هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

1

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

: تنش سرمایی -الف

و ضایعات ناشی از سرما تدوین ) کاهش دماي عمقی بدن( به منظور حفظ شاغلین در برابر اثرات شدید سرما » حد تماس شغلی«مقادیر با سرما تماس داشته باشند توانند مکرراً باً کلیه شاغلین میبیانگر حالتی از تماس شغلی با سرما است که تحت آن شرایط تقری. شده است 36از سقوط درجه حرارت عمقی بدن به زیر » حد تماس شغلی«در اینجا . ها بروز نماید ز سرما در آنکه عارضه یا اختالل ناشی ا بدون آن

همان حرارت حرارت عمقی بدن،. (کند ها پیشگیري می جلوگیري و از ایجاد ضایعات سرمازدگی انتهاي اندام )F ْ8/96(درجه سانتی گراد دریک نوبت تماس اتفاقی با محیط سرد کاهش درجه )شود رارت مقعد تعیین میمرکزي بدن است که از طریق اندازه گیري درجه ح

ها، پاها و مقادیر حد تماس شغلی، کل بدن به ویژه دست. باشد مجاز نمی )F ْ95(گراد درجه سانتی 35حرارت مرکزي بدن به پایین تر از . نماید سر را در برابر سرمازدگی حفاظت می

هاي بالینی نشانه. باشد با سرما نتیجه عدم توفیق در فرار از محیط سرد و یا بدلیل فرو رفتن در آب سرد میتماس مرگبار : مقدمه

. آمده است 1در جدول شماره یدر چنین شرایطمصدومین کاهش دما C Fْْ هاي بالینی نشانه درجه حرارت مرکزي

دماي مقعد » طبیعی« 6/99 6/37 دماي دهان » طبیعی« 6/98 37 افزایش متابولیسم بمنظور جبران گرماي از دست رفته 8/96 36 حداکثر لرز 0/95 35 گوید و فشار خون طبیعی است مصدوم هوشیار است و جواب می 2/93 34 تر از این درجه حرارت عالیم کاهش دما در پایین 4/91 3332 31

6/89 8/78

لرز متوقف می . دهند ها گشاد هستند ولی به نور جواب می مردمک. تعیین فشار خون مشکل است. هوشیاري مخدوش است . شود

30 29

0/86 2/84

تعداد . بدست آوردن نبض و فشار خون مشکل می شود. یابد از دست رفتن فزاینده هوشیاري، سفتی عضالت افزایش می . یابد تنفس کاهش می

فیبریالسیون بطنی به همراه افزایش تحریک پذیري میوکارد ممکن است عارض شود 4/82 28 . دهد رفلکس عمقی و محیطی تاندونی جواب نمی. دهند ها به نور جواب نمی مردمک. شود حرکات ارادي متوقف می 6/80 27 . ندرت هوشیار است مصدوم به 8/78 26 خودبخود عارض شودفیبریالسیون بطنی ممکن است 0/77 25 ) Pulmonary edema(ورم حاد ریه 2/75 2422 21

6/71 8/69

بیشترین خطر بروز فیبریالسیون بطنی موجود است

توقف قلب 0/68 20 یابد حد اتفاقی کاهش دما که مصدوم بهبود می پایین ترین 4/64 18 شود موجی رسم نمی EEGدر 6/62 17 طور مصنوعی سرد شده است که به براي بهبودي بیماريپایین ترین حد 2/48 9

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

2

)F ْ8/96(گراد درجه سانتی 36طوري که درجه حرارت عمقی مرکزي بدن به کمتر از به. شاغلین باید از تماس با سرما محافظت شوندیابد و یا سبب اهش میشود، تصمیم گیري منطقی ک افت درجه حرارت بدن موجب کاهش هوشیاري و آگاهی فکري می. سقوط نکند

. شود بیهوشی و در نهایت مرگ می هنگام تماس با سرما که درجه حرارت. هاي حرکتی ممکن است اخطاري زودرس و اولیه از خظر سرمازدگی باشد درانتهاي اندام» درد«

شود و انه خطر براي کارگران محسوب میاین نش. شود پایین آمده باشد، بدن شدیداً دچار لرز می )F ْ 95(گراد درجه سانتی 35بدن تا هنگام بروز لرز شدید فعالیت و کار مفید جسمی و فکري دچار به. تماس با سرما براي هر فردي که دچار لرز شدید شد باید فوراًً قطع شود

تواند موجب کاهش ماد میجا که تماس طوالنی با هواي سرد یا فرو رفتن در آب سرد و در دماي باالي انج از آن. محدودیت خواهد شد : نحو زیر در مقابل سرما محافظت نمود دما در حد خطرناك شود، لذا تمام بدن را باید به

حفظ دماي براي است) F ْ 40(گراد درجه سانتی 4شود که درجه حرارت هواي محیط کمتر از اگر کار در محیطی انجام می .1بندي مناسب در اختیار کارگران قرار باید لباس خشک با عایق )F ْ8/96(گراد سانتیي درجه 36عمقی بدن به میزان بیش از

درجه خنک کنندگی باد سرد (درجه خنک کنندگی باد سرد و توان سردکنندگی هوا از عوامل تعیین کننده هستند . داده شودهرچه ) باشد وا و سرعت باد مؤثر بر بدن مِعبارتست از میزان کاهش حرارت بدن برحسب وات بر متر مربع که تابعی از دماي ه

. سرعت باد بیشتر و دماي محیط کار کمتر باشد، باید میزان عایق بودن لباس مورد نیاز افزایش یابد

هنگام . نشان داده شده است 2و سرعت باد در جدول ) دماي خشک(دماي معادل خنک کنندگی بازاي دماي موجود هوا ندگی و تعیین میزان عایقی لباس براي حفظ دماي عمقی بدن باید اثر خنک کنندگی باد و دماي برآورد دماي معادل خنک کن

. هوا روي پوست درنظر گرفته شود

. ها همراه با افت دماي عمقی بدن می باشد ات سرمازدگی در سایر اندامها، پاها و سر معموالً ضایع شرایط معمول بجز دستدر .2هاي عروقی نیازمند محافظت و مراقبت ویژه در مقابل ضایعات ناشی از سرما ال به بیماريشاغلین سالمند و کارکنان مبت

و یا کاهش زمان تماس با سرما از جمله تدابیر احتیاطی است که باید مد نظر ) عایق سرما(هاي اضافی پوشیدن لباس. هستند . باشد

د با مشورت و راهنمایی یک پزشک مطلع به مسایل استرس تدابیر احتیاطی اتخاذ شده تابع وضعیت جسمی شاغلین است و بای . سرما و وضعیت درمانی فرد اتخاذ شود

یابی و نظارت ارزش

شود تماس مستمر )-F ْ6/25(گراد درجه سانتی -32زمانی که سرعت جریان هوا و درجه حرارت منجر به درجه سرمایی مادل - . پوست با سرما مجاز نیست

درجه -1تر از جریان هوا نیز موارد یخ زدگی نسج سطحی و یا نسج موضعی عمقی در دماي پایینبدون توجه به سرعت - .شود عارض می )-F ْ2/30(گراد سانتی

شان مرطوب شده اند و یا لباس که در آب فرو رفته تعویض فوري لباس افرادي یا کمتر،) F ْ 6/35(گارد درجه سانتی 2در دماي - . یشگیري از عوارض و پیامدهاي کاهش دماي بدن باید تحت درمان قرار گیرندالزامی است و براي پ

اند، مقادیري توصیه شده است که براي تنظیم برنامه براي شاغلینی که به طرز مناسبی لباس کار پوشیده 3در جدول - . گیرد استراحت توام با گرم شدن مورد استفاده قرار می –بندي شده کار زمان

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

3

ها بطور وییژه اي به شرح زیر حفاظت هاي دستی دقیق و پیشگیري از حوادث الزم است دست فعالیتظ تداوم منظور حف به - : شوند

)F ْ8/60(گراد درجه سانتی 16دقیقه در محیطی زیر 20تا 10هاي لخت براي مدت بیش از اگر کارهاي ظریف دستی با دست .1هاي ي بدین منظور جریان هواي گرم و بخار. هاي ویژه انجام شود بینی پیش ها باید شود، براي گرم نگه داشتن دست انجام می

هاي کنترل هاي فلزي ابزار آالت و اهرم دسته )F ْ2/30(گراد درجه سانتی -1در دماي کمتر از . تابشی ممکن است بکار برود . باید با مواد عایق حرارتی روکش شوند

F(گراد درجه سانتی 4و در کارهاي سبک به )F ْ8/60(گراد درجه سانتی 16تر از پاییناگر دماي هوا براي کارهاي نشسته به .2 . کاهش یابد و کارهاي دستی ظریف دقیق و ماهرانه مورد نیاز نباشد، شاغلین باید از دستکش استفاده نمایند )2/39ْ

شرح داده شده 1)در حالت آرامش(معادل توان خنک کنندگی باد بر گوشت بدن در معرض سرما بصورت دماي -2جدول حد تقریبی سرعت

برحسب جریان هوا mphمایل در ساعت

)ْ F(دماي واقعی قرائت شده 50 40 30 20 10 0 10- 20- 30- 40- 50- 60 -

)ْ F( 2درجه سرمایی معادل - 60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 هواي آرام

5 48 37 27 16 6 5 - 15- 26 - 36 - 47- 57- 68 - 10 40 28 16 4 9 - 24- 33- 46 - 58- 70- 83- 95- 15 36 22 9 5 - 18- 32- 45- 58- 72- 85- 99- 102 - 20 32 18 4 10- 25- 39- 53- 67 - 82- 96 - 110 - 121 - 25 30 16 0 15- 29- 44- 59- 74- 88- 104 - 118 - 133 - 30 28 13 2 - 18- 33- 48- 63 - 79- 94- 109 - 125 - 140 - 35 27 11 4 - 20- 35- 51- 67 - 82- 98- 113 - 129 - 145 - 40 26 10 6- 21- 37- 53- 69 - 85- 100 - 116- 132 - 148 -

سرعت باد در مقادیر mph 40بیش از

اثرات فزاینده کمی دارد

خطر کمدر تماس کمتر از یک ساعت با پوست خشک حداکثر خطر

از احساس کاذب ایمنی خطر یخ زدگی گوشت در معرض سرما در یک ساعت

فزایندهخطر خطر یخ زدگی گوشت در معرض سرما در

دقیقهیک

بزرگخطر .شودیخ زدگی ثانیه دچار 30ممکن است گوشت در

. عارض شود Trench Footو یا پاي خندقی Immersion Footور گی از نوع پاي غوطهداي از این جدول ممکن است سرماز در هر نقطه

: هاي عایق سرما به شرح زیر بپوشند ها شاغلین باید دستکش زدگی تماسی دست براي پیشگیري از یخشود، باید به یکایک افراد براي انجام می )F ْ 4/19(گراد درجه سانتی -7هر زمان که کار نزدیکی سطوح سرد، با دماي کمتر از .1

. پیشگیري از ضایعات تماسی اتفاقی پوست هشدار داده شود

تهیه شده توسط انستیتو تحقیقات پزشکی محیط زیست ارتش امریکا 1

2 Equivalent chill temperature

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

4

هاي کار بوسیله دستکشها باید و یا کمتر باشد دست )صفر درجه فارنهایت(گراد درجه سانتی -5/17اگر دماي هوا .2ها نیاز به بیرون ید طوري طراحی شوند که براي کار با آنکار باهاي کنترلی و ابزارهاي دستگاه. محافظت شوند 3)دوانگشتی(

و کمتر باشد تامین حفاظت تمام بدن ضروري )F ْ2/39(گراد درجه سانتی 4اگر دماي محیط کار . آوردن دستکش کار نباشد : کارگران باید لباس محافظتی متناسب با میزان سرما و فعالیت بدنی به شرح زیر بپوشند. است

عت جریان هوا در محل کار توسط جریان باد، کوران یا وسایل تهویه مصنوعی افزایش یابد، اثرات خنک اگر سر .1 . اسانی قابل تعویض است، تقلیل یابد هاي بادگیر که به کنندگی باد باید بوسیله نصب محافظ در محل کار یا پوشیدن لباس

ی لباس مورد استفاده از نوع نبهتر است الیه بیروتر احتمال تر شدن لباس وجود دارد، اگر در کارهاي سبک .2درصورتی که لباس .باشد 5الیه خارجی لباس باید ضدآب در چنین شرایطی با سنگین شدن کار، ،باشد 4نفوذناپذیر در برابر آب

منظور تهویه هاي زیرین در اثر تعریق، بایستی تدابیر الزم به براي پیشگیري از تر شدن لباس. بیرونی تر شود باید تعویض شودها را هاي زیرین در اثر تعریق تر شود، باید آن اگر قبل از ورود به محیط کار سرد لباس. مناسب در الیه بیرونی لباس اتخاذ شود

که از پوتین مناسب هاي نمدي قابل تعویض داخل کفش باید بطور منظم تعویض شده و یا آن ها و قسمت ض کرده جورابتعویدر مورد هر فرد و به تناسب نوع کفشی که . دفعات تعویض باید بطور تجربی و عملی مشخص شود. استفاده شود) ضد عرق(

. یر خواهد بودپوشیده و میزان تعریق پاي هر فرد دفعات تعویض متغ

هایی از بدن که با سرما در تماس است به قدري ممکن نباشد که مانع از احساس سرماي شدید اگر محافظت قسمت .3 . شود و یا از بروز سرمازدگی پیشگیري کند، لباس و وسایل محافظتی باید درحالت گرم شده آن عرضه شود

ماي بدن یا سرکازدگی فراهم ننماید، تا فراهم شدن لباسهاي موجود حفاظت مناسب را در برابر کاهش د اگر لباس .4 . تعدیل یا متوقف شودکافی و یا بهبود وضعیت هوا بایستی کار

الکل و یا مواد پاك کننده و بنزین، (مایعات قابل تبخیر )F ْ2/39(گراد درجه سانتی 4افرادي که در دماي کمتر از .5خطر بروز ضایعات ناشی از سرما که در نتیجه خاصیت خنک کنندگی مواد تبخیر به جهت افزایش کنند، را جابجا می...)

. شود، باید احتیاطات الزم را براي پرهیز از خیس شدن لباس یا دستکش با مایعات مذکور بعمل آورند شونده حاصل میتر از درجه حرارت متعارف است، ها مختصري باال یا مایعاتی که نقطه جوش آن 6خصوص به اثرات حاد پاشیدن مایعات سرمازا به

. باید توجه کافی شود

استراحت توام با گرم شدن - برنامه کار

شود باید سرپناه گرمی و یا درجه سرمایی معادل آن بطور مداوم انجام می )F ْ4/19(گراد درجه سانتی -7کمتر از اگر کار در سرماي دفعات استفاده از سرپناه تابع شدت سرماي . در مجاورت محل کار مهیا شده و افراد براي استفاده ازآن در فواصل منظم ترغیب شوند

تحریک پذیري و گیجی مراجعت آلودگی، خواب مفرط،احساس سرما، خستگی درصورت بروز عالیمی از قبیل لرز شدید،. محیط کار استها شل و آزاد شوند تا عرق تبخیر شود و یا پس از ورود به سرپناه باید لباس رو از تن خارج و بقیه لباس. فوري به سرپناه ضروري است

ضروري است یک دست لباس براي جلوگیري از برگشت به کار کارگران با لباس مرطوب،. لباس با یک لباس کار خشک تعویض شوداما ممکن است استعداد ابتالء به . دهد در محیط سرد کاهش آب یا مایعات بدن بندرت رخ می. محل مزبور وجود داشته باشدخشک در

3 Mittens 4 Impermeable to water 5 Water Repellent 6 Cryogenic Fluids

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

5

ت براي تامین کالري و حجم مایعا. ها افزایش یابد ضایعات ناشی از سرما به جهت تغییرات قابل مالحظه در جریان خون انتهاي اندامبراي انجام کار در درجه سرمایی . مصرف مایعات مدر باید محدود شود. دریافتی بدن مایعات گرم و شیرین باید در محل کار مهیا باشد

: و یا کمتر از آن رعایت نکات زیر ضروري است )F ْ4/10(گراد درجه سانتی -12 فرد باید از نظر حفاظتی تحت نظارت دایم و کامل قرار گیرد .1

هاي زیرین میزان کار نباید سنگین باشد، درصورت انجام کار سنگین یشگیري از تعریق زیاد و مرطوب شدن لباسبراي پ .2 . هاي خشک فراهم شود هاي مرطوب با لباس هاي گرم و فرصت تعویض لباس باید امکان استراحت در سرپناه

. از شاغلین بطور تمام وقت استفاده کرد در روزهاي اولیه اشتغال و قبل از سازش با شرایط جوي محیط کار نباید .3

. هاي سبک، کم حجم و مناسب استفاده شود باید حتی االمقدور از لباس .4

هاي با از صندلی. حرکت براي مدت طوالنی به حداقل کاهش داده شود اي تنظیم شود که نشستن بی برنامه کار باید به گونه .5 . هاي شدید هوا بطور مناسب حفاظت شود کارگر باید در برابر جریان .گاه فلزي بدون عایق نباید استفاده شود نشیمن

: هاي زیر است هاي آموزشی شامل دستورالعمل حداقل برنامه. نکات ایمنی و بهداشت مربوطه باید به افراد آموزش داده شود .6

هاي اولیه درمانی مناسب هاي خاص دوباره گرم کردن و کمک روش - الف هاي مخصوص از لباس تمرینات استفاده -ب عادات صحیح خوردن و آشامیدن -ج الوقوع شناسایی سرمازدگی قریب - د الوقوع یا سرد شدن فزاینده بدن حتی وقتی که لرز ظاهر نشود ها و عالیم بالینی کاهش دماي قریب شناسایی نشانه - ه انجام کار بدون مخاطره -و

ساعته 4ي کار وگرم شدن براي یک نوبت بند برنامه زمان حد تماس شغلی، -3جدول

آسمان آفتابی -دماي هوابدون جریان باد قابل

mph5تشخیص کمتر از mph 20باد با سرعت mph 15باد با سرعت mph 10باد با سرعت mph5باد با سرعت

حداکثر مدت Fتقریبی ْ Cتقریبی ْ انجام کار

تعداد دفعات استراحت

حداکثر مدت انجام کار

تعداد دفعات استراحت

حداکثر مدت انجام کار

تعداد دفعات استراحت

حداکثر مدت انجام کار

تعداد دفعات استراحت

حداکثر مدت انجام کار

تعداد دفعات استراحت

1) استراحت –معمول ( -19تا -15 -28تا -26 1) استراحت –معمول (

Min 75 2 Min 55 3 Min 40 4 1) استراحت –معمول ( Min 75 2 Min 55 3 Min 40 4 Min 30 5 -24تا -20 -31تا -29کارهاي غیرضروري Min 75 2 Min 55 3 Min 40 4 Min 30 5 -29تا -25 -34تا -32

کارهاي غیرضروري Min 55 3 Min 40 4 Min 30 5 -34تا -30 -37تا -35 متوقف شودکارهاي غیرضروري Min 40 4 Min 30 5 -29تا -35 -39تا -38 متوقف شود

کارهاي غیرضروري Min 30 5 -44تا -40 -42تا -40 متوقف شود متوقف شود

و کمتر -45 و کمتر -43کارهاي غیرضروري

متوقف شود

-3شرح جدول شماره هایی براي گرم شدن در جایگاه گرم و با یک استراحت همراه با فرجهساعت 4فعالیت کاري متوسط و سنگین برا یمدت برنامه .1

) حرکات بدنی محدود(ساعته در جایگاه گرم، براي کار سبک تا متوسط 4در انتهاي یک برنامه ) مثالً براي نهار(اضافه شده ستونی 4دون باد قابل تشخیص، پله ب )-F ْ 30(گراد درجه سانتی -35براي مثال در . آید برنامه بکار رفته یک پله پایین می

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

6

4دقیقه داشته باشد که به همراه 40یک فرد در شغلی با حرکات بدنی کم باید دوره کاري . شود مربوطه در نظر گرفته می ) 5پله (ساعت تکرار می شود 4فرجه استراحت گرم شدن متناوباً در ضمن

: عنوان راهنما به کار برده شوند نهادهاي زیر به پیشاگر اطالعات صحیح موجود نیست براي تخمین سرعت باد .2

حرکت آرام پرچم ) = کیلومتر در ساعت mph5 )8 مایل در ساعت 5سرعت باد کامالً باز شده استپرچم ) = کیلومتر در ساعت mph10 )16 مایل در ساعت 10سرعت باد

صفحات روزنامه در هوا بلند شده اند) = کیلومتر در ساعت mph15 )24 مایل در ساعت 15باد سرعت باد، بوران و برف ) = کیلومتر در ساعتmph20 )32 مایل در ساعت 20سرعت باد

3کاربردش با یک محاسبه سرانگشتی بجاي استفاده از مندرجات جدول اگر تنها درجه سردکنندگی باد خنک موجود باشد، .3 : عبارتست از براي درجه حرارت و عوامل سرعت باد ذکر شده،

. شروع شود W/m2 150باید در درجه سردکنندگی باد خنک از حدود » گرم شدن ویژه«هاي استراحت -1- 3 .باید متوقف شوند W/m2 2250کلیه کارهاي غیراضطراري در باد خنک -2- 3

تر برنامه گرم شدن ذکر رمبا لباس مناسب براي کار در فصل زمستان و با فرض عادت به تغییرات هوا، براي باد در درجات گهاي وم از ردیفلاز طرف دیگر براي درجه حرارت مع. بطورکلی مختصري زیر حد جبران کننده است 3شده در در جدول

. ندرت شایع است بهزیرا حاالت بادي در درجه حرارتی خیلی پایین . کننده است سردتر، جدول قدري باالي حد جبران . معیار حد تماس شغلی فقط براي افراد ملبس به لباس خشک کاربرد دارد .4

هایی براي محیط کار خاص توصیه

: ها عبارتند از مقررات خاص براي سردخانه fpm(جا که ممکن است به حداقل تقلیل داده شود و نباید کمتر از یک متر در ثانیه در سردخانه سرعت جریان هوا باید تا آن .1

. امکان پذیر است اند، هاي توزیع هوا که به طرز خاصی طراحی شده وسیله دستگاه دسترسی به هدف فوق به. وز کندتجا) 200

. بایست لباس حفاظتی ضد باد داده شود به افرادي که در تماس با جریان هواي موجود در سردخانه هستند، می .2

شود و فرد در تماس با مواد سمی و همچنین در معرض ارتعاش است، باید که کار در محیط سرد انجام می در مواردي .3 . ضرورت یابد» حدتماس شغلی«از جمله ممکن است کاهش . هاي ویژه مبذول شود احتیاط

کند مین پوشیده از یخ است، کار میهاي افرادي که در فضاي باز در هواي برفی و یا وقتی پهنه وسیعی از ز الزم است چشم .4کننده برف و ها در مقابل نور ماوراء بنفش و یا درخشدگی خیره هاي ایمنی مخصوص براي حفاظت چشم عینک. حفاظت شود

در مواردي که زمین پوشیده از برف است و . کار گرفته شود هب تواند موجب کوري موقت و ورم ملتحمه موقت شود، یخ که می . شود آن توصیه می شود، دفع برف به طریقه پراکنده سازي زارهاي چشمی بالقوه میموجب آ

:پایش محیط کار بصورت زیر ضروري است

گیري بایست نسبت به نصب دشتگاه مناسب براي اندازه می است، )F ْ8/60(گراد درجه سانتی 16وقتی دماي محیط کمتر از .1حدتماس «هاي با چنین تدبیري نگهداري وضعیت گرماي محیط کار در راستاي توصیه. دماي محیط در محل کار اقدام نمود

. میسر است» شغلی

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

7

گیري ساعت یک بار اندازه 4ید حداقل هر رس )F ْ 2/30(گراد ي سانتی درجه - 1هر زمان که دماي هوا در محل کار به کمتر از .2 . وسیله دماسنج خشک باید انجام و ثبت شود دما به

ساعت 4است حداقل هر ) mph5مایل در ساعت 5(مثر در ثانیه 2در محل کار سرپوشیده، که سرعت جریان هوا بیشتر از .3 . گیري و ثبت شود یک بار سرعت باد باید اندازه

است، میزان دماي هوا و سرعت )F ْ 2/30(گراد درجه سانتی -1باز، هر زمان که دماي هوا کمتر از در وضعیت کار در فضاي .4 . گیري و ثبت شود باد باید اندازه

محاسبه و 2با استفاده از جدول ) (ECTدرجه سرماي معادل گیري سرعت جریان هوا ضروري باشد، درکلیه مواردي که اندازه .5 . بدست آید به همراه سایر اطالعات ثبت شود )F ْ 4/19(گراد درجه سانتی -7کمتر از ) (ECTهرگاه سرماي معادل

کنند یا مزان تحمل شاغلین بیمار و شاغلینی که تحت درمان با داروهایی هستند که در تنظیم درجه حرارت طبیعی بدن دخالت میشاغلینی که معموالً در . وکمتر معاف شوند )F ْ 2/30(گراد ه سانتیدرج -1دهند، باید از کار در درجات می کار در سرما را کاهش

درجه -18مایل در ساعت و یا هواي کمتر از 5همراه با سرعت باد کمتر از )-F ْ 2/11(گراد درجه سانتی -24درجات کمتر از اس هستند، باید گواهی پزشکی دال بر مایل در ساعت در تم 5همراه با سرعت باد بیشتر از ) صفر درجه فارنهایت(گراد سانتی

. مناسب بودن براي چنین تماسی را داشته باشندماند، نیاز به توجه ویژه دارد زیرا فرد مجروح مستعد ابتالء به ضایعات ناشی از مجروحی که در دماي انجماد یا زیر صفر باقی می

مضافاً . الزم است» انجماد نسوج آسیب دیده«و » اهش دماک«هاي مخصوص براي پیشگیري از بروز عوارض بینی پیش. سرما است . هاي اولیه درمانی باید انجام شود که کمک این

استرس گرمایی -ب

شرح داده شده به آن شرایط از استرس گرمایی اشاره دارد که 1و نمودار 1استرس گرمایی که در جدول مقادیر حد تماس شغلی ها آن که اثرات سویی بر سالمتی آن توانند بطور مکرر در تماس باشنمد بدون رود تحت آن شرایط تقریباً کلیه شاغلین می گمان میاند که تقریباً کلیه افراد با شرایط گرمایی محیط کار تطابق یافته و لباس ین شدهمقادیر مذکور بر مبناي این فرض تعی. ایجاد شود

بر تن داشته و به مقدار کافی آب و نمک خورده تا تحت شرایط کاري معین بدون افزایش دماي ) مثالً شلوار و پیراهن سبک(مناسب .ثري داشته باشندیی مؤآبتوانند کار )F ْ 4/100(گراد درجه سانتی 38عمقی بدن از حد

اورمحیط کار استفاده از لباس حفاظت فردي خاص و وسایل حفاظت فردي که براي حفاظت در برابر سایر عوامل زیان درصورتی . اصالح شوند 2براساس مقادیر ذکر شده در جدول ) 7WBGT(دیگري الزم است استفاده شود، بایستی مقادیر حد تماس شغلی

7 Wet Bullb Globe Temperature

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

8

میزان دماي عمقی بدن براي پایش اضافه بار حرارتی وارد بر شاغلین غیرعملی است باید آن دسته از عوامل گیري جایی اندازه از آندرحال حاضر . گیري شوند اندازه هاي فیزیولوژیک بدن در مقابل حرارت مرتبط هستند، محیط که کامالً با دماي عمقی و سایر واکنش

: شود ي تعیین عوامل محیطی است که براساس معادالت زیر محاسبه میترین روش برا ترین و مناسب ساده WBGTشاخص WBGT=0.7 NWB + 0.2 GT +0.1 DB در فضاي باز آفتابی .1

WBGT=0.7 NWB + 0.3 GT در فضاي سرپوشیده و یا فضاي باز بدون تابش آفتاب .2WBGT = شاخص دماي تر گوي سان

DB =دماي خشک NWB = دماي تر طبیعی

GT = دماي گوي سان کار در محیط . الزم است که از دماسنج گوي سان، دماسنج تر طبیعی و دماسنج خشک استفاده شود WBGTبراي تعیین مقدار

هاي پزشکی قرار داشته و مسلم شود زمانی محاز است که این افراد تحت مراقبت 1و نمودار 1تر از دماي ذکر شده در جدول گرمگراد درجه سانتی 38که دماي عمقی بدن از درصورتی. حرارت محیطی بیشتري نسبت به افراد عادي دارندکه قابلیت تحمل

)F ْ 4/100( آورده شود فراتر رود باید از ادامه کار فرد ممانعت بعمل .

یابی و کنترل ارزش

: گیري عوامل محیطی اندازه - اول : هاي مورد نیاز عبارتند از دستگاه

دماسنج خشک - الف دماسنج تر طبیعی -ب دماسنج گوي سان -ج پایه - د

: گیري عوامل محیط باید به شرح زیر انجام شود اندازه+ 5/0 با دقت) درجه فارنهایت 122تا 23(گراد درجه سانتی+ 50تا - 5گستره دماسنج خشک و دماسنج تر طبیعی باید بین - الف

دماسنج باید در برابر تابش آفتاب . ه نباید جریان هوا در اطراف دماسنج خشک قطع یا محدود شود: ضمن آن. گراد باشد درجه سانتیفتیله دماستج تر طبیعی باید حداقل به مدت نیم ساعت قبل از قرائت بوسیله ریختن آب . و سایر سطوح بازتاب دهنده محافظت شود

ي یک طول و بیشتر روي اندازه فتیله باید کامالً روي مخزن دماسنج را پوشانده و یا به. ن مستقیماً مرطوب شودتوسط سرنگ روي آ .فتیله باید همیشه پاکیزه باشد و فتیله نو باید قبل از استفاده شسته شود. مخزن دماسنج را احاطه نماید

تشکیل شده که سطح خارجی آن با رنگ سیاه مات ) اینچ 6(متر سانتی 15دماستج گوي سان از یک کره توخالی مسی به قطر -ب 212تا 23(گراد درجه سانتی+ 100تا - 5گیري مخزن یا قسمت حساس دماسنج در گستره اندازه. یا معادل آن اندود شده است

25ل از هربار قرائت باید حداقل قب. گراد باید دقیقاً در مرکز این کره مسی قرار گیرد درجه سانتی+ 5/0با دقت ) درجه فارنهایت . دقیقه دماسنج گوي سان در معرض قرار گیرد

اي قرار داده شود که جریان هوا در اطراف سه پایه باید به گونه. رود کار می منظور آویزان کردن سه دماسنج فوق الذکر به پایه به -ج . سنج گوي سان در سایه پایه قرار نگیرنددستگاه مذکور بطور طبیعی برقرار باشد و دماسنج تر طبیعی و دما

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

9

دهند اي در شرایط محیطی مشابه مقادیر یکشانی را نشان مِ هاي جیوه هایی که در مقایسه با دماسنج استفاده از سایر دماسنج - د . باشد مجاز می

ها نمایانگر شرایط باشد که شاغلین تحت آن شرایط آن ها باید در وضعیتی قرار داده شوند که مقادیر قرائت شده از روي دماسنج - ه . نمایند کار یا استراحت می

)بیان شده است Fو ْ Cبر حسب ْ WBGTمقدار (هایی از حد تماس شغلی دماي محیط کار مثال - 1جدول

استراحتبرنامه کار و (Work Load) 8بارکاري

سنگین متوسط سبک ْC Fْ ْC Fْ ْC Fْ

77 0/25 80 7/26 86 30 کار مداوم 78 9/25 82 0/28 87 6/30 استراحت % 25کار و % 75در هر ساعت 82 9/27 85 4/29 89 4/31 استراحت% 50کار و % 50در هر ساعت 86 0/30 88 1/31 90 2/32 استراحت% 75کار و % 25در هر ساعت

بر حسب نوع لباس) گراد بر مبناي سانتی( WBGTمقدار اصالح کننده -2جدول WBGTمقدار تصحیح Clo. Value 9مقدار کلو نوع لباس

صفر 6/0 لباس کار تابستانی -2 0/1 لباس کار یک سره نخی

-4 4/1 لباس کار تابستانی - 6 2/1 ) آمپرمایل(لباس ضد آب

در مورد افرادي که با درجه حرارت محیط کار . یابد اند فزونی می درجه حرارت محیط تطابق نیافتهاور استرس گرمایی در افرادي که با با افزایش بار کاري اثرات زیان 8

.گراد باید کسر شود درجه سانتی 5/2اند براي انجام کار با بار کاري متوسط از حد نماس شغلی مندرج در جدول فوق نقریبا تطابق نیافتهکیلوکالري بر مترمربع بر ساعت تبادل حرارتی به طریقه 55/5ر عایق بودن لباس در برابر تبادالت حرارتی بین پوست بدن و محیط اطراف است واحد کلو برابر یمقاد 9

یانگین دماي تشعشعی و متوسط دماي خشک هواي محیط و م. [باشد گارد تفاوت بین دماي پوست بدن و دماي خشک می تشعشعی و جابجایی براي هر درجه سانتیtabd=(ta+tr)/2[

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

10

: بندي بار کاري طبقه -دومکند لذا اگر کار باید در محیط گرم انجام را تعیین می» 10کل بار گرمایی«مجموع گرماي ایجاد شده بوسیله بدن و گرماي محیط

براي هریک از مشاغل تعیین و » درجه بارکاري«شود، براي محافظت کارگر در برابر مواجهه با حرارت بیشتر از مقادیر مجاز باید : شغل مورد نظر به شرح زیر تعیین شود» بارکاري«متناسب با » حدتماس گرمایی«

10 Total Heat Load

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

11

: شود بندي بار کاري براي هرشغل به سه درجه سبک، متوسط و سنگین تقسیم می یند کار طبقهبراساس فرا - الفشامل مشاغل دستی و بازویی سبک در هنگام ) Btu/hr 800 11 کیلوکالري برساعت یا 200با متابولیسم حداکثر (: کار سبک - 1

. باشد هاي نشسته یا ایستاده می هاي کنترلی در حالت کار با ماشینمانند راه رفتن ضمن بلند کردن و هل ) Btu/hr 1400-800کیلوکالري بر ساعت یا 200-350با متابولیسم ( :کارمتوسط -2

. باشد دادن بار متوسط می . باشد مانند کلنگ زدن و بیل زدن می) Btu/hr 2000-1400کیلوکالري بر ساعت یا 350-500با متابولیسم (: کار سنگین - 3

یا 1رکاري براي هر شغلی تعیین شد میزان حد تماس شغلی با استرس گرمایی در شغل مورد نظر با استفاده از جدول وقتی درجه با . آید بدست می 4و 3طریق محاسبه با استفاده از جدول ازلیسم کارگر با استفاده از گیري متابولیسم کارگر حین کار مورد بحث و یا از طریق تخمین میزان متابو بار کار یا از راه اندازه -ب

. شود حد تماس شغلی براي استرس گرمایی مشخص می 1تعیین می شود و سپس با مراجعه به نمودار شماره 4و 3جداول

:استراحت - برنامه کار - سومبرمبناي (براساس این فرض استوار است که درجه حرارت محیط کار و محل استراحت 1و نمودار 1مقادیر ذکر شده در جدول

WBGT (که درصورتی. باشند مشابه و یا به هم نزدیک میWBGT ر میانگین یمحیط کار و محل استراحت متفاوت باشند باید مقاد : براي گرماي محیطی و میزان متابولیم به شرح زیر تعیین شود) TWA(وزنی زمانی

: براي متابولیسم از معادله زیر محاسبه می شود) TWA(میانگین وزنی زمانی «میزان - الفM1t1 +M2t2 + … + Mntn

M= t1 +t2 + … + tn

M1 وM2 وM3 هاي مختلف و زمان استراحت کارگر در طی مدت گیري شده در فعالیت میزان متابولیسم تخمین زده یا اندازهt1 وt2 وt3 برحسب دقیقه است که توسط زمان سنجی تعیین شده است . : شود از طریق معادله زیر محاسبه می » WBGTمیانگین وزنی زمانی «میزان -ب

WBGT 1 ×t1 + WBGT2 ×t2 + … + WBGT 1 ×tn WBGT=

t1 +t2 + … + tn هاي کاري و استراحت مختلف طی شیفت کار در محیط WBGTگیري شده مقادیر اندازه WBGT 1 , WBGT 2 , …., WBGTnطوري که به

اگر . شود سنجی تعیین می باشد که توسط زمان مدت زمان گذرانده شده در هر محیط برحسب دقیقه می tnو t2و t1روزانه است و مواجهه با محیط خیلی گرم بطور مستمر در طی چند ساعت یا در طی روز است باید میانگین وزنی زمانی براساس زمان مراحل کار

زمانی و اگر برنامه کار متناوب است میانگین وزنی t1, t2, …, tn= 60محاسبه شود مثالً دقیقه ) TWA/hr(یک ساعته TWAبرمبناي : مثالً. شود دوساعته محاسبه می TWAبرحسب

t1, t2, …, tn= 120دقیقه

11 Btu/hr: British Thermal Unit/Hour کالري در ساعت است 250مساوي Btu/hr هر

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

12

ارزیابی بار کاري - 3جدول

هاي مختلف متوسط میزان متابولیسم حین فعالیت وضع بدن و حرکت -الف

حالت نشسته حالت ایستاده

درحالت راه رفتن حرکت در سرباالیی

Kcal/min 3/0 6/0 0/3 -0/2

اضافه شود 8/0به مقدار تعیین شده در حالت راه رفتن بازاي هر متر

Kcal/minگستره تغییرات Kcal/minمیانگین نوع کار -ب کاردستی

کار با یک بازو

کار با هر دو بازو

کار با تمام بدن

سبک سنگین سبک

سنگین سبک

سنگین سبک

متوسط سنگین

فوق سنگین

4/0 9/0 0/1 7/1 5/1 5/2 5/3 0/5 0/7 0/9

2/1 -2/0

5/2 -7/0

5/3 -0/1

0/15-5/2

هایی از درجه بار کاري با توجه به نوع کار مثال -4جدول

نوع کار درجه بار کاري کار سبک دستی

کار سنگین دستی کارسنگین با یک بازو کار سبک با دو باوز ي بدن کار متوسط با همه ي بدن کار سنگین با همه

بافندگی -نوشتن تایپ کردن

) کفاشی و مبل سازي(چکش کاري روي میخ اري چوب و کارهاي باغبانیک رنده - کاري فلزات سوهان

تکان دادن فرش تمیزکردن سطح زمین، کنی، پوست کنی تنه درختان گذاري، چاه ریل

: محاسبه مثال نوعی مونتاژکاري با استفاده ازابزار سنگین

راه رفتن در امتداد خط تولید : الف ي بدن بین کار سنگین با هر دو بازو و کار سبک با همه: ب

جمع اضافه متابولیسم بازال به: ج

جمع کل

Kcal/min 0/2 Kcal/min 0/3 Kcal/min 0/5 Kcal/min 0/1 Kcal/min 0/6

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

13

ساعت کار روزانه با دو 8روز در هفته و 5براي » استراحت -کار«مقادیر ذکر شده براي کار مداوم وقتی قابل اجرا است که برنامه

تر حدود نیم ساعت براي نهار توقف کوتاه مدت هریک حدود پانزده دقیقه یک نوبت صبح و یک نوبت در بعدازظهر و یک توقف طوالنی . همراه باشد

. در برنامه کار گنجانده شده باشد» استراحت اضافی«با مقادیر بیش از حد تماس شغلی عنوان شده وقتی مجاز است که مواجههها اعم از توقف منظور شده است، کلیه توقف» استراحت اضافی«در مواردي که در برنامه کار روزانه بدلیل حرارت زیاد محیط کار

توان به حساب زمان استراحت حین کار منظور فنی را میهاي توصیه شده توسط مدیریت و با توقف بدون برنامه قبلی و یا موارد توقف . نمود

: آب و نمک جبرانی - چهارم

آب آشامیدنی باید در دسترس باشد و امکان آشامیدن آب حین . در فصل گرما یا موقعی که کارگر با منابع تولید حرارت در تماس است . ودکار هم باید میسر ش

: شرایط آب آشامیدنی براي کارگران محیط گرم به شرح زیر استمثالً یک ) متر مکعب سانتی 150حدود (مقدار کم به) دقیقه 20تا 15هر (کارگران باید ترغیب شوند که مکرراً در فواصل کوتاه - 1

. فنجان آب خنک بنوشندو باید نزدیک محل کار قرار داده شود تا نیازي به ترك محل ) ه فارنهایتدرج 50-60(گراد درجه سانتی 10-15آب خنک باشد مثالً - 2

. کار نباشد . و بخصوص در طی کار در محیط خلی گرم به غذا به مقدار مورد نیاز نمک اضافه نمایندکارگران ترغیب شوند تا در فصل گرما - 3یک گرم نمک در یک لیتر آب یا یک قاشق (اند، آب نمک در غلظت یک دهم درصد براي کارگرانی که با گرماي محیط تطابق نیافته - 4

باید در دسترس باشد و نمک اضافه شده قبل از توزیع باید کامالً حل شده باشد و آب در حد مطلوب خنک ) لیتر آب 5سرصاف نمک در . باشد

: حظاتسایر مال -پنجم

مقادیر حد تماس شغلی براي استرس گرمایی درصورتی معتبر است که لباس کار سبک تابستانی همانند آنچه که : لباس کار - الفلباس کار مخصوص نیاز است، و این چنانچه براي انجام کار معین، . معموالً کارگران هنگام کار در میحط کار به تن دارند، پوشیده شود

ظرفیت تحمل گرمایی «باشد و در نتیجه آن باالتر میکند و یا ضریب عایق بودن ست و یا از تبخیر عرق جلوگیري میتر ا لباس سنگیندر چنین مواردي وقتی براي انجام کاري لباس کار دیگر کاربرد ندارد، 1و نمودار 1یابد و مقادیر مندرج در جدول کاهش می» کارگر

. اي تعیین شود باید توسط کارشناس بهداشت حرفه» لی براي استرس گرماییحدتماس شغ«مخصوص مورد نیاز است . ذکر شده است» WBGT مقدار تصحیح «براي انواع لباس کار 2جهت راهنمایی در جدول

ما در در نتیجه توازن عوامل متعدد روانی و جسمی، تطابق با گر ضمن هفته اول تماس با محیط گرم،: تطابق گرما و سالمتی بدن -ببراي کارگرانی که به باشد معتبر است، اند و سالم می مقادیر توصیه شده در مورد کارگرانی که با گرما تطابق یافته. آید فرد بوجود می

. هاي بیشتري باید مراعات شود اند و یا سالم نیستند احتیاط گرما عادت نکرده

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

14

هاي باال است و ممکن است گرمازدگی از جمله عوارض جدي و نامطلوب تماس با درجه حرارت: »گرمازدگی«عوارض ناشی از گرما -جبیحالی و خستگی مفرط ناشی از گرمازدگی ممکن است موجب عارضه . زندگی را تهدید کند یا ضایعات غیرقابل برگشت بجا بگذارد

Heat Prostration ) سرگیجه و تهوع و حالت مجموع عالیمCollapse (انقباض دردناك . که در برخی موارد غیرقابل برگشت است. شوداز دیگر عوارض ناشی از تماس با . کننده است ولی قابل برگشت است بخصوص اگر سریع و بموقع درمان شود عضالت اگرچه ناتوان

اگر . هاي کار فکري و جسمی است و ادم گرمایی و کم شدن ظرفیتسرخی پوست -کم آبی بدن –گرماي زیاد، اختالل شدید الکترولیت تجاوز کند، احتمال )F ْ 2/102(گراد درجه سانتی 39به مدت طوالنی از کارگر باردار » میزان دماي عمقی«ضمن سه ماه اول بارداري

بطور موقتی موجب ناباروري در )F ْ 4/100(گراد درجه سانتی 38از طرف دیگر دماي عمقی بیش از . یابد الخلقه افزایش می جنین ناقص . شود مرد یا زن می

تغییرات احتمالی »استرس گرمایی و استرین گرمایی«

گیري فرآیند شکل براي تصمیم. استرس گرمایی و استرین گرمایی را تعیین نمودبراي ارزشیابی ایمنی و سالمت شاغلین بایستی هر دو . را مد نظر قرار دهید 1

بخار آب استرس گرمایی، بارگرمایی خالص وارد بر بدن که تلفیقی از گرماي متابولیسم و عوامل محیط خارجی، شامل دماي هوا، . است )لباس(تمام موارد مزبور تحت تاثیر نوع پوشش باشد و موجود، تبادل گرماي تشعشعی، جریان هوا می

به شرایط استرس گرمایی 1حد تماس شغلی ذکر شده در جدول . باشد استرین گرمایی، واکنش فیزیولوژیک ناشی از استرس گرمایی میتحت درمان دارویی نیستند و کارگران رود اگر تقریباً کلیه افراد با دریافت کافی آب و الکترولیت و افرادي که اشاره دارد که گمان می

. سالم با لباس سبک وزن تابستانی بطور مکرر در مواجهه با حد مزبور قرار گیرند، اثرات سویی بر سالمت آنان ایجاد نشود 1شکل ) Flow Chart(که این مقادیر در هر وضعیت شغلی مناسب است که براي این منظور باید از نمودار جریان اطمینان حاصل نمایید

. استفاده کنید. هاي فردي در مکانیسم دفع حرارتی است تبخیر عرق از سطح پوست اصلی ترین ویژگی :موانع فیزیکی افت حرارتی -Iبخش

. دهد جریان آزاد هواي خنک، هواي خشک روي سطح پوست، دفع حرارت را هم از طریق تبخیر عرق و هم از راه جابجایی افزایش میره حتی در هنگامی که دماي س هاي یک رما هستند و نیز لباسایق گو یا نفوذ جریان هوا یا ع )آمپرمایل(هایی که مانع نفوذ آب لباس

در مقابل دفع حرارت مقاومت نموده و ممکن توانند به شدت می. محیط، گرماي تشعشعی کسب شده و رطوبت نسبی پایین هستندباید در 2ندرج در جدول دستورالعمل م. است گرماي متابولیک یتولید شده در اثر فعالیت منجر به استرین گرمایی مرگ آفرین شود

براي سایر البسه هنگام مقایسه با حد تماس شغلی، ضرایب . که فرد لباس ضدبخار آب یا بادگیر به تن نموده است، بکار برود صورتی . گیري شده افزوده شود محیطی اندازه WBGTباید به مقادیر 3جدول

ادي اولین و مفیدترین شاخص استرس گرمایی است که حاصل نه پیش WBGT :سان دماي دماسنج تر و دماسنج گوي – IIبخش با این وجود شاخص مزبور اثر جریان هوا برروي انتقال گرما از . باشد مجموعه دماي هواي خشک، انتقال گرماي تشعشعی و رطوبت می

هاي عمده افت حرارتی و نیز راه سازد و بطور نمونه در محاسبه این شاخص طریق هدایت یا افت حرارتی ناشی از تبخیر را نمایان می . باشد، منظور نشده است گرماي حاصل از کار فیزیکی که غالباً منبع اصلی استرین گرمایی می

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

15

حد تماس شغلی براي مواجهه با استرس گرمایی -1جدول

خیلی سنگین سنگین متوسط سبک ساعات کار سازش یافته سازش نیافته سازش یافته سازش نیافته سازش یافته سازش نیافته سازش یافته سازش نیافته

0/25 0/21 0/26 5/22 5/27 0/25 5/29 5/27 کار 100% 5/26 5/22 5/27 5/24 5/28 5/26 5/30 0/29 استراحت %25 -کار 75% 5/27 0/25 5/28 5/26 5/29 0/28 5/31 0/30 استراحت %50 - کار% 50 5/29 5/26 0/30 0/28 0/31 0/29 5/32 0/31 استراحت %75 -کار 25%

: نکات . مراجعه شود 4براي تعیین درجه بارکاري به جدول شماره -

. ترین رقم نسبت به نیم درجه گرد شده است گراد می باشدو به نزدیک برحسب درجه سانتی WBGTمقادیر -

متوسط وزنی زمانی . محیط متفاوت استکه شرایط جوي این دو درصورتی. محیط کار و استراحت یکسان فرض می شود -)TWA ( در طی یک ساعت محاسبه و بکار برده شود و درصورتی که تفاوت درجه بارکاري در یک ساعت وجود دارد، براي

. بایست استفاده شود می TWAتعیین درجه بارکاري نیز

روز کاري در 5ساعت کار روزانه و 8که فرض بر » استراحت -رژیم کار«مقادیر جدول فوق براساس اسناد و مدارك بخش -کاربرد حد «که کار بیش از معمول روزانه باشد به بخش درصورتی. باشد، تدوین شده است هاي مناسب می هفته با استراحت

. اسناد مذکور مراجعه شود» آستانه مجاز

راهنماي شرایط محدودکننده حد مواجهه با گرما -2جدول

) 1جدول ( WBGTهنگامی که مقادیر از حد تماس شغلی . تالالت در کارگران تحت استرس گرمایی را بطور مستمر ایش کنیدهاي اخ عالیم و نشانه* چه در جدول تاکید شده است، و یا هنگامی که نوع کار از آن به تن دارند) مانند لباس یکسره(تجاوز نماید و یا هنگامی که کارگران لباس عایق

. تر است، مواجهه محیطی یا فعالیت منجر به استرس گرمایی را باید متوقف نمود سنگین : براي فردفرد طبیعی باشد یا ضربه در دقیقه تجاوز نماید، به ویژه اگر عملکرد فونکسیون قلبی )180- سن(که ضربان قلب تحمل شده کارگر از درصورتی باشد یا F ْ100 (C ْ38(که در کارگران غیرمنتخب و تطابق نیافته دماي عمقی بدن بیش از درصورتیباشد یا کارگري به مدت طوالنی و به مقدار زیاد عرق F ْ3/101( C ْ5/38(که کارگران منتخب و تطابق یافته، دماي عمقی بدن بیش از درصورتی

یا براي گروه موارد . میلی مول باشد 50ساعت کمتر از 24منظم روزانه با استرس، میزان دفع ادراري سدیم در مواجهه در شرایطی که کند یا در میحوصلگی اگر کارگر بنظر برسد که دچار عدم تعادل یا گیجی یا مبتال به بی. شکایات ناگهانی و خستگی شدید، تهوع، سرگیجه یا گیجی وجود دارد

و در محلی خنک که جریان سریع هوا برقرار است، تحت مراقبت کارگر مزبور باید محل کار را ترك شبیه به آنفلوانزا است،دلیل، بیقراري یا عالیم بیاگر تعریق متوقف و پوست داغ و . ضروري است) هاي پزشکی فوریت(هاي پزشکی در این موارد انجام مراقبت در زمینه اورژانس. ویژه قرار داده شود . هاي پزشکی به بیمارستان منتقل نمایید براي انجام فوریت خشک است، فرد را

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

16

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

17

هایی که گیري شده باتوجه به اثرات عایق بودن لباس اندازه WBGT نهادي براي افزودن به مقادیر ادیر پیشمق - 3جدول . نسبت به بخار آب و عبور هوا نفوذناپذیرند

WBGTمقدار تصحیح 12مقدار کلو نوع لباس

صفر 6/0 لباس کار تابستانی +2 0/1 لباس کار یک سره نخی

+4 4/1 لباس کار زمستانی

: شود با استفاده از یکی از معادالت زیر محاسبه می WBGTمقادیر WBGT=0.7 NWB + 0.2 GT +0.1 DB هنگامی که گرماي تشعشعی خورشید وجود دارد .1

WBGT=0.7 NWB + 0.3 GT هنگامی که گرماي تشعشعی خورشید وجود ندارد .2NWB = تر طبیعی دماسنج دماي

GT =دماي گوي سان DB =دماي دماسنج خشک

قابل قبول بستگی به میزان تولید گرماي متابولیک، درجه تطابق با WBGTمشخص شده است، حدود 1گونه که در جدول همان . گرما و تعادل بین مدت کار و استراحت دارد

: میزان کار -IIIبخش

گرماي متابولیکی ناشی از فعالیت . ت کار اهمیت غیرقابل انکاري در تعیین مقبولیت یک موقعیت شغلی داردارزیابی صحیح از شدحتی در . بخار، عایق حرارتی، بادگیر و یا لباس یکسره بر تن دارند -ویژه براي افرادي باشد که لباس ضدآب تواند تهدیدي جدي به می

هاي مزبور الزم است که از که آب و هوا خنک و خشک است و میزان کاري باالست و یا درصورت پوشیدن البسه شرایطی . پیروي شود 2هاي جدول دستورالعمل

ارائه شده است که درصورت نیاز به تعیین مقادیر کمی 1متذکره در جدول » میزان کار«هاي کاربردي از مقیاس مثال 4در جدول . در هنگام محاسبه میانگین وزنی زمانی استفاده کنید TLVهاي موجود در اسناد بولیسم تولیدي از توصیهانرژي متا

مالك «تطابق با گرما قرار دارد و یا باالتر از ان است،چنانچه استرس گرمایی در حد باالي تماس شغلی پیشنهاد شده -VIبخش هاي فیزیولوژیک بصورت افزایش یا کاهش فاکتورهاي خاصی است که سري از پاسخ تطابق یک. در پذیرش استمرار فعالیت است» مرزي

هفته با فعالیت فیزیکی 3تطابق کامل را طی . تطابق با گرما باید بتدریج حاصل شود. نوع آن در مدارك موجود شرح داده شده استهنگامی که فعالیت تحت . ده است، قابل حصول استبینی ش مستمر تحت شرایط استرس گرمایی مشابه با آنچه که براي کار آتی پیش

. روزه همراه باشد 3-4یابد ممکن است حتی با تاخیر می شرایط استرس گرمایی بصورت غیرمستمر باشد و تطابق کاهش

12 Clo با توجه به عایق بودن لباس مقدارDocumentation for Source Value هایی که غیرقابل سره و یا سایر پوشش هاي یک این مقادیر نباید براي لباس

. باشند، بکار برده شوند نفوذ نسبت به بخار آب یا جریان هوا می

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

18

هایی از تولید گرماي متابولیک مثال -4جدول هایی از نوع فعالیت مثال میزان کار

صورت آرام نشسته به استراحت نشسته با حرکات بازویی متوسط

سبک

نشسته با حرکات متوسط بازو و پا -نشسته با حرکات بازو و پا متوسط شود که بیشتر کار بازویی انجام می ایستاده با کار سبک در کنار ماشین یا کنار میز کار در حالی

کار با اره میزي ایستاده با کار سبک و متوسط در کنار ماشین یا میز کار و کمی قدم زدن

متوسط ساییدن با دست در حالت ایستاده

قدم زدن یا بلند کردن و هل دادن بار متوسط شود کیلوگرمی حمل می 3که وزنه در حالی Km/hr 6قدم زدن با سرعت

سنگین

استفاده از اره دستی در نجاري بیل زدن شن و ماسه خشک

مونتاژکاري سنگین درکارهاي منقطع ) مثالً بیل زدن و کندن زمین(بلند کردن متناوب بارسنگین همراه با هل دادن یا کشیدن آن

بیل زدن شن و ماسه تر خیلی سنگین

: اور گرما بر سالمت ها و اثرات زیان عالیم و نشانه -استرین گرمایی - Vبخش ها شبیه با این حال الگوي اثرات آن. بروز و شدت استرین گرمایی حتی تحت شرایط استرس گرمایی معین در افراد مختلف متفاوت است

ر به از دست تواند منج این مطلب می. اي معمول و طوالنی مدت نباید تعریق زیاد و به مدت طوالنی اتفاق افتدهدر کار. به یکدیگر استهمچنین این امر . شود 14یا گرفتگی عضالنی 13هاي بدن شده و در نهایت بروز خستگی شدید گرمایی لیتورالکتدادن آب و کاهش

مثالً پوشیدن (شود این اثر در شرایطی که از تبخیر عرق کامالً جلوگیري می. تواند باعث اختالل در عملکرد قبلی عروقی شود میکه دماي داخل بدن افزایش ممکن است سریعاً باعث کاهش جریان خون در سیستم اعصاب مرکزي شده و قبل از آن) سره هاي یک لباس

. برسد منجر به کاهش کنترل مرکز حرکت و ضعف و بیهوشی گردد 2نهاد شده در جدول به حد پیشو ضربان قلب تبط را مورد توجه روادث و جراحات محدنبال دارد اما باید احتمال گرچه کاهش فوري استرس گرمایی عموماً برگشت کامل عالیم را ب

و . آفرین باشد تواند مرگ دلیل که می نبه ای. باشد 15هدف اصلی مدیریت استرس گرمایی همیشه باید پیشگیري از گرمازدگی. قرار دادهاي غیرمتعادل، گیج، هذیان و نوعی جنون یا ر حالتگرمازده اغلب دچا. ها و معلولیتهاي ناشی از گرما شود منتهی به شدیدترین ناتوانی

اگر عالیم . یا باالتر برسد F ْ104( C ْ40(پوست مصدوم داغ و خشک است و تعریق متوقف شده و ممکن است دماي بدن . بیهوش است. را به بیمارستان منتقل نمود عمل آورده و فرد هاي پزشکی به گرمازدگی پیشرفت نماید باید فوراً اقدامات مناسب در زمینه فوریت

13 Heat exhaustion 14 Muscle cramps 15 Heat Stroke

هاي حرارتی تنش -حد تماس شغلی عوامل فیزیکی محیط کار

درمان و آموزش پزشکی وزارت بهداشت، معاونت سالمت

مرکز سالمت محیط و کار

19

همچنین افزایش دماي عمقی بدن به مدت طوالنی ممکن است باعث عقیم شدن موقت در هردوجنس شود و اگر در سه ماهه اول . بارداري باشد، ممکن است جنین را به خطر بیندازد

هاي هنگام ارزیابی میزان قابلیت پذیرش شرایطی معین از استرس گرمایی با استفاده از میزان: سازي بهداشت و ایمنی بهینه - IVبخش

باید تایید شود که در صورت وجود شرایط استرس گرمایی، کسانی که در مواجهه با این 5در راهنماي جدول 1اعالم شده در جدول بیش از حد چاق نباشند و د البسه مناسب به تن داشته از سالمت عمومی و جسمانی خوبی برخوردار باشند،گیرند، بای ها قرار می استرس

. ي طبیعی دریافت نموده باشند هاي الکترولیت در گستره به مقدار کافی آب و محلول

دستورالعمل بهینه سازي بهداشت و ایمنی در شرایط بحرانی -5جدول : هستند، به نکات زیر توجه شود) آمپرمایل(هاي ضد آب کنند یا مجبور به پوشیدن لباس براي افرادي که در شرایط خیلی گرم کار می

برنامه آموزشی مستمر داشته و اطالعات الزم در ارتباط با استرس و استرین گرمایی را در . بینی نمایید هاي کتبی و شفاهی دقیق پیش دستورالعمل -هاي استرین گرمایی افرادي که در مواجهه هستند یکدیگر را تحت مراقبت و نظارت قرار نحوي که با اطالع از عالیم و نشان به. تیار افراد قرار دهیداخ

. دهندمقابل منابع تولید گرماي ذف گرما و بخار آب ناشی از فرآیند کار توجه نمایید و همچنین در حدر چیدمان کار باید به تهویه از نظر تهویه عمومی و -

. بینی شود تشعشعی سپرهاي مناسب پیش . دقیقه یکبار نمایید 20در حدود هر )فنجان 1تقریباً (افراد را تشویق به نوشیدن آب خنک و خوش طعم در حجم کم - . نمایید براي محدود نمودن مواجهه با گرما را اجرا 2و راهنماي جدول ) 1جدول ( WBGTپایش حد تماس شغلی - . باشند، توجه کامل نمایید عروقی، فشار خون، تنظیم دماي بدن، کلیوي یا فونکسیون غدد عرق می -به افرادي که تحت درمان با داروهاي قلبی -

یدر ارتباط با برنامه تطابق با گرما رااجرا نمایید و قبل از بکارگیري افراد با استفاده از غربالگري پزشکی افراد مشکوك به عروق –قلبی برنامه مراقبت . میک ناشی از گرما را مشخص نماییدضایعات سیست

شوند و بوده و پس از غیبت از کار، مجدداً به کار بازگردانده میا گرماي خیلی شدید مواجهه بکار در کامل به کسانی گردد که هنگام توجه - . اند تیاد داشته و ترك نمودههمچنین به معتاداین و یا کسانی که قبالً به الکل یا سایر مواد مخدر اع

.هاي استرین گرمایی را جدي بگیرید عالیم و نشانههرگونه

368-409: صص 1381 - مرکز سالمت محیط و کار -معاونت سالمت: زا حدود تماس شغلی عوامل بیماري: منبع