Сэдэв : Анги удирдах урлаг 1. Оршил2. Анги удирдсан багш ямар байх вэ? 3. Анги удирдах явцад тохиолддог бэрхшээл д т нийг даван туулах арга зам үү үү

Оршил Х хдийг з в х н болгон т л вш лэхэд эцэг эх, багш нарын хамтын йл ажиллагааүү ө ү ө ө үү ү хамгийн чухал рэгтэй. Тиймээс багш эцэг эхийн хамтарсан йл ажиллагаанаас суралцагчийнүү ү х гжил т л вшил шууд хамаардаг гэж би здэг. Боловсролын байгуулагад 18 жил ажиллахө ө ө ү хугацаанд анги удирдах талаар рт хуримтлуулсан ч хэн туршлагаа залуу багш нарт тусөө ө үү болгох днээс энэх илтгэлийг бичиж байна. үү үү

Анги удирдсан багш ямар байх вэ?Шударга, зарчимч багш: Багш суралцагчиддаа шударга хандаж байж, тэднээс ч бас шударга йлү хийхийг шаардах болдог. рийн хийх йлээ ухамсарлаж, ялгавартай харьцахг й байх ньӨө ү ү з йтэй. ү

лгэрлэн дагуулагч:Ү Х нийг лгэрлэж х м ж лэх нь глэж х м ж лэхээс амар. Багш х нийү ү ү үү үү ү ү үү үү ү нэн тэрг ний анхаарах з йл бол сурагчдыг рийн жишээгээр лгэрлэхэд оршино.үү ү өө үЧадварлаг багш: Боловсрол багатай багш шавь нарынхаа амьдарлын сайн сайхан б хнийгү унтрааж, эрдэм номд дург йцэх зэл т р лдэг.Тэднийг сургахын зэрэгцээгээр рсд суралцахү ү ө үү өө өө хэрэгтэй.Эс тэгвэл тэд таныг г йцэж т р лэх болно.ү ү үүУдирдах чадвар:Багш юуны мн ангид рийнх н л г бий болгох учиртай. Энэх н л г р сурагчдад ө ө өө өө ө өө үү ө өө өө өө

эерэг сэтгэгдэл т р лж бие бялдрын хувьд сэргэлэн цовоо байлгаж чадвал ангийг сайн удирданө үү зохион байгуулах эхний алхам тавигдсан гэж зэж болноү

Х хэд б хэн ер нхий боловсролыг заавал эзэмших, тэр тусмаа бага ангийг заавал т гс ж,үү ү ө ө ө бичиг сэгт тайлагдсан байх ёстой байдаг. Харин ахлах ангид бол зарим сурагчид рсдийнү өө х сэлтээр, эцэг эхийн шахалтаар, зарим нь р харьяалагдах газарг йн улмаас явдаг. Сургуульдү өө ү

рийнх х слээр ирдэг сурагчид сургуулийн дотоод д рэм, журмыг дагаж м рд хд илөө өө ү ү ө ө өө үү дуртай байхад бусдын шахалтаар юм уу, х чээр явдаг сурагчид тийм ч сайн байдагг й. Сургуульү ү бол т л вл с н боловсролын болон х м жлийн йл ажиллагаа явуулдаг газар билээ.ө ө ө ө ү үү ү Сургуулийг болон тухайн ангийг зорилгод нь х ргэхийн тулд сайн удирдах хэрэгтэй байдаг.үАнгид юу хийх ёстойгоо мэддэг, насанд х рсэн, мэргэжлийн х н бол багш байдаг. Удирдахуйнү ү хариуцлага ч т нд ноогддог.үү Сургууль бол систем юм. Харин анги бол тухайн системийн б рэлдэх н хэсэг жижигү үү систем юм. Уг системийг б рд лж буй багшийн эрх мэдлийн х рээн дэх хамгийн чухалү үү ү оролцогчид бол багш р болон сурагчид билээ. Ямар нэг системд б хий л оролцогчид рөө өө ү өө хоорондоо н л лж байдаг. Уг том системийг сайн удирдан, зохион байгуулж чадвал бусадө өө жижиг б тэц болох ангиудаас гарах р д нгийн нийлбэр нь ер нхий системийн р д нгээс ч холү ү ү ө ү ү давах болно. Хэрэв ангийг з в удирдаж чадахг й бол анги танхим боловсрол, х м жлийн орчинө ү ү үү байхаа больж, ймээн самуунаар д рэн, тайван бус байдал сч, т нийг хянах нь улам х ндү үү үү үү ү хэц болж харилцаа улам муудан зорилго чиглэлээсээ хазайна.үүАнхаарлаа сулруулахаас зайлсхийхСайн удирдагчтай ангид урам зориг болон хайр мэдрэгдэж байдаг. Багш болон сурагчид зорилгоо ухамсарласан байдаг б г д т ндээ зоригтойгоор, итгэлтэйгээр урагшлах баө өө үү боловсрол эзэмших гэдэг зугаатай з йл болно гэсэн г. Асуудал ссэн ч амархан шийдэгддэг.ү ү үү Багш, юуны мн ангид рийнх н л г бий болгох учиртай. Энэх н л г р сурагчдадө ө өө өө ө өө үү ө өө өө өө эерэг сэтгэгдэл т р лж бие бялдрын хувьд сэргэлэн цовоо байлгаж чадвал ангийг сайн удирданө үү

зохион байгуулах эхний алхам тавигдсан гэж зэж болно. Учир нь х м с, мэдээж сурагчид чү ү үү гэсэн б х з йлийг тухайн еийн сэтгэл х дл л р хийж дараа нь т ндээ ямар нэгү ү ү ө ө өө өө үү тохиромжтой тайлбар олдог. Багш, рийнх н л г бий болгохын тулд ангид орохоосоо мн рийг тайван, бэлэн,өө өө ө өө ө ө өө өө идэвхтэй болгох шаардлагатай. Х н рийн мэдэлг й анхаарлаа сулруулж орхидог б г д энэ ньү өө ү ө өө халдварлахын зэрэгцээ, хамаг эрч х чийг авч оддог билээ. Харин багшид их хэмжээний эрч х чү ү зайлшг й шаардлагатай байдаг.ү Байнга шаардлагатай байдаг эрч х чээ гаргаж ирэхийн тулд тайван байх хэрэгтэй. рү Өө өө

ртэйг холбоо тогтоох, дотоод сэтгэлийнхээ байдлыг ямар байгааг мэдрэх тэрхөө өө үү мэдрэмжийг дадал болгож чадвал анхаарал сулрах йл явцыг байнга хянаж чадах б г дү ө өө тайвшрах дасгалуудыг хийж арга хэмжээ авах боломжтой болох юм. Тайвшрах гэдэг бол х нү

рийн ухамсартайгаар хийж болдог з йл билээ. Тодорхой т рлийн дасгалуудыг хийснээрөө ү ө анхаарал сулрахаас гарах боломжтой болох юм. Бага ангийн багш байхдаа сурагчидтайгаа "алим т х" тоглоом тоглож тэдний болон рийнх анхаарлыг байнга нд р байлгадаг байж билээ.үү өө өө ө өБиеэ авч явах байдал чухал н л тэйө өөТэнцвэрг й байх гэгч нь бас х ний эрч х чийг багасгадаг х чин з йл билээ. Физиологийн хувьдү ү ү ү ү тэнцвэр алдагдахад сэтгэл санааны байдал ч алдагддаг. Самбарын мн зогсож байхад х лдө ө ө өө м рний хэмжээний зай авч, толгой эгц, хараа ангийнхан руу чиглэсэн байхад ил тэнцвэртэй,ө үү ил тайван болж н г н л гээч нь нэмэгдэх болно.үү ө өө ө өө Багшийн йл х дл л б р зорилгодоо чиглэсэн б г д ухамсартайгаар хэрэгжиж байх ёстой.ү ө ө ү ө өө Харин ийнх н л г бий болгосны дараа ангид тухайн дрийн хичээлийн сэдэв, зорилго, юуүү ө өө өө ө хийгдэх талаар товч дурдаж гол гол з йлсийг дахин тэмдэглэх хэрэгтэй байдаг. Ингэх ньү сурагчдын анхаарлыг татаж тэднийг т вл р лдэг.ө ө үүШог хошин ярианыхаа хэмжээг тааруулах хэрэгтэй

р нэг чухал з йл бол боловсрол, сургалтын явцад хангалттай тоглоом, наадам, хошигнол байхӨө ү хэрэгтэй. Нэгээс тавдугаар анги х ртэл х д лг н, х гжилтэй тоглоом нь зааж сургах хамгийнү ө ө өө ө чухал хэрэгсэл болдог. Ялангуяа х д лг нтэй, байнга асуудал гаргаж байдаг, хичээлдээө ө өө анхаарлаа хандуулдагг й х хд дийг- (ихэнхдээ х вг д ийм байдаг) хичээлд анхаарлыг ньү үү үү ө үү т вл р лэх, х м ж лэх зугаатай арга болдог.ө ө үү ү үү үү Боловсролын арга хэрэгсэл, физиологийн орчин ч гэсэн ангид идэвхтэй, анхаарал татам суралцах н хц л б рд лэхэд чухал байдаг. Манай улсад багш нар хангалттай хэмжээгээрө ө ү үү идэвхтэй байж чадахг й байгаа ч гэсэн чадлынхаа хирээр з лэн, самбар бэлтгэж таванү ү үү мэдрэх йд х ртэх з йлсийг ч хичээлдээ ашиглавал н л г улам нэмэгд лэх боломжтой.ү ү ү ө өө өө үү Нэгэн сургуулийн багшийн "Хэрэв та сурагчдынхаа анхаарлыг татаж, тэднийг завг й байлгажү чадахг й байгаа бол асуудлуудтай орооцолдоход бэлдээрэй" хэмээн хэлсэн гийг ч энд дурдахадү ү ил дэхг й байх гэж бодож байна.үү ү Нэгээс тавдугаар анги х ртэл х д лг н, х гжилтэй тоглоом нь зааж сургах хамгийн чухалү ө ө өө ө хэрэгсэл болдог. Ялангуяа х д лг нтэй, байнга асуудал гаргаж байдаг, хичээлдээ анхаарлааө ө өө хандуулдагг й х хд дийг хичээлд анхаарлыг нь т вл р лэх, х м ж лэх зугаатай аргаү үү үү ө ө үү ү үү үү болдог. р нэг чухал з йл бол сурагчдад ангидаа, сургуульдаа дагаж м рд х ёстой журам,Өө ү ө ө ингээг й тохиолдолд юу болохыг, хэрэв дагаж м рдв л ямар р д нд х рэх боломжтой болохыгү ө ө ү ү ү боломж нэг б рийг чадварлаг ашиглан, тэдний ойлгож чадах хэлээр хэлж ярьж байх явдал юм.ү Сурагчид шагнал болон шийтгэлийг мэдэх, тэдгээрийг шударгаар хэрэгж лдэг болохыг мэдэх,үү харах болон багшдаа итгэх эрхтэй байх ёстой. Х хд д гэртээ болон сургуульдаа хоёрүү үү шалтгаанаас болж тааг й байдал сгэдэг. Нэгд гээрт хил хязгаар болон уян хатан хил хязгаарыгү үү ү мэдэхг й байх явдал. Аливаа хязгаарлалтыг мэдэхг й байх нь х хдэд т рс н мэт сэтгэгдлийгү ү үү өө ө т р лдэг. Уян хатан хил хязгаар гэдэг нь онцгой тохиолдолд ндсэн хязгаарлалт хэдий чинээө үү ү уян хатан байж болох н хц л юм.ө ө

Хоёрдох тааг й байдлын шалтгаан нь багшийн эсвэл сурагчийн эцэг эх буюу эрх мэдэлтэйү х м сийн рийг нэлэх нэлэмж юм. Х хэд эхлээд рийг нь таньдаг, т нийг хайрладаг,ү үү өө өө ү ү үү өө үү х ндэлдэг х нийхээ ( нд эцэг эх, багш аль нь байж болно) дэргэд рийг ил аюулг й,ү ү үү өө өө үү ү ч л тэй байгааг мэдэрч, т нийг хайрлан, х ндэлдэг. Та рийг хайрладагг й, х ндэлдэгг йө өө үү ү өө өө ү ү ү бол х хдээс, сурагчаас ийм з йлийг б горьдоорой. Эхлээд рийг хайрлаж, х ндэлдэг болжүү ү үү өө өө ү дараа нь х хдийг х ндлэх хэрэгтэй билээ. Бид х хд дийг хайрладаг ч хэр х ндэлдэг билээ?үү ү үү үү ү Хайрлах нь хангалттай хэмээн боддог. Сурагчдын харилцаа холбоонд цаг тухай б рт нь,ү тохиромжтой арга замаар хариу мэдээлэл хийх, м н ангийг ч гэсэн тэгж зэх нь удирдахад чухалө ү

рэгтэй байдаг байна.үүСамбарын дээд хэсэгт бичих хэрэгтэйБагш х н, сурагчдын зан харьцаа, идэвхтэй байдал, суралцах арга барил, амьдралын хэв маягийгү сайн таних, х хд д ангидаа бие биедээ хэрхэн н л лдгийг мэдэх нь тэдэнтэй сайнүү үү ө өө харилцаатай байх, ямар нэг з йлийг заавал багшийн н дээр биш харин, аль нэг талыгү ү баримтлалг й харж чаддаг байх зэрэг нь ангийг удирдан, чигл лэхэд маш их д х мтэй байдаг.ү үү ө ө Анги удирдахад аливаа асуудал хэдийд, юунаас болж ссэний нэгэн адил хэрхэн яажүү шийдвэрлэгдэх нь ч их чухал байдаг. Шийдвэрлэлт гэдэг нь таны бодож байгаа шиг тийм х ндү хэц з йл биш юм. Тухайлбал с лийн ед сургуульд нэмэгдэх хандлагатай болж байгаа х чүү ү үү ү ү хэрэглэх явдал завсарлагаанаар тавьдаг сайхан х гжмийн ачаар багассан талаар нэгэн судалгаагө хийсэн х м с онцлон тэмдэглэсэн байдаг. М н хичээл заах явцад янз б рийн нг болон д рсү үү ө ү ө ө ү ашиглах, самбарын хамгийн дээд хэсэгт юм бичих зэрэг нь тухайн ангид рн ж буйө ө х д лг нийг багасгадаг байна. Учир нь х хд д доошоо харах ед ил тэйгээр х рэхө ө өө үү үү ү үү ү мэдрэх йгээ ашигладаг байхад дээш нь ндийн харахдаа харах мэдрэх йгээ ашигладаг б г дү ө ү ө өө энэ нь х д лг нийг багасгадаг аж.ө ө өөС р г йл г хэрэглэхг й байхө ө ү ү ү

р нэг чухал з йл бол та сурагчдаа юу хийгээсэй гэж х снэ, т нийгээ хэлж ойлгуулахӨө ү ү үү хэрэгтэй. Тухайлбал шуугилдаж байгаа х хд дэд "Битгий шуугилд" гэж биш арай эерэг гүү үү ү хэрэглэн дууг й байх хэрэгтэйг нь ойлгуулах хэрэгтэй. Х ний сэтгэл санаа, бие болон оюунү ү санаа нэгдмэл нэг з йл юм. Х хдийн сэтгэл санаа рчл гд х д оюун санаа болон зан харьцааү үү өө ө ө ө нь м н адил рчл гдд г байна. Энэ з йл бидний хувьд ч гэсэн х чин т г лд р байх болно. Х н,ө өө ө ө ү ү ө ө ө ү оюун ухаан нь хэрхэн ажиллаж буйг мэдэх, нтэй холбоотой шинэ з йлсийг ргэлж мэдэжүү ү ү байх, тэдгээрт нээлттэй байх нь маш их р д нтэй болохыг бид мэднэ.ү ү

Анги удирдсан багшид тохиолддог бэрхшээл д т нийг даван туулах арга замүү үү

Ангийн эцэг эхийн хурал хийхэд эцэг эхч дийн 50%-60%нь л хамрагддаг байлаа. Тэднийүү ирцийг нэмэгд лэхийн тулд эцэг эхийн оролцооны х снэгтийг гаргаж ангийн йл ажиллагаандүү ү ү хэрхэн оролцдогийг нээлттэйгээр мэдээллэх, суралцагчийн йл ажиллагаа эцэг эхийн йлү ү ажиллагааг хамтад нь д гнэх, “Эцэг эхийн нэг д р”, зэрэг йл ажиллагааг явуулснаар эцэгү ө ө ү эхийн оролцоо сайжирч аливаа йл ажиллагаанд оролцох идэвхи нь 20%-25%иар нэмэгдсэн.ү

М н улирлын эхэнд сурагчдаар тухайн улиралд хэрхэн суралцах амлалтыг авч улирлынө эцэст амлалт ба биелэлтийг харьцуулсан д нгийн х снэгтийг эцэг эхэд танилцуулж, цаашидү ү ямар хичээл дээр анхаарах шаардлагатайг суралцагч, эцэг эх хамтарч ярилцаад дараа улирлын амлалтаа т л вл д г нь сурлагын нэлгээг ахиулах сайн аргын нэг юм.ө ө ө ө ү

“Эцэг эхтэй харилцах дэвтэр”-ийг аялуулж ангид зохиогдож байгаа ажлууд болон зохиох ажлынхаа талаар м н ололт амжилтаа бичиж явуулснаар эцэг эхийн хуралд ирээг й эцэг эхч дө ү үү болон гэрийн бусад гиш д тухайн йл ажиллагааны талаар мэдээлэл авах боломжтойүү ү болдгоороо давуу талтай байдаг.

Эцэг эхийн дунд “Аав ээж би”, “Гар б мб г”-ийн тэмцээн зохиосноор эцэг эхч д бие биенээө ө үү таньдаг болж, хамтарч ажиллах таатай н хц л б рддэг нь ажиглагдсан.ө ө ү

Д гнэлтү “Жинхэнэ багш бол эцэг эхийн хамгийн сайн, хамгийн итгэлтэй н х р нь м н. рийнхө ө ө Өө өө багш гэдгийг ойлгоно гэдэг нь эцэг эхч дийн гэр орных нь найз н х д байхаа ойлгохыг хэлнэ”үү ө ө хэмээн Германы сурган х м ж лэгч Адольф Дистервег хэлсэн байдаг. Ангийн багш болү үү үү тухайн сурагчийнхаа ар гэрт тохиолдож буй баяр баясгалаг зовлон гунигийг мэдэрч, тухайн х хэдтэй хэрхэн харьцахаа т л вл д г байх нь чухал байдаг. Иймээс багш х н бол х нийгүү ө ө ө ө ү ү ойлгох нэнжин сэтгэлтэй х хдийн дотны н х р байж л сайн багш болно.үү ө ө

Ном з йү1. “Анги удирдах урлаг” Исмаил Боз 2006 он УБ хот 34-40тал

2. “Анги удирдах урлаг” web мэдээлэл

3. “Ахмадын сургаал алт” Онч мэргэн гс 1986 он УБ хот 135-137 талү