1

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Σε κρίση η ελληνική γλώσσα; Βρίσκεται η ελληνική γλώσσα σήµερα πράγµατι σε κρίση; Έχει γίνει κοινός τόπος να λέγεται και να γράφεται ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει α. από την αδυναµία της να ανταγωνιστεί την αγγλική, β. από την εισβολή αναφοµοίωτων ξένων λέξεων που σφηνώθηκαν στο σώµα της χωρίς να προσαρµοστούν φωνολογικά και µορφολογικά στους κανόνες της ( ασανσέρ, νάιλον, πάρκινγκ, κοµπιούτερ κ.τλ. ) και γ. από τους ίδιους τους χρήστες της, ιδίως τους νέους. Είναι φανερό ότι στο µέλλον, εφόσον η αγγλική συνεχίσει να είναι παγκοσµίως η κυρίαρχη γλώσσα, όλο και περισσότεροι Έλληνες ( και όχι µόνο ) θα υποχρεώνονται να γίνουν δίγλωσσοι, χρησιµοποιώντας την αγγλική για την επικοινωνία µε τον ξένο κόσµο ( είτε διαπροσωπικά είτε διαµέσου του ∆ιαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών ) και τη µητρική τους γλώσσα για την επικοινωνία µε τους οµογλώσσους τους. Είναι εξίσου αναπόφευκτο η ελληνική γλώσσα να δεχτεί στους κόλπους της πλήθος ξένες λέξεις, όπως έχει ήδη συµβεί από την απώτερη αρχαιότητα µέχρι σήµερα. Όσο για τη χρήση της από τη νέα γενιά, έχω την εντύπωση ότι οι περισσότεροι νέοι είναι δίγλωσσοι, µε την έννοια ότι χειρίζονται δύο διαλέκτους της ελληνικής. Τη µια τη χρησιµοποιούν στις παρέες τους µε άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ενώ την άλλη την φυλάσσουν για τις κατάλληλες περιστάσεις ( όταν συνοµιλούν µε µεγάλους και ιδίως όταν γράφουν ). Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι ιδίως οι βοµβαρδίζονται από διάφορα µηνύµατα προερχόµενα από τηλεοπτικά κανάλια ( ελληνικά και ξένα ), το βίντεο, τη ροκ µουσική και γενικά την πολυεθνική βιοµηχανία µαζικής κουλτούρας, η οποία παράγει ένα διεθνές πλέγµα από πολιτιστικά προϊόντα προορισµένα για τους νέους, στην προσπάθειά της να τους καταστήσει αιχµαλώτους διαφόρων εµπορικών και ιδεολογικών συµφερόντων. Οι εκτυφλωτικές και εναλλασσόµενες µε αστραπιαία ταχύτητα εικόνες που προβάλλονται στη µικρή οθόνη ( Τ/V και Η/Υ ) και οι αµείλικτα επαναλαµβανόµενοι εκκωφαντικοί ήχοι της σύγχρονης µουσικής όχι µόνο απειλούν την ελληνική γλώσσα, αλλά και όλες τις γλώσσες – ίσως και την ελευθερία της ανθρώπινης σκέψης. ΘΕΜΑ 1ο α. Από τι συνήθως λέγεται ότι κινδυνεύει η ελληνική γλώσσα;

( 2,5 µονάδες)

2

β. Ποιες απόψεις / κρίσεις του διατυπώνει ο συγγραφέας στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειµένου;

( 2,5µονάδες ) ΘΕΜΑ 2ο α. Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων . i. Το αστείο ήταν τόσο άνοστο, ώστε δε γέλασε κανένας. ii. Όταν βρισκόταν σε νεαρή ηλικία, ξενιτεύτηκε χωρίς να αφήσει ίχνη πίσω του.

iii. Θύµωσε, επειδή του µίλησαν άσχηµα. iv. Οι πόλεµοι γίνονται, για να αποκτήσουν κάποιοι µεγάλη δύναµη

και πλούτο.

( 1,25 µονάδες) β. Να αντικαταστήσετε µε δευτερεύουσες ονοµατικές προτάσεις τα αντικείµενα των ρηµάτων στα παρακάτω παραδείγµατα, κάνοντας και οποιαδήποτε άλλη µεταβολή : i. Αναγνωρίζω το σφάλµα µου ii. Εύχοµαι τη γρήγορη ανάρρωσή σου iii. Κανένας δεν ήξερε το όνοµα του χωριού iv. Ο επιτηρητής ανακοίνωσε τη λήξη του χρόνου

( 1,25 µονάδες)

ΘΕΜΑ 3ο α. Με καθεµία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο προτάσεις, όπου σε κάθε πρόταση να φαίνεται µια διαφορετική σηµασία κάθε λέξης: γλώσσα, µήνυµα, κρίση

( 1,25 µονάδες) β. Γράψτε τα αντίθετα των παρακάτω λέξεων και σηµειώστε σε κάθε περίπτωση αν πρόκειται για κλιµακωτά, δυαδικά ή αντίστροφα αντίθετα :άπειρες , πλεονέκτηµα, ευθέως, πουλώ, ζεστός, παιδιά ΘΕΜΑ 4ο Τι ρόλο παίζει ή µπορεί να παίξει η εκµάθηση ξένων γλωσσών στην εκπαίδευση της χώρας µας;

( 10 µονάδες)

3

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

ΘΕΜΑ 1ο α. Συνήθως λέγεται ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει κυρίως από την αδυναµία της να ανταγωνιστεί την αγγλική, από την εισβολή αναφοµοίωτων ξένων λέξεων που δεν προσαρµόστηκαν φωνολογικά και µορφολογικά στους κανόνες της και από τους ίδιους τους χρήστες της, κυρίως τους νέους. β. Ο συγγραφέας διατυπώνει τις εξής απόψεις: α. Στον µέλλον, όλο και περισσότεροι Έλληνες θα υποχρεώνονται να γίνουν δίγλωσσοι, ώστε να χρησιµοποιούν την αγγλική γλώσσα για την επικοινωνία τους µε τον ξένο κόσµο και τη µητρική τους για την επικοινωνία τους µε τους οµογλώσσους τους. β. Οι περισσότεροι νέοι είναι δίγλωσσοι µε την έννοια ότι χειρίζονται δύο διαλέκτους της ελληνικής, µία για να επικοινωνούν µε τους συνοµηλίκους τους και µία για τις άλλες περιστάσεις επικοινωνίας. δ. Οι νέοι βοµβαρδίζονται από διάφορα µηνύµατα που προέρχονται από τηλεοπτικά κανάλια, το βίντεο, τη ροκ µουσική και γενικά την πολυεθνική βιοµηχανία µαζικής κουλτούρας. ΘΕΜΑ 2ο α. «ώστε δε γέλασε κανένας» :δευτερεύουσα επιρρηµατική αποτελεσµατική πρόταση. Φανερώνει το αποτέλεσµα του περιεχοµένου της κύριας πρότασης. «Όταν βρισκόταν σε νεαρή ηλικία» : δευτερεύουσα επιρρηµατική χρονική. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός του χρόνου. «επειδή του µίλησαν άσχηµα» :δευτερεύουσα επιρρηµατική αιτιολογική. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός της αιτίας «για να αποκτήσουν κάποιοι µεγάλη δύναµη και πλούτο»: δευτερεύουσα επιρρηµατική τελική. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκοπού β.

i. .....ότι έσφαλα. ii. .....να αναρρώσεις γρήγορα. iii. ......ποιό ήταν το όνοµα του χωριού. iv. ...... ότι ο χρόνος έληξε. ΘΕΜΑ 3ο α. - ∆άγκωσα τη γλώσσα µου και πονάω αφόρητα. Μιλάει άπταιστα τρεις γλώσσες. - Του έστειλα µήνυµα στο κινητό του αλλά δε µου απάντησε.

4

Ο πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας απηύθυνε µήνυµα για την εθνική επέτειο της 25Ης Μαρτίου. - Έχω εµπιστοσύνη στην κρίση του, γι’ αυτό τον συµβουλεύοµαι, όταν πρόκειται να πάρω µια σοβαρή απόφαση. Πρέπει να ληφθούν σοβαρά µέτρα, για να αντιµετωπιστεί η ενεργειακή κρίση των τελευταίων χρόνων. β. άπειρες≠ ελάχιστες (κλιµακωτά) πλεονέκτηµα ≠ µειονέκτηµα (δυαδικά) ευθέως ≠ πλαγίως (δυαδικά) πουλώ ≠ αγοράζω (αντίστροφα) ζεστός ≠ κρύος (κλιµακωτά) παιδιά ≠ γονείς

ΘΕΜΑ 4ο Η εκµάθηση ξένων γλωσσών µπορεί να παίξει σηµαντικό ρόλο στην εκπαίδευση της χώρας µας. Κατ’ αρχάς δίνει τη δυνατότητα στους µαθητές να χρησιµοποιούν τη νέα τεχνολογία όπως είναι το ∆ιαδίκτυο, να έχουν πρόσβαση στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία, µε αποτέλεσµα να εµβαθύνουν στις γνώσεις που δέχονται από το σχολείο και να τις αφοµοιώνουν µε δηµιουργικό τρόπο. Επιπλέον συµβάλλει στη µελλοντική επαγγελµατική τους αποκατάσταση, αφού η γνώση µίας έστω ξένης γλώσσας αποτελεί στην εποχή µας σηµαντική προϋπόθεσε, για να βρει κάποιος εργασία. Ακόµα δεν πρέπει οι µαθητές να ξεχνούν ότι η εκµάθηση ξένων γλωσσών, τους βοηθά να εξοικειωθούν µε τον τρόπο σκέψης, την ιστορία και την ιδιοτυπία άλλων λαών, γεγονός που οδηγεί στην κατάργηση των προκαταλήψεων και στη διαµόρφωση οικουµενικής συνείδησης. Τέλος, µε την εκµάθηση ξένων γλωσσών ευνοείται η ίδια η εκπαιδευτική διαδικασία, αφού κατά τη διδασκαλία τους, εφαρµόζονται προγράµµατα, µέθοδοι και µέσα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν και σε άλλα µαθήµατα. Έτσι, το σχολείο γίνεται πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον, αφού δίνει ερεθίσµατα στους µαθητές. Ωστόσο, όλα τα παραπάνω µπορούν να πραγµατοποιηθούν εφόσον η εκµάθηση ξένων γλωσσών δεν αποβαίνει σε βάρος της µητρικής γλώσσας, γιατί έτσι θέτουµε σε κίνδυνο την επιβίωση της γλώσσας µας και διευκολύνουµε την υποταγή της στις λεγόµενες «κυρίαρχες» γλώσσες.

5

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Στη θέση του άλλου Αλήθεια, έχεις ποτέ σκεφτεί πώς θα ήταν η ζωή σου, αν δεν µπορούσες να δεις ή να ακούσεις, αν κυκλοφορούσες µε αναπηρικό αµαξίδιο ή αν είχες µεγάλη δυσκολία να µάθεις ανάγνωση και γραφή; Βάλε τα χέρια σου πάνω στα αυτιά σου, πίεσέ τα δυνατά µε τις παλάµες και ζήτησε από ένα φίλο να σου µιλήσει ήσυχα, σε ήρεµο και φυσιολογικό τόνο. Προσπάθησε να διαβάσεις τα χείλη του και στη συνέχεια επανάλαβε αυτά που σου είπε. Σε µια δεύτερη προσπάθεια, ξεκίνα µαζί του ένα διάλογο πάνω σε ένα συνηθισµένο θέµα. Σε λίγα λεπτά, θ’ αρχίσεις να καταλαβαίνεις τι σηµαίνει να έχεις πρόβληµα ακοής κι αν δεν ασκηθείς στη χειλεανάγνωση, δε θα καταφέρεις να µάθεις αυτά που χρειάζεσαι διαβάζοντας τα χείλη του. Πολλοί από εµάς δυσκολεύονται να µπουν στη θέση του άλλου, να καταλάβουν τις εµπειρίες και τα προβλήµατά του. Κι αυτό είναι φυσιολογικό, όταν δε µας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουµε από κοντά τις πραγµατικές του δυσκολίες, τις ικανότητες και τα συναισθήµατά του. Προσπάθησε να έρθεις στη θέση αυτού του παιδιού. Πώς θα ένιωθες, αν καταλάβαινες ότι οι γύρω σου σε θεωρούν µειονεκτικό και κατώτερο από αυτούς; Όταν οι άλλοι σε µειώνουν συνέχεια συγκρίνοντάς σε µε τους συµµαθητές σου, τα ξαδέρφια σου και τους φίλους σου; Όταν σου ζητούν να φύγεις από το «σχολείο τους»; ∆ε θα ένιωθες βαθιά µέσα σου την απόρριψη και τον οίκτο; ∆ε θα ένιωθες άραγε αδικηµένος και «µη κανονικός»; Τι κι αν έχεις –ας πούµε- προβλήµατα όρασης; ∆ε θα µπορούσες να χορέψεις και να τραγουδήσεις, να σκεφτείς και να µάθεις χιλιάδες πράγµατα, να διαβάσεις και να γράψεις µε το σύστηµα Μπράιγ, να διηγηθείς ωραίες ιστορίες, να απολαύσεις τη φύση, να κάνεις και να δώσεις χαρά; Κι αν δεν ακούς, δε θα µπορούσες να τρέξεις και να παίξεις, να χαρείς τα χρώµατα, να ζωγραφίσεις, να µιλάς τη νοηµατική γλώσσα, να γράφεις, να κάνεις φίλους, να παίρνεις και να δίνεις χαρά; Κι αν δεν µπορείς χωρίς βοήθεια να κινηθείς, δε θα µπορούσες πάλι να χαρείς την οµορφιά της φύσης, ν’ ακούσεις µουσική, να διαβάσεις και να µάθεις, να σκεφτείς και να δηµιουργήσεις, να γίνεις φίλος ευχάριστος και πιστός; [....] ΘΕΜΑ 1ο

α. Ποια χαρακτηριστικά έχουν τα άτοµα στα οποία αναφέρεται η συγγραφέας;

( 2,5 µονάδες)

6

β. Σε ποιους απευθύνεται το παραπάνω κείµενο; ( 2,5 µονάδες)

ΘΕΜΑ 2ο Αποδώστε την πρώτη παράγραφο του κειµένου αρχίζοντας έτσι: «Η συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη στη θέση ενός παιδιού µε ειδικές ανάγκες και του ζητάει να σκεφτεί πώς θα ένιωθε....»

( 1,25 µονάδες) β. Να βρείτε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων και να τις χαρακτηρίσετε συντακτικά.

1. Φαίνεται ότι δεν κατάλαβες καλά. 2. Είναι άδικο να φορτωθείς τόσες ευθύνες. 3. Ανησυχούσα µη µου ξεφύγει καµιά λεπτοµέρεια. 4. Ένα δεν καταλαβαίνω, γιατί διαφωνούµε. 5. Με θύµωσε τόσο πολύ που παραφέρθηκα. 6. Ενώ διάβαζε, ένιωσε µια δυσφορία.

( 1,25 µονάδες) ΘΕΜΑ 3ο α. Να αποδώσετε τη σηµασία των παρακάτω φράσεων χωρίς τη µεταφορά που υπάρχει σ’ αυτές: - Φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. - Τον τύλιξε στα δίχτυα του. - Η ψυχή µου αυτόν τον καιρό είναι άδεια. - Ο Κώστας είναι χρυσό παιδί.

( 1,25 µονάδες) β. Να βρείτε από ένα οµώνυµο για τις παρακάτω λέξεις: µεγάλη, πολλοί, δίνεται, βαθιά

( 1,25 µονάδες)

ΘΕΜΑ 4ο

Γράψτε µια επιστολή στο δήµαρχο µιας περιοχής που δε διαθέτει κέντρο για άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Φροντίστε στην επιστολή σας να παρουσιάσετε τη χρησιµότητα ενός τέτοιου κέντρου και να προτείνετε την ίδρυσή του.

(10 µονάδες)

7

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

ΘΕΜΑ 1ο α. H συγγραφέας απευθύνεται στα άτοµα µε αναπηρίες, δηλαδή σε άτοµα που δεν µπορούν αν δουν ή να ακούσουν, έχουν κάποιο κινητικό πρόβληµα και χρειάζονται αναπηρικό αµαξίδιο για να µετακινηθούν ή ακόµα παρουσιάζουν δυσκολία στη µάθηση ανάγνωσης και γραφής. Μιλάει για τις δυσκολίες και τα συναισθήµατα των παιδιών που έχουν ειδικές ανάγκες και δυνατότητες. β. H συγγραφέας απευθύνει το παραπάνω κείµενο σε όλα τα υπόλοιπα παιδιά που δεν έχουν τέτοιου είδους προβλήµατα και τους ζητά να προσπαθήσουν να µπουν στη θέση των παιδιών µε προβλήµατα. Πρέπει όλα τα παιδιά να δείχνουν ευαισθησία και ενδιαφέρον απέναντι στα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, γιατί µε αυτό τον τρόπο σίγουρα θα τα βοηθήσουν να αισθάνονται πολύ πιο καλά µέσα σε µια κοινωνία. ΘΕΜΑ 2ο α. Η συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη στη θέση ενός παιδιού µε αναπηρία και του ζητάει να σκεφτεί πώς θα ένιωθε, αν δεν µπορούσε να δει, ή να ακούσει, αν κυκλοφορούσε µε αναπηρικό αµαξίδιο ή αν είχε µεγάλη δυσκολία να µάθει ανάγνωση και γραφή. β. 1. ότι δεν κατάλαβες καλά: δευτερεύουσα ονοµατική ειδική πρόταση. Λειτουργεί ως υποκείµενο στο απρόσωπο ρήµα φαίνεται. 2. να φορτωθείς τόσες ευθύνες: δευτερεύουσα ονοµατική βουλητική πρόταση. Λειτουργεί ως υποκείµενο στην απρόσωπη έκφραση είναι άδικο. 3. µη µου ξεφύγει καµιά λεπτοµέρεια : δευτερεύουσα ονοµατική ενδοιαστική πρόταση. Λειτουργεί ως αντικείµενο στο ρήµα ανησυχούσα. 4. γιατί διαφωνούµε: δευτερεύουσα ονοµατική πλάγια ερωτηµατική πρόταση µερικής αγνοίας. Λειτουργεί ως επεξήγηση στην αντωνυµία ένα. 5. που παραφέρθηκα: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική αποτελεσµατική πρόταση. Φανερώνει ποιο είναι το αποτέλεσµα του περιεχοµένου τη κύριας πρότασης. 6. Ενώ διάβαζε: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική χρονική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός του χρόνου.

8

ΘΕΜΑ 3ο α. 1. ανακατεύεται σε ξένες υποθέσεις 2. τον παρέσυρε και τον έµπλεξε χωρίς αυτός να το θέλει σε µια υπόθεση µε πονηρό τρόπο 3. έχει συναισθήµατα 4. παιδί µε πολύ καλό χαρακτήρα β. αρχικός ανικανότητα αδυναµία συµφωνίες περιορισµένος

ΘΕΜΑ 4ο

Αγαπητέ κ. δήµαρχε, Η µαθητική κοινότητα του σχολείου µας επιθυµεί µε την επιστολή αυτή

να σας επισηµάνει µια σοβαρή έλλειψη του δήµου µας, που αφορά µια ευαίσθητη οµάδα συµπολιτών µας, αυτή των ατόµων µε ειδικές ανάγκες. ∆εν υπάρχει καµία µέριµνα δια την ίδρυση ενός κέντρου κοινωνικής υποστήριξης αυτών των ατόµων. Θεωρούµε λοιπόν υποχρέωση µας αφενός να σας ενηµερώσουµε για τη χρησιµότητα ενός τέτοιου κέντρου, αφετέρου να σας προτείνουµε να αναλάβετε πρωτοβουλία ώστε να δηµιουργηθεί ένας ανάλογος χώρος στην πόλη µας. Ένα κέντρο κοινωνικής υποστήριξης µπορεί να προσφέρει πολύτιµες

υπηρεσίες στα άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Με τη βοήθεια ενός κατάλληλα εκπαιδευµένου προσωπικού τους παρέχεται συµβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη, επαγγελµατική κατάρτιση και αποκατάσταση. Με τις υπηρεσίες που τους παρέχονται µπορούν τα άτοµα αυτά να

συµµετέχουν ισότιµα στην κοινωνική ζωή, να δραστηριοποιούνται σε διάφορους τοµείς, να εργάζονται και να δηµιουργούν. Έτσι, θα ωφελείται το σύνολο της κοινωνίας, αφού ακόµα και τα άτοµα µε κάποιο πρόβληµα θα µπορούν να εργάζονται χωρίς να βρίσκονται πια στο περιθώριο συνεισφέροντας στη γενικότερη ανάπτυξη. Επιπλέον πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι ένα τέτοιο εγχείρηµα είναι

αποδεικτικό της πολιτισµικής στάθµης µιας κοινωνίας. Το επίπεδο πολιτισµού της δεν κρίνεται µόνο από τα τεχνολογικά της επιτεύγµατα και την οικονοµική της ανάπτυξη, αλλά και από το ηθικό της υπόβαθρο και την πίστη της σε αξίες όπως η ανθρωπιά και ο σεβασµός στον συνάνθρωπο. Έτσι, το ενδιαφέρον σας προς τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες θα διευκολύνει τη ζωή τους και θα τους δείξει ότι όλοι εµείς είµαστε πολιτισµένοι και ευαίσθητοι απέναντι στην ανθρώπινη δυστυχία. Ελπίζουµε λοιπόν ότι η πρότασή µας θα εισακουστεί και ότι θα

εγκαινιαστεί ένα κέντρο κοινωνικής υποστήριξης ατόµων µε ειδικές

9

ανάγκες στο δήµο µας. Η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου θα αποτελέσει επιτυχία για την πόλη µας αλλά και θα δικαιώσει αυτούς τους συµπολίτες µας που η φύση ή τύχη τους αδίκησε.

Με εκτίµηση, Η µαθητική κοινότητα του 5ου Γυµνασίου Νίκαιας

10

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Ευρωπαϊκή Ένωση και ελληνική ταυτότητα Η εξέλιξη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν µάλιστα τελικός

στόχος είναι η δηµιουργία µιας Συνοµοσπονδίας, προκαλεί φόβο µήπως οδηγήσει στην απώλεια των εθνικών µας ιδιαιτεροτήτων, της ταυτότητάς µας. Οι κίνδυνοι για την ταυτότητά µας δεν προέρχονται από τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η επέκταση της αγοράς, η ανάπτυξη των επικοινωνιών, η διασύνδεση των τοπικών κοινωνιών µε τον περιβάλλοντα διεθνή χώρο έχει οδηγήσει τόσο στην τυποποίηση των πολιτιστικών προϊόντων, όσο και στην απόλυτα ελεύθερη διακίνησή τους πέρα από τα εθνικά σύνορα. Είµαστε όλοι εκτεθειµένοι σε αληθινό βοµβαρδισµό πολιτιστικών προϊόντων που διαµορφώνονται σύµφωνα µε τη διεθνή διαφηµιστική προβολή. Τα κράτη-έθνη δεν ανέκοψαν, αλλά αδιαφόρησαν γι’ αυτή την εξέλιξη. Η Ελλάδα την ενίσχυσε µάλιστα έµµεσα µε ιδεολογικό προσανατολισµό σε µια διαστρεβλωµένη και γι’ αυτό χωρίς απήχηση ελληνική και χριστιανική παράδοση και µε αδιαφορία προς τον παραδοσιακό λαϊκό πολιτισµό. Η αντιµετώπιση αυτής της εξέλιξης δεν πραγµατοποιείται µε

προσήλωση στις εθνικές, θρησκευτικές ή άλλες ιδιαιτερότητες που δήθεν κινδυνεύουν και µε άρνηση της συµµετοχής στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Χρειάζεται να δώσουµε µέσα από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις στην πολιτιστική µας ζωή µια διαφορετική διάσταση και δυναµική. Η ιδιαιτερότητά µας και οι παραδόσεις µας θα αποκτήσουν τη δυνατότητα αντίστασης και θα κρατηθούν ζωντανές, εφόσον αποτελέσουν για µας και για τους άλλους δηµιουργικό στοιχείο, εφόσον συνδεθούν µε τα σύγχρονα ρεύµατα σκέψης πέρα από τα σύνορα. Η συµµετοχή µας στην αναζήτηση νέων ιδεών και νέων τρόπων έκφρασης θα ισχυροποιήσει και θα εµπλουτίσει την ταυτότητά µας. Η δύναµη µας θα προέλθει όχι από τα τείχη που θα ορθώσουµε γύρω από τη χώρα, αλλά από την ικανότητά µας να κάνουµε τη δική µας προσφορά πηγή έµπνευσης. Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις δεν οδηγούν στην «κόλαση του πολιτισµού». Εξασφαλίζουν, απέναντι στην καταθλιπτική οµοιοµορφία που επιβάλλουν οι δυνάµεις της αγοράς, τη δυνατότητα υπεράσπισης της διαφορετικότητας των λαών. Εξασφαλίζουν επίσης τη συνεργασία στη συνέχιση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής παράδοσης που πηγάζει από την αρχαία Ελλάδα, που διαµόρφωσε τη σύγχρονη Ευρώπη, και ανήκει σε κάθε έθνος χωριστά, και ταυτόχρονα σε όλα µαζί.

11

ΘΕΜΑ 1ο α. Στη σύγχρονη εποχή ο κίνδυνος να χάσουν τα έθνη την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα είναι πραγµατικός ή φανταστικός;

( 2,5 µονάδες ) β. Με ποιον τρόπο, σύµφωνα µε το κείµενο, µπορεί η Ελλάδα να κρατήσει ζωντανή την ιδιαίτερη πολιτιστική της ταυτότητα;

(2,5 µονάδες ) ΘΕΜΑ 2ο α. Να διακρίνετε τις αναφορικές προτάσεις και να βρείτε αν είναι ονοµατικές και επιρρηµατικές: i. Όποιος κυνηγάει δύο λαγούς δεν πιάνει κανένα. ii. Ευχαρίστησε την Παναγιά, που τον έσωσε από το κακό. iii. Θέλω µια νοσοκόµα, που να φροντίζει τη γιαγιά µου. iv. Έφαγαν ό,τι βρήκαν µπροστά τους. v. Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.

( 1,25 µονάδες ) β.<< - Να προσέλθει ο µάρτυρας του δικαστηρίου. Ορκίσου. Τι έχεις να πεις για την υπόθεση; - Καθώς κατέβαινα τον κεντρικό δρόµο, δεν είδα το αυτοκίνητο που ερχόταν, µόνο άκουσα τη σύγκρουση. - Ο νεαρός µε τη µοτοσικλέτα έτρεχε πολύ; - ∆εν είχα δει ούτε τη µοτοσικλέτα. Εκτός από τον κρότο της σύγκρουσης θυµάµαι ένα στρίγκλισµα από φρένα, που προηγήθηκε, και µετά ένα θόρυβο από τζάµια που έσπαζαν. - Σε ποια πλευρά του οδοστρώµατος κινούνταν το αυτοκίνητο και σε ποια κινούνταν από το αντίθετο ρεύµα η µοτοσικλέτα; - Η µοτοσικλέτα είχε κανονική πορεία, δηλαδή πήγαινε δεξιά, ενώ το αυτοκίνητο ξέφυγε στο αριστερό του δρόµου. - Έχεις να προσθέσεις τίποτε άλλο; - Όχι, κύριε πρόεδρε. Να µεταφέρετε τον παραπάνω διάλογο από ευθύ σε πλάγιο λόγο.

( 1,25 µονάδες ) ΘΕΜΑ 3ο α. Να βρεθούν δύο συνώνυµα για καθεµία από τις παρακάτω λέξεις: σύνδεσµος, ξένος, χορήγηση

( 1 µονάδες ) β. πόλεµος: γράψτε όσα περισσότερα σύνθετα και παράγωγα µπορείτε να σκεφτείτε.

( 1 µονάδες )

12

γ. Βρείτε τα παρώνυµα των παρακάτω λέξεων: σχολείο, χώρος, Ολύµπια, ονοµατική

( 0,5 µονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Ποιους στόχους νοµίζετε ότι πρέπει να θέσει τόσο η ελληνική παιδεία όσο και η παιδεία των άλλων ευρωπαϊκών κρατών στη νέα πραγµατικότητα που δηµιουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση; (Σε 1 παράγραφο)

(10 µονάδες)

13

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

ΘΕΜΑ 1ο α. Στη σύγχρονη εποχή, ο κίνδυνος να χάσουν τα έθνη την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα είναι πραγµατικός. Αυτός ο κίνδυνος προέρχεται από την τυποποίηση των πολιτιστικών προϊόντων και την απόλυτα ελεύθερη διακίνησή τους πέρα από τα εθνικά σύνορα, µέσω της διεθνούς διαφηµιστικής προβολής. β. Σύµφωνα µε το κείµενο, η Ελλάδα µπορεί να κρατήσει ζωντανή την ιδιαίτερη πολιτιστική της ταυτότητα µε το να δώσει µέσα από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις διαφορετική διάσταση και δυναµική στην πολιτιστική της ζωή, µε το να αποτελέσουν η ιδιαιτερότητα και οι παραδόσεις µας δηµιουργικό στοιχείο για µας και τους άλλους και µε το να συνδεθούν µε τα σύγχρονα ρεύµατα σκέψης πέρα από τα σύνορα. ΘΕΜΑ 2ο α. «Όποιος κυνηγάει δύο λαγούς»: ∆ευτερεύουσα ονοµατική αναφορική. Είναι υποκείµενο στο ρήµα δεν πιάνει «που τον έσωσε από το κακό»: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική αναφορική. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός της αιτίας «που να φροντίζει τη γιαγιά µου»: ∆ευτερεύουσα ονοµατική αναφορική. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκοπού «ό,τι βρήκαν µπροστά τους»: ∆ευτερεύουσα ονοµατική αναφορική. Είναι αντικείµενο στο ρήµα έφαγαν «ό,τι δηλώσεις»: ∆ευτερεύουσα ονοµατική αναφορική. Είναι κατηγορούµενο β. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου κάλεσε τον πρώτο µάρτυρα και, αφού πρώτα του ζήτησε να ορκιστεί, τον ρώτησε τι έχει να τους πει για την υπόθεση. Αυτός άρχισε να λέει ότι, καθώς κατέβαινε τον κεντρικό δρόµο, δεν είδε το αυτοκίνητο που ερχόταν, µόνο άκουσε τη σύγκρουση και έτρεξε αµέσως στον τόπο του δυστυχήµατος. Ο πρόεδρος ρώτησε αν ο νεαρός µε τη µοτοσικλέτα έτρεχε πολύ και ο µάρτυρας απάντησε πως δεν είχε δει ούτε τη µοτοσικλέτα. Και πρόσθεσε ότι εκτός από τον κρότο της σύγκρουσης θυµάται ένα στρίγκλισµα από φρένα, που προηγήθηκε, και µετά ένα θόρυβο από τζάµια που έσπαζαν. Ο πρόεδρος ζήτησε να µάθει σε ποια πλευρά του οδοστρώµατος κινούνταν το αυτοκίνητο και σε ποια κινούνταν από το αντίθετο ρεύµα η µοτοσικλέτα. Όταν ο µάρτυρας είπε ότι η µοτοσικλέτα είχε κανονική πορεία, δηλαδή πήγαινε δεξιά, ενώ το αυτοκίνητο ξέφυγε στο αριστερό του δρόµου, ο πρόεδρος έκανε την τελευταία ερώτηση, αν δηλαδή έχει ο µάρτυρας να προσθέσει τίποτε άλλο, και εκείνος απάντησε αρνητικά.

14

ΘΕΜΑ 3ο α. Σύνδεσµος: συνένωση, συνασπισµός ξένος: αλλοδαπός, αλλοεθνής χορήγηση: παροχή, εφοδιασµός β. Σύνθετα: φιλοπόλεµος, πολεµοφόδια, κλεφτοπόλεµος, πετροπόλεµος Παράγωγα: πολεµιστής, πολεµικός, εµπόλεµος, απολέµητος, πολέµιος γ. σχόλιο χορός Ολυµπία ονοµαστική ΘΕΜΑ 4ο Οι στόχοι που η παιδεία τόσο της Ελλάδας όσο και των άλλων κρατών-

µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να θέσει είναι κυρίως δύο. Πρώτον, πρέπει να αποκτήσει ευρωπαϊκό προσανατολισµό και να προετοιµάσει τους νέους να γίνουν πολίτες της Ευρώπης. Η διαµόρφωση της ευρωπαϊκής συνείδησης θα επιτευχθεί εφόσον κάθε εκπαιδευτικό σύστηµα προβάλλει τον πολιτισµό και την ιστορία των άλλων λαών, ενισχύει την εκµάθηση ξένων γλωσσών και επιδιώκει την επαφή των µαθητών µε τους συνοµηλίκους τους από άλλα κράτη της Ευρώπης. Έτσι οι νέοι θα γνωρίσουν τους άλλους λαούς, θα εντοπίσουν τα κοινά στοιχεία που συνδέουν τους πολιτισµούς τους και θα απαλλαχθούν από τα επικίνδυνα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που εντείνουν τις αντιθέσεις και το µίσος προς καθετί διαφορετικό. Η παιδεία κάθε χώρας πρέπει να καλλιεργεί στους νέους την αντίληψη ότι Ευρωπαίος πολίτης σηµαίνει γνώση των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεων που απορρέουν για όλους από τις συνθήκες και τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συµµετοχή στα κοινά όχι µόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε ευρωπαϊκό. Ακόµα, η παιδεία θα πρέπει να ενισχύει την εθνική συνείδηση των πολιτών και να επιδιώκει τη διατήρηση εκείνων των στοιχείων που απαρτίζουν την πολιτιστική τους ταυτότητα: ιστορική µνήµη, γλώσσα, θρησκεία, παραδόσεις. Έτσι, κάθε έθνος θα συµµετέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα ωφελείται απ’ αυτή χωρίς να κινδυνεύει να αλλοτριωθεί, δηλαδή να στερηθεί την ταυτότητά του.

15

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ [ΠΡΟΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗ]

ΤΑ ΠΑΙ∆ΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Παιδιά… …όταν στην πραγµατικότητά τους δε χωράει το παιχνίδι Περισσότερο ευάλωτα στις κακουχίες και τις στερήσεις, περισ- σότερο ευαίσθητα στη βία και το φόβο, τα παιδία για να αναπτυ- χθούν σωστά έχουν ανάγκη από συνθήκες, που θα τους επιτρέ- ψουν να ζήσουν µια οµαλή παιδική ηλικία. Κι ενώ θεωρούµε αναφαίρετο το δικαίωµα στην υγεία, στη µόρφωση, στο παιχνίδι, στη ξεγνοιασιά, πόσα αλήθεια παιδιά στον πλανήτη µας απολαµβάνουν τα στοιχειώδη αγαθά που µπορούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους για επιβίωση; Και κάθε φορά που ένας πόλεµος ή κάποια φυσική καταστροφή συγκλονίζει τον κόσµο και λέξεις, όπως αξιοπρέπεια, ασφάλεια και µέλλον, χάνουν το νόηµα τους, τα παιδιά, ο πιο ευάλωτος πληθυσµός, παύουν ξαφνικά να είναι παιδιά. Η ζωή τους σηµα- δεύεται ανεπανόρθωτα από το φόβο και την αβεβαιότητα. Η πραγµατικότητα των αριθµών Πόλεµος

- Περίπου 25 εκατοµµύρια παιδιά σε όλο τον κόσµο έως σήµερα έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τας σπίτια τους εξαιτίας ένοπλων συγκρούσεων.

- Περισσότερα από 2 εκατοµµύρια παιδιά έχασαν τη ζωή τους από ένοπλες συγκρούσεις την τελευταία δεκαετία. Περίπου 6 εκατοµµύρια τραυµατίστηκαν σοβαρά, 1 εκατοµµύριο έµειναν ορφανά και 12 εκατοµµύρια έµειναν άστεγα.

- Σε 87 χώρες του πλανήτη τα παιδιά ζουν ανάµεσα σε 60 εκατοµµύρια νάρκες. 10.000 παιδιά κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από αυτές.

ΘΕΜΑ 1ο

α. Τι είδους κείµενο είναι αυτό; Για ποιο σκοπό έχει γραφτεί;

( 2,5 µονάδες )

16

β. Στο κείµενο παρουσιάζονται δύο πραγµατικότητες που έρχονται σε αντίθεση µεταξύ τους. Η µία είναι αυτή που ταιριάζει σε όλα τα παιδιά του πλανήτη και η άλλη αυτή που ζουν ορισµένα παιδιά όταν ο πόλεµος συγκλονίσει τη χώρα τους. Περιγράψτε όσο µπορείτε ακριβέστερα τις δύο αυτές πραγµατικότητες µε στοιχεία του κειµένου.

(2,5 µονάδες ) ΘΕΜΑ 2ο α. Στο κείµενο δεν υπάρχουν αιτιολογικές προτάσεις. Μπορείτε να εντοπίσετε φράσεις που δηλώνουν αιτία. Ποιες από αυτές µπορείτε να τις µετατρέψετε σε δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις;

( 1,25 µονάδες ) β.<< Οι οπαδοί πάνε στο γήπεδο για να µεθύσουν µε τη νίκη της οµάδας τους, να ταπεινώσουν και να κατατροπώσουν τους αντιπάλους, να ζήσουν την εµπειρία του θεάµατος και της συµµετοχής σε µια εντελώς ιδιαίτερη συλλογικότητα>>. Υπογραµµίστε τις τελικές προτάσεις του κειµένου. Με ποιους συνδέσµους εισάγονται;

( 1,25 µονάδες ) ΘΕΜΑ 3ο α. Εξηγήστε τους παρακάτω όρους και χρησιµοποιήστε τους σε δικές σας προτάσεις: ευάλωτα, αναφαίρετο, στοιχειώδη, ανεπανόρθωτα, αβεβαιότητα.

( 1 µονάδα ) β. βία: γράψτε όσα περισσότερα σύνθετα και παράγωγα µπορείτε να σκεφτείτε.

( 1 µονάδα ) γ. Βρείτε τα οµώνυµα των λέξεων: που, ψιλός, κλίµα, κλίνω

( 0,5 µονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Υποστηρίζεται ότι η εκπαίδευση µπορεί να παίξει σηµαντικό ρόλο στην υπόθεση της ειρήνης. Με ποιους συγκεκριµένους τρόπους νοµίζετε ότι µπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;

(10 µονάδες)