1

บทท 3การพฒนาชมชน

ความหมาย แนวความคด หลกการ วธดำาเนนงาน กระบวนการและ

แนวทางการพฒนาชมชนรศ.ดร. สรพล เศรษฐบตร ภาควชาสงเสรมและเผยแพรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหม

สรพล เศรษฐบตร 2

ความหมายของการพฒนาชมชน

เปนกระบวนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในทกดานโดยประชาชน และมหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐ และเอกชนเปนผใหการสนบสนน และการพฒนาจะตองสอดคลองกบความตองการของชมชนและสภาพแวดลอมเปนสำาคญ

สรพล เศรษฐบตร 3

แนวความคดเชงกลยทธ (Strategy)- การพฒนาชมชนเปน “Process” คอ จะตองตอเนองและมกระบวนการ เชน กระบวนการตดสนใจ กระบวนการพฒนาทงทางจตใจสอดคลองกบการพฒนาวตถ- การพฒนาชมชน “Method” คอ จะตองมวตถประสงค มวธการทชดเจน เพอใหบรรลวตถประสงค และเปาหมาย- แนวความคดในลกษณะทเปน “Program” หรอ โครงการ คอมแผนงาน มกจกรรม มระยะเวลา มการประเมนผล- แนวความคดในลกษณะทเปนกระ “Movement” คอ การเปลยนแปลง ความกาวหนา ความตนตว ขจดความเฉอยชา

สรพล เศรษฐบตร 4

จากปรชญาของการพฒนาทเนน........คณภาพชวต การชวยเหลอตวเอง ความเสมอภาค ความรวมมอ รวมใจ.การพฒนาจงตองกระทำาทง

- การพฒนาเศรษฐกจ (Economic Development) เชน การขจดความยากจนโดยการเพมรายได และการกระจายรายได

- การพฒนาสงคม (Social Development) เชน การเพมประสทธภาพของสงคม โครงสรางทางสงคม คานยม การกระจายโอกาส

สรพล เศรษฐบตร 5

แนวความคดในการพฒนาชมชน จากปรชญาการพฒนาชมชนทเนนคนเปนทรพยากรทมคณคา มศกยภาพ มความยตธรรม และมความมงมนทจะรกษา หรอแสวงหาพฒนาคณภาพและคณธรรมใหเกดความสมดลแนวความคดพนฐานการพฒนาชมชน คอ- ชนบทเปนรากฐานของการพฒนา เพราะประชาชนสวนใหญอยในชนบท- ตองพฒนาเชงวตถควบคไปกบการพฒนาจตใจ หรอความรสกนกคด ประชาชนเปนศนยกลาง หรอเปาหมายการพฒนา- การพฒนาจะมนคงและตอเนองได จะตองมระบบการเมองทมนคง และเปนอสระจากอทธพลทางการเมองประเทศอน ๆ

สรพล เศรษฐบตร 6

วธดำาเนนงานพฒนาชมชน- การใหการศกษาฝกอบรม- การจดตงกลม พฒนากลม องคกร- การสรรหาผนำา และการพฒนาผนำา- การจดสงเจาหนาทไปปฏบตงาน- การศกษาและวเคราะหปญหาชมชน- การวางแผนและวางโครงการ- การประสานงานและรวมมอปฏบตงาน

สรพล เศรษฐบตร 7

กระบวนการพฒนาชมชน1 การศกษาชมชน

2. การวเคราะหปญหา

3. การจดลำาดบความสำาคญของ

ปญหา4. การวางแผน

แกไขปญหา

5. การดำาเนนการพฒนา

6. การประเมนผล

สรพล เศรษฐบตร 8

แนวทางการพฒนาชมชน- การพฒนาจากบนสลาง (Top-down)- การพฒนาจากลางสบน (Bottom up)- การพฒนาแบบประชาชนมสวนรวม (Participatory)

9

ความสำาคญของการมสวนรวม -เปนสทธขนพนฐานอนชอบธรรมของมนษย -งานพฒนาเกยวของกบคนหมมาก หรอ ปฏบตการเปนกลม

สรพล เศรษฐบตร

สรพล เศรษฐบตร 10

ความสำาคญของการมสวนรวม -กลยทธการพฒนาทผานมาไมไดเนนการมสวนรวม ผลการพฒนาจงกระจายแกประชาชนไมเทากน -การมสวนรวมเปนตวชวดผลการพฒนา -การมสวนรวมกอใหเกดการเปลยนแปลงทเปนระบบและเปนทยอมรบของประชาชนสวนใหญ

สรพล เศรษฐบตร 11

กระบวนการมสวนรวมของประชาชน (People Participation) หรอของเกษตรกร ควรใหเกษตรกรไดมสวนรวมในขนตอน...•ระบวเคราะหปญหาและความตองการ

(Identification of their Needs and Problems)

•มสวนรวมในการตดสนใจเลอกวางแผนโครงการพฒนาการเกษตร (Decision- Making / Planning for Execution the Project)

•มสวนรวมในขนตอนดำาเนนงานตามโครงการพฒนา Implementation-process) และ

•มสวนรวมวจารณ ประเมนผลของโครงการทไดรวมกนทำา (Evaluation process)

352721สรพล เศรษฐบตร AET 12

ภาครฐประชาชน

นกวชาการ

ภาคเอกชน

องคกรพฒนาเอกชน

การมสวนรวม (Participation)

การมสวนรวม

352721สรพล เศรษฐบตร AET 13

ปจจยทมผลตอการเสรมสรางการมสวนรวมในชมชนคน

- ในพนท- เจาหนาทสงเสรม- เจาหนาทองคกรในพนททเกยวของ

การมสวนรวม

ปจจยภายนอกกลไกของรฐ

*ระดบนโยบาย* ระดบปฏบต

การบรหารจดการ- ขอมลขาวสาร- การวางแผน

โครงสรางองคกร

สรพล เศรษฐบตร 14

พนฐานการพฒนาแบบมสวนรวมตวเจาหนาท

ปรบแนวคดใหม ใหทราบพลงประชาชน พลงความคด เปนแหลงทรพยากร และเปนแหลงสนบสนนตวประชาชน

ใหประชาชนมความมนใจในตนเอง มเสรภาพ มความเตมใจ และมความสามารถรฐบาล

ตองเปนประชาธปไตย ใหความชวยเหลอสนบสนน กระจายอำานาจ และใหประชาชนไดมโอกาสตดสนใจ

สรพล เศรษฐบตร 15

มใครบางทมสวนรวม “Who”- ประชาชนทวไปในชมชน- ผนำาดานตาง ๆ- หวหนาชมชน- ผแทนหรอนกพฒนาของรฐ และของเอกชน- บคคลอน ๆ ทเหนสมควร

สรพล เศรษฐบตร 16

ขอจำากดของการมสวนรวม - ลกษณะสงคมไทยในชนบท - ระบบราชการ - รปแบบการพฒนาของหนวยงานตาง ๆ ทไปพฒนา มรปแบบไมเหมอนกน ทงของรฐเองและของเอกชน

สรพล เศรษฐบตร 17

แนวทางการมสวนรวมของประชาชนมสวนรวมในเรองอะไร “What” - การตดสนใจ ตงแตเรมแรกจนสนสดโครงการ และมขบวนการตดสนใจทด- การดำาเนนงาน ในดานแรงงาน วสดอปกรณ บรหาร ประสานงาน ปฏบตงาน-รบผลกำาไร ในโครงการนน รายได ผลตอบแทน การรบบรการอน ๆ -การประเมนผล ทบทวนปญหา แกไข

สรพล เศรษฐบตร 18

วธการเขารวม “How”ยดหลก...- แกไขปญหาและความตองการของประชาชนอยางแทจรง- ตองคำานงถงขดความสามารถของประชาชน และสอดคลอง กบสภาพแวดลอมธรรมชาต และสงคม ประเพณ วฒนธรรม- วธการเขารวมเปนไปตามกระบวนการพฒนาชมชน คอ

ศกษาชมชน วเคราะหปญหา จดลำาดบความสำาคญ วางแผน แกไข ดำาเนนการ และประเมนผลงาน

สรพล เศรษฐบตร 19

การพฒนาชมชนทยงยน- ใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการพฒนาทกขนตอน- พฒนาจตใจควบคไปกบการพฒนาดานอน ๆ

- ยอมรบภมปญญาชาวบาน- พฒนาคนใหพงพาตนเองได- พฒนาตองอนรกษสงแวดลอมไปดวย- ใหประชาชนเกดการเรยนรและมจตสำานกความเปนเจาของ- พฒนาโดยการกระจายอำานาจใหองคกรประชาชน พฒนาตอง ผนกกำาลงระหวางภาครฐและเอกชน More: presentE3_1.pptx

สรพล เศรษฐบตร 20

VCD กรมการพฒนาชมชน (http://www.cdd.go.th) http://video.cdd.go.th/

ชมชนเขมแขง ภารกจกรมฯ วนท มนาคม 1 5 2552