4فصل

جمع آوری نیازمندیها و تحلیل سیستم : ف�از تولی�د ه�ر ن�رم اف�زار ب�ا مرحل�ه ای ب�ه ن�ام تعری�ف

مسئله شروع می شود.م�دل و تعری�ف مس�ئله ش�ناخت محی�ط از منظ�ور ب�ه آن نیازمن�دیهای و نظ�ر م�ورد سیس�تم عملک�ردی باش�د. در مرحل�ه ی تعری�ف مس�ئله ص�ورت کلی می از ن�یز مش�خص می ش�ود. پس نیازمن�دیهای مش�تری

فاز تعریف مسئله ، فاز تولید سیستم آغاز می گردد. :System Analysisتحلیل سیستم

منظ�ور از تحلی�ل سیس�تم ، مش�خص ک�ردن ویژگیه�ای مرحل�ه این در و باش�د می آن س�اختار و سیس�تم

فعالیتهای زیر انجام می شود.. شناسایی و تحلیل نیازهای مشتری 1

. ارزیابی سیستم به منظور امکان سنجی آن 2�ه �ب �ه �توج �ا �ب �تم �سیس �ا �آی �ه �اینک : �نجی �س �ان �)امکقاب�ل تکنول�وژیکی و اقتص�ادی ، زم�انی مح�دودیتهای

اجرا هست یا نه.(.انجام تحلیل های اقتصادی و تکنیکی34 ، ه�ا داده پایگ�اه ، انس�انی ن�یروی ک�ردن مش�خص .

نی�از م�ورد اج�زاء و س�ایر اف�زار ن�رم و اف�زار س�خت برای راه اندازی سیستم

هزین�ه 5 و ری�زی برنام�ه مح�دودیتهای ک�ردن . مش�خص های سیستم

ی�ا مس�تند ک�ه ش�امل س�اختار و 6 تهی�ه ی ی�ک گ�زارش .تعاریف کلی سیستم و مراحل تولید آن می باشد.

(:Feasibilityامکان سنجی )منظ�ور از امک�ان س�نجی کن�ترل این نکت�ه اس�ت ک�ه ب�ه مح�دودیت ه�ای موج�ود، سیس�تم از ب�ا توج�ه لح�اظ پی�اده س�ازی ، امک�ان پ�ذیر و قاب�ل قب�ول می باش�د و ی�ا پی�اده س�ازی آن میس�ر نیس�ت؟ ب�دیهی اس�ت پس از این مرحل�ه مش�خص می ش�ود ک�ه بایس�ت قط�ع ی�ا می یاب�د ادام�ه توان�د پ�روژه می

گردد.

زمان انجام فعالیت امکان سنجی:زم�ان انج�ام فع�الیت امک�ان س�نجی پس از مرحل�ه ن�رم تولی�د از س�ایر مراح�ل ی ش�ناخت و قب�ل

افزار می باشد.Feasibility Study – Phases مراحل امکان سنجی:

. تحلیل نیاز1. امکان سنجی اقتصادی2. امکان سنجی تکنیکی3. امکان سنجی قانونی4. ارزیابی گزینه ها5

Need Analysis تحلیل نیاز:

Z اص�وًال آی�ا ک�ه ک�نیم بایس�ت مش�خص می مرحل�ه این در نی�ازی ب�ه تولی�د ی�ک سیس�تم جدی�د وج�ود دارد ی�ا خ�یر؟ در این راس�تا می بایس�ت مطالع�ات و عملی�ات زی�ر انج�ام

شود:. ش�ناخت تاریخچ�ه و اطالع�ات زیربن�ایی س�ازمان مشتری1. درک نیازمندیها و مشکالت مشتری2. آشنایی با چارت سازمانی و شرح وظایف3

Economic Feasibility امکان سنجی اقتصادی

در امک�ان س�نجی اقتص�ادی تحلی�ل س�ود و هزین�ه انج�ام ب�ه نس�بت ی�ک سیس�تم ی�ا س�ود مزای�ا اگ�ر و می ش�ود امک�ان لح�اظ از باش�د، سیس�تم بیش�تر آن ه�ای هزین�ه

س�نجی اقتص�ادی مثبت ب�وده و قاب�ل پی�اده س�ازی اس�ت.

در ب�رآورد هزین�ه ه�ا می بایس�ت هزین�ه ه�ای اولی�ه ب�رای پ�روژه، هزین�ه ی خری�د تجه�یزات و هزین�ه ه�ای تک�راری

یا متناوب از قبیل اجاره ی محل نیز لحاظ گردد.Technical Feasibilityامکان سنجی تکنیکی

در این مرحل�ه می بایس�ت تکنول�وژی م�ورد اس�تفاده در سیس�تم مش�خص گ�ردد و در این راس�تا تکنول�وژی ه�ای موج�ود در س�ازمان و نیازه�ای آموزش�ی ن�یز هم ب�رای تولی�د کنن�دگان ن�رم اف�زار و هم ب�رای اس�تفاده کنن�دگان

می بایست مدf نظر قرار گیرد.

Legal Feasibilityامکان سنجی قانونی

ق�انونی موان�ع و بررس�ی مح�دودیتها این مرحل�ه ش�امل ب�رای پی�اده س�ازی سیس�تم می باش�د و در این مرحل�ه م�واردی نظ�یر وج�ود ک�پی رایته�ا ، ط�راحی ی�ا س�اخت مناس�ب ق�رار دارد و جلوگ�یری از ب�ه ک�ار ب�ردن جمالت باش�د. می ق�رارداد در مبهم و متن�اقض کلم�ات ی�ا Z این مرحل�ه ب�ا مش�اوره ی کارشناس�ان حق�وقی معم�وًال Z انج�ام می ش�ود و ب�رای هم�ه ی سیس�تم ه�ا، خصوص�ا

سیستم های کوچک و ساده، مورد نیاز نیست.

ارزیابی گزینه ها در این مرحل�ه کلی�ه ی گزین�ه ه�ای موج�ود ب�رای پی�اده س�ازی سیس�تم ب�ه هم�راه هزین�ه و برنام�ه ری�زی انج�ام آن مش�خص ش�ده و تحلی�ل گ�ر ، یکی از گزین�ه ه�ا را

انتخاب و به مشتری پیشنهاد می دهد.گزارش امکان سنجی

گ�ر تحلی�ل س�نجی، امک�ان ی مرحل�ه انج�ام از پس گزارش�ی تحت عن�وان گ�زارش امک�ان س�نجی را آم�اده می کن�د ک�ه در این گ�زارش خالص�ه ی فعالیته�ای انج�ام ش�ده در مرحل�ه ی امک�ان س�نجی و گزین�ه ه�ای مختل�ف ب�ه هم�راه دارد پی�اده س�ازی سیس�تم وج�ود ب�رای ک�ه زم�ان برنام�ه ری�زی و مح�دودیتهای ه�ر گزین�ه ارائ�ه می

شود.

Project Proposalپیشنهاد پروژه ی�ا پ�روژه ی�ا proposalشناس�نامه مس�تند ی�ک

گ�زارش می باش�د ک�ه در آن اطالع�ات ج�امع و ک�املی در ارتب�اط ب�ا پ�روژه از ط�رف پیمانک�ار ب�ه

مشتری یا کارفرما ارائه می شود.ام�ا در به�ترین ح�الت مش�تری ن�یز گزارش�ی قب�ل از

ب�رای ن�ام گ�زارش درخواس�ت ب�ه ی�ا proposalآن

Request For Proposal (RFP) ه در آن�آم�اده می کن�د کمس�ائل و نیازمن�دیهای خ�ود را ش�رح داده اس�ت.

Z وجود دارد.proposalدر اطالعات زیر معموًال

. تق�ویم اولی�ه ی زم�ان بن�دی انج�ام پ�روژه )زم�ان بن�دی در 1ادامه ی کار ممکن است دچار تغییر شود.(

. محدوده، ساختار و سرویس های کلی پروژه2. زمان بندی و توالی انجام مراحل پروژه3

Z این زم�ان بن�دی و مراح�ل می بایس�ت ب�ر مبن�ای م�دل طبیعت�اprocess.ارائه شود

. مش�خص ک�ردن هزین�ه ه�ای س�خت اف�زاری، ن�رم اف�زاری و 4نیروی انسانی.

محت�وای 5 و )تع�داد آموزش�ی نیازه�ای ک�ردن مش�خص .آموزش(

. مشخص کردن هزینه ی کلی پروژه 6. ذکر مزایا و امکانات پروژه7

Requirements analysisتحلیل نیازمندیها

بع�د دو از ت�وان را می نیازمن�دیها تحلی�ل از منظ�ور مورد بررسی قرار داد.

عملک�رد از ش�ناختی بایس�ت می م�ا اول بع�د در ب�ه دس�ت آوریم.)ب�ه این م�دل، م�دل سیس�تم موج�ود

( گفت�ه می ش�ود و در بع�د business modelتج�اری ی�ا این ب�ه ک�ه انج�ام می ش�ود. نیازمن�دیها دوم ش�ناخت

ی�ا نیازمن�دیها می request modelم�دل،م�دل گفت�ه شود.

م�دلها در دنی�ای ن�رم اف�زار ب�ه دو ش�کل کلی س�اخت �ه)�)structureیافت �را �گ �یء �ش و )object oriented )

ساخته می شود.

م�دلهای س�اخت یافت�ه ک�ه در ح�ال حاض�ر کم�تر در تولی�د �ر�وش�ی ی�ا گی�رن�د �اس�تفا�ده �ق�را�ر می �ه�ا �م�ور�د سیس�ت�م

�وان �عن SSADM(Structured System Analysis and Design)تحت

ساخته می شود. ام�ا م�دلهای تحلی�ل و ط�راحی ش�یءگرا در ح�ال حاض�ر

�توس�ط ز�بانه�ای� مدلس�از�ی Z Unified Modeling Language ی�ا UMLغ�الب�ا

ساخته می شود. ف�ارغ از ن�وع م�دل پس از تکمی�ل مرحل�ه ی تجزی�ه تحلی�ل گزار�ش�ی ارا�ئ�ه ش�ده �ک�ه �در �آ�ن �گ�زار�ش ک�لی�ه اطالع�ات م�راح�ل� تحل�ی�ل �ب�ه ه�م�ر�اه �م�د�ل �ه�ا ب�ه� ک�ار�فر�م�ا ارائ�ه �ش�ده �و از �مط�الع�ه� ی �آن می �توان�د� نظ�رات و� کا�ر�فر�م�ا پس م کند. �پی�شنهادا�ت ا�صالحی خود� ر�ا به� تولید �کنندگا�ن اعال

SSADM )نمودار متن(Context Diagramاولین مدل:

context در مرحله ی اول SSADMدر تحلیل و طراحی diagram ودار��نم در �ود. �ش می �اخته �س DFD از

ی کنن�ده مص�رف و کنن�ده تولی�د ه�ای موج�ودیت اطالع�ات ک�ه ب�ا ش�کل مس�تطیل نش�ان داده می ش�ود

ک�ه از ش�کل دای�ره اس�تفاده processو پ�ردازش ی�ا می ش�ود و جری�ان داده ک�ه از فلش ی�ا پیک�ان اس�تفاده می ش�ود و رس�انه ی ذخ�یره س�ازی ب�رای داده ک�ه از

شکل اس�تفاده می ش�ود س�اخته

شده است.

، مرحل�ه ی تجزی�ه پیچی�ده ب�زرگ و برای سیس�تم ه�ای نموداره�ای و ی�ک DFDتحلی�ل ی�ا ی�ک س�طح در Z معم�وًال

level ه�مرحل ه�ر در ت�وان می و ش�وند نمی کش�یده جزئیات بیشتری از پروسس ها و داده را نشان داد.

در مرحل�ه ی ط�راحی ، می بایس�ت ب�ا اس�تفاده از آخ�رین ه�ا س�اختار سیس�تم را ب�ه دس�ت آوریم. منظ�ور DFDس�طح

یافت�ه، س�اخت م�دل در سیس�تم معم�اری س�اختار از ماژول ها و ارتباط بین آنهاست.

ه�ا را ب�ه Bubbleدر این مرحل�ه می بایس�ت دای�ره ه�ا ی�ا توان�د می تب�دیل این دهیم.ام�ا اختص�اص ه�ا م�اژول همیش�ه تب�دیل ی�ک ب�ه ی�ک نب�وده و در بعض�ی اوق�ات ی�ک

bubble ب�ه چن�د م�اژول ی�ا ب�رعکس چن�د bubbleدای�ره ی�ا به یک ماژول تبدیل شوند.

تکنیکهای جمع آوری اطالعات در مرحله تجزیه تحلیل:یک تحلی�ل گ�ر می توان�د ب�ا اس�تفاده از تکنیکه�ایی نظ�یر در مرتب�ط اش�خاص ب�ا حض�وری ی مص�احبه انج�ام ذینف�ع اش�خاص ب�ه ه�ا پرسش�نامه ی ارائ�ه ، سیس�تم ی�ا و ی�ک س�ازمان اج�رایی و عملی�اتی بررس�ی س�وابق اس�تفاده از مش�اهده ی حض�وری از عملک�رد ی�ک س�ازمان نی�از خ�ود را جم�ع آوری نمای�د. در اک�ثر اطالع�ات م�ورد ح�اًالت ، تلفیقی از این روش�ها م�ورد اس�تفاده ق�رار می

گیرد.

تحلیل نیازمندیها:Z فعالیتهای زیر انجام می شود: در این مرحله معموًال

. درک دامنه و حوزه ی اطالعاتی سیستم 1. مشخص کردن قابلیتها و امکانات مورد نیاز سیستم.2. ساخت یک مدل برای نمایش اطالعات فوق )همانند 3

usecase ، activity و یا مدلهای SSADM در DFDمدل diagram و ... در مدل UML)

. تفکیک و شکستن مدل طی مراحلی به مدلهای 4تفصیلی تر .

. همواره باید در مرحله ی تجزیه تحلیل از اطالعات 5کلی ، مرحله به مرحله به اطالعات تفصیلی یا جزئی

رسید.

Essentialمدلهای اساس�ی در تجزی�ه تحلی�ل سیس�تم Model

Environmental Model. مدل محیطی 1Behavioral Model. مدل رفتاری 2

در م�دل محیطی م�ا ک�ل سیس�تم و محی�ط در برگیرن�ده ی آن ر�ا ک�ه ش�ام�ل س�خت� اف�زار�، ن�رم افز�اره�ای �دیگ�ر �، ن�یروی

انسانی می باشد را مدل می کنیم. ی�ا متن م�دلهای Context Diagramنم�ودار از نمون�ه ی�ک

محیطی اس�ت. در م�دلهای رفت�اری م�ا عملک�رد ی�ک سیس�تم و ا�رتب�اط بین� عناص�ر مختل�ف ی�ک س�یس�ت�م را �ب�ه هم�را�ه داده

�ها�ی مورد است�فاده� در س�یستم مدل می ک�نیم. از نمون�ه م�دلهای رفت�اری است.ERD و نم�ودار DFDنم�ودار