ฉตรสมน พฤฒภญโญ 115

บทท 4

สถานการณการดมและการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

สานกงานสถตแหงชาต ไดทาการสารวจพฤตกรรมการดมสราของ ประชากรเปนครงแรกเมอปพ.ศ.2519สาหรบการสารวจครงนเปนครงท13 ไดทาการเกบรวบรวมขอมลในเดอนมนาคม-พฤษภาคม2554โดยเกบรวบรวมขอมลประชากรอายตงแต 11 ปขนไปทเปนสมาชกในครวเรอนตวอยาง แต ในการรายงานจะนาเสนอผลการสารวจของประชากรอาย 15 ปขนไป ทงน เพอสามารถเปรยบเทยบกบขอมลของประเทศตางๆไดตามขอเสนอแนะของ องคการอนามยโลก(WHO)ซงสรปผลการสารวจทสาคญได จากการสารวจพฤตกรรมการดมสราของประชากรในป2554พบวา ประชากรอาย15ปขนไปจานวน53.9ลานคนเปนผดมสราในรอบ12เดอน กอนวนสมภาษณ17.0ลานคน(รอยละ31.5)โดยผชายมอตราการดมสงกวา ผหญงประมาณ5เทาและกลมวยทางาน(25-59ป)มอตราการดมสงกวา กลมอนคอรอยละ37.3และมขอสงเกตวากลมผสงอายของไทยยงมการดมสราสงถงรอยละ 16.6 สาหรบอายเฉลยทเรมดมสราโดยรวมจะเรมดมทอาย20.3ปผชายจะเรมดมเรวกวาผหญงคออาย19.4และ24.9ปตามลาดบ

1. สถานการณการดมเครองดมแอลกอฮอลของไทย จากการสารวจพฤตกรรมการดมสราของประชากรอาย15ปขนไปใน ชวงป 2544-2554 พบวา อตราการดมสราของประชากรในป 2544-2550มแนวโนมลดลงคอจากรอยละ32.7เปนรอยละ30.0แตกลบเพมขนในป2552 (รอยละ 32.0) และมอตราลดลงเลกนอยในป 2554 (รอยละ 31.5)

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล116

โดยในป 2554 ผชายมอตราการดมสราสงกวาผหญงเกอบ 5 เทา แตมขอ

สงเกตวาผหญงมอตราการดมเพมขนจากป2552(รอยละ10.8เปน10.9)

ขณะทผชายมอตราการดมลดลง(รอยละ54.5เปน53.4)

ตารางท 4.1อตราการดมและอายเฉลยทเรมดมสราพ.ศ.2554

เพศและ ประชากรอาย ประชากร อตราการดม อายเฉลย กลมอาย 15 ปขนไป ทดมสรา สราของ ทดมสรา ประชากร รวม 53,896.2 16,992.0 31.5 20.3ชาย 26,192.0 13,979.4 53.4 19.4หญง 27,704.2 3,012.6 10.9 24.9 กลมอาย 15-24 10,405.1 2,462.7 23.7 17.225-59 35,272.3 13,166.3 37.3 20.660ปขนไป 8,218.8 1,363.0 16.6 23.5

ทมาสำนกงานสถตแหงชาตอางในสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 117

รอยละ6050403020100

2544 2547 2549 2550 2552 2554

9.8

32.7

55.9

10.3

32.7

55.5

9.1

31.5

50.2

9.1

30.0

52.3

10.8

32.0

54.5

10.9

31.5

53.4

พ.ศ.

รวม ชาย หญง

แผนภมท 4.1 การเปรยบเทยบอตราการดมสราของประชากรอาย 15 ปขนไป

ทดมจำแนกตามเพศพ.ศ.2544-2545

ทมาสำนกงานสถตแหงชาตอางในสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ในจานวนผทดมสรา17.0ลานคนเปนผทดมนานๆครง9.5ลานคน

(รอยละ55.8)และเปนผทดมสมำเสมอ7.5ลานคน(รอยละ44.2)โดยกลม

ผทดมสมำเสมอ(ดม5วนตอสปดาหขนไป)มถงรอยละ41.3ซงในจานวนน

เปนผทดมทกวนถงรอยละ25.7

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล118

แผนภมท 4.2รอยละของประชากรทอาย15ปขนไปทดมสราใน12เดอน

ทแลวจำแนกตามความถในการดมพ.ศ.2554

ทมาสำนกงานสถตแหงชาตอางในสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

จากการสารวจประเภทสราทดมในรอบ12เดอนทแลวพบวาสวนใหญ

ดมเบยรมากทสดคอรอยละ42.7รองลงมาดมสราขาว/สรากลนชมชนและ

สราส/สราแดงรอยละ27.3และ25.9ตามลาดบสาหรบสราประเภทอนๆ

มไมมากนก(รอยละ4.1)และพบวาในเขตเทศบาลสราประเภททนยมดมใน

ระดบตนๆ คอเบยรและสราส/สราแดง คอ รอยละ 48.4 และ 32.6 ตาม

ลาดบ ขณะทนอกเขตเทศบาลนยมดมเบยรและสราขาว/สรากลนชมชน

รอยละ40.3และ32.8ตามลาดบสาหรบสราประเภทไวนฯในเขตเทศบาล

มสดสวนสงกวานอกเขตเทศบาล ซงตรงขามกบประเภทยาดองเหลาฯ สรา

แชพนบานนอกเขตเทศบาลมสดสวนของการดมสงกวาในเขตเทศบาล

ดมนานๆ ครง55.8% ดมสมำเสมอ

44.2%

ดมทกวน

5-6 วนตอสปดาห

3-4 วนตอสปดาห

1-2 วนตอสปดาห

หมายเหต : ผดมนานๆ ครง หมายถง ดม 1-3 วน/เดอน หรอนอยกวา

25.7

15.620.0

38.7

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 119

รอยละ100

80

60

40

20

0เบยร สราขาว/

สรากลนชมชน

สราส/สราแดง

สราแชพนบาน

ไวนองน/แชมเปญไวนผลไม

ไวนคลเลอรสราผสมนำผลไม/เหลาปน

ยาดองเหลา/สราจน/

อนๆ

ประเภทสรา

42.7

27.325.9

0.7 0.6 1.0 1.8

48.44444444444444444444

40.3444444444444444444

14.33333333333111111111

32.88888888888333333333333

32.6666666666663333333333

23.0000000000002222222222 0 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40.40.40.40.40.40 90 90 90 90.90.90.90.90.90.90.90.90 9

1.3

0 30 30 30 30.30.30.30.30.30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 3

1.6

0 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70.70.70.70.70.70.

1.4

2.0

ทวราชอาณาจกรในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล

แผนภมท 4.3 รอยละของประชากรทอาย15ปขนไปทดมสราใน12เดอน

ทแลวจำแนกตามประเภทของสราและเขตการปกครองพ.ศ.2554

ทมาสำนกงานสถตแหงชาตอางในสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

จากการสอบถามครวเรอนทสมาชกในครวเรอนดมสราและมปญหา

พบวามถงรอยละ36.6ทมปญหาการใชความรนแรงในครวเรอน/ปญหา

ความสมพนธในครวเรอนรองลงมารอยละ25.7และ23.1มปญหาเกยวกบ

การประกอบอาชพและการไดรบบาดเจบหรออบตเหต สวนอกรอยละ 14.6

มปญหาเกยวกบการใชความรนแรงกบบคคลนอกครวเรอน ซงเมอพจารณา

ครวเรอนทมปญหาจากสมาชกในครวเรอนดมสราทงในเขตเทศบาลและ

นอกเขตเทศบาล พบวามลาดบของปญหาไมแตกตางกน มเพยงสดสวนปญหา

การใชความรนแรงในครวเรอน/ปญหาความสมพนธในครวเรอน ซงพบวา

นอกเขตเทศบาลมสดสวนทสงกวาในเขตเทศบาลคอรอยละ37.5และ34.2

ตามลาดบ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล120

จากผลสำรวจของสำนกงานสถตแหงชาตในป 2554 พบในกลม

ประชากรไทยอาย 15 ปขนไป ดมสรา 17 ลานคน คดเปน 32% ของ

ประชากรวยนทมทงหมด 53.9 ลานคน ทงน ผชายดมมากกวาผหญง 5

เทาตว ผชายเรมดมอายเฉลย 19.4ป ผหญงอาย 24.6ปและเมอเทยบกบ

พ.ศ.2552 พบผชายมแนวโนมอตราการดมลดลงจาก 54.5% เปน 53.4%

สวนผหญงอตราการดมเพมขนจาก10.8%เปน10.9%

ไทยจดเปนประเทศทมการดมแอลกอฮอลตดอนดบ1ใน10ของโลก

หรออตราการดมอยท30%ขณะทยโรปและอเมรกาดมสงถง80%โดยไทย

ดมเบยรมากทสด รองลงมาเปนสรากลน ซงขณะนตองเสยคาใชจายในการ

บำบดผทตดสราเรอรงขนรนแรงประมาณ3.5หมนบาทตอราย

แผนภมท 4.4แนวโนมอตราการดมเปรยบเทยบ2ปพ.ศ.2552และ2554

ทมาสำนกงานสถตแหงชาตอางในสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ทวราชอาณาจกร

ในเขตเทศบาล

นอกเขตเทศบาล

รอยละ0 5 10 15 20 25 30 35 40

การไดรบบาดเจบหรออบตเหต

การใชความรนแรงกบบคคลนอกครวเรอน

การใชความรนแรงในครวเรอน/ปญหาความสมพนธในครวเรอนมปญหากบการประกอบอาชพ

23.123.123.123.123.123.123.123.123.1323 123 136.636 636 636 636 636 636 636 636 636 636 66 6

14.614.614.614.614.614.6.614 614 614 614 614 6425 725 725 725 725 725 725 725.725.725.725.725.725.75.25 7

22.322.322.322.322.322.3.322 322 322 322 322 337.537 537 537 537 537 537 537 537 537 537 537 537 53

14.414.414.4.14 414 414 414 414 414 414 425 825 825 825 825.825.825.825.825.825.825.85.825 8

25.225.225.225.225.225.225.225.225.25.25 225 234.234 234 234 234 234 234 234 234 234 234 24

15.015.015.015.015.015.05.015 015 015 015 015 025 625 625 625 625 625 625 625.625.625.625.625.625.65.625 6

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 121

2. การตลาดเครองดมแอลกอฮอล การแขงขนทรนแรงในหมผประกอบการเครองดมแอลกอฮอลไดบงคบ ผประกอบการทจะใชกลยทธการโฆษณาจำนวนมากในเชงรก รวมถงการโฆษณา ทางตรงกบคณภาพของเครองดม การใชสาวเชยรเบยร กฎระเบยบ และ หลกเลยงการละเมดการใหของขวญและการสงเสรมการตลาดผานชองทางนวตกรรม การวเคราะหผานรปสวนผสมทางการตลาดทงในประเทศและตางประเทศ ผประกอบการเครองดมแอลกอฮอลไดใชกลยทธทางการตลาดมากมายเพอ เพมสวนแบงการตลาดและขนาดของตลาดโดยรวมหลายกลยทธเหลาน กำหนดเปาหมายเฉพาะเยาวชนซงเคยใชและสามารถมองเหนในประเทศอนๆ มาแลว กลยทธเหลานนำไปสการเขาถงเครองดมแอลกอฮอลทสงขนเพราะ ถกสรางขนเพอเปนมตรกบเยาวชนและรปแบบของการดมทจงรกภกดตอ ตราสนคา ผประกอบการเครองดมแอลกอฮอลยงคงสรางบรรยากาศทางสงคม เกยวกบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลอยางปกตกลยทธเหลานมผลทำให นโยบายเครองดมแอลกอฮอลมประสทธผลการควบคมลดลง เพราะอตสาหกรรม เครองดมแอลกอฮอลออกแบบกลยทธมาอยางดเพอใหไดรบประโยชนทง ระยะสนและระยะยาว ในชวงสสบปทผานมา มการเปลยนแปลงทสำคญในระดบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและสวนแบงทางการตลาดการเปลยนแปลงทสำคญ เหลานเกดขน แมจะมลกษณะคอนขางคงทจากกฎระเบยบของการโฆษณา และขอหาม ผลการศกษาวจยไดอธบายถงปจจยทเกยวของรวมทงราคาสนคา รายได วางงาน ทองเทยว การสงอาย และวฒนธรรมเครองดมแอลกอฮอล การพจารณาจากตวแปรเหลานเปนสงทจำเปนสำหรบการประเมนผลนโยบาย หลายๆ คนเรมตนดมเครองดมแอลกอฮอลตงแตอายยงนอย การโฆษณาม

อทธพลตอการตดสนใจการมสวนรวมระยะสน(JonP.Nelson,2009)

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล122

การดมมผลตอคนรนใหม และหากแยกประเภทเครองดมแอลกอฮอล

จงจะเหนความแตกตางจากผลศกษาพบวาการสอสารทางการตลาดในรปแบบ

ตางๆเชนการโฆษณาทางสอโทรทศนและการโฆษณาโดยผานสอททนสมย

เชน การสรางเครอขายสงคม (Social network) ผานระบบโทรศพทมอถอ

และแคมเปญตางๆ ของเครองดมแอลกอฮอลมผลตอพฤตกรรมการดมของ

กลมเยาวชน ซงผลจากการสงเสรมการจำหนายเหลานทำใหบรรทดฐานทาง

สงคมสำหรบผดมเครองดมแอลกอฮอลแขงแกรงขน นอกจากน กลมธรกจ

เครองดมแอลกอฮอลไดนำกลยทธทางการตลาดโดยผสมผสานทงกลวธดาน

ราคาการกระจายตวของสนคาการออกแบบพฒนาผลตภณฑและการสราง

ตราสญลกษณของสนคาใหเปนทรจก มสวนไดสวนเสยทางดานการตลาด

และกลมอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลไดแสดงใหเหนวาตนเองมความ

รบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ซงเปน

แนวคดทางธรกจทกำลงกลายเปนกระแสไปทวโลก แตปจจบนการทำ CSR

มกบดเบอนหรอตความเพอใหเปนการทำดการบรจาคการใหทนการศกษาฯลฯ

มากกวา“ความรบผดชอบ”ของตวธรกจตอสงคม

เครองดมแอลกอฮอลและบรรจภณฑไดรบการออกแบบมาอยางดเพอ

ใหพอดกบกลมเปาหมายความหลากหลายของเครองดมแอลกอฮอลไดรบ

การออกแบบมาใหเหมาะกบขนาดประเภท และรปแบบการดม (Tailored

beverage types, sizes and drinking patterns) เครองดมพรอมดม

(Readytodrink;RTD)และไวนคลเลอรทไดรบสญลกษณวาเปนเครองดม

ของสตร RTDs สวนใหญจะมหบหอสสนสวยงามและยากแกการทจะแยกออก

มาจากเครองดมทไมมแอลกอฮอล แบรนดไวนคลเลอร รนเปดตวผลตภณฑ

พเศษภายใตชอของวงรอคทมชอเสยงและใชพวกเขาเปนทตของแบรนด

(brand ambassadors) สราขาวขวดขนาดเลก (150 ml.) เปนทนยมใน

หมเยาวชนเพราะความงายและความสะดวกในการนำตดตวโดยถกซอนอย

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 123

ในชดเครองแบบนกเรยนเพมขนในพนททดมรอบๆ มหาวทยาลยทมรปแบบ

การดมเครองดมนวตกรรม เชน เยนเปนวนแอลกอฮอล (AlcoholicFrappe

andserve-in-a-shot)หรอคอกเทลในเหยอก (cocktail-in-jug) ไดรบความ

นยมในหมเยาวชนไทย เนองจากราคาไมแพง รปทรงดงดด เตะตา สภาพ

อากาศทเหมาะสมของประเทศไทย รสหวานและปรมาณแอลกอฮอลสง ใน

ปลาสด การจำหนายแอลกอฮอลเยนเปนวนไดกลายเปนธรกจแฟรนไชสไป

แลวการจำหนายสราขาวกบนำเชอมสแดง(redsyrup)(ทชวยลดรสชาตท

แขงแกรงของสราขาว)ในชนบทราคาถกเปนวธหนงทมอมเมาเยาวชนไทย

ในประเทศไทยมขอบงคบเกยวกบเวลาของการจำหนายและขอหาม

ในการจำหนายใหแกเยาวชน โดยทวไป กระทรวงการคลงมนโยบายเพอ

ขยายการคาปลกมากกวาการควบคมการขอใบอนญาตจงมกระบวนการท

งายขน คาธรรมเนยมตำ และใหบรการจดเดยว (One-stop service) เพอ

ความสะดวกในขนตอนการขอใบอนญาต

มความพยายามในการหามจำหนายในบรเวณ ซงสถานบนเทงหาม

อยใกลพนทสถานศกษาและศาสนาโดยเฉพาะรานคาทดมได(on-premise

licensing) เพอลดการเขาถงสำหรบเยาวชนในการดมเครองดมแอลกอฮอล

นอกจากน ในการควบคมการดมของเยาวชนตามพระราชบญญตสถานบรการ

พ.ศ.2509นกวจยเหนวากฎเกณฑทอยในกฎหมายนทำไมไดเพราะรานคา

สวนใหญรอบๆมหาวทยาลยไดจดทะเบยนเปนรานอาหารไมใชสถานบนเทง

ทผานมาเทคนคการกระจายสนคาทสำคญอกชนดทใชในอตสาหกรรม

ชนดนเปนกลยทธการจำหนายพวง(TiedSellingstrategy)การปฏบตของ

ผผลตและจดจำหนายทบงคบใหผจำหนายคาปลกเพอซอสนคาอนๆควบค

ไปกบผลตภณฑทนยมและทำกำไร สวนภาคการคาททนสมย มการเตบโต

ของพนทการจำหนายเครองดมแอลกอฮอลในหนวยบรการเคลอนทและซม

รวมทงการจดกจกรรมบนเทงเพอสงเสรมการดมพนทเหลานไดกลายเปน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล124

แหลงดมเครองดมทมชอเสยงในหมเยาวชนไทยและเวลาและสถานท

กฎระเบยบของการจำหนาย เชนเดยวกบการกำหนดอายการซอข นตำ

ซงคอนขางยากทจะบงคบใชกฎหมาย

3. การควบคมเครองดมแอลกอฮอล

จากการสำรวจของสำนกงานสถตแหงชาต พบวาเยาวชนเรมดมอาย

นอยลงตามลำดบ สงผลใหมเยาวชนตองเสยชวต หรอเสยอนาคตเพราะ

ตงครรภกอนวยอนควรทำแทงตดคก(งานวจยของสถานพนจและคมครอง

เดก)ตดเอดส(พระอาจารยอลงกตวดพระบาทนำพระบวา70-80%ของ

ผตดเชอเอชไอวซงมแอลกอฮอลเปนสาเหต) ทงหมดนลวนมแอลกอฮอลเปน

เหตรวมแลวปละนบแสนคน(มตชน,31ก.ค.2551)นอกจากนผลสำรวจ

พฤตกรรมและประสบการณการดมเครองดมแอลกอฮอลเยาวชนชายบาน

กาญจนาภเษก โดยเยาวชนชายบานกาญจนาภเษก (ศนยฝกอบรมเดกและ

เยาวชน(ชาย)บานกาญจนาภเษก)สำรวจระหวางวนท7-8สงหาคม2555

จำนวน130คนพบวาสวนใหญกวา80%เคยดมเครองดมแอลกอฮอลและ

49.5%เคยดมเครองดมแอลกอฮอลครงแรกอาย13-15ป

เหตผลทช ใหเหนวาสงคมตองการใหมการควบคมแอลกอฮอล

โดยคนไทยมากกวา13ลานคนไดลงนามสนบสนนพ.ร.บ.ควบคมเครองดม

แอลกอฮอลพ.ศ.2551ซงสาระสำคญของพ.ร.บ.ฉบบนกคอการจำกดวธการ

และพนทจำหนาย จำกดพนทการดม และจำกดการโฆษณาผทฝาฝนจะถก

ลงโทษซงมทงโทษจำและโทษปรบโดยมคณะกรรมการระดบชาตและระดบ

จงหวดเปนกลไกในการควบคม สาระของการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

ตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551มดงน

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 125

“มาตรา 26 ใหผ ผลตหรอนำเขาเคร องด มแอลกอฮอล ปฏบต

ดงตอไปน

(1) จดใหมบรรจภณฑ ฉลาก พรอมทงขอความคำเตอนสำหรบเครองดม

แอลกอฮอลทผลตหรอนำเขา ทงนใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และ

เงอนไขทคณะกรรมการควบคมประกาศกำหนดโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการและประกาศในราชกจจานเบกษา

(2) การอนตามทคณะกรรมการควบคมกำหนดโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการและประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา 27 หามขายเคร องด มแอลกอฮอลในสถานทหรอบรเวณ

ดงตอไปน

(1) วดหรอสถานทสำหรบปฏบตพธกรรมทางศาสนา

(2)สถานบรการสาธารณสขของรฐ สถานพยาบาลตามกฎหมาย

วาดวยสถานพยาบาลและรานขายยาตามกฎหมายวาดวยยา

(3) สถานทราชการยกเวนบรเวณทจดไวเปนรานคาหรอสโมสร

(4) หอพกตามกฎหมายวาดวยหอพก

(5) สถานศกษาตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต

(6) สถานบรการนำมนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการควบคมนำมน

เชอเพลงหรอรานคาในบรเวณสถานบรการนำมนเชอเพลง

(7) สวนสาธารณะของทางราชการทจดไวเพอการพกผอนของประชาชน

โดยทวไป

(8) สถานทอนทรฐมนตรประกาศกำหนดโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล126

มาตรา 28 หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลในวน หรอเวลาท รฐมนตรประกาศกำหนดโดยคำแนะนำของคณะกรรมการ ทงน ประกาศ ดงกลาวจะกำหนดเงอนไขหรอขอยกเวนใดๆเทาทจำเปนไวดวยกได บทบญญตในวรรคหนงมใหใชบงคบกบการขายของผผลตผนำเขาหรอ ตวแทนของผผลตหรอผนำเขาไปยงผขายซงไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวย สรา

มาตรา29หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลแกบคคลดงตอไปน (1)บคคลซงมอายตำกวายสบปบรบรณ (2)บคคลทมอาการมนเมาจนครองสตไมได

มาตรา30หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลโดยวธการหรอ ในลกษณะดงตอไปน (1) ใชเครองขายอตโนมต (2) การเรขาย (3) การลดราคาเพอประโยชนในการสงเสรมการขาย (4) ใหหรอเสนอใหสทธในการเขาชมการแขงขนการแสดงการใหบรการ การชงโชค การชงรางวล หรอสทธประโยชนอนใดเปนการตอบแทนแกผซอ เครองดมแอลกอฮอล หรอแกผนำหบหอหรอสลากหรอสงอนใดเกยวกบ เครองดมแอลกอฮอลมาแลกเปลยนหรอแลกซอ (5) โดยแจกแถม ใหหรอแลกเปลยนกบเครองดมแอลกอฮอลหรอ กบสนคาอน หรอการใหบรการอยางอนแลวแตกรณ หรอแจกจายเครองดมแอลกอฮอลในลกษณะเปนตวอยางของเครองดมแอลกอฮอล หรอเปนการ จงใจสาธารณชนใหบรโภคเครองดมแอลกอฮอล รวมถงการกำหนดเงอนไข การขายในลกษณะทเปนการบงคบซอเครองดมแอลกอฮอลโดยทางตรงหรอ

ทางออม

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 127

(6) โดยวธหรอลกษณะอนใดตามทรฐมนตรประกาศกำหนดโดย คำแนะนำของคณะกรรมการ

มาตรา 31 หามมใหผใดบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในสถานทหรอ บรเวณดงตอไปน (1) วดหรอสถานทสำหรบปฏบตพธกรรมทางศาสนา เวนแตเปนสวนหนงของพธกรรมทางศาสนา (2) สถานบรการสาธารณสขของรฐสถานพยาบาลตามกฎหมายวาดวย สถานพยาบาลและรานขายยาตามกฎหมายวาดวยยา ยกเวนบรเวณทจดไว เปนทพกสวนบคคล (3) สถานทราชการ ยกเวนบรเวณทจดไวเปนทพกสวนบคคล หรอ สโมสรหรอการจดเลยงตามประเพณ (4) สถานศกษาตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต ยกเวนบรเวณ ทจดไวเปนทพกสวนบคคลหรอสโมสร หรอการจดเลยงตามประเพณ หรอ สถานศกษาทสอนการผสมเครองดมแอลกอฮอลและไดรบอนญาตตาม กฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต (5) สถานบรการนำมนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการควบคมนำมน เชอเพลงหรอรานคาในบรเวณสถานบรการนำมนเชอเพลง (6) สวนสาธารณะของทางราชการทจดไวเพอการพกผอนของประชาชน โดยทวไป (7) สถานทอนท ร ฐมนตรประกาศกำหนดโดยคำแนะนำของ คณะกรรมการ

มาตรา32หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอแสดงชอหรอ เครองหมายของเครองดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจ

ใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล128

การโฆษณาหรอประชาสมพนธใดๆ โดยผผลตเครองดมแอลกอฮอล

ทกประเภทใหกระทำไดเฉพาะการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรค

สงคม โดยไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเคร องด ม

แอลกอฮอลนน เวนแตเปนการปรากฏของภาพสญลกษณของเครองดม

แอลกอฮอล หรอสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนนเทานน

ทงนตามทกำหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตในวรรคหนงและวรรคสอง มใหใชบงคบกบการโฆษณาทม

ตนกำเนดนอกราชอาณาจกร

มาตรา 39 ผใดขายเครองดมแอลกอฮอลโดยฝาฝนมาตรา 27 หรอ

มาตรา28ตองระวางโทษจำคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท

หรอทงจำทงปรบ

มาตรา42ผใดฝาฝนมาตรา31ตองระวางโทษจำคกไมเกนหกเดอน

หรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอ“ทงจำทงปรบ”

มกฎกระทรวงทถกผลกดนจนสำเรจหลงจากพระราชบญญตควบคม

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 มผลบงคบใชสองป คอการกำหนดหลกเกณฑ

และเงอนไขการแสดงภาพสญลกษณเพอประกอบการโฆษณาหรอประชาสมพนธ

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2553 กฎกระทรวงฉบบนออกภายใตพระราชบญญต

ควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551มาตรา32ซงกำหนดใหหามโฆษณา

เครองดมแอลกอฮอลในลกษณะทเปนการจงใจใหดมทงทางตรงและทางออม

และหามแสดงภาพผลตภณฑเครองดมแอลกอฮอลโดยสนเชง โดยระบให

การโฆษณาและการแสดงภาพสญลกษณของผลตภณฑหรอสญลกษณบรษท

ใหเปนไปตามกฎกระทรวงเรอง การกำหนดหลกเกณฑและเงอนไขการแสดง

ภาพสญลกษณเพอประกอบการโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ.2553ขนกฎกระทรวงฉบบนมสาระสำคญคอ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 129

- การแสดงภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณ

ของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลโดยผผลตเครองดมแอลกอฮอล

- ตองใชรวมกบการใหขอมลขาวสารและความรเชงสรางสรรคสงคม

และ

- ตองไมมลกษณะเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหมการบรโภค

เครองดมแอลกอฮอลไมวาโดยตรงหรอโดยออม

- ภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหมายถงภาพเครองหมาย

การคาของเครองดมแอลกอฮอลทไดจดทะเบยนเครองหมายการคาตาม

กฎหมายวาดวยเครองหมายการคา สวนภาพสญลกษณของบรษทผผลต

เครองดมแอลกอฮอล หมายถง ภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดม

แอลกอฮอลทจดทะเบยนบรษทตามกฎหมายและไมซำหรอทำใหเขาใจไดวา

เปนเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอล

ภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของบรษท

ผผลตเครองดมแอลกอฮอลตองมลกษณะดงตอไปน

- ไมเปนภาพเครองดมแอลกอฮอลหรอบรรจภณฑหรอสวนหนง

สวนใดของเครองดมแอลกอฮอลหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

- ไมแสดงใหปรากฏในรปแบบ ลกษณะหรอภาพใดๆ ทสามารถสอ

ใหเหนหรอทำใหเขาใจไดวาเปนภาพของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพ

บรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

- ไมมขอความอนเปนการอวดอางสรรพคณ คณประโยชน คณภาพ

ของเครองดมแอลกอฮอล

- ไมเปนการชกจงใจใหมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลไมวาโดยตรง

หรอโดยออม

-มการจำกดการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลในสอตางๆดงน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล130

- การสอทางกจการโทรทศน การฉายภาพ ภาพยนตร วดทศน การ

แสดงภาพโดยผานเครองมอทางอเลกทรอนกส หรอสออนใดในทำนองเดยวกน

ใหกระทำไดเฉพาะในชวงเวลา 22.00-05.00 น. เทานนและใหแสดงภาพ

สญลกษณเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณบรษทเครองดมแอลกอฮอล

ในตอนทายของการโฆษณา โดยภาพสญลกษณตองมขนาดไมเกนรอยละหา

ของพนทโฆษณาทงหมดและใชเวลาแสดงภาพสญลกษณไมเกนรอยละสอง

ของเวลาโฆษณาทงหมดทงนสงสดตองไมเกนสองวนาท

- กรณสอสงพมพภาพสญลกษณตองมขนาดไมเกนรอยละหาของ

พนทโฆษณาทงหมด โดยหามแสดงทปกหนาปกหลงคหนากลางหรอทสง

หอหมสอสงพมพดงกลาว

- ทงนใหมการแสดงขอความคำเตอนทกครงและตลอดเวลาขณะทม

การแสดงภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของ

บรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล โดยรปแบบขอความคำเตอนนนใหเปนไป

ตามทคณะกรรมการควบคมประกาศกำหนด

นอกจากนคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลไดออกระเบยบ

คณะกรรมการควบคมฯ วาดวยหลกเกณฑการเปรยบเทยบตามพระราชบญญต

ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 ประกาศในราชกจจานเบกษาวนท

14 มถนายน พ.ศ.2553 เพอใหเกดความคลองตวในการบงคบใชกฎหมาย

โดยการแตงตงและมอบอำนาจใหคณะกรรมการควบคม คณะอนกรรมการ

พนกงานสอบสวน หรอ พนกงานเจาหนาททคณะกรรมการควบคมมอบหมาย

ใหมอำนาจดำเนนการเปรยบเทยบ แทนทจะมเพยงพนกงานสอบสวน (ตำรวจ)

เหมอนกรณการบงคบใชกฎหมายทวไปในประกาศฉบบนมการกำหนดบญช

อตราการเปรยบเทยบแนบทายไวดวย โดยหลกเกณฑคอใหมการเปรยบเทยบ

ปรบคาปรบแทนการเอาผดทางอาญา หากเหนวาการกระทำของผกระทำ

ความผดมไดรายแรงหรอเจตนา ใหมการปรบคาปรบเปนลำดบขนตามจำนวน

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 131

สรป การสมภาษณ กรณผแทนทางการคาเครองดมแอลกอฮอล (ผจดการราน อาหาร สถานบนเทง ฯลฯ) ขอมลทวไปรานเหลามกจดเปนรปรานอาหารเปาหมายการจำหนายเครองดม แอลกอฮอลมลกคาทเขามารบบรการวนละกวารอยคน รานจำหนายมทนงสงสดได 200 คน ตามกฎหมายปดบรการเทยงคน แตขอเทจจรงปดเวลา 02.00 น. ของ วนรงขนตองทำผดกฎหมายเพราะชวงเวลาสนไปเนนขายอาหารและเครองผสม ในเครองดมแอลกอฮอล (Mixer) พฤตกรรมการดมสำหรบวสกดมไมหมดฝาก ขวดไวมาดมตอในคราวถดไปเปนลกคาประจำลกคาตางประเทศเนนการดมแบบ on the rock คอ เทสราลงในนำแขง แตหากเปนคนไทย เปนแบบม mixerมนำแขงโซดาโคกผสมลงไปดวย สำหรบเบยร ลกคาไทย ประหยด สงขวดใหญ ผสมนำแขง นยมสงเบยร ขวดใหญ ไมนยมเบยรกระปอง แตลกคาตางชาต นยมขวดเลก ขนาดพอดกบ ความเยน สวนโรงเบยรมคาใชจายทแพงกวาขายเบยรใหกบกลมชนชนกลางมากการ ตกแตงรานสไตล Country ทผสมผสานวสดธรรมชาตใหเขากบราน เชน การ ปพนดวยไม หรอการนำไมหมอนมาใชในการตกแตงราน เนนไปทเรองของอาหาร

ครงของการกระทำความผดจากนอยไปจนถงเตมเพดานของอตราคาปรบ

กรณกระทำความผดในมาตราตางๆ ทงนผกระทำความผดหากมใชเปนผผลต

หรอผนำเขาอาจไดรบการลดหยอนคาปรบมากกวาผกระทำความผดทเปน

ผผลตหรอนำเขา

สรปผลการดำเนนงานการเฝาระวงและบงคบใชกฎหมายฯ ตาม

พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551ในระหวางชวงเดอน

ตลาคม2552-กนยายน2553ของสำนกงานคณะกรรมการควบคมเครองดม

แอลกอฮอลณวนท28ตลาคม2553ไดสรปไววาไดดำเนนการกลาวโทษ

และดำเนนคดแลวทงสน840รายทวประเทศซงถกดำเนนคดโดยการเปรยบเทยบ

ปรบโดยสำนกงานคณะกรรมการควบคมเคร องด มแอลกอฮอล(บณฑต

ศรไพศาลและคณะ,2553)

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล132

บรรยากาศ ทนงม 1,500 ท ลกคาแนนในวนศกร เสาร ลกคาสวนใหญจะเปน กลมคนทำงานมากกวาวยรน ผลกระทบการขนภาษ พบวา การขนภาษสราเดอนสงหาคม 2555 ไมม ผลตอการดม สำหรบผตดสรา ราคาไมใชปจจยสำคญ และลกคาทมาดมอยใน ระดบมเงน รานอาหาร สถานบนเทงมระดบจะไมจำหนายสราราคาถก หลงจากดมจะเมาแลวมเรอง จดในรปรานอาหาร แตเปดและจำหนายในรปแบบสถานบนเทง ไดกำไรจากการจำหนายสราไมมาก แตไดจากสวนผสมของสรามาก ไดแก โคกนำแขงโซดาตวอยางนำแขงราคาตนทน5บาทแตขายราคา50บาท(พทยาขาย100บาท)นำดม100บาทสราตางประเทศขายดชวงเทศกาลซอเปนของชำรวย

สภาพสตรทมาดวยนยมดมเหลาปน(ดเปนนำหวานใสสปนกบนำแขง)ราคา เหยอกละ85บาทรนเทได2แกวดมหมดไมรตวและสงมาใหม(เมาแบบไมรตว) เบยรตางประเทศขายดกวาเบยรในรานเหลา เบยรไมฝาก แตวสกมการฝาก และลกคามาดมตอ ปญหาอปสรรคระหวางการจำหนายสราไทยกบตางประเทศ (การจำหนายการเกบรกษายอดขายเจาพนกงานของรฐ) การเปดรานมคาใชจายสง คาเชาพนทรานธรรมดาในทำเลรมถนนใหญเดอนละประมาณ40,000บาทคาสวยเดอนละกวา20,000บาทใบอนญาตคาสราราคาไมแพงเสยคาธรรมเนยม1,000กวาบาท จดออนของกฎหมายควบคมสราในสายตาผแทนทางการคา และขอกฎหมาย ทอยใน พ.ร.บ.เครองดมแอลกอฮอลทเหนวาสามารถปฏบตไดมากทสด และขอใด ไมสามารถปฏบตไดเลย เหนวา ตามกฎหมายน ผขายผดระเบยบทงหมด ตองจายสวย มมาตรวจ ตอเนอง ไมใหรานคา ตดตงปายโฆษณาทเปนสญลกษณของสนคา รวมถงการสง ใหรอถอนปายโฆษณา ทางแก คอ การใชผาคลม และการปดชอสญลกษณของ ผผลตเครองดมแอลกอฮอลซงเจาหนาทอางวาไมถกตองตามกฎหมายตำรวจจราจร กลาวหาวา ตดกดขวางทางถนน ตม.อางวา คามนษย คาแรงงานตางดาว สรรพสามต กมาตรวจ ทกวนนจายสวยประมาณเดอนละ กวาสองหมนบาท ผขายไมเขาใจวาทำไมผประกอบการกไมมสทธโฆษณาได และการแสดงสญลกษณสแดง หรอหวกวาง ผดตรงไหนของ พ.ร.บ. ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 บรษท

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 133

ผผลตเครองดมแอลกอฮอลยงไมมสทธทจะโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดม แอลกอฮอลได ทงภาพสญลกษณของเครองดม หรอสญลกษณของบรษทผผลต เครองดมแอลกอฮอล อยางไรกตามสำนกงานคณะกรรมการควบคมฯชวาการโฆษณาเครองดม แอลกอฮอลทมภาพสญลกษณของเครองดม หรอสญลกษณของบรษทผผลต เครองดมแอลกอฮอล เปนการฝาฝนตอมาตรา 32 แหง พ.ร.บ.ควบคมเครองดม แอลกอฮอล การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จะมผลตอธรกจเครองดมแอลกอฮอลอยางไร มคำตอบทงทมองวามผลกระทบแนนอนในเรองราคาการแขงขนคณภาพแตผประกอบการรานเหลารายเลกสองรายมองวาเปนเรองไกลตว และหนงรายไมมความเหนเกยวกบการคาเสรในเครองดมแอลกอฮอลกรณผแทนทนำนโยบายไปปฏบต(สมภาษณเจาหนาทภาครฐ)

ขอบเขตนโยบายเครองดมแอลกอฮอลของเจาหนาทภาครฐดานใบอนญาตภาษ/ดานฉลาก/การควบคมการโฆษณามการบงคบใชกฎหมายมากนอยเพยงใด 1.ใบอนญาตขายสราเปดงายขายงายการอนญาตสราขายมมานานประเทศไทยเราดมเหลา สมปทานเหลา ไมมตรงไหนทเปนการควบคมการบรโภค มแตตองการภาษและรายไดเขารฐ มแตทำอยางไรใหกระจายสราไปทว เพอประกน จำนวนภาษ ถาเกบภาษสรา ปรมาณผลตเหลาไมเคยลด ทกครงทเพมภาษ ยอด ผลตอาจจะตกไปนดหนง แลวกผลตเหมอนเดม ระบบภาษไมไดใชในการควบคม บรโภค เราเคยอยากใหเขาขายงาย ยงตอใบอนญาตงาย เอาใบเดมมาตอ แตของ ใหมกขอใบอนญาตยากขน เพราะหามการขายในรศมทตดวด ตดโรงเรยน 500เมตร ซง 500 เมตรทางปฏบตยาก หามขายตดตอเนอง ถาเราไมออกใบอนญาตเขาอทธรณหองแถวมใบอนญาตแตเดนออกมาดมหนารานปมนำมนมาตงทหลงหางทเคยขายได แตเนองจากตดปม ตอมาถกหามขาย เขาไมยอมตามหลกสจรต พอตอใบอนญาต จะออกใบอนญาตไมได เขากไมยอม ไปฟองกรมสรรพสามตท ศาลปกครองทออกคำสงทางปกครองทกระทบเขา 2.สวนแบงตลาดเบยรในประเทศเกอบรอยเปอรเซนตเบยรนำเขานอยมาก แมวาจะลดภาษเปอรเซนต60เปนเหลอศนยไมมผลจรงๆเขาทะลออกไปจำหนาย นอกประเทศ 3.การตงโรงงาน กตองมาขนกบสรรพสามต ตอนน ตงลำบากมขอจำกด

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล134

เพราะสเปกสง เปนอตสาหกรรม หารอยลานลตรตอป ตองทำ EIA แตกอนหนา นน สเปกยงไมแรงเทาน ตองมคณะกรรมการฯ ตองยนพสจนกอน ใหสำนกงาน สงแวดลอมฯหลงป2553ไมมกฎหมายควบคมการจำหนายและการดมเครองดม แอลกอฮอลเปนมาตรการการจดระเบยบทางสงคม ไมไดหามจดจำหนายหรอหาม ดมทงหมด เปนการจดระเบยบเวลา บคคล สถานท เพราะเปนททราบกนวา เครองดมแอลกอฮอลมผลตอสขภาพ ภารกจของกระทรวงสาธารณสขคอการเฝา ระวงตรวจเขมหามสอทกประเภท ผประกอบการ ละเมดกฎหมายเคร องด ม แอลกอฮอลหากพบโฆษณาหรอแสดงเครองหมายเปนการละเมดจบกมทนท โทษ ฝาฝนปรบ 200,000 บาท จำคก 5 ป และปรบรายวน วนละ 2,000 บาท จน กวาจะแกไขใหถกตอง 4.เจาหนาทรฐท จะดำเนนการควบคมเคร องด มแอลกอฮอลได ตองม คณสมบตทงความรทางสาธารณสข ตองพดภาษากฎหมายได เพราะใชกฎหมาย ไปตรวจจบปรบตองสอสารเปนและมทศนคตทดตอการทำงานดานการควบคม แอลกอฮอลแตถาเปนแพทยถนดแตพระคณการบงคบใชกฎหมายตองมพระเดช ดวย และตองเอาจรงเอาจง การรณรงค การควบคมการโฆษณา การบงคบใช กฎหมายทำไดยาก จงตองใชการรณรงค หากรางกฎหมายการจำกดการเขาถง แอลกอฮอลไดบงคบใชจะเกดผลดตอเยาวชนไทยอยางมากเนองจากเปนการจำกด การเขาถงเครองดมแอลกอฮอลของเยาวชน เปนหลกการทไดผลอยางยงในการ ปองกนปญหา ทงน ในทางปฏบตสามารถดำเนนการอยางคอยเปนคอยไป และม เวลาใหผประกอบการและรานคาปรบตว 5.สถานการณการคาเสรทผานมาในดานการควบคมเครองดมแอลกอฮอลควรมทศทางการเฝาระวงอยางไร ทางกระทรวงเคยเสนอคำเตอนสราบนบรรจภณฑ เพราะมองประเดนดาน สขภาพ ขณะทองคการการคาโลกมองเรองการคา พาณชยเปนสำคญ จงเปนเรอง ยากและมโอกาสถกรองเรยนตอองคการการคาโลก 6.รปแบบของปฏบตการสำหรบการคาเสรมผลกระทบตอนโยบายและ งานสาธารณสขมองความเชอมโยงภาคการคากบการแทรกแซงทางอตสาหกรรม สราโดยการเปนผอปถมภทงระดบใหญและระดบทองถนจงมอทธพลมากและไมไดเปนเรองงายเลยทจะนำการคาสราออกจากความตกลงทางการคาเสร 7.การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จะตองทำใหนโยบาย และระเบยบกฎเกณฑตางๆ เขมแขงขน และปฏบตตอผคาทกรายอยางเสมอภาค เทาเทยมกน