Στ. 493-530Περνούν δώδεκα μέρες και οι θεοί επιστρέφουν στον Όλυμπο, η Θέτιδα τρέχει να

παρακαλέσει το Δία. Αφού του υπενθυμίζει την ευσέβεια της, εκθέτει το αίτημα του γιου της, δηλαδή να τιμωρηθούν οι Έλληνες. Ο Δίας στην αρχή είναι διστακτικός, μετά όμως από παράπονο της Θέτιδας, υπόσχεται την πραγμάτωση της ικεσίας της.

Στ. 531-611Η φιλονικία του Δία με την Ήρα.

Η Ήρα, έχοντας παρακολουθήσει από μακριά τη συνάντηση, αρχίζει να Διαμαρτύρεται στο Δία. Εκείνος νευριάζει και απειλεί να την χτυπήσει. Τότε παρεμβαίνει ο Ήφαιστος και συμβουλεύει τη μητέρα του να υποχωρήσει, γιατί ο ίδιος δηλώνει ανήμπορος να τη βοηθήσει. Τα λόγια του Ηφαίστου προκαλούν το γέλιο των θεών και ολοκληρώνουν την ημέρα τους με ένα χαρούμενο συμπόσιο.

Υποενότητες1. Ένας συζυγικός καβγάς στον Όλυμπο (στ. 531-570) α) Η καχυποψία της Ήρας και η απάντηση του Δία (στ. 531-550)β) Η Ήρα γίνεται εριστική και ο Δίας την απειλεί (στ. 551-570)

2. Η παρέμβαση του Ηφαίστου (στ. 571-611)

α) Συμφιλιωτική παρέμβαση (στ. 571-611).β) Συμβουλές (στ. 584-594).γ) Αλλαγή της ατμόσφαιρας – Λήξη της φιλονικίας (στ.595-611)

Λεξιλογικά- Πραγματολογικά- Ερμηνευτικά σχόλιαΣτ.532: κείνη επήδησε στης θάλασσας τα βάθη: η Θέτιδα ως θαλάσσια θεότητα

κατοικούσε στον πυθμένα της θάλασσας, κοντά στον πατέρα της Νηρέα, μαζί με τις αδελφές της, τις Νηρηίδες. Σύμφωνα με την παράδοση η θεά είχε εγκαταλείψει το παλάτι του συζύγου της, του θνητού Πηλέα, μετά τη γέννηση του Αχιλλέα. Κάθε φορά όμως που ο γιος της αντιμετώπιζε κάποιο πρόβλημα, η Θέτιδα έτρεχε βοηθός και συμπαραστάτης του. Κάποιες φορές μάλιστα που το έπος το απαιτεί, ο Όμηρος βάζει τη θεά να ζει στη Φθία και να μεγαλώνει η ίΔία το γιο της (π.χ. στ. Α396)

Στ. 539: πειραχτικά: η Ήρα μιλάει προκλητικά , με λόγια που κεντρίζουν το Δία, ώστε να αποκαλύψει μπροστά σε όλους αυτό που η ίΔία υποψιάζεται. Όπως ήδη ξέρουμε, η Ήρα προστάτευε τους Αχαιούς και μισούσε θανάσιμα τους Τρώες˙ αν λοιπόν ο Δίας υποσχέθηκε στη Θέτιδα να τιμωρήσει με κάποιο τρόπο τους Αχαιούς, για να δικαιωθεί ο Αχιλλέας, γνωρίζει ότι δεν θα της το αποκαλύψει εύκολα, γι’ αυτό προσπαθεί να τον παρασύρει με λόγια που κεντρίζουν, ώστε να του ξεφύγει κάτι από τις σκέψεις του.

Στ. 542-543: Η Ήρα παραπονιέται διότι ως τώρα ο θεϊκός σύζυγος της δεν της αποκάλυψε πρόθυμα κάποια σκέψη του ή κάτι από τα σχέΔία του.

Στ. 547: ομόκλινη: αυτή που μοιράζεται μαζί του το ίδιο κρεβάτι, την ιδία κλίνη˙ η σύζυγος.

Στ. 549: ανάμερα: χωριστά, μακριά από τους άλλους, μόνος μου.

1

Στ. 551: μεγαλόφθαλμη: σταθερό κοσμητικό επίθετο που απέδιδε τη γυναικεία ομορφιά. Ο ποιητής το χρησιμοποιεί συχνά για την Ήρα, θέλοντας να τονίσει τη μεγαλοπρέπεια, τη σοβαρότητα και την ηρεμία του βλέμματος της θεάς.

Στ. 556: Σε ξεπλένεσαι: σε εξαπάτησεΣτ.557: κλιτή: σκυμμένη, γονατιστή. Η Θέτιδα παρακάλεσε το Δία παίρνοντας

στάση ικέτη, δηλαδή αγκάλιασε με το ένα χέρι τα γόνατα του και με το άλλο άγγιξε το πηγούνι του.

Στ. 558: στέργω: υπόσχομαι.Στ. 560: ο νεφελοσυνάχτης: σταθερό τυπικό επίθετο του Δία: αυτός που

συγκεντρώνει τα σύννεφα και προκαλεί τις καταιγίδες.Στ. 572: ο Ήφαιστος, ο ένδοξος τεχνίτης: ο χωλός(=κουτσός) και δύσμορφος γιος

του Δία και της Ήρας. Θεός της φωτιάς και της μεταλλουργίας, που είχε το εργαστήριο του στον Όλυμπο ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, στα βάθη του Ωκεανού ή στο ηφαίστειο της Αίτνας. Αυτός είχε κατασκευάσει μεταξύ των άλλων είκοσι χάλκινες κατοικίες για τους θεούς στον Όλυμπο, το σκήπτρο και την αιγίδα του Δία, το θώρακα του Διομήδη και τα θεϊκά όπλα του Αχιλλέα. Ίσως επειδή ως θεός των μηχανικών τεχνών έχει μεγάλη δύναμη και επιδεξιότητα στα χέρια, γι’ αυτό παρουσιάζεται αδύναμος στα πόΔία (κουτσός).

Στ. 575: οχλοβοή: θορυβώδης λογομαχία.Στ. 576: η ευφροσύνη εχάθηκεν: η χαρά του φαγητού καταστράφηκε.Στ. 576: αφού νικάν τ’ αχρεία: αφού την ευφροσύνη διάθεση την αντικατέστησαν

τα τιποτένια και κακά, οι τσακωμοί μεταξύ σας, ή τα ευτελή και ασήμαντα πράγματα, δηλ. Οι θνητοί και τα προβλήματα τους.

Στ. 577: σεβασμός γιου απέναντι στη μητέρα.Στ. 578: γλυκόν πατέρα: κολακευτικός χαρακτηρισμός. Ο Ήφαιστος φέρεται εδώ

διπλωματικά.Στ. 583: ο Βροντοφόρος ίλεως, θαρρώ , σ΄ εμάς θα γίνει: νομίζω πως ο Ολύμπιος

θα μαλακώσει και θα γίνει καλός μαζί μας.Στ. 584: Ειπ’ , επετάχθη κι έβαλε το δίκουπο ποτήρι τα τρία ρήματα στη σειρά

εκφράζουν τρεις Διαφορετικές πράξεις που γίνονται που γίνονται Διαδοχικά και με ταχύτητα που δεν ταιριάζει σε κάποιον που έχει κινητικά προβλήματα, όπως ο Ήφαιστος. ΙΔίαίτερα το ρήμα «επετάχθη» το οποίο δηλώνει τρέξιμο ή πήδημα, όπως και η εικόνα του χωλού θεού ως οινοχόου στη θέση του Γανυμήδη προκαλεί τα γέλια των παρευρισκομένων (στ.599). Όσο για το δίκουπο ποτήρι, ήταν διπλό, δηλαδή δυο κούπες με κοινό πάτο. Τέτοια ποτήρια έχουν βρεθεί στην Κρήτη, την Κύπρο και σε άλλες τοποθεσίες της Ελλάδας, αλλά δεν γνωρίζουμε γιατί τα κατασκεύαζαν έτσι, αφού κάθε φορά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η μια πλευρά τους.

Στ. 590: Πιο γνωστή ωστόσο ήταν η παράδοση, σύμφωνα με την οποία η Ήρα είχε γκρεμίσει τον Ήφαιστο από τον Όλυμπο λόγω της δυσμορφίας του, όταν γεννήθηκε. Εδώ ο ποιητής αλλάζει αυτή τη γνωστή ιστορία και την προσαρμόζει στις ανάγκες της σκηνής αυτής με στόχο να ηρεμήσει και να κατευνάσει την ένταση που επικρατεί˙ πράγματι θα το πετύχει και η Ήρα θα γελάσει στο τέλος (στ. 595-596).

Στ. 593: η Λήμνος εθεωρείτο κέντρο της λατρείας του Ηφαίστου, ίσως λόγω του ηφαιστειογενούς της εδάφους και του ηφαιστείου Μόσυχλος.

Στ. 594: Σίντιες: οι κάτοικοι της Λήμνου, πιθανότατα θρακικής καταγωγής, οι οποίοι περιέθαλψαν το θεό μετά τη πτώση του.

Στ. 597: το γλυκό νέκταρ: πρόκειται για το ποτό των θεών, το οποίο το φαντάζονταν κόκκινο σαν το κρασί με γεύση γλυκιά και έντονη ευωδία.

2

Στ. 597: Ο κρατήρας ήταν μεγάλο αγγείο στο οποίο ανακάτευαν το κρασί με νερό, γιατί οι αρχαίοι έπιναν συνήθως το κρασί νερωμένο. Εδώ το ίδιο αγγείο χρησιμοποιείται για το θεϊκό ποτό, το νέκταρ.

Ιδεολογικά στοιχεία: Σ’ όλη την ενότητα φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο οι Έλληνες είχαν πλάσει στο

μυαλό τους τον κόσμο των θεών: όμοιο με των ανθρώπων. Οι θεοί είχαν ανθρωπόμορφα εξωτερικά χαρακτηριστικά, καθώς και κοινό πρότυπο

ομορφιάς (πλούσια μαλλιά, λευκό δέρμα και μεγάλα μάτια ενδεικτικά της γυναικείας ομορφιάς). Επίσης, την εξουσία την κατείχε ένας: ο Δίας στους θεούς, ο βασιλιάς στους ανθρώπους, τον οποίο σέβονταν και τιμούσαν όλοι. Αλλά και χαρακτηρολογικά είχαν πολλά κοινά: οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν αποδώσει στους θεούς μόνο τις αρετές τους, άλλα και τα ελαττώματα τους, το φθόνο, τη ζήλια, την κακία, το πείσμα, την οργή. Σ’ αυτό οφείλεται και η σκηνή ζηλοτυπίας μεταξύ του Δία και της Ήρας και η βίαιη συμπεριφορά του πατέρα των θεών και ανθρώπων προς τη σύζυγο του.

Ο κόσμος των θεών βρίσκεται όμως σ’ ένα ανώτερο επίπεδο, άφταστο από τον άνθρωπο και η ζωή τους είναι αβασάνιστη.

Συνολική θεώρηση ενότητας:

Η σκηνή στον Όλυμπο έχει αντιστοιχία με την α’ σκήνη της ραψωδίας στο στρατόπεδο των Ελλήνων.

α. Ικεσία Θέτιδας (ικεσία Χρύση)β. Λογομαχία Δία-Ήρας (Λογομαχία Αγαμέμνονα-Αχιλλέα).γ. Παρέμβαση Ηφαίστου (Παρέμβαση Νέστωρ)

Μόνο η κατάληξη είναι τελείως αντίθετη. Η σύγκρουση των Ελλήνων αρχηγών είχε καταστροφικές συνέπειες, ενώ η σύγκρουση των θεών εκτονώθηκε με γέλια και κεφάτο φαγοπότι, όπως άρμοζε, άλλωστε, στη ζωή των Ολύμπιων.

ΑΣΚΗΣΗ:1) Να χαρακτηρίσετε τη Θέτιδα, το Δία και τον Ήφαιστο.

3