ΑΝΘΟΥΣΑ ΒΟΪΟΥ:ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΘΩΜΑ

Θωμά, εικονοστάσια κλπ. έδωσαν στην Ανθούσα μια εντελώς νέα και νοι­

κοκυρεμένη εικόνα προόδου, που αιχμαλωτίζει και τον πιο απαιτητικό επι­

σκέπτη.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Οι Έλληνες-Χριστιανοί του χωριού Ρέζνι, προτού εξισλαμιστούν, είχαν

δύο εκκλησίες.Μία του Αγίου Νικολάου, που βρισκόταν όπου σήμερα ο

Τεκές και μια άλλη του Αγίου Αποστόλου Θωμά, που βρισκόταν στη δυτική

πλευρά του χωριού, γύρω στα 100 μέτρα μακριά, στη σημερινή τοποθεσία

"ΔΡΑΓΑΣΙΑ". Στη δε ανατολική πλευρά του χωριού είχαν το νεκροταφείο

τους, όπου υπήρχε και ένα εικονοστάσι του Αί-Θωμά.

Με τον εξισλαμισμό των Ελλήνων-χριστιανών του χωριού και με την

εγκατάσταση των 7-8 χριστιανών οικογενειών, από το "ΜΕΓ Α ΡΕΖΝΙ", οι

εξισλαμισθέντες χριστιανοί παραχώρησαν το εικονοστάσι του Αί-Θωμά και

το νεκροταφείο στους χριστιανούς.

Στο νεκροταφείο υπάρχει σήμερα μια ταφόπετρα που φέρει τη χρονολο­

γία: "1803 Τ", (Τάφος του Τζιουβάρα) πράγμα που κι αυτό το στοιχείο μας

βεβαιώνει πως οι οικογένειες από το ΜΕΓ Α ΡΕΖΝΙ εγκαταστάθηκαν στο

ΜΙΚΡΟ ΡΕΖΝΙ, πέρα από τη μαρτυρία του Περικλή Τζιουβάρα ό,τι η οικο­

γενειά του εγκαταστάθηκε εδώ, μαζί με τις άλλες οικογένειες, από το ΜΕΓ Α

ΡΕΖΝΙ.

Οι Έλληνες-χριστιανοί όμως επειδή η εκκλησία του Αί-Θωμά ήταν

παμπάλαια, μικρή (ήταν εξωκλήσι) και μακριά από το νεκροταφείο, αποφά­

σισαν να χτίσουν καινούρια εκκλησία. Στην απόφαση αυτή, όπως μνημονεύ­

ει η παράδοση, ενίσχυσε και τούτο ότι η εικόνα του Αί-Θωμά, κατά θαυμα­

τουργό τρόπο, έφευγε από την εκκλησία και πήγαινε στο εικονοστάσι του

νεκροταφείου. Έπαιρναν την εικόνα την τοποθετούσαν στη θέση τους, αλλά

εκείνη πεισματικά έφευγε στο εικονοστάσι. Αυτό οι χριστιανοί το πήραν σαν

θεία ένδειξη να χτιστεί η νέα εκκλησία στο νεκροταφείο.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ

Οι χριστιανοί ζήτησαν από τις τουρκικές αρχές Νεαπόλεως τη σχετική

άδεια, για ανέγερση καινούριας εκκλησίας, στην ανατολική πλευρά του

χωριού, όπου και το νεκροταφείο. Οι τουρκικές αρχές όμως δε τους χορήγη­

σαν την άδεια παρά τις παρακλήσεις και τα πεσκέσια, γιατί σ' αυτό ήταν

αντίθετοι και οι Βαλαάδες του χωριού, που αποτελούσαν τα τρία τέταρτα

των κατοίκων, γιατί θα την έχτιζαν μπροστά στο δικό τους Τεκέ.

Οι αρχές Νεαπόλεως αν και δεν έδωσαν άδεια ανέγερσης οι κάτοικοι

επέτυχαν την εκδοσή της και μάλιστα από τον ίδιο τον Αλήπασα των

15

Ιωαννίνων. Όταν γύρω στα 1815 ο Αλήπασας επισκέφτηκε τα Γρεβενά τρεις

γριές, τρεις ατρόμητες αντρογυναίκες, η Λαμπαντσιώτισσα (την έλεγαν έτσι

επειδή καταγόταν από το χωριό Λαμπανίτσα, ν.ό. Πλακίδα) μια γριά από τη

γενιά των Παπαδοπουλαίων και η Βασιλική Ζηκοπούλου, παρουσιάστηκαν

στον Αλήπασα. Μεταξύ Αλήπασα και γυναικών έγινε ο παρακάτω διάλογος.

Αλλά τον διάλογο ας τον διαβάσουμε καλύτερα, όπως τον γράφει ο παλαί­

μαχος δημοσιογράφος, ιδρυτής και εκδότης της Εφημερίδας "Δ ΥΤΙΚΗ

ΜΑΚΕΔΟ-ΝΙΑ" Ιωάννης Μ. Ζηκόπουλος:

''Ο πασάς ηρώτησε:"Τι θέλετε εσείς ωρέ μπάμπες;"

Η μια εξ αυτών με θάρρος χριστιανής απάντησε:

"Πολυχρονεμένε μας πασά, θέλομε να κτίσωμε την εκκλησία μας και

αυτά τα σ κ υ λ ι ά οι Τούρκοι δεν μας αφήνουν".

Η γερόντισσα εκκλησία του Αγίου Αποστόλου Θωμά πριν την ανακαίνιση.

Ο πασάς εγέλασε με την καρδιά του, δια την φράσιν "τα σκυλιά οι

Τούρκοι", καθ' ο Αλβανός ο ίδιος. Οι γριές όμως "δαγκώθηκαν", κατά το

κοινώς λεγόμενον και εφοβήθησαν, διότι τας "ξέφυγε" μία τοιαύτη φράσις.

Ο Αλής, ο οποίος ευχαριστήθηκε με το "καλαμπούρι", να πούμε, εζήτη­

σεν από την γριάν να επαναλάβει το αίτημά της. Η γριά φοβισμένη αυτή τη

φορά παρέλειψεν τη λέξιν "σκυλιά" και πρόσθεσε την λέξιν "αγάδες".

16

Τούτο δεν ευχαρίστησεν τον πασάν, ο οποίος είπε στη γριά:

Ωρέ, μπάμπω, να το πεις όπως το είπες στη αρχή". Η γριά πήρε κάποιο θάρρος και επανέλαβε:

α, πασά μου, τα σκυλιά αυτά δεν μας αφήνουν να φτιάξουμε την Ε"αλ ησιά μας".

Ξαναγέλασε ο Αλής και έδωσεν διαταγήν ελευθέρας ανεγέρσεως του ,'αού, ο οποίος πράγματι εκτίσθη μέσα στη μύτη των Τούρκων, εις τον καλ­

Όίτερον χώρον του χωρίου".9

Έτσι με διαταγή του Αλήπασα στα 1818 άρχισε η ανέγερση της εκκλη­

ιας του Αγίου Αποστόλου Θωμά και περατώθηκε στα 1847, αν πάρουμε τη χρονολογία αυτή, που υπάρχει στην εξωτερική ανατολική πλευρά του Αγίου Βήματος και από τη χρονολογία των εικόνων 1848.

ΕΙΚΟΝΕΣ που έχουν χρονολογίες, δεήσεις και όνομα αγιογράφου ειναι: Του Χριστού:"χειρ Αναγνώστου λιμποχοβίτου 1848". Ο αγιογράφος αυτός καταγόταν από το Δίλοφο Βο"ϊου.

Του Ιωάννου Προδρόμου:"δέησις του δούλου του Θεού 1848 Ιανουα­

ρίου 20".

Της Παναγίας:"δέησις του δούλου του Θεού 1848 Μαρτίου 2".

Στην εικόνα του Αγίου Γρηγορίου διαβάζουμε:"Η εικών αυτή έγινε

δα:ιάναις της εν Κωνσταντινουπόλει Αδελφότητος του αγίου Γρηγορίου του

θεολ όγου και του χωρίου Ρέζνη. 25 Ιανουαρίου 1906. Γεώργιος

Κωνσταντινίδης Ζωγράφος".

Η ψηλάφησις του Αποστόλου Θωμά είναι :"Αφιέρωμα Παπαχρυσοστό­uou Χαριζοπούλου 1938". Την ίδια εικόνα αφιέρωσε η:"Ακιλύνη Αχιλ.

'Ιαραγκίδη-Βασιλειάδη 1991 ".

Εδώ πρέπει να προσθέσουμε πως πριν πολλά χρόνια η Βάια Παναγιω­

τω:ούλου η Χαρίκλεια Παναγιωτοπούλου, καθώς και άλλες γυναίκες του

Ζωριού, πήραν τις παλιές εικόνες, που είχαν στα εικονοστάσια των σπιτιών

τους ",{αι τις πήγαν στην εκκλησία του Αγίου Θωμά.

Το 1978 όμως ιερόσυλοι μπήκαν στην εκκλησία, με αντικλείδι, και

:-τήραν 8-9 εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας, καθώς και το παμπάλαιο Ευαγγέλιο, που τα εξώφυλλα ήταν επενδυμένα με ασήμι.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ:"Στο Μηναίο του Αυγούστου, νέας γραφής και εκδόσε­ω; Βενετίας του 1852, διαβάζουμε τις παρακάτω δύο ευθυμήσεις:

1. "Πρόσδεξε την προσφοράν του δούλου σου Δημητρίου Χαρίζη εις

αιώνιον μνιμόσηνον του πατρός των τέκνων εν έτη σοτηρίου 1858".

2. "Κων/νου Σισκόπουλου 1904-1905". Ο Κ. Σισκόπουλος ήταν δάσκα­

λος του χωριού.

17

ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ:Το χωριό πανηγυρίζει την Κυριακή του Θωμά, όπου

προσέρχονται πολλοί προσκυνητές και από τα γύρω χωριά.

ΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ: Ανατολικά της εκκλησίας υπάρχει το Κοιμητήρι.

Εδώ είναι χώρος μνήμης και αιώνιας ανάπαυσης. Εδώ αναπαύονται οι

παλιοί άρχοντες και οι παππούδες. Εδώ είναι ο πολυπληθέστερος τόπος της

Ανθούσας. Οι περιποιημένοι τάφοι δείχνουν το σεβασμό των επιζώντων,

προς τη μνήμη των προγόνων και των πατέρων.

ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Από το 1818 που άρχισε η ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Αποστό­

λου Θωμά και αποπερατώθηκε το 1847, μέχρι το 1988, πέρασαν κοντά 150 χρόνια. Ο χρόνος είχε αφήσει έκδηλα τα σημάδια της κατάρρευσης.

Ο Παπαβασίλης Μ. Ζηκόπουλος και τα μέλη της Ενοριακής Επιτροπής

Αχιλλέας Μαραγκίδης και Κυριάκος Ασλανίδης, σεβόμενοι τη μνήμη των

τριών γυναικών του χωριού, που με το θάρρος τους επέτυχαν την ανέγερση

Η εκκλησία του Α'ί-Θωμά ανακαινισμένη.

της εκκλησίας, με διαταγή του Αλήπασα των Ιωαννίνων, άρχισαν στα 1988 την ανακαίνιση της εκκλησίας και περατώθηκε το 1993.

Έτσι με εισφορές των κατοίκων του χωριού, των περιχώρων, με εισφο

18

ρές διαφόρων δωρητών, με την οικονομική ενίσχυση του Υπουργείου

Μακεδονίας-Θράκης, των Κρατικών Λαχείων και του Δήμου Τσοτυλίου,

σώθηκε ένα θρησκευτικό μνημείο της εποχής του Αλήπασα.

Μέχρι σήμερα δαπανήθηκαν 4.000.000 εκατομ. δρχ. Απομένουν ακόμα

κάποιες εργασίες, όπως:αγιογράφηση, αποθήκη και ο περίβολος.

Πασχαλιάτικος χορός των γυναικών, μετά τη δεύτερη Ανάσταση, δυτικά της εκκλη­σίας, λίγο πριν το 1940. Όπως βλέπουμε, από αριστερά, διακρίνονται πιασμένες στο χορό: Κώσταινα Ζαχαροπούλου, Χαρίκλεια Θ. Παναγιωτοπούλου, Ευγενία Λοτσιοπούλου, ανάμεσα σε Χαρίκλεια και Ευγενία, η Αντιγόνη Ζαχαροπούλου, Σταυρούλα Χρ. Μπαζάκα, πίσω τους με το Καπέλο η Φεβρωνία Γεωρ. Ζήση, Αναστάσιος Σωτ. Κωτόπουλου, ανάμεσα σε Σταυρούλα και Αναστασία οι μικρές χρυσάνθη Παπαδοπούλου και Βασιλική Γκαντίνα, που πέθανε στην Αυστραλία, πίσω από την Αναστασία διακρίνεται η Θωμαή Περικλή Τζιουβάρα, Σεβαστή Γκαντίνα, Αθηνά Δημ. Κατσαντώνη, ανάμεσα Σεβαστή και Αθηνά η Τούλα Παπαδοπούλου, Ουρανία Ανδ. Καγιάση, κρατάει από το χέρι τη Βάια Παναγιωτοπούλου, σύζυγος του δασκάλου Παν. Τσότσου. Δεξιά πίσω από τη Βάια η Γεωργία (Γίτσα) Παπαδοπούλου, σύζυγος του δασκάλου Θεολόγου Χασιώτη και μπροστά δεξιά η μικρή Ανατολή Ασλανίδου, αδερφή του Παπασταύρου Ασλανίδη, εφημερίου Πενταλόφου. (Φωτ. Γ.Π. Τσότσου).

19