administraciuli sasamarTlo ganixi-
lavs davas: sajaro samarTlebrivi xelSekrulebis dasaSvebobaze
(§54), kanonierebaze (§55 da Semdegi), namdvilobasa (§58) da baTiloba-
ze (§59), aseve, sajaro samarTlebrivi xelSekrulebidan gamomdinare
zianis anazRaurebis Sesaxeb.
kanonSi administraciuli sasamarTlo wyobilebis Sesaxeb ar
aris gansjadobis dasadgenad administraciul xelSekrulebaTa
klasificireba sarCelis fasis mixedviT. §§45-53 Sesabamisad, gan-
sjadobis dadgena xdeba teritoriuli mdebareobis, sadavo sakiT-
xis sajaro samarTlebrivi xasiaTis aqtualobis an sajaro xelisuf-
lebis mqone subieqtebs Soris ierarqiuli damokidebulebisa da uf-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
223
lebamosilebis mixedviT.
saqarTvelos saerTo sasamarTloebis mier administraciulpro-
cesualuri normebis gamoyenebiT administraciuli davis ganxilva-
gadawyvetis praqtika, didi xani ar aris, rac moqmedebs. saqarTvelos
administraciuli saproceso kodeqsi amoqmedda 2000 wlis 1 ianvri-
dan (mux. 35). manamde mas samoqalaqo saproceso kodeqsis safuZvelze
ganixilavdnen. amdenad, SegviZlia vTqvaT, rom sasamarTlo praqtika
am mxriv jer kidev `axalgazrdaa“. amis gamo misi gaanalizeba am etap-
ze ver mogvcems srulyofil suraTs. rogorc materialuri, ise pro-
cesualuri normebidan jer kidev rCeba bevri iseTi sakiTxi, romel-
Ta samarTlebrivad swori realizacia momavalSi didad aris damo-
kidebuli sasamarTlo praqtikaze. miuxedavad amisa, sasamarTlo
praqtikam ukve warmoaCina mTeli rigi samarTlebrivi normebis mi-
zanSewoniloba da xarvezebi; aseve, dRis wesrigSi daayena adminis-
traciuli procesualuri kanonmdeblobis Semdgomi Sevsebisa da
srulyofis saWiroeba.
22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ggaarriiggeebbiiss ddaaddeebbiiss,, aann SSeessrruulleebbiiss TTaaoobbaazzee
ddaavvaassTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT zziiaanniiss aannaazzRRaauurreebbiiss TTaavviisseebbuurreebbaa
administraciuli garigebis dadebis, an Sesrulebis Taobaze da-
vasTan dakavSirebiT mizanSewonilia, yuradReba gamaxvildes iseT
garemoebaze, romelic zianis anazRaurebis sakiTxs ukavSirdeba.
sainteresoa, rogor awesrigebs administraciuli xelSekrule-
bebidan gamomdinare zianis anazRaurebis moTxovnis, administraci-
uli samarTalwarmoebis wesiT sasamarTlo organoSi gasaCivrebis
uflebas germaniis kanonmdebloba. aRsaniSnavia, rom, germaniis ka-
nonmdeblobis Tanaxmad, yvela sajaro samarTlebrivi urTierTobi-
dan warmoSobili zianis anazRaurebis Taobaze dava ar ganekuTvneba
administraciuli sasamarTlos gansjad saqmeTa kategorias. germani-
is administraciuli sasamarTlo wyobilebis Sesaxeb kanonis §40 II na-
wili miuTiTebs, rom sajaro samarTlebrivi valdebulebebis Seus-
ruleblobis gamo zianis anazRaurebis moTxovna, garda im zianisa,
romelic sajaro samarTlebrivi xelSekrulebidan gamomdinareobs,
saerTo sasamarTlos gansjadia. garda amisa, germaniis federaciu-
li respublikis konstituciis 34-e muxlidan gamomdinare, Tanamde-
bobrivi valdebulebebis SeusruleblobiT gamowveuli zianis anaz-
Raurebis Taobaze dava saerTo sasamarTlos eqvemdebareba.
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
224
saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobidan am mxriv sayuradReboa
administraciuli saproceso kodeqsis me-2 da me-6 muxlebiT dadgeni-
li debulebebi. orive muxlis Sesabamisi punqtebis Sinaarsidan ga-
momdinare irkveva, rom sasamarTloSi administraciuli davis saga-
nia administraciuli organos valdebuleba zianis anazRaurebis Ta-
obaze (mux. 2, naw. 2, p. `g“; mux. 6, p. `d“).
rogorc vxedavT, kanonmdebeli administraciul saqmeebs (davas)
miakuTvnebs mxolod administraciuli organos mier zianis anazRau-
rebis valdebulebas da arafers ambobs im fizikuri Tu kerZo samar-
Tlis pirebis mier zianis anazRaurebis Taobaze saqmis gansjadobis
Sesaxeb, romelTa mimarT administraciul organos warmoeSoba dava
zianis anazRaurebis sakiTxze. miTiTebuli normebis definiciidan
gamomdinare, Tu zianis anazRaurebis valdebuleba ekisreba ara ad-
ministraciul organos, aramed zemoT aRniSnul subieqtebs, maSin
aseTi saqmeebi ar ganixileba administraciuli samarTalwarmoebis
wesiT. am sakiTxs Tu martivad SevxedavT, naTelia, rom miTiTebuli
subieqtebis mier zianis anazRaurebis valdebulebis Taobaze davis
warmoSobis SemTxvevaSi sasamarTlo saqmes ganixilavs samoqalaqo
samarTalwarmoebis wesiT. magram, rogor unda gadawydes es sakiTxi,
Tu zianis anazRaurebis valdebuleba administraciuli garigebidan
momdinareobs?
mizanSewonilad migvaCnia zianis anazRaurebis valdebulebebis
dayofa Semdeg kategoriebad: zianis anazRaureba, romelic mWidro-
daa dakavSirebuli administraciuli garigebis dadebasTan, an Ses-
rulebasTan da zianis anazRaureba, romelic ar aris dakavSirebuli
administraciul garigebasTan. pirvel SemTxvevaSi fizikuri piris
an kerZo samarTlis romelime subieqtis mier zianis anazRaurebis
valdebulebis Sesrulebis Taobaze dava administraciul xasiaTs
inarCunebs da igi administraciuli samarTalwarmoebis wesiT unda
gadawydes. meore SemTxvevaSi ki, rogorc ukve aRvniSneT, miuxedavad
davaSi administraciuli organos monawileobisa, kodeqsis me-2 mux-
lis me-2 nawilis `g“ punqtisa da me-6 muxlis `d“ punqtis debulebaTa
gaTvaliswinebiT, dava zianis anazRaurebaze gadadis samoqalaqo sa-
marTalwarmoebis wesiT gansaxilvel saqmeTa kategoriaSi.
Tumca aqve unda mivuTiToT, rom samarTlebrivad sakiTxi ase
martivad ar dgas da mis sirTules xels uwyobs saqarTvelos adminis-
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
225
226
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
traciuli saproceso kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawilis defini-
cia. am debulebis Tanaxmad, kodeqsiT dadgenili wesiT, saerTo sasa-
marTloSi ganixileba dava im samarTlebriv urTierTobasTan dakav-
SirebiT, romelic `gamomdinareobs administraciuli samarTlis ka-
nonmdeblobidan“. Cven gvainteresebs mxolod am bolo winadadebis
mimarTeba kodeqsis me-2 muxlis me-2 nawilis `g“ punqtSi miTiTebul
SezRudvasTan. rogorc viciT, `administraciuli samarTlis kanon-
mdeblobis“ oficialuri ganmarteba ara gvaqvs ; garda amisa, cnebis
definiciis mizniT, konkretul kriteriumebsac ara aqvs universalu-
ri xasiaTi, radgan igive kriteriumebis gamoyeneba savsebiT warmate-
biT SeiZleba kerZo samarTlebriv urTierTobaSi. Tu saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsidan gamomdinare SexedulebebiT
visargeblebT, maSin mxolod formalur ganmartebas unda davjer-
deT da administraciul kanonmdeblobad unda miviCnioT is kanon-
mdebloba, romelic administraciuli organos sajaro samarTleb-
rivi uflebamosilebis ganxorcielebasa da mowesrigebas exeba. am
formalur kriteriumze dayrdnobiT sakiTxs Tu uaryofiTi kuTxiT
SevxedavT, igi ase gamoiyureba: Tu administraciuli samarTalwar-
moebis wesiT ganixileba yvela dava, romelic administraciuli ka-
nonmdeblobidan momdinareobs da, maSasadame, romelSic administra-
ciuli organo monawileobs, maSin administraciuli organos moT-
xovna fizikuri Tu kerZo samarTlis sxva subieqtebis mimarT zianis
anazRaurebis Taobaze administraciuli kanonmdeblobidan gamomdi-
nare davad iqneba miCneuli.
rogorc vxedavT, aq normaTa definiciaSi vawydebiT winaaRmde-
gobas, rac, Tavis mxriv, me-2 muxlis xarvezze miuTiTebs. am winaaR-
mdegobis fonze sainteresoa sasamarTlos praqtika, romelmac aCvena,
rom administraciulia administraciuli garigebisgan warmoSobili
dava zianis anazRaurebis Taobaze.
§§77.. 22000055 wwlliiss 2244 iivvlliissiiss rreeffoorrmmaa
saqarTvelos zogad administraciul kodeqsSi Setanili
cvlilebebi da damatebebi Seexo,,administraciuli garigebis”
instituts. saqarTvelos TiTqmis xuTwliani sasamarTlo praqtikis
analizisa da sazRvargareTis qveynebis gamocdilebis gacnobis
Sedegad uari iTqva ,,administraciuli garigebis” institutze.
administraciuli marTlmsajulebis gantvirTvisa da swori
sasamarTlo praqtikis Camoyalibebis mizniT axleburad Camoyalibda
szak-is V Tavi. administraciuli organo uflebamosilia dados
rogorc administraciuli, aseve kerZosamarTlebrivi
xelSekruleba. administraciuli organos mier administraciuli
xelSekrulebis dadebisas gamoiyeneba zogadi administraciuli
kodeqsi da samoqalaqo kodeqsis Sesabamisi normebi (szak-is 65-e
muxlis II nawili).
szak-is me-2 muxlis ,,z” qvepunqtis Tanaxmad, administraciuli
xelSekruleba aris administraciuli organos mier sajaro
uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT fizikur an iuridiul
pirTan, agreTve sxva administraciul organosTan dadebuli
samoqalaqosamarTlebrivi xelSekruleba.
szak-is 65-e muxlis Tanaxmad, kerZosamarTlebriv
urTierTobebSi administraciuliorgano moqmedebs, rogorc
samoqalaqo samarTlis subieqti. administraciuli organos mier
samoqalaqosamarTlebrivi xelSekrulebis dadebisas gamoiyeneba
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsisi Sesabamisi normebi.
administraciuli organo uflebamosilia gamoiyenos
saqmianobis rogorc sajarosamarTlebrivi, aseve
kerZosamarTlebrivi formebi. gamomdinare aqedan ibadeba SekiTxva,
Tu ra SemTxvevaSi iZens administraciuli organos mier dadebuli
xelSekruleba administraciulsamarTlebriv xasiaTs. am SekiTxvaze
pasuxis gacemas aqvs saprocesosamarTlebrivi mniSvneloba:
administraciuli xelSekrulebis dadebasTan, SesrulebasTan an
SewyvetasTan dakavSirebiT warmoSobil davebs ganixilaven da
wyveten saerTo sasamarTloebi administraciuli
samarTalwarmoebis wesiT (sask-is 25-e muxlis II nawili).
administraciuli da samoqalaqosamarTlebrivi xelSekrulebis
gamijvnas emsaxureba administraciuli xelSekrulebis cnebis
legalur definiciaSi mocemuli elementi:,,sajaro
uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT”. xelSekrulebis
samarTlebriv bunebas gansazRvravs misi dadebis mizani. ar aris
arsebiTi xelSekrulebis mxareebis samarTlebrivi statusi; is
faqti, rom xelSekrulebis erT-erTi an orive mxare aris
ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ X
227
administraciuli organo, ar gvaZlevs imis SesaZleblobas, rom is
miviCnioT administraciul xelSekrulebad. SesaZlebelia, or
administraciul organos Soris daidos samoqalaqosamarTlebrivi
xelSekruleba.
xelSekrulebis mizani unda ganvsazRvroT misi Sinaarsidan
gamomdinare. arsebiTia imis dadgena, Tu rogoria saqmis faqtobrivi
garemoebebis, gansakuTrebiT, xelSekrulebiT nakisri
valdebulebebis an dadgenili moTxovnebis samarTlebrivi buneba.
administraciul xelSekrulebasTan gvaqvs saqme mag.,
- rodesac is administraciuli samarTlis normebis Sesrulebas
emsaxureba;
- rodesac is individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocemis an sxva mmarTvelobiTi RonisZiebis ganxorcielebis
valdebulebas Seicavs;
- rodesac is moqalaqis sajarosamarTlebriv uflebamosilebebs
an valdebulebebs adgens.
administraciuli xelSekruleba, iseve rogorc individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti, awesebs, cvlis an wyvets piris
an pirTa SezRuduli wris uflebebsa da movaleobebs. maTi saerTo
maxasiaTebelia aseve is, rom orive administraciuli warmoebis
produqts warmoadgens. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtisa da administraciuli xelSekrulebis
ganmasxvavebeli niSania Semdegi: individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti administraciuli organos calmxrivi nebis
gamoxatvis Sedegia, xolo administraciuli xelSekruleba ki
ormxrivi nebis gamovlenis aqtia. am gansxvavebas ukavSirdeba is
Taviseburebebi, romlebic axasiaTebs am or instituts maT
amoqmedebaTan, kanonierebasTan, cvlilebebis SetanasTan,
baTilobasTan Tu aRsrulebasTan dakavSirebiT.
ÈÀÅÉ X ÌÀÉÀ ÊÏÐÀËÄÉÛÅÉËÉ
228
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
229
III kari
administraciuli warmoeba da
administraciuli aRsruleba
TTaavvii 1111
administraciuli warmoeba
§§11.. SSeessaavvaallii.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss aarrssii
xSir SemTxvevaSi swored proceduris dacva ganapirobebs swori ga-
dawyvetilebis miRebas. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis procesualuri wesebis dadgena
da Sesruleba samarTlianobis uzrunvelyofis mTavari saSualebaa.
proceduruli sakiTxebi sulac ar aris meorexarisxovani. sul
ufro mzardi sajaro Zalauflebis pirobebSi proceduruli samar-
Tlianobis dacva am Zalauflebas sazogadoebisTvis misaRebad xdis.
proceduruli samarTlianoba da wesrigi Tavisuflebis arsebiTi
elementia. Mcnabb v. United States saqmeze uzenaesi sasamarTlos gadaw-
yvetilebaSi miTiTebulia, rom Tavisuflebis istoria ZiriTadad
aris proceduruli garantiebis istoria.
komunisturi reJimis dros, „saxelmwifosa da moqalaqis iden-
turobis“ doqtrinis Sesabamisad, proceduruli sakiTxebis mowesri-
gebis saWiroeba aRiarebuli ar iyo. saxelmwifo iyo moqalaqed da
moqalaqe saxelmwifod da, Sesabamisad, ar arsebobda moqalaqis sa-
xelmwifo xelisuflebis Zalmomreobisgan dacvis aucilebloba. Se-
degad miviReT is, rom am reJimis dros uxeSad irRveoda adamianis
uflebebi.
zogadma administraciulma kodeqsma saqarTveloSi pirvelad
moaxdina administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemisken mimar-
Tuli administraciuli organos saqmianobis srulyofili reglamen-
tacia, riTac mniSvnelovnad Secvala saqmis warmoebis komunisturi
doqtrina. am cvlilebis azri imaSia, rom uzrunvelyofili iqnas
kerZo pirTa interesebis dacva da Tavad procesis gamWvirvaloba.
qvemoT Cven vilaparakebT im wesebze, romelTa dacviTac unda gamoi-
ces individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, anu im
normebze, romlebiTac ganisazRvreba administraciuli warmoebis
dawyeba, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mom-
zadeba da gamocema. aseve, ganvixilavT vadebs, romlebic gansazRvru-
lia aqtis gamocemisTvis.
administraciuli warmoeba moicavs administraciuli organos
nebismier qmedebas, romelic mimarTulia administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamosacemad. administraciuli warmoeba gan-
sazRvravs Tu rogor unda moxdes gadawyvetilebebis miReba. Zalian
bevr SemTxvevaSi gadawyvetilebis miRebis wess udidesi mniSvneloba
eniWeba, radganac is arsebiT zegavlenas axdens TviT administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis Sinaarsze. amasTan, arsebobs safrTxe, rom ga-
dawyvetilebis miRebis procesSi administraciulma organom daar-
Rvios moqalaqis kanoniT daculi uflebebi da Tavisuflebebi. swo-
red amitom administraciul samarTalSi uzarmazari yuradReba eT-
moba administraciuli gadawyvetilebebis miRebis procesis regla-
mentacias.
administraciuli warmoebis mTavari amocanaa samarTlianobis
uzrunvelyofa. amave dros, proceduruli wesebis dacva saxelmwifo
administraciis muSaobis efeqturobas ki ar amcirebs, aramed xels
uwyobs mis mniSvnelovan gazrdas. miukerZoeblad da mxaris mosmenis
safuZvelze gamocemuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti ara marto misaRebi, aramed ukeTesi xarisxisac
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
230
aris. administraciuli warmoeba avaldebulebs administraciul
organos, gamoikvlios saqmis yvela garemoeba, ar gaaWianuros saqme
da daicvas kanoniT dawesebuli vadebi; mousminos saqmeSi interesis
mqone mxareebs, daasabuTos Tavisi gadawyvetileba da a.S. yovelive es
uzrunvelyofs miRebuli gadawyvetilebis kanonierebasa da obieq-
turobas.
§§22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss ssaaxxeeeebbii
administraciuli kodeqsi administraciuli warmoebis ramdenime sa-
xes ganasxvavebs. martivi administraciuli warmoeba, formaluri ad-
ministraciuli warmoeba da sajaro administraciuli warmoeba ad-
ministraciuli warmoebis sami ZiriTadi saxea. unda aRiniSnos, rom
es CamonaTvali amomwuravi ar aris da rig SemTxvevebSi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad
SesaZlebelia sxva specialuri warmoebis gamoyeneba. zogad adminis-
traciul kodeqsSi miTiTebulia administraciuli warmoebis sami
sxva saxe: administraciuli warmoeba kolegiur administraciul or-
ganoSi, administraciuli warmoeba normatiuli aqtis gamosacemad
da administraciuli warmoeba saCivrebis ganxilvasTan dakavSire-
biT. amave dros, kodeqsi calke gamoyofs warmoebis kidev erT saxes -
administraciul warmoebas damoukidebeli organos mier. adminis-
traciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi Seicavs administraciuli
warmoebis gansakuTrebul saxes administraciuli sanqciebis dade-
basTan dakavSirebiT. miuxedavad amisa, martivi, formaluri da saja-
ro administraciuli warmoebebi administraciuli warmoebis sami
ZiriTadi saxea da yvela sxva warmoeba erT-erTi maTganis saxesxvao-
baa.
mniSvnelovania imis aRniSvnac, rom dauSvebelia erTi da igive
aqtis gamocema erTze meti warmoebis saxis gamoyenebiT. mag., ar SeiZ-
leba, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti gamoi-
ces erTdroulad martivi da sajaro warmoebis gamoyenebiT. amave
dros, Secdoma iqneboda imis daSveba, rom es sami saxe administraci-
uli warmoebis garkveuli etapebia da administraciuli organo val-
debulia, isini gamoiyenos erTmaneTis miyolebiT, rogorc
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
231
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
stadiebi. bunebrivia, es ase ar aris da administraciuli organo sa-
kuTari gadawyvetilebis misaRebad iyenebs zemoT CamoTvlili war-
moebis saxeebidan mxolod erTs.
Zalian xSirad specialur kanonebSi mocemulia calkeul Sem-
TxvevaTa dros gadawyvetilebis miRebis wesi (mag., `kavSirgabmulo-
bisa da fostis Sesaxeb ~ saqarTvelos kanoni zustad gansazRvravs
samauwyeblo licenziis gacemis wess). Tumca aris SemTxvevebi, rode-
sac sakanonmdeblo aqtebSi gadawyvetilebis miRebis wesis Sesaxeb
araferia naTqvami. es ar niSnavs, rom am dros administraciuli or-
gano Tavisi Sexedulebisamebr iRebs gadawyvetilebas da masze arc
erTi sakanonmdeblo norma ar vrceldeba. sapirispirod SeiZleba iT-
qvas, rom zogadi administraciuli kodeqsis dadgenili wesebi yo-
velTvis gamoiyeneba yvela administraciuli organos mier
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis gamocemi-
sas, Tu kanoniT sxva ram pirdapir ar aris dadgenili. im SemTxvevaSi,
Tu romelime kanoni ar miuTiTebs warmoebis romelime saxis gamoyene-
bis Sesaxeb, maSin administraciuli organo valdebulia,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti moamzados da
gamosces martivi administraciuli warmoebis gamoyenebiT.
mniSvnelovania imis aRniSvna, rom martivi administraciuli
warmoeba administraciuli warmoebis mTavari da sabazo saxea. igi
gamoiyeneba yvela administraciuli warmoebis dros, garda im gamo-
naklisebisa, romlebic kanoniT aris dadgenili. maSinac ki, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda gamoices
administraciuli warmoebis sxva saxis gamoyenebiT (mag. sajaro war-
moebiT), martivi administraciuli warmoebis Zalian bevri debuleba
gamoiyeneba. zogad administraciul kodeqsSi miTiTebulia, rom
formaluri da sajaro administraciuli warmoebisas martivi admi-
nistraciuli warmoebis debulebebi gamoiyeneba, Tu Sesabamisi war-
moebis mareglamentirebeli normebiT sxva ram ar aris dadgenili.
swored amitom es aris sabazo administraciuli warmoeba.
sanam administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad admi-
nistraciuli warmoeba daiwyebodes, manamde administraciulma or-
ganom unda miiRos gadawyvetileba Tu romeli saxis warmoebas gamo-
iyenebs. umetes SemTxvevaSi administraciul organos winaswar aqvs
kanoniT gansazRvruli, administraciuli warmoebis romeli saxe un-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
232
da gamoiyenos konkretuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamosacemad. magram zog SemTxvevaSi adminis-
traciul organos saSualeba eZleva, TviTon airCios administraci-
uli warmoebis saxe. aseT SemTxvevaSi administraciuli organo wi-
naswar gamoscems individualur administraciul-samarTlebriv
aqts, romliTac ganisazRvreba administraciuli warmoebis saxe.
§§33.. mmaarrttiivvii aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa
11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss mmoonnaawwiilleeeebbii
samarTlebrivi urTierToba ar arsebobs mxareebis gareSe. am mxriv
arc administraciuli samarTalia gamonaklisi. administraciuli sa-
marTalurTierTobis aucilebeli elementia is, rom erT-erTi mxare
yovelTvis aris administraciuli organo, romelic xelisuflebiT
uflebamosilebebs flobs da SeuZlia savaldebulo Zalis mqone ga-
dawyvetilebebis miReba. meore mxared administraciul samarTalur-
TierTobaSi SeiZleba gamovides nebismieri fizikuri an iuridiuli
piri, aseve administraciuli organo, anu SesaZlebelia, administra-
ciuli organo administraciul warmoebaSi mogvevlinos daintere-
sebul mxared. mag., ganaTlebis saministro aSenebs axal Senobas. amis-
Tvis man iseve, rogorc nebismierma kerZo pirma, unda aiRos nebarTva
mSeneblobis saministros Sesabamisi struqturisgan. aseT dros ad-
gili aqvs SemTxvevas, rodesac orive mxare administraciuli orga-
noa, magram amiT ar icvleba administraciuli samarTalurTierTo-
bis Sinaarsi, radganac administraciul organos (Cvens SemTxvevaSi -
ganaTlebis saministros), romelic individualuri administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis gamocemas iTxovs, aseT samarTalurTierTo-
baSi zustad igive uflebebi aqvs, rac kerZo pirs eqneboda. am Sem-
TxvevaSi is sargeblobs dainteresebuli mxaris uflebebiT, amasTan,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamomcemi
organo (Cvens SemTxvevaSi - mSeneblobis saministro) araviTar dama-
tebiT privilegias ar uwesebs warmoebaSi dainteresebul mxared mo-
nawile ganaTlebis saministros. aris SemTxvevebi, rodesac dainte-
resebul mxareebad erTdroulad gvevlinebian kerZo pirebic da ad-
ministraciuli organoc.
administraciul samarTalurTierTobaSi monawileobis miRe-
bis ufleba aqvT mxolod qmedunarian pirebs.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
233
visa aqvs konkretul administraciul warmoebaSi monawileobis
miRebis ufleba? administraciul warmoebaSi monawileobs adminis-
traciuli organo, romelmac gadawyvetileba unda miiRos. bunebri-
via, am administraciuli organos gareSe administraciuli warmoeba
ver iarsebebs. SeiZleba vTqvaT, rom is yovelTvis aris administraci-
uli warmoebis monawile. mag., administraciuli warmoeba garemos-
dacviTi nebarTvis gacemis Sesaxeb ar arsebobs Sesabamisi garemos-
dacviTi administraciuli organos (garemos dacvis saministro, an
misi struqturuli qvedanayofi) monawileobis gareSe.
administraciul warmoebaSi SeiZleba kanoniT gaTvaliswine-
bul SemTxvevebSi monawileobdes sxva administraciuli organo. aq
laparaki ar aris administraciul organoze, romelic, rogorc da-
interesebuli mxare, ise monawileobs administraciul samarTalur-
TierTobebSi; arc im administraciul organoze, romelmac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda gamos-
ces. aq kodeqsi gulisxmobs im administraciul organoebs, romelTa
Tanxmoba, daskvna an nebarTvac aucilebelia sxva administraciuli
organosTvis gadawyvetilebis misaRebad. mag., `narkotikuli nivTie-
rebebisa da prekursorebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Sesabami-
sad, licenzias gascems jandacvis saministro Sinagan saqmeTa saminis-
trosTan SeTanxmebiT, anu am dros individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamosacemad aucilebelia sxva administraciu-
li organos monawileoba da Tanxmoba.
administraciuli warmoeba Zalian xSirad iwyeba kerZo piris
gancxadebis safuZvelze. aseT SemTxvevaSi piri administraciul war-
moebaSi monawileobs, rogorc ganmcxadebeli. ganmcxadebeli dainte-
resebuli mxarea, romlis gansakuTrebul statuss ganapirobebs is,
rom administraciuli warmoeba swored misi moTxovnis safuZvelze
daiwyo. igi administraciul warmoebaSi igive uflebebiT sargeb-
lobs, riTac yvela sxva danarCeni dainteresebuli mxare, Tumca mas
damatebiT sxva uflebebic aqvs, razec qvemoT vilaparakebT. amave
dros, ganmcxadebeli yvela saxis administraciul warmoebaSi ar mo-
nawileobs, radganac mTel rig SemTxvevebSi administraciuli war-
moeba iwyeba administraciuli organos iniciativiT da, Sesabamisad,
iq ganmcxadebeli saerTod ar arsebobs.
administraciul warmoebaSi SeiZleba monawileobdes daintere-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
234
sebuli mxare. yvela fizikur da iuridiul pirs ara aqvs administra-
ciul warmoebaSi monawileobis ufleba. es ufleba aqvT mxolod
imaT, visac uSualo interesi aqvs konkretuli sakiTxis mimarT. amas-
Tan, dainteresebuli mxaris monawileoba administraciul warmoeba-
Si, rogorc wesi, savaldebulo ar aris.
administraciul warmoebaSi SeiZleba monawileobdnen sxva pi-
rebic, mag., sazogadoebrivi eqsperti, eqsperti, mowme da a.S., magram
es pirebi ar warmoadgenen administraciuli warmoebis mxares.
22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbiiss ddaawwyyeebbiiss ssaaffuuZZvvlleebbii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebi ga-
moicema, rodesac arsebobs maTi gamocemis kanoniT dadgenili winapi-
roba da aucilebloba. administraciuli warmoeba individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad ar daiwyeba, Tu
ar iarsebebs amis winapirobebi da safuZveli. kodeqsi zustad gansaz-
Rvravs, rom arsebobs administraciuli warmoebis dawyebis ori sa-
fuZveli:
dainteresebuli piris (ganmcxadeblis) gancxadeba - xSir Sem-
TxvevaSi moqalaqeebi mimarTaven administraciul organos da moiT-
xoven maTTvis sasurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemas (finansuri daxmarebis gacemas, li-
cenzias, nebarTvas, marTvis mowmobas, registracias da a.S.). imis-
Tvis, rom piris gancxadebis safuZvelze daiwyos administraciuli
warmoeba, man unda daamtkicos, rom moTxovnili individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtiT icvleba uSualod misi ufleba-
movaleobebis moculoba. arc SeiZleba sxva pirTa sasargeblod rai-
me individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
moTxovna, ra keTilSobiluri miznebic unda amoZravebdes am dros
pirs.
rig SemTxvevebSi kanonmdebloba administraciul organos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
valdebulebas moqalaqis gancxadebis ararsebobis SemTxvevaSic akis-
rebs. mag., prezidentis brZanebulebiT qonebis marTvis saministros
daevala sami Tvis ganmavlobaSi saprivatizaciod gamoitanos saxel-
mwifos kuTvnili zogierTi obieqti; sagzao policieli valdebu-
lia, sagzao moZraobis wesebis darRvevis aRmoCenisas administraci-
uli saxdeli daados moqalaqes.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
235
aqve SeniSvnis saxiT gvinda aRvniSnoT, rom mmarTvelobis praq-
tikaSi xSiria SemTxveva, rodesac administraciuli organo sakuTa-
ri iniciativiT iwyebs administraciul warmoebas da, Sesabamisad,
iRebs gadawyvetilebas. aRmasrulebeli xelisufleba, rogorc xeli-
suflebis erT-erTi Sto, uflebamosilia, dainteresebuli piris gan-
cxadebis da kanonmdeblobiT dakisrebuli valdebulebis gareSe, sa-
kuTari iniciativiT ganaxorcielos administraciuli warmoeba. mTa-
varia, aseT SemTxvevaSi miRebuli gadawyvetileba ar zRudavdes ad-
resatis uflebebs Sesabamisi normatiuli safuZvlebis gareSe da ar
ewinaaRmdegebodes qveyanaSi moqmed samarTlebriv normebs.
Tuki arsebobs szak-is 76-e muxlis I nawilSi miTiTebulidan erT-
erTi safuZveli, administraciuli warmoeba unda daiwyos. Tu
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemas mo-
iTxovs ganmcxadebeli, kodeqsi adgens, rom am dros administraciu-
li warmoeba unda daiwyos gancxadebis registraciis momentisTanave.
kodeqsi specialur vadas ar adgens meore SemTxvevaSi, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema ad-
ministraciuli organosTvis aris kanonismieri valdebuleba. aseT
dros administraciuli warmoebis dawyebis vada SesaZloa, Sesabami-
si sakanonmdeblo an kanonqvemdebare aqtiT iyos gansazRvruli. sxva
SemTxvevaSi administraciuli warmoeba unda daiwyos im momentisTa-
nave, ra momentSic individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocemis valdebuleba warmoiSva. mag., zemoT moyvanil Sem-
TxvevaSi, rogorc ki sagzao inspeqtori aRmoaCens darRvevas, is val-
debulia, dauyovnebliv daiwyos administraciuli warmoeba dam-
rRvevis dasajarimeblad.
33.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa mmxxaarriiss ggaannccxxaaddeebbiiss ssaaffuuZZvveellzzee
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis ume-
tesoba kerZo pirebis gancxadebis safuZvelze gamoicema. yoveldRi-
urad aTasobiT moqalaqe mimarTavs administraciul organos nebar-
Tvis, licenziis, socialuri daxmarebis da a.S. mosapoveblad. moqa-
laqem gancxadeba unda waradginos Sesabamis kompetentur organoSi.
winaaRmdeg SemTxvevaSi arauflebamosili administraciuli organo,
romelSic gancxadebaa Sesuli, survilic rom gaaCndes, moqalaqes
ver daexmareba. uflebamosili administraciuli organos qveS igu-
lisxmeba administraciuli organo, romelsac SeuZlia gancxadebaSi
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
236
dasmuli sakiTxis gadawyveta da am sakiTxze individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamocema. mag., saqarTvelos moqala-
qeobidan gasvlis moTxovniT gancxadeba unda waredginos saqarTve-
los iusticiis saministros, nebismieri sxva uwyeba uflebamosili ar
aris, es sakiTxi gadawyvitos.
gancxadeba administraciul organos waredgineba gansazRvru-
li wesebis dacviT. am wesebis arseboba aadvilebs gancxadebis gan-
xilvas da xels uwyobs mTeli rigi iseTi sakiTxebis garkvevas, rom-
lebsac SemdgomSi SeiZleba mniSvneloba hqondes administraciuli
warmoebisas. gancxadebis Setanis zogadi wesebi dadgenilia zogadi
administraciuli kodeqsiT. upirveles yovlisa, gancxadeba unda
iyos werilobiTi. zepiri moTxovna ar CaiTvleba gancxadebad admi-
nistraciuli samarTlis gagebiT da ar gamoiwvevs administraciuli
warmoebis dawyebas.
amave dros, piris gancxadeba unda Seicavdes:
- im administraciuli organos dasaxelebas, romelsac mimarTavs
ganmcxadebeli;
- ganmcxadeblis vinaobas da misamarTs, gancxadebis wardgenis
TariRs da ganmcxadeblis xelmoweras;
- gancxadebaze darTuli sabuTebis nusxas maTi arsebobis Sem-
TxvevaSi (mTel rig SemTxvevebSi saerTod ar aris aucilebeli
raime dokumentis wardgena, mag., administraciuli organodan
informaciis gamoTxovisas).
yvela gancxadeba unda Seicavdes moTxovnas. gancxadebaSi naT-
lad unda Candes Tu ras moiTxovs ganmcxadebeli administraciuli
organosgan. swored moTxovna ganapirobebs momavali
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Sinaarss.
kanoni zogjer moiTxovs, rom sasurveli gadawyvetilebis misa-
Rebad dainteresebulma mxarem unda waradginos saWiro sabuTebi.
mag., „saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa
registraciisa da piradobis dadasturebis wesis Sesaxeb“ kanonis Se-
sabamisad, imisTvis, rom pirma miiRos piradobis mowmoba, igi valde-
bulia, Sesabamis saxelmwifo organoSi waradginos saqarTvelos mo-
qalaqeobis damadasturebeli dokumenti, dabadebis mowmoba, foto-
suraTebi. am dokumentebis wardgenis gareSe piradobis mowmoba ar
gaicema. am dros gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom dokumente-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
237
bis wardgenis valdebuleba mTlianad ganmcxadebels ekisreba. doku-
mentebis warudgenlobis SemTxvevaSi administraciuli organo val-
debuli ar aris, TviTon moiZios isini, magram valdebulia, acnobos
dainteresebul mxares, rom am dokumentebis wardgenis gareSe mis-
Tvis sasurveli individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
ti ar gamoicema.
garda savaldebulod warsadgeni dokumentebisa, ganmcxadebels
ufleba aqvs, waradginos nebismieri sxva dokumenti, romelic, misi az-
riT, daexmareba misTvis sasurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemaSi. es SeiZleba iyos garkveuli infor-
macia, mtkicebulebebi da a.S. mag., samSeneblo firma monawileobs sa-
xelmwifo Sesyidvis tenderSi. mas SeuZlia, sakuTari upiratesobis
dasadastureblad administraciul organos warudginos informacia
firmis Taobaze, firmis mier warmatebiT ganxorcielebul proeqteb-
ze, Semosavalze da a.S.
yvela gancxadeba dadgenili wesiT unda daregistrirdes admi-
nistraciul organoSi. jer erTi, SesaZloa, gancxadeba daikargos,
registracia ki yvelaze kargi garantiaa imisTvis, rom Semdgom gan-
cxadebis administraciul organoSi Semotanis dadastureba moxdes.
meorec, rogorc ukve aRvniSneT, administraciuli warmoebis dawye-
bis aTvla swored gancxadebis registraciis momentidan iwyeba da,
aqedan gamomdinare, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis vadac am momentidan aiTvleba. gan-
cxadebis registraciis wesi SeiZleba davadginoT kanoniT an kanon-
qvemdebare aqtiT. kodeqsi moiTxovs, registraciisas gancxadebas da-
esvas nomeri da TariRi.
aris SemTxvevebi, rodesac dainteresebuli mxare arasakmarisi
informirebulobis gamo misTvis sasurveli individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad Tu qmedebis gansaxorci-
eleblad mimarTavs arauflebamosil organos. Tu administraciuli
organo gaarkvevs, rom gancxadebaSi dasmuli sakiTxis gadaWra mis
uflebamosilebaSi ar Sedis, valdebulia, TviTon daadginos Tu ro-
meli administraciuli organos gamgeblobas ganekuTvneba sakiTxis
gadawyveta da mas gadaugzavnos gancxadeba da TandarTuli masalebi.
es valdebuleba administraciul organoebs ar hqondaT administra-
ciuli kodeqsis amoqmedebamde. misi dawesebis aucilebloba iqidan
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
238
gamomdinareobs, rom Zalian dabalia samarTlebrivi ganaTlebis do-
ne mosaxleobaSi. adamianebma xSirad ar ician, romeli organoa kompe-
tenturi misTvis saintereso sakiTxis gadawyvetisTvis. amave dros,
administraciuli organoebi ukeT floben informacias Tu vin SeiZ-
leba iyos uflebamosili mocemul sakiTxTan dakavSirebiT. adminis-
traciuli organoebisTvis am valdebulebis dakisreba iZleva sakiT-
xis gaWianurebis Tavidan acilebis SesaZleblobas. uflebamosilebis
sakiTxis gasarkvevad kodeqsi administraciul organos zustad
usazRvravs vadas. kerZod, igi valdebulia, 5 dReSi gadaugzavnos
gancxadeba uflebamosil administraciul organos.
ganmcxadebels aucileblad unda ecnobos misi gancxadebis sxva
administraciuli organosTvis gadacemis Taobaze. kodeqsis Sesaba-
misad, administraciuli organo 2 dRis vadaSi werilobiT atyobi-
nebs ganmcxadebels amis Sesaxeb da Tan daasabuTebs am gadacemis au-
cileblobas.
gancxadebiT zogjer iseTi sakiTxis gadawyvetaa moTxovnili,
rom sakanonmdeblo xarvezis gamo Zneli xdeba uflebamosili admi-
nistraciuli organos dadgena, an sakiTxis gadawyveta arc erTi ad-
ministraciuli organos kompetencias ar ganekuTvneba. mag., moq. k.-m
gancxadebiT mosTxova iusticiis saministros, aeZulebina misi yofi-
li meuRle, dabruneboda yofil ojaxs. bunebrivia, am sakiTxis gadaw-
yveta arc iusticiis saministros da arc romelime sxva administra-
ciuli organos uflebamosilebas ar ganekuTvneba. Sesabamisad, po-
liciam moqalaqes gancxadeba ukan unda daubrunos Sesabamisi safuZ-
vlis miTiTebiT.
zog SemTxvevaSi gancxadebaSi dasmuli sakiTxi aris ara adminis-
traciuli organos, aramed sasamarTlos gadasawyveti. mag., pirma Si-
nagan saqmeTa raionul organoSi Seitana gancxadeba, sadac moiTxov-
da, rom misi mezoblisTvis policiis aqtiT daekisrebinaT moraluri
zianis anazRaureba masze araswori informaciis gavrcelebisTvis. es
sakiTxi, bunebrivia, sasamarTlos gansjadia da verc erTi adminis-
traciuli organo mas ver ganixilavs, sasamarTloSi gadagzavnis val-
debuleba ki administraciul organos ar ekisreba, radganac sasamar-
TloSi gancxadebis, sarCelis wardgenis sxva wesi arsebobs, rac da-
kavSirebulia saxelmwifo baJis gadaxdasTan. aseT SemTxvevebSi admi-
nistraciuli organo saTanado dasabuTebiT 5 dRian vadaSi gancxade-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
239
bas TandarTuli dokumentebiT ugzavnis ganmcxadebels.
kodeqsi pirdapir da zustad gansazRvravs, rom, Tu
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad
aucilebeli sabuTis an informaciis wardgenis valdebuleba kano-
niT ar aris gansazRvruli, amas TviT administraciuli organo ver
moiTxovs. Sesabamisad, dauSvebelia kanoniT gauTvaliswinebeli in-
formaciis warudgenlobis motiviT administraciuli warmoebis
Sewyveta an SeCereba. ar SeiZleba, gancxadebis dakmayofilebaze uari
daefuZnos kanoniT gauTvaliswinebeli sabuTis Tu sxva informaciis
warudgenlobas.
administraciul organoSi administraciuli warmoebis dros
SeiZleba bevri iseTi informaciac moxvdes, romelic komerciuli an
piradi saidumloebaa. rig SemTxvevaSi imisTvis, rom dainteresebul-
ma mxarem miaRwios misTvis sasurveli aqtis gamocemas, mas SeiZleba
iseTi informaciis wardgenam mouwios, romelic mis pirad an komer-
ciul saidumloebas ganekuTvneba. administraciul kanonmdeblobaSi
sajaro dawesebulebaSi daculi informacia sajaroa, anu, Tu kano-
niT dadgenili wesiT informacia gasaidumloebas ar eqvemdebareba,
igi xelmisawvdomi unda iyos yvelasTvis. Tu mxare miiCnevs, rom mis
mier wardgenili informacia komerciul an pirad saidumloebas Sei-
cavs, man aucileblad werilobiT unda mosTxovos administraciul
organos am informaciis konfidencialurad Senaxva.
administraciuli organo gancxadebaSi dasmuli sakiTxis gan-
xilvamde valdebulia, Seamowmos Tu ramdenad akmayofilebs gancxa-
deba formalur moTxovnebs, rac dadgenilia administraciuli ko-
deqsis mier. amisTvis administraciul organos mocemuli aqvs sam-
dRiani vada. Tu aRmoCndeba, rom darRveulia gancxadebis wardgenis-
Tvis kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnebi, es avtomaturad ar niS-
navs, rom gancxadebis dakmayofilebaze uari unda iTqvas an igi ganu-
xilvelad unda darCes. am dros administraciuli organo valdebu-
lia, ganmcxadebels zustad auxsnas Tu ra xarvezi aqvs gancxadebas da
misces am xarvezis gamosworebis vada. vada ar unda iyos xuT dReze
naklebi, raTa ganmcxadebelma SeZlos Sesabamisi dokumentis moZieba
da administraciul organoSi wardgena an sxva saxis xarvezis gamos-
woreba. kanoni maqsimalur vadas ar adgens da es gasagebic aris. Se-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
240
saZloa, zogierTi informaciis wardgenas didi dro dasWirdes, amas-
Tan, vadis dadgeniT ganmcxadeblis ufleba ar irRveva, radgan mas Se-
uZlia informaciis dadgenil vadamde wardgena. SesaZloa, ganmcxade-
beli ver Caetios informaciis wardgenisTvis dawesebul vadaSi, ami-
tom administraciuli organo uflebamosilia, ganmcxadeblis moT-
xovniT es vada kidev 15 dRiT gaagrZelos.
xarvezis gamosworebamde administraciul organoSi adminis-
traciuli warmoeba SeCerebulia da es periodi ar CaiTvleba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis-
Tvis dadgenil vadaSi. rogorc ki Sesabamisi dokumenti waredgineba
administraciul organos, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis dadgenili vadis dineba ganax-
ldeba.
Tu ganmcxadebeli administraciuli organos mier dadgenil va-
daSi ver moaxerxebs im informaciis wardgenas, romlis wardgenac ka-
noniT savaldebuloa, administraciul organos SeuZlia, gamoitanos
gadawyvetileba gancxadebis ganuxilvelad datovebis Sesaxeb. aseT
SemTxvevaSi gancxadeba TandarTuli masalebiT ganmcxadebels daub-
rundeba.
§§44 ssxxvvaa aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooeebbiiss mmoonnaawwiilleeoobbaa
aaddmmiinniissttrraacciiuull wwaarrmmooeebbaaSSii
xSirad individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cema scildeba erTi administraciuli organos uflebamosilebas, an
ufro srulyofili gadawyvetilebis misaRebad aucilebelia daskvna
sxva administraciuli organosgan an sazogadoebrivi eqspertisgan.
aseT SemTxvevaSi administraciuli organo, mas Semdeg, rac warmoeba-
Si miiRebs gancxadebas, valdebulia, gancxadebisa da TandarTuli
yvela dokumentis asli gadaugzavnos Sesabamis administraciul or-
ganos, an sazogadoebriv eqsperts. es aucilebelia imisTvis, raTa sa-
zogadoebrivma eqspertma an administraciulma organom SeZlos saq-
mis yvela masalis gacnoba srulyofili daskvnis warmosadgenad Tu
administraciul warmoebaSi sxva formiT srulfasovnad monawileo-
bis miReba. Tu administraciul organoSi damatebiT wardgenilia
raime dokumenti, administraciuli organo valdebulia, es informa-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
241
ciac gadaugzavnos Sesabamis eqsperts an administraciul organos.
administraciuli organosTvis dokumentebis gadagzavnis vadebi
SezRudulia da ganisazRvreba, maqsimum, sami dRiT.
kodeqsi adgens zogad wess, rom sxva administraciuli organos an
sazogadoebrivi eqspertis daskvnis warudgenloba ar abrkolebs ga-
dawyvetilebis miRebas. administraciul organos maSinac aqvs gadaw-
yvetilebis miRebis ufleba, Tu warmodgenilia uaryofiTi daskvna.
aris SemTxvevebi, rodesac kanoni pirdapir savaldebulo daskvnas iT-
valiswinebs. aseT dros gancxadebaSi dasmuli sakiTxis gadawyveta da-
debiTad SeuZlebelia Sesabamisi administraciuli organos (sazoga-
doebrivi eqspertis) dadebiTi daskvnis gareSe. miT ufro maSin, rode-
sac kanonSi pirdapir miTiTebulia, rom administraciuli organo ga-
dawyvetilebas iRebs sxva saxelmwifo organosTan SeTanxmebiT.
§§55.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooss mmiieerr mmxxaarriissTTvviiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii
ddaaxxmmaarreebbiiss aaRRmmooCCeennaa
administraciuli warmoeba uamrav formalobas da proceduras emya-
reba. dainteresebul mxareTa umetesobas ki, rogorc wesi, sakmarisi
samarTlebrivi codna ara aqvs. maTi umravlesoba iuristi ar aris da
amitom bevrs saerTod uWirs sakiTxis arsSi garkveva, aRarafers vit-
yviT imaze, rom maT zustad ar ician sakuTari ufleba-movaleobebi
administraciul warmoebaSi. arada, administraciuli warmoebis Se-
degad gamocemuli individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqti maT bedze axdens zegavlenas. swored amitom kodeqsi administra-
ciul organoebs avaldebulebs, samarTlebrivi daxmareba aRmouCinon
dainteresebul mxareebs. kerZod, administraciuli organo movalea,
ganumartos dainteresebul mxares, ra uflebebi da movaleobebi aqvs
mas ganxilvis msvlelobaSi (ra saxis moqmedebebis ganxorcielebis uf-
leba aqvs mxares; ra moTxovnebi unda daakmayofilos man, raTa misTvis
sasurveli gadawyvetileba miiRon; ra Suamdgomlobebi SeuZlia wa-
radginos da ra vadaSi; ra informacia unda waradginos da a.S.), aseve,
detalurad auxsnas ganxilvis wesi (administraciuli warmoebis ra
saxe gamoiyeneba; uSualod vin xelmZRvanelobs administraciul war-
moebas; ramdeni stadiisgan Sedgeba ganxilva; ra vadaSi unda gamoita-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
242
non gadawyvetileba da a.S.). administraciuli organo aseve valdebu-
lia, zustad auxsnas mxares, ra moTxovnebs unda pasuxobdes misi gan-
cxadeba an saCivari. mag., rodesac sawarmo waradgens mis Sesaxeb po-
tenciurad komerciuli saidumloebis Semcvel raime informacias,
administraciuli organos pasuxismgebeli Tanamdebobis piri valde-
bulia, ganumartos informaciis warmdgens, rom mas SeuZlia, moiTxo-
vos am informaciisTvis komerciuli saidumloebis statusis miniWe-
ba.
§§66.. wwaarrmmoommaaddggeenneellii aaddmmiinniissttrraacciiuull wwaarrmmooeebbaaSSii
rodesac moqalaqe urTierTobas awarmoebs administraciul orga-
nosTan, administraciuli organo, garkveulwilad, upirates mdgo-
mareobaSi imyofeba. ara marto imitom, rom mas aqvs sajaro Zalauf-
leba da iZulebis RonisZiebis gamoyenebis ufleba, aramed imitomac,
rom mas meti samarTlebrivi codna aqvs. saxelmwifo moxele flobs
ufro met informacias, aqvs Sesabamisi ganaTleba sakiTxis gadasaw-
yvetad, moqalaqe ki SeiZleba cudad icnobdes kanonmdeblobas, zus-
tad ar iyos informirebuli Tavisi ufleba-movaleobebis moculo-
bis Taobaze. zogjer pirs ara aqvs imdeni dro, rom piradad mokidos
xeli administraciul warmoebas, amitomac kodeqsi dainteresebul
mxares uflebas aZlevs, iyolios warmomadgeneli administraciul
warmoebaSi. moqalaqes mieca ufleba administraciul organosTan
urTierTobisas isargeblos mocemuli sakiTxis kargad mcodne piris
daxmarebiT. kanoni iTvaliswinebs administraciul warmoebaSi advo-
katis monawileobas dainteresebuli mxaris saxeliT, magram savalde-
bulo ar aris, rom warmomadgeneli maincdamainc advokati iyos. Se-
saZlebelia, dainteresebulma mxarem warmomadgenlad daasaxelos ne-
bismieri piri, romelsac endoba an darwmunebulia, rom es piri ukeT
SeZlebs misi interesebis dacvas (ojaxis wevri, megobari da a.S). da-
uSvebelia, administraciulma organom mosTxovos dainteresebul
mxares, Tavis warmomadgenlad daniSos mxolod saTanado ganaTlebis
mqone piri (iuristi, eqimi, da a.S.), romelsac saTanado codna da ga-
mocdileba aqvs mocemuli sakiTxis gadasawyvetad.
imisTvis, rom administraciuli organo darwmundes warmomadgen-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
243
lobis namdvilobaSi, mxaris warmomadgeneli valdebulia, waradginos
warmomadgenlobis damadasturebeli sabuTi. aq laparakia administra-
ciul organoSi rwmunebis dokumentis wardgenaze. Tu dainteresebu-
li mxare iuridiuli piria, rwmuneba dadasturebuli unda iyos am iu-
ridiuli piris xelmZRvanelis xelmoweriT. rac Seexeba fizikur pirs,
mis mier gacemuli rwmuneba saWiroebs notariul dadasturebas.
unda aRiniSnos, rom warmomadgenlis monawileoba administra-
ciul warmoebaSi savaldebulo ar aris da igi unda ganvixiloT, ro-
gorc moqalaqis ufleba da ara movaleoba. dainteresebuli mxare
TviTon wyvets, administraciul warmoebaSi monawileobas warmomad-
genlis meSveobiT miiRebs Tu piradad. administraciuli organo ver
daavaldebulebs mxares, daniSnos warmomadgeneli administraciuli
warmoebisas, raoden sasurvelic unda iyos warmomadgenlis monawi-
leoba. Tumca arsebobs iseTi SemTxvevebi, rodesac warmomadgenlis
monawileoba administraciul warmoebaSi aucilebelia. mag., Tu
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
(gauqmebis), an raime qmedebis ganxorcielebis moTxovniT administra-
ciul organoSi gancxadeba 25-ze metma pirma waradgina, maSin isini
valdebulni arian, administraciuli organos mier gansazRvrul va-
daSi daniSnon warmomadgeneli, romelsac yvela dainteresebuli mxa-
ris saxeliT administraciul warmoebaSi monawileobis uflebamosi-
leba eqneba. warmomadgenlobis ufleba unda mieniWos mxolod erT
pirs, romelsac irCeven dainteresebuli mxareebi. dainteresebulma
mxareebma warmomadgenlad unda daniSnon mxolod fizikuri piri.
Tu pirma daniSna warmomadgeneli administraciul warmoebaSi, es
niSnavs, rom administraciuli organo valdebulia, mxaresTan urTier-
Toba awarmoos mxolod warmomadgenlis meSveobiT. administraciuli
organo warmomadgenels ugzavnis dainteresebuli mxarisTvis gankuT-
vnil dokumentebs, acnobebs mas administraciuli warmoebis etapebis,
zepiri mosmenis Catarebis Taobaze. yvela sakiTxi, romelic wamoiWre-
ba administraciuli warmoebisas, aseve unda gadawydes warmomadgen-
lis meSveobiT. warmomadgeneli iTvleba im uflebamosil pirad, visac
ufleba aqvs, miiRos gadawyvetileba dainteresebuli mxaris saxeliT.
es srulebiTac ar niSnavs, rom dainteresebuli mxare, romelsac
hyavs warmomadgeneli, mTlianad gamoTiSulia administraciuli
warmoebidan. kodeqsi adgens, rom rig SemTxvevebSi kanoni SeiZleba
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
244
iTvaliswinebdes dainteresebuli mxaris mier garkveuli sakiTxebis
uSualod gadawyvetas. mag. `moqalaqeobis Sesaxeb~ saqarTvelos or-
ganuli kanoni adgens, rom 14 wlis zemoT bavSvis moqalaqeobis Sec-
vlisas uSualod bavSvis Tanxmobaa aucilebeli. miuxedavad imisa,
rom administraciul organosTan urTierTobaSi bavSvi warmodgeni-
lia mSobliT, kanoni mainc moiTxovs am konkretul SemTxvevaSi bav-
Svis uSualo monawileobas administraciul warmoebaSi.
Tumca daintreresebul mxares warmomadgeneli hyavs adminis-
traciul warmoebaSi, mas mainc aqvs ufleba, uSualod gaecnos saqmis
masalebs, daeswros administaciuli organos mier gamarTul zepir
mosmenas. administraciuli organo ver dauwesebs dainteresebul
mxares raime SezRudvas administraciul warmoebaSi monawileobis
TvalsazrisiT im motiviT, rom igi mocemul administraciul warmo-
ebaSi warmodgenilia sxva piriT.
§§77.. ssaaqqmmiiss ggaarreemmooeebbaaTTaa yyoovveellmmxxrriivvii ggaammookkvvlleevvaa
administraciuli organo valdebulia, miiRos iseTi gadawyvetile-
ba, romelic Seesabameba kanonmdeblobas, xolo diskreciuli ufle-
bamosilebis arsebobisas man unda miiRos iseTi gadawyvetileba, ro-
melic Seesabameba diskreciuli uflebamosilebis miniWebis mizan-
sac. amisTvis administraciuli organo valdebulia, srulyofilad
gamoikvlios saqmis yvela garemoeba. Zalian xSirad gadawyvetilebis
baTilad an Zaladakargulad gamocxadeba gamowveulia imiT, rom ad-
ministraciuli organo arasakmarisad Seiswavlis saqmis garemoe-
bebs. marTlzomieri da mizanSewonili gadawyvetilebis miReba gaci-
lebiT gaadvildeba maSin, Tu administracia srulyofilad flobs
informacias saqmis Sesaxeb da mas saTanadod gamoikvlevs.
mas Semdeg, rac administraciuli organo Seagrovebs saqmisTvis
mniSvnelobis mqone yvela informacias, igi valdebulia, gadawyveti-
leba miiRos am informaciebis Sefasebisa da urTierTSejerebis sa-
fuZvelze. mag., kompania „xelovnebam“ waradgina gancxadeba zubalaS-
vilis quCaze sacxovrebeli saxlis aSenebis nebarTvis Taobaze. admi-
nistraciuli organo valdebulia, am SemTxvevaSi Seagrovos infor-
macia mSeneblobis usafrTxoebis, arqiteqturuli Rirebulebis, teq-
nikuri Tu sxva normebis dacvis Taobaze. amasTanave, man unda Seafa-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
245
sos, Selaxavs Tu ara mezoblad mcxovrebTa interesebs sacxovrebeli
saxlis mSenebloba.
praqtikaSi Zalian xSiria saqmis garemoebaTa Seswavlis gareSe
administraciuli organos mier gadawyvetilebis miRebis SemTxveve-
bi. xSirad gadawyvetilebis sarezolucio nawilSi miTiTebulia ise-
Ti garemoebis Sesaxeb, romelic sakiTxis momzadebisas saerTod ar
SeuswavliaT. kodeqsi krZalavs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis iseT garemoebaze dafuZnebas, romelic ar yo-
fila Seswavlili administraciuli warmoebis dros. es moTxovna ar
niSnavs, rom Seswavlili da gamokvleuli iqnas faqtebi, romlebic
ukve dadgenilia da romlebsac preiudiciuli mniSvneloba aqvT
(mag.: licenziis misaRebad wardgenilia samkurnalo saSualeba „a“,
romelic Seicavs nivTiereba „alfas“. sami TviT adre samkurnalo sa-
Sualeba „b“-s licenziis gacemisas dadginda, rom nivTiereba „alfa“
saSiSia adamianis janmrTelobisTvis da samkurnalo saSualebebSi
misi gamoyeneba dauSvebelia. Sesabamisad, administraciuli organo
nivTiereba „alfas“ Semadgenlobas xelaxla aRar Seiswavlis).
Tu sakiTxi administraciuli organos uflebamosilebaSi Sedis,
administraciuli organo valdebulia, yvela garemoeba, maT Soris
mxaris Suamdgomloba, saTanadod gamoikvlios. igi valdebulia, mii-
Ros mxaris mier dayenebuli Suamdgomloba an gancxadeba. mas ufleba
ara aqvs, yovelgvari ganxilvis gareSe uTxras uari mxares da aprio-
ri miiRos gadawyvetileba Suamdgomlobis dauSveblobis an dausa-
buTeblobis Sesaxeb. Tu administraciuli organos mier sakiTxis Ses-
wavlis Sedegad aRmoCndeba, rom Suamdgomloba dauSvebelia, an ara-
sakmarisad dasabuTebuli, administraciuli organo uflebamosi-
lia, ar misces mas Semdegi msvleloba. am gadawyvetilebis miRebamde
igi valdebulia, Seiswavlos sakiTxi da daasabuTos uari.
mtkicebulebaTa gamokvleva sakmaod rTuli da Sromatevadi pro-
cesia da mravali moqmedebis ganxorcielebas moiTxovs. administraci-
uli organos es moqmedebebi mimarTuli unda iyos saqmis garemoebebis
Seswavlisken da emsaxurebodes mis Taobaze informaciis miRebas. ama-
ve dros, administraciuli organo saqmis garemoebebis gamokvlevis
mizniT mimarTavs mxolod iseT moqmedebebs, romelTac kanonmdebloba
iTvaliswinebs. es imas niSnavs, rom is sakuTari iniciativiT raime ka-
nongauTvaliswinebel moqmedebebs ver ganaxorcielebs. mag., imisTvis,
rom ganmcxadeblis Sesaxeb informacia moagrovos, administraciuli
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
246
organo uflebamosili ar aris, awarmoos TvalTvali mis mimarT garda
kanoniT pirdapir gaTvaliswinebuli SemTxvevisa da wesiT.
kodeqsi CamoTvlis mtkicebulebaTa gamokvlevis Semdeg xerxebs:
- dokumentebis gamoTxova - administraciuli organo uflebamo-
silia, gamoiTxovos dokumentebi sxva administraciuli orga-
noebidan. Tu es dokumentebi Riaa, maSin administraciuli or-
ganos moTxovna unda dakmayofildes. aq aucileblad mxedvelo-
baSia misaRebi kodeqsis me-16 muxlis debulebebi, romelTa mi-
xedviTac erTi administraciuli organo valdebulia, iTanam-
Sromlos sxva administraciul organosTan, saidumlo doku-
mentebi ki gadaecema mxolod im SemTxvevaSi, Tu mas kanonmdeb-
lobiT miniWebuli aqvs am dokumentebis xelmisawvdomobis uf-
leba. dokumentebis gamoTxova SeiZleba moxdes kerZo pirebis-
ganac, magram kerZo piri (maT Soris, administraciuli warmoe-
bis monawile) mxolod im SemTxvevaSia valdebuli, misces admi-
nistraciul organos moTxovnili dokumentebi, Tu es pirda-
pir aris gaTvaliswinebuli kanoniT.
- administraciuli organo uflebamosilia, Seagrovos cnobe-
bi. es cnobebi man SeiZleba miiRos nebismieri wyarodan, magram
maTi gamoyenebisas unda SeZlos imis damtkiceba, rom informa-
cia kanonierad miiRo.
- administraciul organos SeuZlia, daaTvalieros movlenis an
SemTxvevis adgili (aseTis arsebobisas) da Seadginos Sesabamisi
oqmi. zogjer SemTxvevis adgilis daTvaliereba sakmaod Rire-
bul informacias iZleva. kanonmdeblobiT, zog SemTxvevaSi Se-
iZleba dadgenili iqnas movlenis an SemTxvevis adgilis daTva-
lierebis savaldebuloba.
- Tu sakiTxis gadawyveta specialur codnas moiTxovs, adminis-
traciuli organo uflebamosilia, rig SemTxvevebSi daniSnos
eqspertiza. Tumca am dros eqspertis mimarT ar gavrceldeba
is wesebi, rac dadgenilia saproceso kanonmdeblobiT;
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
247
§8. Audi alteram partem(mousmine meore mxares)
yvelaze ukeT saqmis garemoebaTa gamokvleva SeiZleba maSin, rodesac
dainteresebul mxareebs saSualeba aqvT, monawileoba miiRon adminis-
traciul warmoebaSi. administraciuli organo uflebamosilia, ga-
mosces individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti mxo-
lod imis Semdeg, rac mousmens yvelas, visi ufleba an kanonieri inte-
resic am aqtiT izRudeba. yvelas, visi uflebac SeiZleba SeizRudos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT,
ufleba aqvs monawileoba miiRos am aqtis gamocemasTan dakavSirebul
administraciuli warmoebis procesSi da Tavisi gavlena moaxdinos
administraciuli organos gadawyvetilebaze (maT Soris, daayenos
Suamdgomlobebi, waradginos mtkicebulebebi da a.S.). es xels Seuw-
yobs ara marto mxareTa uflebebis dacvas administraciuli warmoe-
bisas, aramed ufro kvalificiuri da swori gadawyvetilebebis gamo-
tanasac, vinaidan aseT SemTxvevaSi administraciuli organo ufro
ukeT aris informirebuli saqmis yvela garemoebis Sesaxeb.
samarTliani samarTalwarmoeba warmoudgenelia orive mxaris
mosmenis gareSe. did britaneTSi moqmedebs bunebiTi samarTlianobis
doqtrina, romlis mixedviTac gadawyvetileba baTilad unda gamoc-
xaddes, Tu igi miRebulia mikerZoebiT an mxareTa mosmenis gareSe. es
principi administraciul warmoebazec vrceldeba.
amasTan, unda gvaxsovdes, rom dainteresebuli mxaris monawile-
oba administraciul warmoebaSi yovelTvis savaldebulo ar aris da
administraciul organos ar ekrZaleba individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis gamocema im SemTxvevaSic ki, rodesac sa-
kiTxis ganxilvaSi monawileoba ar miuRia dainteresebul mxares. ad-
ministraciuli organo valdebuli ar aris, dainteresebul mxareebs
Seatyobinos administraciuli warmoebis dawyebis Sesaxeb, garda am
kodeqsiT gaTvaliswinebuli gamonaklisebisa, romlebzec qvemoT vi-
laparakebT. Tumca, Tuki dainteresebuli mxare sakuTari iniciati-
viT moiTxovs sakiTxis ganxilvaSi monawileobis miRebas, administra-
ciuli organo valdebulia, Caabas igi administraciul warmoebaSi.
aseT SemTxvevaSi, rogorc davinaxeT, aucilebelia dainteresebuli
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
248
mxaris mier iniciativis gamoCena.
zogierT SemTxvevaSi kanoniT SeiZleba gaTvaliswinebuli iqnas
dainteresebuli mxaris savaldebulo monawileoba sakiTxis ganxil-
visas. aseT SemTxvevaSi administraciuli organo valdebulia, pirs
administraciuli warmoebis dawyebis Taobaze acnobos da uzrun-
velyos misi monawileoba warmoebaSi. kodeqsi erT-erT aseT savalde-
bulo SemTxvevad gamoyofs iseT situacias, rodesac misaRebi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtiT SesaZlebe-
lia piris samarTlebrivi mdgomareobis gauareseba. samarTlebrivi
mdgomareobis gauaresebaSi igulisxmeba pirisTvis axali valdebu-
lebebis dakisreba (mag., dajarimeba), misi uflebebis ganxorciele-
bisTvis garkveuli pirobebis gansazRvra (mag., licenziis gauqmeba da
mis misaRebad axali pirobis dadgena), an misTvis raime sargeblis, Se-
RavaTis Tu privilegiis gauqmeba (mag., xelfasze danamatis moxsna).
aseTi aqtebi piris uflebebis SezRudvas iwvevs da imitomac aris au-
cilebeli maTi warmoebaSi monawileoba, rom dausabuTeblad ar mox-
des maTi uflebebis SezRudva da moqalaqeebs meti garantia SeeqmnaT
sakuTari interesebis dasacavad. Tu axali individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtiT piris mdgomareoba ar uaresdeba
(mag., ganixileba sakiTxi kargi sajaro mosamsaxureebis fuladi da-
jildoebis Sesaxeb), aseT SemTxvevaSi mas SeiZleba sagangebod arc Se-
atyobinon administraciuli warmoebis dawyebis Sesaxeb.
administraciuli organo valdebulia, administraciul warmoe-
baSi Caabas yvela dainteresebuli mxare, romelic amis survils gamoT-
qvams. imisTvis, rom dainteresebulma mxarem srulyofilad SeZlos ad-
ministraciul warmoebaSi monawileobis miReba, aucilebelia, mas xe-
li miuwvdebodes im informaciaze, romelic administraciul organos
aqvs mocemul sakiTxTan dakavSirebiT. swored amitom administraciu-
li kodeqsi dainteresebul mxares aniWebs administraciuli warmoe-
bis masalebis gacnobis uflebas, garda im SemTxvevisa, roca informa-
cia Seicavs saxelmwifo, komerciul da pirad saidumloebas. adminis-
traciuli warmoebis masalaa nebismieri informacia, romelic admi-
nistraciul organoSi mocemul sakiTxTan dakavSirebiT inaxeba.
dainteresebuli mxare administraciuli warmoebis masalebs ga-
ecnoba im administraciul organoSi, sadac administraciuli warmo-
eba mimdinareobs. es bunebrivic aris, radganac saqmis yvela masala
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
249
xom swored am dawesebulebaSi inaxeba. zogierT SemTxvevaSi, rode-
sac arsebobs amis sakmarisi safuZveli, piri SeiZleba administraci-
uli warmoebis masalebs gaecnos sxva administraciul organoSi an
sxva saxelmwifoSi arsebul saqarTvelos sakonsulo dawesebuleba-
Si. gansakuTrebul SemTxvevad CaiTvleba iseTi garemoebebis arsebo-
ba, romelic xels uSlis dainteresebul mxares, gamocxaddes Sesaba-
mis administraciul organoSi. mag., Tu saqarTvelos moqalaqe imyo-
feba sazRvargareT.
dainteresebuli mxaris monawileoba administraciul warmoeba-
Si ar amoiwureba mxolod administraciuli warmoebis masalebis
gacnobis uflebiT an uflebiT, administraciuli organos moTxovnis
SemTxvevaSi gamoTqvas sakuTari mosazrebebi administraciuli war-
moebisas warmoSobil romelime sakiTxTan dakavSirebiT. daintere-
sebul mxares, agreTve, ufleba aqvs, sakuTari iniciativiT daayenos
sakiTxebi administraciuli organos winaSe. kerZod, mas ufleba aqvs,
waradginos axali mtkicebulebebi, administraciul organos mos-
Txovos saqmis garemoebebis gamokvlevis mizniT mtkicebulebebis Seg-
roveba, an arsebuli mtkicebulebebis Seswavla. Tu dainteresebuli
mxare moiTxovs administraciuli organosgan saqmis garemoebis ga-
mokvlevas, maSin igi valdebulia, waradginos administraciul orga-
noSi werilobiTi moTxovna imis Taobaze Tu konkretulad saqmis ra
garemoebis gamokvlevas moiTxovs.
mxaris mier wardgenili mtkicebulebebis Sefaseba, an Suamdgom-
lobis ganxilva savaldebuloa administraciuli organosTvis. admi-
nistraciuli organo valdebulia, ganixilos Suamdgomloba da 2
dRis ganmavlobaSi miiRos gadawyvetileba Suamdgomlobis dakmayo-
filebis an Suamdgomlobis dakmayofilebaze uaris Tqmis Taobaze.
administraciuli organos gadawyvetileba unda iyos dasabuTebuli.
uari Suamdgomlobis gamotanaze SeiZleba im SemTxvevaSi, Tu Suam-
dgomlobaSi dayenebuli sakiTxis gamokvleva gansaxilvel saqmesTan
kavSirSi ar aris, an igi ukve srulyofilad gamoikvlia administra-
ciulma organom.
kodeqsi iTvaliswinebs ganmcxadeblis interesebis dacvis gansa-
kuTrebul garantiebs. kerZod, Tu administraciuli warmoebis masa-
lebSi arsebul garemoebebze dayrdnobiT administraciul organos
gadawyvetili aqvs, uari uTxras ganmcxadebels moTxovnis dakmayofi-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
250
lebaze, igi valdebulia, misces mas SesaZlebloba, waradginos saku-
Tari mosazreba am garemoebaTa Taobaze.
mniSvnelovania aRvniSnoT, rom administraciuli organos es
valdebuleba arsebobs mxolod or SemTxvevaSi:
- rodesac uari efuZneba informacias ganmcxadeblis Sesaxeb.
mag., moqalaqem Sinagan saqmeTa saministroSi waradgina gancxadeba
marTvis mowmobis misaRebad. administraciulma organom Sesabamisi
organoebidan informaciis gadamowmebis Sedegad daadgina, rom mo-
qalaqes ar Sesrulebia 18 weli, romlis miRwevamdec kanoni krZalavs
marTvis mowmobis gacemas. am dros administraciuli organo valde-
bulia, ganmcxadebels misces SesaZlebloba, gamoTqvas Tavisi mosaz-
reba Sinagan saqmeTa saministros mier mis asakTan dakavSirebiT mopo-
vebuli informaciis Taobaze.
- informacia, romelsac momavalSi daefuZneba uari, gansxvavde-
ba ganmcxadeblis mier wardgenili informaciisgan (mag., moqalaqem
administraciul organoSi Seitana gancxadeba axal sacxovrebel ad-
gilas registraciis moTxovniT. amasTan, man waradgina misi deidis,
rogorc saxlis mesakuTris, Tanxmoba mocemul sacxovrebel sadgom-
Si registraciasTan dakavSirebiT. informaciis gadamowmebisas admi-
nistraciulma organom daadgina, rom mocemul misamarTze mdebare
saxlis mesakuTre sxva piria).
mniSvnelovania imis gaTvaliswineba, rom kodeqsi sakuTari mo-
sazrebis wardgenis uflebas aniWebs ara yvela dainteresebul mxa-
res, aramed mxolod ganmcxadebels. Tu sxva SemTxvevebSi yvela dain-
teresebuli mxaris uflebaTa moculoba erTmaneTisas emTxveva, am
SemTxvevaSi kanoni gamonakliss akeTebs mxolod ganmcxadeblisTvis.
es imitom, rom aRniSnuli administraciuli warmoeba swored gan-
mcxadeblis inicirebuli iyo da gadawyvetilebac ZiriTadad masze
axdens uSualo da pirdapir gavlenas.
ganmcxadebeli sakuTar mosazrebebs waradgens araugvianes 5
dRis vadaSi, Tumca SesaZlebelia kanoniT an mis safuZvelze gamoce-
muli samarTlebrivi aqtiT am vadisgan gansxvavebuli nebismieri va-
dis dadgena. am vadis gaSvebis SemTxvevaSi administraciuli organo
miiRebs gadawyvetilebas ise, rom valdebuli ar aris, daelodos gan-
mcxadeblis mier mosazrebebis wardgenas. igi aseve valdebuli ar
aris, ganixilos da gaiTvaliswinos ganmcxadeblis mier dadgenili
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
251
vadis gaSvebis Semdeg wardgenili informacia. unda aRiniSnos, rom,
Tu administraciuli warmoebis sxva etapze ganmcxadebelma ukve wa-
radgina sakuTari mosazreba mocemul sakiTxTan dakavSirebiT, ko-
deqsi aRar moiTxovs axali vadis gansazRvras. es bunebrivic aris,
radganac sakuTari mosazrebis xelaxla wardgenas araviTari azri
ar eqneboda. meore mxriv, SesaZlebelia, arsebobdes individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis gadaudebeli auci-
lebloba, Tu arsebobs safrTxe, rom individualuri administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis gamocemis dayovnebam arsebiTi ziani SeiZle-
ba miayenos sajaro interess.
§9. Nemo judex in re sua (aravin SeiZleba iyos mosamarTle Tavis saqmeSi)
dauSvebelia gadawyvetileba miiRos im sajaro moxelem, romelsac
sakiTxis mimarT piradi interesi aqvs. piradi interesia, rodesac ad-
ministraciul-samarTlebriv aqts sargeblis motana SeuZlia Tanam-
debobis piris, misi ojaxis wevrebisa da axlo naTesavebisTvis. mag.,
sajaro moxeleTa sakonkurso komisiis wevri iyos piri, romlis Svi-
lic am konkursSi monawileobs; ar SeiZleba, sawarmos sagadasaxado
davalianebis restruqturizaciis gadawyvetilebis miRebaSi monawi-
leobdes moxele, romelic am sawarmos aqciebs flobs, da a.S. aq lapa-
raki ar aris mxolod araswori gadawyvetilebis miRebis safrTxeze -
aseTi faqti ewinaaRmdegeba adamianis warmodgenas samarTlianobaze.
swored amitom kodeqsis erT-erTi mTavari principi aris miu-
kerZoebloba. kodeqsi ganixilavs mikerZoebis or SemTxvevas: piradi
interesi da „sxva garemoeba, romelic zegavlenas moaxdens saqmis ga-
dawyvetaze“.
Tu raSi gamoixateba piradi interesi, amas kodeqsi amomwuravad
awesrigebs. „sxva garemoeba, romelic zegavlenas moaxdens saqmis ga-
dawyvetaze“ gulisxmobs im SemTxvevas, rodesac aSkaraa Tanamdebo-
bis piris dainteresebuli mxarisadmi dadebiTi an uaryofiTi damo-
kidebuleba megobrobis, SurisZiebis, religiur, eTnikur da sxva mi-
zezTa gamo.
Tu arsebobs iseTi garemoeba, romelic Tanamdebobis piris miu-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
252
kerZoeblobas ayenebs eWvqveS, Tanamdebobis piri valdebulia gancxa-
debiT TviTacilebis Sesaxeb mimarTos zemdgom Tanamdebobis pirs, xo-
lo, Tu aseTi ar arsebobs, zemdgomi administraciuli organos xel-
mZRvanel Tanamdebobis pirs. unda aRiniSnos, rom es aris ara ufleba,
aramed movaleoba, romlis Seusruleblobis SemTxvevaSi pirs SeiZle-
ba daekisros disciplinuri da rig SemTxvevaSi administraciuli an
sisxlis samarTlebrivi pasuxismgeblobac ki. Tu administraciul
organos ara aqvs zemdgomi organo, maSin es Tanamdebobis piri valde-
bulia, ganacxados interesTa SeuTavseblobis Taobaze da uSualo mo-
nawileobas ar iRebs administraciul warmoebaSi. am dros adminis-
traciuli warmoeba unda ganaxorcielos igive dawesebulebis sxva sa-
jaro moxelem. dauSvebelia, rom interesTa konfliqtis motiviT sa-
erTod uari iTqvas raime gadawyvetilebis gamotanaze.
garda TviTacilebisa, romelic TviTon Tanamdebobis piris uf-
lebamosilebaa, administraciul warmoebaSi monawile Tanamdebobis
pirisTvis acilebis gamocxadebis ufleba aqvs administraciul war-
moebaSi monawile dainteresebul mxaresac. igi acilebis gancxadebas
waradgens, Tuki Tanamdebobis piris miukerZoebloba eWvqveS dgas.
acilebis gancxadeba dasaSvebia administraciuli warmoebis nebismi-
er etapze - misi dawyebidan administraciuli aqtis gamocemamde.
acilebis Sesaxeb gancxadeba unda iyos dasabuTebuli da Seicav-
des miTiTebas Tu konkretulad raSi gamoixateba Tanamdebobis piris
mikerZoeba da administraciul organos waredginos Sesabamisi mtki-
cebulebebi.
acilebis gancxadebas, gansxvavebiT saproceso kanonmdeblobisa,
administraciul warmoebaSi ixilavs zemdgomi Tanamdebobis piri,
xolo im SemTxvevaSi, rodesac aseTi Tanamdebobis piri ar arsebobs,
zemdgomi administraciuli organos uflebamosili Tanamdebobis pi-
ri. pirs, romelsac ganucxades acileba, ufleba ara aqvs, raime for-
miT miiRos monawileoba acilebis sakiTxis gadawyvetaSi. es norma
mniSvnelovan garantiebs qmnis imisTvis, rom acilebis sakiTxi miu-
kerZoeblad gadawydes.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
253
§§1100.. ggaaddaawwyyvveettiilleebbiiss mmiiRReebbaa
administraciuli warmoeba ar SeiZleba usasrulod gagrZeldes.
imisTvis, rom garantirebuli iyos fizikuri Tu iuridiuli pirebis,
agreTve, sajaro organoTa interesebi, aucilebelia, administraci-
ulma organom droulad gamosces administraciul-samarTlebrivi
aqti. adamianis bedTan dakavSirebul gadawyvetilebaTa gonivrul
vadaSi miReba samarTlianobis erT-erTi mniSvnelovani elementia.
amitomac kodeqsi mkacr samarTlebriv CarCoSi svams administraciu-
li warmoebis mimdinareobas. rogorc wesi, individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti unda gamoices administraciuli war-
moebis dawyebidan erTi Tvis vadaSi. kodeqsiT gansazRvrul vadis
darRvevas samarTlebrivi Sedegebi mohyveba, rac imaSi gamoixateba,
rom, zogadi administraciuli kodeqsis 177-e muxlis Sesabamisad, es
ganixileba individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gamocemaze uaris Tqmad da eqvemdebareba gasaCivrebas. es ki imas niS-
navs, rom administraciuli organo saqmis gaWianurebiT Tavidan ver
aicilebs misTvis arasasurveli gadawvetilebis miRebas.
unda aRiniSnos, rom, rodesac administraciuli warmoebis daw-
yeba TviT administraciuli organos iniciativiT moxda, kodeqsi mas
gansazRvruli vadiT ar zRudavs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamosacemad. Tumca am SemTxvevaSi specialuri
kanonis an kanonqvemdebare aqtis gardamavali debulebebi, agreTve,
zemdgomi administraciuli organos administraciul-
samarTlebrivi aqti SeiZleba iTvaliswinebdes vadas, romlis ganmav-
lobaSic individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti unda
gamoices (mag., prezidentis brZanebulebiT Seiqmna axali saqveuwyebo
daweesebuleba da amave brZanebulebiT am dawesebulebis xelmZRva-
nels daevala, 2 Tvis ganmavlobaSi Caataros konkursi da daniSnos am
dawesebulebis moxeleebi). zog SemTxvevaSi sakiTxis gadawyveta mo-
iTxovs xangrZliv Seswavlas da, amave dros, ar arsebobs aCqarebis sa-
fuZveli. aseT SemTxvevaSi, SesaZlebelia, administraciul organos
iniciativiT dawyebuli administraciuli warmoeba ramdenime Tvis
ganmavlobaSi mimdinareobdes, Tumca administraciuli organo am
SemTxvevaSic valdebulia, gadawyvetileba gonivrul vadaSi gamos-
ces.
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
254
kidev erTxel gavimeorebT, rom saqme sxvagvarad aris kerZo pi-
ris gancxadebis safuZvlze dawyebuli adminisraciuli warmoebis
SemTxvevaSi. kodeqsiT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis gaTvaliswinebuli erTi Tve zo-
gadi wesia. administraciuli organo uflebamosilia, ufro nakleb
vadaSi daasrulos administraciuli warmoeba. Tu sakiTxis gadawyve-
ta did dros ar moiTxovs, administraciuli organo valdebulia, ar
gaaWianuros gadawyvetilebis miReba. amasTan, SesaZlebelia, sxva ka-
noni adgendes individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis gamocemis gansxvavebul vadas. es vada SeiZleba erT Tveze meti an
naklebi iyos. mag., „saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxov-
reb ucxoelTa registraciisa da piradobis dadasturebis wesis Sesa-
xeb“ saqarTvelos kanonis mixedviT, saqarTvelos moqalaqis registra-
cia unda ganxorcieldes gancxadebis wardgenidan xuTi dRis ganmav-
lobaSi.
aris SemTxvevebi, rodesac administraciuli warmoebis dros
administraciul warmoebaSi monawileobs mxolod ganmcxadebeli
(Tu gancxadeba ramdenime pirma waradgina) da individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema ar saWiroebs mravali
mtkicebulebis Segrovebas, eqspertizis daniSvnas, sxva administaci-
uli organosgan an sazogadoebrivi eqspertisgan daskvnis miRebas da
a.S. amis gamo administraciul organos ufro naklebi dro sWirdeba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad.
kodeqsi adgens, rom, Tuki individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti ar exeba mesame pirs, igi unda gamoices gancxade-
bis wardgenidan araugvianes 15 dRisa. mniSvnelovnia imis aRniSvna,
rom ramdenime dainteresebul mxaris monawileoba ar niSnavs, rom
administraciulma organom ar unda gamoiyenos 15-dRiani vada, Tuki
administraciul warmoebaSi monawile yvela dainteresebuli mxare
ganmcxadebelia (mag., mravalbiniani sacxovrebeli saxlis 5 mcxovreb-
ma mimarTa erToblivi gancxadebiT q. Tbilisis merias).
zogierT SemTxvevaSi sakiTxi imdenad rTulia, rom mis gadasaw-
yvetad aucilebelia ufro xangrZlivi vada, vidre es kanoniT aris
dadgenili. rig SemTxvevaSi Sesagrovebelia mtkicebulebebi, unda
dainiSnos eqspertiza, sxva administrtaciulma organom unda warmo-
adginos daskvna da a.S. -yovelive amis gamo kodeqsi iTvaliswinebs,
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
255
rom administraciul organos ufleba aqvs, TviTon gansazRvros
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
ufro xangrZlivi vada. amasTan aucilebelia, rom gadawyvetileba
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad
ufro xangrZlivi vadis gansazRvris Sesaxeb gamotanili iqnas admi-
nistraciuli warmoebis dawyebisTanave an im garemoebis warmoSobis-
Tanave, romelic gaxda gadawyvetilebis miRebis gadadebis safuZve-
li. individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamosace-
mad kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulze meti vadis dadgenisas admi-
nistraciuli organo valdebulia, daasabuTos Tu ra garemoebebis
gamo gaxda aucilebeli axali vadis dadgena, ratom ar iyo SesaZlebe-
li kanoniT gansazRvrul vadaSi am garemoebaTa Seswavla.
kodeqsi iTvaliswinebs, rom, im SemTxvevaSi, rodesac, saqmis ga-
remoebebidan gamomdinare, aucilebeli xdeba individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gamosacemad kanonmdeblobiT gaT-
valiswinebulze meti vadis dadgena, individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis gamocemis saerTo vada 3 Tves ar unda aRe-
matebodes. verc erTi administraciuli warmoeba, romelic piris
gancxadebis safuZvelze daiwyo, ver gagrZeldeba 3 Tveze metxans. mi-
uxedavad sakiTxis sirTulisa, administraciuli organo valdebu-
lia, Caetios samTvian vadaSi.
§§1111.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaqqttiiss ggaaccnnoobbaa
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti gasacnobad un-
da gadaeces dainteresebul mxareebs. administraciuli warmoebis Se-
saxeb debulebebSi amasTan dakavSirebiT raime damatebiTi norma moce-
muli ar aris. zogadi administraciuli kodeqsis 54-e muxlis mixed-
viT, verc erTi individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
ver amoqmeddeba, Tuki mas dainteresebuli mxare ar icnobs.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi Ses-
vlisTvis aucilebelia, igi gadaeces dainteresebul mxares an gamoq-
veyndes dadgenili wesiT. amasTan, dainteresebul mxares ufleba aqvs,
nebismier dros moTxovos administraciul organos individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis an misi aslis gadacema.
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
256
administraciuli organos gadawyvetileba unda Seicavdes da-
sabuTebas. swored dasabuTebis meSveobiT unda aexsnas mxares Tu ra-
tom iqna miRebuli amgvari gadawyvetileba da ra samarTlebrivi Tu
faqtobrivi safuZvlebi daedo mas. es mniSvnelovnad Seuwyobs xels
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisadmi ndobis
ganmtkicebas. gadawyvetileba aseve unda Seicavdes informacias ga-
saCivrebis SesaZleblobisa da wesis Sesaxeb. es dainteresebul mxares
gauadvilebs arasasurveli administraciuli aqtisgan sakuTari uf-
lebebis dacvas.
§§1122.. ffoorrmmaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa
formaluri administraciuli warmoeba gamoiyeneba iseT SemTxveveb-
Si, rodesac, sakiTxis sirTulidan gamomdinare, saqmis mTeli rigi
garemoebebi winaswar dadgenili ar aris. sajaro warmoebisgan gan-
sxvavebiT, formaluri procedura ar aris orientirebuli masSi sa-
zogadoebis farTo monawileobaze. formalur administraciul war-
moebaSi monawileoben mxolod is pirebi, vis interesebsac pirdapir
Seexeba gadasawyveti sakiTxi. gadawyvetilebis miRebis procedura
erTob formalizebulia da mas xSirad kvazi sasamarTlo warmoeba-
sac uwodeben.
formaluri administraciuli warmoebis safuZvelze
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti gamoicema mxo-
lod kanoniT zustad gansazRvrul SemTxvevebSi. dResdReobiT sa-
qarTveloSi aseTi kanoni ar arsebobs, Tumca kanonmdeblebs aqvT am
TaviT miniWebuli SesaZleblobis samomavlod realizaciis saSuale-
ba.
formaluri warmoeba ZiriTadad martivi administraciuli war-
moebis bazazea agebuli. es gulisxmobs, rom formaluri warmoebisas
is sakiTxebi, rac mocemuli TaviT ar aris gansazRvruli, daregu-
lirdeba martivi administraciuli warmoebis Sesaxeb debulebebis
Sesabamisad. Tumca, amave dros, aris sakiTxebi, romlebic gansxvave-
bulad wesrigdeba, vidre es martivi administraciuli warmoebiT
aris gansazRvruli. mag. formaluri administraciuli warmoebis
dros aucilebelia zepiri mosmenis Catareba da a.S.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
257
administraciulma organom unda uzrunvelyos dainteresebul
pirTa warmoebaSi monawileoba, rac gulisxmobs, rom organom aRniS-
nul pirebs unda miawodos warmoebasTan dakavSirebuli yvela auci-
lebeli informacia. formalur administraciul warmoebaSi monawi-
leoba dainteresebuli pirebis uflebaa da ara movaleoba. maT SeuZ-
liaT, uari Tqvan maTTvis miniWebuli uflebis ganxorcielebaze,
rac, TavisTavad, ar SeaCerebs warmoebas.
Tuki martivi administraciuli warmoebis SemTxvevaSi mowme da
eqsperti valdebulni ar arian miscen Cveneba an daskvna (ix. muxli 97-
e, me-2 nawili), formaluri warmoebis dros aseTi valdebuleba arse-
bobs. winaaRmdeg SemTxvevaSi mowme da eqsperti iseve agebs pasuxs Cve-
nebis (daskvnis) micemaze uaris TqmisTvis, rogorc es saproceso ka-
nonmdeblobebiT aris gansazRvruli.
sasamarTloSi saqmis ganxilvis msgavsad, administraciuli war-
moebisas dainteresebul mxares ufleba aqvs, gamoTqvas mosazrebebi
mowmis Cvenebis an eqspertis daskvnasTan mimarTebaSi. garda amisa,
mxareebs ufleba aqvT, waradginon yvela saxis mtkicebulebebi, daes-
wron mowmeTa da eqspertTa dakiTxvas, dausvan maT SekiTxvebi, gaec-
non eqspertis werilobiT daskvnas, daeswron adgilis daTvaliere-
bas. faqtobrivad, dainteresebuli mxare am dros sargeblobs yvela
im uflebiT, rasac iTvaliswinebs samoqalaqo saproceso kodeqsi.
dainteresebul mxareebs ufleba aqvT, moiwvion mowme da eqsper-
tic, romelTa mowvevis xarjebis dafarvac Tavad ekisrebaT. dainte-
resebuli mxaris mier mowmis an eqspertis mowvevas ar sWirdeba admi-
nistraciuli organos raime gadawyvetileba.
formaluri warmoebisas dauSvebelia saqmis gadawyveta zepiri
mosmenis Catarebis gareSe. swored es aris martivi administraciuli
warmoebisgan misi erT-erTi ganmasxvavebeli niSani. zepir mosmenaze
moiwveva saqmeSi monawile subieqtebi da maT SesaZlebloba aqvT, admi-
nistraciuli organos winaSe warmoadginon individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis miRebis sasargeblo Tu sawinaaRmde-
go argumentebi. zepiri mosmenis Catarebis dro winaswar unda ecno-
bos warmoebaSi CarTul yvela dainteresebul mxares, risTvisac Ti-
Toeul maTgans gadaecema werilobiTi mosawvevi sxdomis gamarTvamde
araugvianes 7 dRisa.
zepiri mosmena, rogorc wesi, ar unda grZeldebodes erT dReze
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
258
metxans. zepiri mosmena sajaroa, anu nebismier pirs aqvs ufleba, da-
eswros am sxdomas. Tumca, rogorc ukve aRvniSneT, es ar niSnavs, rom
sazogadoebis warmomadgenlebs ufleba aqvT monawileoba miiRon
saqmis ganxilvaSi. formaluri administraciuli warmoebisas mxo-
lod dainteresebul mxares aqvs zepir mosmenaSi monawileobis uf-
leba. eqsperti da mowme zepir mosmenaSi monawileobas iReben mxo-
lod kanonmdeblobiTa da administraciuli organos mier gansaz-
Rvruli wesiTa da moculobiT. Tu sxdomaze unda ganixilon saidum-
loebas mikuTvnebuli sakiTxebi, maSin sxdoma SeiZleba daixuros da
sakiTxi ganxiluli iqnas gareSe pirTa dauswreblad.
zepir mosmenaze aucileblad unda iyos msjeloba iseT garemoe-
bebze, romelTac arsebiTi mniSvneloba aqvs sakiTxis gadawyvetis-
Tvis. zepiri mosmenis dros dainteresebul mxares ufleba aqvs wa-
radginos Suamdgomlobebi. administraciuli organos warmomadge-
neli, romelic Tavmjdomareobs zepir mosmenas, valdebulia, ganixi-
los Suamdgomloba da daakmayofilos an uari Tqvas Suamdgomlobis
dakmayofilebaze kanonmdeblobis Sesabamisad.
savaldebuloa zepiri mosmenis werilobiTi oqmis Sedgena. es
uzrunvelyofs zepiri mosmenis dros gamoTqmuli mosazrebebisa da
sxdomaze arsebuli situaciis adekvatur asaxvasa da dacvas.
administraciulma organom individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti unda gamosces zepiri mosmenis gamarTvidan xuTi
dRis vadaSi. administraciuli organo valdebulia, zepiri mosmenis
gamarTvamde Seiswavlos saqmis garemoebebi. zepir mosmenaze kidev
erTxel xdeba mxareTa da saqmeSi monawile pirebis mosazrebebisa Tu
axsna-ganmartebebis mosmena da Sefaseba. es vada aucilebelia, raTa
administraciulma organom kargad gaaanalizos zepiri mosmenisas
warmoqmnili yvela sakiTxi da miiRos motivirebuli gadawyvetile-
ba.
§§1133.. ssaajjaarroo aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa
sajaro administraciuli warmoeba administraciuli warmoebis is
saxea, romelic yvelaze metad uzrunvelyofs rogorc dainterese-
bul mxareTa, ise sazogadoebis farTo fenebis monawileobas
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
259
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis
procesSi. sajaro administraciuli proceduris gamoyenebiT unda
gaices garemosdacviTi da samSeneblo nebarTvebi. es ganpirobebulia
imiT, rom aseTi gadawyvetilebebi gavlenas axdens garemomcvel gare-
moze da sazogadoebis TiToeul wevrs sruli ufleba aqvs, monawile-
oba miiRos gadawyvetilebis miRebis procesSi. saxelmwifo da muni-
cipaluri qonebis privatizaciasTan dakavSirebuli administraciu-
li aqtebic administraciuli warmoebis meSveobiT unda gamoices,
radganac sazogadoebas aqvs ufleba, dainteresdes xalxis kuTvnili
qonebis bediT. sajaro administraciuli warmoebis gamoyenebiT unda
moxdes satelekomunikacio sixSireebis ganawileba. satelekomunika-
cio sixSireebi bunebrivad SezRudul resurss warmoadgens. amave
dros, satelekomunikacio saqmianoba pirdapir kavSirSia sityvisa
da masmediis TavisuflebasTan. swored am faqtorebiT aris ganpiro-
bebuli am dros sajaro administraciuli warmoebis gamoyenebis au-
cilebloba.
sajaro administraciuli warmoebis gamoyeneba im SemTxvevebSic
dasaSvebia, rodesac es pirdapir ar aris kanoniT gansazRvruli, mag-
ram, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis specifi-
kidan gamomdinare, aSkaraa, rom igi Seexeba pirTa farTo wris inte-
resebs. magaliTad, gadawyvetileba rkinigzis an aeroportis mSeneb-
lobis Sesaxeb, rac gavlenas moaxdens am infrastruqturebis mezob-
lad mcxovrebi mosaxleobis kanonier interesebze.
sajaro administraciuli warmoeba ZiriTadad martivi adminis-
traciuli warmoebis bazazea agebuli, rac gulisxmobs, rom forma-
luri warmoebisas is sakiTxebi, rac sajaro administraciuli warmo-
ebis Sesaxeb TaviT ar aris gansazRvruli, daregulirdeba martivi
administraciuli warmoebis Sesaxeb debulebebis Sesabamisad.
imisTvis, rom sazogadoebam SeZlos individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis procesSi srulyofili monawi-
leobis miReba, administraciuli organo valdebulia, administra-
ciuli warmoebis dawyebisTanave gamoaqveynos cnoba sajaro adminis-
traciuli warmoebis dawyebis Sesaxeb - sadac mieTiTeba administra-
ciuli organos dasaxeleba da misamarTi, individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis vada da sxva proceduruli
informacia - da sajaro gaxados administraciuli warmoebis doku-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
260
mentebi.
administraciuli organo aseve valdebulia, winaswar moamza-
dos da gamoaqveynos individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis proeqti. es Zalian mniSvnelovania, radgan sa-
zogadoebisTvis winaswar xdeba cnobili administraciuli organos
SesaZlo gadawyvetilebis Sesaxeb, zepiri mosmenisas rogorc mxaree-
bi, aseve dainteresebuli moqalaqeebi ukeT momzadebulni arian da
zepiri mosmenis dros swored am proeqtis irgvliv msjeloben. ga-
dawyvetilebis proeqtis momzadeba da gamoqveyneba ar niSnavs, rom
administraciuli organo sabolood swored amgvar gadawyvetile-
bas miiRebs. SesaZlebelia, zepiri mosmenis Semdeg, moxdes momzadebu-
li proeqtis mniSvnelovani koreqtireba.
yvelas aqvs ufleba, werilobiTi mosazreba waradginos moce-
mul sakiTxTan dakavSirebiT. pirs ufleba aqvs, sakuTari mosazrebis
wardgenisas darCes anonimuri.
sajaro administraciuli warmoebisas, iseve, rogorc formalu-
ri administraciuli warmoebisas, administraciuli organo valde-
bulia, gamarTos zepiri mosmena. am TvalsazrisiT sajaro adminis-
traciul warmoebaSi Semotanilia formaluri administraciuli
warmoebis elementebi. zepiri mosmenis gamarTva iZleva sazogadoe-
bis azris gaTvaliswinebis saukeTeso SesaZleblobas. gansxvavebiT
formaluri administraciuli warmoebisgan, sajaro warmoebaSi ze-
piri mosmenis dros sakuTari mosazrebebis wamoyenebisa da sityviT
gamosvlis ufleba aqvs ara mxolod mxareebs, aramed nebismier pirs.
iseve, rogorc formaluri warmoebisas, individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis gamocema zepiri mosmenis procesSi ki ar
xdeba, aramed zepiri sxdomis gamarTvidan 10 dRis vadaSi.
sajaro administraciuli warmoebis safuZvelze gamocemuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti aucileblad
unda gamoqveyndes. am moTxovnis arseboba kodeqsSi ganpirobebulia
im garemoebiT, rom mosaxleobam unda Seityos miRebuli gadawyveti-
lebis Sesaxeb. rodesac gadawyvetilebis miRebis procesSi moqalaqe-
Ta farTo jgufia CarTuli, logikuria, miRebuli individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtic aseve mosaxleobis farTo fe-
nebisTvis gaxdes cnobili.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
261
§§1144 aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa kkoolleeggiiuurr ssaajjaarroo ddaawweesseebbuulleebbaaSSii
kkoolleeggiiuurrii aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorrggaannooaa yyvveellaa iiss aaddmmiinniissttrraacciiuullii oorr-
ggaannoo,, rroommlliiss xxeellmmZZRRvvaanneellii aann ssaaTTaaTTbbiirroo oorrggaannoo eerrTTzzee mmeettii ppiirriissggaann
SSeeddggeebbaa ddaa rroommeellSSiicc ggaaddaawwyyvveettiilleebbeebbss eerrTToobblliivvaadd iiRReebbss aann aammzzaa-
ddeebbss eerrTTzzee mmeettii ppiirrii.. aseTia, magaliTad, saqarTvelos komunikacie-
bis erovnuli komisia, saministros kolegia da sxv. Tu specialuri ka-
noniT raime sxva wesi ar iqneba dadgenili, kolegiuri administraci-
uli organos mier gadawyvetilebis momzadebisa da aqtis gamocemis
procesSi unda gamoviyenoT martivi administraciuli warmoebis we-
sebi. amave dros, kanoni adgens damatebiT wesebsac, rasac am organoSi
gadawyvetilebebis kolegialurad miRebis specifika ganapirobebs.
kolegiur administraciul organoSi administraciuli warmoe-
bis proceduris xelmZRvaneloba (sxdomis gaxsna, gaZRola, daxuru-
lad gamocxadeba) ekisreba am organos xelmZRvanel pirs an - misi ar-
yofnis SemTxvevaSi - kanonis Sesabamisad arCeul (daniSnul) sxdomis
Tavmjdomares. sxdomaze ganixileba mxolod is sakiTxebi, romlebic
Setanilia dRis wesrigSi.
kolegiuri administraciuli organos yvela wevri winaswar un-
da gaafrTxilon sxdomis gamarTvis drois, adgilisa da dRis wesri-
gis Sesaxeb da moiwvion sxdomaze dasaswrebad. radganac kolegiur
organoSi gadawyvetileba kolegiurad miiReba, aucilebelia qvoru-
mis daweseba, raTa sxdomam gaiTvaliswinos am organos wevrTa umrav-
lesobis azri. kolegiuri organos sxdoma uflebamosilia, rodesac
sxdomas kolegiuri organos wevrTa naxevarze meti eswreba.
kolegiuri administraciuli organos sxdomaze aucileblad
unda Sedges sxdomis oqmi. misi Sedgenis aucilebloba imiT aris gan-
pirobebuli, rom SesaZlebeli gaxdes sxdomisas gamarTuli msjelo-
bis da gamoTqmul mosazrebaTa dafiqsireba. sxdomis oqms Tavisi rek-
vizitebi aqvs. am rekvizitebis amocanaa, uzrunvelyon gadawyvetile-
bis mimRebi organos, gadawyvetilebis miRebis drois da adgilis,
kenWisyris Sedegisa da miRebuli gadawyvetilebis identificireba.
sxdomis oqms iseve, rogorc sxdomaze miRebul aqts, xels awers sxdo-
mis Tavmjdomare.
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
262
§§1155.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
mmoommzzaaddeebbiissaa ddaa ggaammoocceemmiiss wweessiiss ddaarrRRvveevviiss SSeeddeeggeebbii
administraciuli organo valdebulia, individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqti gamosces kanoniT dadgenili proceduru-
li wesebis dacviT. magram ra xdeba im SemTxvevaSi, Tu administraci-
uli organo administraciuli warmoebis dadgenil wesebs arRvevs?
unda gauqmdes Tu ara am SemTxvevaSi proceduris darRveviT miRebu-
li individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti?
am kiTxvaze pasuxs zogadi administraciuli kodeqsis me-60 mux-
li iZleva. am muxlis II nawilis Sesabamisad, administraciul-
samarTlebrivi aqti baTilad unda gamocxaddes, Tu „arsebiTad dar-
Rveulia misi momzadebisa da gamocemis kanonmdeblobiT dadgenili
sxva moTxovnebi“. es imas niSnavs, rom yvela procedurul darRvevas
administraciul-samarTlebrivi aqtis baTiloba ar mohyveba. mag.,
Sesabamisma Sinagan saqmeTa organom moq. seTurelze piradobis mow-
moba kanoniT dadgenil 10 dRian vadaSi ki ar gasca, aramed Sesabami-
si moTxovnis wardgenidan me-12 dRes. cxadia, am darRvevis gamo gace-
muli piradobis mowmoba baTilad ar unda gamocxaddes. administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis gasauqmeblad aucilebelia, rom proce-
durul darRvevas arsebiTi xasiaTi hqondes. zogadi administraciu-
li kodeqsi gamohyofs arsebiTi proceduruli darRvevis sam saxes:
- sxdomaTa sajaroobis principis darRveviT gamarTul kolegi-
uri dawesebulebis sxdomaze miRebuli gadawyvetileba saval-
debulod eqvemdebareba baTilad gamocxadebas, miuxedavad imi-
sa, igive gadawyvetileba miiReboda Tu ara Ria sxdomis dros.
es debuleba gamoiyeneba, rogorc mkacri sanqcia sajaroobis
mowinaaRmdege administraciul organoTa dasasjelad.
- administraciul-samarTlebrivi aqti baTilad unda gamocxad-
des, Tu igi araswori administraciuli warmoebis saxis gamoye-
nebiT gamoica. mag., kanoni moiTxovs, rom garemosdacviTi nebar-
Tva unda gaices sajaro administraciuli warmoebis gamoyene-
biT. Tu Sesabamisma uwyebam garemosdacviTi nebarTva martivi
administraciuli warmoebis safuZvelze gamosca, maSin es avto-
maturad iwvevs miRebuli individualuri administraciul-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
263
samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebas, miuxedavad imisa,
arsebiTad Seesabameba Tu ara igi kanons.
- aqtis momzadebisa da gamocemis wesebis aSkara darRvevad CaiT-
vleba SemTxveva, rodesac aseTi darRvevis ararsebobis Sem-
TxvevaSi aRniSnul sakiTxze miRebul iqneboda sxvagvari gadaw-
yvetileba. magaliTad, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, romelic sanitarulma inspeqciam miiRo
cudi sanitaruli mdgomareobis gamo restornis funqcionire-
bis akrZalvis Sesaxeb ise, rom ar mousmina restornis mepatro-
nes, ar SeiZleba gamocxaddes baTilad, rameTu am piris gancxa-
deba mainc verafers Secvlida, vinaidan sanitaruli normebis
darRveva TavisTavad aSkara iyo. magram, Tu administraciuli
organos mier proceduruli wesebis darRvevas SeeZlo arsebi-
Ti gavlena moexdina gadawyvetilebis Sinaarsze, maSin adminis-
traciuli aqti baTilad unda gamocxaddes. mag., arqmSeninspeq-
ciam piri ise daajarima, rom mas sakuTari mosazrebebis war-
dgenis SesaZlebloba ar misca. mxares rom es SesaZlebloba mis-
cemoda, igi mSeneblobis kanonierebis yvela dokuments warad-
genda.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis baTi-
lad gamosacxadeblad aucilebeli ar aris dadgindes, rom procedu-
ruli moTxovnebis dacvis pirobebSi am sakiTxze aucileblad sxvag-
vari gadawyvetileba miiReboda. individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti unda gabaTildes, Tu dadgindeba, rom adminis-
traciuli warmoebis wesebis dacvisas arsebobda sxvagvari gadawyve-
tilebis SesaZlebloba. Tu proceduruli darRvevis ararseboba
sxva gadawyvetilebis miRebis garkveul Sanss warmoSobs,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti baTilad unda
gamocxaddes.
did britaneTSi bunebiTi samarTlianobis ori mTavari principis
(miukerZoebloba da sakuTari mosazrebebis wardgenis ufleba) dar-
Rveva TavisTavad iwvevs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gabaTilebas. mag., Tu sajaro moxelem mSeneblo-
bis nebarTva im kompanias mianiWa, romelSic misi ojaxis wevri wils
flobs, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti eqvem-
debareba gabaTilebas, miuxedavad imisa, rom igi arsebiTad kanons See-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
264
sabameba. inglisuri koncefciis mixedviT, SeuZlebelia gadawyvetile-
bis kanonierebaze vilaparakoT miukerZoeblobis principis darRvevis
SemTxvevaSi, rameTu es bunebiTi samarTlianobis sawinaaRmdegoa.
kargi iqneba, Tu qarTuli administraciuli samarTali didi
britanuli samarTlis am midgomas gaiziarebda da am ori principis
darRveviT miRebuli gadawyvetilebebis savaldebulo baTilobas
gansazRvravda.
§§1166.. iinnffoorrmmaacciiiiss TTaavviissuufflleebbaa
mTavrobis gamWvirvaleoba efeqtiani demokratiis Semadgeneli nawi-
lia. administraciuli organoebi efeqtianad saqmianoben da sazoga-
doebis ndobiT sargebloben mxolod maSin, rodesac am organoebis
saqmianobis Sesaxeb sazogadoeba amomwuravad aris informirebuli.
mxolod mTavrobis gamWvirvaleoba aRadgens xalxis ndobas saxelmwi-
fo institutebisadmi; mxolod sruli gamWvirvaleobis pirobebSi
gaifanteba sazogadoebis eWvebi da gaqreba Tanamdebobis pirTa to-
taluri arakeTilsindisierebis stereotipi; mxolod informaciis
Tavisuflebis pirobebSia SesaZlebeli, ganxorcieldes demokratiis
ideali - ,,xalxis Zalaufleba, xalxis mier da xalxisTvis“.
saxelmwifo finansdeba gadasaxadis gadamxdelTa - Cveni moqala-
qeebis mier Setanili gadasaxadebis xarjze da amitomac sazogadoe-
bas sruli ufleba aqvs, icodes, raSi ixarjeba misi wevrebis mier ga-
Rebuli fuli. amave dros, xelisufleba xalxis Seqmnilia da, aqedan
gamomdinare, igi angariSvaldebulia mosaxleobis winaSe. xalxis mi-
er xelisuflebis kontroli ver ganxorcieldeba, Tuki ar moxdeba
sazogadoebis srulyofili informireba saxelmwifo organoTa saq-
mianobaze. amitomac demokratiuli sistemis srulyofilad funqci-
onirebisTvis sasicocxlod aucilebelia, sazogadoebas xeli miuw-
vdebodes saxelisuflebo dawesebulebebSi dacul informaciaze.
mTavrobis gamWvirvaleobis ideis Camoyalibeba ukavSirdeba ga-
suli saukunis 60-ian wlebs, rodesac amerikis SeerTebul StatebSi
miiRes kanoni informaciis Tavisuflebis aqtis saxelwodebiT. mas
Semdeg Zalian bevrma ganviTarebulma Tu ganviTarebadma qveyanam aa-
moqmeda analogiuri kanonmdebloba. informaciis Tavisufleba swo-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
265
red saxelmwifo organoebSi daculi informaciis xelmisawvdomobisa
da xelisuflebis organoTa saqmianobis gamWvirvaleobas gulisxmobs.
informaciis xelmisawvdomobis moTxovna vrceldeba nebismier sa-
jaro dawesebulebaze. sajaro dawesebulebad CaiTvleba yvela saxel-
mwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis da mmarTvelobis organo an
dawesebuleba (mag. parlamenti, saxelmwifo kancelaria, saministro,
saxelmwifo departamenti, saqveuwyebo dawesebuleba, maregulirebe-
li komisia, sasamarTlo, sajaro samarTlis iuridiuli piri da a.S).
informaciis gamWvirvaleoba unda uzrunvelyon, agreTve, im
kerZo pirebma, romlebic kanonmdeblobis safuZvelze asruleben sa-
jaro uflebamosilebebs am uflebamosilebebis ganxorcielebisas.
mag. Sps „standarts“ gadaeca saxelmwifo sertifikatebis gacemis uf-
lebamosileba. es Sps valdebulia, uzrunvelyos sertifikatebis ga-
cemasTan dakavSirebuli yvela informaciis sajarooba. analogiuri
moTxovna vrceldeba, agreTve, saxelmwifo an adgilobrivi biujetis
saxsrebidan dafinansebul kerZo samarTlis iuridiul pirze aseTi
dafinansebis farglebSi. mag., gazeTi „saRamo“ yovelwliurad saxel-
mwifo biujetidan iRebs 25 000 lars. igi valdebulia, saxelmwifos
biujetidan gamoyofili Tanxebis gankargvasTan dakavSirebuli yve-
la informacia xelmisawvdomi gaxados sazogadoebisTvis. amave
dros, gazeTi valdebuli ar aris, gasces sxva, arasabiujeto wyaro-
ebidan miRebuli Tanxebis gankargvis Sesaxeb informacia.
zogadi administraciuli kodeqsis mixedviT saqarTvelos yvela
moqalaqes, ucxoels, agreTve, iuridiul pirs ufleba aqvs, moiTxo-
vos sajaro dawesebulebaSi daculi yvela informacia, Tu igi ar ga-
nekuTvneba saxelmwifo, komerciul, profesiul an pirad saidumloe-
bas. informaciis moTxovnisas piri valdebuli ar aris, miuTiTos in-
formaciis miRebis motivi an mizani.
sajaro dawesebulebebSi daculi informaciis Riaoba prezumi-
rebulia. gamonaklisis wesiT, zogierTi informaciis gacemaze SeiZ-
leba uari iTqvas, Tu igi kanonis Sesabamisad saidumlo informacias
ganekuTvneba. saidumlo informacia SeiZleba iyos oTxi kategoriisa:
11.. ssaaxxeellmmwwiiffoo ssaaiidduummllooeebbaa
„saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb“ kanonis mixedviT, saxelmwifo
saidumloebad CaiTvleba informaciis saxeoba, romelic Sedgeba sa-
xelmwifo saidumloebis Semcveli cnobebisgan Tavdacvis, ekonomikis,
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
266
sagareo urTierTobis, dazvervis, saxelmwifo uSiSroebisa da mar-
Tlwesrigis dacvis sferoSi, romelTa gamJRavnebas an dakargvas SeuZ-
lia, ziani miayenos saqarTvelos suverenitets, konstituciur wyobi-
lebas, politikur da ekonomikur interesebs, rac am kanoniT dadgeni-
li wesiT aRiarebulia saxelmwifo saidumloebad da eqvemdebareba sa-
xelmwifo dacvas. informaciis gasaidumloebis Sesaxeb gadawyvetile-
bas iRebs mxolod amisTvis saTanadod uflebamosili piri. saxelmwi-
fo saidumloebad miCneuli informaciis gasaidumloeba xorcieldeba
Sesabamisi dokumentisTvis saidumloobis grifis miniWebiT.
22.. kkoommeerrcciiuullii ssaaiidduummllooeebbaa
komerciul saidumloebad CaiTvleba nebismieri is informacia,
romelsac komerciuli Rirebuleba aqvs, anu am informaciis safuZ-
velze SesaZlebeli unda iyos mogebis miReba sawarmos an fizikuri
piris mier. es informacia SeiZleba iyos gegmis, procesis, formulis
saxisa (mag., gamagrilebeli sasmelis nayenis formula, polieTilenis
parkebis warmoebis procesi da a.S) da exebodes saqonlis warmoebas,
gadamuSavebas, momzadebas an momsaxurebis gawevas (mag., nayinis mwar-
moebeli danadgari). es informacia SeiZleba warmoadgendes siaxles
an teqnikuri Semoqmedebis mniSvnelovan Sedegs (mag., axali samkurna-
lo preparatis Semadgenloba).
komerciuli saidumloebaa, agreTve, nebismieri is informacia,
romlis gamJRavnebam SesaZloa ziani miayenos piris konkurentunari-
anobas bazarze (mag., ra ujdeba erTi boTli Rvinis warmoeba Sps „Si-
os marans“, romel regionSi yidis is yvelaze ukeT an yvelaze cudad
Tavis produqcias, ra raodenobis produqcias awarmoebs da ra moge-
ba aqvs mas wlis ganmavlobaSi).
zogjer kanoni pirdapir iTvaliswinebs, rom informacia piris
komerciul saidumloebas ganekuTvneba (mag., informacia gadaxdili
gadasaxadebis Sesaxeb). aseT SemTxvevaSi sajaro dawesebuleba, rome-
lic am informacias miiRebs, valdebulia avtomaturad cnos igi ko-
merciul saidumloebad.
sxva SemTxvevaSi informacia komerciul saidumloebad CaiTvle-
ba mxolod Sesabamisi piris moTxovnis safuZvelze. rodesac piri ga-
dascems informacias sajaro dawesebulebas, man iqve unda miuTiTos
- surs Tu ara am informaciis Sinaarsis konfidencialobis uzrun-
velyofa. informaciis miRebidan aTi dRis ganmavlobaSi sajaro da-
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
267
wesebuleba acxadebs am informacias komerciul saidumloebad an
iRebs gadawyvetilebas informaciis komerciul saidumloebad miCne-
vaze uaris Sesaxeb.
33.. ppiirraaddii ssaaiidduummllooeebbaa
Tu sajaro dawesebulebis Sesaxeb arsebuli yvela informacia ap-
riori Riaa, Tu igi ar gasaidumlovdeba kanoniT zustad dadgenili
wesiTa da SemTxvevebSi. kerZo pirebis mimarT ki es piriqiT aris - maT
Sesaxeb sajaro dawesebulebaSi daculi yvela informacia daxurulia,
Tu kanoniT sxva ram ar aris dadgenili. es bunebrivic aris, radganac
pirad cxovrebaSi Caurevloba garantirebulia konstituciiT. kon-
stituciis me-20 muxlis Tanaxmad, adamianis piradi cxovreba xelSeuxe-
belia, xolo 41-e muxlis Sesabamisad - sajaro dawesebuleba, romelic,
aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebidan gamomdinare, kanoniT dad-
genili wesiT agrovebs an inaxavs ama Tu im piris Sesaxeb informacias,
valdebulia, uzrunvelyos am informaciis daculoba.
pirad saidumloebad CaiTvleba iseTi informacia, romelic pi-
ris identifikaciis saSualebas iZleva. igi am sajaro dawesebulebis
mier avtomaturad unda CaiTvalos pirad saidumloebad da informa-
cia xelmiuwvdomeli unda iyos sxva sajaro dawesebulebebisa da ker-
Zo pirebisTvis. am informaciis gansaidumloeba SeiZleba mxolod
TviT am piris TanxmobiT an kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi. ka-
noniT pirad saidumloebas mikuTvnebuli informaciis gansaidumlo-
eba SesaZlebelia mxolod im SemTxvevaSi, Tu es aucilebelia saxel-
mwifo uSiSroebis an sazogadoebrivi usafrTxoebis, janmrTelobis,
sxvaTa uflebebis da Tavisuflebebis dasacavad da ar arsebobs sxva
saSualebiT aseTi sajaro interesis dacvis SesaZlebloba.
sajaro dawesebulebaSi sajaro informacia SeiZleba inaxebo-
des sxvadasxva formiT - dokumentis, naxazis, naxatis, maketis, eleq-
tronuli saxiT da a.S. Sesabamisad, nebismier pirs xeli unda miuw-
vdebodes yvela am formiT arsebul informaciaze.
Tu sajaro informacia ramdenime formiT arsebobs, pirs ufle-
ba aqvs, TviTon airCios, ra saxiT surs informaciis miReba. mag., sa-
qarTvelos iusticiis ministris #45 brZaneba, romlis gacnobasac
moq. jinjixaZe moiTxovs, arsebobs rogorc oficialurad xelmowe-
rili dokumentis, aseve eleqtronuli versiis saxiT. moqalaqe Tvi-
Ton airCevs am brZanebis miRebis formas: mas SeuZlia, moiTxovos do-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
268
kumentis asli an eleqtronuli versia; SeuZlia moiTxovos informa-
ciis gadmocema orive formiT. pirs, agreTve, ufleba aqvs, dedanSi
gaecnos sajaro dawesebulebaSi arsebul dokumentebs. Tu kanon-
mdeblobiT sxva ram ar aris dadgenili, am dokumentebis dedanSi gac-
noba unda moxdes uSualod am sajaro dawesebulebaSi. zogierTi do-
kumentis dedani imdenad Zvelia an ise xSirad aris gamoyenebuli, rom
iqmneba misi ganadgurebis an dazianebis safrTxe. zogierT dokuments
uzarmazari istoriuli Tu mxatvruli Rirebuleba aqvs, rac misi
dacvis gansakuTrebul reJims moiTxovs. swored amitom, sajaro da-
wesebulebis gadawyvetilebiT, piri dedans gaecnoba saTanado ze-
damxedvelobis qveS an dednis nacvlad mas gadaecema saTanado wesiT
damowmebuli dokumentis zusti asli.
44.. ssaajjaarroo ddaawweesseebbuulleebbiiss ssxxddoommeebbiiss ssaajjaarroooobbaa
sajaro informaciis Seqmna da damuSaveba mxolod oficialuri
dokumentebis meSveobiT ar xorcieldeba. sajaro dawesebulebis
sxdomebis dros xdeba aseve mniSvnelovani informaciis wardgena da
Sefaseba. swored amitom zogadi administraciuli kodeqsi moiTxovs
- yvela sajaro dawesebulebis sxdoma Riad unda warimarTos. kole-
giur sajaro dawesebulebad CaiTvleba iseTi dawesebuleba, romel-
Sic gadawyvetilebis miReba xdeba kolegiurad - ori an meti piris mi-
er kenWisyris safuZvelze an kanonmdeblobiT dadgenili sxva wesiT
(mag., parlamenti, saministros kolegia, qalaq Tbilisis sakrebulo
da a.S.). Jurnalistebisa da mTlianad sazogadoebisTvis es sxdomebi
Riaa. amasTan, ar aris aucilebeli, rom sxdomas oficialuri saxe
hqondes. sxdoma Riaa, Tuki kolegiuri sajaro dawesebulebis wevre-
bi ikribebian gadawyvetilebis miRebis an Tundac gadawyvetilebis
momzadebis mizniT. imisTvis, rom sazogadoebam SeZlos misTvis sain-
tereso sxdomaze daswreba, am sxdomaTa gamarTvisa da gansaxilveli
sakiTxebis Taobaze mas winaswar unda ecnobos. amitomac yoveli
sxdomis gamarTvis Sesaxeb winaswar unda gamocxaddes.
kodeqsi iTvaliswinebs sxdomis daxurvis SesaZleblobas, Tuki
es aucilebelia saxelmwifo, komerciul an pirad saidumloebas mi-
kuTvnebuli informaciis gamJRavnebis Tavidan asacileblad. Tu
sxdomis dRis wesrigSi Setanilia ramdenime sakiTxi, romelTagan
mxolod nawili Seicavs saidumlo informacias, aseT SemTxvevaSi un-
da daixuros ara mTlianad sxdoma, aramed misi mxolod is nawili,
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
269
romlis drosac ganixileba saidumlo informacia. mag., Tu uSiSroe-
bis sabWos sxdomaze ganixileba ori sakiTxi - sagadasaxado Semosav-
lebis gegmis mimdinareobisa da konfliqtis zonaSi Tavdacvis sami-
nistros danayofebis gadaadgilebis Sesaxeb, uSiSroebis sabWos
sxdoma unda daixuros mxolod meore sakiTxis ganxilvisas.
imisTvis, rom pirma misTvis sasurveli sajaro informacia mii-
Ros, man unda waradginos werilobiTi gancxadeba Sesabamis sajaro
dawesebulebaSi.
55.. „„ddaauuyyoovvnneebblliivv““.. Tanamedrove sazogadoebrivi cxovrebis erT-
erTi mniSvnelovani komponentia informaciis swrafi gacvla. swo-
red amitom sajaro dawesebulebaSi daculi iinnffoorrmmaacciiaa uunnddaa ggaaiicceess
ddaauuyyoovvnneebblliivv - mmooTTxxoovvnniissTTaannaavvee.. sityva „dauyovnebliv“ niSnavs, rom
informaciis moTxovnis Sesaxeb gancxadebis registraciisTanave es
gancxadeba unda moxvdes informaciis gacemaze pasuxismgebel pirTan
(yvela sajaro dawesebulebaSi unda arsebobdes specialurad in-
formaciis gacemaze uflebamosili piri), romelic valdebulia, da-
ubrkoleblad Seudges am gancxadebis ganxilvasa da gadawyvetas.
rig SemTxvevebSi informaciis dauyovnebliv gacema SeuZlebe-
lia. amisTvis kodeqsi, gamonaklisis saxiT, iTvaliswinebs informaci-
is gacemis aTdRian vadas. aTdRiani vada gamoyenebul unda iyos mxo-
lod im SemTxvevaSi, Tu informacia sxva dasaxlebul punqtSi arse-
bul struqturul qvedanayofSi inaxeba an aucilebelia informaci-
is damuSaveba. mag., moqalaqeTa mdgomareobis registraciis samsa-
xurSi Semovida moTxovna 2001 wels qorwinebaTa da ganqorwinebaTa
saerTo raodenobis, daqorwinebulTa saSualo asakis Sesaxeb infor-
maciis gacemis Taobaze. am moTxovnis dakmayofilebisTvis Sesabamis-
ma samsaxurma unda Seiswavlos sakmao moculobis dokumentebi, rac
garkveul dros moiTxovs.
iseve, rogorc informaciis gacema, dauyovnebliv unda iqnas mi-
Rebuli gadawyvetileba informaciis gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb.
moqalaqes, romelic informacias moiTxovs, rac SeiZleba swrafad
unda Seatyobinon informaciis gacemis SesaZleblobis Sesaxeb. es ga-
dawyvetileba werilobiTia da SesaZlebelia misi sasamarTloSi ga-
saCivreba.
imisTvis, rom sazogadoebisTvis cnobili gaxdes Tu ra informa-
cia inaxeba ama Tu im dawesebulebaSi, aucilebelia sajaro dawesebu-
ÈÀÅÉ XI ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ
270
lebebSi arsebuli informaciis aRricxva. swored amitom kodeqsi
yvela sajaro dawesebulebisgan moiTxovs, aRiricxos yvela is in-
formacia, romelic am dawesebulebaSi Seiqmna, gadamuSavda, gamoica,
gaigzavna, an Semovida.
sajaro dawesebulebebidan informaciis miRebis gaadvilebis
mizniT yvela sajaro dawesebulebam unda daniSnos informaciis ga-
cemaze pasuxismgebeli piri. informaciis gacemaze pasuxismgebeli pi-
ri damoukideblad iRebs gadawyvetilebebs informaciis gacemaze.
aseTi gadawyvetilebebis misaRebad aucilebeli ar aris zemdgomi
Tanamdebobis piris Tanxmoba an masTan konsultacia.
ÆÖÒÀÁ ÀÃÄÉÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XI
271
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
272
TTaavvii 1122
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
aRsruleba
§§11.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaRRssrruulleebbiiss aarrssii ddaa zzooggaaddii ssaaffuuZZvvlleebbii
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema da,
saerTod, saxelmwifo administraciis saqmianoba azrs dakargavda, Tu
saxelmwifo organoebi SemdgomSi am gadawyvetilebebs praqtikulad
ar ganaxorcielebdnen, anu ar moxdeboda administraciul organoTa
mier gamocemuli aqtebis aRsruleba. aqedan gamomdinare, cxadia, ka-
nonmdebloba zustad gansazRvravs saxelmwifo organoTa gadawyve-
tilebebis nebayoflobiTi Tu iZulebiTi aRsrulebis procedurebsa
da wesebs. am sferos saqarTveloSi zogadi administraciuli kodeq-
sis normebi aregulirebs. Tavidanve unda aRvniSnoT, rom zogadi ad-
ministraciuli kodeqsis debulebebi vrceldeba mxolod
individualur administraciul-samarTlebriv aqtebze, xolo norma-
tiuli administraciul-samarTlebrivi aqtebis aRsrulebis meqaniz-
mi sxva sakanonmdeblo aqtebiT ganisazRvreba. aseTi aqtia, magaliTad,
administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi, romelic adgens san-
qciebs sxvadasxva normatiuli aqtebiT dadgenili valdebulebebis
SeusruleblobisTvis, da, aseve, sxva specialuri sakanonmdeblo aqte-
bi, romlebSic mocemulia ama Tu im sferoSi dadgenili wesebis neba-
yoflobiT Sesrulebisa Tu iZulebiT aRsrulebis wesebi.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aR-
sruleba, Cveulebriv, ssaammii etapisgan Sedgeba. es etapebia:
- iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
ggaammoocceemmaa,,
- ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa aaRRssrruulleebbiiss uuzzrruunnvveellyyooffiiss SSeessaaxxeebb
- aaRRssrruulleebbiiss uuzzrruunnvveellyyooffiiss kkoonnkkrreettuullii ssaaSSuuaalleebbiiss ggaammooyyeenneebbaa..
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cemis wesebsa da Taviseburebebze am wignSi ukve vilaparakeT, amitom
aq dawvrilebiT aRar SevexebiT, xolo aqtis aRsrulebis or stadia-
ze - aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebasa
da uzrunvelyofis RonisZiebis gamoyenebis Taobaze vrclad am Tav-
Si vimsjelebT.
sanam individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aR-
srulebis konkretul meqanizmebs ganvixilavT, saWiroa, aRvniSnoT,
rom es wesebi ar vrceldeba yvela individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtze. arsebobs iseTi saxis individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtebic, romelTa ganxorcielebac ar saWi-
roebs iZulebiTi aRsrulebis meqanizmebis gamoyenebas. aseTia, maga-
liTad, aRmWurveli aqtebis ZiriTadi nawili, anu is aqtebi, romle-
bic sxvadasxva pirebs aniWebs ama Tu im uflebebsa da privilegiebs
(nebarTva, licenzia, jildo da sxv.). aseTi saxis aqti pirs udgens ra-
ime uflebas, romliTac mas, sakuTari Sexedulebisamebr, SeuZlia -
isargeblos an ar isargeblos. magaliTad, samSeneblo kompanias vera-
vin aiZulebs, gamoiyenos misTvis micemuli mSeneblobis nebarTva da,
sakuTari survilis sawinaaRmdegod, aaSenos sacxovrebeli saxli.
garda amisa, aris individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebi, romlebic gamocemisTanave avtomaturad aR-
sruldebian da, Sesabamisad, kanonmdeblobiT dadgenili aRsrulebis
procedurebis gamoyenebas aRar saWiroeben. amis magaliTad SegviZ-
lia moviyvanoT samoqalaqo aqtebis registraciis organos (mmaCi) aq-
ti qorwinebis an ganqorwinebis registraciis Taobaze, aseve, miwis
marTvis saxelmwifo departamentis aqti sajaro reestrSi miwis sa-
kuTrebis registraciis Taobaze da sxv. aseve, aseTi tipis
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebia im aqtebis
umravlesoba, romlebic adastureben pirTa uflebebsa da movaleo-
bebs an sxvadasxva iuridiul faqtebs.
unda aRvniSnoT, rom im SemTxvevaSic ki, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti saWiroebs aR-
srulebas, avtomaturad ar xdeba iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebe-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
273
bis gamoyeneba. Cveulebriv, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT dadgenili raime valdebuleba nebayoflobiT
sruldeba Sesabamisi piris mier da, mxolod im gamonaklis SemTxve-
vebSi, rodesac dainteresebuli mxare aqts dadgenil vadaSi ar asru-
lebs, an winaaRmdegobas uwevs aqtis Sesrulebas, saxelmwifo iwyebs
iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebaTa gamoyenebas.
visi meSveobiT aRwevs saxelmwifo mis mier miRebuli gadawyve-
tilebebis iZulebiTi aRsrulebas? cxadia, individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis iZulebiTi aRsruleba, upirveles
yovlisa, unda ganaxorcielos im administraciulma organom, romel-
mac es aqti gamosca, radgan man sxvaze ukeT icis sakiTxis arsi da spe-
cifika, ris gamoc ukeTesad SearCevs aRsrulebis vadas, saxes da wess.
swored amitom, saqarTvelos zogadma administraciulma kodeqsma
daadgina saerTo wesi, romlis mixedviTac, Tu kanonmdebloba sxvag-
varad ar gaiTvaliswinebs, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebaze pasuxismgebelia is administraci-
uli organo, romelmac es aqti gamosca.
amave dros, praqtikaSi gvxvdeba SemTxvevebi, rodesac SeuZlebe-
lia an metismetad rTulia, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti misma gamomcemma organom aRasrulos. es SeiZle-
ba gamowveuli iyos imiT, rom am aqtis aRsruleba moiTxovs raime spe-
cialur codnasa Tu saSualebebs. magaliTad, aseTi aqti SeiZleba
iyos qalaqis meriis gadawyvetileba qalaqSi sanitaruli mdgomareo-
bis mosawesrigeblad bazrobebis teritoriebze specialuri Semow-
mebis Catarebis Taobaze. aSkaraa, rom Tavad merias ara aqvs aseTi Se-
mowmebis Catarebis teqnikuri SesaZlebloba da arc am sakiTxis mcod-
ne specialistebi hyavs. amitom aseT SemTxvevaSi rekomendirebulia,
meriam Tavisi gadawyvetilebis aRsruleba daavalos sanitaruli ze-
damxedvelobis samsaxurs. aseve, xSirad iqmneba situacia, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis sxva organos
mier aRsruleba gacilebiT nakleb xarjebTan aris dakavSirebuli,
vidre misi aRsruleba Tavad am aqtis gamomcemi organos mier. aseTi
SemTxvevebi xSiria maSin, rodesac administraciuli organos gadaw-
yvetileba am organos adgilsamyofelidan moSorebiT, sxva terito-
riul erTeulzea Sesasrulebeli. aseT SemTxvevaSi, individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsruleba SeiZleba daeva-
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
274
los qvemdgom an sxva administraciul organos. TavisTavad cxadia,
rom zemdgomi administraciuli organos davaleba aqtis aRsrule-
bis Taobaze qvemdgomisTvis savaldebuloa Sesasruleblad. rac See-
xeba sxva administraciuli organosTvis aqtis aRsrulebis davale-
bas, aseT SemTxvevaSi saqme ufro rTuldeba, radgan sxva administra-
ciuli organo struqturulad ar emorCileba davalebis mimcem admi-
nistraciul organos da valdebuli ar aris Seasrulos misi miTiTe-
bebi. kanonmdeblobam gansazRvra, rom aseT SemTxvevaSi unda amoqmed-
des zogadi administraciuli kodeqsis is debulebebi, romlebic
awesrigebs administraciul organoTa samarTlebrivi urTierTdax-
marebis sakiTxebs. am Temaze vrclad aRar SevCerdebiT, radgan am
wignSi administraciul organoTa urTierTdaxmarebaze ukve iyo
msjeloba. davamatebT mxolod, rom SesaZlebelia, romelime specia-
lurma kanonma Tu kanonqvemdebare aqtma daadginos ama Tu im sfero-
Si individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrule-
bis sxva pirisTvis davalebis gansxvavebuli wesebic.
sxva administraciuli organos Tu pirisTvis aRsrulebis gan-
xorcielebis uflebis gadacema unda moxdes delegirebis aqtis sa-
fuZvelze, anu unda gamoices specialuri individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti, romelSic aRiniSneba, rom aRsrule-
baze pasuxismgebeli administraciuli organo Tavisi aqtis aRsru-
lebas avalebs sxva organos da masve gadascems Sesabamis uflebamosi-
lebebs. aseTi davaleba zepirad an raime sxva formiT ar daiSveba. un-
da aRvniSnoT, rom kanoni uSvebs erTi administraciuli organos mi-
er meorisTvis individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis aRsrulebis rogorc erTjeradi, ise garkveuli vadiT delegi-
rebas (mag. mSeneblobis saministro ukanono mSeneblobis Sesaxeb ga-
motanili individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis
aRsrulebas daavalebs qalaqis meriis Sesabamis samsaxurs xuTi wlis
vadiT). delegirebisas zustad unda ganisazRvros, konkretulad ra
saxis an uSualod romeli aqtis aRsrulebis ufleba unda gadaeces
sxva administraciul organos. Tu delegireba erTjeradi xasiaTisa
ar aris, maSin aRsrulebis uflebis delegirebis Taobaze gamocemul
individualur administraciul-samarTlebriv aqtSi aucileblad
unda mieTiTos delegirebis vadac.
TviT im organoSic, romelic uflebamosilia individualuri
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
275
administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebaze, iZulebiTi aR-
srulebis saSualebebis gamoyenebis ufleba yvela TanamSromels ara
aqvs. aseTi saSualebebis gamoyeneba SeuZlia mxolod im muSaks, ro-
melsac individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aR-
sruleba samsaxurebrivad evaleba. imave uwyebis sxva romelime Tanam-
debobis pirs (mag. buRalters, kadrebis muSaks da sxv.) ara aqvs uf-
leba, aRasrulos esa Tu is individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, Tuki mas es samsaxurebrivad ar evaleba. magali-
Tad, arqmSeninspeqciis kadrebis samsaxuris ufross ufleba ara aqvs,
pirs mosTxovos ukanono mSeneblobis aRkveTa da misi moTxovnis Se-
usruleblobis SemTxvevaSi gamoiyenos kanoniT dadgenili iZulebi-
Ti aRsrulebis RonisZiebebi, Tundac am droisTvis arqmSeninspeqci-
as ukve miRebuli hqondes gadawyvetileba mSeneblobis ukanonobisa
da misi aRkveTis Taobaze. aseTi moTxovnis dayenebis da, Sesabamisad,
winaaRmdegobis SemTxvevaSi iZulebis RonisZiebebis gamoyenebis uf-
leba aqvT mxolod im pirebs, vinc saTanado samarTlebrivi aqtebiT
(am SemTxvevaSi - inspeqciis debuleba) aris uflebamosili. am princi-
pis mizania, daicvas kerZo interesebi saxelmwifo moxeleTa mxridan
xelyofisgan. aRsrulebaze pasuxismgebel Tanamdebobis pirs umetes-
wilad urTierToba uwevs mesame pirebTan. xSirad mas am pirTa wina-
aRmdeg, SeiZleba, iseTi iZulebiTi RonisZiebebis gamoyenebac das-
Wirdes, rac zians miayenebs am mesame pirTa interesebs. swored ami-
tom mesame pirebs (kerZo sawarmoebs, Cveulebriv moqalaqeebs da sxv.)
ufleba aqvT icodnen, ra uflebamosilebebi aqvs im pirs, romelic
maT mimarT Tavis samsaxurebriv movaleobas axorcielebs. Sesabami-
sad, kanonmdebloba aseT Tanamdebobis pirebs avaldebulebs, Tan iqo-
nion maTi samsaxurebrivi uflebamosilebis damadasturebeli mowmo-
ba. Tanamdebobis piri valdebulia warmoadginos aseTi sabuTi im me-
same pirTa moTxovnis safuZvelze, romelTa mimarTac aRsruleba
xorcieldeba.
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
276
§§22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaRRssrruulleebbiiss pprroocceessSSii ssaajjaarroo ddaa
kkeerrZZoo iinntteerreesseebbiiss pprrooppoorrcciiuulloobbiiss ddaaccvviiss vvaallddeebbuulleebbaa
kodeqsi samarTlebriv CarCoSi svams aRsrulebaze pasuxismgebeli ad-
ministraciuli organos (Tanamdebobis piris) uflebamosilebebs da
sakmaodac zRudavs maT. aRsrulebaze pasuxismgebel organos (Tanam-
debobis pirs) SeuZlia, kanoniT miniWebuli uflebamosileba gamoiye-
nos mxolod im farglebSi, rac aucilebelia individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebisTvis. amgvarad, ufleba-
mosilebis gadametebad CaiTvleba SemTxveva, rodesac administraciu-
li organo an uflebamosili Tanamdebobis piri individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis aRsasruleblad iyenebs im saSua-
lebas, romlis gamoyenebis aucileblobac – Tundac es ufleba kano-
niT hqondes miniWebuli, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis uzrunvelsayofad aSkarad ar ar-
sebobs. amis magaliTad gamodgeba SemTxveva, rodesac administraciu-
li organo axorcielebs aRsrulebas uSualo iZulebis wesiT an poli-
ciis meSveobiT, Tumca aSkaraa, rom aqtis aRsasruleblad SesaZlebe-
li iqneboda pirisTvis ufro naklebi zianis mimtani meTodebis (jari-
mis, aRsrulebis sxva pirisaTvis davalebis) gamoyeneba. aseT SemTxve-
vaSi administraciuli organo/Tanamdebobis piri valdebulia, moqme-
debdes zogadi administraciuli kodeqsis im principebis safuZvel-
ze, romlebic Seexeba ddiisskkrreecciiuullii uufflleebbaammoossiilleebbiiss ggaannxxoorrcciieelleebbiiss
wweessssaa ddaa ssaajjaarroo ddaa kkeerrZZoo iinntteerreesseebbiiss pprrooppoorrcciiuulloobbaass.. diskreciu-
li uflebamosilebis swori gamoyeneba, proporciulobis principTan
erTad, administraciuli samarTlis erT-erTi fuZemdebluri debu-
lebaa da maTi dacva da Sesrulebac savaldebuloa ara marto
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebi-
sas, aramed administraciuli warmoebis da, saerTod, saxelmwifo ad-
ministraciis saqmianobis yvela sferoSi. mizanSewonilad migvaCnia,
es principebi SedarebiT vrclad ganvixiloT.
ddiisskkrreecciiuullii uufflleebbaammoossiilleebbaa administraciuli organos uf-
lebamosilebaTagan erT-erTi umniSvnelovanesia, SearCios misaRebi
gadawyvetileba ramdenime SesaZlebel variants Soris. Tumca es uf-
lebamosileba SezRudulia 2 faqtoriT - administraciuli organo
valdebulia SearCios, gadwyvetileba im gadawyvetilebaTagan, ro-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
277
melTa miRebis uflebac mas kanonmdeblobiT mieniWa da, aseve, SearCi-
os is gadawyvetileba, romelic Tanabrad Seesabameba rogorc saja-
ro, ise kerZo interesebs. diskreciuli uflebamosilebis SezRudva
zogadi administraciuli kodeqsis erT-erTi mniSvnelovani monapo-
varia. komunisturi mmarTvelobis periodSi administraciul orga-
noTa diskrecia arafriT iyo SezRuduli. swored es ganapirobebda
adamianis uflebebis darRvevis uamrav faqts da administraciul
organos samarTalze zemoT ayenebda. es gamoixateboda imaSi, rom
mTeli rigi gadawyvetilebebis miRebisas administraciuli organo
samarTlis normebiT SeboWili ar iyo, rac dauSvebelia demokratiu-
li saxelmwifos pirobebSi.
rac Seexeba ssaajjaarroo ddaa kkeerrZZoo iinntteerreesseebbiiss pprrooppoorrcciiuulloobbiiss pprriinn-
cciippss, mas safuZvlad udevs is faqti, rom administraciuli organo
warmoadgens da axorcielebs sajaro (saxelmwifo) interesebs, Tumca,
miuxedavad amisa, mas ara aqvs gadawyvetilebis calmxrivad miRebis
ufleba. gadwyvetilebis miRebisas unda davicvaT kerZo pirTa inte-
resebic. administraciuli organo Tavis saqmianobaSi unda abalanseb-
des sajaro da kerZo interesebs da gaumarTlebel privilegias ar un-
da aniWebdes romelime maTgans. TiToeuli moqalaqis interesi aranak-
leb faseulia, vidre saxelmwifosi. ufro metic, sajaro interesi xom
sxva araferia, Tu ara kerZo interesTa jami. aRsaniSnavia, rom es
principi Seexeba mxolod diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebis
procesSi miRebul gadawyvetilebebs (radganac sxva SemTxvevebSi sa-
xelmwifo moxeles arCevani ar aqvs da kanoniT zustad dadgenili we-
sis Sesabamisad unda imoqmedos). proporciulobis principSi SesaZ-
lebelia ori qve-principis gamoyofa. pirveli qveprincipis Tanaxmad,
mizani, romlis misaRwevadac aqti gamoica, unda Seesabamebodes am
miznis misaRwevad aqtiT gaTvaliswinebul saSualebas, anu diskreci-
uli uflebamosilebebis ganxorcielebisas ar SeiZleba gamoices
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, Tu piris ka-
noniT daculi uflebebisa da interesebisTvis miyenebuli ziani arse-
biTad aRemateba im sikeTes an mizans, romlis Sesasrulebladac aqti
gamoica. meore qveprincipis Tanaxmad, diskreciuli uflebamosilebe-
bis ganxorcielebisas gamocemuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT gaTvaliswinebulma zomebma ar SeiZleba gamo-
iwvios piris kanonieri uflebebis da interesebis dausabuTebeli
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
278
SezRudva, rac imas gulisxmobs, rom administraciuli organo valde-
bulia, mis xelT arsebuli ramdenime saSualebidan aucileblobis
SemTxvevaSi gamoiyenos is, romelic yvelaze naklebi zianis momtania
piris kanonieri interesebisa da uflebebisTvis.
amgvarad, rogorc ukve aRvniSneT, individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis iZulebiTi aRsrulebis procesSi, anu ma-
Sinac ki, rodesac piri ar asrulebs saxelmwifos kanonier moTxov-
nas, saxelmwifom mis mimarT unda imoqmedos saxelmwifos interesebi-
sa da am piris interesebis proporciulobis dacviT, anu imgvarad,
rom, erTi mxriv, miaRwios mis mier dasaxul sajaro samarTlebriv mi-
zans da, meore mxriv, minimaluri ziani miayenos Tavad am piris inte-
resebs.
rodesac administraciuli organo Tavis uflebamosilebas kano-
nis farglebSi axorcielebs, yvela valdebulia, ar gauwios winaaR-
mdegoba da Seasrulos individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebasTan dakavSirebiT uflebamosili
administraciuli organos da Sesabamisi Tanamdebobis piris yvela ka-
nonieri moTxovna. mocemuli principis arsi aSkaraa, radgan winaaR-
mdeg SemTxvevaSi SeuZlebeli gaxdeba saxelmwifo administraciis mi-
er miRebuli nebismieri gadawyvetilebis sisruleSi moyvana. es debu-
leba TavisTavad gasagebia da aRiarebuli yvelas mier, magram saqar-
Tvelos zogadi administraciuli kodeqsiT kidev erTxel aris gan-
sazRvruli. aRsaniSnavia, rom es valdebuleba vrceldeba rogorc
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis adresatze,
ise mesame pirebzec, romelTac saerTod ar exebaT aRsasrulebeli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. es ar niSnavs
imas, rac SeiZleba erTi SexedviT Candes _ individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebaze uflebamosili adminis-
traciuli organos (Tanamdebobis piris) yvela moTxovna nebismieri
pirisTvis savaldebulo Sesasrulebelia da yvela valdebulia, dae-
morCilos aseT moTxovnas. kanoniT gansazRvrulia, rom es moTxovna
unda iyos kanonieri, anu kanonidan unda gamomdinareobdes. aseTi
moTxovnebi ki rogorc dainteresebuli mxarisTvis, ise mesame pirTaT-
vis ZiriTadad misaRebia da nebayoflobiT sruldeba. amasTan, admi-
nistraciuli organo unda Seecados, rom mesame pirTa mimarT moTxov-
nis ufleba gamoiyenos mxolod kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
279
da isic im dros, rodesac amis gareSe individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis aRsruleba SeuZlebelia an metismetad
rTuldeba. magaliTad, rodesac ukanonod agebuli benzingasamarTi
sadguris iZulebiT demontaJi SeuZlebelia an metismetad rTulia me-
zobeli miznis nakveTis gamoyenebis gareSe, administraciul organos
SeuZlia, kanonis farglebSi mosTxovos mezobeli nakveTis mesakuTre
pirs, raTa mis nakveTze gaiaros samSeneblo teqnikam. amave dros, mesa-
me pirs verc erTi administraciuli organo Tu Tanamdebobis piri
ver daavalebs, sakuTari saSualebebiT an saxsrebiT monawileoba mii-
Ros iseTi individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aR-
srulebaSi, romelic mas ar exeba. gamonaklisia is SemTxvevebi, rode-
sac amas pirdapir kanoni iTvaliswinebs. piriqiT, Tuki aRsrulebis
procesSi iZulebiTi monawileobiT ziani miadgeba mesame pirs, romel-
sac aRsasrulebeli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti ar exeba, administraciul organos SeiZleba dae-
kisros aseTi zianis anazRaurebac.
mesame piri, romelsac exeba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, uflebamosilia, uari ganacxados aRsrulebas-
Tan dakavSirebuli moTxovnis Sesrulebaze, Tu es ewinaaRmdegeba
misTvis kanoniT dakisrebul valdebulebas an gamoiwvevs saxelmwi-
fo, komerciuli an profesiuli saidumloebis gamJRavnebas, romlis
dacvis valdebulebac mas kanoniT akisria. bunebrivia, rodesac or
sxvadasxva faseulobas Soris kolizia warmoiqmneba, mesame piri Ta-
visufldeba aRsrulebasTan dakavSirebuli moTxovnis Sesrulebis
valdebulebisgan. magram es ar niSnavs, rom uSualod im pirs, romlis
mimarTac gamocemulia individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, ufleba aqvs, raime motiviT uari ganacxados
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtiT gaTvaliswi-
nebuli movaleobis Sesrulebaze (mag., kerZo pirs ufleba ara aqvs,
piradi saidumloebis dacvis motiviT uari uTxras sagadasaxado or-
ganos im dokumentebis gadacemaze, romelic mis mier gadasaxadebis
gadaxdas exeba).
rogorc zemoTac aRvniSneT, individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsruleba ZiriTadad nebayoflobiT xorciel-
deba. rodesac aqti gamocemulia kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesaba-
misobiT, anu rodesac misi momzadebisa da gamocemis procesSi mosme-
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
280
nilia da metnaklebad gaTvaliswinebulic kerZo pirTa mosazrebebi,
aseve, rodesac aqti gamocemulia proporciulobis principis safuZ-
velze, aseTi pirebi nebayoflobiT asruleben individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtebiT dadgenil moTxovnebs. adminis-
traciuli organo valdebulia, pirs ganusazRvros, Tu zustad ra
qmedebis ganxorcielebaa saWiro individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis SesrulebisTvis (anu risi gakeTeba an ra moqme-
debisgan Tavis Sekaveba moeTxoveba pirs imisTvis, rom
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti nebayoflo-
biT Sesrulebulad CaiTvalos). aseTi moqmedeba SeiZleba iyos rome-
lime konkretul sabanko angariSze Tanxis Caricxva, konkretuli Se-
nobis fasadis Secvla da sxv. aseve, administraciulma organom unda
miuTiTos individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
Sesrulebis vadac, romelic unda iyos realuri da sakmarisi
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Sesasruleb-
lad. rogorc wesi, es orive piroba TviT aRsasrulebel
individualur administraciul-samarTlebriv aqtSivea xolme gan-
sazRvruli, Tumca kanoni uSvebs maTi calke individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtiT gansazRvris SesaZleblobasac. yvela
pirs unda hqondes saxelmwifos moTxovnaTa nebayoflobiT Sesrule-
bis SesaZlebloba. individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis Sesruleba xSirad ramdenime gziTa da saSualebiT SeiZleba.
aseT SemTxvevaSi individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis Sesrulebis konkretul saSualebas administraciuli organo
ki ar gansazRvravs, aramed TviT piri, romelic nebayoflobiT asru-
lebs mas. magaliTad, Tu pirs daevala ukanono nagebobis aReba, mas
SeuZlia, samuSaoebi sakuTari ZalebiT Seasrulos an daiqiravos Se-
sabamisi samSeneblo firma, iqidan gamomdinare, Tu romeli saSuale-
baa Tavad am pirisTvis xelsayreli.
cxadia, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis
aRsruleba yovelTvis xxaarrjjeebbss ukavSirdeba. TavisTavad naTelia, rom,
Tuki piri nebayoflobiT ar Seasrulebs individualur administra-
ciul-samarTlebriv aqts, mas daekisreba aqtis iZulebiT aRsrulebas-
Tan dakavSirebuli xarjebis anazRaurebis valdebuleba, radganac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsasruleb-
lad specialuri zomebisTvis mimarTva am piris mier individualuri
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
281
administraciul-samarTlebrivi aqtis nebayoflobiT Seusruleblo-
biT aris gamowveuli. Tumca, specialuri kanonmdeblobiT, es piri SeiZ-
leba gaTavisufldes aRsrulebis xarjebis anazRaurebisgan.
Tu pirs ar ganesazRvra individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis moTxovnaTa nebayoflobiT Sesrulebis vada, aR-
srulebis xarjebs gaiRebs Sesabamisi saxelmwifo an adgilobrivi
TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organo. Tuki pirs ar mieca Se-
saZlebloba, gonivrul vadaSi misTvis xelsayreli saSualebiTa da sa-
kuTari xarjebiT nebayoflobiT Seesrulebina individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi, mas
administraciuli organos mier aRsrulebuli individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis iZulebiT aRsrulebasTan dakavSi-
rebuli xarjebis anazRaureba ar daekisreba. aqve unda aRvniSnoT, rom
xSiria SemTxvevebi, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsruleba misi nebayoflobiT Sesrulebis va-
dis gansazRvris gareSe gamowveulia Tavad im piris qmedebiT, romel-
sac unda aResrulebina individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti. magaliTad, rodesac aqtis aRsrulebis gadaude-
beli aucileblobis SemTxveva gamoiwvia am piris mier individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis darRvevam, aseT SemTxvevaSi,
Cveni azriT, aRsrulebis xarjebis anazRaureba am pirs unda daekis-
ros.
administraciuli organo uflebamosilia, pirisTvis
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis nebayoflo-
biT Sesasruleblad micemuli vadis gasvlis Semdeg TviTon miiRos
zomebi individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsas-
ruleblad. aseT SemTxvevaSi mas SeuZlia gamoiyenos zogadi adminis-
traciuli kodeqsiT iZulebiTi aRsrulebisTvis dadgenili wesebi
da saSualebebi.
§§33.. iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
iiZZuulleebbiiTT aaRRssrruulleebbiiss ssaaSSuuaalleebbeebbii
aRsrulebis proceduris Tanmimdevroba aseTia: jer miiReba gadaw-
yvetileba aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb, Semdeg ki xdeba aR-
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
282
srulebis saSualebaTa gamoyeneba.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis iZulebi-
Ti aRsrulebis saSualebebi Semdegia:
- ssxxvvaa ppiirriissTTvviiss iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss aaRRssrruulleebbiiss ddaavvaalleebbaa;;
- jjaarriimmaa;;
- uuSSuuaalloo iiZZuulleebbaa..
aRvniSnavT, rom aRniSnuli saSualebebi gamoiyeneba im
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis aRsrule-
bisas, romlebic Seexeba raime moqmedebis ganxorcielebas an moqmede-
bisgan Tavis Sekavebas. rac Seexeba fuladi moTxovnebis aRsrulebas,
maTTvis saqarTvelos kanonmdebloba gansxvavebul wess adgens. aR-
srulebis rogorc erTi, ise meore saxis Sesaxeb dawvrilebiT qveviT
vilaparakebT.
aRsrulebis procesis dawyebis safuZvelia ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss aaRRssrruulleebbiiss
uuzzrruunnvveellyyooffiiss SSeessaaxxeebb,, romelic kidev erTxel afrTxilebs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis adresats, aZ-
levs ukanasknel SesaZleblobas, nebayoflobiT aRasrulos aqti da,
amasTan, ganumartavs, mis mimarT konkretulad ra iZulebiTi RonisZi-
eba iqneba gamoyenebuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis nebayoflobiT Seusruleblobis SemTxvevaSi. Tu
ar iqneba aRsrulebis uzrunvelyofis gadawyvetileba, administraci-
uli organo individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
aRsasruleblad ver mimarTavs veraviTar iZulebis zomebs. magaliTad,
Tuki arsebobs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti,
romelic adeiSvilis quCis mcxovreblebs ukrZalavs 20 saaTis Semdeg
manqanebis trotuarze gaCerebas, magram moqalaqe zurabiSvili siste-
maturad arRvevs am wess, maSin mis mimarT unda gamoices aqti (aRsru-
lebis uzrunvelyofis Taobaze), romelSic mieTiTeba, rom momdevno
dRidan mis mier wesis kidev erTxel darRvevis SemTxvevaSi mis manqanas
gadaiyvanen sajarimo sadgomze. mxolod amis Semdeg gaxdeba SesaZlebe-
li moqalaqe zurabiSvilis mimarT iZulebiTi RonisZiebebis gamoyene-
ba. kidev erTxel aRvniSnavT, rom yvela zemoT motanili debuleba Se-
exeba mxolod individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
aRsrulebas (mocemul SemTxvevaSi aqti individualuria, radgan exeba
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
283
konkretul SemTxvevas, adgens mxolod da mxolod erTi gansazRvruli
quCis macxovrebeli ramdenime ojaxis valdebulebas). im SemTxvevaSi,
Tu moqalaqe zurabiSvili daarRvevs normatiuli aqtebiT dadgenil
sagzao moZraobis zogad wesebs, cxadia, mis mimarT araviTari zemoT
aRniSnuli RonisZiebis ganxorcieleba ar gaxdeba saWiro da pirdapir
gamoiyeneben administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsiT dadge-
nil sanqciebs Tu sxva iZulebiT RonisZiebebs. es, faqtobrivad, niSnavs,
rom individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsru-
lebasTan dakavSirebuli saqmianoba qmnis administraciuli warmoebis
calke saxes.
gadawyvetileba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb werilobi-
Tia. aRsrulebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba ar niSnavs imas, rom
maincdamainc savaldebuloa damoukidebeli individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema. praqtikaSi xSiria Sem-
Txvevebi, rodesac aRsrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebi imTaviT-
ve gadawyvetilia Sesasrulebel individualur administraciul-
samarTlebriv aqtSi. magaliTad, Tuki davubrundebiT zemoT moyva-
nil magaliTs, administraciul organos SeeZlo, Tavad
individualur administraciul-samarTlebriv aqtSive Caedo pun-
qti, romlis Tanaxmadac 20 saaTis Semdeg trotuarze mdgom manqanebs
sajarimo sadgomze gadaitandnen, aseT SemTxvevaSi aRar iarsebebda
iZulebiTi aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb calke aqtis gamoce-
mis saWiroeba.
Cveulebriv, aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb gadawyvetile-
ba martivi administraciuli warmoebis wesiT miiReba, Tumca, imis
gaTvaliswinebiT, rom aseTi gadawyvetileba ar adgens aRsasrulebe-
li individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisgan damou-
kidebel ufleba-movaleobebis wres mxareTaTvis, igi meoradia da ga-
momdinareobs ZiriTadi individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtidan, gadawyvetilebis miRebisas administraciul
warmoebaSi dainteresebuli mxaris uflebebi sakmaod SezRudulia.
kerZod, ar gamoiyeneba administraciuli warmoebis iseTi principe-
bi, rogoric aris dainteresebuli mxaris administraciul warmoeba-
Si monawileoba da mis mier sakuTari mosazrebis wardgenis SesaZleb-
loba. kanonma aseve gansazRvra, rom gadaudebel SemTxvevaSi, rode-
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
284
sac safrTxe eqmneba saxelmwifo an sazogadoebriv uSiSroebas, mosax-
leobis janmrTelobas, adamianis sicocxles, rodesac sxvagvarad Se-
uZlebelia danaSaulebrivi qmedebis aRkveTa, aRsrulebis uzrun-
velyofis Sesaxeb gadawyvetileba SeiZleba gamoices zepirad, rac
mniSvnelovnad aCqarebs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebis ga-
dawyvetas.
Tuki nebayoflobiTi aRsrulebisTvis micemuli vadis miuxedavad,
piri ar Seasrulebs individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis moTxovnebs, maSin administraciuli organo uflebamosilia, va-
dis gasvlis Semdeg Tavad miiRos zomebi individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis aRsasruleblad, anu gamoiyenos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebis
uzrunvelyofis saSualebebi.
saqarTvelos kanonmdebloba mTlianad gansxvavebul iZulebiTi
aRsrulebis saSualebebs iTvaliswinebs, erTi mxriv, im
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebisTvis, rom-
lebic ffuullaaddii TTaannxxiiss ggaaddaaxxddeevviinneebbaass Seexeba da, meore mxriv, im aqte-
bisTvis, romlebic Seexeba rraaiimmee mmooqqmmeeddeebbiiss SSeessrruulleebbaass aann aasseeTTii mmooqq-
mmeeddeebbiiss SSeessrruulleebbiissggaann TTaavviiss SSeekkaavveebbaass,, aasseevvee,, rraaiimmee mmooqqmmeeddeebbiiss TTmmee-
nnaass.. amis gaTvaliswinebiT, mizanSewonilad migvaCnia aRsrulebis Se-
sabamisi procedurebisa da saSualebebis cal-calke ganxilva.
§§44.. ffuullaaddii mmooTTxxoovvnneebbiiss aaRRssrruulleebbaa
praqtikaSi gvxvdeba mravali individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, romelic ama Tu im pirs akisrebs administraci-
ul organoTa sasargeblod raime Tanxis gadaxdas. rogorc ukve aR-
vniSneT, aseTi tipis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebis aRsrulebas Tavisi specifika aqvs. igive Seg-
viZlia vTqvaT individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis aRsrulebis xarjebis amoRebis procedurasTan dakavSirebiTac.
fuladi moTxovnis aRsrulebis SemTxvevaSic, iZulebiTi RonisZiebis
gamoyenebamde, saWiroa, miRebuli iqnas gadawyvetileba aRsrulebis
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
285
uzrunvelyofis Taobaze, romliTac pirs daudgindeba valdebuleba,
Sesabamisi administraciuli organos sabanko angariSze Caricxos gan-
sazRvruli Tanxa. gadawyvetilebaSi aseve miTiTebuli unda iyos Tan-
xis Caricxvis vada da isic, rom am drois ganmavlobaSi aqtis Seusru-
leblobis SemTxvevaSi gamoyenebuli iqneba Tanxis iZulebiT amoRebis
kanoniT gaTvaliswinebuli saSualebani.
rac Seexeba pirisgan Tanxis iZulebiT amoRebas, arc zogadi ad-
ministraciuli kodeqsi, arc administraciuli samarTlos sxva nor-
mebi ar adgenen raime gansakuTrebul wess. Tanxis amoReba xorciel-
deba Tanxis dakisrebis Taobaze sasamarTlos gadawyvetilebaTa aR-
srulebis wesis Sesabamisad, saaRsrulebo furclis safuZvelze, „sa-
aRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili we-
siT. marTalia, am kanoniT dadgenili wesebi mTlianad scdeba admi-
nistraciuli samarTlis farglebs, magram mainc mizanSewonilad mig-
vaCnia maTi mokle mimoxilva.
aRsrulebas axorcielebs saqarTvelos iusticiis saministros
ssaaaaRRssrruulleebboo ssaammssaaxxuurrii, konkretulad ki - am samsaxurSi gaerTiane-
buli ssaassaammaarrTTlloo aaRRmmaassrruulleebblleebbii. sasamarTlo aRmasrulebelma
aRsrulebis procesi SeiZleba daiwyos mxolod ssaaaaRRssrruulleebboo ffuurr-
cclliiss safuZvelze. Cveulebriv, saaRsrulebo furcels gamowers sa-
samarTlo gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis Semdeg, magram
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebas-
Tan dakavSirebiT saaRsrulebo furclis gamoweris ufleba eniWeba
administraciul organosac mas Semdeg, rac individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebis uzrunvelyofis Sesaxeb
gadawyvetilebaSi miTiTebuli aqtis nebayoflobiT Sesrulebis va-
da amoiwureba. saaRsrulebo furclis miRebis Semdeg aRmasrulebe-
li iRebs gadawyvetilebas aRsrulebis dawyebis Sesaxeb, romelsac
ugzavnis movales da aZlevs winadadebas, 5 dRis ganmavlobaSi neba-
yoflobiT gadaixados Tanxa. amgvarad, pirs kidev erTxel eZleva aq-
tis nebayoflobiT Sesrulebis SesaZlebloba, riTac Tavidan aici-
lebs rogorc iZulebiTi aRsrulebiT miyenebul zians, ise aRsrule-
bis xarjebis dafarvis valdebulebas. im SemTxvevaSi, Tuki arc am 5
dRis ganmavlobaSi piri Sesabamis Tanxas ar gadaixdis, aRmasrulebe-
li uflebamosili xdeba, gamoiyenos iZulebiTi aRsrulebis kanon-
mdeblobiT dadgenili saSualebebi, rogoric aris:
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
286
qqoonneebbiiss ddaayyaaddaaRReebbaa ddaa rreeaalliizzaacciiaa,, mmooTTxxoovvnnaaTTaa ddaayyaaddaaRReebbaa ddaa
kkrreeddiittoorriissTTvviiss ((mmooTTxxoovvnniiss uufflleebbiiss mmqqoonnee ppiirriissTTvviiss)) ggaaddaacceemmaa,,
aasseevvee,, qqoonneebbiiss iiZZuulleebbiiTTii mmaarrTTvvaa.. aRsrulebis iZulebiTi RonisZie-
bebi Tanabrad gamoiyeneba rogorc fizikur, ise iuridiul pirTa
mimarT.
aRmasrulebeli uflebamosilia, fuladi Tanxis amoRebis miz-
niT daayadaRos da Semdeg auqcionis gziT moaxdinos movalis ro-
gorc moZravi, ise uZravi qonebis, fasiani qaRaldebis da yvela sxva
materialuri sikeTis realizacia. sasamarTlo aRmasruleblebi ase-
ve adeben yadaRas movalis sabanko angariSebsa da naRd fulsac, ro-
melic pirdapir gadaecema kreditors. yadaRas ar eqvemdebareba mxo-
lod pirveladi saWiroebis piradi moxmarebis nivTebi, saarsebo mi-
nimumi da Sromis instrumentebi. dayadaRebuli qonebis realizacia
xdeba iZulebiT auqcionze, ris Semdegac miRebuli Tanxa gadaecema
kreditors. sasamarTlo aRmasrulebels, aseve, ufleba aqvs, kredi-
toris TxovniT daadginos movalis uZravi qonebis sanacia (iZulebi-
Ti marTva, romlidan miRebuli Semosavalic mTlianad gadaecema kre-
ditors). aRsrulebasTan dakavSirebul yvela xarjs axdevineben mo-
vales. masve mouwevs saaRsrulebo samsaxuris sasargeblod amoRebu-
li Tanxis 7%-is gadaxdac.
§§55.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii aaRRssrruulleebbaa mmooqqmmeeddeebbiiss SSeessrruulleebbaassTTaann,,
mmooqqmmeeddeebbiissggaann TTaavviiss SSeekkaavveebbaassTTaann aann mmooqqmmeeddeebbiiss
mmooTTmmeennaassTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT
rogorc ukve aRvniSneT, saqarTvelos kanonmdebloba icnobs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebis
uzrunvelyofis sam saSualebas:
- ssxxvvaa ppiirriissTTvviiss iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss aaRRssrruulleebbiiss ddaavvaalleebbaa;;
- jjaarriimmaa;;
- uuSSuuaalloo iiZZuulleebbaa..
sanam am saSualebebs cal-calke ganvixilavdeT, gvsurs aRvniS-
noT, rom administraciuli organo uflebamosilia, gamoiyenos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebis
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
287
uzrunvelyofis am sam saSualebaTagan erT-erTi, anu mas ara aqvs
sxva raime saSualebiT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis uflebamosileba. aseve, konkre-
tuli gadawyvetilebis aRsrulebisas administraciuli organo
uflebamosilia, gamoiyenos mxolod aRsrulebis uzrunvelyofis
Sesaxeb gadawyvetilebaSi an Tavad aRsasrulebel aqtSi miTiTebu-
li erTaderTi saSualeba.
aRsaniSnavia, rom aRsrulebis RonisZiebis SerCevis drosac ad-
ministraciulma organom unda ixelmZRvanelos proporciulobis
principiT da airCios aRsrulebis is saSualeba, romelic uzrunvel-
yofs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis yvelaze
swrafad da naklebi danaxarjebiT Sesrulebas da, amasTan, nakleb zi-
ans miayenebs sazogadoebas da im pirs, vis winaaRmdegac iZulebiTi
aRsruleba xorcieldeba.
migvaCnia, rom aRsrulebis procesSi ukeT garkvevisTvis saWi-
roa zemoT aRniSnuli samive saSualebis cal-calke ganxilva.
1. sxva pirisTvis individualuri administraciul-ssamarTlebrivi
aqtis aRsrulebis davaleba.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsru-
lebis sxva pirisTvis davaleba aqtis iZulebiTi aRsrulebis yvela-
ze martivi formaa. misi gamoyeneba dasaSvebia mxolod im SemTxveva-
Si, rodesac individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
misi adresatisTvis personalur xasiaTs ar atarebs da ar Seicavs
aqtSi moxseniebuli piris mier raime moTxovnis personalurad Ses-
rulebis SesaZleblobas. magaliTad, Tu individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti iTvaliswinebs, rom kafe „dilis“ me-
patrone valdebulia, kviraSi orjer daasufTaos kvebis obieqtis
mimdebare teritoria da igi ar asrulebs am aqtis moTxovnas, admi-
nistraciuli organo uflebamosilia, am samuSaos Sesruleba daava-
los municipalur dasuTavebis samsaxurs an am samuSaos Sesasruleb-
lad daiqiraos kerZo piri.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsru-
lebis mesame pirisTvis davaleba SesaZlebelia mxolod mesame piris
TanxmobiT. rogorc wesi, aseTi davaleba xorcieldeba administra-
ciul organosa da am pirs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZ-
velze. piris iZuleba - sxvis nacvlad aRasrulos individualuri
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
288
administraciul-samarTlebrivi aqti - dauSvebelia, garda gamonak-
lisi SemTxvevebisa. aseT gamonakliss warmoadgens SemTxveva, roca
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis droulad
aRusrulebloba safrTxes uqmnis saxelmwifo an sazogadoebriv
uSiSroebas, mosaxleobis janmrTelobas, adamianis sicocxles an
sxvagvarad SeuZlebelia danaSaulebrivi qmedebis aRkveTa. amis ma-
galiTia SemTxveva, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT kerZo sacxovrebeli saxlis mepatrones daeva-
la, SeakeTos Tavisi saxlis avariuli kedeli, romelic Camongrevis
winaSea da yovelwuTier safrTxes uqmnis quCaSi fexiT mosiarule-
Ta sicocxles. Tuki saxlis mepatrone ar aRasrulebs aRniSnul
aqts, sakiTxis sasicocxlo mniSvnelobidan gamomdinare, adminis-
traciuli organo uflebamosilia, samSeneblo kompanias misi sur-
vilis winaaRmdeg savaldebulod dausaxos kedlis dangreva an Seke-
Teba. aseT SemTxvevaSi, pirs, romelmac aRasrula individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti, aunazRaurdeba rogorc Ses-
rulebuli samuSaos gasamrjelo, ise mis mier aqtis iZulebiTi aR-
srulebiT miyenebuli ziani.
pirs, romelsac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsruleba daevaleba, gaweul xarjebs (gasam-
rjelos CaTvliT) aunazRaurebs administraciuli organo. Sem-
dgomSi am Tanxas administraciuli organo ainazRaurebs im piris-
gan, romlis winaaRmdegac ganxorcielda iZulebiTi aRsruleba.
aRsrulebis xarjebis nebayoflobiT aunazRaureblobis SemTxveva-
Si maTi Sesabamisi pirisgan amoReba moxdeba im wesebiT, rac fulad
moTxovnebTan dakavSirebuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebis aRsrulebisTvis aris dadgenili.
22.. jjaarriimmaa..
jarima, rogorc individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis uzrunvelyofis saSualeba, im
SemTxvevaSi gamoiyeneba, rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsruleba SesaZlebelia mxolod Sesabamisi
piris mier nebis gamovleniT, anu individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsruleba gulisxmobs piris mier raime moqme-
debisgan Tavis Sekavebas an raime iseTi moqmedebis Sesrulebas, rac
mxolod am konkretuli piris mier nebis gamoxatviT aris SesaZlebe-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
289
li. jarimis gamoyeneba SesaZlebelia TiTqmis yvela amkrZalavi aq-
tis aRsrulebis procesSic. magaliTad, rodesac individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqti adgens, rom sakolmeurneo
bazris direqtori valdebulia, TveSi erTxel gamocxaddes sanita-
rul inspeqciaSi da waradginos informacia bazarSi sanitaruli
mdgomareobis Sesaxeb, an rodesac individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti gansazRvravs, rom sakonservo qarxanas ekrZa-
leba narCenebis mdinareSi gadayra. cxadia, aseT SemTxvevebSi SeuZ-
lebeli xdeba individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis aRsrulebis sxva pirisTvis davaleba, ris gamoc saWiroa sxva sa-
Sualebebis gamoyeneba, Tumca jarima, rogorc aRsrulebis uzrun-
velyofis saSualeba, iseT SemTxvevebSic gamoiyeneba, rodesac ar-
sebobs sxva pirisTvis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis davalebis SesaZlebloba. mag., Tu
piri uars acxadebs, Tavis ezoSi moWras xe, romelic problemebs uq-
mnis mezoblis kanonier interesebs, administraciul organos uf-
leba aqvs, daajarimos es piri xis mouWrelobisTvis, miuxedavad
imisa, rom arsebobda mesame pirisTvis xis moWris davalebis SesaZ-
lebloba.
aRsaniSnavia, rom piris dajarimeba iseve, rogorc uSualo
iZuleba, dauSvebelia im SemTxvevebSi, rodesac individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis aRsruleba mxolod am piris ne-
baze ar aris damokidebuli. magaliTad, pirs ar SeiZleba daekis-
ros jarima im SemTxvevaSi, Tu individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT gaTvaliswinebulia mis sakuTrebaSi arsebul
miwaze eleqtrogadamcemi xazis anZis dadgma, magram miwa dagira-
vebulia bankSi da, am pirsa da banks Soris dadebuli xelSekrule-
bis Tanaxmad, amisTvis saWiroa bankis Tanxmobac.
jjaarriimmiiss ooddeennoobbaa ganisazRvreba gadawyvetilebiT aRsrulebis
uzrunvelyofis Sesaxeb, rac zeviT ganvixileT. amave gadawyveti-
lebiT unda ganisazRvros Tu jarimis romeli saxe iqneba gamoyene-
buli konkretul SemTxvevaSi. zogadma administraciulma kodeqsma
gansazRvra, rom jarima SeiZleba iyos sami saxisa: saerTo TanxiT
gansazRvruli, jarima individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis darRvevis yoveli dRisTvis da jarima
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis darRveviT
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
290
Cadenili yoveli qmedebisTvis. ganvixiloT isini cal-calke:
a. ssaaeerrTToo TTaannxxiiTT ggaannssaazzRRvvrruullii jjaarriimmaa gamoiyeneba im SemTxve-
vaSi, rodesac individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis darRveva erTjeradi xasiaTisaa da misi ganmeorebiT darRveva
SeuZlebelia. magaliTad, SemTxveva, rodesac, individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis Tanaxmad, piri valdebuli iyo,
gamocxadebuliyo garkveul dRes daniSnul admnistraciuli orga-
nos sxdomaze, magram man es ar gaakeTa. aseve, SesaZlebelia piris
erTjeradi dajarimeba maSinac, rodesac administraciuli organo
gadawyvets, rom ama Tu im mizezis gamo erTjeradi dajarimeba sak-
marisi faqtori iqneba imisTvis, rom SemdegSi SesaZlebeli Seiqnas
aqtis aRsruleba. unda aRvniSnoT, rom dajarimeba ar aTavisuf-
lebs pirs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
aRsrulebis valdebulebisgan garda im SemTxvevebisa, rodesac
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedeba
Sewyvetilia. individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis aRusruleblobis SemTxvevaSi dasaSvebia piris ganmeorebiT
dajarimebac. zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, ssaaeerrTToo
TTaannxxiiTT ggaannssaazzRRvvrruullii jjaarriimmiiss ooddeennoobbaa aarr uunnddaa aaRReemmaatteebbooddeess ffii-
zziikkuurr ppiirrTTaaTTvviiss 11000000,, xxoolloo iiuurriiddiiuull ppiirrTTaaTTvviiss 55000000 llaarrss..
b. jjaarriimmaa iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqq-
ttiiss ddaarrRRvveevviiss yyoovveellii ddRRiissTTvviiss gulisxmobs SemTxvevas, rodesac
pirs daekisreba jarimis gadaxda yoveldRiurad - im dRidan, ro-
desac damTavrda individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis nebayoflobiT aRsrulebis vada, individualuri administra-
ciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebamde. magaliTad, rodesac mo-
nopolist sawarmos antimonopoliurma samsaxurma kanonis safuZ-
velze daavala raime informaciis wardgena 10 dRis ganmavlobaSi,
xolo sawarmom es valdebuleba ar Seasrula, mas SeiZleba daekis-
ros dReebiT gansazRvruli jarima, romelic aiTvleba 10-dRiani
vadis gasvlis momentidan da imoqmedebs manam, sanam sawarmo aqtiT
dadgenil valdebulebas ar Seasrulebs, anu ar waradgens Sesaba-
mis informacias. kanonmdeblobis Tanaxmad, saqarTveloSi aasseeTTii
jjaarriimmiiss ooddeennoobbaa TTiiTTooeeuull ddRReezzee aarr SSeeiiZZlleebbaa aaRReemmaatteebbooddeess ffiizzii-
kkuurr ppiirrTTaaTTvviiss 5500,, xxoolloo iiuurriiddiiuull ppiirrTTaaTTvviiss 220000 llaarrss..
g. jjaarriimmaa iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqq-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
291
ttiiss ddaarrRRvveevviiTT CCaaddeenniillii yyoovveellii qqmmeeddeebbiissTTvviiss ZiriTadad damaxasia-
Tebelia amkrZalavi individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebis aRsrulebisTvis. es gulisxmobs, rom yovel-
Tvis, rodesac piri Caidens individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtiT akrZalul qmedebas, mas daekisreba jarima. ma-
galiTad, Tu individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
ukrZalavs romelime Senobis macxovreblebs fanjridan nagvis ga-
dayras, akrZalvis damrRvevi piri dajarimdeba fanjridan nagvis
gadayris yoveli faqtisTvis. aasseeTTii jjaarriimmiiss ooddeennoobbaacc ffiizziikkuurr ppiirr-
TTaaTTvviiss aarr uunnddaa aaRReemmaatteebbooddeess 5500,, xxoolloo iiuurriiddiiuull ppiirrTTaaTTvviiss 220000
llaarrss..
aqve unda aRvniSnoT, rom iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-
ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss aaRRssrruulleebbiiss pprroocceessSSii ggaammoossaayyeenneebbeellii jjaarrii-
mmiiss mmiinniimmaalluurrii ooddeennoobbaaaa 55 llaarrii.. ddaauuSSvveebbeelliiaa aammaazzee nnaakklleebbii TTaannxxiiTT
ppiirriiss ddaajjaarriimmeebbaa..
33.. uuSSuuaalloo iiZZuulleebbaa
Tu zemoT aRniSnuli aRsrulebis uzrunvelyofis saSuale-
bebis (sxva pirisTvis individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis davaleba da jarima) gamoyenebis miuxedavad,
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti ar aRsrul-
da, aRsrulebaze pasuxismgebeli administraciuli organo ufle-
bamosilia, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
aRsruleba uzrunvelyos uSualo iZulebis saSualebiT. uSualo
iZuleba niSnavs fizikur an sxva saxis uSualo zemoqmedebas pirze,
mis qonebaze da sxv. uSualo iZuleba ZiriTadad iseT SemTxvevebs
gulisxmobs, rodesac administraciuli organo avalebs policias
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebas
an mas TviTon uSualo moqmedebebiT axorcielebs.
administraciul organos SeuZlia, gamoiyenos uSualo iZule-
bis mxolod is saSualebebi, rac gaTvaliswinebulia kanoniT an ka-
nonis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqtiT (mag: „poli-
ciis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT).
uSualo iZuleba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis aRsrulebis yvelaze mkacri formaa. aRsru-
lebis uSualo iZulebis gziT ganxorcielebis policiisTvis dava-
lebis SemTxvevaSi, „policiis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesaba-
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
292
misad, policiis muSakebs aqvT fizikuri iZulebis, aseve xelborki-
lebisa da sxva specialur saSualebaTa gamoyenebis uflebac. amis
gamo uSualo iZulebis formisadmi ise mimarTva, rom ar gamoviye-
noT aRsrulebis uzrunvelyofis zemoT aRniSnuli saSualebebi
(sxva pirisTvis administraciuli aqtis davaleba da jarima), SesaZ-
lebelia mxolod forsmaJorul SemTxvevebSi, rodesac safrTxe eq-
mneba saxelmwifo an sazogadoebriv uSiSroebas, mosaxleobis jan-
mrTelobas, adamianis sicocxles an sxvagvarad SeuZlebelia dana-
Saulebrivi qmedebis aRkveTa.
da bolos, zemoT aRniSnul procedurebsa da maTi gamoyenebis
Tanmimdevrobaze ukeTesi warmodgenis Sesaqmnelad warmogidgenT
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis aRsrulebis
wesis grafikul sqemas:
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XII
293
administraciuli aqti
aqtSi miTiTebulia
nebayoflobiTi aRsrulebis
vada da SesaZlo iZulebiTi
RonisZieba
aqtSi miTiTebuli ar aris
nebayoflobiTi aRsrulebis
vad da SesaZlo iZulebiTi
RonisZieba
gadawyvetileba
administraciuli aqtis
aRsrulebis
uzrunvelyofis Taobaze
aqti exeba qmedebis
ganxorcielebas an
moqmedebisagan Tavis
Sekavebas
piri
miTiTebul
vadaSi
nebayoflobiT
aRasrulebs
aqts
aqtis
aRsrulebis
sxva
pirisTvis
davaleba
jarima
aqtis aRsrulebis
sxva pirisTvis
davaleba
uSualo iZuleba uSualo iZuleba
jarima
aqti exeba
Tanxis
amoRebas
„saaRsrulebo
warmoebaTa
Sesaxeb“
kanoniT
dadgenili
procedura
aqtis aRsruleba
294
ÈÀÅÉ XII ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
294
IV kari
administraciuli warmoeba administraciul
saCivarTan dakavSirebiT. administraciuli
organos pasuxismgebloba
TTaavvii 1133
administraciuli saCivari
SSeessaavvaallii
administraciuli samarTali, erTi mxriv, awesrigebs administraci-
ul warmoebas, xolo, meore mxriv, Tavadvea mmarTvelobiTi saqmiano-
bis marTlzomierebis Sefasebis kriteriumi. administraciuli war-
moebis momwesrigebeli kanonmdebloba adgens ara mxolod pozitiu-
ri, udavo, aramed agreTve negatiuri, sadavo urTierTobebis gadam-
Wrel procedurebs moqalaqesa da administracias Soris davis arse-
bobisas. Tu administraciuli organos moqmedeba (umoqmedoba) an ga-
dawyvetileba arRvevs moqalaqis uflebebs, mas aqvs gasaCivrebis uf-
leba, rac piris ara mxolod uflebaa, aramed misi uflebebisa da Ta-
visuflebebis dacvis saSualebac. administraciuli saCivari adminis-
traciul organoebs aZlevs TviTkontrolis ganxorcielebis saSua-
lebas (gadawyvetilebis mimRebi organos an zemdgomi organos mier).
saCivarTan dakavSirebuli warmoebis normatiuli mowesrigeba qmnis
mniSvnelovan garantiebs adamianis uflebebis dacvis sferoSi, ufle-
bis samarTlebrivi dacva saCivris umniSvnelovanesi funqciaa. gasa-
Civrebis ufleba SesaZleblobas aZlevs dainteresebul pirs, Tavisi
uflebis dasacavad mimarTos saxelmwifo organoebs, romlebic val-
debulni arian, miiRon zomebi momCivanTa darRveuli uflebebisa da
interesebis dasacavad. administraciuli saCivari administraciuli
organoebis saqmianobis srulyofis mniSvnelovani faqtoria. rode-
sac esa Tu is organo ixilavs administraciul saCivars, saCivarSi
moyvanili sadavo sakiTxis gadawyvetasTan erTad, rac xSirad sasi-
cocxlod mniSvnelovania mxarisTvis, Tavisi gadawyvetilebiT orga-
no aRasrulebs ufro mniSvnelovan socialur funqciasac - kerZod,
saCivris ganxilviT da gadawyvetiT igi aRkveTs administraciul
TviTnebobas, disbalanss saxelmwifo mmarTvelobaSi, uflebamosile-
bis gadaWarbebis, pasuxismgeblobis Sesustebis faqtebs da, maSasada-
me, keTilismyofel gavlenas axdens kanonierebis reJimze. administra-
ciuli warmoeba saCivarze xels uwyobs administraciuli kategoriis
saqmeebisgan sasamarTloebis gantvirTvas, igi aris administraciuli
sasamarTlowarmoebis winamorbedi. saCivarze gamotanili gadawyve-
tilebis dasabuTebidan naTeli xdeba sasamarTlosadmi sarCeliT mi-
marTvis safuZvlianoba, sarCelis dakmayofilebis perspeqtiva. mra-
val qveyanaSi sasamarTlosadmi mimarTvis ufleba (gare kontroli)
daiSveba sadavo sakiTxis administraciuli wesiT gasaCivrebis Sem-
deg, specialuri kanonmdeblobiT ganisazRvreba gadawyvetilebis
marTlzomierebis Sidauwyebrivi Semowmebis farglebi (rogorc wesi,
administraciuli Semowmeba Semoifargleba erTi an ori instanciiT).
saqarTvelos kanonmdeblobiT pirs SeuZlia, Tavis uflebaTa da
TavisuflebaTa dasacavad administraciuli organosTvis adminis-
traciuli saCivris warudgenlad, pirdapir mimarTos sasamarTlos
(szak 178.3 mux). zemdgom administraciul organoSi gasaCivrebis ga-
reSe sasamarTlosadmi mimarTvis SesaZlebloba aris saqarTveloSi
administraciul organosa da dainteresebul pirs Soris urTier-
Tobis samarTlebrivi regulirebis Tavisebureba, rac mniSvnelovan-
wilad ganpirobebulia mosaxleobaSi mmarTvelobiTi aparatis daba-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
295
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
296
li avtoritetiT, imiT, rom administraciuli organos gadawyveti-
leba xSir SemTxvevaSi ganpirobebulia zemdgomi organos poziciiT.
marTlmsajulebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofis mizniT, axali
saproceso kanonmdebloba aRar iTvaliswinebs adre moqmed wess
(1964w. sssk 132.2 mux.), romlis Tanaxmad sasamarTlosadmi sarCeliT
mimarTvamde savaldebulo iyo sasamarTlos gareSe winaswari gadaw-
yvetis wesis dacva. dRes moqmedi kanonmdebloba emyareba saqarTve-
los konstituciis 42-e muxlis moTxovnebs, romlis Tanaxmad `yovel
adamians ufleba aqvs, Tavis uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad
mimarTos sasamarTlos~. saqarTvelos konstituciis 42.1 muxliT
gaTvaliswinebuli sasamarTlosadmi mimarTvis ufleba ZiriTad uf-
lebaTa rigs ganekuTvneba. miRebuli gadawyvetilebis, konkretuli
moqmedebis sasamarTloSi gasaCivrebis SesaZlebloba yvela rangis
administraciis disciplinirebis mniSvnelovani faqtoria. adminis-
traciuli sarCelebi msgavsia romis samarTalSi cnobili actiones po-pulares (saerTo sargeblobisTvis sarCelebis); isini yovelTvis sasar-
gebloa sazogadoebisTvis, vinaidan ganwmenden mas sajaro TviTnebo-
bisgan, keTilismyofel gavlenas axdenen yvelaze, radganac konkre-
tuli subieqtis uflebisTvis brZola aris brZola kanonierebis-
Tvis. saxeldobr amiT aris ganpirobebuli administraciuli iusti-
ciisadmi moWarbebuli yuradReba misi samarTlebrivi regulirebis
tradiciulad maRali donis qveynebSi, formaluri niSnebis mixedvi-
Tac ki igi metoqeobas uwevs konstituciur iusticias.
Sidaadministraciuli gasaCivrebis stadias bevri saerTo aqvs
sasamarTlo warmoebasTan, ris gamoc mas zogjer kvazisasamarTlo
procedurasac ki uwodeben. amavdroulad, administraciuli samar-
Talwarmoeba aris administraciuli warmoebisgan xarisxobrivad
gansxvavebuli saqmianobis forma misTvis damaxasiaTebeli sajaroo-
bis, Tanasworobis, sasamarTlos damoukideblobis da sxv. principe-
biT. administraciuli organoebisgan gansxvavebiT, sasamarTlo
wyvets mxolod samarTlis sakiTxebs da ar exeba socialur-politi-
kuri, ekonomikuri mizanSewonilobis sakiTxebs (am TvalsazrisiT Se-
iZleba iTqvas, rom saCivris ufleba sarCelis uflebaze ufro far-
Toa). saCivris ganmxilveli da gadamwyveti organo imavdroulad da-
vis erT-erTi monawilea da mis mier miRebul aqts sasamarTlos ga-
dawyvetilebis msgavsi mdgradoba ara aqvs. igi, SesaZloa, Seicvalos,
Sexamebul iqnas Secvlil pirobebTan.
moqmedi kanonmdebloba, iTvaliswinebs ra administraciuli wesiT
gasaCivrebis gareSe sasamarTlosadmi uSualod mimarTvis SesaZleb-
lobas imavdroulad axalisebs gasaCivrebis administraciuli arxis
aqtiur gamoyenebas. ase, magaliTad, sask-is me-10 muxli administraciu-
li kategoriis saqmeebze pirveli instanciis sasamarTloSi saxelmwi-
fo baJis gadaxdas iTvaliswinebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu pirma ar
gamoiyena administraciuli saCivris wardgenis SesaZlebloba (Tavis
mxriv, administraciuli saCivris Setana ar ukavSirdeba saxelmwifo
baJis an mosakreblis gadaxdas). administraciuli gasaCivrebis wesis
aqtiuri gamoyeneba, erTis mxriv, daabrkolebs sasamarTloSi usafuZ-
vlo sarCelebis Setanas, xolo, meores mxriv, waaxalisebs fizikur pi-
rebs, vidre sasamarTlos mimarTaven, gamoiyenon maTTvis zogadi admi-
nistraciuli kodeqsiT miniWebuli uflebebi; aiZuleben administraci-
ul organoebs, Seasrulon zogadi administraciuli kodeqsiT gansaz-
Rvruli procedurebi da wesebi. Tanamedrove socialur-ekonomikuri
cxovrebis sirTulis, sasamarTlo proceduris xangrZlivobis gaTva-
liswinebiT gasaCivrebis administraciuli wesi iZleva administraci-
ul sferoSi preventiuli zomebis miRebis ganxorcielebis, operatiu-
lad qvemdgomi organoebis saqmianobis marTlzomierebis mniSvnelova-
ni danaxarjebis gareSe dadgenis saSualebas. gamonaklis SemTxvevebSi
kanonmdebloba iTvaliswinebs sarCelis aRZvras sasamarTloSi mxolod
administraciuli wesiT gasaCivrebis Semdeg (ase, magaliTad, szak 18-e
mux. Tanaxmad administraciul organoebs Soris davis SemTxvevaSi sa-
marTlebrivi daxmarebis aRmoCenis Sesaxeb sarCeli sasamarTlos wa-
redgineba mxolod Sesabamisi administraciuli organos zemdgomi or-
ganosagan samarTlebrivi daxmarebis aRmoCenaze werilobiTi uaris mi-
Rebis Semdeg. sagadasaxado kanonmdebloba adgens sagadasaxado orga-
noebis gadawyvetilebebis gasaCivrebis administraciul wess. gasaCiv-
rebis Sedegad sagadasaxado departamentis mier miRebuli gadawyveti-
leba SeiZleba gasaCivrdes sasamarTloSi). vfiqrobT, aRniSnuli wesi
ar ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstituciis 42-e muxls, vinaidan sa-
samarTlosadmi mimarTvamde gasaCivrebis savaldebulo administraci-
uli wesis SemoReba ar gamoricxavs sasamarTloSi mimarTvis uflebas,
pirs potenciurad unarCundeba aseTi ufleba, misi realizacia xdeba
administraciuli warmoebis amowurvis Semdeg, rac SesaZleblobas aZ-
levs administraciul organos, gamoasworos daSvebuli Secdoma; amas-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
297
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
298
Tan, administraciul proceduras aniWebs subsidarul xasiaTs, xels
uwyobs davebis operatiul gadawyvetas, sasamarTloTa gantvirTvas
(aqve unda aRiniSnos, rom miTiTebul SemTxvevebSi administraciuli
warmoebis gverdis avliT uSualod sasamarTlosadmi sarCeliT mimar-
Tvis SemTxvevaSi sasamarTlo praqtika emyareba saqarTvelos konsti-
tuciis 42-e muxlSi asaxul sasamarTlosadmi mimarTvis uflebas). zemo-
aRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom administraciul
saCivarze administraciuli warmoebis umniSvnelovanes funqciebs ga-
nekuTvneba saCivris avtoris samarTlebrivi dacva, TviTkontrolis
ganxorcieleba, sasamarTloebis gantvirTva administraciuli katego-
riis saqmeebisgan (administraciuli procesis zogierTi mkvlevari
amis sapirispirod amtkicebs, rom piriqiT sasamarTloebi axdenen admi-
nistraciuli aparatis gantvirTvas mimarTvebisgan, administraciul
saCivarze yuradRebis gamaxvileba, administraciuli TviTkontrolis
rolis zrda sasamarTlo kontrolis rolis SezRudvis mcdelobaa).
vfiqrobT, rom konfliqtebis gadaWris administraciuli da sasamar-
Tlo saSualebebi zemoqmedeben da avseben erTmaneTs, administraciuli
da sasamarTlo iurisdiqciebis konkurencias, sasamarTlo iurisdiqci-
is gafarToebas ar unda axldes Tan administraciuli wesiT gasaCivre-
bis SezRudva).
§§11 aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss ccnneebbaa
administraciuli saCivris definicia mocemulia szak-is me-2 muxlis I
nawilis `i~ qvepunqtSi, romlis mixedviT administraciuli saCivari
aris dainteresebuli mxaris mier uflebamosil administraciul or-
ganoSi am kodeqsiT dadgenili wesiT wardgenili werilobiTi moTxov-
na darRveuli uflebis aRdgenis mizniT imave an qvemdgomi organos mi-
er gamocemuli administraciul-samarTlebrivi aqtis baTilad gamoc-
xadebis, Secvlis, an axali administraciul-samarTlebrivi aqtis ga-
mocemis, an administraciuli organos mier iseTi moqmedebis ganxorci-
elebis an iseTi moqmedebis ganxorcielebisagan Tavis Sekavebis Sesa-
xeb, romelic ar gulisxmobs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemas. szak-is 177-e muxlis Tanaxmad, admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis, agreTve, administraciuli orga-
nos moqmedebis gasaCivrebis ufleba aqvs mxolod dainteresebul mxa-
res. amdenad, saCivari dakavSirebuli unda iyos uflebis darRvevas-
Tan, szak me-2 muxlis I nawilis `b~ qvepunqtSi mocemuli dainteresebu-
li mxaris cnebidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom administra-
ciul-samarTlebrivi aqti, e.i., normatiuli an individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti, agreTve, administraciuli organos
qmedeba pirdapir da uSualo gavlenas unda axdendes momCivanis inte-
resebze, anu saCivris Semtans saCivarSi dasmuli sakiTxisadmi uSualo
uflebadamcavi interesi unda hqondes. organos, organizaciis an Ta-
namdebobis piris muSaobis gaumjobesebaze miTiTeba, piris moTxovna
muSaobis gaumjobesebis Taobaze, darRveuli uflebis aRdgenis moT-
xovnis gareSe, aris wwiinnaaddaaddeebbaa,, xolo individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT garkveuli uflebebis mopovebis
an kanonieri interesebis dakmayofilebis werilobiTi moTxovna, szak-
is me-2 muxlis I nawilis `T~ qvepunqtis mixedviT, aris ggaannccxxaaddeebbaa. Tu
administraciuli warmoebis dawyebis safuZveli dainteresebuli pi-
ris gancxadebaa (szak 76.1 `a~), szak-is XIII TaviT mowesrigebuli admi-
nistraciuli warmoebis dawyeba, anu administraciuli warmoeba admi-
nistraciul saCivarTan dakavSirebiT dasaSvebia mxolod administra-
ciuli saCivris wardgenis SemTxvevaSi. administraciuli organo uf-
lebamosili ar aris, daiwyos szak-is XIII TaviT gaTvaliswinebuli pro-
cedurebis warmoeba Tavisi iniciativiT, dainteresebuli piris saCiv-
ris ararsebobis pirobebSi. amdenad, gancxadeba aris administraciu-
li saCivris winapiroba. gancxadebis Taobaze miRebul aqtTan Sedare-
biT, saCivris ganxilvis Sedegad miRebuli aqtis sasamarTloSi gasa-
Civrebis mometebuli albaToba TavisTavad zrdis mis mniSvnelobas,
gansakuTrebiT saSurs xdis administraciul saCivarTan dakavSirebiT
administraciuli warmoebis wesebis zedmiwevniT dacvas, am warmoebis
Sedegad gamocemuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis kanonierebas.
organosadmi mimarTvis erT-erTi formaa ppeettiicciiaa (laT. peticio),
saxelmwifo xelisuflebisadmi werilobiTi koleqtiuri moTxovna sa-
xelmwifoebriv da saerTo problemebidan gamomdinare sakiTxebze. pe-
ticiis wardgenis ufleba me-12 saukunidan aris cnobili. CvenSi peti-
ciis Setanis da ganxilvis wess calke muxlad iTvaliswinebda `saxel-
mwifo organoebSi, sawarmoebSi, dawesebulebebsa da organizaciebSi
(miuxedavad maTi organizaciulsamarTlebrivi formisa) gancxadebe-
bis, saCivrebisa da mimarTvebis ganxilvis wesis Sesaxeb~ kanoni. arse-
bobs peticiis uflebis qveynis konstituciaSi asaxvis SemTxvevebi
(mag. safrangeTis 1791 wlis konstitucia). sagulisxmoa, rom saCivris
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
299
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
300
uflebis aRiareba ZiriTadi kanonis doneze damaxasiaTebeli iyo so-
cialisturi qveynebis konstituciebisTvis.
§§22.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss ggaannmmxxiillvveellii ddaa ggaaddaammwwyyvveettii
oorrggaannooeebbii
Tu kanoniT an mis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqtiT sxva
ram ar aris dadgenili, administraciul saCivars ganixilavs da ga-
dawyvets aqtis gamomcemi administraciuli organo, Tu iq arsebobs
aqtis gamomcemi Tanamdebobis piris an struqturuli qvedanayofis
zemdgomi Tanamdebobis piri. administraciuli organos xelmZRvane-
li Tanamdebobis piris mier gamocemuli administraciul-samar-
Tlebrivi aqtis Taobaze wardgenil saCivars ganixilavs da gadaw-
yvets zemdgomi administraciuli organo. Sesabamisad, saCivari Sei-
taneba administraciuli organos zemdgomi Tanamdebobis piris an
zemdgomi organos saxelze (szak-is 178-e mux.). saCivris obieqturi ga-
dawyvetis mizniT es wesi gamoricxavs administraciuli saCivris ga-
dawyvetaSi im piris monawileobis miRebas, romelic gasaCivrebuli
aqtis momzadebaSi an gamocemaSi monawileobda. szak-is me-60 muxlis
me-3 nawili, romlis Tanaxmad saCivris wardgenis SemTxvevaSi aqts ba-
Tilad acxadebs zemdgomi administraciuli organo, szak-is 178-e
muxlisgan gansxvavebiT, aqtis baTilad gamocxadebis SezRudul wres
iTvaliswinebs. vfiqrobT, kodeqsis 178-e muxls, rogorc administra-
ciuli saCivris ganmxilveli uflebamosili organoebis ganmsaz-
Rvrel specialur normas, upiratesoba unda mieniWos saCivris gadam-
wyveti kompetenturi organos dadgenaSi. saqarTvelos prezidenti
administraciuli saCivris ganxilvisas sargeblobs diskreciuli
uflebamosilebiT administraciuli saCivris gadasawyvetad daniS-
nos damoukidebeli organo (szak-is 160-e muxli).
saCivris operatiuli ganxilvisa da gadawyvetis, saCivarze ad-
ministraciuli warmoebis efeqtianobisa da ekonomiurobis Tval-
sazrisiT rig qveynebSi (mag. gfr) saCivars pirvel etapze ganixilavs
aqtis gamomcemi Tanamdebobis piri, saCivris dakmayofilebaze uaris
Tqmis SemTxvevaSi saCivari gansaxilvelad qvemdebareobiT egzavneba
zemdgom an specialur, saCivrebis ganmxilvel, organos, romelic
amowmebs saCivarTan dakavSirebiT gamocemuli aqtis marTlzomiere-
bis da ara mizanSewonilobis sakiTxs.
mxedvelobaSia misaRebi is, rom moqmedi kanonmdeblobiT dauSve-
belia damoukidebeli organos mier gamocemuli individualuri ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis mimarT administraciuli saCiv-
ris zemdgom instanciaSi wardgena. administraciuli saCivari ar da-
iSveba im SemTxvevaSic, Tu ar arsebobs sadavo aqtis gamomcem organo-
ze zemdgomi organo (mag. saqarTvelos prezidenti, kontrolis pala-
ta, erovnuli banki, TviTmmarTvelobis organo mis kompetenciaSi Se-
mavali sakiTxebis mimarT (saxelmwifo organoebisgan delegirebul
funqciebTan dakavSirebiT TviTmmarTvelobis organoebis mier miRe-
buli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtebis mi-
marT dasaSvebia administraciuli wesiT gasaCivreba, aseT SemTxveva-
Si dasaSvebia miRebuli gadawyvetilebis marTlzomierebis, da ara
mizanSewonilobis. Semowmeba)). aRniSnuli organoebis aqtebi SeiZle-
ba gasaCivrdes mxolod sasamarTloSi. zogierT saxelmwifoSi umaR-
lesi administraciuli organoebi, maT Soris prezidenti, gamonTavi-
suflebulia administraciul saCivarze administraciuli warmoebis
Catarebisgan (ase, magaliTad, germaniis kanonmdeblobis mixedviT im
SemTxvevaSi, Tu zemdgomi mmarTvelobis organo federaciis an miwis
umaRlesi mmarTvelobis organoa, administraciul saCivarze gadaw-
yvetilebas iRebs sadavo individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamomcemi organo).
dauSveblad unda miviCnioT, agreTve, gasaCivrebis Sedegad ad-
ministraciuli organos mier gamocemuli aqtis gasaCivreba, anu saCi-
varze saCivris Setana (sauaresod Sebrunebis SemTxvevaSic ki). Tu sa-
marTalurTierToba ramdenime pirs exeba da administraciuli orga-
no gasaCivrebis Sedegad saCivars samarTalurTierTobis meore mxa-
ris sazianod daakmayofilebs, maSin am mxares aqvs saCivarze warmoe-
bis Sedegad miRebuli aqtis ara administraciuli wesiT gasaCivre-
bis, aramed aqtis gauqmebis moTxovniT sasamarTlosadmi mimarTvis
ufleba. yovelive es ganpirobebulia administraciuli proceduris
daCqarebis mosazrebebiT, saCivarze zepiri mosmenis savaldebulo
CatarebiT, imiT, rom saCivris ganxilvis procesSi monawileobs is
mxare, romlis sazianodac gadawyda sakiTxi, mas SesaZlebloba aqvs,
sadavo sakiTxis irgvliv organos winaSe gamoTqvas sakuTari mosaz-
rebebi; administraciul organos saCivris ganxilvis Sedegad ukve
Sesrulebuli aqvs TviTkontrolis funqcia. moqmedi kanonmdeblo-
biT (szak-is 177.2 mux.) dasaSvebia gancxadebaze administraciuli or-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
301
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
302
ganos umoqmedobis gamo saCivris Setana. rac Seexeba Setanili saCiv-
ris mimarT zomebis miuReblobas, umoqmedobaze saCivris Setana da-
uSveblad unda miviCnioT. aseT SemTxvevaSi pirs eZleva sasamar-
TlosTvis mimarTvis saSualeba.
§§33.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss ffoorrmmaa ddaa ddaassaaSSvveebboobbaa
administraciul saCivarTan dakavSirebuli administraciuli war-
moebis aRZvra administraciuli saCivris wardgenas ukavSirdeba.
moqmedi kanonmdeblobiT, administraciuli saCivris Setana daiSveba
administraciul-samarTlebrivi aqtis, administraciuli organos
realaqtis (de faqto moqmedebis), an umoqmedobis mimarT. calke gasa-
Civrebas ar eqvemdebareba administraciuli warmoebis sakiTxTan da-
kavSirebiT miRebuli administraciuli organos gadawyvetileba,
garda im SemTxvevisa, Tu es pirdapir aris gaTvaliswinebuli kano-
niT, an Sesabamisi administraciul-samarTlebrivi aqtisgan damouki-
deblad arRvevs piris uflebas an kanonier interess (mag., mravalsa-
fexuriani individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis mi-
Rebisas, rodesac aqtis gamocema mmarTvelobis mravali subieqtis
Tanxmobazea damokidebuli, damoukideblad ar gasaCivrdeba erT-er-
Ti uwyebis uari, romelic saerTod aqtis gamocemaze uaris Tqmis sa-
fuZvlad iqca, gasaCivrebas eqvemdebareba mTlianad nebarTvis gace-
maze uaris Tqmis aqti). mmarTvelobiTi aparatis operatiulobis uz-
runvelyofis mosazrebebidan gamomdinare, amgvari gadawyvetilebis
gasaCivreba dasaSvebia mxolod administraciuli warmoebis Sedegad
gamocemul individualur administraciul-samarTlebriv aqtTan
erTad. gavrcelebuli SexedulebiT, administraciuli saCivari Sei-
taneba mxolod individualur administraciul-samarTlebriv aq-
tTan dakavSirebiT da dauSveblad aris miCneuli administraciuli
saCivris Setana normatiuli administraciuli aqtis mimarT, Tumca
kanonmdeblobis normis analizi, kerZod szak-is me-2 muxlis pirveli
nawilis `i~ qvepunqti, 178-e muxli dasaSvebad Tvlis administraciu-
li saCivris Setanas administraciul-samarTlebrivi aqtis, anu ro-
gorc individualuri, aseve normatiuli administraciul-
samarTlebrivi aqtis mimarT. vfiqrobT, rom normatiuli adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gasaCivreba SesaZleblad unda miviC-
nioT im SemTxvevaSi, Tu normatiuli aqti uSualod, individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis gareSe, zRudavs pi-
ris uflebebs, riTac normatiul aqts aniWebs individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtis xasiaTs.
dauSvebelia administraciul garigebaze administraciuli sa-
Civris Setana im SemTxvevaSic ki, rodesac garigeba individualuri
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis nacvlad ideba, vi-
naidan administraciuli organos mier dadebuli garigebis baTilad
gamocxadebas awesrigebs samoqalaqo kodeqsi (szak-is 70-e mux.), amas-
Tanave, administraciuli garigeba, romelic zRudavs mesame piris
uflebebs an akisrebs mas raime valdebulebas, ZalaSi Sedis mxolod
mesame piris werilobiTi Tanxmobis wardgenis Semdeg. administraci-
uli saCivris Setanis Sedegad im individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadeba, romlis safuZvelzec ga-
rigeba daido, iwvevs am garigebis baTilad cnobas. administraciuli
garigebis Sesaxeb individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis miRebis SemTxvevaSi daiSveba misi administraciuli gasaCivre-
ba.
imisTvis, rom administraciulma saCivarma mizans miaRwios, sa-
Civari unda iyos ddaassaaSSvveebbii da ddaassaabbuuTTeebbuullii.
Tavdapirvelad mowmdeba saCivris dasaSveboba, xolo Semdgom
misi dasabuTeba, safuZvlianoba. Tu aRmoCndeba, rom saCivari imTa-
viTve dauSvebelia, xdeba misi am motiviT uaryofa sakiTxis materia-
luri arsis dasabuTebis, safuZvlianobis Semowmebis gareSe.
saCivari savaldebulo wesiT unda iyos wardgenili werilobi-
Ti formiT. is SeiZleba gaigzavnos fostiT, dasaSvebia, agreTve, sa-
Civris wardgena telegramiT an telefaqsis gamoyenebiT. samomav-
lod, Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebis safuZvelze, SesaZleb-
lad unda iqnes miCneuli saCivris wardgena mosamsaxuris mier uwyeb-
rivi oqmis SedgeniT, romelSic piris gancxadebis safuZvelze misi
daswrebiT, sityva-sityviT Seitaneba saCivris teqsti, saCivris teq-
sti ekiTxeba momCivans, romelic mas xelis moweriT adasturebs.
administraciul saCivarSi aRiniSneba: administraciuli orga-
nos dasaxeleba, romelSic Sedis administraciuli saCivari; saCiv-
ris warmdgeni piris vinaoba da misamarTi; im organos dasaxeleba,
romlis aqti an moqmedebac saCivrdeba; gasaCivrebuli aqtis dasaxe-
leba; moTxovna; garemoebani, romelTac efuZneba moTxovna; saCivarze
darTuli sabuTebis nusxa, Tu aseTi arsebobs; gasaCivrebuli aqtis
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
303
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
304
asli, Tu is gadaeca saCivris warmdgen pirs. Tu administraciuli sa-
Civari kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebs ar pasuxobs, sarCelis
miRebis proceduris msgavsad, momCivans unda ganesazRvros vada sa-
Civris xarvezis Sesavsebad. anonimuri werilebis aRkveTis mizniT sa-
Civari unda Seicavdes misi warmdgeni piris vinaobas da misamarTs. im
SemTxvevaSi Tu saCivris ganxilvis procesSi gairkveva, rom saCivris
avtorma saCivarSi miuTiTa cru informacia saCivris warmdgenis
vinaobisa da misamarTis Sesaxeb, saCivris ganxilva unda Sewydes.
principSi ar aris savaldebulo saCivris dasabuTeba, vinaidan admi-
nistraciul organos ekisreba valdebuleba, Seiswavlos saqmis gare-
moebebi da sadavo sakiTxTan dakavSirebuli samarTlebrivi normebi.
saerTod, saCivris formis mkacri dacva savaldebulo ar aris. saCiv-
ris forma sabolood Tavisufalia, gadamwyveti mniSvneloba aqvs sa-
Civris materialuri saxis _ werilobiTi mimarTvis arsebobas (mas Se-
iZleba ewodos saCivari, gancxadeba, mimarTva, werili da a.S.), rome-
lic unda iZleodes saCivris avtoris identificirebis SesaZleblo-
bas, saCivari unda iyos xelmowerili, masSi araorazrovnad unda Can-
des avtoris neba gadamowmdes miRebuli aqtis siswore.
administraciuli saCivris rekvizitebis garda moqmedi kanon-
mdebloba gansazRvravs administraciuli saCivris dasaSvebobis pi-
robebs. szak-is 182-e muxlis Tanaxmad, administraciuli organo ar
ganixilavs administraciul saCivars, Tu:
a. imave davis saganze arsebobs sasamarTlos gadawyvetileba an
ganCineba mosarCelis mier sarCelze uaris Tqmis, an mopasuxis mier
sarCelis cnobis, an kidev mxareTa morigebis damtkicebis Sesaxeb;
b. sasamarTlo warmoebaSia saqme davaze imave mxareebs Soris, ima-
ve saganze da imave safuZvliT (aRniSnulis Sesabamisad, samoqalaqo
saproceso kodeqsis 184-e muxlis me-2 nawiliT dadgenilia, rom sarCe-
lis sasamarTlo warmoebaSi miRebis Semdeg mxareTa Soris wamoWrili
dava ar SeiZleba ganixilos romelime sxva sasamarTlom an organom. sa-
Civris miRebaze uaris Tqma dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu eWvs
ar iwvevs saCivrebis identuroba. winaaRmdeg SemTxvevaSi saCivari
warmoebaSi miiReba da, administraciuli warmoebis kvaldakval, saq-
mis konkretuli garemoebis, mxareTa mosazrebebis gaTvaliswinebiT
unda gadawydes administraciul saCivarze warmoebis gagrZelebis Se-
saZlebloba);
g. arsebobs am organos an zemdgomi administraciuli organos ga-
dawyvetileba imave sakiTxze (administraciuli saCivris dasaSvebobis
es piroba saWiroebs redaqciul koreqtivs, vinaidan administraciu-
li saCivari swored imitom Seitaneba, rom arsebobs mocemuli orga-
nos Tu zemdgomi organos gadawyvetileba, romelsac momCivani ar
eTanxmeba. cxadia, administraciuli organo uflebamosilia, uari ga-
nacxados saCivris miRebaze, ukeTu mis mier an zemdgomi organos mier
imave sakiTxze Setanil saCivarze gadawyvetileba ukve miRebulia.
amasTanave, mxedvelobaSia misaRebi, rom szak-is 102-e muxlis mixedviT,
gancxadeba im sakiTxTan dakavSirebiT, romlis Taobazec arsebobs ad-
ministraciuli organos mier gamocemuli individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti gancxadebis, agreTve, saCivris dakmayo-
filebaze uaris Tqmis Sesaxeb, SeiZleba wardgenili iqnas mxolod im
SemTxvevaSi, Tu faqtobrivi an samarTlebrivi mdgomareoba, romelic
safuZvlad daedo individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis gamocemas, Seicvala dainteresebuli piris sasargeblod, an Tu
arsebobs axlad aRmoCenili, an axlad gamovlenili garemoebani (mtki-
cebulebebi), romlebic ganapirobeben ganmcxadeblisTvis ufro xel-
sayreli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamo-
cemas);
d. zemdgom administraciul organoSi mimdinareobs adminis-
traciuli warmoeba imave administraciul saCivarTan dakavSirebiT
(mxedvelobaSia misaRebi, rom, sasamarTlo warmoebisgan gansxvave-
biT, administraciuli saCivris wardgena zemdgom organoSi adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamomcem organos uflebas ar ar-
Tmevs, sakuTari iniciativiT Secvalos, Zaladakargulad an baTilad
gamoacxados igi. zemdgom instanciaSi administraciul saCivarTan
dakavSirebiT saqmis warmoeba unda Sewydes davis sagnis ararsebobis
gamo im SemTxvevaSi, Tu sadavo aqtis gamomcemi administraciuli or-
gano sakuTari iniciativiT baTilad an Zaladakargulad gamoacxa-
debs aqts. Tu administraciuli saCivari wardgenilia administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis gamocemisTvis dadgenili vadis darRvevas-
Tan dakavSirebiT, administraciuli saCivris wardgena ar aCerebs
Sesabamisi organos valdebulebas, gamosces administraciul-samar-
Tlebrivi aqti. administraciuli organos mier administraciul-sa-
marTlebrivi aqtis gamocemis SemTxvevaSi individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis gamoucemlobis gamo administraci-
ul saCivarTan dakavSirebuli administraciuli warmoeba unda Sew-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
305
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
306
ydes (szak-is 189-e mux.). iuridiul literaturaSi amis sawinaaRmde-
god gamoTqmulia mosazreba, rom saCivris zemdgom organoSi gadas-
vla qvemdgoms ukargavs SesaZleblobas, gadawyvitos sadavo sakiTxi
(devoliutiuri efeqti). Cveni azriT, zemdgom administraciul or-
ganoSi saCivarze warmoebis mimdinareoba ar ukrZalavs gasaCivrebu-
li aqtis mimReb organos sakuTari iniciativiT sadavo sakiTxis ga-
dawyvetas);
e. saCivari Seitana qmeduunaro pirma (Tu kanoniT sxva ram ar
aris dadgenili, administraciul warmoebaSi monawile piris qmeduu-
narobis mimarT gamoiyeneba samoqalaqo kodeqsis 12-16 muxlebi, ro-
melTa Tanaxmad fizikuri piris unari, Tavisi nebiTa da moqmedebiT
sruli moculobiT SeiZinos da ganaxorcielos samoqalaqo uflebebi
da movaleobebi (qmedunarianoba), warmoiSoba srulwlovanebis, anu
18 wlis asakis miRwevisTanave, Svid wlamde asakis mcirewlovani qme-
duunaroa, xolo 7-18 wlamde - SezRuduli qmedunarianobis mqone);
v. administraciuli saCivari Setanilia arauflebamosili piris
mier (administraciuli saCivris Setanis ufleba aqvs im pirs, romlis
subieqturi uflebac dairRva. Tu piri ar asaCivrebs aqts, organos
moqmedebas (umoqmedobas), sxvas ufleba ara aqvs, uflebadarRveuli
piris, aqtis adresatis nacvlad saCivriT mimarTos administraciul
organos. kanonmdebeli uflebis dacvaSi gadamwyvet mniSvnelobas
aniWebs nebis gamovlenas da ara TviT uflebis darRvevas);
z. gasulia administraciuli saCivris wardgenis kanoniT dadge-
nili vada (dauSvebelia am motiviT saCivris ganxilvaze uaris Tqma
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis ZalaSi Ses-
vlis, mxarisTvis kanoniT dadgenili wesiT aqtis gacnobis an gamoq-
veynebis dRis (szak-is 54-58 mux.), agreTve, aqtis gasaCivrebisTvis
dadgenili vadis gaSvebis mizezis, misi aRdgenis dauSveblobis
(szak-is 180.4 mux.) garkvevis gareSe).
administraciuli organo valdebulia, administraciuli saCiv-
ris warmdgen pirs administraciuli saCivris miRebasa an ganxilvaze
uaris Tqmis Sesaxeb gadawyvetilebis gamotanamde misces administra-
ciuli saCivris warmdgen pirs am sakiTxze sakuTari mosazrebis war-
dgenis SesaZlebloba. administraciuli organo saCivris miRebis Ta-
obaze gadawyvetilebas iRebs 5 dRis vadaSi. administraciuli saCiv-
ris miRebis da ganxilvis kanonmdeblobiT dadgenili pirobebi gamo-
ricxaven dublirebas da paralelizms mmarTvelobis sferoSi, erTsa
da imave sakiTxze ramdenime urTierTsawinaaRmdego gadawyvetilebis
miRebas, gadawyvetilebaTa konkurencias, arauflebamosili pirebis
monawileobas sakiTxis gadawyvetaSi.
§§44.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss SSeettaanniissaa ddaa ggaannxxiillvviiss vvaaddeebbii
moqmedi kanonmdeblobiT gansxvavebuli vadebia gaTvaliswinebuli
administraciuli gasaCivrebisa da sasamarTloSi mimarTvisTvis.
kerZod, szak-is 180-e muxlis Tanaxmad, administraciuli wesiT gasa-
Civrebis vada ganisazRvreba erTi TviT administraciul-samarTleb-
rivi aqtis gamocxadebis (szak-is 55-58 mux.), an oficialuri wesiT
gacnobis (54-e mux.) dRidan. rac Seexeba administraciuli organos
qmedebas, igi unda gasaCivrdes 1 Tvis vadaSi im dRidan, rodesac Se-
sabamisi daintresebuli mxarisTvis cnobili gaxda am moqmedebaTa
ganxorcilebis, an ganxorcielebisgan Tavis Sekavebis Sesaxeb. Tu ka-
nonmdeblobiT sxva ram ar aris gansazRvruli, aqti ZalaSi Sedis mi-
si gacnobisTanave. gacnobamde, misi ZalaSi Seusvlelobis gamo, dauS-
vebelia aqtis gasaCivreba. aqtis gacnobamde gasaCivrebis daSveba ga-
moiwvevda administraciul organoTa uflebamosilebis aRrevas,
zemdgomi organos Carevas qvemdgomis saqmianobaSi, saCivris miznis _
kontrolis ganxorcielebis uaryofas, radganac gadawyvetilebis
miRebamde kontrolis ganxorcieleba ar daiSveba. kanonmdebloba iT-
valiswinebs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
gacnobis gansakuTrebul formebs, kerZod, aqtiT dainteresebuli
mxarisTvis fostis meSveobiT gagzavnas, aseT SemTxvevaSi aqti Zala-
Si Sedis gagzavnidan araugvianes me-7 dRisa. aqtis gagzavnasTan da-
kavSirebuli davis SemTxvevaSi mtkicebis tvirTi ekisreba adminis-
traciul organos.
urTierTobis monawileTa mier aqtis sxvadasxva dros gacnobis
SemTxvevaSi gansxvavebulia aqtis gasaCivrebis vadis aTvlis da, Sesa-
bamisad, gasaCivrebis vadis amowurvis momenti, anu dasaSvebia, rom
erT-erT mxares gasaCivrebis vada amoewuros maSin, rodesac meore
mxarisTvis gasaCivrebis vada gasuli ar iqneba. vadis aTvla iwyeba aq-
tis oficialuri gacnobis Semdeg. oficialur gacnobas is mniSvne-
loba aqvs, rom piri adasturebs aqtis Sinaarsis gacnobas. vadis aT-
vla ar daiwyeba, ukeTu pirisTvis araoficialurad (mag. kerZo saub-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
307
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
308
ridan) gaxda cnobili aqtis Sinaarsi. aseT SemTxvevaSi iTvleba, rom
pirisTvis aqtis Sinaarsi ucnobia (amasTanave, sasamarTlo praqtika-
Si gavrcelebulia SemTxvevebi, rodesac, konkretuli saqmis garemo-
ebebidan gamomdinare, sasamarTlo miiCnevs, rom piri gacnobilia
aqts, misTvis cnobili unda yofiliyo aqtis Sinaarsi saqmisadmi sa-
Tanado, keTilsindisieri midgomis SemTxvevaSi, sadavo aqtis gasa-
Civrebis wesis garda, rac Sedegad iwvevs aqtis gasaCivrebis gaxan-
grZlivebuli vadis gamoyenebas). zemoaRniSnulTan erTad, marTebu-
lad migvaCnia kanonmdeblis mier szak-Si Setanili cvlileba, rom-
lis Tanaxmad gasaCivrebis vadebi ar exeba arara administraciul-
samarTlebriv aqtebs (szak-is me-60 II muxli), vinaidan aqtis
samarTlebriv bunebas ganapirobebs ara mxolod misi gamocemis momen-
tidan gauqmebis moTxovna, aramed TviT aqtis Sinaarsi
(individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis Sesruleba
gamoiwvevs danaSauls, misi Sesruleba SeuZlebelia faqtobrivi mi-
zezebis gamo).
gasaCivrebis vada ar SeiZleba dadgindes administraciuli or-
ganos mier administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis vadis
darRvevis SemTxvevaSi. gasaCivrebis vada SeiZleba aRdges, Tu vadis
gaSveba moxda dauZleveli Zalis gavleniT, an sxva sapatio mizeziT.
gadawyvetileba miiReba individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis formiT, romelic SeiZleba gasaCivrdes sasa-
marTloSi (szak-is 180-e mux.). samarTalurTierTobis stabilurobis
TvalsazrisiT administraciul warmoebaSi gasaCivrebis vadebis
zedmiwevniT dacvas gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba im SemTxve-
vaSi, Tu gasaCivrebuli aqti aRmWurveli xasiaTisaa, exeba mesame pi-
rebis interesebs. iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba
imis Sesaxeb, rom administraciuli wesiT gasaCivrebis dadgenili va-
debis dacvis mniSvneloba izrdeba administraciuli da sasamarTlo
warmoebis urTierTkavSiris gaTvaliswinebiT, kerZod, imis gaTva-
liswinebiT, rom vadis gacdeniT saCivris miReba gzas uxsnis momCi-
vans ara mxolod administraciul saCivarTan dakavSirebuli admi-
nistraciuli warmoebisken, aramed gavlenas axdens sasamarTloSi
sarCeliT mimarTvis dadgenil vadebze da administraciuli sapro-
ceso kodeqsiT dadgenili vadis gacdenis SemTxvevaSi faqtobrivad
aRadgens mas, vinaidan saCivris avtors SesaZlebloba eZleva, saCi-
varze administraciuli warmoebis Sedegad miRebuli aqti sasamar-
TloSi gaasaCivros. vfiqrobT, es ar uaryofs sasamarTlos uflebas,
damoukideblad Seamowmos aqtis gasaCivrebis vadis aRdgenis mar-
Tlzomiereba, rac, cxadia, ar amcirebs administraciuli organoebis
mier administraciul warmoebaSi gasaCivrebis vadebis dacvis mniS-
vnelobas. gfr-is umaRlesi administraciuli sasamarTlos erT-erT
gadawyvetilebaSi gamoiTqva mosazreba, romlis Tanaxmad gasaCivre-
bis vadis gasvlis Semdeg saCivris miReba administraciuli organos,
rogorc administraciuli warmoebis baton-patronis, Tavisufali
gadawyvetis sferos ganekuTvneba. administraciuli organo ufleba-
mosilia, saCivari miiRos gasaCivrebis vadis darRveviT, Tu igi ar
exeba mesame pirebis interesebs. vinaidan gasaCivrebis vadebis Semo-
Reba miznad isaxavda administraciuli organos interesebis dacvas,
am ukanasknels ufleba aqvs, uari Tqvas masze, rac afarToebs samar-
Tlebrivi uflebis dacvis saSualebas da pozitiur Sefasebas imsaxu-
rebs.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gasaCiv-
rebis vadis aTvla unda daiwyos gamocemuli administraciuli aqtis
yvela rekvizitis arsebobis gaTvaliswinebiT. ukeTu werilobiTi aq-
ti ar pasuxobs szak-is 52-e me-2 nawilis moTxovnebs , kerZod, ar Sei-
cavs 52.2 muxliT gaTvaliswinebul miTiTebas im organoze, romelSic
SeiZleba administraciuli aqtis gasaCivreba, organos adgilmdeba-
reobaze da saCivris (an sarCelis) wardgenis vadaze, aqtis gasaCivre-
bis vadis aTvla daiwyeba dainteresebuli mxarisTvis am uflebis
gacnobis an gamoqveynebis Semdeg. vinaidan saCivarze administraciu-
li warmoeba administraciuli sasamarTlowarmoebis wina periodia,
procesualuri analogiis moSveliebiT SesaZlebelia administraci-
uli saproceso kodeqsis me-12 muxliT dadgenili wesis gamoyeneba,
romlis mixedviTac, Tu mxares ar ecnoba gasaCivrebis uflebis Sesa-
xeb, gasaCivreba SeiZleba aqtis gamocemidan erTi wlis ganmavlobaSi.
saCivari wardgenilad iTvleba administraciul organoSi an mis
zemdgom instanciaSi Setanis momentidan. administraciuli organos
mier aqtis gamocemisTvis dadgenili vadis darRveva moqmedi kanon-
mdeblobiT CaiTvleba aqtis gamocemaze uaris Tqmad da igi SeiZleba
gasaCivrdes administraciuli saCivriT. vadis dena aseT SemTxvevaSi
daiwyeba aqtis gamocemisTvis dadgenili vadis amowurvidan.
Sidaadministraciuli saCivris Setanis vada nawilobriv
emTxveva administraciuli sasamarTlowarmoebis vadebs. kerZod,
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
309
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
310
sask-is 22-e muxlis Tanaxmad, sarCeli sasamarTlos unda waredginos
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis an adminis-
traciul saCivarTan dakavSirebuli gadawyvetilebis gacnobidan
erTi Tvis vadaSi, xolo normatiuli administraciul-
samarTlebrivi aqtis SemTxvevaSi (Sidaadministraciuli saCivris
Setanis vada gacilebiT moklea) - uSualo zianis miyenebidan sami
Tvis vadaSi.
saCivris ufleba avaldebulebs organos, dadgenil vadaSi mii-
Ros, Seiswavlos saCivari da werilobiT acnobos saCivris Semtans mi-
si saCivris ganxilvis Sedegebis Sesaxeb. uflebamosili administra-
ciuli organo valdebulia, saCivari ganixilos da Sesabamisi gadaw-
yvetileba miiRos erTi Tvis vadaSi. saCivris avtoris mier sarCelis
arauflebamosil organoSi wardgenis SemTxvevaSi ukanaskneli val-
debulia, saCivari gadaagzavnos uflebamosil organoSi. aseT Sem-
TxvevaSi administraciuli organosTvis saCivris ganxilvis vadis
aTvla daiwyeba saCivris ganmxilveli organosTvis misi gadacemis da
ara saCivriT mimarTvis dRidan. kanonmdeblobiT SeiZleba ganisaz-
Rvros gasaCivrebis da saCivris ganxilvis gansxvavebuli vadebi (ga-
saCivrebis gansxvavebul vadebs iTvaliswinebs, mag., saqarTvelos or-
ganuli kanoni `saqarTvelos saarCevno kodeqsis“ 61-e, 77-e muxlebi
da sxv.).
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi, Tu saqmisTvis
arsebiTi mniSvnelobis mqone garemoebaTa dadgenisTvis saWiroa ad-
ministraciuli saCivris gansaxilvelad kanonmdeblobiT dadgenil
vadaze meti, administraciuli organo uflebamosilia, gamoitanos
dasabuTebuli gadawyvetileba saCivris ganxilvis vadis gagrZelebis
Sesaxeb. saCivris ganxilvis vadis gagrZelebis Sesaxeb gadawyvetile-
baSi zustad unda ganisazRvros saCivris ganxilvis vadis gadadebis
dro. dauSvebelia saCivris ganxilvis vadis gadadeba ganusazRvreli
vadiT. Tu kanoniT an mis safuZvelze gamocemuli administraciul-
samarTlebrivi aqtiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, adminis-
traciuli saCivris ganxilvis vada SeiZleba gagrZeldes ara umetes
erTi TviT. administraciuli organo valdebulia, aRniSnuli gadaw-
yvetileba miiRos administraciuli warmoebis dawyebidan ara ugvia-
nes 7 dRisa da amis Sesaxeb dauyovnebliv acnobos saCivris warmdgen
pirs. kanonmdeblobis am moTxovnidan gamomdinare, administraciuli
organo valdebulia, saCivris miRebisTanave zedmiwevniT Seiswav-
los igi, daadginos saqmis sirTule, raTa ganxilvis vadis da damate-
biTi garemoebebis gamorkvevis saWiroeba ar gamovlindes saCivris
ganxilvis ukanasknel etapze. miuxedavad imisa, rom saCivris ganxil-
vis vada administraciuli organos saqmianobis mkacr imperativs
warmoadgens, saCivris ganxilvis operatiuloba ar unda zRudavdes
saCivris obieqtur da srulyofil Seswavlas.
§§55.. ggaassaaCCiivvrreebbiiss ssuussppeennssiiuurrii eeffeeqqttii
administraciuli wesiT aqtis gasaCivrebas suspensiuri efeqti aqvs.
kerZod, Tu kanoniT an mis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare
aqtiT sxva ram ar aris dadgenili, gasaCivrebuli aqtis moqmedeba Se-
Cerdeba administraciuli saCivris registraciis momentidan. amis
Taobaze administraciuli organo gamoscems individualur adminis-
traciul-samarTlebriv aqts. gasaCivrebuli aqtis moqmedebis SeCe-
reba saCivris Setanis Tanamdevi samarTlebrivi Sedegia. aqtis gamo-
cema ar aris gasaCivrebuli aqtis SeCerebis savaldebulo safuZveli
- aqtis miRebiT administraciuli organo valdebulia acnobos mxa-
reebs aqtis gasaCivrebis da gasaCivrebuli aqtis moqmedebis SeCere-
bis Sesaxeb. dainteresebul mxares ufleba aqvs, kanonmdeblobiT dad-
genili wesiT mosTxovos sasamarTlos SeCerebuli aqtis moqmedebis
gagrZeleba. im SemTxvevaSi, Tu individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti Seicavs aRmWurvel da amkrZalav debulebebs, aq-
tis gasaCivrebis Sedegad Cerdeba aqtis mxolod amkrZalavi nawili.
xolo Tu am nawilebis gamoyofa SeuZlebelia, gasaCivrebuli aqtis
moqmedeba saerTod Cerdeba. sadavoa gasaCivrebis SemTxvevaSi aqtis
SeCerebis momenti. mosazrebas, romlis Tanaxmad aqtis gasaCivrebas
ukuqceviTi Zala aqvs da aqti SeCerebulad unda CaiTvalos aqtis ga-
mocemis momentidan, upirispirdeba mosazreba, romlis Tanaxmad aq-
tis moqmedeba Cerdeba aqtis gasaCivrebis momentidan, - gasaCivrebam-
de momCivanis uflebebi isedac daculia, vinaidan gasaCivrebis vadis
ganmavlobaSi damdgari Sedegi myari ar aris, igulisxmeba, rom SesaZ-
lebelia misi gauqmeba, gasaCivrebiT Cerdeba ara aqtis moqmedeba,
aramed misi aRsruleba.
szak-is 184.2 muxlis Tanaxmad administraciul-samarTlebrivi
aqtis moqmedeba ar SeCerdeba, Tu es: gamoiwvevs saxelmwifo an adgi-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
311
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
312
lobrivi TviTmmarTvelobis, an mmarTvelobis organoebis xarjebis
gazrdas; warmoadgens policiis administraciul-samarTlebriv
aqts, romelic miRebulia sazogadoebrivi wesrigis dacvasTan dakav-
SirebiT; gamocemulia sagangebo an saomar mdgomareobaSi Sesabamisi
kanonis safuZvelze; aRsrulebis gadadeba gamoiwvevs mniSvnelovan
materialur zarals, an mniSvnelovan safrTxes Seuqmnis sazogadoeb-
riv wesrigs, an uSiSroebas (administraciuli samarTlis gansakuT-
rebuli nawiliT, specialuri kanoniT, SesaZloa, gasaCivrebis miuxe-
davad, gaTvaliswinebuli iqnas aqtis moqmedebis sxva SemTxvevebic).
dasaxelebul SemTxvevaebSi gasaCivrebuli aqtis moqmedebis gagrZe-
lebisTvis savaldebulo xdeba calke aqtis miReba. gadawyvetilebas
aqtis moqmedebis gagrZelebis Sesaxeb iRebs aqtis gamomcemi, an misi
zemdgomi administraciuli organo. aseTi gadawyvetileba adminis-
traciuli saCivriT ar saCivrdeba. gasaCivrebuli aqtis moqmedebis
gagrZelebis nebarTva an moqmedebis gagrZelebaze uari SeiZleba ga-
saCivrdes sasamarTloSi.
szak-s 184-e muxlSi miTiTeba administraciul-samarTlebrivi
aqtis moqmedebis SeCerebis Sesaxeb iZleva normatiuli
administraciul-samarTlebrivi aqtis administraciuli wesiT gasa-
Civrebis SemTxvevaSi misi SeCerebis SesaZleblobis varaudis safuZ-
vels, rac xsenebuli normis redaqciul xarvezad unda iqnes miCneu-
li. saboloo gadawyvetilebis miRebamde sadavo normatiuli aqtis
moqmedebis SeCerebis uflebamosileba „saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos Sesaxeb“ kanonis 25-e muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, gaaC-
nia sakonstitucio sasamarTlos im SemTxvevaSi, Tu normatiuli aq-
tis moqmedebas SeuZlia gamoiwvios erT-erTi mxarisaTvis gamouswo-
rebeli Sedegi. samoqalaqo saproceso kodeqsis XXIII Tavis, kerZod
sssk-is 198-e muxlis me-2 naw. `v~ qvepunqtis safuZvelze sarCelis uz-
runvelyofis saxiT normatiuli aqtebis moqmedebis SeCerebis calke-
uli, gansakuTrebuli SemTxvevebi saerTo sasamarTloebis praqtika-
Sic moipoveba.
§§66.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii wwaarrmmooeebbaa aaddmmiinniissttrraacciiuull
ssaaCCiivvaarrTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT
administraciuli saCivari administraciul organoSi ganixileba
martivi administraciuli warmoebis wesiT, formaluri warmoebis
zogierTi debulebis gamoyenebiT (zepiri mosmenis Catareba da sxv.).
administraciuli organo valdebulia, administraciul warmoebaSi
monawile dainteresebul mxares misces sakuTari azris wardgenis
SesaZlebloba. organo valdebulia, saCivarTan dakavSirebiT admi-
nistraciuli warmoebis dawyebis Sesaxeb werilobiT acnobos gasa-
Civrebuli aqtis gamocemasTan dakavSirebul administraciul war-
moebaSi monawile yvela pirs da uzrunvelyos maTi monawileoba ad-
ministraciul warmoebaSi. martivi administraciuli warmoebis
msgavsad, administraciuli saCivris Sesaxeb warmoebaSi uzrunvel-
yofilia monawile dainteresebul mxareTa mier sakuTari mosazrebe-
bis wardgenis ufleba. dainteresebuli mxaris uari - waradginos sa-
kuTari mosazreba, damatebiTi informacia, an daeswros zepir gan-
xilvas, ar aCerebs administraciul saCivarTan dakavSirebiT admi-
nistraciul warmoebas. gasaCivrebuli aqtis gamomcemi administra-
ciuli organo administraciul saCivarTan dakavSirebul adminis-
traciul warmoebaSi sargeblobs imave uflebiT, romlebic miniWe-
buli aqvs administraciuli warmoebis monawile mxares. saCivris gan-
xilvis mosamzadebeli procedura Seicavs saCivarTan dakavSirebiT
warmoebis dawyebas, warmoebaSi monawile mxareebisTvis aqtis SeCe-
rebis Sesaxeb werilobiT Setyobinebas, warmoebasTan dakavSirebiT
yvela masalis mxareebisTvis gadagzavnas, dainteresebul mxareTa mi-
er sakuTari mosazrebebis da damatebiTi dokumentebis warmodgenas,
warmoebis masalebis gacnobis SesaZleblobas.
administraciuli saCivris gadawyveta iTvaliswinebs zepiri
mosmenis Catarebas. zepiri mosmenis Catareba xdeba formaluri admi-
nistraciuli warmoebis wesebis (szak-is VIII Tavi) dacviT. formaluri
administraciuli warmoebis wesebi gamoiyeneba, agreTve, kolegiuri
administraciuli organos mier administraciuli saCivris ganxilvis
da gadawyvetis dros. administraciul saCivarTan dakavSirebiT, ad-
ministraciuli warmoebis xasiaTidan gamomdinare, saCivris Semtanis
gamoucxadeblobis SemTxvevaSi administraciuli organo uars ar it-
yvis saCivris ganxilvaze - mowinaaRmdege mxaris warmomadgenlis ga-
moucxadebloba ar qmnis saCivarSi moyvanili faqtobrivi garemoebe-
bis dadasturebulad miCnevis, saCivris avtomaturad dakmayofile-
bis safuZvels. zepiri mosmena Riaa. administraciul warmoebaSi mona-
wile mxareebs SeiZleba mousminon erTmaneTis dauswreblad, Tu es au-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
313
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
314
cilebelia saxelmwifo, komerciuli an pirad saidumlos mikuTvnebu-
li informaciis gamJRavnebis Tavidan asacileblad, da Tu sxvagvarad
SeuZlebelia saqmisTvis arsebiTi mniSvnelobis mqone garemoebaTa
dadgena. administraciuli organo uflebamosilia, ganixilos da ga-
dawyvitos saCivari zepiri mosmenis gaumarTavad, Tu arsebobs admi-
nistraciuli saCivris ganxilvaze uaris Tqmis safuZveli, an adminis-
traciul warmoebaSi monawile yvela dainteresebuli mxare Tanaxmaa,
rom saqme ganixilon zepiri mosmenis gaumarTavad. ukanasknel SemTxve-
vaSi saqme ganixileba arsebiTad. organo valdebulia, administraci-
ul saCivarTan dakavSirebiT gamocemul aqtSi miuTiTos zepiri mos-
menis gamarTvaze uaris Tqmis safuZveli.
Tu zepiri mosmenis gamarTvis Semdeg saCivris ganmxilveli admi-
nistraciuli organosaTvis cnobili gaxdeba saqmisTvis arsebiTi
mniSvnelobis mqone axali garemoebis Sesaxeb, amis Taobaze unda ecno-
bos administraciul warmoebaSi monawile dainteresebul mxareebs
da maT mieceT SesaZlebloba, sakuTari mosazrebebi warmoadginon mo-
cemul sakiTxze.
administraciul saCivarze mimdinare warmoebisTvis damaxasia-
Tebelia inkviziciurobis elemenetebi. kerZod, administraciul saCi-
varze uaris Tqma ar aCerebs mis ganxilvas, Tu saCivris ganuxilvelo-
bas SeiZleba mohyves saxelmwifo an sazogadoebrivi interesebis Se-
laxva, an mniSvnelovani ziani (191.3 mux.). aqtis gamomcem organos uf-
leba aqvs, cnos administraciuli saCivari, Tu es ar ewinaaRmdegeba
kanonmdeblobas. mas ufleba aqvs, gaagrZelos administraciuli war-
moeba, miuxedavad administraciulsamarTlebrivi aqtis gamomcemi
organos mier administraciuli saCivris cnobisa (192 mux.). Tu kano-
niT an mis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqtiT sxva ram ar
aris dadgenili, administraciuli saCivris ganmxilveli administra-
ciuli organo ganixilavs administraciul saCivars masSi motanili
moTxovnis farglebSi, xolo kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi
SeuZlia gascdes maT. zemoaRniSnulis sawinaaRmdegod, szak-is 193.2
muxli adgens, rom, Tu SeuZlebelia gadawyvetilebis miReba adminis-
traciuli aqtis mxolod gasaCivrebuli nawilis mimarT, saCivris gan-
mxilveli organo, administraciuli saCivris warmdgeni piris weri-
lobiTi TanxmobiT, gadawyvetilebas iRebs mTlianad administraciu-
li aqtis mimarT, xolo am piris uaris SemTxvevaSi gamoaqvs gadawyve-
tileba administraciuli saCivris ganuxilvelad datovebis Sesaxeb.
amdenad, administraciul saCivarze warmoebis inkviziciuri xasiaTis
miuxedavad, TviT saCivris ufleba dispoziciuria.
administraciul mmarTvelobaSi aris SemTxvevebi, rodesac ad-
ministraciuli organo iRebs gadawyvetilebas, rogorc saCivris,
aseve im sakiTxis mimarT, romelsac saCivari ar exeba. ase mag., saCiva-
ri mmarTvelobis organos konkretuli mosamsaxuris mimarT SesaZ-
loa gaxdes am organos saqmianobaSi cvlilebebis Setanis sababi. aseT
SemTxvevaSi organo gansazRvravs Tavis pozicias konkretuli muSa-
kis saqmianobis mimarT da imavdroulad iRebs profilaqtikuri mniS-
vnelobis mqone gadawyvetilebas, rac saCivarTan dakavSirebiT miRe-
bul aqtad ver miiCneva, imis miuxedavad, rom aqtis gamocemis im-
pulss orive SemTxvevaSi administraciuli saCivari warmoadgenda.
administraciuli warmoeba administraciul saCivarTan dakav-
SirebiT ar uSvebs saCivris ganxilvis Sedegad saCivris sauaresod
Sebrunebas. administraciuli organo uflebamosili ar aris, saCi-
varTan dakavSirebiT ganxorcielebuli warmoebis Sedegad iseTi ga-
dawyvetileba miiRos, romelic saCivris avtors mdgomareobas daum-
Zimebs, saCivris wardgenamde SedarebiT ufro uares mdgomareobaSi
Caayenebs mas. winaaRmdeg SemTxvevaSi saCivris ufleba azrs dakargav-
da, saCivarze administraciuli warmoeba, SesaZloa, gadaizardos
administraciuli organos mxridan saCivris avtorTan angariSswo-
rebis saSualebad, saCivris avtors saCivris Setanisas ar unda hqon-
des imis SiSi, rom dakargavs imas, rac saCivris Setanamde ukve mopo-
vebuli aqvs (mxedvelobaSia misaRebi, rom sauaresod Sebrunebad ar
SeiZleba CaiTvalos SemTxveva, rodesac momCivans uari eTqva damate-
biTi SeRavaTebis miniWebis Taobaze saCivris dakmayofilebaze da
imavdroulad dakmayofilda mesame piris saCivari administraciuli
aqtis gauqmebis Taobaze).
administraciul saCivarTan dakavSirebiT administraciuli sa-
Civris Setanas miznad aqvs piris uflebebis samarTlebrivi dacva,
TviTkontrolis gatareba da ara aqtis gamocemis kanonierebaze ze-
damxedveloba, aqtis gamocemis yvela etapis marTlzomierebis xelaxa-
li arsebiTi gadamowmeba. amdenad, administraciul saCivarTan dakav-
SirebiT administraciuli warmoebis dros reformatio in peius (sauare-
sod Sebrunebis) principis uaryofa gamowveulia saCivris uflebis
samarTlebrivi dacvis mosazrebebiT. amasTanave, sasamarTlo warmoe-
bisgan gansxvavebiT, administraciul warmoebaSi saCivris sauaresod
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
315
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
316
Sebrunebis princips absoluturi xasiaTi ara aqvs. cxadia, adminis-
traciuli saCivris Setanas samarTlebriv Sedegad ver mohyveba admi-
nistraciuli organos kanonmdeblobiT gansazRvruli funqciebis
Sesrulebaze uaris Tqma. Tu saCivris ganxilvis Sedegad dadginda,
rom saCivris Semtans araTu ar ekuTvnis saCivarSi dasmuli sakiTxe-
bis dakmayofileba, aramed, metic, ukanonod moupovebia garkveuli
SeRavaTebi, administraciul organos SesaZlebloba aqvs ara saCivris
safuZvelze, aramed Tavisi iniciativiT ganaxorcielos sakuTari uf-
lebamosileba. aseT SemTxvevaSi organom gadawyvetileba unda miiRos
zogadi administraciuli kodeqsis normebis, kerZod, szak-is me-601,
61-e muxlebis, maT Soris aqtisadmi piris kanonieri ndobis gaTvalis-
winebiT. Tu saCivris ganxilvisas gamoikveTeba, rom saCivris ganmxil-
velma organom, SesaZloa, miiRos momCivanis sawinaaRmdego gadawyve-
tileba, saCivris avtors ufleba aqvs, nebismier etapze ganacxados
uari saCivarze. uaris Tqma ar aCerebs saCivris ganxilvas mxolod im
SemTxvevaSi, Tu arsebobs misi ganxilvis gansakuTrebuli sajaro in-
teresi. mesame piris administraciuli saCivris safuZvelze saCivris
farglebSi aRmWurveli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis mimarT gadawyvetilebis miRebisas administra-
ciuli organo SezRuduli ar aris szak-is me-601, 61-e muxlebis debu-
lebebiT, kerZod, piris kanonieri ndobiT aRmWurveli aqtis mimarT,
vinaidan im pirs, romlis sasargeblodac gadawyvetilia sakiTxi, ka-
noniT gansazRvruli aqtis gasaCivrebis vadebSi gaTvaliswinebuli
aqvs aqtis gasaCivrebis, amis Sedegad aqtis gauqmebis SesaZlebloba,
anu administraciul saCivarze administraciuli warmoebis dros aq-
tisadmi piris kanonier ndobasTan SedarebiT upiratesoba eniWeba aq-
tis gamocemis samarTlebrivi da faqtobrivi garemoebebis gadamowme-
bis interess.
Tu saCivris ganmxilveli organo kanoniT gaTvaliswinebul Sem-
TxvevebSi scildeba moTxovnis farglebs (szak-is 193-e mux.) an agrZe-
lebs administraciul warmoebas saCivris avtoris mier saCivarze
uaris Tqmis miuxedavad (szak-is 191-e mux.). aseT pirobebSi aqtis Sec-
vlis, Zaladakargulad an baTilad cnobis Sesaxeb gadawyvetilebis
miRebisas administraciuli organo SezRudulia kodeqsis normebiT,
kerZod, szak-is me-601, 61-e muxlebis moTxovniT (kanonieri ndoba), vi-
naidan iTvleba, rom administraciuli organo gadawyvetilebas
iRebs ara saCivris safuZvelze, aramed sakuTari iniciativiT.
§§77.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii ssaaCCiivvrriiss ddaassaabbuuTTeebbaa,, ssaaffuuZZvvlliiaannoobbaa
saCivari, rogorc samarTlebrivi dacvis saSualeba, im SemTxvevaSi
aRwevs dasaxul mizans, Tu is dasaSvebi da safuZvliania. aRniSnul
faqtorebzea agebuli saCivris Semowmebis procesi. administraciu-
li saCivris safuZvlianobis, dasabuTebulobis Semowmeba sadavo
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebis
marTlzomierebas da mizanSewonilobas ukavSirdeba. aqtis mar-
Tlzomierebis Semowmebisas saCivari safuZvlianad CaiTvleba, Tu sa-
davo individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti Seicavs
mniSvnelovan samarTlebriv xarvezs, Secdomas. mizanSewonilobis Se-
mowmeba xdeba saCivarze ganxorcielebuli administraciuli samar-
Talwarmoebis farglebSi organos mixedulebis safuZvelze miRebu-
li gadawyvetilebis faqtze. mxolod amgvari gadawyvetilebebis mi-
marT aqvs organos mizanSewonilobis mosazrebebiT Sesavsebi manev-
rirebis sivrce. individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tis miReba mizanSeuwonelia, Tu igi dasaSvebia samarTlebrivi Tval-
sazrisiT, magram saTuoa praqtikuli zemoqmedebis mosazrebebiT, an
Tu saerTod SesaZlebelia aqtis miRebisgan Tavis Sekaveba.
diskreciuli uflebamosilebis ganxorcielebisas daculi unda
iyos sajaro da kerZo interesebis proporciuloba, kerZod, szak-is
me-7 muxlis Tanaxmad diskreciuli uflebamosilebis ganxorcielebi-
sas ar SeiZleba gamoices administraciul-samarTlebrivi aqti, Tu
piris kanoniT daculi uflebebisa da interesebisTvis miyenebuli
ziani arsebiTad aRemateba im sikeTes, ris misaRebadac is gamoica. am-
gvari uflebamosilebis ganxorcielebis dros gamocemuli aqti ar
unda iwvevdes piris kanonieri uflebebisa da interesebis dausabu-
Tebel SezRudvas. amasTanave, mxedvelobaSia misaRebi isic, rom ko-
legiuri organos, saTaTbiro organos, an sazogadoebrivi eqspertis
daskvnis safuZvelze gamocemuli individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis Semowmeba daiSveba mxolod kanonierebis Tval-
sazrisiT (szak-is 203.6 mux.); saCivarze administraciuli warmoebis
dros organos diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebis marTlzo-
mierebis Semowmebisas saCivris ganmxilveli administraciuli orga-
no, sasamarTlo organoebisgan gansxvavebiT, Tavadac iyenebs diskre-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
317
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
318
ciul uflebamosilebas da ufleba aqvs diskreciis farglebSi mii-
Ros gadawyvetileba.
administraciul saCivarze administraciuli warmoebisas mizan-
Sewonilobis Semowmeba daiSveba mxolod administraciul procedu-
raSi. sasamarTlo warmoebisas mizanSewonilobis Semowmebis daSveba
gamoiwvevda xelisuflebis danawilebis principis darRvevas, erTi xe-
lisuflebis Stos mxridan meoris saqmianobaSi Carevas. mxedveloba-
Sia misaRebi, agreTve, is, rom administraciuli organos mier aqtis mi-
zanSeuwonlobis dadgenas TavisTavad mosdevs misi marTlzomierebis
darRvevis dadgena, vinaidan mizanSewoniloba ukavSirdeba kanoniere-
bas, kanonmdeblobas ki safuZvlad udevs racionalurobis sawyisi.
saCivris safuZvlianobis Semowmebis procesSi mowmdeba gasaCiv-
rebuli aqtis marTlzomierebis formaluri da materialuri moT-
xovnebi. formalur moTxovnaTa daculobis Semowmebisas mowmdeba aq-
tis mimRebi organos kompetencia, aqtis miRebis teritoriuli da
sagnobrivi kompetencia, aqtis gamocemis procesualuri moTxovne-
bis, aqtis formis daculoba. aqtis marTlzomierebis materialuri
safuZvlis Semowmebisas mowmdeba sadavo aqtis Sesabamisoba moqmedi
kanonmdeblobis moTxovnebTan, ama Tu im normis Sefardebis siswore
diskreciuli uflebamosilebis farglebis, mizansa da Sedegs Soris
Tanafardobis daculoba.
organo an Tanamdebobis piri valdebulia, saCivarze adminis-
traciuli warmoebis yvela stadiaze, mxares misces saqmis masalebis
gacnobis, Tanamdebobis piris acilebis, saqmesTan kavSiris mqone
mtkicebulebebis wardgenis saSualeba. sadavo aqtis safuZvlianobis
Semowmebis dros gasaTvaliswinebelia administraciuli organos mi-
er normis Sefardebis sisworis gadamowmebis masStabi. administra-
ciuli organo ar aris uflebamosili, uari Tqvas aqtis gamocemaze
imis gamo, rom aqtis gamocemis safuZveli, esa Tu is kanonqvemdebare
normatiuldi aqti ewinaaRmdegeba ierarqiiT zemdgom normatiul
aqts. administraciuli organosgan gansxvavebiT, sasamarTlo ufle-
bamosilia, gadaamowmos miRebuli administraciuli aqtis safuZve-
li, uari Tqvas mis gamoyenebaze, ukeTu igi ewinaaRmdegeba ierarqiiT
zemdgom normatiul aqts, gamoiyenos es ukanaskneli sadavo urTier-
Tobebis mowesrigebisTvis.
administraciuli saCivris gadawyvetisas saCivris ganmxilvelma
organom mxedvelobaSi unda miiRos gasaCivrebuli aqtis gamocemis
da ara administraciuli saCivris ganxilvis dros moqmedi samar-
Tlebrivi sivrce. Tu saCivari exeba individualuri administraciu-
l-samarTlebrivi aqtis gamocemas, aq mxedvelobaSia misaRebi bolo
zepiri mosmenis dros moqmedi kanonmdebloba. aRniSnuli wesi iTva-
liswinebs gamonaklisebs. kerZod, Tu pirs sadavo aqtiT mieniWa ne-
barTva, SeRavaTi, romelic gaTvaliswinebuli ar iyo moqmedi kanon-
mdeblobiT, magram dauSves saCivris ganxilvis droisTvis moqmedi
kanonmdeblobiT, gasaCivrebuli aqti ZalaSi unda darCes. sapirispi-
ro viTarebaSi, - roca saCivris ganxilvis droisTvis aikrZala sada-
vo aqtis gamocemis dros gaTvaliswinebuli SeRavaTiT sargebloba,
xolo gasaCivrebuli aqtis gamocemis dros SeRavaTiT sargebloba
daSvebuli iyo, aRmWurveli aqtis gauqmeba ar daiSveba (iuridiul
literaturaSi gamoTqmulia sawinaaRmdego mosazrebac, romlis mi-
xedviTac SeRavaTebis mimRebi srulad moipovebs misTvis miniWebul
samarTlebriv statuss mxolod gasaCivrebis vadis gasvlis SemTxve-
vaSi).
saCivris safuZvlianoba ukavSirdeba ara mxolod aqtis mar-
TlwinaaRmdegobas da mizanSewonilobas, aramed, agreTve, aqtis moq-
medebis (umoqmedobis) gamo piradi uflebis darRvevas. saCivari sa-
fuZvliania im SemTxvevaSi, Tu gasaCivrebulma individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtma, organos moqmedebam iseTi samar-
Tlebrivi normebis darRveva gamoiwvia, romelTac mniSvneloba aqvT
saCivris warmdgeni piris interesebis dacvis TvalsazrisiT. normis
obieqturi darRveva unda aisaxos, saxeldobr, saCivris Semtanis su-
bieqturi uflebis xelyofaSi. maSasadame, saCivris avtors saCivarSi
dasmuli sakiTxis mimarT unda gaaCndes mkveTri uflebadamcavi inte-
resi. aqtis gauqmebis mizniT saCivris wardgenisas (Sedavebis mizniT
wardgenili saCivari) saCivari im SemTxvevaSia safuZvliani, Tu gasa-
Civrebuli aqti marTlsawinaaRmdego an mizanSeuwonelia (diskreci-
uli uflebamosilebis safuZvelze miRebuli gadawyvetilebebis mi-
marT), rasac Sedegad mohyva momCivnis uflebis darRveva an (mizanSe-
uwonlad miCnevisas) misi kanonieri interesebis Selaxva. momCivanis
saxeliT moqmedi warmomadgenlis uflebamosileba samoqalaqo
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT unda iqnes damowmebuli.
valdebulebis Sesrulebis Taobaze saCivris wardgenis SemTxve-
vaSi misi warmdgeni miznad isaxavs individualuri administraciul-
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
319
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
320
samarTlebrivi aqtis gamocemas. aseT SemTxvevaSi saCivari safuZvli-
ania, ukeTu momCivans aqvs individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis moTxovnis samarTlebrivi safuZveli
an Tu aqtis miRebaze uaris Tqma aris mizanSeuwoneli da Tu aqtis mi-
Rebaze uari arRvevs momCivnis uflebas an, mizanSeuwonlad cnobis
SemTxvevaSi, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
miRebaze uaris Tqma exeba saCivris warmdgenis interesebs.
§§88.. aaddmmiinniissttrraacciiuull ssaaCCiivvaarrzzee ggaaddaawwyyvveettiilleebbiiss mmiiRReebbaa
saCivarze administraciuli warmoebis umniSvnelovanesi stadiaa ga-
dawyvetilebis miReba. administraciul organos administraciuli
saCivris ganxilvis Sedegad gamoaqvs am gadawyvetilebaTagan erT-er-
Ti: saCivris dakmayofilebis Sesaxeb, Tu saCivari safuZvliania; sa-
Civris dakmayofilebaze uaris Tqmis Taobaze, Tu gasaCivrebuli aq-
ti gamocemulia kanonmdeblobis moTxovnaTa dacviT; administraciu-
li saCivris nawilobrivi dakmayofilebis Sesaxeb, Tu arsebobs admi-
nistraciuli saCivris mxolod nawilis dakmayofilebis kanonieri
safuZveli. Tu sasamarTlo uflebamosilia, gadawyvitos sadavo ur-
TierTobebis kanoniereba, samarTlebrivi principebisa da normebis
daculoba da ara mizanSewoniloba, sasamarTlo kontroli ar
vrceldeba mizanSewonilobisa da sargeblianobis sferoze, adminis-
traciuli saCivris ganmxilveli administraciuli organo
individualur administraciul-samarTlebriv aqts amowmebs ro-
gorc kanonierebis, aseve mizanSewonilobis TvalsazrisiT. `saqar-
Tvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebis da saqmianobis we-
sis Sesaxeb~ kanonis 30-e muxlis me-4 nawilis mixedviT, samsaxurebri-
vi zedamxedveloba xorcieldeba qvemdebareobis wesiT. xsenebuli ka-
nonis 33-e muxli adgens Sesabamisi Tanamdebobis piris aqtis an moqme-
debis mizanSeuwonlobis motiviT Zaladakargulad cnobis garemoe-
bebs, aseve, gansazRvravs im moTxovnebs, rodesac ar SeiZleba calke-
uli xasiaTis individualuri samarTlebrivi aqti an moqmedeba mi-
zanSeuwonlobis motiviT Zaladakargulad iqnes cnobili. kerZod,
Tanamdebobis piris aqti an moqmedeba SeiZleba cnobil iqnes Zalada-
kargulad mizanSeuwonlobis motiviT, Tu aqti an moqmedeba aSkarad
ar Seesabameba samTavrobo programas da im saxelmwifo politikas,
romelic gamomdinareobs kanonis moTxovnebidan da xorcieldeba sa-
qarTvelos prezidentis, mTavrobis, an ministris mier, an iwvevs sa-
xelmwifo qonebisa da sabiujeto saxsrebis araracionalur gamoyene-
bas, an sxva xerxebiT ayenebs zians saxelmwifos interesebs. mizanSeu-
wonlobis motiviT ar SeiZleba Zaladakargulad iqnes cnobili indi-
vidualuri samarTlebrivi aqti da moqmedeba, romelic gamocemulia
an Sesrulebulia sajaro samsaxuris organizebisas, aseve sxva aqti an
moqmedeba, romlis gamocemis an Sesrulebis pirobebi gamomdinare-
obs kanonidan, an sxva samarTlebrivi aqtebidan. mizanSeuwonlobis
motiviT aqtis an moqmedebis Zaladakargulad cnoba unda iyos dasa-
buTebuli.
administraciuli saCivris ganxilvis Taobaze administraciuli
organos mier miRebuli gadawyvetileba warmoadgens individualur
administraciul-samarTlebriv aqts da igi unda akmayofilebdes
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtisTvis saqar-
Tvelos zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenil moTxovnebs,
gadawyvetileba unda Seicavdes logikur da samarTlebriv dasabu-
Tebas.
administraciuli organo uflebamosilia, baTilad an Zalada-
kargulad gamoacxados, agreTve, Secvalos gasaCivrebuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti. baTilad an
Zaladakargulad aqtis gamocxadeba dasaSvebia, Tu misi momzadebis
an gamocemis dros daSvebuli kanondarRveva arsebiTia, winaaRmdeg
SemTxvevaSi administraciuli organo uflebamosilia, uari Tqvas aq-
tis baTilad an Zaladakargulad gamocxadebaze (szak-is 203.2 mux.).
aqtis momzadebis an gamocemis wesis arsebiT darRvevad CaiTvleba aq-
tis gamocema sxdomis sajaroobis, sxdomis Catarebis adgilis, dro-
isa da dRis wesrigis, sxdomis daxurvis Taobaze (kolegiuri sajaro
dawesebulebisTvis) wesis darRvevis, an kanoniT gaTvaliswinebuli
administraciuli warmoebis saxis darRvevis, anda kanonis iseTi
darRvevisas, romlis ararsebobis SemTxvevaSi mocemul sakiTxze mi-
Rebuli iqneboda sxvagvari gadawyvetileba (szak-is 601.2, 32-e, 34.2
mux.). Tu kanoniT, an mis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aq-
tiT sxva ram ar aris dadgenili, saCivris ganmxilveli organo Zala-
dakargulad an baTilad gamocxadebuli aqtis nacvlad Tavad gamos-
cems axal administraciul-samarTlebriv aqts, Tuki amas moiTxovs
saCivris warmdgeni piri, an iTvaliswinebs kanoni (szak 601.3, 203.3
ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ ÈÀÅÉ XIII
321
mux.). Tu aqtis gamocema saWiroebs damatebiTi informaciis Segrove-
bas, an mtkicebulebebis damatebiT gamokvlevas, zemdgom organos Se-
uZlia baTilad an Zaladakargulad gamocxadebuli aqtis gamomcem
organos daavalos axali aqtis gamocema. aseT gadawyvetilebaSi ar-
sebuli miTiTebebi savaldebuloa Sesasruleblad qvemdgomi orga-
nosTvis.
ÈÀÅÉ XIII ÍÖÂÆÀÒ ÓáÉÒÔËÀÞÄ
322
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
323
TTaavvii 1144
ufleba saxelmwifos mxridan zianis anazRaurebaze
SSeessaavvaallii
saxelmwifos pasuxismgebloba misi organoebisa da muSakebis mier mi-
yenebuli zianisTvis erT-erTi rTuli da mniSvnelovani sakiTxia yve-
la qveynis administraciul samarTalSi. es sirTule ZiriTadad ima-
Si mdgomareobs, rom advili SesaZlebelia, saxelmwifo gakotrdes,
Tu mas daekisreba misi sakanonmdeblo, aRmasrulebeli Tu marTlmsa-
julebis organoebis mier kerZo pirebisTvis miyenebuli yvela saxis
zianis anazRaureba. meore mxriv, administraciul organoTa pasuxis-
mgeblobisgan srulad gaTavisuflebis SemTxvevaSi dgeba saxelmwifo
administraciis TviTnebobisa da, Sesabamisad, saxelmwifo organoe-
bisa da maTi Cinovnikebis mxridan kerZo pirTa (moqalaqeebis, sawar-
moebis, sazogadoebrivi gaerTianebebis) uflebebis darRvevis saf-
rTxe. amis gamo sxvadasxva samarTlebrivi sistemebi cdilobdnen, mo-
eZebnaT problemis gadaWris gonivruli gzebi, pasuxismgeblobis ise-
Ti forma, romelic metad Tu naklebad daicavda rogorc saxelmwi-
fos, ise adamianTa uflebebs. sxvadasxva qveyanaSi SemuSavda mravali
samarTlebrivi doqtrina. zogierTma qveyanam am sakiTxis gadaWra
mTlianad sasamarTlo praqtikas miando, ramac sakiTxis calsaxa ga-
dawyvetis nacvlad mravali erTmaneTisgan absoluturad gansxvave-
buli sasamarTlo gadawyvetilebis miReba gamoiwvia.
amis miuxedavad, yvela dasavlurma samarTlebrivma sistemam
aRiara, rom misi organoebisa da muSakebis mier samsaxurebrivi mova-
leobis Sesrulebisas miyenebuli zianis anazRaurebaze pasuxismgebe-
li aris saxelmwifo. am saxis pasuxismgebloba gaiTvaliswina qar-
Tulma samarTalmac.
§§11.. uufflleebbiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii ssaaffuuZZvvlleebbii
qarTul kanonmdeblobaSi saxelmwifos pasuxismgeblobis sakiTxis Zi-
riTadi samarTlebrivi wyaroa saqarTvelos konstituciis 42-e mux-
lis me-9 nawili, romelic acxadebs: „yvelasaTvis garantirebulia sa-
xelmwifo da TviTmmarTvelobis organoTa da mosamsaxureTagan uka-
nonod miyenebuli zaralis sasamarTlo wesiT sruli anazRaureba sa-
xelmwifo saxsrebidan“. amgvarad, konstituciam daadgina zogadi
principi, romlis mixedviTac, saxelmwifos daekisra misi organoebi-
sa da muSakebis ukanono qmedebebiT miyenebuli zianis anazRaureba.
igive debulebam asaxva hpova saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis 208-e muxlSi, romelmac gansazRvra, rom „saxelmwifo admi-
nistraciuli organos, agreTve misi Tanamdebobis piris an sxva sa-
xelmwifo mosamsaxuris mier misi samsaxurebrivi movaleobis ganxor-
cielebisas miyenebuli zianisaTvis pasuxismgebelia saxelmwifo“. es
sakiTxi kidev ufro daakonkreta samoqalaqo kodeqsis 1005-e mux-
lma, romelmac gansazRvra, rom Tu saxelmwifo mosamsaxure ganzrax
an uxeSi gaufrTxileblobiT arRvevs Tavis samsaxurebriv movalobas
sxva piris mimarT, maSin saxelmwifo an is organo, romelSic es mosam-
saxure muSaobs, valdebulia, aanazRauros damdgari ziani. ganzrax-
vis an uxeSi gaufrTxileblobis dros mosamsaxure saxelmwifosTan
erTad solidarulad agebs pasuxs.
amgvarad, kanonma daadgina, rom iimm zziiaanniissTTvviiss,, rroommeellssaacc ggaammooiiww-
vveevvss ssaaxxeellmmwwiiffoo,, aann aaddggiilloobbrriivvii TTvviiTTmmmmaarrTTvveelloobbiiss ((mmmmaarrTTvveelloobbiiss))
oorrggaannooeebbiiss,, mmaaTTii TTaannaammddeebboobbiiss ppiirreebbiiss,, aann ssxxvvaa mmoossaammssaaxxuurreeeebbiiss qqmmee-
ddeebbaa,, ppaassuuxxiissmmggeebbeelliiaa ssaaxxeellmmwwiiffoo,, aann SSeessaabbaammiissii aaddggiilloobbrriivvii xxeellii-
ssuufflleebbiiss oorrggaannoo.. es muxli asaxavs zemoT aRniSnul im princips, rom-
lis Tanaxmadac, sajaro moxelis qmedebiT an gadawyvetilebiT miyene-
bul zianze pasuxismgebelia saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmar-
Tveloba. sazogadoebaSi unda arsebobdes imis prezumfcia, rom sa-
jaro moxele Tavis uflebamosilebaTa ganxorcielebisas moqmedebs
saxelmwifos an adgilobrivi TviTmarTvelobis saxeliT. Sesabami-
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
324
sad, moqalaqeebi maT moTxovnebs emorCilebian ara aseTi sajaro mo-
samsaxureebis piradi avtoritetis gamo, aramed imitom, rom isini
warmoadgenen saxelmwifo mmarTvelobas. aqedan gamomdinare, aSka-
raa, rom sajaro moxelis mier miyenebul zianze swored saxelmwi-
fom/adgilobrivma TviTmmarTvelobam unda agos pasuxi.
§§22.. zziiaanniiss wwaarrmmooSSoobbiiss ssaaffuuZZvvlleebbii
dadgenilia saxelmwifos pasuxismgebloba rogorc administraciu-
li organos mier samarTlebrivi aqtis gamocemiT, ise administraci-
uli organos mier pirdapir moqmedebis SesrulebiT gamowveuli zi-
anisTvis. magaliTad, pirs SeiZleba ziani miadges ukanono
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtiT - romliTac
mas daekisreba gadasaxadis damatebiT gadaxda - an kidev sajaro moxe-
lis pirdapiri moqmedebiT - rodesac policiis muSaki cecxlsasro-
li iaraRidan gasroliT daWris udanaSaulo moqalaqes, an, rodesac
wyalmomaragebis municipaluri samsaxuris warmomadgeneli samuSaos
dasrulebis Semdeg axdils datovebs sakanalizacio Was, romelSic
Cavardeba moqalaqe da miiRebs sxeulis dazianebas. garda amisa, zia-
ni SeiZleba gamoiwvios umoqmedobamac - Tuki saxelmwifo organo ar
Seasrulebs valdebulebas, romelic mas kanoniT ekisreboda.
kanonmdeblobam aseve gansazRvra, rom, garda gamonaklisi Sem-
Txvevebisa, rac administraciuli kanonmdeblobiT calkea dadgeni-
li (maT Sesaxeb vrclad qvemoT vilaparakebT), saxelmwifom ziani un-
da aanazRauros im formiT, wesebiTa da moculobiT, rac saqarTve-
los samoqalaqo kodeqsiT aris gansazRvruli.
saqarTvelos samoqalaqo kanonmdebloba icnobs zianis 2 Ziri-
Tad formas, esenia:
- ziani, warmoSobili valdebulebiTi urTierTobidan (mag. xel-
Sekrulebis, kanonis darRveviT gamowveuli ziani);
- ziani, warmoSobili deliqtis safuZvelze (mag. qonebisa da
janmrTelobis dazianebis, pativis, Rirsebisa da saqmiani repu-
taciis Selaxvis Sedegad miyenebuli ziani).
Cven ar SevudgebiT imis ganmartebas Tu ras warmoadgens „ziani“.
definicias davesesxebiT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komen-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
325
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
326
tars, sadac ziani gansazRvrulia, rogorc „fizikuri an iuridiuli
piris uflebis an keTildReobis damcireba, ganadgureba“8. amgvarad,
ziani SeiZleba iyos piris uflebis an keTildReobis (qonebis, sicoc-
xlis, janmrTelobis, pativis, inteleqtualuri sakuTrebis da a.S.)
ganadgureba, Semcireba da sxva saxiT xelyofa.
§§33.. zziiaanniiss oobbiieeqqttii
ziani SeiZleba miadges pirovnebis sicocxlesa da janmrTelobas an
piris qonebas. samarTaldarRvevis materialuri Sedegi (qonebis Sem-
cireba), romelsac aqvs RirebulebiTi forma, iwodeba qonebriv zia-
nad. samoqalaqo samarTalSi qonebrivi ziani SeiZleba ganisazRvros
dazaralebulis materialuri mdgomareobiT samarTaldarRvevamde
da mas Semdeg. rogorc ukve aRvniSneT, qonebrivis garda ziani SeiZ-
leba iyos moraluric. moraluri ziani gulisxmobs adamianis fizi-
kur an sulier travmas, romelsac fuladi ekvivalenti ar moeZebne-
ba9. saqarTveloSi moraluri zianis anazRaureba SeiZleba moiTxovo
mxolod kanoniT zustad gansazRvrul SemTxvevebSi, gonivruli da
samarTliani anazRaurebis saxiT.
Cveulebriv, miyenebuli ziani anazRaurdeba srulad. es gulis-
xmobs imas, rom pirs unda aunazRaurdes rogorc Semcirebuli an
ganadgurebuli faqtobrivi sikeTe, ise miuRebeli Semosavali (xeli-
dan gaSvebuli mogeba).
miuRebeli Semosavlis kompensaciasTan dakavSirebiT unda iT-
qvas, rom qarTuli samarTali metismetad Sors ar midis da miuRebel
Semosavlad miiCnevs mxolod namdvilad savaraudo Semosavals. miu-
Rebeli Semosavlis kompensaciisTvis aucilebelia, rom yvela mniSvne-
lovani garemoebis Sefasebidan Candes aseTi Semosavlis miRebis Se-
saZlebloba 10. qarTuli samarTlisgan gansxvavebiT, bevri evropuli
qveynis administraciuli da samoqalaqo samarTali gacilebiT farTo
interpretacias aZlevs miuRebeli Semosavlis cnebas. magaliTad,
franguli samarTali miuRebel Semosavlad miiCnevs yvela saxis Teo-
8 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni IV, t. II, gv. 378.
9 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni IV, t. II, gv. 381.
10 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni III, gv. 464.
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
327
riulad SesaZlo Semosavals, nebismieri saxis sikeTes, romlis miRe-
bis SesaZleblobac pirs hqonda, an SeiZleboda gasCenoda. amis naTeli
magaliTia frangul administraciul samarTalSi samagaliTod moyva-
nili legofis saqme, dakavSirebuli kompensaciasTan „xelidan gaSve-
buli Sansis gamo“. studenti legofi universitetSi saboloo gamoc-
debze ar dauSves im motiviT, rom saWiroze dabali niSnebi hqonda.
rogorc Semdeg gairkva, komisia niSnebis Sefasebisas Secda da miiRo
araswori gadawyvetileba. kanonmdeblobis Sesabamisad, legofs unda
miscemoda gamocdaSi monawileobis ufleba. aRniSnuli Secdomis Se-
degad studentma diplomi nacvlad 1978-sa 1982 wels miiRo. man sasa-
marTlos mimarTa da moiTxova universitetis mier misTvis miyenebuli
zianis anazRaureba. anazRaurebis moTxovnas safuZvlad daedo is
faqti, rom diplomis droulad aRebis SemTxvevaSi is SeZlebda, moe-
Zebna Semosavliani samsaxuri, xolo universitetis muSakTa Secdomis
gamo man es Sansi xelidan gauSva. miuxedavad imisa, rom saerTod SeuZ-
lebeli iyo imis dadgena, SeZlebda Tu ara dakarguli 4 wlis ganmav-
lobaSi legofi samuSaos Sovnasa da Semosavlis miRebas, sasamar-
Tlom mainc miiCnia, rom studentma universitetis mizeziT xelidan
gauSva mogebis miRebis Teoriulad SesaZlo Sansi da universitets
mis sasargeblod 100 000 frankis gadaxda daakisra11.
§§44.. zziiaanniiss aannaazzRRaauurreebbaazzee ppaassuuxxiissmmggeebblloobbiiss wwaarrmmooSSoobbiiss ppiirroobbeebbii
pirs zianis anazRaureba daekisreba, Tu arsebobs zianis miyenebis-
Tvis pasuxismgeblobis dakisrebis pirobebi. Cveulebriv, amisTvis sa-
Wiroa, dadasturebuli iyos ziani, romelic miyenebulia marTlsawi-
naaRmdego moqmedebiT. marTlsawinaaRmdego moqmedebasa da zians So-
ris unda arsebobdes mizezobrivi kavSiri da, bolos, zianis mimyene-
bels unda miuZRodes brali. ganvixiloT, ra Taviseburebebi axasia-
Tebs zianis anazRaurebis valdebulebis warmoSobis zogad safuZ-
vlebs saxelmwifo organoTa da sajaro moxeleTa mier miyenebul zi-
anTan mimarTebaSi.
kanonmdeblobam gansazRvra pasuxismgebloba administraciulsa-
marTlebrivi aqtiT miyenebuli zianisTvis, anu daadgina, rom kompensa-
11 French Administrative Law, Oxford, 1993. p. 191
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
328
ciis valdebuleba SeiZleba warmoSvas ara mxolod individualurma
administraciul-samarTlebrivma aqtma, aramed normatiulma adminis-
traciulma aqtmac. amis miuxedavad, migvaCnia, rom praqtikaSi unda da-
inergos midgoma, romelic daawesebs kriteriumebs normatiuli aqtiT
miyenebuli zianis kompensaciisTvis da ar dauSvebs aseTi saxis pasu-
xismgeblobis metismetad farTo interpretacias. erT-erTi aseTi kri-
teriumi SeiZleba iyos is, rom normatiuli aqtiT miyenebuli ziani un-
da iyos aSkara da pirdapiri, anu gamoiricxos normatiuli aqtiT miye-
nebuli yvela saxis arapirdapiri zianis anazRaurebis moTxovnis Se-
saZlebloba.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi ar exeba iseT Te-
oriulad rTul da sakamaTo sakiTxs, rogoric aris saxelmwifos pa-
suxismgebloba parlamentis mier miRebuli kanonebiT miyenebul zian-
ze, da am sakiTxs konstituciuri samarTlis doqtrinas utovebs. mi-
uxedavad amisa, mizanSewonilad migvaCnia, ramdenime sityviT SevexoT
am sakiTxs. erTi mxriv, SegviZlia ganvacxadoT, rom, Tuki sakanon-
mdeblo aqti arakonstituciurad iqneba cnobili, aRmoCndeba, rom
parlamenti da misi wevrebi kanonis miRebisas arasaTanadod asru-
lebdnen samsaxurebriv movaleobebs, radgan maT evalebodaT saqar-
Tvelos konstituciis Sesabamisi sakanonmdeblo aqtebis miReba. ase-
ve cxadia, rom aRmoCndebian pirebi, romelTac aseTi kanonis safuZ-
velze ganicades ama Tu im saxis ziani. maSin ratom ar unda moxdes aR-
niSnul pirTaTvis miyenebuli zianis anazRaureba? evropuli samar-
Tlis Teoria am sakiTxs mxolod calmxrivad ar ganixilavs da miiC-
nevs, rom, aRmasrulebeli xelisuflebisgan gansxvavebiT, parla-
ments, rogorc xalxis mier arCeul sakanonmdeblo organos, unda
hqondes meti damoukidebloba da Tavisufleba. samarTlis Teoria
uSvebs imasac, rom kanonis miReba yovelTvis ar aris ganpirobebuli
samarTlebrivi safuZvlebiT da xSirad am process politikuri miz-
nebic aregulirebs. amis gamo sakanonmdeblo aqtebis gauqmebis Sem-
TxvevaSi saxelmwifosTvis pasuxismgeblobis dakisreba gamoiwvevs
qveyanaSi demokratiisa da qveynis politikuri saqmianobis arareko-
mendirebul SezRudvas. gasaTvaliswinebelia isic, rom, Tuki aseTi
kompensaciis dakisrebis uflebamosileba sakonstitucio sasamar-
Tlos an saerTo sasamarTloebs mieniWebaT, sasamarTlo xelisufle-
bis xelSi aRmoCndeba metismetad didi Zalaufleba da sakanonmdeb-
lo xelisuflebaze zemoqmedebis mZlavri berketebi, rac aseve daar-
Rvevs xelisuflebis danawilebis konstituciur principsa da xeli-
suflebis sxvadasxva StoTa Soris Tanafardobas. mxedvelobaSia mi-
saRebi isic, rom xSirad sakanonmdeblo aqts arakonstituciurad
cnobs sakonstitucio sasamarTlo konstituciis interpretaciis sa-
fuZvelze. rogorc wesi, aseTi interpretaciebi sakmaod farToa
xolme. amis gaTvaliswinebiT, ar SeiZleba, daekisros pasuxismgeblo-
ba mesame pirTa winaSe saxelmwifos imis gamo, rom parlamentma da sa-
konstitucio sasamarTlom sxvadasxvagvari interpretacia misces
konstituciis ama Tu im debulebas.
11.. ssaammssaaxxuurreebbrriivvii mmoovvaalleeoobbiiss SSeessrruulleebbaassTTaann ddaakkaavvSSiirreebbiiTT
wwaarrmmooSSoobbiillii zziiaannii
ra Tqma unda, saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTveloba ver iqne-
ba valdebuli, aanazRauros sajaro moxelis mier miyenebuli yvela
ziani. saxelmwifos an adgilobriv TviTmmarTvelobas ekisreba mxo-
lod im zianis anazRaurebis valdebuleba, romelic ukavSirdeba sa-
jaro mosamsaxuris mier samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebas. ma-
galiTad, cxadia, saxelmwifo ver ikisrebs pasuxismgeblobas, Tuki
romelime sajaro mosamsaxure sakuTari sacxovrebeli saxlis mSeneb-
lobisas daazianebs mezoblis sacxovrebel saxls an mezoblad mdeba-
re miwis nakveTs.
ganvixiloT Tu ra igulisxmeba sajaro mosamsaxuris mier samsa-
xurebrivi uflebamosilebis ganxorcielebaSi.
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis safuZ-
velze miyenebuli zianis SemTxvevaSi sakiTxis gadawyveta calsaxaa -
sajaro moxelis yvela samarTlebrivi aqtiT miyenebul zianze mTli-
anad pasuxismgebelia saxelmwifo/adgilobrivi TviTmmarTveloba,
radgan administraciuli aqtis gamocemiT sajaro mosamsaxure asru-
lebs mxolod da mxolod Tavis samsaxurebriv funqcias.
rac Seexeba sajaro moxelis pirdapiri moqmedebiT miyenebul zi-
ans, aq saqme SedarebiT rTulia. saxelmwifo/adgilobrivi TviTmmar-
Tveloba pasuxismgebelia sajaro moxelis im qmedebebze, romelic man
sakuTari samsaxurebrivi valdebulebis Sesrulebis procesSi gana-
xorciela. samsaxurebrivi valdebulebis Sesruleba ar unda iqnas
ganmartebuli Zalian viwrod da ar unda Semoifarglos mxolod im
konkretuli valdebulebebiT, rac sajaro mosamsaxures Sesabamisi
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
329
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
330
aqtebiT (kanoni, saxelmwifo organos debuleba, SromiTi xelSekru-
leba da sxv.) aqvs gansazRvruli. magaliTad, Tuki arqiteqturis sa-
qalaqo samsaxuris romelime muSakis pirdapiri movaleobaa arqiteq-
turuli naxazebis Sedgena, magram es piri samuSao saaTebSi avtoman-
qaniT saWiro instrumentebis SesaZenad wava da avtoavarias moax-
dens, mesame pirisTvis miyenebuli ziani aRiqmeba, rogorc samsaxu-
rebrivi movaleobis Sesrulebisas miyenebuli, miuxedavad imisa, rom
saxazav mowyobilobaTa yidva ar warmoadgenda aRniSnuli sajaro
moxelis konkretulad gansazRvrul valdebulebas.
aseve, samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebad CaiTvleba is Sem-
Txvevac, rodesac piri zians miayenebs samsaxurebrivi uflebamosile-
bis gadametebiT. magaliTad, Tuki sasamarTlo gadawyvetilebis aR-
srulebisas saaRsrulebo policiis TanamSromeli Tavisi uflebamo-
silebis gadametebiT zians miayenebs piris qonebas, ziani CaiTvleba
samsaxurebrivi movaleobis ganxorcielebisas miyenebulad da, Sesa-
bamisad, pasuxismgebloba daekisreba saxelmwifos/adgilobriv TviT-
mmarTvelobas.
rac Seexeba sakiTxs, CaiTvleba Tu ara samsaxurebrivi movaleo-
bis Sesrulebisas miyenebul zianad SemTxveva, rodesac es moxda saja-
ro moxelis mier sakuTari uflebamosilebis borotad gamoyenebiT,
calsaxa pasuxi ar arsebobs. magaliTad, SegviZlia moviyvanoT Sem-
Txveva, rodesac policiis TanamSromeli sakuTari piradobis mowmo-
bis gamoyenebiT SeaRwevs moqalaqis binaSi da gaZarcvavs mas. cxadia,
rom, obieqturad, am dros policieli ar asrulebda Tavis samsaxu-
rebriv movaleobas, Tumca gaZarculi moqalaqis mier igi aRiqmeboda,
rogorc saxelmwifos warmomadgeneli, romelic asrulebda samsaxu-
rebriv movaleobas. swored amitom gauRo dazaralebulma polici-
els saxlis kari. aseT SemTxvevaSi germanuli samarTali upirateso-
bas aniWebs obieqtur faqtors da miaCnia, rom, Tuki realurad piri
ar asrulebda samsaxurebriv movaleobas, mis mier miyenebuli ziani
saxelmwifom ar unda aanazRauros. meore mxriv, saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsis komentarebSi misi avtorebi miuTiTeben,
rom, im SemTxvevebSi, rodesac sajaro moxele kerZo piris mxridan
calsaxad aRiqmeba, rogorc saxelmwifos warmomadgeneli da rode-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
331
sac piri emorCileba sajaro moxeles, rogorc saxelmwifos warmo-
madgenels, damdgar zianze saxelmwifo unda iyos pasuxismgebeli 12.
es kia, SemdgomSi saxelmwifos SeuZlia anazRaurebuli zianis kom-
pensacia regresis wesiT mosTxovos Tavad zianis mimyenebel pirs. ra
Tqma unda, orive zemoT aRniSnuli mosazreba Teoriuli xasiaTisaa.
migvaCnia, rom aseTi sakiTxis mowesrigebaSi mniSvnelovani roli Se-
iZleba mieniWos sasamarTlo praqtikas.
22.. ssaammssaaxxuurreebbrriivvii mmoovvaalleeoobbeebbiiss ddaarrRRvveevvaa ssxxvvaa ppiirriiss mmiimmaarrTT
imisTvis, rom warmoiSvas pasuxismgebloba sajaro moxelis mier sam-
saxurebrivi valdebulebebis Sesrulebisas miyenebuli zianisTvis,
saWiroa, zianis warmoSobas safuZvlad edos sajaro mosamsaxuris mi-
er Tavisi samsaxurebrivi movaleobis darRveva sxva pirTa mimarT.
ra iTvleba sajaro moxelis samsaxurebriv movaleobad? migvaC-
nia, rom samsaxurebriv movaleobad, erTi mxriv, unda CaiTvalos yve-
la is valdebuleba da funqcia, romelic konkretul sajaro mosamsa-
xures dakisrebuli aqvs Sesabamisi aqtebiT (kanonebi, sajaro dawese-
bulebis debuleba, zemdgomi Tanamdebobis piris brZaneba, Sromis
xelSekruleba da sxv.); meore mxriv ki, arsebobs sajaro moxeleTa
iseTi valdebulebebic, romlebic SeiZleba pirdapir ar iyos asaxu-
li romelime samarTlebriv dokumentSi, magram aSkarad gamomdina-
reobdes zogadad sajaro samsaxuris principebidan. magaliTad, sa-
jaro moxelis mier misi samsaxurebrivi valdebulebebis darRvevad
CaiTvleba SemTxveva, Tuki igi gamoscems ukanono individualur ad-
ministraciul-samarTlebriv aqts, xolo Semdeg amas gaamarTlebs im
mizeziT, rom igi ar icnobda Sesabamis kanons. marTalia, SeiZleba
arc samsaxuris debulebasa da arc SromiT xelSekrulebaSi miTiTe-
buli ar iyos, rom konkretuli piri valdebulia, icodes kanoni da
asrulebdes mas, magram, cxadia, aseT moTxovnas avtomaturad gulis-
xmobs sajaro samsaxuri da saxelmwifo administracia.
sajaro moxelis mier samsaxurebriv valdebulebaTa darRvevis
Sedegad pirisTvis zianis miyeneba TavisTavad ar warmoSobs saxel-
mwifos pasuxismgeblobas. kanonmdeblobam daadgina, rom amisTvis sa-
Wiroa, darRveuli iyos samsaxurebrivi movaleoba ssxxvvaa ppiirrTTaa mmiimmaarrTT..
12 zurab adeiSvili, gerd vinteri, dimitri qitoSvili, saqarTvelos zogadi administraci-
uli kodeqsis komentarebi, Tbilisi, 2002. gv. 366
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
332
sxvanairad rom vTqvaT, darRveuli unda iyos iseTi samsaxurebrivi
valdebuleba, romelsac Seesabameba sxva, kerZo piris ufleba. maga-
liTad, administraciuli organos Sesabamisi Tanamdebobis piris ka-
noniT dadgenil valdebulebas, gasces licenzia gacxadebis miRebi-
dan 1 Tvis vadaSi, Seesabameba ganmcxadeblis ufleba licenziaze an
licenziis gacemaze uaris droulad miRebaze. an kidev, sagzao poli-
ciis muSakis valdebulebas, daajarimos RerZula xazis gadamkveTi
mZRoli 5-dan 10 laramde TanxiT, Seesabameba konkretuli damrRvevi
mZRolis ufleba, ar gadaixados kanoniT dadgenilze meti Tanxa. Tum-
ca, meore mxriv, gadasaxadis gadamxdel pirs ar SeuZlia, moiTxovos
raime saxis zianis anazRaureba imisTvis, rom saxelmwifo moxeleTa
mier kanonsawinaaRmdegod da aramiznobrivad daixarja mis mier Se-
tanili gadasaxadebis Tanxa, radgan saxelmwifo moxeleTa valdebu-
leba sabiujeto Tanxebis saTanadod gankargvasTan dakavSirebiT ar
iyo individualizebuli - mimarTuli konkretuli piris mimarT. amis
magaliTia SemTxveva, romelic aRnusxulia dasavleT evropis samar-
TalSi. qalaqis municipalitetma daawesa garkveuli SezRudvebi qa-
laqis centrSi avtotransportis moZraobaze. rogorc SemdegSi aR-
moCnda, aqti SezRudvebis dawesebis Taobaze gamocemuli iyo kanoniT
gaTvaliswinebuli procedurebis darRveviT, ris gamoc is baTilad
cnes. amis gaTvaliswinebiT, aRniSnuli qalaqis taqsiT momsaxurebis
kompaniam moiTxova ukanono aqtiT miyenebuli zianis anazRaureba. sa-
samarTlom daadgina, rom namdvilad hqonda adgili municipalite-
tis TanamSromelTa mier maTi samsaxurebrivi movaleobebis darRve-
vas, magram imis gamo, rom aRniSnuli valdebuleba ar iyo konkretu-
li, mimarTuli konkretuli piris mimarT (valdebuleba arsebobda
ara konkretuli mosarCele kompaniis, aramed qalaqis mTeli mosaxle-
obis mimarT), ar warmoiSoboda miyenebuli zianisTvis saxelmwifos
pasuxismgebloba.
erTi mxriv, SesaZloa, mogveCvenos, rom aRniSnuli principi gar-
kveulwilad usamarTloa, magram, meore mxriv, gasaTvaliswinebelia
isic, rom, Tavisi saqmianobis arealis sididisa da funqciaTa simrav-
lis gaTvaliswinebiT, SeuZlebelia, saxelmwifo yovelTvis moqmedeb-
des kanonierad da samarTlianad. yovelTvis arsebobs saxelmwifos
mxridan zianis miyenebis garkveuli riski. misi moxeleebis mier zianis
miyenebis yvela SemTxvevisTvis saxelmwifos rom daekisros SeuzRu-
davi pasuxismgebloba, advili SesaZlebelia, saxelmwifo saerTod ga-
kotrdes. amis gamo, aucilebeli gaxda, dawesebuliyo saxelmwifos pa-
suxismgeblobis garkveuli SezRudva, romelic gaiTvaliswinebda ro-
gorc sajaro, ise kerZo interesebs. aseTi SezRudvis yvelaze misaReb
saxed Cvens SemTxvevaSi kanonmdeblobam miiCnia saxelmwifos pasuxis-
mgeblobis SezRudva misi moxeleebis mier darRveuli samsaxurebrivi
vadebulebis formis mixedviT (rogorc zemoTac aRvniSneT, aseTi Sez-
Rudva rogorc kontinenturi evropis, ise saerTo samarTlis araerT
qveyanaSia miRebuli). amgvarad, Tuki sajaro moxele arRvevs mis sam-
saxurebriv valdebulebas romelime konkretuli piris mimarT, rac am
pirs ayenebs zians, saxelmwifo valdebulia aanazRauros aseTi ziani.
Tu sajaro mosamsaxure zians ayenebs pirs misi zogadi, pirTa ganusaz-
Rvreli wrisadmi mimarTuli valdebulebis darRveviT, ar dgeba sa-
xelmwifos pasuxismgebloba miyenebuli zianisTvis.
33.. bbrraallii,, rrooggoorrcc zziiaanniiss aannaazzRRaauurreebbiiss vvaallddeebbuulleebbiiss wwaarrmmooSSoo-
bbiiss eelleemmeennttii
zianis anazRaurebis valdebuleba rom dadges, saWiroa, arsebobdes
zianis mimyeneblis brali (garda kanonmdeblobiT specialurad gan-
sazRvruli gamonaklisi SemTxvevebisa, rasac qvemoT vrclad ganvixi-
lavT). samoqalaqo kodeqsis 1005-e muxli acxadebs, rom zianis anaz-
Raureba warmoiSoba im SemTxvevaSi, Tuki ziani miyenebulia ganzrax,
an uxeSi gaufrTxileblobiT.
migvaCnia, rom kanonis normis aseTi formulireba kanonmdeblis
Secdomaa, romelic saswrafod saWiroebs gamosworebas. uxeSi gauf-
rTxileblobis nacvlad miTiTebuli unda iyos mxolod gaufrTxi-
lebloba. Tuki kanoni iseTi redaqciiT iarsebebs, rogoriTac dRes,
aRmoCndeba, rom saxelmwifo moxeleTa Tundac braleuli moqmedebiT
zianis miyenebis SemTxvevaSi pasuxismgebloba aravis ekisreba. maga-
liTad, kavSirgabmulobis sferoSi licenziebis gamcemi organos Ta-
namdebobis pirma ubralo daudevrobiT daarRvia mobiluri kavSir-
gabmulobis kompaniisTvis licenziis moqmedebis gagrZelebis kano-
niT dadgenili vada, riTac gamoiwvia Zveli licenziis vadis gasvla
da kompaniis mier saqmianobis iZulebiTi SeCereba, riTac am ukanas-
knels didi materialuri zarali miadga. aSkaraa, rom saxelmwifos
mxridan ukanono moqmedebis Sedegad pirs miadga ziani, romelic
anazRaurebas eqvemdebareba rogorc samoqalaqo da administraciu-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
333
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
334
li kanonmdeblobis, ise konstituciis Sesabamisad. amgvarad, kanonis
is moTxovna, romelic uxeS gaufrTxileblobas awesebs zianis anaz-
Raurebis safuZvlad, ara mxolod alogikuri da dausabuTebelia,
aramed ewinaaRmdegeba konstitucias. aRniSnuli debulebis alogi-
kuroba mJRavndeba, Tuki mxedvelobaSi miviRebT kanonis im moTxovna-
sac, rom „ganzraxvis an uxeSi gaufrTxileblobis dros sajaro mo-
samsaxure saxelmwifosTan erTad agebs pasuxs“. amgvarad, Tuki da-
vuSvebT, rom saxelmwifoc mxolod ganzraxvis an uxeSi gaufrTxi-
leblobis SemTxvevaSia pasuxismgebeli, gamodis, rom yvela SemTxve-
vaSi sajaro moxele solidarulad pasuxismgebelia, rac, ra Tqma un-
da, alogikuria da, amasTan, mTlianad ewinaaRmdegeba administraci-
uli samarTlis mier dadgenil saxelmwifos pasuxismgeblobis zogad
principebs. amgvarad, Cveni azriT, es muxli Camoyalibebuli unda
iyos Semdegi saxiT: saxelmwifo administraciuli organos, agreTve,
misi Tanamdebobis piris an sxva saxelmwifo mosamsaxuris mier samsa-
xurebrivi movaleobis ganxorcielebisas miyenebuli zianisTvis pa-
suxismgebelia saxelmwifo. ganzraxvis an uxeSi gaufrTxileblobis
SemTxvevaSi zianis mimyenebeli sajaro moxele saxelmwifosTan er-
Tad solidarulad agebs pasuxs. amgvarad, saxelmwifo pasuxismgebe-
li unda iyos bralis nebismieri formiT miyenebuli zianisTvis, xo-
lo ganzraxva an uxeSi gaufrTxilebloba, rogorc bralis Sedare-
biT maxali xarisxis Semcveli forma, safuZveli unda gaxdes Tavad sa-
jaro moxelis solidarulad pasuxismgeblobisTvis. sakiTxisadmi
aseTive midgomaa germanul, frangul da holandiur administraci-
ul samarTalSic, saidanac qarTul administraciul kanonmdeblobas
bevri ram aqvs aRebuli.
movitanoT ramdenime magaliTi. vTqvaT, pirs ziani miadga imis
gamo, rom sajaro mosamsaxurem samsaxurSi droulad gamoucxadeb-
lobis gamo daugviana raime sabuTis gacema (gaufrTxilebloba); aseT
SemTxvevaSi pasuxi unda agos saxelmwifom. SegviZlia movitanoT sxva
magaliTic: qonebis marTvis saministros Tanamdebobis pirma aiRo
qrTami da ukanonod gamoavlina privatizaciaSi gamarjvebuli. aseT
SemTxvevaSi, konkursis sxva monawileebs, romelTac ziani miadgaT,
SeuZliaT, moiTxovon misi kompensacia, rac solidarulad unda ga-
daxdeT saxelmwifosa da qrTamis amReb Tanamdebobis pirs (ganzrax-
va). aseve, magaliTad SegviZlia gamoviyenoT SemTxveva, rodesac saga-
dasaxado kanonmdeblobis ucodinarobisa da gamoTvlebSi daSvebu-
li Secdomebis gamo sagadasaxado inspeqtori pirs arasworad daa-
kisrebs gadasaxdelad didi raodenobiT Tanxas. aseT SemTxvevaSic
(uxeSi gaufrTxilebloba) zianis anazRaurebis valdebuleba soli-
darulad unda daekisroT sagadasaxado inspeqtorsa da saxelmwi-
fos. Tumca, kidev erTxel SegaxsenebT, rom dReisTvis am sakiTxs ka-
nonmdebloba sxvagvarad, sakmaod alogikurad aregulirebs - saxel-
mwifo da sajaro moxele yovelTvis solidarulad ageben pasuxs. pa-
suxismgebloba warmoiSoba mxolod im SemTxvevaSi (garda qvemoT moy-
vanili bralis gareSe pasuxismgeblobis SemTxvevebisa), rodesac zia-
ni miyenebulia ganzrax an uxeSi gaufrTxileblobiT.
§§55.. zziiaanniiss aannaazzRRaauurreebbiiss vvaallddeebbuulleebbiiss wwaarrmmooSSoobbiiss
ggaammoommrriiccxxvveellii ggaarreemmooeebbeebbii
ziani ar anazRaurdeba, rodesac dazaralebuli ganzrax an uxeSi ga-
ufrTxileblobiT ar Seecada, Tavidan aecilebina ziani. imisaTvis,
zianis anazRaurebis kompensaciis valdebuleba rom dadgindes, saWi-
roa, Tavad dazaralebul pirsac miRebuli hqondes yvela zoma, rom
aseTi ziani ar dadges. dazaralebulma xeli ki ar unda Seuwyos admi-
nistraciul organoTa ukanono qmedebebs, raTa SemdgomSi moiTxo-
vos kompensaciebi, aramed yvela kanonieri saSualebiT unda Seeca-
dos, xeli SeuSalos saxelmwifos mier misTvis zianis miyenebas. maga-
liTad, Tuki pirs miaCnia, rom individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti, romelic zians ayenebs mas, ukanonoa, man unda mi-
uTiTos administraciuli organos ukanonobaze, Seitanos saCivari,
moiTxovos aqtis moqmedebis an misi aRsrulebis SeCereba da sxv. Tu-
ki dazaralebuli ganzrax an uxeSi gaufrTxileblobiT ar ecdeba zi-
anis dadgomis Tavidan acilebas, mas ar rCeba saxelmwifosgan kompen-
saciis moTxovnis ufleba. aseve ar eqneba kompensaciis moTxovnis uf-
leba pirs, romelic Tavisi ukanono qmedebiT gamoiwvevs administra-
ciuli organos mxridan misTvis zianis miyenebas. magaliTad SegviZ-
lia movitanoT SemTxveva, rodesac moqalaqem avtomanqana gaaCera qu-
Caze, sadac gaCereba akrZaluli iyo. usafrTxoebis miznebidan gamom-
dinare, sagzao policiam manqana sxva adgilas gadaaTria. manqanis ga-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
335
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
336
dayvana moxda daudevrad da yovelgvari wesebis darRveviT, ris ga-
moc igi sagrZnoblad dazianda. misma mesakuTrem ver miiRo kompensa-
cia, radgan sasamarTlom miiCnia, rom man araTu xeli SeuSala, piri-
qiT, Tavisi ukanono qmedebiT (manqanis akrZalul adgilas gaCerebiT)
xeli Seuwyo zianis dadgomas.
praqtikaSi arsebobs SemTxvevebi, rodesac pirs ziani miadgeba
im moqmedebaTa ganxorcielebis Sedegad, romelTa Sesrulebac sa-
xelmwifos evaleboda. pasuxismgebelia Tu ara aseTi SemTxvevebis Se-
degad damdgar zianze saxelmwifo?
movitanoT ramdenime magaliTi. axalgazrda kacma dainaxa, rom
zRvaSi bavSvi ixrCoboda. imis gamo, rom plaJze ar iyvnen samaSvelo
samsaxuris warmomadgenlebi, mamakacma gadawyvita, gadaerCina bavSvi
da wyalSi Secura. man moaxerxa bavSvis gadarCena, magram mniSvnelova-
ni ziani miadga Tavad am piris janmrTelobas. ai, kidev SemTxveva uc-
xoeTis sasamarTlo praqtikidan. safrangeTSi daSavda moqalaqe, ro-
melic mezobels xanZris CaqrobaSi exmareboda. xanZris sakuTari Zale-
biT Caqroba gamoiwvia iman, rom ar muSaobda saxanZro samsaxuris te-
lefoni. imisTvis, rom gavarkvioT, pasuxismgebelia Tu ara saxelmwi-
fo aRniSnul SemTxvevebze, saWiroa, davadginoT erTi garemoeba: iyo
Tu ara saxelmwifo kanonmdeblobiT valdebuli, ganexorcielebina is
qmedeba, romlis Sesrulebis procesSic pirs miadga ziani. Cvens mier
motanil orive magaliTSi Cans, rom pirs ziani imitom miadga, rom sa-
xelmwifo organoebi jerovnad ar asrulebdnen TavianT valdebule-
bebs (maSvelebi ar imyofebodnen samuSao adgilze, saxanZro samsaxu-
ris muSakTa daudevrobiT ar muSaobda telefoni). qarTuli adminis-
traciuli samarTali - frangulisgan gansxvavebiT, romelic adminis-
traciul samarTalSi calke normebiT aregulirebs „sajaro samsaxu-
ris ganxorcielebaSi daxmarebis dros“ (Assisting in the Public Service)
damdgari zianisTvis pasuxismgeblobis sakiTxs 13 - aseT SemTxvevebs
calke normebiT ar aregulirebs. miuxedavad amisa, migvaCnia, rom aseT
SemTxvevebSi damdgari zianisTvis saxelmwifos mainc unda daekisros
zianis anazRaureba. samarTlebrivad es unda ganxorcieldes im nor-
mebis safuZvelze, romelTac saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi adgens
davalebis gareSe sxvisi saqmeebis SesrulebisTvis (rogorc gvaxsovs,
13 French Administrative Law, Oxford, 1993. p. 185
samoqalaqo kodeqsis normebi gamoiyeneba saxelmwifos (administraci-
ul organoTa) pasuxismgeblobis sakiTxTan dakavSirebiTac). samoqa-
laqo kodeqsi gansazRvravs, rom Semsrulebels, visac ziani im saf-
rTxis Tavidan acilebisas miadga, romelic realurad emuqreboda
sxva pirs an sxva piris qonebas, xolo safrTxis Tavidan acileba ar Se-
adgenda am piris (Semsruleblis) samarTlebriv movaleobas, unda au-
nazRaurdes ziani im pirisgan, romelmac safrTxe Seqmna, an im piris-
gan, romlis qonebis an sicocxlis gadarCenasac Semsrulebeli cdi-
lobda. migvaCnia, rom zemoT moyvanil magaliTebSi safrTxis Semqmne-
lad SegviZlia CavTvaloT saxelmwifo. magaliTad, maSvelebi rom ad-
gilze yofiliyvnen da ar daeSvaT bavSvis mier Rrma wyalSi curva, an
mieRoT zomebi misi wylidan droze gamosayvanad, aRar dadgeboda
daxrCobis saSiSroeba. amis gamo, damdgar zianze saxelmwifom unda
agos pasuxi. ra Tqma unda, sxvadasxva garemoebaTa gaTvaliswinebiT pa-
suxismgebloba nawilobriv SeiZleba daekisros pirsac, romlis ga-
darCenasac cdilobda Semsrulebeli.
§§66.. ssaaxxeellmmwwiiffooss ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa aarraammaatteerriiaalluurrii ssiikkeeTTiiss
xxeellyyooffiiss SSeeddeeggaadd mmiiyyeenneebbuullii zziiaanniissTTvviiss
saqarTvelos samoqalaqo kanonmdebloba, aseve, iTvaliswinebs kerZo
pirTa pativis, Rirsebisa da saqmiani reputaciis dacvas da aRniSnu-
li sikeTis xelyofis SemTxvevaSi awesebs zianis mimyeneblis pasuxis-
mgeblobas rogorc materialuri, ise moraluri zianisTvis.
pativis, Rirsebisa da saqmiani reputaciis SelaxviT gamowveuli
moraluri zianis anazRaurebis valdebuleba warmoiSoba pativis,
Rirsebisa da saqmiani reputaciis Semlaxavi cnobebis gavrcelebis
SemTxvevaSi, Tuki aseTi cnobebis gamavrcelebeli ar daamtkicebs,
rom isini simarTles Seesabameba.
kanoni ar akonkretebs aseTi saxis informaciis gavrcelebis sa-
Sualebebs. migvaCnia, rom pativis, Rirsebisa da saqmiani reputaciis
Semlaxavi cnobebis gavrcelebad CaiTvleba maTi gamoqveyneba rogorc
masobrivi informaciis saSualebebSi, ise sxva sajaro formiT. admi-
nistraciul organoTa mxridan piris pativis, Rirsebisa da saqmiani
reputaciis Selaxva SeiZleba moxdes rogorc individualuri admi-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
337
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
338
nistraciul-samarTlebrivi aqtis, ise pirdapiri moqmedebis safuZ-
velze. magaliTad, individualur administraciul-samarTlebriv aq-
tSi SeiZleba mieTiTos, rom esa Tu is sajaro moxele samsaxuridan ga-
Tavaisuflebulia arakompetenturobisa da amoraluri qmedebebis ga-
mo. aseT SemTxvevaSi, Tuki Sesabamisi organo ver daamtkicebs, rom
cnobebi simarTles Seesabameba, samsaxurSi aRdgenis garda, pirs SeuZ-
lia moiTxovos misi pativis, Rirsebisa da saqmiani reputaciis Semla-
xavi cnobebis (amoraluri qmedeba da arakompetenturoba) gavrcele-
biT gamowveuli zianis anazRaurebac. mas SeuZlia moiTxovos, ro-
gorc gavrcelebuli informaciis uaryofa, ise miyenebuli zianis ma-
terialuri kompensaciac, gonivruli da samarTliani anazRaurebis
saxiT. rogorc aRvniSneT, ar aris savaldebulo, aseTi saxis informa-
cia yovelTvis individualuri administraciul-samarTlebrivi aq-
tiT iyos gavrcelebuli. es SeiZleba moxdes pirdapiri moqmedebiTac
(realaqtiT). magaliTad, sajaro moxelem samsaxurebriv sakiTxebze
masobrivi informaciis saSualebebTan saubrisas SeiZleba xelyos
sxva piris pativi, Rirseba da saqmiani reputacia. magaliTad, Tuki Si-
nagan saqmeTa ministris moadgile satelevizio eTerSi ganacxadebs,
rom saministros moqalaqe a. miaCnia TaRliTad, mZarcvelad da sxva
kriminalur qmedebaTa Camden pirad, a.-s ufleba aqvs, moiTxovos mora-
luri zianis anazRaureba, Tuki saministro ver daamtkicebs, rom mis
mier gavrcelebuli cnobebi simarTles Seesabameboda. meore mxriv,
Tuki sajaro mosamsaxure amas ganacxadebs rogorc sakuTar azrs, an
aseT informacias gaavrcelebs pirad saubarSi, saxelmwifos ar dae-
kisreba miyenebuli zianis anazRaureba (Tu pirisTvis zianis miyeneba
ar moxda sajaro moxelis mier samsaxurebriv uflebamosilebaTa Ses-
rulebis procesSi).
samoqalaqo kodeqsi aseve gansazRvravs, rom, Tuki piri ganzrax
an gaufrTxileblad gaaxmaurebs sxva pirisaTvis qonebrivi zianis
momtan faqtebs, igi valdebulia, aanazRauros aqedan warmoSobili
qonebrivi ziani, Tuki es faqtebi aSkarad arasworia. es valdebule-
ba vrceldeba administraciul organoebzec. magaliTad, Tuki sabaJo
departamenti gaaxmaurebs romelime kerZo kompaniis mier eqsporti-
rebuli tvirTis odenobas da amas ise gaakeTebs, rom gavrcelebuli
informacia sinamdvile ar iqneba, maSin saxelmwifo pasuxismgebelia
kompaniisTvis miyenebuli zianis anazRaurebaze. aseT SemTxvevaSi zi-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
339
ani unda iyos namdvili (ara savaraudo) da konkretuli TanxiT gan-
sazRvruli.
TiTqmis yvela zemoT aRniSnuli debuleba Seexeboda SemTxvevebs,
rodesac ziani gamowveuli iyo saxelmwifo moxelis mxridan Tavisi
samsaxurebrivi movaleobis ganzrax an gaufrTxileblobiT darRveviT
(kanonsawinaaRmdego individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocema, realaqti uflebamosilebis gadamete-
biT da sxv.). Tumca realur cxovrebaSi xSirad aris SemTxvevebi, rode-
sac zianis miyeneba xdeba sajaro mosamsaxuris qmedebiT, magram samsa-
xurebriv movaleobaTa darRvevis gareSe (evropul samarTalSi aseTi
SemTxvevebi moixsenieba, rogorc „Administrative Damages in Tort“ 14, maga-
liTad SegviZlia movitanoT SemTxveva, rodesac sajaro mosamsaxure
misi sakuTari avtomanqaniT miemgzavreba samsaxurebriv saqmeze. aRniS-
nuli piri gzaSi axdens avtoavarias da azianebs sxva piris qonebas. an
kidev SemTxveva, rodesac samsaxurebrivi saWiroebisTvis sakancela-
rio nivTebis SesaZenad piri Sedis maRaziaSi, sadac gaufrTxileblo-
biT azianebs ZviradRirebul larnaks. aSkaraa, rom orive SemTxvevaSi
ziani miyenebulia sajaro mosamsaxuris mier misi samsaxurebrivi mova-
leobis Sesrulebis dros, Tumca ar momxdara piris mier raime saxis
samsaxurebrivi movaleobis darRveva. qarTuli kanonmdeblobis Tanax-
mad, aseT SemTxvevaSic pasuxismgebloba daekisreba im administraci-
ul organos, romelSic zemoT aRniSnuli muSaki muSaobs, im gansxvave-
biT, rom pasuxismgeblobis sakiTxis gansazRvra moxdeba ara adminis-
traciuli samarTliT dadgenili saxelmwifos pasuxismgeblobis nor-
mebis safuZvelze, aramed samoqalaqo kodeqsis im normaTa Sesabamisad,
romlebic aregulireben pasuxismgeblobis sakiTxebs sawarmos (orga-
nosa) da muSaks Soris (muxli 997-e). samoqalaqo kodeqsi adgens piris
valdebulebas, aanazRauros ziani, romelic miadga mesame pirs misi mu-
Sakis marTlsawinaaRmdego, braleuli moqmedebiT misi SromiTi (samsa-
xurebrivi) movaleobis Sesrulebisas. gansxvaveba administraciuli
pasuxismgeblobis Cveulebrivi SemTxvevebisgan is aris, rom, marTalia,
sajaro mosamsaxure mesame pirs braleulad ayenebs zians misi samsaxu-
rebrivi valdebulebis Sesrulebis procesSi, magram ise, rom ar ar-
Rvevs Tavis samsaxurebriv movaleobas. amgvarad, kanonmdebloba aTa-
nabrebs muSakis qmedebas, ganxorcielebuls samsaxurebrivi movaleo-
14 H.W.R. wade & C.F. Forsyth, Administrative law, Eightth Edition, Oxford, 2000.
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
340
bis Sesrulebis procesSi, Tavad samuSaos mimcemis qmedebasTan. aseve,
aTanabrebs muSakis brals samuSaos mimcemis bralTan da am ukanasknels
akisrebs miyenebuli zianis anazRaurebas. aseT SemTxvevaSi dazarale-
buli uflbamosilia, miyenebuli zianisTvis kompensacia moTxovos ara
konkretul muSaks, aramed Sesabamis sawarmos an administraciul or-
ganos. ra Tqma unda, SemdegSi administraciul organos aqvs muSakis-
gan mTliani kompensaciis regresis wesiT moTxovnis ufleba, romlis
kanoniT dadgenil procedurazec am TavSive vimsjelebT.
§§77.. aaddmmiinniissttrraacciiuullii xxeellSSeekkrruulleebbiiddaann wwaarrmmooSSoobbiillii zziiaanniiss aannaazzRRaa-
uurreebbaa
rac Seexeba administraciuli xelSekrulebis darRvevis Sedegad
warmoSobili zianis anazRaurebas, aq administraciuli samarTlis
mier raime gansakuTrebuli wesebi ar aris dadgenili. aseT SemTxve-
vebSi mTlianad gamoiyeneba samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli sa-
xelSekrulebo valdebulebidan gamomdinare zianis anazRaurebis
wesi da formebi im damatebebiT, romlebic aris saxelmwifos pasuxis-
mgeblobis zogadi normebi da romelTa Sesaxebac vrclad zemoT vi-
laparakeT (konstituciis 42-e, samoqalaqo kodeqsis 1005-e, zogadi
administraciuli kodeqsis 207-209-e muxlebi). samoqalaqo samar-
TliT dadgenili valdebulebiTi samarTlis debulebaTa komentire-
basa da citirebas Cven ar SevudgebiT. amasTan dakavSirebiT SegiZli-
aT ixiloT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentarebi (wigni III).
Cven mxolod ganvixilavT ramdenime magaliTs, romlebic Seexeba xel-
Sekrulebis darRveviT gamowveuli pasuxismgeblobis gansazRvrisas
im gansxvavebuli wesebis gamoyenebas, romlebsac administraciuli
samarTali adgens.
erT-erT saxelmwifo departamentsa da maRazia „fanqars“ Soris
daido xelSekruleba saministros sakancelario nawarmiT momarage-
bis Taobaze. xelSekrulebiT ganisazRvra, rom, Tuki romelime mxare
moindomebda xelSekrulebis vadamde Sewyvetas, amis Sesaxeb 2 TviT
adre acnobebda meore mxares. miuxedavad amisa, departamentis moma-
ragebaze pasuxismgebelma sajaro mosamsaxurem xelSekrulebis piro-
bebis cudad codnis gamo xelSekruleba dado maRazia „formatTan“
da pirveli xelSekruleba vadis daucvelad Sewyvita. aseT SemTxveva-
Si, cxadia, adgili aqvs sajaro moxelis mier samsaxurebrivi valde-
bulebis uxeSi gaufrTxileblobiT darRvevas, rac samoqalaqo ko-
deqsis normebTan erTad saxelmwifos pasuxismgeblobis safuZvelia.
kidev erTi magaliTi ucxoeTis sasamarTlo praqtikidan. mSeneb-
lobis saministrosa da samSeneblo firmas Soris daido xelSekru-
leba, romlis mixedviTac saministro valdebulebas kisrulobda, mi-
eca firmisaTvis licenzia, Tuki firma daakmayofilebda kanonmdeb-
lobiT dadgenil moTxovnebs da licenziis safasuris gadaxdis nac-
vlad saministros SeuZenda 100000 dolaris Rirebulebis avtomanqa-
nebsa da saofise teqnikas. xelSekruleba baTilad cnes, radgan ewina-
aRmdegeboda kanonmdeblobas - kanoni zustad gansazRvravda licen-
ziis safasursa da gadaxdis wess, rac, ra Tqma unda, gamoricxavda sa-
ministrosTvis manqanebisa da avejis yidvas. samSeneblo firmam moiT-
xova misTvis miyenebuli zianis anazRaureba, magram sasamarTlom mi-
iCnia, rom saxelmwifos pasuxismgebloba ar unda warmoSobiliyo,
radgan arsebobda saxelmwifos pasuxismgeblobis gamomricxavi gare-
moeba (qarTul kanonmdeblobaSi analogiuri valdebuleba dadgeni-
lia samoqalaqo kodeqsis 1005-e muxliT) - dazaralebulma uxeSi ga-
ufrTxileblobiT ar aicila Tavidan ziani. sasamarTlom miiCnia,
rom samSeneblo kompanias, rogorc mSeneblobis sferoSi saqmianobis
mqone sawarmos, unda scodnoda samSeneblo da salicenzio kanonmdeb-
loba da maTi moTxovnebi. imiT, rom xeli moawera xelSekrulebas,
romelic, aSkaraa, kanonsawinaaRmdego iyo, samSeneblo firmam Tavad
Seuwyo xeli misTvis zianis miyenebas.
§§88.. ssaaxxeellmmwwiiffooss ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa bbrraalliiss ggaarreeSSee
mmiiyyeenneebbuullii zziiaanniissaaTTvviiss
aqamde ganxiluli yvela SemTxveva exeboda pasuxismgeblobas, rome-
lic gamowveuli iyo aramarTlzomieri da braleuli qmedebiT (admi-
nistraciuli organos an misi muSakis ganzraxviT, an gaufrTxileb-
lobiT). amis garda, saxelmwifos pasuxismgebloba SeiZleba dadges
bralis gareSe miyenebuli zianisTvisac. bralis gareSe pasuxismgeb-
loba, erTi mxriv, SeiZleba gamoiwvios im SemTxvevebma, romelTac iT-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
341
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
342
valiswinebs samoqalaqo kanonmdebloba da vrceldeba saxelmwifo-
zec, xolo meore mxriv, im garemoebebma, romlebic mxolod adminis-
traciuli samarTlisTvis aris damaxasiaTebeli. am qveTavSi Sevecde-
biT, mokled ganvixiloT pirveli tipis SemTxvevebi da SedarebiT
vrclad SevexoT meores.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi adgens bralis gareSe pasuxis-
mgeblobis Semdeg SemTxvevebs:
- pasuxismgebloba satransporto saSualebis eqsploataciis Se-
degad damdgari zianisTvis (muxli 999-e);
- pasuxismgebloba nagebobidan gamomdinare mometebuli saf-
rTxiT gamowveuli zianisTvis (muxli me-1000);
- pasuxismgebloba cxovelis mier miyenebuli zianisTvis (muxli
1003-e);
- pasuxismgebloba Senobis CamoqceviT gamowveuli zianisTvis
(muxli 1004-e);
ganvixiloT isini cal-calke.
pasuxismgebloba satransporto saSualebis eqspluataciis Se-
degad damdgari zianisTvis bralis gareSe pasuxismgeblobis erT-er-
Ti saxea. satransporto saSualebis eqspluataciis Sedegad miyenebu-
li zianis anazRaureba yovelTvis ekisreba am satransporto saSua-
lebis mesakuTres. magaliTad, romelime saministros kuTvnil avto-
manqanas rom marTavdes piri, romelic saerTod ar aris am uwyebis Ta-
namSromeli, da man avtosagzao SemTxveva moaxdinos, dazaralebul
pirs ufleba eqneba, zianis anazRaureba moTxovos saministros. aRsa-
niSnavia isic, rom anazRaurebis valdebuleba ar dgeba, Tuki ziani
gamowveulia dauZleveli ZaliT (rac ar exeba sahaero transports).
dauZlevel Zalad SeiZleba mogvevlinos stiqiuri ubedurebebi
(wyaldidoba, zvavi, mewyeri da sxv.) da sxva obieqturi faqtorebi.
zemoT aRniSnul wess aqvs gamonaklisic, rac dakavSirebulia zianis
miyenebasTan mometebuli safrTxis wyaroTa urTierTqmedebisas (ma-
galiTad, satransporto saSualebaTa Sejaxebisas). aseT situaciaSi
unda ganisazRvros Tu vis miadga ziani. Tuki dazianda mesame piri
(mag: fexiT mosiarule), zianis anazRaureba ekisrebaT satransporto
saSualebaTa mflobelebs solidarulad; Tuki dazianda satran-
15 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni IV, T. II, gv. 408-409
sporto saSualebebi, kompensaciis valdebuleba warmoeSoba brale-
ul pirs; Tuki arc erTi piri braleulad ar moqmedebda, TiToeuli
Tavad iqneba aseTi Sejaxebis Sedegze pasuxismgebeli 15.
bralis gareSe pasuxismgeblobis kidev erTi formaa pasuxismgeb-
loba nagebobidan gamomdinare mometebuli safrTxiT gamowveuli zi-
anisTvis. pasuxismgeblobis es forma sakmaod gavrcelebulia admi-
nistraciul samarTalSic. kanonmdeblobis Tanaxmad, Tu nageboba Se-
icavs mometebul safrTxes am nagebobaSi warmoebuli, moTavsebuli,
an miwodebuli energiisgan, xanZarsaSiSi an feTqebadsaSiSi, Sxamiani,
anda momwamvleli nivTierebisgan, an raime sxva saxiT, maSin am nagebo-
bis mflobeli valdebulia, aanazRauros damdgari ziani, Tuki am
safrTxis realizebas mohyva adamianis sikvdili, sxeulis an raime
nivTis dazianeba. administraciuli samarTlis praqtikaSi mravlad
aris aseTi zianis miyenebis SemTxvevebi. magaliTad, iyo SemTxveva,
rodesac sabrZolo masalebis sawyobis afeTqebas Sedegad mohyva me-
zoblad mcxovrebi mosaxleobis sakuTrebis dazianeba da pirutyvis
daRupva. aseT SemTxvevaSi pasuxismgebloba zianisTvis daekisreba sa-
xelmwifos, miuxedavad imisa, iyo Tu ara afeTqeba gamowveuli samxed-
ro nawilis romelime muSakis braliT.
cxovelis mier zianis miyenebis SemTxvevaSi - rogorc samoqala-
qo, ise administraciuli samarTliT - pasuxs agebs piri an organo,
romelsac cxoveli ekuTvnoda. magaliTad, policiis an sabaJo samsa-
xuris sasamsaxuro ZaRlis mier moqalaqis dakbenis SemTxvevaSi zia-
nis anazRaureba daekisrebaT am samsaxurebs. amasTan, mxedvelobaSi
ar miiReba, aRniSnuli faqti romelime konkretuli TanamSromlis
ganzraxviT an gaufrTxileblobiT moxda Tu ara.
administraciuli organo aseve bralis gareSe agebs pasuxs Seno-
bis CamoqceviT gamowveuli zianisTvis, Tuki Camoqceva gamoiwvia Se-
nobis arasaTanado movlam an naklma. magaliTad, Tuki Camoingreva
romelime saxelmwifo dawesebulebis Senobis kedeli da daazianebs
fexiT mosiarule piris janmrTelobas, zianis anazRaureba saxelmwi-
fos daekisreba.
aRvniSnavT imasac, rom samoqalaqo kanonmdebloba gansakuTre-
bul wess iTvaliswinebs arasrulwlovanTa da sulierad avadmyofTa
mier miyenebuli zianis anazRaurebisTvis. aRniSnuli pirebis mier mi-
yenebuli zianis anazRaureba SeiZleba daekisroT pirebs an organos,
romelTac arasrulwlovanebze an sulierad avadmyofebze meTvalyu-
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
343
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
344
reoba evalebodaT. es wesi vrceldeba saxelmwifo dawesebulebebzec.
magaliTad, saxelmwifo skolas SeiZleba daekisros zianis anazRaure-
ba, Tuki saswavlo dRis ganmavlobaSi moswavle skolas miatovebs da
daazianebs vinmes qonebas. zianis anazRaureba gamoiricxeba, Tuki meT-
valyureobaze valdebul pirebs ar SeeZloT zianis Tavidan acileba.
garda samoqalaqo samarTliT gansazRvruli bralis gareSe pasu-
xismgeblobis SemTxvevebisa, aris iseTi saxis pasuxismgeblobis Sem-
Txvevebic, romlebic axasiaTebs mxolod administraciul samarTals.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi awesebs erT-erT
aseT gamonakliss da uSvebs saxelmwifos pasuxismgeblobas iseTi sa-
xis zianisTvis, romelic gamowveulia administraciul organoTa an
Tanamdebobis pirTa kanonieri moqmedebiT (muxli 209-e). amgvarad, es
aris valdebulebis specifikuri saxe, romelic SeiZleba arsebobdes
mxolod administraciul samarTalSi.
Tuki saxelmwifo saerTo sazogadoebrivi sargeblis mosatanad
miiRebs gadawyvetilebas, romelic arRvevs aRniSnuli sazogadoebis
wevrTa Soris Tanasworobas, anu, sxvagvarad rom vTqvaT, mTliani sa-
zogadoebis sargeblisTvis zians ayenebs am sazogadoebis erT an ram-
denime wevrs, saxelmwifo valdebulia, aanazRauros damdgari ziani
(magaliTebs qvemoT ganvixilavT). amgvarad, ssaaxxeellmmwwiiffoo aaRRiiaarreebbss,,
rroomm iiggii vvaallddeebbuulliiaa,, TTaannaasswwoorraadd mmooeeppyyrrooss ssaazzooggaaddooeebbiiss yyvveellaa
wweevvrrss,, xxoolloo aarraaTTaannaabbaarrii mmooppyyrroobbiiss SSeemmTTxxvveevvaaSSii kkiissrruulloobbss kkaannoonniiTT
ddaaddggeenniill ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaass..
aRsaniSnavia, rom zemoT aRniSnuli principi ar aris mxolod
qarTuli samarTlisTvis damaxasiaTebeli specifikuri norma. germa-
nul da frangul samarTlebriv sistemebSic, britanul-amerikulis-
gan gansxvavebiT, ganviTarda saxelmwifos pasuxismgeblobis praqti-
ka im SezRudvebisa Tu valdebulebebisTvis, rac erT an ramdenime
adamians saerTo sazogadoebrivi keTildReobis mizniT daekisra16.
germaniaSi saxelmwifos pasuxismgebloba sazogadoebis interesebis-
Tvis ramdenime piris uflebebis „SewirvisTvis“ dainerga prusiuli
„Allgemaines Landsrecht“-idan, Tumca mas Semdeg mravali cvlileba ga-
nicada da daixvewa17. sasamarTlo praqtikam aCvena: imis gamo, rom
sxvadasxva sakanonmdeblo Tu sxva administraciuli aqtebi xSirad
16 French Administrative Law, Oxford, 1993. p. 188; H.W.R. wade & C.F. Forsyth, Administrative law, EightthEdition, Oxford, 2000.17 Àäìèíèñòðàòèâíîå ïðàâî çàðóáåæíûõ ñòðàí, 2003.
ugulebelyofdnen erT interess meoris dakmayofilebis gamo, pasu-
xismgeblobis sakiTxis gadawyvetisas ar gamodgeboda Tanasworobis
principis yvela SemTxvevaze erTnairad gavrceleba. saWiro iyo zo-
gierT SemTxvevaSi sxvadasxva pirTa mimarT araTanaswori, sxvadas-
xvagvari mopyrobis aRiareba, an zianis anazRaurebis safuZvlebis
sxva kriteriumis gansazRvra. amisTvis SemoiRes zianis moculobis
kriteriumi, romliTac ganisazRvra, rom kompensaciis valdebuleba
warmoiSoba mxolod maSin, rodesac araTanabari mopyrobiT gamowve-
uli ziani mniSvnelovnad didia.
saqarTvelos zogadma administraciulma kodeqsma aRiara orive
- rogorc araTanaswori mopyroba, ise miyenebuli zianis moculobis
principi - da gza misca iseT midgomas, romelic mraval risksa da
xarjs aacilebda isedac valdebulebebiT datvirTul saxelmwifo xa-
zinas.
amgvarad, Tuki sazogadoebrivi aucileblobisTvis gamocemu-
lia individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti, romelic
Tanasworobis principis sawinaaRmdegod arsebiT zians ayenebs pirs
an pirTa garkveul jgufs, pasuxismgeblobis valdebuleba dgeba imis
miuxedavad, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti
kanonieri iyo, Tu ukanono.
pasuxismgeblobis dakisrebisTvis sakmarisia Semdegi garemoebebi:
- unda arsebobdes individualuri an normatiuli administra-
ciul-samarTlebrivi aqti;
- aqti mimarTuli unda iyos sazogadoebis interesebis dasakma-
yofileblad;
- ziani unda miadges piris janmrTelobas, qonebas, an sxva kano-
niT dacul sikeTes;
- ziani unda iyos mniSvnelovani;
- ziani pirdapir unda iyos gamowveuli aRniSnuli administra-
ciul-samarTlebrivi aqtiT;
- mopyroba im pirisadmi, romelsac miadga ziani, da imisadmi, vis
sasargeblodac gamoica aqti, unda iyos araTanabari.
movitanoT erTi magaliTi: qalaqis erT-erT centralur quCaze,
saremonto samuSaoebis Catarebis aucileblobis gamo, gamoica brZa-
neba quCis droebiT gadaketvis Sesaxeb. quCis gadaketvam SeuZlebeli
gaxada quCaze ganlagebul benzingasamarT sadgurTan yvela saxis
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
345
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
346
transportiT misvla da, Sesabamisad, misi muSaoba ramdenime TviT
Sewyda. aseT SemTxvevaSi saqme gvaqvs sagzao infrastruqturis ganvi-
Tarebis mizniT kerZo piris mimarT araTanabar mopyrobasa da mis-
Tvis arsebiTi zianis miyenebis faqtTan. aseTi ziani unda aanazRau-
ros saxelmwifom. zianis anazRaurebis wessa da moculobaze qvemoT
gveqneba saubari.
Tuki zemoT moyvanil SemTxvevas ganvavrcobT da davuSvebT, rom
gadaketil quCaze moTavsebuli iyo maRaziebic, cxadia, rom aRniSnu-
li maRaziebis mepatroneTac miadgaT ziani, radgan yvelanairi tran-
sportiT SeuZlebeli gaxda maT maRaziebTan misvla. cxadia, am zianis
anazRaurebis valdebulebac saxelmwifos ekisreba. Tuki saxelmwi-
fos surs, rom Tavidan aicilos sakompensaciod didi Tanxebis gadax-
da, man unda SeZlos saremonto samuSaoebis imgvarad Catareba, rom
uzrunvelyos maRaziebTan Tundac fexiT mosiaruleTaTvis misasvle-
lis mowyoba. aseT SemTxvevaSi saxelmwifos kompensaciis valdebule-
ba aRar warmoeSoba, radgan maRaziaTa mepatroneebisTvis miyenebuli
ziani ar aris seriozuli da, garda amisa, SesaZlebelia, am SemTxveva-
Si maRaziis mepatroneTa interesebis darRveva ar CaiTvalos sazoga-
doebis interesebis calmxriv dakmayofilebad, radgan isini Tavadac
mometebulad isargebleben SekeTebuli gziT. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, maT mimarT amJamad araTanabari midgoma kompensirebuli iq-
neba samomavlo sargebliT.
zogadi administraciuli kodeqsi adgens, rom kompensaciis ga-
moTvla unda moxdes sajaro da kerZo interesebis proporciulobis
safuZvelze. aseTi formulireba, rogorc wesi, gamoricxavs zianis
srul kompensacias, gansakuTrebiT ki, miuRebeli Semosavlis srul
anazRaurebas, riTac kidev erTxel usvams xazs princips - marTalia,
piris uflebebi ilaxeba saerTo sazogadoebrivi keTildReobisTvis,
magram am pirmac, rogorc sazogadoebis erT-erTma wevrma, Tavisi
wvlili unda Seitanos saerTo sazogadoebriv saqmeSi. zemoT aRniS-
nul SemTxvevaSi benzingasamarTi sadguris mesakuTre kerZo piris in-
teresebis darRveva ar SeiZleba CaiTvalos sazogadoebis interese-
bis calmxriv dakmayofilebad, radgan benzingasamarTi sadguris me-
patronec momavalSi mometebulad isargeblebs gaumjobesebuli sa-
zogadoebrivi infrastruqturiT. rekonstruirebuli saavtomobi-
lo gza met momxmarebels gauiolebs mis sadgurTan misvlas, anu, ro-
gorc ukve aRvniSneT, maT mimarT amJamad araTanabari midgoma kompen-
sirebuli iqneba samomavlo sargebliT. quCis SekeTebasTan dakavSi-
rebul SemTxvevaSi benzingasamarTi sadguris mepatroneebs SeiZleba
mieceT kompensaciis mxolod is odenoba, romelic sakmarisia sare-
monto samuSaoebis damTavrebamde maTi biznesis imgvarad arsebobis-
Tvis, rom ar miadges gamousworebeli ziani. vTqvaT, kompensacia imis-
Tvis, rom moaxerxon mimdinare gadasaxadebis dafarva, muSakTa xel-
fasebiT dakmayofileba, mowyobilobaTa teqnikurad gamarTul mdgo-
mareobaSi Senaxva da a. S., Tumca ar unda moxdes xelidan gaSvebuli
mogebis sruli odenobiT anazRaureba.
§§99.. ssaaxxeellmmwwiiffooss ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa mmookkvvlleevviiss,, wwiinnaasswwaarrii ggaammooZZiieebbiiss,,
pprrookkuurraattuurriiss oorrggaannooTTaa mmuuSSaakkeebbiissaa ddaa ssaassaammaarrTTllooss TTaannaammddeebboobbiiss
ppiirrTTaa mmiieerr mmiiyyeenneebbuullii zziiaanniissTTvviiss
bralis gareSe zianisTvis pasuxismgeblobis erT-erT gansakuTrebul
SemTxvevas warmoadgens mokvlevis, winaswari gamoZiebisa da proku-
raturis organoebis, aseve, sasamarTlos Tanamdebobis pirTa mier mi-
yenebuli zianisTvis pasuxismgebloba. aq laparakia zianze, romelic
gamowveulia ukanono msjavrdebiT, sisxlis samarTlis pasuxisgebaSi
ukanonod micemiT, administraciuli saxdelis patimrobis saxiT uka-
nonod dakisrebisTvis da, aseve, aRmkveTi RonisZiebis saxiT patimro-
bis an gausvlelobis xelwerilis ukanonod gamoyenebisTvis.
sanam saxelmwifo organoTa pasuxismgeblobis am saxes dawvrile-
biT ganvixilavT, gvsurs, aRvniSnoT, rom zemoT aRniSnuli pasuxis-
mgeblobis principi saqarTvelos konstituciis me-18 muxls eyrdnoba
da misgan mTlianad gamomdinareobs. konstitucia adgens, rom ukano-
nod dakavebul an dapatimrebul pirs aqvs kompensaciis moTxovnis uf-
leba. imis gamo, rom piris mimarT zemoTaRniSnuli RonisZiebebis uka-
nonod gamoyenebiT irRveva misi umniSvnelovanesi konstituciuri
uflebebi - rogoric aris piradi Tavisufleba, xelSeuxebloba, uda-
naSaulobis prezumfcia da sxva - saqarTvelos kanonmdeblobam daad-
gina aseT SemTxvevebSi saxelmwifos bralis gareSe pasuxismgebloba.
aRniSnuli konstituciuri principi detalizebulia samoqalaqo ko-
deqsis 1005-e muxlSi, aseve, sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi.
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
347
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
348
samoqalaqo kodeqsis 1005-e muxli gansazRvravs, rom reabilitirebu-
li pirisTvis ukanono msjavrdebis, sisxlis samarTlis pasuxisgebaSi
ukanonod micemis, aRkveTis RonisZiebis saxiT patimrobis an gausvle-
lobis xelwerilis ukanonod gamoyenebis, patimrobis, gamasworebeli
samuSaoebis saxiT administraciuli saxdelis arasworad dakisrebis
Sedegad miyenebuli zianis, mokvlevis, winaswari gamoZiebis, proku-
raturis organoebisa da sasamarTlos Tanamdebobis pirTa bralis mi-
uxedavad aanazRaurebs saxelmwifo. ganzraxvisas an uxeSi gaufrTxi-
leblobisas es pirebi saxelmwifosTan erTad solidarulad ageben pa-
suxs. aseTive debulebebia mocemuli saqarTvelos sisxlis samarTlis
saproceso kodeqsSic (muxli 165-e, muxli 222-e). 222-e muxli adgens,
rom zianis anazRaureba unda moxdes saxelmwifo moxeleTa bralis mi-
uxedavad, Tumca gamoyofs erT gamonakliss da awesebs, rom ziani ar
anazRaurdeba, Tuki udanaSaulo pirisTvis msjavris dadeba an mis mi-
marT iZulebiTi RonisZiebebis gamoyeneba gamowveuli iyo winaswar-
ganzraxulad cru aRiarebiT (rodesac piri sakuTar Tavze ibralebs
danaSaulis Cadenas), romelic miRebulia raime iZulebis gareSe. aR-
niSnul sakiTxTan dakavSirebiT aRniSvnis Rirsia is garemoebac, rom
ziani anazRaurdeba mxolod im SemTxvevebSi, Tu gamotanilia gamamar-
Tlebeli ganaCeni an saqme Sewyda im motiviT, rom ar arsebobs danaSa-
ulis SemTxveva an qmedeba, ris gamoc aRZruli iyo sisxlis samarTlis
saqme an pirs ar miuRwevia im asakisTvis, romlidanac dgeba sisxlis
samarTlis pasuxismgebloba. amgvarad, kanonmdebloba zianis anazRau-
rebis moTxovnis uflebas aniWebs mxolod im pirs, romlis mimarTac
arsebobs mareabilitirebeli garemoebebi. aseTi garemoebebis arar-
sebobis SemTxvevaSi moTxovnis ufleba ar warmoiSoba (magaliTad, zi-
anis anazRaurebas ver moiTxovs piri, visi sisxlis samarTlis saqmec
amnistiis aqtis safuZvelze Sewyda)18.
anazRaurebas eqvemdebareba rogorc materialuri, ise moralu-
ri ziani. rogorc S. CikvaSvili aRniSnavs, piris Tavisuflebisa da
xelSeuxeblobis darRvevas, rogorc wesi, yovelTvis Tan sdevs, mZime
xarisxis realuri gancdebi da fizikuri tanjva19. miuxedavad imisa,
rom samoqalaqo kodeqsis normebi pirdapir ar adgenen aseT SemTxve-
vebSi moraluri zianis moTxovnis SesaZleblobas, konstituciisa da
18 z. axvlediani, valdebulebiTi samarTali, Tbilisi, 1999. gv. 275
19 S. CikvaSvili, moraluri ziani samoqalaqo samarTalSi, Tbilisi, 1998. gv. 137
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
349
sisxlis samarTlis saproceso kanonmdeblobis debulebebze day-
rdnobiT saxelmwifos mainc unda daekisros moraluri zianis anaz-
Raureba piris mimarT ukanono msjavrdebis, sisxlis samarTlis pasu-
xisgebaSi ukanonod micemis, aRkveTis RonisZiebis saxiT patimrobis
an gausvlelobis xelwerilis ukanonod gamoyenebis, patimrobis, ga-
masworebeli samuSaoebis saxiT administraciuli saxdelis araswo-
rad dakisrebis SemTxvevaSi. yovelive amis siswore araerTxel daa-
dastura arsebulma sasamarTlo praqtikamac.
garda moraluri zianis materialuri anazRaurebisa, unda mox-
des Selaxuli araqonebrivi uflebis aRdgenac. reabilitaciis Sesa-
xeb gadawyvetileba unda gamoqveyndes, amis Sesaxeb unda ecnobos im
sawarmosa Tu dawesebulebas, sadac muSaobda an swavlobda reabili-
tirebuli. aseve, Tuki cnobebi piris dakavebis, dapatimrebis, samedi-
cino dawesebulebaSi moTavsebis, Tanamdebobidan gadayenebis, Cxre-
kis, sxva iZulebiTi moqmedebis, braldebis Sinaarsisa da gamamtyune-
beli ganaCenis Sesaxeb gavrcelda masobrivi informaciis saSualebe-
biT, aRniSnuli masmediis saSualebebi valdebulni arian, gamoaqvey-
non informacia reabilitaciisa Tu saTanado saproceso moqmedebis
ukanonod an dausabuTeblad cnobis Sesaxeb. garda amisa, organo, ro-
melmac miiRo gadawyvetileba reabilitaciis Sesaxeb, aZlevs pirs mi-
si udanaSaulobis damadasturebel dokuments da werilobiT uxdis
bodiSs 20.
rac Seexeba materialuri zianis kompensacias, pirs unda aunaz-
Raurdes rogorc faqtobrivi ziani (ukanono moqmedebis gamo gaweu-
li xarjebi, saxelmwifo biujetSi Setanili fuli an qoneba, iuridi-
uli momsaxurebis safasuri, sasamarTlo ganaCenis an sxva gadawyve-
tilebis safuZvelze dakisrebuli jarimebi da a. S.), aseve miuRebeli
Semosavalic (xelfasi, romelic pirs moaklda, pensia, romlis gadax-
dac SeCerebuli iyo) da, aseve, samoqalaqo kanonmdeblobiT gaTva-
liswinebuli yvela saxis miuRebeli Semosavali. Tuki sapatimro ad-
gilebSi dapatimrebulis ukanonod moTavsebam an iq misi yofnis reJi-
mis darRvevam piris daavadeba gamoiwvia, saxelmwifo valdebulia,
aunazRauros mas is qonebrivi zianic, rac gamoixata mkurnalobis
20 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni IV, t. II, gv. 423
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
350
xarjebis gaRebiT.
rogorc ukve aRvniSneT, zemoT moyvanil SemTxvevebSi, saxelmwi-
fos pasuxismgebloba warmoiSoba misi sajaro mosamsaxureebisa Tu
Tanamdebobis pirTa bralis miuxedavad. ganzraxi qmedebis an uxeSi
gaufrTxileblobis SemTxvevaSi aseTi pirebi saxelmwifosTan erTad
solidarulad ageben pasuxs.
§§1100.. ssaaxxeellmmwwiiffooss ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa ssaakkuuTTrreebbiiss uufflleebbiiss
xxeellyyooffiissTTvviiss
kerZo pirTa mimarT saxelmwifos pasuxismgeblobis kidev erTi gansa-
kuTrebuli SemTxveva, rodesac adgili ara aqvs kanonis darRvevas
da, Sesabamisad, braleul qmedebas, dakavSirebulia sazogadoebrivi
saWiroebisTvis gadaudebeli aucileblobisas sakuTrebis CamorTme-
vasTan, rac saqarTvelos kanonmdeblobiT aris dadgenili. aRniSnu-
li sakiTxi ar aris ucxo arc sazRvargareTis qveynebis kanonmdeblo-
bebisTvis. sakiTxi sakmaod rTulia da nawilobriv scdeba kidec ad-
ministraciuli samarTlis farglebs. Cveni mizani ar aris am samar-
Tlebrivi urTierTobis detaluri ganxilva. ubralod, mokled war-
mogidgenT saqarTveloSi moqmed models.
aseTi SemTxvevebis Tavisebureba is aris, rom saxelmwifo moqme-
debs kanonis sruli dacviT, Tumca, miuxedavad amisa, zians ayenebs
kerZo pirTa erT-erT fundamentur uflebas - sakuTrebas. saqarTve-
loSi es sakiTxi gancalkevebulia zogadi administraciuli kanon-
mdeblobisgan da calke sakanonmdeblo aqtiT regulirdeba. saqar-
Tvelos organuli kanoni „sazogadoebrivi saWiroebisaTvis gadau-
debeli aucileblobisas sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb“ gan-
sazRvravs, rom gadaudebel aucileblobas ganekuTvneba viTareba,
romlis drosac ekologiuri katastrofis, stiqiuri ubedurebis,
epidemiis, epizootiis gamo safrTxe eqmneba adamianTa sicocxlesa
da janmrTelobas, saxelmwifo an sazogadoebriv uSiSroebas. aseT
SemTxvevebSi saxelmwifos ufleba aqvs, mesakuTris nebis gareSe, mo-
axdinos pirisTvis sakuTrebis CamorTmeva. sakuTrebis CamorTmeva
dasaSvebia mxolod saxelmwifos mxridan sabazro fasis Sesabamisi
kompensaciis gadaxdis Semdeg. es SemTxvevebi warmoadgens kidev erT
tipur magaliTs imisa, rom sazogadoebis saerTo keTildReobisTvis
ganxorcielebul qmedebaTa Sedegad am sazogadoebis erT wevrs meti
ziani adgeba, vidre danarCenebs. aseT SemTxvevaSi saxelmwifo, ra
Tqma unda, kisrulobs materialuri zianis kompensaciis valdebule-
bas. Tumca imis gaTvaliswinebiT, rom ilaxeba piris erT-erTi fuZem-
debluri konstituciuri ufleba – sakuTreba - saxelmwifo specia-
luri sakanonmdeblo aqtiT - organuli kanoniT aregulirebs moce-
mul SemTxvevas da adgens sakuTrebis CamorTmevisa da Sesabamisi
kompensaciis gadaxdis mkacrad gansazRvrul da sakmaod SezRudul
wess, raTa maqsimalurad daicvas Tavad sakuTrebaCamorTmeuli pi-
ris interesebic. kanoni aregulirebs im SemTxvevebs, rodesac sakuT-
rebis iZulebiTi da sasyidliani CamorTmeva xdeba saxelmwifos mier.
aRsaniSnavia, rom, saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, kerZo
sakuTrebis CamorTmeva SesaZlebelia ganaxorcielon sxva kerZo pi-
rebmac. „aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisTvis sakuTrebis
CamorTmevis Sesaxeb“ kanonis Tanaxmad (es kanoni unda ganvasxvavoT
organuli kanonisgan „sazogadoebrivi saWiroebisTvis gadaudebe-
li aucileblobisas sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb“), aucile-
beli sazogadoebrivi saWiroebis SemTxvevaSi saxelmwifo ufleba-
mosilia, sxvadasxva pirebs mianiWos kerZo sakuTrebis sasyidliani
CamorTmevis ufleba. aseT aucilebel sazogadoebriv saWiroebas ga-
nekuTvneba SemTxvevebi, rodesac sakuTrebis CamorTmeva aucilebe-
lia gzisa da magistralebis gayvanisTvis, rkinigzis mSeneblobis-
Tvis, gazsadenebisa da navTobsadenis mSeneblobisTvis, wyalmomara-
gebis, satelefono, satelevizio da eleqtrogadamcemi xazebis age-
bisTvis, aseve, sxva sazogadoebrivi saWiroebisTvis aucilebeli na-
gebobebis aSenebisa da erovnuli Tavdacvis saWiroebisTvis. saqar-
TveloSi am kanonma ukve hpova gamoyeneba, rodesac navTobsadenis
mSeneblobis procesSi navTobkompanias ufleba mieca, navTobsadenis
gayvana-mSeneblobis aucilebeli saWiroebisTvis moexdina mosaxle-
obis miwebis eqspropriacia - iZulebiTi sasyidliani CamorTmeva.
Tumca aRsaniSnavia isic, rom aseTi tipis eqspropriaciisTvis kano-
ni kidev ufro mkacr procedurebsa da met SezRudvebs awesebs. eq-
spropriaciis uflebas gascems mxolod prezidenti da sasamarTlo.
CamorTmeuli qonebis fasi dgindeba sabazro fasis mixedviT. fasze
SeTanxmebis miuRwevlobis SemTxvevaSi fass adgens sasamarTlo.
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
351
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
352
§§1111.. ppiirrvvaannddeellii mmddggoommaarreeoobbiiss aaRRddggeenniiss mmooTTxxoovvnniiss uufflleebbaa
pirvandeli mdgomareobis aRdgena miyenebuli zianis restituciis
(anazRaurebis) erT-erTi formaa. saxelmwifo organoTa mier miyenebu-
li zianis SemTxvevaSi, pirvandeli mdgomareobis aRdgenis valdebu-
lebas adgenen rogorc zogadi administraciuli kodeqsis, ise samoqa-
laqo kodeqsis normebic (rogorc ukve aRvniSneT, kanonmdebloba iTva-
liswinebs saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis debulebebis farTod ga-
moyenebas administraciul organoTa pasuxismgeblobis sakiTxis gan-
sazRvrisas). administraciuli kanonmdebloba aregulirebs im Sem-
Txvevas, rodesac individualuri administraciul-samarTlebrivi
aqtis safuZvelze piri saxelmwifos gadascems fulad Tanxas Tu raime
sxva saxis qonebas. magaliTad, ixdis sagadasaxado inspeqciis Semowme-
bis aqtiT gansazRvrul gadasaxadis Tanxas an, administraciuli orga-
nos aqtis safuZvelze, sakuTrebaSi an mflobelobaSi gadascems mas ra-
ime qonebas (dokumentebs, Senoba-nagebobebs da sxva). cxadia, im SemTxve-
vaSi, Tuki is individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti,
romlis safuZvelzec ganxorcielda Tanxis an qonebis gadacema, gamo-
cemis dRidan baTilad iqneba cnobili, administraciul organos dae-
kisreba miRebuli sikeTis ukan dabrunebis valdebuleba. fuladi Tan-
xa dabrundeba Cveulebrivi wesiT. aseve, unda dabrundes gadacemuli
qonebac, garda im SemTxvevebisa, rodesac qonebis dabruneba SeuZlebe-
lia (qoneba ganadgurda, ganicada mniSvnelovani modifikacia da a. S.).
aseTi garemoebebis arsebobisas administraciul organos daekisreba
qonebis Rirebulebis fuladi anazRaureba.
aRsaniSnavia, rom administraciuli samarTali analogiur val-
debulebas awesebs rogorc administraciuli organos, ise daintere-
sebul pirTa mimarT, rac imas niSnavs, rom piric aseve valdebulia, ad-
ministraciuli aqtis baTilobis SemTxvevaSi daabrunos is fuladi Tu
sxva sikeTe (fuladi subsidia, marTvis uflebiT gadacemuli qarxana,
privatizebuli maRazia da sxv.), rac man am aqtis safuZvelze miiRo.
zemoT aRniSnuli debulebebi vrceldeba baTil administraci-
ul xelSekrulebasTan dakavSirebul SemTxvevebzec im formiT da mo-
culobiT, rac samoqalaqo kodeqsis usafuZvlo gamdidrebasTan da-
kavSirebuli muxlebiT aris gansazRvruli.
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
353
rogorc viciT, pirs ziani SeiZleba miadges administraciuli
organos mier xelSekrulebis darRveviT, an deliqtiT. magaliTad
SeiZleba movitanoT SemTxvevebi, rodesac individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqtis safuZvelze administraciuli inspeq-
cia angrevs ukanonod ganTavsebul sareklamo dafas, an rodesac po-
liciis muSaki samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas azianebs
udanaSaulo moqalaqis janmrTelobas, rasac am ukanasknelis mier ki-
duris dakargva mohyveba. Tuki aRmoCndeba, rom zemoT aRniSnuli aq-
ti Tu moqmedeba ar Seesabameba kanonmdeblobas da, amasTan, gamowve-
ulia braleuli an uxeSi gaufrTxilebeli moqmedebiT, zianis mimye-
nebel organos daekisreba pirvandeli mdgomareobis aRdgenis val-
debuleba. rogorc qarTuli, ise evropuli samarTali naturiT res-
titucias (pirvandeli mdgomareobis aRdgenas) miiCnevs darRveuli
uflebisa da miyenebuli zianis maqsimalurad srulad aRdgenis Se-
saZleblobad. amisgan gansxvavebiT, saerTo samarTali upiratesobas
aniWebs fulad kompensacias da miaCnia, rom naturiT kompensacia mxo-
lod maSinaa upriani, rodesac fuladi anazRaurebiT SeuZlebelia
zianis sruli da jerovani anazRaureba21. aRsaniSnavia isic, rom pir-
vandeli mdgomareobis aRdgena yovelTvis ar aris SesaZlebeli.
Cvens mier motanili magaliTebidan, pirvel SemTxvevaSi es SesaZlebe-
lia (administraciulma organom sakuTari xarjebiT unda aRmarTos
dangreuli sareklamo dafa), xolo meore SemTxvevaSi SeuZlebelia
(verc policia da verc zianis mimyenebeli policieli ver daubru-
nebs pirs dakargul kidurs). pirvandeli mdgomareobis aRdgenis Se-
uZleblobisas samoqalaqo kanonmdebloba adgens miyenebuli zianis
materialuri anazRaurebis valdebulebas. aRsaniSnavia isic, rom
pirvandeli mdgomareobis aRdgena yovelTvis ar amowuravs zianis
anazRaurebas. magaliTad, sareklamo dafasTan dakavSirebul Sem-
TxvevaSi administraciul organos daekisreba rogorc dafis Zvel
mdgomareobaSi aRdgena, ise miuRebeli mogebis anazRaurebac.
21 Roland Kandelhardt, Realerfullung oder Schadenersatz: ein internationaler Konsens? - prof. sergo
jorbenaZis 70 wlisTavisadmi miZRvnili samecniero konferenciis saiubileo krebuli, gv. 97.
ÈÀÅÉ XIV ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ
354
§§1122.. ssaajjaarroo mmooxxeelleeTTaa ppaassuuxxiissmmggeebblloobbaa
rogorc ukve aRvniSneT, administraciuli organos mier miyenebuli
zianis anazRaurebisas sajaro moxele, romlis uSualo ganzraxvam an
uxeSma gaufrTxileblobamac gamoiwvia zianis miyeneba, saxelmwi-
fosTan erTad solidarulad agebs pasuxs. zianis solidarulad
anazRaurebis wessa da pirobebs qarTuli administraciuli samarTa-
li damoukideblad ar iTvaliswinebs. aseT SemTxvevaSi gamoiyeneba
isev da isev samoqalaqo kanonmdeblobiT dadgenili wesebi. saqarTve-
los samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad, dazaralebul pirs SeuZlia, zia-
nis anazRaureba moiTxovos nebismieri solidaruli movalisgan
mTlianad an nawilobriv (Cvens SemTxvevaSi pirs, romelsac miadga zi-
ani, ufleba aqvs, miyenebuli zianis mTlianad anazRaureba mosTxovos
an calke administraciul organos, an calke muSaks, sakuTari Sexe-
dulebisamebr. ra Tqma unda, mas SeuZlia moiTxovos orivesgan Tana-
bari anazRaurebac). im solidarul movales, romelic mTlianad aa-
nazRaurebs zians, aqvs regresuli moTxovnis ufleba sxva solidaru-
li movaleebis mimarT. magaliTad, Tu dazaralebuli piri mTlianad
daakmayofila administraciulma organom, aseTi organo uflebamo-
silia, moTxovos solidarulad pasuxismgebel muSaks dazaralebu-
lisTvis gadaxdili Tanxis nawilis anazRaureba wilTa Tanafardo-
bis safuZvelze. samoqalaqo kanonmdeblobis Tanaxmad, zianis soli-
daruli anazRaureba yovelTvis ar unda moxdes wilTa Tanafardo-
bis Sesabamisad (yvela solidaruli movale Tanabrad agebs pasuxs). am
sakiTxis gadawyvetisas mxedvelobaSi unda miviRoT TiToeuli zia-
nis mimyeneblis bralis xarisxi. Tuki bralis xarisxis gansazRvra Se-
uZlebelia, an TiToeulis brali Tanabaria, pasuxismgebloba dgeba
wilTa Tanafardobis mixedviT22.
aRniSvnis Rirsia is garemoebac, rom kanonmdeblobis darRvevis-
Tvis, samsaxurebrivi uflebamosilebebis darRvevisa da gadametebis-
Tvis, administraciuli organos konkretul muSakebs, konkretul sa-
jaro moxeleebs sxva saxis pasuxismgeblobac ekisrebaT. imis Sesaxeb,
Tu ra formiT da ra moculobiT arian aseTi sajaro moxeleebi pasu-
xismgeblebi mesame pirTa winaSe, Cven ukve vilaparakeT. axla Sevexe-
22 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, Tbilisi, 2001. wigni IV, t. II, gv.405.
biT maTi pasuxismgeblobis sxva formebs, romelTac administraciu-
li samarTlis garda sxva samarTlis dargebic aregulireben.
kanondamrRvevi muSakebi SeiZleba micemuli iqnan sisxlis samar-
Tlis pasuxisgebaSi da maT mimarT gamoyenebuli iqnas sisxlissamar-
Tlebrivi sanqciebi. rogorc qarTuli, ise ucxoeTis sisxlis samar-
Tlis kodeqsebi iTvaliswineben Tanamdebobriv danaSaulebs, rogo-
rebic aris qrTamis aReba, samsaxurebrivi uflebamosilebis boro-
tad gamoyeneba da sxv. aseve, pirs SeiZleba daekisros administraci-
uli organos mimarT samoqalaqo pasuxismgeblobac im SemTxvevebSi,
rodesac administraciul organos aqvs regresuli moTxovna muSakis
mimarT (aRniSnul sakiTxze vrclad zemoT ukve vilaparakeT).
aRniSnuli pasuxismgeblobis saxeebi regulirdeba sisxlis sa-
marTlisa da samoqalaqo samarTlis mier, administraciuli samarTa-
li ki adgens saxelmwifo moxeleTa disciplinur pasuxismgeblobas.
rogorc wesi, disciplinuri pasuxismgeblobis sakiTxi regulirdeba
kanoniT „sajaro samsaxuris Sesaxeb“, Tumca adgilobrivi TviTmmar-
Tvelobisa da mmarTvelobis sferoSi disciplinuri pasuxismgeblo-
bis sakiTxebi SeiZleba daregulirdes specialuri kanonmdeblobiTa
da sxva aqtebiT. aseve, specialuri normebi aregulireben zogierT
specifikur sferoSi (mag: policia da sxv.) disciplinuri pasuxis-
mgeblobis sakiTxebs.
ÃÉÌÉÔÒÉ ØÉÔÏÛÅÉËÉ ÈÀÅÉ XIV
355
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
356
V kari
sajaro nivTebi
TTaavvii 1155
sajaro nivTebis samarTali
SSeessaavvaallii
warmodgenili Tavi ganixilavs administraciuli samarTlis iseT in-
stituts, rogoric aris sajaro nivTebis samarTali; aRwers sajaro
nivTebis samarTlebriv Taviseburebebs saqarTveloSi. sakiTxis dRe-
vandeli aqtualobidan gamomdinare, aseve gansakuTrebuli yuradRe-
ba eTmoba privatizaciis samarTlebrivi ganxorcielebis gzebs, mis
mniSvnelobasa da problematur aspeqtebs.
administraciuli samarTli ganixilavs ara mxolod samarTlis subi-
eqtebs da maTTan dakavSirebul faqtebs, igi sxvadasxva xerxiT gani-
xilavs sagnebs, nivTebsa da maT sanivTosamarTlebriv urTierTobebs
samarTlis calkeul subieqtTan mimarTebaSi. sajaro mmarTveloba
(administracia) Tavisi yoveldRiuri davalebebisa da funqciebis
ganxorcielebisas iyenebs rig damxmare nivTobriv saSualebebs. iseTi
damxmare saSualebebis gareSe, rogoric aris, mag., saofise oTaxebi
da komunikaciis saSualebebi, avtomanqanebi da a.S., mmarTvelobis
organoebi ver SeZleben samuSaos Sesrulebas. mmarTvelobis mier
uzrunvelyofili an moxmarebisTvis gamzadebuli sagnebis gamoyene-
bis gareSe ver iarsebeben sajaro da kerZo Tanacxovrebis formebi,
ramdenadac, rogorc mmarTvelobis organoebi, ise moqalaqeebi, da-
mokidebuli arian quCebze, rkinigzaze, aeroportebze, bunebriv da
xelovnur wyalsacavebze, telekomunikaciis saSualebebze, wyliT,
gaziT da eleqtroenergiiT momaragebaze, dasufTavebis samsaxureb-
ze. sajaro mmarTvelobis daqvemdebarebaSi arsebuli saavadmyofoe-
bi, sabavSvo baRebi, sasaflaoebi, Teatrebi, skolebi, biblioTekebi,
sacurao auzebi da sxva mravali nivTi Tu dawesebuleba moqalaqeTa
moxmarebis sagnebia. kuTvnilebis am sagnebs msoflio icnobs, rogorc
sajaro nivTebs.
ramdenadac socializmi ar cnobda sakuTrebis dasavleTevrop-
ul Sexedulebas, postkomunistur qveynebSi, maT Soris, saqarTvelo-
Sic, termini „sajaro nivTi“ gaigivebulia sajaro, anu saxelmwifo
sakuTrebasTan. aRniSnul sakiTxs dRes moqmedi zogad administraci-
uli kodeqsic Riad tovebs. Sesabamisad sajaro nivTebis marTvasa da
gamoyenebaze vrceldeba administraciuli samarTlis gansakuTrebu-
li normebi, romelic sajaro nivTebis beds awesrigebs.
§§11.. ssaajjaarroo nniivvTTeebbiiss ccnneebbaa
sajaro nivTebis, rogorc terminis, konkretul ganmartebas arc
kanoni da arc iuridiuli literatura ar iZleva, Tumca samarTlis
sxva dargebSi arsebuli terminebi gvaZlevs saSualebas, ganvsaz-
RvroT igi.
kerZo samarTali nivTebad miiCnevs mxolod sxeulebriv nivTebs.
am gagebiT gamoiricxeba haerisa da wylis miCneva nivTebad.
sisxlis samarTali nivTebad, rogorc wesi, aRiarebs yvela sxeu-
lebriv sagans, samoqalaqo kodeqsis 147-e muxlis Sesabamisad.
konstituciuri samarTali nivTebad usxeulo sagnebsac miiCnevs.
sajaro samarTlisTvis mniSvnelovani ganmartebis SerCevisas ad-
ministraciuli samarTali xelmZRvanelobs kerZo samarTlis ganmarte-
biT, magram, amasTanave, afarToebs mas samoqalaqosamarTlebriv ter-
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
357
minTan SedarebiT da ar iziarebs mis SezRudvebs. Sesabamisad, sajaro
nivTebs SegviZlia mivakuTvnoT sahaero sivrce, Ria zRva da eleqtroe-
nergiac ki. sajaro nivTebis kerZo samarTlebrivi viwro gageba ki mxo-
lod maSin unda miiRebodes sajaro samarTalSi, rodesac administra-
ciulsamarTlebrivi normebi iseT terminebs, rogoric aris „nivTi“,
„moZravi nivTebi“ an „miwis nakveTi“, konkretulad xmarobs da Riad mi-
uTiTebs kerZo samarTlebriv gagebaze. kerZod ki, sajaroa is nivTebi,
romlebic xangrZlivad da uSualod unda emsaxuros sajaroobasa da
sazogado miznebs. xolo, rodesac sagani an dawesebuleba mmarTvelo-
bis organos davalebiT miznad isaxavs, emsaxuros sajaroobasa da saer-
To keTildReobas, gamoiyeneba sajaro samarTlis gansakuTrebuli
normebi. am konteqstSi mniSvneloba ara aqvs samoqalaqosamarTlebriv
normebs nivTTa erTobliobis Sesaxeb. aqedan gamomdinare:
1. nivTis arsebiT Semadgenel nawils, romelic samoqalaqo ko-
deqsis mixedviT mTavari nawilis samarTlebriv beds iziarebs, saja-
ro samarTlis Sesabamisad SeiZleba iyos damoukidebeli sajaro niv-
Ti da amiT eqvemdebarebodes sajarosamarTlebriv normebs mag., Suq-
niSani, maRali Zabvis gadamcemi xazebis boZebi, romlebic ganTavsebu-
lia kerZo nakveTze.
2. ramdenime nivTs an nivTTa erTobliobas samoqalaqosamar-
Tlebrivi mniSvnelobiT SeuZliaT erTi mTliani nivTi warmoadgi-
non. mag., sajaro quCebi, romlebic rig kerZo nakveTebze gadis.
cneba „sajaro nivTi“ samarTlebrivi cnebaa da gamoxatavs sagans,
romelic atarebs gansazRvrul sajarosamarTlebriv bunebas, aqvs Se-
sabamisi Tvisebebi. es Tvisebebi maT SeiZleba mieniWos an CamoerTvas.
§§22.. ssaajjaarroooobbiiss ssttaattuussii
nivTi an sagani xdeba sajaro samarTlebrivi gagebiT mxolod ma-
Sin, rodesac igi sajarosamarTlebriv statuss iZens. rodesac saja-
ro administraciis warmomadgeneli am nivTze sajarosamarTlebriv
qmedebas miznobrivi daniSnulebis mixedviT specialuri saxelmwifo
aqtis safuZvelze axorcielebs. es aqti adgens Tu ra miznebs unda em-
saxurebodes esa Tu is nivTi. igi, misi daniSnulebis Sesabamisad, er-
Tgvari mmiikkuuTTvvnnaaddoobbiiss aaqqttiiaa,, atarebs sajarosamarTlebriv xasiaTs
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
358
da SeiZleba gamoices kanonis, dadgenilebis, wesdebis, an sxva mmar-
Tvelobis aqtis formiT. iseT SemTxvevaSi, rodesac sagani saxelmwi-
fo organos sakuTrebaSi ar aris, amgvari aqtis misaRebad aucilebe-
lia mesakuTris Tanxmoba. mikuTvnadobis aqts iuridiuli Zala, rom
mieniWos, aucilebelia sargeblobaSi am nivTis gadacemis rreeaallaaqqttii.
mikuTvnadobis aqtis arseboba TavisTavad jer ar niSnavs nivTis sa-
jaro nivTad aRiarebas - aucileblad unda moxdes misi praqtikuli
Cayeneba sazogadoebriobis samsaxurSi.
sajaro nivTebs ar unda mivakuTvnoT nivTebi, romlebic mxolod
faqtobrivad aris sajaro nivTebi, sinamdvileSi ki kerZo piris sa-
kuTrebaSia da mesakuTre maT mxolod xelmisawvdoms xdis sajaroo-
bisTvis. mag., kerZo muzeumebi, kerZo saavadmyofoebi, kerZo komunika-
ciis saSualebebi da a.S.
sajaro nivTebidan aseve unda gamovricxoT sajaro fiskaluri
mmarTvelobis qoneba, rogoric aris mag., gaqiravebuli Senobebi, da
ijariT gacemuli miwis nakveTebi, samewarmeo saqmianobisTvis gan-
kuTvnili sawarmoebi da a.S. es nivTebi sajaroobas unda emsaxuron
maTi SSeemmoossaavvlliiTT ((mmooggeebbiiTT)) ddaa aarraa mmaaTTii mmooxxmmaarreebbiiss ggzziiTT.. Sesabamisad,
maTi samarTlebrivi regulireba mxolod samoqalaqosamarTlebriv
normebs eqvemdebareba.
nivTis sajaro statusi SeiZleba gauqmdes kidec. gauqmeba xor-
cieldeba specialuri organos mier aqtis gamocemiT, anu mikuTvna-
dobis aqtis gauqmebiT da sargeblobidan nivTis gamoTxoviT, aseve
nivTis ganadgurebis SemTxvevaSi.
aseve SesaZlebelia, rom mikuTvnadobis aqti ZalaSi darCes, mag-
ram SeizRudos masSi gaTvaliswinebuli nivTis moxmarebis miznobrivi
daniSnuleba. mag., sajaro moxmarebis quCa, romelic rogorc fexiT mo-
siaruleTa, aseve msubuqi avtomanqanebisTvis iyo gankuTvnili, mogvia-
nebiT gadakeTdes mxolod fexiT mosiaruleTa moxmarebis quCad.
nivTis moxmarebis sajaro miznobrivi daniSnuleba SeiZleba ga-
farTovdes kidec.
mikuTvnadobis aqtis gauqmeba, misi miznobrivi daniSnulebis
SezRudva da gafarToeba, rogorc wesi, imave samarTlebrivi formiT
xorcieldeba, rogorc mikuTvnadobis aqtis gamocema.
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
359
§§33.. ssaajjaarroooobbiiss ssttaattuussiiss ssaammaarrTTlleebbrriivvii mmnniiSSvvnneelloobbaa
mikuTvnadobis aqtze dafuZnebuli sajarosamarTlebrivi statusi
nivTze arsebul kerZo sakuTrebas mTlianad ar enacvleba, rac niS-
navs, rom, maSinac ki, rodesac sajaro nivTebze ar vrceldeba samoqa-
laqo kodeqsis moqmedebis sfero, maTze kerZo sakuTreba arsebobas
agrZelebs. am dros laparakia mxolod sajarosamarTlebriv servi-
tutze, romelic tvirTavs arsebul kerZo sakuTrebas, mikuTvnado-
bis aqtis arsebobis gamo ki igi, amavdroulad, eqvemdebareba saja-
rosamarTlebriv gansakuTrebul wesrigs, romelic gamoxatavs saja-
ro samarTlebriv faqtobriv batonobas nivTze. mag.: Tu sajaro gza
gadis ramdenime miwis nakveTze erTdroulad, kerZo mesakuTre uf-
lebamosilia, gaasxvisos misi (mikuTvnadobis aqtis safuZvelze) sa-
jarosamarTlebrivad datvirTuli miwis nakveTi samoqalaqo kodeq-
sis Sesabamisad. aseT SemTxvevaSi, rodesac nivTze erTdroulad ar-
sebobs kerZo sakuTreba da sajarosamarTlebrivi tvirTi, SeiZleba
samarTlis dualistur konstruqciaze laparaki.
zemoT naTqvami gviCvenebs, rom kerZo pirebsac SeuZliaT, sakuT-
rebaSi iqonion sajaro nivTi. magram aseT SemTxvevaSi isini valde-
bulni arian, moiTminon is SezRudvebi, romlebic gamomdinareobs
iqidan, rom es nivTi sajaro nivTebs aris mikuTvnebuli, Tumca mxo-
lod im moculobiT, ra odenobiTac amas dadgenili sajaro nivTebs
mikuTvnebuli miznobrivi daniSnuleba moiTxovs. Sesabamisad, kerZo
sakuTrebis gasxviseba am SemTxvevaSi mxolod masze arsebul saja-
rosamarTlebriv servitutTan erTad aris SesaZlebeli. keTilsindi-
sieri, dautvirTavi Sesyidva gamoricxulia.
sajaro sakuTrebis arsebobisas dualisturi konstruqcia ver
iarsebebs. sajaro sakuTreba eqvemdebareba mxolod saxelmwifos faq-
tobriv batonobas, moxmarebis sajarosamarTlebriv normebs da saja-
ro pasuxismgeblobas, anu swored samoqalaqosamarTlebrivi mimoq-
cevidan aris amoRebuli. samoqalaqosamarTlebrivi normebi am kon-
teqstSi mxolod samezoblo samarTalze SeiZleba gavrceldes.
§§44.. ssaajjaarroo nniivvTTeebbiiss ssaaxxeeeebbii
sajaro nivTebis saxeebi maTi bunebisa da Sinaarsis mixedviT SeiZle-
ba or ZiriTad jgufad davyoT. esenia mmmmaarrTTvveelloobbiiss ssaarrggeebblloobbaaSSii
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
360
aarrsseebbuullii nniivvTTeebbii ddaa ssaammooqqaallaaqqoo ssaarrggeebblloobbaaSSii aarrsseebbuullii nniivvTTeebbii.. es
ukanaskneli ki, Tavis mxriv, SeiZleba daiyos
- ssaaeerrTToo ssaarrggeebblloobbiiss,,
- ssppeecciiaalluurrii ssaarrggeebblloobbiissaa ddaa
- ssaajjaarroo ddaawweesseebbuulleebbaaTTaa ssaarrggeebblloobbaaSSii arsebul nivTebad.
sajaro nivTebs miekuTvneba, aseve, rreelliiggiiiiss mmssaaxxuurreebbiissTTvviiss ggaann-
ssaazzRRvvrruullii nniivvTTeebbii ((res sacrae))..
11.. mmmmaarrTTvveelloobbiiss ssaarrggeebblloobbaaSSii aarrsseebbuullii nniivvTTeebbii
aseT nivTebad SeiZleba is nivTebi dasaxeldnen, romlebic upi-
ratesad emsaxureba mmarTvelobas misi mmarTvelobiTi funqciebis
gansaxorcieleblad. maT rigs ganekuTvneba, mag.: administraciuli
(samsaxurebrivi) Senobebi, misi inventari, saofise nivTebi, teqniku-
ri aRWurviloba, samsaxurebrivi manqanebi da a.S. ramdenadac mmar-
Tveloba am nivTebs sajaro davalebebis Sesasruleblad iyenebs, maTi
moxmareba sajaroobis interesSia da masac emsaxureba. am nivTebis sa-
jaro miznobrivi daniSnulebis gamo maTi moxmarebis ufleba mxo-
lod administraciul organoebs aqvT, ase rom, kerZo pirebi mmarTve-
lobis sargeblobaSi arsebuli nivTebis samoqalaqo, kerZod ki, sa-
nivTosamarTlebriv moxmarebas ver moiTxoven. es wesi vrceldeba ma-
Sinac ki, rodesac administraciul SenobebSi sajaro nivTebTan sa-
zogadoebis Sexeba, rogorc wesi, daSvebulia. xolo im SemTxvevaSi,
Tu kerZo pirs raime gansakuTrebuli moxmarebis ufleba aqvs, ro-
gorc es, mag. aqvs xelosans, romelic daqiravebulia, Seasrulos ra-
ime dakveTa, ukve saqme gvaqvs ara sajarosamarTlebriv, aramed mxo-
lod samoqalaqosamarTlebriv urTierTobebTan (mag. nardobis xel-
Sekrulebis safuZvelze warmoSobili samarTlebrivi urTierToba).
am konteqstSi rTulia im SemTxvevebis Sefaseba, rodesac moqa-
laqes akrZaluli aqvs ama Tu im administraciul SenobaSi Sesvla.
aq SeiZleba iTqvas, rom aseTi saxis akrZalva atarebs sajarosa-
marTlebriv xasiaTs da is administraciuli aqtia maSin, rodesac ga-
moiTqmeba kerZo piris misamarTiT, romelic administraciuli orga-
nos Senobas administraciis saqmianobasTan dakavSirebiT mimarTavs.
mag.: piri cdilobs, organoSi xmamaRla da uwyebis TanamSromlebis
Seuracxmyofeli sityvebiT gamoTqvas Tavisi ukmayofileba konkre-
tul sakiTxTan dakavSirebiT.
xolo kerZo samarTalTan gvaqvs saqme maSin, rodesac piri mmar-
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
361
Tvelobis organos kerZosamarTlebrivi, e.w. fiskaluri saqmianobis
gamo mimarTavs, mag.: pirs Senobis saremontod gamocxadebul konkur-
sSi monawileobis miRebis mizniT Seaqvs ganacxadi an mis miznobriv
daniSnulebasTan kavSiri ara aqvs. mag., usaxlkaro Tavs iTbobs finan-
sTa saministroSi.
aseve problematuria samarTlebrivi Sefaseba im SemTxvevebisa,
rodesac momitingeebi (demonstrantebi) saxelmwifo SenobaSi SeiW-
rebian da cdiloben, zegavlena moaxdinon organos sajaro saqmiano-
baze. am SemTxvevaSi problemis gadaWris ori gza arsebobs: akrZalva
SenobaSi Sesvlis Taobaze SeiZleba miviCnioT sajaro qmedebad, Tu
igi gamoiTqva administraciuli organos xelmZRvanelobis mier. ase-
ve, SeiZleba iTqvas, rom msgavsi RonisZiebebi yovelTvis sajaro sa-
marTlebriv xasiaTs atarebs, ramdenadac isini saxelmwifo samsaxu-
ris usafrTxo da efeqtur saqmianobas uzrunvelyofs. am mosazrebis
mixedviT umniSvneloa Tu ra mizniT mimarTa pirma organos.
im SemTxvevaSi, rodesac naxsenebi akrZalva administraciul aq-
tad iqneba kvalificirebuli, unda daisvas SekiTxva, saWiroebs Tu ara
igi uflebamosilebis gansakuTrebul samarTlebriv safuZvels. Tum-
ca, ramdenadac saxelmwifo Senobebis sajarosamarTlebrivi faqtob-
rivi batonoba (CveulebiTi samarTlis) uflebamosilebas moicavs, sa-
xelmwifo saqmianobis daubrkoleblad Sesrulebis dacvis mizniT auk-
rZalos moqalaqes SenobaSi Sesvla, amisTvis gansakuTrebuli samar-
Tlebrivi safuZvlis arseboba aucilebeli winapiroba ar aris.
22.. ssaammooqqaallaaqqoo ssaarrggeebblloobbaaSSii aarrsseebbuullii nniivvTTeebbii
aa.. ssaaeerrTToo ssaarrggeebblloobbiiss nniivvTTeebbii.. nivTi saerTo sargeblobaSia, Tu
igi mikuTvnadobis aqtis safuZvelze sajaroobas uSualod da yo-
velgvari gansakuTrebuli nebarTvis gareSe (mizanmimarTulad) emsa-
xureba. saerTo sargeblobas mikuTvnebulia sajaro gzebi, quCebi,
zRvis sanapiro da a.S. Tumca ar arsebobs samarTlebrivi moTxovnis
safuZveli nivTze saerTo sargeblobis SenarCunebisa. subieqturi
sajarosamarTlebrivi ufleba warmoiSoba mxolod im SemTxvevaSi,
Tu vinmes sajarosamarTlebrivi normebis safuZvelze mieniWa ufle-
bamosileba moiTxovos mesame pirisgan raime konkretuli qmedeba an
umoqmedoba. aqedan warmoiSveba sajarosamarTlebrivi moTxovnis
ufleba, mag., quCis mepatronis winaaRmdeg, moiTminos es saerTo sar-
gebloba da quCiT sargebloba ar daabrkolos. saerTo sargebloba,
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
362
rogorc wesi, sajaroobaze SeuzRudavad vrceldeba misi mikuTvna-
dobis daniSnulebis farglebSi.
saerTo sargebloba farTod unda gavigoT im miwis nakveTis me-
patronis an mflobelis sasargeblod, romelic sajaro quCazea gan-
Tavsebuli. mas saerTo sargeblobis farglebSi ufleba aqvs, mag., qu-
Caze droebiT daawyos samSeneblo masala an trotuarze gavliT Caa-
yenos manqana avtofarexSi.
saerTo sargebloba garkveul wilad moicavs politikuri sain-
formacio furclebis darigebasa da plakatebis tarebas, aseve saja-
ro quCebSi politikuri sainformacio gazeTebis gayidvas.
bb.. ssppeecciiaalluurrii ssaarrggeebblloobbiiss nniivvTTeebbii.. specialuri sargeblobis
nivTebad SegviZlia miviCnioT nivTebi, romelTa gamoyenebis ufleba
aqvT mxolod pirebs, romlebsac es ufleba gansakuTrebuli saxel-
mwifo aqtis safuZvelze mieniWaT. maT rigs unda mivakuTvnoT wyle-
bi, romlebic wyalsameurneo miznebs emsaxureba (miwisqveSa wylebi,
sanapiros wylebi da a.S.).
wylebzec SeiZleba arsebobdes kerZo sakuTreba. magram maT mepat-
rones Zalian susti samarTlebrivi pozicia uWiravs, ramdenadac igi,
erTi mxriv, valdebulia, iTminos nebarTviT daSvebuli ufaso moxma-
reba sazogadoebis mier, meore mxriv, mas Tavad mxolod SezRuduli
moculobiT SeuZlia, Tavisi sakuTreba nebarTvis gareSe gamoiyenos.
33.. ssaajjaarroo ddaawweesseebbuulleebbaaTTaa ssaarrggeebblloobbaaSSii aarrsseebbuullii nniivvTTeebbii
sajaro dawesebulebaTa sargeblobaSi arsebul nivTebs SegviZ-
lia mivakuTvnoT mTeli rigi sagnebisa, romelTa gamoyenebac kerZo
pirebs gansakuTrebuli nebarTvis safuZvelze SeuZliaT am nivTebis-
Tvis sajarod dadgenili mikuTvnadobis aqtiT gaTvaliswinebuli
miznobrivi daniSnulebis farglebSi. aseTi nivTebis rigs ganekuT-
vneba mag.: skolebi, Teatrebi, biblioTekebi, sacurao auzebi, saavad-
myofoebi, sasaflaoebi.
am SemTxvevaSi mikuTvnadoba xSirad zepirad an konkludenturi
qmedebiT gamoxatuli aqtiT xorcieldeba (nivTis gadacemis realaq-
tis safuZvelze). am nivTis sargeblobisTvis saWiro nebarTvac xSi-
rad aseTive gziT, anu konkludenturad xorcieldeba (mag., Sesvla
ufaso baRebSi an muzeumebSi). umeteswilad arsebobs sajarosamar-
Tlebrivi ufleba, moiTxovo es gansakuTrebuli nebarTva Sesvlaze,
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
363
mag., saswavlo dawesebulebebSi.
samarTlebrivi urTierToba momxmarebelsa da mepatrones So-
ris SeiZleba mowesrigdes rogorc sajaro, ise samoqalaqo samar-
Tlis safuZvelze. sajaro samarTalTan gvaqvs kavSiri, Tu arsebobs
wesdeba, romelic awesebs Sesvlis safasuris odenobas, an arsebobs
sajarosamarTlebrivi xelSekruleba, xolo Tu kerZosamarTlebrivi
xelSekruleba ideba, maSin mocemuli urTierToba unda davuqvemde-
baroT kerZo samarTals. Tu samarTlis ra sfero iqneba am urTierTo-
bis ganmsazRvreli konkretul SemTxvevaSi, amas Tavad sajaro ufle-
bis mqone piri gansazRvravs. arCevanis ufleba mxolod im SemTxveva-
Si gamoiricxeba, Tu saqme gvaqvs kanoniT dadgenil samarTlebriv bu-
nebaze (mag. skolebSi an saaRsruleblo departamentebSi).
§§55.. pprriivvaattiizzaacciiaa
privatizaciis Tematika wlebis ganmavlobaSi aris dasavleT ev-
ropis qveynebis iuristebis, ekonomistebisa da politikosebis gan-
sakuTrebuli interesis sagani. terminSi „privatizacia,“ rogorc
wesi, igulisxmeba saxelmwifo qonebasTan mimarTebaSi arsebuli qo-
nebrivi uflebebis gadacema sajaro kuTvnilebidan kerZo piris-
Tvis. privatizaciis farTo gageba moicavs, agreTve, kerZo investo-
rebis aqtiur, damoukidebeli formiT monawileobas (saxelmwifo)
sawarmos marTvaSi.
90-iani wlebis dasawyisidan privatizacias centraluri da aR-
mosavleT evropis qveynebSic didi mniSvneloba eniWeba. saxelmwifo
sawarmoebis privatizaciis politikuri, ekonomikuri da socialuri
safuZvlebi imdenad mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli, rom
es procesi mxolod erT mTlian, kompleqsuri reformuli procesis
erT nawilad unda aRviqvaT. reformebi mocemul qveynebSi sxvadasxva
tempiTa da warmatebiT didi xnis ganmavlobaSi xorcieldeba da miz-
nad isaxavs produqciis Rirebulebis stabilizacias, instituciona-
lur reformebs, maT Soris - sabanko sistemis, kapitaluri bazrisa da
savaWro politikis reformebs. am process Tan axlavs mTeli rigi sa-
kanonmdeblo cvlilebebi. privatizaciis ganxilvisas ar unda dagva-
viwydes is raodenobrivi da xarisxobrivi sxvaoba, romelic aRiniSne-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
364
ba dasavleT evropis qveynebTan SedarebiT. umniSvnelovanesia is ga-
remoebac, rom 80-iani wlebis miwuruls centraluri da aRmosavleT
evropis saxelmwifoebi, sadac reforma mimdinareobda, ekonomikuri
da politikuri ganviTarebis sxvadasxva safexurze imyofebodnen, ris
gamoc sruliad gansxvavebuli iyo reformebis winapirobebic.
11.. pprriivvaattiizzaacciiiiss ccnneebbiiss zzooggaaddii mmiimmooxxiillvvaa
privatizaciaSi ZiriTadad igulisxmeba saxelmwifo sawarmoe-
bis an saxelmwifo saqmianobis gardaqmna sajarosamarTlebrivi for-
midan kerZo samarTlebriv formad. privatizaciad miiCneva, agreTve,
SemTxveva, rodesac amgvari gardaqmnis Sedegad saxelmwifo rCeba am
sawarmos (korporaciis) sruluflebian mewiled.
SedarebiT viwro gagebiT, privatizaciaze mxolod maSin aris
laparaki, rodesac saxelmwifo uars ambobs Tavisi sakuTrebis ume-
tes wilze, xolo myidveli, anu wilis axali mepatrone aris kerZo pi-
ri an kerZo sawarmo. saxelmwifo qonebis privatizaciis formebs ga-
napirobebs konkretuli qveynis politikuri, ekonomikuri da socia-
luri mdgomareoba da am qveynis prioritetebi.
22.. pprriivvaattiizzaacciiaa „„ssaaxxeellmmwwiiffoo qqoonneebbiiss pprriivvaattiizzeebbiiss SSeessaaxxeebb““ kkaa-
nnoonniiss mmiixxeeddvviiTT
saqarTvelos saxelmwifo qonebis privatizebis samarTlebriv,
ekonomikur, organizaciul da socialur safuZvlebs, aseve, privatize-
bis ganxorcielebis ZiriTad pirobebs gansazRvravs saqarTvelos kano-
ni „saxelmwifo qonebis privatizaciis Sesaxeb“. igi uzrunvelyofs fi-
zikuri da iuridiuli pirebis an maTi gaerTianebebis mier saxelmwifo
sakuTrebaSi arsebuli qonebis SeZenis process. am kanonis mixedviT,
privatizeba gulisxmobs fizikuri da iuridiuli pirebis an maTi gaer-
Tianebebis mier saxelmwifo qonebaze sakuTrebis uflebis SeZenas, ris
Sedegadac saxelmwifo kargavs privatizebuli qonebis flobis, sargeb-
lobisa da gankargvis, xolo misi organoebi - misi marTvis uflebebs.
33.. pprriivvaattiizzeebbiiss mmiizznneebbii ddaa mmnniiSSvvnneelloobbaa
privatizaciis ZiriTadi ekonomikuri miznebia:
- konkretuli sawarmos efeqtianobisa da produqtiulobis
gazrda;
- sawarmos marTvis gaumjobeseba;
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
365
- konkurentunariani ekonomikis ganviTarebis xelSewyoba axali
produqciis an momsaxurebis ganviTarebis, arsebuli produq-
ciis gaumjobesebis, axali bazris aTvisebis gziT;
- sajaro (saxelmwifo) xarjebis Semcireba subvenciebisa da za-
ralis Tavis Tavze aRebis, aseve kerZo kapitalisa da e.w. know-
how-s gamoyenebis gziT.
ekonomikuri miznebis garda privatizebas Tan sdevs politiku-
ri da socialuri interesebi. privatizaciis meSveobiT mosaxleoba
aqtiurad ebmeba reformebis procesSi. garda amisa, privatizebis sa-
marTliani ganxorcieleba qmnis sakuTrebis uflebis farTod gavrce-
lebis da ganawilebis SesaZleblobas. mosaxleobis aqtiuri monawi-
leoba ki, Tavis mxriv, xels uwyobs socialur stabilurobasa da po-
litikur mxardaWeras, romlis gareSec SeuZlebelia rTuli refor-
muli programebis ganxorcieleba. privatizacia qmnis sakmaris sa-
fuZvels Tavisufali bazris ganviTarebisTvis, amavdroulad, xeli
eSleba centralizebuli ekonomikuri formebis aRdgenas, recidivs.
saxelmwifo sawarmoebis privatizaciis Sedegad saxelmwifo iRebs
Tanxebs, romelic iZleva reformebis da mTavrobis calkeuli socia-
luri programebis dafinansebis SesaZleblobas.
socializmis arsebobis pirobebSi saxelmwifom Tavad ikisra mTe-
li rigi funqciebis Sesruleba. zemoT CamoTvlili faqtorebis gamo
dReisTvis naTelia, rom saWiroa saxelmwifos mier nakisri mTeli rigi
valdebulebebis saxelmwifo organoebis mier Sesrulebaze uaris Tqma
da am funqciebis kerZo samarTlis iuridiuli pirebisTvis gadacema.
amitom dasavleTis mravali ganviTarebuli qveyana cdilobs, didi yu-
radReba dauTmos privatizacias da, SeZlebisdagvarad, rigi funqcie-
bi gadaabaros kerZo pirebs, rogorc centralur, ise adgilobrivi
mmarTvelobis doneze. magaliTad, iseT qveynebSi, rogoric aris germa-
nia da safrangeTi, sabavSvo baRebs, Teatrebs, aseve qalaqis dasufTave-
bis samsaxurebs kerZo struqturebi marTaven. energomomaragebis da
rkinigzis kompleqsic ki 90%-iT kerZo struqturaTa xelSia.
safrangeTSi mimdinareobs seriozuli muSaoba eleqtroenergi-
isa da gazis saxelmwifo sawarmoebis saaqcio sazogadoebebad Camosa-
yalibeblad. safrangeTis profesiuli kavSirebi ewinaaRmdegebian am
strategiuli obieqtebis privatizacias. xelisuflebis pasuxi ki
aseTia: laparakia ara obieqtebis privatizaciaze, aramed marTvis
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
366
efeqturi formebis gamoyenebaze. ramdenadac saxelmwifo inarCunebs
aqciaTa umravlesobas, ar SeiZleba, vilaparakoT kerZo sawarmoebze
- saxelmwifo Tavisi funqciebis gansaxorcieleblad iyenebs kerZo sa-
marTlis formas, rac xels Seuwyobs am sferoebSi investiciebis mo-
zidvas da am sawarmoebis modernizacias, Sesabamisad, maTi muSaobis
efeqturobas.
44.. pprriivvaattiizzeebbiiss ffoorrmmeebbii
SesaZlebelia privatizebis procesis gamovlenis ramdenime Zi-
riTadi formis gamoyofa:
ffoorrmmaalluurrii pprriivvaattiizzaacciiiissaass 23 saxelmwifo sawarmo gardaiqmne-
ba kerZo samarTlis samewarmeo iuridiul pirad, korporaciad. for-
maluri privatizacia ar cvlis sakuTrebaze uflebriv urTierTo-
bebs, ar exeba sawarmos kapitaldabandebas, an mis teqnikur profil-
sa da gamocdilebas da misi marTvis moculobas. am formiT privati-
zebis SemTxvevaSi saxelmwifos funqciebi axal ganmartebas ar iZens,
oRond axali mepatrone Tavisi funqciebis ganxorcielebisas sargeb-
lobs ara sajaro samarTlebrivi moqmedebis suverenuli formebiT,
aramed ukve kerZo samarTlis instrumentebiT. aseT formas xSirad
organizaciis privatizebasac uwodeben.
formaluri privatizacia xSirad saxelmwifo sawarmos efeq-
tianobis problemebis daZlevas emsaxureba. imavdroulad, igi am sa-
warmos aiZulebs, SeZlos Ria bazarze Tavis damkvidreba da iyos kon-
kurentunariani. formaluri privatizeba miznad isaxavs saxelmwifo
marTvis srulyofas da misi moqnilobis zrdas Tavisi funqciebis Ses-
rulebisas. am dros farTovdeba savaWro areali, SesaZlebeli xdeba
saxelmwifo Tanxebis dazogva da, rac mTavaria, politikuri kontro-
lis Semcireba, radganac saqme gvaqvs ara sajaro samarTlebriv, ara-
med kerZo samarTlis formasTan (saxelmwifo saqmianobis depoliti-
zacia). amrigad, formaluri privatizebisas konkretuli saqmianoba
rCeba saxelmwifo saqmianobad da misi Sesrulebis valdebuleba sa-
xelmwifos pasuxismgeblobaSia, mxolod ganxorcieleba evaleba ker-
Zo pirs.
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
367
23 privatizaciis problemebze msjelobisas sainteresoa gfr-is axali praqtikis gacnoba.
formaluri privatizaciis warmatebulad ganxorcielebis Sedegia mag., federaluri
rkinigzisa da fostis memkvidre sawarmoebis arseboba.
formaluri privatizaciis magaliTia: saqarTvelos rkinigza,
saqarTvelos fosta, satelefono kavSirebi, gaziT da eleqtroener-
giiT momaragebis samsaxurebi.
arsebobs aseve ffuunnqqcciiuurrii,, aannuu ssaaxxeellSSeekkrruulleebboo pprriivvaattiizzaacciiaa,,
rodesac konkretuli saqmianoba saxelmwifos funqciad rCeba, xolo
misi Sesrulebis funqcia gadaecema administraciis damxmare kerZo
pirs. aseT SemTxvevaSi saxelmwifo konkretuli davalebis Sesrule-
bisas gvevlineba, rogorc damkveTi, Semsrulebeli ki aris ara admi-
nistraciuli organo an saxelmwifo moxele, aramed damoukidebeli
kerZo piri (e.w. damxmare piri administraciul uwyebaSi. mag., avto-
manqanebis teqdaTvalierebis samsaxuri). privatizaciis aseTi forma
SeiZleba vcnoT, rogorc formaluri privatizaciis erT-erTi saxe.
mmaatteerriiaalluurr pprriivvaattiizzaacciiaazzeeaa laparaki, rodesac saxelmwifos
konkretuli funqcia gadaecema kerZo seqtors, Sesabamisad, sawarmos
iZens kerZo investori da privatizebuli obieqti saxelmwifos orga-
nizaciisa da pasuxismgeblobis sferos emijneba. privatizaciis am
formis upiratesobaa, rom am dros mcirdeba saxelmwifo funqciebi da
maTi Sesrulebis pasuxismgebloba, rac saboloo jamSi saxelmwifo ad-
ministraciis gantvirTvas iwvevs. misi samarTliani ganxorcielebis
ramdenime gza arsebobs. saxelmwifos SeuZlia, mTlianad gadaabaros
erT-erTi Tavisi saqmianoba kerZo pirs (an sawarmos) ise, rom es piri
sakuTari pasuxismgeblobiT ganagrZobs saxelmwifos saqmianobis imave
gziT ganxorcielebas, rogorc manamde saxelmwifo asrulebda, an ker-
Zo piri irCevs ganxorcielebis individualur gzas, magram igi (saxel-
mwifos Carevis gareSe) funqciurad ar cvlis saxelmwifo saqmianobas.
saxelmwifos ki am konkretuli saqmianobis uSualo Sesrulebisas
aRar aqvs saSualeba, iRebdes gadawyvetilebebs an axorcielebdes ze-
gavlenas, mas mxolod zogadi mimarTulebebis micemaRa SeuZlia.
magaliTi: kkoommuunnaalluurr eerrTTeeuulleebbSSii nnaaggvviissaa ddaa mmooxxmmaarreebbuullii wwyylleebbiiss
ddaassuuffTTaavveebbiiss kkeerrZZoo ssaammssaaxxuurreebbii;; uukkaannoonnoodd ggaaCCeerreebbuullii aavvttoommaannqqaannee-
bbiiss ggaaddaattaanniiss kkeerrZZoo ssaammssaaxxuurreebbii..
formaluri da materialuri privatizaciis gverdiT, saWiroa,
vaxsenoT e.w. SSeerreeuullii ttiippiiss eekkoonnoommiikkuurrii ssaawwaarrmmooeebbii.. isini warmoad-
genen kerZo samarTlis iuridiul pirs, romlis mowileebi arian ro-
gorc kerZo pirebi, ise saxelmwifo. Sesabamisad, maT survilisamebr
SeuZliaT imdenad idgnen materialuri da formaluri privatizaci-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
368
is formebs Soris, ramdenadac saxelmwifo iqneboda misi funqciebis
ganxorcielebisas pasuxismgeblobiT aRWurvili piri, magram, amav-
droulad, saqmianobis Sesrulebisas Sinaarsobrivi zemoqmedebis ga-
movlena SeeZlebodaT kerZo pirebsac.
55.. pprriivvaattiizzaacciiaa ssaaxxeellmmwwiiffoo ffuunnqqcciieebbTTaann mmiimmaarrTTeebbaaSSii
rogorc privatizaciis formebis ganxilvisas iTqva, saxelmwifo
funqciebis delegireba kerZo pirze privatizaciis erT-erTi for-
maa, kerZod, es aris materialuri privatizacia. am konteqstSi saWi-
roa, erTmaneTisgan gavmijnoT saxelmwifo funqciebi da sajaro da-
valebebi. sajaro davalebebad unda miviCnioT iseTi davalebebi,
romlebic sajaro interesSi Sedis da saerTo sazogadoebriv keTil-
dReobas emsaxureba. maTi Sesruleba sajaroobis, sazogadoebis in-
teresis sagania. dRevandel saxelmwifos ara aqvs da arc unda hqon-
des sazogadoebis keTildReobaze zrunvis monopolia. mas ar Za-
luZs, srulfasovnad uzrunvelyos keTildReobis yvela sfero. ama-
Si mas aqtiuri mxardaWera unda gauwios kerZo sferom, imisda miuxe-
davad, es saqmianoba individualurad iqneba organizebuli Tu kor-
poraciulad. aravis Seepareba eWvi imaSi, rom kerZo sawarmos mier
Seqmnili samuSao adgilebi sazogadoebriv keTildReobas emsaxure-
ba. samedicino muSakebi da kerZo sasursaToebi asruleben sajaro da-
valebebs. kerZo piris ,,egoizms“ SeuZlia, xeli Seuwyos sajaro ke-
TildReobis gaumjobesebas. kerZo piris ltolvas, imoqmedos saku-
Tari interesebidan gamomdinare, SeuZlia, daakmayofilos sazoga-
doebrivi moTxovnebi. es xelSewyoba swored am piris aqtiurobiTa
da misi konstituciuri Tavisuflebebis gamoyenebiT aris ganpirobe-
buli. sajaro davaleba SeiZleba ganxorcieldes rogorc kerZo pi-
ris, ise saxelmwifos mier.
saxelmwifo funqciebi ki is sajaro davalebebia, romlebsac
TviT saxelmwifo asrulebs. amgvarad, sajaro davaleba aris zogadi
termini, romelic Sinaarsobrivad saxelmwifo funqciebsac moicavs.
saxelmwifo funqcia, amavdroulad, yovelTvis aris sajaro davale-
bac, magram ara piriqiT. mokled SeiZleba iTqvas, rom saxelmwifo
funqcia aris yvela is sajaro davaleba, romelsac saxelmwifo Tavi-
si miznebidan gamomdinare axorcielebs.
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
369
Tu saxelmwifo sajaro davalebas sajaroobis interesidan ga-
momdinare da konstituciis farglebSi samarTlebrivi formiT
axorcielebs da es saxelmwifo miznebs emsaxureba, aseT SemTxvevaSi
sajaro davaleba iZens saxelmwifo davalebis saxes.
saxelmwifo davaleba ar unda agverios saxelmwifos funqcieb-
Si. saxelmwifo funqciebi, sasamarTlo warmoeba, kanonSemoqmedeba
da mmarTveloba aRwers saxelmwifo davalebebis Sesrulebis saSua-
lebebs.
imdenad, ramdenadac konstituciiT gaTvaliswinebuli esa Tu is
saqmianoba mxolod saxelmwifos mier gansaxorcielebeli saqmianoba
ar aris, igi SeiZleba ganaxorcielos rogorc fizikurma, ise iuri-
diulma pirma. saxelmwifosa da sazogadoebis interesebidan gamom-
dinare sayuradReboa mxolod is garemoeba, rom aseT SemTxvevaSi ad-
gili aqvs saxelmwifo saqmianobis gagrZelebas da samsaxurs saxel-
mwifo interesebSi kerZo piris mier, rac TavisTavad gamoricxavs am-
gvari privatizaciis borotad gamoyenebas da konkretuli saqmiano-
bis aramiznobrivad ganxorcielebas. Sesabamisad, dasaSvebia yvela
saxis saxelmwifo qonebis privatizeba da kerZo piris mier saxelmwi-
fo saqmianobis Tavis Tavze aReba, Tu es ar ewinaaRmdegeba kanons da
ar emsaxureba mxolod kerZo piris interesebs, aramed ganagrZobs
moqmedebas saxelmwifo da sazogado interesebSi. amis magaliTebia:
skolebi, umaRlesi saswavleblebi, Teatrebi, televizia, muzeumebi,
satransporto xazebi, sajaro baRebi da a.S.
66.. ssaaxxeellmmwwiiffoo qqoonneebbiiss pprriivvaattiizzaacciiaa
rogorc ukve iTqva, saxelmwifo qonebis privatizebis samarTlebrivi,
ekonomikuri, organizaciuli da socialuri safuZvlebi, aseve, misi
ganxorcielebis ZiriTadi pirobebi wesrigdeba, upirveles yovlisa,
kanoniT ssaaxxeellmmwwiiffoo qqoonneebbiiss pprriivvaattiizzeebbiiss SSeessaaxxeebb.. es kanoni uzrun-
velyofs fizikuri da iuridiuli pirebis an maTi gaerTianebebis mier
saxelmwifo qonebis SeZenis process. garda amisa, saxelmwifo qonebis
privatizebis ganxorcielebis safuZvlebia saqarTvelos konstitu-
cia, samoqalaqo kodeqsi, sxva kanonebi da kanonqvemdebare aqtebi, mag.,
miwis kanonmdebloba, kanoni ZeglTa dacvis Sesaxeb da a.S.
saxelmwifo qonebis SeZena SeuZlia rogorc saqarTvelos, ise
ucxo qveynis fizikur an iuridiul pirs, romlis qonebaSic saqarTve-
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
370
los saxelmwifos an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos mona-
wileobis wili 25 %-ze naklebia.
privatizebis ganxorcielebisa da marTvis organo, rogorc we-
si, aris saqarTvelos ekonomikis, ekonomikuri ganviTarebis saminis-
tro (gamonaklisia muxli 3, 7.), xolo afxazeTisa da aWaris avtonomi-
ur respublikebSi - am saministros Sesabamisi saxelmwifo organoebi,
raionebsa da qalaqebSi - Sesabamisi struqturuli qvedanayofebi. sa-
xelmwifo municipaluri daqvemdebarebis qonebis privatizebas axor-
cielebs misi teritoriuli organo. ekonomikis, mrewvelobisa da
vaWrobis saministrom saxelmwifo qonebis (aqciebis garda) privati-
zebis ufleba SeiZleba gadasces Tavis teritoriul organoebs.
privatizebis erTiani gatarebis politikis uzrunvelsayofad
ekonomikis, mrewvelobisa da vaWrobis saministro saxelmwifosgan
uflebamosili saxelmwifo qonebis mesakuTrea, romelic flobs, gan-
kargavs da marTavs saxelmwifo qonebas. igi aRmasrulebeli xelisuf-
lebis Sesabamis struqturebTan da sxva saxelmwifo organoebTan Se-
TanxmebiT SeimuSavebs privatizebis ganxorcielebis erTiani gegmis
proeqts, meTodurad da organizaciulad xelmZRvanelobs da akon-
trolebs privatizebis process, gamoavlens am sferoSi kanonsawina-
aRmdego gadawyvetilebebsa da faqtebs, iRebs zomebs maT aRmosaf-
xvrelad.
saprivatizebo obieqtebis nusxasac saqarTvelos ekonomikis, mrewve-
lobisa da vaWrobis saministro amtkicebs, xolo municipaluri daq-
vemdebarebis obieqtebis saprivatizebo nusxas amtkicebs Sesabamisi
TviTmmarTvelobis organo saministrosTan SeTanxmebiT.
saxelmwifos wilobrivi monawileobiT moqmedi sawarmoebis par-
tnioris (aqcioneris) uflebamosilebebi, garda saxelmwifos sakuT-
rebaSi arsebuli aqciebisa da wilebis privatizebasTan an/da gankar-
gvasTan dakavSirebuli uflebamosilebebisa, gadaecema sajaro sa-
marTlis iuridiul pirs – sawarmoTa marTvis saagentos, romlis ma-
kontrolebeli organoc aris saqarTvelos ekonomikis, mrewvelobi-
sa da vaWrobis saministro. sawarmoTa marTvis saagentos saqmianobis
dafinanseba xorcieldeba saxelmwifo biujetidan.
77.. ssaaxxeellmmwwiiffoo qqoonneebbaa,, rroommeelliicc pprriivvaattiizzeebbaass aarr eeqqvveemmddeebbaarreebbaa
saxelmwifo qonebis CamonaTvals, romelic privatizacias ar eqvemde-
bareba, amomwuravad asaxavs saxelmwifo qonebis privatizebis Sesa-
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
371
xeb kanonis me-4 muxli. maT rigs ganekuTvneba wiaRiseuli, wylis re-
sursebi, gansakuTrebuli ekonomikuri da sazRvao zona, aseve dadge-
nili wesiT damtkicebuli istoriul-kulturuli da mxatvruli fa-
seulobis obieqtebi, istoriuli da kulturuli mniSvnelobis sa-
xelmwifo arqivebi, saxelmwifo muzeumebi, Teatrebi, saministroebis
samecniero kvleviTi dawesebulebebis arqivebi da fondebi; garda
amisa, saxelmwifo umaRlesi saswavleblebi da maTdami daqvemdebare-
buli samecniero kvleviTi institutebi; yvela tipis moqmedi saganma-
naTleblo da skolamdeli aRzrdis dawesebuleba, romlebsac saxel-
mwifo afinansebs. privatizebas ar eqvemdebareba hidroteqnikuri na-
gebobani, Suqurebi, SuqniSnebi, saavtomobilo gzebi, sixSireTa speq-
tri, safosto kavSiri, satelevizio da radiomauwyeblobis pirveli
arxis teqnikuri saSualebebi, aseve, saxelmwifo sasaflaoebi da pan-
Teonebi, dadgenili wesiT damtkicebul nusxaSi Semavali sasicoc-
xlo mniSvnelobis samedicino dawesebulebebi, saxelmwifo organoTa
administraciuli Senobebi da sxva.
garkveuli saxelmwifo obieqtebis privatizebis akrZalva pir-
dapir ukavSirdeba saxelmwifo qonebaSi arsebuli strategiuli da
saxelmwifo mniSvnelobis obieqtebis dacvas, aseve, maT marTvasa da
Senaxvis konstituciasa Tu sxva kanonebze dayrdnobiT arsebul val-
debulebas saxelmwifos mier da emsaxureba saxelmwifo qonebis pri-
vatizebis Sesaxeb kanonis mizans. amasTanave, igi ar gamoricxavs
msgavsi an sxva obieqtebis daarsebas kerZo pirebis mier da amiT sa-
xelmwifo saqmianobis nawilobriv kerZo formiT ganxorcielebas.
mTavaria, amiT saxelmwifo sakuTari movaleobebisgan ar Tavisuf-
ldebodes da amiT privatizacia ar ewinaaRmdegebodes kanons.
88.. pprriivvaattiizzaacciiiiss ggaannxxoorrcciieelleebbiiss wweessii ddaa ffoorrmmeebbii
privatizebis ganxorcielebis sxvadasxva saSualeba arsebobs, ker-
Zod: konkursi, auqcioni, ijara-gamosyidva da pirdapiri miyidvis
formiT qonebis Sesyidva.
kkoonnkkuurrssiiss formiT gayidvis mizania, qonebaze sakuTrebis ufle-
ba mianiWos im myidvels, romelic gamyidvels yvelaze ukeTes piro-
bebs SesTavazebs.
aauuqqcciioonniiss formiT qonebis gayidvis mizania, sakuTrebis ufleba
mianiWos im myidvels, romelic vaWrobis procesSi gamyidvels yvela-
ze maRal fass SesTavazebs.
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XV
372
saxelmwifo qonebis iijjaarraa-ggaammoossyyiiddvviiss mizania gamosyidvamde ma-
terialuri faseulobis vadiani da sasyidliani mflobeloba da sar-
gebloba sameurneo saqmianobis damoukideblad warmarTvisTvis.
ppiirrddaappiirrii ffoorrmmiiTT ggaayyiiddvviiss mmiizzaannii.. sakuTrebis ufleba gadaeces
im myidvels, romelic srulad da keTilsindisierad Seasrulebs sa-
xelmwifo qonebis privatizebisas dadgenil pirobebs.
Tu ra formiT unda ganxorcieldes privatizeba, amas gansaz-
Rvravs saqarTvelos ekonomikis, mrewvelobisa da vaWrobis saminis-
tro an misi teritoriuli organo, xolo pirdapiri miyidvis sakiTxs
wyvets saqarTvelos prezidenti.
99.. pprriivvaattiizzeebbiiss ggaannxxoorrcciieelleebbiiss wwiinnaappiirroobbeebbii
privatizeba rom samarTlianad ganxorcieldes, daculi unda iyos
yvela formaluri da materialuri samarTlebrivi winapiroba. pri-
vatizebis formaluri winapirobaa saprivatizebo obieqtisa da pi-
robebis sajarooba, rac imas niSnavs, rom nebismier pirs unda SeeZ-
los saprivatizebo qonebis Sesaxeb sruli informaciis miReba.
konkursis, auqcionis, ijara-gamosyidvis da pirdapiri miyidvis
formiT saprivatizebo saxelmwifo qonebis Sesaxeb informacia unda
gamoqveyndes saqarTvelos ekonomikis, mrewvelobisa da vaWrobis sa-
ministros oficialur gamocemaSi an adgilobriv presaSi (Tu priva-
tizebas axdens ekonomikis, mrewvelobisa da vaWrobis saministros
teritoriuli organo). amasTan, SeiZleba informaciis sxva saSuale-
baTa gamoyenebac. informacia unda gamoqveyndes konkursis, auqcio-
nis, ijara-gamosyidvis da pirdapiri miyidvis formiT saxelmwifo
qonebis privatizebis daTqmul TariRamde sul cota erTi TviT adre.
gamoqveynebul cnobebSi unda Sevides saprivatizebo obieqtis mier
dakavebuli miwis farTobi, masze ganTavsebul nagebobaTa daxasiaTe-
ba, misamarTi da obieqtis gayidvis pirobebi. saWiroebis SemTxvevaSi
myidvels unda miewodos damatebiTi informacia.
yovelive zemoT aRniSnulidan gamomdinare, vfiqrobT, wignis am
TavSi garkveul siaxleebs SevxvdiT, vinaidan, marTalia, formaluri
privatizeba Seesabameba Cvens cnobierebaSi arsebul warmodgenas
klasikuri saxis privatizaciis formis Sesaxeb, magram materialuri
privatizeba, rogorc termini, mkiTxvels savaraudod pirvelad Sex-
vda, Tumca Sinaarsobrivi TvalsazrisiT igi mas aqamdec icnobda.
ÈÀÅÉ XV ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
373
ÈÀÅÉ XVI ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
374
VI kari
sajaro mmarTvelobis momavali
TTaavvii 1166
sajaro mmarTvelobis avtomatizacia
warmodgenil TavSi ganxilulia marTvis avtomaturi sistemebis, anu
monacemTa eleqtronuli damuSavebis saSualebebis administraciuli
warmoebis procesSi gamoyenebis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi, da-
sabuTebulia maTi efeqturoba sajaro mmarTvelobis srulyofisTvis.
§§11.. ssaajjaarroo mmmmaarrTTvveelloobbiiss aavvttoommaattiizzaacciiiiss aarrssii
sajaro mmarTveloba Tavis saqmianobas yovelTvis drois Sesabamisi
teqnikuri saSualebebiT axorcielebs, Tanamedrove teqnologiis
ganviTareba ki administraciul organoebs axal, dReisTvis ucnob
moqmedebis sivrceSi uRebs kars. es ZiriTadad exeba monacemTa eleq-
tronuli damuSavebis saSualebebs.
monacemTa eleqtronuli damuSavebis saSualebebs SeuZliaT
mokle droSi da mcire formatSi miiRon, daimaxsovron, daamuSaon
da isev gascen didi raodenobiT informacia. am teqnikuri saSuale-
bebis arseboba, upirveles yovlisa, im TvalsazrisiT aris mniSvne-
lovani, rom SeuZliaT, maTSi Cadebuli programebis saSualebiT da
miwodebul informaciaze dayrdnobiT imuSaon damoukideblad (av-
tomaturad) da, gamomdinare aqedan, ara mxolod Seumsubuqon da ga-
umartivon adamians samuSao, aramed Secvalon kidec is. miuxedavad
yovelive amisa, isini rCeba mxolod administraciis damxmare saSua-
lebebad, ramdenadac imarTebian adamianebis mier da asruleben maT
brZanebebs.
monacemTa eleqtronuli damuSavebis programis gamoyeneba SeiZ-
leba rogorc monacemTa dokumentirebis (mag. statistikur sfero-
Si), aseve masobrivi xasiaTis administraciuli gadawyvetilebebis
miRebisa da maTi organizebuli gavrcelebis mizniT da a.S.
informaciis eleqtronuli bazebi da sistemebi am etapze swra-
fi ganviTarebis process gadis. sasurvelia da droTa ganmavlobaSi
gardauvalia monacemebis eleqtronuli gavrcelebisTvis saWiro
sistemis Seqmna, romelic dafaravs sajaro administraciuli moqme-
debis mTel sferos.
udavoa, rom monacemTa eleqtronuli damuSavebis gamoyeneba ad-
ministraciul sferoSi mizanSewonilia da samarTlebrivad zoga-
dad daSvebuli. miuxedavad amisa, aucilebelia misi teqnikuri da sa-
marTlebrivi kontroli. aseTi meTodis ganviTareba droTa ganmav-
lobaSi mraval samarTlebriv sakiTxs badebs, maT Soris iseTs, rogo-
ric aris mag., kanonismieri daTqmis principis gavrceleba monacemTa
miRebisa da damuSavebis procesze; avtomaturi saSualebebis gamoye-
nebiT gamocemuli gadawyvetilebebis samarTlebrivi Sefaseba (anu
akmayofilebs Tu ara is individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtisTvis kanoniT gansazRvrul moTxovnebs); eleq-
tronuli damuSavebis saSualebebSi arsebuli informaciis sajaro-
oba; maTi gavlena administraciul saqmeTa warmoebaze da adminis-
traciul organoTa organizaciul mowyobaze; pasuxismgebloba av-
tomaturi sistemis araswori marTvisTvis...
am mimarTebiT gansakuTrebul yuradRebas saWiroebs monacemTa
dacva, vinaidan monacemTa avtomaturi damuSavebisa da gadacemisas
teqnikurad SesaZlebelia pirovnebasTan dakavSirebuli informaci-
is miReba da Sevseba misTvis informaciis sxva monacemTa informaci-
ÈÀÅÉ XVI ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
375
uli bankidan damatebis gziT. aqedan gamomdinare, iqmneba pirovnebis
Sesaxeb monacemebis bazis, misi nebisa da kontrolis gareSe Seqmnis
SesaZlebloba sxvadasxva wyaroebidan miRebuli (SesaZlebelia -
araswori) informaciis Sekrebis gziT. sajaro monacemTa bazis, gan-
sakuTrebiT personaluri monacemebis, dacvis valdebuleba uzrun-
velyofs moqalaqis kontrols sakuTar monacemebze da zRudavs, zog-
jer ki mTlianad gamoricxavs maTi gamoyenebis SesaZleblobas mesame
pirebis mier.
personaluri monacemebis pirad saidumloebad miCnevis sakiTxs,
garda kanoniT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa, wyvets piri, romlis
Sesaxebac arsebobs es informacia. szak-is 27-e muxliT gansazRvruli
es debuleba gamomdinareobs konstituciis 41-e muxlidan da axdens am
konstituciuri debulebis (41.2 muxlis) konkretizacias.
§§22.. mmaarrTTvviiss aavvttoommaattuurrii ssiisstteemmeebbiiss ggaammooyyeenneebbiiTT ggaammoocceemmuullii
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttii
sajaro mmarTvelobis organoebs (administraciul organoebs) xSi-
rad uwevT rigi erTgvarovani individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtebis gamocema. amis ganxorcielebisTvis saukeTeso
da yvelaze praqtikuli gzaa monacemTa eleqtronuli damuSavebis
gamoyeneba. winaswar Sedgenili da Sesavsebad gamzadebuli formu-
larebi, romelTa Sevseba aseve kompiuterulad aris SesaZlebeli, sa-
Sualebas aZlevs administraciul organos swrafad da racionalu-
rad gadawyvitos mis winaSe mdgari masobrivi xasiaTis sakiTxebi.
monacemTa eleqtronuli damuSavebis gamoyeneba SeiZleba admi-
nistraciuli warmoebis sxvadasxva etapze, magram monacemTa eleq-
tronuli damuSavebis saSualebiT gamocemuli individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti mxolod maSin Camoyalibdeba, rode-
sac administraciuli warmoebis procesSi miRebuli saboloo gadaw-
yvetileba monacemTa eleqtronuli damuSavebis saSualebis mier Se-
iqmneba da gamoicema. aseT SemTxvevaSi administraciuli organo uz-
runvelyofs mis kanonier ZalaSi Sesvlas misi adresatisTvis gacno-
biT. amasTanave, SesaZlebelia, TviT es funqciac ki amave avtomaturi
saSualebebiT ganxorcieldes.
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XVI
376
mag., avtomanqaniT sagzao wesis darRveva, siCqaris gadaWarbeba
fiqsirdeba avtomaturad. aseve avtomaturad dgindeba misi mflobe-
li da avtomaturad dgeba masze individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti (sajarimo qviTari). mTeli es procesi mimdinare-
obs avtomaturad - administraciuli organos TanamSromlis Caurev-
lad. am ukanasknelis amocanaa, uzrunvelyos misi kanonier ZalaSi
Sesvla adresatisTvis misi oficialuri gacnobiT.
monacemTa eleqtronuli damuSavebis, rogorc meTodis, Cabma
administraciul organoTa yoveldRiur muSaobaSi da maT mier
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema ar
gamoricxavs individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis
namdvilobas da xels ar uSlis, gadawyvetileba miviCnioT
individualur administraciul-samarTlebriv aqtad, ramdenadac
administraciuli organos xelSia mTeli am proceduris gatareba.
igi asrulebs Sinaarsobriv samuSaos, iRebs gadawyvetilebas, xel-
mZRvanelobs eleqtronul programas da misi Setyobinebis safuZvel-
ze xdeba gadawyvetilebis ZalaSi Sesvla mesame pirTan mimarTebaSi.
saqarTvelos kanonmdebelma gaiTvaliswina marTvis avtomaturi
saSualebebis gamoyenebiT individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqtis gamocemis SesaZlebloba da moaxdina misi sak-
nonmdeblo legitimacia zogad administraciul kodeqsSi cvlilebe-
bisa da damatebebis Setanis gziT.
gansakuTrebiT gvinda gamovyoT zogadi administraciuli
kodeqsis is xarvezebi, romelic am wignze muSaobis dros gamoikveTa
da SemdgomSi avsaxeT im cvlilebebsa da damatebebSi, romelic
kodeqsma ganicada 2005 wlis 24 ivliss:
1. szak-is 51-e muxlis Tanaxmad, administraciuli aqti gamoicema
werilobiTi formiT da misi zepirad gamocema SesaZlebelia mxolod
gadaudebeli aucileblobis SemTxvevaSi - rodesac dayovnebam SeiZ-
leba ziani miayenos saxelmwifo, sazogadoebriv an piris kanoniT da-
cul interesebs.
kanonmdeblis mier dadgenili es moTxovna ar asaxavs Tanamedro-
ve mmarTvelobis realur suraTs. kanonmdebelma unda aRiaros admi-
nistraciuli aqtis werilobiTi, zepiri an sxva formiT gamocemis
rogorc ara gamonaklisis, aramed normaluri SemTxvevis SesaZleb-
loba. amis erT-erTi klasikuri magaliTia gzebze moZraobis mowes-
ÈÀÅÉ XVI ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
377
rigeba marTvis avtomaturi sistemebis gamoyenebiT. SuqniSani ar
aris teqnikis uaxlesi miRweva - ramdenime aTeuli welia, rac igi sa-
jaro mmarTvelobis samsaxurSi dgas da asrulebs metad mniSvnelo-
van mmarTvelobiT funqcias. miuxedavad am realobisa, qarTveli ka-
nonmdebeli ar aZlevs mas avtomaturi marTvis saSualebis mier gamo-
cemuli administraciuli aqtis kvalifikacias, rac, Cveni azriT, ka-
nonmdeblobis xarvezad unda miviCnioT.
2. szak-is 53-e muxli imperatiulad moiTxovs, yvela administra-
ciuli aqti Seicavdes werilobiT dasabuTebas (rac, kodeqsis 51.4
muxlis Tanaxmad ar vrceldeba zepiri administraciuli aqtis mi-
marT). vfiqrobT, kanonmdebelma aseve unda moaxdinos werilobiTi
administraciuli aqtis dasabuTebis gareSe gamocemis SemTxvevebis
metad gavrcelebuli praqtikis legitimacia. mxedvelobaSi gvaqvs
iseTi SemTxvevebi, rodesac administraciuli aqti gamoicema piris
gancxadebis safuZvelze da akmayofilebs gancxadebaSi dasmul moT-
xovnas. am aRmWurveli xasiaTis administraciuli aqtis adresatis-
Tvis xom isedac nacnobia misi gamocemis safuZveli da miznebi. admi-
nistraciuli aqti, romelic akmayofilebs adresatis moTxovnas da,
amasTan, ar axdens mesame piris uflebebis SezRudvas, ar saWiroebs
dasabuTebis darTvas. aseve ar aris aucilebeli gadawyvetilebis da-
sabuTeba, rodesac administraciuli aqti informaciis teqnikuri sa-
Sualebis daxmarebiT gamoicema da masobriv xasiaTis atarebs (mimar-
Tulia adresatTa farTo wreze), vinaidan, administraciuli warmo-
ebis sajaro xasiaTidan gamomdinare, misi adresatebisTvis isedac
cnobilia aqtis gamocemis safuZvlebi da miznebi.
3. aucilebeli ar aris informaciis eleqtronuli damuSavebis
saSualebebis mier gamocemuli da gavrcelebuli administraciuli
aqti Seicavdes uflebamosili Tanamdebobis piris xelmoweras, ramde-
nadac teqnikuri saSualebebiT misi Sesruleba SeuZlebelia. adresa-
tis uflebebis dacvis TvalsazrisiT, sakmarisia, gasagebi iyos aqtis
gamomcemi organo da pasuxismgebeli Tanamdebobis piris vinaoba.
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XVI
378
379
ÈÀÅÉ XVI ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ
§§33.. mmaarrTTvviiss aavvttoommaattuurrii ssiisstteemmeebbiiss ggaammooyyeenneebbiiTT ggaammoocceemmuullii
iinnddiivviidduuaalluurrii aaddmmiinniissttrraacciiuull-ssaammaarrTTlleebbrriivvii aaqqttiiss
mmaarrTTllwwiinnaaaaRRmmddeeggoobbaaddaa mmiissii ssaammaarrTTlleebbrriivvii SSeeddeeggeebbii
marTvis avtomaturi sistemebis gamoyenebiT gamocemuli
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis kanoniereba
da misi samarTlebrivi Sedegebi ganisazRvreba szak-is zogadi norme-
bis mixedviT. kanonier da ukanono individualur administraciul-
samarTlebriv aqtze, misi ukanonobis samarTlebriv Sedegebze da ga-
uqmebis SesaZleblobebze calke TavSi vimsjeleT, rac marTvis avto-
maturi sistemebis gamoyenebiT gamocemul individualur adminis-
traciul-samarTlebriv aqtebzec vrceldeba. amdenad, saWirod ar
migvaCnia masze ganmeorebiT yuradRebis gamaxvileba. gansakuTrebuli
problemebi, SesaZloa, warmoiSvas administraciuli organos diskre-
ciuli uflebamosilebis farglebSi gamosacemi individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqtebis mimarT imdenad, ramdenadac
eleqtronulad Sedgenili aqtebi erTi sqemis mixedviT dgeba, xolo
diskreciuli uflebamosilebis gamoyeneba, anu kanonmdeblobis Sesa-
bamisi ramdenime gadawyvetilebidan yvelaze misaRebis SerCeva yove-
li konkretuli SemTxvevisadmi adekvatur midgomasa da Sesabamis ga-
dawyvetilebas moiTxovs. es, cxadia, mTlianad ar gamoricxavs infor-
maciis eleqtronuli damuSavebis saSualebebis gamoyenebas diskreci-
uli uflebamosilebis farglebSi gadawyvetilebis miRebis proces-
Si. gadawyvetilebebis misaRebad gamoyenebuli eleqtronuli prog-
ramebi SesaZleblobas iZleva, winaswar ganisazRvros kanonmdeblo-
bis Sesabamisi ramdenime gadawyvetileba da misi avtomaturi SerCeva
garkveuli erTgvarovani standartuli SemTxvevebisTvis SemuSavebu-
li kriteriumebiT moxdes. aseT SemTxvevaSi es programa samarTleb-
rivad uTanabrdeba im administraciul normebs, romlebic areguli-
reben administraciuli organos mier diskreciuli uflebamosile-
bis ganxorcielebis process.
eleqtronulad Sedgenili individualuri administraciul-
samarTlebrivi aqti iseve, rogorc yvela sxva individualuri admi-
nistraciul-samarTlebrivi aqti, eqvemdebareba gasaCivrebas. sarCe-
lis SetaniT moqalaqes eZleva SesaZlebloba, rom misi SemTxveva gan-
sakuTrebuli pirobebis gaTvaliswinebiT individualurad gada-
mowmdes.
amrigad, administraciuli samarTlis saqmeTa warmoebaSi mar-
Tvis avtomaturi sistemebis danergva aucilebeli da progresulia.
igi uzrunvelyofs sistemis efeqtian muSaobas, Tumca gaTvaliswine-
buli unda iyos informaciis dacvis meqanizmebis SemuSavebis aucileb-
loba.
ÍÉÍÏ ÊÀËÀÍÃÀÞÄ ÈÀÅÉ XVI
380