ฉตรสมน พฤฒภญโญ 17

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

นกวจยไดทำการทบทวนการศกษาดงมหวขอสำคญตอไปน

1.แนวคดเกยวกบความตกลงทางการคาเสร

2.กลไกการระงบขอพพาทของแกตตและองคการคาโลก ปญหาการ

ปฏบตตามคำตดสนและปญหาการตอบโต กรณไมมการปฏบตตามคำแนะนำ

หรอคำตดสน

3.ภาษเครองดมแอลกอฮอลและสราหนภาษ

4.นโยบายและการนำนโยบายควบคมเครองดมแอลกอฮอลไปปฏบต

5.กรอบแนวคดในการศกษา

1. แนวคดเกยวกบความตกลงทางการคาเสร

การรวมกลมทางเศรษฐกจ มเปาหมายหลกประการหนงเพอเปนการ

ลดอปสรรคทางการคาเชนการลดภาษศลกากรระหวางกนความรวมมอกน

ทางเศรษฐกจระหวางประเทศ มหลายรปแบบ เชน ตลาดรวม (Common

Market) ซงมรปแบบกำหนดนโยบายการคาเสรเปนแบบเดยวกน เชน เกบ

ภาษสนคานำเขาในอตราเดยวกน กำหนดใหมการเคลอนยายปจจยการผลต

แรงงานและทนเสรดวย และหากมวธการกำหนดนโยบายการคาเปนแบบ

เดยวกน การเคลอนยายปจจยการผลตรวมทงมาตรฐานการดำเนนนโยบาย

การเงนและนโยบายการคลงแบบเดยวกนกเรยกวาสหภาพเศรษฐกจ (Eco-

nomicUnion)และหากมรปแบบทมกรอบความรวมมอกวางกวาเขตการคา

เสรโดยครอบคลมทางเศรษฐกจทงดานการคาสนคาบรการและการลงทน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล18

กเรยกวาพนธมตรทางเศรษฐกจ (CloserEconomicPartnership:CEP)

และถามการเจรจาขามกลมประเทศอยางเชน Trans-Pacific Strategic

EconomicPartnershipAgreement:TPPกมกครอบคลมทกประเดนและ

มมาตรฐานสงทางเศรษฐกจเพอเปดเสรทางดานการคาการบรการระหวาง

กน รวมทงความรวมมอในหลายสาขา เชน กฎแหลงกำเนดสนคา การคา

การบรการการลงทนทรพยสนทางปญญามาตรการสขอนามยพชและสตว

และมาตรการทางการคาทมใชภาษการจดซอจดจางโดยรฐและนโยบายการ

แขงขน รวมทงแรงงานและสงแวดลอม ซงการเจรจานจะเปดเสรมากกวา

ความตกลงเขตการคาธรรมดา

เพอเปนการปพนฐานโดยยอผวจยขอสรปหลกการขนพนฐานของความ

ตกลงในระบบการคาโลก ซงองคการการคาโลกไดวางหลกไว ไดแก การ

คาขายแบบไมเลอกปฏบต กลาวคอ ประเทศสญญาตองอนเคราะหแกทก

ประเทศทคาขายกบประเทศตนอยางเทาเทยมเสมอภาคกน (MostFavoured

Nation: MFN) ทงการปฏบตหรอใหความอนเคราะหแกประเทศอนทขาย

สนคาหรอบรการเทาเทยมกบผขายหรอผใหบรการสนคาประเภทเดยวกน

ทอยในประเทศ (National Treatment: NT) นอกจากนการคาเสรยงตอง

เพมขอผกพนเฉพาะแบบกาวหนาอยางเปนลำดบ(Progressiveliberalization)

ขยายการลดอปสรรคดานภาษศลกากรและทไมใชภาษศลกากร รวมถง

อปสรรคอนๆ ในการคาบรการและทรพยสนทางปญญาผานการเจรจา โดย

ใหความยดหยนแกประเทศกำลงพฒนา โดยขอตกลงทผกมดระหวางประเทศ

คคาจะตองมความแนนอนชดเจนเปดเผยโปรงใสและยตธรรมและทายสด

ตองสงเสรมใหเกดการพฒนาและการปฏรปทางเศรษฐกจโดยเฉพาะในประเทศ

กำลงพฒนาและพฒนานอยทสด(WTO,2008)

สำหรบการปฏบตเยยงชาตทไดรบความอนเคราะหยง (MFN) ตาม

ขอ I:1 ของแกตต (GATT) 1947 ซงเปนบทบงคบพนฐานของแกตต 1994

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 19

กฎ MFN ขอนประเทศสมาชกตองปฏบตทนทโดยไมมเงอนไข คอประเทศ สมาชกจะตองใหการปฏบตทเทาเทยมกบสนคาทมแหลงกำเนดจากประเทศ สมาชกอนทกประเทศ ไมวาจะเปนประเทศใดในการเรยกเกบอากรศลกากร (customs duties) คาภาระ (charges) ทเกยวกบการนำเขาหรอสงออก รวมทงการโอนเงนเพอชำระคาสนคา วธการเรยกเกบ (method) ระเบยบและกฎเกณฑตางๆ(rulesandformalities)(WTO,1994) ในสวนของการปฏบตเยยงคนชาตวาดวยการเกบภาษอากรและขอบงคบภายใน (Nation Treatment on Internal Taxation and Regulation:NT) ตามขอ III ของแกตต 1947 ซงเปนบทบงคบพนฐานของแกตต 1994เชนกน หมายถง สนคานำเขาและสนคาภายในประเทศผนำเขาซงเปนสนคา ชนดเดยวกนตองไดรบการปฏบตทเทาเทยมกนในเรองภาษภายในประเทศ คาใชจายภายในทเกดขน สนคานำเขาจะตองไมเสยภาษหรอคาใชจายตางๆ ภายในประเทศ ไมวาทางตรงหรอทางออม มากกวาสนคาชนดเดยวกนทผลต ภายในประเทศ และไดรบความเทาเทยมในเรองกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ตางๆ(WTO,1994) อยางไรกตาม ประเทศสมาชกทไดใหความผกพนรายการสนคา รวมทง อากร คาภาระอนๆ และตารางขอลดหยอนซงถอเปนสวนหนงของความตกลง สามารถเจรจาขอเปลยนแปลงแกไขรายการสนคาผกพนหรอตารางขอลดหยอน ได ซงอาจตองมการเจรจาเพอชดเชยสทธประโยชนทไมนอยกวาประโยชนท ประเทศคคาจะตองเสยไปจากการยกเลกความผกพนกบสนคารายการนน ซงถอเปนการเปลยนแปลงตารางขอผกพน (ModificationofSchedules)ตามขอ XVIII ของแกตต 1947 ซงเปนบทบงคบพนฐานของแกตต 1994เชนกน(WTO,1994) สำหรบความตกลงการคาเสรประเภททวภาคมกมลกษณะดงน 1.ตองเปดเสรทางการคา สนคา และบรการ ใหเรวกวา และลกกวา

ขอผกพนในองคการการคาโลก

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล20

2.ตองครอบคลมการคาระหวางกนมากพอ(substantialcoverage)

3 ตองอำนวยความสะดวก(facilitation)ทางการคาโดยเปดเสรหรอ

ลดภาษศลกากร(ยดหยนไดหากมเหตผลสมควร)

4.มการกำหนดมาตรการและกลไกรเรมใหมๆ เพอแกไขปญหาทาง

การคาเชนมาตรการระงบขอพพาทระหวางกน

1.1 ความตกลงการคาขององคการการคาโลกและพนธกรณของ

หลกปฏบตเยยงชาต

มาตรการทผกพนตามหลกปฏบตเยยงชาต อาจอธบายไดจากคำวนจฉย

ของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท (panel) ทผานมาได (Verhoosel, 2002:

19-20)ดงน

1.ครอบคลมทงมาตรการทมผลบงคบโดยทวไปและมาตรการทบงคบ

ใชเฉพาะกรณอกดวย

2.ครอบคลมมาตรการทางดานกฎหมายและมาตรการจงใจอนใหภาค

ธรกจปฏบตตามเพอทจะไดรบสทธพเศษตางๆ

3.ครอบคลมทงมาตรการทางดานสารบญญตและการบงคบใหเปนไป

ตามมาตรการทางดานสารบญญตอกดวย

หลกปฏบตเยยงชาตมกมลกษณะเปนมาตรการเลอกปฏบตทางนตนย

(de jure) ซงเปนการบงคบใชมาตรการทแตกตางกนระหวางผลตภณฑ

นำเขาและผลตภณฑภายในประเทศแตขอพพาทระหวางประเทศภาคสมาชก

เกยวกบหลกปฏบตเยยงชาตโดยสวนใหญมกจะเปนขอพพาทจากการเลอก

ปฏบตพฤตนย (De Facto) ซงเปนมาตรการทมการบงคบใชทงผลตภณฑ

นำเขาและผลตภณฑภายในประเทศ แตทำใหผลตภณฑนำเขารบภาระจาก

มาตรการมากกวาผลตภณฑภายในประเทศ(ประสทธเอกบตร,2550)

ประเดนขอพพาทเกยวกบมาตรการภายในทมลกษณะเลอกปฏบต

จรง (defacto)โดยสวนใหญจะเปนเรองเกยวกบการตความคำวา‘ผลตภณฑ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 21

ทเหมอนกน’ (Like Product) คำวา ‘มผลตอ’ (affecting) และคำวา

‘ไมดอยไปกวา’ (No less favourable than) ในประเดนการตความคำวา

‘ผลตภณฑทเหมอนกน’ (like product) คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท

(panel) และองคการอทธรณ (appellate body) มวธการตความ 2 วธ

(Verhoosel,2002:23;Hudec,1998:9-16;Mattoo,1997:124-125)

คอ วธการแบบดงเดม (The traditional approach) และวธการพจารณา

วตถประสงคและผลกระทบ (The aim and effect approach) โดยการ

ตความตามวธการแบบดงเดมเปนการตความคำวา‘ผลตภณฑทเหมอนกน’

(Like Product) จากเกณฑทไดกำหนดไวตามรายงานของคณะทำงานเรอง

BorderTaxในป2513ซงถกวจารณวาเปนวธการแบบดงเดม(traditional

approach)ซงมลกษณะการพจารณาเปนรายกรณไป(case-by-case)ม4

หลกเกณฑคอ

1.ลกษณะการใชผลตภณฑ(Product’send-uses)

2.รสนยมและพฤตกรรมของผบรโภค (Consumer’s tastes and

habits)

3.คณสมบต ลกษณะตามธรรมชาต และคณภาพของผลตภณฑ

(Product’sproperties,natureandquality)และ

4.การจำแนกผลตภณฑตามพกดศลกากร (The product’s tariff

classification)

การละเมดพนธกรณตามหลกการปฏบตเยยงชาต (MFN)ภายใตขอ I:1

ของแกตต 1994 จะตองครบองคประกอบมาตรการ 3 ประการ คอ มาตรการ

ประเดนขอพพาทเปนมาตรการทใหสทธประโยชนภายใตขอI:1แกตต1994

ผลตภณฑประเดนขอพพาทเปนผลตภณฑทเหมอนกนและสทธประโยชนใน

ประเดนขอพพาทมไดใหโดยทนทหรอมเงอนไขแกผลตภณฑทเหมอนกน

(สทธกรนพภยะ,2552:1-15)ดงน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล22

1) มาตรการทใหสทธประโยชน

พนธกรณนมความเกยวของกบผลประโยชน การอนเคราะหเอกสทธ

หรอความคมกนใดทภาคคสญญาใดใหแกผลตภณฑใดซงมถนกำเนดในประเทศ

อนใดหรอมจดหมายปลายทางไปยงประเทศอนใด ในเรอง ก) อากรนำเขา

และข)คาภาระไมวารปแบบใดทเรยกเกบจากการนำเขาหรอการสงออกเชน

คาธรรมเนยมพเศษการนำเขาและอากรกงสลค)คาธรรมเนยมใดทเกยวของ

กบการนำเขาหรอการสงออกเชนคาธรรมเนยมศลกากรและคาธรรมเนยม

การตรวจสอบคณภาพสนคา ง) คาธรรมเนยมทเกยวกบการโอนเงนระหวาง

ประเทศทชำระสำหรบการนำเขาหรอการสงออกจ) วธการเรยกเกบอากร

และคาภาระ เชน วธประเมนมลคาสนคา ซงเปนฐานภาษการคำนวณอากร

นำเขาในกรณทกำหนดอตราภาษนำเขาแบบตามมลคาฉ)กฎเกณฑและพธ

การทเกยวของกบการนำเขาและการสงออก เชน รายการใหขอมลหรอการ

สำแดงการสงออกหรอการนำเขา ช) ภาษภายในและคาธรรมเนยมภายใน

เชนภาษขายและซ)กฎหมายขอบงคบและขอกำหนดอนมผลกระทบตอ

การขายการเสนอขายการซอการขนสงการจดจำหนายหรอการใชผลตภณฑใด

เชน ขอกำหนดใบประกนคณภาพ ขอกำหนดเกยวกบการเคลอนยาย การ

ขนสงคลงสนคาชองทางการจดจำหนายรปแบบบรรจภณฑ

นอกจากน พนธกรณตามหลกการขางตนยงครอบคลมเฉพาะสทธ

ประโยชนทใหแกประเทศสมาชกและรวมถงสทธประโยชนทใหแกประเทศ

อนทงมวลถาประเทศสมาชกใหสทธพเศษใดแกประเทศอนทมใชประเทศ

สมาชกองคการการคาโลกขอ I:1กำหนดพนธกรณใหประเทศสมาชกนน

ตองใหสทธประโยชนนนแกประเทศสมาชกองคการการคาโลกอนทงมวล

เชนกนโดยทวไปแลว ซงทงคณะพจารณาและคณะพจารณาอทธรณตาง

ยอมรบวา ขอ I:1 แกตต 1994 ครอบคลมหลายมาตรการมาก และเหนวา

ขอ I:1 บญญตวา ผลประโยชนหรอความคมกนใดทภาคคสญญาใดใหแก

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 23

ผลตภณฑใด ซงมถนกำเนดในประเทศอนใด หรอมจดหมายปลายทางไปยง

ประเทศอนใด จะตองใหโดยทนทและไมมเงอนไขทเหมอนกนในผลตภณฑ

ซงมถนกำเนดหรอจดหมายปลายทางในภาคคสญญาอนทงปวง

2) ผลตภณฑในประเดนขอพพาทเปนผลตภณฑทเหมอนกน

แนวคดเรอง‘ผลตภณฑทเหมอนกน’มไดนยามไวเพยงแตกำหนดไว

ในขอI:1แตยงปรากฏในขอII:2(a)ขอIII:2ขอIII:4ขอVI:1(a)ขอIX:1

ขอIX:2(c)ขอXII:1ขอXVI:4และขอXIX:1ของแกตต1994อกดวย

ขอI:1ใชกบผลตภณฑใดซงมถนกำเนดในประเทศอนใดหรอมจดหมาย

ปลายทางไปยงประเทศอนใดและกำหนดวาสทธประโยชนทใหแกผลตภณฑ

นนจกตองใหแกผลตภณฑทเหมอนกน ซงมถนกำเนดในภาคคสญญาอนทงปวง

หรอมจดหมายปลายทางไปยงอาณาเขตของภาคคสญญาอนทงปวง

เกณฑการพจารณาในการตความคำวา‘ผลตภณฑทเหมอนกน’(Like

Product) โดยวธการดงเดมดงกลาวอาจแบงไดเปน 2 กลม คอ กลมทเนน

ลกษณะทางกายภาพของผลตภณฑไดแกคณสมบตลกษณะตามธรรมชาต

และคณภาพของสนคา และการจำแนกผลตภณฑตามพกดศลกากร (tariff

classification) และกลมทเนนความสมพนธทางดานการแขงขน) ไดแก

ลกษณะการใชผลตภณฑรสนยมและพฤตกรรมของผบรโภคโดยเกณฑทเนน

ลกษณะของผลตภณฑซงเปนการตความอยางแคบโดยเปนการพจารณาเพยง

ลกษณะทางกายภาพของผลตภณฑเทานน การตความอยางแคบนทำให

ประเทศภาคสมาชกมโอกาสใชมาตรการภายในซงมลกษณะทเลอกปฏบต

ทางพฤตนย(defacto)ไดมากขนประกอบกบแกตตตความคำวา‘ผลตภณฑ

ทเหมอนกน’ โดยพจารณาจากความสามารถในการแขงขนระหวางผลตภณฑ

ซงจะทำใหประเทศภาคสมาชกมโอกาสดำเนนนโยบายภายในซงมลกษณะ

ทเลอกปฏบตทางพฤตนยไดนอยลง แตคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท

(Panel)ไดเลอกตความคำวา‘ผลตภณฑทเหมอนกน’ในลกษณะอยางแคบ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล24

(Hudec,1998:19-20)อธบายความหมายทแตกตางกนของคำวา‘ผลตภณฑ

ทเหมอนกน’ในขอบญญตตางๆภายใตความตกลงขององคการการคาโลกวา

‘ขอบเขตของAccordionของความหมายของผลตภณฑทเหมอนกนถกกำหนด

จากบรบทของขอบญญตและพฤตการณในแตละกรณ’

สวนการพจารณาวาผลตภณฑนำเขาเปนผลตภณฑท เหมอนกบ

ผลตภณฑภายในประเทศหรอไมนน อาจพจารณาจากวตถประสงคและ

ผลกระทบของมาตรการ หากมาตรการภายในทนำมาใชมวตถประสงคเพอ

คมครองการผลตภายในประเทศและมผลกระทบตอผลตภณฑนำเขามากกวา

ผลกระทบตอผลตภณฑภายในประเทศแลว ผลตภณฑนำเขาเปนผลตภณฑท

เหมอนกนกบผลตภณฑภายในประเทศ แตถาหากมาตรการภายในทนำมาใช

นนไมไดมวตถประสงคเพอคมครองการผลตภายในประเทศ และไมกระทบ

ตอผลตภณฑนำเขามากไปกวา ผลกระทบตอผลตภณฑภายในประเทศแลว

ผลตภณฑนำเขากไมเปนผลตภณฑทเหมอนกนกบผลตภณฑภายในประเทศ

แมวาการตความโดยใชวธนจะชวยใหเขาใจหลกเกณฑการตความคำวา

‘ผลตภณฑทเหมอนกน’งายกวาวธการดงเดมประกอบกบเปนวธทสอดคลอง

กบการทดสอบในNewStandardCode2และSPSCode3ซงเปนวธการ

ทดสอบในขนตอนเดยว กลาวคอ เปนการพจารณาวามาตรการภายในนน

เปนการฝาฝนตอพนธกรณหรอไมไปพรอมกบการพจารณาถงผลกระทบ

การปกปอง

2 New Standard Code (Agreement on Technical Barrier to Trade) เปนขอกำหนดทม วตถประสงคเพอมใหเกดอปสรรคทางการคาโดยไมจำเปนในขอกำหนดเกยวทางดานเทคนค มาตรฐานทงทางดานฉลากสนคาการตลาดและวธการบงคบการใหเปนไปตามขอกำหนด3 SPSCode(SanitaryandPhytosantitary)เปนขอกำหนดเกยวกบการปกปองชวตและสขภาพ ของมนษยสตวและพช

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 25

อยางไรกตามคณะพจารณาอทธรณคดพจารณาจากคำถาม3ขอคอ

1.คณลกษณะหรอคณภาพประการใดเปนปจจยกำหนดความเหมอนกน

2.ขอบเขตหรอขนาดทผลตภณฑทจะมคณลกษณะหรอคณภาพ

รวมกนเทาใดจงเปนผลตภณฑทเหมอนกนและ

3.มมมองฝายใดทใชในการวนจฉยความเหมอนกน

4) สทธประโยชนในประเดนขอพพาทมไดใหโดยทนทหรอมเงอนไข

แกผลตภณฑทเหมอนกน

ขอI:1กำหนดใหประเทศสมาชกจกตองใหสทธประโยชนแกผลตภณฑ

ทเหมอนกนของประเทศสมาชกอนโดยทนทและปราศจากเงอนไข

สำหรบสทธประโยชนในสวนทเกยวกบภาษศลกากรและคาภาระชนด

ใดๆ ทเรยกเกบหรอเกยวของกบการนำเขาหรอการสงออก หรอเรยกเกบ

จากการโอนเงนระหวางประเทศทชำระสำหรบการนำเขาหรอการสงออก

และในสวนทเกยวกบวธการเรยกเกบอากรและคาภาระเชนวานน และในสวน

ทเกยวกบกฎเกณฑและพธการทงปวงเกยวกบการนำเขาและการสงออก

และในสวนทเกยวกบเรองทงปวงทอางถงในวรรค2และวรรค4ของขอ III

ผลประโยชน การอนเคราะหเอกสทธ หรอความคมกนใดทภาคคสญญาใด

ใหแกผลตภณฑใด ซงมถนกำเนดหรอมจดหมายปลายทางในประเทศอนใด

จะตองใหโดยทนท และปราศจากเงอนไขแกผลตภณฑทเหมอนกน ซงมถน

กำเนดหรอจดหมายปลายทางของภาคคสญญาอนทงปวง

1.2 การปรบตวของความตกลงทางการคาเสรในบรบทใหม

เขตการคาเสรอาเซยนเกดขนไดในป ค.ศ.1992 เนองจากประเทศ

สมาชกอาเซยนรวมกนจดตงคณะทำงานตรวจสอบ และบงคบใชกฎกตกา

ระหวางประเทศดวยกนเอง “เขตการคาเสรอาเซยนเกดขนไดโดยไมไดอาศย

ประเทศมหาอำนาจในการกอตง” โดยมการประสานงานกนทงในระดบหวหนา

รฐบาลไปจนถงคณะทำงานในระดบลาง ซงเงอนไขททำใหกลมประเทศอาเซยน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล26

รวมมอกนจดตงกฎกตกาการคาเสรกนไดมอย3ประการคอเปนตวกระตน

ใหเกดการลงทนจากตางประเทศ นอกเหนอจากความคาดหวงในการเพม

ปรมาณการคาระหวางกน ประเทศในกลมตองหนหนาเขาหากนเพอเพม

ศกยภาพในการแขงขนในระบบเศรษฐกจโลกและใชหลกการประนประนอม

ในการกำหนดนโยบายรวมกน ทำใหความขดแยงไมเกดขนมากนก แมวา

ความรวมมอจะเปนไปอยางเชองชากตาม(พรเดชสนตวงศ,2542)

ความตกลงทางการคาเสรของอาเซยน มบางประเทศไดขยายความ

สมพนธลกเขาไปในเขตพนทของความตกลงหนสวนภาคพนแปซฟก (Trans-

PacificPartnershipAgreement:TPPA)ในพนทการคาเสรเอเชยแปซฟก

(FreeTradeAreaof theAsia-Pacific)ซงถอเปนความตกลงทางการคา

เสรระดบพหภาคทมความสมบรณแบบกรอบของ TPP เรมตนจาก P4 ซง

เปนความตกลงการคาเสรระหวาง 4 ประเทศ ไดแก บรไน ชล นวซแลนด

และสงคโปรทมผลบงคบใชไปแลวในปพ.ศ.2548หลงจากนนในปพ.ศ.2551

ประเทศสหรฐฯ กไดเขามารวมเจรจาเขตการคาเสรกบ P4 และมประเทศ

ออสเตรเลย เปร มาเลเซย และเวยดนาม เขารวมเจรจาดวยตามลำดบ ตอ

จากนนกมประเทศญปนขณะนความตกลงหนสวนภาคพนแปซฟกมประเทศ

รวมเจรจาทงหมด 10 ประเทศ ในจำนวนนมประเทศสมาชกอาเซยนอย 4

ประเทศคอบรไนสงคโปรมาเลเซยและเวยดนาม

ผลกระทบของความตกลงการคาใหมสำหรบนโยบายเครองดม

แอลกอฮอล (JaneKelsey, 2010, 2012) ในเอกสารการประชมเครองดม

แอลกอฮอลโลก (2012) ชถง ความตกลงการคาเสรในอดตเปนเพยงเรองท

เกยวของกบการขจดขอจำกด การนำเขา และมาตรการทเลอกปฏบตตอ

สนคาเครองดมแอลกอฮอลทหายไปนาน ขอตกลงหลายๆ รนไดรบการ

ออกแบบใหมรายละเอยดลกเขาไปซงมอทธพลตอความสามารถในการควบคม

ปญหาของประเทศ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 27

สงแรก กฎเกณฑทางการคาสามารถแพรหลายอยางไมมอปสรรคทาง

ภาษ อปสรรคทางเทคนคตอการคา โดยเฉพาะอยางยง มาตรการตกเตอน

ดานสขภาพบนฉลากของเครองดมแอลกอฮอลธรกรรมในการใหบรการเชน

การตลาดและสทธคาปลกขามพรมแดนและผานการลงทนตางประเทศ

และผกขาดเหนอกวาทรพยสนทางปญญา เชน เครองหมายทางการคา

กลายเปนประเดนท ‘การคา’ หลก เมอองคการการคาโลกเขามาในป

พ.ศ.2538 ในป พ.ศ.2543 กฎเหลานมรายละเอยดลกขน ผานขอตกลง

การคาเสร การทำแบรนดการคาใหม (rebranded) เสมอนเปนหนสวนทาง

เศรษฐกจซงกำหนดขอจำกดรนแรงมากขนตามนโยบายของรฐบาลและการ

กำกบดแลอสระ ระเบยบการควบคมภายในประเทศกลายเปนองคประกอบ

มาตรฐานของความตกลงการคาเสร

ความตกลงทางการคาเสรลาสด มรปแบบใหมทมจดมงหมาย หาก

ประสบความสำเรจกจะกำหนดภาระหนาทและขนตอนสำคญใหมทขยาย

การใชประโยชนจากผลประโยชนเชงพาณชยมากกวาการควบคมของรฐบาล

โดยเฉพาะอยางยง ในพนททรฐบาลอยภายใตแรงกดดนในการควบคมมากขน

และอยในความสนใจของประชาชน

มาตรฐานทองคำ (gold standard) ไดเกดขนจากการเจรจาระหวาง

ประเทศออสเตรเลย บรไน ชล มาเลเซย นวซแลนด เปร สงคโปร

สหรฐอเมรกาและเวยดนามในปกของแคนาดาญปนและเมกซโกเปาหมาย

ของความตกลงกคอการสรางรฐตามขอตกลงในพนทภมภาคเอเชยแปซฟก

ความรวมมอทางเศรษฐกจ (APEC) ผลประโยชนในเชงพาณชย สหรฐอเมรกา

ใชความตกลงหนสวนทรานสแปซฟก TPPA เปนแขนขาทางเศรษฐกจของ

แผนยทธศาสตรการขนานนาม ‘ศตวรรษแปซฟกอเมรกา (America’s Pacific

Century)’ซงมจดมงหมายเพอตอตานอทธพลของประเทศจน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล28

สำหรบประเทศทสนบสนนยทธศาสตรนจะตองเผชญความขดแยง

ภายในในประเดนทออนไหวแรงกดดนในพนทเชงนโยบายในประเทศขดแยง

เชนเครองดมแอลกอฮอลยาสบผลกระทบสะสมของกฎทสำคญโดยเฉพาะ

อยางยงเกยวกบการลงทนตางประเทศ การบรการขามพรมแดน การรบร

และการทรฐเปนเจาของรวมกนและความตองการของกระบวนการทมตอ

ความโปรงใสและการเชอมโยงกนของกฎระเบยบเมอรวมกบทมอย องคการ

การคาโลกและพนธกรณเขตการคาเสรจะเปลยนความสมดลของอำนาจเพอ

สรางนโยบายตามความตองการผลประโยชนของบรษทขามชาต

รปแบบของสญญาการคาอาจหมายถงการกำหนดนโยบายเครองดม

แอลกอฮอลในกลไกทเกยวของดงน

1)การอำนวยความสะดวกในสายโซของอปทานสนคาและบรการ

(อปสรรคทางเทคนคตอการคาบรการขามพรมแดน)

2)กฎการลงทนและขอพพาทของรฐกบนกลงทน

3)การเชอมโยงระหวางความโปรงใสและกฎระเบยบ

อยางไรกตาม การวเคราะหอาจตองใชการคาดการณ เนองจาก ราง

ความตกลงหนสวนทรานสแปซฟกเปนความลบ แมวาอาจจะมขอมลบางสวน

รวไหลออกมา

1.3 สนธสญญาทางการคาเพอรองรบตลาดทวโลก

สญญาณของการเปลยนยทธศาสตรทนำเสนอหนสวนทรานแปซฟก

(Trans-Pacific Partnership) แนวคดการออกแบบของความตกลง ‘การ

คาเสร’มดงน

แนวคดแรกคอ ขอตกลงการคาดงเดมไดถกสนบสนนโดยทฤษฎของ

ความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบของประเทศทเนนการผลตในสงทพวกเขา

ไมมและแลกเปลยนผลตภณฑของพวกเขาขามพรมแดน รปแบบใหมของ

การคาตงขนผานกระแสรวมทวโลกของเงนทน บรการ สนคา ขอมล และ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 29

บคลากรชนนำ และสงเสรมการบรณาการ ระบบของตลาดโซอปทาน และ

ผเกยวของเชงพาณชย จะจดเรยงอยางสมบรณแบบดวยกลยทธในอตสาหกรรม

เครองดมแอลกอฮอลระดบโลก(LindaHill,124-135)

แนวคดทสองขอตกลงนเปนเปาหมายหลกและควบคมนโยบายภายใน

ประเทศยงคงมกฎ ‘การคา’พกดอตราภาษศลกากรและขอจำกดการนำเขา

สนคาเครองดมแอลกอฮอลและการเลอกปฏบต เชน ผลตภณฑเครองดม

แอลกอฮอล แตจะเพม ‘ระเบยบกฎเกณฑ’ ใหมทมผลตอนกลงทนตางชาต

ใหบรการขามพรมแดนและหวงโซสนคาโภคภณฑระหวางประเทศ ซงจะสง

ผลกระทบตอมาตรการดานอปทานทมกลยทธการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

แนวคดทสาม มจดมงหมายเพอใหเกดภมทศนทางเศรษฐกจใหมแบบ

บรณาการ การปรบโครงสรางองคการใหเหมาะสมกบความเปนจรงของการ

ดำเนนงานของบรรษทขามชาต และกฎเกณฑบทใหมจะถกนำเขาไปในเขต

การคาเสร และอาจจะไมสอดคลองสำหรบองคการการคาโลกมความหมาย

นยเชงนโยบายสำหรบนโยบายเครองดมแอลกอฮอลอาจจะเขาใจไดดวยการ

ดขอตกลงทงหมด

แนวคดทสใหโอกาสใหมๆแกผเลนในตลาดเพอทจะมอทธพลตอการ

ตดสนใจในนโยบายระดบชาตและมสวนรวมในการเตรยมการเกยวกบความ

ตกลงทกวางขน จะเพมขยายอทธพลของกลมประชาสงคมในขณะทกลมท

สนบสนนสขภาพของประชาชนกำลงมองหาการลดอำนาจกลมลอบบทางธรกจ

เครองดมแอลกอฮอล

1.4 การสนบสนนหวงโซอปทาน

การเพมขนของหวงโซอปทาน (supply chain) สนคาแอลกอฮอล

มาจากกลยทธการแลกเปลยนเพอเพมการเขาถงสนคาทวโลกและผลกำไร

ของบรษท (Babor et al, 2003, ch 12) เครอขายอตสาหกรรมเครองดม

แอลกอฮอลของผผลตในทองถน ผนำเขา ผลงโฆษณา และผจดจำหนาย

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล30

ทำงานในลกษณะบรณาการตามแนวตงและแนวนอนทมผแสดงรวมทวโลก

การทำงานรวมกนบนกรอบทวไป จดเนนไดเปลยนจากการผลตสนคาธรรมดา

โดยกลยทธทางการตลาดไปสจดมงหมายเพอกำหนดเปาหมายสนคาพรเมยม

ไดอยางลงตวในตลาดระดบชาต นนคอการอาศยความหลากหลายของบรการ

จากการโฆษณา อตสาหกรรมบนเทง การตลาดสออเลกทรอนกส เวบไซต

เครอขายอนเทอรเนต อเมลและโทรศพทมอถอ และการจดกจกรรมเพอ

กระจายคาสงและปลกและแฟรนไชสซงจะถกสงขามพรมแดนและโดยการ

ลงทนของทองถน

สมาพนธผคาปลกสหรฐฯ ชวาการกระจายความตกลงการคาเสรและ

การเตบโตของขอตกลงการคามมากซบซอนและราคาแพงขนและไมสามารถ

เขากบระบบรานคาปลกของประเทศสหรฐฯ และบรษทอนๆ ทดำเนนธรกจ

โซอปทานทวโลก ทำใหเกดความจำกดสำหรบบรษทของสหรฐฯ ในการใช

ประโยชนจากการประหยดตอขนาด (economyofscale)และการสนบสนน

การเชอมตอระหวางกนของโซอปทานทวโลก(NationalRetailFederation

submissiononTPP,11March2009)

ทำนองเดยวกน สายโซอปทานไดกลายเปนหนงในปญหา สมาคม

ผประกอบการรานขายของชำไดชวา หวงโซอปทานสำหรบผลตภณฑอาหาร

เครองดมของผบรโภคมจำนวนมากขนทวโลกและไดประโยชนจากการบรณาการ

มากขนของนโยบายและกฎระเบยบทมการเคลอนไหวของสนคา หนสวน

ทรานสแปซฟกสามารถประสานกฎระเบยบมาตรฐานของการแหลงและ

นโยบายการคาอนๆทมความตกลงทางการคาในภมภาค (GroceryManu-

facturersAssociationsubmissiononTPP,11March2009)

ผสงเกตการณเหนวธการจดฉากและมความลบของการเจรจาของ

ความตกลงหนสวนทรานสแปซฟก การลอบบของอตสาหกรรมโดยเขาไปม

สวนรวมอยางแขงขนในการออกแบบ ขจดอปสรรคทางเทคนคตอการคา

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 31

(Technical barriers to trade: TBT) สำหรบหวงโซอปทาน (Supply

chain) อกทงองคการการคาโลกไดกำหนดหนาท ใหรฐสมาชกตองแจงแก

สมาชกองคการการคาโลกอนๆ การแนะนำมาตรการทอาจขดตอขอตกลง

อปสรรคทางเทคนคตอการคานนคอการสรางแรงกดดนของรฐตอรฐ(state-

statepressure) ขอโตแยงเกดขนรองเรยนผานลทางตางๆ โดยความตกลง

หนสวนทรานสแปซฟก(TPPA)(JaneKelsey,2012)

รฐบาลของประเทศตางๆ อาจถกรองเรยนจากธรกจเครองดมแอลกอฮอล

ขามชาตวา ขาดขอมลวชาการมารองรบความชอบธรรมของมาตรการนโยบาย

ควบคมแอลกอฮอล ขาดหลกฐานการเชอมตอระหวางมาตรการและวตถ-

ประสงคของนโยบายสาธารณะและมความลมเหลวทจะใชมาตรการอนๆท

มผลกระทบใหบรรลวตถประสงคนน ขอกลาวหาของธรกจแอลกอฮอลวา

ขาดงานวจยและวธการทนาเชอถอ เปนเรองธรรมดาในความสมพนธกบ

นโยบายเครองดมแอลกอฮอล โดยเฉพาะอยางยง มาตรการใหมทไมมหลกฐาน

เชงประจกษในการแสดงถงประสทธภาพของมาตรการ(Baboretal,2003,

ch7)การขาดขอมลในประเทศกำลงพฒนาไดทำใหมนยากยงขนโดยเฉพาะ

อยางยงเพอทำใหเปนกรณสำหรบการควบคมเกยวกบการตลาด ราคา หรอ

ความสามารถในการเขาถง(Baboretal,2003,ch16)ความขดแยงเหลาน

ตองไดรบการสนบสนนโดยมหลกฐานทางวทยาศาสตรทเปนผลประโยชน

เชงพาณชยและหนวยงานทเกยวของ

เปนทชดเจนจากการอภปรายเกยวกบกฎหมายควบคมการดม

เครองดมแอลกอฮอลในทประชมคณะกรรมการอปสรรคทางเทคนคตอ

การคา (TBT) เดอนมถนายนและพฤศจกายน พ.ศ.2553 การอภปรายเนน

ไปทอปสรรคทางเทคนคตอการคาเกยวกบกฎหมายเครองดมแอลกอฮอล

ของประเทศไทย รางออกในเดอนมกราคม พ.ศ.2553 ซงกำหนดสดสวน

พนผวของผลตภณฑ บรรจภณฑตองมคำเตอนและภาพทจำเปนในการหมนเวยน

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล32

ไป ความตกลงหนสวนทรานสแปซฟกในฝายผแทนของประเทศออสเตรเลย นวซแลนด สหรฐอเมรกา และชล พรอมกบสหภาพยโรป บราซล เมกซโก และสวตเซอรแลนดกลาววา พวกเขาสนบสนนสทธของประเทศไทยในการ ควบคมอนตรายจากเครองดมแอลกอฮอล แตตงคำถามวา วธกระทำทเขมงวด นอยกวา ตวอยาง นวซแลนดมความกงวลเกยวกบตนทนเพมขนจากการ กำหนดใหผสงออกพมพคำเตอนและมคาใชจายทจะเกดขนจากความ แตกตางในอปสงคของประเทศไทยกบประเทศอนๆในโลกตวแทนสมชชา ขององคการอนามยโลกกลาววา “กลยทธทการดมเปนอนตราย” ควรจะม ความเหมาะสมและสมดลระหวางเปาหมายของนโยบายทเกยวของกบการ บรโภคเครองดมแอลกอฮอลจนเปนอนตรายและเปาหมายนโยบายอนๆ(TBTCommittee,2011:235) ยงกวานนประเทศออสเตรเลยและนวซแลนดยงมขอปฏเสธขอโตแยง ทคลายกน เพอกดดนประเทศไทยวา ขอเสนอนมงานวจยรองรบหรอไม การประชมพหภาคของสมาชกองคการการคาโลก และตอมาไดแจง คณะกรรมการเกยวกบอปสรรคทางเทคนคตอการคาจะไดตงคณะอนกรรมการ ใหมเพอศกษาผลกระทบของกฎระเบยบเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลรวมทง สขภาพ รฐบญญตควบคมการดมแอลกอฮอลของเคนยาปพ.ศ.2553กำหนด ใหมภาษาคำเตอนทางสขภาพรวมถงรปภาพตองมพนทไมตำกวา 30%ของ พนททงหมดของผลตภณฑ และมการหมนเวยนรปภาพคำเตอนทก 50 หอดงดดการตอบสนองทคลายกน เมกซโกกลาววา กฎหมายไดวางอปสรรคท ไมจำเปนเพอการคาและการรณรงค (campaign) มกลไกทตอสกบการดม เครองดมแอลกอฮอลทมากเกนไป นอกจากนยงมผลบงคบใชกอนทสมาชก ในองคการการคาโลกจะไดมโอกาสแสดงความคดเหนประเทศสหรฐอเมรกา และสหภาพยโรปไดมความเหนคลายกนวา เรองนเปนสวนหนงของอปสรรค

ทางเทคนคตอการคา

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 33

ตวบงชของความทาทายทอาจเกดขนภายใตความตกลงหนสวน

ทรานสแปซฟก(TPPA)กคอรายงานของUSTRวาดวยอปสรรคทางเทคนค

เพ อการคาสำหรบป พ.ศ.2554 ซงสะทอนใหเหนถงความกงวลของ

อตสาหกรรมของประเทศสหรฐอเมรการายงานUSTRTBTReport2011

คดคานวา ขอกำหนดการตดฉลากของเครองดมแอลกอฮอลในหลายประเทศ

วา ‘เปนมาตรการทไมอยบนฐานวทยาศาสตร’ (lack a scientific ba-

sis) และถอเปนการแทรกแซงโดยใชเครองหมายการคาทชอบดวยกฎหมาย

เชนเดยวกบการจำกดปรมาณแอลกอฮอลตำสดและสงสดบนสรากลน

ปรมาณสารเคม วตถเจอปน อาหาร เปนภาระหนกทถอเปนการจำกดทาง

การคา ในการโตแยงคขนานกบUSTRของสหรฐอเมรกาชวา การตดฉลาก

ขนมขบเคยวทแพรหลายเกยวกบสขภาพและโภชนาการ’ ของประเทศไทย

อาจจะ “เบยงเบนไปจากขอมลทางวทยาศาสตรและทางเทคนค” และอาจ

นำไปสการกดกนการสงออกของสหรฐอเมรกา

รฐบาลตองเผชญกบขอรองเรยนเหนอนโยบายควบคมเครองดม

แอลกอฮอลหรอยาสบโดยหนไปหาขอยกเวนทวไปของมาตรการดาน

สาธารณสข ซงใชบททดสอบความจำเปนและความตองการทจะเลอกปฏบต

คำวจารณชวา ละเมดกฎการคาเกยวกบนโยบายสาธารณะทมการเคลอนไหว

บางอยางในการตดสนใจเกยวกบขอยกเวนขององคการการคาโลก(BenMc

Grady,2009)ลาสดรายงานUS-CloveCigarettes(ToddTucker,2012

(ตามเหตผลในป 2550 รายงานการเชอมโยงบหรกานพลและยางนำเขาท

เนอหาอทธรณวาม“ความจำเปน”เพยงใดซงมาตรการทจำเปนตองสรป

โดยการเปรยบเทยบกบมาตรการทางเลอกทเปนไปได (Brazil, 2007, para

178)

วธการวนจฉยอทธรณเนอหา นโยบายสาธารณะทางการคาใหทางเลอก

ทจำกด และมขอดอยไกลจากการรบประกน กระบวนการในการยตขอ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล34

ขดแยงภายใตความตกลงทางการคาเสร คดพพาททเกยวของกบกระบวนการ

เฉพาะกจของอนญาโตตลาการ(adhocprocessofarbitration)กลาวคอ

แตละทางเลอกนนจะตองเปนทางเลอกแทมากกวาทจะอางวาเปนมาตรการ

ทเพยงพอ เพอใหบรรลวตถประสงคและมเหตผล มาตรการในขอพพาทยง

อาจนำมาสรางเพอเปนชดมาตรการทสะสมลวงหนา ปญหาสขภาพของ

ประชาชนหรอสงแวดลอมทซบซอนอาจใชนโยบายทครอบคลมดวยหลาย

มาตรการ(Brazil-RetreadedTyres,para151)

1.5 อปทานขามพรมแดนของการใหบรการ

การควบคมกลยทธของอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลระดบพรเมยม

ในตลาดระดบโลกตองมนอยทสดในเรองการโฆษณาการตดฉลากคำเตอน

หรอสขภาพและการสงมอบไมมขอจำกดตลอดสายโซอปทาน

กฎเกยวกบบรการขามพรมแดน(Cross-bordersupplyofservices)

เพอแสวงหาการปองกนจากรฐบาลกลางและทองถนในการจำกดการเขาถง

และการเตบโตของตลาดระหวางประเทศของธรกจ โดยเฉพาะอยางยง การ

หามการจำกดเชงปรมาณ เชน การทดสอบความจำเปนทางเศรษฐกจทจำกด

ชองทางเขาใหม (new outlets) ทมบทบญญตเพยงพอหรอจำกดเกยวกบ

ปรมาณหรอขนาดของการดำเนนงานบรการ การหามซงแตกตางจากองคการ

การคาโลกทใหบรการอยภายใตกฎทรฐบาลไดกำหนดความคมครองในชวง

เวลาทตนผกพนในความตกลงหนสวน

ทรานสแปซฟกจะตองอยภายใตแนวทางรายการเชงลบ นนหมายถง

ทงชวงของการบรการเครองดมแอลกอฮอลทเกยวของกบการโฆษณา การ

สอสารมวลชนและการกระจายผลตภณฑผานสออนเตอรเนตจดจำหนาย

ขามพรมแดนทไดรบอนญาตจากรฐโดยปราศจากขอจำกด ยกเวนกรณท

รฐบาลไดระบอยางชดเจนวา นโยบายเครองดมแอลกอฮอลไมไดถอเปน

‘การทวไป’รวมอยในรายการดงกลาว

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 35

นอกจากนยงมกฎเกณฑในการควบคมภายในประเทศทใชการ

ทดสอบความจำเปนและภาระผกพนนอยสดเกยวกบมาตรฐานทางเทคนค

(รวมถงคำเตอนหรอขอจำกดการโฆษณา)และการออกใบอนญาต(เชนราน

เครองดมแอลกอฮอล) คลายกบอปสรรคทางเทคนคตอการคา ซงขยายเขา

ไปอยในองคการการคาโลกและถกไปรวมกบการบรรล‘คณภาพ’ของบรการ

โดยวตถประสงคทชอบธรรมของนโยบายสาธารณสข

ยงกวานน มาตรฐานผลตภณฑทแตกตางกนถกพจารณาวาเปนตวกด

ขวางสายโซอปทาน(supplychain)ทบรณาการทวโลกเชนเดยวกบบรการ

โดยเฉพาะอยางยง สำหรบการโฆษณาและการตลาดและไดกลายเปนปญหา

สำหรบนโยบายเครองดมแอลกอฮอลและยาสบ

ในเดอนมนาคมพ.ศ.2554การยนการปฏรป (ราง)กฎหมายการดม

แอลกอฮอลของนวซแลนด บรษทในนามของผผลตอสระ (Independent

Distillers (Aust)) ไดชวาเครองดมแอลกอฮอลพรอมดม RTDs ภายใตราง

กฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลถอวาละเมดตอประมวลกฎหมายรหส

มาตรฐานอาหารออสเตรเลยและนวซแลนด (TTRMA) และหลกการของ

ขอตกลงความสมพนธทางเศรษฐกจทใกลชดระหวางสองประเทศ(theCloser

EconomicRelationsagreement) ผผลตเหลานยงอางวามาตรการละเมด

พนธกรณทเปนอปสรรคทางการคาขององคการการคาโลก การเปลยนแปลง

ประมวลกฎหมายมาตรฐานจะตองม ‘กระบวนการใหคำปรกษาทมความ

ยาวนาน’จนอตสาหกรรมจะไดปราศจากขอสงสยนอกจากนพวกเขาสามารถ

หลกเลยงกฎระเบยบใหมของนวซแลนดภายใตประมวลกฎหมายรหสมาตรฐานฯ

โดยการนำเขาสนคาเครองดมแอลกอฮอลในระดบทสามารถจำหนายอยาง

ถกกฎหมายในออสเตรเลย

1.6 การคมครองการลงทนและขอพพาทระหวางผลงทนกบรฐ

ความตกลงหนสวนทรานสแปซฟก TPPA ใหความสำคญตอบทการ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล36

ลงทนอยางมนยสำคญ ในการปรกษาหารอของรฐบาล USTR อตสาหกรรม

สหรฐฯหอการคาและคณะกรรมการฉกเฉนสำหรบการคาอเมรกนทงหมด

ยนยนวา“การคมครองผลงทนและกลไกการบงคบใชมความสำคญสงสด”

สนธสญญาวาดวยสทธการรบประกนและความคมครองสำหรบนกลงทน

และการลงทนไมไดเปนของใหมแตมองวาสำคญมากขนความตกลงหนสวน

ทรานสแปซฟกกำหนดการลงทนอยางกวางเพอใหครอบคลมสนทรพยทกชนด

รวมทงเครองหมายการคา หน หรอเจาของกจการ ใบอนญาตใหเปนผผลต

หรอจำหนายสนคาทมแอลกอฮอลและขอตกลงการจดจำหนาย

1.7 กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคา

ภายใตการแขงขนทางการคาททวความรนแรงขนทกขณะ ทำให

ประเทศตางๆ ทวโลกหนมาจบคเจรจาการคาในลกษณะการรวมกลมทาง

เศรษฐกจและการคา ลกษณะทเหนไดชดเจนในปจจบนคอ การเจรจาเพอ

จดทำความตกลงทางการคาเสรทงในระดบทวภาค และพหภาค ซงหลาย

ประเทศเชอวาการทำความตกลงนจะชวยสนบสนนการคาอำนวยความสะดวก

ทางการคา และในทสดปรมาณการคาระหวางกนกจะเพมขนดวย อยางไร

กตามประเดนทมความสำคญและตองใหความสนใจควบคไปกบเนอหาของ

การเจรจาความตกลงอนๆกคอกฎวาดวยแหลงกำเนดสนคา(RuleofOrigin)

ในกระบวนการเจรจาเพอจดทำความตกลงนนจะตองมการตกลงหลกเกณฑ

ทจะเปนตวกำหนดและตดสนวาสนคาทจะไดรบสทธพเศษทำการผลตขนใน

ประเทศนนจรงหรอไม(ชวลตเศรษฐเมธกล,2547)

กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคาคอกฎเกณฑทางการคาระหวางประเทศ

ทใชตดสนวา สนคาแตละประเภทมแหลงกำเนดมาจากประเทศใด ซงสนคา

ทไดแหลงกำเนดจะตองมใบรบรองกำเนด Origin Conferred (Certificate

ofOrigin:C/O)กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคาเรมมความสำคญเมอการแขงขน

ทางการคาระหวางประเทศมความรนแรงขน ทำใหรปแบบการผลตสนคา

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 37

เปลยนแปลงจากการผลตในประเทศเดยว เปนการผลตสนคาทตองผานการ

ผลตจากประเทศหนงไปสอกประเทศหนง สนคาทไดมาจากการผลตและถก

สงออกไปจะตองม“สญชาต”เพอประโยชนของประเทศทผลตสนคานน

กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคากอใหเกดประโยชนตอการคาระหวาง

ประเทศหลายประการทสำคญไดแก

-การใชวตถดบภายในประเทศมากขน

-โอกาสเปนแหลงลงทนของผประกอบการตางประเทศเพอใหสามารถ

รบสทธประโยชนทางภาษตางๆ

-การรบรองแหลงกำเนดสนคาตามหลกเกณฑการแบงกลมสนคา

สำหรบสนคาทกำเนดหรอใชวตถดบในประเทศทงหมด (Wholly Obtain :

WO)

-การพสจนหาประเทศแหลงกำเนดสนคาในกรณทมการใชมาตรการ

ตอบโตการทมตลาดและการอดหนน (AD/CVD) สำหรบสนคานำเขาทกอ

ความเสยหายใหกบผประกอบการภายในประเทศ

กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคาแบงออกเปน2ประเภทไดแก

1.Non-PreferentialRulesofOriginเปนคำวนจฉยขอความบงคบ

และกฎหมาย ซงออกโดยฝายบรหาร เพอใชบงคบกบสมาชกองคการการคา

โลกในเรองของแหลงกำเนดสนคา

2.Preferential Rules of Origin เปนคำวนจฉยขอบงคบและ

กฎหมาย ซงออกโดยฝายบรหารเชนกน แตมผลบงคบใชกบสมาชกทอย

ภายใตสทธสญญาทางการคาเฉพาะถนหรอเฉพาะทททำความตกลงทาง

การคาเสรเทานน

เกณฑสำหรบการพจารณากฎวาดวยแหลงกำเนดสนคาทเกยวของกบ

ประเทศนนทางปฏบตม3หมวดหมทสำคญซงเปนการแยกตามกรอบการ

เจรจาการคาระหวางประเทศไทยกบประเทศคคาซงกคอ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล38

1.เกณฑภายใตกรอบองคการการคาโลกเปนกฎทไมมการใหสทธพเศษ

ทางการคา (Non-preferential rule of origin) โดยมเกณฑหลกๆ ไดแก

สนคาทใชวตถดบในประเทศทงหมด และสนคาทผลตโดยใชวตถดบนำเขา

วตถดบนตองผานกระบวนการผลตทมการเปลยนแปลงหรอแปรรปอยางม

นยสำคญหรอไดรบการแปรสภาพอยางเพยงพอ จงจะถอวาเปนสนคาทม

แหลงกำเนดในประเทศนนๆ ซงการแปรสภาพอยางเพยงพอนน สามารถ

พจารณาไดโดยใชการเปลยนพกดศลกากร (change in tariff classifica-

tion)เปนเกณฑในการพจารณา

2.เกณฑภายใตกรอบอาเซยนมการใช 2 เกณฑในการพจารณาแหลง

กำเนดสนคาคอ(1)เกณฑทกลาวไปแลวในขอ1.ขางตนซงเปนเกณฑเดยว

กบองคการการคาโลก และ (2) เกณฑ local content สนคาทไดแหลง

กำเนดในอาเซยนจะตองผลตจากวสดภายในอาเซยนทมมลคารวมกนตงแต

รอยละ40ขนไป

3.เกณฑภายใตกรอบความตกลงทางการคาเสรระหวางไทยกบประเทศ

คคาตางๆ ซงมรปแบบแตกตางกนไป ขนอยกบความตกลงระหวางกนเปน

สำคญปจจบนเกณฑทมผลใชบงคบแลวมประเทศจน

อยางไรกตาม เกณฑมลคาเพมทพจารณาจาก Local Content นน

คอนขางมปญหายงยาก เนองจากแตละประเทศมมาตรฐานในการคำนวณ

แตกตางกน ซงมกไมคอยเปดเผยสตรการคำนวณกนมากนก ระเบยบวธ

ในการปฏบตและตรวจสอบในแตละประเทศทมความแตกตางกนรวมทง

กระบวนการในการฟองรองกรณเกดกรณพพาทซงตองใหมองคการกลางมา

พจารณาทำใหผปฏบตมความยากลำบากโดยเฉพาะในปจจบนทมการจบค

เจรจาทวภาคกนมากขนยงทำใหกฎวาดวยแหลงกำเนดสนคามความหลาก

หลายเพราะไมมสตรกลางทำใหการปองกนการแอบอางแหลงกำเนดสนคา

(circumvention) และการดำเนนการของกรมศลกากรตอสนคาทผลตจาก

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 39

นอกเขตอาเซยนแลวมาแอบอางสทธภายใตเขตอาเซยนควรจะตองมการ

ตรวจสอบทรดกม ซงอาเซยนจะตองมหนวยงานกลางในการตรวจสอบ

เนองจากการทใหแตละประเทศตรวจสอบกนเองจะทำใหเกดความขดแยง

ทางการคาได เชน ลกษณะของพนธกรณการปฏบตเยยงคนชาตตามขอ III

GATT1994

1.8 พนธะกรณการปฏบตเยยงชาต

ตามวตถประสงคและเปาหมายของขอ III ของแกตตป ค.ศ.1994 วา

ดวยการหามเลอกปฏบตตอสนคานำเขากลาวคอหามประเทศสมาชกปฏบต

ตอสนคานำเขาดอยกวาการปฏบตตอสนคาภายในประเทศทเหมอนกน

คณะพจารณาอธบายประเดนวตถประสงคขอIIIวา“ความมงหมายของผราง

ความตกลงตองการใหปฏบตตอสนคานำเขาเชนเดยวกบสนคาทผลตภายใน

ประเทศเมอสนคานำเขานนผานขนตอนทางศลกากรแลว มเชนนนจะมการ

ใหการคมครองสนคาภายในประเทศโดยทางออม”

คณะพจารณาอทธรณคด Japan-Alcoholic Beverage II ชวา

‘เปาหมายโดยรวมและพนธกรณพนฐานของขอIIIคอการหลกเลยงการ

กดกนการคาโดยใชมาตรการภายในประเทศและมาตรการกำกบดแล’

กลาวโดยจำเพาะเจาะจงคอเปาหมายของขอIIIคอการประกนวามาตรการ

ภายในจะไมใชกบสนคานำเขาหรอสนคาภายในประเทศเพอใหการคมครอง

ผผลตภายในประเทศ

คณะพจารณาอทธรณคด Korea-Alcoholic Beverage เหนวา

วตถประสงคของขอ IIIคอการหลกเลยงลทธการกดกนทางการคา(pro-

tectionism)สรางความเทาเทยมกนของโอกาสการแขงขนและคมครอง

ความคาดหมายของความสมพนธดานการแขงขนอยางเทาเทยมจากคำวนจฉย

ของคณะพจารณาและคณะพจารณาอทธรณดงกลาว

สวนขอยกเวนการปฏบตตามพนธกรณตามหลกปฏบตเยยงชาต ไดแก

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล40

ขอIIIวรรค8เอและบขอIIIวรรค10ของแกตตและขอยกเวนตามความ

ตกลงวาดวยการอดหนนและการตอบโตการทมตลาดรวมทงในความตกลง

เรองมาตรการทเกยวเนองกบการลงทน(TRIMs)ดงตอไปน

1.พนธกรณตามหลกปฏบตเยยงชาตมไดใชกบกฎหมาย ขอกำหนด

ขอบงคบกบการจดซอของภาครฐบาลทมไดเปนการจดซอเพอนำไปจำหนาย

หรอเพอนำไปผลตสำหรบจำหนายในเชงพาณชย เหตผลทอยเบองหลงนกคอ

เพอใหรฐบาลสามารถสรางงานใหกบประชาชนในรฐได เพราะเมอมการผลต

กยอมสามารถจำหนายไดโดยไมตองแขงขนกบสนคานำเขา การสงวนสทธท

จะพจารณาซอของทผลตในประเทศของตนในกรณทเกยวกบความมนคงของ

ชาตและการแกไขสภาพการขาดดลการคาและดลการชำระเงน

2.พนธกรณตามหลกปฏบตเยยงชาตไมครอบคลมถงการอดหนนโดย

ตรงแกผผลตภายในประเทศ เชน ในป 2535 สหรฐอเมรกาอางวา การยกเวน

ภาษสรรพสามตแกผผลตเบยรและไวนภายในประเทศเปนการอดหนนผผลต

ภายในประเทศมไดอยในบงคบของหลกปฏบตเยยงชาต โดยคณะกรรมการ

วนจฉยขอพพาทเหนวา การอดหนนผผลตภายในประเทศนนจะตองเปน

ลกษณะการจายเงนอดหนนใหแกผผลตภายในประเทศโดยตรงมใชอยในรป

ของมาตรการใหสนเชอทางภาษ(taxcredit)หรอลดภาษแตอยางใด

2. กลไกการระงบขอพพาทของแกตตและองคการการคาโลก ปญหาการ

ปฏบตตามคำตดสน และปญหาการตอบโต กรณไมมการปฏบตตามคำ

แนะนำหรอคำตดสน

2.1 กลไกระงบขอพพาท

กลไกการระงบขอพพาทขององคการการคาโลกเปนกลไกทเกดจาก

แกตต (แตการระงบขอพพาทของแกตตไมไดเขยนไวอยางชดเจน แตเกดจาก

ทางปฏบต ในลกษณะของกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 41

(International customary law) มขนตอนและกระบวนการอนๆ ในการ

ระงบขอพพาท เชน การตงคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท (panel) หรอ

การทำรายงานของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท (panel report) ซง

เกดจากทางปฏบตของแกตตทงหมด ในทางกฎหมายแลว ถอวารายงาน

คำวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทมคาบงคบทางกฎหมายเปนเพยง

คำเสนอแนะ (recommendation) ไมมผลผกพนคพพาทจนกวาจะมการ

รบรองจากคณะมนตรทจะตองกระทำโดยฉนทามต(consensus)โดยพบวา

บทบญญตของแกตตมเพยง2มาตราเทานนทเกยวกบการระงบขอพพาท

คอ มาตรา 22 เรองการปรกษาหารอ (consultation) และมาตรา 23

เรองการทำใหเสอมสทธและการชดใชความเสยหาย(nullificationand

impairment) ปญหาทเกดขนตามมากคอ การใชหลกฉนทามต (consensus) น

ไดเปดโอกาสใหประเทศภาคทกประเทศ รวมถงประเทศคพพาทเองสามารถ

ออกเสยงคดคาน(veto)หรอขดขวางการรบรองคำตดสนได(blockadoption)

ทำใหการระงบขอพพาทของแกตตขาดสภาพบงคบ

2.2 กฎเกณฑและกระบวนการระงบขอพพาท

เนองจากการปฏบตตามคำตดสนในกระบวนการระงบขอพพาทของ

แกตตนนมขอบกพรองในหลายดาน ตอมาเมอไดมการจดตงองคการการคา

โลกขนจงไดมการแกไขปรบปรงการระงบขอพพาททางการคาขนใหม โดย

เรยกวา ความเขาใจวาดวยกฎเกณฑและกระบวนการระงบขอพพาท (Under-

standing on Rule and Procedure Governing the Settlement of

Dispute)

ในเรองของการปฏบตตามคำแนะนำหรอความเขาใจการระงบขอพพาท

(DisputeSettlementUnderstanding:DSU)ปพ.ศ.2537กำหนดให

มการปฏบตตามคำแนะนำหรอคำตดสนในทนทและไดประกาศอยางชดเจน

วาการปฏบตตามคำแนะนำหรอคำตดสนเปนสงจำเปนทจะทำใหการแกไข

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล42

ปญหาขอพพาทมประสทธภาพและเกดผลประโยชนโดยรวมแกรฐสมาชก

โดยประเทศคพพาทจะตองแจงใหองคการระงบขอพพาททราบถงเจตนาทจะ

ปฏบตตามคำแนะนำหรอคำตดสน หากไมสามารถทำไดทนทจะมการกำหนด

ระยะเวลาทเหมาะสม โดยระยะเวลาทเหมาะสมนเปนสงทประเทศคพพาท

ตองปฏบต เนองจากถาไมทำภายในระยะเวลาทกำหนดประเทศคพพาทอก

ฝายอาจรองขอใหมการใหอำนาจในการตอบโตได

1.สมาชกขององคการการคาโลกมสทธใชกระบวนการระงบขอพพาท

ไดหากเหนวาสทธของตนภายใตความตกลงถกกระทบกระเทอน

2.สมาชกสามารถขอหารอกบสมาชกททำใหตนเกดความเสยหาย

โดยคำขอหารอจะตองทำเปนลายลกษณอกษรระบถงมาตรการทเปนประเดน

ขอพพาทและขอกฎหมายทเกยวของ

ในกรอบการพจารณามขนตอนประกอบดวยดงน

- คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท(panel)มองคคณะ3คนเวนแต

ภาคคพพาทตกลงใหม5คน

- คณะกรรมการวนจฉยขอพพาทจะตองพจารณาคดและทำรายงาน

ใหเสรจภายใน6เดอนนบแตวนเลอกคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท

- คณะอทธรณ(appellatebody)ประกอบดวยสมาชก7คนคดเลอก

โดยองคการระงบขอพพาท (DSU) มวาระ 4 ป คณะอทธรณมองคคณะใน

การพจารณา3คนและจะตองพจารณาใหเสรจภายในกำหนดไมเกน60วน

- สมาชกทแพคดจะตองปฏบตตามคำตดสนของคณะกรรมการวนจฉย

ขอพพาททนทหรอภายในระยะเวลาทเหมาะสมซงจะตองไมเกน15เดอน

- เปดโอกาสใหคกรณไมเหนดวยกบคำตดสนของคณะกรรมการวนจฉย

ขอพพาทนำเรองเขาสการอทธรณ โดยใหสามารถจดตงคณะอทธรณเพอ

ทบทวนการตดสนของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท ในสวนของขอกฎหมาย

และการตความตามขอตกลงขององคการการคาโลกได

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 43

- หากไมมคะแนนเสยงเปนฉนทามตปฏเสธการจดตงคณะผพจารณา

การรบรองรายงานหรอการอนญาตใหตอบโตกใหดำเนนการตามทเสนอไดเลย

- ใหประเทศทชนะคดไดรบการชดเชยหรอตอบโตได หากประเทศท

แพคดไมปฏบตตามคำตดสนของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทภายในระยะ

เวลาทกำหนด

ในเรองของการตอบโต (retaliation) ความเขาใจฯ หรอ DSU ป

พ.ศ.2537มการกำหนดวาหากพนกำหนดระยะเวลาทเหมาะสมแลวประเทศ

คพพาทไมปฏบตตาม ประเทศผรองเรยนจะรองขอเจรจากบประเทศคพพาท

ถาไมสามารถตกลงกนไดใน20วนประเทศผรองเรยนสามารถรองขอตอ

องคการระงบขอพพาทเพอใหอำนาจในการระงบขอลดหยอนและพนธกรณ

ตอประเทศทไมปฏบตตามนนได(โดยการตอบโตจะกระทำในระดบทเทาเทยม

กบความเสยหายทเกดขน) นอกจากนการตอบโตยงอนญาตใหมการตอบโต

ขามสาขาหรอความตกลงฉบบอนไดอกดวย นอกจากนการใหอำนาจตอบโต

ภายใตความเขาใจฯ น เปนการใหอำนาจโดยอตโนมต กลาวคอเมอไดรบ

การรองขอองคการระงบขอพพาทจะใหอำนาจในการระงบขอลดหยอนหรอ

พนธกรณภายใน30วนนบแตระยะเวลาทเหมาะสมสนสดลงยกเวนในกรณ

ทมฉนทามตปฏเสธคำรองขอการใหอำนาจตอบโตนน ดงนน เมอครบกำหนด

30วนหลงจากทระยะเวลาทเหมาะสมสนสดลงองคการระงบขอพพาทจะตอง

ใหอำนาจในการระงบขอลดหยอนหรอพนธกรณซงระบบนทำใหกระบวนการ

ระงบขอพพาทภายใตความเขาใจฯ เกดความรวดเรวและมสภาพบงคบในการ

บงคบใหประเทศคพพาทตองปฏบตตามคำแนะนำหรอคำตดสน(ประสทธ

เอกสทธ,2548)

2.3 ปญหาการปฏบตตามคำตดสน

ประเทศคพพาทอาจจะไมปฏบตตามคำตดสน เนองจากแกตตไมม

กลไกทมประสทธภาพในการบงคบใหมการปฏบตตามคำตดสน เพราะการให

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล44

อำนาจแกประเทศภาคในการใชมาตรการตอบโต (retaliation) ตองไดรบ

การรบรองโดยฉนทามตจากคณะมนตร ผลตอมากคอ ทำใหการปฏบตตาม

คำตดสนตองกระทำโดยการเจรจาทางการทตระหวางประเทศคพพาททำให

อาจเกดความลาชาและความไมพอใจแกประเทศผชนะคดทคำตดสนของ

คณะกรรมการวนจฉยขอพพาทไมไดรบการปฏบตตาม จากการปฏบตตอ

ผลตภณฑภายในประเทศไดหากวาการปฏบตเชนนนไมเปนการทำใหโอกาส

ในการแขงขนของผลตภณฑนำเขาดอยไปกวาโอกาสในการแขงขนของ

ผลตภณฑภายในประเทศ การทผรางไดกำหนดใหปฏบตตอผลตภณฑนำเขา

ในลกษณะ ‘ไมดอยไปกวา’ แทนการกำหนดใหปฏบต “เหมอนกน” กบ

ผลตภณฑภายในประเทศ เนองจากการทจะปฏบตตอผลตภณฑนำเขาให

เหมอนกบปฏบตตอผลตภณฑภายในประเทศไมไดประกนวาจะไมทำใหเกด

การเลอกปฏบตแตประการใด ทงนเนองจากมาตรการภายในบางประเภท

แมวาจะไมมลกษณะเลอกปฏบตโดยชดแจงแตกมลกษณะเลอกปฏบตทาง

พฤตนย(defacto)ไดนอกจากนในทางปฏบตแลวคงเปนการยากทจะให

ปฏบตตอผลตภณฑนำเขาใหเหมอนกบปฏบตตอผลตภณฑภายในประเทศ

(Roessler,1997:26)

เมอการปฏบตซงไมดอยไปกวาเปนการพจารณาจากโอกาสทางการ

แขงขน(competitiveopportunity)ระหวางผลตภณฑนำเขากบผลตภณฑ

ภายในประเทศแลวประเดนในการพจารณาตอมาคอโอกาสทางการแขงขน

ของผลตภณฑนำเขาและผลตภณฑภายในประเทศจะตองแตกตางกนอยางไร

จงเปนการปฏบตตอผลตภณฑนำเขาดอยไปกวาผลตภณฑทเหมอนกนซงผลต

ภายในประเทศคณะกรรมการวนจฉยขอพพาททผานมาใชวธการทดสอบ2

วธ(Ehring,2002)คอ

1.การทดสอบแบบแนวทแยงมม (diagonal test) โดยพจารณาจาก

ผลกระทบของมาตรการในเชงสมบรณ (absolute) ซงถามผลตภณฑนำเขา

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 45

ไดรบผลทางเสยจากการใชมาตรการดงกลาวหรอมผลตภณฑภายในประเทศ

ไดรบผลดจากการใชมาตรการดงกลาวแลวถอวาผลตภณฑนำเขาไดรบการ

ปฏบตทดอยกวาผลตภณฑภายในประเทศ

2.การทดสอบผลกระทบแบบอสมมาตร(asymmetryimpacttest)

โดยพจารณาผลกระทบของมาตรการในเชงสมพทธ (relative) เปนการ

พจารณาถงสดสวนผลกระทบตอผลตภณฑนำเขามากกวาสดสวนผลกระทบ

ตอผลตภณฑภายในประเทศนนคอการปฏบตตอผลตภณฑนำเขามลกษณะ

ทดอยกวาการปฏบตตอผลตภณฑภายในประเทศในการวนจฉยของคณะ-

กรรมการวนจฉยขอพพาทและองคการอทธรณ (AppellateBody)ทผาน

มาไดใชวธการทดสอบแบบอสมมาตรในขอพพาทเรองJapan-Alcoholic

Beverage(1987)US-MaltBeverage(1992)Korea-AlcoholicBeverage

(1998)Chile-AlcoholicBeverage(1999)

3. ภาษเครองดมแอลกอฮอลและสราหนภาษ

ความพยายามหลกเลยงการเสยภาษอาจเปนภาพตอหรอจกซอวหนง

ในภาพใหญของขบวนการขนสราเขาประเทศอยางผดกฎหมายรวมถงสราไทย

เครองดมแอลกอฮอลทผดกฎหมายมกจะหลกเลยงหรอหลบหนการจดเกบ

ภาษ ตวอยางสรากลนชมชน กรมสรรพสามต (2555) พบวา บางจงหวด

รายไดจากการเกบภาษหายไปถง 50 เปอรเซนต การศกษาในสวนนผวจย

ขอนำเสนอประเดนตอไปน

3.1ภาษเปนเครองมอหารายไดของรฐไมใชเพอสขภาพ

ภาษสราเปนเครองมอทางการคลงทสำคญของรฐ โดยมเหตผลทสนบสนน

ใหรฐจดเกบภาษสราสงกวาสนคาและบรการอนๆ3ประการหลกคอ

1) ภาษสราเปนแหลงรายไดรฐทมประสทธภาพ (revenue-raising

efficiency)การศกษาทางเศรษฐศาสตรการคลงสนบสนนการจดเกบภาษ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล46

สราในอตราทสงกวาอตราปกต เพราะสราเปนสนคาทมความยดหยนดาน

อปสงคตอราคา (price elasticity of demand) และความยดหยนของ

อปสงคตอรายได (incomeelasticityofdemand)ตำ4ทำใหการจดเกบ

ภาษมผลกระทบตอการเปลยนแปลง

ภาษสราคอภาษทรฐจดเกบจากสราประกอบไปดวยภาษหลายประเภท

ไดแก อากรนำเขาหรอเรยกวาภาษศลกากร อตราปจจบนประมาณรอยละ

0-60 ภาษสรรพสามต ภาษทจะเกบเฉพาะสรา ประมาณ 25-60% ภาษ

มลคาเพมจดเกบประมาณรอยละ 7 ในอตราเตมทจดเกบรอยละ 10 และ

นอกจากนแลวยงมภาษทองถนสงไปยงทองถนและภาษเพอกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพรอยละ2

ภาระภาษทสงทสด คอ ภาษสรรพสามต ประมาณ 60-70% ของภาษ

ทจดเกบ5 แตการจดเกบภาษสรากอใหเกดรายไดตอรฐจำนวนมาก (revenue

maximization) จงถอวาภาษสราเปนแหลงรายไดทแนนอนมเสถยรภาพ

4 ความยดหยนตำ(Inelastic)หมายถงคาความยดหยนนอยกวา1ตวอยางเชนถาคาความยดหยน อปสงคตอราคาของสราเทากบ-0.5หมายถงเมอราคาสราสงขนรอยละ10ปรมาณความตองการบรโภค สราจะลดลงรอยละ5จากการศกษาโดยใชขอมลในประเทศสหรฐอเมรกาพบวาคาความยดหยนดานอปสงคตอราคาของเบยรเทากบ-0.3ไวน-1.0และสรากลน-1.5 เอกสารSpecialReportHowareDistilledSpiritsTaxedWorldwide?InternationalTax&InvestmentCenter(2001)ชวาคาความยดหยนดานอปสงคตอราคาในประเทศองกฤษณป1999ของเบยรเทากบ-0.59ไวน-0.38และสรากลน-1.38 และกระทรวงการคลงรวมกบคณะกรรมการสภาของประเทศสหรฐอเมรกาไดศกษาคาความยดหยน ดานอปสงคตอราคาของสรากลนไดคา-0.79ในขณะทมคาความยดหยนดานอปสงคตอราคาของไวนและเบยรเทากบ -0.4 ซงคาความยดหยนดานอปสงคของสราจงแตกตางกนไปในแตละประเทศ และ ในแตละชวงเวลายงไมสามารถหาขอสรปไดชดเจน5 รฐควรเลอกจดเกบภาษสงจากสนคาทมคาความยดหยนอปสงคตอราคาตำทำใหการบดเบอนทาง เศรษฐกจตำตวอยางสนคาทเกยวกบการพกผอนหยอนใจเชนบหรสราเรอสำราญเปนตน(Cnos-sen,2005)

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 47

6 อางองHowAreDistilledSpiritsTaxedWorldwide?ByInternationalTax&InvestmentCenter การศกษาของ World Health Organization ซงสำรวจพฤตกรรมการบรโภคสราของ 17ประเทศ ในชวงป ค.ศ. 1970-1991 พบวา การบรโภคสราลดลงเมอราคาสราสงขน สะทอนวาการ บรโภคสราสมพนธกบราคาอยางใกลชด ราคาสงขนการบรโภคสราลดลง แสดงวาการเพมอตราภาษ สรามผลทำใหการบรโภคสราลดลงและรายไดภาษเพมสงขนจนถงระดบอตราภาษหนงซงเชอวาหาก มการเพมอตราภาษสราสงเลยจดนจะสงผลใหรายไดภาษลดลงเพราะยอดจำหนายสราลดลง (theLafferCurve)7 มงานวจยคนพบวาคาความยดหยนของอปสงคตอราคาของสราและบหรสำหรบเดกโดยเฉลยจะม คาสงกวาผใหญประมาณ2 เทาทำใหหากเกบภาษสราและทำใหราคาสราสงขนจะมผลตอปรมาณการ บรโภคสราของเดกลดลงมากกวาของผใหญ2เทา(Cnossen,2005)

(stability)หลายประเทศมกขนภาษสราในเวลาทรฐตองการรายไดภาษเพอ

ชดเชยการขาดดลงบประมาณ อยางไรกตาม หากรฐขนอตราภาษสรามากๆ

อาจทำใหรายไดภาษสราลดลงไดเชนกน โดยการลดลงของภาษอาจเกดจาก

การทผบรโภคเปลยนแปลงการบรโภคไปบรโภคสนคาอนทดแทนสราทแพง

ขนและการลกลอบผลตหรอซอจำหนายหรอขนสราแบบผดกฎหมายเพมขน6

2) ภาษสรามไดชดเชยปญหาผลกระทบภายนอก (externality) อน

เกดจากการบรโภคสราตอบคคลอนและสงคม7เชนสขภาพทรดโทรมอบตเหต

จากการขบข การทะเลาะววาท กอใหเกดการสนเปลองทรพยากรในการรกษา

พยาบาลของรฐ โดยมผลตอปรมาณการบรโภคในสงคมดวย เนองจากปรมาณ

การบรโภคสราแปรผกผนตอราคาของสรา คอ ราคาสราสงขนปรมาณการ

บรโภคสรามแนวโนมลดลง

3) ภาษสรามผลทางดานการกระจายภาระภาษ (distributional

incidence)

ภาษสราจะมการกระจายภาระภาษไมเทากนสำหรบผบรโภคทอยใน

ระดบรายไดเทาๆกนโดยผทดมสราในปรมาณสงจะรบภาระภาษสงกวาใน

ขณะทผทไมดมสราจะไมตองรบภาระภาษสรา การกระจายภาระภาษสรา

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล48

อาจจะไมสงผลตอการกระจายรายได เชนเดยวกบการจดเกบภาษสนคาท

จำเปนอนๆและทำใหมแรงตอตานจากสงคมไมมากหากขนภาษอก

นโยบายภาษสราทรฐสวนใหญกำหนด ไมไดมงทจะกำจดสราใหหมดไป

จากตลาด เพราะถารฐไมตองการใหมการบรโภคสราแลว รฐสามารถออก

กฎหมายหามไมใหมการผลตซอและจำหนายสราเชนเดยวกบกรณยาเสพตด

และฝนฯ แตรฐนยมจดเกบภาษสรา เพอหารายไดเขารฐ และเพอจำกดการ

บรโภคสราซงวตถประสงคทงสองสอดคลองกน

3.2 ความสมพนธระหวางภาษและรปแบบการดมและสขภาพ

เปนททราบกนดวานโยบายภาษเปนนโยบายทจะชวยควบคมการ

บรโภคเครองดมแอลกอฮอล การศกษาหลายๆ ชน ไดพบวา การเพมอตรา

ภาษสงผลกระทบเชงบวกตอสงคม เชน ลดความรนแรง ลดจำนวนการดม

ของผอายนอยและลดการเมาแลวไปขบขเปนตน

ตารางท 2.1ผลของการเปลยนแปลงในภาษสรรพสามตสราในประเทศสหรฐ

อเมรกา

ผลกระทบและ ผลการเปลยนแปลงของภาษตอการบรโภค รายนามนกวจย

เปนอนตรายตอเดกและเยาวชน

Markowitz& การเพมภาษ10%ในภาษสรรพสามตเบยรจะ

Grossman1999 ชวยลดความรนแรงตอเดกในครอบครวอยาง

รนแรงลง2.2%

Grossmanetal.1994 การเพมภาษสรรพสามตเบยรเทยบเทากบสรา

กลนจะลดการดมของผดมอายนอยดมบอยลง

32%

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 49

ผลกระทบและ ผลการเปลยนแปลงของภาษตอการบรโภค รายนามนกวจย

การขบข

Ruhm1996 การเพมขน78%ในภาษสรรพสามตเบยร จะลดการเสยชวตทางหลวงลง7-8%Kenkel1993 การเพมขน10%ในราคาของเครองดม แอลกอฮอลจะลดการเมาขบรถ7.4%สำหรบ ผชายและ8.1%สำหรบผหญง;ผลกระทบ ตอผดมทมอายตำกวาจะมขนาดใหญ Chaloupka,Saffer นโยบายการปรบภาษสรรพสามตเบยรสหรฐฯ&Grossman,1993 สำหรบอตราเงนเฟอตงแตปค.ศ.1951ถง ชวงกลางทศวรรษ1980จะชวยลดการเสยชวต บนถนนโดยรวม11.5%และเสยชวต ระหวางอาย18-20ปถง32.1%อาชญากรรมและความรนแรงMarkovitz,1999 การเพมขน1%ในราคาของเครองดม แอลกอฮอลจะลดอตราการทำรายภรรยา 3.1-3.5%แตไมมผลใดๆเกยวกบการทำราย สาม Cook&Moore,1993 การเพมขน10%ในภาษสรรพสามตเบยรจะ ลดการขมขน1.32%,การปลน0.9% ฆาตกรรม0.3%และถกทำรายรางกาย0.3%Markovitz,2000 การเพมขน10%ของจำนวนรานคาเครองดม แอลกอฮอลจะเพมโอกาสของการกระทำผด

ทางเพศหรอขมขนเกอบ20%

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล50

ผลกระทบและ ผลการเปลยนแปลงของภาษตอการบรโภค รายนามนกวจย

ภาวะความเจบปวยและสขภาพ

Grossmanetal.1994 การเพมขน10%ในราคาของเบยรชวยลด

จำนวนของนกเรยนมธยมปลายทดมลง

Williams,Chaloupka นกศกษาวทยาลยเผชญกบการเพมขนของเงน

&Wechsler2002 1ดอลลารสหรฐในราคาจรงเฉลยของการดม

จะเปน33%ซงจะนอยกวาการเปลยนจาก

การเปนนกดมปานกลาง(moderatedrinker)

ถงดมมาก(bingedrinker)

Harrison& การเพมขนของภาษสรรพสามตเบยร

Kassler2000 ($0.20ตอเบยร6กลอง)จะลดอตราเปน

โรคหนองใน(gonorrhea)8.9%

RandyW.Elderและคณะ(2553)ไดศกษารายงานวจย8ชนพบวา

ราคาทสงขนสมพนธกบการบรโภคในรายงานวจย7ชนผลมนยสำคญทาง

สถตตอกน และงานวจยอก 4 ชน มผลแบบผสมระหวางประเภทเครองดม

แอลกอฮอล หรอตวแบบเชงวเคราะห ผลทไดเปนไปในทางทคาดหวง และ

บางชนไดผลทศทางตรงกนขาม ราคาหรอภาษเครองดมแอลกอฮอล และ

แบบแผนการบรโภคสวนบคคล การศกษาจำนวนมากประเมนความชก

(prevalence) ของการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลระหวางประชากรทอาย

25 ปและกลมเยาวชน กลมผตอบรวมทงนกศกษาระดบเตรยมอดม (high

school students) วทยาลย และคนหนมสาว และผใหญในประชากรทวๆ

ไปมงานวจย2ชนศกษาในสหรฐอเมรกาในงานวจย9ชนทประเมนความ

สมพนธระหวางราคาหรอภาษเครองดมแอลกอฮอลกบความชกของการดม

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 51

ทามกลางคนหนมสาว งานวจย 6 ชนไดชผลคงทวาราคาหรอภาษทสงขน

สมพนธกบความชกทตำลงของการดม มการศกษา 3 ชนทรายงานคาความ

ยดหยนสำหรบการดมในกลมวยรนมธยมปลาย

แผนภมท 2.1 แสดงความสมพนธระหวางความยดหยนทางราคาของเครองดม

แอลกอฮอลกบการบรโภคสวนเกน(แตละจดเปนงานวจยทแยกอสระตอกน)

ทมาElderetal/AmJPrevMed2010;38(2):222

แผนภม2.1แสดงถงความสมพนธระหวางความยดหยนราคาเครองดม

แอลกอฮอลและการบรโภคสวนเกนทวดโดยการบรโภคแอลกอฮอลของสงคม

ขอมลแตละจดแสดงใหเหนถงความยดหยนของคาประมาณการของรายงาน

วจยแตละชนจำนวน 50 ชนทประเมนการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลรวม

มการศกษา 12 ชนทชใหเหนความสมพนธระหวางราคาและปรมาณการบรโภค

โดยรวม แตการศกษาเหลาน ไมไดวดคาความยดหยน ในการวเคราะห

ตวแบบความสมพนธเชงสาเหตระหวางการเพมของภาษเครองดมแอลกอฮอล

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล52

และการลดลงของการดมแอลกอฮอลมากเกนไปและเปนอนตรายทเกยวของ

กน อปสงคของการดมมผลโดยตรงกบภาวะสขภาพ ในแผนภมนสะทอนถง

การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภทของสงคม(Elderetal,2010)

ในการสรปงานวจยขางตนพบวาภาษหรอราคาทสงขนมความสมพนธ

กบการลดการดมเครองดมแอลกอฮอลในทวไปและการดมทมากเกนไปแมวา

ผลกระทบเหลานไมไดถกจำกดในกลมประชากรเฉพาะ มหลกฐานวา ภาษ

อาจจะเดนชดมากขนระหวางกลมผดมมากเกนไป (เชน วยหนมสาว) มงาน

วจย22ชนทประเมนผลกระทบของราคาเครองดมแอลกอฮอลหรอภาษใน

เครองดมแอลกอฮอลหลากหลายททำอนตรายตอสขภาพและผคนผลทวๆไป

ทประเมน ไดแก ความสญเสยจากอบตเหต เมาแลวขบ รวมทงเสยชวต

ความรนแรง ในครอบครว โรคตบเรอรง (liver cirrhosis) การศกษานทำ

ในประเทศสหรฐอเมรกา ใชขอมลระดบมลรฐ ผลการศกษา 11 ชน พบวา

มความสมพนธระหวางราคา ภาษ เครองดมแอลกอฮอล ความบาดเจบ

และการเสยชวต ซงสะทอนขอเทจจรงวา ภาษเปนตวแทนสดสวนเลกนอย

เชงเปรยบเทยบของราคาเครองดมแอลกอฮอลทงหมด การเพมสดสวนใน

ภาษมความจำเปนตองทำใหบรรลผลเชนเดยวกบในราคาซอสดทายของ

เครองดมแอลกอฮอล

สำหรบราคาสราไทย พบวา การเปลยนแปลงในราคาของเครองดม

แอลกอฮอลในประเทศไทยไมเปนสดสวนกบการเตบโตทางเศรษฐกจ บณฑต

ศรไพศาล (2553) ชวา นโยบายทางราคาและภาษเครองดมแอลกอฮอล

ควรมการจดเกบระบบภาษพเศษทมความเหมาะสม ทผานมา แนวทางการ

จดเกบภาษทไทยทำอย โดยเฉพาะกลมวยรนสวนใหญประมาณรอยละ 80-

90 ทดมมาก ลกษณะภาษทดควรทำใหไมเพมจำนวนคนดมขน และเพอไม

ใหวฒนธรรมเปลยนจากวฒนธรรมไมดมมาเปนวฒนธรรมการดมปจจบน

โครงสรางการเกบภาษเครองดมแอลกอฮอลในประเทศไทยทใชระบบสอง

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 53

เลอกหนง คอคดตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและตามมลคา อตราการ

จดเกบภาษสวนใหญอยทรอยละ5-60ซงระบบเกบภาษแบบสองเลอกหนงน

เปนระบบทเกบภาษมากกวาหรอเทากบเกบตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ

เพยงอยางเดยวอยแลว เปนการคมครองสขภาพผบรโภคและเพมรายไดของ

รฐดวย

อยางไรกตามปจจบนภาษไทยยงมการเกบภาษในอตราไมเทาเทยม

และเออบางประเภท เชน สราขาว เครองดมแอลกอฮอลรสผลไม ทำให

เครองดมประเภทนมราคาถกมาก และเปนทนยมของวยรน ดงนน สราขาว

กบเครองดมแอลกอฮอลรสผลไมตองขนใหเตมเพดาน

3.3 โครงสรางภาษเครองดมแอลกอฮอล

ในการศกษานไดทบทวนจากงานของชลธาร วศรตวงศ และคณะ

(2554) ซงไดทบทวนการศกษาเกยวกบภาษสรรพสามตสราของสหภาพยโรป

ซงกำหนดในรปคำสงของสภาสหภาพยโรปหรอทเรยกวา“CouncilDirective”

ซงทผานมามการปรบปรงมาเปนระยะๆคำสงทสำคญไดแก

1) คำสงการรวมโครงสรางภาษสรรพสามตของสราใหเปนเอกภาพ

Council Directive ท 92/83/EEC โดยจำแนกประเภทสราทจดเกบภาษ

สรรพสามตออกเปน 5 ประเภท ไดแก (1) เบยร (Beer) (2) ไวน (Wine)

(3)สราแชอนๆนอกจากเบยรและไวน(FermentedBeveragesotherthan

Beer and Wine) อาท ไซเดอร (Cider) เพอร (Perry) (4) ผลตภณฑ

แอลกอฮอลแปรรป(IntermediateProducts)อาทพอรท(Port)และเชอร

(Sherry) (5) เอทลแอลกอฮอล (Ethyl Alcohol) หรอสรากลน (Spirit

Drinks)

2) คำสงกำหนดอตราภาษสรรพสามตของสราขนตำแตละประเภท

CouncilDirective92/84/EEC ซงแตละประเทศสามารถกำหนดโครงสราง

อตราภาษสรรพสามตสราตามทแตละประเทศเหนสมควร สอดคลองกบสภาพ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล54

สงคมและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป แตทงนตองมภาระภาษสราไมตำไปกวา

อตราภาษสรรพสามตสราขนตำ และไมไดเปนการกำหนดอตราภาษสราเพอ

ปกปองอตสาหกรรมสราภายในประเทศและลดการบดเบอนทางการแขงขน

ทางการคาระหวางประเทศสมาชกและลดการคาสราทผดกฎหมาย ทงน

คณะกรรมาธการฯ เพยงแตตองประเมนความเหมาะสมของอตราภาษ

สรรพสามตสราขนตำเปนระยะๆ

ในปพ.ศ.2536คณะกรรมาธการฯกำหนดใหสรากลนมภาระภาษสง

ทสด รองลงมาไดแก สราแปรรป และเบยร อยางไรกตาม ในป พ.ศ.2548

การปรบปรงอตราภาษสรรพสามตสราขนตำอกครงและเสนอใหปรบอตรา

ภาษสงขนจากเดมอกประมาณรอยละ 31 โดยคำนวณจากอตราเงนเฟอท

เกดขนระหวางป พ.ศ.2536-2548 และมผลบงคบใชตงแตเดอนมกราคม

ปพ.ศ.2551 และขยายการปรบขนอตราภาษสราไดถงเดอนมกราคม พ.ศ.

2553 กรณทประเทศสมาชกใดมปญหาในการปรบขนอตราภาษสรรพสามต

ของสราดงกลาวนอกจากนยงมขอกำหนดรวมกนใหมการปรบขนภาษทกๆ

2-4ปโดยอตราภาษทปรบขนแตละครงจะตองปรบขนไมนอยกวารอยละ10

และไมเกนรอยละ20

3) คำสงเกยวกบหลกการทวไปในการบรหารจดเกบภาษสรรพสามต

Council Directive 92/12/EEC ลงวนท 25 กมภาพนธ 2535 ไดแก

การควบคมการเกบรกษาการเคลอนยายสราการยกเวนหรอลดหยอนภาษ

และอนๆ ขอกำหนดทวไป (general provisions) นบงคบใชกบสนคาทก

ประเภททตองเสยภาษสรรพสามต ซงโดยปกต สนคาทตองเสยภาษสรรพสามต

เมอถกผลตขน จะสามารถนำสงไปเกบรกษาในคลงสนคาภาษไดและจะไดรบ

การยกเวนภาษชวคราว (duty suspension) การจดตงและดำเนนการคลง

สนคาภาษจะตองไดรบอนญาตจากประเทศสมาชก และเปนไปตามหลกการ

ทคณะกรรมาธการฯแนะนำ(Commissionrecommendation2000/789/EC)

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 55

4) คำสงใหมทเกยวกบขอกำหนดทวไปสำหรบสนคาทตองเสยภาษ

สรรพสามตCouncilDirective2008/118/ECเรมบงคบใชตงแตวนท15

มกราคม2552และขยายใชทวสหภาพยโรปในวนท1เมษายน2553และ

คำสงCouncilDirective92/12/EECไดถกยกเลกไปในวนเดยกน

แผนภมท 2.2โครงสรางการเกบภาษ

ทมากรมสรรพสามต

โครงสรางราคาของสราในอดตกอนมการทำความตกลงทางการคาใน

กลมอาเซยนและนอกกลมอาเซยน

ในทางปฏบตภาษสราจะคำนวณจากทงอตราตามมลคาและอตราตาม

สภาพและบงคบจดเกบภาษในอตราทใหมลคาภาษสงกวา(มาตรา8ตรแหง

โครงสรางราคาสรา

+ภาษสรรพสามตและภาษสขภาพ

ราคาโรงงาน ราคาc.i.f.

+ภาษนำเขา

+ภาษบำรงทองถน

+ภาษมลคาเพม

+กำไร

ราคาขายปลก

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล56

พระราชบญญตสราพ.ศ.2493)ผลทำใหสราใดทมราคาแพงสรานนจะถก

จดเกบภาษตามอตราตามมลคาเพราะราคาทสงมากทำใหมลคาภาษคดจาก

อตราภาษตามมลคาสงกวามลคาภาษคดจากอตราภาษตามปรมาณ และรบ

ภาระภาษสงกวาสราชนดเดยวกนทราคาไมแพง ซงถกคดภาษจากอตราตาม

ปรมาณและมความแรงของดกรแอลกอฮอลเทากน สราราคาแพงสวนใหญ

ไดแก สราพเศษ ไวน เบยรฯ โดยเฉพาะสราทนำเขา สำหรบสราราคาถก

สวนใหญ เปนสราขาว สราผสม สราแชพนเมองฯ ทำใหการจดเกบภาษใช

อตราตามปรมาณ ทำใหเกดการวจารณวาสรากลน (สราขาว) มความแรง

แอลกอฮอลสงมากกวาไวนและเบยรแตกลบเสยภาษไมสงมากนก

ขนตอนการชำระภาษสรามสองกรณกลาวคอกรณสราททำในราช-

อาณาจกรและกรณทนำเขามาในราชอาณาจกร

กรณสราจากตางประเทศนอกเขตความตกลงการคาเสรประเทศไทย

คดราคาภาษโรงงานรวมกบราคา c.i.f.8 บวกกบภาษนำเขา ดงแผนภม 2.2

อยางไรกตามเมอทำความตกลงการคาระหวางคสญญาภาษนำเขากไมได

นำมาพจารณา คงไวแตภาษสรรพสามต และภาษอนๆ ทงน การจดเกบ

อตราภาษสรรพสามตมเงอนไขดงน

8 การจดเกบภาษศลกากร สวนใหญคดอตราตามมลคา ซงคำนวณจากฐานราคานำเขา หรอ ราคา ซ.ไอ.เอฟ.ซงประกอบดวยตนทนสนคาคาประกนภยและคาระวางขนสงทงนกรมศลกากรสามารถ ตรวจสอบราคา ซ.ไอ.เอฟ. วาเหมาะสมหรอไม กรมศลกากรสามารถประเมนภาษหรอกำหนดราคา นำเขาได 6 วธ ภายใตคมอระบบราคาแกตต (GATT Valuation Agreement: GVA Handbook)ไทยเรมนำมาใชในวนท1มกราคม2543ระบบราคาแกตตเปนการตราคาของทนำเขามาจากตางประเทศโดยยดถอราคาตามทผสงซอในประเทศไดจายไปจรงใหกบผขายหรอผผลตในตางประเทศ ซงเมอกรม ศลกากรเหนวาราคานำเขาทผนำเขาประเมนตนเองไมเหมาะสม กรมศลกากรสามารถกำหนดราคาไดแตจำกดวาจะตองใชเพยงวธ6วธเทานนไดแกราคาซอขายของทนำเขาราคาซอขายของทเหมอนกนราคาซอขายของทคลายกน ราคาหกทอน ราคาคำนวณ และราคายอนกลบ ผลทำใหในทางปฏบตกรมศลกากรจะไมกำหนดราคาหากไมมหลกฐานชดเจนทงนการนำเขาสราหลายกรณเปนการนำเขา ระหวางบรษททมความสมพนธกน การปฏบตตามระบบราคาแกตต แมวาเปดโอกาสใหตรวจสอบราคา ไดหลายวธแตจำกดวธในการตรวจสอบ(คมอระบบราคาแกตตกรมศลกากร,2542)

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 57

1.อตราภาษทงสราผลตในประเทศและนำเขามาในราชอาณาจกรได

ใชอตราภาษเดยวกน

2.ผมหนาทเสยภาษสราจะตองมหนาทเสยภาษเกบเพมเพอกระทรวง

มหาดไทย10%ของภาษสรา

3.ผมหนาทเสยภาษสราจะตองมหนาทเสยเงนกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ2%ของภาษสรา

สำหรบการศกษาของไทย ขอมลจากกรมสรรพสามตกระทรวงการคลง

(2550)ขยายเพมระบวาหากขนภาษสราสรอยละ1จะมผลตอความตองการ

ซอสราสลดลงรอยละ1.56แตจะมผลตอความตองการสราขาวเพมขนรอยละ

3.77 และมผลตอการซอเบยรเพมขนรอยละ 0.32 ถาสราขาวขนภาษรอยละ 1

จะมผลตอความตองการซอสราขาวลดลงรอยละ 2.73 แตมผลตอความตองการ

ซอสราสเพมขนรอยละ 1.06 และความตองการซอเบยรเพมรอยละ 1.25

กรณเบยรขนภาษรอยละ1จะมผลตอความตองการซอเบยรลดลงรอยละ2.68

ความตองการซอสราสเพมขนรอยละ0.17ความตองการซอสราขาวเพมขน

รอยละ1.3แตไมมผลตอสราและไวนนำเขาและถาขนภาษสรานำเขาเพมอก

รอยละ 1 จะมผลตอความตองการซอสรานำเขาลดลง รอยละ 0.61

แตไมสงผลตอสนคากลมอ น หมายความวา ผ ด มสราตางประเทศท

จงรกภกดตอแบรนด ไมดมสราอน หรอดมกไมมผลตอการเปลยนแปลง พจารณา

แตเฉพาะสราตางประเทศระดบพรเมยมขนไป ปรบราคาขนอกเกอบขวดละ

100บาททงๆทตนทนขวดละไมเกน200บาทแตการนำเขาอยางถกกฎหมาย

เสยภาษทกอยางถกตองราคาจำหนายปลกจะพงไปเกอบขวดละ1,000บาท

ชองวางสวนตางกนมาก ยงทำใหขบวนการขนสราเถอนมมาก เพราะตนทน

สราเถอนไมเกน200บาทขามชายแดนมาไดจำหนายแคขวดละ600บาท

ตำกวาสราถกกฎหมาย400บาท

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล58

จากงานวจยของนพนธพวพงศกรและคณะ(2552)นยทางเชงนโยบาย

ทพบคอความยดหยนตอราคาสราเกอบทกชนดมคาใกลเคยง-0.5(ยกเวน

สราขาว(-0.70)และบรนดในประเทศ(-1.21)ทมความยดหยนสงกวา-0.5)

หมายความวาเมอราคาสราเพม10%การบรโภคจะลดลง5%ขณะทยอด

ภาษจะสงขนซงแปลวาการขนภาษสราเกอบทกชนดจะไมทำใหรายรบภาษ

ของรฐบาลลดลงแตจะมผลตอการบรโภคลดลงเลกนอย

พงษศกด ฮนตระกล และบญชร สงสมพนธ (2552) ชวาโครงสราง

ภาษในประเทศไทยปจจบนตงอยบนพนฐานของขอสมมตฐานทลาสมย สงผล

ใหเปนแรงจงใจใหคนไทยสามารถดมเครองดมทมแอลกอฮอลสงในราคาทถก

อนเปนผลใหเกดการเสพตดและอนตรายอยางเรอรงกบสขภาพของประชาชน

โดยรวม

3.4 การหลบหนภาษ

การหลบหนภาษอากรทปรากฏมสองลกษณะดงน

การหลบเลยงภาษอากร (Tax Avoidance) คอ การเลยงภาษอากร

โดยอาศยชองวางของกฎหมาย (Loop Hole) ไดแก การแตกหนวยภาษ

ออกเปนหลายๆ หนวยเพอลดอตราภาษไมใหเสยภาษในอตรากาวหนาทสง

เกนไป หรอการหาประโยชนจากขอยกเวนของกฎหมาย และการหาประโยชน

จากการตความขอกฎหมาย โดยการแปลงสภาพของสนคาจากสนคาสำเรจรป

ทตองเสยภาษในอตราทสงกวาถาเปนชนสวนจะเสยภาษในอตราทตำหรอไม

ตองชำระภาษเลย

การหลบหนภาษอากร(TaxEvasion)คอการกระทำทมเจตนาจงใจ

ละเมดหรอฝาฝนกฎหมายไมเสยภาษอากรตามจำนวนทกฎหมายบญญต

สาเหตการหลบหนภาษและการเลยงภาษมาจากภาระภาษทสงเกนไป

ความไมเปนธรรมในการรบภาระภาษของประชาชน การบรหารงานของรฐบาล

ความบกพรองของระบบภาษอากร กฎหมายภาษอากรมชองวาง และนโยบาย

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 59

ของรฐทงทางดานเศรษฐกจสงคมและการเมอง(ขจรสาธพนธ,2531,50)

การหลบภาษเปนการหลกเลยงภาษโดยถกกฎหมายโดยใชชองวางของกฎหมาย

เปนประโยชนในการลดจำนวนภาษทควรจะเสยใหนอยลงมลกษณะคลายกบ

ความหมายการวางแผนภาษ ซงเปนการทำใหชำระภาษเปนไปอยางมแผน

รดกมภายใตขอบเขตของกฎหมาย สวนความหมายของการหลกเลยงภาษ

(TaxEvasion)คอการหลกเลยงซงเปนการกระทำทผดกฎหมาย (บญชนะ

อตถากร,2543)

อยางไรกตามตวอยางกรณสราทมการซอขายระหวางประเทศสมาชก

ยโรปมการจำแนก2กลม(ชลธารวศรตวงศและคณะ,2554)คอ

(1) สราทซอขายเพอการคา (commercial traffic) การขนยายสรา

จะเกดขนระหวางประเทศสมาชกผานคลงสนคาภาษเพอยกเวนภาษชวคราว

ใหจดเกบภาษกตอเมอสนคาถกนำออกเพอการบรโภค ณ ประเทศใด ให

จดเกบภาษสรรพสามตในอตราภาษของประเทศจดหมายปลายทางในกรณท

สนคาขนยายระหวางการยกเวนภาษไปไมถงจดหมายปลายทาง และไมสามารถ

ตรวจพบวา มความผดปกตซงนำไปสการปลอยสนคาเพอการบรโภคขน

ใหกำหนดความผดปกตเกดขนณจดตนทางและณเวลาการขนยายสนคา

การศกษาเชงเปรยบเทยบภาษสรรพสามตสรา (The Comparative

studyonAlcoholexcisetax)หรอทซงมการบรโภคเกดขนเพอปองกน

การจดเกบภาษซำซอน พรอมทงกำหนดระบบการคนภาษสำหรบภาษ

สรรพสามตท ชำระแลวในประเทศตนทางจากการศกษาเชอวาปรมาณ

การคาขายสราระหวางประเทศสมาชกมจำนวนไมมากนก เพราะแตละประเทศ

จะกำหนดลกษณะภาชนะสราทพรอมบรโภคภายในประเทศและสราสงออก

อกทงบางประเทศกำหนดใหตดเครองหมายการเสยภาษ เชน แสตมป (fis-

calstrip)ทภาชนะสรากอนขนยายสราไปจำหนายอกประเทศหนง

(2) สราทซอขายเพอการบรโภคสวนตว (privatetraveler) ซงเดนทาง

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล60

ไปประเทศตนทางและการซอสราขนกลบไปบรโภคในอกประเทศหนง ซง

เปนประเทศจดหมายปลายทาง ใหจดเกบภาษสรรพสามตในอตราภาษของ

ประเทศตนทาง(origin)หรอประเทศทมการซอสราและไมตองจดเกบภาษ

สรรพสามตซำอกครง เพอประโยชนในการควบคมภาษประเทศสมาชกอาจ

กำหนดแนวทางการยกเวนภาษ กำหนดแบบฟอรมหรอหลกฐานในการยกเวน

ภาษเพอบงคบใชภายในประเทศของตนเองได แตมเงอนไขดานปรมาณสรา

ไมควรเกนจำนวนหนงๆตามทกฎหมายกำหนด

จากการศกษาเชอวาสดสวนของปรมาณการซอขายสราขามชายแดน

(Intra-communitymovements)มมากเพราะอตราภาษสราทแตกตางกน

มากระหวางประเทศสมาชกตางๆ

องคการอนามยโลกใหความเหนในเรองนวา นอกจากปจจยดานผล

ตอบแทนจำนวนมหาศาลทผคาไดรบแลว การขาดมาตรฐานการควบคมท

เหมาะสมในระบบการคาระหวางประเทศการคงอยของเครอขายลกลอบคา

การใหจำหนายสนคาไดโดยไมมใบอนญาตระบบกฎหมายทหยอนยานและ

การบงคบใชทออนแอ การฉอราษฎรบงหลวงของเจาหนาทรฐ ตลอดจน

บทบาทของเจาของกจการเครองดมแอลกอฮอลเอง ลวนมสวนสรางปญหา

การลกลอบคาเครองดมแอลกอฮอลทงสน การลกลอบคาเครองดมแอลกอฮอล

จงถอไดวาเปนปญหาระหวางประเทศ และมแนวโนมทจะมผลกลอบคาเพม

ขนทกป คอนขางเดนชดวาขบวนการลกลอบคาเครองดมแอลกอฮอลในปจจบน

ไดกลายเปนองคการอาชญากรรมทางการคาทมความเขมแขงมากปจจยท

สนบสนนใหเกดการลกลอบคาเครองดมแอลกอฮอลทสำคญม 3 ประการ

(สงศตพรยะรงสรรคและคณะ,2547)คอ

1.ราคา ประเทศสองประเทศทมพรมแดนตดกน หากราคาของ

เครองดมแอลกอฮอลมความแตกตางกนในราคาซอจำหนายของผบรโภค

คนสดทาย อนเปนผลมาจากการกำหนดอตราภาษของรฐบาลประเทศใด

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 61

ประเทศหนง เพอใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเมอถงมอผบรโภคในประเทศ

ของตนสง จะดวยจากการควบคมจำนวนผดมเครองดมแอลกอฮอลหรอ

รายไดทรฐจะไดรบกตามกเปนแรงจงใจประการสำคญททำใหมการลกลอบ

นำเขาเครองดมแอลกอฮอลเพมขน

2.ความโปรงใสของเจาหนาทรฐ ประเทศทมระดบการรบสนบนของ

เจาหนาทรฐมาก ปญหาการลกลอบคาเครองดมแอลกอฮอลจะมมากตามไป

ดวย

3.ความเขมงวดในการปราบปรามการซอจำหนายสนคาหนภาษของ

ทางการ มความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบปญหาการลกลอบคาเครองดม

แอลกอฮอล การลกลอบนำเขาสนคาจำนวนมากตองพงพากระบวนการทำ

ผดกฎหมายและการรเหนเปนใจของเจาหนาทรฐในการขนถายสนคาและ

ความหยอนยานในการควบคมการขนยายเครองดมแอลกอฮอลระหวางประเทศ

เครองดมแอลกอฮอลทมการลกลอบสวนใหญมกเปนเครองดมแอลกอฮอล

ทรจกกนดและเปนทนยมของผบรโภค ซงเกยวของกบผลประโยชนจำนวน

มหาศาลทงผผลตและผคา

3.5 การลกลอบขนสราหนภาษ

ในป พ.ศ. 2546 การเกบภาษศลกากรในเครองดมแอลกอฮอลตอ

ผใหญมผลแตกตางกนในแตละภาคการเกบภาษสรรพสามตทแตกตางกน

ระหวางประเทศ อาจจะทำใหเกดการจบจายขามพรมแดนและการลกลอบ

ขน (cross-bordershoppingandsmuggling)การจบจายขามพรมแดน

มมากถามความแตกตางราคาอยางมากในระยะทางเชนภมภาคÖresund

(เบยรในเดนมารกมราคาเพยงรอยละ 40 ของราคาในประเทศสวเดน) และ

Helsinki-Talinn(สราในเอสโตเนยมคาใชจายหนงในสของราคาในฟนแลนด)

(Karlsson และ Tigerstedt, 2005) โดยรวมแลวอยางนอย 1 ใน 6 ของ

นกทองเทยวทเดนทางในสหภาพยโรปเดนทางในตางประเทศถอเครองดม

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล62

แอลกอฮอลโดยเฉลยกวา 2 ลตรแอลกอฮอลบรสทธ (Leifman, 2001) ใน

สหราชอาณาจกร ในป 1998 การซอจำหนายขามพรมแดนทำใหเกดการ

สญเสยรายไดจาก 5% ของรายไดภาษเครองดมแอลกอฮอลรวม (HM

CustomsandExcise,2004)

ในทำนองเดยวกนการลกลอบขนเปนปญหาทรายแรงในสหภาพยโรป

(European Commission 2547) สำหรบสหภาพยโรป 15 ประเทศ การ

ทจรตในภาคยาสบและสรา (1998) คาดวารายไดสญหายไป 1.5 พนลาน

ยโร (€) จากการทจรตในป 1996 คดเปนประมาณ 8% ของการเกบภาษ

สรรพสามตในเครองดมแอลกอฮอลทงหมดในสหราชอาณาจกรการลกลอบ

ขนคาดวาจะได4%ของการเกบภาษสรรพสามตแอลกอฮอลรวมในป2544

(HMCustomsandExcise,2004)Wells,GerrardandHubbard(2005)

เชอวาการคาทผดกฎหมายสวนใหญอยในสวนทเปนเครองดมแอลกอฮอล

เกดขนเมอเครองดมจะถกยายจากพนททมอตราภาษตำ(lowtax)ไปปลาย

ทางใหมทภาษสงกวา

การทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการควบคมเครองดมแอลกอฮอลของ

กลมประเทศนอรดก (Nordic) ไดวางอยบนสามหลกเกณฑการควบคมการ

เขาถงทางกายภาพ (physical availability) การผกขาดของรฐทครอบคลม

เกยวกบการผลตเบดเสรจ (a comprehensive state monopoly) และ

การคาททำใหภาคเอกชนมกำไรแสวงหาและกำหนดราคาของเครองดม

แอลกอฮอลใหสง(privateprofit-seekingandhighprices)

การเปลยนแปลงทสำคญในการควบคมเครองดมแอลกอฮอลฟนแลนด

ป พ.ศ.2547 โควตาการนำเขาปลอดภาษเคร องด มแอลกอฮอลโดย

นกทองเทยวจากสหภาพยโรปทเดนทางมาถงประเทศฟนแลนดถกยกเลก

เมอ 1 มกราคมพ.ศ.2547 ซงมผลหลงจากทประเทศเพอนบานทางตอน

ใตคอประเทศเอสโตเนยซงเปนประเทศทมราคาแอลกอฮอลตำมาก เพราะ

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 63

เขารวมกบสหภาพยโรปเมอวนท 1 พฤษภาคม ททำใหภาษเครองดม

แอลกอฮอลลดลงโดยเฉลยถงหนงในสามเมอวนท 1 มนาคม การจดเกบ

ภาษสราและเครองดมแอลกอฮอลสงผลกระทบตอราคาสนคาอปโภคบรโภค

และอนตรายทเกยวของและนกดมหนกจะตอบสนองตอราคาในฟนแลนด

ในปพ.ศ.2547(PiaMäkeläandEsaÖsterberg,2003)

4. นโยบายและประสทธผลของการนำนโยบายควบคมเครองดมแอลกอฮอล

ไปปฏบต

4.1 นโยบายและการนำนโยบายไปปฏบต

ประเทศไทยมนโยบายและมาตรการควบคมแอลกอฮอลทางกฎหมาย

เกอบครบถวนจะมกแตการหามโฆษณาอยางเดดขาด(Totalban)กบการ

ไมนำเครองดมแอลกอฮอลเขาไปไวในสนธสญญาการคาเสร ซงเปนกฎหมาย

ระหวางประเทศ อยางไรกตาม ปญหาของการจดทำนโยบายและมาตรการ

ควบคมอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลทสำคญกคออทธพลของอตสาหกรรม

เครองดมแอลกอฮอลไดเขามามบทบาทผานบคคลและองคกรตวแทน

ทกษพล ธรรมรงส (2552) ไดศกษาวจยและชใหเหนวา การแทรกแซงของ

อตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลเรมตงแตการกอตวของนโยบาย เขาไปรวม

แกไขหรอกดดนไมใหผานสภาไดอยางงายๆ โดยอาศยความสมพนธเชง

การเมองอาจจะเปนการมผลประโยชนรวมกนการมภาวะคกคามรวมกน

การไดรบการสนบสนนจากอตสาหกรรมเคร องด มแอลกอฮอล ท งการ

สนบสนนองคกรสนบสนนกจกรรมขององคกรและสนบสนนเปนรายบคคล

การทองคกรนนๆ มหนาทดแลรบผดชอบและสนบสนนผประกอบการ

อตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอล มการรายงานวาอตสาหกรรมเครองดม

แอลกอฮอลสามารถสนบสนนบคลากรในองคกรภาครฐ เชน หนวยงานราชการ

ตางๆ ทงระดบบรหารและระดบปฏบตการ ไดในหลายรปแบบ เชน การ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล64

สนบสนน รายไดรายเดอน โบนสและของขวญในโอกาสตางๆ และการ

จางงานหลงการเกษยณอายขาราชการหรออาจจะเปนการสนบสนนในลกษณะ

สนบสนนการปฏบตการปราบปรามเครองดมแอลกอฮอลเถอน เชน คา

เบยเลยงคาอาหารและโบนส

นอกจากนยงปรากฏรายงาน Thomson Financial (2008) วา

ผประกอบการไดเขาไปมสวนชนำการเมองและอาจปรบเปลยนผบรหาร

องคกร ซงเปนบคคลทมจดยนเปนปรปกษตอผประกอบการ เชนเดยวกบ

การสนบสนนจากอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลไปยงนกการเมองและ

พรรคการเมอง ผประกอบการในประเทศรายหนงไดเปดเผยถงงบประมาณใน

การสนบสนนนกการเมองจำนวนมากรวมกบการสนบสนนในรปแบบอนๆ

รวมถงการสนบสนนกจกรรมและพธกรรมกฬางานประเพณในทองถนของ

นกการเมอง ยงมรายงานถงความเปนไปไดในการสนบสนนในรปแบบของ

เครองดมเครองดมแอลกอฮอลซงอาจจะเปนการใชประโยชนทางการเมอง

เพอประโยชนของผประกอบการ

ในหลายประเทศ Babor (2003) ไดชใหเหนวา ตวแทนของอตสาห-

กรรมเครองดมแอลกอฮอลไดครองเสยงสวนใหญของตวแทนภาคเอกชน

และสงคมในเวทการตดสนใจทงในระดบประเทศ และเวทนโยบายระดบ

นานาชาต ตวอยางเชน อตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลสงตวแทนมากถง

10 สมาคมการคาในการประชมของรฐมนตรประเทศตางๆ ขององคการ

การคาโลกทฮองกง (WTO, 2005) เพอสนบสนนการบงคบใชกลไกการคา

เสรขององคการคาโลก

การลอบบ เจรจาตอรอง และการกดดนเปนกลไกพนฐานทมประสทธผล

ในการแสดงอทธพลตอกระบวนการนโยบายสาธารณะโดยปจจยความสำเรจ

ในการเจรจาตอรอง รวมถงระดบอทธพล และความสมพนธทดระหวางคเจรจา

อตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลสามารถเจรจาตอรองกบผกำหนดนโยบาย

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 65

ไดในหลายลกษณะเชนเจรจาโดยตวแทนผประกอบการรายเดยวโดยผแทน

ของกลมผประกอบการ หรอโดยองคกรหนาฉาก นอกจากนนยงสามารถ

กระทำโดยบคลากรของผประกอบการอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอล

หรอกระทำผโนมนาวหรอลอบบ(Lobbyist)มออาชพกได

การแสดงบทบาทดวยวธลอบบเจรจาตอรองพบไดในทกระดบของ

นโยบายตงแตระดบโลกจนถงทองถน อตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลม

การลอบบทประสบความสำเรจอกมากมายทงในและตางประเทศ ในระดบ

นานาชาตนนอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอลอาจจะลอบบผานตวแทน

ประเทศสมาชก โดยเฉพาะกบประเทศทผประกอบการตงอย หรอลอบบ

ตวแทนของประเทศตางๆ ในระหวางทรวมอยในเวทกได ตวอยางเชน กลม

ผผลตแอลกอฮอลระดบโลก(GlobalAlcoholProducersGroup:GAPG)

ทไดใชงบประมาณมากถง 240,000 เหรยญสหรฐฯ ในการลอบบรฐมนตร

สาธารณสขและตวแทนของประเทศสมาชกองคการอนามยโลก เพอปกปอง

ผลประโยชนของผประกอบการในการประชมของสมชชาอนามยโลกปพ.ศ.

2550 ซงอาจจะมสวนใหการประชมในครงน ไมสามารถบรรลขอตกลง

(ทกษพลธรรมรงส,2552:70-73)

มรายงานขาวของสำนกขาวเอเอฟพอางถงการเปดเผยของคณะกรรมการ

หลกทรพยและตลาดหลกทรพยสหรฐ (เอสอซ) วา “บรษทผผลตเครองดม

ยกษใหญของโลกรวมทงเครองดมแอลกอฮอลแบรนดดงซงมสำนกงานใหญ

ในกรงลอนดอน ประเทศองกฤษยอมตกลงจายเงนถง 16.4 ลานดอลลาร

หรอประมาณ492ลานบาทใหแกทางการสหรฐฯเพอเปนคาขอตกลงระงบ

คดฟองรองหลงถกตงขอหาตดสนบนเจาหนาทรฐบาลอนเดย เกาหลใตและ

ไทยเอสอซระบวาบรษทนไดจายสนบนกวา81ลานบาทตลอดระยะเวลา

มากกวา6ปเพอแลกกบผลประโยชนดานภาษและการจำหนายสราแบรนด

ตางๆในประเทศเอเชยสำหรบประเทศไทยบรษทนไดจายเงนประมาณ18

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล66

ลานบาท ใหแกเจาหนาทรฐบาลไทยระดบสงคนหนงในชวงป 2547-2551”

เพอสคดดานภาษและศลกากรหลายคด(ผจดการ,17มกราคม2554)

4.2 การนำนโยบายไปปฏบตและการบงคบใชกฎหมาย

ในระดบผปฏบตการหรอขาราชการคอดำเนนการใหมาตรการควบคม

เครองดมแอลกอฮอลประสบความสำเรจตามวตถประสงค (มยร อนมานราชธน,

2548:208)เมอกระบวนการกำหนดนโยบายถกแทรกแซงโดยกลมทน

ผประกอบการอตสาหกรรม โดยเฉพาะขนตอนการระบปญหาและผบรหาร

ประเทศตดสนใจเปลยนนโยบายการกาหนดนโยบายการคาเสรในเครองดม

แอลกอฮอล ทำใหเปนปจจยหนงทเปนปญหาของเจาหนาทในการนำนโยบาย

ไปปฏบต

นอกจากน กรณของการบงคบใชกฎหมายตามมาตรการควบคม

เครองดมแอลกอฮอล เนองจากธรกจเครองดมแอลกอฮอลนน ผประกอบการ

มความจำเปนตองขออนมตจากทางการในรปใบอนญาตสทธบตรสมปทาน

และการประมล ขนตอนทจะใหไดมาซงสทธพเศษเหลาน ทำใหเจาหนาท

ของรฐสามารถใหคณหรอใหโทษได ผประกอบการบางกลมไดอาศยอำนาจ

ของเจาหนาทรฐเพอใหไดสทธพเศษโดยการจายสนจางรางวลเปนเครอง

ตอบแทนรายไดจำนวนนไมไดถกรายงานตอเจาหนาทภาษของรฐอยาง

ถกตอง มการซอจำหนายแลกเปลยนสนคาบรการเหมอนตลาดปกต แตไมได

เงนตราเปนสอกลางในการแลกเปลยน ทำใหปรมาณสนคาและบรการไมผาน

การบนทกเปนขอมลทางการ(สงศตพรยะรงสรรคและคณะ,2547,5-6)

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 67

นโยบายแอลกอฮอลและการนำไปปฏบต

การเขาถงเครองดม(ราคา คาใชจาย กายภาพ สงคม)

คานยมของสงคม

การโฆษณา ปจจยสนบสนนการดม

ปจจย/เงอนไข รายบคคล

การเรมตนดม

แผนภมท 2.3ปจจยทเกยวของกบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

ทมา ทกษพล ธรรมรงส ศนยวจยปญหาสรา สำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวาง

ประเทศ

การควบคมการจำหนายและการดมเครองดมแอลกอฮอล

จากการวจยเชงสำรวจเพอประเมนผลการบงคบใชกฎหมายตาม

พ.ร.บ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 ในเขตกรงเทพมหานคร

ระหวางเดอนมนาคม-มถนายน2552โดยในสวนของประชาชนผบรโภค

เครองดมแอลกอฮอลเมอสอบถามถงมาตรการเกยวกบเครองดมแอลกอฮอล

พบวาประชาชนผบรโภค รวามมาตรการหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลใน

ลกษณะดมแลวดมประโยชนทงโดยตรงหรอโดยออม โดยสนเชงทกสอ

24ชวโมงรอยละ66.21ไมร33.79,รอยละ63.07รวามมาตรการควบคม

เนอหาการโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดมแอลกอฮอลโดยใหกระทำได

เฉพาะในลกษณะใหขอมลขาวสารและความรเชงสรางสรรคสงคมไมร36.93,

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล68

สวนมาตรการหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลโดยการปรากฏภาพของ

สนคาหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอลโดยสนเชงทกสอ 24 ชวโมง

มผรรอยละ57.51 ไมรรอยละ42.49 เมอถามถงมาตรการหามสงเสรมการ

ขายเครองดมแอลกอฮอลในรปแบบตางๆเชนการลดแลกแจกแถมรรอยละ

49.11 ไมรรอยละ 50.89 สวนมาตรการหามการสงเสรมการขายเครองดม

แอลกอฮอลในรปแบบการขายพวงมผรรอยละ55.73และไมรรอยละ44.27

สำหรบมาตรการหามการสงเสรมการขายเครองดมแอลกอฮอลในรปแบบ

การขายโดยเครองขายอตโนมต รรอยละ 52.70 และไมรรอยละ 47.30

(เชษฐรชดาพรรณาธกลและคณะ,2551)

แนวทางการเพมประสทธผลของการบงคบใชกฎหมายตามพ.ร.บ.

ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 ในการควบคม ปองกน และแกไข

ปญหาสราของประเทศไทย จากผลการศกษาทเปนสถานการณ และการ

ปฏบตตามกฎหมายของกลมผบรโภค ผจำหนายและเจาพนกงานตามกฎหมาย

สามารถกำหนดแนวทางในการเพมประสทธผลของการบงคบใชกฎหมาย

ตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551ไดดงน

1) การเสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายตามพระราชบญญต

ควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551เนองจากผลการศกษาพบชดเจนวา

แมวากลมตวอยางทกกลมรบรวามมาตรการการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

แตกยงมการรบรในรายละเอยดเกยวกบมาตรการทเกยวของยงไมถกตอง

ทงในเรองสถานทหามดม สถานทหามจำหนาย หรอแมแตเวลาจำหนาย

เครองดมแอลกอฮอล ทำใหกลมตวอยางบางสวนยงคงไมปฏบตตามกฎหมาย

อนงในการเสรมสรางความรความเขาใจในประเดนดงกลาว หากสามารถทำ

ไดในระดบกลมยอยจะเกดผลดไดมากขน เพราะจากความเหนของเจาพนกงาน

ตามกฎหมายเหนวา ยงตองทำใหทงผบรโภคและผจำหนายตระหนก และม

ความเขาใจทถกตองจงทำใหการปฏบตตามกฎหมายเกดขนไดอยางชดเจน

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 69

2) การพฒนากระบวนการใหเจาพนกงานตามกฎหมายมความมนใจ

ในการกำกบควบคมเครองดมแอลกอฮอล ผลการศกษาพบวา แมวาเจาพนกงาน

ตามกฎหมายจะพบเหนการไมปฏบตตามกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล

ในบางสวน เชน สถานทจำหนาย จำหนายในเวลาหามจำหนาย หรอดมใน

สถานทหามดม หรอ แมแตการสงเสรมการจำหนาย แตเจาพนกงานตาม

กฎหมาย กไมสามารถจะดำเนนการตามกฎหมายไดมากนก เพราะบางสวน

มทศนคตวา เรองสราเปนเรองเกยวกบวฒนธรรมชมชนและบางสวนรบรวา

ไมใชพนทรบผดชอบจงมไดดำเนนการใดๆทงนมบางสวนยงเหนวา เปนสง

ทเจาพนกงานตามกฎหมายตองเผชญหนากบชมชน อนอาจนำไปสความขดแยง

ในการปฏบตงานดานอนๆ เพราะเจาพนกงานตามกฎหมายทเปนเจาหนาท

ตำรวจ มกเปนเจาหนาทตำรวจทอยในระดบชมชน ทตองการความรวมมอกบ

ชมชนในเรองงานขาวอนๆ ดงนนหากมกลไกตงแตในระดบชมชน คอหมบาน

ทจะชวยเหลอตำรวจในการสอดสองดแล กจะลดการเผชญหนาลงได ซง

กลไกนพบไดจากการลงเกบขอมลในพนทจงหวดอดรธาน ซงมบทบาทมาก

ในการใหขาวสารขอมลและนำไปสการสรางกฎระเบยบของชมชนขนมา

รองรบในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ทงการซอและการจำหนาย

อยางไรกตาม งานศกษาพบวาเจาพนกงานตามกฎหมาย ทเปนเจาหนาท

ดานสาธารณสขยงไมมบทบาทในการตกเตอนผบรโภคหรอผจำหนายทไม

ปฏบตตามกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลมากนก จงควรมกระบวน

การสรางความมนใจใหกบเจาพนกงานตามกฎหมายกลมดงกลาวดวย

สำหรบประเทศไทย กระทรวงการคลงซงมหนาทในการจดเกบภาษ

และไดมอบหมายใหกรมสรรพสามตดำเนนการจดเกบภาษสนคาเครองดม

แอลกอฮอล และวางมาตรการปองกนและปราบปรามการลกลอบนำเขา

เครองดมแอลกอฮอลเถอนและปลอม โดยกำหนดใหมตวแปรยอยในการ

กำหนดมาตรการปองกนเครองดมแอลกอฮอลเถอนและปลอมสามประการ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล70

คอ (1) ตงจดสกดการลกลอบนำเขาบรเวณแนวชายแดนประเทศกมพชาและ

ประเทศมาเลเซย (2) สงการใหเจาหนาทฝายปราบปรามทกพนทตรวจรานคา

จำหนายเครองดมแอลกอฮอลอยางทวถงและตอเนองและ (3)ปรบปรงแกไข

การพมพแสตมปใหมมาตรฐาน

5. กรอบแนวคดในการศกษา

การดมเครองดมแอลกอฮอลเปนปจจยเสยงทางสขภาพสำคญยง

ในกลมประเทศกำลงพฒนาทมอตราตายตำ และมความเสยงเปนอนดบสาม

ในประเทศทพฒนาแลว ความเสยงนคดเปนรอยละ 6.2 ความพการทปรบ

ตามปทสญเสย (disability-adjusted years lost) (Ezzati et al, 2000:

1347-1360) มงานวจยจำนวนมากทชวา เครองดมสราเปนปจจยเสยงสำคญ

ทสดทนำไปสการเกดโรคซงสงกวาโรคเกยวกบเครองดมแอลกอฮอล ความ

อวนและความดนโลหต(WHO,2002)ทแยกวานนกคออทธพลของการคา

เครองดมแอลกอฮอลมมากและมพลงตอรองในภาคการเมองสง การทำ

นโยบายมการเปลยนแปลงตลอดเวลา

เครองดมแอลกอฮอลเปนผลตภณฑทกอใหเกดรายไดแกรฐบาลได

หลายทาง เชน จากการผลต การบรโภค จากรายไดอนเนองมาจากกำไร

จากการดำเนนกจการ รายไดอนๆ ตามทรฐบาลกำหนด แตเครองดม

แอลกอฮอลเปนสนคาทไมธรรมดา เปนสนคาเสพตดทถกกฎหมาย นนคอ

การไมสามารถใชวธปกตในการวเคราะหผลของFTAในกรณของสรา(อศรา

ศานตศาสน,2549)กรอบแนวคดควรมรปแบบดงน

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 71

แผนภมท 2.4 แนวทางการศกษาผลกระทบการคาเสร

ทมาปรบจากอศราศานตศาสนคณะเศรษฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย2549.

จากกรอบแนวคดการคาระหวางประเทศของเครองดมแอลกอฮอล

และโลกาภวตนของโรคตดตอ Labonté และคณะ (2553) ชวา กฎการคา

ระหวางประเทศนำไปสการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลสงขนและตดตามมา

ดวยการเพมภาระโรคกฎการคาระหวางประเทศทำใหมการนำเขาผลตภณฑ

ของแตละประเทศสงขนขณะเดยวกนกทำใหอตสาหกรรมขามชาตไดเปรยบ

เชงการคาและการแขงขนดงแผนภมท2.5

แนวการศกษาผลกระทบของ FTA

วธการปกต มมมองอนๆในกรณสรา

ราคาสราลดลง

การดมเพมขน

รายรบจากภาษ

ผลตอสขภาพ

สราเถอน

การเพมขนของการคาระหวางประเทศ

การผกผนของการคาระหวางประเทศ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล72

แผนภมท 2.5กรอบการศกษาการคาระหวางประเทศของเครองดมแอลกอฮอล

และโลกาภวตนของโรคตดตอ ทมาRonaldLabonté,KatiaSMohindraandRaphaelLencucha.Framinginternational trade and chronic disease Globalization and Health 2554,

7:21.

เนองมาจากการอางกระบวนการโลกาภวตน ขอตกลงทางการเมอง

ระหวางประเทศทำใหมการลดเขตแดนเชงภมศาสตร (Geographical

boundaries) เพมขน และภาครฐมความตงใจทำสญญาผกพนการแขงขน

ทางเศรษฐกจในบรบทโลก ความหมายการคาเครองดมแอลกอฮอลในฐานะ

ทครอบคลมพนททประกอบไปดวย

1.ผลตภณฑและเครองดมทมแอลกอฮอลเปนสวนผสม

2.ธรกจทเกยวของกบการลงทนเครองดมแอลกอฮอล

ฉตรสมน พฤฒภญโญ 73

3.การทำการตลาดเครองดมแอลกอฮอล 4.นโยบายแอลกอฮอลและความสามารถของประเทศในการจดการ ปญหาเครองดมแอลกอฮอล เปาหมายของนกสาธารณสขคอทำอยางไรจงจะเพมการรบรโดยเฉพาะ อยางยงภายในชมชนและสงคม จากผลกระทบการคา การสรางเครองมอ ตางๆ ทจะตอสกบโรคไมตดตอ และการเนนวธการลดความขดแยงกบพนธกจ องคการการคาโลก(Smithetal,2009:373,768)การคาเสรมปรชญาและ แนวทางในการทจะลดการกดกนทางการคา เชน การลดการจำกดปรมาณลดกำแพงภาษ และสงเสรมใหมการคาขยายตลาดมากยงขน การขดขวาง มาตรการควบคมการตลาดและการควบคมการดมเครองดมแอลกอฮอลถอวา เปนปฏปกษตอกฎเกณฑองคการการคาโลก ในบรบทเฉพาะนจะอภปราย อยางตอเนองในวงกวางเกยวกบความสมพนธระหวางการคาระหวางประเทศ

และการสาธารณสขโดยผวจยสรปการใชกรอบความคดดงน

แผนภมท 2.6กรอบการศกษาผลการตดตามการคาเสร

ผลการตดตามการคาเสร

รปแบบความตกลงทปรบเปลยนไป

สถานการณการคา ผลของการนำนโยบายไปปฏบต

ภาษอากรและสราเถอน

ปญหาทางสขภาพอนเนองจากสรา

ขอพพาทระหวางประเทศผานอนญาโตตลาการและศาล

ปฏบตการทางสงคมผานการเคลอนไหวทางสขภาพ

การตดตามผลการคาเสร ในเครองดมแอลกอฮอล74