Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ (ΒΑΛΤΑΔΩΡΕΙΟ)

Σχολικό Έτος: 2013 - 2014

Η 7η Τέχνη και η μαγεία της σκοτεινής αίθουσας μάς έδωσε το έναυσμα να μυηθούμε στα μυστικά της και τους κώδικές της.

Ο σκοπός μας ήταν απλός. Πέρα από την

αισθητική απόλαυση, να «ξεκλειδώσουμε» την

κινηματογραφική αφήγηση, να γίνουμε

από παθητικοί καταναλωτές ενεργοί

θεατές και να εκτιμήσουμε τη συμβολή

όλων αυτών που εργάστηκαν για να μας

προσφέρουν ένα μαγικό ταξίδι στις «ζωές των

άλλων».

Η Τέχνη του Κινηματογράφου

• Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά είναι η 7η τέχνη μαζί με τη γλυπτική ,την αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική, το χορό, τη λογοτεχνία και τη μουσική. Κατά τον πρώτο καιρό που εμφανίστηκε ο κινηματογράφος είχε περισσότερο την έννοια της καταγραφής της κίνησης και την οπτικοποίησή της, όπως και άλλωστε μας το φανερώνει και η ίδια η λέξη.

Η προέλευση του όρου κινηματογράφος

• Η λέξη «κινηματογράφος» επινοήθηκε από το Λεόν Μπουλί, ο οποίος βάφτισε έτσι αυτό που θεωρήθηκε ως εφεύρεση των αδελφών Λουί και Ογκίστ Λιμιέρ.

• Οι αδερφοί Λιμιέρ, δεν ήταν οι εφευρέτες του κινηματογράφου, ήταν όμως αυτοί που τον βελτίωσαν, τον καθιέρωσαν και τον διέδωσαν στο ευρύ κοινό.

Η εφεύρεση του Κινηματογράφου

• Η εφεύρεση του κινηματογράφου είναι αποτέλεσμα πολλών

σπουδαίων ανακαλύψεων σε πολλούς επιστημονικούς τομείς.

Το πανάρχαιο όνειρο της αναπαράστασης της

πραγματικότητας ήρθε να το εκπληρώσει η φωτογραφία το

1839. Η ανάγκη για την αναπαράσταση και την καταγραφή

της κίνησης, αλλά και η ανάγκη για αφήγηση φανταστικών

εντυπωσιακών ιστοριών βρήκαν στον κινηματογράφο την

ολοκληρωμένη έκφρασή τους.

Η ιστορία του Κινηματογράφου

• Οι προσπάθειες για καταγραφή της κίνησης, ή για την δημιουργία ψευδαίσθησης κίνησης, είχαν ξεκινήσει αρκετά χρόνια πριν την εφεύρεση των κινηματογραφικών μηχανών.

• Συσκευές όπως το διόραμα- θαυματοτρόπιο, το ζουτρόπιο, το στροβοσκόπιο και το πραξινοσκόπιο προσπαθούσαν να δημιουργήσουν την εντύπωση της κινούμενης εικόνας.

Το 1894 άρχισε η παραγωγή κινητοσκοπίων.

• Η εταιρία Έντισον έκανε το πρώτο στούντιο, με το όνομα «Μαύρη Μαρία» (Black Maria), που αποτελούνταν από ένα μόνο δωμάτιο με έναν κινητογράφο πάνω σε ράγες, για να τροφοδοτεί με ταινίες τα κινητοσκόπια.

• Στις 28 Δεκεμβρίου 1895 οι αδελφοί Λιμιέρ έκαναν την πρώτη δημόσια προβολή δέκα ταινιών μικρού μήκους.

Οι πρώτες κινηματογραφικές προσπάθειες των αδελφών Λιμιέρ.

Ο κινηματογράφος ως Τέχνη

• Ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστές που χρησιμοποίησε την διαθέσιμη τεχνική της εποχής με σκοπό την παραγωγή ταινιών , υπήρξε ο Ζωρζ Μελιέ, ο οποίος θεωρείται και από τους πρώτους κινηματογραφικούς σκηνοθέτες.

• Το 1912 (ή 1911) ο ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ντ. Γ. Γκρίφιθ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε δοκίμιό του τον όρο έβδομη τέχνη για να περιγράψει τον κινηματογράφο.

Ο βωβός κινηματογράφος

• Ο όρος βωβός κινηματογράφος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ταινίες που δεν είχαν συγχρονισμένο ηχογραφημένο ήχο και πιο συγκεκριμένα δεν είχαν ηχητικούς διαλόγους. Στις βωβές ταινίες οι διάλογοι γίνονται μέσω παντομίμας και κάρτες τίτλων-διαλόγων.

• Διάσημοι πρωταγωνιστές βωβών ταινιών ήταν ο Τσάρλι Τσάπλιν και ο Μπάστερ Κήτον.

Ο Ομιλών κινηματογράφος

• Το 1926 η Warner Brothers παρουσίασε μία συσκευή (Vitaphone), η οποία έδινε τη δυνατότητα αναπαραγωγής μουσικής, μέσω ενός δίσκου που συγχρονιζόταν με την μηχανή προβολής της ταινίας.

• Τον Αύγουστο του 1926, προβλήθηκε η τρίωρη ταινία «Δον Ζουάν», η οποία περιείχε μουσική επένδυση και ηχητικά εφέ αλλά καθόλου διαλόγους.

• Βασισμένη σε αυτή τη νέα τεχνολογία, τον Οκτώβριο του 1927, η Warner Brothers κυκλοφόρησε την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους, «Ο τραγουδιστής της τζαζ», η οποία, αν και κατά το μεγαλύτερο μέρος της ήταν βουβή, υπήρξε η πρώτη που περιείχε διαλόγους.

Ο Έγχρωμος Κινηματογράφος

• Περίπου την ίδια περίοδο με την προσαρμογή του ήχου, ξεκίνησαν συστηματικές προσπάθειες για την προσθήκη χρώματος.

• Ανάμεσα στις πρώτες συνθετικές μεθόδους προσθήκης χρώματος, υπήρξε η Technicolor, η οποία τελειοποιήθηκε το 1941, αν και παρέμενε ακριβή λόγω των περίπλοκων σταδίων διαχωρισμού και εμφάνισης των χρωμάτων.

• Μετά το τέλος του Β‘ΠΠ, εμφανίστηκε επιπλέον το έγχρωμο αρνητικό φιλμ της εταιρίας Eastman Kodak, το οποίο δεν απαιτούσε διαδικασία διαχωρισμού των χρωμάτων.

Τα πρώτα κινηματογραφικά βήματα στην Ελλάδα

• Στην Ελλάδα η πρώτη κινηματογραφική λήψη έγινε από τους αδελφούς Μανάκη, όταν γύρισαν τις Υφάντρες (1905), ένα φιλμ λίγων δευτερολέπτων, όπου αποτυπώνονται οι καθημερινές ασχολίες της οικογένειάς τους στην Ήπειρο.

• Η πρώτη ελληνική ταινία μυθοπλασίας είναι η βουβή Γκόλφω του Κώστα Μπαχατόρη, που γυρίστηκε το 1914.

• Η πρώτη ομιλούσα ταινία είναι ο «Αγαπητικός της Βοσκοπούλας», σε σκηνοθεσία Δ. Τσακίρη το 1932.

Τα είδη των ταινιώνΚάθε κινηματογραφόφιλος θα βρει στη μεγάλη οθόνη το είδος της ταινίας που τον

συγκινεί.

• Αισθηματικές ταινίες, με κύριο χαρακτηριστικό τον έρωτα και τις δυσκολίες του,

• Επιστημονικής φαντασίας, όπου επικρατούν τα εξωπραγματικά στοιχεία αποδιδόμενα με ειδικά εφέ,

• Τρόμου, όπου κυριαρχεί ο φόβος και η αγωνία αλλά και οι αποκρουστικές σκηνές,

• Εγκλήματος, αστυνομικές ή γκαγκστερικές με το γνωστό μοτίβο κλέφτη και αστυνόμου.

Τα είδη των ταινιών

• Ιστορικές, οι οποίες πραγματεύονται θέματα από την ιστορία και τη μυθολογία,

• Δραματικές, στις οποίες κυριαρχεί το δραματικό- κοινωνικό στοιχείο,

• Πολεμικές, που ασχολούνται με τις εμπειρίες από το πεδίο της μάχης και τις συνέπειές τους,

• Αλλά και κωμωδίες, μυστηρίου, περιπέτειες, κωμωδίες, μουσικές (μιούζικαλ), ντοκιμαντέρ, κινουμένων σχεδίων.

Επαγγέλματα και ειδικότητες του κινηματογράφου

• Το «ανέβασμα» μιας ταινίας στη μεγάλη οθόνη είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας πολλών ανθρώπων είτε στον καλλιτεχνικό είτε στο διοικητικό τομέα.

• Αυτό που βλέπουμε στην οθόνη είναι οι ηθοποιοί, οι βασικοί συντελεστές μιας ταινίας, πίσω από τις κάμερες, ωστόσο, δουλεύουν πολλοί άνθρωποι.

Καλλιτεχνικά επαγγέλματα• Ηθοποιός, που με την

υποκριτική τέχνη του θα δώσει σάρκα και οστά στους ήρωες.

• Σκηνοθέτης, που θα καθοδηγήσει όλους τους συντελεστές για να υλοποιήσει το όραμά του.

• Σεναριογράφος, που θα φανταστεί την υπόθεση και τη δράση των ηρώων.

• Σκηνογράφος- ενδυματολόγος, που εστιάζει στη συμφωνία κοστουμιών και σκηνικών με την υπόθεση (χρόνο και τόπο) της ταινίας.

• Μουσικός, που θα «ντύσει» μουσικά την ταινία.

Επαγγέλματα οργάνωσης, διοίκησης και παραγωγής

• Διευθυντής Παραγωγής, υπεύθυνος για τον προϋπολογισμό της ταινίας.

• Φροντιστής, βοηθά στο έργο τους τον ενδυματολόγο και το σκηνογράφο- επικουρείται από την αμπιγιέζ.

• Γραμματέας λήψεων (σκριπτ), υπεύθυνος για τα γυρίσματα.

Όλα αυτά τα επαγγέλματα συνεπικουρούνται και από

βοηθούς.

Τεχνικές ειδικότητες

• Τεχνίτες σκηνικών• Τεχνικός ήχου• Τεχνικός ειδικών εφέ• Εικονολήπτες• Βοηθοί ενδυματολόγου

και σκηνογράφου• Μοντέρ

Ανάλογα με το είδος της ταινίας

χρησιμοποιούνται και σύμβουλοι π.χ. για την τεκμηρίωση ιστορικών

γεγονότων.

Τεχνικές του κινηματογράφου

• Για να γυριστεί ένα πλάνο χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές που δείχνουν την κίνηση της κάμερας π.χ. Panoramic Travelling και Horizontal Panning, δηλαδή δύο εναλλακτικές για την περιγραφή ενός χώρου, με παράλληλη έμφαση στην κίνηση ενός ήρωα ή η τεχνική «κοντρ-πλονζέ», όταν η κάμερα τοποθετείται χαμηλά ή «crane-up», όταν η κάμερα στερεώνεται σε γερανό, αλλά και άλλες πολλές.

Η κινηματογραφική γλώσσα• Ο κινηματογράφος, όπως και κάθε τέχνη, έχει

την δική του ορολογία, π.χ.: Γκάγκ: κωμικό εύρημα, οπτικό ή ακουστικό,

που βασίζεται στην έκπληξη. Ζενερίκ: οι τίτλοι της αρχής ή του τέλους μιας

ταινίας, στους οποίους αναγράφονται οι συντελεστές και οι ηθοποιοί.

Ντουμπλάζ: η διαδικασία αντικατάστασης μέρους ή όλων των φωνών στην μπάντα του ήχου, για να διορθωθούν λάθη ή για να επανεγγραφούν διάλογοι.

Ριμέικ: ονομάζεται το έργο που έχει ένα παλιότερο έργο ως αναφορά και πηγή άντλησης των βασικών χαρακτηριστικών του.

Γενικό πλάνο

Γκρο πλάνο

Η ενασχόλησή μας όμως με την Τέχνη και τις Τεχνικές του Κινηματογράφου δεν έμεινε σε θεωρητικό επίπεδο.

Στο «Μουσείο Φωτογραφίας» στη Θεσσαλονίκη ήρθαμε σε επαφή με την τέχνη της στατικής εικόνας και εξοικειωθήκαμε

με τη βασική ορολογία της φωτογραφικής τέχνης.

Στο «Μουσείο Κινηματογράφου» Θεσσαλονίκης παρακολουθήσαμε ένα τρισδιάστατο ντοκιμαντέρ και είδαμε τις πρώτες συσκευές κινούμενης εικόνας αλλά και τις πρώτες

μηχανές λήψης.

Διαπιστώσαμε ότι ο κινηματογράφος έφτασε σε κάθε

σημείο της ελληνικής

επικράτειας.

Είδαμε διαφημιστικές πινακίδες διάσημων Ελλήνων καλλιτεχνών, με τις οποίες καλούν το κοινό να παρακολουθήσει

κάποια ελληνική παραγωγή.

Ήρθε η ώρα λοιπόν πού έπρεπε να εφαρμόσουμε αυτά που μάθαμε.«Γυρίσαμε», λοιπόν, με τη βοήθεια του πράσινου σκηνικού και τη δική μας ταινία.

Στο τέλος δημοσιεύσαμε τις εργασίες μας στο ιστολόγιο «Ιστορία και άλλα δαιμόνια».

• Η συνέχεια… «επί της οθόνης».

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας

• Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι μαθητές:• Μαρία Αθ., Αλεξία Βρ., Ζωή Γ., Δημήτρης Γ., Ματίνα

Δ., Αναστασία Δρ., Αλεξάνδρα Κ., Παναγιώτης Κ., Βασίλης Κ., Χάρης Κ., Μαργαρίτα Κρ., Δήμητρα Κ., Ελένη Κ., Νίκος Λ., Αναστασία Μ., Βασιλική Μ., Μαρία- Χριστίνα Μ., Γιώργος Π., Τατιάνα Στ., Στεφανία Τσ.

• Υπεύθυνες καθηγήτριες: Σκουμπουτή Νεκταρία ΠΕ06,

Χιωτέρη Κατερίνα ΠΕ02