Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών επιπτώσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου

Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμούκαι Αειφόρου Ανάπτυξης για τις

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

ΣτρατηγικήΜελέτηΠεριβαλλοντικώνΕπιπτώσεων

ΥΠΕΧΩΔΕ - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

Εκπόνηση μελέτης:

ENVIROPLAN ΜελετητικήΣύμβουλοι Αναπτυξιακών & Τεχνικών Έργων Α.ΕΑγ. Κωνσταντίνου 40, 15124 ΜαρούσιΤηλ.: 210.6105127-8, fax: 210.6105138, e-mail: [email protected]

Η παρουσίαση αυτή στοχεύει στην ανάδειξη των βασικών σημείων της Στρατηγικής ΜελέτηςΠεριβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το χωροταξικό σχεδιασμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ηοποία έχει τεθεί σε διαβούλευση. Συνοπτικά, υπενθυμίζονται τα πρόσφατα κύρια σημεία της διαδικασίας:

Το ΥΠΕΧΩΔΕ, αναγνωρίζοντας ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ αποτελείκαταλυτικό παράγοντα για την περαιτέρω προώθησή τους, προώθησε τη διαδικασία σύνταξης τουΕιδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες ΠηγέςΕνέργειας. Οι διερευνήσεις επί του θέματος διήρκεσαν περισσότερο από ένα έτος.

Με την ολοκλήρωση του σχεδίου για το Ειδικό Πλαίσιο – και πριν τη θεσμοθέτησή του – απαιτείταιπλέον η διεξαγωγή της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης, ώστε να

• εκτιμηθούν επιπτώσεις στο περιβάλλον που ενδεχομένως διέφυγαν από τις αρχικές φάσεις σύνταξης τουσχεδίου

• εισαχθούν μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων αυτών, καθώς και ρήτρες πλήρους ευθυγράμμισης τουχωροταξικού σχεδίου με τους περιβαλλοντικούς στόχους της χώρας και της ΕΕ.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η παρουσίαση αυτή δεν είναι δυνατόν να καλύψει πλήρως το περιεχόμενο τηςΣΜΠΕ, χωρίς να γίνει μακροσκελής και κουραστική. Άλλωστε, η ΣΜΠΕ αποτελείται από – πρωτογενή στηνπλειοψηφία τους – κείμενα έκτασης 340 σελίδων, που καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος αναλύσεων. Αντίθετα, ηπαρουσίαση αυτή επικεντρώνεται μόνο στα βασικά σημεία της μελέτης, επιδιώκοντας να

περιγράψει τα σημεία αυτά με εύληπτο τρόπο και

τονώσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου για μια νέα, αναλυτικότερη ανάγνωση της ΣΜΠΕ.

Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Enviroplan A.E. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Τι είναι η ΣΠΕ;

•Η διαδικασία Στρατηγικής ΠεριβαλλοντικήςΕκτίμησης (ΣΠΕ) στοχεύει στην ενσωμάτωσητης περιβαλλοντικής διάστασης σε σχέδιακαι προγράμματα

•Η πρωιμότερη δυνατή συνεκτίμηση τωνπεριβαλλοντικών ζητημάτων ενισχύει τηναειφορική διάσταση της ανάπτυξης

Εισαγωγή 1

Πριν υπεισέλθουμε στα ειδικά ζητήματα της ΣΜΠΕ του Ειδικού Πλαισίου για το χωροταξικό σχεδιασμό τωνΑΠΕ, ίσως είναι χρήσιμο να παρουσιαστούν οι αδρές γραμμές του πλαισίου εντός του οποίου λειτουργεί ημελέτη. Το πλαίσιο αυτό αποτελείται από τη διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ).

Η ΣΠΕ είναι ένα νέο εργαλείο για την προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο θεσπίστηκε στην Ελλάδα στατέλη Αυγούστου του 2006. Η προέλευση της ΣΠΕ ανάγεται στην Οδηγία 2001/42/ΕΚ, στην οποίααναγνωρίζεται η ανάγκη να προστατευθεί το περιβάλλον όχι μόνο από τις επιπτώσεις μεμονωμένων έργωνκαι δραστηριοτήτων, αλλά και από ενδεχόμενες βλάβες που οφείλονται σε σχέδια και προγράμματα. Στηνπράξη, αναγνωρίζεται το γεγονός ότι ενώ οι άμεσες αιτίες των περιβαλλοντικών επιπτώσεων συχνάανάγονται σε συγκεκριμένα έργα, οι απώτερες αιτίες συνδέονται με τον προγραμματισμό που προηγήθηκεκαι πλαισιώνει το σχεδιασμό των έργων. Συνεπώς, ενσωματώνοντας την κατάλληλη περιβαλλοντική μέριμνακατά τα πρώιμα στάδια του προγραμματισμού, διασφαλίζεται ότι τα μελλοντικά έργα και δραστηριότητες θαχαρακτηρίζονται από αυξημένη περιβαλλοντική συμβατότητα.

Ένα επιπλέον ζήτημα που καλείται να αντιμετωπίσει η ΣΠΕ είναι η συσσώρευση των επιπτώσεων. Συχνά, ηπεριβαλλοντική επιδείνωση δεν μπορεί να αποδοθεί σε μεμονωμένα έργα ή δραστηριότητες, αλλά κυρίωςστη συσσώρευσή τους, είτε ως προς τη χωρική τους τοποθέτηση, είτε ως προς την εκμετάλλευση ενόςφυσικού πόρου, είτε λόγω συνέργειας και αλληλοενίσχυσης των επιπτώσεων πολλών μικρών έργων. Σε κάθεπερίπτωση, η ΣΠΕ καλείται να αναγνωρίσει την ύπαρξη τέτοιων ενδεχομένων και να οδηγήσει σε μέτρα πουθα αποτρέπουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη χωρική συσσώρευση ή τη συνέργεια των έργων ενόςσχεδίου ή προγράμματος.



Πως διεξάγεται η ΣΠΕ;

• Εκπόνηση ΣΜΠΕ: εκτιμώνται οι επιπτώσεις τουσχεδίου/προγράμματος στο περιβάλλον

• Διαβούλευση: το κοινό ενημερώνεται καιεκφράζει τις απόψεις του

•Απόφαση: εισάγονται στο σχέδιο/πρόγραμμαδεσμευτικές κατευθύνσεις περιβαλλοντικήςσυμβατότητας

Εισαγωγή 2

Η διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης διακρίνεται σε τρία στάδια:

Όταν το σχέδιο/πρόγραμμα λάβει σχετικά συγκεκριμένη μορφή, ομάδα ανεξάρτητων ειδικών(επιστημόνων με πιστοποιημένη εμπειρία στο περιβάλλον) εκπονεί τη Στρατηγική ΜελέτηΠεριβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Στη μελέτη αυτή εκτιμώνται με αναλυτικό τρόπο οι επιπτώσειςστο περιβάλλον που ενδέχεται να προκληθούν από την υλοποίηση του σχεδίου/προγράμματος καιπροτείνονται μέτρα αντιμετώπισης και παρακολούθησης. Η ΣΜΠΕ υποβάλλεται στην αρμόδια για τοπεριβάλλον Υπηρεσία, η οποία αφενός ελέγχει την πληρότητα και εγκυρότητα του περιεχομένου τηςμελέτης και αφετέρου τη χρησιμοποιεί ως εργαλείο για την κατοπινή της απόφαση, ώστε να πετύχειλεπτομερή ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχέδιο/πρόγραμμα.

Η Αρχή που προωθεί το σχέδιο/πρόγραμμα, προβαίνει σε διαβούλευση με το κοινό και τις Αρχές πουασκούν περιβαλλοντικές και σχετικές με το αντικείμενο διοικητικές αρμοδιότητες. Βασικό εργαλείο τηςδιαβούλευσης αποτελεί η δημοσιοποίηση της ΣΜΠΕ προς το κοινό και η παροχή της δυνατότηταςέκφρασης των απόψεων των πολιτών. Πέραν του διάχυτου περιβαλλοντικού ελέγχου που επιτυγχάνεταιμε τον τρόπο αυτό, αξίζει να επισημανθεί η σημαντική ενίσχυση που δέχονται οι διαδικασίεςδημοκρατικού προγραμματισμού της ανάπτυξης στη Χώρα.

Τέλος, η αρμόδια για το περιβάλλον Υπηρεσία προβαίνει στην έκδοση απόφασης που τυπικάαναφέρεται ως «έγκριση ή μη της ΣΜΠΕ». Στην πράξη, πρόκειται για μια απόφαση που δεσμεύει τοσχέδιο/πρόγραμμα ως προς την υποχρέωση να ενσωματωθούν οι περιβαλλοντικές πρόνοιες της ενλόγω απόφασης. Σημαντική πτυχή αυτού του σταδίου είναι ότι κατά τη συγκρότηση της απόφασης, λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις των πολιτών, των φορέων εκπροσώπησής τους, των περιβαλλοντικώνοργανώσεων και των Υπηρεσιών που διαχειρίζονται θέματα σχετικά με το αντικείμενο τουσχεδίου/προγράμματος ή με το περιβάλλον του.



Τι είναι η ΣΜΠΕ;

•Η Στρατηγική Μελέτη ΠεριβαλλοντικώνΕπιπτώσεων (ΣΜΠΕ):Εκτιμά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον απόσχέδια και προγράμματαΠροτείνει μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεωνστο περιβάλλον και παρακολούθησής τουςΥποστηρίζει τη διαδικασία ΣτρατηγικήςΠεριβαλλοντικής Εκτίμησης

Εισαγωγή 3

Όπως αναφέρθηκε, η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) είναι μια επιστημονικήεκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον που είναι πιθανόν να προέλθουν από ένα σχέδιο/πρόγραμμα. Δεδομένου ότι τα σχέδια και προγράμματα είναι συνήθως σύνθετα πλαίσια εκ των προτέρων ρύθμισης τωνβασικών πτυχών ενός αναπτυξιακού σχεδιασμού, η ΣΜΠΕ οφείλει να εμβαθύνει τόσο σε όλο το εύρος τωνπεριβαλλοντικών συνιστωσών, όσο και στις ιδιαιτερότητες των περιοχών που αποτελούν την έκτασηυποδοχής του σχεδίου προγράμματος. Παράλληλα, με δεδομένο ότι το σχέδιο/πρόγραμμα ρυθμίζειζητήματα για το άμεσο ή το μεσοπρόθεσμο μέλλον, η «προβλεπτική» συνιστώσα της ΣΜΠΕ οφείλει να είναιιδιαίτερα ενισχυμένη και αξιόπιστη. Για τους λόγους αυτούς, η μεθοδολογική πτυχή της ΣΜΠΕ, είναιιδιαίτερης σημασίας, όπως θα αναλυθεί σε λίγο.Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον καταλήγει στον εντοπισμό συγκεκριμένων μεταβολών πουπρόκειται να επέλθουν λόγω του σχεδίου/προγράμματος. Εάν οι μεταβολές αυτές είναι δυσμενείς, η ΣΜΠΕπροτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Το είδος των μέτρων καθορίζεται τόσο από τηφύση του σχεδίου/προγράμματος όσο και από τις περιβαλλοντικές συνιστώσες που θίγονται. Συγχρόνως, αναγνωρίζοντας ότι ορισμένες τάσεις επιδείνωσης είναι δυνατόν να έχουν εκφύγει των εκτιμήσεων και τωνμέτρων αντιμετώπισης, η ΣΜΠΕ προτείνει επίσης μέτρα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών μεταβολών. Πέραν της ανίχνευσης επιδεινώσεων που δεν έχουν προβλεφθεί, η παρακολούθηση εξασφαλίζει μιααναλυτική εικόνα των περιβαλλοντικών επιτευγμάτων του σχεδίου/προγράμματος, αλλά και τωνενδεχόμενων συνεργειών που μπορεί να εμφανιστούν με σχέδια/προγράμματα που εφαρμόζονται ή θαεφαρμοστούν στην ίδια χωρική ενότητα. Τέλος, η επίγνωση ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσειςπαρακολουθούνται, έχει αποδειχθεί ότι καθιστά όλους τους εμπλεκόμενους προσεκτικότερους στηνεφαρμογή των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος.Ο ρόλος της ΣΜΠΕ κατά τη διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης είναι διττός. Αφ’ ενόςπαρέχει την απαραίτητη πληροφορία στο κοινό και τα άλλα μέρη της διαβούλευσης, με τρόπο αντικειμενικόκαι λεπτομερή. Αφ’ ετέρου, υποστηρίζει την επικείμενη απόφαση που θα δεσμεύσει το σχέδιο/πρόγραμμαως προς την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης. Επιπλέον, κατά την υλοποίηση τουσχεδίου/προγράμματος, η ΣΜΠΕ λειτουργεί ως βάση αναφοράς, από την οποία αντλούνται οι πληροφορίεςγια τις επιμέρους περιβαλλοντικές μελέτες των έργων και δραστηριοτήτων του προγράμματος.



Δομή της ΣΜΠΕ

Εισαγωγή 4

ΣΜΠΕ

Εκτίμησηεπιπτώσεων

Σχέδιο του Ειδικού Πλαισίου(σκοπός, εναλλακτικές δυνατότητες,

χωροταξικές ρυθμίσεις)

Σημερινή κατάσταση περιβάλλοντος(δείκτες, αναλυτική καταγραφή, τάσεις)

Προτάσειςαντιμετώπισης

Προτάσειςπαρακολούθησης

Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμούκαι Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ), δομείται ως εξής:

Τα «δεδομένα εισόδου», δηλαδή τα στοιχεία που αποτελούν το υπόστρωμα της περιβαλλοντικήςεκτίμησης είναι δύο: το σχέδιο του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ και η σημερινή κατάσταση του περιβάλλοντος.

• Το σχέδιο του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ συγκροτήθηκε ως προϊόν μιας λεπτομερούς χωροταξικής μελέτης, η εκπόνησητης οποίας διήρκεσε περισσότερο από ένα έτος. Μαζί με το σχέδιο, η ΣΜΠΕ αξιοποίησε και αυτή τηνυποστηρικτική του μελέτη.

•Η σημερινή κατάσταση του περιβάλλοντος δεν παρελήφθη έτοιμη, αλλά καταγράφηκε μέσω τριών μεθόδωνδιαδοχικά αυξανόμενης αναλυτικότητας, όπως θα παρουσιασθεί σε λίγο.

Αυτές οι δύο κατηγορίες στοιχείων, «τροφοδοτούν» την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στηνοποία περιλαμβάνεται και η αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων. Μέσω της εκτίμησης αυτής, εντοπίζονται οι συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνιστώσες που αναμένεται να δεχθούν επιδράσεις απότην εφαρμογή του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, αναλύεται ο χαρακτήρας των επιδράσεων αυτών και αξιολογείται ηδυνατότητα πρόληψης των δυσμενών επιδράσεων. Η λεπτομερής εφαρμογή ορθά επιλεγμένωνμεθόδων αποτελεί προϋπόθεση για την εγκυρότητα των πιο πάνω αναλύσεων.

Η εκτίμηση των επιπτώσεων παράγει δύο αποτελέσματα, υπό μορφή προτάσεων: τα μέτρααντιμετώπισης και τα μέτρα παρακολούθησης. Όσο λεπτομερέστερη είναι η εκτίμηση των επιπτώσεων, τόσο πιο συγκεκριμένα καταλήγουν να είναι τα μέτρα αυτά, τα οποία αποτελούν τη βάση τηςαπόφασης για την περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ.



Σκοπός του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ

• Ο σκοπός του Ειδικού Πλαισίου ΧωροταξικούΣχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τιςΑνανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ) επιμερίζεται στις εξής επιδώξεις:

Χωροθέτηση βάσει εθνικών δεδομένωνΑρμονική ένταξη έργων ΑΠΕ στο φυσικό καιανθρωπογενές περιβάλλονΑποτελεσματικότητα των διαδικασιών χωροθέτησης

Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού των ΑΠΕ με μια ματιά 5

Μετά από τις προηγηθείσες εισαγωγικές πληροφορίες, η παρουσίαση περνά στο πρώτο εκ των δύο«δεδομένων εισόδου» της ΣΜΠΕ, το σχέδιο του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και ΑειφόρουΑνάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ).

Οι βασικές κατευθύνσεις του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ εκπορεύονται από το σκοπό του, ο οποίος επιμερίζεται σε τρειςαλληλένδετες επιδιώξεις:

τη διαμόρφωση πολιτικών χωροθέτησης έργων ΑΠΕ, ανά κατηγορία δραστηριότητας και κατηγορίαχώρου, βάσει των διαθέσιμων σε εθνικό επίπεδο στοιχείων,

την καθιέρωση κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός τη δημιουργία βιώσιμωνεγκαταστάσεων ΑΠΕ και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενέςπεριβάλλον,

τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, ώστε ναεπιτευχθεί ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και κοινοτικών πολιτικών για την ενέργεια και τοπεριβάλλον.

Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρά τον περιβαλλοντικά σημαντικό ρόλο των ΑΠΕ, στο σκοπό του ΕιδικούΠλαισίου αναγνωρίζεται η ανάγκη αρμονικής ένταξή των σχετικών έργων τόσο στο φυσικό όσο και στοανθρωπογενές περιβάλλον.

Ο σκοπός του Ειδικού Πλαισίου οριοθετεί και προσανατολίζει τόσο τις ειδικότερες στοχεύσεις όσο και τακριτήρια χωροθέτησης ανά κατηγορία ΑΠΕ.



Δομή του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ

• Εξειδίκευση ειδικών στόχων ανά κατηγορία ΑΠΕαιολικές εγκαταστάσειςμικρά υδροηλεκτρικά έργαλοιπές μορφές ΑΠΕ (ηλιακή ενέργεια, βιομάζα/βιοαέριο, γεωθερμία)

• Θέσπιση ειδικών κριτηρίων χωροθέτηση ανάκατηγορία

• Κοινές αρχές(φέρουσα ικανότητα, ισορροπία τοπικών και εθνικών ωφελειών και επιπτώσεων)


Στο Ειδικό Πλαίσιο, οι ΑΠΕ ταξινομούνται σε αιολικές εγκαταστάσεις, μικρά υδροηλεκτρικά έργα (<15 MWe)και λοιπές μορφές ΑΠΕ. Οι τελευταίες αποτελούνται από τα φωτοβολταϊκά συστήματα, τις εγκαταστάσειςεκμετάλλευσης βιομάζας ή βιοαερίου και τις γεωθερμικές εγκαταστάσεις. Άλλες τεχνολογίες, όπως ηεκμετάλλευση της ενέργειας από τα κύματα της θάλασσας και οι φωτο-θερμο-ηλεκτρικοί σταθμοί, παρότιπαρουσιάζουν σημαντική επιστημονική αξία, δεν διαφαίνεται να συγκεντρώνουν τόσο ευρύ ενδιαφέρον πουνα καθιστά απαραίτητη τη ρύθμιση του χωροταξικού σχεδιασμού των σχετικών εγκαταστάσεων.

Για τις τρεις κατηγορίες των ΑΠΕ, το Πλαίσιο θέτει ειδικούς στόχους για τη χωροθέτηση τους και καταλήγεισε κριτήρια χωροθέτησης ανά κατηγορία. Οι αρχές βάσει των οποίων σχεδιάστηκαν τα ειδικά κριτήριαχωροθέτησης είναι στην πλειοψηφία τους κοινές και αποτελούν προϊόντα του σκοπού του Ειδικού Πλαισίου, ο οποίος παρουσιάστηκε προηγουμένως.

Ειδικά ως προς την περιβαλλοντική συμβατότητα της χωροθέτησης, αξιοποιείται η αρχή της φέρουσαςικανότητας, με τη μορφή που αρμόζει στην κάθε κατηγορία.

Παράλληλα, για την επίτευξη των εθνικών στόχων ενεργειακής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές (20,1% μέχρι το 2010 και 29% μέχρι το 2020), σταθμίζονται οι τοπικές ανάγκες με αυτές του συνόλου της Χώρας, λαμβάνοντας υπόψη και τα φυσικά χαρακτηριστικά των γεωγραφικών διαμερισμάτων (π.χ. αιολικό καιυδατικό δυναμικό).



Χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων (1/2)

• Διάκριση εθνικού χώρου σε τέσσερις κατηγορίεςΗπειρωτική χώρα (περιλαμβάνεται η Εύβοια)ΑττικήΚατοικημένα νησιά (Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτη)Υπεράκτιος χώρος, ακατοίκητες νησίδες

• Διάκριση ηπειρωτικής χώρας βάσει αιολικούδυναμικού σε

ΠΑΠ (Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας)ΠΑΚ (Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας)


Ο χωροταξικός σχεδιασμός των αιολικών εγκαταστάσεων επιδιώκει τρεις αλληλένδετους στόχους:

Τον εντοπισμό, με βάση τα διαθέσιμα σε εθνικό επίπεδο στοιχεία αιολικού δυναμικού, κατάλληλωνπεριοχών που θα επιτρέπουν, ανάλογα με τις χωροταξικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητές τους τημεγαλύτερη δυνατή χωρική συγκέντρωση των αιολικών εγκαταστάσεων και την την επίτευξηοικονομιών κλίμακας στα απαιτούμενα δίκτυα

Την καθιέρωση κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός την δημιουργίαβιώσιμων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό καιανθρωπογενές περιβάλλον και στο τοπίο

Τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των αιολικών εγκαταστάσεων, ώστε ναεπιτευχθεί η μέγιστη δυνατή ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών.

Στο πλαίσιο της στοχοθεσίας αυτής, η μεθοδολογική προσέγγιση που υιοθετείται στο Ειδικό Πλαίσιοαποτελείται από

τη διάκριση του εθνικού χώρου σε τέσσερις κατηγορίες και διαμόρφωση πλαισίου κατευθύνσεων γιατην ανάπτυξη των ΑΠΕ σε κάθε μία από αυτές, και

τον καθορισμό κριτηρίων χωροθέτησης μεμονωμένων αιολικών εγκαταστάσεων.

Η μεγαλύτερη σε έκταση από τις τέσσερις κατηγορίες του εθνικού χώρου είναι η ηπειρωτική χώρα(περιλαμβανόμενης της Εύβοιας). Η έκταση αυτή δεν αντιμετωπίζεται ενιαία, αλλά διακρίνεται σε δύοκατηγορίες περιοχών, ανάλογα με το αιολικό δυναμικό, δηλαδή την ένταση και τη συχνότητα των ανέμων. Ηπρώτη κατηγορία είναι οι ΠΑΠ (περιοχές αιολικής προτεραιότητας), στις οποίες έχει καταγραφεί από τοΚΑΠΕ διαχρονικά υψηλό αιολικό δυναμικό. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τις υπόλοιπές εκτάσεις, οιοποίες χαρακτηρίζονται ως ΠΑΚ (περιοχές αιολικής καταλληλότητας).



Χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων (2/2)

• Για κάθε χωρική κατηγορίαΕκτιμώνται οι ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντοςΥπολογίζεται η φέρουσα ικανότηταΘεσπίζονται ειδικά κριτήρια χωροθέτησης

• Για κάθε μεμονωμένη εγκατάστασηΠροβλέπονται ζώνες αποκλεισμού/ασυμβατότηταςΘεσπίζονται κανόνες ένταξης στο τοπίο


Για τις κατηγορίες χώρου που αναφέρθηκαν προηγουμένως (ΠΑΠ και ΠΑΚ της ηπειρωτικής χώρας, νησιάκαι υπεράκτιος χώρος), εξειδικεύονται τα κριτήρια χωροθέτησης με βάση δύο παραμέτρους

Τις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες της κατηγορίας, οι οποίες ποικίλουν από τα δασωμένα όρη τηςηπειρωτικής χώρας έως τα «δύσκολα», αλλά τουριστικά ελκυστικά ανάγλυφα των αιγαιοπελαγίτικωννησιών

Τη φέρουσα ικανότητα της κάθε κατηγορίας χώρου, η οποία αντιστοιχεί στο μέγιστο αριθμό τυπικώνανεμογεννητριών που μπορούν να εγκατασταθούν. Η προσέγγιση αυτή αντιστοιχεί σε μια αντικειμενικήστάθμιση του βαθμού με τον οποίο μπορεί κάθε περιοχή να συνεισφέρει στην επίτευξη των εθνικώνστόχων για τις ΑΠΕ.

Ενώ οι πιο πάνω σταθμίσεις αφορούν σε περιοχές μεγάλης έκτασης, ο δεύτερος βραχίονας τηςχωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων αφορά στα μεμονωμένα έργα και το άμεσο ή ευρύτερο περιβάλλοντους.

Ως προς το άμεσο περιβάλλον τους, θεσπίζονται περιοχές αποκλεισμού ή ζώνες ασυμβατότητας. Πρόκειται για εκτάσεις που ήδη φιλοξενούν σημαντικά στοιχεία είτε του φυσικού είτε τουανθρωπογενούς περιβάλλοντος και η χωροθέτηση ανεμογεννητριών εκεί θα έθετε σε κίνδυνο τηδιατήρηση των στοιχείων αυτών.

Ως προς το ευρύτερο περιβάλλον, οι επιπτώσεις στο τοπίο συγκρατούνται σε ιδιαίτερα ήπια επίπεδα, μέσω ενός λεπτομερούς, αν και κάπως σύνθετου, μηχανισμού.



Χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών έργων

• Καθορισμός περιοχών αποκλεισμού

• Εκτίμηση φέρουσας ικανότητας υποδοχέωνΣυνεκτιμώνται τα ζητήματα οικολογικής παροχής καιάλλων χρήσεων του νερούΡυθμίζονται οι αποστάσεις υδροληψίας

• Κριτήρια και κανόνες ένταξης στο περιβάλλον


Για τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα (μΥΗΕ), το Ειδικό Πλαίσιο υιοθετεί μια προσέγγιση τεσσάρων σημείων.

Εντοπισμός υδατικών διαμερισμάτων με εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό: Αναγνωρίζονταιυδατικά διαμερίσματα που διαθέτουν σημαντικό εκμεταλλεύσιμό υδραυλικό δυναμικό. Διευκρινίζεταιότι η αναγνώριση αυτή έχει κυρίως την έννοια της διάγνωσης των τάσεων εγκατάστασης μΥΗΕ και δεναποτελεί κριτήριο αποκλεισμού περιοχών με μικρότερο δυναμικό.

Καθορισμός περιοχών αποκλεισμού: Καθορίζονται οι περιοχές στις οποίες πρέπει να αποκλείεται ηεγκατάσταση μΥΗΕ για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, ασφάλειας και εύρυθμης λειτουργίαςτης δραστηριότητας.

Εκτίμηση φέρουσας ικανότητας υποδοχέων μΥΗΕ: Εκτιμάται η «φέρουσα ικανότητα» των υποδοχέων(υδατορευμάτων) μΥΗΕ, δηλαδή η μέγιστη δυνατότητα εγκατάστασης μΥΗΕ στην ίδια «γραμμή»ύπαρξης υδροδυναμικού. Παράλληλα, καθορίζονται κριτήρια χωροθέτησης που διασφαλίζουν αφενόςτη συνύπαρξη των μΥΗΕ με άλλες χρήσεις που εξυπηρετούνται από τον ίδιο υποδοχέα, όπως ιδίως ηύδρευση οικισμών και η άρδευση γεωργικών εκτάσεων, και αφετέρου τη διατήρηση τωνυδροβιολογικών και οικολογικών χαρακτηριστικών των υδατορευμάτων.Καθορισμός κριτηρίων και κανόνων ένταξης των μΥΗΕ στο περιβάλλον: Καθορίζονται τα κριτήρια γιατην ένταξη των μΥΗΕ στο φυσικό, πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχήςεγκατάστασής τους.



Χωροθέτηση λοιπών μορφών ΑΠΕ

• Καθορισμός περιοχών αποκλεισμού

• Κριτήρια και κανόνες ένταξης στο περιβάλλον


Για τη χωροθέτηση των λοιπών μορφών ΑΠΕ (ηλιακή ενέργεια, βιομάζα/βιοαέριο και γεωθερμία), ημεθοδολογική προσέγγιση που υιοθετείται στο Ειδικό Πλαίσιο, ακολουθεί τα εξής βήματα:

Επιδιώκεται κατά περίπτωση η αναγνώριση περιοχών που παρίστανται ως κατ’ αρχήν κατάλληλες γιατην εγκατάσταση των πιο πάνω μορφών ΑΠΕ με βασικό κριτήριο τη διαθεσιμότητα των φυσικώνπόρων.

Προσδιορίζονται κατηγορίες ζωνών ασυμβατότητας/αποκλεισμού που περιλαμβάνουν τις ασύμβατεςχρήσεις και την τήρηση, όπου απαιτείται, ελάχιστων αποστάσεων από αυτές (buffer zones)



Προκαταρκτική αξιολόγηση του βαθμού ενσωμάτωσηςτης περιβαλλοντικής διάστασης στο ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ

• Πριν από τη λεπτομερή περιβαλλοντική αξιολόγηση, διεξήχθη μια κατ’ αρχήν αποτίμηση, η οποίαδιαπίστωσε ότι:

Η περιβαλλοντική μέριμνα έχει ενσωματωθεί σε μεγάλοβαθμό στο πλέγμα στοχοθεσίας του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ.Οι ρυθμίσεις χωροθέτησης ανά κατηγορία ΑΠΕεκπορεύονται σε μεγάλο βαθμό από την αναγκαιότηταπροστασίας του περιβάλλοντος.Η ΣΜΠΕ οφείλει να βελτιώσει αυτή την περιβαλλοντικήενσωμάτωση και όχι να ξεκινήσει από μηδενική βάση.


Πριν από τη διενέργεια της αναλυτικής εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον, η ομάδα μελέτης τηςΣΜΠΕ διεξήγαγε μια κατ’ αρχήν αξιολόγηση του βαθμού ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στοΕιδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας(ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ).

Υπό το πρίσμα αυτό, αναλύθηκαν τόσο το πλέγμα στοχοθεσίας όσο και το περιεχόμενο των άρθρων πουρυθμίζουν τη χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ ανά κατηγορία.

Διαπιστώθηκε ότι, η μέριμνα για το περιβάλλον έχει ενσωματωθεί με ουσιαστικό και λεπτομερή τρόπο στοσχέδιο του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, μέσω λεπτομερών προβλέψεων προστασίας των σημαντικών περιβαλλοντικώνπόρων, εξειδικευμένων για κάθε κατηγορία έργων ΑΠΕ και συχνά ανά περιοχή.

Η πλήρης μορφή των πιο πάνω διαπιστώσεων παρουσιάζεται στην ενότητα 3.4 της ΣΜΠΕ, από τη σελίδα 99 και εξής.



Εναλλακτικές δυνατότητες

• Διαμορφώθηκαν τέσσερις εναλλακτικέςδυνατότητεςΜηδενική λύση (διατήρηση σημερινής κατάστασης)

Κατευθυντήριες γραμμές χωροθέτησης (μετακύλισητελικών αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο)

Κριτήρια χωροθέτησης εθνικού επιπέδου (καιπροσαρμογή στις ιδιαιτερότητες των περιοχών υποδοχής)

Χωροθέτηση zoning (λεπτομερής καθορισμός ζωνώνχωροθέτησης σε επίπεδο ΟΤΑ)

Εναλλακτικές δυνατότητες 12

Στις πρώιμες φάσεις των διερευνήσεων για το Ειδικό Πλαίσιο, οριοθετήθηκε το εύρος των εύλογων μεθοδολογικώνπροσεγγίσεων, το οποίο διαφάνηκε ότι αποτελούνταν από τέσσερις εναλλακτικές δυνατότητες. Η πρώτη δυνατότητααφορούσε τη μηδενική λύση, δηλαδή την παραμονή στην τρέχουσα κατάσταση ως προς τη χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ. Οι άλλες τρεις δυνατότητες διαμορφώθηκαν μέσω της παραγωγικής αξιοποίησης ιδεών, που η προέλευσή τουςεντοπίζεται στις πρακτικές χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ στα κράτη - μέλη της ΕΕ.

Η διατήρηση της τρέχουσας κατάστασης και η παραίτηση από την προώθηση του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ μεταφράζεται ωςσυνέχιση χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ μέσω του τρέχοντος ρυθμιστικού πλαισίου, δηλαδή κατ’ ουσία στο στάδιοτης αδειοδότησης κάθε μεμονωμένου έργου. Η συγκριτική αξιολόγηση της δυνατότητας status quoπραγματοποιείται κυρίως διότι η παραμονή στη σημερινή κατάσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάσηαναφοράς για τη σύγκριση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που αναμένονται από τις άλλες εναλλακτικέςδυνατότητες.Η προσέγγιση με κατευθυντήριες γραμμές χωροθέτησης και μετακύλιση τελικών αποφάσεων σε τοπικό επίπεδοεκπορεύεται κυρίως από βρετανικές πρακτικές, οι οποίες λειτουργούν εδώ και χρόνια στη βάση κατευθυντηρίωνγραμμών και οδηγιών ως προς τη χωροθέτηση των ΑΠΕ, χωρίς πάγιους περιορισμούς αποστάσεων ή άλλωναποτρεπτικών παραμέτρων. Ειδικότερα, η λήψη των αποφάσεων χωρίζεται στα δύο, με την κεντρική διοίκηση ναπαρέχει κατευθύνσεις χωροθέτησης και την περιφερειακή ή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση να καλείται να εφαρμόσειτις κατευθύνσεις αυτές.Η προσέγγιση με κριτήρια χωροθέτησης εθνικού επιπέδου, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των περιοχώνυποδοχής στοχεύει στη διερεύνηση και θέσπιση κριτηρίων χωροθέτησης για όλη τη χώρα, στα οποίαενσωματώνεται η απαραίτητη ευελιξία ώστε να ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες ανά περιοχή. Π.χ. σε ότιαφορά στις αιολικές εγκαταστάσεις, στις περιοχές αυξημένου δυναμικού, τα κριτήρια προσαρμόζονται ώστε ναενθαρρύνουν την έλξη επενδύσεων, προστατεύοντας παράλληλα το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.Η χωροθέτηση zoning αναφέρεται στον καθορισμό ζωνών ανά ΟΤΑ εντός των οποίων θα επιτρέπεται ηεγκατάσταση έργων ΑΠΕ, ενώ σε όλες τις άλλες θέσεις θα θεωρείται ανεπιθύμητη. Κατ’ ουσία, η προσέγγιση αυτή«κατεβαίνει» σε λεπτομέρεια Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου ανά ΟΤΑ, απαιτώντας βέβαια πολύ μεγάλη προσπάθεια– και σε μέγεθος και σε χρόνο – για την εφαρμογή της στο σύνολο της Χώρας. Η ιδέα εξέτασης μιας τέτοιαςεναλλακτικής δυνατότητας προέρχεται από την εφαρμοζόμενη πρακτική στη Δανία και εν μέρει στη «νομαρχία»Finistère της Γαλλίας, στο δυτικότερο άκρο της χερσονήσου της Βρεττάνης.



Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων

• Διαμορφώθηκαν πέντε κριτήρια βαθμολόγησης τωνεναλλακτικών δυνατοτήτων

Αποτελεσματικότητα στη διαμόρφωση κριτηρίωνχωροθέτησης με βάση τα στοιχεία εθνικού επιπέδουΑποτελεσματικότητα ως προς την επίτευξη των εθνικώνστόχων για την ενέργειαΑποτελεσματικότητα ως προς την επίτευξη των εθνικώνστόχων για το περιβάλλονΕξασφάλιση βιωσιμότητας των επενδύσεων σε ΑΠΕΣαφήνεια μηχανισμού χωροθέτησης και περιορισμόςτριβών μεταξύ χρήσεων γης


Για την αξιολόγηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων, ώστε να εντοπισθεί η προσφορότερη, συγκροτήθηκαν πέντεκριτήρια, άμεσα συνδεδεμένα με το σκοπό του Ειδικού Πλαισίου. Τα κριτήρια αυτά κάλυψαν τόσο ζητήματααποτελεσματικότητας της αξιολογούμενης δυνατότητας όσο και την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης. Παράλληλα, διαμορφώθηκε ένας τρόπος βαθμολόγησης των εναλλακτικών δυνατοτήτων ως προς τα κριτήρια αυτά, οοποίος επιτρέπει την εξαγωγή συγκριτικών συμπερασμάτων, παρά το σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας ήυποκειμενικότητας που αναπόφευκτα εμπεριέχεται σε τέτοιου είδους αξιολογήσεις.Στο πρώτο κριτήριο, αξιολογείται η ενσωμάτωση των στοιχείων εθνικού επιπέδου, κυρίως σε ότι αφορά στο δυναμικό τωνδιαφόρων κατηγοριών ΑΠΕ. Ο απώτερος στόχος είναι να μετρηθεί το κατά πόσο η αξιολογούμενη εναλλακτικήδυνατότητα επιτρέπει τη βέλτιστη κατανομή των εγκαταστάσεων ΑΠΕ στον εθνικό χώρο, σε περιοχές που τα φυσικά τουςχαρακτηριστικά τις καθιστούν κατάλληλες ως υποδοχείς τέτοιων επενδύσεων ή αντίθετα, ενισχύεται η τοπικήσυγκέντρωση ΑΠΕ με κίνητρα τα οποία δεν σχετίζονται τόσο με τα εθνικά στοιχεία αλλά με τις τοπικές ιδιαιτερότητες καιεπιδιώξειςΣτο δεύτερο κριτήριο, εκτιμάται η δυνατότητα της αξιολογούμενης εναλλακτικής δυνατότητας ως προς την επίτευξη τωνεθνικών στόχων για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, δηλαδή ως προς το βαθμό κατά τον οποίο ηαξιολογούμενη προσέγγιση ενθαρρύνει ή αποτρέπει τη χωροθέτηση σε περιοχές κρίσιμες για την επίτευξη των εθνικώνενεργειακών στόχων.Στο τρίτο κριτήριο αξιολογείται η δυνατότητα της αξιολογούμενης εναλλακτικής δυνατότητας ως προς την επίτευξη τωνεθνικών στόχων για το περιβάλλον. Στην πράξη, πρόκειται για το βαθμό στον οποίο η αξιολογούμενη προσέγγισηευθυγραμμίζεται με το σύνολο των περιβαλλοντικών στόχων εθνικού επιπέδου ή, αντίθετα, συμμορφώνεται μεορισμένους ενώ αγνοεί τους υπολοίπους.Στο τέταρτο κριτήριο αξιολογείται ο βαθμός στον οποίο η αξιολογούμενη δυνατότητα λαμβάνει υπόψη τη βιωσιμότητατης επένδυσης, για την οποία η χωροθέτηση των έργω ΑΠΕ αποτελεί βασικό παράγονταΣτο πέμπτο κριτήριο, αξιολογείται η σαφήνεια κάθε εναλλακτικής δυνατότητας. Η σαφήνεια αναφέρεται τόσο στιςελλείψεις αμφισημιών όσο και στην απλότητα εφαρμογής, ιδίως δε σε ότι αφορά τα στάδια της διαδικασίαςχωροθέτησης. Εάν τα στάδια αυτά είναι πολλά σε αριθμό, αυξάνεται η πολυπλοκότητα της διαδικασίας, αποθαρρύνονται οι επενδυτικές πρωτοβουλίες και δημιουργούνται συνθήκες τριβής μεταξύ διοίκησης καιενδιαφερομένων.



Αποτελέσματα αξιολόγησης τωνεναλλακτικών δυνατοτήτων

• Βαθμολογώντας τις τέσσερις εναλλακτικές δυνατότητες μεβάση τα πέντε κριτήρια:

Ως καλύτερη προκρίθηκε η προσέγγιση με κριτήριαχωροθέτησης εθνικού επιπέδου.

Η διατήρηση της σημερινής κατάστασης βρέθηκετελευταία.

Οι ενδιάμεσες βαθμολογίες των υπολοίπων δύοδυνατοτήτων οφείλονται σε υστέρηση τους ως προςορισμένα κριτήρια, παρότι οι επιδόσεις τους ως προςάλλα κριτήρια είναι καλές.


Οι εναλλακτικές δυνατότητες αξιολογήθηκαν στη βάση των πέντε προηγούμενων κριτηρίων, αναδεικνύονταςως προσφορότερη τη «χωροθέτηση μέσω κριτηρίων», δηλαδή την προσέγγιση με κριτήρια χωροθέτησηςεθνικού επιπέδου, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των περιοχών υποδοχής των έργων ΑΠΕ. Ηπροσέγγιση αυτή υιοθετήθηκε κατά την κατάρτιση της προτεινόμενης μορφής του Ειδικού Πλαισίου.

Η διατήρηση της σημερινής κατάστασης βρέθηκε στην τελευταία θέση, αποτυπώντας τα συσσωρευμέναπροβλήματα της τρέχουσας προσέγγισης στη χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ.

Η λεπτομερής περιγραφή της αξιολόγησης των εναλλακτικών λύσεων παρουσιάζεται στην ενότητα 4.2 τηςΣΜΠΕ, από τη σελίδα 103 και εξής.

Αξιοσημείωτο παράλληλο αποτέλεσμα αυτής της αξιολόγησης με διακριτά κριτήρια αποτελεί ο εντοπισμόςδύο σημείων που η επιλεγμένη προσέγγιση παρουσιάζει κατ’ αρχήν αδυναμίες. Τα ζητήματα αυτάαφορούσαν στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας των επενδύσεων σε ΑΠΕ και στη σαφήνεια του μηχανισμούχωροθέτησης ώστε να περιορίζονται οι τριβές μεταξύ των χρήσεων γης. Ο εντοπισμός των ζητημάτωναυτών, οδήγησε στην διεξοδικότερη διερεύνηση λύσεων, ώστε να αρθούν οι αρχικές αμφιβολίες. Τααποτελέσματα έχουν ενσωματωθεί στην προτεινόμενη μορφή του Ειδικού Πλαισίου, η οποία περιλαμβάνειλεπτομερείς προβλέψεις επί των συγκεκριμένων θεμάτων.



Το περιβάλλον της Ελλάδας σήμερα

• Μέθοδοι καταγραφήςΠεριβαλλοντικοί δείκτες (αναζητήθηκε τοπροσφορότερο σύνολο δεικτών για την Ελλάδα, μεόρους πληρότητας, λεπτομέρειας και επικαιροποίησης)

Άποψη Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος

Αναλυτική καταγραφή ανά περιβαλλοντικότομέα

Διάγνωση τάσεων εξέλιξης

Το περιβάλλον της Ελλάδας σήμερα 15

Ολοκληρώνοντας το πρώτο εκ των δύο δεδομένων εισόδου της ΣΜΠΕ, η παρουσίαση προχωρά στο δεύτερο: την καταγραφή του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.



Συνοπτική αποτίμηση βάσει περιβαλλοντικών δεικτών

• Από τους 44 περιβαλλοντικούς δείκτεςΟι τιμές των 11 είναι ενθαρρυντικές, πάνω απότο μέσο όρο της ΕΕ

Οι τιμές των 16 κυμαίνονται κοντά στο μέσοευρωπαϊκό όρο, δείχνοντας μια ουδέτερηκατάσταση

Οι υπόλοιποι 17 βρίσκονται κάτω από το μέσοευρωπαϊκό όρο, αποτυπώνοντας υστερήσεις




Που υστερούμε;

• Υστερήσεις συνδεόμενες μετην ενεργειακή παραγωγή:

Oικο-αποτελεσματικότηταενεργειακής παραγωγής

Εκπομπές SO2

Συγκεντρώσεις ΝΟx, SO2και PM10 σε αστικέςπεριοχές

Διασυνοριακά εξαγόμενοSO2

• Χαρακτηριστικές υστερήσειςσυνδεόμενες με ευρύτερα αίτια:

Ποσοστό έκτασης μεανεπαίσθητο αντίκτυποανθρωπογενώνδραστηριοτήτωνΑριθμός απειλούμενωνειδών πτηνών και αμφιβίωνΠοσοστό ανακύκλωσης τωναποβλήτωνΠοσοστό έκτασης υπόσοβαρή απειλή έλλειψηςνερού




Μεθοδολογία ΣΜΠΕ (1/3)

• Η μεθοδολογία εκτίμησης των επιπτώσεωναποτελεί ουσιώδες ζήτημα:

Το αντικείμενο της ΣΜΠΕ είναι νέο, δεν έχουνκαθιερωθεί συγκεκριμένες μέθοδοι.

Τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, έχουνπαρατηρηθεί υπεραπλουστεύσεις ή υπερανάλυση.

Η ισορροπημένη και εύστοχη μεθοδολογία αποτελείπροϋπόθεση ορθότητας των αποτελεσμάτων.

Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον: Μεθοδολογία 18




• Για τη ΣΜΠΕ αυτή, συντέθηκε μια υβριδικήμεθοδολογία, με βάση:Προτάσεις των καθιερωμένων συγγραμμάτων.

Άντληση εμπειρίας από τις εφαρμογές σε άλλαΕυρωπαϊκά κράτη.

Ιδιαιτερότητες του αντικειμένου (μεγάλη χωρικήέκταση, εύρος ενδεχόμενων επιπτώσεων).





•Η εκτίμηση των επιπτώσεων διεξάγεται σετρία βήματαΠροσδιορισμός (σε ποιες περιβαλλοντικές συνιστώσεςαναμένονται μεταβολές;)

Χαρακτηρισμός (ένταση, έκταση, μηχανισμός κ.ά.)

Αξιολόγηση (υπάρχει δυνατότητα πρόληψης; με μέτραεντός του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ ή ευρύτερα;).




Που αναμένονται περιβαλλοντικές μεταβολές;

• Στο πρώτο βήμα διαπιστώθηκε ότι, λόγω του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, αναμένονται μεταβολές σε 15 από τους 57 περιβαλλοντικούς δείκτες

• Οι τομείς που επηρεάζονται είναιβιοποικιλότητα – χλωρίδα – πανίδαέδαφοςποιότητα της ατμόσφαιραςεκπομπές αερίων θερμοκηπίουτοπίοδιατροπικές περιβαλλοντικές πιέσεις

Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον: Ενδιάμεσα αποτελέσματα 21



Χαρακτήρας των περιβαλλοντικών μεταβολών

• Από τις 15 αναμενόμενες περιβαλλοντικέςμεταβολέςΟι 9 είναι θετικέςΟι 6 είναι αρνητικές

• Οι τομείς που επηρεάζονται αρνητικά είναιβιοποικιλότητα – χλωρίδα – πανίδαέδαφοςτοπίο




Αξιολόγηση των επιπτώσεων

• Από την αξιολόγηση των ενδεχόμενων αρνητικώνεπιπτώσεων προέκυψε ότι

υπάρχει δυνατότητα πρόληψης, ενώ η εκ των υστέρωναντιμετώπιση είναι δύσκοληο στόχος των μέτρων αντιμετώπισης θα πρέπει να είναιοι αιτίες πρόκλησης των επιπτώσεων

• Το είδος των μέτρων μπορεί να είναιΒελτίωση των χωροταξικών ρυθμίσεων του ΕιδικούΠλαισίουΚατευθύνσεις για το στάδιο περιβαλλοντικήςαδειοδότησης των μελλοντικών έργων ΑΠΕ




Τελικά αποτελέσματα: Συσχετίσεις

Οι κανόνες χωροθέτησης σχετίζονται με επιπτώσεις σε συγκεκριμένεςπεριβαλλοντικές συνιστώσες

Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον: Τελικά αποτελέσματα 24

Αιολικές εγκαταστάσεις

Μικρά υδροηλεκτρικά έργα

Φωτοβολταϊκοί σταθμοί

Εκμετάλλευση βιομάζας

Βιοποικιλότητα

Πανίδα

Χλωρίδα

Έδαφος

Κανόνες χωροθέτησης Περιβαλλοντικές συνιστώσες



Τελικά αποτελέσματα: Δομή προτάσεων

• ΑντιμετώπισηΒελτίωση συγκεκριμένων σημείων στους κανόνεςχωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεωνΒελτίωση συγκεκριμένων σημείων στους κανόνεςχωροθέτησης μικρών υδροηλεκτρικών έργων

• ΠαρακολούθησηΤο σχέδιο του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ περιέχει ήδη επαρκήμέριμνά για την παρακολούθηση των επιπτώσεων

Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον: Τελικά αποτελέσματα 25



Προτάσεις αντιμετώπισης

• Βελτίωση κανόνων χωροθέτησης αιολικώνεγκαταστάσεων

Εξαίρεση δασών και αναδασωτέων εκτάσεωνΥποχρέωση λεπτομερούς ορνιθολογικήςδιερεύνησης και στις Σημαντικές Περιοχές για ταΠουλιάΔέσμευση για αναλυτικό περιεχόμενο ορνιθολογικώνδιερευνήσεωνΣύσταση αποφυγής εγκαταστάσεων εντός κοίτηςυδατορευμάτων

Προτάσεις 26




• Βελτίωση κανόνων χωροθέτησης μικρώνυδροηλεκτρικών έργων

Αύξηση ελαχίστων ορίων οικολογικής παροχής

Επέκταση και βελτίωση μεταβατικών προβλέψεωνέως τον καθορισμό οικολογικών παροχών ανάλεκάνη απορροής

Διασαφήνιση της έννοιας της συμβολήςυδατορευμάτων





• Βελτίωση κανόνων χωροθέτησης λοιπώνμορφών ΑΠΕ

Εξαίρεση δασών και αναδασωτέων εκτάσεων

Αποφυγή αποψίλωσης δενδρώδους βλάστησης γιατην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών

Εξασφάλιση κατάλληλης διάθεσης των αποβλήτωναπό εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης βιομάζας




Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σας

Documents

Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών επιπτώσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου