/

(Ιιφέως 1Εφημερίοv ΆΥίοv Κων/vοv (Κολωνοσ)

ΠΕΡIΙΥΗΕΧΟΥΙΜΕΤΑλΗΨΕΩΣ

'Εργάζεσθε μη την βρωσιν την άπολλυμένηνJ άλλα την βρωσιν την

ι , t' " n t!μενουσαν εις _ωην atwvtoVJ ην ο

υίός του άνθρώπου ύμίν δώσει· τουτον γαρ ό Πατηρ έσφράγισεν ό Θεός. (lωαν. κεφ. στ' 26-27)

ΕΚΔΟΣ ΙΣ Α'

Ο (Ρ ~fv fJ u) U fΊr ίΓ~ ;:J1 Ρ 'Ο \J) t-'1 r Ιι; L1 UU ν

1~ {υ

,j

U' Ο

~ Ι'"

'"<J U' ..ο Χ... b ~ :ι

Ο.,

Ι

«"Αμήν •Αμήν Λέγω ύμίν" Έαν μη φάγητε την σά.ρκ(% "'t'ou Υίοί) τοί) άνθρώπου, καΙ πΙητε το αίμα αύτοί) οόκ έχετε: ζωην έαυτοίς» (Ίωάν. ς' 53).

«CO τρώγων μου τήν σάρκα, καΙ πίνων μου το αίμα, έχει ζωήν αίώνιον, καΙ έγώ άναστήσω αύτον τη έσχάτη η­μέρα" ή γάρ σάρξ μου άΛηθώς έστί βρώσις, καΙ το αΙμά. μο\) άληθώς έστί πόσις" «ο τρώγων μου την σάρκα καΙ πΙνων μο\) το αίμα, έν έμο! μένει, κάγώ έν αότίi)>> , εΊπεν δ Κό­ριος ('Ιωάν. ς' 51-56).

ΠΡΟΛοrΟΣ

~Πρός τοuς εόσεβείς ένορίτας μου τοί) CΑγίοu Κων­σταντίνου Κολωνοu, πρός τοuς όποίους τό μικρόν τοuτο πόνΥ)μα περΙ συνεχούς μεταλήψεως άνατίθΥ)μι

,Εκε ίνο το όπο ίον με ώθησε τρόπον τινα εΙς το να καταβά­λω ολίγους κόπους με την βοήθειαν τού Θεού ε ίναι ή μεγάλη αγνοια, την όποίαν εχουσιν οί πολλοι περι της Θείας και ~Ιεράς μεταλήψεως. 'Άλλοι φρονούν δ,τι ή συχνη μετάληψις είναι μόνον δια τους ίερείς· αλλοι δτι δεν θεωρούν έαυτους .(iξιους δια να μεταλαμβάνουν συχνά, και πολλάκις γίνονται και εμπόδιον και εΙς τους τακτικώτερον μεταλαμβάνοντας τού σώματος και αίματος τού Χριστού· αλλοι πρέπει να έχου'ν κάμη ιδρισμένην νηστείαν· (αποχης βρωμάτων)· και πώς να τολμήσυ τις να κοινωνήση, αφ' 015 εφαγε λάδι, κλπ., και προ πάντων μερικοι θεωρούν την νηστείαν (αποχην εξ όρισμένων βρωμάτων) δ,τι ε ίναι το μόνον εφόδιον δια να μεταλάβουν, και ενώ είναι φορτωμένοι απο αλλας πολλας αμαρτίας σοβαράς, νομίζουν δ,τι λαμβάνουν το δικαίωμα να μεταλάβουν με Τ17ν νηστείαν και αποχην απο το λάδι τών 2 η τριcίjν ήμερών, η αλλων τινών βρωμάτων.

"λ ' 'δ "t:' "Πο).. οι σπευ ουν εις την αγιαν κοινωνιαν τας τεσσαρα­

'" 'δ - t: , , θ - ,κοστας ανευ ου εμιας ετοιμασιας, ω ουντες και φωνα­

σκούντες και βιάζοντες τον ίερέα να τους μεταλάβη, διότι εχουν εργασίας και βιάζονται και πριν ακόμη να έτοιμασθή 'Ι} άγία Κοινωνία δια της λε.τουργίας, πριν να έτοιμασθη ή ,r_ _ _, " , ~, " , τραπε~ α του φαγητου, αυτοι επιμενουν ομως να φαγουν το

φαγητον που δεν είναι ακόμη έτοιμασμένον. Διότι δια της Ιεράς και Θείας λειτουργίας γίνεται ή αναίμακτος θυσία τού Κυρίου ήμών Χρισ'Ιησού Χριστού, και δια τής επι­

- t:A' Π ' β 'λ '1 t: " ,κλησεωςι του γιου νευματος μετα α /ι.εται ο αρτος εις

J

-8­

Σώμα Χριστού, και ό οlνος εΙς αΙμα Χριστού. την εργασίαν της μεταλήψεως θεωρούν ώς πάρεργον, και καθόλου δεν έτοιμάζονται δια της μετανοίας και εΙλικρινούς εξομολογή­σεως και ρητη; αποφάσεως, ίνα μ1] πέσουν πλέον εΙς την άμαρτίαν, και μετα φόβου Θεού να παρακολουθήσουν την θείαν λειτουργίαν, εως στου ακούσωσιν παρα τού Δ ιακόνου ή τού ίερέως το «μετα φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε». Και τότε με πραγματικον φόβον Θεού καΙ , ι " Θ' " λ ι, 'λθ \ Ιαγαπην προς τον .., εον και τον π ησιον να προσε ουν με τα­

ξιν και,~υπομονην '" ανευ θορυ ου. Δ" ""λλους πολλ'ιβ ι αυτους\ η α ους

λόγους εγράψαμεν και παραδίδομεν εΙς το κοινον της ενο­ρίας και πάντας τους εύσεβείς Χριστιανούς, το μικρον τούτο πόνημα, ίνα γνωρίζουν πώς πρέπει να προσέρχονται. Πiiσα άλλη εργασία παραλείπεται, και ώς μόνη εργασία να θεωρηται αύτη ή μετάληψις" τών τιμίων δώρων, τα όποία μiiς χαρίζουν την αΙώνιον ζωην και την άφεσιν τών άμαρ­τιών ήμών και να μη λησμονώμεν ποτε την εντολην τού «Χριστού. «'Εργάζεσθε μη την βρώσιν την απολλυμένην, άλλα την βρώσιν την μένουσαν εΙς ζωην αΙώνιν, ην ό 'υίος τού άνθρώπου ύμίν δώσει· τούτον γαρ ό πατηρ εσφράγισεν ό Θεός» ('/ωάν. κεφ. στ' 26, 27).

J .J

~. i

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

'Εντασθα αναφέρομεν είς όμας πρωτον την όλην διδα­

σκαλίαν τοσ Kvpiov ήμων Ίησοσ Χριστοσ περΙ της ουρα­νίας τροφης, την όποίαν εκαμε προς τους (Εβραίοvς μετα.

την ευλογίαν των εν TiJ ερήμφ πέντε άρτων καΙ δύο

ίχθύων·· δεύτερον πως ό Κύριος ήμων παρέδωκεν το μυ­

στήριον της θείας είιχαριστίας 1Ξίς τους δώδεκα μαθητας­

αυτοσ, (Μάρκος κεφ. Ι δΙ 22, 25, Λοvκας κεφ. κ. β' 17,. Ματθ. κεφ. κ στ' 26). 'Έπειτα πως είς την πρώτην Χρι­στιανικην εκκλησίαν, των εκ τριων χιλιάδων βαπτισθέν­

των είς το όνομα τοσ Πατρός, καΙ τοσ γίοσ, καΙ τοσ (Αγίου

Πνεύματος, κατα την ήμέραν της Πεντηκοστης μετα το

κήΡυΥμα τοσ αποστόλοv Πέτρου ηρχισεν αμέσως ή ευλο­

γία, καΙ δι' αυτων προς τους πιστους ή κοινωνία τοσ

άyiov σώματος καΙ αίματος τοσ Χριστοσ υπο των απο­

στόλων (Πραξ. αποστ. κεφ. 13 42-43). 'Έπειτα αναφέ­ρομεν κανόνας των αγίων αποστόλων, ΣVνιστωντας την

ΣVΧνην μετάλληψιν (80ς και 90ς άποστολικος κανων) οί­

κοvμενικων και τοπικων σvνόδων, διδασκαλίας των απο­

στολικων και άλλων θεοφόρων πατέρων Μ. Βασιλείοv,

Ίωάννου Χρυσοστόμου, και λοιπων I:Αγίων ανδρων, εξΉ

6)ν σαφέστατα φαίνεται ή γενομένη σvνεχης μετάλληλψις

των αχράντων μυστηρίων' οϋτω και ήμείς οί πιστοί, δεν"

πρέπει να άπομακρυνώμεθα της I:Αγίας Κοινωνίας των

αχράντων μυστηρίων, ή όποία εδόθη, ίνα μένωμεν και

ζωμεν εν τ~ Xριστ~ και δια τον Χριστον να αποθνήσκω­

-10­

μεν. Ούτω καΙ ήμείς πάντες άξιωθωμεν της αίωνίον ζωης

καΙ Μακαριότητος καΙ άπολαύσωμεν των αίωνίων άΥα

"θων, τα όποΊα οϋτε είδομεν, οϋτε ήκουσαμεν, OVτε είναι

δννατόν ό μικρός μας νους να φαντασθiJ τα άΥαθα ταυτα,

τα όποία ό Θεός εχη έτοιμάση δια τους άΥαπωντας"-­Αύτόν πιστους (Κορ. Α κεφ. 2-9), (ά όφθαλμός οιίκ είδε,

-καί ους οιίκ ήκονσε, καΙ έπΙ καρδίαν άνθρώπον οιίκ άνέ­

βη, ά ήτοίμασεν ό Θεος τοίς άΥαπωσιν αίιτόν».

- 11­

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'

Διδασκαλία του Κuρίοu ήμων 'Ιησου Χριστου περΙ του ΟUρα.νίοu liρτοu της μεταλijψεως το\) σώμcιτoς

'" ,­και α.ιματος αuτοu.

>ΕΡΥάζεσθε μη την βρωσιν την άπολλυμένην, άλλα την βρωσιν την μένουσαν είς ζωην αίώνιον, ην ό γίός τού ·άνθρώπου ίιμίν δώσει' τουτον Υαρ ό Πατηρ έσφράΥισεν ό Θεός. (Ιωάν_ κεφ. στ' 26-27).

Δεν ίιπάρχει χριστιανός όρθόδοξος, ό όποίος να μη Υνωρίζ1J, πως ό Κύριος ήμων ;Ίησους Χριστος έχόρτασε δια πέντε άρτων καΙ δύο ίχθύων έν Tij' έρήμφ πέ.ντε χι­λιάδες άνδρας. Μετα τον χορτασμον διέταξε ό Κύριος ήμων τους δώδεκα μαθητας αVτOυ καΙ ΣVνέλεξαν τα περι-' σεύματα των κλασμάτων, δια των όποίων έπλήρωσαν (έΥέμισαν) δώδεκα κωφίνους πλήρης (κεφ. στ' >Ιωάν. 5-15). cQ χορτασμος oVτoς των πεντακισχιλίων άνδρων δια των πέντε άρτων καΙ των δύο ίχθύων, καΙ τα άπειρα άλλα σημεία καΙ θαύματα, σσα έποίει ό >Ιησους, θερα­πεύων πασαν νόσον καΙ πασαν μαλακίαν έν τφ λαφ, Εδωσεν είς τον λαον την έντύπωσιν, στι OVτOς είναι ό προφήτης, περΙ του όποίου έλάλησεν ό προφήτης ΜωΟ­σής, δηλ. ό Χριστός_ «Προφήτην έκ των άδελφων ίιμων άναστήσει υμίν Κύριος ό Θεος ήμων ώς έμέ.. Αίιτου άκού­σασθε κατα πάντα, σσα αν λαλήσ1J προς υμας (πράξ. άποστ. 3 κεφ. 22 στιχ.)- εσται δε πασα ΨVΧη, ήτις μη άκούση του προφήτου έκείνου, έξολοθρευθήσεται έκ τού λαού «Πραξ. κεφ. 3,23)>>. >Αμέσως τότε έσκέ.φθησαν σ,τι επρεπε να τον άρπάξωσι καΙ να τον άνακυρήξωσι Βασιλέα έαυτων. cQ Χριστος σμως, άφ> ένος μεν άποφεύ­Υων Trιv τιμην καΙ δόξαν των άνθρώπων, άφ> έτέρου δε ζητων την δόξαν, μόνην του Θεού, καΙ διότι ό Χριστος -θα άνεκηρύσσετο Βασιλευς αίώνιος, όχι μόνον των >Iov-' δαίων, άλλα καί σλων των έeνων, τα όποία θα έπίστευον

Ι 'j ,\

ι

Ι

-12­

εις αυτσν μετα τον σταυρικον αVτoσ θάνατον καΙ την άνάστασιν, οτε καΙ ελεΥε εις τους μαθητας τοσ «έδόθη μοι πασα έξουσία έν ούρανφ και έπΙ Υης ΠOρεVΘέντες μαθη­τεύσατε πάντα τα εθνη» (Ματθ. κεφι 4 η' 18-19)>> δια­ταστα καΙ διεσκέδασε την θέλησιν αυτων' καΙ τους μεν' μαθητας αVτoσ ήνάΥκασε να εμβουν είς το πλοίον καΙ να: φίιΥουν άμέσως δια της θαλάσσης είς την άπέναντι πόλιν την παραθαλασσίαν εις την Καπερναούμ, καΙ αύτος να: άνέλθ1J εις τσ όρος δια να πρoσεvχηθiJ. Οϋτω λοιπον τα: πλήθη εχασαν τα ίχνη αίιτοσ' ενα μόνον πλοιάριον ήτα. έκεί, εις το όποίον εισηλθον οϊ μαθηταΙ αυτοσ μόνοι και άπηλθον εις Καπερναούμ. Κατόπιν οί όχλοι εόρόντες άλλα πλοιάρια άπηλθον καΙ αυτοι εις Καπερναούμ- άλλ> έκεί έξαίφνης βλέπουσι καί τσν :tΙησοVv· διότι ό :tlησοvς περιπατήσας έπί της Θαλάσσης ώς δια ξηρας εφθασε εις Καπερναουμ, άφ:t ov Kae:t όδσν άπελεVΘέρωσε τους μαθη­τας αίιτοσ άπσ της Θαλασσοταραχης, της μεΥάλης έκεί­νης Τρικυμίας, οπου οί μαθηταί έκινδύνευον να κατα­σποντισθοσν. (ο Χριστος εισελθών εις τσ πλοίον διέταξε άμέσως τους άνέμους καΙ την θάλασσαν καΙ επαυσαν τα: άΥρια έκείνα κύματα' καΙ το πλοίον με τον Χριστον και τους μαθητας εόρέθη είς την ξηράν, εις το μέρος οπου κατευθύνοντο. Φθάσαντες δε εις Καπερναουμ καΙ τα πλή­θη ευρον καΙ τον Χριστον έκεί' καί ήπόρησαν πως ουτος εόρέθη είς Καπερναουμ χωρίς να είσέλθ1J εις το πλοίον μετα των μαθητων αίιτοσ, ένφ άλλο πλοιάριον δεν 11ΤΟ έκεί' δια τοστο καί εόρόντες αυτον λέΥουσιν αυτφ «πόΤΕ ώδε ΥέΥονας ; Πότε καΙ πως είς τον τόπον τοστον ήλθες,. χωρΙς ήμείς να σε άντιληφθωμεν; <Ημείς έτρέχομεν έδω καί έκεί να σε ευρωμεν καΙ δεν σε εόρίσκομεν πoVΘενά .. Με Υυρεύετε, λέΥει ό Χριστος, ουχί δια άλλον λόΥον, όχι διότι είδατε σημεία καί θαύματα καί έπιστεύσατε είς έμέ,. άλλα διότι σας εδωκα εις την ερημον δια της ευλΟΥίας των πέντε άρτων καί των δύο ιχθύων καί έφάΥατε καί έχορτάσατε. :t Αλλα σας λέΥω να μην εχετε τόσον ένδια­

-13­

φέρον καΙ καταβάλλητε τόσους κόπους καΙ μόχθους δια την ύλιΚ'ην τροφην τοσ σώματος, το όποίον σήμερον είναι -καΙ αυριον διαλύεται είς τα εξ ων συνετέθη, «κατα το Υη εί, -καΙ είς Υην άπελεύσ1J). (Γεν. κεφ. Γ-στιχ. 19). '

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'

ΚαΙ έδώ άρχίζει ή μεγάλη διδασκαλία τοί) XPLaTOU, , - :t , " ,- - " ­

περι "rou α:ιωνιοu apTOU, περι της τροφης, οχι της «πολλuμέν'V)ς , ά.λλά της τροφης έκείνης, ή όποία δί­.δει 't'ijv ά.ληθινην ζωήν, την ζωην την αίώνιον.

«:Ι ΕΡΥάζεσθε μη την βρώσιν την άπολλυμένην άλ­λα την βρώσιν την μένουσαν είς ζωην αίώνιον, ην ό υίος του άνθρώπου υμίν δώσει· τουτον Ύαρ ό Πα­-τηρ εσφράΥισεν ό Θεός». Δεν πρέπει να εχητε τόσον μεΥάλον ενδιαφέρον δια την τροφην εκείνην, ή όποία -τρέφει μόνον το σώμα, το όποίον όσον καΙ αν το θρέ­ψητε με την τροφην αυτήν, την υλικήν, μίαν ήμέραν θα άποθάνητε καΙ θα εξαφανισθητε άπο του προσώπου της Υης, άλλα να κινησθε, να εΡΥάζεσθε καΙ να πέρνητε την 'τροφην εκείνην, την όποίαν θα σας δώσω εΥώ, ό υίος τοσ 'Ανθρώπου, ό Μεσσίας- άπο αυτην την τροφην εκεί­νος που θα τρώΥ1J δεν πρόκειται να άποθάν1J, άλλα θα ζfj αίωνίως_ 'Εμε άπέδειξεν ό ε>εος δια της σφΡαΥίδος Tqv (ΑΥίου Πνεύματος ότι είμαι εκείνος, ό όποϊος δύναται να σας χορηΥfj την τροφην εκείνην δια της όποίας δεν θα άποθάνητε, άλλα θα ζητε αίωνίως_ Γνωστον εΙναι είς ήμας εκ του Ιερου ΕΙΙαΥΥελίου ό,τι, οτε εν τφ Ίορδάν1J ποταμφ εβαπτίζετο ίιπο τοσ Ίωάννου του Προδρόμου ό Κύριος, το Πνεσμα το rtΑΥιον εν είδει περιστερας κατελ­θον εκ των οίιρανών υπέδειξε είς τον Ίωάννην δια της κατεβάσεως του (ΑΥίου Πνεύματος επ' αύrOν ώσεΙ περιστερας, καΙ δια της φωνης μαρτυρούσης τοσ Οόρα­νίου Πατρός, στι OVτOς εστΙν ό ΥΙός μου ό άΥαπητός,

-14 ­

τον όποίον ό Θεος απέστειλεν εΙς τον Κόσμον, ϊνα σώσΌ τον κόσμον εκείνον, ό όποίος θα ήκουε την φωνην αVτOυ καΙ θα επρατε εν τc;:, βίφ του πάσας τας εντολας αVτOυ .. Δια ΤOVτO καΙ ό "Ιωάννης αναΥνωρίσας αυτον ελεΥε και εδείκνυε είς τον "(ουδαϊκον λαον τον Χριστόν, ό όποίος, θα εσωζεν τον "Ισραήλ. «"Ίδε, ελεΥεν ό αμνος του Θεου ό· α~ίρων την άμαρτίαν του κόσμου» ("!ωαν. κεφ. α' 29) διότι ό Χριστος εμελλε να θυσιασθij ώς αρνίον άκακον επάνω είς τον σταυρον καΙ να δοθij ώς τροφη εΙς τους πιστούς,. δια την άφεσιν των άμαρτιων αυτων καΙ εΙς ζωην αίώ­νιον.

Οί "Ιουδαίοι ακούσαντες την διδασκαλίαν περΙ της ουρανίου τροφης της διδούσης ζωήν αΙώνιον, εζήτη­σαν απο τον Χριστον να τους όδηΥήσ1J τί πρέπει να κάμνουν δια να εΡΥάζωνται τα εΡΥα του Θεου καΙ τύ­χωσι της τροφης, ή όποία χορηΥεί τήναίώνιον ζωήν .. Τότε λέΥει ό Χριστος προς αυτούς. «τουτο είναι το εΡΥον του Θεου, «ίνα πιστεύσητε είς ον απέστειλεν εκείνος»" ίνα πιστεύσητε είς εμε τον υίον του Θεου, καΙ γΙον τοο ανθρώπου Υενόμενον, τον όποίον απέστειλεν ό Θεος δια να σώσ1J τον κόσμον εκ της φθορας καΙ του θανάτου.

Τόσα δε σημεία βλέποντες καθ.) έκάστην καΙ το προ. όλίΥου μέΥα σημείον της ευλΟΥίας των πέντε άρτων και των δύο Ιχθύων, δια των όποίων, εφαΥον και εχόρτασαν πεντακισχίλιοι άνδρες καΙ το περίσσευμα των δώδεκα: κοφινίων Υεμάτων, καΙ ήδη ζητουν σημείον παρ.) αVτOυ,. ίνα πιστεύσωσι εΙς αυτον καΙ είς τους λόΥους αVτOυ .. καΙ αναφέρουν το σημείον (το Θαυμα) που εκαμενό Μωσσης είς τήν ερημον καΙ ετρέφοντο δια του Μάνα Επ! τεσσαράκοντα ετη, το όποίον ό Θεος εβρεχε καθ> έκάστην, εκτος του Σαββάτου που ητο ανάπαυσις λέΥει είς αύτους ό Χριστός. Σας λέΥω αληθως καΙ σας διαβε­βαιω οίιχι ό Μωσσης εδωκεν είς ύμας τον άρτον εκ του ουρανου τον αληθινόν, αλλ.) ό Θεος ό Πατήρ μου ό ουρά­νιος σας προσφέρει ήδη τον αληθινον άρτον τον Εκ του

-15 ­

οίιρανου καταβάντα, διότι αίιτος είναι ό άληθινος άρτoς~ σστις κατέβη άπο τον οίιρανον και ζωην αιώνιον δίδει εις τον κόσμον" -Τ:Ο Μάνα ήτο τυπος του άληθινου άρτου. Οί Ίουδαϊοι μη Εννοουντες τους λόΥους τοσ Κυρίου και σαρκικοι σντες ζητουν να τοϊς δώσTJ τον άρτον τουτον της αιωνίου ζωης. Τότε ό Κύριος άποκαλύπτει έαvτoν' αίιτοϊς, στι αίιτος είναι ό άληθινος άρτος ό Εκ του οίιρανου' καταβάς, σστις δίδει ζωην εις τον κόσμον' και Εκεϊνοςπου, θα ελθTJ κοντα εις τον Χριστον και θα άΥαπήσTJ και πι­

ι 2: "Ι ,,\ Ι ΑιιΙ \ Ν ,.,.,

στεvσTJ εις αυτον, αVΤOς τρωΥων ΤOVΤOν τον αρτον της

αιωνίου ζωης, OVτε θα πεινάσTJ, οϋτε θα διψάσTJ ποτε, Kαθ~ σλην την ζωήν, Eφ~ σσον θα τρώΥει το σωμα καΙ θα πίνTJ το αίμα του μετα του ύδατος, το όποϊον άφθο-, νον θα ρέTJ Εκ της ΕπΙ του Σταυρου Εκουσίας θυσίας του.,

~EKεϊνoν που στέλνει εις Εμε κοντά μου ό ονράνιος Πατήρ, ΕΥω θα τον δέχομαι, θα τον τρέφω Εκ του Οίιρα­νίου τoVτoυ Μάνα, διότι δι~ αίιτο ήλθαν εις τον ιsόσμoν αίιτόν, ίνα κάμνω Εκεϊνο που θέλει ό πατηρ μου, να θυ­σιασθω ΕπΙ του σταυροσ όπερ του κόσμου καί να άναστή­σω Εκεϊνον που μοσ εδωκε ό Θεος ό Πατήρ μου, τρέφων αίιτον δια του σώματός μου καί αίματός μου, του πραΥμα-, τικου Οίιρανίου τούτου Μάνα. Γοyyvσμος μέγας μεταξυ των ~Ιoυδαίων διότι είπεν εις αίιτους ό Χριστός, ότι έΥω είμαι ό άρτος ό έκ του οίιρανου καταβάς- και έμά­χοντο προς άλλήλους λέΥοντες, δεν είναι OVτOς ό υίος του τέκτονος Ίωσηφ καί της Μαρίας, τους όποίους ήμεϊς: Υνωρίζομεν και πως ΑVΤOς μας λέΥει πως κατέβηκεν άπο τον οίιρανόν; Τυφλοί σντες κατα την ψvχήν, δ~ν' έΥνώριζον την Εκ Παρθένου άΥνης Υέννησιν του Σω­τηρος Χριστου και της δια του Πνεύματος (ΑΥίου ΣVλλή-, ψεως αίιτου, καΙ ότι ό Ίωσηφ δεν ητο ό ΠΡαΥματικος πατηρ αίιτου, άλλα θετος καΙ φύλαξ καΙ προστάτης της Παρθένου Μαρίας.

1:0 Χριστος έφ~ όσον ουτοι έΥόΥΥυζον και ηπίστουν. είς τους λόΥους του, τους λέΥει" μη ΥΟΥΥύζετε Kατ~ άλλή­

-16 ­

λων καΙ μη φιλονικητε άναμεταξίι σας, διότι πρέπει να .γνωρίζητε, ότι κανείς δε δύναται να πιστεύσ1J είς εμε καί να ελθ1J να τον σώσ1J άπο την άμαρτίαν καΙ να του δώσω ζωήν, εαν ό πατήρ μου ό ούράνιος δεν κρίνει αύτον άξιον ϊης προς εμε πίστεως, να ελθ1J προς εμέ, τον όποϊον εΥώ -θα τρέφω δια του Ούρανίου άρτου, καί άποθανόντα, θα αναστήσω αύτον την ήμέραν της καθολικης κρίσεως, καί θα δωρήσω αύτφ ζωην την αίώνιον. <ο Θεος δια των ίΤροφητων εμαρτύρησε περΙ εμου, καΙ εδωκε όλα εκεϊνα ·τα Υνωρίσματα δια των όποίων θαπιστείισουν είς εμέ' 'καί όσοι κρίνονται άξιοι θα φωτισθουν δια των προφη­·των, θα με Υνωρίσουν καλά, θα με πλησιάσουν καί θα ίτιστεύσουν είς εμέ, όχι διότι εΥνώρισαν το πατέρα μου, τον όποϊον μόνος εΥώ ό ΥεννηθεΙς εξ αύτου Υνωρίζω, καΙ ϊΟ θέλημα αύτου ποιω, άλλα δια την άΥαθην αύτων ίΤροαίρεσιν εφώτισεν αύτους ό Θεος να ελθουν καΙ να πιστεύσουν είς εμέ, τον Χριστον τον υίον του Θεου. :ΙΕκεϊ­νος λοιπον που πιστεύει είς εμε σας διαβεβαιω, ό,τι εχει ·ζωην αίώνιον» :ΙΕΥώ είμαι ό άρτος ό εκ του ούρανου l<αταβάς. Οί πατέρες υμων εφαΥον το μάνα εν τiJ ερήμφ καΙ άπέθανον. ουτος είναι ό άληθινος άρτος, ό όποϊος 1<ατεβαίνει άπο τον ούρανόν, ίνα τις φάγει εξ αύτου καί μη άποθάν1J». >ΕΥώ ό Χριστος είμαι ό άρτος, ό όποϊος είμαι όλος ζωη καί ό όποϊος κατέβηκα άπο τον ούρανόνι :ΙΕκεϊνος λοιπον που ,θα φάΥ1J άπο αύτον τον ούράνιον άρτον δεν θα άποθάνει ποτέ, άλλα θα ζiJ αίωνίως διότι ό θάνατος του θα είναι άπλη μετάβασις εκ του θα­νάτου είς την ζωην (Ιωάν. κεφ. στ' 49-50).

Γ

Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'

>ΕνταΟθα άποκαλύπτει εαVΤOν ό Κύριος, καΙ μας δίδει \ , ,.., , \tl C ;) ι :ιι

ΤΟ μυστηριον των μυστηριων, και οτι ο ουρανιος αρτος

της ζωης, είναι αύτη ή σαρξ του Κυρίου ήμων >Ιησου Χριστου, την όποίαν εκουσίως παρέδωκεν είς θάνατον επί

-17 ­

.,,-ου Σταυρου καΙ εχυσε το αίμα του, καΙ δια τον κcντή­ματος της λόΥχης ερευσε το αίμα καΙ το ύδωρ, το όποίον άφθόνως ρέει καθ' έκάστην μυσταΥωΥίανείς άφεσιν άμαρτιών καΙ είς ζωην αίώνιον, τών μεταλαμβανόντων έξ αυτών. rιOταν ό Χριστος είπε προς τους 'Ιουδαίους ΟΤΙ ή σαρξ αύτου είναι ό ούράνιος άρτος, τον όποίον έπρό­κειτο να δίδ1J είς τους πιστους του, άφ' ου σταvρωθij, οί 'Ιουδαίοι μη Υνωρίζοντες το μέΥα μυστήριον της σω­,-ηρίας του κόσμου δια του σταυρικου θανάτου, ηρχισαν να μάχωνται προς άλλήλους καΙ να λέΥουν' πώς δύναται ουτος να δίδ1J είς ήμας την σάρκα του να τρώΥωμεν; είναι δυνατον ουτος να μας δίδ1J την σάρκα αύτου ώς ,-ροφην να τρώΥωμεν αύτην καΙ να ζώμεν αίωνίως; ,-ί θα Υίνωμεν ήμείς άνθρωποι σαρκοφάΥοι; οσον έμά­χοντο οί 'Ιουδαίοι άναμεταξύ των καΙ δεν ήδύναντο να έννοήσουν καΙ να πιστεύσουν πως ό 'Ιησους θα εδιδε την σάρκα του ώς ούρανίαν τροφήν, τόσον ό '1ησοσς έτόνιζε

.καΙ έβεβαίωνε δια του λόΥου του καΙ ελεΥε είς αυτούς. «έαν μη φάΥητε την σάρκα του υίου του άνθρώπου καΙ πίετε το αίμα αύτου, ουκ εχετε ζωην έαVΤOίς». Άληθώς σας διαβεβαιώ, έαν δεν εχητε τελείαν έμπιστοσίινην είς τα λόΥια μου καΙ δεν φάΥητε την σάρκα του υίου του άνθρώπου καΙ πίετε το αίμα αVτoυ, δεν εχετε ζ~ην μέσα σας. «ό τρώΥων μου την σάρκα καΙ πίνων μου το αίμα

_εχει ζωην αίώνιον καΙ έΥω άναστήσω αVτQV τijέσχςχΤ1J ήμέρα». t'Ωποιος τρώΥει την σάρκα μου ώς τροφήν, καΙ

, \ '1: c \, \C _"

πινει το αιμα μου ως πραΥματικον ποτον, τα οποια ~yω

θα χορηΥήσω είς τους πιστούς μου δια της τελέσεως. ης θείας εύχαριστίας, όποv ό άρτος μεταβάλλεται είς ·πραΥμα­

, ΛJ \C ~ ~ '7

τικον σωμα και ο οινος εις ΠΡαΥματικον. αιμα μοιι,ΠΙ­, ., , \ '-Ι \, \ '1:

στευων οτι τρωΥει το σωμα μου και πινει το αιμα μου,

,-ουτον έΥω θα άναστήσω την τελευταίαν ήμέραν της καθολικης κρίσεως καΙ θα χαρίσω είς αVτoν ζωην αίώ­

\ , , νιον και ευφροσυνον.

c, \, \, \ '1: ~,

«ο τρωΥων την σαρκα και πινων μου το αιμα εχει

2

-18 ­

ζωην αίώνιον». Πρέπει να πιστευητε ότι ή σάρξ μου είναι πραΥματικη τροφη καΙ το αίμα μου είναι ΠΡαΥματικη πόσις καΙ ό τρώΥων καΙ πίνων αύτα εχει ζωην αίώνιον «ό τρώΥων μου την σάρκα καΙ πίνων μου το αίμα έν έμοΙ μένοι κάγω έν αύτφ». :ΙΕκείνος που τρώΥει την σάρ­κα μου καΙ πίνει το αίμα μου, αύτος μένει μαζυ μου παν­τοτινα καΙ έΥω μένω μαζυ του. «καθωςάπέστειλε έμε ό ζων πατηρ ΚαΥω ζω δια τον πατέρα και ό τρώΥων μου κάκείνος ζήσεται δι' έμου». Διότι καθως με άπέστειλεν εις

\ Ι C ι Ι( C _ Ν 'C ,..., \

τον κοσμον ο πατηρ μου, ο οποιος εχει εν εΑVτφ την

ζωήν, είναι άθάνατος, καΙ έΥω ώς άνθρωπος εχω ζωην άθάνατον άπο τον πατέρα μου προς δόξαν του πατρός μου καΙ έκείνος, ό όποίος θα με τρώΥ1J, θα πέρν1J έκ της τροφης ταVτης ζωήν, καΙ θα ζij αίωνίως' θα Υίν1J άθάνατος όπως καΙ ήμείς ζωμεν αίωνίως καΙ είμεθα άθάνατοι.

«OUϊOς έστΙν ό έκ του ουρανου καταβάς ου καθως ς , ς Λ#:Η \" _, Ι '"

οι πατερες ημων εφαΥον το μανα εν Τ1J ερημφ και απε­

θανον, ό τρώΥων ΤOVτOν τον άρτον ζήσεται είς τον αίωνα» Αύτος είναι ό άρτος που πράγματι κατέβηκε άπο τον αύρανόν' δεν είναι OVτOς ό άρτος σαν το μάνα που εβρεχεν είς τους πατέρας σας, οί όποίοι άπέθανον, καίτοι έπι

ι ,..",>1 Ν ,..", Ν :t_

τεσσαρακOVΤα ΣVνεXη ετη ετρωΥαν τovτoν,OXΙ' εκεινος

που θα τρώΥει τακτικα άπο τον άρτον ΤOVτOν, δηλαδη το σωμα μου, αυτος θα ζij αίωνίως καΙ θα είναι μαζυ μου πάντοτε καΙ έν Tij παροvσ1J ζωij καΙ έν τij μελλοVσ1J .. Τόσον ζωηρα έτόνισεν ό 'Ιησους την άναΥκαίαν τΑVτην

\): ,.." \'".." \ΛΙ' ΛιΙ tt

τροφην εκ του σωματος της σαρκος ΑVΤOυ και του αιμα­

τός του, ώστε άπέκλεισε πάντα έκείνον, όστις ήθελε άδια­φορήσ1J καΙ δεν ήθελε να τρώΥ1J το σωμα του καΙ να πίν1J το αίμα του με καθαραν ΣVνείδησιν καΙ πίστην άκράδαντον.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'

την διδασκαλίαν ταύτην περΙ της άΥίας κοινωνίας του σώματος καΙ αίματος του Χριστου, ό Χριστιανός)

-19­

ό πιστεύων πράΥματι είς τον Χριστον ό,τι είναι ό υίος του Θεου του ζωντος, ό όποίος ηλθε είς τον κόσμον καΙ εΘVσιάσθη επάνω είς τον στΑVPOν δια να μας λVΤρώση άπο πασαν άμαρτίαν πρέπει να EX1J πάντοτε είς τον νουν τού και να φροντίζ1J, να κινηται, και να εΡΥάζητε τα ερ­Υα του Θεου, άποφεύΥων πασαν άμαρτίαν, ίνα είναι άξιος πάντοτε και όσάκις άκούει παρα του ίερέως 11 του διακόνου των τελούντων την Θείαν ταύτην λειτουΡΥίαν να προσέρχηται και να μεταλαμβάν1J του σώματος καΙ· αίματος του Χριστοσ· να πέρν1J τον Χριστον εν έΑVΤφ, να ζi5 εν τφ Χριστφ και δια τον Χριστον, και να μη άπο­μακρύνεται άπο την άΥίαν κοινωνίαν, να άδιαφορi5 καΙ να φεύΥ1J, όπως εφυΥαν τότε άπο κοντά του όλο εκείνο το πληθος των '10υδαίων, οί όποίοι δεν είχον τελείαν πίστιν είς τον Χριστον και είς τα λόΥια αύτου λέΥοντες, «σκληρος εστΙν ό λόΥος OVτOς καΙ τΙς δύναται αVτOo άκούειν», τί θα μας κάμ1J άνθρώπους σαρκοφάγους; να τρώΥωμεν την σάρκα του καΙ να πίνωμεν το αίμα

\ ,:) _ \ ,., C>Ι,., Ι

του; και ετσι εφυΥαν παντες εκεινοι και εμειναν μονον οι

δώδεκα μαθηταί του. Είς τούτους, τους δώδεκα μαθητας μετα την άπομάκρννσιν εκέίνου όλου του πλήθους των 'Ι ουδαίων ό Χριστος στρέφει τον λόΥον του και τους λέ­Υει, «μη καΙ ίιμείς θέλετε ίιπάΥειν»; 'Όταν θα με ίδητε άναλαμβανόμενον άφ' ίιμων και άπερχόμενον είς τον οΙΙρανον προς τον Πατέρα άπο όπου και κατέβην, τότε τί θα εϊπητε ; Θα είπητε κα(θα πιστείισητε ότι τα λόΥια μου αύτά, είναι λόΥια Υεμάτα Πνείιματος (ΑΥίου, λόΥια δια πνευματικους άνθρώπους, και όχι λόΥια δια σαρκι­κους άνθρώπovς, οί όποίοι είναι άνθρωποι παραδιδο­μένοι είς τας σαρκικας επιθυμίας. Τουτο άποδεικνύει και η παραβολη τοσ μεΥάλου δείπνου· είς το δείπνον ΤOVτo εκλήθησαν πάντες να είσέλθουν καΙ να παρακαθίσουν είς την Τράπεζαν την Vπo τοσ Θεου έτoιμασθείσαv, άλλα δεν ησαν άξιοι να είσέλθουν καΙ να άπολαίισουν του μεΥά­λου τούτου δείπνου, το όποίον ητίμασεν ό Θεος δια τους

-20­

πιστούς. Δεν τους άφησαν τα υλικα άΥαθά, και αί άμαρ­τωλα! άπολαύσεις της παρούσης ζωης (Λουκα κεφ. 14-16-24). Μήπως και υμείς, είπεν ό Χριστος εις τους μαθητάς του θέλετε να υπάΥητε μαζυ με αVτo το πληθος των άπίστων ; Τότε ό ~Ayιoς Πέτρος ό πάντοτε τολμηρό­τερος άπο τους άλλους είπεν έξ ονόματος όλων των άπο­στόλων «Κύριε πρός τίνα άπελευσόμεθα; ρήματα ζωης αιωνίου εχεις και ήμείς έπιστεύσαμεν καΙ εχομεν ηδη πλέον βεβαίαν την πίστην καΙ σε εχομεν άναΥνωρίσει, στι συ είσαι ό Χριστος ό Μεσσίας, τον όποίον περιμένο­μεν είσαι ό υίος του Θεου του ζωντος, ό λvτρωτης του Κόσμου. (Ίωάν. κεφ. στ' 5-69). Κατόπιν της διδασκα­λίας αVτης υπο του Κυρίου ήμων )Ιησου Χριστου βλέ­πομεν καθαρα οί πιστοΙ Χριστιανοί, ότι ό Χριστος έστάvρώθη δια τας άμαρτίας ήμων καΙπαρέδωκεν έαυτον εις τους έχθρους αVτoυ Γραμματείς καΙ Φαρισαίους, ίνα εKτελέσςιJσιν την 'βουλην τοσ Θεου καΙ σταυρώσωμεν αίιτον δια τας άμαρτίας ήμων, καΙ χορηΥηθij OVτOς εις τους πιστους ώς· τροφη καθημερινη εις άφεσιν άμαρτιων καΙ εις Ιωην αιώνιον. ΠρΙν δε να σταvρωθ1j ό Χριστος παρέδωκε εις τους μαθητας το μυστήριον τουτο της Θείας ·κοινωνίας κατα την ΜεΥαλην Πέμπτην προτου να παραδωθ1j.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'

Παριχδοσις υπό "tou ΚUΡίοu '1jμων 'Ι-ησοί) Χριστου τοί) :μuστικοu ΔείπνQU είς τους 12~μαθYJτας αUτοU. --;---- ~.:::~--:r-, ," ...... ,!!22..,ιι:::::= =:::ι::::::;;t.:1lli!A::.f :::ι:::::;s.Q:a!i1-,..::οsιCWji;ι:::::ιe:+ h& ς; ....

'Όταν ό Κύριος ήμων '(ησους Χριστος έπρόκετο μετ) ολίΥον να παραδοθ1j έκουσίως εις τον σταυρικον θάνατον, δια την σωτηρίαν του Κόσμου, τότε κατα την έσπέραν της ΜεΥάλης Πέμπτης Εκαμε το μυστικον δείπνον, το όποίον καΙ παρέδωκε ό Ίησους εις τους μαθητας του' το μυστήριον των μυστηρίων της Θείας κοινωνίας. Κατα

-21­

την ώραν του φαγητου ένφ οί μαθηταί του Ετρωγον, λαμβάνει ό Ίησους άρτον, τον όποίον και ευλογεί ιδιαι­τέρως, κόπτει εις δώδεκα τεμάχια καΙ δίδει εις ενα εκαστον των μαθητων αυτου άπο ενα τεμάχιον λέγων. «λάβετε φάΥετε τουτο έστι το σωμα μου» και άφ;l ου ελαβε και το ποτήριον γεμάτο κρασΙ εύλόγησε καΙ αύτο και είιχαρί­στησε τον θεον καΙ Πατέρα αVτoυ καΙ εδωκε εις τους μα­θητάς του καΙ είπε «πίετε έξ αυτου πάντες», πίετε έξ αίιτοΟ όλοι, διότι αυτο είναι το Αίμα μου δια του όποίου έπι­κυρουται ή Νέα Διαθήκη, και το όποίον χύνεται προς σωτηρίαν πολλων και συΥχώρησιν των άμαρτιων αυ­των. Αυτο θα κάμνητε εις την έμην άναμνησιν, των παθη­μάτων καΙ της άναστάσεως μέχρι της δευτέρας παρουσίας μου.

Πώς διηγείτα.ι ό Ματθαίος ό Εόαγγελιστης την παρά.δοσιν του μυστηρίου της εόχaριστίας. (Μaτθ.

κεφ. κστ' 26).

«Έσθιόντων δε αυτων λαβων ό ;ΙΙησους τον άρτον καΙ είιχαριστήσας εκλασε καΙ εδωκε τοίς μαθηταίς καΙ είπε «λάβετε, φάγετε τουτο έστι το σωμα μου' καΙ λαβων το ποτήριον και ευχαρίστήσας εδωκεν αυτοϊς λέγων πίετε έξ αυτου πάντες τουτο έστΙ το αίμα μου, το της καινης διαθήκης το περι πολλων έκχυνόμενον εις άφεσιν άμαρτιων». ;lEvc;:> δε άκόμη Ετρωγαν το δείπνον, ό Kv­ριος ήμων ;Ιlησους Χριστός, άφ;l ου ελαβεν τον άρτον εκοψε είς δώδεκα τεμάχια, άφ;l ου πρωτον είιχαρίστησεν τον θεον που εφθασεν εις την εύλογη μένην αυτην στιγ­μήν, εδωκε εις ενα Εκαστον ,των μαθητων αυτου άπο εν τεμάχιον καΙ είπε" λάβετε, φάΥετε τοστο είναι το σωμα μου' καΙ άφου ελαβεν καΙ το ποτήριον Υεμάτο κρασι είιχαριστήσας τον θεον εδωκε εις τους δώδεκα μαθητας και είπε' πίετε έξ αυτου όλοι" τουτο είναι το αίμα της Νέας μεταξυ έμου και ύμων συμφωνίας, το όποίον θα

-22­

δίδεται εις τους πιστους δια την άφεσιν των άμαρτιων 3 ,....

ΑVΤων.

Πώς διηγείται ό Εόαγγελιστης Μάρκος τό ίερόν 'Tou­το μυστήριον είς τό Εόαγγέλιον 't'ou. (Κεφ. δΙ 22-25)

«ΚαΙ εσθιόντων αV-rων καΙ λαβων ό Ίησους άρτον ευλΟΥήσας εκλασε καΙ εδωκεν αVτOίς καΙ είπε' λάβετε, φάΥετε τουτό εστι το σωμά μου' καΙ λαβων το ποτήριον ευχαριστήσας εδωκεν αV-rOίς καΙ επιον εξ αVτOυ πάντες καΙ εΙπεν αύτοίς- τουτό εστι το αίμα μου το της καινης διαθήκης' το περι πολλων εκχυνόμενον» (Μάρκος κεφ. ιδ' 22-25).

ΚαΙ EVc9 ετρωΥον αV-roί, άφου ελαβεν ό Ίησους άρτον εις χείρας του τον ευλόΥησεν, εκοψε εις τεμάχια καΙ εδωκεν εις αV-rOυς άπο ενα εις εκαστον καΙ ε~πε λάβετε, φάΥετε τoVτo είναι το σωμα μου' καΙ άφ6υ ελαβεν καΙ το ποτήριον Υεμάτο κρασΙ ευλόΥησεν εΙΙχαριστήσας τον Θεον καΙ εδωκεν εις αύτους καΙ εΙπε τoVτo είναι το αίμα μου της νέας διαθήκης (συμφωνίας), το όποίον δίδεται εις πολλούς δια να συΥχωρηθουν αί άμαρτίαι αVτων. ;"Ελαβον λοιπον τον άρτον καΙ εφαΥον, καΙ τον οΙνον καΙ επιον ώς σωμα καΙ αίμα Χριστου μετουσιωθέν δια της ευλΟΥίας του Χριστου.

ΚαΙ ό Λουκας ό ΕυαΥΥελιστης λέΥει «καΙ δεξάμενος ποτήριον εVχαριστήσας είπε' λάβετε τoVτo καΙ διαμερίσα­τε έαυτοϊς" λέΥφ Υαρ υμίν στι ov μη πίω άπο του Υενή­ματος της άμπέλου, εως στου ή Βασιλεία του Θεου ελθη" και λαβων άρτον εVχαριστήσας εκλασε, και εδωκεν αVτOίς λέΥων" τoVτo εστι το σωμα μου, το υπέρ υμων διδόμενον· τoVτo ποιείται είς την εμην άνάμνησιν. Ώσαίι­τως και το ποτήριον μετα το δειπνησαι λέΥων' τoVτo το ποτήριον ή Καινη Διαθήκη εν Τc9 αίματί μου το υπέρ ύμων εκχυνόμενον» (Λουκας κεφ. ΚΒ' 17-21).

Και άφου ελαβε το ποτήριον Υεμάτο κρασι καΙ εVχα­

-23­

ρίστησε τόν Θεόν τόν Σωτηρα παντός άΥαθοΟ, είπεν εις Tovs παρακαθημένοvς μαθητάς Tov εις την τράπεζαν πίετε όλοι άπό τό ποτήριον αύτό ποv εχει κρασί και σας διαβεβαιω ότι δεν θα πίω πλέον μαζύ σας άπο αVτό το ώραίον κρασί, τό όποίον ό Θεός έχωρήΥησεν δια της άμπέλοv εις TOVS άvθρώποvς δια να εόφραίνωνται, εως OTOV ελθ1J ή Βασιλεία τοΟ ΘεοΟ, όποv θα πίνωμεν μαζv αVτo έν TiJ Βασιλεία τοΟ ΘεοΟ, όποv τα αΙώνια άΥαθά' και επειτα ελαβε άρτον χωριστα τόν εκαμε δώδεκα κο­μάτια και εδωκε είς εκαστον μαθητην άπό ενα κομμάτι και είπε' τοΟτο, εΙναι τό σωμα μοv, το όποίον έντός όλί­yOV θα θvσιασθiJ άπάνω εις τόν σταvρόν εις τον όποίον προς χάριν σας έθυσιάσθη δια τας άμαρτίας σας. 'Επίσης μετα το δείπνον έπηρε και το ποτήριον Υεμάτο κρασι και τό εόλόΥησεν, ηVχαρίστησε τον Θεον ποv τόν ήξίωσε να ελθ1J εις την ώραν αVτην της θυσίας, και είπε λάβετε και πίετε όλοι έξ αVτOo' τοΟτο εΙναι ή νέα διαθήκη δια της θvσίας τοΟ αίματός μοv, το όποίον θα ρέει άφθονον άπο την πλεvράν μοv δια τας άμαρτίας, vμων (ΛOVΚας Κεφ. κβ' 17-21).

Τί λέγει το έκλεκτον σκεύος τού Χριστού δ ~ Από­στολος Παύλος περί της θείας κοινωνίας;

«ΈΥώ γαρ παρέλαβον παρα τοΟ Kvpiov, δ και πα­ρέδωκα vμίν, ότι ό Κύριος ΊησοΟς έν TiJ VVKTi η παρε­δίδοτο, ελαβεν άρτον και εύχαρ.στήσας εκλασε καΙ είπε' λάβετε φάΥετε, τοΟτο μοv έστι το σωμα το vπερ vμων κλώμενον. ΤοΟτο ποιείτε είς την έμην άνάμνησιν' ώσΑV­τως και τό ποτήριον μετα το δειπνησαι λέΥων' τοΟτο το ποτήριον ή καινη διαθήκη έστΙν έν τφ έμφ αίματι. τοΟτο

_ c., ')\, ;)"", c., ποιειτε' οσακις αν πινητε εις την εμην αναμνησιν, οσακις

γαρ αν έσθίητε τόν άρτον τοΟτον καΙ τό ποτήριον τοΟτο πίνητε, τον θάνητον τοΟ Κvρίω καΤαΥΥέλετε άχρις ov αν ελθ1J» (Κορινθ. Κεφ. ια' 23)-27).

-24­

>Ενταυθα βλέπομεν ότι καΙ οί τρείς ΕυαΥΥελισταί Ματθαίος, Μάρκος καί Λουκας καΙ ό άπόστολος του Χρι­στου ΠαΟλος ΣVμφώνως άναφέρουν εΙς ήμας ότι κατα την ΜεΥάλην Πέμπτην καθ> ην έπρόκειτο να παραδοθij ό Κύριος έκουσίως εΙς τον σταυρικον θάνατον παρέδωκε το μυστήριον της Θείας ευχαριστίας εΙς τους μαθητάς του καΙ παρήΥΥειλεν εΙς αίιτους, ίνα τοΟτο ποιωσινεlς άνάμνησιν των παθημάτων καΙ της άναστάσεως αυσου, εως ότου ελθ1J, ίνα άποδόσ1J εΙς εκαστον κατα τα εΡΥα αίιτοΟ. Οί δε πιστοΙ πάντες να είναι ετοιμοι εΙς έκάστην τελεσθησομένην μυσταΥωΥίαν να μεταλαμβάνωσιν του σώματος καΙ αίματος τοΟ ΧριστοΟ δι:» άφεσιν των άμαρ­τιων αίιτων καΙ εΙς ζωην αΙώνιον.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ'

ΕΙς τας πράξεις των άποστόλων βλέπομεν. άμέσως . έν Tij πρώΤ1J ίδρvθείσ1J έκκλησίςχ τοΟ Χριστου ύποτων άποστόλων μετα την έπιφοίτησιν του (ΑΥίου Πνεύματος την ήμέραν της Πεντηκοστης, ότε εΙς το πρωτον κήρvyμα του άτroστόλoυ Πέτρου έπίστευσαν καί έβαπτίσθησαν εΙς το ονομα τοΟ Πατρός, καΙ του γιου ,καΙ τοΟ (ΑΥίου Πνεύματος, τρείς χιλιάδες ψvχές, ότι άμέσως τότε εΙς την πρώτην σίιναξιν της έκκλησίας έτελείτο VΠO των άπο­στόλων τΟ Κυρίου κατα την Θείαν παραΥΥελίαν αίιτoO~ «τοΟτο ποιείτε εΙς την έμην άνάμνησιν» ή Θεία μυσταΥω­Υία, ευλΟΥείτο ό άρτος καΙ ό οίνος καΙ μετεβάλλετο εΙς το σωμα καΙ αίμα Χριστου, καΙ μεταλάμβανον πάντες οί πιστοι μηδενος έξαιρονμένου. «ήσαν δέ, μας λέΥουν αί πράξεις των άποστόλων (κεφ. Β' 42-43) προσκαρτε­ρουντες Tij διδαχij των άποστόλων, Tij κοινωνίςχ καΙ τ11 κλάσει τοΟ άρτου καί ταίς πρoσεvχαίς».

-25­

:t ΑποστολικοΙ κανόνες περΙ τi]ς σuvεχοuς μεταλήψεως

80ς :t Αποστολικος Κανων

«Είτις προσφορας γενομένης μή μεταλάβ1J, τήν αίτίαν< είπάτω καΙ αν είΊλογος 11 συγνώμης τvyχανέτω' είδε μή λέγει άφοριζέσθω».

cO παρων κανων άπαιτεί, ίνα πάντες οί εόρισκόμενοι κατά τήν τέλεσιν της Θείας μvσταγωγίας νά μεταλαμβά­νωσιν του σώματος καΙ αίματος του Χριστου, καΙ αν δεν μεταλάβοvν, νά είπωσι διά ποίον λόγον δεν έκοινώνησαν, καΙ εάν ό λόγος είναι είΊλογος (δίκαιος) νά τvyχάν1J σvyχωρήσεως είδ:l άλλως νά άφορίζεται άπο της εκκλη-­

ι e, , ...., ,., ...., σιας, ο μη κοινωνησας TOV σωματος και αιματος του: Χριστου.

90ς :t Αποστολικος Κανων

«Πάντας τούς είσιόντας πιστούς καΙ των γραφων άκούοντας, μή παραμένοντας δε Tij προσεvχij καΙ Tij άγίq: μεταλήψει ώς άταξίαν εμποιουντας άφορίζεσθαι χρ». ΙΕρμηνεύων τον παρόντα κανόνα ό Βαλσαμών λέγει,. ότι ό παρων κανων δριμύτατος εστίν' διότι άφορίζει πάντας όσοvς δεν παραμένουσιν εν Tij εκκλησίq: μέχρι τέλοvς καΙ δεν μεταλαμβάνοvσιν.

(Η εν :Ι AVTloxeiq: σύνοδος άκολοvθουσα τούς ίερούς άποστόλοvς επιβεβαιοί τον άνωτέρω αίιτον κανόνα καΙ επειτα προσθέτει «Πάντας τούς εισιόντας εις τήν εκκλη­σίαν του Θεοσ καΙ των Ιερων γραφων άκοίιοντας μή κοι­νωνοσντες δι> ευχης άμα τφ λαφ η άποστρεφομένοvς τήν' μετάληψιν της Ευχαριστίας κατά τινα άταξίαν τούτοvς άποβλήτοvς γίνεσθαι της Εκκλησίας, εως αν εξομολογη­σάμενοι καΙ δείξαντες καρπούς μετανοίας καΙ παρακαλέ­σαντες TVXOV δvνηθωσιν σvγνώμης. ΙΟμοίως καΙ ό παρων κανων άφορίζει τους CXVEV αίτίας μή μεταλαμβάνοντας

-26­

μηδε μένοντας μέχρι τέλοvς της Θείας καΙ ίερας λειτοvρ­Υίας. Βλέπομεν εντασθα πόσον αρχικως ησαν ΙΙποχρεω­μένοι πάντες οί πιστοΙ να μεταλαμβάνωσι των άχράν­ίων μvστηρίων τοσ σώματος καΙ αίματος τοσ Χριστοσ είς πασαν λεΙΤΟVΡΥίαν, οί δε μη μεταλαμβάνοντες aVEV λόΥΟV αποχρωντος να αφορίζονται.

Κa.νων 660ς της 6ης ΟΙκον. Σuνόδοu

«' Από της (ΑΥίας αναστασίμοv Χριστοσ τοσ Θεοσ ..ημέρας μέχρι της Καινης KVPLaKfls την όλην έβδομάδα εν ταίς άΥίαις εκκλησίαις σχολάζειν δεί άπαραλείπτως τοΙΙς πιστοΙΙς εν ψαλμοίς καΙ Ομνοις καΙ ώδαίς πνεvματι­l<αίς εvφραινομένοvς εν Χριστφ καΙ έορτάζοντας καΙ Tij των Θείων Υραφων αναΥνώσει προσέχοντας, καΙ των (ΑΥίων μvστηρίων κατατρύφωντας· έσόμεθα Υαρ OVτω Χριστφ ΣVνιστάμενOί τε καΙ σvνvψούμενοι. Μηδαμως ουν εν ταίς προκειμέναις ή μέραις ίπποδρόμια η έτερα δημώδη Θέα επιτελείσθω».

(ο παρων κανων διατάσσει τούς Χριστιανούς, ίνα l<αθ' όδην την διακαινίσιμον έβδομάδα από της Κvριακης ίοίί Πάσχα μέχρι τοσ Θωμα να προσερχώμεθα είς την εκκλησίαν (ΙΙποχρεωμένην να λεΙΤΟVΡΥij καθ' έκάστην) να παρακολοvθοvμεν τα Υράμματα τοσ Πάσχα, καΙ να μεταλαμβάνωμεν των άχράντων μvστηρίων καθ' έκάστην· άποφεύΥοντες ίπποδρόμια, Ποδόσφαιρον, Θέατρα, η κι­νημαΤΟΥράφοvς δvστvχως πολλοΙ όλίΥΟΙ παρακολοv­θοσν την διάταξιν ταίιτην της έκτης οίκοvμενικης ΣVνό­"BOV, ήτις παραλείπεται καΙ ίιπο πολλων Εκ των ίερέων, οί όποίοι δεν λεΙΤΟVΡΥοvν κάθε ήμέραν, την πρώτην έβδομάδα τοσ Πάσχα, καΙ οί πιστοί, οί όποίοι δεν προ­σέρχονται καθ' όλας τας ήμέρας της διακαινισίμοv. Κατα την έβδομάδα αυτην καθ' ήμέραν ψάλλονται τα Υράμ­ματα της KVPLaKfls τοσ Πάσχα θεωροvμένη ώς μία ήμέρα -καΙ ψάλλεται είς το τέλος το Κοινωνικον «Σωμα Χριστοσ

-27­

μ€ταλάβετε, πηΥης άθανάτου Υεύσασθε». ' Εκ τoVτων άπάντων φαίνεται ότι δυνάμεθα νά τρώΥωμεν οίονδή­ποτε βρώμα εΥκρατευόμενοι άφ' έσπέρας, εφ' όσον ή όλη Εβδομάς είναι καταλύσιμος είς πάντα, καΙ νά μεταλαμβά­νωμεν σvνεxώς καΙ ότι δεν είναι όρος άπαραίτητος ή νη­στεία, (ή άποχη βρωμάτων) ίνα κοινωνώμεν τό σώμα καΙ αίμα τοσ Χριστοσ.

,Αφ' ου άναφέραμεν μερικους άποστολικους κανόνας, οικουμενικών καΙ τοπικών συνόδων εξ ων εμφαίνεται ή ύποχρεωτικη Ούτως είπείν ΣVXνη μετάληψις των ά­χράντων μυστηρίων, ήδη ερχόμεθα καΙ άπό τους μεγά­λους πατέρας καί διδασκάλους της εκκλησίας νά άποδεί­ξωμεν την διδασκαλίαν της ΣVXνης μεταλήψεως τοσ σώ­ματος ξαΙ αίματος τοσ Χριστοσ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'

Δόγος το\) CΑγίοu 'Ιωάννου το\) Χρuσοστόμοu είς τοuς τα: πρώτα: το\) Πάσχα: πιστεόοντα:ς περί

Μετα:λήψεως

«Τεσσαρακοστη μεν Υάρ, λέΥει, άπαξ τοσ ένΙΑVΤOσ γίνεται. Πάσχα δε τρίτον της έβδομάδος, εστι δ' ότι και ιέταρτον' μαλλον δε καΙ όσάκις ήμείς βουλόμεθα. Πάσχα γάρ oV.νηστεία εστί, άλλ' ή προσφορά καΙ θυσία ή καθε­κάστην γενομένη σύναξις καΙ ότι τοστο εστΙν άληθές, άκουσον τοσ πασλον λέΥοντος «τό Πάσχα όπερ ήμών ετύθη Χριστός»' ώστε όσάκις αν προσί1Jς μετά καθαροσ σvνειδότoς, Πάσχα επιτελείς ό Υοσν κατηχοόμενος οίιδέ­ποτε Πάσχα επιτελεί καί νηστεύων κατ' ενιαυτόν, επειδη

1'*ι.#)Ι _ n ,., \c \ Ι

προσφορας ου κοινωνει. ωσπερ ουν και ο μη νηστευων,

άν μετά καθαροσ συνειδότος προσέλθ1J Πάσχα επιτελεί­!J\ ι "')ι \ ιΙ I'to# Ι ,ιιιιoJ

-καν σημερον, καν αυριον, και οπετεουν μετασχ1J της

·Κοινωνίας. Οίι Υάρ εν παρατηρήσει καιρών, άλλ' εν συ­νειδότι καθαρώ ή άρίστη Υίνεται πρόσοδος»

-28­

Νηστεία της τεσσαρακοστης μια φορα τον χρόνον' γίνεται. Πάσχα δε τελουμεν τρΙς φορας την έβδομάδα" ενίοτε δε κα! τέσσαρας φοράς' μάλιστα σσας φορας θέ­λομεν. Πάσχα δέ, δεν είναι νηστεία, αλλ' ή προσφορα και θυσία ή γενομένη κάθε ήμέραν σύναςις των .πιστων, και λειτουργία του σώματος καΙ αίματος του Χριστου, και ή μετάληψις αυΤΘυ ύπο των πιστων' καΙ στι τουτο εΊναι αλήθεια, άκουσον τον απόστολον Παυλον, ό όποίος; λέγει «το Πάσχα ύπερ ήμων ετύθει Χριστος» ώστε σσας φορας προσέρχεσαι μετα καθαρας σvνειδήσεως καΙ μετα­λαμβάνεις των αχράντων μυστηρίων του σώματος και αίματος του Χριστου έορτάζεις το Πάσχα. 1:0 κατηχού­μενος τον λόγον του Θεευ ουδέποτε κάμνει Πάσχα, καίτοι νηστεύη κάθε χρόνον, έπειδη δεν κοινωνεί των αχράντων' μυστηρίων' καθως λοιπον βεβαίως καΙ εκείνος όπου δεν νηστεύει, όταν ερχεται με καθαραν συνείδησιν καΙ κοι­νωνεί, έορτάζει το Πάσχα' καΙ είτε σήμερον είτε αύριον μεταλάβη' διότι ή προσέγγισις εις την άΥίαν κοινωνίαν δεν Υίνεται εις το να παρατηρης ώρισμένας ήμέρας και εις αυτας να προσέρχεσαι εις την άΥίαν κοινωνίαν, αλλ> όταν EX1JS καθαραν την ΣVνείδησιν, τόΤξ είναι ή καλλι­τέρα προσέλευσις.

Χρυσ στομος

Τόμος Ι φύλλο 424 έν τφ περι ίερωσύνης. «ΙΌταν τις μεταλαμβάνη σvXνα ώστε καΙ κατα την τελεVΤαίαν του

, tl C \;) _~,,..., t ,

σΤΙΥμην, οτε η ψυχη αναχωρει απο του σωματος, την

συνοδεύουν οί "ΑΥΥελοι καΙ ανέρχεται μετα χαρας εις τους ουρανούς, χωρΙς να εμποδισθη όλοτελως απο τα πο­

\;), , νηρα εναερια πνευματα.

Και έτερος δέ τις προλαβων γαρ ανωτέρω, καΙ έτερος τφ Πατρ! όπτασίαν τινα, ώς φησΙ διηγήσατό μοι, έμοΙ, ,

-29­

ου παρ' Ετέρω μαθών. αλλή ΑVΤOς ιδεϊν αξιωθείς καΙ άκούσας ότι τούς μέλλοντας ενθάδε απαίρειν, αν τίιχωσι -των μvστη ρίων μετασχόντες εν Kαθαρ~ ΣVνειδήσει, όταν .αποπνείν μέλλοvσιν οϊ δορvφοvντες αυτούς, δι' εκείνο -το ληφθέν, απάΥοvσιν ενθάδε 'ΆΥΥελοι. ΟΟταν τΙς μετα­λαμβάνη τακτικα οίίτως ώστε να τύχη της μεταλήψεως ,.ov αχράντοv σώματος καΙ τοσ τιμίοv αίματος τοσ Χρι­στοσ καΙ κατα την τελεvταίαν TOV αναχώρησιν εκ τοσ l<όσμοv ToίITOV αποχωριζόμενος απο τοσ σώματΌς,· εχει σvνοδείαν τούς αΥΥέλοvς καΙ ανέρχεται μετα χαρας εις -τούς ουρανούς ελεvθέρως, χωρΙς να εμποδίζεται διόλοv ;), \;) Ι ,ι·

σπο τα εναερια πονηρα πνεvματα .... ΚαΙ ενας άλλος εις έμε διηΥήθη, oVχΙ παρ' άλλοv, ότι

-το εμαθεν, αλλ' ότι ήξιώθη ό ίδιος να το iB1J, δηλαδη μίαν όπτασίαν καΙ ναακούσ1J ότι, εκείνος πού μεταλαμ­βάνη σvχνα τα άχραντα μvστήρια καΙ μεταλαμβάν1J με -καθαραν σvνείδησιν είς τας τελεvταίας TOV σΤΙΥμάς, όταν εξέλθ1J ή ψvχη απο τοσ σώματος, την περικυκλώνοvν οϊ άΥιοι άΥΥελοι καΙ την αναβιβάζοvν εις τούς ουρανούς χάριν εκείνης της μεταλήψεως, την όποίαν ήξιώθη εις -το τέλος TOV να λάβη.

Δι' αυτα λοιπον όλα, να μη απομακρvνώμεθα άπο "Την άΥίαν Κοινωνίαν μέχρι της τελεvταίας μας στΙΥμης, όπότε καΙ είμεθα βέβαιοι ότι χάριν τοσ Δεσποτικοσ εlί.εί­vov σώματος θα ανερχόμεθα ελεύθεροι εις τούς ουρανούς προς τον ουράνιον ήμων Πατέρα.

Μέγας Βασίλειος

ΚαΙ το κοινωνείν καθ' Εκάστην ήμέραν και μεταλαμβά­νειν τοσ 'ΑΥίοv Σώματος καΙ αϊματος τοσ -Χριστοσ καλόν -καΙ επωφελές, αυτοσ σαφως λέΥοντος «ό τρώΥων μοv την σάρκα καΙ πίνων μοv το αίμα εχει ζωην αιώνιον». ΤΙς Υαρ αμφιβάλλει ότι το μετέχειν σvνεχως της ζωης, ούδεν άλλο έστΙν 11 ζείν πολλαχως. CΗμείς μέντοι Υέ

j

-30-.

, θ) ( , C βδ ι δ ...." .....τεταρτον κα εκαστην ε ομα α κοινωνουμεν' εν τη

KVptaKij εν τij τετράδι, καΙ εν τij Παρασκεvij καΙ τφ Σαββάτ<{) καΙ εν ταίς άλλαις ήμέραις εν μνήμη άΥίον τινος (Έπιστολή πρώτη προς Καισάρειαν Πατρικίαν περΙ κοινωνίας. Τόμος 32 σελίς 484).

ΤΟ να κοινωνij τις καθ' εκάστην ήμέραν του σώματος καΙ αίματος του Χριστου καλον καΙ πολυ ωφέλιμον" διότι Αυτος φανερα το λέΥει' εκείνος που τρώΥει το σώμα μου καΙ πίνει το αΤμα μου εχει ζωήν αίνώνιον». Διότι ποίος άμφιβάλλει, ότι εκείνος που τρώΥει συνεχώς το σώμα του Χριστου τίποτε άλλο δεν κάμνη παρα να ζη καΙ να μένη πάντοτε με τον Χριστόν. CΗμείς κοινωνουμεν τέσσαρας φορας την εβδομάδα' κατα τήν Κυριακήν τήν Τετάρτην καΙ τήν Παρασκευήν καΙ το Σάββατον καΙ κατα τας άλλας ήμέρας, όταν εορτάζωμεν τήν μνήμην τινος CΑΥίοv.

ΓΡΥ]γόριος ό Θεολόγος

«Το ίερώτατον σώμα του Χριστου καλώς εσθιόμενον t

πολεμουσι μεν εστιν όπλον' άποδημουσιν δε επάνοδος, τους άσθενείς ενισχύει, τους ερρωμένους εΙΙφραίνει, τας νόσους ιαται, τήν υΥείαν διαφυλάττει, δια τούτου Υενό­μεθα πρόθυμοι προς διόρθωσιν, προς τους πόνους μα­κροθυμότεροι, θερμότεροι προς άΥάπην προς Υνώσιν άΥχινούστεροι, προθυμότεροι προς υπακοήν, όξίπεροι

, ,,...,, ':JI \> Ι _ :t

προς την των χαρισματων ενεΡΥειαν, τα εναντια τοις ου

καλώς μεταλαμβάνουσιν επεται. Βλέπετε πόσα άΥαθα ενταυθα άπαριθμεί ό ΘεολόΥος

ΓρηΥόριος εκ της ΣVΝεXOυς μεταλήψεως του σώματος και αίματος του Χριστου μετα καθαρας συνειδήσεως. Εις τους στρατιώτας τους πολεμουντας κατα του εχθρου είναι όπλον άκαταμάχητον- εις τους μεταναστευομένους είναι επιστροφή εις τήν ιδίαν πατρίδα- τοΙΙς άσθενείς τους δυναμώνει, τους ίιΥιείς ευφραίνει καΙ πληροί αίπους

-31­

αύτους χαρας καΙ αγαλλιά~ως, τους άσθενείς θεραπεύει,. τους ύΥιείς διαφυλάττει καΙ διατηρεί υΥιείς· δια της μετα­λήψεως Υενόμεθα προθυμότεροι είς την τήρησιν των έντολων τοσ Θεοσ, προς την μεταξυ άλλήλων άΥάπην" θερμότεροι φωτίζεται ό νοσς καΙ κατανοωμεν τα θεία διδάΥματα· είς την υπακοην είμεθα προθυμότεροι και είίκολα ένεΡΥοσν τα εί ήμας τα χαρίσματα τοο Θεοσ· όλα αύτα καΙ περισσότερα άλλα άΥαθα προξενεί ή Σv­νεχης μετάληψις των άχράντων μυστηρίων. τα ένΑVτία δε σvμβαίνoυν είς έκείνους που δεν μεταλαμβάνουσι τα­, κτικα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'

CH θεία; κα;ί ίεprι λεΙΤΟUΡΥία, μa.ς διδά:σκει cpaVEPrι.'11, " _ -:t, ΟΤΙ πρεπει τακτικα; "α; κοινωνωμεν των α.χρα.ντων

μuστηρίωv. ~

Αύτη αύτη ή έκάστοτε τελουμένη Θεία ΛειτουΡΥία ούδεν άλλο περισσότερον διδάσκει ήμας η μη το να μετα­λαμβάνωμεν ΣVνεXως τοο σώματος καΙ αίματος Χρι­στοσ. Κατ' αύτην ό λεΙΤΟVΡΥων ίερευς τελεί την άναί­μηκτον θυσίαν καΙ προσκαλεί πάντας ήμας, ίνα ΣVμμε­τάσχωμεν τοσ σώματος καΙ αίματος τοσ Χριστοσ. Είς την εύχην όπου λέΥεται δια τους πιστους yράφε~αι «καΙ δους αύτΟίς (δηλ. τοίς πιστοίς) πάντοτε μετα φό­βου καΙ αγάπης λατρεύην σοι άνενόχως καΙ άκατακρί­τως μετέχειν των άΥίων σου Μυστηρίων».

Είς δε την εύχην ήτις άκολουθεί μετα τήν τέλεσιν των μυστηρίων Υράφεται, «ώστε Υενέσθαι τοίς μεταλαμ­βάνουσιν είς νηψιν ΨVΧης, είς άφεσιν άμαρτιων, καΙ είς ζωην αίώνιον». Είς τήν αύτήν ήτις είναι προ της μετα­λήψεως, λέΥει ό λειτουΡΥων ίερεύς. «ΚαΙ καταξίωσον T15 Kραται~ σου χειρΙ μεταδοσναι ήμίν τοσ άχράvτoυ σώματός σου καΙ τοσ τιμίου αίματος. καΙ δι' ήμων παντι

-32·­

1φ λαφ». Είς τας έκφωνήσεις φωνάζει ό λεΙΤΟVΡΥας BV­νατα και καλεί πάντας να μεταλάβωσι τοΟ σώματος καΙ αίματος τοΟ ΧριστοΟ «λάβετε, φάΥετε, τοΟτο εστΙ το σωμα μοv, καΙ επειτα πίετε εξ αVτoO πάντες, τοΟτο .εστΙ το αίμα μοv, τοΟτο ποιείτε είς την εμην ανάμνησιν καΙ εξακολοvθεί ό λεΙΤΟVΡΥων ίερευς λέΥων πρόσχωμεν! «τα άΥια τοίς άΥίοις» ήτοι τα τίμια δωρα, το σωμα καΙ ·τΟ αίμα τοΟ ΧριστοΟ δίδεται είς τους άyiOVS δηλ. είς τους .Χριστιανούς, τους βεβαπτισμένους καΙ Χριστιανικον βίον διάΥοντας άΥίοvς όχι είς τους απίστοvς τους μη Χριστια­νούς, τους μη βεβαπτισμένοvς καΙ βίον άμαρτωλον διά­·Υοντας.

Δια τοΟτο καΙ οί κατηχούμενοι, οί μη είσέτι βαπτι­σθέντες διατάσσονται να εξέλθωσιν είς την τέλεσιν της θείας μvσταΥωΥίας, -της μεταβολης τοΟ άρτοv είς σωμα .ΧριστοΟ καΙ τοΟ OiVOVEls αίμα ΧριστοΟ.

'Έπειτα αφ' οδ μεταλάβω-σιν εν τφ ίερφ οί ίερείς καΙ οϊ διάκονοι, οί μεν ίερείς αφ' έΑVτων οί δε διάκονοι υπο τοΟ ίερέως, Εαν δεν υπάρχει λεΙΤΟVΡΥων 'Αρχιερεύς, ό όποίος μεταδίδει πρωτον είς τους ίερείς -καΙ επειτα είς ·τους διακόνοvς» καΙ επειτα αφοΟ εVχαριστήσOυν τον . Κύριον διότι τους ηξίωσε να κοινωνήσοvν των αχράντων . μυστηρίων, ό διάκονος ηό ίερευς καλεί πάντας τους πι­-στους να προσέλθωσι να μεταλάβωσι λέΥων «μετα φόβοv θεοΟ πίστεως καΙ αγάπης προσέλθετε» καΙ προ­σέρχονται οί πιστοί, οί -εχοντες καθαραν την ΣVνείδησιν καΙ είναι Ετοιμοι δια της εξομολΟΥήσεως καΙ εΙλικρινοΟς μετανοίας καΙ μετα φόβοv θεοΟ καΙ μεταλαμβάνοvσι μετα κατανύξεως, σvντριβης, καΙ μεΥάλης ήΣVXίας χωρΙς να βιάζεται κανεΙς η να σπρώχνεται, διότι καΙ να μετα­λάβ1J δεν εχει το δικαίωμα καΙ να απέλθ1J, αλλα θα περι­μέν1J να μεταλάβοvν όλοι οί προσελθόντες πιστοί, καΙ τότε όλοι απα κοινοΟ θα εVχαριστήσοvν τον Κύριον, θα διαβασθij υπα τοΟ ίερέως ή τελεvταία εVχαριστήΡΙOς "προσεvχη καΙ απόλυσις, δι) ευχων των άΥίων πατέρων

-33 ­

ήμων. )Αμήν. οτε έλεύθεροι πάντες νά άπέλθουσι είς τά ϊ"α ίδια.

Είς τήν Θείαν καΙ ίεραν λειτουργίαν θυσιάζεται ό υίος ϊ"ου Θεου, ώς άμνος άμωμος καΙ δίδεται ώς τροφή είςτούς ίfισΤOύς διά τήν άφεσιν των άμαρτιων αύrων καΙ έν ζωήν αίώνιον. Είναι ομως πολύ λυπηρον δι' ήμας τούς σημερινούς χριστιανούς, οϊ όποίο ι καίτοι προσερχόμεθα καΙ παρακKOλOVΘOυμεν μέ κατάνυξιν τήν τελουμένην θυσίαν του άμνου του Θεου, άμώμου Ίησου Χριστου καΙ ϊ"ήν του άρτου καί οίνου μετ~βoλήν' δια της έπικλήσεως ϊ"ου (Αγίου Πνεύματός, οταν μας Kαλέσr:ι ό' ίερεύς η ό διάκοδος να προσέλθωμεν είς τήν (ΑΥίαν κοινωνίαν ήμείς άπομακρυνόμεθα καΙ δέν προσερχόμεθα είς την έτοιμα­σθεϊσαν (ΑΥίαν Τράπεζαν, ίνα μετάσχωμεν των άΥια­σμάτων. ! Πόσον άπέχωμεν άπο τούς πρώτουςΧρι&nα­νούς, οί όποϊοι συνεχως εΙς κάθε λειτουΡΥίαν μετελάμ­βανον! καΙ τήνΜεΥάλην Τεσσαρακοστην έπειδή μόνον δυο λειτουΡΥίαι yίνoντα~ Σάββατον καΙ Κυρίακή καΙ διά

\ \ Ι ""'>ι C Ι .. - . Ί,Ι \ .. να μην μενουν .ανευ aYLqs κοινωνιας επενοησαν τας προ­ι c ,., ' ..

ηΥιασμενας οι πατερες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ θ'

rι ι ι ,,. δ'"ποιαν προετοιμασιαν πρεπει να κανωμεν ια. να

προσερχωμεθα άκατακρίτως . είς rι:ήν ίεραν μετάλη­ψιν των άχράντων καί ζωοποιών του Χριστου μu­

ι _ ι " ft ,­σΤYJριων "tou σωμα.τος κα.ι αιματος αuτοu;

Ε ις τουτο θά έρωτήσωμεν πρωτον τον άπόσΤ9λ9ν Παυλον τί μας λέΥει καΙ εμειτα καί τινας τω)!. π~τέp~ν.

«~Ός αν έσθίη τον άρτον τουτον η πίΥει το πqτήριον του Κυρίου άναξίως, ενοχος εσται του σώματοs~.~Ι αίματος του Κυρίου».

«Δοκιμαζέτω δέ άνθρωπος έαυτον καΙ oVτως έκ του άρτου έσθιέτω καΙ έκ του ποτηρίου πινέτω. ό γαρ

3

Ι

--34­

εσθίων καΙ πίνων άναξίως, κρίμα έαVΤφ εσθίει καΙ πίνει μη διακρίνων το σωμα καΙ το αίμα του Κυρίου. Δια ΤOVτo εν υμίν πολλοΙ άσθενείς καΙ άρρωστοι καΙ κοιμωνται ίκανοί' εί Υαρ έαυτους διεκρίνομεν, οίικ αν εκρινόμεθα .. κρινόμενοι δε ύπο του Κυρίου παιδευόμεθα, ίνα μη συΥ τφ κόσμq> κατακριθωμεν» (Κορινθ. Α', κεφ. ια' 27-33).

Δοκιμαζέτω άνθρωπος έαυτόν, καΙ ούτως εκ του άρτον εσθιέτω καΙ εκ του ποτηρίου πινέτω». :Άλλα πως θα δοκιμάσωμεν έαυτούς;

Θα άνοίξωμεν το βιβλίον της ΣVνειδήσεώς μας καΙ τον ΕυαΥΥελικον νόμον καΙ θα εξετάσωμεν τον έαVΤόν μας, εαν βαδίζωμεν Χριστιανικον βίον, καθώς τουτον όρίζει ό Χριστος εν τφ ΕvαΥΥελίq>, καΙ εαν είμεθα σύμ­φωνοι, τότε να προχωρήσωμεν είς την I:ΑΥίαν Koινωνίαν~ να μεταλάβωμεν άξίως του σώματος καΙ αίματος του Χριστου. Θα εξετάσωμεν τον έαVΤόν μας καΙ θα ερω­

ι .:,.., ~ ι , ~ Ι Ι ~ι

τησωμεν ημας αυτους, μηπως εφονευσαμεν; μηπως εκα­

μoμ~ν -έ~τρώσεις καΙ εφoνεύσαμ~ν τα πάιδιά μας μέσα είς την κοιλίαν μας; μήπως εχρησιμοποιήσαμεν φάρμακα η άλλα τινα βότανα, ίνα άποβάλωμεν αυτα άωρα καΙ yiV1J άκουσία άποβολή; η μεταχειριζώμεθα τα διάφορα σατανικα μέσα, ίνα μη ΣVλλάβωμεν, καΙ οΟτω φονεύομεν την εν τφ σπέρματι υπάρχουσαν ζωην του άνθρ~πoυ,. ,όπως Εκαμεν ό Αυναν καΙ έθενατώθη ύπο του Θεον/(Γενεσ. κεφ. Λ.Η. 4-10), μήπως εκλέψαμεν καΙ άφαιρέσαμεν δο­

.λίως τα ξένα πράΥματα καΙ· δεν τα έπεστρέψαμεν; μήπως εμοιχεύσαμεν, η επορνεύσαμεν η έμαλακίσθημεν η έπέ­σαμεν είς την παρα φυσιν άσέλΥειαν; μήπως έπήραμεν όρκον ψευδη καΙ έΥείναμεν επίορκοι; μήπως ώρκίσθημεν άνευ αίτίας η άλευ λόΥου καΙ επήραμεν το όνομα του j

Θεου επι ματαίω ; μήπως λέΥομεν ψεύδη δια να εξαπατή­

σωμεν τους όμοίους .ημών άνθρώπους; μήπως εΣVΚO­

φαντήσαμεν τινα καΙ προσεβάλομεν την· τιμην του

άλλου καΙ την ύπόληψιν; μήπως εΥίναμεν αίτιοι και

έχωρίσαμεν άνδρόΥυνον; μήπως άσεβωμεν προς τους

Ι ι

--35­

yoveis μαs καΙ δεν κάνομεν όπακοήν, καΙ δεν δίδομεν είς aVTOVS την πρέπουσαν τιμην καί άΥάπην; μήπως όβρίζομεν καΙ βλασφημοσμεν τα άγια καί TOVS όμοίους ήμων άνθρώποvs; μήπωs δεν παιδείιομεν τα τέκνα μας εν φόβφ καί νόμφ Κυρίου ; μήπωs είμεθα φιλάΡΥυροι ~α! άσπλαχνοι καί δεν βοηθοσμεν TOVS exoVTas άνάΥκην όμοίοvs ήμων άνθρώποvs; καΙ δεν συΥχωροσμεν αVτOυς άπο καρδίαs δια να μςχs συΥχωρήστι καί ήμαs ό .Θεόs; μη κρατωμεν μνησικακίαν καΙ δεν εχωμεν εκτεταμένην την άΥάπην, όχι μόνον προs TOVS άδελφοvs XptσTlavOVS, άλλα καί eiS aVτOVS TOVS Exepovs; ;, ΑΥαπήσωμεν άλλή­λοvs ίνα εν όμονοίςχ όμολΟΥήσωμεν, τον Πατέρα τον γίόν, καί το r1Aytov Πνεσμα καί πόσα άλλα άμαρτήματα καΙ άνομήματα είναι δυνατον να εχωμεν, καί να εχωμεν πικράνει τον κυριον ήμων ;'Ιησοσν Χριστόν, τον δι> ήμαs όπομείναντα τον· σταυρον καΙ θάνατον. tΌταν λοι­πον εξετάσωμεν τον έΑVΤόν μαs με τον νόμον τοσ Κυ­ρίου καί δεν είμεθα εντάξει δια να προσέλθωμεν eiS την C:Ayiav κοινωνίαν, τότε να μετανοήσωμεν είλικρινωs δια τα τvχoν ήμων άμαρτήματα, να κλάψωμεν καΙ να θρη­νήσωμεν καΙ να τρέξωμεν προs τον πνευματικον Πατέρα να εξομολΟΥηθωμεν, και να άποφασίσωμεν ~ικωs να άφήσωμεν πασαν άμαρτίαν. Οδτοι οί πνευματUΩί πα­τέρεs εχουσι το δικαίωμα να συΥχωροσν άμαρτίαs· των μετανοοόντων καί εξομολΟΥουμένων αίιτάs.

Μετα την άνάστασιν τοσ Χριστοσ, όταν εφάνη OVτOS eiS TOVS μαθητάs του κεκλεισμένων των θυρων, εδωκε την δωρεαν τοσ C:Ayiov Πνεvματοs αVτOiS καί ενεφυσησε καΙ λέΥει aVTOiS, «λάβετε Πνεσμα f1 ΑΥιον, αν τινων άφητε

\ c Ι ;') Ι "_,, "..,TaS αμαρτιαs, αφιενται aVΤOlS αν τινων κρατητε, κε­

κράτηνται, (Ίφάν. κεφ. κα' 23.) καί πάλιν οί άπόστολοι μετέδωκαν eis Tovs διαδόχοvs αVτων, καί oVτω) άκολοvθij καί θα εξαKOλOVΘήστι δια των πνευματικων πατέρων να χορηΥείται ή αφεσιs των άμαρτιων eis Tovs άξίοvs ά.φb­σεωs καΙ μετανοοvντεs είλικρινωs, καί να άΠOKλείGι.')ctJlfΦ

-36­

c ~ ι· ,) ι .. Ν C / Θ' οι αμετανοητοι και επιμενοντες εν T'fJ αμαΡΤΙ<f. - α προ­σερχώμεθα λοιπόν είς τόν Πνευματικόν πατέρα θα έξε­μολΟΥουμεθα τας άμαρτίας ημων Kar θα τόν παρακα­λουμεν να μας σvyχωρήσ'fJ και να μας έπιτρέψ'fJ να μετα­λάβωμεν. Να προσέχωμεν να μη προσερχώμεθα να κοι­νωνήσωμεν, έφ' όσον η συνείδησίς μας μας έλέΥχει δια ώρισμένα παραπτώματα" έαν προηΥουμένως δεν μετανοή­σωμεν καΙ δεν ζητήσωμεν την σvYXώρεσιν παρα τοσ πνευ­ματικοσ πατρός, διότι έν τοιαVΤ1J περιπτώσει θα κατα­κριθωμεν μαζυ με τους 'Ιουδαίους, οί όποίοι τόν έσταύ­ρωσαν. «ό έσθίων καΙ πίνων τό σωμα καΙ τό αίμα του Κυρίου άναξίως κρίμα έαυτ~ έσθίει καΙ πίνει καΙ ενοχος εσται του σώματος καΙ αίματος του Χριστου· δια τουτο έν υμίν πολλοΙ άσθενείς καΙ άρρωστοι καΙ κοιμωνται ίκανοί». ΠολλοΙ λέΥει ποσερχόμενοι καΙ μεταλαμβάνοντες καΙ κοιμωνται' Ικανοί». Πολλοι λέΥει προσερχόμενοι καί μεταλαμβάνοντεςάναξίως κρίμα έαVΤOίς έσθίουσι καΙ πί­νουσι άσθενουσι δε πολλοι έξ αύτων καΙ άρρωσταίνουν βαρέως καΙ πολλοι άποθνήσκουσιν. Βλέπετε ότι ή άνα­ξίως προσέΥΥισις φέρει άσθένειαν και πολλάκις βαρείαν άσθένειαν και θάνατον! Πρόσχωμεν λοιπόν μετα φόβου Θεου να προσερχώμεθα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι'

Χρuσόστομος

"0τι πρέπει νά προσερχόμεθα με;τά φόβοι) θεού , .., θ'β \ ,

και ανει) opu ou και μνησικακιας.

>Εν μεταφράσει Γαλανοσ τόμος Βος σελΙς 428. «"Όταν προσέλθηΤΕ να μεταλάβητε, μ.η νομίσητε ότι

όπό άνθρωπον μεταλαμβάνετε τό θείον σωμα, άλλ' -&q:r6 αύτα τα Σεραφείμ δια της λαβίδος του πυρός, την .tciτητΦίαν ώς Υνωστόν είδεν 'ΗσαΙας. ~Όταν τό θείον σωμα

-37­

μεταλαμβάνητε νομίζετε καΙ ώς έΥΥίζοντες την θεία" και άχραντον πλευραν δια των χειλέων, τοιουτοτρόπως: τό σωτήριον αίμα ας μεταλάβωμεν. ,

Λοιπόν, άδελφοι άπό τους συναθροίσεις ας μη λεί­πωλεν' μήτε πάλιν κατ' αυτας είς συνομιλίας να άπα­σχολούμεθα' ας σταθωμεν με φόβον και τρόμον κάτω διευθύνοντες τό βλέμμα, άνω δε την ΨVΧην στενάζοντες σιωπηλως' ας άλλαλάζωμεν δια της καρδίας 11 δεν βλέ­πετε τους παρουσιαζομένους ένώπιον τοΟ αΙσθητού και φθαρτού και προσκαίρου και έΠΙΥείου Βασιλέως, πω> ίστανται άμετακίνητοι, άλλαλοι, μη σειόμενοι, μη yrSPI­φερόμενοι έδω και έκεί τους όχθαλμούς, άλλα σ-leyνoι και κατηφείς περίφοβοι! ές αυτων ω άνθρωπε, λάβε το παράδεΙΥμα' .και τοιουτοτρόπως σας παρακαλώ να πα­ρίστασθε ένώπιον τού έπουρανίου Βασιλέως, με φόβον να παρίστασθε! Ταύτα δεν παύω να σας λέΥφ πολλά­κις, εως ότου σας Ιδω διορθωθέντας. Εισερχόμενοι δε είς την έκκλησίαν, ας είσέλθωμεν όπως πρέπει ένώπιον τοΟ θεού μη εχοντες μνησικασίαν έν T1J ΨVΧ1J μας, μήπως ένφ πρoσεVΧόμεθα, έναντίον μας στρέψωμεν την προ­σευχήν μας, λέΥοντες σvyXώρησέ μας ώς και ήμείς σvy­χωρούμεν πρός τους όφειλέτας ήμων (Ματθ, στ' 12). διότι φοβερόν είναι τό λεΥόμενον και σχεδόν τοιούτον τι πρός τόν Θεόν φωνάζει ό λέΥων' τούτο, άφηκα Δέ­σποτα, άφες ελυσα, λΟσε' συνεχώρησα, συΥχώρησον· έαν έκράτησα, κράτησον- έαν δεν ελυσα δια τόν πλησίον μου τα άμαρτήματά του, μηδε Συ να λύσ1Jς τα ίδικά μου' ,tl Ι ι ,), ~ Ι \;)1

με οποιον μετρον μετρησα με αυτο αντιμετρησ1Jς και εμε.

Ταύτα λοιπόν όλα εχοντος κατα νούν και ένΘVμOύμενOΙ την φωνην την λέΥουσαν «Θέλω κατοικήσ1J μεταςv αύτοσ και θέλω σvμπεριπατήσ1J. (Λειτ. κστ' 12) καΙ Κορινθ. Β' στ' 16) καΙ πάιν «σείς εϊίσθε ναός τού θεοσ και τόπνεύμα τού θεοσ κατοικεί έντός σας» (Α' Κορινθ. κεφ. ΓΙ 16). και ήμείς πρός έκείνους ας λέΥωμεν, και τα άναίσχυντα στόματα των άσεβων αν άποφράττωμεν,

-38­

καΙ δια τα ίδικά μας άΥαθά, ας ευφραινόμεθα, καΙ τον σαρκοθέντα Θεον ας δοςάζωμεν δια την τόσην σvyκα­τάβασιν' και κατα την δύναμιν μας ας άποδώσωμεν είς αύτον άνάλΟΥον προς την άςίαν του καΙ την τιμην καΙ την άμοιβήν. Καμμία δε άμοιβη δεν είναι δυνατον εκ μέ­

,ι " c ι C ΛJ ,,,,...,,

ρους μας να yινΊJ, παρα μονον η σωτηρια ημων και των

ήμετέρων ψυχών και ή δια την άρετην επιμελεία. ΥιΑς μη Υίνωμεν λοιπον άΥνώμονες προς τον ευεΡΥέτην' άλλ:) όλα τα κατα δύναμιν, όλοι ας ΣVνεισφέΡOμεν' πίστην, άΥάπην, ελπίδα, σωφροσύνην, ελεημoσVνην, φιλοςε­νίαν. ΚαΙ εκείνο που είπα προηΥουμένως καΙ σας εκάλεσα, τοστο και τώρα καΙ πάντοτε δεν θα παύσω να παρακα­λώ' ποίον είναι τοστο; ~Όταν μέλλητε να προσερχεσθε είς την φρικτην και Θείαν ταύτην τράπεζαν καΙ ίεραν μυσταΥωΥίαν με φόβον και τρόμον να κάμνετε ΤOVτO, με καθαραν συνείδησιν, με νηστείαν καΙ προσευχήν, οχι θορυβοσντες, μηδε λακτίζοντες, μηδε ώθοσντες τους πλη-:­σίον' διότι ΤOVτO είναι είδος εσχάτης άνοησίας καΙ κατα­φρονήσεως, οχι της τυχούσης. Δια ΤOVτO και τοστο καΙ 'Πολλην επιφέρει, καθ> όσον κάμνουσι ταVτα, την κόλασιν καΙ τιμωρίαν. >ΑναλΟΥίσθητε, ώ άνθρωπε, 'Ποίαν θυσίαν μέλλει να εyyίζΊJς; είς ποίαν τράπεζαν να ποσερχησαι; ενθυμηθητε καθ> ότι εν4) είσαι Υη καΙ σποδός, σώμα Χριστοσ μεταλαμβάνεις! ΚαΙ όταν μεν Βασιλευς σας καλεί είς συμπόσιον με φόβον κάθησθε, καΙ άπο τα φα­γητα με αίδω καΙ ήΣVXίαν λαμβάνετε. "'Οταν δε 6 Θεος σας καλεί είς την Τράπεζάν του καΙ τον γίον αVτoσ πα­ραθέτει ενώπιόν σας, εν ώ αϊ >ΑΥΥελικαΙ δυνάμεις παρί­στανται μετα φόβου καΙ τρόμου καί τα Χερουβείμ κατα­1<αλύπτουσι τα πρόσωπα, τα δε Σεραφείμ κράζουσι μετα τρόμου, 'ΆΥιος, 'ΆΥιος, "'ΑΥιος Κύριος, συ κράζεις 1<αί θορυβείς προς το πνευματικον τοστο σvμπόσιoν; Δεν Υνωρίζεις ότι άπ6 Υαλήνην πρεπει να είναι Υεμάτη c \ >, _ \ , η ψυχη κατ εκεινον τον καιρον ; ~ Ειρήνης πολλης και ήσυχίας είναι άνάΥκη, οχιθό­

' Ι

Ι

Ι ιί

-39­

ρύβου, θυμοσ, καΙ ταραχης, διότι ταστα άκάθαρτην κάμνουσι την προσερχομένην ψυχήν...

Χρuσcστομος λόγος ετερος είς τα rενέθλια: 'rOu Σω­-τηρος τίνι τρίπιρ "ά προσερχώμεθα: είς 1:ήν CΑγίαν

Κοινωνία:ν.

Τόμος 80ς σελ. 941 Γαλανός. (τόμος 49 σ. 363).

,Αλλ' έπειδη το σωμα ένεθυμήθην το Δεσποτικον, άναγκαίον εΙναι όλίΥα περί τούτου να σας είπω καΙ επειτα να καταπαίισω τον λόΥον.

Γνωρίζω ότι πολλοΙ έκ των παρ' ήμίν δια την ΣVνή­-θειαν της έορτης εις την ίεραν ταύτην θα προστρέξωσι Τράπεζαν. 'Έπρεπε μεν λοιπον καθως καΙ πολλάκις ήδη τ \ \ ,.., C ,..", c, ι , ειπον να μη παρατηρουμεν εορτης, οσακις προκειται να

κοινωνοσμεν, άλλα την ΣVνείδησιν ήμων να καθαρίζωμεν και τότε την ίεραν να εΥΥίζωμεν θυσίαv, διότι ό μεν ενά­γων και άκάθαρτος, ουδε εν καιρφ έορτης ήθελεν εΙναι δίκαιον να μετέΧ1J της tAyias εκείνης καΙ φρικώδους σαρ­κός· ό δε καθαρος καΙ δια μετανοίας πλήρους άποπλύνας τα άμαρτήματά του καΙ πλημμελλήματά του καΙ εν και­ρφ έορτης, και πάντοτε δίκαιον ήθελεν είναι, να μετέχ1J των Θείων μυστηρίων, καΙ άξιος εΙναι να άπολαύ1J της δωρεας τοσ Θεοσ. 'Αλλ' επειδη δεν Υνωρίζομεν πως τoVτo παρέλειψαν (οί πολλοΙ) μερικοί, καΙ ένφ πολλοΙ άπο άναρίθμητα κακα εΙναι Υεμάτοι, όταν ιδωσι την έορτην ελθοσσαν (δηλ. την άνάστασιν, την Κοίμησιν της Θεο­τόκου, την 15ην ΑυΥούστου· τα ΧριστούΥεννα) όσαν :),)" ι , c ι \c,:) ι

απ ΑVτην να σπρωχνωνται την ημεραν, τα ιερα εΥΥΙ­

ζουσι, μηδε να τα όίδωσιν εν τοιαύΤ1J καταστάσει ψυχης καΙ βίου ευρισκόμενοι' όσους μεν Υνωρίζομεν ήμείς τού­τους οί ίδιοι πάντως θα εμποδίσωμεν άπο την Θείαν κοινωνίαν, τους δε άΥνώστους εις ήμας εις τον Θεον θα άφήσωμεν τον Υνωρίζοντα τα KΡVΠτα της διανοίας έκάστου. Άλλα την φανεραν τουλάχιστον άμαρτίαν θα

ι

-40­

προσπαθήσωμεν σήμερον να διορθώσωμεν, ποίον λοιπον είναι τουτο το άμάρτημα; το ότι δεν προσέρχωνται είς την Θείαν κοινωνίαν μετα φρίκης, άλλα λακτίζοντες.. κτvπωντες, θvμου πλήρεις, βοωντες, ίιβρίζοντες' ΤΟΥ πλησίον ώθοWτες, άπο ταραχην Υεμάτοι.

Γαϋτα καΙ πολλάκις είπον καΙ δεν θα παύσω άπο του να τα λέΥω.

Δεν βλέπετε τους σωματικους άΥωνας, όταν άΥωνο­θέτης δια μέσοv της άΥορας βαδίζ1J στέφανον έπΙ κε­φαλης εχων, στολην έπίσημον περιβεβλημένος, ράβδον είς την δεξιαν χείρα κρατων, ποία είναι ή εόταξία έπΙ της φωνης του Kήρvκoς, ότι ήσVΧία πρέπει να κρατij μετα (ευταξίας) ευκοσμίας; πως λοιπον δεν είναι άτοπον, καΙ όταν ό διάβολος ένεΡΥεί πομπάς, τόση να είναι ή ήσvχία; όταν δε ό Χριστος καλεί προς EΑVτόν τοv πολυς να είναι ό θόρvβος; :'Εν τij άyoρ~ ήσvχίςx! και έν τij έκκλησίct: κραvyή ; είς το πέλαΥος Υαλήνη, καΙ έντος του λιμένος κύματα; διατΙ θορvβείσαι, είπέ μοι, & άνθρωπε, διατΙ βιάζεσαι; (Υποθέσεων άνάΥκη σε καλεί έξάπαντος-άλλα δεν Υνωρίζεις ό,τι κατα την ώρανέκείνην (της μεταλή­ψεως) δια σε διόλοv δεν ίιφίσταται, και δεν ,ένθvμείσαι διόλοv τότε, ότι έπΙ της γης είσαι καΙ νομίζεις δε μετα άνθρώπων είιρίσκεσαι; ΚαΙ πως δεν εΙναι. ταϋτα λιθίνης διανοίας, το να νομίζ1Jς δηλαδη κατα τον καιρον έκείνον ότι έπΙ της Υης στέκεις, όχι δε μετα άΥΥέλων χορεύεις μετα των όποίων το μvστικον έκείνο μέλος άνέπεμψας μετα των όποίων την έπινίκιον έκείνην ώδην άνέφερες είς τον Θεόν ; ΚαΙ δια τουτο καΙ άετους μας όνόμασε ό Χρι­στος είπων «όποv το σωμα έκεί θα σvναχθωσιν ΟΙ άετοι (λovκα 12 37) δια να βαδίζωμεν είς τον αυρανόν, δια να πετωμεν ίιψηλα άνvψούμενοι δια των πτερων του πνεύ­ματος- ήμείς όμως χαμαι σειρόμεθα καΙ καθως ΟΙ όφεις της

Υης»·

-41­

Πόθεν προέρχονται οϊ θόρuβοι καΙ αϊ κραuγαΙ Κ<1Τ«

τήν ΘεΙαν κοινωνίa.ν;

θέλετε να είπω πόθεν προέρχεται ό θόρυβος καΙ ή κραυΥή; εκ του ότι δεν σας κλείομεν τας θύρας καθ' όλην την διάρκειαν της θείας λειτουΡΥίας, άλλ' επιτρέ­πομεν να άπομακρύνεσθε καΙ να άποχωρητε είς τους οίκους σας, προ της τελεvταίας είς τον θεον είιχαριστίας του ίερέως, το όποίον πολυ καταφρόνησιν καΙ αίιτο δει-­κνύει τί κάμνεις, ώ άνθρωπε ; εν ώ ό Χριστος εΙναι παρών, ενφ οί άγΥελοι παρίστανται, ενφ ή φρικτη αίιτη Τρά-­πεζα πρόκειται, εν~ οί άδελφοΙ μυσταΥωΥουνται άκόμη, συ άφήνων την θείαν μυσταΥωΥίαν άπομακρύνεσαι εν Βί«:; καΙ είς δείπνον μεν όταν προσκληθi5ς 'ΚαΙ αν­προηΥουμένως συ χορτασθi5ς, δεν τολμξΧς, εν~ οί άλλοι. παρακάθηνται να αναχωρήσ1Jς προ των φίλων.

'Εδω δε εν~ τα φρικτα του Χριστου Μυστήρια επι-­τελουνται, εν~ ή ίερα τελετη διαρκεί άκόμη, φεύΥεις εν μέσφ όλα, καΙ άναχωρείς; καΙ πως να άξιωθωσι ταυτα συΥνώμης, ποία δε άπολΟΥία θα ευρεθ'i5 δι' αυτά; .•. •, c, , , \ \ ,C,",θί οταν οι απερχομενοιa.πο την ε αν και ιεραν AELTOUP-­

γίαν πρό ΤΟ\) 1:'έΛοuς καΙ μέ 1:'όν ' ιουδαν όμοιciζοuσι. θέλετε να είπω τίνος εΡΥον κάμνουσιν όσοι άναχω-­

ρουσι προ του τέλους της θείας λειτουΡΥίας καΙ τας­εVχαριστηρίoυς προς τον θεον 4>δας δεν επιφέρουσιν είς το τέλος της Τραπέζης; 'Ίσως βαρυ να είναι το μέλλον' να λεχθ1j καΙ όμως άνάΥκη να λεχθi5 δια την ραθυμίαν­των πολλων. ~Όταν εκοινώνησε το τελευταίον δείπνον ό Ίούδας το κατα την τελευταίαν εκείνην νύκτα ενφ όλοι οί άλλοι παρεκάθηντο αυτος άποσπασθεΙς εξηλ&ν ,Εκείνον λοιπον μιμοσνται o\hot, οί άπομακρινόμενοι­εντευθεν προ της τελευταίας εVχαριστηρίoυ είιχης. Διότι. εαν Εκείνος δεν ήθελεν εξέλθ1J δεν ήθελε yiV1J προδότης, εαν δεν ήθελε άφήσ1J τους συμμαθητάς του δεν ήθελεν απολεσθiJ. Έαν άπο την ποίμνην δεν απεσπατο, δεν·

-42­

-ηθελε τον EUp1J ό λύκος μόνον, καΙ δεν ήθελε τον κατα­φάΥ1J. Έαν άπο τον ποιμένα δεν είχε χωρίσ1J τον εαυτόν 'του, δεν ήθελε σvλληφθ'iJ υπο του θηρίου. ΚαΙ δια τουτο ,εκείνος μεν μετα των >Ιουδαίων εταξε τον εαvτόν του. ουτοι δε (οί λοιποΙ μαθηταΙ) μετα του Δεσπότου υμνή­σαντες εξηλθον.

Βλέπεις ό,τι ή τελειυταία μετα την μυστικην θυσίαν ειιχη σvμφώνως με εκείνον Υίνεται τον τύπον. ΚαΙ τώρα, ·άΥαπητοΙ άδελφοΙ ταυτα υπ> όψιν μας ας εχωμεν, ταυτα ας σvλλoyιζόμεθα φοβούμενοι την τεταΥμένην ·δια την παράβασιν ταύτην κατηδίκην. ΑΙΙΤος άπο την σάρκα του σοί μεταδίδει, συ δε οΙΙδε δια τον λόΥον τον άνταμείβ1Jς, οΙΙδε τον εVχαριστ'iJς δι> όσα ελαβες! >Αλλα σωματικην μεν τράπεζαν όταν άπολάβ1Jς, υστερον άπο ·την τράπεζαν εVχεσαι, όΤάν δε είς πνευματικην μετέΧ1Jς 'τράπεζαν, ή όποία υπερβάλλει την κτίσιν όλην,' την ·όρατην καΙ την άόρατον εν<{) άνθρωπος είσαι καί της ευτελους φύσεως, δεν περιμένεις δια να εVχαριστήσ1Jς; καΙ δια λόΥων καΙ εΡΥων, καΙ δεν είναι ταVτα εσχάτης κολάσεως άξια; ΤαVτα δε λέΥφ όχι να επαινείτε μόνον ·τα λεΥόμενα οΙΙδε να θορυβητε καΙ κράζητε (επιδοκιμα­στικως) άλλ> όπως εΙς τον άρμόδιον καιρον τούτους ενθυμούμενοι τους λόΥους επιδείξατε στην πρέπουσαν εVταξίαν.

Μυστήρια καΙ λέΥονται καΙ είναι τα τελούμενα, όπου δε μυστήρια πολυ είναι ή σΙΥή. Με πολλην λοιπον σιω­·πην με πολλην εVταξίαν με την πρέπουσανεΙΙλάβειαντην ίεραν ταίιτην ας εΥΥίζωμεν θυσίαν, δια να καταστήσωμεν εΙΙνοϊκώτερον προς ήμας τον Θεον καΙ την ψυχήν μας _J

όλοτελως καθαρίσωμεν καΙ τα αίώνια επιτύχωμεν άΥα­θά, τα όποία όλοι ήμείς να επιτίιχωμεν δια της Χάριτος καΙ φιλανθρωπίας του Κυρίου ήμων >Ιησοϋ Χριστου, του σωτηρος ήμων μετα του όποίου εΙς τον Πατέρα ήμων 'καΙ το ~Άyιoν Πνευμα, ή δόξα ας είναι καί το κράτος καΙ -ή προσκύνησις νυν καΙ άεΙ καΙ εΙς τους αίωνας >Αμήν.

-43 ­

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ'

<Η μετιίληψις των φρικτων Tou XPLOTou μuστη­ρίων Tou Σώματος καί Αίματος AuTou δεν εΙναι μό­νον διΙΙ τους τελοuvτcxς το μuστήριοv ίερείς, &λλ& )(αί δι& δλοuς τους ίερείς καί διακόvοuς καΙ δλοuς

τους πιστους ΧριστιcxvοUς.

<Υπάρχονν τινές πιστοΙ καΙ ευλαβείς Χριστιανοί, οί όποίοι τόσην άΥνοιαν έχουν περΙ της θείας καΙ ίερας με­'ίαλήψεως, ώστε οταν ίδωσι τινά Χριστιανον νά μετα­λαμβάν1J ΣVΧνά, νά τον έμποδίζωσι καΙ νά τοσ λέΥωσι· δ,τι το νά κοινωνοί τις ΣVΧνά, τοστο είναι εις τους λει­τουργοσντας ίερείς μόνον. ;J Αλλά, οί τoιoVτoι σφάλουσι . .Διότι έργον των ίερέων είναι νά τελωσι το μυστήριον της μεταλήψεως, νά μεταλαμβάνωσιν α\rroι πρωτοι οί ίερουΡΥοσντες, καΙ ολοι οσοι παρίστανται έν τφ ίερφ ιερείς καΙ διάκονοι· καΙ επειτα ό κληρος καΙ ό λαος ώς λέΥει και ό ;Jιωβ ό άμαρτωλος γράφων περΙ μυστηρίων. «Τό τέλος αίπης και ό σκοπος καΙ το έΡΥον της λειτουρ­γίας είναι' ή των φρικτων καΙ ζωοποιων μυστηρίων μετάληψις των άΥιασμάτων πρωτον ένδον τοίς ίερεσσιν,' είτα καΙ τοίς εξω τοσ ίεροσ παρασκευασμένοις διαδίδο­'ίαι» . ΤΟ αίιτο λέγει καΙ ό Θεσσαλονίκης Συμεών: «Το κοινωνεϊν πασι τοίς πιστοίς πρόκειται, καΙ 0\1 τελετή εις τον:'Αρχιερέα έστίν' αλλά εις το ίερεουΡΥησαι α\ιτο το ΠανάΥιον Σωμα τοσ Χριστοσ καΙ Αίμα, καΙ τοίς πιστοίς πασιν. εις κοινωνίαν δοθηναι».

C:O δε ίερομάρτυς Κλήμης λέΥει. «Μεταλαμβανέτω ό ~πίσKoπoς, είτα οί πρεσβύτεροι, οϊ διάκονοι, οϊ υποδιά­κονοι και οί αναΥνωσται καΙ οί ψάλται· καί έν ταίς yv­ναιξι αί διακόνισσαι και αϊ παρθένοι καΙ αί χηραι και τά παιδία, και τότε πας ό λαος κατά τάξιν μετά αίδοσς καΙ εύλαβείας».

Αύτά OVτOι λέγουσι σύμφωνα μέ τάς αποστολικάs

-44­

διατάξεις, αί όποίαι καΙ λέΥουσιν. «ΚαΙ μετα πάντας είπείν τό >Αμήν,. ό διάκονος λεΥέτω' Πρόσχωμεν! καΙ ό επίσκο­πος προσφωνησάτω τφ λα~ ούτως τα ~Άyια τοίς CAyiolS' καΙ ό λαός ίιπακουέτω' είς ~Άyιoς, είς Κύριος, >(ησους Χριστός, είς δόξαν θεου Πατρός ευλΟΥητος είς τούς αίωνας ;) Αμήν' Δόξα εν υψίστοις θε~ καΙ επι Υης είρήνη εν άνθρώποις ευδοκία. Ώσανα τφ Yϊ~ Δαβίδ, ευλΟΥημένος εν όνόματι Kvpiov. θεος καΙ Κύριος καΙ επε­φάνη εν ήμίν, ώσανα εν τοίς ύψίστοις. ΚαΙ μετα τοΟτο μεταλαμβανέτω ό επίσκοπος, επειτα οϊ πρεσβVτερoι και οϊ διάκονοι καΙ οϊ άναΥνωσται καΙ οϊ ψάλται καΙ οϊ άσκη­ταί- καΙ εν ταίς Υυναιξίν αϊ διάκονοι καΙ παρθένοι καί αί χηραι καΙ τα παιδία, καΙ τότε πας ό λαος κατα τάξιν' μετα αίδοΟς καΙ ευλαβείας άνευ θορύβοv. ΚαΙ ό μέν επί..;· σκοπος διδότω την προσφοραν λέΥων- Σωμα Χριστοϋ" καΙ ό δεχόμενος λεΥέτω ;)Αμήν. to δέ διάκονος καταχέτω το ποτήριον καΙ επιδιδούς λεΥέτω' Αίμα ΧριστοΟ πο­τήριον ζωης καΙ ό πίνων λεΥέτω >Αμήν. Ψαλμος λεΥέ­σθω ό λ.Υ. (33) εν τ~ μεταλαμβάνειν πάντας τούς

λοιπούς καΙ όταν πάντες μεταλάβωσιν καΙ πασαι, λα­βόντες οϊ διάκονοι τα περισσεύματα εκφερέτωσαν αυτά είς το Παστοφόριον. ΚαΙ όύτω τελειώνει ή μετάληψις πάντων των πιστων. (ΑποστολικαΙ διαΤαΥαΙ «Η Χ ΙΥ-ΧΟ τόμος 11ος-130ς Τόμος;)Αποστολικης Διακονίας» )

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ'

ΠολλοΙ δvστvχως των ίερέων, καΙ δη των παλαιων,. εχοντες τελείαν άΥνοιαν περΙ των διατάξεων της εκκλη­σίας περΙ σvνεxooς μεταλήψεως των πιστων, καΙ δη τού Kvpiov ΙΗμων >lησοΟ ΧριστοΟ είπόντος «>Εαν μη φάΥητε την σάρκα τοΟ ΥίοΟ τοΟ >Ανθρώπου καΙ πίετε το αίμα' Aίrroo, ούκ εχετε ζωην εν εΑVΤOίς καΙ ό τρώΥων μου την σάρκα καΙ πίνων μοv το αίμα εν έμοΙ μένει κάΥω έν αύτ~», καΙ τοστο ποιείτε είς την έμην ένάμνησιν των παθημάτων

. ,

-45 ­

'καΙ της "Αναστάσεως, καΙ Evt;) δια τοσ λόΥου των προ­,σκαλοσν τους πιστους είς μετάληψιν εκφωνοσντες καΙ λέΥοντες μετα φόβου θεοσ πίστεως καΙ άΥάπης προσέλ­θετε, Επειτα εμποδίζουν τινας να μεταλάβovν, όχι δια ,άμαρτίας Υνωστάς, άλλα δια διαφόρους προλήψεις εκ ·των όποίων OVτOΙ κατέχονται (ώς π.χ. ερωτοσν τινές .ενήστευσες τό λάδι, καΙ εφ" σσον εκείνος είπεν στι δέν τό .ενήστευσεν, τοσ λέΥεί δεν σέ κοινωνω, άΠαΥορευεται να 'κοινωνήσ1Jς)' καΙ άλλως άλλα εννοοσν ότι οί πιστΟI 'πρέπει να μεταλαμβάνουν μόνον κατα τας τεσσαρακο­στάς, διότι προηΥείται καΙ ή νηστεία καΙ δη τό Πάσχα. 'Τό στι ή νηστεία σvντελεί είς την κατάνυξιν καΙ ΣVντρι­βην καΙ ταπείνωσιν εν μέρει' της καρδίας δέν εχει κανεΙς να άμφιβάλ1J' καΙ στι πρέπει να ΣVνισταται ή νηστεία .εφ:l όσον είναι ήμέραι ώρισμέναι ίιπό της έκκλησίας' ,άλλα καΙ όχι, ότι δια να κοινωνήσ1Jς είναι άπαραίτητος ή νηστεία, ή άποχη βρωμάτων όρισμένων ήμερων.

\" ....... , \:1 Ι \ C ι \ιι c 'και εν'}> πρεπει να αποφεVΥ1Jς την αμαρτιαν, και οτι η

άμαρτία είναι εκείνη που μας εμποδίζει άπό την (ΑΥίαν Κοινωνίαν' καΙ ποία άμαρτία; ή άνεξομολόΥητος καΙ

:J ι

·αμετανοητος.

α0λοι οί άνθρωποι είαι άμαρτωλοl και μόνον εΙς είναι άναμάρτητος, ό Χριστός. "Αλλα δια τοστοηλθεν ό Χρι­στός είς τόν κόσμον, ίνα άμαρτωλους σώσ1J' όχι τους μη μετανοοσντας καΙ επιμένοντας εν Tl5 άμαρτί't.. (ο δέ .)Ιωάννης ό Χρυσόστομος λέΥει κανένας άμαρτωλος να μη προσέρχητε εν Tl5 <ΑΥία Κοινωνίςχ «μηδεΙς άμαρτω­λός προσείτω, άλλα τί λέΥω, OVτως εμΑVτόν άπομακρυ­νω της <ΑΥίας Κοινωνίας, άλλα κανεΙς μένων .άμαρτωλΟς να προσέρχητε' να μη προσέρχηται εκείνος που δέν διορθώνεται, δέν μετανοεί, δεν εξομολΟΥείται, άλλα έπιμένει είς την άμαρτίαν. <ο Κυλιώμενος μέσα είς τον βοϋρκον της άμαρτίας δεν δικαιουται να προσέλθ1J να μεταλάβ1J διότι, «ό εσθίων καΙ πίνων το σωμα καΙ το αΙμα του Κυρίου άναξίως, κρίμα έαvτt;) εσθίει καΙ πίνει' και ό

-46­

τoιoVτoς κατακρίνεται, ώς οϊ σταυρώσαντες τον Χριστόν l'

λέΥει ό Παυλος. Τινες των ίερέων εμποδίζουσιν τινας να μεταλαμβάνουσι κατα τας Κυριακας άΥνοουντες τον 90v άποστολικον Κανόνα, ό όποίος θέλει πάντες οϊ σvνεΡXό­

, ι \:> ι \ \, μενοι και συμπροσευχομενοι να ακουουν τας Υραφας να

παρακολουθουν την θείαν λειτουΡΥίαν, να άκοίιουν το. θείον κήΡυΥμα, να μένουν μέχρι τέλους της θείας καΙ ίερας λειτουΡΥίας καΙ να μεταλαμβάνωσί καΙ δη κατα τας Κυ­ριακάς, όπότε άλλοι κανόνες άπαΥορείιουσι την νηστείαv του Σαββάτου καΙ της Κυριακης. ΚαΙ δεν εχει υπ' όψιν του την όλην λειτουΡΥίαν ή όποία δι' αυτον τονσκοποv

, ,..., ι ι """ """ Υινεται, της κοινωνιας παντων των πιστων.

Είναι πολλοί που νομίζουν ό,τι, όταν κοινωνήση _ \ "J\ Ι ,\" f

τρεις φορας η τεσσαρας φορας τον χρονον και νηστεvσοvv

τρείς ήμέρες το λάδι, είναι εν τάξει, προς την Θείαν Κοι­νωνίαν, χωρίς να προσέχουν να συμμορφωθουν με τοv νόμον του Κυρίου, άφήνοντες την άμαρτίαν.

Είς τουτο ας διαβάσωμεν επισταμένως τον λόΥον του ~Iερoυ Χρυσοστόμου τον όποίον άνωτέρω άναφέρομεν είς τα Γενέθλια του Σωτηρος. ΛέΥει ό ίερος Χρυστόστομος, ό,τι δεν πρέπει να προσέχωμεν είς τας έορτας μόνον,' της ΠαναΥίας, των ΧριστουΥέννων, του Πάσχα, καί των ,Αποστόλων, όπως συνήθως καΙ τότε να τρέχωμεν οί πάντες είς την μετάληψιν του Σώματος καί Αίματος του Χριστου· καί τουτο να μας TrapacrVp1J, δηλαδη αϊ έορ­ταί, καί προσερχώμεθα τρεχάτοι να μεταλάβωμεν καί οί περισσότεροι άνεξομολόΥητοι καί μέσα είς τον βουρκον της άμαρτίας ευρισκόμενοι καί κυλιώμενοι καΙ να νομί­ζωμεν ό,τι ή άποχη ώρισμένων βρωμάτων καΙ δή, ή νηστεία του ελαίου των τριων ήμερων, είναι άρκετη και ίκανη να μας επιτρέψ1J την (ΑΥίαν Κοινωνίαν καΙ ούτως οί πολλοί άντΙ να ώφεληθωσιν Εκ της ~Ayίας Κοινωνίας, τrρoσθέτωσιν καΙ άλλο βαρVτερoν άμάτημα, το άναξίως προσέρχεσθαι. ΚαΙ τότε άλοίμονον είς ήμας, θα KαταKΡΙ~ θωμεν πολυ περισσότερον, διότι δεν έκάναμεν την άπαι­

-47­

τουμένην προετοιμασίαν να καθαρίσωμεν τήν ΣVνείδησίν ' μας άπο των άμαρτιων ήμων· δια τουτο λέΥει το Σκευος της ~EKλoyης του Χριστου ό Άπόστολος ΠΑCΊλOς, ό τρώΥων καΙ πίνων το σωμα καΙ το αίμα του Κυρίου άναξίως κρίμα έαVΤφ έσθίει καΙ πίνει».

ΚαΙ δια τουτο έν υμίν πολλοί άσθενείς καί άρρ,υστοι ..... c ι

κοιμωντα ικανοι.

Οί άναξίως μεταλαμβάνοντες είναι δυνατον να άσθε­νήσουν, να άρρωστήσουν βαριά, καΙ να άποθάνωσιν., βλέπετε πόσον κακον προξενουμεν Τ'Ό ψυχ'Ό μας!

cH cAyla Κοινωνία εΙναι πρaγμα μέγα κcxί φο­βερόν. Διά τοuτο χρειάζεται καί ζωήν &γίαν, τε­λείαν ά.γγελικYJν.

'Ο οΑΥιος ~Iωάννης ό Χρυσόστομος λέΥει είς τήν θείαν καί ίεραν λειτουΡΥίαν, «τα άγια τοίς άγίοις»· τα άΥια,. το σωμα καΙ αίμα του Κυρίου είναι δια τούς άγίους, όχι δια τούς άκαθάρτους καί μεμολυσμένους. θέλων δε να, δείξ1J τήν διαφοραν των 'ΑΥίων Χριστιανων λέΥει «Μη­δείς τοίνυν άμαρτωλος προσίτω «είς τήν 'ΑΥίαν Κοι-, νωνία) άλλ~ ον τουτο έστΙν δεινόν· οίι λέΥω μηδείς άμαρτωλος προσίτω, έπεί πρότερον έμαvτoν άπείΡΥω (άποκλείω) της θείας Κοινωνίας, άλλα μηδείς μ έ ν ω ν ά μ α Ρ τ ω λ ο ς προσίτου της θείας Τραπέζης.

Οίδα πάντες έσμεν έν έπιτιμίοις καΙ οίιδείς KαVΧήσεται άΥνήν εχειν τήν καρδίαν. ~ Αλλα οίι τουτο έστίν το δεινον ότι καρδiαν άΥνήν oVκ εχομεν. ~Aλλα ότι μή εχοντες καρδίαν άΥνήν, οίιδε τφ δυναμέν~ ποιησαι αίιτήν άΥνήν προσερχόμεθα (λόΥος 260ς Τόμος 50ς).

Βεβαίως κατα τούς ίερούς τοότους λόΥους του Χρυ­σοστόμου κανείς άπο ήμας δεν είναι καθαρος άπο άμαρ­τίας- ~Αλλα ίνα δια της μετανοίας, έξομολΟΥήσεως καί συνεχους μεταλήψεως καθαρθωμεν τελείως άπο των άμαρ­μιων ήμων καί Υίνωμεν άξιοι της μεταλήψεως καί αίωνίου ζωης καί μακαριότητος. άκριβως δι) αVτo εΥινεν ή θυσία του Κυρίου ήμων )Ιησου Χριστου καΙ εχυσε το αΤμα του

-48~

επι του Σταυρου, ίνα καθαρίσ1J ήμας άπο πάσης άμαρ­τίας καΙ ποιήσ1J υίους τοσ θεου καΙ συνκληρονόμους :ΙΙησοσ Χριστοσ. ΛέΥει καΙ ό αΑΥιος :Ιlωάννης ό θεολόΥος και το Αίμα Αύτοσ καθαρίζει ήμας άπο πάσης άμαρτίας (Καθολ. έπιστολη :Ιlωαν. κεφ. 9' 7 πρώτη). Μην περιμένομεν ή άΥιότης ήμων να ελθ1J άφ:l Eαvτ1js

άνωθεν, έαν ήμείς πρωτοι δεν άφήσωμεν την άμαρτίαν τελείως και λαμβάνωμεν μετα καθαρας συνειδήσεως το Σωμα καΙ Αίμα του Κυρίου ήμων :ΙΙησοσ Χριστου.

ΠερΙ νηστεία.ς πρό της άγία.ς Κοινωνία.ς 'Tou Σώμα.­τος κα.Ι Αίμα.'t'ος 't'OU ΧρLGTou •

:ΙΕκείνο το όποίον παρετήρησα έκ της έξομολΟΥήσεως διαφόρων προσώπων είναι ή άντίληψις έκείνη των πολ­λων, ό,τι ό άνθρωπος πρΙν μεταλάβ1J των άχράντων μυ­στηρίων πρέπει να κάμ1J τονλάχιστον τριήμερον νηστείαν άπο ώρισμένα· φαΥητά. :Ι Εαν φάΥ1J τουτο 11 έκείνο το φαΥητον δεν εχει το δικαίωμα να κοινωνήσ1J, δηλ. ψά­ρια, κρέας, τυρί, Υάλα καΙ τα ΤOιαVτα, OVχΙ έν ήμέραις νηστείας τεΤαΥμέναις υπο της έκκλησίας, άλλ:l έν ήμέραις -όπότε ή έκκλησία έπιτρέπει την χρησιμοποίησιν οίου­δήποτε βρώματος, μη εχων υπ:l όψιν το του :Ι Αποστό­

Λου Παύλου, ότι βρωμα υμας ον ταρίστησι τφ Θεφ». Κορ. 1~- το δε Πνευμα ρητως λέΥει' ότι έν υστέροις

_:> , ,..., tι Ι

καιροις αποστησονται τινες της πιστεως, προσεχοντες

πνεύμασι πλάνοις καΙ διδασκαλίαις δαιμονίων έν υποκρί­σει ψευδολόΥων· KεKαVΤηριασμένων την ίδίαν σvνείδησιν, κωλυόντων Υαμείν, άπέχεσθαι βρωμάτων, & ό Θεος εδωκεν εΙς ευχαριστίαν τοίς πιστοϊς καΙ έπεΥνωκωσι την άλήθειαν' ότι παν κτϊσμα του Θεου καλον καΙ ουδεν άπόβλητον μετα εVχαριστίας λαμβανόμενον' άΥιάζεται ·Υαρ δια λόΥου θεοσ καΙ έντεύξεως. (Τιμόθ. Α' κεβ Δ' 1-5).

ΚαΙ το του Κυρίου, το τρώΥειν έν άνίπτοις χερσΙν .ότι ου κοινοί τον άνθρωπον' (δεν τον μολύνει) άλλα πο­

-49­

νηροί λογισμοί της καρδίας καί τ.τ. καί εν ταίς νηστει­σίμαις ήμέραις, όπότε ή συνήθεια άποφείιΥει ώρισμένα βρώματα, πολλοί νομίζουσι ό,τι πρέπει να νηστεV1J τό λάδι τρείς ήμέρες δια να yiV1J τις Ικανός να μεταλάβ1J' Eν~ μέσα του υπάρχει εΙς την καρδίαν του ή άδικία καΙ μνησικακία. ΚαΙ επειδη δεν ημπορεί να νηστεvσ1J δια λόγους άσθενείας, 11 καί δι' άλλους διαφόρους λόγους {Jεωρεί ό εξομολογούμενος έαυτόν άνάξιον' καΙ δεν γνωρί­ζει ό,τι ή καλη προσέλευσις είς την κοινωνίαν είναι η καθαρα συνείδησις.

ΚαΙ ετσι με την άντίληψιν αύτην της νηστείας, άπομα'"­κρίινονται οΙ μεν της (Αγίας Κοινωνίας, οΙ δε θεωρουν ότι έξεπλήρωσαν τό παν καΙ προσέρχονται με την νηστείαν, άποχην βρωμάτων, τα όποία ό Θεός εδωκεν είς μετάληψιν ώς εκπληρώσαντες πασαν πρός τόν Θεον υποχρέωσιν καΙ είναιετοιμοι· άνευ εξομολογήσεως ναπροσέλθωσιν.

Προκειμένου περί της Ιερας μεταλήψεως τουΣώματος καΙ Αίματος του Χριστου ή εκκλησία δεν εχει όρίσει προη­

, , , .... ,~ Ι t:I

Υουμενως καμιαν νηστειαν φαγητων ·και αφηνει εκαστον

να νηστεvσ1J άλευθέρως, όσον θέλει, καΙ όσον δύναται. Δεν· υπάρχει άποστολικος ΤΙ καΙ οlκουμενικός κανών ό όποίος να όρίζ1J ώρισμένην νηστείαν βρωμάτων πρός της μεταλήψεως. 'Εκείνος που πρόκειται να μεταλάβ1J: ,\ λ β' " \ ~ , \

και να μετα αμ aV1J σVΧνα πρεπει να αποφεVΎ1J' ·:την

ά μ α Ρ τ ί α ν ι καΙ έαν EX1J τοιαίιτην, να την· εξορολο­γηθfj καΙ να μετανοήσ1J είλικρινως.· 'Εαν .6 άμαρτωλός: δ \ θ' \ 'δ' ~, ....:>••ι:ι.. ' εν κα αρισ1J την συνει ησιν του απο ποvηρας":Εvψvμη~

σεως, καί εαν δεν παύσ1J τελείως την άμαρτίαν κατ δεν; σvyχωρήσ1J άπό την σκαρδίαν του τους είς αυτονπταί-­σαντας καί δεν άφήσ1J πασαν μνησικακίαν προςτ6ν άδελφόν του, πασα νηστεία φαγητού ούδεν θα ώφελή­σ1J αυτόν, εφ' όσον μένει μέσα είς την άμαρτίαν. Γι' αυτό λέγει καΙ τό σκευος της εκλογης τού Χριστού ό .'Απόστο­λος Παϋλος, να μην δίδωμεν προσοχην είς την άλλαγην των βρωμάτων, διότι πολλοί που εδωσαν την iτρoσoxην

4

-50­

των εΙς τα βρώματα δεν ώφελήθησαν ΨUΧΙKως: «διδαχαίς ποικίλλαις καΙ ξένοις μη περιφέρεσθε· καλον Υάρ χάριτι βεβαιουσθε την καρδίαν καΙ ου βρώμασιν έν οίς ουκ ώφέλησαν οί περιπατήσαντες (Εβρ., κεφ. 180ν-9). ΚαΙ ό Φαρισαίος ένήστευεν δΙς της έβμομάδος καΙ έκαυ­χατο διά τάς έλεημοσήνας όπου εκαμνε, άλλά με το νά_ περιφρον'i3 τον άμαρτωλον τελώνην καΙ νά καυχαται διά τάς άρετάς του, δεν ετυχεν σωτηρίας.

Διά τάς νηστείας άνευ των καλων εΡΥων, τά όποα­πρέπει νά σvvoδεύoυν αύτάς λέΥει ό μέΥας προφήτης ~Hσαίας' «καΙ αν κάμΨ1jς ώς κρίκον τον τράχηλόν σον (άπο την νηστείαν) καΙ σάκκον καΙ σποδον ίιποστρώ­σ1jς, ουδε OVτω καλέσητε'νηστείαν δεκτήν, ΟύχΙ τoιαVτην έΥω έξελεξάμην, λέΥει Κύριος ό θεός. )Αλλά λυε πάντα σύνδεσμον άδικίας, διάλυε στΡα-γΥαλιας βιαίων σvvαλ-· λαΥμάτων, άπόστελλε τεθραvσμένoν έν άφέσει, καΙ πα­σαν σvyyραφην άδικον διάσπα· διάθρεπε πεινωντι·

\ :11 \ \:J' ΊΙ , \

τον αρτον σου και πτωχους αστεΥους εισαΥε εις TOV' οίκον σου' έάν ίδ1jς Υυμνον περίβαλε· καΙ άπο την οίκείων'

.... ι Ι :J C' , , του σπερματος σου ουχ υπεροψει.· τοτε ΡαΥησεται

πρώϊμον το φως σου καΙ τά ίμάτιά σου ταχΙΙ άνατελεϊ καΙ προπορεύσεται εμπροσθέν σου ή δικαιοσύνη καΙ ή δόξα του θεου περιστελείται, τότε βοήσει καΙ ό θεος είσακουσεταί σοι (Ησαίας Κεφ. 38 άριθ. 5).

ΚαΙ ούτε αν κάμΨ1jς τον τράχηλόν σου σάν κρικέλα' άπο την ίιπεβολικην καΙ μεΥάλην νηστείαν, καΙ ούτε έάν σάκκον καΙ στάκτην vποστρώσ1jς καΙ κατακλιθ'i3s καΙ νά κοιμασαι με τόσην μεΥάλην σκληΡαΥωΥίαν, ούτε κατ) αύτον τον τρόπον ή νηστεία σου θά Υίν1j δεκτη παρά του θεου, διότι τoιαVτην νηστείαν καΙ κακοπά-· θειαν δεν θέλει ό θεός, έφ) όσον ή καρδία σου δεν κυριεύε­ται άπο πόνον και ευσπλαχνίαν προς τον πλησίον σου. Ξέρεις άληθη καΙ ΠΡαΥματικην νηστείαν όταν καθαρίσ1jς τον έΑVόν σου άπο πασαν μνησικακίαν προς τον άδελφόν σου καΙ άφήσ1jς τά χρΕη καΙ τά δάνεια του πτωχοσ, να,

-51­

μη τον τρέχεις εις τα δικαστήρια δια να σου ,δώσ1J το δάνειον καΙ τα τvχoν χρέη του, να μη του κάν1Jς έξώσεις καΙ τον καταθλίβεις καΙ δεν του χαρίζεις τα χρέη του. Εις έκείνον πού πεινα να του δώσ1Jς να φάΥ1J. Εις έκεϊνον ποιι Υυμνηστευει, είναι Υυμνός, να τον ένδvσ1JS- εις έκείνον πού δεν εχει να κοιμηθiJ να τον εισαΥάΥ1Jς στο σπίτι σου καΙ να του δώσ1Jς να κοιμηθiJ. ΚαΙ άφου πασαν μνησικα­

, ;) , \;) , ;) \ \ ,C , κιαν αφαιρεσΊ]ς και αΥαπησ1Jς αυτον σαν τον εαvτoν σου,

τότε ελα, λέΥει ό Θεος καΙ προσευχου καΙ μετελάμβανε μετα καθαρας συνειδήσεως καΙ να είσαι βέβαιος ότι ό Θεας θα εισακοίισΊ] τας προσευχάς σου καΙ· θα ελθ1J να , , κατοικησΊ] μεσα σου.

(ο ΠΑΥιος >Ιωάννης ό Χρυσόστομος, ώς είπωμεν καΙ άνωτέρω, λέει τουτο: προκειμένου να πλησιάσωεν τα φρικτα του Χριστου μυστήρια καΙ να μεταλάβωμεν αυ­τών, του σώματος καΙ αίματος να μην πλησιάζωμεν αίιτα έφ> όσον είιρισκόμεθα μέσα εις την άμαρτίαν καΙ δεν μετανοουμεν το έπαναλαμβάνω.

ΜηδεΙς άμαρτωλος προσείτω· άλλα τί λέΥω, μαλλον δε οίι λέΥω μηδεΙς άμαρτωλός, διότι κατ> αύταν τον τρόπον πρότερον έμαVΤOν άπείΡΥω (άποκλείω), έπειδη καΙ έΥω άμαρτωλος είμαι, καΙ έπομένως δεν δικαιουμαι να προσέλθω. >Αλλ> ό Χριστος δια τούς άμαρτωλούς ηλθεν, έξ ων πρώτος είμαι έΥώ' άλλ> ό άμαρτωλος ό μετανοήσας, καΙ δεν έπιστρέφει πάλιν εις την άμαρτίαν, άλλα μένει του λοιπου έν άμαρτισίct, προσέρχεται εις την (ΑΥίαν, κοινωνίαν, ίνα άΥιασθiJ καΙ τελειοποιηθiJ, ώς λέΥει ό κυριος Υίνεσθε τέλειοι καθως καΙ ό Πατη Ρ ήμών τέλειος έστίν. ;'Εφ;' όσον δεν μετανοώ, δεν έξομολΟΥουμαι, δεν εχω το δικαίωμα να προσέρχωμαι καΙ να μεταλαμβά­νω τα φρικτα του Χριστου μυστήρια· άλλα το δικαίωμα το λαμβάνω άφου μετανοήσω δι;' όσα επραξα καΙ έξο­μολΟΥηθώ καΙ λάβω την σvyχώρησην άπα τον Πνευ­ματικόν, τότε να προσέλθω εις την (ΑΥίαν Κοινωνίαν τών άχράντων καΙ φρικτών του Χριστου μυστηρίων

-52­

εις τελείαν άφεσιν τών άμαρτιών μου καΙ εις ζωην αιώνιον «εαν μη φάΥητε την σάρκα τοΟ γίοΟ τοΟ άνθρώπου καΙ ποίητε το αίμα Αυτου ουκ εχετε ζωην εν έΑVΤOίς)>> (Ίωάν. κεφ. 6-53).

'ΑφοΟ άπαξ μετενόησα ειλικρινώς, εξομολΟΥήθην, ελα­βον την άφεσιν τών άμαρτιών και το δικαίωμα να μετα­λαμβάνω, εις το έξης θα προσέχω, καΙ εις τοΟτο θα κα­'Ταβάλλω πασαν δυνατην προσ'πάθειαν, να μη πάλιν πέσω εις άμαρτίαν, καΙ εφ' όσον δεν άμαρτάνω, εχω το δικαίωμα όσάκις του ίεr:έως λέΥοντος «λάβετε, φάΥετε, 'Τουτο εστΙ το σώμα μου καΙ πίετε εξ αυτοο πάντες, 'ΤΟΟΤΟ εστΙ το αίμα μου, καΙ το τελευταίον ύπο του .Δια­κόνου 11 τοΟ (Ιερέως «μετα φήβου ΘεοΟ, πίστεως καΙ άΥά­πης προσέλθετε», να προσέρχωμαι μετα φόβου θεου καΙ τάξιν παραδεΙΥματικην εις την (ΑΥίαν Κοινωνίαν καΙ να μεταλαμβάνω· καΙ μετα την μετάληψιν δεν ..θα φύΥω άμέσως, εφ' όσον οίάλλοι κοινωνουν καΙ το τέλος 'Της λειτουΡΥίας δεν εΥινεν, καΙ δεν εχει διαβασθiJ ή τε­λευταία εύχαριστήριος ευχή, δεν άκουσα την άπόλυσιν δι' εύχώντών (ΑΥίων Πατέρων ήμών, 'Αμήν, όπότε έλεύθερος απέρχομαι εις το σπίτι.

'Εαν αί ήμέραι είναι νηστίσιμοι καΙ είμεθα ύΥιείς σω­ματικώς, οφείλομεν να νηστεύωμεν, εαν είμεθα άσθενείς σωματικώς να νηστεύωμεν όσον δυνάμεθα καΙ να -μην άπομακρυνώμεθα της (ΑΥίας Κοινωνίας, διότι εφάΥαμεν 'Τουτο 11 εκείνο το βρώμα, το όποίον επέβαλλεν ήάσθέ­νειά μας καΙ δη κατ' εντολην θεράποντος ΙατροΟ. Μη λησμονώμεν το του ενδόξου 'Αποστόλου Παίιλου λέ­γοντος «Βρώμα ήμας ου παρίστησι TQ eeQ, ούτε. εαν

, ι ~1 >, ,Ι C ι

φαΥωμεν περισσευωμεν, ουτε εαν μη φαΥωμεν υστερου­

μεθα», «τα βρώματα Tfj κοιλίςχ καΙ ή κοιλία τοίς βρώ­σιν· ό δε Θεος και ταύτην και ταυτα καργήσει» (Κορινθ. Α Η'-18 καΙ Α'στ 13).

ΚαΙ το του Χριστου λεχθεν ου το άνίπτοις χερσΙ κοινοί τον άνθρωπον, άλλα τα εκ της καρδίας εξερχόμενα­

-53­

καΙ να καθαρίζωμεν το εσωθεν του ποτηρίου καΙ της πα­ροψίδος, ϊνα και το έξωθεν καθαρον (Ματθ. Κεφ. 16Υ" 25-27) Ματθ. κεφ. ιε' 20-21).

Έαν τΙς θέλ1J να επιβάλλ1J εις έαvτoν νηστείαν, δύ­ναται να πράτΤ1J τουτο· διότι καΙ ή νηστεία είναι άρετη και βραβεύεται, εαν Υίνεται κατα Θεον καΙ οίιχΙ υποκρι­τική. Οίιχι δμως και να θεωρfj ά π α Ρ α ί τ η τ ο ν, και δλην την άΥιότητά του να επιρίΠΤ1J εις την νηστείαν καΙ να μην μεταλαμβάν1J οίιχι δι;) άλλον λόΥον, άλλά διότι δεν ενήστευσεν το λάδι Κ.τ.λ. τας προηΥουμένας ήμέρας, εφ;) δσον μάλιστα επετρέπετο. Και δταν εχωμεν την διακαινίσιμον έβδομάδα, ήτις είναι καταλύσιμος και υπάρχει ο 660ς κανων της 6ης Οικουμενικης Συνόδου, ό οποίος μας λέΥει ρητως καθ' δλην την πρώτην έβδομάδα του Πάσχα να εκκλησιαζώμεθα και να μεταλαμβάνωμεν καθ' έκάστην άποφεύΥοντες τα διασκεδαστικα κέντρα, δπου χορεύει ό Σατανας εν αίιτοίς. Τινες μάλιστα δια νά εχουν την άντίληψιν της νηστείας καΙ επειδη εφαΥον κατά την προηΥουμένην ήμέραν το λάδι άποκλείουν έαVΤOός της (ΑΥίας Κοινωνίας, εν~ τίποτε άλλο δεν τοός εμποδί­ζει και παραβαίνουν την εντολην του Χριστου ειπόντος Τουτο ποιείτε εις την εμην άνάμνησιν. C:Οσάκις αν εσθίητε 'Jf -I'W " \ , ".." \

τον αρτον τουτον, και πινητε το ποτηριον τουτο, τον

θάνατον του Κυρίου καταΥΥέλλετε άχθρις ου αν ελθη (Κορινθ. Α κεφ. αι' 26-27).

">'Ας προσέχωμεν να μην επιδίδωμεν την δλην άΥιό­τητά μας εις την νηστείαν, διότι και ο Φαρισαίος ενή­στευεν δις της έβδομάδος άλλ' οόδεν ώφέλησεν αίιτφ ή νηστεία, άλλα κατεκρίθη δια την ύπερηφάνειάν του.

πασαι αΙ προβαλλόμεναι ενστάσεις περι της σvνεxoυ) μεταλήψεως, εφ' σσον άντιβαίνουν εις την εντολην του Χριστου ειπόντος «εΡΥάζεσθε μη την βρωμσιν -την άπολλυμένην, άλλα -την βρωσιν την μένουσαν εις ζωην αιώνιον, ην ό γΙος του ;)Ανθρώπου υμίν δώσ1]. τουτον Υαρ ό πατηρ εσφάρησεν ό Θεος (Ίωάν. 6-27) καΙ ΤOVτo

-54­

ποιείτε είς την εμην άνάμνησιν (Λοvκ. ηβ' 19) είναι άπα­ράδεκτοι. «Ού Υαρ εχομεν ώδε μένοvσαν πόλιν άλλα την μέλλοvσαν επιζητουμεν» (Εβρ. ΙΓ'-14).

~Από τόν παρόντα βίον· πάντες θα φύΥωμεν σήμερον 11 αίιριον, καΙ δεν Υνωρίζωμεν ούτε την ώραν OVτε την σΤΙΥμην του eavάTOV δια ΤOVτO όφείλομεν να είμεθα πάν­τοτε ετοιμοι καΙ να ζωμεν Χριστιανικόν βίον άποφευ

.... c , \ C ,;) , c, Υοντες πασαν αμαρτιαν, την οποιαν απαΥορεvει ο νομος

καΙ άπενΑVτίας να πράττωμεν τό άΥαθόν πάντοτε καΙ να κοινωνοΟμεν των άχράντων καΙ ζωοποιων του Kv­piOV, του Σώματος καΙ Αίματος Αύτου, μέχρι της εσχά­LOV ήμων άναπνοης, ίνα όταν άπέλθωμεν του κόσμοv ToVτov, εχωμεν σvνoδoός τοός άΥΥέλοvς του Θεου, οί όποίοι θα άποδιώκοvν άφ~ ήμων πάντα τα εναέρια καΙ πονηρα πνευματα, δι~ αύτό τό Σωμα του Χριστου τό όποίον θα φέρωμεν μεθ~ ήμων κατα τόν άψεvδη λόΥον του Kvpiov «ό τρώΥων μοv την σάρκα καΙ πίνω μοv τό αΤμα, εν έμοΙ μένει κάΥω εν αύτφ».

ΠΑΡΑΤΗΡΒΕΕΙΕ

Έδω θέλω να κάμω μίαν παρατήρησιν καΙ σας παρακαλω να προσέχητε να μην άφήνετε τόν άσθενη σας άνεv έξομολΟΥήσεως καΙ χωρΙς ό άσθενης να πάΡ1J ίό τελεVΤαίOν εφόδιον της κοινωνίας των άχράντων καΙ φρικτων του Χριστου μvστηρίων, του Σώματος καΙ Αϊμα­ματος Αύτου.

ΠολλοΙ <ρ0βουνται κατα τας τελεVΤαίας στΙΥμας ένός ασθενους αυτων καΙ άποφεVΥοvσι να καλέσωσι τόν ίερέα να εξομολΟΥηθij καΙ να μεταλάβ1J τόν κινδvνεvοντα άσθε­νη δια να μη φέροvν φόβον καΙ σύΥχvσιν κατα τας τε­λεvταίας σΤΙΥμας της ζωης TOV. Πολλο! καλουν τόν ίερέα να μεταλάβ1J των άχράντων μvστηρίων, όταν EX1J χάσει πλέον τας αίσθήσεις TOV τελείως, καΙ άδvνατεί να πάΡ1J ίό Σωμα καΙ τό ΑΤμα του Kvpiov, εφ~ όσον εΤναι σχεδόν

-55­

.αναίσθητος κα ΣVνεπως νεκρός. Οί πιστοΙ οί εχοντες άσθενη τινα καΙ μάλιστα βαρέως, όφείλουσι πρωτίστως να καλέσωσι τον έφημέριον να έξομολΟΥήσ1J αίιτον καΙ να τον κοινωνήσ1J τοσ Σώματος καΙ Αίματος τοσ Χριστοσ. «:Η «:ΑΥία Κοινωνία είναι το καλύτερον φάρμακον της 'παρούσης καΙ της μελλούσης ζωης.

ΜεΥάλην άμαρτίαν πράτουν ΟΙ τοιοστοι, όταν μάλι­στα έξ αίτίας αίιτων άναχωρεί ό άσθενης ΆVεξoμoλόyητoς καΙ άκοινώνητος, διότι έαν άποθάν1J έν Tij άμαρτί't, :εχασε δια παντος την χαραν της αίωνίου ζωης. Λοιπον ευσεβείς Χριστιανοί, μη διστάζετε κατα τας τελευταίας στΙΥμας τοσ άσθενοσς σας προτοσ άκόμη χάσει τας ·αίσθήσεις του, να καλέσητε τον ίερέα να κοινωνήστιΊ αύτόν, ίνα έλεύθερος άνέλθ1J είς τον ουρανον είς την Αίώ­νιον ζωην καΙ μακαριότητα. 'Έπειτα ή «:ΑΥία Κοινωνία δεν δίδεται δια να άποθάν1J ό άσθενής, άλλα δια να ζήσ1J .έν τφ παρόντι καΙ έν τφ μέλλοντι.

Πίστιν άκράδαντον άπαιτείται να εχη π«ς πιστος .μεταλαμβάνων •

ΠιστεύOJ,ιεν ό,τι το ίιπο τοσ ίερέως προσφερόμενον .έκ τοσ κοινοσ ποτηρίου δια της λαβίδος, είναι αίιτο το .Σωμα και το Αίμα τοσ Κυρίου το έKXVΘεν ίιπερ της τοσ κόσμου ζωης και σωτηρίας. Είς την παλαιαν έποχην ώς είδομεν, έδίδετο χωριστα το Σωμα ύπο τοσ ίερέως και χωριστα το Αίμα ύπο τοσ Διακόνου. 'Αλλα έπειδη έΥέ­νοντο πολλα άτοπα και πολλαι άταξίαι, καΙ πολλοι έλάμβανον τον τίμιον άρτον κατ' οίκον δι' ευλάβειαν, καΙ τινες δυστvχως άπο άσέβειαν, δια τovτo έπενοήθη καΙ ηρχισε να δίδεται ή μετάληψις των άχράντων μυστη­ρίων δια της λαβίδος. Πιστεύομεν ότι ό Χριστος μερίζεται 'Και διαμερίζεται είς πολλα τεμάχια, άλλα Εκαστον τεμά­χιον, όσον και μικρον να είναι, είναι όλόκληρος ό Χριστός. ΕΤναι ό μελιζόμενος καΙ μη διαιροόμενος «ό πάντοτε .έσθιόμενος και μηδέποτε δαπανόμενος »(λειτουΡΥία Χρυ­σοστόμου). 8λέπομεν άρτον, άλλα ό άρτος είναι σωμα

-56­

Χριστοσ, όλόκληρος ό Χριστός. 8λέπομεν οίνον, άλλα είναι αύτο το αίμα του Χριστου το εκχυθέν επι τοϋ ΣΤΑVΡOυ δια τας άμαρτίας ήμων. Αισθανόμεθα Υευσιν άρτου και οίνου, άλλα είναι σωμα και αίμα Χριστοσ. (ο Θεος εκρυψεν άπο τα αισθητήρια τοϋ σώματος, ίνα εVκOλώτεΡOν εΥ­Υίζωμεν αύτα και μεταλαμβάνωμεν· διότι εάν εβλέπωμεν καΙ αισθανώμεθα πραΥματικως σωμα καΙ αίμα, είναι ζή­τημα πως θα ετολμωμεν να μεταλαμβάνωμεν αύτά. Δια τoVτo λέΥεται ή θεία Είιχαριστία καΙ είναι μυστήριον των μυστηρίων. Δηλ. ό Χριστος εχει τελείως άποκρυβη άπο τα διάφορα αισθητήρια του σώματος. ΠολλοΙ tIΑΥΙΟΙ ήσθάνθησαν καΙ τα είδον καΙ εφριξαν πράγματι βλέποντες κρέας και αίμα. Δι> αύτα όλα, φόβος Θεοϋ να μας κατέχ"J πάντοτε λαμβάνοντες αύτα εις ζωην αιώνιον και άθάνατον.

(ο άνθρωπος ό πρωτος, ό >Αδάμ και ή Εύα, επεσαν εις την άμαρτίαν, παρέβησαν την εντολην τοσ Θεοσ, καί :ιι :t Λ#:t , ,..",,.., ι

εφαΥον εκ του απηΥορευμενου καρπου, του ΥΙΥνωσκειν

καλον καΙ πονηρόν, εξεδιώχθησαν εκ τοϋ παραδείσου, και ύπεχρεώθη ό μέν >Αδαμ εν ίδρώτει τομ προσώπου αύτου να τρώΥ"J τον άρτον του, ή δέ Υυνη εν θλίψει καΙ στεναΥμφ να Υεννςχ τα τέκνα της. (Η άνθρωπότης δέν ήδύνατο πλέον κατ> άλλον τρόπον να σωθfj, >Εάν δέν άνελάμβανεν ό γίός τοσ Θεοσ να Υίν"J άνθρωπος, να ζήσ"J άναμάρτητος καΙ να θυσιασθfj δια τας άμαρτίας ήμων επάνω εις τον Σταυρόν. Αϊ διάφοροι θυσίαι άνθρώ­πων άμαρτωλων και ζώων ησαν άδύνατοι να εξιλεωσι το θείον και να δοθfj ήμίν άφεσις άμαρτιων, τoVτε προ­πατορικοϋ καΙ των ιδίων τοιούτων, εαν δέν άνελάμβανεν ό γίος του Θεοσ. Μόνον ή άναμάρτητος θυσία τοσ Κυ­ρίου ήμων >Ιησοσ Χριστοσ σώζει τον πιστεύοντα πάσης άμαρτίας καΙ μεταφέρει αύτον είς την ζωην την αιώνιον καΙ εισάΥει αύτον εις τον παράδεισον' «καΙ το αίμα Av­τοϋ, λέΥει ό σΑΥιος )Ιωάννης ό ΘεολόΥος, καθαρίζει ήμας άπό πάσης άμαρτίας». tlOeev και ας είιχαριστήσωμεν τόν

-57­

Κύριον ήμων -'Ιησουν Χριστον καΙ ας είμεθα πάντοτε ετοιμοι να μεταλαμβάνωμεν της ουρανίου ταύτης τρο­φης εις άφεσιν άμαρτιων καΙ εις ζωήν αιώνιον.

:εΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΚαΙ άπο της διδασκαλίας του Κυρίου ήμων -'Ιησου Χριστου προς τους <Εβραίους καΙ δι-' αυτων είς πάντας ήμας τους όρθοδόξους Χριστιανούς, έκ των τριων ΕυαΥ­Υελίων Ματθαίου, Μάρκου καΙ ΛOVΚα, των πράξεων των :JΑποστόλων, των άποστολικων Οίκουμενικων Συνόδων καΙ πάντων των διδασκάλων της έκκλησίας του Χριστου, άρκετα έδιδάχθημεν περΙ της ΣVνεXOυς μεταλήψεως του Σώματος καΙ Αίματος του Χριστου. <Η σωτηρία ήμων, ή είς ουρανους άνοδος, να Υίνωμεν υίοl του Θεου καΙ σvyKληρoνόμoι του Κυρίου ήμων :ιιησου Χριστου, έξαρ­ταται έκ της τακτικης, έν Kαθαρ~ συνειδήσει, μεταλή­ψεως του Σώματος και Αίματος του Χριστου, αVτoυ λέΥοντος «ό τρώΥων μου τήν σάρκα και πίνων μου το αίμα, έν έμοι μένει κάΥω έν αυτ~· καΙ έαν μή φάΥητε

. τήν σάρκα του γίου του -'Ανθρώπου καΙ πίητε το αίμα Αίιτου, ουκ εχετε ζωήν έαυτοίς»

<Η όλη λοιπον έΡΥασία καΙ προσπάθεια ήμων εις ΤOVτo θα άποβλέΠ1J, εις το να είμεθα πάντοτε άξιοι να μεταλαμβάνωμεν του ΠΡαΥματικου Μάνα, της ουρανίου' ταύτης τροφης, χωρις ποτε να λησμονωμεν τα λόΥια του Χριστου του Κυρίου ήμων, λέΥοντος «έΡΥάζεσθε μή τήν βρωσιν τήν άπολλυμένην, άλλα τήν βρωσιν την μέ­νουσαν εις ζωην αιώνιον, ην δ γί6ς του -'Ανθρώπου υμίν δώσει' τουτον Υαρ δ πατήρ έσφΡάΥισεν, ό Θεος» (Κεφ .. στ' κατα -'Ιωάν. άρ. 27) τέλος.

Aυτ~, η δόξα, η τιμη και το κράτος εις τους αίωνας,. -' Αμήν.

(ο σvyyραφευς

>lωάννης Μουρούλης Clερευς

/\ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελίς

co Μυστικός Δείπνος 3

Διδασκαλία του Κυρίου ήμων >Ιησοσ Χριστcv περί του Ού.. ρανίου άρτου' της μεταλήψεως τοσ σώματος και αίματος

Τό .. ΑΥιον Ποτήριον 5

ΠρόλΟΥος 7

ΕίσαΥωΥή 9

τοο ΧριστοΟ 11

Παράδοσις ΙΙπό τοσ Κυρίου ήμών >lησοΟ Χριστοσ τοσ μυστι­KOV δείπνου εΙς του δώδεκα άποστόλους 20

ΤΙ λέΥει τό ~KλεKτόν σκευος του Χριστοσ ό άπόστολος ΠαΟ­λος πcρί της Θείας Κοινωνίας 23

.a Αποστολικοι κανόνες περί ΣVΝεXOoς μεταλήψεως 25

Κανών 650ς της 6ης Οίκουμενικης Συνόδου 26 \

ΛόΥος του (ΑΥίου (Ιωάννου τοσ Χρισοστόμου είς τοΙΙς τα

πρώτα του Πάσχα πισΤΕίιοντες περί μεταλήψεως 27

Ποίαν προετοιμασίαν πρέπει να κάνωμεν δια να προσερχόμεθα

<Η μετάληψις του Σώματος και τοσ αίματος τοσ Χριστσυ δεν

Περί νηστείας πρό της άΥίας Κοινωνίας τσσ Σώματος και At­

ΜέΥας Βασίλειος 29

ΓρηΥόριος ό ΘεολόΥος 30

CH Εκάστη τελουμένη λειτουΡΥία 31

άκατακρίτως είς τήν ίεραν μετάληψιν 33

Χρυσόστομος 36

είναι μόνον δια τοΙΙς ίερείς 43

ματος TCV Χριστου 48

Παρατηρήσεις 54

Συμπφά~~α 57

/

'Έκδοσις τοσ ίδίου:

-« Π Ε Ρ Ι Τ Ε Κ Ν Ο Γ Ο Ν Ι Α Σ »