భూ�గళ శసతర�ముభూ�గళ శసతర�మును ఇం గల�షు ల "Geography" (జయగర�ఫ) అన అ టరు. Geo- అ ట భూ�మక సతర బం ధం చను. -graphy అ ట లఖను , రయటం ,

గలయటం , వగర. కనుక Geography అ ట భూ�మక సతర బం ధం చను బము+లు గయ.టం అన వచయ.రు1 . దనన మును భూ�గళ శసతర� అ టంననం5 . ఈ శసతర�ము ల మునుము ముఖ.ముగ ఏ ఏ దశలు ఎక;డ ఉననం5య తలుసతరక టము.

వషయ సతర�చక

  [దచు] 

1 గ� బం చురతరC

2 భూ� గళ శసతర� చురతరC

o 2.1 పూరుEకం బరHయన

o 2.2 కం బరHయన

o 2.3 సలురన

o 2.4 కంరబMనఫరుస

o 2.5 పర+యన

o 2.6 టరRయసTక మురయ జురసTక

o 2.7 కరXటషయస

o 2.8 ఇంకసన

o 2.9 మయసన

o 2.10 ఆఖర ము చు శఖము

o 2.11 ప_సతర` తర భూ�మ

3 వనురులు, ము�లలు

4 బంయట లం కలు

[మరుe]గ� బం చురతరC[మరుe]భూ� గళ శసతర� చురతరC

[మరుe]పూరవ�కం�బర�యన

బంలుమను ఆధరలు లక పవటం వలును భూ�మన గరర చ 65 కటం� సతర వతరTరలు ము దట వషుయలును

చతరC లును ఊహం చులకననం5ము. కంవును 65 కటం� సతర వతరTరలు ను చ ఏ జరగనుద శసతర�వతరలు ఊహం చ, నర1 ర చయరు.

110 కటం� సతర వతరTరలు కXతర భూ�మ మద ఒక ఒక ముహ ఖ ఢము ఉ డనుద. దనన రదనయ (rodinia) అన పలుసతము.

సతరమరు 75 కటం� సతర వతరTరలు కXతర రదనయ రం డ ముక;ల ముధయ.ల పం థలసTక ముహసతరముద�ము (Panthalassic Ocean)

ఆవరు�వ చ ద.

ఉతరరు అమరకం  హంము పూరతరమను దకషణ ధయ�వము వపు పయన చ ద. అ టరు;టకం,ఆసటర�Rలంయ,భరవతదశం�,అరబరయ మురయ భవ. కంలుమును చననంగ మరు ఖ ఢ భగలుతనును5 రబదనయ యక; ఉతరరు సతరగర భఘము ప_త గరడయరుపు దక;ల తరగ ఉతరరు ద�వమునుకగనుద.

రదనయ యక; రం డ భగలు ముధయ. ఉతరరు-

మద.ము ఆఫర�కచ నర+తరమను కం గ కXటంను (Congo

Craton) ముహఖ ఢము ఉ డనుద.55 కటం� సతర వతరTరలు కXతర రదనయ రం డ సతరగర భగరములు కం గ కXటంనుత సతరహ కలుస పనషయ (Panotia)

అను కరX తర ముహఖ ఢముగ ఆవరు�వ చను. పూరుE క బరHయన కంలుపు జవ లుకషణములు కలం�తర అ చుననంలు చయరు� . పూరుE - క బరHయన ఘటంనులు .

[మరుe]కం�బర�యన

పూరుE క బరHయన శకం తరమునుక పనషయ ముహఖ ఢము ఛలుడ మదల పంలంయజయక (paleozoic) శకము ఆరు భూమనుద.

పం_ చను ఖ ఢలను లరంన య (Laurentia), బలం�కం (Baltica) మురయ సబరయ ముధయ. ఐయపటంస (Iapetus) ముహసతర ద�ము ఉద�వ చనుద.

పంన ఆఫర�కం(Pan-African) పరుEతరకంరు ఆవరుభూ జరగనుప�డ సతరము�హమను గం డవEననం (gondwana) ముహఖ డము ననండము డలుము ను డ దకషణ ధయ�వము వరుక వసతరర చుకరన ఆ కంలుపు అత పదª ముహఖ డమనుద.

అరబ« వషయన (ordovician) శకముల గం డవEననం యక; ననండము డలు పం_ తరలను ఆసటర�Rలంయ,భరుతరదశము,చననం మురయ అననం� రు;టకం ప_దశలుల వచుeన నట బం ధయకములు అనుగ సతరను5పురయ మురయ ఉపు� దరకనువ.

అదల ఉ డగ గం డవEననం (gondwana) దకషణ ధయ�వ పం_ తరలను ఆఫర�క మురయ దకషణ అమరకంలుల ము చు మురయ ఐసతరక సతర భూ ద చను పథరలు దరకనువ.

[మరుe]సలురన

40 కటం� సతర వతరTరలు కXతర , పంలంయజయక శక ముధయ.ల లరంన య మురయ బలం�కం ఖ డములు కలుసతర�` ఐయపటంస ముహసతరముద�మును ము�సవసనువ.

ఈ ముహఖ డములు సతర ఘటం�నుము వలును అక;డ అ చును ఉను5 దEప వలువ పులు ఒక దన మద ఒకటగ ఏరు�డనువ, తరదEర కంలడనడ (Caledonide) పరుEతరలు సత; డనవయ (Scandinavia)ల, ఉతరరు ముహ బరHటంన,గల�ననం� డ,మురయ ఉతరరు అమరకం యక; తర�రు� సతరముద�పు పం_ తరలుల ఉతరరు అపం� చయన (Appalachian) పరుEతరలు ఏరు�డనువ.

బంహ´శ పంలంయజయక శక ముధయ.ల, ఉతరరు దకషణ ఛననం గం డవEననం యక; ఇం డ-ఆసటర�Rలంయన అ చును

వదలం, పంలంయ-తథస (paleo-tethys)

ముహసతరముద�ము మదగ ఉతరరు దశక ఏగనుద. పంలంయజయక శకము ఆరు భూము మదలుగంన ముధయ. వరుక, ఉతరరు అరు1గళముల ఎక;వ శతర పం థలసTక ముహసతరముద�ము వసతరర చ ఉ డనుద.

ఈ ముహసతరముద�మును చుడతర�, రం డ భూ�తరలు పరులు ఒక ముధయ. పరుప ఆధరుడతర� ఇంప�ట పసఫరక ముహసతరముద�మును చుట�ను "ర గ-ఆఫ-ఫర"

పద1తన అనుకర చు రతల ఉ డనుద. ముధయ. సలు�రయన 42.5 కటం� సతర . క�

[మరుe]కంరబ నఫరవస

39 కటం� సతర వతరTరలు కXతర డవనయన (Devonian)

శకంరు భూమనుద. ఈ శక పం_ రు భూ ల పంలంయజయక ననంట ముహసతరముద� లు ము�సతరక పతర� పూరుE పం జయ తరయరువటం మదలనుద. ఈ శక ప_ముఖముగ చపలు జవ చను కంలు .

డవనయన పం_ రు భూ దశల చపలు దవడలు కXమణ వ�ద1 చ ద, శకం తరము వచుe సతరముయనక చపలు వటడ జవులుల ఉతరము శరÂణ లక చరంను. మక;లు భూ�మన వసతరర చుకరన మటంÄ మదట బగరÅ బం ధయకములు ఎ డ మ డగ ము డ పరుÇలుత (swamps) కనుడయన ఆరు;టక దEపంలు, ఉతరరు గల�న ల డ, మురయ సత;న«ననంవయలును కప� వసనువ.ఆరు;టక కరనుడవలన ననండము డలు ప_దశలుల మదటసతరగ అడవులు పరగనువ.

పంలంయజయక శకం తరముల, పన5షయ వభూజను జరగనుపు�డ తరుచుకను5 అనక ముహసతరముద�ములు ము�సతరకపయనువ. ననండము డలుము ముధయ.గ ఉ డ పం జయ (Pangea) దకషణ ధయ�వ ను డ ఉతరరు ధయ�వ వరుక వసతరర చుకన ఉ డనుద. దనక తర�రు� ప_క; పంలంయ-తథస ముహసతరముద�ము పశచeముము

వపు పం థలసTక ముహసతరముద�ము ఆనుకరన ఉ డనువ.

పం జయ ముహఖ డము

టరRయసTక శకముల భూ�గళము

కంరబMనఫరుస(Carboni-ferous) శకం తరము అగర సతరముయము పర+యన (Permian) శకంరు భూ ల పం జయ యక; దకషణ భగరములు (దకషణ 'దకషణ అమరకం', దకషణ ఆఫర�కం, అ టరు;టకం, భూరుతర ఖ డము, దకషణ భూరుతర ఖ డము మురయ ఆసటర�Rలంయ) హంముపూరతర ప_దశలుగ మరనువ.

కంరబMనఫరుస (Carboniferous) శకం తరముల నుడము డలుము నుడకటం� ను ముధయ. పం జయ పరుEతరములు బగరÅ గరనులుక క ద�మ ఉ డను.

[మరుe]పరమ&యన

పర+యన శకముధయ. దశల ముధయ.ము పం జయ పరుEతరములు ఉతరరు దశగ కదలం పడ ప_దశములు వపు జరుగరతర� తముభూరతరమను ననండము డలు గలంక అడ« నలంచ ఉతరరు అమరకం ఉతరరు య�రబప ఆ తరరు. ప_దశములు ఎడవర మదరగ తరయరుగరటంక హతరవనుద.

పం జయ అనుగ "సతరరుEమను ప_దశము", పం జయను మునుము ముహముహఖ డముగ గరరÎ చనును, అద ఆ కంలుపు అన5 ఖ డములుత న డనుద కంద.పూరEరు1 గళముల పంలంయ-తథస ముహసతరముద�పు ఇంరువపులు కరన5 ఖ డములు దన ను డ వరుగ ఉ డనువ.

ఈ ఖ డములుల ఉతరరు దకషణ చననం మురయ కంరు యక; 'windshield wiper' అనుగ అదªము శభూÏపరుచు చువE ఆకంరుముల సమ+రయ (cimmeria) ముహఖ డము ఉ డనువ.

టంర;,ఇంరన,ఆఫఘÑనసతన,టబట,ఇం డ-చననం మురయ ములుయ భగలుత న డను సమ+రయ కంరబMనఫరుస శకం తరముల గ డవEననం యక; ఇం డ-ఆసటర�లంయన అ చును డ కదలం పయ ద .

టరRయసTక (Triassic) శకం తరముల సమ+రయ చననం ఖ డ త కలుస ఉతరరు దశగ య�రశచయ వపు జరగ సబరయ దకషణ అ చుత సతర ఘట చను. ఈ సతర ఘటంణ తరరువతరన ప_ప చుములన అన5 ఖ డములు కలుస పం జయ అను ముహముహఖ ఢముగ పలువబండనువ. కంరబMనఫరుస శకంరు భూ 35 కటం� సతర . కXతర .

[మరుe]టర(యస*క మురమయ జురస*క

పం జయ ముహఖ డము ఆవరు�వ చుటనక హతరవను ఖ డములు సతర ఘటం�నుములు డవనయన శకమును డ టరRయసTక శకం తరము వరుక కరనుసతగనువ.

పం జయ ఒక;సతరగ ముక;లుగ చలులద, దన చలంక ము�డ ముఖ. ఉపంఖయ.నుములుగ నుడచనుద.

మదట చలంక ఉపంఖయ.నుము 18 కటం� సతర .కX. ముధయ. జురసTక (Jurassic)ల మదలనుద. ఉతరరు అమరకం తర�రు� కసత పం_ తరలుల మురయ ఆఫర�కం ఉతరరు-పశచeము పం_ తరలుల జరగను అగ5ముయమను చురుక చురు.లు తరరువతర ఉతరరు అమరక ఉతరరు-పశచeము దశల కదలుతర� ముధయ.ము అట� టక ముహసతరముద�మును తరచనుద. అద సతరముయముల ఆఫర�కం అవతరలు ప_క;ను తర�రు� ఆఫర�కం అ చులుల,

అ టరు;టకంల, ముడగసతర;రబ� భకరుముగ జవEలముఖలు పంలం భరుతర ముహసతరముద� ఆవరు�వ చుటంక సతర�చుకమనువ.

1. మసజయక(Mesozoic) కంలుమును ద ఉతరరు అమరకం మురయ య�రసయ కలుస లరసయ అను భగరముగ పలువబండనువ. కXమణ ముధయ. అట� టక తరుచుకవటం వలును లరసయ గరడయరు దశల తరగ ఉతరరు అమరకంను ఉతరరుమునుక, య�రసయ దకషణమునుక ప పవసనుద.

2. జురసTక శకం తరముల ఆసయ తము భూరతర ప_దశములును డ పడ ప_దశలుక కదలుడ త, బగరÅ గరనులుత సతర పను5మను పూరుE ఆసయ ఎడవరులుత, ఉపు� బం ధయకములుత న డపయ ద. లరసయ కదలంకలువలు�

గ డవEననంక లరసయక ముధయ.నును5 తథస ముహసతరముద�ము ము�సతరకపయనుద.

[మరుe]కర/టషయస

కరXటషయస శకముల భూ�గళము

రం డవ చలంక 14 కరటం� సతర వతరTరలు కXతర కరXటషయసతర శకంరు భూముల మదలుయనుద. గం దEననం ముక;లువుతర� ఉ డగ దకషణ అమరకం ఆఫర�కం ను డ వరుగరచు దకషణ అట� టకను తరచనుద.భరుతరదశ ముడగసతర;రుత సతరహ అ టరు;టకం మురయ పశచeము ఆసటర�Rలంయ అ చు ను డ వడపయ పూరుE హం ద� ముహసతరముద�మును తరచనుద.దకషణ అట� టకం ఒక;సతరగ తరుచుకలద ,అ చులు చులుగ దకషణ ను డ ఉతరరు వపుక తరుచుక టం� పయ ద అ దక అద దకషణ వపుక వదలు�గ ఉ టం ద.

1. ఇంతరరు రక నర+ణ (plate tectonic) ఘఠణలు క�డవ కరXటషయస శఖయరు భూ ల జరగనువ.వటల భగర గన ఉతరరు అమరకం మురయ య�రబపు ముధయ.ను చలంక పం_ రు భూము మురయ ఐబరయ అడ« గరడయరుపు దశల ఫరం� స ను డ తరుగరడము జరగనువ.అ త గక ముడగసతర;రు మురయ భూరుతర ఖ డము వడపవడము,క�.బ మురయ

హంసత�నయలలు పసఫరక ముహసతరముద�ము ను డ ఉతర�త చ దటం, రక పరుEతరలు ఉద�వ చుటం,ఉతరరు అమరకం పశచeము అ చును అపరచతర భూ�భగలు(Wrangellia,

Stikinia) రకడ వ ట ఘఠణలు క�డవ సతర భూవ చనువ.

2. ప_ప చు వ.ప గ కరXటషయసతర శక ల వతరవరుణ జురసTక మురయ టంßయసTక లగ ఈ కంలు ల కననం5 వచుeగ ఉ డనుద.ఉతరరు ఆర;టక వుàతర మురయ అ టంర;టకం మురయ దకషణ ఆసటర�Rలంయ పం_ తరలుల రకషసతర బంలు� లు మురయ పంమ చటం� ఉ డనువ. కరXటషయసతర శకంరు భూ ల ధయâ వలు దగÅరు హంము భూరతర మ ఉననం5 మసజయక శక ల మతరC ఏమ కనప చులద.

3. ఈ సతము.మను వతరవరుణ పరసతరలు కంరుణ , భూ�భగలున లతరలన సతరముద�తC వలు(cretaceuos seaways)

ము�సవసనువ. ననండము డలు పం_ తరలు ను డ వచుeన నరు ఉతరరు వపుక తరరుళ ఉతరరు ధయâ వ పం_ తరలును వచుeపరచనుద.ఈ సతరముద�తC వలు సతనకమను వతరవరుణములున మడతరంÇనయన సతరముద�ములగ సతము.ముగ చసతయ, ఇం దవలు� య�రబపు వతరవరుణ గరణమను మరు� చ దతర ద.

4. భూ�భగలున5 లతరలన సతరముద�తC వలుత కప�బండటనక కంరుణ అప�ట కంలు ల సతరముద� నటముటం� ఇంప�ట కననం5 100 - 200

మటంరు� ఎక;వగ ఉ డనుద.అధంక సతరముద� నట ముటం�నక కంరుణ సతరముద� తరటకంలుల ఏరు�డను కరX తర చలంకలుత భూ�భగలు నరుత సతరలుము తరప� చుబండనువ. ఈ శఖ ల

సతరముద�పుటంరుగర వగర గ వ.ప చనుద.వశలు గరణములుత ధరుÑమను ఒతడత వ.ప చు సతరముద�పుటంరుగరలు ఎక;వ నరుత సతరలుము తరప� చును . ఈ కంరుణ గన సతరముద�పు నట ముటం� పరుగరడ జరుగరతర ద.

[మరుe]ఇకసన

ము�డవద ఆఖరదను చలంక ఘటం�ము సనజయక శకంరు భూ ల జరగనుద. ఉతరరు అమరకం మురయ గల�ననం� డ య�రబపు ను డ వడపయనువ.అ టర;èకం ఆసటర�లంయను వడదలు చసటర అద 5 కటం� సతర .కX. భూరుతర ఖ డ వల ఉతరరు వపు ఆసయ దకషణ-పూరుE భగన5 గరదª కన వగర ల జరగ ద.గరతర రం డ కటం� సతర వతరTరలుగ జరగను చలంకలు : అరబరయ ఆఫర�కం ను డ చలం ఎరుÇ సతరముద�మును తరువటం ,జపంను పశచఫరకల పూరుE దశగ జరగ జపంన సతరముద� న5 తరువటం ,కంలంఫర5య మురయ ఉతరరు మకTక ఉతరరు వపు జరగ కంలంఫర5య గరలుêను తరువటం .

1. సనజయకల చయల ముహసతరముద� లు తరుచుకను5ప�టక,గరతర 6 కటం� సతర వతరTరలును ముహఖ ఢములు తవì సతర ఘటం�నుములుక చహ5ము.వటల పం_ ముఖ.తరగరలుద 5 కటం� సతర .కX. మదలను భరుతర ఖ ఢమునుక య�రసయక ముధయ. జరగను సతర ఘటం�నుము.కరXటంషయస శకం తరముల భరుతర ఖ డము య�రసయను సతర వతరTరనక 15-20 స.మ.లు వగర త చరుకను5ద,ఇంద రక నర+ణ వగలుల ఇంద పదª రకంరు« .కరXటషయస శకం తరముల దEపంలు అ చులుక గరదª కరను5 తరరువతర ఉతరరు భరుతర ఖ డము య�రసయ క ద నురుముగ మర టబటన పం� టం�ను

ఎతనుద.ఆసతరకÎకరు గ,సతర ఘటం�ణ వలును ఏరు�డను వధయE సతన5 భరుతర ఖ డవనక బందలుగ ఆసయ ఖ డమ భూర చనుద.దనక కంరుణ భరుతర ఖ డము బంలుమను సతరముద�పు లంథసêయర పను ద�ఢమను రత వ ట లంథసêయర కంన ఆసయ ఇం కం సతర ఘటం�ణలు దబంMలుత వడగ ఉను5 వవధయ ఖ డవలు కప�.భరుతర ఖ డము వటన గరదª కగన ఇంవన5 ఉతరరు వపునుక తర�రు�వపునుక నక;క పయనువ.ఈ పం_ తరలుల భక పంలు ఇంప�టదకం కరనుసతగరతన ఉను5వ.

[మరుe]మయసన

ఆసయ-భరుతర ఖ డవలు సతర ఘటం�ణ అనక ఇంతరరు సతర ఘటం�ణలుత కలుస టథస ముహసతరముద�మును ము�సవసనువ.తర�రు� ను చ పడమురుక ఈ సతర ఘటం�ణలు : పరనస పరుEతరములు స�యన-ఫరం� నT దEర,ఆలపస�ó పరుEతరములు ఇంటంలం,ఫరం� నT మురయ సEటంôర� న« దEర,హల�నడ-డనురడ పరుEతరములు గల�స,టంర; మురయ బంలు;న రషటర� Rలు దEర,జగ� స పరుEతరలు భరుతర,ఆసయలు దEర ఉద�వ చనువ.

ముహఖ డవలు సతర ఘటం�ణలుత లంథసêయర అడ« గ నులంగ ఎతøను పరుEతరలు ఆవరు�వ చయయ.ఖ డవలు అద వసతరుమును ఆకXమ చననం వట ప_దశము కరదªగ తరగÅనుద.తరదEర సనజయక శక ల ప_ప చు వ.ప గ సతరముద� ప_దశము కరదªగ పరగనుద.సతరముద�పు తరటం�లు పదªవగరనుక అవ ఎక;వ నటన నలుపగరలువు.తరతరêలంతర గ గరతర 6 కటం� సతర వతరTరలుగ సతరముద�ముటం� తరగÅ ద.ప_ధను గ ఖ డవలు సతర ఘటం�ణలు (డవనయన శకంరు భూ ,కంరబMనఫరుస శకం తర ,పర+యన,టరRయసTక) పరు. తరము సతరముద� ముటం�ము తరక;వగ ఉ డనుద.

[మరుe]ఆఖరమ ము�చు శంఖము

సతరముద� ముటం� తరక;వును5పు�డ భూ�ఖ డవలు అతర.వశ.కమ,భూ�చురలు కXముముగ పరగ,ఖ డవలు ముథ. వలుసతర దరులు తరుచుకరన,వతరవరుణ చయల ఋతరపకష గ ఉ టం ద,ముఖ. గ ప_ప చు వతరవరుణ చులు�బండతర ద.దనక కంరుణ భూ�మ సతర�రు.న శకÎన ఆకంశములక తప� వనుకక ప పవసటరద,కంన సతరముద� లు ఆ శకÎన పలుeకరనవ.

అ తగక భూ�భగలు మద తలు�ట శశEతరమను ము చు రకలు పరగ ముర తర శకÎన ఆకంశ లక తప� ప పవసతయ.ఖ డవలు మద ము చు తరయరువటం వలును సతరముద� ముటం� ఇం కం తరగÅ భూ�భగలు పరగ,భూ�మన చులు�గ చస,ముర తర ము చు తరయరువుత ద,ఇంల కరనుసతగరతర�న ఉ టం ద.

ఇంక;డ సతరశ ఏమటం ట: ఒక;సతర భూ�మ చులు�బండటం (లద వడక;టం� ) మదలత నశeయమను బరసతర భూ�మ వతరవరుణ సద1 తరమును ముర తర చులు�గ(లద వడగ) మరeసతయ.సనజయక శకం తర ల భూ�మ చులు�బండటం మదలనుద.ము చు రకలు మదటం అ టర;èకంల తరయర ఉతరరు అరు1గళమునుక వ.ప చు సతగ ద.గరతర 50 లుకషలు సతర వతరTరలుగ భూ�మ ఒక పదª ము చు శక ల ఉ ద.ఇం తర చులు�గ ఉ డటం భూ�మ చురతరCల చయల కరదª సతరు� మతరCమ జరగ ద.

[మరుe]ప:సతర; త� భూ�మగరతర 150 సతర వతరTరలుగ మనువజవత భూ�మ చుటం�� గల�నహü స వయవులు తవìతర ప చయరు,ముఖ. గ బగరÅ పులుసతర వయవు(carbondiaoxide).తరతరêలంతర గ,ప_ప చు వతరవరుణ వడగ మరుతరను5ద.భూ�మ వతరవరుణ వచుeబండత,కXమననం ధయ�వలు ము చు కరగ సతరముద� ముటం� పరుగరతర ద.ఇంద భూ�భగన5 తరగÅసతర` ద,ఇం కం తరక;వ శకÎ ఆకంశ లక తరగ వళý` ద.ఈ అధంక వచుeదను త ము చు కరగ సతరముద� లు

భూ�భగలును వరుదలుత ము చతర` తరయ,ఫఘలంతర గ వచుeదను పరుగరతర ద.ఈ పరణమలు వలు� నశeయమను బరసతర భూ� వతరవరుణన5 ము చు ఇం ట ను చ పచుe ఇం ట తరతరEనక మరeసతర` ద,సతరరగÅ రకషసతర బంలు� లు కంలు మదరగ.