1

สรุ�ปย่�อหลักกฎหมาย่ลักษณะพย่าน พย่านหลักฐาน ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา การรวบรวมพิยานหล�กฐานในชั้��นสอบสวน โปรดด!ต�วบท มาตรา 131, 131/1,132,

133,173/1-2

การย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยาน แบ'งเป*น 2 กรณ� ค#อ 1. กรณ�ม�การตรวจพิยานหล�กฐาน ด!มาตรา 173/1

1.1 ค!'ความ(ท��งโจทก+และจ,าเลย) ต-องย#$นก'อนว�นตรวจพิยานหล�กฐานไม'น-อยกว'า 7

ว�น 1.2 การย#$นเพิ�$มเต�ม ต-องย#$นต'อศาลก'อนการตรวจพิยานหล�กฐานเสร0จส��น 1.3 ถ้-าพิ-นก,าหนดด�งกล'าว ต-องได-ร�บอน%ญาตจากศาล 2. กรณ�ไม'ม�ว�นตรวจพิยานหล�กฐาน ด!มาตรา 229/1

2.1 โจทก+ต-องย#$นต'อศาล ไม'น-อยกว'า 15

ว�น ก'อนว�นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อว�นส#บพิยาน 2.2 กรณ�จ,าเลย ให-ย#$นก'อนว�นส#บพิยานจ,าเลย 2.3 กรณ�การย#$นเพิ�$มเต�ม - ต-องได-ย#$นไว-ก'อนแล-วตาม 2.1 หร#อ 2.2

ต'อมาขอย#$นเพิ�$มเต�ม

- ต-องแสดงเหต%และข-ออ-างต'อศาล พิร-อมก�บบ�ญชั้�และส,าเนาบ�ญชั้� ไม'ว'าเวลาใดๆก'อน เสร0จส��นการส#บพิยานของฝ่7ายน��น 2.4 กรณ�ย�งไม'ได-ย#$นไว-เลย - ต-องแสดงเหต%อ�นควรท�$ไม'สามารถ้ย#$นในก,าหนดได- - ต-องร-องขออ-างพิยานหล�กฐานต'อศาล พิร-อมก�บบ�ญชั้�ระบ%พิยานและส,าเนา ก'อน เสร0จส��นการพิ�จารณา ผลของการไม'ย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยาน (มาตรา 229/1 วรรคส�$) - ห-ามม�ให-ศาลอน%ญาตให-ส#บและร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานท�$ม�ได-ระบ%อ-างพิยานหล�กฐานน��น เว-นแต'ศาลเห0นว'าจ,าเป*นต-องค%-มครองพิยาน หร#อจะต-องน,าส#บพิยานหล�กฐานด�งกล'าว เพิ#$อให-การว�น�จฉั�ยชั้��ขาดข-อส,าค�ญแห'งคด�เป*นไปโดยเท�$ยงธีรรม หร#อเพิ#$อให-โอกาสจ,าเลยในการส!-คด�อย'างเต0มท�$ ให-ศาลม�อ,านาจอน%ญาตให-ส#บและร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานเชั้'นว'าน��นได- หล�กเกณฑ์+การย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยานตามแนวค,าพิ�พิากษาฎ�กา - การย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยานในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง ถ้#อว'าเป*นการย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยานตลอดท��งเร#$อง รวมท��งชั้��นพิ�จารณาด-วย (ฎ. 280/05 ป., 2409/23)

2

- ในคด�ท�$ผ!-เส�ยหายเข-าเป*นโจทก+ร'วมก�บพิน�กงานอ�ยการ โจทก+ร'วมก0ม�ส�ทธี�ระบ%พิยานเพิ�$มเต�มได- (ฎ. 568/13)

- การฟ้3องคด�ใหม'ตามค,าส�$งศาลท�$ให-แยกฟ้3องจ,าเลยท�$ให-การปฎ�เสธีตาม มาตรา 176 วรรคสอง ต-องระบ%บ�ญชั้�พิยานใหม'ด-วย (ฎ. 2389/22)

- สรรพิเอกสารในคด�น��โจทก+ระบ%บ�ญชั้�พิยานไว-แล-ว การท�$โจทก+ส#บพิยานบ%คคลประกอบสรรพิเอกสารคด�อ#$นโดยผ�ดหลงสล�บส,านวนก�น เท'าก�บน,าพิยานท�$ม�ได-ย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยานมาส#บไม'ชั้อบ (ฎ. 4260/4

เร#$องน�� โจทก+ระบ% อ. และสรรพิเอกสารในส,านวนคด�น�� เป*นพิยานไว-แล-ว แต'ผ!-แทนโจทก+ได-ส#บ อ. และน,าสรรพิเอกสารในคด�อ#$นมาส#บในคด�น��โดยผ�ดหลง เม#$อศาลชั้��นต-นได-ส� $งให-เพิ�กถ้อนการส#บพิยานโจทก+ปาก อ. เพิราะเป*นกระบวนพิ�จารณาท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย ย'อมม�ผลลบล-างการส#บพิยานโจทก+ปาก อ.ท�$ด,าเน�นการไปแล-ว ด�งน��ต'อมาโจทก+จ=งม�ส�ทธี�น,า อ. มาเบ�กความและน,าส#บสรรพิเอกสารในคด�น��โดยชั้อบได- ไม'เป*นการด,าเน�นกระบวนพิ�จารณาซ้ำ,�า เพิราะการส#บ อ. ถ้!กเพิ�กถ้อนไปแล-ว หน-าท�$น,าส#บในคด�อาญา (มาตรา 174)

- โจทก+ม�หน-าท�$น,าส#บก'อนเสมอ - เน#$องจากในคด�อาญาม�หล�กก,าหมายอย!'

ว'า บ%คคลท%กคนเป*นผ!-บร�ส%ทธี�?จนกว'าศาลจะม�ค,าพิ�พิากษาว'าเขาเป*น ผ!-กระท,าผ�ด ด�งน��นเม#$อโจทก+ฟ้3องกล'าวหาว'าจ,าเลยกระท,าผ�ด ถ้-าจ,าเลยให-การปฎ�เสธี ภาระการพิ�ส!จน+ย'อมตกแก'โจทก+ คงม�ข-อยกเว-นอย!' 2

ประการ ค#อ 1. จ,าเลยให-การยอมร�บตามฟ้3องโจทก+ แต'อ-างเหต%ยกเว-นโทษ เชั้'นกระท,าผ�ดด-วยความจ,าเป*นหร#อว�กลจร�ต หร#อเหต%ลดหย'อนโทษ เชั้'นกระท,าผ�ดโดยบ�นดาลโทสะ และ 2. ม�กฎหมายส�นน�ษฐานเบ#�องต-นไว-ก'อนว'าจ,าเลยเป*นผ!-กระท,าผ�ด เชั้'น พิ.ร.บ.การพิน�นฯ ท��งสองกรณ�น��ภาระพิ�ส!จน+ย'อมตกอย!'แก'จ,าเลย ส'วนหน-าท�$น,าส#บก'อนในคด�อาญาน��น โจทก+ต-องเป*นผ!-ม�หน-าท�$น,าพิยานเข-าส#บก'อนเสมอตามมาตรา 174

- บทบ�ญญ�ต�มาตรา 174 ท�$ก,าหนดให-โจทก+ม�หน-าท�$น,าส#บก'อนน��น ถ้#อเป*นเร#$องเคร'งคร�ดจะให-จ,าเลยน,าส#บก'อนไม'ได- (ฎ.

1217/03)

- จ,าเลยต'อส!-ว'าท,าเพิ#$อป3องก�น เท'าก�บจ,าเลยปฎ�เสธีว'าไม'ได-กระท,าผ�ด โจทก+ก0ย�งคงม�หน-าท�$น,าส#บ (ฎ. 943/0

- ความผ�ดฐานร�บของโจรโจทก+ม�หน-าท�$น,าส#บว'าจ,าเลยร�บทร�พิย+ของกลางมาโดยร! -ว'าเป*นทร�พิย+ท�$ได-มาจากการกระท,าผ�ด จ=ง

3

จะเป*นความผ�ดตาม ป.อ.มาตรา 357 (ฎ.

2923/44) ส'วนการขอค#นของกลางท�$ศาลส�$งร�บ ตามมาตรา 36 ป.อาญา เป*นส'วนหน=$งของคด�อาญา เป*นหน-าท�$ของผ!-ร -องท�$จะต-องน,าพิยานหล�กฐานเข-าส#บ(ฎ.

368/35)

- อาย%ความฟ้3องคด�อาญา เป*นเร#$องอ,านาจฟ้3องของโจทก+ จ=งเป*นหน-าท�$ของโจทก+ท�$จะน,าส#บว'าคด�ย�งไม'ขาดอาย%ความ(ฎ.

1035/40) โดย ในคด�อาญา จ,าเลยจะให-การอย'างไรก0ได- แม-จะไม'ให-การก0ได- เม#$อจ,าเลยให-การอย'างไร หร#อจ,าเลยไม'ยอมให-การก0ให-ศาลจดรายงานไว- จ,าเลยหาต-องให-การปฎ�เสธีเป*นประเด0นว'าคด�โจทก+ขาดอาย%ความไว-ด-วย เม#$อคด�โจทก+ขาดอาย%ความ ศาลก0พิ�พิากษายกฟ้3องได- -เม#$อจ,าเลยไม'ได-ให-การร�บว'าจ,าเลยเป*นบ%คคลคนเด�ยวก�บจ,าเลยในคด�อาญาอ#$นท�$โจทก+ขอให-น�บโทษต'อ โจทก+ม�หน-าท�$น,าส#บข-อเท0จจร�งด�งกล'าวด-วย(ฎ.7262/46)

- ในเร#$องน�บโทษต'อถ้-าศาลเคยสอบจ,าเลย และจ,าเลยเคยร�บว'าเป*นบ%คคลเด�ยวก�บจ,าเลยคด�ท�$โจทก+ขอให-น�บโทษต'อแล-ว ต'อมาโจทก+ขอแก-หมายเขคด�เน#$องจากพิ�มพิ+ผ�ดพิลาด ศาลม�ค,าส�$งอน%ญาต ส,าเนาให-จ,าเลย จ,าเลยไม'โต-แย-ง ถ้#อว'าจ,าเลยร�บว'าเป*นบ%คคลคนเด�ยวก�บจ,าเลยตามคด�ท�$ขอแก-ไขไม' เพิราะเป*นข-อเท0จจร�งอ�นเด�ยวก�น

ก�บท�$จ,าเลยเคยร�บข-อเท0จจร�งในเร#$องด�งกล'าวมาแล-ว (ฎ. 8044/47)

- คด�ท�$จ,าเลยให-การร�บสารภาพิ แต'ผ!-เส�ยหายแถ้ลงข-อเท0จจร�งท�$เป*นประโยชั้น+แก'คด�เม#$อโจทก+ไม'ค-านและไม'ขอส#บพิยาน ศาลร�บฟ้9งค,าของผ!-เส�ยหายได- (ฎ. 418/09)

เร#$องน��ฟ้3อง ป.อ. 297 จ,าเลยร�บสารภาพิตามฟ้3อง แต'ผ!-เส�ยหายย#$นค,าร-องแถ้ลงว'าร�กษา 10 ว�น ศาลลง 295 ได- แต'ถ้-าโจทก+แถ้ลงขอส#บพิยาน ศาลต-องอน%ญาตให-โจทก+น,าพิยานเข-าส#บห�กล-างถ้-อยค,าของผ!-เส�ยหาย จะงดส#บพิยานโจทก+โดยอ-างว'าจ,าเลยให-การร�บสารภาพิไม'ต-องส#บพิยาน ไม'ได- (ฎ. 2484/20)

พิยานหล�กฐานในคด�อาญา (มาตรา 226)

- พิยานท�$จะพิ�ส!จน+ว'าจ,าเลยม�ผ�ดหร#อบร�ส%ทธี�? อาจเป*นพิยานว�ตถ้% พิยานเอกสาร หร#อพิยานบ%คคล แต'พิยานด�งกล'าวต-องม�ได-เก�ดจากการจ!งใจ ม�ค,าม�$นส�ญญา ข!'เข0ญ หลอกลวง หร#อโดยม�ชั้อบด-วยประการอ#$น - พิยานท�$เก�ดจาการจ!งใจ ม�ค,าม�$นส�ญญา ข!'เข0ญ หลอกลวง เชั้'น ข!'เข0ญจ!งใจว'า จะให-พิยานออกโดยร�บบ,านาญและจะไม'จ�บก%มดเน�นคด� ร�บฟ้9งไม'ได- ตามมาตรา 226 (ฎ.

1758/23)

4

- เจ-าพิน�กงานต,ารวจจ�บ ส. ข-อหาม�ยาบ-าในครอบครอง แล-วเสนอว'าถ้-า ส. ไปล'อซ้ำ#�อยาบ-าจากผ!-อ#$นจะไม'ด,าเน�นคด� ส. จ=งไปล'อซ้ำ#�อจากจ,าเลย ค,าเบ�กความของ ส. ในฐานะพิยานโจทก+ จ=งเก�ดจาการจ!งใจหร#อค,าม�$นส�ญญาโดยม�ชั้อบ ร�บฟ้9งเป*นพิยานไม'ได-(ฎ. 1839/44)

- แต'ถ้-าปรากฏว'า ผ!-ต-องหาให-การโดยการต�ดส�นใจเอง ม�ใชั้'เก�ดจากการล'อลวง ข!'เข0ญ หร#อให-ส�ญญาของเจ-าพิน�กงาน ศาลร�บฟ้9งค,าให-การด�งกล'าวได- (ฎ.

4765/43)

- การแสวงหาพิยานหล�กฐานโดยว�ธี�การล'อซ้ำ#�อ ถ้-าจ,าเลยม�เจตนากระท,าความผ�ดอย!'แล-ว ก0ถ้#อว'าการล'อซ้ำ#�อเป*นว�ธี�การพิ�ส!จน+ความผ�ดของจ,าเลยเท'าน��น ไม'เป*นการแสวงหาพิยานหล�กฐานท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย เชั้'นเจ-าพิน�กงานต,ารวจใชั้-สายล�บน,าเง�นไปล'อซ้ำ#�อยาเสพิต�ดให-โทษซ้ำ=$งจ,าเลยม�ไว-เพิ#$อจ,าหน'ายอย!'ก'อนแล-ว (ฎ.4417/48,8187/43)

- แต'ถ้-าจ,าเลยไม'ม�เจตนากระท,าความผ�ดอย!'ก'อนแล-ว แต'จ,าเลยกระท,าผ�ดข=�นเน#$องจากการล'อซ้ำ#�อ ถ้#อเป*นการแสวงหาพิยานหล�กฐานท�$ไม'ชั้อบ (ฎ.4301/43,4077/49)

-ธีนบ�ตรท�$ใชั้-ล'อซ้ำ#�อ แต'ไม'ได-ลงบ�นท=กประจ,าว�นไว- ก0อ-างเป*นพิยานได- และคด�ท�$ไม'

ได-ท,าแผนท�$เก�ดเหต% ไม'ท,าให-พิยานอ#$นเส�ยไป (ฎ. 270/42) แผนท�$เก�ดเหต%เป*นเพิ�ยงพิยานหล�กฐานการจ,าลองถ้=งสถ้านท�$เก�ดเหต%ตามท�$พิน�กงานสอบสวนได-จ�ดท,าข=�น แม-จะม�ระเบ�ยบให-พิน�กงานสอบสวนจ�ดท,าข=�นเพิ#$อประกอบคด� แต'ถ้-าพิน�กงานสอบสวนม�ได-จ�ดท,า ก0หาท,าให-พิยานหล�กฐานอ#$นท�$โจทก+น,าส#บเส�ยไปแต'อย'างใดไม' หากพิยานโจทก+ฟ้9งได-ว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดตามฟ้3อง ศาลก0ลงโทษจ,าเลยได-โดยไม'จ,าต-องม�แผนท�$เก�ดเหต% - พิยานหล�กฐานท�$จะพิ�ส!จน+ว'าจ,าเลยม�ผ�ดหร#อบร�ส%ทธี�? ต-องได-มาโดยชั้อบด-วยกฎหมาย ม�ฉัะน��นร�บฟ้9งไม'ได- เชั้'น ค,าร�บของจ,าเลยชั้��นสอบสวนซ้ำ=$งเจ-าพิน�กงานม�ได-จดไว- และท��งเก�ดข=�นโดยม�ได-ต�กเต#อนให-จ,าเลยทราบก'อนว'าถ้-อยค,าของจ,าเลยอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานย�นจ,าเลยในการพิ�จารณาได-น��น ใชั้-ย�นจ,าเลยไม'ได- (ฎ.769/82) หร#อพิยานหล�กฐานม�เพิ�ยงค,าให-การร�บสารภาพิชั้��นจ�บก%มและในชั้��นสอบสวนเท'าน��น ซ้ำ=$งเป*นพิยานบอกเล'า ม�น,�าหน�กน-อยในการร�บฟ้9ง นอกจากน��จ,าเลยย�งน,าส#บว'าถ้!กเจ-าพิน�กงานต,ารวจซ้ำ-อม โดยม�บ�นท=กข-อความซ้ำ=$งพิยาบาลเทคน�คร�บรองอาการบาดเจ0บของจ,าเลย ท��งจ,าเลยอ-างว'าจ,าเลยไม'เคยลงลายม#อชั้#$อในเอกสารใด ให-

5

เจ-าพิน�กงานต,ารวจ ด�งน��บ�นท=กการตรวจค-นจ�บก%มและบ�นท=กค,าให-การของผ!-ต-องหา จ=งเป*นพิยานหล�กฐานท�$ได-มาโดยม�ชั้อบ ตามมาตรา 226

พิยานหล�กฐานท�$เก�ดข=�นโดยม�ชั้อบประการอ#$น - ได-แก' พิยานหล�กฐานท�$เก�ดข=�นโดยฝ่7าฝ่Cนบทบ�ญญ�ต�เก�$ยวก�บการได-มาซ้ำ=$งพิยานหล�กฐานตาม ป.ว�.อาญา หร#อท�$บ�ญญ�ต�ไว-ในกฎหมายอ#$น เชั้'น ในการถ้ามค,าให-การผ!-ต-องหาห-ามม�ให-พิน�กงานสอบสวนท,า หร#อจ�ดให-ท,าการใดๆซ้ำ=$งเป*นการให-ค,าม�$นส�ญญา ข!'เข0ญ หลอกลวง ทรมาน ใชั้-ก,าล�งบ�งค�บ หร#อกระท,าโดยม�ชั้อบด-วยประการใดๆ เพิ#$อจ!งใจให-เขาให-การอย'างใดๆในเร#$องท�$ต-องหาน��น (มาตรา 135) การท�$พิน�กงานสอบสวนแจ-งแก'จ,าเลยว'าผ!-ตายย�งไม'ตาย ซ้ำ=$งผ�ดจากความจร�ง จ,าเลยจ=งยอมร�บว'าเป*นผ!-ข�บรถ้ค�นท�$ไปชั้นรถ้ยนต+ท�$ผ!-ตายข�บ ไม'เป*นการล'อลวงเพิ#$อจ!งใจให-จ,าเลยให-การตามมาตรา 135 (ฎ. 924/44) เร#$องน��เป*นการด,าเน�นการท�$พิน�กงานสอบสวนได-ท,าไปเพิ#$อทราบข-อเท0จจร�งตามอ,านาจของกฎหมาย - พิยานท�$เบ�กความโดยไม'สาบานตนหร#อกล'าวค,าปฎ�ญาณ ไม'ชั้อบด-วย ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 112 ประกอบ ป.ว�.อาญา มาตรา

15 (ฎ.824/92)

- คด�ปลอมเอกสาร แม-ไม'ม�ต�วเอกสารมาเป*นพิยานในคด� ศาลฟ้9งพิยานบ%คคลลงโทษจ,าเลยได- (ฎ. 416/23)

- ค,าแถ้ลงของผ!-เส�ยหาย ไม'ใชั้'ค,าพิยาน ศาลจะส�$งงดส#บพิยานโจทก+แล-วว�น�จฉั�ยยกฟ้3องไม'ได-(ฎ. 2484/20)

-ข-อเท0จจร�งท�$ได-จากการสอบถ้ามบ%คคลภายนอก โดยบ%คคลน��นไม'ได-อย!'ในฐานะพิยาน ร�บฟ้9งไม'ได- (ฎ. 392/86)

- พิยานท�$น,ามาเบ�กความในชั้��นศาล ไม'จ,าต-องให-การมาแล-วในชั้��นสอบสวน ก0เป*นพิยานท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย และศาลก0ร�บฟ้9งได- (ฎ. 2107/14,4012/34) และการสอบปากค,าพิยานในชั้��นสอบสวน ก0ไม'จ,าเป*นต-องกระท,าต'อหน-าจ,าเลย (ฎ.

6612-3/42)

- พิยานเอกสาร ก0ไม'จ,าต-องเป*นเอกสารท�$ม�การสอบสวนมาแล-วและอย!'ในส,านวนการสอบสวนเท'าน��น ศาลร�บได- (ฎ.

1548/35)

- ในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง โจทก+อ-างแต'ค,าเบ�กความของพิยานในคด�แพิ'ง โดยไม'น,ามาเบ�กความด-วย ร�บฟ้9งว'าคด�ม�ม!ลไม'ได- (ฎ.

604/92)

- คด�ท�$ผ!-เส�ยหายและผ!-ต-องหาต'างฟ้3อง และรวมพิ�จารณาก�น ต-องฟ้9งพิยานหล�กฐานรวมก�น (ฎ. 133-4/91) จะแยกว'า

6

พิยานคนน��เป*นพิยานเฉัพิาะของโจทก+คนใดคนหน=$งไม'ได- แม-โจทก+อ�คนหน=$งจะม�ได-อ-างพิยานน��นๆก0ตาม ตลอกจนการพิ�พิากษาก0เป*นคด�เด�ยวก�น จะแยกยกฟ้3องส,านวนหน=$ง ลงโทษอ�กส,านวนหน=$งไม'ได- - แต'ถ้-าศาลม�ได-ส� $งรวมพิ�จารณา ต-องฟ้9งพิยานหล�กฐานแยกก�น แม-พิยานโจทก+จะเป*นชั้%ดเด�ยวก�นก0ตาม(ฎ. 1679/26)

- กรณ�พิยานท�$เบ�กความในส,านวนหน=$งก'อนท�$จะส�$งรวมพิ�จารณาก�บอ�กส,านวนหน=$ง แต'ภายหล�งท�$ศาลส�$งรวมส,านวนแล-ว พิยานปากด�งกล'าวม�ได-มาเบ�กความอ�ก ด�งน�� จะน,าเอาค,าเบ�กความของพิยานปากน��นมาฟ้9งเป*นโทษจ,าเลยในคด�หล�งไม'ได- (ฎ. 840/36) เพิราะไม'ได-กระท,าต'อหน-าจ,าเลยในคด�หล�ง แต'อาจร�บฟ้9งได-เป*นเพิ�ยงพิยานประกอบพิยานอ#$นในส,านวนหล�งเท'าน��น โปรดด! มาตรา 226/5 (แก-ไขปD 50)

- การพิ�จารณาของโจทก+ร'วมม�เส�ยไป แม-ภายหล�งศาลจะยกค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมก0ตาม ศาลร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานของโจทก+ร'วมได- (ฎ. 186/14,1281/03)

- ในคด�อาญาสามารถ้น,าพิยานบ%คคลมาส#บห�กล-างพิยานเอกสารได- ไม'อย!'ในบ�งค�บมาตรา 94 ว�แพิ'ง (ฎ. 3224/31)

- การท�$จ,าเลยลงชั้#$อในแผนท�$เก�ดเหต% เพิราะพิน�กงานสอบสวนบอกว'าลงชั้#$อ

แล-วกล�บบ-านได- ไม'ได-หมายความว'าจ,าเลยถ้!กบ�งค�บหร#อหลอกลวง แต'เป*นการลงชั้#$อโดยสม�ครใจเอง -การพิ�พิากษาคด�อาญา ไม'ม�บทบ�ญญ�ต�ของกฎหมายใด ให-ศาลจ,าต-องฟ้9งข-อเท0จจร�งในคด�แพิ'งหร#อในคด�อาญาเร#$องอ#$น (ฎ.4751/39)

- ตราสารท�$ม�ได-ปEดอากรแสตมปF ห-ามม�ให-ใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานเฉัพิะคด�แพิ'งเท'าน��น ไม'ห-ามร�บฟ้9งในคด�อาญา (ฎ. 90-2/4

ค,าซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ด ค,าซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าความผ�ดด-วยก�น แต'เด�มถ้#อว'าม�น,�าหน�กน-อย เว-นแต'เป*นค,าซ้ำ�ดทอดท�$ม�เหต%ผล ร�บฟ้9งประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นได- (ฎ. 1325/42) แต'ตามมาตรา 227/1 ท�$แก-ไขปD 2550 ก,าหนดให-ศาลต-องชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐานท�$เป*นค,าซ้ำ�ดทอดด-วยความระม�ดระว�ง และไม'ควรเชั้#$อพิยานหล�กฐานน��นโดยล,าพิ�งเพิ#$อลงโทษจ,าเลย เว-นแต'ม�เหต%ผลหน�กแน'น ม�พิฤต�การณ+พิ�เศษแห'งคด� หร#อม�หล�กฐานอ#$นมาประกอบสน�นสน%น ส'วนพิยานหล�กฐานประกอบน��น หมายถ้=งพิยานหล�กฐานอ#$นท�$ร �บฟ้9งได- และม�แหล'งท�$มาเป*นอ�สระจากพิยานซ้ำ�ดทอด ท��งจะต-องม�ค%ณค'าเชั้�งพิ�ส!จน+ท�$สามารถ้สน�บสน%นให-พิยานหล�กฐานอ#$นท�$ประกอบม�ความน'าเชั้#$อถ้#อมากข=�นด-วย

7

หล�กการร�บฟ้9งพิยานซ้ำ�ดทอดด�งกล'าวน�� น,าไปใชั้-ก�บการว�น�จฉั�ยชั้�$งน,�าหน�กพิยานบอกเล'า พิยานท�$จ,าเลยไม'ม�โอกาสถ้ามค-าน และพิยานท�$ม�ข-อบกพิร'องประการอ#$นอ�นอาจกระทบถ้=งความน'าเชั้#$อถ้#อของพิยานหล�กฐานน��นด-วย - ข-อเท0จจร�งตามรายงานการส#บเสาะของพิน�กงานค%มประพิฤต�ท�$จ,าเลยไม'โต-แย-ง ศาลร�บฟ้9งประกอบด%ลพิ�น�จของศาลในการจะลงโทษสถ้านใด เพิ�ยงใด ท��งน��ไม'ว'าจะเป*นค%ณหร#อเป*นโทษต'อจ,าเลย (ฎ.

100/47, 4914/46) แต'ศาลจะน,าข-อเท0จจร�งท�$ได-จากการส#บเสาะของพิน�กงานค%มประพิฤต� มาเป*นเหต%ยกฟ้3องไม'ได- (ฎ.

2944/44, 2775/4

การร�บฟ้9งค,าให-การในชั้��นจ�บก%ม หร#อชั้��นร�บมอบต�ว (มาตรา 84 วรรคท-าย)

1. ถ้-อยค,าท�$เป*นค,าร�บสารภาพิว'าตนได-กระท,าความผ�ด - มาตรา 84 วรรคท-ายบ�ญญ�ต�ห-ามม�ให-ร�บฟ้9งเป*นพิยานหล�กฐานโดยเด0ดขาด ด�งน�� การว�น�จฉั�ยพิยานหล�กฐานของศาล ศาลไม'อาจหย�บยกค,าร�บสารภาพิในชั้��นจ�บก%มว'าจ,าเลยได-กระท,าผ�ดมาประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นเพิ#$อลงโทษจ,าเลยได-อ�กต'อไป - กรณ�ข-างต-น ม�ได-ห-ามร�บฟ้9งค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนด-วย ศาลจ=งย�งร�บฟ้9งค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน มา

ประกอบพิยานหล�กบานอ#$นของโจทก+ ลงโทษจ,าเลย ได- ท��งน��ต-องม�การด,าเน�นการตามมาตรา 134/1-3 และม�การแจ-งส�ทธี�ตามมาตรา 134/4 วรรคหน=$งก'อน 2.ถ้-อยค,าอ#$น - ถ้-อยค,าท�$ม�ใชั้'ค,าร�บสารภาพิว'าตนได-กระท,าความผ�ด ศาลจะร�บฟ้9งเป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�ส!จน+ความผ�ดของผ!-ถ้!กจ�บได-ต'อเม#$อ ม�การแจ-งส�ทธี�ตามมาตรา 84 วรรคหน=$ง หร#อ มาตรา 83 วรรคสอง กล'าวค#อ ต-องแจ-งส�ทธี�ให-ผ!-ถ้!กจ�บทราบว'า ผ!-ถ้!กจ�บม�ส�ทธี�จะไม'ให-การ หร#อให-การก0ได- และถ้-อยค,าท�$ผ!-ถ้!กจ�บให-การอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�จารณาได- ผ!-ถ้!กจ�บม�ส�ทธี�ท�$จะพิบและปร=กษาทนายความ...

- ค,าว'าถ้-อยค,าอ#$น เชั้'น ร�บว'าอาว%ธีของกลางเป*นของตน หล�งเก�ดเหต%ตนน,าไปซ้ำ%กซ้ำ'อนไว-ท�$ใด หร#อตนได-มาท�$เก�ดเหต%เพิราะเหต%ใด เป*นต-น

การร�บฟ้9งค,าให-การในชั้��นสอบสวน ( มาตรา 134/4)

ถ้-อยค,าใดๆท�$ผ!-ต-อหาให-ไว-ต'อพิน�กงานสอบสวนก'อนม�การแจ-งส�ทธี�?ตามมาตรา 134/4 วรรคหน=$ง หร#อก'อนการด,าเน�นการตามมาตรา 134/1-3 จะร�บฟ้9งเป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�ส!จน+ความผ�ดของผ!-น� �นไม'ได-

8

- กล'าวค#อศาลจะร�บฟ้9งถ้-อยค,าในชั้��นสอบสวนของผ!-ต-องหาได-น��น จะต-องม�การแจ-งส�ทธี�ตามมาตรา 134/4 วรรคหน=$ง และด,าเน�นการตามมาตรา 134/1-3 ก'อนแล-ว - กรแจ-งส�ทธี�ตามมาตรา 134/4 วรรคหน=$ง กล'าวค#อ ก'อนการถ้ามค,าให-การของผ!-ต-องหา ต-องแจ-งให-ผ!-ต-องหาทราบว'าผ!-ต-องหาม�ส�ทธี�ท�$จะให-การหร#อไม'ให-การก0ได- และถ้-อยค,าท�$ผ!-ต-องหาให-การอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�จารณาได- (มาตรา 134/4(1)) ผ!-ต-องหาม�ส�ทธี�ให-ทนายความหร#อผ!-ซ้ำ=$งตนไว-ใจเข-าฟ้9งการสอบสวนปากค,าตนได- ( มาตรา 134/1(2))

- ตามมาตรา 134/4 (1) ค,าให-การในชั้��นสอบสวนของจ,าเลยท�$จะน,าไปเป*นพิยานหล�กฐานในชั้��นพิ�จารณาได-ต-องเป*นการสอบสวนในฐานะผ!-ต-องหา ซ้ำ=$งพิน�กงานสองสวนต-องบอกจ,าเลย(ผ!-ต-องหา) ว'าถ้-อยค,าท�$ให-การอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�จารณาคด�ได- ด�งน�� ค,าให-การของผ!-ต-องหาในฐานะพิยาน จ=งไม'อาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในชั้��นพิ�จารณาได- (ฎ.

3281/33) เร#$องน��พิน�กงานสอบสวน สอบสวนจ,าเลยเป*นพิยาน แต'ได-น,าค,าให-การด�งกล'าวมาใชั้-ย�นในการพิ�จารณาคด�ชั้��นศาลว'าจ,าเลยกระท,าผ�ด จ=งเป*นการม�

ชั้อบ แม-ค,าให-การด�งกล'าวจะเป*นค,าร�บท�$ปร�กปร,าและเป*นผลร-ายต'อตนเอง ก0ร�บฟ้9งไม'ได- เพิราะข�ดต'อ มาตรา 226 หร#อกรณ�ก'อนท�$เจ-าพิน�กงานต,ารวจจะจ�บก%มหร#อแจ-งข-อหาแก'ผ!-ต-องหา พิน�กงานสอบสวนได-สอบสวน จ,าเลยน��นในฐานะพิยาน กรณ�เชั้'นน��จะน,าค,าให-การด�งกล'าวมาย�นในชั้��นพิ�จารณาไม'ได- (ฎ. 1106/06, 148/36)

- มาตรา 134/1 ต-องสอบผ!-ต-องหาในเร#$องทนายความก'อนถ้ามค,าให-การ - มาตรา 134/2 การด,าเน�นการสอบสวนผ!-ต-องหาท�$ม�อาย%ไม'เก�น 18 ปD - มาตรา 314/3 การให-ทนายความหร#อผ!-ซ้ำ=$งผ!-ต-องหาไว-วางใจเข-าฟ้9งการสอบปากค,าผ!-ต-องหา กรณ�ไม'ปฎ�บ�ต�ตาม มาตรา 134/1-3 ม�ผลท,าให-ไม'อาจน,าถ้-อยค,าของผ!-ต-องหาในชั้��นสอบสวนด�งกล'าว มาร�บฟ้9งพิ�ส!จน+ความผ�ดในชั้��นศาลได- แต'ไม'ม�ผลถ้=งก�บท,าให-การสอบสวนในคด�น��นท��งคด�เส�ยไป อ�นจะท,าให-อ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3องแต'อย'างใด - นอกจากน��นพิน�กงานสอบสวนต-องแจ-งข-อหาให-ผ!-ต-องหาทราบด-วย ท��งน��ตามมาตรา 134 วรรคหน=$ง - กรณ�ตามมาตรา 133 ทว� วรรคหน=$ง การสอบปากค,าเด0ก อาย%ไม'เก�น 18 ปD ในฐานะผ!-เส�ยหายหร#อผ!-เส�ยหาย ก0ต-องจ�ดให-

9

ม�น�กจ�ตว�ทยา หร#อน�กสงคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอ และพิน�กงานอ�ยการ เข-าร'วมด-วย ถ้-าไม'ม�บ%คคลด�งกล'าวเข-าร'วม ศาลไม'อาจร�บฟ้9งค,าให-การในชั้��นสอบสวนของเด0กเป*นพิยานหล�กฐานได- ตามมาตรา 133 ทว� ประกอบมาตรา 226 (ฎ.

4209/48, 3541/49) นอกจากน��การสอบปากค,าเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD ในฐานะผ!-ต-องหา ก0ต-องจ�ดให-ม�สหว�ชั้าชั้�พิด�งกล'าวเข-าร'วมเชั้'นก�น หากไม'ม�จะร�บฟ้9งค,าให-การชั้��นสอบสวนของผ!-ต-องหาเป*นพิยานหล�กฐานพิ�ส!จน+ความผ�ดของจ,าเลยเด0ก ไม'ได-เชั้'นก�น หมายเหต% มาตรา 133 ทว� แก-ไขใหม' ได-ก,าหนดฐานความผ�ดไว- ด-วยได-แก' 1. ความผ�ด ป.อาญา ได-แก' เก�$ยวก�บเพิศ ต'อเสร�ภาพิ ต'อชั้�ว�ตร'างกายท�$ไม'ใชั้'ชั้%ลม%นต'อส!- กรรโชั้ก ชั้�งทร�พิย+ ปล-นทร�พิย+ 2. ความผ�ดตาม ก,าหมายเก�$ยวก�บ การป3องก�นและปราบปรามการค-าประเวณ� ., การค-าหญ�งและเด0ก , ความผ�ดตามก,าหมายว'าด-วยสถ้านบร�การ 3. ความผ�ดท�$ม�โทษจ,าค%ก ซ้ำ=$งผ!-เส�ยหาย หร#อพิยาน ท�$เป*นเด0กอาย%ไม'เก�นส�บแปดปDร-องขอ กรณ�ด�งกล'าวน�� การสอบปากค,าเด0ก ในฐานะผ!-เส�ยหาย พิยาน ให-แยกกระท,าเป*น

ส�ดส'วนในสถ้านท�$เหมาะสม และก0ต-องจ�ดให-ม�น�กจ�ตว�ทยา หร#อน�กสงคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอ และพิน�กงานอ�ยการ ร'วมอย!'ด-วยมรการถ้ามปากค,าเด0กน��น แต'ถ้-าม�เหต%จ,าเป*นเร'งด'วนอย'างย�$ง และม�เหต%อ�นควร ไม'อาจรอ บ%คคลด�งกล'าวได- ให-พิน�กงานสอบสวนบ�นท=กปากค,าเด0ก แต'ก0ต-องม�บ%คคลใดบ%คคลหน=$งร'วมอย!'ด-วย และบ�นท=กเหต%ท�$ไม'อาจรอบ%คคลด�งกล'าวไว- ด-วย จ=งเป*นค,าให-การท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย กรณ�การสอบปากค,าผ!-ต-องหาซ้ำ=$งเป*นเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD ให-ปฎ�บ�ต�ด�งน�� 1. น,ามาตรา 133 ทว� มาใชั้-บ�งค�บ โดยการสอบสวนปากค,าท,าเป*นส�ดส'วน ม�สหว�ชั้าชั้�พิ 2. ต-องจ�ดให-ม�ทนายความตามมาตรา 134/1

3. แจ-งส�ทธี� ตามมาตรา 134/4(1) ว'าม�ส�ทธี�ให-การหร#อไม'ให-การก0ได-ฯ ถ้-าให-การค,าให-การอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในการพิ�จารณาคด�ได- 4. ตามข-อ 1 ให-บ�นท=กภาพิและเส�ยง ในการสอบปากค,า พิยานหล�กฐานท�$ได-มาโดยม�ชั้อบ ( มาตรา 226/1)

- โปรดด!ต�วบท แต'ก0สร%ปได-ว'า พิยานหล�กฐานใดท�$เก�ดข=�นโดยชั้อบ แต'ได-มาเน#$องจาการกระท,าโดยม�ชั้อบ หร#อเป*นพิยานหล�ก

10

ฐานท�$ได-มาโดยอาศ�ยข-อม!ลท�$เก�ดข=�น หร#อได-มา โดยม�ชั้อบ ห-ามม�ให-ร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานน��น เว-นแต'เป*นประโยชั้น+ต'อการอ,านวยความย%ต�ธีรรมอย'างมาก ฯ แต'ก0ต-องพิ�จารณาถ้=ง ค%ณค'า ความน'าเชั้#$อถ้#อของพิยานหล�กฐานน��น ด-วย - ของกลางท�$ได-มาจากการค-นท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย ถ้#อว'าเป*นพิยานหล�กฐานท�$ได-มาโดยม�ชั้อบ ร�บฟ้9งไม'ได- เชั้'นการค-นท�$ม�ได-กระท,าต'อหน-าผ!-ครอบครองสถ้านท�$ หร#อบ%คคลในครอบคร�ว ฯ กรณ�การเชั้�ญบ%คคลอ#$นมาเป*นพิยานในการค-น ต-องเชั้�ญมาในขณะตรวจค-นพิบของกลาง ถ้-าเชั้�ญมาหล�งตรวจค-นแล-ว ก0เป*นการไม'ชั้อบเชั้'นก�น ( ฎ.

4793/49) กรณ�การค-นโดยไม'ม�หมายค-น หร#อไม'ชั้อบน�� ต-องไปว'ากล'าวก�นอ�กส'วนหน=$งต'างหาก ไม'ม�ผลท,าให-การสอบสวนเส�ยไป (ฎ. 5144/4 อย'างไรก0ตามเม#$อ แม-เป*นพิยานหล�กฐานท�$เก�ดข=�นโดยชั้อบ ( ม�อย!'จร�ง) แต'ก0 ได-มาโดยไม'ชั้อบแล-ว ตามมาตรา 226/1 ศาลจะร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานด�งกล'าวไม'ได- การร�บฟ้9งพิยานบอกเล'า ข-อความใดซ้ำ=$งเป*นการบอกเล'าท�$พิยานบ%คคลใดน,ามาเบ�กความต'อศาล หร#อท�$บ�นท=กไว-ในเอกสาร หร#อว�ตถ้%อ#$นใด ซ้ำ=$งอ-างเป*นพิยานหล�กฐานต'อศาล หากน,าเสนอ

เพิ#$อพิ�ส!จน+ความจร�งแห'งข-อความน��น ให-ถ้#อเป*นพิยานบอกเล'า และห-ามฟ้9งพิยานบอกเล'า เว-นแต' น'าเชั้#$อว'าจะพิ�ส!จน+ความจร�งได- หร#อเว-นแต'จ,าเป*นเน#$องจากไม'สามารถ้น,าประจ�กษ+พิยานมาเป*นพิยานได- โดยเพิ#$อประโยชั้น+ของความย%ต�ธีรรม - ล�กษณะของพิยานบอกเล'า อาจเป*นพิยานบ%คคล พิยานเอกสาร หร#อพิยานว�ตถ้%ก0ได-โดยม%'งถ้=งข-อความ (ไม'ใชั้'ต�วพิยานบ%คคล เอกสาร หร#อว�ตถ้%) เชั้'นกรณ�พิยานบ%คคล ก0เชั้'นพิยานท�$เบ�กความต'อศาลโดยอ-างว'าร�บฟ้9งข-อความมาจากบ%คคลอ#$น กรณ�พิยานเอกสาร เป*นข-อความบ�นท=กในเอกสารท�$ผ!-ประสบเหต%การณ+บ�นท=กไว- กรณ�พิยานว�ตถ้% เชั้'นข-อความท�$บ�นท=กในว�ตถ้%อ#$นใด ซ้ำ=$งผ!-ประสบเหต%การณ+บ�นท=กไว- เชั้'น เทปบ�นท=กเส�ยง - กรณ�พิยานท�$ให-การไว-ในชั้��นสอบสวน แต'ไม'ได-มาเบ�กความในชั้��นพิ�จารณา ค,าให-การของพิยานท�$ให-การต'อพิน�กงานสอบสนน�� เป*นข-อความท�$บ�นท=กไว-ในเอกสาร ซ้ำ=$งอ-างเป*นพิยานต'อศาล ถ้#อเป*นพิยานบอกเล'าตามมาตรา 226/3 วรรคหน=$ง ต-องห-ามม�ให-ร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลย (ฎ.3451/35,

5394/ 34,771/36)

- ข-อยกเว-นท�$ให-ร�บฟ้9งพิยานบอกเล'าได- ในกรณ� น'าเชั้#$อว'าจะพิ�ส!จน+ความจร�งได- หร#อเว-นแต'จ,าเป*นเน#$องจากไม'สามารถ้น,า

11

ประจ�กษ+พิยานมาเป*นพิยานได- โดยเพิ#$อประโยชั้น+ของความย%ต�ธีรรม เป*นการผ'อนคลายให-ศาลร�บฟ้9งพิยานบอกเล'าในกรณ�ด�งกล'าวได- ส'วนการว�น�จฉั�ยน,�าหน�กพิยานหล�กฐานบอกเล'าเป*นคนละประเด0นก�น เพิราะการว�น�จฉั�ยพิยานบอกเล'าต-องเป*นไปตามมาตรา 227/1 ซ้ำ=$งต-องกระท,าด-วยความระม�ดระว�ง และไม'ควรเชั้#$อพิยานบอกเล'าโดยล,าพิ�งเพิ#$อลงโทษจ,าเลย เว-นแต'ม�เหต%ผลอ�นหน�กแน'น หร#อพิยานหล�กฐานอ#$นประกอบ และพิยานประกอบ��นต-องเป*นพิยานท�$ร �บฟ้9งได- ม�แหล'งท�$มาอ�สระจากพิยานบอกเล'า ฯ เชั้'น ค,าให-การของพิยานในชั้��นสอบสวนท�$ม�เหต%ผลสอดคล-องต-องก�น หร#อเชั้#$อมโยงก�นก�บพิยานหล�กฐานอ#$นของโจทก+ หร#อค,าให-การท�$พิยานได-ให-ไว-ท�นท�หล�งเก�ดเหต% แต'ม�เหต%จ,าเป*นไม'สามารถ้น,าประจ�กษ+พิยานด�งกล'าวมาเบ�กความต'อศาลได- และเพิ#$อประโยชั้น+แห'งความย%ต�ธีรรม ศาลอาจร�บฟ้9งประกอบพิยานแวดล-อมอ#$นๆของโจทก+ แล-วร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- (ด! ฎ. 1486/46,

4304/41,590/39)

- ค,าให-การว�ดทอดในชั้��นสอบสวน เป*นพิยานบอกเล'า การว�น�จฉั�ยชั้�$งน,�าหน�กพิยานซ้ำ�ดทอดเป*นไปตามมาตรา 227/1

เชั้'นเด�ยวก�บพิยานบอกเล'า (ด! ฎ.

1014/40, 758/87) แต'ค,าซ้ำ�ดทอดของ

ผ!-ร 'วมกระท,าผ�ดด-วยก�นน�� แม-จะม�น,�าหน�กน-อย ก0ม�ใชั้'ว'าร�บฟ้9งไม'ได-เส�ยเลยท�เด�ยว ถ้-าเป*นค,าซ้ำ�ดทอดท�$ม�เหต%ผล หร#อค,าว�ดทอดท�$ไม'ใชั้-การป9ดความร�บผ�ดของตน ศาลร�บฟ้9งใชั้-ประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นของโจทก+ได- (ด!. ฎ.64/40, 1481/4 ค,าให-การว�ดทอดท�$ให-การต'อพิน�กงานสอบสวนท�นท� ศาลน,ามาฟ้9งประกอบลงโทษจ,าเลยได- (ฎ.

937/36)

- ค,าให-การของจ,าเลยในชั้��นจ�บก%ม ชั้��นสอบสวน ถ้#อเป*นพิยานบอกเล'าเชั้'นเด�ยวก�น แต'ม�หล�กเกณฑ์+การร�บฟ้9งตามมาตรา 84 วรรคท-าย และมาตรา 134/4

- ค,าบอกกล'าวของผ!-ถ้!กท,าร-ายก'อนตาย ซ้ำ=$งกล'าวถ้=งคนร-ายท�$ท,าร-ายตน เป*นพิยานบอกเล'า แต'ถ้-าผ!-ตายกล'าวถ้=งคนร-ายท�$ท,าร-ายตนในขณะท�$ร! -ว'าตนก,าล�งจะตาย ไม'ม�เวลาค�ดปร%งแต'งเร#$องเพิ#$อปร�กปร,าผ!-อ#$น ร�บฟ้9งได- (ฎ. 4113/39) เพิราะม�ความจ,าเป*น ท�$ผ!-ตายไม'อาจมาเบ�กความต'อศาลได-เพิราะถ้=งแก'ความตายไปแล-ว และเพิ#$อประโยชั้น+แห'งความย%ต�ธีรรม ศาลจ=งร�บฟ้9งได-ตามมาตรา 226/2(1) และ (2)

การร�บฟ้9งค,าเบ�กความในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อในคด�อ#$น( มาตรา 226/5)

ในชั้��นพิ�จารณา หากม�เหต%จ,าเป*น หร#อเหต%อ�นสมควร ศาลอาจร�บฟ้9งบ�นท=กค,าเบ�กความในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อบ�นท=กค,า

12

เบ�กความของพิยานท�$เบ�กความไว-ในคด�อ#$นประกอบพิยานหล�กฐานในคด�ได- - โดยหล�ก การพิ�จารณาและการส#บพิยานในศาลต-องกระท,าโดยเปEดเผยต'อหน-าจ,าเลย ท��งน��ตามมาตรา 172 แต'ม�ข-อยกเว-นตามมาตรา 172 ทว� ด�งน��นพิยานท�$ค!'ความอ-าง แม-เคยเบ�กความไว-ในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อท�$เคยเบ�กความไว-แล-วในคด�อ#$น ก0ต-องมาเบ�กความในชั้��นพิ�จารณาใหม' แต'กรณ�ม�เหต%จ,าเป*นหร#อม�เหต%อ�นสมควร เชั้'น พิยานถ้=งแก'ความตายไปแล-ว หร#อหาต�วไม'พิบ ศาลอาจร�บฟ้9งค,าเบ�กความของพิยานในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อค,าเบ�กความในคด�อ#$น มาประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นในคด�ได- ส�งเกตว'าศาลคงร�บฟ้9งค,าเบ�กความด�งกล'าวในฐานะเป*นพิยานประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นเท'าน��น ด�งน��ล,าพิ�งเฉัพิาะค,าเบ�กความในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อค,าเบ�กความในคด�อ#$น จ=งไม'อาจฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- เพิราะพิยานไม'ได-มาเบ�กความต'อศาลในชั้��นพิ�จารณาน�$นเอง (ฎ. 1351/39)

- โดยเหต%ท�$ศาลร�บฟ้9งค,าเบ�กความในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อค,าเบ�กความในคด�อ#$นได-เพิ�ยงฐานะพิยานประกอบพิยานหล�กฐานอ#$น ด�งน��นค!'ความตกลงให-ศาลชั้��ขาดตามค,าพิยานชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3องในคด�อ#$น โดยไม'ต�ดใจส#บพิยานอ#$นอ�ก ศาลต-องยกฟ้3อง (ฎ.

986/18, 330/91)

- ในกรณ�จ,าเลยก�บพิวกถ้!กฟ้3องเป*นคด�หน=$ง เม#$อส#บพิยานโจทก+ในคด�ด�งกล'าวไปแล-ว ศาลส�$งให-แยกฟ้3องจ,าเลยซ้ำ=$งให-การปฏ�เสธี โจทก+จ=งได-ฟ้3องจ,าเลยเป*นคด�ใหม' ด�งน��ศาลร�บฟ้9งค,าเบ�กความของพิยานโจทก+ในคด�เด�มได- (ฎ. 1457/31)

การชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐาน (ฎ. 227,

227/1)

ให-ศาลใชั้-ด%ลพิ�น�จว�น�จฉั�ยชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐานท��งปวง อย'าพิ�พิากษาลงโทษจนกว'าจะแน'ใจว'าม�การกระท,าความผ�ดจร�ง และจ,าเลยเป*นผ!-กระท,าผ�ดน��น เม#$อสงส�ยตามสมควรว'าจะเลยไกระท,าผ�ดหร#อไม' ให-ยกประโยชั้น+แห'งความสงส�ยน��นให-จ,าเลย ในการว�น�จฉั�ยชั้�$งน,�าหน�กพิยานบอกเล'า พิยานซ้ำ�ดทอด พิยานท�$จ,าเลยไม'ม�โอกาสถ้ามค-าน หร#อพิยานหล�กฐานท�$ม�ข-อบกพิร'องประการอ#$น อ�นอาจกระทบต'อความน'าเชั้#$อถ้#อของพิยานหล�กฐานน��น ศาลจะต-องกระท,าด-วยความระม�ดระว�งไม'ควรเชั้#$อพิยานหล�กฐานน��นโดยล,าพิ�งเพิ#$อลงโทษจ,าเลย เว-นแต'ม�พิยานหล�กฐานประกอบอ#$นมาสน�บสน%น - กรณ�จ,าเลยให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน แต'ในชั้��นศาลจ,าเลยให-การปฏ�เสธี ด�งน�� จะน,าค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนของจ,าเลยมาลงโทษจ,าเลยไม'ได- ต-องม�

13

พิยานอ#$นมาประกอบ (ฎ. 9431/39,

465/68, 4683/41)

- พิยานหล�กฐานท�$จะน,ามาส#บประกอบค,าให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนน��น จะต-องม�แหล'งท�$มาอ�สระต'างหากจากค,าให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน (มาตรา 227/1 วรรคสอง) กล'าวค#อ ต-องไม'ใชั้'พิยานหล�กฐานท�$เป*นส'วนหน=$งของค,าร�บสารภาพิในชั้��นจ�บก%มหร#อสอบสวน ด�งน��ถ้-าพิยานประกอบค,าร�บสารภาพิม�เพิ�ยงบ�นท=กการน,าชั้��ท�$เก�ดเหต%ประกอบค,าร�บสารภาพิ และภาพิถ้'ายและค,าของเจ-าพิน�กงานต,ารวจผ!-จ�บก%มและสอบสวนจ,าเลย จ=งร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยไม'ได- (ฎ.

4314/44,853/41, 4657/39)

- แม-จะถ้#อว'าค,าร�บสารภาพิชั้��นสอบสวนเป*นพิยานบอกเล'า แต'ในข-อท�$พิน�กงานสอบสวนเบ�กความว'าจ,าเลยให-การในชั้��นสอบสวนว'าอย'างไร กาน,าชั้��ท�$เก�ดเหต% การน,าไปเอาม�ดของกลาง ถ้#อว'าเป*นข-อท�$พิน�กงานสอบสวนร! -เห0นมาด-วยตนเอง จ=งเป*นพิยานโดยตรง (ฎ. 8046/42)

- พิยานบอกเล'าในขณะกระชั้��นชั้�ดก�บเวลาเก�ดเหต% ม�น,�าหน�กร�บฟ้9งได- (ฎ. 304/00,

503/36)

- ค,าบอกเล'าท�$ข�ดต'อประโยชั้น+ของตน โดยสม�ครใจ ไม'ได-ถ้!กข'มข!' ร�บฟ้9งได- (ฎ.

266/86, 1819/32)

- ค,าซ้ำ�ดทอด เม#$อม�พิยานหล�กฐานอ#$นประกอบ ร�บฟ้9งได- (ฎ. 6015/31,

1659/14) แม-ผ!-ซ้ำ�ดทอดจะไม'ถ้!กฟ้3องด-วยก0ตาม ถ้-าม�เหต%ผลใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานประกอบการพิ�จารณาลงโทษจ,าเลยได- - ในกรณ�พิยานโจทก+เบ�กความตามข-อซ้ำ�กถ้ามของโจทก+ โดยจ,าเลยย�งไม'ได-ถ้ามค-าน ม�การเล#$อนคด�ไป ต'อมาภายหล�งพิยานปากน��ไม'มาศาล จนศาลส�$งต�ดพิยานปากด�งกล'าว ศาลก0ร�บฟ้9งค,าเบ�กความพิยานน��ประกอบพิยานอ#$นได- (ฎ. 1189/23)

- ค,าร�บของจ,าเลยต'อบ%คคลอ#$น ท�$ม�ใชั้'พิน�กงานสอบสอบ

สร%ป ป.ว�อาญา

สร%ปค,าบรรยาย ป.ว�อาญา

ผ!-เส�ยหาย (มาตรา 2(4))

มาตรา 2(4) ให-ค,าน�ยามว'า ผ!-เส�ยหาย “ ”

หมายความถ้=งบ%คคลผ!-ได-ร�บความเส�ยหาย เน#$องจากการกระท,าผ�ดฐานใดฐานหน=$ง รวมท��งบ%คคลอ#$นท�$ม�อ,านาจจ�ดการแทนได- ด�$งท�$ได-บ�ญญ�ต�ไว-ใน มาตรา 4,5 และ 6

จากค,าน�ยามจ=งแบ'งผ!-เส�ยหายได- 2

ประเภท ค#อ 1.ผ!-เส�ยหายโดยตรงและ 2.บ%คคลผ!-ม�อ,านาจจ�ดการแทนผ!-เส�ยหาย1.ผ!-เส�ยหายโดยตรง ต-องม�ล�กษณะส,าค�ญ

14

ด�งน��- ม�การกระท,าความผ�ดเก�ดข=�น- ม�บ%คคลได-ร�บความเส�ยหายจากการกระท,าความผ�ดน��น- เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย ค#อ ผ!-ท�$ไม'ได-ร'วมกระท,าผ�ด หร#อเป*นผ!-ใชั้- ผ!-สน�บสน%น หร#อไม'ได-ร! -เห0นการกระท,าผ�ดด-วย)

สรุ�ปหลักจาก แนวคำ�าพ�พากษาศาลัฎ�กา เก��ย่วกบคำวามผิ�ดอาญาฐานต่�างๆความผ�ดฐานฉั-อโกง- ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกง ได-แก' ผ!-ท�$หลอกลวง และรวมถ้=งเจ-าของทร�พิย+ด-วย (ฎ.4684/2528(ประชั้%มใหญ')) - ผ!-ท�$ถ้!กหลอกลวงน��นเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกงได- แม-จะม�ได-เป*นเจ-าของทร�พิย+ด-วย(ฎ.1341/2495)หร#อผ!-อ#$นเป*นผ!-ส'งทร�พิย+ให-ก0ตาม(ฎ.1064/2491)

- หลอกลวงให-ท,าน�ต�กรรมอ�นเป*นความผ�ดฐานฉั-อโกงตาม ป.อาญามาตรา 341 วรรคสองผ!-ถ้!กหลอกลวงย'อมเป*นผ!-เส�ยหายแม-ผ!-อ#$นจะเป*นผ!-ท,าน�ต�กรรมตามท�$จ,าเลยหลอกลวงก0ตาม(ฎ.1931/2514)

- ส,าหร�บผ!-ท�$ด!แลร�บผ�ดชั้อบทร�พิย+ส�นท�$ถ้!กฉั-อโกงก0น'าจะเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ด

ฐานน��ได- แต'ถ้-าหน'วยงานของร�ฐท�$ไม'ม�ฐานะเป*นน�ต�บ%คคล เชั้'น มณฑ์ลทหารบกท�$ 31 เป*นผ!-ด!แลร�บผ�ดชั้อบ หน'วยงานของร�ฐด�งกล'าวก0ไม'ม�อ,านาจด,าเน�นคด�ได- จ=งไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.1352/2544)

- การท�$เอาเชั้0คของผ!-อ#$นไปหลอกลวงธีนาคารให-จ'ายเง�น ธีนาคารซ้ำ=$งเป*นเจ-าของเง�นและเจ-าหน-าท�$ธีนาคารท�$ถ้!กหลอกลวงเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกง ส'วนผ!-ท�$ม�ชั้#$อเป*นผ!-ร �บเง�นตามเชั้0คไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกงแต'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานปลอมเอกสาร (ฎ.2193/2534)

- ในกรณ�การร�บฝ่ากเง�น ผ!-ร �บฝ่ากม�ส�ทธี�น,าเง�นท�$ร �บฝ่ากไปใชั้-ได- เพิ�ยงแต'ม�หน-าท�$ต-องค#นเง�นแก'ผ!-ฝ่ากให-ครบจ,านวนเท'าน��น ตามป.พิ.พิ. มาตรา 672 หากม�ผ!-มาหลอกลวงเอาเง�นจากผ!-ร �บฝ่ากไป ผ!-ร �บฝ่ากก0ย�งม�หน-าท�$ต-องค#นเง�นให-แก'ผ!-ฝ่ากผ!-ฝ่ากจ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย ผ!-ร �บฝ่ากเท'าน��นเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.87/2506(ประชั้%มใหญ'),613/2540)

- แต'ถ้-าเป*นกรณ�ท�$จ,าเลยลวงเอาบ�ตร เอ.ท�.เอ0ม. จากล!กค-าของธีนาคารแล-วน,าเง�นไปถ้อนเง�นจากต!-เบ�กเง�นด'วนด-วย

15

ถ้#อว'าเป*นเง�นของล!กค-าแล-ว ล!กค-าเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.671/2539)

- การใชั้-บ�ตรเครด�ตปลอมไปซ้ำ#�อส�นค-าและบร�การท,าให-ธีนาคารต-องจ'ายเง�นตามใบบ�นท=กรายการขายจ=งเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.7001/2544)

- ความเส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกง ต-องเป*นความเส�ยหายโดยตรงจากการหลอกลวงของผ!-กระท,าผ�ด ท�$โจทก+บรรยายฟ้3องว'าการหลอกลวงเป*นผลให-โจทก+ถ้!กจ,าเลยฟ้3องเป*นคด�แพิ'ง ม�ใชั้'ความเส�ยหายโดยตรง โจทก+จ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.1357/2533)

- หลอกลวงว'าจะพิาโจทก+ไปเร�ยนหน�งส#อต'อท�$กร%งเทพิฯ ให-โจทก+ล�กเง�นของบ�ดามาให- โจทก+ปฏ�บ�ต�ตาม เม#$อได-เง�นมาแล-วมอบให-จ,าเลย จ,าเลยเอาเง�นน��นไปเส�ย ด�งน��โจทก+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานล�กทร�พิย+ แต'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกง (ฎ.736/2504)

- ตกลงให-เง�นเพิ#$อให-น,าไปมอบกรรมการสอบบรรจ%เข-าร�บราชั้การเพิ#$อชั้'วยเหล#อให-สอบได- ถ้#อว'าเป*นผ!-ใชั้-ให-กระท,าผ�ด ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.1960/2534)

- แต'ถ้-าไม'ปรากฏว'าผ!-เส�ยหายให-เง�นจ,าเลยไปเพิ#$อให-จ,าเลยน,าไปให-เจ-าพิน�กงานกระท,าการอ�นม�ชั้อบด-วยหน-าท�$ แต'เป*นการให-เพิ#$อ

ให-จ,าเลยชั้'วยต�ดต'อให-เข-าท,างานโดยไม'ต-องสอบเท'าน��น เชั้'นน��ย�งเป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.1500/2536,4744/2537)

- หลอกลวงโจทก+ให-เข-าเล'นการพิน�นเพิ#$อต-มบ%คคลอ#$น เป*นการร'วมกระท,าผ�ดด-วย โจทก+ไม'เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.1813/2531)

- แต'ถ้-าหลอกลวงโจทก+ให-เข-าเล'นการพิน�น โดยอ-างว'าเพิ#$อก�นม�ให-บ%คคลอ#$นเส�ยเง�น ถ้#อว'าโจทก+ม�ได-ม�ส'วนร'วมในการกระท,าผ�ดฐานฉั-อโกงด-วย จ=งเป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.3327/2532)

- หลอกลวงว'าจะขายธีนบ�ตรปลอมให-เป*นความตกลงท�$ม�ว�ตถ้%ประสงค+ผ�ดกฎหมาย ไม'เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.771/2493)

ความผ�ดฐานเบ�กความเท0จและแสดงพิยานหล�กฐานอ�นเป*นเท0จความผ�ดฐานเบ�กความเท0จและแสดงพิยานหล�กฐานอ�นเป*นเท0จตาม ป.อาญามาตรา 177 และ 180 ส'วนได-เส�ยในความผ�ดท��งสองฐานน�� ค#อ ผลแห'งหารแพิ-ชั้นะคด� ด�งน��น ผ!-ท�$ได-ร�บความเส�ยหายจ=งน'าจะเป*น ค!'ความฝ่7ายใดฝ่7ายหน=$งในคด�น��นเองหร#อเจ-าพิน�กงานในการย%ต�ธีรร

16

ม(ฎ.533/2541,4804/2531,1033/

2533,951/2531)

ต'อมาม� ฎ.2224/2536 ว�น�จฉั�ยว'าในความผ�ดฐานเบ�กความเท0จไม'จ,าต-องค,าน=งว'าเป*นค!'ความในคด�เสมอไป ถ้-าค,าเบ�กความน��นไปกระทบถ้=งส�ทธี�ของบ%คคลภายนอก ท,าให-บ%คคลภายนอกเส�ยหาย กล'าค#อ ท,าให-บ%คคลภายนอกเส�ยส�ทธี�ในท�$ด�นจากการเบ�กความน��น บ%คคลภายนอกก0เป*นผ!-เส�ยหายได-ค!'ความในคด�ท�$จะเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานเบ�กความเท0จได- จะต-องเป*นต�วความท�$แท-จร�ง ทนายความของต�วความจ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยตรงไม'ม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.1709/2524(ประชั้%มใหญ'))

ผ!-ท�$เข-าเป*นโจทก+ร'วมก�บพิน�กงานอ�ยการ ย'อมเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานเบ�กความเท0จได- (ฎ.892/2516)

อย'างไรก0ด� แม-จะเป*นค!'ความในคด� ก0ม�ใชั้'ว'าจะเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานเบ�กความเท0จหร#อแสดงพิยานหล�กฐานอ�นเป*นเท0จเสมอไปไม' เชั้'น- ข-อความท�$เบ�กความในชั้��นไต'สวนค,าร-องขอด,าเน�นคด�อย'างคนอนาถ้า ถ้#อว'าเป*นเร#$องส'วนต�วของค!'ความฝ่7ายน��น ไม'เก�$ยวก�บค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$ง แม-จะเป*นเท0จ ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งก0ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความ

ผ�ดฐานเบ�กความเท0จ (ฎ.555/2514)

และในกรณ�เชั้'นน��ถ้#อว'าไม'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จด-วย (ฎ.1050/2518)

- กรณ�ค!'ความเบ�กความเท0จในชั้��นไต'สวนค,าร-องขอเล#$อนคด� ถ้#อว'าความเส�ยหายม�ได-เก�ดแก'ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งโดยตรง ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งน��นย'อมไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.297/2508)

- ในกรณ�จ,าเลยเบ�กความเท0จในชั้��นไต'สวนเพิ#$ออน%ญาตให-จ,าเลยย#$นค,าให-การไม'ใชั้'เร#$องกล'าวหาว'าโจทก+กระท,าผ�ด โจทก+จ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.1572/2525)

- จ,าเลยเบ�กความเท0จเก�$ยวก�บค'าเส�ยหายท�$โจทก+ไม'ม�ส�ทธี�ได-ร�บ โจทก+ไม'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานเบ�กความเท0จ แม-โจทก+จะเป*นค!'ความในคด�ก0ตาม (ฎ.8278/2540)

- ส�ญญาประน�ประนอมยอมความซ้ำ=$งศาลพิ�พิากษาว'าเป*นโมฆะแล-วน��น ไม'ม�ผลมาต��งแต'ต-น ด�งน��นแม-จ,าเลยจะเต�มข-อความในส�ญญาและเบ�กความเท0จ โจทก+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานปลอมเอกสารและเบ�กความเท0จ

17

ความผ�ดฐานแจ-งความเท0จแม-ความผ�ดฐานแจ-งความเท0จจะเป*นความผ�ดต'อเจ-าพิน�กงาน แต'ราษฎรก0อาจเป*นผ!-เส�ยหายได- ถ้-าได-ร�บความเส�ยหายโดยตรง เชั้'นข-อความเท0จน��นม�ผลท,าให-จ,าเลยถ้!กด,าเน�นคด�อาญา (ฎ.2415/2535,2625/2536)

จ,าเลยเสนอหล�กประก�นในการขอท%เลาการบ�งค�บอ�นเป*นเท0จ โดยแจ-งว'าหล�กประก�นม�ราคาส!งเก�นความจร�ง ท,าให-ศาลหลงเชั้#$อ จ=งร�บไว-เป*นหล�กประก�นและอน%ญาตให-ท%เลาการบ�งค�บ ท,าให-โจทก+ไม'อาจบ�งค�บคด�ได-ในระหว'างพิ�จารณาของศาลอ%ทธีรณ+/ฎ�กา ถ้#อว'าโจทก+ในคด�ด�งกล'าวเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จแล-ว (ฎ.2221/2515)

จ,าเลยแจ-งความเท0จต'อเจ-าพิน�กงาน แต'ม�ได-เจาะจงถ้=งโจทก+โดยตรง โจทก+ม�ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จ (ฎ.2998/2531,6858/2541,7957/2

542)

ผ!-ก!-มอบสม%ดเง�นฝ่ากและบ�ตร เอ.ท�.เอ0ม.

ให-แก'ผ!-ให-ก!-ย=ดไว-เป*นหล�กประก�นเง�นก!-แล-วผ!-ก!-ไปแจ-งความเท0จต'อเจ-าพิน�กงานต,ารวจว'าสม%ดเง�นฝ่ากและบ�ตร เอ.ท�.เอ0ม.หายไป เพิ#$อน,าไปเป*นหล�กฐานแสดงต'อธีนาคารให-

ออกสม%ดเง�นฝ่ากและบ�ตร เอ.ท�.เอ0มให-ใหม'ถ้#อว'าเป*นการกระท,าต'อเจ-าพิน�กงานโดยตรง ม�ได-เจาะจงว'ากล'าวถ้=งผ!-ให-ก!- ผ!-ให-ก!-ไม'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จ (เจ-าพิน�กงานเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.6858/2541)

ในบางกรณ� แม-จ,าเลยแจ-งข-อความโดยม�ได-ระบ%เจาะจงถ้=งผ!-ใดโดยตรงแต'ม�ผลให-ผ!-อ#$นได-ร�บความเส�ยหาย เชั้'นท,าให-ต-องเส�ยท�$ด�นไปเพิราะการแจ-งน��น ก0ถ้#อว'าผ!-น� �นได-ร�บความเส�ยหายโดยตรงและถ้#อว'าเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จแล-ว (ฎ.3554/2531)

ในกรณ�พิยานไม'มาเบ�กความต'อศาลตามน�ดโดยอ-างว'าป7วยซ้ำ=$งเป*นเท0จน��น ค!'ความในคด�น��นไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยตรงในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จของพิยาน (ฎ.1753/2498)

ชั้ายจดทะเบ�ยนสมรสซ้ำ-อน โดยแจ-งต'อนายทะเบ�ยนว'าย�งไม'เคยสมรสมาก'อน ด�งน��ท��งภรรยาเด�มและภรรยาใหม'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานแจ-งความเท0จ(ฎ.2614/2518,2583/25225052/

2530)

18

แต'ถ้-าหญ�งท�$จดทะเบ�ยนสมรสคร��งหล�งทราบว'าชั้ายม�ภรรยาท�$ถ้!กต-องตามก,าหมายอย!'ก'อนแล-วก0ย�งยอมจดทะเบ�ยนสมรสด-วย หญ�งน��นไม'เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย

ความผ�ดฐานฟ้3องเท0จการท�$น,าความเป*นเท0จมาฟ้3องคด�อาญา แม-ศาลจะพิ�พิากษายกฟ้3อง ผ!-ถ้!กฟ้3องย'อมได-ร�บความเส�ยหายจากการกระท,าด�งกล'าว ผ!-ถ้!กฟ้3องจ=งเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.1007/2524)

ความผ�ดฐานย�กยอกผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานย�กยอก ได-แก' เจ-าของกรรมส�ทธี�? และผ!-ครอบครองด!แลทร�พิย+ขณะท�$ถ้!กย�กยอก (ฎ.5097/2531,1554-

1555/2512,2386/2541)

ในคด�แพิ'ง ศาลส�$งค%-มครองประโยชั้น+โดยให-จ,าเลยเก0บเง�นค'าเชั้'าทร�พิย+น,ามาวางศาล ถ้#อว'าเง�นท�$จ,าเลยเก0บมาย�งไม'เป*นของโจทก+ การท�$จ,าเลยไม'น,ามาวางศาลแล-วน,าไปเป*นประโยชั้น+ของตน โจทก+จ=งไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.171/2544)

ในคด�แพิ'งโจทก+จ,าเลยตกลงยอมความก�น

ได-จ,าเลยได-ชั้,าระหน��ให-แก'ทนายความของโจทก+โดยโจทก+ม�ได-มอบหมายให-ร�บแทน ทนายความของโจทก+จ=งไม'ม�อ,านาจร�บเง�นน��นได- เง�นด�งกล'าวจ=งย�งไม'ตกเป*นของโจทก+ เม#$อทนายโจทก+ย�กยอกเง�นน��นโจทก+ไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.815/2535(ประชั้%มใหญ')),190/2532)

แต'ถ้-าทนายโจทก+ได-ร�บมอบหมายจากโจทก+ให-ร�บเง�นท�$ชั้,าระหน��แทนได- เง�นด�งกล'าวย'อมตกเป*นของโจทก+แล-วในฐานะต�วการ ทนายโจทก+เบ�ยดบ�งไป โจทก+ย'อมเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานย�กยอกได- (ฎ.33/2532)

ต�วแทนหร#อล!กจ-างร�บเง�นหร#อส�$งของของต�วการหร#อนายจ-าง แล-วแต'กรณ�จากบ%คคลภายนอก ถ้#อว'าม�ส�ทธี�ในเง�นหร#อส�$งของตกเป*นของต�วการหร#อนายจ-างท�นท� ถ้-าต�วแทนหร#อล!กจ-างย�กยอกเอาเง�นหร#อส�$งของน��นเป*นของตน ต�วการหร#อนายจ-างย'อมเป*นผ!-เส�ยหาย(ฎ.2250/2544,4/2533,3656/25

33,556/2541)

ส,าหร�บผ!-ชั้,าระเง�นหร#อส�$งของ เม#$อส'งมอบเง�นหร#อส�$งของให-แก'ต�วแทนหร#อล!กจ-าง

19

ของผ!-ร �บเง�นไปแล-ว ส�ทธี�ในเง�นหร#อส�$งของย'อมตกเป*นของต�วการหร#อนายจ-างท�นท� ผ!-ชั้,าระเง�นหร#อส�$งของจ=งไม'เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานย�กยอก (ฎ.1755/2531,6897/2540)

ส'วนกรณ�ท�$ผ!-อ#$นซ้ำ=$งม�ใชั้'ต�วแทน หร#อล!กจ-างย�กยอกทร�พิย+ของต�วการหร#อนายจ-าง ต�วแทนหร#อล!กจ-างไม'เป*นผ!-เส�ยหาย ผ!-เส�ยหายค#อต�วการหร#อนายจ-างเชั้'นก�น(ฎ.465/2536,243/2529,1618/2

509)

ผ!-จ�ดการมรดกเป*นผ!-ครอบครองด!แลจ�ดการทร�พิย+มรดก จ=งเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานย�กยอกทร�พิย+มรดก (ฎ.47/2519(ประชั้%มใหญ'))บ%ตรท�$บ�ดาร�บรองตามความเป*นจร�ง ตาม ป.พิ.พิ.มาตรา 1627 เชั้'นม�พิฤต�การณ+แสดงให-คนร! -ว'าเป*นบ%ตร เป*นผ!-เส�ยหายฟ้3องผ!-จ�ดการมรดกในข-อหาย�กยอกได- (ฎ.1205/2542)

กรณ�ห%-นส'วนผ!-จ�ดการของห-างห%-นส'วนจ,าก�ด ซ้ำ=$งเป*นผ!-แทนของห-างห%-นส'วนจ,าก�ดน��น ถ้#อว'าเป*นผ!-ครอบครองด!แลทร�พิย+ส�นของห-างฯ เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐาน

ย�กยอกทร�พิย+ส�นของห-างฯได- (ฎ.2157/2518)

แต'จะร-องท%กข+ในนามตนเองเป*นการส'วนต�วไม'ได- (ฎ.5008/2537) เพิราะห-างฯก�บผ!-จ�ดการห-างฯเป*นคนละคนก�นในกรณ�ท�$ม�ผ!-ย�กยอกทร�พิย+ส�นของบร�ษ�ท หร#อห-างห%-นส'วนน�ต�บ%คคล น�ต�บ%คคลน��นย'อมเป*นผ!-เส�ยหาย ผ!-ถ้#อห%-นหร#อห%-นส'วนไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.6328-6330/2531)

แต'ถ้-าผ!-จ�ดการหร#อกรรมการน�ต�บ%คคลเป*นคนย�กยอกเง�นหร#อทร�พิย+ส�นอ#$นของน�ต�บ%คคลเส�ยเอง ผ!-จ�ดการหร#อกรรมการคงไม'ยอมด,าเน�นคด�ก�บตนเอง ผ!-ถ้#อห%-นหร#อผ!-เป*นห%-นส'วนเป*นผ!-เส�ยหายด,าเน�นคด�ก�บผ!-จ�ดการหร#อผ!-แทนน�ต�บ%คคลน��นๆได- (ฎ.115/2535,1250/2521(ประชั้%มใหญ'),1680/2520)

เม#$อเจ-าของทร�พิย+ส�นตาย ทร�พิย+มรดกย'อมตกแก'ทายาท ทายาทย'อมเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานย�กยอกซ้ำ=$งเก�ดภายหล�งเจ-ามรดกตายได- แม-จะย�งไม'ได-ครอบครองทร�พิย+ท�$ถ้!กย�กยอกก0ตาม (ฎ.1938/2494) แต'ถ้-าเป*นความผ�ดท�$เก�ดข=�นระหว'างเจ-ามรดกย�งม�ชั้�ว�ตอย!' เจ-สมรดกจ=งเป*นผ!-เส�ยหาย ส�ทธี�ในการฟ้3อง

20

คด�อาญาไม'ตกทอดมาย�งทายาท ทายาทไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.2219/2521)

ในส�ญญาเชั้'าซ้ำ#�อถ้-าผ!-เชั้'าซ้ำ#�อตายเส�ยก'อน หล�งจากน��นม�ผ!-ย�กยอกทร�พิย+ท�$เชั้'าซ้ำ#�อ ทายาทผ!-เชั้'าซ้ำ#�อย'อมเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.6007/2530) (ส�ทธี�และหน-าท�$ในส�ญญาเชั้'าซ้ำ#�อตามกรณ�น�� ตกทอดมาย�งทายาทก'อนเก�ดการย�กยอกแล-ว ทายาทจ=งได-ร�บความเส�ยหาย)

ความผ�ดฐานล�กทร�พิย+,ท,าให-เส�ยทร�พิย+และบ%กร%กการกระท,าความผ�ดฐานล�กทร�พิย+ ฐานท,าให-เส�ยทร�พิย+และฐานบ%กร%ก เป*นการกระท,าต'อเจ-าของทร�พิย+หร#อผ!-ครอบครองด!แลร�กษาทร�พิย+ ด�งน��ท��ง เจ-าของกรรมส�ทธี�?รวมท��งผ!-ครอบครองด!แลทร�พิย+ เป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานด�งกล'าวได-(ฎ.5980-

5981/2539,1548/2535,1284/2514,634/2536)

ผ!-อาศ�ยผ!-เชั้'าอ�กทอดหน=$งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย ในความผ�ดฐานท,าให-เส�ยทร�พิย+ท�$เชั้'า (ฎ.993/2499) และในกรณ�ผ!-เชั้'าค#นทร�พิย+ท�$เชั้'าให-ผ!-ให-เชั้'าแล-วผ!-เชั้'าก0ไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.1417/2522)

แต'ถ้-าผ!-เชั้'าย�งไม'ส'งมอบทร�พิย+ท�$เชั้'าค#นแก'ผ!-ให-เชั้'า แม-ศาลจะพิ�พิากษาให-ข�บไล'ผ!-เชั้'าแล-ว ก0ย�งถ้#อว'าผ!-เชั้'าเป*นผ!-ครอบครองด!แลร�กษาทร�พิย+ท�$เชั้'าอย!' ผ!-เชั้'าจ=งเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.363/2518)

ผ!-ครอบครองสาธีารณสมบ�ต�ของแผ'นด�นส,าหร�บพิลเม#องใชั้-ร'วมก�น ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ยในความผ�ดฐานบ%กร%ก (ฎ.928/2520(ประชั้%มใหญ'),172/2535) แต'อาจเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานท,าให-ต-นไม-ท�$ตนปล%กไว-ในท�$สาธีารณะด�งกล'าวเส�ยหาย (ฎ.5310/2530)

ผ!-ครอบครองด!แลทร�พิย+จะต-องเป*นผ!-ท�$ได-ร�บมอบหมายโดยตรงจากเจ-าของทร�พิย+ให-เป*นผ!-ครอบครองด!แลทร�พิย+น��นด-วย ถ้-าเพิ�ยงแต'เจ-าของอน%ญาตให-พิ�กอย!'อาศ�ยเท'าน��นโดยไม'ได-ร�บมอบหมายโดยตรงให-ครอบครองด!แลร�กษาทร�พิย+น��น ผ!-ท�$พิ�กอย!'อาศ�ยไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานท,าให-เส�ยทร�พิย+ (ฎ.3523/2541)

เป*นเจ-าของท�$ด�น แต'ไม'ได-เป*นเจ-าของผ!-ครอบครองรถ้ยนต+และเต0นท+ซ้ำ=$งต��งอย!'ในท�$ด�น จ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานท,าให-รถ้ยนต+และเต0นท+เส�ยหาย

21

(ฎ.7477/2541)

ในเร#$องทางภารจ,ายอม เจ-าของสามยทร�พิย+ (เจ-าของท�$ด�นท�$ม�ส�ทธี�ใชั้-ทางภารจ,ายอม) ไม'ใชั้'เจ-าของหร#อผ!-ครอบครองภารยทร�พิย+ จ=งไม'เป*นผ!-เส�ยหายท�$จะม�อ,านาจฟ้3องผ!-ท�$ท,าให-ภารยทร�พิย+เส�ยหาย (ฎ.1828/2523)

ความผ�ดเก�$ยวก�บเอกสารน,าค,าร-องซ้ำ=$งเป*นเอกสารราชั้การปลอมไปย#$นต'อนายทะเบ�ยนอ,าเภอ เพิ#$อขอเลขบ-านใหม'ซ้ำ=$งเป*นบ-านเลขท�$เด�ยวก�บบ-านโจทก+เพิ#$อต-องการเอาบ-านเป*นของจ,าเลย ด�งน��เลขบ-านไม'ใชั้'หล�กฐานแสดงกรรมส�ทธี�? โจทก0ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.2361/2530)

ม�ผ!-ปลอมลายม#อชั้#$อผ!-ส� $งจ'ายเชั้0คไปเบ�กเง�นจากธีนาคาร ธีนาคารเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานใชั้-เอกสารปลอมและฐานฉั-อโกงเพิราะเง�นเป*นของธีนาคาร ตามป.พิ.พิ.มาตรา 672 วรรคสอง ส'วนผ!-ส� $งจ'ายเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานปลอมเอกสาร (ฎ.1462-1463/2523)

ผ!-ร �บมอบอ,านาจให-ฟ้3องคด� ไม'เป*นผ!-เส�ยหายในกรณ�ท�$จ,าเลยปลอมหร#อใชั้-เอกสารปลอมเป*นพิยานหล�กฐานในคด�น��น (ฎ.3561/2525)

ความผ�ดฐานเจ-าพิน�กงานปฏ�บ�ต�หน-าท�$โดยม�ชั้อบความผ�ดฐานเจ-าพิน�กงานปฏ�บ�ต�หน-าท�$โดยม�ชั้อบ ตาม ป.อาญามาตรา 157 เอกชั้นก0อาจเป*นผ!-เส�ยหายได- เชั้'นการท�$เจ-าพิน�กงานละเว-นการปฏ�บ�ต�หน-าท�$เพิ#$อชั้'วยผ!-กระท,าผ�ดอาญา ผ!-เส�ยหายในความผ�ดอาญาฐานน��นย'อมเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานเป*นเจ-าพิน�กงานปฏ�บ�ต�หน-าท�$โดยม�ชั้อบได- (

ฎ.4881/2541,2294/2517,611/24

97)

เจ-าพิน�กงานต,ารวจจดค,าพิยานเป*นเท0จเพิ#$อชั้'วยผ!-กระท,าผ�ดม�ให-ร�บโทษ หร#อร�บโทษน-อยลงเป*นการปฏ�บ�ต�หน-าท�$โดยม�ชั้อบ ผ!-เส�ยหายหร#อผ!-จ�ดการแทนผ!-เส�ยหายในความผ�ดอาญาท�$ม�การสอบสวนเป*นผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานปฏ�บ�ต�หน-าท�$โดยม�ชั้อบได- (ฎ.2294/2517)

ผ!-ใหญ'บ-านละเว-นไม'จ�บก%มผ!-บ%กร%กท�$สาธีารณะ ผลการจ�บก%มม�ได-เป*นเหต%ให-เก�ดความเส�ยหายแก'โจทก+เลย โจทก+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดตาม ป.อาญามาตรา 157

(ฎ.3035/2523)

22

ความผ�ดตาม พิรบ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯผ!-เส�ยหายในความผ�ดตามพิรบ.น��ม�ได-เฉัพิาะผ!-ทรงเชั้0คในขณะท�$ธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�นเท'าน��น (ฎ.1035/2529,1891/2524)

แม-ผ!-เส�ยหายจะได-ร�บชั้,าระหน��ตามเชั้0คจากผ!-ทรงคนก'อนแล-วก0ตาม ก0ย�งเป*นผ!-เส�ยหายอย!' (ฎ.2353/2537)

เม#$อผ!-ทรงเชั้0คถ้=งแก'ความตายก'อนเชั้0คถ้=งก,าหนดส�ทธี�ในเชั้0คย'อมตกทอดแก'ทายาทและถ้#อว'าทายาทเป*นผ!-ทรงเชั้0คต'อไป เม#$อต'อมาธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�น ถ้#อว'าทายาทเป*นผ!-เส�ยหายโดยตรงในความผ�ดตาม พิรบ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯ (ฎ.3619/2543)

ฐานะของผ!-ทรงเชั้0คเป*นส�ทธี�เฉัพิาะต�ว ไม'ใชั้'ทร�พิย+ส�นระหว'าสาม�ภร�ยา สาม�ของผ!-ทรงเชั้0คในขณะท�$ธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�น จ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.2752/2531)

ผ!-ร �บโอนเชั้0คภายหล�งธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�นไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย แม-ผ!-ร �บโอนจะน,าเชั้0คไปข=�นเง�นและธีนาคารปฏ�เสธีอ�กคร��งก0ตาม เพิราะไม'ท,าให-จ,าเลยม�ความผ�ดข=�นอ�ก (ฎ.2703/2523)

การท�$ผ!-ทรงเชั้0คน,าเง�นเข-าบ�ญชั้�เง�นฝ่ากของผ!-อ#$น หร#อให-ผ!-อ#$นน,าเชั้0คไปเร�ยกเก0บเง�นแทน ถ้#อว'าผ!-ทรงเชั้0คเป*นต�วการ จ=งย�งเป*นผ!-ทรงเชั้0คขณะธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�นและเป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.1084/2542,2722/2527,349/25

43)

ในกรณ�ท�$จ,าเลยออกเชั้0คหลายฉับ�บเพิ#$อชั้,าระหน��ม!ลหน��จ,านวนเด�ยวก�น และธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�นท%กฉับ�บ เม#$อจ,าเลยถ้!กฟ้3องตามเชั้0คฉับ�บหน=$งไปแล-วโจทก+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายตามเชั้0คฉับ�บหล�งอ�ก (ฎ.3254/2526,3822/2529)

ร�บโอนเชั้0คมาเพิ#$อฟ้3องคด�อาญา ถ้#อว'าไม'ส%จร�ตไม'เป*นผ!-เส�ยหาย (ฎ.3413-

3415/2528)

เชั้0คท�$ม�ม!ลหน��ข�ดต'อความสงบเร�ยบร-อย ผ!-ร �บเชั้0คไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.3047-3048/2531)

เชั้0คท�$ฟ้3องเป*นเชั้0คท�$ผ!-เส�ยหายค�ดดอกเบ��ยเก�นอ�ตราตามกฎหมายรวมเข-าไปด-วย ถ้=อว'าผ!-เส�ยหายไม'ใชั้'ผ0ทรงเชั้0คโดยชั้อบและไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.30/2543)

ความผ�ดฐานหม�$นประมาท

23

บ%คคลใดบ%คคลหน=$งซ้ำ=$งอย!'ในกล%'มบ%คคลโดยไม'ได-เจาะจงว'าหมายถ้=งผ!-ใด หร#อจากถ้-อยค,าท�$หม�$นประมาทไม'อาจทราบว'าเป*นผ!-ใด ผ!-ท�$อย!'ในกล%'มน��นคนใดคนหน=$งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.1325/2498,3954/2539)

แต'ถ้-าหม�$นประมาทท%กคนท�$อย!'ในกล%'มน��น เชั้'นกล'าวหม�$นประมาทพิระท��งว�ด (ฎ.448/2489)หร#อกล'าวหม�$นประมาททนายความท��งจ�งหว�ด (ฎ.295/2505(ประชั้%มใหญ') บ%คคลด�งกล'าวคนใดคนหน=$งเป*นผ!-เส�ยหาย

ความผ�ดฐานต'อส!-ข�ดขวางเจ-าพิน�กงานความผ�ดฐานต'อส!-ข�ดขวางเจ-าพิน�กงาน เป*นการกระท,าต'อเจ-าพิน�กงาน คนท�$ม�ใชั้'เจ-าพิน�กงานถ้!กจ,าเลยต'อส!-ข�ดขวางไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย

ต�วอย'างความผ�ดด�งต'อไปน��ร �ฐเท'าน��นเป*นผ!-เส�ยหาย เอกชั้นไม'อาจเป*นผ!-เส�ยหายได-1.ความผ�ดตาม พิรบ.จราจรทางบกฯ2.ความผ�ดตามพิรบ.อาว%ธีปCนฯ3.ความผ�ดฐานเจ-าพิน�กงานย�กยอกตาม ป.อาญา มาตรา 147

4.ความผ�ดฐานท,าลายพิยานหล�กฐานตาม ป.อาญา มาตรา 199

5.ความผ�ดตาม พิรก.การก!-ย#มเง�นท�$เป*นการฉั-อโกงประชั้าชั้นฯ6.ความผ�ดฐานข�ดข#นหมายหร#อค,าส�$งศาล ตามป.อาญา มาตรา 170

7.ความผ�ดตาม พิรบ.ศ%ลกากรฯ และพิรบ.ให-บ,าเหน0จในการปราบปรามผ!-กระท,าความผ�ดฯ เจ-าพิน�กงานผ!-จ�บก0ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายแม-เจ-าพิน�กงานผ!-จ�บจะเป*นผ!-ม�ส�ทธี�ได-ร�บบ,าเหน0จรางว�ลก0ตาม (ฎ.3797-

3798/2540)

8.ความผ�ดตาม ป.อาญามาตรา 158

ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ยข�บรถ้โดยประมาทท��งสองฝ่7าย ผ!-ตายม�ส'วนกระท,าผ�ดด-วย ผ!-ตายจ=งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.4461/2539,1167-

1168/2530)

สม�ครใจเข-าว�วาทท,าร-ายก�นและก�น ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย (ฎ.223-224/2513)

ใชั้-ให-จ,าเลยน,าเง�นไปซ้ำ#�อสลากก�นรวบ ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานฉั-อโกง (ฎ.481/2524)

หญ�งย�นยอมให-ผ!-อ#$นท,าให-ตนแท-งล!กน��น ถ้#อว'าหญ�งม�ส'วนร'วมกระท,าผ�ดด-วย ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.954/2502)

24

การท�$ผ!-ก!-ยอมให-ผ!-ให-ก!-ค�ดดอกเบ��ยเก�นอ�ตรา ไม'เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย ตามพิรบ.ห-ามเร�ยกดอกเบ��ยเก�นอ�ตรา (ฎ.1281/2503) แต'ถ้-าผ!-ก!-ฟ้3องผ!-ให-ก!-ในข-อหาฉั-อโกงประชั้าชั้น ซ้ำ=$งผ!-ก!-ม�ได-ม�ส'วนร'วมกระท,าผ�ดด-วย ด�งน��ผ!-ก!-เป*นผ!-เส�ยหายได- (ฎ.6869/2541)

ในความผ�ดฐานหม�$นประมาทหร#อด!หม�$นซ้ำ=$งหน-า การท�$ต'างฝ่7ายต'างพิ!ดตอบโต-ในการทะเลาะก�น ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายม�ส'วนเก�$ยวข-องในการกระท,าผ�ดด-วยจ=งไม'เป*นผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย (ฎ.78-79/2502) แต'ถ้-าเป*นการกระท,าคนละตอนก�น ด�งน��ต'างเป*นผ!-เส�ยหายได-

2.ผ!-ม�อ,านาจจ�ดการแทนผ!-เส�ยหาย (มาตรา 4,5)

หญ�งม�สาม� (มาตรา 4)

ในคด�อาญา ผ!-เส�ยหายเป*นหญ�งม�สาม� หญ�งม�สาม�ม�ส�ทธี�ฟ้3องคด�ได-เองโดยไม'ต-องได-ร�บอน%ญาตจากสาม�ก'อน (มาตรา 4 วรรคแรก)

ภายใต-บ�งค�บมาตรา 5(2)สาม�ม�ส�ทธี�ฟ้3องคด�อาญาแทนภร�ยาได-โดยร�บอน%ญาตโดยชั้�ดแจ-งจากภร�ยา(มาตรา 4 วรรคสอง)

ความเป*นสาม�ภร�ยาตามมาตรา 4 น��ต-องชั้อบด-วยกฎหมายด-วยมาตรา 4 วรรคสองท�$ว'าภายใต-บ�งค�บมาตรา 5(2) หมายถ้=ง ถ้-าเป*นกรณ�ภร�ยาถ้!กท,าร-ายถ้=งตายหร#อบาดเจ0บจนไม'สามารถ้จ�ดการเองได- สาม�ก0จ�ดการแทนโดยไม'ต-องได-ร�บอน%ญาตจากภร�ยาก'อน ถ้-าเป*นกรณ�ท�$ท��งสาม�ท�$ท��วสาม�ภร�ยาต'างเป*นผ!-เส�ยหายได-เองก0ไม'ต-องอาศ�ยอ,านาจมาตรา 4 หร#อมาตรา 5(2)

เชั้'น ม�การประท%ษร-ายต'อส�นสมรส หร#อทร�พิย+มรดกท�$ตกได-แก'ค!'สมรสท�$ม�ชั้�ว�ต

ผ!-ม�อ,านาจจ�ดการแทน ตามมาตรา 5 ม� 3

กรณ�ค#อ(1) ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมหร#อผ!-อน%บาลเฉัพิาะแต'ในความผ�ดซ้ำ=$งได-กระท,าต'อผ!-เยาว+หร#อผ!-ไร-ความสามารถ้ซ้ำ=$งอย!'ในความด!แล(2) ผ!-บ%พิการ� ผ!-ส#บส�นดาน สาม�หร#อภร�ยา เฉัพิาะแต'ในความผ�ดอาญาซ้ำ=$งผ!-เส�ยหายถ้!กท,าร-ายถ้=งตายหร#อบาดเจ0บจนไม'สามารถ้จะจ�ดการเองได-(3) ผ!-จ�ดการหร#อผ!-แทนอ#$นๆของน�ต�บ%คคลเฉัพิาะความผ�ดซ้ำ=$งกระท,าลงแก'น�ต�บ%คคลน��นตามมาตรา 5(1) ให-ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมม�อ,านาจจ�ดการแทนผ!-เยาว+ในความผ�ดซ้ำ=$งได-กระท,าต'อผ!-เยาว+ แสดงว'าผ!-เยาว+ฟ้3องคด�

25

อาญาเองไม'ได- แม-จะได-ร�บความย�นยอมจากผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมก0ตาม(ฎ.563/2517,631/2538)

การท�$ผ!-เยาว+ซ้ำ=$งเป*นผ!-เส�ยหายเข-าร'วมเป*นโจทก+ โดยม�ได-ให-ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมจ�ดการแทน เป*นข-อบกพิร'องเร#$องความสามารถ้ ตาม ป.ว�.แพิ'งมาตรา 56

ประกอบด-วย ป.ว�.อาญา มาตรา 6 และมาตรา 15 ซ้ำ=$งศาลต-องส�$งให-แก-ข-อบกพิร'องตาม ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 56 วรรคส�$เส�ยก'อนจะยกค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ท�นท�ไม'ได- (ฎ.6475/2537)

แต'ในเร#$องการร-องท%กข+ ผ!-เยาว+ซ้ำ=$งเป*นผ!-เส�ยหายร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวนได-โดยไม'ต-องให-ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมจ�ดการแทน (

ฎ.214/2494,1982/2494,1641/25

14)

ในกรณ�ผ!-เยาว+ร-องท%กข+ในความผ�ดต'อส'วนต�วไว-แล-ว ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมจะถ้อนค,าร-องท%กข+ให-ข�ดก�บความประสงค+ของผ!-เยาว+ไม'ได- (ฎ.214/2494(ประชั้%มใหญ')

ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมของผ!-เยาว+ตามมาตรา 5(1) ได-แก' บ�ดามารดา ผ!-ปกครอง ใน

กรณ�ท�$เป*นบ�ดาต-องเป*นบ�ดาโดยชั้อบด-วยกฎหมายด-วย จ=งจะถ้#อว'าเป*นผ!-แทนโดยชั้อบธีรรม ไม'ถ้#อตามหล�กสายโลห�ต (ฎ.2882/2527)

แต'ส,าหร�บตามมาตรา 5(2) น��นถ้#อตามความเป*นจร�ง (ฎ.1384/2516)และในกรณ�ผ!-ส#บส�นดานตามมาตรา 5(2)ก0ถ้#อตามความเป*นจร�งเชั้'นก�น (ฎ.2664/2527)

ส'วนสาม� ภรรยา ตามมาตรา 5(2) ต-องเป*นสาม�ภรรยาโดยชั้อบด-วยกฎหมาย(ฎ.1056/2503)

เม#$อผ!-เส�ยหายท�$แท-จร�งไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย ผ!-บ%พิการ� ผ!-ส#บส�นดาน สาม�หร#อภร�ยาก0ไม'ม�อ,านาจจ�ดการแทนได-เชั้'นก�น (ฎ.4461/2539,954/2502,920-921/2507,11671168/2530,1020/2534)

ในกรณ�ท�$บ�ดาฟ้3องคด�แทนบ%ตรซ้ำ=$งถ้!กท,าร-ายถ้=งตายตามมาตรา 5(2) ในระหว'างพิ�จารณาคด�ของศาล บ�ดาตายตามอ�กคน ด�งน��บ%ตรคนอ#$นของบ�ดา (พิ�$ชั้ายผ!-ตาย) จะด,าเน�นคด�ต'อไปตามมาตรา 29 ไม'ได- (ฎ.2331/2521)

การจ�ดการแทนตามมาตรา 5(2) จะต-อง

26

ย#นย�นว'าผ!-เส�ยหายตายไปแล-ว หร#อบาดเจ0บจนไม'สามารถ้จะจ�ดการเองได- (ฎ.1734-1735/2532)

ตามมาตรา 5(3) ผ!-จ�ดการหร#อผ!-แทนอ#$นๆของน�ต�บ%คคลม�อ,านาจจ�ดการแทนน�ต�บ%คคลในความผ�ดอาญาท�$กระท,าลงแก'น�ต�บ%คคลน��น แต'ถ้-าผ!-จ�ดการหร#อผ!-แทนน�ต�บ%คคลเป*นผ!-กระท,าผ�ดต'อน�ต�บ%คคลน��นเส�ยเอง ผ!-ถ้#อห%-นหร#อผ!-เป*นห%-นส'วนได-ร�บความเส�ยหายโดยตรง ม�อ,านาจฟ้3องผ!-จ�ดการหร#อผ!-แทนได- (

ฎ.115/2535,1250/2521,1680/25

20)

(กรณ�น��ผ!-ถ้#อห%-นเป*นผ!-เส�ยหายโดยตรงตามมาตรา 4 ไม'ใชั้'กรณ�มาตรา 5(3))ส�ทธี�ในการด,าเน�นคด�อาญาไม'เป*นมรดก ไม'ตกทอดไปย�งทายาท หากความผ�ดเก�ดขณะเจ-ามรดกย�งม�ชั้�ว�ตอย!' เจ-ามรดกเป*นผ!-เส�ยหาย ทายาทไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายไม'ม�อ,านาจฟ้3องคด�เอง(ฎ.3395/2525)

แต'ถ้-าเจ-ามรดกได-ร-องท%กข+ให-ด,าเน�นคด�แก'ผ!-กระท,าผ�ดแล-วต'อมาเจ-ามรดกตาย ทายาทม�ส�ทธี�ถ้อนค,าร-องท%กข+ได- (ฎ.206/2488,11/2518)

ผ!-เส�ยหายในความผ�ดฐานหม�$นประมาทตาย (ป.อาญา มาตรา 333) ให-บ�ดา มารดา ค!'สมรสหร#อบ%ตรของผ!-เส�ยหายร-องท%กข+ได- และให-ถ้#อว'าเป*นผ!-เส�ยหาย

การมอบอ,านาจให-ฟ้3องคด�อาญา การฟ้3องคด�อาญาอาจม�การมอบอ,านาจให-ผ!-อ#$นฟ้3องคด�แทนได- ไม'ว'าผ!-เส�ยหายจะเป*นน�ต�บ%คคลหร#อบ%คคลธีรรมดา (ฎ.890/2503(ประชั้%มใหญ')

ค,าร-องท%กข+ (มาตรา 2(7))

ค,าร-องท%กข+ ค#อการท�$ผ!-เส�ยหายกล'าวหาต'อเจ-าหน-าท�$ว'าม�ผ!-กระท,าความผ�ดเก�ดข=�น ไม'ว'าจะร! -ต�วผ!-กระท,าผ�ดหร#อไม' ซ้ำ=$งกระท,าให-เก�ดความเส�ยหายแก'ผ!-เส�ยหาย โดยม�เจตนาให-ผ!-กระท,าความผ�ดได-ร�บโทษ

ค,าร-องท%กข+ม�ความส,าค�ญย�$งในการด,าเน�นคด�ในความผ�ดต'อส'วนต�ว (ความผ�ดอ�นยอมความได-) ในเร#$องอ,านาจสอบสวนของพิน�กงานสอบสวนและอ,านาจฟ้3องของพิน�กงานอ�ยการ กล'าวค#อพิน�กงานสอบสวนจะม�อ,านาจสอบสวนในความผ�ดอ�นยอมความได-ต-องม�ค,าร-องท%กข+ตามระเบ�ยบก'อน ตามมาตรา 121 วรรคสอง ถ้-าไม'ม�ค,าร-องท%กข+หร#อค,าร-องท%กข+ไม'ชั้อบด-วยมาตรา 2(7) พิน�กงานสอบสวนก0ไม'ม�

27

อ,านาจสอบสวนและท,าให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3องตามมาตรา 120 ศาลต-องยกฟ้3อง ***ซ้ำ=$งหากเป*นข-อสอบก0ม�กออกเชั้#$อมโยงก�บเร#$อง ผ!-เส�ยหาย และการสอบสวนในความผ�ดอ�นยอมความได- ตามมาตรา 121 วรรคสอง (รวมถ้=งอาจออกเชั้#$อมโยงไปถ้=ง อ,านาจการสอบสวนตามมาตรา 18,19) และอ,านาจฟ้3องของพิน�กงานอ�ยการ ตามมาตรา 120 ซ้ำ=$งต-อง ต��งต-นไล'ว'า เป*นผ!-เส�ยหายหร#อไม' การร-องท%กข+ชั้อบหร#อไม' พิน�กงานสอบสวนม�อ,านาจสอบสวนหร#อไม' พิน�กงานอ�ยการม�อ,านาจฟ้3องหร#อไม' และย�งต-องพิ�จารณาถ้=งอาย%ความร-องท%กข+ ตาม ป.อาญา มาตรา 96 ด-วย กล'าวค#อ ในความผ�ดอ�นยอมความได- ต-องร-องท%กข+ภายใน 3 เด#อน น�บแต'ว�นท�$ร! -เร#$องและร! -ต�งผ!-กระท,าผ�ด

ผ!-เส�ยหายต-องม�เจตนาให-ผ!-กระท,าผ�ดได-ร�บโทษการแจ-งความต'อพิน�กงานสอบสวนเพิ#$อก�นคด�ขาดอาย%ความ หร#อแจ-งไว-เพิ#$อเป*นหล�กฐาน ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายไม'ม�เจตนาให-พิน�กงานสอบสวนด,าเน�นคด�ก�บผ!-กระท,าผ�ด ไม'เป*นค,าร-องท%กข+ ตามมาตรา 2 (7)

(

ฎ.391/2527,758/2523,1725/252

2,195/2522,2206/2522)

การร-องท%กข+ในความผ�ดตาม พิรบ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯถ้-าผ!-เส�ยหายแจ-งว'าต-องการร�บเชั้0คของกลางไปเพิ#$อด,าเน�นการฟ้3องร-องจ,าเลยอ�กทางหน=$งก'อน โดยไม'ขอมอบคด�ต'อพิน�กงานสอบสวน ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายไม�ม�เจตนาให-ผ!-ออกเชั้0คต-องร�บโทษ ไม'เป*นค,าร-องท%กข+ (ฎ.4714/2533,1478/2530,314/2529)

แต'ถ้-าผ!-เส�ยหายร-องท%กข+ให-ด,าเน�นคด�แก'ผ!-ออกเชั้0ค และในขณะเด�ยวก�นก0ขอร�บเชั้0คค#นไปทวงถ้ามเอาก�บผ!-ส� $งจ'ายอ�กทางหน=$ง โดยค,าร-องท%กข+ไม'ม�ข-อความระบ%ว'าย�งไม'มอบคด�ให-พิน�กงานสอบสวน ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายม�เจตนาให-ผ!-กระท,าผ�ดได-ร�บโทษแล-ว จ=งเป*นค,าร-องท%กข+ตามกฎหมาย (ฎ.1209/2531(ประชั้%มใหญ'),3924/2532)

ในความผ�ดต'อส'วนต�ว กรณ�ท�$ม�ผ!-กระท,าผ�ดหลายคน และผ!-เส�ยหายร! -ต�วผ!-กระท,าผ�ดท%กคน แต'ผ!-เส�ยหายร-องท%กข+โดยระบ%ชั้#$อเพิ�ยงบางคนเท'าน��น ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายไม'ม�เจตนาจะให-ผ!-ท�$ไม'ได-ระบ%ชั้#$อต-องร�บโทษด-วย จ=งไม'เป*นค,าร-องท%กข+ส,าหร�บผ!-ไม'ระบ%ชั้#$

28

อ(ฎ.3343/2536,1298/2510,122/

2528)

แต'ถ้-าเป*นความผ�ดอาญาแผ'นด�น ซ้ำ=$งไม'จ,าเป*นต-องม�การร-องท%กข+โดยผ!-เส�ยหาย เจ-าพิน�กงานก0ม�ส�ทธี�ด,าเน�นคด�แก'ผ!-กระท,าผ�ดได- ด�งน��น แม-ผ!-เส�ยหายจะระบ%ชั้#$อให-ด,าเน�นคด�แก'บ%คคลใดบ%คคลหน=$ง เจ-าพิน�กงานก0ม�ส�ทธี�ด,าเน�นคด�แก'ผ!-อ#$นได- (ฎ.4080/2540)

เจตนาเพิ#$อให-ผ!-กระท,าผ�ดได-ร�บโทษน�� คงพิ�จารณาเฉัพิาะขณะผ!-เส�ยหายร-องท%กข+ว'า ผ!-เส�ยหายม�เจตนาให-ผ!-กระท,าผ�ดได-ร�บโทษหร#อไม' ถ้-าม�เจตนาให-ผ!-กระท,าผ�ดได-ร�บโทษแล-ว แม-ต'อมาในชั้��นพิ�จารณาของศาล ผ!-เส�ยหายกล�บมาเบ�กความต'อศาลว'าไม'ม�เจตนาให-เอาโทษแก'จ,าเลย ด�งน��ไม'ท,าให-ค,าร-องท%กข+ท�$ชั้อบด-วยกฎหมายเส�ยไป (ฎ.186/2503,3091-3092/2523)

เม#$อได-ร-องท%กข+โดยชั้อบด-วยกฎหมายแล-ว แม-จะม�การผ'อนผ�นให-จ,าเลยกระท,าการใดๆในก,าหนดเวลา ก0เป*นเพิ�ยงรอการด,าเน�นคด�ไว-เท'าน��น ไม'ท,าให-ค,าร-องท%กข+เส�ยไป (ฎ.3093/2523)

ถ้-าม�การมอบอ,านาจให-ร-องท%กข+แทน ต-อง

ระบ%ในหน�งส#อมอบอ,านาจด-วยว'าให-ม�อ,านาจด,าเน�นคด�แก'จ,าเลยด-วย (ฎ.228/2544) และในกรณ�ท�$ผ!-เส�ยหายเป*นน�ต�บ%คคล หน�งส#อมอบอ,านาจก0ต-องท,าให-ถ้!กต-องตามข-อบ�งค�บของน�ต�บ%คคลน��นด-วย ม�ฉัะน��นไม'ถ้#อว'าน�ต�บ%คคลน��นได-ร-องท%กข+แล-ว (ฎ.1590/2530,3831/2532)

การร-องท%กข+ไม'จ,าเป*นต-องระบ%ให-ชั้�ดแจ-งว'าเป*นการร-องท%กข+ การท�$ผ!-เส�ยหายให-การต'อพิน�กงานสอบสวนในฐานะผ!-เส�ยหาย การให-การด�งกล'าวก0เพิ#$อเอาผ!-กระท,าผ�ดมาลงโทษ ค,าให-การของผ!-เส�ยหายก0ถ้#อว'าเป*นค,าร-องท%กข+โดยชั้อบได- (ฎ.2100/2497,1641/2514,2167/2

528)

ห%-นส'วนผ!-จ�ดการของห-างห%-นส'วนจ,าก�ดร-องท%กข+ แต'ไม'ม�ข-อความระบ%ว'าท,าให-ห-างฯได-ร�บความเส�ยหาย ถ้#อไม'ได-ว'าเป*นการร-องท%กข+แทนห-างฯด-วย (ฎ.4070/2540)

ค,าร-องท%กข+น��นไม'ม�แบบ ค,าร-องท%กข+จ=งไม'ต-องท,าเป*นหน�งส#อ (ฎ.719-

720/2483) แม-พิน�กงานสอบสวนจะย�งไม'ลงบ�นท=กประจ,าว�น ก0เป*นค,าร-องท%กข+แล-ว (ฎ.2371/2522)

29

การท�$ผ!-เส�ยหายม�หน�งส#อร-องเร�ยนไปย�งเจ-าพิน�กงานต,ารวจ ขอให-ด,าเน�นคด�ก�บจ,าเลยก0เป*นการร-องท%กข+แล-ว (ฎ.244/2507(ประชั้%มใหญ')

อ,านาจส#บสวน/สอบสวน (มาตรา 17-21)

อ,านาจส#บสวน(มาตรา 17)

ผ!-ม�อ,านาจส#บสวนคด�อาญา ได-แก' พิน�กงานฝ่7ายปกครองหร#อต,ารวจ (มาตรา 17)

กรณ�ต,ารวจแม-จะได-ร�บค,าส�$งแต'งต��งให-ท,าหน-าท�$อ#$นก0ถ้#อว'าย�งม�อ,านาจส#บสวนคด�อาญาตาม ป.ว�.อาญาอย!' (ฎ.500/2537,2390/2527,1670/25

09)

อ,านาจในการส#บสวนของต,ารวจแตกต'างก�บอ,านาจสอบสวนของพิน�กงานสอบสวนกล'าวค#อ พิน�กงานสอบสวนม�อ,านาจสอบสวนเฉัพิาะคด�ท�$อย!'ในอ,านาจของตน ท��งน��ตามหล�กเกณฑ์+ในมาตรา 18,19 ส'วนอ,านาจส#บสวนไม'ม�กฎหมายจ,าก�ดอ,านาจให-เจ-าพิน�กงานต,ารวจท,าการส#บสวนได-เฉัพิาะท-องท�$ท�$ตนประจ,าการได-เท'าน��น เจ-าพิน�กงานต,ารวจจ=งม�อ,านาจส#บสวนในท-องท�$อ#$นได-ตามมาตรา 17 (กล'าวค#อ ส#บสวน

ได-ท�$วราชั้อาณาจ�กร) และม�อ,านาจจ�บก%มปราบปรามผ!-กระท,าผ�ดได-ตามมาตรา 2(16) (ฎ.4711/2542,1259/2542)

พิน�กงานฝ่7ายปกครองม�อ,านาจหน-าท�$เฉัพิาะภายในเขตอ,านาจปกครองเท'าน��นเว-นแต'ม�เหต%ร-ายส,าค�ญในท-องท�$ใกล-เค�ยง(ฎ.912/2498)

อ,านาจสอบสวน (มาตรา 18)

การสอบสวน หมายความถ้=งการรวบรวมพิยานหล�กฐานและการด,าเน�นการท��งหลายอ#$นตาม ป.ว�.อาญา ซ้ำ=$งพิน�กงานสอบสวนได-ท,าไปเก�$ยวก�บความผ�ดท�$กล'าวหา เพิ#$อท�$จะทราบข-อเท0จจร�งหร#อพิ�ส!จน+ความผ�ดและเพิ#$อท�$จะเอาต�วผ!-กระท,าผ�ดมาฟ้3องลงโทษ (มาตรา 2(11))

ผ!-ม�อ,านาจสอบสวนจ�งหว�ดอ#$นนอกจากกร%งเทพิมหานคร(มาตรา 18 วรรคแรก)

ผ!-ม�อ,านาจสอบสวน ค#อพิน�กงานฝ่7ายปกครองหร#อต,ารวจชั้��นผ!-ใหญ' ปล�ดอ,าเภอ และข-าราชั้การต,ารวจซ้ำ=$งม�ยศต��งแต'ชั้��นร-อยต,ารวจตร� หร#อเท�ยบเท'าชั้��นร-อยต,ารวจตร�ข=�นไป ม�อ,านาจสอบสวนความผ�ดอาญาซ้ำ=$งได-เก�ด หร#ออ-าง หร#อเชั้#$อว'าได-เก�ดข=�นภายในเขตอ,านาจของตน หร#อผ!-ต-องหาม�ท�$

30

อย!' หร#อถ้!กจ�บภายในเขตอ,านาจของตนได-

กร%งเทพิมหานคร (มาตรา 18 วรรคสอง)

ผ!-ม�อ,านาจสอบสวน ค#อ ข-าราชั้การต,ารวจซ้ำ=$งม�ยศต��งแต'ชั้��นร-อยต,ารวจตร� หร#อเท�ยบเท'าชั้��นร-อยต,ารวจตร�ข=�นไป ม�อ,านาจสอบสวนความผ�ดอาญาซ้ำ=$งได-เก�ด หร#ออ-าง หร#อเชั้#$อว'าได-เก�ดข=�นภายในเขตอ,านาจของตน หร#อผ!-ต-องหาม�ท�$อย!' หร#อถ้!กจ�บภายในเขตอ,านาจของตนได-ข-อส�งเกต จะเห0นได-ว'าความผ�ดเก�ดข=�นในกร%งเทพิมหานคร พิน�กงานฝ่7ายปกครองไม'ม�อ,านาจสอบสวนเหม#อนต'างจ�งหว�ด โดยหล�กแล-ว พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$ความผ�ดได-เก�ดข=�น หร#ออ-าง หร#อเชั้#$อว'าเก�ดข=�น หร#อผ!-ต-องหาม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บในเขตอ,านาจของตน เป*นผ!-ม�อ,านาจในการสอบสวน ถ้-าสอบสวนโดยพิน�กงานสอบสวนท�$ไม'ม�อ,านาจ การสอบสวนจ=งไม'ชั้อบด-วยมาตรา 18 ท,าให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3องตามมาตรา 120(

ฎ.4634/2543,518/2506,726/248

3)

การท�$ผ!-ต-องหาไป ปรากฏต�วต'อหน-าพิน�กงานสอบสวนท�$สถ้าน�ต,ารวจ พิน�กงานสอบสวนจ=งแจ-งข-อหาและควบค%มต�วด,าเน�นคด� เป*นการจ�บก%มต�ว พิน�กงาน

สอบสวนสถ้าน�ต,ารวจด�งกล'าวจ=งม�อ,านาจสอบสวนได- ตามมาตรา 18 (

ฎ.6916/2542)

พิน�กงานสอบสวนท,าการสอบสวนคด�ท�$ไม'อย!'ในอ,านาจของตน เป*นการไม'ชั้อบด-วยมาตรา 18 แม-จะเป*นการสอบสวนเพิ�ยงบางส'วนโดยส'วนอ#$นจะเป*นการสอบสวน โดยพิน�กงานสอบสวนผ!-ม�อ,านาจก0ตาม ถ้#อว'าคด�น��นม�การสอบสวนโดยไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย และไม'เป*นการสอบสวนตามท�$ระบ%ไว-ในมาตรา 120 พิน�กงานอ�ยการจ=งไม'ม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.371/2531) (การสอบสวนเส�ยไปท��งหมด) เม#$อการสอบสวนกระท,าโดยพิน�กงานสอบสวนผ!-ม�อ,านาจแล-ว การสอบสวนน��นจะกระท,า ณ ท�$ใดก0ได- ซ้ำ=$งอาจท,าการสอบสวนในท-องท�$อ#$นก0ย'อมท,าได- (ฎ.661/2490)

ความผ�ดเก�ด อ-าง หร#อเชั้#$อว'าได-เก�ดความผ�ดอาญาเก�ดข=�นท�$ใดต-องพิ�จารณาความผ�ดในแต'ละข-อหา เชั้'น ความผ�ดข-อหาย�กยอกเก�ดข=�นในท-องท�$ท�$จ,าเลยเบ�ยดบ�งเอาทร�พิย+ของผ!-อ#$นท�$ตนครอบครองเป*นต-น จ,าเลยร�บฝ่ากทร�พิย+จากผ!-เส�ยหายแล-วปฏ�เสธีว'าไม'ได-ร�บฝ่ากไว- ถ้#อว'าเหต%ความผ�ดเก�ดข=�นในท-องท�$ท�$จ,าเลยปฏ�เสธีว'าไม'ได-ร�บฝ่ากทร�พิย+ พิน�กงานสอบสวนใน

31

ท-องท�$ด�งกล'าวม�อ,านาจสอบสวนได- (ฎ.1573/2535)

จ,าเลยวางยาพิ�ษผ!-ตายในท-องท�$หน=$ง แต'ผ!-ตายไปถ้=งแก'ความตายในอ�กท-องท�$หน=$ง ถ้#อว'าในท-องท�$ท�$จ,าเลยวางยาพิ�ษเป*นท-องท�$ความผ�ดเก�ด (ฎ.3337/2543)

ความผ�ดเก�ดข=�นในเร#อไทยเป*นการกระท,าความผ�ดในราชั้อาณาจ�กร ตาม ป.อาญา มาตรา 4 พิน�กงานสอบสวนกองปราบปราม กองบ�ญชั้าการต,ารวจสอบสวนกลาง ส,าน�กงานต,ารวจแห'งชั้าต� ม�อ,านาจสอบสวนคด�อาญาได-ท�$วราชั้อาณาจ�กร จ=งม�อ,านาจสอบสวน (ฎ.2670/2535)

การท�$ต,ารวจได-ร�บแต'งต��งให-เป*นกรรมการสอบสวนข-าราชั้การต,ารวจท�$ผ�ดว�น�ย หาได-หมายความว'าเป*นพิน�กงานสอบสวนตามมาตรา 18 และการสอบสวนน��นหาชั้อบด-วยมาตรา 120 ไม' (ฎ.1305/2482)

แม-ส,าน�กงานต,ารวจแห'งชั้าต�จะวางระเบ�ยบไว-ว'า กองปราบปรามจะท,าการสอบสวนตามความผ�ดอาญาได-ต'อเม#$อได-ร�บค,าส�$ง หร#ออน%ญาตจาก ผบ.ตร. หร#อรองผบ.ตร. หร#อผ!-ชั้'วยผบ.ตร. ก0ตาม ก0เป*นเร#$องภายในของส,าน�กงานต,ารวจแห'งชั้าต�

ด�งน��นเม#$อพิน�กงานสอบสวนของกองปราบปรามได-ร�บอน%ญาตให-เป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบแล-วถ้=งแม-จะได-ร�บอน%ญาตภายหล�งจากท�$สอบสวนคด�น��เสร0จแล-ว การสอบสวนท�$พิน�กงานสอบสวนของกองปราบปรามกระท,าแต'ต-นย'อมชั้อบด-วยกฎหมาย พิน�กงานอ�ยการจ=งม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.3624/2530)

พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 18 วรรคสาม)

ความผ�ดอาญาได-เก�ดข=�นในเขตอ,านาจของพิน�กงานสอบสวนคนใด ให-เป*นหน-าท�$ของพิน�กงานสอบสวนผ!-น� �นเป*นผ!-ร �บผ�ดชั้อบในการสอบสวน เว-นแต'เม#$อม�เหต%จ,าเป*น หร#อเพิ#$อความสะดวก จ=งให-พิน�กงานสอบสวนแห'งท-องท�$ท�$ผ!-ต-องหาม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บเป*นผ!-ร �บผ�ดชั้อบด,าเน�นการสอบสวน

ความผ�ดเก�ดข=�นหลายท-องท�$ (มาตรา 19)

(1) เป*นการไม'แน'ว'าการกระท,าผ�ดอาญาได-กระท,าในท-องท�$ใดในระหว'างหลายท-องท�$(2) เม#$อความผ�ดส'วนหน=$งกระท,าในท-องท�$หน=$ง แต'อ�กส'วนหน=$งในอ�กท-องท�$หน=$ง(3) เม#$อความผ�ดน��นเป*นความผ�ดต'อเน#$อง และกระท,าต'อเน#$องก�นในท-องท�$ต'าง ๆ เก�นกว'าท-องท�$หน=$งข=�นไป(4) เม#$อเป*นความผ�ดหลายกรรมกระท,าลง

32

ในท-องท�$ต'าง ๆ ก�น(5) เม#$อความผ�ดเก�ดข=�นขณะผ!-ต-องหาก,าล�งเด�นทาง

(6) เม#$อความผ�ดเก�ดข=�นขณะผ!-เส�ยหายก,าล�งเด�นทาง

ในกรณ�ด�งกล'าวพิน�กงานสอบสวนท-องท�$หน=$งท-องท�$ใดท�$เก�$ยวข-องม�อ,านาจสอบสวนได-(มาตรา 19 วรรคสอง)

ในกรณ�ข-างต-นพิน�กงานสอบสวนต'อไปน�� เป*นผ!-ร �บผ�ดชั้อบในการสอบสวน(ก) ถ้-าจ�บผ!-ต-องหาได-แล-ว ค#อพิน�กงานสอบสวนซ้ำ=$งท-องท�$ท�$จ�บได-อย!'ในเขตอ,านาจ(ข) ถ้-าจ�บผ!-ต-องหาย�งไม'ได- ค#อพิน�กงานสอบสวนซ้ำ=$งท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนอย!'ในเขตอ,านาจ (มาตรา 19 วรรคสาม)

ตามมาตรา 19 วรรคสาม เป*นการแยกว'า แม-พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$เก�$ยวข-องใดจะม�อ,านาจสอบสวน แต'พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบในการสอบสวน ต-องเป*นอ,านาจของพิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$จ�บผ!-ต-องหาได- ถ้-าย�งจ�บไม'ได-เป*นอ,านาจของพิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ หากพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบไม'เป*นไปตามมาตรา 19 วรรคสามบ�ญญ�ต�ไว-

ท,าให-เก�ดผลเส�ยแก'คด�ได- โดยถ้#อไม'ได-ว'าม�การสอบสวนคด�น��นโดยชั้อบ ตาม ป.ว�.อาญามาตรา 120 ม�ผลท,าให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง ศาลต-องยกฟ้3อง (ฎ.1974/2539)

ในกรณ�ท�$จ�บต�วผ!-ต-องหาได- พิน�กงานสอบสวนซ้ำ=$งท-องท�$ท�$จ�บได-อย!'ในเขตอ,านาจเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ ตามมาตรา 19 วรรคสาม (ก) ตามอน%มาตราน��น'าจะหมายถ้=งกรณ�ก'อนจ�บก%มผ!-ต-องหาย�งไม'ม�พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ กล'าวค#อ ย�งไม'ได-เร�$มท,าการสอบสวนน�$นเอง เพิราะถ้-าเป*นกรณ�ท�$ม�ความผ�ดเก�ดข=�นแล-ว ย�งจ�บต�วผ!-ต-องหาไม'ได-และม�การสอบสวนโดยพิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนอย!'ในเขตอ,านาจ พิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนย'อมเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 19 วรรคสาม(ข) เม#$อม�พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบโดยชั้อบแล-ว แม-ต'อมาจะจ�บผ!-ต-องหาได-ในท-องท�$อ#$นก0ตามพิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนก0ย�งคงเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบอย!'เชั้'นเด�ม ไม'เปล�$ยนแปลง ไม'ใชั้'กรณ�ตามมาตรา 19 วรรคสาม (ก) (

ฎ.1126/2544,4512/2530) และได-ม�ฎ.1204/2542 ว�น�จฉั�ยสน�บสน%นว'า

33

เม#$อพิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$พิบการกระท,าความผ�ดข=�นก'อนเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบแล-ว ก0ไม'ท,าให-พิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนพิ-นจากการเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ

ต�วอย'างกรณ�ไม'แน'ว'าการกระท,าผ�ดอาญากระท,าในท-องท�$ใดแจ-งความต'อเจ-าพิน�กงานท-องท�$หน=$ง และไปเบ�กความต'อศาลอ�กท-องท�$หน=$ง ซ้ำ=$งย�งไม'แน'ว'าจะเป*นความผ�ดฐานแจ-งความเท0จหร#อเบ�กความเท0จ พิน�กงานสอบสวนท-องท�$ใดท-องท�$หน=$งด�งกล'าวม�อ,านาจสอบสวนได- (ฎ.822-823/2490)

เหต%เก�ดในทะเล ไม'ทราบชั้�ดว'าอย!'ในเขตจ�งหว�ดใดแน' หร#อท-องทะเลหลวง เม#$อผ!-เส�ยหายแจ-งความต'อพิน�กงานสอบสวนท-องท�$หน=$ง พิน�กงานสอบสวนท-องท�$น� �นม�อ,านาจสอบสวนได- และศาลจ�งหว�ดน��นก0ม�อ,านาจพิ�พิากษาคด�น��นได- (ฎ.23/2513)

ต�วอย'าง กรณ�ความผ�ดส'วนหน=$งได-กระท,าในท-องท�$หน=$ง แต'ส'วนหน=$งในอ�กท-องท�$หน=$งเชั้'นย�งปCนข-ามเขต ฆ'าผ!-อ#$น ล�กทร�พิย+ท-องท�$หน=$ง เจ-าทร�พิย+ต�ดตามมาพิอข-ามไปอ�กเขตหน=$งแล-วย�งเจ-าทร�พิย+ กลายเป*นความผ�ดฐาน

ชั้�งทร�พิย+ต�วอย'าง กรณ�ความผ�ดต'อเน#$องหลายท-องท�$ความผ�ดฐานร�บของโจรเป*นความผ�ดต'อเน#$องก�บความผ�ดฐานล�กทร�พิย+หร#อ ฯลฯ(ตามท�$ระบ%ไว-ใน ป.อาญามาตรา 357) ด�งน��น ในกรณ�ท�$ความผ�ดฐานล�กทร�พิย+และร�บของโจรเก�ดข=�นต'างท-องท�$ก�น พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ความผ�ดฐานล�กทร�พิย+เก�ดข=�นย'อมม�อ,านาจสอบสวนในความผ�ดฐานร�บของโจรได-ด-วย (ฎ.1180/2537,3909/2531)

ความผ�ดฐานออกเชั้0คโดยไม'ม�เง�น ตามพิรบ. ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯถ้#อว'าท-องท�$ท�$จ,าเลยออกเชั้0ค เป*นความผ�ดต'อเน#$องก�บท-องท�$ท�$ธีนาคารตามเชั้0คปฏ�เสธีการจ'ายเง�นด�งน��นพิน�กงานสอบสวนท-องท�$ใดท-องท�$หน=$งด�งกล'าวม�อ,านาจสอบสวนตามมาตรา 19(3)(

ฎ.1702-1703/2523(ประชั้%มใหญ'),5103

/2528,2070/2543)

ข-อส�งเกต ในกรณ�ท�$ม�การโอนเชั้0คเปล�$ยนม#อก�นก'อนน,าไปเร�ยกเก0บเง�น ไม'ถ้#อว'าท-องท�$ท�$โอนเชั้0ค เป*นความผ�ดต'อเน#$องก�บท-องท�$ท�$ธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�น (ฎ.650/2538)

34

ต�วอย'างกรณ�ความผ�ดหลายกรรมกระท,าในท-องท�$ต'าง ๆ ก�นพิรากผ!-เยาว+ ข'มข#นกระท,าชั้,าเรา และท,าให-เส�ยทร�พิย+ ในหลายท-องท�$ ถ้#อว'าหลายกรรมตาม มาตรา 19(4) (

ฎ.408/2519)

ต�วอย'าง กรณ�ความผ�ดเก�ดข=�นขณะผ!-ต-องหาก,าล�งเด�นทาง

เชั้'น เล'นการพิน�นบนรถ้ไฟ้ พิน�กงานสอบสวนท-องท�$ต'าง ๆ ท�$รถ้ไฟ้ผ'านม�อ,านาจสอบสวนได-ท,าผ�ดท�$กร%งเทพิฯ ถ้!กจ�บได-ขณะก,าล�งเด�นทางท�$เชั้�ยงใหม' ด�งน��ไม'เข-า มาตรา 19(4)

ต�วอย'าง กรณ�ความผ�ดเก�ดข=�นขณะผ!-เส�ยหายก,าล�งเด�นทางเชั้'น ผ!-เส�ยหายน�$งรถ้ไฟ้ ระหว'างเด�นทางม�คนร-ายล�กกระเปIาไปพิน�กงานสอบสวนท-องท�$ต'างๆ ท�$รถ้ไฟ้ผ'าน ม�อ,านาจสอบสวน

ความผ�ดเก�ดนอกราชั้อาณาจ�กร (มาตรา 20)

ถ้-าความผ�ดซ้ำ=$งม�โทษตามกฎหมายไทยได-

กระท,าลงนอกราชั้อาณาจ�กรไทย อ�ยการส!งส%ดหร#อผ!-ร �กษาการแทน เป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบผ!-ชั้��ขาดการเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 21)

กรณ�จ�งหว�ดเด�ยวก�น ให-ผ!-ว'าราชั้การจ�งหว�ดเป*นผ!-ชั้��ขาด ถ้-าเป*นกร%งเทพิมหานคร ให-รองผบ.ตร.ข=�นไปเป*นผ!-ชั้��ขาดกรณ�ระหว'างหลายจ�งหว�ด ให-อ�ยการส!งส%ดหร#อผ!-ท,าการแทนเป*นผ!-ชั้��ขาดการรอค,าชั้��ขาดน��นไม'เป*นเหต%ให-งดการสอบสวน

สร%ป เม#$อม�ความผ�ดเก�ดข=�น พิน�กงานสอบสวนท�$ม�อ,านาจสอบสวนได-แก' พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ซ้ำ=$งความผ�ดได- เก�ด หร#ออ-าง หร#อเชั้#$อว'าเก�ดภายในเขตอ,านาจของตน หร#อผ!-ต-องหาม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บ (มาตรา 18) และถ้-าเป*นกรณ�มาตรา 19 พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$เก�$ยวข-องม�อ,านาจสอบสวนได-ด-วย (มาตรา 19

วรรคสอง) แสดงว'าในความผ�ดอาญาคด�หน=$ง ๆ ท�$เก�ดข=�น การสอบสวน อาจกระท,าโดยพิน�กงานสอบสวนหลายท-องท�$ โดยม�พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบเป*นผ!-รวบรวมพิยานหล�กฐานท��งหมด แล-วเสนอความเห0นต'อพิน�กงานอ�ยการว'าเห0นควรส�$งฟ้3องหร#อไม'พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ

35

ได-แก' พิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$ความผ�ดอาญาได-เก�ด เว-นแต'ม�เหต%จ,าเป*นหร#อเพิ#$อความสะดวกจ=งให-พิน�กงานสอบสวนท-องท�$ท�$ผ!-ต-องหาม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 18 วรรคสาม) หร#อถ้-าเป*นกรณ�ตามมาตรา 19 ถ้-า ผ!-ต-องหาถ้!กจ�บแล-วพิน�กงานสอบสวนในท-องท�$ท�$ผ!-ต-องหาถ้!กจ�บอย!'ในเขตอ,านาจ เป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 19 วรรคสาม(ก))

ถ้-าจ�บผ!-ต-องหาย�งไม'ได- พิน�กงานสอบสวนท�$พิบการกระท,าผ�ดก'อนอย!'ในเขตอ,านาจเป*นพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบ (มาตรา 19 วรรคสาม(ข))จะเห0นได-ว'าพิน�กงานสอบสวนท�$ม�อ,านาจสอบสวนอาจม�ได-หลายท-องท�$ แต'พิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบม�ได-เพิ�ยงท-องท�$เด�ยวเท'าน��น ถ้-าการสอบสวนกระท,าโดยพิน�กงานสอบสวนท�$ไม'เป*นไปตามมาตรา 18,19 หร#อ 20 หร#อพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบไม'เป*นไปตาม มาตรา 18 วรรคสามหร#อมาตรา 19

วรรคสาม หร#อ มาตรา 20 วรรคแรก ถ้#อเป*นการสอบสวนท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมายเท'าก�บไม'ม�การสอบสวน ม�ผลท,าให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3องการสอบสวน (มาตรา 120-147)

มาตรา 120 ห-ามม�ให-พิน�กงานอ�ยการย#$น

ฟ้3องคด�ใดต'อศาลโดยม�ได-ม�การสอบสวนในความผ�ดน��นก'อน

การสอบสวนตามมาตรา 120 หมายถ้=งการสอบสวนท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย พิน�กงานอ�ยการจ=งจะม�อ,านาจฟ้3อง คด�อาญาท�$ม�การสอบสวนท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย ถ้#อว'าคด�น��นไม'ม�การสอบสวน ม�ผลท,าให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง

การสอบสวนท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย ได-แก'กรณ�ด�งต'อไปน��

1. การสอบสวนท�$กระท,าโดยพิน�กงานสอบสวนท�$ม�อ,านาจ ตามมาตรา 18 และ 19 การสอบสวนท�$กระท,าโดยพิน�กงานสอบสวนท�$ไม'ม�อ,านาจ ถ้#อว'าไม'ม�การสอบสวน พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3องตามมาตรา 120 หร#อพิน�กงานสอบสวนผ!-ร �บผ�ดชั้อบไม'เป*นไปตามมาตรา 18

วรรคสาม หร#อมาตรา 19 วรรคสอง ก0ถ้#อว'าไม'ได-ม�การสอบสวนคด�น��น พิน�กงานอ�ยการก0ไม'ม�อ,านาจฟ้3องเชั้'นก�น2. ในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว พิน�กงานสอบสวนจะท,าการสอบสวนได-ต-องม�ค,าร-องท%กข+ตามระเบ�ยบ ตามมาตรา 121

วรรคสอง ค,าร-องท%กข+จะท,าเป*นหน�งส#อหร#อร-องท%กข+ด-วยปากก0ได- ถ้-าเป*นหน�งส#อ

36

ต-องม�ว�น เด#อน ปDและลงลายม#อชั้#$อของผ!-ร -องท%กข+ ถ้-าร-องท%กข+ด-วยปาก ให-พิน�กงานสอบสวนบ�นท=กไว- ลงว�นเด#อนปDและลงลายม#อชั้#$อของผ!-บ�นท=กก�บผ!-ร -องท%กข+ในบ�นท=กน��น (มาตรา 123 วรรคสาม)ค,าร-องท%กข+น��นต-องปรากฏชั้#$อและท�$อย!'ของผ!-ร -องท%กข+ ล�กษณะแห'งความผ�ด พิฤต�การณ+ต'างๆท�$ความผ�ดน��นได-กระท,าลง ความเส�ยหายท�$ได-ร�บและชั้#$อหร#อร!ปพิรรณของผ!-กระท,าผ�ดเท'าท�$จะบอกได- (มาตรา 123

วรรคสอง)ผ!-ท�$ไปร-องท%กข+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย ถ้#อว'าคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วน��นไม'ม�การร-องท%กข+ตามกฎหมาย พิน�กงานสอบสวนไม'ม�อ,านาจสอบสวน พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.5603/2542,4384/2528(ประชั้%มใหญ'),815/2535,243/2529,1338/25

32)

เชั้0คท�$ฟ้3องเป*นเชั้0คท�$ผ!-เส�ยหายค�ดดอกเบ��ยเก�นอ�ตราตามก,าหมายรวมเข-าไปด-วย ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายไม'ใชั้'ผ!-ทรงเชั้0คโดยชั้อบด-วยกฎหมายและไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ย ผ!-เส�ยหายไม'ม�อ,านาจร-องท%กข+ การสอบสวนจ=งไม'ชั้อบ ส'งผลให-พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.30/2543)

ในคด�ท�$ห-างห%-นส'วนเป*นผ!-เส�ยหาย การท�$ห%-นส'วนผ!-จ�ดการไปร-องท%กข+ในนามส'วนต�ว ไม'ได-กระท,าแทนห-างฯ ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายแท-จร�งไม'ได-ร-องท%กข+ (ฎ.675/2537,5008/2537)

ค,าร-องท%กข+ท�$ไม'ชั้อบด-วยมาตรา 2(7)

ถ้#อว'าไม'ม�การร-องท%กข+ พิน�กงานสอบสวนไม'ม�อ,านาจสอบสวน พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง ถ้-าม�การมอบอ,านาจให-ไปร-องท%กข+แทน ต-องระบ%ในหน�งส#อมอบอ,านาจด-วยว'าให-ม�อ,านาจด,าเน�นคด�แก'จ,าเลยด-วย (ฎ.228/2544)

ค,าให-การของผ!-เส�ยหายอาจถ้#อว'าเป*นค,าร-องท%กข+ได- (ฎ.1641/2514)

ในความผ�ดท�$เป*นกรรมเด�ยวผ�ดกฎหมายหลายบท การท�$ผ!-เส�ยหายได-ร-องท%กข+โดยระบ%ความผ�ดเพิ�ยงบางข-อหา ถ้#อว'าผ!-เส�ยหายได-ร-องท%กข+ในข-อหาอ#$นด-วย (ฎ.2429/2537,2501/2527)

เม#$อได-ร-องท%กข+โดยชั้อบแล-ว แต'พิน�กงานสอบสวนบกพิร'องไม'ระบ%ข-อหาให-ครบถ้-วน ก0ไม'ท,าให-การร-องท%กข+เส�ยไป (ฎ.2167/2528)

การร-องท%กข+ต'อเจ-าพิน�กงานท�$ไม'ม�อ,านาจร�บค,าร-องท%กข+ ถ้#อว'าไม'ม�การร-องท%กข+ผ!-

37

เส�ยหายอาจร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวนได- (มาตรา 123 วรรคแรก) หร#อจะร-องท%กข+ต'อพิน�กงานฝ่7ายปกครองหร#อต,ารวจซ้ำ=$งม�หน-าท�$รองหร#อเหน#อพิน�กงานสอบสวนและเป*นผ!-ซ้ำ=$งม�หน-าท�$ร �กษาความสงบเร�ยบร-อยตามกฎหมายก0ได- (มาตรา 124

วรรคแรก)

การร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวน กฎหมายไม'ได-บ�งค�บว'าต-องร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวนผ!-ม�อ,านาจสอบสวนเท'าน��น ด�งน��น ผ!-เส�ยหายจ=งร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวนท-องท�$อ#$นก0ถ้#อว'าเป*นการร-องท%กข+โดยชั้อบ (ฎ.2974/2516) (**

ประเด0นน��เคยน,าไปออกเป*นข-อสอบนายร-อยต,ารวจ เม#$อ 24 พิ.ย.2545 และข-อสอบผ!-ชั้'วยผ!-พิ�พิากษา เม#$อ 5

ก.ค.2524 มาแล-ว)ร�ฐมนตร�ว'าการกระทรวงมหาดไทย ไม'ใชั้'พิน�กงานสอบสวนหร#อพิน�กงานฝ่7ายปกครองหร#อต,ารวจ ไม'ม�อ,านาจร�บค,าร-องท%กข+ (ฎ.1226/2503)

คด�อาญาท�$ไม'ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว ไม'ต-องม�ค,าร-องท%กข+ หร#อผ!-ร -องท%กข+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหาย พิน�กงานสอบสวนม�อ,านาจสอบสวน และพิน�กงานอ�ยการก0ม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.3753/2543,6318

/2541,5088/2540)

ถ้-าผ!-เส�ยหายเป*นเจ-าพิน�กงานต,ารวจ ร-องท%กข+แก'ตนเอง ก0ถ้#อเป*นการร-องท%กข+ท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย (ฎ.292/2482)

การแก-หร#อถ้อนค,าร-องท%กข+ (มาตรา 126

) ผ!-ร -องท%กข+จะแก-หร#อถ้อนค,าร-องท%กข+เม#$อใดก0ได- แต'ส,าหร�บคด�ซ้ำ=$งไม'ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว การถ้อนค,าร-องท%กข+ไม'ต�ดอ,านาจพิน�กงานสอบสวนหร#อพิน�กงานอ�ยการท�$จะฟ้3องคด�น��นเม#$อม�การถ้อนค,าร-องท%กข+แล-วถ้-าเป*นคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วท,าให-ส�ทธี�การน,าคด�อาญามาฟ้3อง ระง�บไป ตามมาตรา 39(2)

พิน�กงานสอบสวนก0หมดอ,านาจสอบสวนโดยต-องย%ต�คด�เส�ย แต'ถ้-าม�ใชั้'คด�ความผ�ดต'อส'วนต�วพิน�กงานสอบสวนก0ย�งคงม�อ,านาจสอบสวนต'อไปและพิน�กงานอ�ยการก0ม�อ,านาจฟ้3อง ผ!-ร -องท%กข+อาจถ้อนค,าร-องท%กข+ได-จนกว'าคด�ถ้=งท�$ส%ด (ฎ.284-

285/2538)

ในความผ�ดท�$เป*นกรรมเด�ยวผ�ดต'อกฎหมายหลายบทซ้ำ=$งม�ท��งควมผ�ดอ�นยอมความได-และท�$ม�ใชั้'ความผ�ดอ�นยอมความได- เม#$อผ!-เส�ยหายถ้อนค,าร-องท%กข+ ก0ม�ผลท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไปเฉัพิาะความผ�ดอ�นยอมความได-เท'าน��น พิน�กงานย�งคงม�อ,านาจด,าเน�นคด�ท�$ม�ใชั้'ความผ�ดอ�นยอมความได-ต'อไป (ฎ.1925/2541)

38

จ,าเลยกระท,าความผ�ดฐานร�บของโจรทร�พิย+ท�$ได-มาจากความผ�ดฐานย�กยอก แม-ผ!-ร -องท%กข+จะถ้อนค,าร-องท%กข+ในความผ�ดฐานย�กยอก จ,าเลยก0คงม�ความผ�ดฐานร�บของโจรอย!' (ฎ.6152/2540)

ส�ทธี�ขอถ้อนค,าร-องท%กข+ในความผ�ดต'อส'วนต�วท�$เก�$ยวก�บทร�พิย+ส�น ตกทอดแก'ทายาท ทายาทจ=งขอถ้อนค,าร-องท%กข+ได- (ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กา ท�$ 751/2541)

การท�$พิน�กงานอ�ยการได-ร�บค,าร-องขอถ้อนค,าร-องท%กข+ของผ!-เส�ยหายแล-ว ถ้#อเป*นการถ้อนค,าร-องท%กข+โดยชั้อบแล-ว ศาลไม'ต-องสอบถ้ามผ!-เส�ยหายอ�ก (ฎ.1505/2542)

3. การสอบสวนท�$ชั้อบด-วยกฎหมายต-องม�การแจ-งข-อกล'าวหา (มาตรา 134)เม#$อผ!-ต-องหาถ้!กเร�ยก หร#อส'งต�วมา หร#อเข-าหาพิน�กงานสอบสวนเอง หร#อปรากฏว'าผ!-ใดซ้ำ=$งมาอย!'ต'อหน-าเจ-าพิน�กงานเป*นผ!-ต-องหา ให-ถ้ามชั้#$อต�ว นามสก%ล ชั้าต� บ�งค�บ บ�ดา มารดา อาย% อาชั้�พิ ท�$อย!' ท�$เก�ด และแจ-งข-อหาให-ทราบ และต-องบอกให-ทราบก'อนว'าถ้-อยค,าท�$ผ!-ต-องหากล'าวน��นอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานย�นเขาในการพิ�จารณาได- เม#$อผ!-ต-องหาเต0มใจให-การอย'างใดก0ให-จดค,าให-การไว- ถ้-าผ!-ต-องหาไม'เต0มใจให-การเลยก0ให-บ�นท=กไว- (มาตรา 134)

ในการแจ-งข-อหาตามมาตรา 134 น�� เม#$อพิน�กงานสอบสวนได-แจ-งข-อหาท�$เป*นความผ�ดหล�กแล-ว ก0ไม'จ,าต-องแจ-งข-อหาท�$เป*นความผ�ดอ�นเก�$ยวพิ�นก�นด-วย พิน�กงานสอบสวนก0ม�อ,านาจสอบสวนได-ท%กข-อหา (ฎ.7628/2541,5433/2543,3426/2543)

นอกจากน��แม-แจ-งข-อหาหน=$งแล-ว หากม�ความผ�ดฐานอ#$นปรากฏข=�นในระหว'างการสอบสวน ก0ถ้#อว'าได-สอบสวนความผ�ดฐานน��นด-วยแล-ว(ฎ.6962/2539,4022/2532,1121

/2494,545/2496,3288/2535,2276/2537,2873/2531)

การไม'แจ-งข-อหาให-ผ!-ต-องหาทราบตามมาตรา 134 น�� เป*นบทบ�ญญ�ต�ห-ามม�ให-พิน�กงานอ�ยการฟ้3องคด�ในข-อหาด�งกล'าวต'อศาลเท'าน��น ในกรณ�ท�$เป*นข-อหาท�$ศาลพิ�จารณาได-ความ ตาม ป.ว�.อาญา มาตรา 192 วรรคสาม แม-ข-อหาน��นพิน�กงานสอบสวนจะม�ได-ม�การแจ-งข-อหา ศาลก0ลงโทษจ,าเลยได- (ฎ.2129/2537)

ในกรณ�ผ!-ต-องหาเป*นน�ต�บ%คคล การแจ-งข-อหาแก'กรรมการผ!-ม�อ,านาจ แม-ไม'ได-ระบ%

39

ว'าแจ-งข-อหาด,าเน�นคด�แก'น�ต�บ%คคลด-วย ก0ถ้#อว'าเป*นการแจ-งข-อหาแก'น�ต�บ%คคลด-วยแล-ว (ฎ.935/2537)

นอกจากน�� ตามมาตรา 134 พิน�กงานสอบสวนต-องบอกให-ทราบก'อนว'าถ้-อยค,าท�$ผ!-ต-องหากล'าวอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานย�นเขาในการพิ�จารณาได- ถ้-าไม'เต#อนก0จะน,าค,าให-การย�นจ,าเลยไม'ได- (ฎ.1304/2482) แต'ไม'ถ้#อว'าการสอบสวนไม'เส�ยไป พิน�กงานอ�ยการจ=งม�อ,านาจฟ้3องการเต#อนจ,าเลยน�� เม#$อเต#อนคร��งแรกแล-ว ต'อมาม�การสอบค,าให-การผ!-ต-องหาเพิ�$มเต�มไม'จ,าต-องเต#อนอ�ก (ฎ.69/2489)

ค,าให-การตามมาตรา 134 ต-องเป*นค,าให-การในฐานะผ!-ต-องหา ถ้-าสอบสวนในฐานะพิยานจะน,ามาใชั้-ย�นผ!-ต-องหาในชั้��นพิ�จารณาไม'ได- (ฎ.1581/2531)

การสอบสวนพิยานหลายคนพิร-อมก�นและม�บ%คคลอ#$นน�$งฟ้9งการสอบสวนอย!'ด-วย การสอบสวนก0ไม'เส�ยไป (ฎ.9378/2539)

การจ�บหร#อการตรวจค-นท�$ไม'ชั้อบด-วยกฎหมายไม'ท,าให-การสอบสวนเส�ยไป เพิราะเป*นคนละข��นตอนก�น (ฎ.99/2541,1547/2540,2699/251

6)

การสอบสวนกฎหมายไม'ได-บ�งค�บว'าจะต-องสอบสวนมากน-อยเพิ�ยงใด พิน�กงานสอบสวนจ=งไม'ต-องสอบพิยานโจทก+ท%กปาก (

ฎ.1907/2494,788/2494,6397/25

41)

การสอบสวนของพิน�กงานสอบสวน ในขณะท�$ไม'ได-เข-าเวรปฏ�บ�ต�หน-าท�$พิน�กงานสอบสวนก0ถ้#อว'าเป*นการสอบสวนโดยชั้อบ (ฎ.3096/2536) (**ประเด0นน��เคยถ้!กน,าไปออกเป*นข-อสอบนายร-อยต,ารวจมาแล-ว)

การท�$ล'ามแปลค,าให-การในชั้��นสอบสวนโดยม�ได-สาบานหร#อปฏ�ญาณตน ตามมาตรา 13 วรรคสอง ไม'ท,าให-การสอบสวนไม'ชั้อบ (ฎ.5476/2537)

ค,าฟ้3องคด�อาญาท�$พิน�กงานอ�ยการเป*นโจทก+ ไม'จ,าต-องบรรยายว'าได-ม�การสอบสวนแล-ว (ฎ.856/2492) ถ้-าโจทก+บรรยายฟ้3องมาด-วยว'าได-สอบสวนแล-ว ต-องส�นน�ษฐานว'าเป*นการสอบสวนท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย (ฎ.2103-

2104/2514,1513/2532)

ในกรณ�ขอแก-ไขเพิ�$มเต�มฟ้3องโดยเพิ�$มเต�ม

40

ฐานความผ�ด ก0ต-องม�การสอบสวนในฐานความผ�ดน��นด-วยเชั้'นก�น (ฎ.750/2494,801/2511)ถ้-าได-ม�การสอบสวนในความผ�ดท�$จะขอแก-ฟ้3องแล-ว ด�งน��ขอแก-ได- แม-ให-แก-แล-วจะเก�นอ,านาจของศาลก0ตาม (ฎ.993/2527)

กรณ�ท�$พิน�กงานสอบสวนไม'จ,าต-องสอบสวน (มาตรา 122)

(1) เม#$อผ!-เส�ยหายขอความชั้'วยเหล#อ แต'ไม'ยอมร-องท%กข+ตามระเบ�ยบ(2) เม#$อผ!-เส�ยหายฟ้3องคด�เส�ยเองโดยม�ได-ร-องท%กข+ก'อน(3) เม#$อม�หน�งส#อกล'าวโทษเป*นบ�ตรสนเท'ห+ หร#อบ%คคลท�$กล'าวโทษด-วยปากไม'ยอมบอกว'าเขาค#อใคร หร#อไม'ยอมลงลายม#อชั้#$อในค,ากล'าวโทษหร#อบ�นท=กค,ากล'าวโทษ

การให-เจ-าพิน�กงานอ#$นท,าการแทน (มาตรา 128)

(1) ส'งประเด0นไปให-พิน�กงานสอบสวนอ#$นท,าการสอบสวน ในเร#$องท�$อย!'นอกเขตอ,านาจของตน(2) การสอบสวนในเร#$องเล0กน-อย ซ้ำ=$งอย!'ในเขตอ,านาจของตน ไม'ส'าท,าเองหร#อจ�ดการตามประเด0น ม�อ,านาจส�$งให-ผ!-อย!'ใต-บ�งค�บ

บ�ญชั้าท,าแทนได- แต'ต-องไม'ม�กฎหมายเจาะจงให-ท,าด-วยตนเอง

การสอบสวนในคด�ท�$ต-องม�การชั้�นส!ตรพิล�กศพิ (มาตรา 129)

ถ้-าการชั้�นส!ตรพิล�กศพิย�งไม'เสร0จ ห-ามม�ให-ฟ้3องผ!-ต-องหาต'อศาล (มาตรา 129)

หากไม'ม�การชั้�นส!ตรพิล�กศพิเลย หร#อท,าไม'สมบ!รณ+ หร#อการชั้�นส!ตรพิล�กศพิกระท,าไปโดยไม'ชั้อบก0ไม'ห-ามฟ้3องคด� (ฎ.1299-

1300/2481,363/2493) (ชั้�นส!ตพิล�กศพิเสร0จอย'างเด�ยวเป*นหล�กเท'าน��น)

ถ้-าขณะท�$ผ!-ตายถ้!กจ,าเลยท,าร-าย ผ!-ตายไม'ได-อย!'ในความควบค%มของเจ-าพิน�กงาน แม-ผ!-ตายจะถ้=งแก'ความตายในระหว'างเจ-าพิน�กงานต,ารวจพิาส'งโรงพิยาบาล ก0ไม'ได-เก�ดจากการกระท,าของเจ-าพิน�กงานหร#ออย!'ในความควบค%มของเจ-าพิน�กงาน จ=งไม'ต-องม�การไต'สวนการชั้�นส!ตรพิล�กศพิตามมาตรา 150 วรรคสาม เม#$อชั้�นส!ตรพิล�กศพิเสร0จแล-ว พิน�กงานอ�ยการจ=งม�อ,านาจฟ้3องจ,าเลยได- ไม'ต-องห-ามตามมาตรา 129 (ฎ.1750/2539)

การสอบสวนสาม�ญ

41

มาตรา 130 ให-เร�$มการสอบสวนโดยม�ชั้�กชั้-า จะท,าการในท�$ใด เวลาใด แล-วแต'จะเห0นสมควร โดยผ!-ต-องหาไม'จ,าต-องอย!'ด-วยพิน�กงานสอบสวนจะท,าการในท�$ใด เวลาใด แล-วแต'จะเห0นสมควร ตาม ป.ว�อาญา มาตรา 130 การท�$พิน�กงานสอบสวนสอบถ้ามข-อเท0จจร�งบางประการท�$โรงพิยาบาล แล-วไปจดในค,าให-การท�$สถ้าน�ต,ารวจ โดยระบ%ว'าเป*นการท,าท�$สถ้าน�ต,ารวจ เพิ�ยงเหต%เท'าน��ไม'เป*นการท,าและร�บรองเอกสารเท0จ (ฎ.1680/2532)

การรวบรวมพิยานหล�กฐานของพิน�กงานสอบสวน (มาตรา 131)

ให-พิน�กงานสอบสวนรวบรวมหล�กฐานท%กชั้น�ดเท'าท�$สามารถ้จะท,าได- เพิ#$อประสงค+จะทราบข-อเท0จจร�งและพิฤต�การณ+ต'างๆ อ�นเก�$ยวก�บความผ�ดท�$ถ้!กกล'าวหา และเพิ#$อท�$จะร! -ต�วผ!-กระท,าผ�ดและพิ�ส!จน+ให-เห0นความผ�ด

การรวบรวมหล�กฐานของพิน�กงานสอบสวน ไม'ต-องค,าน=งถ้=งว'าจะเป*นหล�กฐานท�$พิน�กงานสอบสวน ส#บสวนหามาได-เอง หร#อท�$ผ!-เส�ยหายหร#อผ!-ต-องหาย#$นต'อพิน�กงานสอบสวนเพิ#$อเป*นพิยานหร#อท�$บ%คคลภายนอกส'งมา (ฎ.1390/2522)

อ,านาจพิน�กงานสอบสวนในการรวบรวมพิยานหล�กฐาน (มาตรา 132)

ในการรวบรวมพิยานหล�กฐานพิน�กงานสอบสวนม�อ,านาจด�งต'อไปน��(1) ตรวจต�วผ!-เส�ยหายเม#$อผ!-น� �นย�นยอม หร#อตรวจต�วผ!-ต-องหา หร#อตรวจส�$งของหร#อท�$ทางอ�นสามารถ้อาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานได- โดยม�อ,านาจท,าภาพิถ้'าย แผนท�$ หร#อภาพิวาด จ,าลองหร#อพิ�มพิ+ลายพิ�มพิ+น��วม#อ ลายม#อหร#อลายเท-า ก�บให-บ�นท=กรายละเอ�ยดท��งหลายซ้ำ=$งน'าจะกระท,าให-คด�แจ'มกระจ'างข=�น(2) ค-นเพิ#$อพิบส�$งของซ้ำ=$งม�ไว-เป*นความผ�ด หร#อได-มาโดยการกระท,าความผ�ด หร#อได-ใชั้-หร#อสงส�ยว'าได-ใชั้-ในการกระท,าผ�ด หร#อซ้ำ=$งอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานแต'ต-องปฏ�บ�ต�ตามกฎหมายว'าด-วยการค-น(3) หมายเร�ยกบ%คคลซ้ำ=$งครอบครองส�$งของซ้ำ=$งอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานได- แต'บ%คคลท�$ถ้!กหมายเร�ยกไม'จ,าต-องมาเอง เม#$อได-จ�ดส'งส�$งของมาตามหมายเร�ยกแล-ว ให-ถ้#อเสม#อนว'าได-ปฏ�บ�ต�ตามหมาย(4) ย=ดไว-ซ้ำ=$งส�$งของท�$ค-นพิบหร#อส'งมาด�งกล'าวในอน%มาตรา (2) และ (3)

อ,านาจพิน�กงานสอบสวนในการออกหมาย

42

เร�ยกพิยานบ%คคล (มาตรา 133)

พิน�กงานสอบสวนม�อ,านาจออกหมายเร�ยกผ!-เส�ยหายหร#อบ%คคลใดซ้ำ=$งม�เหต%อ�นควรเชั้#$อว'าถ้-อยค,าของเขาอาจเป*นประโยชั้น+แก'คด�ให-มาตามเวลาและสถ้านท�$ในหมาย แล-วให-ถ้ามปากค,าบ%คคลน��นไว-การถ้ามปากค,าน��น พิน�กงานสอบสวนจะให-ผ!-ให-ถ้-อยค,าสาบานหร#อปฏ�ญาณต�วเส�ยก'อนก0ได- โดยต-องปฏ�บ�ต�ตามบทบ�ญญ�ต�ว'าด-วยพิยานบ%คคลห-ามม�ให-พิน�กงานสอบสวนต�กเต#อน พิ!ดให-ท-อใจ หร#อใชั้-กลอ%บายอ#$นเพิ#$อป3องก�นม�ให-บ%คคลใดให-ถ้-อยค,าซ้ำ=$งอยากจะให-ด-วยความสม�ครใจ

หล�กเกณฑ์+การสอบสวนผ!-ต-องหา1.ในคด�อาญา ผ!-ต-องหาย'อมม�ส�ทธี�ได-ร�บการสอบสวนด-วยความรวดเร0ว ต'อเน#$อง และเป*นธีรรม ตามร�ฐธีรรมน!ญแห'งราชั้อาณาจ�กรไทย มาตรา 241 วรรคแรก2. ในชั้��นสอบสวน ผ!-ต-องหาม�ส�ทธี�ให-ทนายความหร#อ ผ!-ซ้ำ=$งตนไว-วางใจเข-าฟ้9งการสอบปากค,าตนได- ตามร�ฐธีรรมน!ญแห'งราชั้อาณาจ�กรไทย มาตรา 241 วรรคสองส�ทธี�ของผ!-ต-องหาตามร�ฐธีรรมน!ญมาตรา 241 ซ้ำ=$งร�บรองให-ผ!-ต-องหาม�ส�ทธี�ให-ทนายความหร#อผ!-ซ้ำ=$งตนไว-วางใจเข-าฟ้9งการสอบปากค,าตนได-น��น เม#$อไม'ปรากฏว'า

ต�วผ!-ต-องหาได-แจ-งความประสงค+จะใชั้-ส�ทธี�ด�งกล'าว แล-วพิน�กงานสอบสวนไม'ด,าเน�นการจ�ดให- การสอบสวนจ=งชั้อบแล-ว แม-พิน�กงานสอบสวนจะม�ได-แจ-งส�ทธี�น��นให-ผ!-ต-องหาทราบก'อนสอบปากค,าก0ตาม (ฎ.764/2545) (*ข-อส�งเกต การแจ-งส�ทธี�น�� ไม'ใชั้'หน-าท�$ของพิน�กงานสอบสวน แต-เม#$อใดก0ตามท�$ผ!-ต-องหาต-องการใชั้-ส�ทธี�น�� แล-วปรากฏว'าพิน�กงานสอบสวนไม'จ�ดให- ท,าให-การสอบสวนน��นเส�ยไป)

3. ผ!-เส�ยหายหร#อจ,าเลยในคด�อาญา ย'อมม�ส�ทธี�ตรวจหร#อค�ดส,าเนาค,าให-การของตน เม#$อพิน�กงานอ�ยการได-ฟ้3องคด�ต'อศาลแล-ว ท��งน��ตามท�$กฎหมายบ�ญญ�ต� ( ร�ฐธีรรมน!ญแห'งราชั้อาณาจ�กรไทย มาตรา 241

วรรคสาม )4. การสอบสวนผ!-ต-องหา ต-องแจ-งข-อหาให-ทราบและบอกให-ทราบว'าถ้-อยค,าท�$ผ!-ต-องหากล'าวน��นอาจใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานย�นเขาในการพิ�จารณาได- เม#$อผ!-ต-องหาเต0มใจให-การอย'างใดก0ให-จดค,าให-การไว- ถ้-าผ!-ต-องหาไม'เต0มใจให-การเลยก0ให-บ�นท=กไว- (มาตรา 134)

5. ห-ามม�ให-พิน�กงานสอบสวนท,าหร#อจ�ดให-ท,าการใดๆ ซ้ำ=$งเป*นการล'อลวง ข!'เข0ญ หร#อให-ส�ญญาก�บผ!-ต-องหาเพิ#$อจ!งใจให-เขาให-การอย'างใดๆ ในเร#$องท�$ต-องหาน��น (มาต

43

รา 135) และถ้-อยค,าของบ%คคลซ้ำ=$งเก�ดจากการจ!งใจ ม�ค,าม�$นส�ญญา ข!'เข0ญ หลอกลวง ถ้!กทรมาน ใชั้-ก,าล�งบ�งค�บ หร#อกระท,าโดยม�ชั้อบประการใดๆ ไม'อาจร�บฟ้9งเป*นพิยานหล�กฐานได- ตามร�ฐธีรรมน!ญแห'งราชั้อาณาจ�กรไทย มาตรา 243 วรรคสอง)การท�$พิน�กงานสอบสวนท,าการสอบสวนโดยฝ่7าฝ่Cนบทบ�ญญ�ต�มาตรา 135 น�� ม�ผลเพิ�ยง ใชั้-เป*นหล�กฐานย�นผ!-ต-องหาในการพิ�จารณาไม'ได-เท'าน��น ไม'ม�ผลถ้=งก�บท,าให-การสอบสวนไม'ชั้อบ พิน�กงานอ�ยการจ=งย�งคงม�อ,านาจฟ้3อง (ฎ.4020/2540)

นอกจากน��ตามมาตรา 135 น�� ต-องเป*นเร#$องท�$พิน�กงานสอบสวนได-จ!งใจให-ผ!-ต-องหาให-การอย'างใดๆ ด�งน�� ถ้-าพิน�กงานสอบสวนจ!งใจให-ผ!-ต-องหาน,าส�$งของท�$ผ�ดกฎหมายมามอบให- ไม'ใชั้'กรณ�ตามมาตรา 135 น�� (ฎ.1542/2540)

เขตอ,านาจศาล (มาตรา 22)

มาตรา 22 เม#$อความผ�ดเก�ดข=�น อ-าง หร#อเชั้#$อว'าเก�ดข=�นในเเขตอ,านาจของศาลใดให-ชั้,าระท�$ศาลน��น แต'ถ้-า(1) เม#$อจ,าเลยม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บในท-องท�$หน=$ง หร#อเม#$อเจ-าพิน�กงานท,าการสอบสวน

ในท-องท�$หน=$งนอกเขตอ,านาจศาลด�งกล'าวแล-ว จะชั้,าระท�$ศาลซ้ำ=$งท-องท�$น� �นๆ อย!'ในเขตอ,านาจก0ได-(2) เม#$อความผ�ดเก�ดข=�นนอกราชั้อาณาจ�กรไทย ให-ชั้,าระคด�น��นท�$ศาลอาญา ถ้-าการสอบสวนได-กระท,าลงในท-องท�$หน=$งซ้ำ=$งอย!'ในเขตของศาลใดให-ชั้,าระท�$ศาลน��นได-ด-วย

บทบ�ญญ�ต�ท�$ให-โจทก+ฟ้3องจ,าเลยท�$ศาลท�$จ,าเลยม�ท�$อย!'หร#อถ้!กจ�บตามมาตรา 22(1)

น�� เป*นบทบ�ญญ�ต�ให-เป*นด%ลพิ�น�จของศาลชั้��นต-นท�$จะร�บคด�หร#อไม' (ฎ.2646/2543,2038/2523)

ผ!-ท�$ถ้!กจ,าค%กตามค,าพิ�พิากษาของศาลน��น ต-องเป*นค,าพิ�พิากษาถ้=งท�$ส%ดด-วย จ=งจะถ้#อว'าเร#อนจ,าหร#อท�ณฑ์สถ้านเป*นภ!ม�ล,าเนาตาม ป.พิ.พิ.มาตรา 47 ถ้-าค,าพิ�พิากษาน��นไม'ถ้=งท�$ส%ดก0ไม'ถ้#อว'าเร#อนจ,าหร#อท�ณฑ์สถ้านท�$จ,าค%กอย!'เป*นภ!ม�ล,าเนา โจทก+ฟ้3องต'อศาลน��นไม'ได- (ฎ.2209/2540)

ท-องท�$ท�$จ,าเลยถ้!กจ�บตามมาตรา 22(1)น�� ต-องม�การจ�บก%มจ,าเลยจร�งๆ ในเขตศาลน��น ในข-อหาท�$ถ้!กกล'าวหา การท�$จ,าเลยถ้!กจ�บก%มในความผ�ดอ#$นแล-วจ=งได-ม�การอาย�ดต�วจ,าเลยมาสอบสวนในคด�ท�$ถ้!กกล'าวหาน��

44

ไม'ถ้#อว'าจ,าเลยถ้!กจ�บในข-อหาท�$ถ้!กกล'าวหาน��โจทก+จะขออน%ญาตฟ้3องจ,าเลยโดยอ-างว'าจ,าเลยถ้!กจ�บในเขตศาลตามมาตรา 22(1)

ไม'ได- (ฎ.8836/2538)

ในความผ�ดฐานหม�$นประมาท โดยหน�งส#อพิ�มพิ+ลงข-อความหม�$นประมาท ถ้#อว'าท-องท�$ท�$จ,าหน'ายหน�งส#อพิ�มพิ+ท%กแห'งเป*นท�$เก�ดเหต% (ฎ.2154/2518,2360/2523)

ความผ�ดตาม พิรบ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯ สถ้านท�$ต� �งของธีนาคารท�$ปฏ�เสธีการจ'ายเง�นเป*นสถ้านท�$ความผ�ดเก�ดข=�น ไม'ใชั้'ธีนาคารท�$น,าเชั้0คไปเข-าบ�ญชั้�เพิ#$อเร�ยกเก0บ (ฎ.396/2517)

สถ้านท�$ออกเชั้0คหร#อสถ้านท�$ซ้ำ#�อส�นค-าก0ไม'ใชั้'สถ้านท�$ความผ�ดเก�ดด-วย ผ!-เส�ยหายจ=งจะน,าคด�มาฟ้3องต'อศาลเองในท-องท�$ออกเชั้0คไม'ได- (ฎ.1222/2519,1229/2519(ประชั้%มใหญ'),857/2530)(ผ!-เส�ยหายฟ้3องเองต-องฟ้3องต'อศาลท�$ความผ�ดเก�ด ค#อศาลท�$ธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�นต��งอย!'เท'าน��น)แต'ถ้-าเป*นคด�ท�$พิน�กงานอ�ยการฟ้3อง จะม�เร#$องการสอบสวนเข-ามาเก�$ยวข-องด-วย ถ้-ามรการสอบสวนในท-องท�$

ท�$ออกเชั้0ค ซ้ำ=$งถ้#อว'าเป*นความใผ�ดต'อเน#$องก�บท-องท�$ท�$ธีนาคารปฏ�เสธีการจ'ายเง�น พิน�กงานอ�ยการก0ฟ้3องท�$ศาลท�$ออกเชั้0คได-ตามมาตรา 22(1) (ฎ.1702-

1703/2523(ประชั้%มใหญ'),5103/2528) (เป*นการโยง มาตรา 19(3)ก�บมาตรา 22(1)

ความผ�ดเก�$ยวพิ�นก�น (มาตรา 24)

ในความผ�ดหลายเร#$องเก�$ยวพิ�นก�น เป*นต-นว'า(1) ความผ�ดหลายฐานได-กระท,าลงโดยผ!-กระท,าผ�ดคนเด�ยวก�น หร#อผ!-กระท,าผ�ดหลายคนเก�ยวพิ�นก�นในการกระท,าความผ�ดฐานหน=$งหร#อหลายฐาน จะเป*นต�วการ ผ!-สมร! -หร#อร�บของโจรก0ตาม(2) ความผ�ดหลายฐานได-กระท,าลงโดยม�เจตนาอย'างเด�ยวก�น หร#อโดยผ!-กระท,าผ�ดท��งหลายได-คบค�ดก�นมาแต'ก'อนแล-ว(3) ความผ�ดฐานหน=$งเก�ดข=�นโดยม�เจตนาชั้'วยผ!-กระท,าผ�ดอ#$นให-พิ-นจากการร�บโทษในความผ�ดอย'างอ#$นซ้ำ=$งเขาได-กระท,าไว-

ในความผ�ดเก�$ยวพิ�นก�นด�งกล'าว จะฟ้3องท%กเร#$อง หร#อฟ้3องผ!-กระท,าผ�ดท��งหมดต'อศาลซ้ำ=$งม�อ�ตราโทษส!งกว'าก0ได- แต'ถ้-าม�อ�ตราโทษอย'างส!งเท'าก�น ศาลท�$ม�อ,านาจ

45

ชั้,าระค#อศาลซ้ำ=$งร�บฟ้3องเร#$องหน=$งเร#$องใดไว-ก'อน

กรณ�ความผ�ดหลายฐาน ตามมาตรา 24(1) สามารถ้ฟ้3องท%กฐานต'อศาลท�$ม�อ,านาจชั้,าระในความผ�ดท�$ม�อ�ตราโทษส!งกว'าก0ได- ถ้-าอ�ตราโทษของฐานความผ�ดท�$ม�อ�ตราโทษส!งกว'าอย!'ในอ,านาจศาลจ�งหว�ด ส'วนความผ�ดฐานอ#$นอย!'ในอ,านาจศาลแขวง โจทก+ก0สามารถ้ฟ้3องจ,าเลยท%กฐานความผ�ดต'อศาลจ�งหว�ดได- โดยไม'ต-องผ�ดฟ้3อง ฝ่ากข�งจ,าเลย ตามพิรบ.จ�ดต��งศาลแขวงและว�ธี�พิ�จารณาความอาญาในศาลแขวงฯ (ฎ.3042/2532,3298/2532,3584/2

532)

ผ!-ม�อ,านาจฟ้3องคด�อาญา (มาตรา 28)

บ%คคลเหล'าน��ม�อ,านาจฟ้3องคด�อาญาต'อศาล(1) พิน�กงานอ�ยการ(2) ผ!-เส�ยหาย

อ,านาจฟ้3องของพิน�กงานอ�ยการและผ!-เส�ยหายต'างเป*นอ�สระต'อก�น แม-ฝ่7ายใดฝ่7ายหน=$งฟ้3องไปแล-ว อ�กฝ่7ายท�$เหล#อก0สามารถ้ฟ้3องคด�เด�ยวก�นได-อ�ก ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ-อน

ในคด�อาญาท�$ม�ผ!-เส�ยหายหลายคน แม-ผ!-เส�ยหายคนหน=$งได-ฟ้3องผ!-กระท,าความผ�ดไปแล-ว ผ!-เส�ยหายคนอ#$นก0ย�งม�ส�ทธี�ฟ้3องผ!-กระท,าผ�ดได-อ�ก ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ-อน (ฎ.769/2535)

แต'ถ้-าพิน�กงานอ�ยการคนละจ�งหว�ดฟ้3องคด�เด�ยวก�น เป*นฟ้3องซ้ำ-อน (ฎ.464/2532)

ผ!-เส�ยหายฟ้3องคด�แล-วตายลง (มาตรา 29)

เม#$อผ!-เส�ยหายได-ย#$นฟ้3องแล-วตายลง ผ!-บ%พิการ� ผ!-ส#บส�นดาน สาม� หร#อ ภร�ยา จะด,าเน�นคด�ต'างผ!-ตายต'อไปก0ได-ถ้-าผ!-เส�ยหายท�$ตายน��นเป*นผ!-เยาว+ ผ!-ว�กลจร�ตหร#อผ!-ไร-ความสามารถ้ ซ้ำ=$งผ!-แทนโดยชั้อบธีรรม ผ!-อน%บาลหร#อผ!-แทนเฉัพิาะคด�ได-ย#$นฟ้3องแทนไว-แล-ว ผ!-ฟ้3องแทนน��นจะว'าคด�ต'อไปก0ได-

ผ!-เส�ยหายท�$ฟ้3องคด�แล-วตายลงตามมาตรา 29 น�� หมายถ้=งต�วผ!-เส�ยหายท�$แท-จร�งเท'าน��น ไม'รวมถ้=งผ!-ม�อ,านาจจ�ดการแทนด-วย ถ้-าผ!-จ�ดการแทนถ้=งแก'ความตาย บ%พิการ� ผ!-ส#บส�นดาน สาม�หร#อภร�ยาของผ!-จ�ดการแทนจะด,าเน�นคด�ต'างผ!-ตายตาม

46

มาตรา 29 ไม'ได- (ฎ.1187/2543,2331/2521,578/25

35)

ตามมาตรา 29 น�� ผ!-เส�ยหายจะต-องได-ฟ้3องคด�ไว-แล-วตายลง ถ้-าผ!-เส�ยหายตายก'อนฟ้3องคด� อ,านาจฟ้3องไม'เป*นมรดกตกทอด ไม'เข-ากรณ�ตามมาตรา 29 น�� (ฎ.3395/2525,2219/2521)

ผ!-บ%พิการ�และผ!-ส#บส�นดานตามาตรา 29

หมายถ้=งผ!-บ%พิการ�หร#อผ!-ส#บส�นดานตามความเป*นจร�ง (5119/2530)แต'กรณ�สาม�หร#อภร�ยาของผ!-เส�ยหาย ก0ต-องเป*นสาม�ภร�ยาก�นโดยชั้อบด-วยกฎหมาย

ผ!-ท�$ม�อ,านาจด,าเน�นคด�ต'างผ!-ตายตามมาตรา 29 ม�เฉัพิาะผ!-บ%พิการ� ผ!-ส#บส�นดาน สาม�และภร�ยาเท'าน��น ด�งน�� พิ�$น-องร'วมบ�ดามารดาเด�ยวก�นก�บผ!-ตาย และเป*นผ!-จ�ดการมรดกของผ!-ตายก0ไม'ม�อ,านาจเข-าด,าเน�นคด�ต'างผ!-ตาย (ฎ.2242/2533)

เฉัพิาะกรณ�ผ!-แทนเฉัพิาะคด�ตามมาตรา 29

วรรคสองน�� หมายถ้=ง กรณ�ท�$ศาลได-ต��งผ!-แทนเฉัพิาะคด�ของผ!-เส�ยหายตามมาตรา 6

ไว-แล-วก'อนท�$ผ!-เส�ยหายจะตายลง(ฎ.3432/2536,1625/2532)

บทบ�ญญ�ต�มาตรา 29 น,าไปใชั้-ในกรณ�ท�$ร -องขอให-ปล'อยเน#$องจากการค%มข�งผ�ดกฎหมาย ตามมาตรา 90 ด-วย (ฎ.392/2522)

บ�ดาฟ้3องมารดาไว- ต'อมาบ�ดาตาย บ%ตรจะขอร�บมรดกความไม'ได-เป*นคด�อ%ทล%ม(ฎ.1551/2494(ประชั้%มใหญ')

การขอเข-าด,าเน�นคด�ต'างผ!-ตายต'อไปตามมาตรา 29 น�� ม�ได-ก,าหนดเวลาไว- จะน,าระยะเวลาการร�บมรดกความในคด�แพิ'งซ้ำ=$งม�ก,าหนด 1 ปD ตาม ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 42 มาใชั้-บ�งค�บไม'ได- (ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$ 1595/2528)

ผ!-ท�$ได-ร�บมรดกความอาจขอให-ศาลจ,าหน'ายคด�ก0ได- (ฎ.3619/2543)

กรณ�ท�$ผ!-เส�ยหายฟ้3องคด�เองแล-วถ้=งแก'ความตายในระหว'างการพิ�จารณาของศาลอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาซ้ำ=$งไม'ต-องม�การส#บพิยานก�นอ�ก ศาลอ%ทธีรณ+หร#อศาลฎ�กาก0พิ�จารณาพิ�พิากษาคด�ต'อไปได- (ฎ.1244/2504,814/2520(ประชั้%มใหญ'),217/2506)

คด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว โจทก+ตายหล�งจากศาลฎ�กาส'งค,าพิ�พิากษาให-ศาลชั้��นต-นอ'าน

47

แม-ไม'ม�ผ!-ร �บมรดกความ คด�ก0ไม'ระง�บ (ฎ.217/2506(ประชั้%มใหญ')

โจทก+ร'วม (มาตรา 30,31)

มาตรา 30 คด�อาญาใดซ้ำ=$งพิน�กงานอ�ยการย#$นฟ้3องต'อศาลแล-ว ผ!-เส�ยหายจะย#$นค,าร-องขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ในระยะใดระหว'างพิ�จารณาก'อนศาลชั้��นต-นพิ�พิากษาคด�น��นก0ได-

มาตรา 31 คด�อาญาท�$ม�ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�วซ้ำ=$งผ!-เส�ยหายย#$นฟ้3องแล-ว พิน�กงานอ�ยการจะย#$นค,าร-องขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ในระยะใดระหว'างพิ�จารณาก'อนคด�เสร0จเด0ดขาดก0ได-

ต-องเป*นผ!-เส�ยหายเท'าน��นท�$ม�อ,านาจขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมในคด�อาญาท�$พิน�กงานอ�ยการย#$นฟ้3องต'อศาล ถ้-าไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายก0ไม'ม�ส�ทธี� (ฎ.892/2516)

ความผ�ดต'อ พิรบ.อาว%ธีปCนฯและความผ�ดฐานพิาอาว%ธีฯตาม ป.อาญามาตรา 371

ความผ�ดต'อ พิรบ.จราจรทางบก ร�ฐเท'าน��นเป*นผ!-เส�ยหาย เอกชั้นจะขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมไม'ได- (ฎ.1141/2531,191/2531)

ความผ�ดตาม พิรบ.ศ%ลกากรฯ และพิรบ.ให-บ,าเหน0จในการปราบปรามผ!-กระท,าความ

ผ�ดฯ ร�ฐเท'าน��นเป*นผ!-เส�ยหาย เจ-าพิน�กงานผ!-จ�บไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายแม-เจ-าพิน�กงานผ!-จ�บจะเป*นผ!-ม�ส�ทธี�ได-ร�บบ,าเหน0จรางว�ลก0ตาม ขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมไม'ได- (ฎ.3797-

3798/2540)

ในกรณ�เชั้'นน��หากศาลม�ค,าส�$งอน%ญาตให-เข-าเป*นโจทก+ร'วม โดยไม'ได-ระบ%ชั้�ดว'าเป*นโจทก+ร'วมในความผ�ดฐานใด ก0หมายถ้=งอน%ญาตให-เข-าเป*นโจทก+ร'วมเฉัพิาะฐานความผ�ดท�$เข-าเป*นโจทก+ร'วมได-เท'าน��น (ฎ.9299/2539,1231/2533,

2830/2535,2830/2534)

ผ!-ท�$ม�ส'วนร'วมกระท,าความผ�ด ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ยขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมไม'ได- แม-ศาลชั้��นต-นส�$งอน%ญาตให-เข-าเป*นโจทก+ร'วมและโจทก+ร'วมอ%ทธีรณ+ต'อมาก0ตาม ก0ถ้#อว'าเป*นอ%ทธีรณ+ท�$ไม'ชั้อบ (ฎ.2794/2516,2970/2526)

ถ้-าศาลอน%ญาตให-เข-าเป*นโจทก+ร'วมแล-วแม-ภายหล�งศาลจะยกค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วม ก0ไม'ท,าให-การด,าเน�นคด�ของโจทก+ร'วมท�$ท,าไปแล-วเส�ยไป (ฎ.186/2514,1281/2503)

ถ้-าส�ทธี�ของผ!-เส�ยหายระง�บไปแล-ว ผ!-เส�ยหายจะเข-ามาเป*นโจทก+ร'วมไม'ได- (

48

ฎ.816/2523)

ผ!-เส�ยหายต-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมก'อนศาลชั้��นต-นพิ�พิากษา ตามมาตรา 30 เม#$อศาลชั้��นต-นพิ�พิากษาไปแล-วผ!-เส�ยหายจะขอเข-ามาเป*นโจทก+ร'วมเพิ#$อใชั้-ส�ทธี�อ%ทธีรณ+ฎ�กาไม'ได- (ฎ.392/2512)

โจทก+ร'วมต-องถ้#อค,าฟ้3องของพิน�กงานอ�ยการเป*นหล�ก ด�งน�� ถ้-าศาลพิ�พิากษายกฟ้3องเพิราะโจทก+ไม'ม�อ,านาจฟ้3อง การขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ตกไปด-วย (ฎ.1583/2513,1974/2539)

โจทก+ร'วมจะใชั้-ส�ทธี�นอกเหน#อไปจากส�ทธี�ของอ�ยการไม'ได- จ=งไม'ม�อ,านาจแก-และเพิ�$มเต�มฟ้3อง (ฎ.3833/2525,1370/2522) อย'างไรก0ตาม แม-โจทก+ร'วมจะขอแก-ไขเพิ�$มเต�มฟ้3องไม'ได- แต'ม�ส�ทธี�ระบ%พิยานหร#อขอส#บพิยานเพิ�$มเต�มได- (ฎ.568/2513,7572/2542)

ในคด�ท�$พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�พิย+แทนผ!-เส�ยหาย ค,าขอของโจทก+ร'วมท�$ขอให-ถ้#อเอาตามฟ้3องของพิน�กงานอ�ยการย'อมตกไปด-วย (ฎ.3667/2542)

ในคด�อาญาท�$อย!'ในอ,านาจของศาลแขวงและม�ค,าขอส'วนแพิ'งด-วย แม-ค,าขอส'วนแพิ'งจะเก�นอ,านาจศาลแขวง พิน�กงานอ�ยการก0ม�ค,าขอต'อศาลแขวงได- แต'โจทก+ร'วมไม'อาจถ้#อเอาค,าขอส'วนแพิ'งน��น เป*นค,าขอของตนได- โจทก+ร'วมจ=งไม'ม�ส�ทธี�อ%ทธีรณ+ให-จ,าเลยร�บผ�ดในส'วนแพิ'งได- (ฎ.4419/2528)

พิน�กงานอ�ยการและโจทก+ร'วมต'างม�ฐานะเป*นโจทก+ด-วยก�น ด�งน��หากพิน�กงานอ�ยการไม'มาในว�นน�ดพิ�จารณา แต'โจทก+ร'วมมา ตะถ้#อว'าโจทก+ขาดน�ดและยกฟ้3องตามมาตรา 166 ไม'ได- (ฎ.1519/2497)

ส�ทธี�ในการย#$นอ%ทธีรณ+ฎ�กาเป*นส�ทธี�เฉัพิาะต�วของค!'ความ โจทก+ร'วมจะขอถ้#อเอาฎ�กาของพิน�กงานอ�ยการโจทก+เป*นฎ�กาของโจทก+ร'วมและขอแก-ไขเพิ�$มเต�มฎ�กาของโจทก+ไม'ได- (ฎ.3292/2532)

ผ!-เส�ยหายจะขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ในคด�ท�$ผ!-เส�ยหายด-วยก�นเป*นโจทก+ฟ้3องไม'ได- (ฎ.3320/2528) ในกรณ�เชั้'นน�� ผ!-เส�ยหายจะขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมด-วยการร-องสอด โดยอาศ�ย ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 57(2) ก0ไม'ได- (ฎ.3935/2529)

49

เม#$อผ!-เส�ยหายได-ร�บอน%ญาตให-เข-าเป*นโจทก+ร'วมแล-ว ผ!-เส�ยหายจ=งม�ฐานะเป*นโจทก+ จะน,าเร#$องเด�ยวก�นมาฟ้3องจ,าเลยอ�กไม'ได- เป*นฟ้3องซ้ำ-อน (ฎ.728/2494)

ผ!-เยาว+ฟ้3องคด�เองไม'ได- ต-องม�ผ!-จ�ดการแทนตามมาตรา 5 จะขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ก�บอ�ยการก0ไม'ได-เชั้'นก�น แม-จะได-ร�บความย�นยอมจากผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมก0ตาม (ฎ.563/2517)

เม#$อศาลชั้��นต-นต�ดส�นคด�แล-ว แม-พิน�กงานอ�ยการไม'อ%ทธีรณ+โจทก+ร'วมก0ม�ส�ทธี�อ%ทธีรณ+ แต'ผ!-เด�ยว (ฎ.2381/2542)

แต'ถ้-าพิน�กงานอ�ยการอ%ทธีรณ+ค,าพิ�พิากษาศาลชั้��นต-น โดยโจทก+ร'วมไม'ได-อ%ทธีรณ+ด-วย เม#$อศาลอ%ทธีรณ+พิ�พิากษาแล-ว โจทก+ร'วมไม'ม�ส�ทธี� ฎ�กา ถ้#อว'าคด�ระหว'างโจทก+ร'วมก�บจ,าเลยม�ได-ว'ากล'าวก�นมาแล-วในศาลอ%ทธีรณ+ ต-องห-าม ตาม ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 249 ประกอบ ป.ว�.อาญา มาตรา 15 (

ฎ.745/2543,3380/2537,7100/25

40)

พิน�กงานอ�ยการและโจทก+ร'วมต'างม�ฐานะเป*นโจทก+ด-วยก�น ด�งน��แม-โจทก+ร'วมเป*นผ!-

ย#$นอ%ทธีรณ+ฝ่7ายเด�ยว และศาลอ%ทธีรณ+ให-ศาลชั้��นต-นส#บพิยานใหม' พิน�กงานอ�ยการก0ม�ส�ทธี�ส#บพิยานต'อได- (ฎ.100/2512 (ประชั้%มใหญ')

การรวมพิ�จารณา (มาตรา 33)

คด�อาญาเร#$องเด�ยวก�นซ้ำ=$งท��งพิน�กงานอ�ยการและผ!-เส�ยหายต'างได-ย#$นฟ้3องในศาลชั้��นต-นศาลเด�ยวก�นหร#อต'างศาลก�น ศาลน��นๆม�อ,านาจส�$งให-รวมพิ�จารณาเป*นคด�เด�ยวก�น เม#$อศาลเห0นชั้อบโดยพิลการหร#อโดยโจทก+ย#$นค,าร-องในระยะใดก'อนม�ค,าพิ�พิากษาแต'ทว'าจะม�ค,าส�$งเชั้'นน��นไม'ได- นอกจากจะได-ร�บความย�นยอมของศาลอ#$นก'อน

เม#$อรวมพิ�จารณาคด�แล-ว การฟ้9งพิยานหล�กฐานต-องฟ้9งท%กส,านวนรวมก�น (ฎ.133-134/2491(ประชั้%มใหญ')เม#$อพิน�กงานอ�ยการและผ!-เส�ยหายต'างฟ้3องคด� แม'ไม'ม�การรวมพิ�จารณาก0ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ-อนเพิราะโจทก+เป*นคนละคนก�น แต'กรณ�เชั้'นน��หากคด�ใดต�ดส�นแล-วก0ถ้#อว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดท�$ได-ฟ้3องตามมาตรา 39(4) ส�ทธี�ในการฟ้3องอ�กคด�ห=$งก0ระง�บไปด-วย (ฎ.1438/2527)

50

ถ้อนฟ้3อง (มาตรา 35,36)

มาตรา 35 ค,าร-องขอถ้อนฟ้3องคด�อาญา (ท�$ม�ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว) จะย#$นเวลาใดก'อนม�ค,าพิ�พิากษาของศาลชั้��นต-นก0ได- ศาลจะม�ค,าส�$งอน%ญาตหร#อม�อน%ญาตให-ถ้อนก0ได- แล-วแต'ศาลจะเห0นสมควรประการใด ถ้-าค,าร-องน��นได-ย#$นในภายหล�งเม#$อจ,าเลยให-การแก-คด�แล-ว ให-ถ้ามจ,าเลยว'าจะค�ดค-านหร#อไม' แล-วให-ศาลจดค,าแถ้ลงของจ,าเลยไว- ในกรณ�ท�$จ,าเลยค�ดค-านการถ้อนฟ้3อง ให-ศาลยกค,าร-องถ้อนฟ้3องน��นเส�ยคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วน��น จะถ้อนฟ้3องหร#อยอมความในเวลาใดก'อนคด�ถ้=งท�$ส%ดก0ได- แต'ถ้-าจ,าเลยค�ดค-าน ให-ศาลยกค,าร-องขอถ้อนฟ้3องน��น

การถ้อนฟ้3องในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว เป*นสาเหต%ท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บ ตามมาตรา 39(2)

ผลของการถ้อนฟ้3อง (มาตรา 36)

คด�อาญาซ้ำ=$งได-ถ้อนฟ้3องไปจากศาลแล-วจะน,ามาฟ้3องอ�กไม'ได-เว-นแต'(1) คด�อาญาซ้ำ=$งไม'ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว ซ้ำ=$งพิน�กงานอ�ยการเป*นผ!-ฟ้3องแล-วถ้อนฟ้3องไป ไม'ต�ดส�ทธี�ผ!-เส�ยหายท�$จะย#$นฟ้3องคด�น��นใหม'(2) คด�อาญาซ้ำ=$งเป*นความผ�ดต'อส'วนต�ว

ซ้ำ=$งพิน�กงานอ�ยการเป*นผ!-ฟ้3องแล-วถ้อนฟ้3องไปโดยไม'ได-ร�บความย�นยอมเป*นหน�งส#อจากผ!-เส�ยหาย ไม'ต�ดส�ทธี�ผ!-เส�ยหายท�$จะย#$นฟ้3องคด�น��นใหม'(3) คด�อาญาซ้ำ=$งไม'ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว ซ้ำ=$งผ!-เส�ยหายเป*นผ!-ฟ้3องแล-วถ้อนฟ้3องไป ไม'ต�ดส�ทธี�พิน�กงานอ�ยการท�$จะย#$นฟ้3องคด�น��นใหม' เว-นแต'เป*นคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว

การถ้อนฟ้3องคด�อาญาจะถ้อนฟ้3องได-จนถ้=งเวลาใดน��น ต-องด!ประเภทคด� กล'าวค#อ ถ้-าเป*นความผ�ดอาญาแผ'นด�น ก0ขอถ้อนฟ้3องได-ก'อนม�ค,าพิ�พิากษาของศาลชั้��นต-น แต'ถ้-าเป*นคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วจะถ้อนฟ้3องหร#อยอมความได-ก'อนคด�ถ้=งท�$ส%ด

ด�งน��น ในคด�ความผ�ดอาญาแผ'นด�น โจทก+จะขอถ้อนฟ้3องหล�งจากศาลชั้��นต-นพิ�พิากษาแล-วไม'ได- แต'ถ้-าคด�ด�งกล'าวโจทก+อ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาถ้#อว'าค,าร-องขอถ้อนฟ้3องด�งกล'าวเป*นการขอถ้อนฟ้3องอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาน�$นเอง (ฎ.751/2537)

ในคด�ความผ�ดท�$ม�ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว ถ้-าศาลฎ�กายกค,าพิ�พิากษาศาลล'าง ให-ศาลชั้��นต-นพิ�จารณาพิ�พิากษาใหม' คด�ย'อมกล�บมาส!'การพิ�จารณาของศาลชั้��นต-นอ�ก โจทก+ขอถ้อนฟ้3องได- (ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$

51

278/2525)

คด�ถ้=งท�$ส%ดเม#$อใด ถ้-าไม'ม�อ%ทธีรณ+หร#อฎ�กา ถ้#อว'าคด�ถ้=งท�$ส%ดน�บแต'ระยะเวลาอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาได-ส��นส%ดลง แม-ในคด�ท�$ต-องห-ามอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาในป9ญหาข-อเท0จจร�ง ก0อาจอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาในป9ญหาข-อกฎหมายหร#ออาจม�การอน%ญาตหร#อร�บรองให-อ%ทธีรณ+ฎ�กาในป9ญหาข-อเท0จจร�งได- คด�จ=งถ้=งท�$ส%ดเม#$อครบก,าหนดเวลาอ%ทธีรณ+ฎ�กา ไม'ใชั้'น�บแต'ว�นอ'านค,าพิ�พิากษาของศาลชั้��นต-นหร#อศาลอ%ทธีรณ+ โจทก+จ=งถ้อนฟ้3องหร#อยอมความในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วได-ในระหว'างก,าหนดอ%ทธีรณ+ ฎ�กาได- (ฎ.568/2528(ประชั้%มใหญ')

ถ้-าศาลชั้��นต-นไม'ร�บฎ�กา ผ!-ฎ�กาจ=งย#$นค,าร-องอ%ทธีรณ+ค,าส�$งท�$ไม'ร�บฎ�กา แม-จะล'วงเลยระยะเวลาฎ�กาแล-วก0ตาม ก0ถ้#อว'าคด�ย�งไม'ถ้=งท�$ส%ด (ฎ.35/2522,973/2525,85/2536)

คด�ความผ�ดต'อส'วนต�วท�$อย!'ระหว'างพิ�จารณาของศาลอ%ทธีรณ+หร#อศาลฎ�กา โจทก+ย#$นค,าร-องว'าไม'ประสงค+จะด,าเน�นคด�ต'อไป ขอให-ศาลม�ค,าส�$งจ,าหน'ายคด� พิอแปลความได-ว'าโจทก+ประสงค+ขอถ้อนฟ้3อง ศาลส�$งอน%ญาตให-ถ้อนได- (

ฎ.142/2534)

ในกรณ�ท�$ศาลอน%ญาตให-ถ้อนฟ้3องคด�ความผ�ดต'อส'วนต�วในขณะท�$คด�อย!'ระหว'างการพิ�จารณาของศาลอ%ทธีรณ+หร#อศาลฎ�กา ส�ทธี�ในการน,าคด�อาญามาฟ้3องก0ระง�บลงตามมาตรา 39(2) ศาลส!งม�ค,าส�$งให-จ,าหน'ายคด� ม�ผลท,าให-ค,าพิ�พิากษาของศาลล'างระง�บไปในต�ว ศาลส!งไม'ต-องพิ�พิากษายกค,าพิ�พิากษาของศาลล'างอ�ก (ฎ.438/2505(ประชั้%มใหญ'), ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$1264/2523)

ในกรณ�โจทก+ร'วมขอถ้อนค,าร-องเข-าเป*นโจทก+ร'วม ม�ผลเท'าก�บเป*นการถ้อนฟ้3อง (ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$ 892/2514)

แต'ถ้-าผ!-เส�ยหายไม'ได-เข-าเป*นโจทก+ร'วมด-วย ผ!-เส�ยหายจะขอถ้อนฟ้3องไม'ได- ศาลฎ�กาต�ความว'าค,าร-องขอถ้อนฟ้3องน��นเท'าก�บเป*นการถ้อนค,าร-องท%กข+น�$นเอง ส�ทธี�การน,าคด�อาญามาฟ้3องก0ระง�บเชั้'นก�น (ฎ.1241/2526)

การอน%ญาตให-ถ้อนฟ้3องหร#อไม' เป*นด%ลพิ�น�จของศาล แต'ถ้-าจ,าเลยย#$นค,าให-การแล-วและค�ดค-าน ศาลต-องยกค,าร-องขอถ้อนฟ้3องจะใชั้-ด%ลพิ�น�จไม'ได- (ฎ.698/2481)

52

ผลของการถ้อนฟ้3องตามมาตรา 36 จะน,ามาฟ้3องอ�กไม'ได- แม-คด�จะย�งไม'ม�การไต'สวนม!ลฟ้3องก0ตาม (ฎ.2927/2529)

การถ้อนฟ้3องอ�นม�ผลท,าให-ฟ้3องใหม'ไม'ได-ตามมาตรา 36 น�� หมายถ้=งการการถ้อนฟ้3องโดยเด0ดขาด การขอถ้อนฟ้3องเพิ#$อร'วมเป*นโจทก+ก�บส,านวนของพิน�กงานอ�ยการไม'ใชั้'การถ้อนฟ้3องโดยเด0ดขาด ส�ทธี�การน,าคด�อาญามาฟ้3องไม'ระง�บตามมาตรา 39(2) พิน�กงานอ�ยการย�งม�อ,านาจฟ้3องไม'ต-องห-ามตามมาตรา 36 (

ฎ.855/2481,1245/2515,707/

2516)

แต'ถ้-าข-อเท0จจร�งปรากฏว'า ผ!-เส�ยหายเพิ�$งมาย#$นค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมก�บพิน�กงานอ�ยการภายหล�งถ้อนฟ้3องแล-วเป*นเวลากว'า 10 เด#อน แสดงว'าผ!-เส�ยหายม�เจตนาขอถ้อนฟ้3องโดยเด0ดขาด ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องจ=งระง�บ (ฎ.1765/2539)

ในกรณ�ฟ้3องผ�ดศาลแล-วขอถ้อนฟ้3องเพิ#$อไปฟ้3องย�งศาลท�$ม�อ,านาจ ม�ใชั้'เป*นการถ้อนฟ้3องเด0ดขาด ฟ้3องใหม'ได- (ฎ.203/2531)

แต'การท�$โจทก+ขอถ้อนฟ้3องโดยอ-างว'าขอ

ถ้อนฟ้3องเป*นการชั้�$วคราว เพิ#$อสอบถ้ามไปย�งกรมกองทหารว'าจ,าเลยเป*นทหารประจ,าการหร#อไม' ถ้#อว'าเป*นการถ้อนฟ้3องเด0ดขาดแล-ว ฟ้3องใหม'ไม'ได- (ฎ.924/2530) หร#อถ้อนฟ้3องเพิ#$อรอฟ้9งผลคด�แพิ'ง เป*นการถ้อนฟ้3องเด0ดขาดแล-ว ฟ้3องใหม'ไม'ได-เชั้'นก�น (ฎ.440/2497) หร#อขอถ้อนฟ้3องโดยอ-างเหต%ว'าฟ้3องบกพิร'อง ขอถ้อนฟ้3องเพิ#$อจะน,าไปด,าเน�นคด�ใหม' ถ้#อว'าเป*นการถ้อนฟ้3องเด0ดขาดแล-ว โจทก+น,ามาฟ้3องใหม'ไม'ได- (ฎ.924/2530)

ในความผ�ดท�$ม�ผ!-เส�ยหายหลายคน เม#$อผ!-เส�ยหายคนหน=$งได-ย#$นฟ้3องไว-แล-วขอถ้อนฟ้3องไป ย'อมต�ดส�ทธี�เฉัพิาะผ!-เส�ยหายคนน��นไม'ให-ฟ้3องใหม' ส'วนผ!-เส�ยหายคนอ#$นย�งม�ส�ทธี�ฟ้3องได-อ�กไม'ถ้!กต�ดส�ทธี�ตามมาตรา 36 (ฎ.5934-5935/2533)

แต'ถ้-าเป*นกรณ�ผ!-เส�ยหายคนเด�ยวก�นม�ผ!-จ�ดการแทนตามมาตรา 5 หลายคน ผ!-จ�ดการแทนผ!-เส�ยหายบางคนได-ฟ้3องและถ้อนฟ้3องไปแล-ว ผ!-จ�ดการแทนผ!-เส�ยหายคนอ#$นจะมาฟ้3องจ,าเลยอ�กไม'ได- (ฎ.1790/2492)

คด�ท�$ถ้อนฟ้3องไปแล-วจะน,ามาฟ้3องใหม'ไม'ได- หมายถ้=งฟ้3องในเร#$องเด�ยวก�น แม-คด�ท�$

53

ฟ้3องใหม'จะบรรยายฟ้3องต'างก�บคด�แรกก0ตาม (ฎ.3537/2527)

คด�อาญาเล�กก�น (มาตรา 37,38)

ตามมาตรา 37 คด�อาญาเล�กก�นได- ด�งต'อไปน��(1) ในคด�ท�$ม�โทษปร�บสถ้านเด�ยว เม#$อผ!-กระท,าผ�ดย�นยอมเส�ยค'าปร�บในอ�ตราอย'างส!งส,าหร�บความผ�ดน��นแก'พิน�กงานเจ-าหน-าท�$ก'อนศาลพิ�จารณา(2) ในคด�ความผ�ดท�$เป*นลห%โทษหร#อความผ�ดท�$ม�อ�ตราโทษไม'ส!งกว'าลห%โทษหร#อคด�อ#$นท�$ม�โทษปร�บสถ้านเด�ยวอย'างส!งไม'เก�นหน=$งหม#$นบาท หร#อความผ�ดต'อกฎหมายเก�ยวก�บภาษ�อากรซ้ำ=$งม�โทษปร�บสถ้านเด�ยวอย'างส!งไม'เก�นหน=$งหม#$นบาท เม#$อผ!-ต-องหาชั้,าระค'าปร�บตามท�$พิน�กงานสอบสวนได-เปร�ยบเท�ยบแล-ว(3) ในคด�ความผ�ดท�$เป*นลห%โทษหร#อความผ�ดท�$ม�อ�ตราโทษไม'ส!งกว'าลห%โทษหร#อคด�อ#$นท�$ม�โทษปร�บสถ้านเด�ยวอย'างส!งไม'เก�นหน=$งหม#$นบาท ซ้ำ=$งเก�ดในกร%งเทพิมหานครเม#$อผ!-ต-องหาชั้,าระค'าปร�บตามท�$นายต,ารวจประจ,าท-องท�$ต� �งแต'ต,าแหน'งสารว�ตรข=�นไปหร#อนายต,ารวจชั้��นส�ญญาบ�ตรผ!-ท,าการในต,าแหน'งน��นๆได-เปร�ยบเท�ยบแล-ว(4) ในคด�ซ้ำ=$งเปร�ยบเท�ยบได-ตามกฎหมาย

อ#$น เม#$อผ!-ต-องหาชั้,าระค'าปร�บตามค,าเปร�ยบเท�ยบของเจ-าพิน�กงานแล-ว

มาตรา 38 ถ้-าความผ�ดตามมาตรา 37(2),(3)และ(4) ถ้-าเจ-าพิน�กงานเห0นว'าผ!-ต-องหาไม'ควรได-ร�บโทษถ้=งจ,าค%ก ให-ม�อ,านาจเปร�ยบเท�ยบปร�บด�งน��(1)ให-ก,าหนดค'าปร�บซ้ำ=$งผ!-ต-องหาจะพิ=งชั้,าระถ้-าผ!-ต-องหาและผ!-เส�ยหายย�นยอมตามน��น เม#$อผ!-ต-องหาได-ชั้,าระเง�นค'าปร�บตามจ,านวนท�$เจ-าหน-าท�$ก,าหนดให-ภายในเวลาอ�นสมควรแต'ไม'เก�น 15 ว�น คด�น��นเป*นอ�นเสร0จเด0ดขาดถ้-าผ!-ต-องหาไม'ยอนยอมตามท�$เปร�ยบเท�ยบ หร#อเม#$อย�นยอมแล-วไม'ชั้,าระค'าปร�บภายในระยะเวลาท�$ก,าหนด(2)ในคด�ม�ค'าทดแทน ถ้-าผ!-เส�ยหายและผ!-ต-องหาย�นยอมให-เปร�ยบเท�ยบ ให-เจ-าหน-าท�$กะจ,านวนตามท�$เห0นสมควรหร#อตามท�$ค!-ความตกลงก�น

ในคด�ท,าร-ายร'างกาย คร��งแรกผ!-เส�ยหายไม'ได-ร�บอ�นตรายแก'กาย พิน�กงานสอบสวนจ=งเปร�ยบเท�ยบปร�บในความผ�ดตาม ป.อาญา มาตรา 391 ซ้ำ=$งเป*นความผ�ดลห%โทษและผ!-ต-องหาชั้,าระค'าปร�บตามท�$พิน�กงานสอบสวนเปร�ยบเท�ยบแล-ว แต'ต'อมากล�บปรากฏว'าบาดแผลท�$ได-ร�บอ�นตราย

54

สาห�ส เป*นความผ�ดตาม ป.อาญา มาตรา 297 ซ้ำ=$งไม'ใชั้'ความผ�ดลห%โทษ จ=งเป*นคด�ท�$ไม'อาจเปร�ยบเท�ยบได- ด�งน��นการเปร�ยบเท�ยบปร�บของพิน�กงานสอบสวนไม'ม�ผลให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องของระง�บไป (ฎ.354/2541)

กรณ�ท�$เป*นกรรมเด�ยวผ�ดต'อกฎหมายหลายบท แม-ข-อหาท�$ม�โทษเบากว'าม�อ�ตราโทษท�$อย!'ในข'ายท�$จะเปร�ยบเท�ยบได- แต'ถ้-าข-อหาหน�กอ�ตราโทษไม'อย!'ในข'ายท�$เปร�ยบเท�ยบปร�บได- เชั้'นน��พิน�กงานสอบสวนไม'ม�อ,านาจเปร�ยบเท�ยบปร�บในข-อหาท�$เบากว'า เพิราะการกระท,าท�$เป*นกรรมเด�ยวผ�ดต'อกฎหมายหลายบทต-องลงโทษบทหน�ก ตามป.อาญา มาตรา 90 หากพิน�กงานสอบสวนเปร�ยบเท�ยบปร�บไปก0ไม'ม�ผลท,าให-คด�เล�กก�น ศาลก0ม�อ,านาจพิ�จารณาพิ�พิากษาต'อไปได- (ฎ.2849/2540,1513/2532,1100/2

516)

แต'ถ้-าเป*นการกระท,าหลายกรรม(หลายกระทง) การพิ�จารณาเปร�ยบเท�ยบปร�บก0พิ�จารณาเป*นรายข-อหา ข-อหาใดอ�ตราโทษอย!'ในข'ายเปร�ยบเท�ยบได- พิน�กงานสอบสวนก0เปร�ยบเท�ยบได- ข-อหาใดเปร�ยบเท�ยบไม'ได-ก0ด,าเน�นคด�ต'อไป

ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บ (มาตรา 39)

หล�กเกณฑ์+ ม�ด�งน��(1) โดยความตายของผ!-กระท,าผ�ด(2) ในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว เม#$อได-ถ้อนค,าร-องท%กข+ ถ้อนฟ้3อง หร#อยอมความก�นโดยถ้!กต-องตามกฎหมาย(3) เม#$อคด�เล�กก�นตามมาตรา 37

(4) เม#$อม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3อง(5) เม#$อม�กฎหมายออกใชั้-ภายหล�งการกระท,าผ�ด ยกเล�กความผ�ดเชั้'นน��น(6) เม#$อคด�ขาดอาย%ความ(7) เม#$อม�กฎหมายยกเว-นโทษ

เม#$อส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไป ศาลต-องจ,าหน'ายคด�จากสารบบความ ม�ใชั้'พิ�พิากษายกฟ้3อง (ฎ.8308/2543) และถ้-าเป*นค,าส�$งจ,าหน'ายของศาลส!งก0ม�ผลท,าให-ค,าพิ�พิากษาของศาลล'างระง�บไปในต�ว ไม'ต-องพิ�พิากษายกฟ้3อง (ฎ.4577/2543) ข-อส�งเกต ข-อเท0จจร�งตามค,าพิ�พิากษาฎ�กาท��งสองน�� เป*นกรณ�ท�$ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไปภายหล�งโจทก+ฟ้3องคด�แล-ว ศาลจ=งต-องจ,าหน'ายคด�จากสารบบความ (แต'ถ้-าส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไปก'อนโจทก+ฟ้3อง ถ้#อว'าโจทก+

55

ไม'ม�อ,านาจฟ้3องมาต��งแต'ต-น ศาลต-องพิ�พิากษายกฟ้3อง)

จ,าเลยถ้=งแก'ความตาย ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บ (มาตรา 39(1))

ผ!-กระท,าผ�ดใชั้-อาว%ธีปCนย�งเจ-าหน-าท�$ต,ารวจ แต'ถ้!กเจ-าหน-าท�$ต,ารวจย�งตาย ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไป อาว%ธีปCนซ้ำ=$งเป*นปCนม�ทะเบ�ยนของผ!-อ#$นท�$ผ!-ตายใชั้-ย�งเจ-าพิน�กงานต,ารวจ จ=งไม'อาจร�บได- (ฎ.2456/2530)

พิน�กงานอ�ยการเป*นโจทก+ฟ้3อง เม#$อจ,าเลยตายม�ผลท,าให-ค,าพิ�พิากษาของศาลล'างในส'วนให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�พิย+ระง�บไปด-วย (ฎ.1547/2529) ท��งน��แม-ผ!-เส�ยหายจะเข-าเป*นโจทก+ร'วมด-วยก0ตาม (ฎ.3271/2531) แต'ถ้-าผ!-เส�ยหายฟ้3องเอง ในส'วนแพิ'งต-องม�การร�บมรดกความตาม ป.ว�.แพิ'งมาตรา 42 (

ฎ 1238/2493)

ถ้อนค,าร-องท%กข+ ถ้อนฟ้3อง ยอมความในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว (มาตรา 39(2))

ถ้อนค,าร-องท%กข+ในความผ�ดต'อส'วนต�วในความผ�ดท�$เป*นกรรมเด�ยวผ�ดต'อ

กฎหมายหลายบทซ้ำ=$งม�ท��งความผ�ดต'อส'วนต�ว และท�$ม�ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�ว เม#$อผ!-เส�ยหายขอถ้อนค,าร-องท%กข+ก0ม�ผลท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไปเฉัพิาะความผ�ดต'อส'วนต�วเท'าน��พิน�กงานอ�ยการย�งคงม�อ,านาจด,าเน�นคด�ในความผ�ดท�$ม�ใชั้'ความผ�ดต'อส'วนต�วต'อไป (ฎ.1127/2544,1925/2541)

คด�ท�$พิน�กงานอ�ยการเป*นโจทก+ ผ!-เส�ยหายจะถ้อนฟ้3องไม'ได- ถ้-าผ!-เส�ยหายขอถ้อนฟ้3องแสดงว'าผ!-เส�ยหายประสงค+จะถ้อนค,าร-องท%กข+น�$นเอง แต'ใชั้-ค,าผ�ดว'าถ้อนฟ้3อง ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องของโจทก+ย'อมระง�บไปตาม มาตรา 39(2) (ฎ 1241/2526,ค,าส�$งศาลฎ�กาท�$ 4967/2541)

การถ้อนค,าร-องท%กข+เน#$องจากผ!-เส�ยหายได-น,าคด�มาฟ้3องเอง ไม'ใชั้'ถ้อนเพิ#$อไม'เอาผ�ด ไม'ท,าให-คด�ระง�บ (ฎ.994/2543,1962/2506,1792/25

22)

เม#$อได-ถ้อนค,าร-องท%กข+แล-ว ส�ทธี�การน,าคด�อาญามาฟ้3องก0ระง�บท�นท� การท�$ผ!-ต-องหาไม'ปฏ�บ�ต�ตามข-อตกลง ไม'ท,าให-กล�บม�ส�ทธี�ฟ้3องอ�ก (ฎ.484/2503)

56

ส�ทธี�ในการร-องท%กข+ในความผ�ดเก�$ยวก�บทร�พิย+ (เชั้'น ความผ�ดฐานย�กยอกหร#อท,าให-เส�ยทร�พิย+)ตกทอดแก'ทายาทได- เม#$อผ!-เส�ยหายตาย ทายาทของผ!-เส�ยหายถ้อนค,าร-องท%กข+ได-(ฎ.206/2488,11/2518,ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$ 751/2541)

เม#$อผ!-เส�ยหายถ้อนค,าร-องท%กข+แล-ว ค,าขอในส'วนแพิ'งย'อมตกไปด-วย อ�ยการโจทก+ไม'ม�ส�ทธี�ขอให-จ,าเลยค#น หร#อใชั้-ราคาแทนผ!-เส�ยหายตามมาตรา 43 ได-อ�กต'อไป (ฎ.2567/2526,3491/2534)

ในกรณ�ท�$ผ!-เยาว+เป*นผ!-เส�ยหายซ้ำ=$งเป*นผ!-ร -องท%กข+ บ�ดามารดาซ้ำ=$งเป*นผ!-แทนโดยชั้อบธีรรม จะถ้อนค,าร-องท%กข+ฝ่7าฝ่Cนต'อความประสงค+ของผ!-เยาว+ ศาลอาจไม'อน%ญาตให-ถ้อนค,าร-องท%กข+(ฎ.214/2494(ประชั้%มใหญ'))

ผ!-เส�ยหายตกลงก�บจ,าเลยว'าจะไปถ้อนค,าร-องท%กข+ ม�ผลเป*นการยอมความแล-ว แม-จะย�งไม'ถ้อนค,าร-องท%กข+ก0ตาม ม�ผลท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไป (ฎ.1977/2523)

แต'ถ้-าตกลงว'าจะถ้อนค,าร-องท%กข+โดยม�

เง#$อนไขว'า จ,าเลยจะต-องชั้,าระหน��ให-ผ!-เส�ยหายก'อนเม#$อจ,าเลยย�งไม'ชั้,าระหน��ให-โจทก+ ถ้#อไม'ได-ว'าเป*นการยอมความก�นแล-ว (ฎ.3019/2543,6916/2542,2498/2

528)

การท�$ผ!-เส�ยหายบอกก�บต,ารวจว'าไม'ต�ดใจเอาเร#$อง ไม'ถ้#อว'าเป*นการถ้อนค,าร-องท%กข+หร#อยอมความ ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องไม'ระง�บ (ฎ.6045/2531)

การท�$ผ!-เส�ยหายม�หน�งส#อถ้=งจ,าเลยว'าไม'เอาโทษจ,าเลย ไม'เป*นการถ้อนค,าร-องท%กข+(ฎ.8283/2506) แต'ได-ม�ค,าส�$งศาลฎ�กาท�$ 4548/2539 ว�น�จฉั�ยว'าเป*นการยอมความแล-วการถ้อนค,าร-องท%กข+ ผ!-เส�ยหายจะขอถ้อนต'อพิน�กงานสอบสวน พิน�กงานอ�ยการ หร#อศาลก0ได- แล-วแต'กรณ� (ฎ.240/2484)

การท�$พิน�กงานอ�ยการได-ร�บค,าร-องขอถ้อนค,าร-องท%กข+ของผ!-เส�ยหายแล-ว ถ้#อเป*นการถ้อนค,าร-องท%กข+โดยชั้อบแล-ว ศาลไม'ต-องสอบถ้ามผ!-เส�ยหายอ�ก (ฎ.1505/2542)

คด�ท�$อย!'ระหว'างพิ�จารณาของศาล หากม�ค,าร-องขอถ้อนค,าร-องท%กข+ ศาลต-องพิ�จารณาค,าร-องเส�ยก'อนท�$จะด,าเน�นคด�ต'อ

57

ไป (ฎ.2209/2527,ค,าส�$งค,าร-องศาลฎ�กาท�$ 1442/2530)

ในคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว ผ!-เส�ยหายขอถ้อนค,าร-องท%กข+ต'อศาลได-จนกว'าคด�จะถ้=งท�$ส%ด(ค,าส�$งศาลฎ�กาท�$1150/2534,1/2528,ฎ.3912/2531

,1374/2509)

เม#$อถ้อนค,าร-องท%กข+แล-วศาลต-องม�ค,าส�$งให-จ,าหน'ายคด� จะพิ�พิากษายกฟ้3องไม'ได-(ฎ.2689/2527,6097-

6098/2534)

ในกรณ�ท�$ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บในระหว'างพิ�จารณาของศาลอ%ทธีรณ+ หร#อศาลฎ�กาค,าพิ�พิากษาของศาลชั้��นต-นหร#อศาลอ%ทธีรณ+แล-วแต'กรณ� ก0ระง�บไปในต�ว ไม'ม�ผลบ�งค�บอ�กต'อไป (ฎ.537/2542)

ยอมความการยอมความในคด�อาญาไม'จ,าต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อ(ฎ.353/2532,976/2508,1977/2

523)

ในกรณ�ความผ�ดกรรมเด�ยวผ�ดต'อ

กฎหมายหลายบท บางข-อหาเป*นความผ�ดต'อส'วนต�วและบางข-อหาก0เป*นความผ�ดต'อแผ'นด�น การยอมความหร#อถ้อนค,าร-องท%กข+ม�ผลท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไปก0แต'เฉัพิาะข-อหาความผ�ดอ�นยอมความได-เท'าน��น (ฎ.1904/2540)

ถ้-าการกระท,าผ�ดกรรมเด�ยวโจทก+ขอให-ลงโทษท��งข-อหาความผ�ดต'อส'วนต�ว และความผ�ดอาญาแผ'นด�น หากศาลชั้��นต-นหร#อศาลอ%ทธีรณ+พิ�พิากษาลงโทษเฉัพิาะข-อหาท�$เป*นความผ�ดต'อส'วนต�วและยกฟ้3องข-อหาความผ�ดอาญาแผ'นด�น ในกรณ�เชั้'นน��ถ้#อว'าเป*นคด�ความผ�ดต'อส'วนต�ว จ=งยอมความก�นในชั้��นพิ�จารณาของศาลส!งได- เชั้'น โจทก+ฟ้3องขอให-ลงโทษตาม ป.อาญา มาตรา.362,365 ศาลอ%ทธีรณ+ลงโทษจ,าเลยตาม ป.อาญา มาตรา 362 ซ้ำ=$งเป*นความผ�ต'อส'วนต�วและยกฟ้3องความผ�ดตาม ป.อาญา มาตรา 365 ซ้ำ=$งเป*นความผ�ดต'อแผ'นด�น เชั้'นน�� โจทก+และจ,าเลยอาจยอมความในชั้��นฎ�กาได- ท,าให-ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องย'อมระง�บไป (ฎ.2257/2540)ท,าส�ญญาว'าจะถ้อนฟ้3องไม'ด,าเน�นคด�ก�บจ,าเลยแล-ว แม-จะย�งไม'ถ้อนฟ้3อง ก0ม�ผลเป*นการยอมความแล-ว (ฎ.2257/2540,1433/2506,930/25

30,

58

1009/2533,980/2533)

การยอมความท�$ม�เง#$อนไข การยอมความก�นโดยม�เง#$อนไขท�$จ,าเลยจะต-องปฏ�บ�ต�อย'างใดอย'างหน=$งก'อน ถ้#อว'าไม'เป*นการยอมความโดยเด0ดขาด ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องจะระง�บไปต'อเม#$อจ,าเลยได-ปฏ�บ�ต�ตามเง#$อนไขน��นแล-ว(ฎ.1500/2536,1605/2538,4034

/2535,3093/2523,2016/2500)

ยอมความโดยม�เง#$อนไขว'าหากหย%ดบ%กร%กก0ไม'เอาเร#$อง เห0นได-ชั้�ดว'าจ,าเลยต-องหย%ดบ%กร%กผ!-เส�ยหายจ=งจะไม'เอาเร#$อง ด�งน��น หากต'อมาบ%กร%กอ�ก ความผ�ดท�$บ%กร%กคร��งแรกก0ไม'ระง�บ (ฎ.2016/2500 (ประชั้%มใหญ'))

การยอมความท�$ไม'ม�เง#$อนไขว'าจ,าเลยต-องปฏ�บ�ต�อย'างใดอย'างหน=$งก'อน ถ้#อว'าส�ทธี�ในการน,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บในท�นท� แม-ภายหล�งจ,าเลยจะไม'ปฏ�บ�ต�ตามข-อตกลงก0ตาม (ฎ.67/2524,2825/2539,3767/252

7)

การพิ!ดให-อภ�ยจ,าเลยโดยม�เง#$อนไขว'าจ,าเลยจะไม'ไปพิ!ดให-เส�ยหายไม'เป*น การ

ยอมความโดยถ้!กต-องตามกฎหมาย(ฎ.3038/2531)

ถ้-าข-อตกลงท�$ให-ถ้อนฟ้3องน��นม�เง#$อนไขให-จ,าเลยต-องชั้,าระหน��ก'อน ถ้-าจ,าเลยย�งไม'ปฏ�บ�ต�ตามเง#$อนไข ย�งถ้#อไม'ได-ว'าเป*นการยอมความก�น(ฎ.1724/2539) เชั้'นเด�ยวก�บตกลงว'าจะไปถ้อนค,าร-องท%กข+ เม#$อตกลงก�นแล-ว แม-จะย�งไม'ไปถ้อนค,าร-องท%กข+ ผลแห'งการตกลงด�งกล'าว ถ้#อได-ว'าเป*นการยอมความแล-ว (ฎ.1977/2523)

ในคด�ท�$ราษฎรเป*นโจทก+ฟ้3องเอง ภายหล�งย#$นค,าร-องขอถ้อนค,าร-องท%กข+ ท��งท�$ไม'เคยร-องท%กข+ต'อพิน�กงานสอบสวน ก0ม�ผลเป*นการยอมความแล-ว (ฎ.3630/2532)

การยอมความ ตามมาตรา 39(2) น�� หมายถ้=ง การยอมความทางอาญาเท'าน��น และต-องม�ข-อความชั้�ดแจ-งว'าม�การยอมความก�นในทางอาญาด-วย ด�งน�� การตกลงประน�ประนอมยอมความก�นในทางแพิ'ง (นอกศาล) โดยไม'ได-กล'าวถ้=งคด�อาญา คด�อาญาไม'ระง�บ (ฎ.200/2508)

การตกลงประน�ประนอมยอมความก�นในคด�แพิ'ง (ในศาล) โดยไม'ได-ตกลงให-ความร�บผ�ดทางอาญาระง�บหร#อหร#อสละส�ทธี�ใน

59

การด,าเน�นคด�อาญาด-วยไม'ถ้#อว'าเป*นการยอมความในคด�อาญาด-วย(ฎ.480/2518,3909/2532,2276/

2543)

ข-อตกลงในการผ'อนชั้,าระหน��ตามเชั้0ค ม�ใชั้'เป*นการเปล�$ยนส�$งซ้ำ=$งเป*นสาระส,าค�ญแห'งหน�� จ=งม�ใชั้'ส�ญญาประน�ประนอมยอมความ หน��เด�มตามเชั้0คย�งม�อย!' ไม'ท,าให-คด�อาญาเล�กก�นตาม พิรบ. ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0คฯ มาตรา 7 (

ฎ.2420/2541)

เม#$อยอมความก�นถ้!กต-องแล-ว แม-ผ!-เส�ยหายจะแถ้ลงต'อศาลว'าส%ดแต'ศาลจะพิ�จารณา ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องก0ระง�บไป (ฎ.73/2523)

แต'ถ้-าย�งไม'ม�การยอมความก�น การท�$ผ!-เส�ยหายย#$นค,าร-องฝ่7ายเด�ยว โดยต'อศาลว'าไม'ต�ดใจเอาโทษจ,าเลยต'อไป ด�งน��ไม'ใชั้'การยอมความ เป*นเพิ�ยงการแถ้ลงขอให-ศาลปราณ�เพิ#$อประกอบการใชั้-ด%ลพิ�น�จก,าหนดโทษเท'าน��น (ฎ.260/2536,238/2524)

ผ!-เส�ยหายม�หน�งส#อถ้=งจ,าเลยว'าไม'ต�ดใจเอาความ ถ้#อได-ว'าผ!-เส�ยหายและจ,าเลยได-

ตกลงยอมความก�นแล-ว (ค,าส�$งศาลฎ�กาท�$ 4548/2539)

การยอมความจะต-องกระท,าภายหล�งความผ�ดเก�ดแล-ว ข-อตกลงล'วงหน-าไม'ถ้#อว'าเป*นการยอมความ (ฎ.1403/2508)

การท�$จ,าเลยน,าเง�นท�$ย�กยอกมาค#นผ!-เส�ยหาย โดยผ!-เส�ยหายไม'ได-ตกลงให-ระง�บคด�อาญาด-วย เป*นเพิ�ยงการกระท,าเพิ#$อบรรเทาความเส�ยหายเท'าน��น ไม'เป*นการยอมความ (ฎ.3680/2531)

ฟ้3องซ้ำ,�า (มาตรา 39(4))

หล�กเกณฑ์+ เม#$อม�พิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3อง ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องของโจทก+ย'อมระง�บคด�อาญาท�$ศาลชั้��นต-นม�ค,าพิ�พิากษาแล-ว ถ้#อว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องแล-ว แม-คด�น��นย�งไม'ถ้=งท�$ส%ดเพิราะอย!'ในระหว'างอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาก0ตาม (ฎ.3488/2529,3116/2525)

การกระท,าผ�ดกรรมเด�ยวก�นม�ผ!-เส�ยหายหลายคน เม#$อผ!-เส�ยหายคนหน=$งได-ฟ้3องคด�จนศาลม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดไปแล-ว ส�ทธี�น,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บ ผ!-เส�ยหายคนอ#$นก0จะน,าคด�มาฟ้3องใหม'อ�กไม'ได- (

60

ฎ.1853/2530,6678/2531)

ในความผ�ดอาญาเร#$องเด�ยวก�น ผ!-เส�ยหายและพิน�กงานอ�ยการต'างฟ้3องต'อศาลโดยไม'ได-ม�การรวมพิ�จารณาเข-าด-วยก�น หากศาลชั้��นต-นพิ�พิากษาคด�หน=$งคด�ใดแล-ว ส�ทธี�ในการน,าคด�มาฟ้3องในอ�กคด�หน=$งย'อมระง�บไป แม-จะฟ้3องคด�ไว-ก'อนก0ตาม (ฎ.1037/2501,1438/2527)

ในกรณ�จ,าเลยหลายคนถ้!กพิน�กงานอ�ยการฟ้3องจนศาลม�ค,าพิ�พิากษาไปแล-ว จ,าเลยในคด�น��นจะไปฟ้3องจ,าเลยด-วยก�นในคด�ใหม'ไม'ได-เชั้'นก�น (ฎ.783/2493,999/2512)

ศาลลงโทษจ,าเลยฐานะละเม�ดอ,านาจศาลไปแล-ว พิน�กงานอ�ยการและผ!-เส�ยหายมาฟ้3องเป*นความผ�ด ตามประมวลกฎหมายอาญาได-อ�ก ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ,�า เพิราะท�$ศาลลงโทษจ,าเลยฐานละเม�ดอ,านาจศาล เป*นการลงโทษโดยไม'ม�โจทก+ฟ้3อง (ฎ.1120/2539,87/2484,2302/252

2)

ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดกรณ�ท�$จะถ้#อว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดแล-ว อ�นจะม�ผลท,าให-ส�ทธี�ในการน,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไป ตาม ป.ว�.อาญา

มาตรา 39(4) น�� ค,าพิ�พิากษาน��นจะต-องว�น�จฉั�ยถ้=งความผ�ดของจ,าเลยว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดตามท�$โจทก+ฟ้3องหร#อไม' หร#อกล'าวอ�กน�ยหน=$ง ต-องเป*นการว�น�จฉั�ยถ้=งเน#�อหาความผ�ดด-วย จ=งจะถ้#อว'าศาลได-ม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องแล-ว เชั้'น ศาลชั้��นต-นยกฟ้3องเพิราะพิยานหล�กฐานโจทก+ฟ้9งไม'ได-ว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดตามฟ้3องศาลพิ�พิากษายกฟ้3องโดยถ้#อว'าโจทก+ไม'ม�พิยานมาส#บ เท'าก�บโจทก+พิ�ส!จน+ความผ�ดของจ,าเลยไม'ได- ด�งน��จะฟ้3องใหม'ไม'ได- (ฎ.1382/2492)

แม-จะเป*นการพิ�พิากษายกฟ้3องในชั้��นตรวจฟ้3อง หากม�การว�น�จฉั�ยในเน#�อหาแห'งการกระท,าของจ,าเลยแล-วว'าการกระท,าของจ,าเลยตามท�$โจทก+ฟ้3องไม'เป*นความผ�ด ก0ถ้#อว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดท�$ฟ้3องแล-ว ฟ้3องใหม'เป*นฟ้3องซ้ำ,�า (ฎ.2757/2544)

ศาลยกฟ้3องเพิราะฟ้3องขาดองค+ประกอบความผ�ด เท'าก�บฟ้9งว'าการกระท,าของจ,าเลยตามท�$โจทก+ฟ้3องไม'เป*นความผ�ด ถ้#อว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องแล-ว (ฎ.1864-

1865/2500,687/2502)

61

ศาลพิ�พิากษายกฟ้3องเพิราะฟ้3องม�ได-กล'าวถ้=งเวลาและสถ้านท�$ซ้ำ=$งจ,าเลยกระท,าผ�ดเท'าก�บฟ้3องโจทก+ไม'ปรากฏแน'ชั้�ดว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดในเวลาหร#อสถ้านท�$ใด เป*นการว�น�จฉั�ยความผ�ดของจ,าเลยแล-ว ฟ้3องใหม'เป*นฟ้3องซ้ำ,�า (ฎ.687/2505(ประชั้%มใหญ'),1525/2522,1983/2499,776/2

490(ประชั้%มใหญ'))

แม-การท�$ศาลยกฟ้3องเพิราะโจทก+ไม'ม�อ,านาจฟ้3อง ถ้#อว'าย�งม�ได-ม�ค,าพิ�พิากษาในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3อง ฟ้3องใหม'ได-ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ,�าก0ตาม แต'ระหว'างท�$คด�เด�มย�งไม'ถ้=งท�$ส%ด การท�$โจทก+มาฟ้3องใหม'ย'อมเป*นฟ้3องซ้ำ-อน ต-องห-าม ตาม ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 173

ประกอบด-วย ป.ว�.อาญา มาตรา 15 (

ฎ.1012/2527)

ศาลยกฟ้3องเพิราะคด�ไม'อย!'ในอ,านาจของศาล ไม'ได-ว�น�จฉั�ยถ้=งการกระท,าผ�ดของจ,าเลย จ=งฟ้3องใหม'ได- ไม'เป*นฟ้3องซ้ำ,�า (ฎ.3981/2535)

กรณ�โจทก+ไม'มาศาลตามก,าหนดน�ด ตามมาตรา 166 ศาลต-องยกฟ้3อง แต'ถ้-าศาลชั้��นต-นม�ค,าส�$งจ,าหน'ายคด� ด�งน�� ฟ้3องใหม'ได- (ฎ.162-163/2516)

ในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องกรณ�ท�$เป*นการกระท,าเด�ยวก�น หร#อเป*นม!ลกรณ�เด�ยวก�น จะฟ้3องฐานความผ�ดเด�ยวก�นหร#อต'างฐานความผ�ดก�นก0เป*นฟ้3องซ้ำ,�า (ฎ.3975/2543,801/2503)

การกระท,าท�$เป*นกรรมเด�ยวก�น เชั้'น ร�บของโจรไว-หลายรายการในคราวเด�ยวก�น แม-จะเป*นทร�พิย+ผ!-เส�ยหายต'างรายก�น ก0เป*นความผ�ดกรรมเด�ยวก�น เม#$อม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดไปแล-วโจทก+ฟ้3องจ,าเลยฐานร�บของโจรซ้ำ,�าอ�กไม'ได- (ฎ.6678/2531,628/2536,4747/25

33)

คด�ก'อนโจทก+ฟ้3องจ,าเลยฐานท,าร-ายร'างกายผ!-เส�ยหาย ต'อมาในระหว'างพิ�จารณาของศาล ผ!-เส�ยหายถ้=งแก'ความตาย ด�งน�� โจทก+จะฟ้3องจ,าเลยฐานฆ'าโดยไม'เจตนาอ�กไม'ได- เป*นฟ้3องซ้ำ,�าตามมาตรา 39(4) เพิราะท��งสองคด�เก�ดจากการกระท,าอ�นเด�ยวก�นของจ,าเลย (ฎ.3116/2525,2387/2525,1124/2

496(ประชั้%มใหญ')

ตามมาตรา 39(4) ใชั้-ค,าว'า ม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาด ในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3อง ” ”

62

หมายถ้=งการกระท,าท�$ก'อให-เก�ดความผ�ดน��นๆ ไม'ได-หมายถ้=งฐานความผ�ด ด�งน��น การกระท,าความผ�ดในคราวเด�ยวก�นหร#อการกระท,ากรรมเด�ยวผ�ดต'อกฎหมายหลายบท เม#$อศาลชั้��นต-นต�ดส�นคด�แล-ว โจทก+จะฟ้3องจ,าเลยอ�กไม'ได- เป*นฟ้3องซ้ำ,�า แม-จะขอให-ลงโทษคนละฐานความผ�ดก0ตาม (ฎ.1656/2512,3792/2524,1126/2

509(ประชั้%มใหญ'),424/2520,1499/2531,290/25

43 ฯลฯ)

จ,าเลยบ%กร%กอส�งหาร�มทร�พิย+เพิ#$อเข-าไปกระท,าความผ�ดอาญาข-อหาอ#$น เป*นความผ�ดกรรมเด�ยวก�น เม#$อโจทก+ฟ้3องจ,าเลยบางข-อหาจนศาลม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องน��นแล-ว โจทก+จะน,าข-อหาอ#$นมาฟ้3องอ�กไม'ได- (ฎ.1193/2529)

เบ�กความเท0จหลายตอนในคราวเด�ยวก�น เป*นความผ�ดกรรมเด�ยว (ฎ.908/2496)

จ,าเลยล�กทร�พิย+ของคนหลายคนในคราวเด�ยวก�น เป*นกรรมเด�ยวก�น (ฎ.1104/2504)

แต'หากจ,าเลยใชั้-ไม-ต�ท,าร-ายผ!-เส�ยหายหลายคนต�ดต'อก�น ถ้#อว'าเป*นต'างกรรมก�น (ฎ.1520/2506)

ในความผ�ดกรรมเด�ยวผ�ดกฎหมายหลายบท ถ้-าความผ�ดบทหน=$งเสร0จไปเพิราะศาลชั้��นต-นจ,าหน'ายคด�เน#$องจากผ!-เส�ยหายร-องท%กข+ ถ้#อไม'ได-ว'าม�ค,าพิ�พิากษาเสร0จเด0ดขาดในความผ�ดซ้ำ=$งได-ฟ้3องตามมาตรา 39(4)

จ=งไม'ท,าให-ส�ทธี�การน,าคด�อาญามาฟ้3องในความผ�ดอ#$นท�$เป*นกรรมเด�ยวก�นน��นระง�บไปด-วย (ฎ.7320/2543)

คด�แพิ'งเก�$ยวเน#$องคด�อาญา (มาตรา 40-

51)

คด�แพิ'งเก�$ยวเน#$องคด�อาญา หมายถ้=ง คด�ซ้ำ=$งผ!-เส�ยหายตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา ม�ส�ทธี�เร�ยกร-องค'าเส�ยหายเน#$องจากการกระท,าผ�ดอาญาน��น เพิ#$อให-ผ!-กระท,าผ�ดชั้ดใชั้-ค'าส�นไหมทดแทนควมเส�ยหายท�$ตนได-ร�บเน#$องจากการกระท,าผ�ดอาญาน��นอ�กด-วย โดยในการฟ้3องน��นอาจจะฟ้3องต'อศาลท�$ม�อ,านาจชั้,าระคด�อาญาหร#อคด�แพิ'งก0ได- ซ้ำ=$งในการพิ�จารณาคด�แพิ'งต-องเป*นไปตามบทบ�ญญ�ต�แห'งประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งในการย#$นค,าให-การคด�ส'วนแพิ'งน��นจ,าเลย

63

สามารถ้ย#$นค,าให-การได-ในว�นส#บพิยานโจทก+ ไม'จ,าต-องภายใน 15 ว�นเหม#อนเชั้'นคด�แพิ'งท�$วไป แต'อย'างไรก0ตามค,าให-การของจ,าเลยต-องแสดงโดยแจ-งชั้�ดว'าจะยอมร�บหร#อปฏ�เสธี รวมท��งเหต%แห'งการน��น ตาม ป.ว�.แพิ'ง มาตรา 172 ด-วยคด�แพิ'งเก�$ยวเน#$องก�บคด�อาญา เม#$อส�ทธี�ในการน,าคด�อาญามาฟ้3องระง�บไป ค,าขอในส'วนแพิ'งก0ตกไปด-วย ศาลต-องจ,าหน'ายคด� (ฎ.1547/2529,268/2536,3271/25

31)

ในคด�อาญาท�$ผ!-เส�ยหายฟ้3องเอง ศาลส�$งไม'ประท�บฟ้3อง ผ!-ถ้!กฟ้3องย�งไม'อย!'ในฐานะจ,าเลย หมายถ้=งคด�ส'วนอาญาเท'าน��น แต'ในคด�ส'วนแพิ'งถ้#อว'าผ!-ถ้!กฟ้3องม�ฐานะเป*นจ,าเลยแล-ว (ฎ.1881/2519)

คด�แพิ'งฟ้3องเร�ยกเง�นตามเชั้0คไม'ใชั้'คด�แพิ'งเก�ยวเน#$องก�บคด�อาญา ตามพิรบ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดจากการใชั้-เชั้0ค (ฎ.120/2540)

พิน�กงานอ�ยการเร�ยกทร�พิย+ส�นแทนผ!-เส�ยหาย (มาตรา 43,44)

มาตรา 43 คด�ล�กทร�พิย+ ว�$งราว ชั้�งทร�พิย+ ปล-นทร�พิย+ โจรสล�ด กรรโชั้ก ฉั-อโกง

ย�กยอกหร#อร�บของโจร ถ้-าผ!-เส�ยหายม�ส�ทธี�ท�$จะเร�ยกร-องทร�พิย+ส�นหร#อราคาท�$เขาส!ญเส�ยไปเน#$องจากการกระท,าความผ�ดค#น เม#$อพิน�กงานอ�ยการย#$นฟ้3องคด�อาญา ก0ให-เร�ยกทร�พิย+หร#อราคาแทนผ!-เส�ยหายด-วย

มาตรา 44 การเร�ยกทร�พิย+ส�นหร#อราคาตามมาตราก'อน พิน�กงานอ�ยการจะขอรวมไปก�บคด�อาญาหร#อจะย#$นค,าร-องในระยะใดระหว'างท�$คด�อาญาก,าล�งพิ�จารณาอย!'ในศาลชั้��นต-นก0ได-

ความผ�ดฐานย�กยอกตามท�$ระบ%ไว-ในมาตรา 43 ศาลฎ�กาต�ความว'า หมายถ้=ง ความผ�ดฐานเจ-าพิน�กงานย�กยอกด-วย (ฎ.631/2511) ส'วนความผ�ดฐานเจ-าพิน�กงานเร�ยกส�นบนท�$ไม'เป*นความผ�ดฐานกรรโชั้กด-วย พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจขอให-จ,าเลยใชั้-ราคาทร�พิย+ (ฎ.378/2520)

ส�$งท�$พิน�กงานอ�ยการจะขอได-ค#อ ทร�พิย+ส�น หร#อราคาทร�พิย+ท�$ส!ญเส�ยไปจากการกระท,าความผ�ดโดยตรงเท'าน��น ไม'รวมถ้=งความเส�ยหายอย'างอ#$น เชั้'น ดอกเบ��ย ค'าขาดประโยชั้น+ตามส�ญญาเชั้'าซ้ำ#�อ ค'าไถ้'ทร�พิย+เป*นต-น

64

แต'ถ้-าผ!-เส�ยหายเข-าร'วมเป*นโจทก+ก�บพิน�กงานอ�ยการย'อมม�ค,าขอให-ใชั้-ดอกเบ��ยด-วยได- แต'จะต-องเส�ยค'าธีรรมเน�ยมศาลในส'วนท�$ตนเร�ยกร-อง (ฎ.1976-

1977/2505(ประชั้%มใหญ')

หากทร�พิย+ท�$ได-ไปจากการกระท,าความผ�ดได-แปรร!ปไปเป*นทร�พิย+อย'างอ#$น เชั้'น ขายทร�พิย+ได-เง�นมา จะขอให-ค#นไม'ได- (ฎ.384/2519)

แต'สลากก�นแบ'งท�$ถ้!กรางว�ลและม�การน,าไปข=�นรางว�ลแล-ว การขอค#นสามารถ้ขอให-ค#นเง�นเท'าก�บท�$ถ้!กรางว�ลได- (ฎ.772/2520(

ประชั้%มใหญ'),2096/2530)

ค'าแรงท�$เส�ยไปในคด�ฉั-อโกงแรงงานขอให-ค#นไม'ได- (ฎ.3303/2531)

ในกรณ�ทร�พิย+ท�$ถ้!กกระท,าความผ�ดเป*นส�ญญาก!- จะขอให-จ,าเลยชั้ดใชั้-เง�นตามจ,านวนท�$ระบ%ในส�ญญาไม'ได- (ฎ.40/2508)

แม-ศาลจะพิ�จารณาเห0นว'าในคด�อาญาการกระท,าของจ,าเลยไม'เป*นความผ�ด แต'ก0ม�อ,านาจส�$งให-ค#นทร�พิย+ส�นหร#อใชั้-ราคาตามค,าขอของพิน�กงานอ�ยการ

ได-(ฎ.4881/2539,1657/2520)

การได-ทร�พิย+มาม�ม!ลท�$มาจากส�ญญาทางแพิ'ง และการกระท,าของจ,าเลยเป*นการผ�ดส�ญญาทางแพิ'งเท'าน��น ย'อมไม'อาจขอค#นหร#อใชั้-ราคาได- (ฎ.3112/2523)

ค,าฟ้3องท�$ขอให-ลงโทษจ,าเลยในความผ�ดฐานใดฐานหน=$งตามมาตรา 43 หากศาลพิ�พิากษาว'าเป*นความผ�ดฐานอ#$นนอกจากท�$โจทก+ขอให-ลงโทษมา ย'อมส�$งให-ค#นหร#อใชั้-ราคาไม'ได- (ฎ.3793/2530)

การกระท,ากรรมเด�ยวผ�ดกฎหมายหลายบทซ้ำ=$งม�ความผ�ดตามท�$ระบ%ไว-ในมาตรา 43

รวมอย!'ด-วย แม-ศาลจะลงโทษบทหน�กซ้ำ=$งไม'ใชั้'ความผ�ดฐานท�$ระบ%ไว-ในมาตรา 43 แต'ก0ย'อมส�$งให-ค#นหร#อใชั้-ราคาได- (ฎ.255/2531)

ท-ายค,าบรรยายฟ้3องไม'ได-ขอให-ลงโทษในความผ�ดฐานใดฐานหน=$งตามมาตรา 43

แต'ในเน#�อหาของค,าฟ้3องได-บรรยายให-เห0นว'าการกระท,าของจ,าเลยม�ล�กษณะเป*นการกระท,าความผ�ดฐานใดฐานหน=$งตามมาตรา 43 ด�งน��โจทก+ย'อมขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�พิย+ได- (ฎ.476/2515)

65

คด�ท�$โจทก+ฟ้3องจ,าเลยในความผ�ดฐานล�กทร�พิย+หร#อร�บของโจร หากจ,าเลยร�บสารภาพิฐานร�บของโจรก0ย'อมต-องค#นทร�พิย+หร#อใชั้-ราคาเพิ�ยงเท'าท�$เก�$ยวก�บความผ�ดฐานร�บของโจร (ฎ.855/2530(

ประชั้%มใหญ')

คด�ส'วนอาญาต-องตกไปไม'ว'าเพิราะเหต%ใด ค,าร-องขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�พิย+ย'อมตกไปด-วย (ฎ.2512/2537)

ถ้-าพิน�กงานอ�ยการฟ้3องคด�อาญาและม�ค,าขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคา หากคด�ย�งอย!'ระหว'างพิ�จารณา ถ้-าผ!-เส�ยหายน,าคด�มาฟ้3องเป*นคด�แพิ'งอ�ก ค,าฟ้3องในคด�แพิ'งย'อมเป*นฟ้3องซ้ำ-อน (ฎ.1330/2533)

หากพิน�กงานอ�ยการม�ค,าขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�ะย+เม#$อผ!-เส�ยหายขอเข-าร'วมเป*นโจทก+ก0ไม'ต-องเส�ยค'าธีรรมเน�ยมศาลในส'วนค,าขอส'วนแพิ'ง (ฎ.1103-1104/2496)

ในกรณ�ท�$ม�การย#$นฟ้3องคด�อาญาต'อศาลแขวงพิน�กงานอ�ยการสามารถ้ขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาทร�พิย+ได-แม-ว'าท%นทร�พิย+ท�$ขอให-ค#นหร#อใชั้-ราคาจะเก�นอ,านาจพิ�จารณาพิ�พิากษาของศาลแขวงก0ตาม แต'ค,าขอในส'วนท�$เก�นอ,านาจศาลแขวงน�� หากผ!-เส�ย

หายเข-าร'วมเป*นโจทก+ก0ไม'อาจจะถ้#อเอาค,าขอในส'วนด�งกล'าวเป*นค,าขอของโจทก+ร'วมได- (ฎ.4419/2528,

180/2490)

แม-โจทก+จะไม'ขอให-ค#นทร�พิย+แต'ศาลก0ส� $งให-ค#นแก'เจ-าของได- ตามมาตรา 49 (

ฎ.3712/2532)

การฟ้9งข-อเท0จจร�งในคด�แพิ'งเก�$ยวเน#$องคด�อาญา (มาตรา 46)

มาตรา 46 ในการพิ�จารณาคด�ส'วนแพิ'ง ศาลจ,าต-องถ้#อข-อเท0จจร�งตามท�$ปรากฏในค,าพิ�พิากษาคด�ส'วนอาญาค,าพิ�พิากษาคด�ส'วนอาญาน��นต-องถ้=งท�$ส%ด เป*นประเด0นโดยตรงในคด�อาญาและได-ว�น�จฉั�ยไว-โดยชั้�ดแจ-ง และเป*นค!'ความเด�ยวก�น (ฎ.2839/2540)

แม-ข-อเท0จจร�งจะถ้=งท�$ส%ดในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3องก0ผ!กพิ�นในคด�แพิ'ง (ฎ.1948/2520)

ข-อเท0จจร�งในคด�อาญาต-องเป*นประเด0นโดยตรงจ=งจะผ!กพิ�นคด�แพิ'ง (ฎ.1252/2533)

ถ้-าประเด0นท�$ศาลว�น�จฉั�นเป*นประเด0นปล�ก

66

ย'อยศาลท�$พิ�จารณาคด�แพิ'งร�บฟ้9งข-อเท0จจร�งใหม'ได- (ฎ.695/2540)

คด�อาญาต-องว�น�จฉั�ยไว-โดยชั้�ดแจ-งด-วยจ=งจะผ!กพิ�นคด�แพิ'ง (ฎ.1256/2538)กรณ�ท�$ศาลจะยกประโยชั้น+แห'งความสงส�ยให-จ,าเลย ย�งถ้#อไม'ได-ว'าว�น�จฉั�ยโดยชั้�ดแจ-ง (ฎ.928/2507) แต'ถ้-าเป*นกรณ�ท�$ศาลว�น�จฉั�ยว'าพิยานหล�กฐานโจทก+ไม'ม�น,�าหน�กร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- ถ้#อว'าได-ว�น�จฉั�ยประเด0นไว-โดยชั้�ดแจ-งแล-ว (ฎ.4209/2533)

ถ้-าศาลย�งไม'ม�ค,าว�น�จฉั�ยไว-ในคด�ส'วนอาญา คด�แพิ'งสามารถ้ร�บฟ้9งข-อเท0จจร�งใหม'ได- (ฎ.7/2491(ประชั้%มใหญ')

ค,าร�บสารภาพิในชั้��นพิน�กงานสอบสวนไม'ถ้#อว'าเป*นกรณ�ท�$ม�ค,าพิ�พิากษาถ้=งท�$ส%ดไม'ผ!กพิ�นในคด�แพิ'งให-ต-องถ้#อตาม (ฎ.1000/2505)

ค!'ความในคด�อาญาและคด�แพิ'งต-องเป*นค!'ความเด�ยวก�น (ฎ.36/2501)

ผ!-เส�ยหายแม-ไม'ได-เข-าเป*นโจทก+ร'วมก�บพิน�กงานอ�ยการก0ถ้#อว'าเป*นค!'ความคด�อาญาและต-องผ!กพิ�นค,าพิ�พิากษาส'วนอาญา (ฎ.2910/2540) แต'ถ้-าไม'ใชั้'ผ!-เส�ย

หายในคด�อาญาก0ไม'ผ!กพิ�น (ฎ.5589/2534(ประชั้%มใหญ')

กรณ�ท�$ศาลว�น�จฉั�ยว'าโจทก+ไม'ใชั้'ผ!-เส�ยหายโดยน�ต�น�ยในคด�อาญา เพิราะม�ส'วนกระท,าผ�ดด-วย ค,าพิ�พิากษาว'าโจทก+ประมาทร'วมด-วยน��นผ!กพิ�นโจทก+ด-วย (ฎ.1601-

1603/2529)

ถ้-าเป*นบ%คคลภายนอก เชั้'น ผ!-ร �บประก�นภ�ย หร#อ นายจ-างซ้ำ=$งไม'ได-ถ้!กฟ้3องเป*นจ,าเลยในคด�อาญาค,าพิ�พิากษาย'อมไม'ผ!กพิ�น (ฎ.9734-9735/2539)

กรณ�ท�$ค,าขอส'วนแพิ'งต-องห-ามม�ให-อ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาในข-อเท0จจร�ง แต'เท#$อในส'วนคด�อาญาศาลอ%ทธีรณ+หร#อศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยข-อเท0จจร�งอย'างไร ในส'วนคด�แพิ'งก0ต-องถ้#อตาม (ฎ.3548/2539)

ในกรณ�ตรงก�นข-ามหากคด�ส'วนอาญาต-องห-ามอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาแต'คด�ส'วนแพิ'งไม'ต-องห-าม ในชั้��นอ%ทธีรณ+หร#อฎ�กาก0ต-องฟ้9งข-อเท0จจร�งในส'วนอาญา (ฎ.45/2507)

คด�อาญาไม'ม�กฎหมายบ�ญญ�ต�ให-ต-องถ้#อตามข-อเท0จจร�งในคด�แพิ'ง (ฎ.1446/2526)

67

การสอบปากค,าเด0กในชั้��นสอบสวน

ป.ว�.อาญาได-ก,าหนดให-ม�การสอบปากค,าเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD โดยน�บถ้=งว�นสอบปากค,าในฐานะพิยาน ผ!-เส�ยหายหร#อผ!-ต-องหา

การสอบปากค,าเด0กในฐานะผ!-เส�ยหายหร#อพิยาน ต-องด,าเน�นการตามมาตรา 133

ทว� กล'าวค#อ1. ต-องแยกกระท,าเป*นส'วนส�ดในสถ้านท�$เหมาะสม ส,าหร�บเด0ก2. ต-องม�น�กจ�ตว�ทยาหร#อน�กส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอ และพิน�กงานอ�ยการเข-าร'วมด-วย เว-นแต'ในกรณ�จ,าเป*นเร'งด'วนอย'างย�$งซ้ำ=$งม�เหต%อ�นควรไม'อาจรอบ%คคลด�งกล'าว เข-าร'วมสอบปากค,าพิร-อมก�นได- ให-พิน�กงานสอบสวนสอบปากค,าเด0กโดยม�บ%คคลหน=$งบ%คคลใดด�งกล'าว อย!'ร 'วมก0ได- แต'ต-องบ�นท=กเหต%ท�$ไม'อาจรอบ%คคลอ#$นไว-ในส,านวนการสอบสวน และม�ให-ถ้#อว'าการกระท,าด�งกล'าวไม'ชั้อบด-วยกฎหมายการแจ-งน�กจ�ตว�ทยาหร#อน�กส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอและพิน�กงาน อ�ยการให-เป*นหน-าท�$ของพิน�กงานสอบสวน3. พิน�กงานสอบสวนต-องจ�ดให-ม�การบ�นท=กภาพิและเส�ยง การสอบปากค,าด�ง

กล'าวไว-เป*นพิยาน

คด�ท�$การสอบปากค,าผ!-เส�ยหายหร#อพิยาน ซ้ำ=$งต-องด,าเน�นการตามมาตรา 133 ทว� ม�ด�งน��- คด�ท�$ม�อ�ตราโทษจ,าค%กอย'างส!งต��งแต' 3

ปDข=�นไป- คด�ท�$ม�อ�ตราโทษจ,าค%กอย'างส!งไม'ถ้=ง 3 ปD และผ!-เส�ยหายหร#อพิยานท�$เป*นเด0กร-องขอ- คด�ท,าร-ายร'างกายเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD

การให-พิยานเด0กชั้��ต�วผ!-ต-องหา (มาตรา 133 ตร�)1. ต-องจ�ดให-ม�การชั้��ต�วผ!-ต-องหาในสถ้านท�$เหมาะสมและสามารถ้ท�$จะป3องก�นม�ให-ผ!-ต-องหาเห0นต�วผ!-เส�ยหายหร#อยาน2. ให-ม�น�กจ�ตว�ทยา หร#อน�กส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอและพิน�กงานอ�ยการร'วมอย!'ด-วย เว-นแต' ในกรณ�จ,าเป*นเร'งด'วนอย'างย�$งซ้ำ=$งม�เหต%อ�นควร บ%คคลด�งกล'าวไม'อาจเข-าร'วมในการชั้��ต�วผ!-ต-องหาพิร-อมก�นได- ให-พิน�กงานสอบสวนท,าการชั้��ต�วผ!-ต-องหาโดยม�บ%คคลใดบ%คคลหน=$งด�งกล'าวอย!'ร 'วมก0ได- แต'ต-องบ�นท=กเหต%ท�$ไม'อาจรอบ%คคลอ#$นไว-ในส,านวนการสอบสวน และม�ให-ถ้#อว'าการกระท,าด�งกล'าวไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย

68

การจดบ�นท=กค,าร-องท%กข+ของผ!-เส�ยหายท�$เป*นเด0กตามมาตรา 124 ให-น,าบทบ�ญญ�ต�มาตรา 133 ทว�มาใชั้-บ�งค�บ โดยอน%โลม กล'าวค#อ ต-องเป*นคด�ตามท�$ก,าหนดไว-ในมาตรา 133

ทว� ต-องจ�ดให-ม�การร-องท%กข+ในสถ้านท�$ท�$เหมาะสม โดยม� น�กจ�ตว�ทยาหร#อส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$เด0กร-องขอและพิน�กงานอ�ยการร'วมอย!'ด-วย

การสอบปากค,าเด0กในฐานะผ!-ต-องหาการถ้ามเร#$องทนายความ (มาตรา 134

ทว�)

ในคด�ท�$ผ!-ต-องหาม�อาย%ไม'เก�ด 18 ปD ในว�นท�$พิน�กงานสอบสวน แจ-งข-อห-า ก'อนเร�$มถ้ามค,าให-การให-พิน�กงานสอบสวนถ้ามผ!-ต-องหาว'าม�ทนายความหร#อไม'ถ้-าไม'ม�ให-ร�ฐจ�ดหาทนายความให-

***ข-อส�งเกต - การถ้ามเร#$องทนายความ ไม'ได-จ,าก�ดว'าต-องเป*นความผ�ดท�$ม�โทษเท'าใด- อาย%ของเด0กให-ด!ในว�นท�$พิน�กงานสอบสวนแจ-งข-อหา ไม'ใชั้'ว�นท�$กระท,าผ�ด- ถ้-าผ!-ต-องหาไม'ม�ทนายความ ก0ต-องจ�ดหาให-โดยไม'ด!ว'าผ!-ต-องหาต-องการหร#อไม'- พิน�กงานสอบสวนต-องถ้ามผ!-ต-องหา

เร#$องทนายความก'อนเร�$มค,าให-การ

คด�ท�$อย!'ในข'ายต-องด,าเน�นการสอบปากค,าผ!-ต-องหาท�$เป*นเด0ก (มาตรา 134 ทว�ประกอบมาตรา 133 ตร�)- คด�ท�$ม�อ�ตราโทษจ,าค%กอย'างส!งต��งแต' 3

ปDข=�นไป- คด�ท�$ม�อ�ตราโทษจ,าค%กอย'างส!งไม'ถ้=ง 3 ปD และผ!-ต-องหาท�$เป*นเด0กร-องขอ- คด�ท,าร-ายร'างกายเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD

การเน�นการสอบสวนผ!-ต-องหาท�$เป*นเด0ก (มาตรา 134 ตร� ประกอบมาตรา 133

ทว�)1. ต-องแยกกระท,าเป*นส'วนส�ดในสถ้านท�$เหมาะสม ส,าหร�บผ!-ต-องหาท�$เป*นเด0ก2. ต-องม�น�กจ�ตว�ทยาหร#อน�กส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$ผ!-ต-องหาร-องขอและพิน�กงานอ�ยการ เข-าร'วมในการสอบปากค,าผ!-ต-องหาด-วย เว-นแต' ในกรณ�จ,าเป*นเร'งด'วนอย'างย�$ง ซ้ำ=$งม�เหต%อ�นควรไม'รอบ%คคลด�งกล'าว เข-าร'วมสอบปากค,าพิร-อมก�นได- ให-พิน�กงานสอบสวนสอบปากค,าผ!-ต-องหาโดยบ%คคลใดบ%คคลหน=$งด�งกล'าวอย!'ร 'วมก0ได- แต'ต-องบ�นท=กเหต%ท�$ไม'อาจรอบ%คคลอ#$นไว-ในส,านวนการสอบสวนและม�ให-ถ้#อว'าการกระท,าด�งกล'าวไม'ชั้อบด-วยกฎหมายการแจ-งน�กจ�ตว�ทยา

69

หร#อน�กส�งคมสงเคราะห+ บ%คคลท�$ผ!-ต-องหาร-องขอ และพิน�กงานอ�ยการให-เป*นหน-าท�$ของพิน�กงานสอบสวนเป*นผ!-ด,าเน�นการแจ-ง

**ข-อส�งเกต ในกรณ�ท�$ผ!-ต-องหาเป*นเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปDน�� เม#$อพิ�จารณาประกอบมาตรา 134 ทว� แล-วแสดงว'าต-องม�ทนายความเข-าร'วมในการสอบปากค,าด-วย3. พิน�กงานสอบสวนต-องจ�ดให-ม�การบ�นท=กภาพิ และเส�ยงการสอบปากค,าด�งกล'าวไว-เป*นพิยาน

การสอบสวนผ!-ต-องหาเป*นเด0กอาย%ไม'เก�น 18 ปD ในว�นท�$พิน�กงานสอบสวนแจ-งข-อหา พิน�กงานสอบสวน ต-องด,าเน�นการให-ถ้!กต-องตามมาตรา 134 ทว� และมาตรา 134

ตร� ประกอบมาตรา 133 ทว� ม�ฉัะน��นการสอบสวนไม'ชั้อบด-วยกฎหมาย พิน�กงานอ�ยการไม'ม�อ,านาจฟ้3อง ตามมาตรา 120 (

ฎ.5252/2545)

การสอบปากค,าผ!-ต-องหาเพิ�$มเต�ม ก0ต-องด,าเน�นการตามมาตรา 134 ตร� ประกอบมาตรา 139 ทว� ท%กคร��ง

พิยานหล�กฐานตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา

หน-าท�$น,าส#บในคด�อาญา (มาตรา 174)

โจทก+ต-องน,าพิยานเข-าส#บก'อนเสมอมาตรา 174 ก'อนน,าพิยานเข-าส#บ โจทก+ม�อ,านาจเปEดคด�เพิ#$อให-ศาลทราบคด�โจทก+ ค#อ แถ้ลงถ้=งล�กษณะของฟ้3อง อ�กท��งพิยานหล�กฐานท�$จะน,าส#บเพิ#$อพิ�ส!จน+ความผ�ดของจ,าเลยเสร0จแล-วให-โจทก+น,าพิยานเข-าส#บเม#$อส#บพิยานโจทก+แล-ว จ,าเลยม�อ,านาจเปEดคด�เพิ#$อให-ศาลทราบคด�จ,าเลย โดยแถ้ลงข-อเท0จจร�งหร#อข-อกฎหมายซ้ำ=$งต��งใจอ-างอ�ง ท��งแสดงพิยานหล�กฐานท�$น,าส#บ เสร0จแล-วให-จ,าเลยน,าพิยานเข-าส#บเม#$อส#บพิยานจ,าเลยเสร0จแล-ว โจทก+และจ,าเลยม�อ,านาจแถ้ลงปEดคด�ของตนด-วยปากหร#อหน�งส#อหร#อท��งสองอย'างในระหว'างพิ�จารณา ถ้-าศาลเห0นว'าไม'จ,าเป*นต-องส#บพิยานหร#อท,าการอะไรอ�ก จะส�$งงดพิยานหร#อการน��นเส�ยก0ได-มาตรา 175

เม#$อโจทก+ส#บพิยานเสร0จแล-ว ถ้-าเห0นสมควรศาลม�อ,านาจเร�ยกส,านวนการสอบสวนจากพิน�กงานอ�ยการมาเพิ#$อประกอบการว�น�จฉั�ยได-

สร%ปหล�กส,าค�ญจ,าเลยต'อส!-ว'ากระท,าเพิ#$อป3องก�น เท'าก�บจ,าเลยปฏ�เสธีว'าไม'ได-กระท,าผ�ดโจทก+ก0ย�งคงม�หน-าท�$น,าส#บ (ฎ�กาท�$ 943/2508)

70

ในคด�อาญาโจทก+ม�หน-าท�$น,าส#บว'าจ,าเลยกระท,าผ�ด ด�งน��น จะน,าข-อเท0จจร�งท�$เก�ดจากค,าเบ�กความ จ,าเลยมาลงโทษจ,าเลยไม'ได-ฎ�กาท�$ 806/2528 ในคด�ความผ�ดต'อ พิ.ร.บ.ว'าด-วยความผ�ดอ�นเก�ดใชั้-เชั้0ค ข-อเท0จจร�งท�$ว'าว�นท�$จ,าเลยออกเชั้0ค จ,าเลยไม'ม�เง�นอย!'ในบ�ญชั้� อ�นจะพิ=งให-ใชั้-เง�นได-ซ้ำ=$งเป*นข-อเท0จจร�ง อ�นเป*นสาระส,าค�ญขององค+ประกอบความผ�ดเก�ดข=�นจากการท�$จ,าเลยตอบค,าถ้ามค-านของโจทก+ ถ้#อไม'ได-ว'าโจทก+น,าส#บข-อเท0จจร�งน��น เพิราะในการพิ�จารณาคด�อาญาโจทก+ม�หน-าท�$ต-องน,าส#บให-ฟ้9งได-ว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดตามฟ้3อง จ=งต-องยกฟ้3องโดยเหต%ผลเด�ยวก�นน�� จ=งน,าเร#$องค,าท-ามาใชั้-ในคด�อาญาไม'ได- (ฎ�กาท�$ 1570/2511)

อาย%ความฟ้3องในคด�อาญา เป*นเร#$องอ,านาจฟ้3องของโจทก+ จ=งเป*นหน-าท�$ของโจทก+ท�$จะน,าส#บว'าคด�ย�งไม'ขาดอาย%ความ (ฎ�กาท�$ 1035/2540)

มาตรา 176 จ,าเลยร�บสารภาพิศาลไม'ส#บ(1) จ,าเลยร�บสารภาพิ - ศาลจะพิ�พิากษาโดยไม'ส#บพิยานก0ได-เว-นแต'คด�อ�ตราโทษข��นต,$าต��งแต' 5 ปD ข=�นไปหร#อสถ้านท�$หน�กกว'าน��น ศาลต-องฟ้9งพิยานโจทก+จนกว'าจะพิอใจ

(2) ค,าร�บสารภาพิต'อไปน�� ใชั้-ลงโทษจ,าเลยไม'ได-- ร�บสารภาพิเพิ#$อม�ให-ย%'งยากแก'คด� (ฎ�กาท�$ 1318/2523)

-ร�บสารภาพิโดยเข-าใจผ�ด (ฎ�กาท�$ 1077/2529)

- ร�บสารภาพิโดยไม'ร! -ว'าเป*นความผ�ด (ฎ�กาท�$ 5114/2531)

- ร�บสารภาพิท�$ข�ดก�บรายงานชั้�นส!ตรบาดแผล (ฎ�กาท�$ 833/2495)

- ร�บสารภาพิไม'ชั้�ดเจน กรณ�ล�กทร�พิย+หร#อร�บของโจร (ฎ�กาท�$ 5033/2539)

- ร�บสารภาพิในคด�ท�$ฟ้3องขาดองค+ประกอบความผ�ด หร#อไม'ถ้!กต-อง (ฎ�กาท�$ 283/2530, 473/2486

(3) ความหมายของค,าร�บสารภาพิ- ร�บสารภาพิตามฟ้3อง หมายถ้=งร�บท��งหมดในคด� (ฎ�กาท�$ 2460/2530)

- ร�บสารภาพิว'าได-กระท,าผ�ดตามฟ้3องหร#อตามข-อหา หมายถ้=งร�บเฉัพิาะการกระท,าผ�ด ไม'ร�บส'วนอ#$น (ฎ�กาท�$ 387/2525)

(4) ความผ�ดตาม ป.อ.มาตรา 317 วรรคสาม ม�อ�ตราโทษอย'างต,$าจ,าค%กต��งแต' 5 ปDข=�นไป จ,าเลยร�บสารภาพิ โจทก+ไม'ส#บพิยานศาลลงโทษตาม ป.อ.มาตรา 317 วรรคสามไม'ได- แต'ศาลลงโทษตาม ป.อ.มาตรา 317 วรรคแรกได- (ม�ใชั้'ยกฟ้3อง) (น'าสนใจมาก) (ฎ�กาท�$ 591/2536)

71

(5) การร�บฟ้9งพิยานหล�กฐาน1) แม-จ,าเลยร�บสารภาพิ แต'ถ้-าศาลเห0นว'าร�บฟ้9งพิยานโจทก+ไม'ได- ศาลก0ยกฟ้3องได- (ระว�ง) (ฎ�กาท�$ 371/2533)

- พิยานหล�กฐานประกอบ จะต-องไม'ใชั้'เป*นส'วนหน=$งของค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน(น'าสนใจมาก) (ฎ�กาท�$ 7562/2537)

2) กรณ�พิ�เศษเก�$ยวก�บอ�นตรายสาห�ส2.1) ถ้-าโจทก+ย#$นฟ้3องเส�ยก'อนครบ 20

ว�น น�บแต'ว�นเก�ดเหต% ด�งน��ต-องฟ้9งข-อเท0จจร�งตามท�$โจทก+น,าส#บก'อน ศาลจะงดส#บพิยานโจทก+และลงโทษจ,าเลยตาม ป.อ.มาตรา 295 ไม'ได- (ฎ�กาท�$ 564/2493)

2.2) ผ!-เส�ยหายย#$นค,าร-องว'าร�กษาบาดแผล 10 ว�นหาย โจทก+ไม'ส#บลงโทษจ,าเลย ตาม ป.อ.มาตรา 295 (ฎ�กาท�$ 418/2509)

2.3) โจทก+ย#$นฟ้3องภายหล�งว�นเก�ดเหต%เพิ�ยง 13 ว�น เม#$อจ,าเลยร�บสารภาพิศาลลงโทษโดยไม'ส#บพิยานได- (ฎ�กาท�$ 2243/2526)

2.4) โจทก+ย#$นฟ้3องเม#$อเก�ดเหต%แล-ว 16

ว�น โจทก+ไม'ส#บและกล�บได-ความว'าในว�นท�$โจทก+ย#$นฟ้3อง ผ!-เส�ยหายมาศาลได- ศาลลงเพิ�ยง ป.อ.มาตรา 295 (ฎ�กาท�$ 517/2499)

3) การฟ้3องใหม'ตามมาตรา 176 วรรคสอง1) โจทก+ต-องฟ้3องตามข-อหาเด�ม จะฟ้3องข-อหาอ#$นไม'ได- (ฎ�กาท�$ 831/2502)

2) การฟ้3องคด�ใหม'ต-องระบ%พิยานใหม' (ฎ�กาท�$ 2389/2522)

การอ-างพิยานหล�กฐาน(มาตรา 226)

มาตรา 226 พิยานว�ตถ้% พิยานเอกสาร หร#อพิยานบ%คคลซ้ำ=$งน'าจะพิ�ส!จน+ได-ว'าจ,าเลยม�ผ�ดหร#อบร�ส%ทธี�? ให-อ-างเป*นพิยานหล�กฐานได- แต'ต-องเป*นพิยานชั้น�ดท�$ม�ได-เก�ดข=�นจากการจ!งใจม�ค,าม�$นส�ญญา ข!'เข0ญ หลอกลวงหร#อโดยม�ชั้อบประการอ#$นและให-ส#บตามบทบ�ญญ�ต�แห'งประมวลกฎหมายน��หร#อกฎหมายอ#$นอ�นว'าด-วยการส#บพิยาน

สร%ปหล�กส,าค�ญพิยานท�$เบ�กความโดยไม'ได-สาบานหร#อปฏ�ญาณ ก0ร�บฟ้9งไม'ได- (ฎ�กาท�$ 824/2492)

ค,าให-การของจ,าเลยในชั้��นสอบสวนท�$ให-การฐานะพิยาน ไม'ใชั้'ฐานะผ!-ต-องหาตาม ป.ว�.อ.มาตรา 134 เป*นพิยานท�$ม�ชั้อบ จะน,ามาย�นจ,าเลยในชั้��นพิ�จารณาไม'ได- (ฎ�กาท�$ 1106/2506)

72

ข-อส�งเกต ค,าให-การของจ,าเลยในฐานะพิยานไม'ใชั้'ฐานะผ!-ต-องหาเป*นพิยานท�$ม�ชั้อบตามมาตรา 226 จ=งจะน,าไปร�บฟ้9งประกอบพิยานอ#$นไม'ได- ต'างก�บค,าให-การของจ,าเลยในชั้��นสอบสวนในฐานะผ!-ต-องหา แม-จะม�น,�าหน�กน-อยก0ร�บฟ้9งประกอบพิยานอ#$นได-ค,าแถ้ลงของผ!-เส�ยหายไม'ใชั้'ค,าพิยาน ศาลจะส�$งลดส#บพิยานโจทก+แล-วว�น�จฉั�ยยกฟ้3องไม'ได-ฎ�กาท�$ 2484/2520 ศาลสอบถ้ามผ!-เส�ยหาย ค,าแถ้ลงของผ!-เส�ยหายไม'ใชั้'ค,าพิยานศาลจะส�$งงดส#บพิยานโจทก+จ,าเลยแล-วพิ�พิากษายกฟ้3องไม'ได-ข-อเท0จจร�งในคด�น��ม�ว'า ในว�นน�ดส#บพิยานโจทก+ ศาลได-เร�ยก นางสาว ส. ผ!-เส�ยหายมาสอบถ้าม นางสาว ส. แถ้ลงว'าตนเองเต0มใจไปก�บจ,าเลยเพิ#$ออย!'ก�นเป*นสาม�ภร�ยาก�น ม�ได-ถ้!กฉั%ดคร'าแต'อย'างใด ต'อมาได-จดทะเบ�ยนสมรส ขณะน��ม�บ%ตรจ,าเลย 1 คน โจทก+แถ้ลงขอส#บพิยานต'อไป ศาลชั้��นต-นเห0นว'าการส#บพิยานโจทก+ต'อไป ไม'ท,าให-ได-ความชั้�ดข=�นและคด�พิอว�น�จฉั�ยได-แล-ว จ=งให-งดส#บพิยานโจทก+จ,าเลย แล-วว�น�จฉั�ยว'าคด�ฟ้9งได-ว'านางสาว ส. ย�นยอมไปก�บจ,าเลยเพิ#$ออย!'ก�นฉั�นสาม�ภรรยาโดยสม�ครใจ จ=งขาดองค+ประกอบความผ�ด การกระท,าของจ,าเลยไม'เป*นความผ�ด พิ�พิากษายกฟ้3อง ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'าจ,าเลยให-การปฏ�เสธีเป*น

หน-าท�$ของโจทก+ท�$จะพิ�ส!จน+ความผ�ดของจ,าเลยโดยน,าพิยานเข-าส#บ เสร0จแล-วให-จ,าเลยน,าพิยานเข-าส#บตามข-อต'อส!-ต'อไป ด�งน�� ค,าแถ้ลงของผ!-เส�ยหายไม'ใชั้'ค,าพิยานท�$ได-น,าส#บและโจทก+หาได-ยอมร�บไม'เพิราะโจทก+ย�งต�ดใจส#บพิยานอย!' ศาลจะส�$งงดส#บพิยานโจทก+จ,าเลยแล-วพิ�พิากษายกฟ้3องคด�ไม'ม�กฎหมายบ�ญญ�ต�ว'า พิยานของพิน�กงานอ�ยการจะต-องได-ร�บการสอบสวนมาก'อนถ้=งเป*นพิยานท�$ชั้อบด-วยกฎหมาย ด�งน��น แม-พิน�กงานสอบสวนม�ได-สอบพิยานบางคนไว-ก0ตาม โจทก+ก0ม�ส�ทธี�น,ามาส#บได-และศาลก0ร�บฟ้3องได- (ฎ�กาท�$ 2107/2514)

พิยานเอกสาร ก0ไม'จ,าเป*นต-องเป*นเอกสารท�$ได-ม�การสอบสวนมาแล-วศาลร�บฟ้9งได- (ฎ�กาท�$ 1548/2535)

ในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง โจทก+อ-างแต'ค,าเบ�กความของพิยานในคด�แพิ'ง โดยไม'น,ามาเบ�กความด-วย ร�บฟ้9งว'าคด�ม�ม!ลไม'ได-(ฎ�กาท�$ 604/2492)

การไต'สวนม!ลฟ้3อง เป*นเร#$องระหว'างโจทก+ก�บศาล โจทก+ต-องน,าพิยานเข-าส#บให-เห0นว'าฟ้3องของโจทก+ม�ม!ลท�$ศาลจะร�บไว-พิ�จารณา ในกรณ�ท�$โจทก+ฟ้3องจ,าเลยท��งคด�แพิ'งและ

73

อาญา แม-ม!ลกรณ�ในคด�ท��งสองน��นจะเก�$ยวเน#$องก�น ในการไต'สวนม!ลฟ้3องคด�อาญาหากโจทก+อ-างแต'ค,าเบ�กความของพิยานในคด�แพิ'ง โดยไม'น,าพิยานมาเบ�กความในคด�อาญา ย'อมถ้#อว'าโจทก+ไม'ม�พิยานมาส#บให-ฟ้9งได-ว'าคด�ม�ม!ลคด�ผ!-เส�ยหายและอ�ยการต'างฟ้3องและรวมพิ�จารณาก�น ต-องฟ้9งพิยานหล�กฐานรวมก�น (ฎ�กาท�$ 133-

134/2491)

แต'ถ้-าศาลม�ได-ส� $งรวมพิ�จารณา ต-องฟ้9งพิยานหล�กฐานแยกก�น แม-พิยานโจทก+จะเป*นชั้%ดเด�ยวก�นก0ตาม (ฎ�กาท�$ 1679/2526)

ในกรณ�พิยานท�$เบ�กความในส,านวนหน=$ง ก'อนท�$ศาลจะส�$งให-รวมการพิ�จารณาก�บอ�กส,านวนหน=$ง แต'ภายหล�งท�$ศาลส�$งรวมส,านวนแล-ว พิยานปากด�งกล'าวม�ได-มาเบ�กความอ�กด�งน�� จะน,าเอาค,าเบ�กความของพิยานปากน��มาฟ้9งเป*นโทษจ,าเลยในคด�หล�งน��ไม'ได- (ฎ�กาท�$ 840/2536)

พิยานโจทก+เข-าเบ�กความในคด�อ�กส,านวนหน=$ง ก'อนท�$ศาลชั้��นต-นจะม�ค,าส�$งรวมพิ�จารณาพิ�พิากษาก�บคด�น�� โดยท�$โจทก+ไม'สามารถ้น,าต�วพิยานปากน��มาเบ�กความอ�กได-จนศาลชั้��นต-นส�$งต�ดพิยานปากน�� การ

เบ�กความของพิยานปากน��จ=งม�ได-กระท,าต'อหน-าจ,าเลยในคด�น�� ไม'อาจร�บฟ้9งเพิ#$อว�น�จฉั�ยคด�ในทางเป*นโทษส,าหร�บจ,าเลยในคด�น��ได-แม-ภายหล�งศาลจะยกค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมก0ตาม ศาลร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานของโจทก+ร'วมได-ฎ�กาท�$ 186/2514 ผ!-เส�ยหายได-ร�บอน%ญาตให-เป*นโจทก+ร'วมในคด�แล-ว แม-ภายหล�งศาลอ%ทธีรณ+จะยกค,าร-องขอเข-าเป*นโจทก+ร'วมเส�ย ก0ไม'ท,าให-การด,าเน�นกระบวนพิ�จารณาของโจทก+ร'วมท�$ได-กระท,าระหว'างท�$เป*นค!'ความในคด�เส�ยเปล'าไป พิยานหล�กฐานท�$โจทก+ร'วมได-อ-างอ�งไว- ศาลย'อมให-เป*นหล�กฐานส,าหร�บโจทก+และโจทก+ร'วมคนอ#$น เพิ#$อประมวลว�น�จฉั�ยข-อเท0จจร�งแห'งคด�ได-ค!'ความจะตกลงให-ศาลชั้��ขาดตามค,าพิยานชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3องในคด�อ#$นโดยไม'ต�ดในส#บพิยานอ#$นอ�ก ด�งน�� เท'าก�บไม'ได-พิ�จารณาต'อหน-าจ,าเลยตามมาตรา 172 จะน,าเอาค,าพิยานในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3องมาลงโทษจ,าเลยไม'ได- ต-องยกฟ้3อง (ฎ�กาท�$ 986/2518)

แต'ค,าพิยานในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง ถ้#อว'าเป*นพิยานเอกสารอย'างหน=$ง จ=งอาจอ-างเป*นพิยานหล�กฐานในชั้��นพิ�จารณาได- ไม'ผ�ดต'อกฎหมาย (ฎ�กาท�$ 2644/2535)

ในกรณ�จ,าเลยก�บพิวกถ้!กฟ้3องเป*นคด�หน=$ง

74

เม#$อส#บพิยานโจทก+ในคด�ด�งกล'าวไปแล-ว ศาลส�$งให-แยกฟ้3องจ,าเลยซ้ำ=$งให-การปฏ�เสธี โจทก+จ=งได-ฟ้3องจ,าเลยเป*นคด�ใหม' ด�งน�� ค,าเบ�กความของพิยานโจทก+ในคด�เด�ม เป*นการพิ�จารณาโดยเปEดเผยต'อหน-าจ,าเลยในคด�น��แล-วร�บฟ้9งได- (ฎ�กาท�$ 1457/2531)

ในคด�อาญาสามารถ้น,าพิยานบ%คคลมาส#บห�กล-างพิยานเอกสารได- ไม'อย!'ภายใต-บ�งค�บแห'ง ป.ว�.พิ.มาตรา 94 (ฎ�กาท�$ 3224/2531)

จ,าเลยคด�อาญาม�ส�ทธี�น,าพิยานเข-าส#บพิ�ส!จน+ความบร�ส%ทธี�?ของตนได-โดยไม'ต-องซ้ำ�กค-านพิยานโจทก+ไว-ก'อน แต'จะร�บฟ้9งได-หร#อไม'เป*นด%ลพิ�น�จของศาล และไม'ม�กฎหมายห-ามร�บฟ้9งข-อน,าส#บต'อส!-คด�ของจ,าเลยอ#$น (ฎ�กาท�$ 185/2539)

การพิ�พิากษาคด�อาญา ไม'ม�บทบ�ญญ�ต�ให-ศาลจ,าต-องถ้#อตามข-อเท0จจร�งในคด�อาญาคด�อ#$น (ฎ�กาท�$ 4751/2539)

ฎ�กาท�$ 1030/2533 การพิ�พิากษาคด�อาญา หาได-ม�บทบ�ญญ�ต�ของกฎหมายใดให-ศาลจ,าต-องถ้#อตามข-อเท0จจร�งท�$ปรากฏในค,าพิ�พิากษาคด�อาญาคด�อ#$น ด�งน��น เม#$อ ว. ซ้ำ=$งถ้!กกล'าวหาว'ากระท,าความผ�ดร'วมก�บ

จ,าเลยถ้!กฟ้3องในคด�อ#$น และศาลพิ�พิากษายกฟ้3องเพิราะไม'ม�ประจ�กษ+พิยานจ=งไม'ผ!กพิ�นศาลว'าจะต-องพิ�พิากษายกฟ้3องจ,าเลยในคด�น��ด-วย นอกจากน�� ย�งม�ฎ�กาอ�กว'าการพิ�พิากษาคด�อาญา ก0ไม'ม�กฎหมายบ�ญญ�ต�ว'าต-องถ้#อข-อเท0จจร�งตามคด�แพิ'ง (ฎ�กาท�$ 1446/2526)

การชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐาน (มาตรา 227)

มาตรา 227 ให-ศาลใชั้-ด%ลพิ�น�จว�น�จฉั�ยชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐานท��งปวง อย'าพิ�พิากษาลงโทษจนกว'าจะแน'ใจว'าม�การกระท,าผ�ดจร�ง และจ,าเลยเป*นผ!-กระท,าความผ�ดน��นเม#$อม�ความสงส�ยตามสมควรว'าจ,าเลยได-กระท,าผ�ดหร#อไม'ให-ยกประโยชั้น+แห'งความสงส�ยน��นให-จ,าเลย

สร%ปหล�กส,าค�ญค,าให-การซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ดก�บจ,าเลยม�น,�าหน�กน-อย เพิราะพิยานอาจซ้ำ�ดทอดจ,าเลยเพิ#$อปกปEดการกระท,าของตน เม#$อไม'ม�พิยานหล�กฐานอ#$นอ�ก (ถ้-าม�ก0ส#บประกอบได-) ก0จะฟ้9งลงโทษจ,าเลยไม'ได- (ฎ�กาท�$ 6015/2531)

- แม-ผ!-ซ้ำ�ดทอดจะไม'ได-ถ้!กฟ้3องด-วยก0ตาม (ฎ�กาท�$ 758/2487)

75

- ค,าเบ�กความของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ด แต'ถ้!กแยกฟ้3องเป*นอ�กคด�หน=$งถ้#อเป*นค,าซ้ำ�ดทอดระหว'างผ!-กระท,าผ�ดด-วยก�น (ฎ�กาท�$ 1885/2523)

ข-อส�งเกต ค,าซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ดด-วยก�นน�� แม-จะม�น,�าหน�กน-อย ม�ใชั้'ว'าร�บฟ้9งไม'ได-เส�ยเลยท�เด�ยว ถ้-าเป*นค,าซ้ำ�ดทอดท�$ม�เหต%ผล ก0ใชั้-ประกอบพิยานหล�กฐานอ#$นลงโทษจ,าเลยได- (ฎ�กาท�$ 6965/2540)

ฎ�กาท�$ 3154/2533 แม-จะปรากฏว'า ส.

เคยถ้!กฟ้3องว'าร'วมกระท,าผ�ดคด�เด�ยวก�นน��ก�บจ,าเลยมาก'อน ค,าเบ�กความและค,าให-การของ ส. จ=งถ้#อได-ว'าเป*นค,าซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ดด-วยก�นก0ตาม แต'ค,าซ้ำ�ดทอดด�งกล'าวก0ม�ได-เป*นเร#$องการป9ดความผ�ดของผ!-ซ้ำ�ดทอดให-เป*นความผ�ดของจ,าเลยผ!-เด�ยว คงเป*นการแจ-งเร#$องราวถ้=งเหต%การณ+ท�$ตนได-ประสบมาจากการกระท,าผ�ดของตนย�$งกว'าเป*นการปร�กปร,าจ,าเลย ค,าเบ�กความและค,าให-การของ ส. จ=งม�ใชั้'เป*นพิยานหล�กฐานท�$จะร�บฟ้9งไม'ได-เส�ยเลย เพิ�ยงแต'ม�น,�าหน�กน-อย และจะต-องร�บฟ้9งด-วยความระม�ดระว�งเท'าน��นค,าให-การซ้ำ�ดทอดท�$ให-การต'อพิน�กงานสอบสวนในท�นท� ศาลน,ามาฟ้9งประกอบ

ลงโทษจ,าเลยได- (ฎ�กาท�$ 937/2536)

ค,าให-การในชั้��นสอบสวนของพิยานเป*นเพิ�ยงพิยานบอกเล'า หากไม'ได-ต�วมาส#บในชั้��นศาล ล,าพิ�งแต'ค,าให-การในชั้��นสอบสวนร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยไม'ได- (ฎ�กาท�$771/2536)

จ,าเลยร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนแต'ปฏ�เสธีในชั้��นศาลกรณ�จ,าเลยให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน แต'ในชั้��นศาลจ,าเลยให-การปฏ�เสธีด�งน�� จะน,าค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนของจ,าเลยมาลงโทษไม'ได- ต-องม�พิยานอ#$นมาประกอบ (ฎ�กาท�$ 9413/2539)

โจทก+ม�พิยานหล�กฐานอ#$นประกอบค,าให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวนของจ,าเลยก0ร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- (ฎ�กาท�$ 6643/2539)

แต'พิยานประกอบน��น จะต-องไม'ใชั้-พิยานท�$เป*นส'วนหน=$งของค,าร�บสารภาพิในชั้��นจ�บก%ม และชั้��นสอบสวน ด�งน��น ถ้-าพิยานประกอบค,าร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน ม�เพิ�ยงบ�นท=กชั้��สถ้านท�$เก�ดเหต%ประกอบค,าร�บสารภาพิและภาพิถ้'าย และค,าของเจ-าพิน�กงานผ!-จ�บก%มและสอบจ,าเลย ศาลฎ�กา

76

ว�น�จฉั�ยว'าไม'เป*นการเพิ�ยงพิอลงโทษจ,าเลยได- (ฎ�กาท�$ 853/2541) (ข�ดก�บฎ�กาท�$ 623/2538) (ข�ดก�บฎ�กาท�$ 623/2538)

ข-อส�งเกต ในกรณ�พิยานโจทก+ม�แต'ค,าร�บสารภาพิของจ,าเลยในชั้��นสอบสวนและค,าเบ�กความของจ,าเลยตอบค,าถ้ามค-านโจทก+ว'ากระท,าผ�ดจร�ง ก0ลงโทษจ,าเลยต-องเป*นพิยานหล�กฐานของโจทก+ (ฎ�กาท�$ 540/2504)

* แต'ถ้-าโจทก+ม�พิยานหล�กฐานประกอบฟ้9งได-ว'าจ,าเลยให-การร�บสารภาพิในชั้��นสอบสวน โดยสม�ครในและตามความส�ตย+จร�ง และม�พิยานแวดล-อมประกอบอ�ก ด�งน��ฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- (ฎ�กาท�$ 4930/2538)

การส#บพิยานประกอบค,าร�บสารภาพิตามมาตรา 176

มาตรา 176 ในชั้��นพิ�จารณา ถ้-าจ,าเลยให-การร�บสารภาพิตามฟ้3อง ศาลจะพิ�พิากษาโดยไม'ส#บพิยานหล�กฐานต'อไปก0ได- เว-นแต'คด�ท�$ม�ข-อหาในความผ�ดซ้ำ=$งจ,าเลยร�บสารภาพิน��นกฏหมายก,าหนดอ�ตราโทษอย'างต,$าไว-ให-จ,าค%กต��งแต'ห-าปDข=�นไป หร#อโทษสถ้านท�$หน�กกว'าน��นศาลต-องฟ้9งพิยานโจทก+จนกว'าจะพิอใจว'าจ,าเลยได-

กระท,าผ�ดจร�งในคด�ท�$ม�จ,าเลยหลายคน และจ,าเลยบางคนร�บสารภาพิเม#$อศาลเห0นสมควรจะส�$งจ,าหน'ายคด� ส,าหร�บจ,าเลยท�$ปฏ�เสธีเพิ#$อให-โจทก+ฟ้3องจ,าเลยท�$ปฏ�เสธีน��น เป*นคด�ใหม'ภายในเวลาท�$ศาลก,าหนดก0ได-

สร%ปหล�กส,าค�ญพิยานหล�กฐานประกอบตาม ป.ว�.อ.มาตรา 176 จะต-องไม'ใชั้'เป*นส'วนหน=$งของค,าร�บสารภาพิ การร�บฟ้9งค,าร�บชั้��นสอบสวนซ้ำ=$งจ,าเลยปฏ�เสธีในชั้��นพิ�จารณามาใชั้-ลงโทษจ,าเลย โจทก+ต-องม�พิยานประกอบว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดจร�ง โดยพิยานประกอบน��นต-องม�ใชั้'ค,าของเจ-าพิน�กงานต,ารวจผ!-สอบสวนค,าร�บน��น ส'วนบ�นท=กการจ�บก%ม ค,าให-การชั้��นสอบสวนของจ,าเลยบ�นท=กการน,าชั้��ท�$เก�ดเหต%ประกอบ ค,าร�บสารภาพิ และภาพิถ้'ายประกอบการน,าชั้��ท�$เก�ดเหต% แม-จะม�ภาพิจ,าเลยและม�ข-อความระบ%ว'าจ,าเลยใชั้-อาว%ธีปCนย�งผ!-ตาย แต'ก0เป*นส'วนหน=$งของค,าร�บสารภาพิของจ,าเลยในชั้��นจ�บก%มและชั้��นสอบสวน ไม'ใชั้'พิยานหล�กฐานท�$จะน,ามาร�บฟ้9งประกอบค,าร�บสารภาพิของจ,าเลยในชั้��นจ�บก%มและชั้��นสอบสวน เพิ#$อให-เห0นว'าจ,าเลยกระท,าความผ�ด (ฎ�กาท�$ 7562/2537)

77

ในกรณ�ท�$พิยานโจทก+เบ�กความตามข-อซ้ำ�กถ้ามของโจทก+ ไปโดยจ,าเลยย�งไม'ได-ถ้ามค-านม�การเล#$อนคด�ต'อมา แต'ภายหล�งพิยานปากน��ไม'มาศาลจนศาลส�$งต�ดพิยานปากด�งกล'าว ศาลก0ร�บฟ้9งค,าเบ�กความพิยานน��ประกอบพิยานอ#$นได- (ฎ�กาท�$ 1189/2523)

แต'ค,าเบ�กความของพิยานโจทก+ ซ้ำ=$งเบ�กความโดยจ,าเลยไม'ม�โอกาสถ้ามค-านเพิ�ยงอย'างเด�ยวไม'ม�น,�าหน�กลงโทษจ,าเลยได- แต'อาจร�บฟ้9งประกอบพิยานอ#$น ๆของโจทก+ได- (ฎ�กาท�$ 1383/2531)

ค,าบอกเล'าท�$ข�ดต'อผลประโยชั้น+ของตนเอง ร�บฟ้9งได- (ฎ�กาท�$ 266/2486,1819/2532)

ค,าบอกกล'าวของผ!-ถ้!กท,าร-ายก'อนตายค,าบอกกล'าวของผ!-ตายซ้ำ=$งถ้!กท,าร-ายก'อนตาย กล'าวถ้=งคนร-ายท�$ท,าร-ายตน ร�บฟ้9งได-แต'จะต-องได-ความว'าผ!-ตายได-กล'าวในขณะท�$ร! -ต�วว'าตนจะต-องตาย (ฎ�กาท�$ 4113/2539)

ข-อส�งเกต จากหล�งท�$ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยไว-ว'า ค,าของผ!-ตายท�$ระบ%ชั้#$อคนร-ายท�$ท,าร-านตนในขณะท�$ร! -ว'าตนจะถ้=งแก'ความตายน��น ร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยได- แต'ในบางกรณ�ม�

พิฤต�การณ+ท�$ผ!-ตายอาจจ,าผ�ดพิลาดหร#ออ%ปทานไป เชั้'น เห0นคนร-ายในท�$ม�แสงสว'างไม'เพิ�ยงพิอ ค,าของผ!-ตายโดยล,าพิ�งไม'อาจฟ้9งลงโทษจ,าเลยได-

ฎ�กาท�$ 762/2514 พิยานโจทก+ในท�$เก�ดเหต% ไม'ม�ใครเห0นจ,าเลยว'าเป*นคนร-าย ม�แต'ค,าของผ!-ตายท�$บอกหล�งจากถ้!กย�งว'าจ,าเลยเป*นคนย�ง ค,าของผ!-ตายท�$ระบ%ชั้#$อคนร-ายท�$ท,าร-ายตนในขณะท�$ร! -ว'าตนเองจะถ้=งแก'ความตายน��น ร�บฟ้9งได-ว'าผ!-ตายได-ระบ%ชั้#$อคนร-ายเชั้'นน��นจร�งแต'ก0ม�ได-หมายความว'าจะต-องร�บฟ้9งว'าผ!-ท�$ถ้!กระบ%ชั้#$อได-ท,าร-ายผ!-ตายจร�งเสมอไป เพิราะผ!-ตายอาจเห0นจ,าผ�ดพิลาดหร#อม�อ%ปทานไปก0ได- เฉัพิาะอย'างย�$งคด�น��ผ!-ตายเห0นคนร-ายในท�$ม�แสงสว'างจากดวงจ�นทร+เท'าน��น ความผ�ดพิลาดอาจม�ข=�นได- การระบ%ชั้#$อคนร-ายของผ!-ตายเป*นพิยานหล�กฐานอ#$นไม'ย#นย�นว'าจ,าเลยเป*นคนร-าย ค,าของผ!-ตายท�$ระบ%ชั้#$อจ,าเลยโดยล,าพิ�งจ=งไม'ม�น,�าหน�กให-ฟ้9งว'าจ,าเลยเป*นคนร-ายรายน��ค,าบอกเล'าของผ!-ตายเพิ�ยงปากเด�ยว แม-จะพิ!ดในขณะร! -ต�วว'าจะตาย ถ้-าไม'ม�พิยานอ#$นประกอบให-น'าเชั้#$อ ก0ร�บฟ้9งลงโทษจ,าเลยไม'ได- (ฎ�กาท�$ 2081/2531)

อ,านาจศาลในการส#บพิยานเพิ�$มเต�ม(มาตรา

78

228)

มาตรา 228 ระหว'างพิ�จารณาโดยพิลการหร#อค!'ความฝ่7ายใดร-องขอ ศาลม�อ,านาจส#บพิยานเพิ�$มเต�ม จะส#บเองหร#อส'งประเด0นก0ได-

สร%ปหล�กส,าค�ญในระหว'างการพิ�จารณา ศาลม�อ,านาจส#บพิยานเพิ�$มเต�ม โดยศาลเห0นควรเองหร#อค!'ความร-องขอมาตรา 228 น��น,าไปใชั้-ในชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3องด-วย ตามมาตรา 171 (ฎ�กาท�$ 1621/2506, 1872/2527)

เด�นเผชั้�ญส#บพิยานและส'งประเด0น(มาตรา 230)

มาตรา 230 เม#$อจ,าเป*นศาลม�อ,านาจไปเองหร#อให-จ'าศาลไปเด�นเผชั้�ญส#บพิยานหร#อส'งประเด0นให-ศาลอ#$นส#บพิยาน ให-ผ!-เด�นเผชั้�ญส#บและศาลท�$ร �บประเด0นม�อ,านาจและหน-าท�$ด�งศาลเด�ม และศาลท�$ร �บประเด0นม�อ,านาจส'งประเด0นไปย�งศาลอ#$นอ�กต'อหน=$งได-

เม#$อค!'ความแถ้ลงต'อศาลขอไปฟ้9งการพิ�จารณา ก0ให-ศาลส�$งหร#อจ�ดการให-เป*นไปตามค,าขอน��นถ้-าค!'ความฝ่7ายใดไม'ต�ดใจไปฟ้9งการพิ�จารณา จะย#$นค,าถ้ามค,าซ้ำ�กเป*น

หน�งส#อก0ได- ให-ศาลหร#อผ!-เด�นเผชั้�ญส#บส#บพิยานตามน��นให-ส'งส,านวนหร#อส,าเนาฟ้3อง ส,าเนาค,าให-การ และเอกสารหร#อของกลาง เท'าท�$จ,าเป*นให-แก'ผ!-เด�นเผชั้�ญส#บ หร#อแก'ศาลร�บประเด0นเพิ#$อส#บพิยาน เม#$อค!'ความท�$ขอให-ส#บพิยานไม'ต�ดใจไปฟ้9งการพิ�จารณา ก0ให-ย#$นค,าถ้ามพิยานเป*นหน�งส#อ เม#$อส#บพิยานเสร0จแล-ว ให-ผ!-เด�นเผชั้�ญส#บหร#อศาลท�$ร �บประเด0นส'งถ้-อยค,าส,านวนพิร-อมท��งเอกสารหร#อของกลางไปย�งศาลเด�ม

สร%ปหล�กส,าค�ญศาลอาจมอบให-จ'าศาลไปเด�นเผชั้�ญส#บพิยานได- (ต'างก�บคด�แพิ'งท�$กฎหมายไม'ได-ให-อ,านาจจ'าศาลไปเด�นเผชั้�ญส#บพิยาน)

แต'ถ้-าจ,าเลยแถ้ลงว'าจะไม'ตามประเด0นไป ศาลท�$ร �บประเด0นส�$งเล#$อนว�นน�ดส#บพิยานไปได- โดยไม'ต-องแจ-งว�นน�ดให-จ,าเลยทราบ (ฎ�กาท�$ 1066/2526)

การท�$ศาลจะไปเด�นเผชั้�ญส#บหร#อไม' เป*นด%ลพิ�น�จของศาล (ฎ�กาท�$ 3091/2533)

พิยานบ%คคลห-ามโจทก+อ-างจ,าเลยเป*นพิยาน (มาตรา 232)

79

มาตรา 232 ห-ามม�ให-โจทก+อ-างจ,าเลยเป*นพิยาน

สร%ปหล�กส,าค�ญพิยานท�$เคยเป*นจ,าเลยร'วม ซ้ำ=$งได-แยกฟ้3องเป*นคด�ใหม' ย'อมไม'ต-องห-ามตามมาตรา 232 (หร#อจ,าเลยท�$โจทก+ถ้อนฟ้3องไปแล-ว โจทก+ก0อ-างเป*นพิยานด-วย)

ข-อส�งเกต แม-โจทก+จะอ-างเป*นพิยานได-ไม'ข�ดก�บมาตรา 232 ก0ตาม ค,าพิยานด�งกล'าวก0ม�น,�าหน�กน-อย ต-องร�บฟ้9งด-วยความระม�ดระว�ง เพิราะอาจเป*นค,าซ้ำ�ดทอดของผ!-ร 'วมกระท,าผ�ดด-วยก�นการท�$ศาลเอาค,าให-การในชั้��นสอบสวนของจ,าเลยมาประกอบการว�น�จฉั�ยถ้#อไม'ได-ว'าเป*นการอ-างจ,าเลยเป*นพิยาน (ฎ�กาท�$ 35/2532,

623/2535)

ศาลอาจน,าค,าเบ�กความของพิยานจ,าเลยมาประกอบด%ลพิ�น�จในการว�น�จฉั�ยคด�ได-หาใชั้'เป*นกรณ�ท�$โจทก+อ-างจ,าเลยเป*นพิยานไม'

จ,าเลยอ-างตนเองเป*นพิยาน (มาตรา 233)

มาตรา 233 จ,าเลยอาจอ-างตนเองเป*นพิยานได- ในกรณ�ท�$จ,าเลยอ-างตนเองเป*นพิยาน ศาลจะให-เข-าส#บก'อนพิยานอ#$นฝ่7ายจ,าเลยก0ได- ถ้-าค,าจ,าเลยซ้ำ=$งให-การเป*นพิยาน

น��นปร�กปร,าหร#อเส�ยหายแก'จ,าเลยอ#$น จ,าเลยอ#$นน��นซ้ำ�กค-านได-

ส�ทธี�ของพิยานท�$จะไม'ตอบค,าถ้าม (มาตรา 234)

มาตรา 234 พิยานไม'ต-องตอบค,าถ้ามซ้ำ=$งโดยตรงหร#ออ-อมอาจจะท,าให-เขาถ้!กฟ้3องคด�อาญา เม#$อม�ค,าถ้ามเชั้'นน��น ให-ศาลเต#อนพิยาน

ศาลม�อ,านาจถ้ามพิยาน(มาตรา 235)

มาตรา 235 ในระหว'างพิ�จารณา เม#$อเห0นสมควร ศาลม�อ,านาจถ้ามโจทก+จ,าเลยหร#อพิยานคนใดได-ห-ามม�ให-ถ้ามจ,าเลยเพิ#$อประโยชั้น+แต'เฉัพิาะจะเพิ�$มเต�มคด�โจทก+ซ้ำ=$งบกพิร'อง เว-นแต'จ,าเลยจะอ-างตนเองเป*นพิยาน

ศาลม�อ,านาจส�$งพิยานออกจากห-องพิ�จารณา(มาตรา 236)

มาตรา 236 ในระหว'างพิ�จารณาศาลม�อ,านาจส�$งให-ผ!-ท�$จะเป*นพิยานซ้ำ=$งม�ใชั้'จ,าเลยออกไปอย!'นอกห-องพิ�จารณาจนกว'าจะเข-ามาเบ�กความ อน=$งเม#$อพิยานเบ�กความแล-วจะให-รออย!'ในห-องพิ�จารณาก'อนก0ได-

การอ'านค,าพิยาน (มาตรา 237)

มาตรา 237 ค,าพิยานชั้��นไต'สวนม!ลฟ้3อง

80

หร#อพิ�จารณาน��น ให-ศาลอ'านให-พิยานฟ้9งต'อหน-าจ,าเลย เว-นแต'ในกรณ�ด�งบ�ญญ�ต�ไว-ในมาตรา 165 วรรค 3

การส#บพิยานก'อนฟ้3องคด� (มาตรา 237

ทว�)มาตรา 237 ทว� ก'อนฟ้3องคด�ต'อศาล เม#$อม�เหต%อ�นควรเชั้#$อได-ว'าพิยานบ%คคลจะเด�นทางออกไปนอกราชั้อาณาจ�กร ไม'ม�ท�$อย!'เป*นหล�กแหล'ง หร#อเป*นบ%คคลม�ถ้�$นท�$อย!'ห'างไกลจากศาลท�$พิ�จารณาคด� หร#อม�เหต%อ�นควรเชั้#$อว'าจะม�การย%'งเหย�งก�บพิยานน��นไม'ว'าโดยทางตรงหร#อทางอ-อม หร#อม�เหต%จ,าเป*นอ#$นอ�นเป*นการยากแก'การน,าพิยานน��นมาส#บในภายหน-าพิน�กงานอ�ยการโดยตนเองหร#อโดยได-ร�บค,าร-องขอจากผ!-เส�ยหายหร#อจากพิน�กงานสอบสวนจะย#$นค,าร-องโดยระบ%การกระท,าท��งหลายท�$อ-างว'าผ!-ต-องหาได-กระท,าผ�ดต'อศาล เพิ#$อให-ศาลม�ค,าส�$งให-ส#บพิยานน��นไว-ท�นท�ก0ได- ถ้-าร! -ต�วผ!-กระท,าความผ�ดและผ!-น� �นถ้!กควบค%มอย!'ในอ,านาจพิน�กงานสอบสวนหร#อพิน�กงานอ�ยการ ให-พิน�กงานอ�ยการน,าต�วผ!-น� �นมาศาล หากถ้!กควบค%มอย!'ในอ,านาจของศาล ให-ศาลเบ�กต�วผ!-น� �นมาพิ�จารณาต'อไป เม#$อศาลได-ร�บค,าร-องเชั้'นว'าน��น ให-ศาลส#บพิยานน��นท�นท� ในการน�� ผ!-ต-องหาจะซ้ำ�กค-าน หร#อต��งทนายความซ้ำ�ก

ค-านพิยานน��นด-วยก0ได- ในกรณ�ตามวรรคสอง ถ้-าเป*นกรณ�ท�$ผ!-ต-องหาน��นถ้!กกล'าวหาว'ากระท,าความผ�ดอาญาซ้ำ=$งหากม�การฟ้3องคด�จะเป*นคด�ซ้ำ=$งศาลจะต-องต��งทนายความให- หร#อจ,าเลยม�ส�ทธี�ขอให-ศาลต��งทนายความให-ตามมาตรา 173 ก'อนเร�$มส#บพิยานด�งกล'าว ให-ศาลถ้ามผ!-ต-องหาว'าม�ทนายความหร#อไม' ในกรณ�ท�$ศาลต-องต��งทนายความให- ถ้-าศาลเห0นว'าต��งทนายความให-ท�นก0ให-ต��งทนายความให-และด,าเน�นการส#บพิยานน��นท�นท� แต'ถ้-าศาลเห0นว'าไม'สามารถ้ต��งนายความได-ท�นหร#อผ!-ต-องหาไม'อาจต��งทนายความได-ท�น ก0ให-ศาลซ้ำ�กถ้ามพิยานน��นให-แทนค,าเบ�กความของพิยานด�งกล'าวให-ศาลอ'านให-พิยานฟ้9ง หากม�ต�วผ!-ต-องหาอย!'ในศาลด-วยแล-ว ก0ให-ศาลอ'านค,าเบ�กความด�งกล'าวต'อหน-าผ!-ต-องหาถ้-าต'อมาผ!-ต-องหาน��นถ้!กฟ้3องเป*นจ,าเลยในการกระท,าผ�ดอาญาน��น ก0ให-ร�บฟ้9งค,าพิยานด�งกล'าวในการพิ�จารณาคด�น��นได-ในกรณ�ท�$ผ!-ต-องหาเห0นว'า หากตนถ้!กฟ้3องเป*นจ,าเลยแล-ว บ%คคลซ้ำ=$งจ,าเป*นจะต-องน,ามาส#บเป*นพิยานของตนจะเด�นทางออกไปนอกราชั้อาณาจ�กร ไม'ม�ท�$อย!'เป*นหล�กแหล'ง หร#อเป*นบ%คคลม�ถ้�$นท�$อย!'ห'างไกลจากศาลท�$พิ�จารณาคด� หร#อม�เหต%อ�นควรเชั้#$อว'าจะม�การย%'งเหย�งก�บพิยานน��นไม'ว'าโดยทางตรง

81

หร#อทางอ-อม หร#อม�เหต%จ,าเป*นอ#$นอ�นเป*นการยากแก'การน,าพิยานน��นมาส#บในภายหน-า ผ!-ต-องหาน��นจะย#$นค,าร-องต'อศาลโดยแสดงเหต%ผลความจ,าเป*นเพิ#$อให-ศาลม�ค,าส�$งอน%ญาตให-ส#บพิยานบ%คคลน��นไว-ท�นท�ก0ได-เม#$อศาลเห0นสมควร ให-ศาลม�ค,าส�$งอน%ญาตให-ส#บพิยานน��นและแจ-งให-พิน�กงานสอบสวนและพิน�กงานอ�ยการท�$เก�$ยวข-องทราบในการส#บพิยานด�งกล'าว พิน�กงานอ�ยการม�ส�ทธี�ท�$จะซ้ำ�กค-านพิยานน��นได- และให-น,าความในวรรคสาม วรรคส�$ และวรรคห-า มาใชั้-บ�งค�บโดยอน%โลมให-น,าบทบ�ญญ�ต�ในมาตรา 172 ตร� มาใชั้-บ�งค�บโดยอน%โลมแก'การส#บพิยานท�$เป*นเด0กอาย%ไม'เก�นส�บแปดปDกรณ�พิน�กงานอ�ยการขอส#บพิยาน (มาตรา 237 ทว� วรรคหน=$งถ้=งวรรคส�$)กรณ�ท�$ผ!-ต-องหาขอส#บพิยาน (มาตรา 237 ว� วรรคห-าและหก)

พิยานเอกสาร(มาตรา 238 – 240)

มาตรา 238 ต-นฉับ�บเอกสารเท'าน��นท�$อ-างเป*นพิยานได- ถ้-าหาต-นฉับ�บไม'ได- ส,าเนาท�$ร �บรองว'าถ้!กต-องหร#อพิยานบ%คคลท�$ร! -ข-อความก0อ-างเป*นพิยานได- ถ้-าอ-างหน�งส#อราชั้การเป*นพิยาน แม-ต-นฉับ�บย�งม�อย!'จะส'งส,าเนาท�$เจ-าหน-าท�$ร �บรองว'าถ้!กต-องก0ได- เว-นแต'ในหมายเร�ยกจะบ'งไว-เป*นอย'างอ#$น

มาตรา 239 เอกสารใดซ้ำ=$งค!'ความอ-าง แต'ม�ได-อย!'ในความย=ดถ้#อของเขา ถ้-าค!'ความน��นแจ-งถ้=งล�กษณะและท�$อย!'ของเอกสารต'อศาล ให-ศาลหมายเร�ยกบ%คคลผ!-ย=ดถ้#อน,าเอกสารน��นมาส'งศาล

มาตรา 240 เม#$อม�เอกสารใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานในชั้��นศาลให-อ'านหร#อส'งให-ค!'ความตรวจด! ถ้-าค!'ความฝ่7ายใดต-องการส,าเนาศาลม�อ,านาจส�$งให-ฝ่7ายท�$อ-างน��นส'งส,าเนาแก'อ�กฝ่7ายหน=$งตามท�$เห0นสมควร

สร%ปหล�กส,าค�ญแม-โพิยสลากก�นรวบเป*นภาพิถ้'ายจากเคร#$องถ้'ายเอกสารไม'ใชั้'ต-นฉับ�บ แต'ภาพิถ้'ายเอกสารด�งกล'าวเป*นบ�นท=กความจ,าเก�$ยวก�บการเล'นการพิน�นสลากก�นรวบ แม-จะร�บฟ้9งเป*นพิยานเอกสารไม'ได- แต'ก0ฟ้9งได-ว'าเป*นพิยานว�ตถ้%เก�$ยวแก'การเล'นพิน�น (ฎ�กาท�$ 2572/2540)

พิยานเอกสารท�$น,ามาอ-างในชั้��นร-องขอค#นของกลางซ้ำ=$งศาลส�$งร�บเป*นส'วนหน=$งของกระบวนพิ�จารณาคด�อาญา เอกสารท�$ม�ได-ปEดอากรแสตมปFน��นประมวลร�ษฎากร มาตรา 118 ห-ามม�ให-ใชั้-เป*นพิยานหล�กฐานเฉัพิาะในคด�แพิ'งเท'าน��น หาได-ห-ามม�ให-ร�บฟ้9งในคด�อาญาด-วยไม'และตามประมวล

82

กฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา มาตรา 240 ม�ได-บ�งค�บให-ค!'ความท�$อ-างเอกสารเป*นพิยานหล�กฐานต-องส'งส,าเนาแก'อ�กฝ่7ายหน=$งก'อนว�นส#บพิยาน 3 ว�น ถ้-าค!'ความฝ่7ายใดต-องการส,าเนาศาลจ=งจะม�อ,านาจส�$งให-ค!'ความฝ่7ายท�$อ-างน��นส'งส,าเนาแก'อ�ก (ฎ�กาท�$ 621/2524)

การส'งส,าเนาเอกสารในคด�อาญา ม�มาตรา 240 ป.ว�.อ. บ�ญญ�ต�ไว-โดยเฉัพิาะแล-วจ=งจะน,า ป.ว�.พิ. มาตรา 90 ท�$ต-องส'งส,าเนาเอกสารให-แก'ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งล'วงหน-ามาใชั้-แก'การพิ�จารณาคด�อาญาไม'ได- ด�งน��น ในคด�อาญาจ=งไม'ต-องส'งส,าเนาเอกสารล'วงหน-าแก'ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$ง ในคด�อาญาค!'ความน,าพิยานบ%คคลมาส#บห�กล-างพิยานเอกสารได- ไม'อย!'ภายใต-บ�งค�บ ป.ว�.พิ.

มาตรา 94 (ฎ�กาท�$ 3224/2531)

พิยานว�ตถ้% (มาตรา 241 –242)

มาตรา 241 ส�$งใดใชั้-เป*นพิยานว�ตถ้%ต-องน,ามาศาลในกรณ�ท�$น,ามาไม'ได- ให-ศาลไปตรวจจดรายงานย�งท�$ท�$พิยานว�ตถ้%น��นอย!'ตามเวลาและว�ธี�ซ้ำ=$งศาลเห0นสมควรตามล�กษณะแห'งพิยานว�ตถ้%มาตรา 242 ในระหว'างสอบสวน ไต'สวนม!ลฟ้3องหร#อพิ�จารณาส�$งของซ้ำ=$งเป*นพิยาน

ว�ตถ้%ต-องให-ค!'ความหร#อพิยานตรวจด!ถ้-าม�การแก-ห'อหร#อท,าลายตรา การห'อหร#อต�ตราใหม'ให-ท,าต'อหน-าค!'ความหร#อพิยานท�$เก�$ยวข-องน��น

สร%ปหล�กส,าค�ญฎ�กาท�$ 2572/2540 แม-โพิยสลากก�นรวบเป*นภาพิถ้'ายจากเคร#$องถ้'ายเอกสารไม'ใชั้'ต-นฉับ�บ แต'ภาพิถ้'ายเอกสารด�งกล'าวเป*นบ�นท=กความจ,าเก�$ยวก�บการเล'นการพิน�นสลากก�นรวบแม-จะร�บฟ้9งเป*นพิยานเอกสารไม'ได- แต'ก0ฟ้9งได-ว'าเป*นพิยานว�ตถ้%เก�$ยวแก'การเล'นพิน�น

ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษ (มาตรา 243)

มาตรา 243 ผ!-ใดโดยอาชั้�พิหร#อม�ใชั้'ก0ตาม ม�ความชั้,านาญพิ�เศษในการใด ๆ เชั้'นในทางว�ทยาศาสตร+ ศ�ลป ฝ่Dม#อ พิาณ�ชั้ยการ การแพิทย+หร#อกฎหมายต'างประเทศ และซ้ำ=$งความเห0นของเขาน��นอาจม�ประโยชั้น+ในการว�น�จฉั�ยคด� ในการสอบสวน ไต'สวนม!ลฟ้3อง หร#อพิ�จารณา อาจเป*นพิยานในเร#$องต'าง ๆ เป*นต-นว'าตรวจร'างกายหร#อจ�ตของผ!-เส�ยหาย ผ!-ต-องหาหร#อจ,าเลย ตรวจลายม#อท,าการทดลองหร#อก�จการอย'างอ#$น ๆ ศาลจะให-ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษท,าความเห0นเป*นหน�งส#อก0ได- แต'ต-องให-มาเบ�กความ

83

ประกอบหน�งส#อน��น ให-ส'งส,าเนาหน�งส#อด�งกล'าวแล-วแก'ค!'ความทราบล'วงหน-าไม'น-อยกว'าสามว�นก'อนว�นเบ�กความ

สร%ปหล�กส,าค�ญผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษในคด�อาญาน�� ต-องมาเบ�กความประกอบความเห0นท�$เป*นหน�งส#อด-วย (ต'างก�บคด�แพิ'งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 130 ซ้ำ=$งผ!-เชั้�$ยวชั้าญอาจแสดงความเห0นเป*นหน�งส#อโดยไม'ต-องมาเบ�กความประกอบ)แต'ในคด�อาญาน�� หากจ,าเลยแถ้ลงร�บ ความเห0นเป*นหน�งส#อของผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษแล-ว ก0ร�บฟ้9งเป*นพิยานได- โดยไม'ต-องมาเบ�กความประกอบ (ฎ�กาท�$ 76/2529)

ในกรณ�ท�$ศาลจะให-ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษท,าความเห0นเป*นหน�งส#อก0ได- โดยต-องมาเบ�กความประกอบน��น ต-องส'งส,าเนาหน�งส#อด�งกล'าวแก'ค!'ความทราบล'วงหน-าไม'น-อยกว'า 3 ว�น ก'อนเบ�กความ (มาตรา 243 วรรคสอง)

ท�$ต-องส'งส,าเนาหน�งส#อความเห0นน��น ต-องเป*นกรณ�ท�$ศาลส�$งให-ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษท,าความเห0นเป*นหน�งส#อด-วย ถ้-าความเห0นด�งกล'าวศาลไม'ได-ส� $งให-ท,า ก0ไม'ต-องส'งส,าเนา (ฎ�กาท�$ 444/2510, 588/2499,

1588/2494)

ในกรณ�ท�$ค!'ความไม'ได-ส'งในฐานะท�$เป*นความเห0นของผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษ ก0ไม'ต-องส'งส,าเนาเอกสารฎ�กาท�$ 744/2521 โจทก+ส'งบ�นท=กภาษาจ�นพิร-อมด-วยค,าแปลต'อศาลในว�นท�$ส#บผ!-แปลเพิ#$อย#นย�นค,าแปล ไม'ใชั้'ส'งในฐานะท�$เป*นพิยานผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษแสดงความเห0น ไม'ใชั้'กรณ�ตามมาตรา 243 ท�$ต-องส'งส,าเนาเอกสารก'อนการส�$งให-ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษท,าความเห0นเป*นหน�งส#อหร#อไม' เป*นด%ลพิ�น�จของศาล (ฎ�กาท�$ 4377/2536)

บทท�� 1

บทน�า

 

คำวามหมาย่ของพย่านหลักฐานพิยานหล�กฐาน หมายถ้=งส�$งท�$

สามารถ้พิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งท�$ม�การกล'าวอ-าง ในการด,าเน�นคด�ไม'ว'าจะเป*นคด�แพิ'งหร#อคด�อาญา ส'วนมากแล-วจะม�ค!'ความสองฝ่7าย ค#อ โจทก+และจ,าเลย 1 ท��งโจทก+และจ,าเลยต'างก0จะกล'าวอ-างข-อเท0จจร�งต'างๆ มาในค,าฟ้3องและค,าให-การเพิ#$อสน�บสน%นข-อกล'าวหาและข-อกล'าวแก-ของตน ข-อเท0จจร�งต'างๆ เหล'าน��ย'อมจะตรงก�นบ-างและข�ดแย-งก�นบ-าง ถ้-ากระบวนพิ�จารณาจบส��น

84

เพิ�ยงเท'าน��น ศาลย'อมไม'สามารถ้จะชั้��ขาดได-ว'าฝ่7ายใดถ้!กฝ่7ายใดผ�ด เพิราะศาลไม'ม�ทางจะทราบได-ว'าฝ่7ายใดพิ!ดจร�งฝ่7ายใดพิ!ดเท0จ 2 ฉัะน��น ค!'ความแต'ละฝ่7ายจ=งม�ความจ,าเป*นท�$จะต-องหาทางพิ�ส!จน+ข-อกล'าวอ-างของตนให-ศาลเชั้#$อ ซ้ำ=$งได-แก'การน,าพิยานหล�กฐานมาแสดงย#นย�นข-อเท0จจร�งท�$กล'าวอ-างน�$นเอง

รุะบบกฎหมาย่ลักษณะพย่าน

รุะบบกฎหมาย่ลักษณะพย่าน หรุ)อกรุะบวนการุคำ*นคำว*าข*อเท+จจรุ�งในทางคำด�น-นแบ�งออกได*เป/น 2 รุะบบคำ)อ

1. 1.      ระบบไต'สวน (Inquisitorial System)

2. 2.      ระบบกล'าวหา (Accusatorial System)

 

1. รุะบบไต่�สวน ม�ท�$มาจากว�ธี�การชั้,าระความขอผ!-ม�อ,านาจในศาสนาคร�สต+โรม�นคาทอล�ก เม#$อผ!-ม�อ,านาจปกครองด!แลได-ทราบว'าม�การกระท,าความผ�ดหร#อการกระท,าอ�นม�ชั้อบเก�ดข=�นในส�งคมของตน ผ!-ม�อ,านาจปกครองจะต-องไต'สวนค-นหาข-อเท0จจร�งให-ได- โดยไม'ต-องค,าน=งว'าจะม�ผ!-

1 อาจม�คด�แพิ'งบางชั้น�ดท�$ม�ค!'ความฝ่7ายเด�ยว ซ้ำ=$งเร�ยกว'า คด�ไม'ข-อพิ�พิาท แม-กระน��นศาลก0ย�งต-องไต'สวนค,าร-องและผ!-

ร -องในคด�ไม'ม�ข-อพิ�พิาท ก0ย�งต-องน,าพิยานหล�กฐานมาพิ�ส!จน+ข-อกล'าวอ-างของตนอย!'ด�

2 ในคด�แพิ'งท�$โจทก+จ,าเลยต'างแถ้ลงงดส#บพิยานท��งค!' และให-ศาลต�ดส�นไปตามค,าฟ้3องของตน ศาลก0อาจต�ดส�นคด�ได-โดยพิ�จารณาว'าใครม�ภาระการพิ�ส!จน+ เพิราะฝ่7ายม�ภาระการพิ�ส!จน+แต'ไม'สามารถ้พิ�ส!จน+ได-ก0ต-องแพิ-คด�ไป ส'วนคด�อาญาน��นถ้-าไม'ม�การส#บพิยานเลยปกต�ศาลจะต-องต�ดส�นใจให-โจทก+แพิ- เว-นแต'จ,าเลยจะร�บสารภาพิ

 เส�ยหายหร#อบ%คคลอ#$นมากกล'าวหาหร#อไม' และการหาต�วผ!-กระท,าผ�ดก0ไม'ม�หล�กเกณฑ์+ในการไต'สวนหร#อว�ธี�พิ�จารณาเคร'งคร�ด เพิราะม%'งแต'จะเอาผลท�$จะได-ร! -ถ้=งข-อเท0จจร�งท�$เก�ดข=�นมากกว'า 3 จ=งอาจม�การใชั้-ว�ธี�ทรมานจ,าเลยด-วยประการต'างๆ เพิ#$อให-จ,าเลยยอมร�บสารภาพิและเล'าข-อเท0จจร�งท��งหมดให-ผ!-ชั้,าระความฟ้9งการพิ�จารณาอาจกระท,าล�บหล�งจ,าเลย ค#อ การส#บพิยานอาจท,าโดยจ,าเลยไม'ม�โอกาสร! -เห0นก0ได- เพิราะถ้#อว'าผ!-ชั้,าระความสามารถ้ให-ความย%ต�ธีรรมและค%-มครองส�ทธี�ให-จ,าเลยอย!'แล-ว 4 ระบบน��ม�อ�ทธี�พิลอย!'ในภาคพิ#�นย%โรปซ้ำ=$งเด�มเคยตกอย!'ใต-อ�ทธี�พิลของส�นตปาปาแห'งกร%งโรม และต'อมาก0ม�บทบาทส,าค�ญในประเทศต'างๆ ในภาคพิ#�นย%โรปท�$ใชั้-ระบบประมวล

85

กฎหมาย เชั้'น ฝ่ร�$งเศส เยอรม�น ฯลฯ ต'อมาเม#$อระบบการทรมานจ,าเลยหมดไปและน�กกฎหมายเร�$มค-นหาข-อเท0จจร�งโดยทางพิยายนหล�กฐาน ระบบน��ก0คล�$คลายไปในทางค-นหาความจร�งโดยม�การน,าพิยายานส#บ แต'ย�งคงเอกล�กษณะเด�มอย!' ค#อศาลม�หน-าท�$ค-นห-าข-อเท0จจร�งจากพิยานหล�กฐานต'างๆ ท��งท�$ค!'ความน,าเสนอต'อศาล หร#อศาลเห0นสมควรเร�ยกมาส#บเอง และไม'ม�บทกฎหมายวางระเบ�ยบการส#บพิยาน หร#อไม'ม�บทต�ดพิยานโดยเคร'งคร�ดว'าพิยานประเภทน��ร �บฟ้9งได- พิยานประเภทน��นร�บฟ้9งไม'ได- ด�งน��น ศาลม�กจะร�บพิยานหล�กฐานท%กชั้��นเข-าส!'ส,านวนความ และจะไปพิ�จารณาละเอ�ยดตอนชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐานว'าพิยานชั้��นใดควรม�น,�าหน�กน'าเชั้#$อถ้#อมากน-อยเพิ�ยงใด 

รุะบบไต่�สวนม�ลักษณะส�าคำญ พอสรุ�ปได*ดงน�-

1) ศาลเป*นผ!-ม�บทบาทส,าค�ญในการพิ�จารณาคด� ม�อ,านาจท�$จะส#บพิยานเพิ�$มเต�มหร#องดส#บพิยาน ท��งน��เพิ#$อค-นหาให-ได-ข-อเท0จจร�งใกล-เค�ยงความจร�งมากท�$ส%ด การก,าหนดระเบ�ยบว�ธี� (Technicality)

เก�$ยวก�บการส#บพิยานม�น-อย ศาลม�อ,านาจใชั้-ด%ลยพิ�น�จได-กว-างขวางและย#ดหย%'นได-มาก

2) การพิ�จารณาคด�โดยเฉัพิาะในคด�อาญา จะม�ล�กษณะเป*นการด,าเน�นการระหว'างศาลก�บจ,าเลย โจทก+จะไม'ม�ใครม�บทบาทส,าค�ญมาก เป*นเพิ�ยงผ!-ชั้'วยเหล#อศาลให-การค-นคว-าหาพิยานหล�กฐาน ส'วนระด�บของความชั้'วยเหล#อท�$โจทก+ก�บศาลจะร'วมม#อก�นมากน-อยเพิ�ยงใด ข=�นอย!'ก�บระบบของแต'ละประเทศ เชั้'น ในประเทศฝ่ร�$งเศสพิน�กงานอ�ยการอาจข=�นน�$งซ้ำ�กถ้ามพิยานบนบ�ลล�งก+เค�ยงค!'ผ!-พิ�พิากษาได-5

3) ในระบบไต'สวน ม�กจะไม'ม�กฎเกณฑ์+การส#บพิยานท�$เคร'งคร�ดมากน�ก โดยเฉัพิาะอย'างย�$ง

จะไม'ม�บทต�ดพิยาน (Exclusionary

rule) ท�$เด0ดขาด แต'จะเปEดโอกาสให-ม�การเสนอพิยานหล�กฐานท%กชั้น�ดมาส!'ศาลได- และศาลก0ม�อ,านาจใชั้-ด%ลยพิ�น�จได-อย'างกว-างขวาง

 

2. รุะบบกลั�าวหา เป*นระบบท�$ใชั้-ก�นอย!'ในประเทศระบบกฎหมาย Common

law เชั้'น อ�งกฤษ สหร�ฐอเมร�กา ระบบน��ส#บเน#$องมาจากการท�$บ%คคลน,าเร#$องราวมาฟ้3องร-องว'กล'าวบ%คคลอ�กคนหน=$งต'อผ!-ม�อ,านาจ เพิ#$อให-ผ!-ม�อ,านาจชั้,าระคด�แก'ตน การพิ�จารณาชั้��ขาดว'าฝ่7ายใดผ�ดหร#อถ้!กจ=ง

86

ม�ได-อย!'ท�$การน,าพิยานมาพิ�ส!จน+ความจร�งแต'ส,าค�ญอย!'ท�$ว'าฝ่7ายใดจะเป*นผ!-ปฏ�บ�ต�ตามกต�กาซ้ำ=$งผ!-พิ�พิากษาวางไว-ได-ครบถ้-วนกว'าก�น การพิ�จารณาในระบบน�� ผ!-ชั้,าระความต-องวางต�วเป*นกลางจร�งๆ เพิ#$อควบค%มให-ค!'ความท��งสองฝ่7ายปฏ�บ�ต�ตามกต�กาอย'างเคร'งคร�ด ต'อมาว�ธี�พิ�จารณาได-ว�ว�ฒนาการ มาเป*นเกณฑ์+การน,าพิยานเข-าส#บ แต'เอกล�กษณ+ของระบบน��ก0คงปรากฏอย!' ค#อผ!-พิ�พิากษาต-องวางต�วเป*นกลางเคร'งคร�ด จะเอนเอ�ยงเข-าก�บฝ่7ายใดฝ่7ายหน=$งไม'ได- และอ,านาจของศาลในการส#บพิยานเพิ�$มเต�มหร#อต�ดพิยานก0ม�จ,าก�ดหร#อแทบไม'ม�เลย ต-องปล'อยให-ค!'ความด,าเน�นคด�หาพิยานหล�กฐานเต0มท�$ และหล�กเกณฑ์+ในการท�$จะน,าพิยานอย'างไรมาพิ�ส!จน+ได-หร#อไม'ได-เป*นไปโดยเคร'งคร�ด ม�บทต�ดพิยานท�$เด0ดขาดเพิ#$อม�ให-พิยานท�$ต-องห-ามเข-าส!'ส,านวนความ เท'าก�บเป*นการไม'ส#บพิยานน��นเลย 6

ท��งน��เพิ#$อม�ให-ท��งสองฝ่7ายได-เปร�ยบเส�ยเปร�ยบแก'ก�น ด�งน��นระบบกล'าวหาจ=งเป*นระบบท�$ว�ธี�การชั้,าระความเป*นไปในทางท�$ม�โจทก+ม�จ,าเลย ผ!-ชั้,าระต��งตนเป*นกลางคอยด!แลให-ท��งสองฝ่7ายได-ด,าเน�นคด�ของตนไปตามกฎเกณฑ์+ท�$ได-วางข=�นไว-โดยเคร'งคร�ด 

รุะบบกลั�าวหาม�ลักษณะส�าคำญ พอสรุ�ปได*ดงน�-

1) ศาลม�บทบาทจ,าก�ดเป*นเพิ�ยงผ!-ต�ดส�นคด�เท'าน��น ไม'ม�อ,านาจในการส#บพิยานเพิ�$มเต�มหร#อชั้'วยค!'ความฝ่7ายใดฝ่7ายหน=$งแสวงหาพิยานหล�กฐาน การด,าเน�นการพิ�จารณาม�กฎเกณฑ์+ ละเอ�ยดปล�กย'อยมาก ศาลใชั้-ด%ลพิ�น�จได-น-อย การยกฟ้3องโดย technicality ม�มาก

2) ค!'ความสองฝ่7ายม�บทบาทส,าค�ญเป*นค!'ต'อส!-ซ้ำ=$งก�นและก�นเห0นได-ชั้�ด ในคด�อาญาศาลจะไม'ชั้'วยโจทก+แสวงหาพิยานหล�กฐาน ด�งน��น บางคร��งศาลอาจยกฟ้3องท��งๆ ท�$ปรากฏว'าจ,าเลยกระท,าผ�ดก0ได-7

  7 ในประเทศสหร�ฐอเมร�กา การพิ�จารณาคด�อาญาม�หล�ก exclusionary rule

ซ้ำ=$งศาลปฏ�เสธีไม'ร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานท�$ได-มาจากการจ�บหร#อค-นท�$ไม'ชั้อบ ด�งน��น แม-โจทก+จะม�พิยานแจ-งชั้�ดว'าจ,าเลยท,าผ�ด ศาลอาจไม'ยอมร�บฟ้9งพิยานน��น และยกฟ้3องโจทก+ เพิราะโจทก+ไม'ม�พิยานก0ได-

3) ในระบบกล'าวหา ม�กฎเกณฑ์+การส#บพิยานท�$เคร'งคร�ดมาก ศาลม�โอกาสใชั้-ด%ลพิ�น�จได-น-อย ม�บทต�ดพิยานเด0ดขาดไม'ยอมให-ศาลร�บพิยานน��นเข-าส!'ส,านวนความเลยนอกจากน��น การใชั้-ค,าถ้ามในการซ้ำ�ก

87

ถ้าม ถ้ามค-าน ก0ต-องเป*นไปตามกฎเกณฑ์+โดยเคร'งคร�ด

ระบบท��งสองท�$กล'าวมาน��นเป*นว�ธี�การของศาลในอด�ต แต'เม#$อเวลาล'วงเลยมานานเข-าแต'ละระบบก0ม�การพิ�ฒนาว�ธี�การค-นหาข-อเท0จจร�งของตนมาเป*นล,าด�บ และม�การแก-ไขเปล�$ยนแปลงจ%ดบกพิร'องของแต'ละระบบมาโดยตลอด จนถ้=งป9จจ%บ�นจะเป*นได-ว'าระบบท��งสองต'างก0คล�$คลายเข-าหาก�น ท,าให-หล�กกฎหมายของประเทศต'างๆ ม�แนวโน-วท�$จะน,าข-อด�ของท��งสองระบบมารวมก�นสร-างเป*นกฎเกณฑ์+ในทางล�กษณะพิยานข=�นใหม' เร�ยกว'า ระบบผสม (Mixed

System) ประเทศฝ่ร�$งเศส ภายหล�งการปฏ�ว�ต�ใหญ'เป*นประเทศแรกท�$น,าข-อด�ของท��งสองระบบมาสร-างเป*นระบบผสมข=�นและประเทศอ#$นๆ ในย%โรปก0ได-ด,าเน�นการตาม

 

คำวามเป/นมาของกฎหมาย่ลักษณะพย่านของไทย่

กฎหมายล�กษณะพิยาน ค#อ กฎหมายท�$วางหล�กเกณฑ์+เก�$ยวก�บการพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งโดยพิยานหล�กฐานว'าในคด�แต'ละคด�น��นม�ข-อเท0จจร�งใดบ-างท�$จะต-องม�การพิ�ส!จน+ใครเป*นผ!-ม�หน-าท�$ต-องพิ�ส!จน+ พิยานหล�กฐานชั้น�ดใดบ-างซ้ำ=$งอาจ

เสนอต'อศาลและศาลร�บฟ้9งได- กระบวนพิ�จารณาในการน,าพิยานหล�กฐานเข-าส!'ศาลและการชั้�$งน,�าหน�กพิยานหล�กฐานกฎหมายล�กษณะพิยานจ�ดอย!'ในประเภทกฎหมายว�ธี�สบ�ญญ�ต�

แต'เด�มมาประเทศไทยได-ร�บอารยธีรรมจากอ�นเด�ย โดยผลของการเผยแพิร'พิ%ทธีศาสนากฎหมายล�กษณะพิยานของไทยจ=งด,าเน�นตามค�มภ�ร+พิระธีรรมศาสตร+ของมโนสาราจารย+ ในระยะแรกๆ ก0ย�งไม'ม�กฎหมายเป*นลายล�กษณ+อ�กษร เป*นแต'อาศ�ยจาร�ตประเพิณ�ย=ดถ้#อส#บต'อก�นมาคร��นถ้=งสม�ยกร%งศร�อย%ธียา ในสม�ยสมเด0จพิระรามาธี�บด�ท�$ 1 ราว พิ.ศ.

1894 ได-ม�การประกาศใชั้-กฎหมายล�กษณะพิยานเป*นลายล�กษณ+อ�กษรข=�นกฎหมายล�กษณะพิยาน พิ.ศ. 1894 น��ใชั้-ต'อก�นมาถ้=ง 500 ปDเศษ จนถ้=งสม�ยร�ชั้กาลท�$ 5 แห'งกร%งร�ตนโกส�นทร+ บทบ�ญญ�ต�ในกฎหมายล�กษณะพิยาน พิ.ศ. 1894 น��ได-วางร!ปแบบเป*นระบบกล'าวหา 8 แต'ในบางสม�ยก0ม�ว�ธี�การของระบบไต'สวนแทรกเข-ามาใชั้-บ-าง เชั้'น ในว�ธี�พิ�จารณาแบบจาร�ตนครบาล ม�การเฆ�$ยนถ้ามค,าให-การโจร ตบปากค!'ความจ,าข#$ผ!-ข�ดหมาย

 

88

เป*นต-น ต'อมาใน ร.ศ. 113 ร�ชั้กาลท�$ 5

ได-ทรงประกาศยกเล�กกฎหมายล�กษณะพิยาน พิ.ศ. 1894 และได-ม�การประกาศใชั้-กฎหมายล�กษณะพิยาน ร.ศ. 113 แทนเพิราะทรงเห0นว'ากฎหมายเก'าล-าสม�ยไม'สมก�บความเจร�ญก-าวหน-าของบ-านเม#อง และต'อมาใน ร.ศ.115 ก0ทรงประกาศยกเล�กว�ธี�พิ�จารณาโจรผ!-ร -ายตามจาร�ตนครบาล โดยทรงเห0นว'า การท�$ชั้,าระซ้ำ�กฟ้อกผ!-“

ต-องหาว'าเป*น โจรผ!-ร -ายตามจาร�ตนครบาลน��น ย�งเป*นเหต%ให-เก�ดความเส#$อมเส�ยในกระบวนพิ�จารณาได-มาก เพิราะผ!-พิ�พิากษาอาจจะพิลาดพิล��ง หลงลงอาญาแก'ผ!-ไม'ผ�ด และในท�$ส%ดแม-ถ้-อยค,าซ้ำ=$งผ!-ต-องอาญาจะให-การประการใด ก0ฟ้9งไม'ได- ด-วยถ้-อยค,าเชั้'นน��นอาจจะเป*นค,าส�ตย+จร�ง ฤาค,าเท0จซ้ำ=$งจ,าต-องกล'าวเพิ#$อให-พิ-นท%กข+เวทนาและทรงพิระราชั้ด,าร�ว'า หล�กฐานในการพิ�จารณาอรรถ้คด�โดยย%ต�ธีรรม ก0ต-องอาศ�ยส�กข�พิยานเป*นใหญ'กว'าส�$งอ#$น 9 ต��งแต'น��น ระบบว�ธี�พิ�จารณาของไทยก0เข-าส!'ระบบการค-นหาความจร�งโดยอาศ�ยพิยานหล�กฐานมาจนถ้=งท%กว�นน��

พิระราชั้บ�ญญ�ต�ล�กษณะพิยาน ร.ศ.

113 ม�หล�กการส'วนใหญ'มาจากกฎหมายของอ�งกฤษน�บได-ว'าเป*นการปฏ�ว�ต�ข� �นแรกให-กฎหมายล�กษณะพิยานของไทยเข-าส!'

ระบบสากลหล�กใหญ'ของกฎหมายฉับ�บน�� โดยสร%ปม�ด�งน��

1) ยกเล�กบทบ�ญญ�ต�ท�$ห-ามบ%คคล 33 ประเภทเป*นพิยาน ตามกฎหมายเก'าน��น ม�ข-อก,าหนดว'าบ%คคล 33 ประเภทเป*นอ%ตร�พิยาน ห-ามม�ให-ศาลร�บฟ้9ง เชั้'น คนห!หนวก คนตาบอด หญ�งโสเภณ�หญ�งม�ครรภ+ ชั้'างเก#อก ฯลฯ แต'ตามกฎหมายล�กษณะพิยาน ร.ศ. 113 วางหล�กใหม'ว'า บ%คคลใดท�$ม�สต�ร! -จ�กผ�ดชั้อบและเข-าใจความก0เป*นพิยานได-

2) ก,าหนดเอกส�ทธี�ของบ%คคลบางประเภทท�$จะไม'ต-องเป*นพิยาน

3) ก,าหนดว�ธี�การส#บพิยานได- 3

ประการ ค#อ เด�นเผชั้�ญส#บ เร�ยกพิยานมาส#บในศาลและส'งประเด0นไปส#บ

4) ก,าหนดว�ธี�การด,าเน�นกระบวนพิ�จารณาเม#$อพิยานไม'มาศาล

5) ก,าหนดว�ธี�ชั้��สองสถ้านและกะประเด0นน,าส#บ

6) ก,าหนดว�ธี�การซ้ำ�กถ้ามพิยานบ%คคล และการอ-างพิยานเอกสาร

7) บทก,าหนดโทษผ!-กระท,าผ�ดตามกฎหมายน��10

89

พิระราชั้บ�ญญ�ต�ล�กษณะพิยาน ร.ศ.

113 น��ม�ได-ถ้!กยกเล�กโดยกฎหมาย จ=งย�งคงม�ผลใชั้-บ�งค�บมาถ้=งป9จจ%บ�น แต'บทบ�ญญ�ต�ส'วนใหญ'ของพิระราชั้บ�ญญ�ต�น��ได-ม�การน,ามาบ�ญญ�ต�ไว-ในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งและประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญาแล-ว จ=งไม'ใคร'ม�การอ-าง

อ�งถ้=งพิระราชั้บ�ญญ�ต�ล�กษณะพิยาน ร.ศ.113 อ�ก แต'เร#$องใดท�$ม�ได-ม�บ�ญญ�ต�ไว-ในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง หร#อประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญาย'อมน,าบทบ�ญญ�ต�ในพิระราชั้บ�ญญ�ต�ล�กษณะพิยาน ร.ศ. 113 มาบ�งค�บได- เชั้'น ว�ธี�การส#บพิยานท�$เป*นคนห!หนวก หร#อเป*นใบ- เป*นต-น

 ระบบกฎหมายล�กษณะพิยานของไทย

ม�ป9ญหาท�$เป*นข-อโต-แย-งก�นในหม!'น�กน�ต�ศาสตร+ของไทยมานานแล-ว ค#อป9ญหาว'าระบบกฎหมายล�กษณะพิยานป9จจ%บ�นของไทยเป*นระบบกล'าวหา หร#อระบบไต'สวนน�กน�ต�ศาสตร+ส'วนใหญ'ม�ความเห0นว'ากฎหมายล�กษณะพิยานของไทยเป*นระบบกล'าวหามาโดยตลอด ต��งแต'เร�$มม�การจ�ดระเบ�ยบการศาลย%ต�ธีรรมตามแบบสากล ท��งน��เพิราะเสด0จในกรมหลวงราชั้บ%ร�

ด�เรกฤทธี�? ซ้ำ=$งเป*นบรมคร!ของน�กกฎหมายในประเทศไทย ได-ทรงศ=กษาว�ชั้ากฎหมายมาจากประเทศอ�งกฤษ 11 แต'ก0ม�น�กน�ต�ศาสตร+บางท'านเห0นว'า ม�บทบ�ญญ�ต�ในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง และประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญาหลายมาตรา เชั้'น ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 95 (2)

ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 116 ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา มาตรา 229 ท�$ให-อ,านาจศาลอย'างกว-างขวางในการร�บฟ้9งหร#อด,าเน�นการส#บพิยานซ้ำ=$งเป*นล�กษณะไต'สวน ท,าให-ระบบกฎหมายของไทยน'าจะเป*นระบบผสม ซ้ำ=$งม�เน#�อหาค'อนไปทางระบบไต'สวน 12

ความเห0นของน�กน�ต�ศาสตร+ฝ่7ายหล�งน'าจะม�ความเป*นไปได-มากกว'า ค#อ เห0นว'าระบบกฎหมายล�กษณะพิยานของเราน'าจะร'างข=�นตามแบบของระบบไต'สวน ซ้ำ=$งจะเห0นได-จากบทบ�ญญ�ต�ของประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 95 (2) ซ้ำ=$งให-อ,านาจศาลท�$จะร�บฟ้9งพิยานบอกเล'าได-อย'างกว-างขวาง โดยม�ได-บ�ญญ�ต�ถ้=งข-อยกเว-น ของพิยานบอกเล'าลงไปให-ชั้�ดแจ-ง หร#อตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 116 ท�$ให-อ,านาจศาลถ้ามพิยานได-เองก'อนค!'ความท%กฝ่7าย หร#อ

90

ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 86, 119 และประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา มาตรา 228 ซ้ำ=$งให-อ,านาจศาลให-การเร�ยกพิยานมาส#บโดยพิลการ หร#ออาจส#บพิยานท�$ค!'ความน,ามาส#บเพิ�$มเต�มตามท�$ศาลเห0นสมควรก0ได- ซ้ำ=$งล�กษณะเหล'าน��ตรงข-ามก�บความค�ดรากฐานของระบบกล'าวหาท�$ว'า ผ!-พิ�พิากษาจะต-องวางต�วเป*นกลางโดยส��นเชั้�ง จ=งน'าเชั้#$อว'าผ!-ร 'างกฎหมายคงม�ความประสงค+จะให-อ,านาจศาลท�$จะเข-ามาชั้'วยค!'ความค-นหาข-อเท0จจร�งตามระบบไต'สวน แต'ม�การน,าบทบ�ญญ�ต�บางประการของระบบกล'าวหามาบ�ญญ�ต�ไว-เพิ#$อค%-มครองส�ทธี�ของจ,าเลย ด�งน��น ต�วบทกฎหมายล�กษณะพิยานของเราจ=งน'าจะเป*นระบบผสมท�$ค'อนไปทางระบบไต'สวนมากกว'า

บทท�� 2

พย่านหลักฐาน

 

ปรุะเภทของพย่านหลักฐาน

พิยานหล�กฐานอาจจ�ดแบ'งออกเป*นประเภทได-หลายล�กษณะ ตามแต'ว�ตถ้%ประสงค+ของผ!-แบ'งและกฎเกณฑ์+ท�$ใชั้-แบ'ง ท��งน��เพิ#$อให-ผ!-ศ=กษาม�ความเข-าใจในระบบกฎหมายล�กษณะพิยานด�ข=�น ในท�$น��จะ

ขอแบ'งประเภทของพิยานหล�กฐานเฉัพิาะล�กษณะท�$ส,าค�ญด�งน�� 1. พิยานบ%คคล พิยานเอกสาร พิยานว�ตถ้% และพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญ

พิยานบ%คคล ค#อ บ%คคลท�$มาเบ�กความต'อศาลด-วยวาจา

พิยานเอกสาร ค#อ ข-อความใดๆ ในเอกสารท�$ม�การอ-างเป*นพิยาน

พิยานว�ตถ้% ค#อ ว�ตถ้%ส�$งของท�$ค!'ความอ-างเป*นพิยาน การอ-างสถ้านท�$ให-ศาลตรวจก-อย!'ในความหมายของพิยานว�ตถ้%ด-วย

พิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญ ค#อ พิยานบ%คคลซ้ำ=$งเป*นผ!-ม�ความร! -เชั้�$ยวชั้าญในศาสตร+สาขาใด สาขาหน=$ง และมาเบ�กความโดยการให-ความเห0น

การแบ'งพิยานหล�กฐานตามว�ธี�น��เป*นการแบ'งตามว�ธี�การน,าพิยานหล�กฐานเข-าส#บซ้ำ=$งม�กฎเกณฑ์+ต'างก�นระหว'างพิยานหล�กฐานท��ง 4 ประเภทน�� ว�ธี�น��เป*นว�ธี�การแบ'งประะเภทของพิยานหล�กฐานท�$ใชั้-ในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งและประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา

2. พิยานชั้��นหน=$งและพิยานชั้��นสอง

91

พิยานชั้��นหน=$ง หมายถ้=ง พิยานหล�กฐานชั้��นท�$ด�ท�$ส%ดในบรรดาพิยานหล�กฐานท��งหลายท�$ม%'งพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งข-อหน=$ง

พิยานชั้��นสอง หมายถ้=ง พิยานหล�กฐานในล,าด�บรองลงมา

การแบ'งประเภทของพิยานหล�กฐานว�ธี�น��เป*นการเปร�ยบเท�ยบระหว'างพิยานหล�กฐานหลายชั้��นท�$ม%'งพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งเด�ยวก�น ม�ท�$มาจากหล�กของกฎหมายอ�งกฤษท�$เร�ยกว'า กฎแห'งพิยานท�$ด�ท�$ส%ด (Best evidence rule) ซ้ำ=$งวางหล�กว'าค!'กรณ�จะต-องน,าพิยานท�$ด�ท�$ส%ดมาพิ�ส!จน+ โดยหล�กน��ท,าให-ศาลไม'ยอมร�บฟ้9งพิยานบอกเล'าถ้-าย�งม�ประจ�กษ+พิยานไม'ยอมร�บฟ้9งส,านาของเอกสารถ้-าย�งม�ต-นฉับ�บ และไม'ร�บฟ้9งการส#บลายม#อในเอกสาร โดยผ!-เชั้�$ยวชั้าญถ้-าต�วผ!-เข�ยนย�งม�อย!' แต'ต'อมาความเห0นของน�กกฎหมายก0เปล�$ยนไปจนป9จจ%บ�นกลายเป*นหล�กว'าพิยานชั้��นท�$สองให-ร�บฟ้9งได-

 

1 โอสถ้โกศ�น, เร#$องเด�ม, หน-า 73

แต'การท�$ไม'น,าพิยานท�$ด�ท�$ส%ดมาส#บน��นเป*นเพิ�ยงแต'กระทบกระเท#อนต'อน,�าหน�กแห'งพิยานหล�กฐานน��นเท'าน��น 1

ในกฎหมายล�กษณะพิยานของไทยม�บทบ�ญญ�ต�หลายมาตราท�$แสดงให-เห0นถ้=งการยอมร�บกฎแห'งพิยานท�$ด�ท�$ส%ด เชั้'น การอ-างพิยานเอกสารต-องอาศ�ยต-นฉับ�บ หร#อการห-ามร�บฟ้9งพิยานบอกเล'าเป*นต-น แต'โดยท�$วไปแล-ว ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 85 และประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา มาตรา 226 ม�ได-ห-ามร�บฟ้9งพิยานชั้��นสอง บางกรณ�ศาลจ=งอาจร�บฟ้9งพิยานชั้��นสองได-เท'าท�$จ,าเป*น เชั้'น พิยานชั้��นหน=$งตาย หร#อไม'อาจหาต�วได- เป*นต-น

 3. พิยานโดยตรงก�บพิยานประพิฤต�เหต%แวดล-อมกรณ�

พิยานโดยตรง (Direct

Evidence) หมายถ้=ง พิยานหล�กฐานท�$ม%'งพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�ง ซ้ำ=$งเป*นประเด0นพิ�พิาทในคด�โดยตรง ด�งน��น ถ้-าศาลเชั้#$อพิยานโดยตรง ศาลก0สามารถ้สร%ปได-ว'าข-อเท0จจร�งท�$พิ�พิาทก�นเป*นด�งท�$พิยานพิ�ส!จน+โดยไม'ต-องค-นคว-าเหต%ผลส�นน�ษฐานอะไรอ�ก เชั้'น ประเด0นพิ�พิาทในคด�ม�ว'า ก. ใชั้-ม�ดแทง ข. หร#อไม' พิยานท�$เห0น ก. ก,าล�งใชั้-ม�ดแทง ข. เป*นพิยานโดยตรงถ้-าศาลเชั้#$อว'าพิยานคนน��พิ!ดจร�ง ศาลก0สร%ปได-เลยว'า ก. แทง ข.

92

พิยานประพิฤต�เหต%แวดล-อมกรณ� (Circumstantial Evidence) หร#อพิยานแวดล-อมน��น หมายถ้=ง พิยานหล�กฐานท�$ม%'งพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�ง ซ้ำ=$งม�ได-เป*นประเด0นพิ�พิาทในคด�โดยตรง หากแต'พิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งอ#$นท�$บ'งชั้��ว'า ข-อเท0จจร�งอ�นเป*นประเด0นพิ�พิาทน'าจะเก�ดข=�นหร#อไม'เก�ดข=�น เชั้'นคด�ม�ประเด0นพิ�พิาทว'า ก. แทง ข. หร#อไม' ค. เป*นพิยานท�$เบ�กความว'า เวลาเก�ดเหต%เห0น ก. ว�$งผ'านไป ม#อถ้#อม�ดซ้ำ=$งม�โลห�ตสดๆ และได-ย�นเส�ยงร-องของ ข.

ด�งน�� แม-ศาลจะเชั้#$อว'า ค. พิ!ดจร�งก0ย�งไม'อาจสร%ปได-ท�นท�ว'า ก. แทง ข. เพิราะอาจม�ความเป*นไปได-แม-จะเป*นส'วนน-อยว'า ก. ถ้#อม�ดว�$งมาในขณะน��น โดย ก. ไม'ได-แทง ข.

ค. เป*นเพิ�ยงพิยานท�$บ'งชั้��ว'า ก. น'าจะเป*นคนแทง ข. เท'าน��น ศาลจะต-องพิ�จารณาปากน��ร 'วมก�บพิยานอ#$นๆ ว'าเพิ�ยงพิอหร#อไม'ท�$จะสร%ปว'า ก. แทง ข.

การแบ'งประเภทของพิยานหล�กฐานว�ธี�น��พิ�จารณาจากความใกล-ชั้�ดของข-อเท0จจร�งท�$พิยานม%'งพิ�ส!จน+ก�บประเด0นพิ�พิาทในคด� กล'าวค#อ ถ้-าข-อเท0จจร�งใกล-ชั้�ดจนเป*นอ�นเด�ยวก�บประเด0นพิ�พิาท พิยานท�$ม%'งส#บข-อเท0จจร�งน��นก0เป*นพิยานโดยตรง แต'ถ้-าข-อเท0จจร�งม�ได-เป*นอ�นเด�ยวก�บประเด0น

พิ�พิาทพิยานท�$ม%'งพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งน��นเป*นพิยานแวดล-อม 

4. ประจ�กษ+พิยานและพิยานบอกเล'า

ประจ�กษ+พิยาน (Eyewithess)

หมายถ้=ง พิยานบ%คคลท�$ได-ส�มผ�ส (perceive) ข-อเท0จจร�งท�$จะเบ�กความมาด-วยตนเอง เชั้'น แดงเบ�กความว'าเห0น ก.

แทง ข. ด�งน�� แดงเป*นประจ�กษ+พิยาน

พิยานบอกเล'า (Hearsay) หมายถ้=ง พิยานบ%คคลท�$ม�ได-ส�มผ�สข-อเท0จจร�งท�$เบ�กความมาด-วยตนเองแต'ร�บทราบมาจากการบอกเล'าของบ%คคลอ#$น หร#อจากบ�นท=กท�$บ%คคลอ#$นท,าไว- เชั้'น ด,าเบ�กความว'าแดงเล'าให-ฟ้9งว'า เห0น ก. แทง ข. ด�งน�� ด,าเป*นพิยานบอกเล'า

การแบ'งประเภทของพิยานหล�กฐานตามว�ธี�น��พิ�จารณาจากความใกล-ชั้�ดระหว'างพิยานหล�กฐานก�บข-อเท0จจร�งท�$พิยานม%'งพิ�ส!จน+ ถ้-าพิยานได-ส�มผ�สข-อเท0จจร�งมาด-วยตนเองก0เป*นประจ�กษ+พิยานแต'ถ้-าพิยานม�ได-ส�มผ�สข-อเท0จจร�งเองแต'ร�บทราบมาจากบ%คคลอ#$นก0เป*นพิยานบอกเล'า 

การุรุบฟั2งพย่านหลักฐานประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความ

แพิ'ง และประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญาได-แบ'งแยกพิยานหล�กฐาน

93

ออกตามว�ธี�การน,าส#บเป*น 4 ประเภท พิยานบ%คคล พิยานเอกสาร พิยานว�ตถ้% และพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญ ม�หล�กเกณฑ์+ในการร�บฟ้9งพิยานหล�กฐานท��ง 4 ชั้น�ดแตกต'างก�น พิ�จารณาได-ด�งน�� 

พย่านบ�คำคำลัพิยานบ%คคล หมายถ้=ง บ%คคลท�$มา

ให-การด-วยปากต'อหน-าศาล 2 ตามน�ยามน�� พิยานบ%คคลก0ค#อ ต�วคนท�$ร! -เห0นเหต%การณ+อ�นเป*นข-อเท0จจร�งในคด� และได-มาเบ�กความต'อหน-าศาลในฐานะพิยาน ซ้ำ=$งเป*นความหมายท�$เข-าใจก�นโดยท�$วไป แต'ม�น�กกฎหมายบางท'านน�ยามว'าพิยานบ%คคล หมายถ้=ง ถ้-อยค,าของบ%คคลท�$มาให-การต'อหน-าศาล และศาลได-จดบ�นท=กข-อความไว-ในส,านวนความ 3 น�ยามหล�งน��ม%'งหมายถ้=ง “ถ้-อยค,าท�$ศาลจดลงไว-ในส,านวนความ เป*น”

หล�กม�ได-ม%'งถ้=งต�วคน เม#$อพิ�จารณาแล-วเห0นว'า ความเห0นของน�กกฎหมายด�งกล'าวถ้!กต-องท��งสองฝ่7าย กล'าวค#อ ถ้-ามองตามความเข-าใจของคนธีรรมดาพิยานบ%คคลก0ควรจะหมายถ้=งต�ว คน ท�$ร! -เห0น“ ”

เหต%การณ+ แต'ถ้-ามองตามความเข-าใจของผ!-พิ�พิากษาท�$ก,าล�งจะต�ดส�นคด�ว'าจะจ,าแนกพิยานท�$อย!'ต'อหน-าเป*นพิยานบ%คคล พิยานเอกสาร หร#อพิยานว�ตถ้% พิยานบ%คคลก0ต-องหมายถ้=งถ้-อยค,าของบ%คคลซ้ำ=$งศาลจด

ลงไว-ในส,านวนความ ไม'ใชั้'ต�วคน เพิราะขณะน��นต�วคนซ้ำ=$งมาเบ�กความม�ได-อย!'ต'อหน-าศาลแล-ว

พย่านเอกสารุพิยานเอกสาร หมายถ้=ง ข-อความใดๆ

ในเอกสารท�$ม�การอ-างอ�งเป*นพิยาน โดยอาศ�ยการส#$อความหมายของข-อความน��นพิ�ส!จน+ความจร�ง แต'การอ-างเอกสารเป*นพิยานม�ใชั้'หมายความว'าจะเป*นพิยานเอกสารเสมอไป การอ-างข-อความตอนหน=$งในเอกสารเพิ#$อพิ�ส!จน+ว'าข-อเท0จจร�งเก�ดข=�นตามข-อความน��น ด�งน�� เป*นพิยานเอกสาร แต'ถ้-าอ-างลงลายม#อชั้#$อในเอกสารเพิ#$อพิ�ส!จน+ว'าเป*นลายม#อท�$จ,าเลยท,าปลอมข=�นในความผ�ดปลอมเอกสารหร#ออ-างหน�งส#อท��งเล'มเพิ#$อแสดงว'าเป*นการท,าซ้ำ,�างานอ�นม�ล�ขส�ทธี�?ของโจทก+ ด�งน��เป*นการอ-างในฐานะว�ตถ้%พิยาน 

พย่านวต่ถุ�พิยานว�ตถ้%ค#อ ส�$งของใดๆ ท�$ค!'ความ

อ-างอ�งให-ศาลตรวจด!เพิ#$อประโยชั้น+แก'คด�ของตนเม#$อพิ�จารณาเปร�ยบเท�ยบก�บพิยานเอกสารแล-วจะเห0นได-ว'า เอกสารฉับ�บหน=$งอาจเป*นพิยานเอกสารหร#อพิยานว�ตถ้%ก0ได-ส%ดแต'ว�ตถ้%ประสงค+ของการอ-าง ถ้-าเป*นการอ-างเพิ#$อให-ศาลด!ข-อความในเอกสารก0เป*นพิยานเอกสาร แต'ถ้-าเป*นการ

94

อ-างเพิ#$อให-ศาลด!ร!ปล�กษณะของเอกสารก0เป*นพิยานว�ตถ้%

พิยานว�ตถ้%ม�ความส,าค�ญมากในคด�อาญา เพิราะเป*นพิยานท�$ด�ท�$ส%ดในการพิ�ส!จน+ว'าข-อเท0จจร�งบางประเด0นได-เก�ดข=�น เชั้'น ยาเสพิต�ด หร#อไม-ของกลางในคด� ปลอกกระส%นปCน บาดแผลท�$ถ้!กท,าร-าย สถ้านท�$เก�ดเหต% ส'วนในคด�แพิ'งส'วนมากอาจเป*นการไปตรวจด!ท�$ด�นพิ�พิาทเพิ#$อด!หล�กเขตท�$ฟ้3องร-องก�น

การร�บฟ้9งพิยานว�ตถ้%ไม'ม�ข-อจ,าก�ดโดยกฎหมาย ด�งน��น พิยานว�ตถ้%ท�$ม�การอ-างอ�งในบ�ญชั้�พิยานโดยถ้!กต-องตามระเบ�ยบแล-วก0สามารถ้น,าเข-าส#บได-เสมอ และไม'ม�ข-อบ�งค�บว'าข-อเท0จจร�งใดจะต-องพิ�ส!จน+ด-วยพิยานว�ตถ้% หร#อห-ามพิ�ส!จน+ด-วยพิยานว�ตถ้% จ=งอย!'ในด%ลพิ�น�จของค!'ความท�$จะพิ�จารณาว'า ควรน,าส#บข-อเท0จจร�งด-วยพิยานว�ตถ้%หร#อไม'

 พย่านผิ4*เชี่��ย่วชี่าญ (Expert

witness)

พิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญเป*นพิยานบ%คคลประเภทหน=$ง แต'มาเบ�กความในล�กษณะแสดงความเห0นม�ใชั้'เป*นความจากการประสบพิบเห0นข-อเท0จจร�งและน,ามาเล'าให-ศาลฟ้9ง เชั้'นแพิทย+ซ้ำ=$งตรวจบาดแผลของผ!-เส�ยหายมาเป*นพิยาน ผ!-เชั้�$ยวชั้าญเพิ#$อให-

ความเห0นว'าบาดแผลเก�ดจากอะไร ด�งน��น พิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญจ=งไม'ม�ป9ญหาว'าจะได-พิบเห0นข-อเท0จจร�งมาด-วยตนเองหร#อไม'ด�งเชั้'นพิยานบ%คคล

เง#$อนไขในการร�บฟ้9งพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญม�ด�งน��

1) ประเด0นข-อพิ�พิาทเป*นป9ญหาซ้ำ=$งคนธีรรมดาไม'อาจต�ดส�นใจได-โดยใชั้-ความร! - ความสามารถ้ หร#อประสบการณ+ในชั้�ว�ตประจ,าว�นของว�ญญู!ชั้น เพิราะประเด0นน��นเก�$ยวข-องก�บความร! -ทางว�ทยาศาสตร+หร#อว�ทยาการเฉัพิาะแขนง ซ้ำ=$งจะต�ดส�นใจได-ก0แต'เฉัพิาะโดยผ!-เชั้�$ยวชั้าญ

เท'าน��นกล'าวอ�กน�ยหน=$ง ศาลจะไม'ยอมร�บฟ้9งความเห0นของผ!-เชั้�$ยวชั้าญในป9ญหาท�$สามารถ้ต�ดส�นได- โดยความร! -ของคนธีรรมดาสาม�ญ 4 เชั้'น

(1) กฎหมายไทย ศาลไม'ยอมร�บฟ้9งเลย เพิราะเป*นส�$งท�$ศาลร! -เอง และศาลเป*นผ!-เชั้�$ยวชั้าญทางกฎหมายอย!'แล-ว ค!'ความจะน,าว�ชั้าการหร#อศาสตราจารย+ในว�ชั้ากฎหมาย หร#อแม-แต'ผ!-ร 'างกฎหมายฉับ�บน��นเองมาส#บว'ากฎหมายฉับ�บน��นม�เจตนารมณ+หร#อความม%'งหมายอย'างใด เพิ#$อชั้'วยในการต�ความกฎหมายก0ไม'ได-

95

(2) ภาษาไทย หมายถ้=ง ภาษาไทยท�$ม�ความธีรรมดา ค!'ความจะอ-างผ!-เชั้�$ยวชั้าญในทางอ�กษรศาสตร+แสดงความเห0นอธี�บายภาษาไทยธีรรมดาไม'ได-

(3) ศ�ลธีรรม หร#อความสงบเร�ยบร-อยของประชั้าชั้น ศาลร! -ได-เอง ค!'ความไม'อาจอ-างผ!-เชั้�$ยวชั้าญมาแสดงความเห0นได- เชั้'น ม�ประเด0นว'าภาพิท�$จ,าเลยต�พิ�มพิ+เป*นภาพิลามกอนาจารหร#อไม'

โจทก+จะน,าพิยานมาส#บว'าเป*นภาพิลามกไม'ได- เพิราะเป*นส�$งท�$ศาลร! -เอง แต'จ,าเลยอาจน,าพิยานมาส#บได-ว'า ภาพิน��เป*นภาพิศ�ลปะ เพิราะศ�ลปะเป*นศาสตร+แขนงหน=$งซ้ำ=$งอาจอ-างผ!-เชั้�$ยวชั้าญมาแสดงความเห0นได-

(4) จรรยามารยาท จาร�ตประเพิณ�ท�$ร! -ก�นท�$วไป เป*นข-อเท0จจร�งท�$ร! -ก�นท�$วไป จ=งไม'อาจน,าพิยานมาส#บได- แม-จะเป*นผ!-เชั้�$ยวชั้าญ

2) พิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญจะต-องม�ความร! -ความชั้,านาญในสาขาว�ชั้าการแขนงท�$เป*นป9ญหาความร! -ความชั้,านาญน��อาจจะได-มาจากการศ=กษาเล'าเร�ยนจนได-ปร�ญญา หร#อประกาศน�ยบ�ตรหร#อหน�งส#อร�บรองอ#$นๆ หร#ออาจได-จากการท,างานในสาขาน��นมาเป*นเวลานานจนม�ความชั้,านาญก0ได- เชั้'น ผ!-ใหญ'บ-าง แม-ไม'ใชั้'ผ!-ชั้,านาญการพิ�เศษ แต'

ม�อาชั้�พิทางท,านา ม�กระบ#อหลายต�ว ก0สามารถ้ร! -ล�กษณะของกระบ#อตาถ้�$วและตาฝ่3าแตกต'างก�นอย'างไร สาม�ญชั้นพิอจะเห0นข-อแตกต'างก�นได- จ=งร�บฟ้9งเป*นพิยานในข-อต,าหน�กระบ#อด�งกล'าวได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1610/2498) แม-ในต�วบทกฎหมายประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 98 จะระบ%แขนงของศาสตร+ท�$จะม�ความร! -เชั้�$ยวชั้าญได-ว'า ได-แก'ศ�ลปะ ว�ทยาศาสตร+ การฝ่Dม#อ การค-า หร#อการงานท�$ท,า หร#อกฎหมายต'างประเทศ ก0ไม'น'าจะถ้#อว'าเฉัพิาะในศาสตร+เหล'าน��เท'าน��นจะม�ผ!-เชั้�$ยวชั้าญได- ควรถ้#อเป*นเพิ�ยงต�วอย'างท�$กฎหมายยกมาให-ด!เท'าน��นย�$งถ้-าพิ�จารณาในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญามาตรา 243 ซ้ำ=$งใชั้-ค,าว'า เชั้'น และระบ%ต�วอย'างอ#$นท�$ไม'ปรากฎในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 98 ด-วยแล-ว ย�$งน'าจะท,าให-เห0นว'าควรต�ความประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 98 ในทางกว-าง และใน 

4 ประม!ล ส%วรรณศร, เร#$องเด�ม,

หน-า 131

ป9จจ%บ�นก0ม�การใชั้-พิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญในสาขาต'างๆ อย!'เสมอ เชั้'น ผ!-เชั้�$ยวชั้าญตรวจพิ�ส!จน+ลายม#อชั้#$อ เง�นตราปลอมอาว%ธีและกระส%นปCน ยาเสพิต�ด ฯลฯ 5 

96

บทท�� 3

การุห*ามน�าส)บพย่านบ�คำคำลัแทนพย่านเอกสารุ

 

เม#$อเก�ดประเด0นข-อพิ�พิาทท�$จะต-องม�การน,าพิยานหล�กฐานมาส#บค!'ความแต'ละฝ่7ายย'อมม�ส�ทธี�โดยอ�สระท�$จะอ-างพิยานประเภทใดมาส#บก0ได- ไม'ว'าจะเป*นพิยานบ%คคลพิยานเอกสารหร#อพิยานว�ตถ้% ส%ดแต'ว'าพิยานชั้น�ดใดจะเป*นพิยานท�$ด�ท�$ส%ดท�$จะพิ�ส!จน+ข-อเท0จจร�งในประเด0นน��น โดยเฉัพิาะในคด�แพิ'งซ้ำ=$งพิยานหล�กฐานม�กจะเป*นพิยานบ%คคลหร#อพิยานเอกสาร พิยานบ%คคลและพิยานเอกสารต'างม�จ%ดเด'นและจ%ดด-อยต'างก�นไปคนละอย'าง กล'าวค#อ พิยานบ%คคลน��นโดยปกต�จะเป*นผ!-ท�$ร! -เห0นข-อเท0จจร�งใกล-ชั้�ดท�$ส%ด (ประจ�กษ+พิยาน) ไม'ม�การถ้'ายทอดข-อเท0จจร�งผ'านไปย�งผ!-อ#$น และการมาเบ�กความในศาลก0ตกอย!'ภายใต-ความศ�กด�?ส�ทธี�ของการสาบาน การถ้!กส�งเกตอาก�ปก�ร�ยาจากฝ่7ายผ!-พิ�พิากษาและค!'ความฝ่7ายตรงข-าม และการถ้!กถ้ามค-านโดยฝ่7ายตรงข-าม เหล'าน��เป*นหล�กประก�นความน'าเชั้#$อถ้#อของพิยานแต'จ%ดด-อยของพิยานบ%คคลก0ค#อ ระยะเวลาระหว'างตอนท�$พิยานพิบเห0นข-อเท0จจร�งก�บตอนท�$มาเบ�กความในศาลม�กจะเป*นเวลานานมาก จนความจ,าของพิยานไม'อาจแม'นย,าเหม#อนเด�ม ท,าให-เก�ดป9ญหาพิยานจ,าข-อเท0จจร�งไม'ได-หร#อจ,าผ�ด นอกจากน�� พิยานอาจม�ความ

บกพิร'องในการร�บร! -ข-อเท0จจร�ง หร#อการถ้'ายทอดความร! -ให-ผ!-อ#$นเข-าใจ ส'วนพิยานเอกสารน��นม�จ%ดเด'นตรงท�$ว'า ไม'ว'าเวลาจะผ'านไปนานเพิ�ยงใด ข-อความในเอกสารก0ย�งคงเด�มไม'เปล�$ยนแปลง โดยเฉัพิาะถ้-าได-ต-นฉับ�บของเอกสารมาส#บ แต'จ%ดด-อยก0ค#อ เอกสารเก�ดข=�นเองไม'ได- จะต-องม�บ%คคลท,าเอกสารน��นข=�นซ้ำ=$งไม'ม�หล�กประก�นว'าบ%คคลน��นจะท,าเอกสารน��นตามความจร�ง หร#อแกล-งท,าเอกสารเท0จ ย�$งถ้-าไม'ม�การน,าต�วคนท,าเอกสารมาส#บประกอบแล-ว ย�$งท,าให-ความน'าเชั้#$อของเอกสารลดลงไปอ�กนอกจากน�� พิยานเอกสารย�งม�ป9ญหาเร#$องการปลอมหร#อความไม'ถ้!กต-องแท-จร�งอ�กด-วย

จากจ%ดเด'นจ%ดด-อยของพิยานแต'ละประเภทท�$กล'าวมา จะเห0นได-ว'าจ%ดด-อยของพิยานเอกสารเก�$ยวก�บความน'าเชั้#$อ หร#อความถ้!กต-องตรงข-อเท0จจร�งน��น อาจแก-ไขได-ถ้-าเอกสารน��นเป*นเอกสารท�$ท,าข=�นระหว'างค!'ความหร#อค!'กรณ�ต��งแต'สองฝ่7ายข=�นไป เพิราะในกรณ�เชั้'นน��ค!'ความฝ่7ายหน=$งย'อมต-องระว�งผลประโยชั้น+ของตนและไม'ยอมให-อ�กฝ่7ายหน=$งท,าเอกสารม�ข-อความเท0จ เชั้'น ในการท,าส�ญญาซ้ำ#�อขายซ้ำ=$งผ!-ซ้ำ#�อและผ!-ขายต'างลงชั้#$อในส�ญญา ย'อมน'าเชั้#$อว'าข-อความคงจะถ้!กต-องเพิราะอย!'ภายในความร! -เห0นของท��งสองฝ่7าย จะเห0นได-ว'าถ้-าสามารถ้แก-ไขจ%ดด-อยของพิยานเอกสารข-อ

97

น��ได- พิยานเอกสารย'อมม�ค%ณล�กษณะเหน#อพิยานบ%คคล ด�งน��นในคด�ท�$สภาพิแห'งข-อเท0จจร�งเก�$ยวข-องก�บน�ต�กรรมส�ญญาประเภทส,าค�ญท�$กฎหมายบ�งค�บให-ต-องท,าเป*นหน�งส#อ หร#อม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อ จ=งสมควรท�$จะให-ม�การส#บพิยานเอกสารเพิ#$อพิ�ส!จน+เน#�อความในส�ญญาน��นเพิ�ยงอย'างเด�ยว เพิ#$อป3องก�นไม'ให-ม�การโต-เถ้�ยงก�นไม'ร! -จบโดยการน,าพิยานบ%คคลมาส#บ ท,าให-คด�ด,าเน�นไปได-โดยรวดเร0วและประหย�ดข=�น จ=งท,าให-เก�ดม�หล�กการร�บฟ้9งพิยานบ%คคลมาส#บแทนหร#อเพิ�$มเต�มแก-ไขข-อความในเอกสาร

 

หลักท��ว�าพย่านเอกสารุต่ดพย่านบ�คำคำลัประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความ

แพิ'ง มาตรา 94 บ�ญญ�ต�ว'า เม#$อใดม�“

กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง ห-ามม�ให-ศาลยอมร�บฟ้9งพิยานบ%คคลในกรณ�อย'างหน=$งอย'างใดต'อไปน�� แม-ถ้=งว'าค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งจะได-ย�นยอมก0ด�

ก. ขอส#บพิยานบ%คคลแทนพิยานเอกสาร เม#$อไม'สามารถ้น,าเอกสารมาแสดง

ข. ขอส#บพิยานบ%คคลประกอบข-ออ-างอย'างใดอย'างหน=$ง เม#$อได-น,าเอกสารมาแสดงว'าย�งข-อความเพิ�$มเต�มต�ดทอนหร#อ

เปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารน��นอย!'อ�ก

แต'ว'าบทบ�ญญ�ต�แห'งมาตราน��ม�ให-ใชั้-บ�งค�บในกรณ�ท�$บ�ญญ�ต�ไว-ในอน%มาตรา (2)

แห'งมาตรา 93 และม�ให-ถ้#อว'าเป*นการต�ดส�ทธี�ค!'ความในอ�นท�$จะกล'าวอ-าง และน,าพิยานบ%คคลมาส#บประกอบข-ออ-างว'า พิยานเอกสารท�$แสดงน��นเป*นเอกสารปลอม หร#อไม'ถ้!กต-องท��งหมด หร#อแต'บางส'วนหร#อส�ญญาหร#อหน��อย'างอ#$นท�$ระบ%ไว-ในเอกสารน��นไม'สมบ!รณ+หร#อค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งต�ความหมายผ�ด

ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 บ�ญญ�ต�ไว-เป*นหล�กว'าข-อความเป*นเอกสารเป*นข-อเท0จจร�งท�$ไม'อาจโต-แย-งได-ค!'ความจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บให-ศาลเห0นเป*นอ#$นไม'ได- ซ้ำ=$งม�หล�กเกณฑ์+ด�งน�� หล�กเกณฑ์+การห-ามน,าส#บพิยานบ%คคลแทนพิยานเอกสารตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 ม�ด�งน��

1. ต-องเป*นกรณ�ท�$ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง หมายความว'าเป*นประเด0นพิ�พิาทเก�$ยวก�บน�ต�กรรมส�ญญาซ้ำ=$งม�กฎหมายสารบ�ญญ�ต�บ�งค�บว'าต-องท,าตามแบบหร#อต-องม�หล�ก

98

ฐานเป*นหน�งส#อ เชั้'น การก!-ย#มเง�นเก�นกว'า 50 บาท ส�ญญาซ้ำ#�อขายอส�งหาร�มทร�พิย+ส�ญญาเชั้'าซ้ำ#�อ ส�ญญาค,�าประก�น เป*นต-น

ถ้-าเป*นกรณ�ท�$กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�เอกสารมาแสดงแล-ว มาตรา 94 ม�ได-ใชั้-บ�งค�บเฉัพิาะค!'ความฝ่7ายท�$กล'าวอ-างข-อเท0จจร�งซ้ำ=$งม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงเท'าน��นแต'บ�งค�บตลอดถ้=งค!'กรณ�ฝ่7ายอ#$นด-วย

บางกรณ�กฎหมายสารบ�ญญ�ต�ให-ค!'กรณ�เล#อกท,าได-หลายว�ธี� เชั้'น อาจท,าหล�กฐานเป*นหน�งส#อ หร#อวางประจ,า หร#อชั้,าระหน��บางส'วน เชั้'น ส�ญญาจะซ้ำ#�อขายอส�งหาร�มทร�พิย+กรณ�ด�งกล'าว ถ้-าค!'กรณ�เล#อกเอาการวางประจ,า หร#อชั้,าระหน��บางส'วน ก0ไม'จ,าต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อ และไม'

  ใชั้'เป*นกรณ�ท�$กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสาร 1 แต'ถ้-าค!'กรณ�ท,าหลายว�ธี�ไปด-วยก�น เชั้'น ท,าส�ญญาเป*นลายล�กษณ+อ�กษรด-วยวางประจ,าด-วย จะถ้#อว'าเป*นกรณ�ท�$ม�กฎหมายบ�งค�บว'าต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงหร#อไม'

ต�วอย'างโจทก+จ,าเลยร'วมก�นย#$นเร#$องราวตามแบบพิ�มพิ+ของทางราชั้การต'อเจ-าพิน�กงานท�$ด�น ขอจดทะเบ�ยนส�ทธี�และ

น�ต�กรรม ม�ข-อความว'าโจทก+ขอแบ'งท�$ด�นขายให-จ,าเลยในราคา 4,000 บาท โดยจ,าเลยชั้,าระเง�นแล-ว 3,000 บาท บ�ดน��โจทก+มาฟ้3องจ,าเลยและขอส#บพิยานบ%คคลว'าการท�$โจทก+จะขายท�$พิ�พิาทให-จ,าเลยในราคา 4,000 บาท ก0โดยจ,าเลยจะต-องยกท�$ด�นท�$โจทย+อาศ�ยปล!กเร#อนอย!'ให-โจทก+ด-วย ซ้ำ=$งข-อความน��ไม'ม�อย!'ในเร#$องราวขอจดทะเบ�ยนส�ทธี�และน�ต�กรรม

ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า เร#$องราวขอจดทะเบ�ยนส�ทธี�และน�ต�กรรมด�งกล'าวเป*นเร#$องราวท�$แจ-งให-พิน�กงานท�$ด�นทราบเพิ#$อดเน�นการเท'าน��น ไม'ใชั้'ส�ญญาจะซ้ำ#�อขาย จะเป*นได-ก0เพิ�ยงหล�กฐานแห'งการจะซ้ำ#�อจะขาย ปรากฏว'าจ,าเลยชั้,าระเง�นค'าท�$ด�นให-โจทก+แล-วบางส'วน ส�ญญาเชั้'นน��ไม'จ,าเป*นต-องม�เอกสารส�ญญาเป*นหน�งส#อมาแสดง ฉัะน��น การท�$โจทก+น,าพิยานบ%คคลมาส#บ จ=งไม'ต-องห-าม (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 200 / 2509)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า จ,าเลยท,าส�ญญาจะขายท�$ด�นให-โจทก+ โจทก+วางเง�นม�ดจ,าจ,านวนหน=$งและน�ดว�นโอนกรรมส�ทธี�?ก�น จ,าเลยผ�ดส�ญญาไม'โอนให- จ,าเลยให-การว'าโจทก+เป*นฝ่7ายผ�ดส�ญญาและย�งไม'ได-ร�บเง�นม�ดจ,า จ,าเลยขอส#บพิยานบ%คคลว'า จ,าเลยย�งไม'ได-ร�บม�ดจ,าเพิราะโจทก+ขอผ�ดศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า

99

1) ส�ญญาจะซ้ำ#�อขายอส�งหาร�มทร�พิย+ ประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 456 วรรคสองบ�ญญ�ต�ให-ท,าได- 3 ประการ ค#อ ม�หน�งส#อเป*นหล�กฐานอย'างหน=$ง วางประจ,าอย'างหน=$งหร#อชั้,าระหน��บางส'วนอ�กอย'างหน=$ง ถ้-าค!'ส�ญญาจะท,าก�นโดยใชั้-ว�ธี�แรก ค#อ ท,าหน�งส#อส�ญญาเป*นหล�กฐานแล-ว ก0เป*นกรณ�ท�$ต-องด-วยประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94

ซ้ำ=$งกฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง และจะน,าส#บพิยานบ%คคลเพิ�$มเต�ม ต�ดทอน เปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารม�ได- แต'ถ้-าท,าโดยว�ธี�หล�งก0ไม'ใชั้'กรณ�ท�$กฎหมายบ�งค�บให-ม�พิยานเอกสารมาแสดง

2) คด�น��โจทก+จ,าเลยท,าส�ญญาเป*นหน�งส#อ แม-ในส�ญญาจะระบ%ว'าวางม�ดจ,าด-วยก0เป*นท�$เห0นได-ว'า ความประสงค+ของค!'ส�ญญาม%'งจะผ!กม�ดก�นโดยหน�งส#อส�ญญา การวางม�ดจ,าเป*นเพิ�ยงข-อส�ญญาข-อหน=$ง กรณ�น��จ=งต-องด-วยมาตรา 94 เม#$อหน�งส#อส�ญญาระบ%ว'าจ,าเลยได-ร�บเง�นม�ดจ,าไว-ถ้!กต-องแล-ว จ,าเลยจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าไม'ได-ร�บเพิราะโจทก+ขอผ�ดน��นร�บฟ้9งไม'ได- เพิราะเป*นการส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารไม'ใชั้'ห�กล-าง (ค,า

พิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1545/2492,

1541/2509, 2216/2515)

สร%ปได-ว'า ป9ญหาข-อน��ต-องพิ�จารณาเจตนาของค!'กรณ�เป*นใหญ' ถ้-าค!'กรณ�ม�เจตนาจะถ้#อเอาเอกสารเป*นส,าค�ญ ก0ต-องถ้#อว'าเป*นกรณ�ท�$ท,าหล�กฐานไว-เป*นหน�งส#อ แม-จะม�การวางประจ,าหร#อชั้,าระหน��บางส'วน ก0ควรถ้#อเป*นส'วนหน=$งขอลายล�กษณ+อ�กษรเท'าน��นเป*นกรณ�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงตามมาตรา 942

แต'ถ้-าเป*นส�ญญาท�$กฎหมายม�ได-บ�งค�บว'าต-องท,าเป*นหน�งส#อ หร#อต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อแล-ว แม-ค!'ส�ญญาจะสม�ครใจท,าข-อตกลงก�นไว-เป*นหน�งส#อ หร#อลายล�กษณ+อ�กษรก0ไม'ใชั้'กรณ�ท�$จะต-องห-ามน,าส#บพิยานบ%คคล

2. ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 ไม'น,าไปใชั้-บ�งค�บในคด�อาญา เพิราะตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความอาญา มาตรา 226 การน,าส#บพิยานในคด�อาญาน��นอาจท,าได-อย'างกว-างขวางไม'ม�ข-อจ,าก�ดเหม#อนคด�แพิ'ง พิยานหล�กฐานใดท�$น'าจะพิ�ส!จน+ได-ว'าจ,าเลยกระท,าความผ�ดหร#อบร�ส%ทธี�? ย'อมน,าส#บได-ท��งส��น

100

ต�วอย'าง โจทย+ว'า จ,าเลยเป*นเจ-าพิน�กงาน ม�หน-าท�$ร �บจ'ายเง�นของกรมการทหารการชั้'างได-เร�ยกและยอมร�บเง�นท�$จ,าเลยม�ควรได-ตามกฎหมายจากนายทหาร 9 คน รวมเป*นเง�น 800 บาท จ,าเลยให-การปฏ�เสธี คด�ม�ประเด0นข-อหน=$งว'า โจทก+น,าส#บพิยานบ%คคลห�กล-างพิยานเอกสารต-องห-ามหร#อไม' ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'าในคด�อาญา ค!'กรณ�ม�ส�ทธี�น,าพิยานมาส#บประกอบแสดงข-อเท0จจร�งแห'งข-อความในเอกสารว'าถ้!กต-องก�บความจร�งได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 273/2498)

3. ข-อห-ามตามมาตรา 94 เป*นข-อห-ามเด0ดขาด แม-ค!'ความจะตกลงย�นยอมให-ฝ่7ายหน=$งน,าพิยานบ%คคลเข-าส#บแทนพิยานเอกสารได- ข-อตกลงน��นไม'ม�ผลบ�งค�บและศาลจะไม'ยอมร�บฟ้9งพิยานบ%คคลน��นอย!'ด�

 สารุะของข*อห*ามต่ามมาต่รุา 94

มาตรา 94 ห-ามค!'ความพิยานบ%คคลมาส#บในเร#$องต'อไปน��

1. ห-ามน,าพิยานบ%คคลมาส#บแทนพิยานเอกสารเม#$อไม'สามารถ้น,าเอกสารมาแสดงหมายความว'าเม#$อกฎฆมายบ�งค�บว'าต-องม�เอกสารมาแสดง เชั้'น โจทย+ ฟ้3องเร�ยกเง�นก!-เก�น 50 บาท ด�งน��ค!'ความจะต-องน,าเอกสารอ�นเป*นหล�กฐานก!-ย#มมา

แสดง จะน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าม�การก!-ย#ม โดยไม'น,าเอกสารมาแสดงไม'ได-

ความจร�ง กรณ�ท�$กฎหมายบ�งค�บให-ม�เอกสารมาแสดงน��น ได-ม�กฎหมายสารบ�ญญ�ต�กล'าวถ้=งผลของการไม'ม�เอกสารไว-แล-ว กล'าวค#อ ถ้-าเป*นกรณ�ท�$ต-องท,าเป*นหน�งส#อก0เป*นโมฆะ หร#อถ้-าเป*นกรณ�ต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อ ก0ฟ้3องหร#อต'อส!'คด�ไม'ได- ซ้ำ=$งท,าให-ขาดอ,านาจฟ้3องมาแต'แรก ไม'ค'อยม�ป9ญหามาถ้=งข=�นการส#บพิยาน เพิราะถ้-าศาลเห0นว'าไม'ม�หน�งส#อ ก0อาจงดส#บพิยาน แล-วต�ดส�นยกฟ้3องไปเลย

ม�ข-อท�$ควรส�งเกตว'า กฎหมายห-ามเฉัพิาะการเอาพิยานบ%คคลส#บแทนเอกสารเท'าน��นแต'ม�ได-ห-ามการน,าพิยานบ%คคลมาส#บประกอบพิยานเอกสาร ค#อ ส#บท��งพิยานเอกสารและพิยานบ%คคลเพิ#$อย#นย�นข-อความในเอกสารให-หน�กแน'นข=�น ตามปกต�เอกสารจะเป*นพิยานชั้��นสองเพิราะต-องม�บ%คคลผ!-ท,าเอกสารน��นข=�นซ้ำ=$งเป*นพิยานชั้��นหน=$ง ปกต�การส#บพิยานเอกสารจะต-องน,าบ%คคลผ!-ท,าเอกสารหร#อร! -เห0นการท,าเอกสารน��นมาส#บประกอบเสมอ

2. ห-ามน,าพิยานบ%คคลมาส#บข-ออ-างอย'างใดอย'างหน=$ง เม#$อได-น,าเอกสารมาแสดงแล-วว'าย�งม�ข-อความเพิ�$มเต�ม ต�ด

101

ทอน หร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารน��นอย!'อ�ก หมายความว'าในกรณ�ท�$ต-องพิยานเอกสารมาแสดง ถ้-าฝ่7ายหน=$งม�พิยานเอกสารมาแสดง แล-วก0ห-ามฝ่7ายน��นเองหร#ออ�กฝ่7ายหน=$งน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าเอกสารของฝ่7ายแรกย�งม�ข-อความท�$ไม'สมบ!รณ+ จะขอส#บเพิ�$มเต�ม ต�ดทอน หร#อแก-ไข ข-อความในเอกสารน��นถ้-าต-องการจะส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลง ต-องหาพิยานเอกสารด-วยก�นมาส#บ ม�ฉัะน��นศาลจะร�บฟ้9งตามข-อความในเอกสารของฝ่7ายแรก

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องขอแบ'งมรดกตามส�ญญาประน�ประนอมยอมความ จ,าเลยร�บว'าท,าส�ญญาไว-จร�ง แต'ม�เง#$อนไขอ#$นนอกจากท�$ปรากฏในส�ญญาว'า โจทก+จะน,าทร�พิย+มรดกท�$ถ้!กทายาทหล�กไปมาค#นให-จ,าเลย ๆจ=งจะยอมปฏ�บ�ต�ตามข-อตกลงในส�ญญา จ,าเลยจะขอส#บพิยานบ%คคลถ้=งเง#$อนไขน�� ศาลฎ�กาต�ดส�นว'า เป*นการส#บแก-ไขข-อความในเอกสาร ส#บไม'ได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 308/2491)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'าจ,าเลยก!-เง�น 4,000 บาท และร�บเง�นไปแล-วตามเอกสารการก!-ท-ายฟ้3อง จ,าเลยให-การว'า จ,าเลยก!-เง�นโจทก+จร�งแต'ร�บเง�นไปเพิ�ยง 3,850 บาท เพิราะโจทก+ค�ดดอกเบ��ย 150

บาท และห�กเอาไว-เลย ด�งน�� คด�ต-องห-ามม�

ให-น,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารการก!- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 779/2497)

มาตรา 94 ห-ามน,าส#บพิยานบ%คคลเก�$ยวข-องก�บพิยานเอกสารเพิ�ยง 2 กรณ�ด�งกล'าว ด�งน��น การส#บพิยานบ%คคลในล�กษณะอ#$นท�$ม�ใชั้'แทนพิยานเอกสาร ม�ได-เพิ�$มเต�ม ต�ดทอนหร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสาร ย'อมไม'ต-องห-าม การส#บพิยานบ%คคลท�$ไม'ต-องห-ามล�กษณะน��เร�ยกอ�กอย'างหน=$งว'า การน,าส#บพิยานบ%คคลโดยไม'แตะต-องข-อความในเอกสาร ซ้ำ=$งอาจแยกพิ�จารณา ด�งน��

1. น,าส#บพิยานบ%คคลถ้=งท�$มาแห'งน��ตามเอกสาร ตามปกต�การน,าส#บว'าหน��หร#อส�ญญาตามเอกสารท�$มาอย'างไร ย'อมไม'ใชั้'เป*นการเพิ�$มเต�ม หร#อแก-ไขเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสารเพิราะเป*นการน,าส#บข-อเท0จจร�งอ�กอ�นหน=$งก'อนท�$จะม�การตกลงท,าส�ญญาก�นตามข-อความในเอกสาร แม-การน,าส#บถ้=งท�$มาแห'งหน��จะท,าให-ความรบผ�ดในหน��ตามเอกสารน��นเปล�$ยนแปลงไปก0ไม'ต-องห-ามตามมาตรา 94

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า จ,าเลยก!-เง�นโจทก+ไป 6 คร��ง แล-วผ�ดน�ดขอให-ชั้,าระต-นเง�นและดอกเบ��ยจ,าเลยให-การว'า คร��งท�$ 1

ชั้,าระแล-ว โจทก+ท,าหล�กฐานให-แต'หายไป

102

คร��งท�$ 2 ก!-จร�ง คร��งท�$ 3 โจทก+เอาต-นเง�นคร��งท�$ 2 มารวม คร��งท�$ 4 เอาต-นเง�นคร��งท�$ 3 มารวม คร��งท�$ 5 โจทก+ เอาต-นเง�นคร��งท�$ 4 มารวม โดยบอกว'าจะท,าลายส�ญญาก!-ฉับ�บก'อนๆ เส�ยส'วนคร��งท�$ 6 เก�ดจากจ,าเลยค-างชั้,าระดอกเบ��ย โจทก+จ=งเอาดอกเบ��ยท�$ค-างมารวมก�บต-นเง�นในส�ญญาฉับ�บท�$ 5 ด�งน��นจ,าเลยจ=งเป*นหน��โจทก+น-อยกว'าจ,านวนท�$ฟ้3อง เพิราะต-นเง�นตามส�ญญาก!-ซ้ำ,�าก�น

ม�ป9ญหาว'า จ,าเลยน,าพิยานบ%คคลมาส#บตามท�$ต'อส!-ได-หร#อไม'

ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า ส�ญญาก!-ฉับ�บหล�งสมบ!รณ+ม�ผลบ�งค�บตามกฎหมาย การน,าส#บของจ,าเลยม�ใชั้'การส#บว'าเอกสารไม'ถ้!กต-องหร#อไม'สมบ!รณ+ แต'เป*นการน,าส#บถ้=งท�$มาแห'งหน��ตามส�ญญาก!-ฉับ�บหล�ง การน,าส#บท�$มาแห'งน��ไม'ใชั้-การน,าส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงเอกสาร การน,าส#บเชั้'นน��เป*นการน,าส#บว'า หน��เง�นตามส�ญญาฉับ�บก'อนได-น,ามารวมไว-ในฉับ�บหล�งแล-ว ท�$โจทก+ฟ้3องเร�ยกเง�นตามส�ญญาก!-ท%กฉับ�บ จ=งเป*นการฟ้3องชั้,าระหน��รายเด�ยวก�น จ,าเลยจ=งน,าส#บพิยานบ%คคลได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 522/2505)

2. การน,าส#บพิยานบ%คคลถ้=งข-อตกลงระหว'างค!'กรณ� ซ้ำ=$งเก�ดข=�นภายหล�งค!'กรณ�ได-ท,าน�ต�กรรมส�ญญาท�$ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง

ม�ข-อความพิ�จารณาด�งน��

(1) ถ้-าเป*นข-อตกลงใหม'ท�$เก�$ยวพิ�นก�บกรณ�เด�มท�$กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง เชั้'น ข-อตกลงเล�กส�ญญาเด�ม หร#อข-อตกลงน��นเป*นส�ญญาใหม'แยกได-ต'างหากจากส�ญญาเด�ม และข-อตกลงใหม'น��ไม'อย!'ในบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงก0ย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได- ไม'ต-องห-ามตามมาตรา 94 แต'ถ้-าเป*นกรณ�ท�$ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง ก0ตกอย!'ในบ�งค�บแห'งมาตรา 94

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า ก!-เง�นจ,านวน 2,500 บาท เอาโฉันดให-ย=ดถ้#อไว-เป*นประก�นโจทก+น,าต-นเง�นและดอกเบ��ยไปชั้,าระ จ,าเลยไม'ยอมร�บขอให-บ�งค�บให-จ,าเลยร�บชั้,าระหน��และค#นโฉันดให-โจทก+ จ,าเลยให-การว'าหล�งจากโจทก+ก!-เง�นจ,าเลยแล-ว โจทก+ได-พิา ย. มาก!-เง�นจ,าเลย 2,500 บาท โดยโจทก+เป*นผ!-ค,�าประก�นและมอบโฉันดฉับ�บเด�มให-จ,าเลยย=ดถ้#อไว-ด-วย โจทก+ขอชั้,าระหน��ของโจทก+และขอโฉันดค#น จ,าเลยจ=งไม'ยอม

103

ค!'ความร�บข-อเท0จจร�งตามฟ้3องและค,าให-การ แต'ในส�ญญาค,�าประก�นไม'ได-ระบ%ว'า โจทก+ได-มอบโฉันดฉับ�บเด�มให-จ,าเลยย=ดถ้#อไว-ด-วย โจทก+ขอชั้,าระหน��ของโจทก+และขอโฉันดค#น จ,าเลยจ=งไม'ยอม ค!'ความร�บข-อเท0จจร�งตามฟ้3องและค,าให-การ แต'ในส�ญญาค,�าประก�นไม'ได-ระบ%ว'า โจทก+ได-มอบโฉันดให-จ,าเลยย=ดถ้#อเป*นประก�นจ,าเลยจะขอส#บพิยานบ%คคลว'าม�การตกลงก�นด-วยวาจา

ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า แม-ส�ญญาท�$โจทก+ค,�าประก�น ย. จะต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อแต'ข-อตกลงท�$โจทก+ยอมให-จ,าเลยย=ดโฉันดไว-จนกว'าจ,าเลยจะได-ร�บชั้,าระหน��จาก ย.

ครบถ้-วนน��นเป*นส�ญญาท�$ตกลงก�นเป*นพิ�เศษอ�กอ�นหน=$ง ไม'เก�$ยวก�บส�ญญาค,�าประก�นและส�ญญาอย'างน��ไม'ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อ จ,าเลยย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได- ไม'เป*นการส#บเพิ�$มเต�มส�ญญาค,�าประก�นตามมาตรา 94 (

ข) (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 505/2507)

(2) ถ้-าเป*นข-อตกลงใหม'ท�$เป*นการแก-ไข เพิ�$มเต�มหร#อต�ดทอนข-อส�ญญาเด�มด�งน��ต-องพิ�จารณาว'าข-อตกลงใหม'น��นเป*นสาระส,าค�ญของกรณ�เด�มจนไม'อาจแยกออกมาเป*นอ�กส'วนหน=$งได- ใชั้'หร#อไม' ถ้-าเป*นเชั้'นน��นก0ต-องถ้#อว'า แม-จะม�ข-อตกลง

ใหม' ข-อตกลงน��นก0เป*นส'วนหน=$งของกรณ�เด�มน�$นเอง เม#$อกรณ�เด�มม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง ข-อตกลงใหม'ก0ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงด-วย เชั้'น ส�ญญาจะซ้ำ#�อขายท�$ด�นเด�มตกลงราคาก�นไว- 100,000 บาท ต'อมาตกลงลดราคาลงเหล#อ 80,000 บาท ด�งน��ก0ต-องท,าหล�กฐานเป*นหน�งส#อด-วย หร#อก!-ย#มเง�นก�น 5,000 บาท ก,าหนดอ�ตราดอกเบ��ยร-อยละ 15 ต'อปD ถ้-าตกลงก�นใหม'ค�ดดอกเบ��ยร-อยละ 10 ต'อปD ก0ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดงแต'ถ้-าข-อตกลงใหม'น��นม�ได-แตะต-องกระทบกระเท#อนเน#�อความในเอกสารหากเป*นการตกลงก�นในรายละเอ�ยดปล�กย'อยเก�$ยวก�บว�ธี�การท�$จะชั้,าระหน��ท�$เก�ดจากข-อความในส�ญญา ด�งน�� ย'อมไม'ต-องห-ามตามมาตรา 94 (ข)

ต�วอย'าง การน,าส#บว'า โจทก+จ,าเลยและผ!-ท�$ร 'วมก�นซ้ำ#�อท�$ด�นเน#�อท�$ 217 ตารางวาตามส�ญญาซ้ำ#�อขายได-ท,าความตกลงก�น ให-ก�นท�$ด�นจ,านวน 17 ตารางวาไว-เป*นทางสาธีารณะน��นเป*นการน,าส#บข-อตกลงต'างหากจากส�ญญาซ้ำ#�อขายซ้ำ=$งอ-างว'าม�อย!'ระหว'างผ!-ซ้ำ#�อด-วยก�นหาใชั้'เป*นการน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารส�ญญาซ้ำ#�อขายน��นไม' โจทก+จ=งไม'ต-องห-ามท�$

104

จะน,าส#บพิยานบ%คคลว'าม�ข-อตกลงด�งกล'าว (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 325/2524)

ต�วอย'าง ส�ญญาจะซ้ำ#�อขายท�$ด�น ระบ%ถ้=งเร#$องการปร�บปร%งท�$ด�นเพิ�ยงว'า ผ!-ซ้ำ#�อ“

ย�นด�จะจ'ายส'วนหน=$งของค'าท�$ด�นให-แก'ผ!-ขายเป*นค'าปร�บปร%งท�$ ข-อความด�งกล'าว”

บ'งถ้=งข-อตกลงระหว'างโจทก+ซ้ำ=$งเป*นผ!-จะซ้ำ#�อก�บจ,าเลยซ้ำ=$งเป*นผ!-จะขายเก�$ยวก�บการปร�บปร%งท�$ด�นท�$จะซ้ำ#�อขายก�นแต'ข-อตกลงน��นจะม�อย!'จร�งหร#อไม' หร#อม�สาระส,าค�ญอย'างไร จ,าต-องพิ�จารณาพิยานหล�กฐานท�$ค!'ความน,าส#บมา ซ้ำ=$งการน,าส#บถ้=งข-อตกลงในล�กษณะเชั้'นน��ไม'ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง จ,าเลยจ=งม�ส�ทธี�น,าส#บพิยานบ%คคลในข-อน��ได-ไม'ต-องห-ามตาม ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 775/2533)

ต�วอย'าง ส�ญญาจะซ้ำ#�อจะขายท�$ด�นระบ%ว'า จ,าเลยได-ขายท�$ด�นให-แก'โจทก+ในราคา 40,000 บาท ชั้,าระเง�นแล-ว 10,000 บาท แต'เอกสารด�งกล'าวม�ได-ก,าหนดให-โจทก+ผ'อนชั้,าระเง�นท�$เหล#ออ�ก 30,000 บาท ภายในก,าหนดเวลาเท'าใด การท�$โจทก+น,าพิยานบ%คคลมาส#บถ้=งก,าหนดเวลาท�$ต-องชั้,าระเง�นส'วนท�$เหล#อจ=งเป*นการน,าส#บถ้=งข-อตกลงต'างหากจากส�ญญาจะ

ซ้ำ#�อขายเพิ#$อให-ชั้�ดเจนด�งน�� ไม'เป*นการส#บแก-ไขเพิ�$มเต�มเอกสาร (ค,าพิ�พิากษาฎ�กา 1174 – 1175/2533)

(3) กรณ�ค!'ส�ญญาฝ่7ายหน=$งม�จ,านวนต��งแต'สองคนข=�นไปท,าส�ญญาท�$ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�หน�งส#อหร#อหล�กฐานเป*นหน�งส#อก�บบ%คคลอ#$น แต'ในระหว'างค!'กรณ�ก�นเองก0ม�ข-อตกลงก,าหนดส�ทธี� หน-าท�$ หร#อความร�บผ�ดก�นไว-ต'างหาก ซ้ำ=$งข-อตกลงส'วนน��ไม'ม�กฎหมายบ�งค�บว'าต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง ด�งน��น ถ้-าค!'กรณ�ม�การฟ้3องก�นเองตามข-อตกลงเชั้'นว�นน�� แต'ละฝ่7ายสามารถ้น,าพิยานบ%คคลมาส#บถ้=งข-อตกลงเชั้'นน��นได- ไม'เป*นการต-องห-ามตามมาตรา 94

ต�วอย'าง โจทก+จ,าเลยและผ!-ท�$ร 'วมซ้ำ#�อท�$ด�นเน#�อท�$ 217 ตารางวา ตามส�ญญาซ้ำ#�อขายได- ท,าความตกลงก�นว'าให-ก�นท�$ด�นจ,านวน 17 ตารางวา ไว-เป*นทางสาธีารณะ แต'ข-อตกลงเร#$องก�นท�$ด�นไว-เป*นสาธีารณะน��ไม'เข�ยนไว-ในส�ญญาซ้ำ#�อขาย อย'างไรก0ด�โจทก+หร#อจ,าเลยหร#อผ!-ท�$ร 'วมก�นซ้ำ#�อย'อมม�ส�ทธี�น,าส#บพิยานบ%คคลถ้=งข-อตกลงต'างหากน��ได-หาใชั้'เป*นการน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารส�ญญาซ้ำ#�อขายไม' โจทก+จ=งไม'ต-องห-ามท�$จะน,าส#บพิยานบ%คคลว'าม�ข-อตกลงด�งกล'าว ไม'ถ้#อว'าเป*นการ

105

แก-ไขส�ญญาซ้ำ#�อขาย (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 325 / 2524)

3. การน,าส#บถ้=งฐานะของบ%คคลท�$ปรากฏในเอกสาร หมายถ้=งการท�$ค!'กรณ�ฝ่7ายหน=$งจะขอน,าส#บพิยานบ%คคลว'าบ%คคลท�$ปรากฏฐานะอย!'ในเอกสารเป*นค!'ส�ญญาน��นไม'ได-ม�ฐานะเชั้'นน��นจร�งๆ แต'ม�ฐานะเป*นอย'างอ#$นประการหน=$ง หร#อการขอน,าส#บพิยานบ%คคลว'าบ%คคลซ้ำ=$งม�ได-ปรากฏชั้#$อในส�ญญาท�$ม�เอกสารมาแสดงเป3นค!'ส�ญญาในส�ญญาฉับ�บน��นอ�กประการหน=$ง ความจร�งแล-วการน,าส#บในกล%'มน��ก0ค#อการน,าส#บฐานะการเป*นต�วการต�วแทนในส�ญญาน��นเอง เหต%ท�$จะต-องม�การน,าส#บพิยานบ%คคลอธี�บายฐานะของบ%คคลในเอกสารว'าเป*นต�วการหร#อต�วแทนอะไรน��เก�ดจากว'าค!'ส�ญญาฝ่7ายหน=$งมอบหมายให-บ%คคลอ#$นมาท,าส�ญญาน��นแทนในล�กษณะของต�วแทน ในการมอบอ,านาจหร#อมอบหมายให-มากท,าการแทนน��น ถ้-าม�การแสดงต�วและม�การระบ%ไว-โดยชั้�ดเจนในส�ญญา ป9ญหาน��จะไม'เก�ดข=�น จะไม'ต-องม�การน,าส#บพิยานบ%คคลแสดงฐานะของบ%คคล ต�วอย'าง เชั้'น นาย ก. มอบหมายให-นาย ข. ไปท,าส�ญญาจ-างเหมาก'อสร-างต=กหล�งหน=$งก�บนาย ค. ถ้-าตอนท�$นาย ข. ไปท,าส�ญญาก�บนาย ค.

นาย ข. เปEดเผยฐานะของตนโดยชั้�ดแจ-ง

ค#อบอกว'าต�วเองน��นเป*นต�วแทนของนาย ก. และระบ%ไว-ในส�ญญาก'อสร-างเลยว'าผ!-จ-าง ค#อ นาย ก. โดยนาย ข. เป*นต�วแทนถ้=งแม-นาย ข. จะลงชั้#$อเป*นค!'ส�ญญาฝ่7ายผ!-ว'าจ-าง ค#อ นาย ก. โดยนาย ข. เป*นต�วแทนถ้=งแม-นาย ข.จะลงชั้#$อเป*นค!'ส�ญญาฝ่7ายผ!-ว'าจ-าง เม#$ออ'านท��งหมดแล-ว ก0จะได-ความชั้�ดเจนว'านาย ข. น��นเป*นเพิ�ยงต�วแทน ส'วนนาย ก. เป*นต�วการ อ�นน��ก0ชั้�ดเจนในเอกสาร ไม'ต-องม�การน,าส#บพิยานบ%คคลอะไรก�นอ�ก แต'ป9ญหาจะเก�ดข=�นในกรณ�ท�$นาย ข. มาท,าส�ญญาก�บนาย ค.

โดยไม'เปEดเผยฐานะของตนเอง เพิราะฉัะน��นในส�ญญาก'อสร-างก0จะระบ%ว'านาย ข.

เป*นผ!-ว'าจ-าง แล-ว นาย ข. ก0ลงชั้#$อในฐานะผ!-ว'าจ-าง โดยนาย ค. ไม'ทราบเลยว'า นาย ข.

น��นเป*นเพิ�ยงต�วแทน สภาพิการณ+ล�กษณะน��ท�$จะก'อให-เก�ดป9ญหาท�$จะต-องม�การน,าส#บพิยานบ%คคลเพิ#$อแสดงฐานะของผ!-ท�$เก�$ยวข-องซ้ำ=$งอาจจะเป*นใครก0ได-

ในทางทฤษฎ� การน,าส#บถ้=งฐานะบ%คคลไม'น'าจะเป*นการส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสาร เพิราะเป*นการน,าส#บถ้=งข-อเท0จจร�งท�$ว'า คนๆ น��นม�ฐานะอย'างไรในส�ญญา เป*นต�วการหร#อเป*นต�วแทน ถ้-าเราด!บทบ�ญญ�ต�ในเร#$องต�วแทนเราจะเห0นได-ว'าม�หลายมาตราท�$

106

เข�ยนไว-ตามส�ญญาต�วการต�วแทน การท�$ต�วแทนไม'ได-เปEดเผยว'าต�วเองเป*นต�วการเป*นใครน��นไม'ได-ท,าให-ความส�มพิ�นธี+ระหว'างต�วการต�วแทนหร#อต�วการก�บบ%คคลภายนอกเส�ยไป ต�วการสามารถ้จะเข-ามาเปEดเผยต�วเองแล-วเข-าร�บส�ทธี�ประโยชั้น+จากส�ญญาน��นได-ตลอดเวลา เพิราะฉัะน��นการน,าส#บถ้=งข-อเท0จจร�งท�$แสดงถ้=งฐานะของบ%คคล เชั้'นน��ก0ไม'น'าจะถ้#อว'าเป*นการส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสาร เพิราะฉัะน��นจ=งไม'น'าต-องห-ามตามมาตรา 94

 

บทท�� 4

พย่านบ�คำคำลัหกลั*างพย่านเอกสารุ

  ม�หล�กเป*นข-อกฎหมายตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94

ว'าข-อความในเอกสารเป*นข-อเท0จจร�งท�$ไม'อาจโต-แย-งได- ค!'ความจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บให-ศาลเห0นเป*นอ#$นไปไม'ได- เชั้'นจะน,าส#บว'าย�งม�ข-อความเพิ�$มเต�มต�ดทอนหร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารน��นอย!'อ�กไม'ได-แม-ถ้=งว'าค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งจะได-ย�นยอมก0ด� แต'ก0ม�ข-อยกเว-นด�งน�� 

ข*อย่กเว*นต่ามปรุะมวลักฎหมาย่ว�ธี�พ�จารุณาคำวามแพ�งมาต่รุา 94

มาตรา 94 เม#$อใดม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง ห-ามม�ให-ศาลยอมร�บฟ้9งพิยานบ%คคลในกรณ�อย'างใดอย'างหน=$งด�งต'อไปน�� แม-ถ้=งว'าค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งจะได-ย�นยอมก0ด�

(ก) ขอส#บพิยานบ%คคลแทนพิยานเอกสาร เม#$อไม'สามารถ้น,าเอกสารมาแสดง

(ข) ขอส#บพิยานบ%คคลประกอบข-ออ-างอย'างใดอย'างหน=$ง เม#$อได-น,าเอกสารมาแสดงแล-วว'า ย�งม�ข-อความเพิ�$มเต�มต�ดทอน หร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารน��นอย!'อ�ก

แต'ว'าบทบ�ญญ�ต�แห'งมาตราน��ม�ให-ใชั้-บ�งค�บในกรณ�ท�$บ�ญญ�ต�ไว-ในอน%มาตรา (2)

แห'งมาตรา 93 และม�ให-ถ้#อว'าเป*นการต�ดส�ทธี�ค!'ความในอ�นท�$จะกล'าวอ-างและน,าพิยานบ%คคลมาส#บประกอบข-ออ-างว'า พิยานเอกสารท�$แสดงน��นเป*นเอกสารปลอมหร#อไม'ถ้!กต-องท��งหมด หร#อแต'บางส'วน หร#อส�ญญาหร#อหน��อย'างอ#$นท�$ระบ%ไว-ในเอกสารน��นไม'สมบ!รณ+ หร#อค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งต�ความหมายผ�ด 

การุส)บพย่านบ�คำคำลัหกลั*างพย่านเอกสารุ

มาตรา 94 วรรคสองได-ก,าหนดข-อยกเว-นการน,าพิยานบ%คคลมาส#บแทน

107

เอกสารหร#อเพิ�$มเต�ม ต�ดทอน หร#อแก-ไขเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสาร 4 กรณ�ด�งน��

1. กรุณ�ต่*นฉบบเอกสารุส4ญหาย่หรุ)อถุ4กท�าลัาย่ ค#อ ข-อความตรงท�$ระบ%ว'าแต'บทบ�ญญ�ตมาตราน��ไม'ใชั้'บ�งค�บในกรณ�ท�$บ�ญญ�ต�ไว-ในอน%มาตรา 2 แห'งมาตรา 93

เพิราะมาตรา 93(2) พิ!ดถ้=งกรณ�ท�$ต-นฉับ�บเอกสารน��นส!ญหาย หร#อถ้!กท,าลายโดยเหต%ส%ดว�ส�ยหร#อน,ามาไม'ได-ด-วยเหต%ประการอ#$น ให-เอาพิยานบ%คคลมาส#บแทนได- เพิราะฉัะน��นในกรณ�ตามมาตรา 93 (2)

จ=งเป*นเร#$องของการส#บแทน ไม'ใชั้'ส#บแก-ไข

มาตรา 93 (2) บ�ญญ�ต�ว'าถ้-าต-นฉับ�บไม'ได-เพิราะส!ญหายหร#อถ้!กท,าลายโดยเหต%ส%ว�ส�ย หร#อไม'สามารถ้น,าต-นฉับ�บมาด-วยประการอ#$นศาลจะอน%ญาตให-น,าส,าเนาหร#อพิยานบ%คคลมาส#บก0ได-

ป9ญหาว'าการท�$จะน,าพิยานบ%คคลมาส#บแทนเอกสารได-จะต-องปรากฎด-วยหร#อไม'ว'าไม'ม�ส,าเนาเอกสารน��นแล-ว ข-อความตรงท�$ว'าให-น,าส,าเนาหร#อพิยานบ%คคลมาส#บเป*นข��นตอนก�นหร#อไม'ว'าถ้-าต-นฉับ�บหายเอามาไม'ได-จะต-องเอาส,าเนามาส#บก'อน ถ้-าส,าเนาไม'ม�แล-วถ้=งจะส#บพิยานบ%คคลหร#อว'าต-นฉับ�บไม'ม�แล-วก0เอาพิยานบ%คคลมาส#บได-

เลย ท�$ม�ป9ญหาน��ข=�นก0เพิราะว'าม�ฝ่7ายหน=$งเห0นว'ากรณ�ท,านองน��น� �นเป*นกรณ�ท�$พิยานเอกสารอย!'ในฐานะท�$ด�กว'าหร#อน'าเชั้#$อถ้#อว'าพิยานบ%คคล และเน#$องจากพิยานเอกสารม�ได- 2 ร!ปแบบ ค#อ ต-นฉับ�บก�บส,าเนา ด�งน��นการท�$จะเอาพิยานบ%คคลมาส#บได-จะต-องไม'ม�เอกสารเหล#ออย!'แล-วต-นฉับ�บท��งส,าเนาถ้=งจะเอาพิยานบ%คคลมาได- แต'ถ้-าย�งม�ส,าเนาอย!'ก0น'าจะต-องเอาส,าเนามาส#บก'อน แต'อ�กฝ่7ายหน=$งแปลตามต�วบท เม#$อใชั้-ค,าว'าหร#อก0ต-องแปลงว'าอย'างใดอย'างหน=$ง ย�$งกว'าน��น ส,าเนาเอกสารน��นก0ไม'ได-ม�ฐานะด�กว'าพิยานบ%คคลแต'อย'างใด เพิราะว'าโดยปกต�ก0ร�บฟ้9งไม'ได-อย!'แล-ว ผ!-เข�ยนม�ความเห0นตามฝ่7ายหล�งเพิราะมาตรา 94 เองก0ไม'แยกแยะอะไรให-เห0นอย'างน��น และมาตรา 94 วรรคสอง ในประโยคแรกยกเอามาตรา 93 (2) มาท��งหมดโดยบ�ญญ�ต�ว'าถ้-าเป*นกรณ�ท�$เข-ามาตรา 93 (2) แล-วก0ไม'ให-เอาข-อห-ามตามวรรคหน=$งมาใชั้- เพิราะฉัะน��นความหมายก0น'าจะเป*นว'าถ้-าเป*นกรณ�ท�$ต-นฉับ�บเอกสารส!ญหายหร#อถ้!กท,าลายโดยสาเหต%ส%ดว�ส�ยหร#อน,ามาไม'ได-ก0เอาพิยานบ%คคลมาส#บแทนได-

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'าโจทก+ท,าส�ญญาเชั้'าห-องพิ�พิาทจากจ,าเลยเป*นหน�งส#อ และส�ญญาเชั้'าอย!'ท�$จ,าเลย จ,าเลย

108

ให-การว'าไม'ม�หล�กฐานการเชั้'าเป*นหน�งส#อ ส�ญญาเชั้'าไม'ม�อย!'ท�$จ,าเลย ด�งน�� โจทก+น,าพิยานบ%คคลเข-าส#บว'าม�ส�ญญาเชั้'าเป*นหน�งส#อจร�งด�งท�$โจทก+กล'าวอ-างได- ตามมาตรา 93 (2) ไม'ต-องห-ามตามมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 5859 / 2530)

2. น�าส)บว�า เอกสารุน-นเป/นเอกสารุปลัอมหรุ)อไม�ถุ4กต่*องท-งหมดหรุ)อแต่�บางส�วน การท,าเอกสารปลอมน��นค#อการท,าเอกสารให-คนท��งหลายหลงเชั้#$อว'าเป*นเอกสารท�$คนอ#$นท,าข=�น ซ้ำ=$งอาจเป*นการท,าเอกสารปลอมท��งฉับ�บ หร#อม�การเต�ม ต�ดทอนหร#อแก-ไขข-อความในเอกสารท�$แท-จร�งหร#อลงลายม#อชั้#$อปลอม หร#อกรอกข-อความในกระดาษท�$ม�ลายม#อชั้#$อผ!-อ#$นโดยไม'ได-ร�บอน%ญาตจากเจ-าของลายม#อชั้#$อ การน,าส#บในเร#$องเหล'าน��ย'อมท,าได-

ต�วอย'างจ,าเลยก!-เง�นโจทก+ 2,000 บาท โดยจ,าเลยได-ลงลายม#อชั้#$อไว-ในแบบพิ�มพิ+ส�ญญาก!-ท�$ม�ได-กรอกข-อความมอบให-โจทก+ไว- ต'อมาโจทก+น,าเอกาเอกสารส�ญญาก!-น��มาฟ้3องแต'ปรากฎว'าม�การกรองข-อความจ,าเลยก!-เง�นโจทก+ไป 8,500 บาท ด�งน��จ,าเลยย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได-ว'า เอกสารน��เป*นเอกสารปลอม โจทก+อ-างเอกสารน��นมาเป*นพิยานหล�กฐานในคด�ม�ได-

(ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 286/2507,

1375,2508, 2163/2533)

ต�วอย'าง การท�$จ,าเลยน,าส#บพิยานบ%คคลว'า ส�ญญาก!-เอกสาร จ. 1 เป*นเร#$องจ,าเลยซ้ำ#�อท�$ด�นโจทก+และจ,าเลยค-างชั้,าระค'าท�$ด�นแล-วท,าส�ญญาก!-ให-สาม�จ,าเลยลงลายม#อชั้#$อเป*นผ!-ก!-แล-วให-โจทก+ย=ดไว-แทน โดยไม'ม�การกรอกข-อความ และตกลงก�นว'า เม#$อจ,าเลยชั้,าระราคาท�$ด�นแล-ว โจทก+จะท,าลายส�ญญาก!-ท��ง ต'อมาจ,าเลยชั้,าระราคาท�$ด�นครบถ้-วนและโจทก+จดทะเบ�ยนโอนท�$ด�นให-จ,าเลยแล-ว โจทก+กล�บน,าส�ญญาก!-ด�งกล'าวไปกรอกข-อความและน,ามาฟ้3องจ,าเลย ด�งน��เป*นการน,าส#บว'าส�ญญาก!-เป*นเอกสารปลอม และเป*นการน,าพิยานบ%คคลเข-าส#บเพิ#$อท,าลายเอกสารท��งฉับ�บ จ=งไม'ต-องห-ามตาม ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 4325/2532)

3. น�าส)บว�าสญญาหรุ)อหน�-ท��รุะบ�ไว*ในเอกสารุไม�สมบ4รุณ8 การน,าส#บตามข-อยกเว-นข-อน��เร�ยกอ�กอย'างหน=$งว'า การส#บห�กล-าง ซ้ำ=$งใกล-ชั้�ดก�บเร#$องการส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงมาก ยากท�$จะแยกความแตกต'างได-ชั้�ดเจน หล�กท�$พิอจะย=ดถ้#อได-ก0ค#อ ต-องพิ�จารณาถ้=งว�ตถ้%ประสงค+แห'งการน,าส#บ ถ้-าเป*นการส#บพิยานบ%คคลเพิ#$อแสดงว'า

109

ข-อความในเอกสารน��นท��งหมดหร#อแต'บางส'วนเป*นน�ต�กรรมหร#อหน��ท�$เป*นโมฆะหร#อไม'สมบ!รณ+ หร#อเส�ยเปล'าไปด-วยประการอ#$นๆ ซ้ำ=$งไม'สามารถ้บ�งค�บตามน�ต�กรรมท�$ปรากฏในเอกสาร ก0ถ้#อว'าเป*นการส#บห�กล-าง แต'ถ้-าเป*นการส#บท�$ย�งคงร�กษาความทรงอย!'ของข-อความในเอกสารให-ม�สภาพิบ�งค�บได- แต'ให-บ�งค�บได-นอกเหน#อหร#อผ�ดแผก แตกต'างไปจากข-อความในเอกสารแล-วก0เป*นการส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลง ซ้ำ=$งต-องห-าม การส#บห�กล-างน��นปกต�จะเป*นการส#บของค!'ความฝ่7ายตรงข-ามก�บฝ่7ายท�$อ-างเอกสาร

การส#บห�กล-างในข-อน��ม�ประเด0นท�$ควรพิ�จารณาด�งต'อไปน�� 

(1) ในส�ญญาก!-ย#ม ซ้ำ=$งโดยปกต�จะระบ%จ,านวนเง�นท�$ก!-ย#มและระบ%ด-วยว'า ผ!-ก!-ได-รบเง�นไปครบถ้-วนแล-วในว�นท,าส�ญญา ถ้-าล!กหน��จะขอส#บพิยานบ%คคลว'าส�ญญาก!-ท�$ท,าก�นไว-น� �น ตนย�งไม'ได-ร�บเง�นไปเลย หร#อได-ร�บเง�นน-อยกว'าท�$ปรากฏในส�ญญา จะท,าได-หร#อไม'

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'าจ,าเลยท,าส�ญญาก!-ย#มเง�นโจทก+ไป 400 บาท ดอกเบ��ยชั้�$งละบาทจ,าเลยท�$ 2 เป*นผ!-ค,�าประก�น จ,าเลยท��งสองผ�ดส�ญญา ขอให-บ�งค�บ จ,าเลยท��งสองให-การว'าจ,าเลยท�$ 1

ท,าส�ญญาก�บโจทก+จร�ง แต'ไม'ได-ร�บเง�น 400 บาท ไปจากโจทก+ในว�นท,าส�ญญา แต'ปรากฎว'าในส�ญญาก!-ระบ%ไว-ชั้�ดเจนว'า จ,าเลยท�$ 1 ร�บเง�นไปถ้!กต-องแล-วจ,าเลยท��งสองขอส#บพิยานบ%คคลว'ายงไม'ได-ร�บเง�น

ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า คด�น��จ,าเลยท,าส�ญญาไว-ว'า ได-ร�บเง�นไปตามส�ญญาถ้!กต-องแล-วการท�$จ,าเลยจะน,าส#บเถ้�ยงว'าไม'ม�การจ'ายเง�น ก0เท'าก�บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในส�ญญาก!-ซ้ำ=$งจ,าเลยท,าไม'ได- เว-นแต'จะเข-ามาตรา 94 วรรคท-ายท�$ให-โอกาสจ,าเลยน,าส#บได-ว'า ส�ญญาก!-น� �นไม'สมบ!รณ+แต'เร#$องน��จ,าเลยให-การเฉัยๆ ว'าไม'ได-ร�บเง�นไปในว�นท,าส�ญญา การไม'ได-ร�บเง�นไปอาจเป*นเพิราะเป*นกลฉั-อฉัลบ%คคลท�$ 3 หร#อร�บเง�นไปแต'ว�นก'อนแล-ว ฯลฯ ซ้ำ=$งม�ทางค�ดไปได-หลายทาง ฉัะน��น เม#$อจ,าเลยอ-างว'าไม'ม�การจ'ายเง�นจ,าเลยจะต-องให-เหต%ผลโดยย'อพิอเข-าใจว'า เหต%ใดจ=งไม'ม�การจ'ายเง�น ซ้ำ=$งจะเป*นผลให-ส�ญญาไม'สมบ!รณ+ แต'คด�น��จ,าเลยพิ!ดเฉัยๆ ไม'ได-ให-เหต%ผลเส�ยเลยจ,าเลยจ=งส#บไม'ได-เพิราะไม'ม�อะไรจะส#บให-เห0นว'าส�ญญาไม'สมบ!รณ+ โดยเพิ�ยงแต'กล'าวว'า ไม'ได-ร�บเง�นไปในว�นท,าส�ญญา ไม'หมายความเสมอไปว'าส�ญญาจะไม'สมบ!รณ+ เชั้'น อาจเป*นการซ้ำ#�อขายก�นท,าเป*นส�ญญาก!-แทนการใชั้-เง�นสดซ้ำ=$งไม'ม�การจ'ายเง�น แต'

110

ส�ญญาก0สมบ!รณ+พิ�พิากษาให-จ,าเลยแพิ-คด� (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 246/2485)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'าจ,าเลยก!-เง�นโจทก+ไปตามส�ญญาท-ายฟ้3อง ซ้ำ=$งม�ความว'าจ,าเลยได-ย#มเง�นโจทก+ไป จ=งได-ท,าหน�งส#อน��ไว-ให- ศาลฎ�กาเห0นว'า ข-อความเชั้'นน��ย'อมแสดงอย!'ในต�วว'าจ,าเลยได-ร�บเง�นท�$ย#มน��นไปแล-ว ซ้ำ=$งจ,าเลยให-การร�บแล-วว'าท,าส�ญญาให-โจทก+ไว-จร�งท�$ให-การต'อส!-ว'าจ,าเลยไม'ได-ร�บเง�นไป โจทก+หลอกลวงให-ท,าเน#$องจากโจทก+ฝ่ากเคร#$องอะไหล'รถ้ยนต+ให-จ,าเลยขายน��น จ,าเลยหาได-ยกเหต%ผลข=�นอ-างอ�งท�$จะแสดงให-เห0นว'าส�ญญาก!-ย#มหร#อหน��ท�$ระบ%ไว-ในส�ญญาไม'สมบ!รณ+แต'อย'างใดไม' ด�งน�� จ,าเลยจะน,าส#บพิยานบ%คคลไม'ได- ต-องห-ามมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 507/2500)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องเร�ยกเง�นตามส�ญญาก!- แต'ปรากฏว'าโจทก+ค�ดดอกเบ��ยล'วงหน-าเก�นอ�ตราท�$กฎหมายก,าหนด แล-วเอามารวมเป*นต-นเง�นก!- ดอกเบ��ยน��นย'อมเป*นโมฆะท��งหมด ม�ใชั้'เป*นโมฆะเฉัพิาะส'วนท�$เก�น และข-อต'อส!-ท�$ว'าตามส�ญญาก!-ไม'สมบ!รณ+ เชั้'นน��ย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1452/2511)

ต�วอย'าง จ,าเลยท�$ 3 ต-องการเง�น 30,000 บาท เพิ#$อไปชั้,าระหน��แก' จ. จ=งให-จ,าเลยท�$ 1- 2 ท,าส�ญญาขายโรงเร#อนพิ�พิาทให-โจทก+ โดยม�เง#$อนไขว'า จ,าเลยท�$ 1-

2 จะซ้ำ#�อค#นได-ภายใน 5 เด#อน เท'าราคาขายพิร-อมดอกเบ��ย และจ,าเลยท�$ 3 ท,าส�ญญาค,�าประก�นก�บโจทก+ว'า ถ้-าครบ 5 เด#อน จ,าเลยท�$ 1 – 2 ไม'ยอมออกจากโรงเร#อน และไม'อาจหาเง�น 30,000 บาทพิร-อมดอกเบ��ยมาซ้ำ#�อโรงเร#อนได- จ,าเลยท�$ 3 ยอมชั้ดใชั้-แทน พิอครบก,าหนด จ,าเลยท�$ 1 ไม'ม�เง�นมาชั้,าระและไม'ยอมออกจากโรงเร#อน โจทก+จ=งมาฟ้3องบ�งค�บชั้,าระหน�� 30,000

บาท จ,าเลยให-การว'าส�ญญาซ้ำ#�อขายเป*นน�ต�กรรมอ,าพิราง และม�ได-จดทะเบ�ยนจ=งเป*นโมฆะ และหากจ,าเลยจะต-องร�บผ�ดจ,าเลยก0ควรร�บผ�ดเพิ�ยง 20,000 บาท

ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า กรณ�ม�ใชั้'น�ต�กรรมอ,าพิราง แต'ส�ญญาซ้ำ#�อขายเป*นโมฆะเพิราะม�ได-จดทะเบ�ยน อย'างไรก0ด� พิฤต�การณ+ของค!'กรณ�แสดงว'า ค!'ส�ญญาม�ได-ม%'งประสงค+จะได-ต�วเร#อนเป*นส,าค�ญ หากผ!-ขายไม'ยอมส'งมอบโรงเร#อนค#นผ!-ซ้ำ#�อ ผ!-ขายก0ต-องชั้,าระเง�นท�$ร �บไปค#นผ!-ซ้ำ#�อพิร-อมดอกเบ��ย โดยม�จ,าเลยท�$ 3 ค,�าประก�น ส�ญญาพิ�พิาทจ=งเข-าแบบเป*นน�ต�กรรมก!-ย#มเง�นอ�กอย'างหน=$งตามประมวลกฎหมาย

111

แพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 136 โจทก+ฟ้3องเร�ยกเง�นค#นได- ส'วนท�$จ,าเลยควรร�บผ�ดเพิ�ยง 20,000 บาท น��นเห0นว'าข-อน��โจทก+น,าส#บได-ว'า ท�$ในส�ญญาลงจ,านวนเง�น 30,000 บาท ก0โดยโจทก+เอาหน�� 10,000

บาท ท�$จ,าเลยเป*นล!กหน��โจทก+รวมเข-าไปด-วย ย�$งกว'าน��น เอกสารส�ญญาระบ%ชั้�ดเจนว'า จ,าเลยร�บเง�น 30,000 บาทไปจากโจทก+ จ,าเลยจะน,าส#บว'าความจร�งร�บเง�นไป 20,000 บาท ผ�ดแผกไปจากท�$ปรากฏในเอกสารย'อมไม'ได- เพิราะเป*นการน,าส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงเอกสาร ต-องห-ามตามมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 108/2518)

ต�วอย'าง ท,าให-การจ,าเลยว'า ลงชั้#$อในส�ญญาก!-โดยไม'ทราบจ,านวนเง�นท�$โจทก+กรอกลงเก�นจ,านวน 5,000 บาท ท�$เป*นหน��ก�นจร�ง เป*นการต'อส!-ว'าการก!-และการค,�าประก�นไม'สมบ!รณ+แม-ในส�ญญาก!-ระบ%ว'าร�บเง�นไป 13,500 บาท จ,าเลยก0น,าส#บห�กล-างเอกสารได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 2321/2518)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องเร�ยกเง�นตามจ,านวนในส�ญญาก!- 3,000 บาท จ,าเลยให-การว'าก!-ไปเพิ�ยง 300 บาท แต'โจทก+ตกลงว'า ถ้-าจ,าเลยต-องการเง�นเม#$อใดให-มาเอาจนครบจ,านวนเง�น 3,000 บาท ถ้#อว'า

จ,าเลยต'อส!-ว'าส�ญญาก!-ไม'สมบ!รณ+ เพิราะโจทก+ส'งมอบเง�นให-จ,าเลยไปครบตามส�ญญาจ,าเลยน,าส#บได-ว'าร�บเง�นจากโจทก+ไปแล-วเท'าใด ไม'ใชั้'เป*นการส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงเอกสาร (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 2346/2519)

ต�วอย'าง หน�งส#อส�ญญาก!-เง�นม�ข-อความว'า จ,าเลยได-ร�บเง�นก!-ไปแล-วในว�นท,าส�ญญา จ,าเลยให-การต'อส!-ว'าไม'ได-ร�บเง�นก!- เพิราะโจทก+ซ้ำ=$งเป*นบ�ดาของภร�ยาจ,าเลยก�บจ,าเลยได-ตกลงก�นว'าโจทก+จะจ�ดการฌาปนก�จศพิภร�ยาจ,าเลย และจ,าเลยจะน,าเง�นซ้ำ=$งม�ผ!-มาชั้'วยงานศพิมาค#นให-โจทก+โจทก+จ=งให-จ,าเลยท,าส�ญญาก!-ไว-เพิ#$อป3องก�นม�ให-จ,าเลยอ-างส�ทธี�ในเง�นท�$ผ!-มาชั้'วยและโจทก+ได-ร�บเง�นท�$ม�ผ!-ชั้'วยงานศพิไปแล-ว ด�งน��นถ้-าข-อเท0จจร�งเป*นด�งท�$จ,าเลยต'อส!- ม!ลหน��ระหว'างโจทก+จ,าเลยก0ไม'เก�ดข=�น ส�ญญาก!-ท�$ท,าระหว'างโจทก+จ,าเลยย'อมไม'สมบ!รณ+ ไม'ม�ผลบ�งค�บ เท'าก�บเป*นการน,าส#บว'าส�ญญาหร#อหน��ท�$ระบ%ไว-ในเอกสารไม'สมบ!รณ+ จ,าเลยจ=งม�ส�ทธี�น,าส#บตามข-อต'อส!-ได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 147/2525)

ต�วอย'าง จ,าเลยต'อส!-ว'าส�ญญาก!-รายพิ�พิาทเก�ดจากโจทก+ข!'เข0ญให-ท,า จ,าเลยไม'ได-ร�บเง�นตามส�ญญาก!- ส�ญญาก!-เง�นจ=งไม'สมบ!รณ+ เป*นการต'อส!-ว'าไม'ม�ม!ลหน��ผ!กพิ�น

112

ก�นตามส�ญญาก!-และหน��เง�นก!-ไม'สมบ!รณ+เพิราะโจทก+ไม'ได-ส'งมอบเง�นท�$ก!-ให-จ,าเลย จ,าเลยจ=งม�ส�ทธี�น,าพิยานบ%คคลมาส#บห�กล-างได- ไม'ถ้#อว'าเป*นการส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขเอกสารตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 (ข) จะงบส#บพิยานแล-วพิ�พิากษาให-โจทก+ชั้นะคด�ไม'ได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1804/2529)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า จ,าเลยท,าส�ญญาก!- ก,าหนดดอกเบ��ยอ�ตราร-อยละเจ0ดคร=$งต'อปD โดยปรากฏตามหน�งส#อส�ญญาก!-ระบ%ว'า ดอกเบ��ยตามกฎหมาย แต'โจทก+น,าส#บว'าชั้��นแรกตกลงค�ดดอกเบ��ยก�นอ�ตราร-อยละ 5 ต'อเด#อน ต'อมาลดลงเหล#อร-อยละ 3 ต'อเด#อนจ,านวนเง�นท�$จ,าเลยชั้,าระมาแล-วเป*นการชั้,าระดอกเบ��ยเก�นอ�ตราเป*นการฝ่7าฝ่Cนพิระราชั้บ�ญญ�ต�ห-ามเร�ยกดอกเบ��ยเก�นอ�ตรา พิ.ศ. 2475 ประกอบด-วย ประมวลกฎหมายแพิ'งการพิาณ�ชั้ย+มาตรา 654 อ�นเป*นข-อกฎหมายเก�$ยวด-วยความสงบเร�ยบร-อยของประชั้าชั้น ศาลม�อ,านาจยกข=�นปร�บแก'คด�ได-เองตาม ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 142 (5) ท��งการร�บฟ้9งพิยานบ%คคลว'าหน��ท�$ระบ%ไว-ในเอกสารไม'สมบ!รณ+ หาต-องห-ามตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 ไม' ข-อ

ตกลงเร#$องดอกเบ��ยจ=งเป*นโมฆะ (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 4133/2529)

(2) การท�$ค!'กรณ�ฝ่7ายหน=$งขอน,าส#บว'า น�ต�กรรมหร#อส�ญญาท�$พิ�พิาทก�นน��นความจร�งไม'ได-ต��งใจจะผ!กพิ�นก�นจร�ง หากแต'เป*นเจตนาลวง หร#อน�ต�กรรมอ,าพิรางตามประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 118 ด�งน�� ค!'กรณ�ด�งกล'าวจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บประเด0นด�งกล'าวได-หร#อไม'

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า โจทก+ซ้ำ#�อเร#อกลไฟ้จากนายแจ- และได-ให-จ,าเลยเชั้'า ค�ดค'าเชั้'าเป*นรายเด#อน จ,าเลยผ�ดส�ญญาไม'ชั้,าระค'าเชั้'าและไม'ยอมค#นเร#อให-โจทก+ ขอให-บ�งค�บจ,าเลยปฏ�เสธีและขอส#บพิยานบ%คคลว'า ความจร�งเร#อล,าน��จ,าเลยเป*นผ!-ซ้ำ#�อแต'เง�นไม'พิอ จ=งให-โจทก+ชั้'วยออกให-จ,าเลยก!- 2,400 บาท จ,าเลยออก 900 บาท และใส'ชั้#$อโจทก+เป*นเจ-าของเร#อ แต'ส�ญญาก!-ไม'ม� ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า เป*นการส#บเพิ#$อแก-ไขข-อความในส�ญญาเชั้'าและส�ญญาซ้ำ#�อขายเร#อโดยแท-ศาลไม'ควรร�บฟ้9ง เพิราะข�ดต'อประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 (ข) ข-อท�$จ,าเลยอ-างว'า ท�$ยอมให-โจทก+ท,าเชั้'นน��เพิ#$อประก�นเง�นก!- และเพิ#$อหล�กเล�$ยงดอกเบ��ยเก�นอ�ตราน��นการกระท,าเชั้'นน��ก0ไม'ใชั้'เร#$องน�ต�กรรมอ,าพิราง แต'

113

เป*นการตกลงก�นเองเพิ#$อเส�ยดอกเบ��ยมากหร#อน-อยเท'าน��น (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1014/2485)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องขอให-ศาลบ�งค�บจ,าเลยโอนขายท�$นาให-โจทก+ แต'ตามส�ญญาท�$โจทก+อ-างปรากฎชั้�ดว'าเป*นส�ญญาก!-เง�น และให-นาท,าต'างดอกเบ��ย โจทก+จะน,าส#บพิยานบ%คคลว'าเป*นการขายนา ไม'ใชั้-ก!- ไม'ได- เพิราะฝ่7าฝ่Cนต'อประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 557/2486)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องขอเพิ�กถ้อนการให- จ,าเลยต'อส!-ว'า ความจร�งโจทก+ขายท�$ด�นให-แก'จ,าเลยและนางสาวถ้%งเง�น แต'นางสาวถ้%งเง�นเป*นผ!-เยาว+ จะท,าการซ้ำ#�อโดยไม'ม�ผ!-แทนโดยชั้อบธีรรมไม'ได- จ=งท,าเป*นการยกให- ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า การท�$จ,าเลยน,าส#บเชั้'นน��เป*นการน,าส#บว'าส�ญญาให-ทร�พิย+ไม'สมบ!รณ+ แต'เป*นส�ญญาท�$ต-องบ�งค�บตามส�ญญาท�$แท-จร�ง ค#อส�ญญาซ้ำ#�อขายตามประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 118 วรรคสองจ,าเลยจ=งส#บได- โดยต-องด-วยข-อยกเว-นในประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 วรรคท-าย (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 93/2488)

ต�วอย'างโจทก+ฟ้3องว'า โจทก+จดทะเบ�ยนขายท�$ด�นให-ท��งโฉันด 20 ไร' แต'

ความจร�งขายเพิ�ยง 17 ไร' อ�ก 3 ไร'ฝ่ากไว-ในโฉันดเด�ยวก�น เพิราะแบ'งแยกโฉันดล,าบาก บ�ดน��จ,าเลยไม'ยอมให-โจทก+แยกโฉันดส'วน 3 ไร' ด�งน��เป*นน�ต�กรรมอ,าพิราง โจทก+น,าส#บพิยานบ%คคลตามฟ้3องได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 272/2498)

ต�วอย'าง ในกรณ�ท�$จ,าเลยให-การต'อส!-ว'า ส�ญญาขายฝ่ากเป*นน�ต�กรรมอ,าพิรางส�ญญาจ,านองน��น ย'อมเป*นการกล'าวอ-างว'า ส�ญญาขายฝ่ากเก�ดจากเจตนาลวงของค!'กรณ�โดยค!'กรณ�ม�เจตนาท�$แท-จร�งจะท,าส�ญญาจ,านองต'อก�น หากเป*นความจร�งด�งจ,าเลยอ-างส�ญญาขายฝ่ากย'อมตกเป*นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+มาตรา 18 วรรคสอง ฉัะน��น การท�$จ,าเลยขอน,าส#บว'าส�ญญาขายฝ่ากเป*นโมฆะ จ=งม�ใชั้'เป*นการส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารหากแต'เป*นการน,าส#บห�กล-างว'าส�ญญาขายฝ่ากไม'ถ้!กต-องสมบ!รณ+ท��งหมด จ,าเลยจ=งส#บได- ไม'ต-องห-ามตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 295/2508 ประชั้%มใหญ')

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องให-จ,าเลยชั้,าระหน��เง�นก!- จ,าเลยให-การร�บว'าได-ท,าส�ญญาก!-เง�นจ,านวนตามฟ้3อง แต'ต'อส!-ว'าเป*นส'วนหน=$งของเง�นเปล'าส,าหร�บการเชั้'าท�$จ,าเลยตกลง

114

จะให-โจทก+เชั้'าเม#$อจ,าเลยร�บเง�นแล-ว โจทก+ให-จ,าเลยท,าส�ญญาก!-เป*นหล�กฐานว'าร�บเง�นจากโจทก+และตกลงก�นว'าถ้-าโจทก+ผ�ดน�ด จ,าเลยม�ส�ทธี�ร�บเง�นและโจทก+จะค#นส�ญญาก!-ได- ต'อมาโจทก+ผ�ดน�ด จ,าเลยจ=งม�ส�ทธี�ร�บเง�นและโจทก+ไม'ม�ส�ทธี�น,าส�ญญาก!-ฟ้3องจ,าเลย ด�งน��จ,าเลยย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได- เพิราะเป*นการน,าส#บว'าหน��ตามส�ญญาก!-ไม'สมบ!รณ+ เน#$องจากไม'ใชั้'เจตนาท�$แท-จร�ง (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 971/2513)

  (3) การน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าส�ญญาหร#อหน��ในเอกสารเป*นโมฆะหร#อไม'สมบ!รณ+ด-วยเหต%อ#$น

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องว'า จ,าเลยก!-เง�น 37,200 บาท ขอให-จ,าเลยใชั้-ค#น จ,าเลยให-การว'าจ,าเลยก!-เพิ�ยง 30,000 บาท สาม�โจทก+เข�ยนส�ญญาใส'จ,านวนเง�นเท'าใดไม'ทราบ เพิราะจ,าเลยไม'ร! -หน�งส#อไทย จ,าเลยเอาของอ#$นต�ใชั้-หน��ไปแล-ว ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า การท�$จ,าเลยน,าส#บว'า สาม�โจทก+ใส'จ,านวนเง�นเอาเองผ�ดไปจากท�$จ,าเลยก!-น� �น เป*นการส#บให-เห0นว'าจ,านวนเง�นท�$สาม�โจทก+เข�ยนในส�ญญาก!- ผ�ดจากท�$จ,าเลยขอก!-จร�ง เท'าก�บสาม�โจทก+ปลอมจ,านวนเง�นก!- จ,าเลยย'อมน,าส#บได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 327 -

328/2501)

ต�วอย'าง ส�ญญาเชั้'าม�ข-อความว'า จ,าเลยผ!-เด�ยวเป*นผ!-เชั้'าบ-านในอ�ตราค'าเชั้'าบ-านเด#อนละ 2,500 บาท จ,าเลยต'อส!-ว'า ความจร�งโจทก+ผ!-ให-เชั้'าได-แบ'งให-ผ!-อ#$นเชั้'าหลายคนจ,าเลยเส�ยค'าเชั้'าห-องเพิ�ยง 700

บาท การท�$โจทก+ให-จ,าเลยผ!-เด�ยวท,าส�ญญาเชั้'าบ-านท��งหล�งและเอาค'าเชั้'าผ!-อ#$นมารวมก�นเป*น 2,500 บาท ก0เพิ#$อสะดวกในการท�$โจทก+จะเล�กส�ญญาและฟ้3องข�บไล' ด�งน��จ,าเลยย'อมน,าส#บได-เพิราะเป*นการส#บห�กล-างถ้=งความไม'สมบ!รณ+ของส�ญญาเชั้'า (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 333/2511)

ข-อส�งเกต คด�น��จ,าเลยจะขอน,าส#บว'า ท�$โจทก+เอาค'าเชั้'าหลายคนมารวมไว-เป*นส�ญญาฉับ�บเด�ยวก0เพิ#$อหล�กเล�$ยงให-พิ-นจากการควบค%มของพิระราชั้บ�ญญ�ต�ควบค%มค'าเชั้'ายาม ค�บข�น พิ.ศ. 2504

มาตรา 4 ซ้ำ=$งบ�ญญ�ต�ว'าถ้-าทร�พิย+ท�$เชั้'าม�ค'าเชั้'าเก�นเด#อนละ 1,000 บาท ไม'อย!'ในความควบค%มเพิ#$อแสดงว'าส�ญญาท�$โจทก+ท,าข=�นด-วยเจตนาจะฝ่7าฝ่Cนกฎหมายท�$เก�$ยวก�บความสงบเร�ยบร-อยของประชั้าชั้น จ=งเป*นการน,าส#บเพิ#$อแสดงว'าส�ญญาเป*นโมฆะ

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องอ-างว'าจ,าเลยหลอกลวงให-หลงเชั้#$อว'า เอกสารท�$โจทก+ลงชั้#$อเป*นส�ญญาจ,านอง เม#$อจ,าเลยปฏ�เสธี โจทก+ก0ย'อมน,าส#บพิยานประกอบข-ออ-าง

115

ของตนได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 วรรคสอง เพิราะม�ใชั้'การน,าส#บข-อความเพิ�$มเต�ม ต�ดทอน หร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารส�ญญาซ้ำ#�อขายท�$ด�นและบ-านท�$โจทก+จ,าเลยท,าต'อก�นไว- หากเป*นการน,าส#บว'าส�ญญาซ้ำ#�อขายด�งกล'าวไม'สมบ!รณ+ หร#อเป*นโมฆะท��งฉับ�บ (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 2250/2524) 

4. น�าส)บว�าอ�กฝ่:าย่หน;�งต่�คำวามหมาย่ผิ�ด ข-อน��ความจร�งม�ได-เป*นการน,าส#บเพิ#$อท,าลายหร#อห�กล-างเอกสาร แต'เป*นการส#บว'า เอกสารน��นย�งใชั้-ได-อย!' แต'ใชั้-บ�งค�บไปอ�กอย'าง ไม'ใชั้'อย'างท�$ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งเข-าใจ

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องเร�ยกเร#อค#นจากจ,าเลย จ,าเลยต'อส!-ว'า โจทก+ขายให-จ,าเลยโดยท,าหน�งส#อส�ญญาท�$อ,าเภอ ฝ่7ายโจทก+ว'า โจทก+ขายเร#อบดให-จ,าเลย ไม'ได-ขายเร#อใบพิ�พิาทให-จ,าเลย แม-หน�งส#อส�ญญาระบ%ว'าขายเร#อใบ แต'เลขทะเบ�ยน ขนาดกว-างยาว และน,�าหน�กบรรท%กในหน�งส#อไม'ตรงก�บเร#อพิ�พิาท ด�งน��โจทก+ย'อมน,าส#บพิยานบ%คคลได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 547/2487)

ต�วอย'าง จ,าเลยอ-างว'าผ!-ตายท,าพิ�น�ยกรรมยกท�$รายพิ�พิาทให-ตน แต'เลขโฉันดท�$ระบ%ในพิ�น�ยกรรมต'างก�บโฉันดราย

พิ�พิาท เม#$อจ,าเลยอ-างว'าเลขโฉันดในพิ�น�ยกรรมเข�ยนผ�ด เพิราะผ!-ตายม�ท�$นาเฉัพิาะแปลงพิ�พิาทแปลงเด�ยว ด�งน��จ,าเลยย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บได- เพิราะเป*นการน,าส#บถ้=งเจตนาอ�นแท-จร�งเพิ#$อแปลความหมาย เป*นการส#บท,านองเด�ยวก�บการกล'าวขานชั้#$อบ%คคลหร#อทร�พิย+ส�น (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 1586/2492)

ต�วอย'าง ส�ญญาม�ข-อความในตอนต-นว'า ก!-เง�นเอาท�$ด�นเป*นประก�นและต�ราคาท�$ด�นไว-แต'ตอนท-ายส�ญญาม�ว'า ยอมให-ท,านาต'างดอกเบ��ยจนกว'าจะได-ไปท,าส�ญญาซ้ำ#�อขาย'อมม�ความสองน�ย ค#อ ก!-เง�นหร#อจะซ้ำ#�อขายท�$ด�น ด�งน��ค!'ความส#บพิยานเพิ#$อต�ความได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 385/2493)

ต�วอย'าง ส�ญญาก!-ม�ข-อความว'า ไม'ค�ดดอกเบ��ย โจทก+ม�ส�ทธี�น,าพิยานบ%คคลมาส#บได-หมายความเพิ�ยงว'า ไม'ม�ดอกเบ��ยเป*นเง�น แต'จ,าเลยยอมให-โจทก+ท,านาได-ต'างดอกเบ��ยเพิราะเป*นการส#บอธี�บายความหมายของส�ญญาก!- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 791/2511)

ต�วอย'าง หน�งส#อส�ญญาขายฝ่ากตามแบบพิ�มพิ+ท�$จดทะเบ�ยนม�ว'า ผ!-ขายฝ่ากตกลงขายฝ่ากท�$ด�น ม�ก,าหนด“ ….ปD ”

แสดงว'าม�ก,าหนดเวลาแต'ไม'ได-กรองลงไว-

116

ศาลร�บฟ้9งตามเอกสารท�$ย#$นขอจดทะเบ�ยนส�ทธี�และน�ต�กรรมท�$ได-ท,าพิร-อมก�บส�ญญาขายฝ่ากได-ว'าการขายฝ่ากน��ม�ก,าหนด 4

เด#อน ไม'เป*นการส#บพิยานบ%คคลเพิ�$มเต�มข-อความในเอกสาร (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 852/2520)

ต�วอย'าง โจทก+ฟ้3องให-จ,าเลยชั้,าระเง�นค'าซ้ำ#�ออ-อยจากโจทก+ตามส�ญญาขายอ-อย จ,าเลยให-การว'า จ,าเลยท,าส�ญญาซ้ำ#�อขายอ-อยจากโจทก+จร�ง แต'ได-ชั้,าระเง�นค'าอ-อยให-โจทก+แล-ว ตามส�ญญาซ้ำ#�อขายอ-อยม�ข-อความในข-อ 1 ตอนท-ายว'า “….และผ!-ขายได-ร�บเง�นด�งกล'าวไปจากผ!-ซ้ำ#�อแล-วต��งแต'ว�นท�$ 8 ก%มภาพิ�นธี+ 2525 ในราคาไร'ละ 5,000 บาท รวมท�$ด�น 50 ไร'เป*นเง�น 25,000 บาท และม�ข-อความในข-อ 3 ระบ%ว'า ผ!-ขายและผ!-ซ้ำ#�อท��งสองฝ่7ายได-ตกลงก�น”

ขายอ-อยสดในราคาไร'ละ 5,000 บาท เม#$อต�ดอ-อยส'งโรงงานเร�ยบร-อยแล-ว ผ!-ซ้ำ#�อจะต-องร�บน,าเง�นมาชั้,าระอ-อยในจ,านวนท�$ได-ตกลงก�นไว- โจทก+ขอส#บพิยานบ%คคลว'าย�งไม'ได-ชั้,าระเง�น ศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยว'า เม#$อข-อความในส�ญญาซ้ำ#�อขายระบ%เร#$องการชั้,าระเง�นไว-ข�ดแย-งก�นไม'อาจร�บฟ้9งเป*นย%ต�ไปในทางใดได- จ=งเป*นเร#$องท�$ค!'กรณ�ต-องน,าส#บให-เห0นว'าแท-จร�งเร#$องน��ได-ตกลงก�นไว-อย'างไร ไม'เป*นการส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไข

เอกสารอ�นจะต-องห-ามตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 โจทก+ส#บพิยานบ%คคลตามข-อกล'าวอ-างได- (ค,าพิ�พิากษาฎ�กาท�$ 236/2534)

สรุ�ป

  ม�หล�กฐานกฎหมายตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94

ว'าข-อความในเอกสารเป*นข-อเท0จจร�งท�$ไม'อาจโต-แย-งได- ค!'ความจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บให-ศาลเห0นเป*นอ#$นไปไม'ได- เชั้'นจะน,าส#บว'าย�งม�ข-อความเพิ�$มเต�มต�ดทอนหร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารน��นอย!'อ�กไม'ได-แม-ถ้=งว'าค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งจะได-ย�นยอมก0ด� แต'ก0ม�ข-อยกเว-นอย!'ว'า

ก. เม#$อหาต-นฉับ�บเอกสารไม'ได- เพิราะส!ญหายหร#อถ้!กท,าลาย โดยเหต%ส%ดว�ส�ยหร#อไม'สามารถ้น,าต-นฉับ�บมาได-โดยประการอ#$น ศาลจะอน%ญาตให-น,าส,าเนาหร#อพิยานบ%คคลมาส#บได- (ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 93)

ข. เม#$อม�การอ-างและขอน,าพิยานหล�กฐานมาพิ�ส!จน+ประกอบข-ออ-างว'าพิยานเอกสารน��น

117

(1) ปลอมท��งหมดหร#อแต'บางส'วน เชั้'นว'า ลายม#อชั้#$อผ!-ก!-ในส�ญญาไม'ใชั้'ของตนต�วเลขถ้!กเต�ม

(2) ไม'ถ้!กต-องท��งหมดหร#อแต'บางส'วน เชั้'นว'าค!'ส�ญญาในเอกสารน��นเป*นต�วแทนของตน

(3) ส�ญญาหร#อหน��อ�นระบ%ไว-ในเอกสารน��นไม'สมบ!รณ+ เชั้'นว'าเป*นน�ต�กรรมอ,าพิราง, โมฆะ, โมฆ�ยะ

(4) ค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งต�ความหมายผ�ด เชั้'นว'า บ%คคลในส�ญญาไม'ใชั้'บ%คคลท�$ค!'ความเข-าใจถ้=ง

อย'างไรก0ด�หล�กท�$ว'าพิยานเอกสารต�ดพิยานบ%คคลน��นก0พิ=งใชั้-ในเม#$อ ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�พิยานเอกสารมาแสดง เป*นหล�กฐานเท'าน��น เชั้'น ก!-ย#มเก�น 50 บาท,

เชั้'าทร�พิย+, ซ้ำ#�อขายอส�งหาร�มทร�พิย+ นอกจากกรณ�ด�งกล'าวแล-วค!'ความย'อมน,าส#บห�กล-างเปล�$ยนแปลงได- เชั้'นส�ญญาจ-างแรงงานจ-างท,าของแม-จะท,าเป*นหน�งส#อก0น,าส#บห�กล-างเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสารได- แต'จะม�น,�าหน�กแค'ไหนเพิ�ยงไรเป*นอ�กเร#$องหน=$ง เป*นหน-าท�$ศาลจะค-นหาความจร�งในเอกสารน��นว'าเป*นอย'างใด

ค,าว'า ม�กฎหมายบ�งค�บให-ต-องม�“

พิยานเอกสารมาแสดง น��นหาได-หมาย”

เฉัพิาะกรณ�ว'าต-องท,าเป*นหน�งส#อหร#อต-องท,าเป*นหน�งส#อจดทะเบ�ยนต'อพิน�กงานเจ-าหน-าท�$เท'าน��นไม' หากแต'หมายถ้=งกรณ�ท�$กฎหมายบ�ญญ�ต�ว'าถ้-าไม'ม�หล�กฐานเป*นหน�งส#อก0จะฟ้3องให-บ�งค�บคด�ไม'ได-ด-วย แม-หล�กกฎหมายไม'ได-ห-ามเลย กฎหมายห-ามแต'การน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไข หร#อเพิ�$มเต�มต�ดทอนพิยานเอกสารเท'าน��น และมาตรา 94 น��น ห-ามท��งผ!-อ-างและผ!-ท�$ม�ได-อ-างด-วย

การส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสารหร#อเพิ�$มเต�ม ต�ดทอนท�$ต-องห-ามตามมาตรา 94 น��นส'วนมากเพิ'งเล0งห-ามเฉัพิาะฝ่7ายท�$อ-างเอกสารน��น แต'การส#บท,าลายเอกสาร เชั้'น น,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าปลอมหร#อไม'ถ้!กต-อง, ท,าส�ญญาหร#อหน��ท�$ระบ%ไว-ในเอกสารน��นไม'สมบ!รณ+ หร#อการน,าส#บว'าค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งต�ความหมายผ�ดน��นเป*นส�ทธี�ของค!'ความท�$ถ้!กย�นด-วยเอกสารน��นจะน,าส#บหร#อจะพิ!ดง'ายๆ ว'าการส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสารน��นไม'ห-าม แต'การส#บท��งสองอย'างน��ก0ใกล-ก�นมากต-องด!ว�ตถ้%ปประสงค+แห'งการน,าส#บว'าเพิ#$ออะไร หากเพิ#$อจะม�ให-น,าเอกสารน��นมาใชั้-บ�งค�บจะเป*นท��งหมดหร#อ

118

บางส'วนก0ด�ก0เป*นการส#บห�กล-างหร#อท,าลาย ซ้ำ=$งไม'ต-องห-าม แต'ถ้-าย�งต-องการให-เอกสารน��นบ�งค�บอย!'อ�กแต'ให-บ�งค�บผ�ดไปจากข-อความในเอกสารน��นแล-วก0เป*นเร#$องการส#บแก-ไขเอกสารซ้ำ=$งต-องห-าม

 กรณ�กล'าวอ-างว'าค!'ความอ�กฝ่7ายต�ความหมายผ�ด

ประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94 น��นถ้#อเป*นส�ทธี�ของค!'ความท�$จะน,าส#บได-ว'าค!'ความอ�กฝ่7ายต�ความหมายผ�ด ข-อน��ต-องระล=กด-วยว'าการต�ความหมายในเอกสารน��นตามปกต�ศาลไม'ยอมร�บฟ้9งความเห0นของผ!-อ#$นเพิราะถ้-อยค,าภาษาไทยน��นศาลร! -ได-เองด�งศ=กษามาแล-ว แม-ประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 132 ท�$ว'าการต�ความแสดงเจตนาน��นให-เพิ'งเล0งถ้=งเจตนาอ�นแท-จร�งย�$งกว'าท�$ถ้-อยค,าส,านวนตามต�วอ�กษรน��น ก0หมายความแต'เพิ�ยงว'าถ้-าข-อความในเอกสารม�ทางแปลไปได-แล-ว ก0พิ=งแปลให-เข-าก�บเจตนาอ�นแท-จรงของค!'ส�ญญา เจตนาในท�$น��ก0ค#อเจตนาอ�นเห0นได-จากหน�งส#อน�$นเองม�ได-หมายความว'าค!'ส�ญญาจะท,าส�ญญาไว-อย'างไรก0ชั้'าง ต-องส#บเจตนาได-เสมอ นอกจากน��การส#บเจตนานอกไปจากท�$จะค,านวณได-จาากต�วหน�งส#อน��ย�งม�ห-ามไว-ในประมวลกฎหมายว�ธี�

พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 ด-วย เพิราะฉัะน��นหากข-อความในส�ญญาม�ถ้-อยค,าชั้�ดเจนแล-วก0จะน,าส#บการต�ความไม'ได-

 การุส)บเพ)�อต่�คำวามกบส)บแก*ไขเอกสารุ ความจร�งใกล-เค�ยงก�นมาก ท�$ศาลยอมให-ส#บได-ในบางกรณ�ก0ม�ใชั้'ประสงค+ให-ข-อความเป*นอย'างอ#$น หากแต'ให-เป*นเร#$องน,าส#บถ้=งข-อตกลงท�$ม�อย!'ขณะท,าส�ญญาก�นหร#อภายหล�งจากน��นว'าย�งม�ข-อตกลงอย!'อ�กนอกเหน#อไปจากข-อความในเอกสารน��นไม'ใชั้'ถ้=งก�บข�ดก�นอย'างชั้�ดเจน

ข-อควรระล=กอ�กประการหน=$งก0ค#อ การต�ความน��นใชั้-กรณ�ไม'ชั้�ดเจนเท'าน��น ถ้-าข-อความชั้�ดอย!'แล-วก0ไม'ต-องต�ความอะไรอ�ก ป9ญหาจ=งมาอย!'ท�$ว'าชั้�ด ไม'ชั้�ด ซ้ำ=$งม�หล�ก–

อย!'ว'า

1. การไม'ชั้�ดเก�ดจากการใชั้-ไวยากรณ+ผ�ดส#บไม'ได- เพิราะไวยากรณ+เป*นหล�กของภาษา ศาลร! -เอง

2. ถ้-อยค,าในเอกสารไม'ได-ความหมายอะไรเลย แปลไปในทางไหนก0ไม'ได- เชั้'นน��ก0ส#บไม'ได- เพิราะถ้-ายอมให-ส#บก0เท'าก�บน,าส#บข-อความข=�นใหม'น�$นเอง

3. ความหมายท�$ต-องการพิ�ส!จน+ ต-องไม'ข�ดก�บหล�กท�$กฎหมายวางไว-

119

4. กรณ�ปกต�ธีรรมดาของถ้-อยค,าท�$ม�อย!'แล-ว จะน,าบ%คคลมาส#บเพิ#$อต�ความหมายในทางพิ�เศษไม'ได-เว-นแต'สงส�ยว'าผ!-ท,าเอกสารจะไม'ต-องการใชั้-ถ้-อยค,าน��นในความหมายตามปกต�

5. การกล'าวถ้=งบ%คคลหร#อทร�พิย+โดยเร�ยกผ�ดจากความจร�ง เม#$อตามถ้-อยค,าและพิฤต�การณ+แสดงว'าอาจเป*นไปได-อย'างใดอย'างหน=$ง ก0ส#บได-ว'าหมายถ้=งบ%คคลหร#อทร�พิย+ใด

6. ถ้-อยค,าก,ากวม หร#อหมายถ้=งบ%คคลหร#อทร�พิย+ได-หลายอย'างก0น,าส#บได-ว'าผ!-ท,าเอกสารม%'งถ้=งบ%คคลใดหร#อทร�พิย+ใด เชั้'นท,าพิ�น�ยกรรมยกทร�พิย+ให- นายแดง “ ”

ไม'ระบ%นามสก%ลหร#อนามบ�ดามารดาไว- ก0น,าส#บได-ว'าหมายถ้=งนายแดงคนไหน แม-จะด!เผ�นๆ เป*นการส#บเพิ�$มเต�มต-องห-ามก0ตาม

7. การต�ความในเอกสารน��น ศาลจะต�ความเพิ�$มข-อความในเอกสารน��นไม'ได-

8. ในเร#$องจาร�ตประเพิณ� ถ้-อยค,าในทางธี%รก�จ, แพิทย+, ธีนาคาร, บ�ญชั้�การเก0บของในคล�งส�นค-า, การขนส'งทางทะเล ถ้-าม�ทางค�ดไปได-ว'าผ!-ท,าเอกสารต-องการใชั้-ในความหมายพิ�เศษน��น ก0ย'อมน,าส#บได- (เชั้'น เฝ่3าหอ หมายถ้=ง เจ-าบ'าวย�งเข-า“ ”

ห-องเจ-าสารไม'ได-ตามจาร�ตประเพิณ�

โบราณ, ทางธี%รก�จ ก0เชั้'น ฮั้��ว หมายถ้=ง“ ”

ร'วมม#อก�นกดราคาประม!ลหร#อประกวดราคา)

อย'างไรก0ด� ต-องระล=กด-วยว'าประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 น��ม�ได-ห-ามการส#บพิยานบ%คคลเพิ#$อเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสารโดยส��นเชั้�ง ค#อไม'ห-ามหากจะน,าส#บว'าเอกสารท�$แสดงน��นปลอม หร#อไม'ถ้!กต-องท��งหมดหร#อบางส'วน ส�ญญาหร#อหน��ในเอกสารน��นไม'สมบ!รณ+หร#อค!'ความอ�กฝ่7ายหน=$งต�ความหมายผ�ด และก0ห-ามเฉัพิาะการน,าพิยานบ%คคลเข-าส#บเท'าน��นไม'ห-ามการน,าพิยานเอกสารมาส#บห�กล-างเพิ�$มเต�มและก0ห-ามเฉัพิาะการส#บเพิ#$อเปล�$ยนแปลงข-อความในเอกสาร ไม'หมายถ้=งการส#บเพิ#$อแก-ไขข-อบกพิร'องท�$ข-อส�ญญาเว-นว'างไว-โดยล#มกรอกข-อความ

ข-อ 7 ของว�.อาญา ในว�ชั้าพิยานหล�กฐานส'วนแพิ'งนะ

หล�กกฎหมายท�$เก�$ยวข-อง (พิยาน ป.ว�.แพิ'ง)

1. ป.ว�.พิ.มาตรา 84/1..... วางหล�กไว-ว'า ฝ่7ายใดกล'าวอ-างม�ภาระการพิ�ส!จน+ แต'ถ้-าม�ข-อส�นน�ษฐานไว-ในกฎหมาย หร#อ ม�ข-อ

120

ส�นน�ษฐานท�$ควรจะเป*นซ้ำ=$งปรากฏจากสภาพิปกต�ธีรรมดาของเหต%การณ+ เป*นค%ณแก'ค!'ความฝ่7ายใด ฝ่7ายน��นพิ�ส!จน+เพิ�ยงว'าตนได-ปฏ�บ�ต�ตามเง#$อนไขท�$ตนจะได-ร�บประโยชั้น+จากข-อส�นน�ษฐานน��นครบถ้-วนแล-ว...

2. ป.ว�.พิ.มาตรา 88 วรรคหน=$ง..... วางหล�กไว-ว'า การย#$นบ�ญชั้�ระบ%พิยานต-องย#$นก'อนว�นส#บพิยานไม'น-อยกว'า 7 ว�น...

3. ป.ว�.พิ.มาตรา 90 วรรคสาม..... วางหล�กไว-ว'า ค!'ความฝ่7ายท�$อ-างอ�งพิยานหล�กฐาน ไม'ต-องย#$นส,าเนาเอกสารต'อศาล และ ไม'ต-องส'งส,าเนาเอกสารให-ค!'ความฝ่7ายอ#$นในกรณ�ด�งต'อไปน�� (2)..... เม#$อเอกสารอย!'ในความครอบครองของฝ่7ายอ#$น หร#อ ของบ%คคลภายนอก...

4. ป.ว�.พิ.มาตรา 93..... วางหล�กไว-ว'า การอ-างเอกสารเป*นพิยานหล�กฐานให-ยอมร�บฟ้9งได-เฉัพิาะต-นฉับ�บเอกสารเท'าน��น เว-นแต'... (2)..... ถ้-าต-นฉับ�บเอกสารน,ามาไม'ได- (เพิราะถ้!กท,าลายโดยเหต%ส%ดว�ส�ย/

ส!ญหาย/ไม'สามารถ้น,ามาได-โดยประการอ#$น + ม�ใชั้'เก�ดจากพิฤต�การณ+ท�$ผ!-อ-างต-องร�บ

ผ�ดชั้อบ) หร#อ (ศาลเห0นว'าเป*นกรณ�จ,าเป*น + เพิ#$อประโยชั้น+แห'งความย%ต�ธีรรม) = ศาลจะอน%ญาตให-น,าส,าเนาหร#อพิยานบ%คคลมาส#บก0ได-(เป*นบทยกเว-นหล�กห-ามน,าส#บพิยานบ%คคลเพิ�$มเต�มเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารตาม มาตรา 94

วรรคสอง)...

5. ป.ว�.พิ.มาตรา 94(ก) (ข)..... หล�กเกณฑ์+เก�$ยวก�บ การห-ามส#บพิยานบ%คคลแทนพิยานเอกสารหร#อ เพิ�$มเต�ม ต�ดทอน เปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสาร...

วรรคสอง....(บทยกเว-น ได-แก' กรณ�ตามมาตร 93(2)/เอกสารปลอม/ไม'ถ้!กต-องท��งหมดหร#อบางส'วน/ส�ญญาไม'สมบ!รณ+/ต�ความหมายผ�ด)

6. ป.ว�.พิ.มาตรา 120/1..... หล�กเกณฑ์+เก�$ยวก�บ การเสนอบ�นท=กถ้-อยค,าของพิยานบ%คคล หร#อพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญ ต'อศาลแทนการซ้ำ�กถ้ามต'อหน-าศาล...

7. ป.ว�.พิ.มาตรา 120/2..... หล�กเกณฑ์+เก�$ยวก�บ การเสนอบ�นท=กถ้-อยค,าพิยานท�$ม�

121

ถ้�$นท�$อย!'ในต'างประเทศต'อศาล แทนการน,าพิยานมาเบ�กความต'อหน-าศาล...

ประเด0นป9ญหาท�$ต-องว�น�จฉั�ย1. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการแรกว'า การกล'าวอ-างข-อเท0จจร�งว'าบ%คคลผ!-ม�ชั้#$อในโฉันดไม'ใชั้'เจ-าของกรรมส�ทธี�? หร#อตนม�ส'วนแบ'งในท�$ด�นมากกว'าผ!-ม�ชั้#$อร'วมในโฉันด ฝ่7ายใดม�ภาระการพิ�ส!จน+ ? และหากม�ข-อส�นน�ษฐานท�$ควรจะเป*นซ้ำ=$งปรากฏจากสภาพิปกต�ธีรรมดาของเหต%การณ+ ฝ่7ายใดม�ภาระการพิ�ส!จน+?

2. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สองว'า เม#$อต-นฉับ�บเอกสารอย!'ในความครอบครองของค!'ความฝ่7ายอ#$นม�หล�กเกณฑ์+ในการอ-างเป*นพิยานหล�กฐานอย'างไร

3. ม�ป9ญหาต-องต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สามว'า คด�ฟ้3องให-ชั้,าระหน��ตามส�ญญาก!-ย#มเง�น หากส�ญญาก!-ย#มเง�นม�ข-อความระบ%ชั้�ดเจนว'าจ,าเลยได-ร�บเง�นตามจ,านวนท�$ก!-ไปแล-วในว�นท,าส�ญญา จ,าเลยจะน,าส#บว'าไม'ได-ร�บเง�นครบถ้-วนตามส�ญญาก!-ย#มเง�นได-หร#อไม'

และจะน,าส#บว'าได-ร�บเง�นตามส�ญญาก!-ย#มเง�นเลยตามท�$ย#$นค,าให-การต'อส!-ไว-ได-หร#อไม'?

4. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$ส�$ว'า คด�ฟ้3องขอเพิ�กถ้อนการให-ท�$ด�น หน�งส#อส�ญญาให-ระบ%ว'าเป*นการให-โดยเสน'หา จ,าเลยให-การว'าม�ใชั้'การให-โดยเสน'หา จ,าเลยจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าเป*นการให-ส�$งท�$ม�ภาระต�ดพิ�นได-หร#อไม'?

5. ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สามว'า บ�นท=กถ้-อยค,าของพิยานบ%คคลหร#อพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญท�$ศาลอน%ญาตให-ท,าเป*นลายล�กษณ+อ�กษรแทนการเบ�กความด-วยวาจาต'อศาล ตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๑๒๐/๑ และ ๑๒๐/๒ เป*นพิยานเอกสารหร#อไม'? และต-องอย!'ในบ�งค�บมาตรา ๘๘ และ ๙๐ หร#อไม'? และพิยานเอกสารท�$ไม'ใชั้'พิยานหล�กฐานสน�บสน%นข-ออ-างหร#อข-อเถ้�ยงจะตกอย!'ในบ�งค�บมาตรา ๘๘ และ ๙๐ ด-วยหร#อไม'?

แนวธีงค,าตอบ (เท�ยบเค�ยงค,าพิ�พิากษาศาลฎ�กาน'าสนใจและใหม'ล'าส%ด)

122

1. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการแรกว'า การกล'าวอ-างข-อเท0จจร�งว'าบ%คคลผ!-ม�ชั้#$อในโฉันดไม'ใชั้'เจ-าของกรรมส�ทธี�? หร#อตนม�ส'วนแบ'งในท�$ด�นมากกว'าผ!-ม�ชั้#$อร'วมในโฉันด ฝ่7ายใดม�ภาระการพิ�ส!จน+ ? และหากม�ข-อส�นน�ษฐานท�$ควรจะเป*นซ้ำ=$งปรากฏจากสภาพิปกต�ธีรรมดาของเหต%การณ+ ฝ่7ายใดม�ภาระการพิ�ส!จน+?ตอบ ผ!-ท�$ไม'ม�ชั้#$อในโฉันดม�ภาระการพิ�ส!จน+ตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๘๔/๑ เพิราะบ%คคลท�$ม�ชั้#$อถ้#อกรรมส�ทธี�?ในโฉันดท�$ด�นพิ�พิาทย'อมได-ร�บการส�นน�ษฐานตามกฎหมายไว-ก'อนว'าเป*นผ!-ม�ส�ทธี�ครอบครองตาม ป.พิ.พิ.มาตรา๑๓๗๓ อ�นเป*นเอกสารมหาชั้นท�$ร �ฐออกให-แก'ผ!-ถ้#อกรรมส�ทธี�?ย'อมส�นน�ษฐานไว-ก'อนว'าได-ออกมาโดยถ้!กต-องตาม ป.ว�.พิ.

มาตรา ๑๒๗ ส,าหร�บข-อส�นน�ษฐานท�$ควรจะเป*นซ้ำ=$งปรากฏจากสภาพิปกต�ธีรรมดาของเหต%การณ+ เป*นค%ณแก'ค!'ความฝ่7ายใดค!'ความฝ่7ายน��นก0ไม'ม�ภาระการพิ�ส!จน+ ตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๘๔/๑ เชั้'นก�น ม�ค,าพิ�พิากษาฎ�กาว�น�จฉั�ยไว- ด�งน��โฉันดท�$ด�นและสารบ�ญจดทะเบ�ยนโฉันดท�$ด�นเป*นเอกสารมหาชั้นท�$ร �ฐออกให-แก'ผ!-ถ้#อกรรมส�ทธี�?

ย'อมส�นน�ษฐานไว-ก'อนว'าได-ออกมาโดยถ้!กต-องตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา ๑๒๗ เม#$อโฉันดท�$ด�นด�งกล'าวม�ชั้#$อจ,าเลยก�บพิ�$น-องเป*นเจ-าของผ!-ถ้#อกรรมส�ทธี�?ร 'วมก�น ย'อมส�นน�ษฐานได-ว'าจ,าเลยก�บพิ�$น-องม�ส'วนม�ส'วนเป*นเจ-าของเท'าก�น ตามประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา ๑๓๕๗ (ข-อส�นน�ษฐานตามกฎหมาย) การท�$จ,าเลยอ-างว'าจ,าเลยได-ร�บส'วนแบ'งมากกว'าพิ�$น-องคนอ#$น จ,าเลยจ=งม�หน-าท�$น,าส#บห�กล-างข-อส�นน�ษฐานด�งกล'าว (ฎ.๒๑๑๕/

๒๕๕๑) โจทก+ม�ชั้#$อถ้#อกรรมส�ทธี�?ในท�$ด�นพิ�พิาทท�$ได-จดทะเบ�ยนแล-ว ย'อมส�นน�ษฐานไว-ก'อนว'าโจทก+เป*นผ!-ม�ส�ทธี�ครอบครองตาม ป.พิ.พิ. มาตรา 1373

จ,าเลยกล'าวอ-างว'าโจทก+ไม'ใชั้'เจ-าของกรรมส�ทธี�?ท�$ด�น จ,าเลยจ=งม�หน-าท�$น,าส#บห�กล-างข-อส�นน�ษฐานด�งกล'าว โจทก+ฟ้3องว'า โจทก+เป*นเจ-าของท�$ด�นพิ�พิาทและให-จ,าเลยเข-าไปปล!กบ-านอย!'อาศ�ย โจทก+ไม'ประสงค+จะให-จ,าเลยและบร�วารอย!'อาศ�ยอ�กต'อไป ขอให-บ�งค�บจ,าเลยและบร�วารร#�อถ้อนส�$งปล!กสร-างและขนย-ายทร�พิย+ส�นออกไป จ,าเลยให-การและฟ้3องแย-งในตอนแรกว'า ท�$ด�นพิ�พิาทเป*น

123

ของบ�ดามารดาจ,าเลย ต'อมาบ�ดามารดายกท�$ด�นพิ�พิาทให-จ,าเลย เท'าก�บจ,าเลยอ-างว'าท�$ด�นพิ�พิาทเป*นกรรมส�ทธี�?ของของจ,าเลย แต'จ,าเลยกล�บให-การและฟ้3องแย-งในตอนหล�งว'า จ,าเลยครอบครองท,าประโยชั้น+ในท�$ด�นพิ�พิาทโดยความสงบและโดยเปEดเผยด-วยเจตนาเป*นเจ-าของมาเก�น 10 ปDแล-ว กรรมส�ทธี�?ในท�$ด�นพิ�พิาทจ=งเป*นของจ,าเลยเชั้'นก�น จ=งข�ดแย-งก�บค,าให-การและฟ้3องแย-งในตอนแรก ร!ปคด�ตามท�$โจทก+ฟ้3องและจ,าเลยให-การและฟ้3องแย-งด�งกล'าวจ=งไม'ม�ประเด0นเร#$องการครอบครองปรป9กษ+ตาม ป.

พิ.พิ.มาตรา 1382 เพิราะการครอบครองปรป9กษ+จะม�ได-ก0แต'ในท�$ด�นของผ!-อ#$นเท'าน��น แม-ศาลชั้��นต-นและศาลอ%ทธีรณ+ภาค 7 จะร�บว�น�จฉั�ยให- ก0ถ้#อไม'ได-ว'าเป*นข-อท�$ได-ยกข=�นว'าก�นมาแล-วโดยชั้อบในศาลชั้��นต-นและศาลอ%ทธีรณ+ภาค 7 ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 249 วรรคหน=$ง ศาลฎ�กาไม'ร�บว�น�จฉั�ย (ฎ.๕๒๕๒/๒๕๕๐) ข-อเท0จจร�งได-ความว'าม�การโอนเง�นจ,านวนหน=$งจากธีนาคารในเม#องฮั้'องกงมาเข-าบ�ญชั้�กระแสรายว�นของจ,าเลยท�$ธีนาคารผ!-ค�ดค-านถ้-าไม'ม�หล�กฐานเป*นอย'างอ#$นในเบ#�องต-นต-องฟ้9งว'าเง�นจ,านวนด�งกล'าวเป*นของจ,าเลยผ!-เป*น

เจ-าของบ�ญชั้�(ข-อส�นน�ษฐานท�$ควรจะเป*นซ้ำ=$งปรากฏจากสภาพิปกต�ธีรรมดาของเหต%การณ+ ตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 84/1) เม#$อผ!-ค�ดค-านอ-างว'าเง�นจ,านวนด�งกล'าวม�ใชั้'เป*นของจ,าเลยแต'เป*นของผ!-ค,�าประก�นหน��ของจ,าเลยส'งมาชั้,าระหน��แก'ผ!-ค�ดค-านแทนจ,าเลยผ!-ค�ดค-านจ=งม�ภาระการพิ�ส!จน+ให-ฟ้9งได-ตามข-ออ-างของตน ผ!-ค�ดค-านส'งส,าเนาภาพิถ้'ายเอกสารเป*นพิยานโดยม�ได-แสดงให-เห0นว'าต-นฉับ�บหาไม'ได-เพิราะส!ญหายหร#อถ้!กท,าลายโดยเหต%ส%ดว�ส�ยหร#อไม'สามารถ้น,าต-นฉับ�บมาได-โดยประการอ#$น และโจทก+ไม'ได-ตกลงด-วยว'าส,าเนาภาพิถ้'ายเอกสารน��นถ้!กต-อง ส,าเนาภาพิถ้'ายเอกสารด�งกล'าวจ=งร�บฟ้9งไม'ได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 93 (ฎ.๔๑๗๑/๒๕๓๒)

2. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สองว'า เม#$อต-นฉับ�บเอกสารอย!'ในความครอบครองของค!'ความฝ่7ายอ#$นม�หล�กเกณฑ์+ในการอ-างเป*นพิยานหล�กฐานอย'างไร?

ตอบ เม#$อต-นฉับ�บเอกสารอย!'ในความครอบครองของค!'ความฝ่7ายอ#$น ฝ่7ายท�$อ-างต-องระบ%ไว-ในบ�ญชั้�

124

ระบ%พิยานตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๘๘ แต'ไม'ต-องท,าส,าเนาส'งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๐ วรรคหน=$งหร#อวรรคสอง เพิราะได-ร�บยกเว-นตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๐ วรรคสาม(๒) แต'ต-องท,าค,าร-องให-ศาลม�ค,าส�$งเร�ยกมาแทนการท,าส,าเนาส'งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา๙๐ วรรคห-า เม#$อศาลม�ค,าส�$งเร�ยกแล-ว ถ้-าค!'ความฝ่7ายท�$ได-ร�บค,าส�$งปฏ�เสธีไม'ส'งก0ต-องไต'สวนต'อไปว'าเขาม�เอกสารน��นอย!'ในครอบครองจร�งหร#อไม' ถ้-าม�อย!'จร�ง ป.ว�.พิ.มาตรา ๘๔(๓) ถ้#อว'าเขาร�บแล-วไม'ต-องส#บพิยานหล�กฐานประเด0นน��นอ�ก แต'ถ้-าไม'ม�เอกสารน��นอย!'ในครอบครองจะไปถ้#อว'าค!'ความฝ่7ายท�$ได-ร�บค,าส�$งร�บข-อเท0จจร�งน��นไม'ได- ไปเข-า ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๓(๒)

ถ้#อว'าค!'ความฝ่7ายท�$อ-างเอกสารไม'สามารถ้น,าต-นฉับ�บเอกสารมาส#บได-โดยประการอ#$น ซ้ำ=$งไม'ใชั้'เป*นความผ�ดของค!'ความฝ่7ายท�$อ-างเอกสาร จ=งได-ร�บการยกเว-นตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๓(๒) ให-น,าส#บพิยานเอกสารหร#อพิยานบ%คคลแทนต-นฉับ�บได- ไม'เป*นการต-องห-ามตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๔ ม�ค,าพิ�พิากษาศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยไว- ด�งน��จ,าเลยท�$ 1 ลงลายม#อชั้#$อเป*นผ!-ส� $งจ'ายเชั้0ค

ส'วนจ,าเลยท�$ 2 ลงลายม#อชั้#$อสล�กหล�งซ้ำ=$งตาม ป.

พิ.พิ. มาตรา 900 วรรคหน=$ง ประกอบมาตรา 989 บ�ญญ�ต�ให-บ%คคลผ!-ลงลายม#อชั้#$อของตนในเชั้0คย'อมจะต-องร�บผ�ดตามเน#�อความในเชั้0คน��น เม#$อจ,าเลยท��งหมดให-การต'อส!-ว'าได-ชั้,าระหน��ตามเชั้0คแล-ว โดยจ,าเลยท�$ 2 โอนส�ทธี�การเชั้'าอาคารพิาณ�ชั้ย+2 ค!หา ให-แก'โจทก+เป*นการต�ใชั้-หน�� อ�นเป*นการกล'าวอ-างข-อเท0จจร�งเพิ#$อท�$จะไม'ต-องร�บผ�ดตามเชั้0ค หน-าท�$น,าส#บข-อเท0จจร�งด�งกล'าวจ=งตกอย!'แก'จ,าเลยท��งสอง การท�$โจทก+น,าส#บว'าจ,าเลยท�$ 2 โอนส�ทธี�การเชั้'าอาคารพิาณ�ชั้ย+ต�ใชั้-หน��ตามเชั้0คฉับ�บอ#$น เป*นเพิ�ยงการน,าส#บแก-ข-อกล'าวอ-างท�$จ,าเลยท��งสองยกข=�นโต-เถ้�ยงในค,าให-การเท'าน��น หน-าท�$น,าส#บในประเด0นข-อน��หาได-ตกอย!'แก'โจทก+ไม' จ,าเลยท��งสองม�หน-าท�$น,าส#บ แต'น,าส#บให-ร�บฟ้9งไม'ได-ว'าจ,าเลยท��งสองชั้,าระหน��ตามเชั้0คให-แก'โจทก+แล-วตามข-อกล'าวอ-าง หน��ตามเชั้0คพิ�พิาทจ=งย�งไม'ระง�บส��นไป จ,าเลยท��งสองจ=งต-องร�บผ�ดต'อโจทก+ตามเน#�อความในเชั้0ค แม-โจทก+จะอ-างเอกสารซ้ำ=$งเป*นเพิ�ยงส,าเนาภาพิถ้'ายเฉัพิาะด-านหน-าของเชั้0คก0ตาม แต'โจทก+อ-างว'าได-มอบต-นฉับ�บเชั้0คค#นแก'จ,าเลยท��งสอง

125

ไปแล-ว จ,าเลยท��งสองคงค�ดค-านเพิ�ยงว'าเอกสารด�งกล'าวเป*นส,าเนา ม�ได-ค�ดค-านว'า ต-นฉับ�บไม'ม�หร#อเอกสารปลอมหร#อส,าเนาไม'ถ้!กต-องตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 125 ท��งม�ได-แถ้ลงต'อศาลชั้��นต-นว'าต-นฉับ�บเชั้0คอย!'ท�$จ,าเลยท��งสองจร�งหร#อไม' จ=งถ้#อได-ว'าเป*นกรณ�ท�$โจทก+ไม'สามารถ้น,าต-นฉับ�บมาได-โดยประการอ#$นตามป.ว�.พิ. มาตรา 93 (2) ศาลจ=งร�บฟ้9งส,าเนาเชั้0คด�งกล'าวประกอบค,าเบ�กความของโจทก+ได- (ฎ.๘๓๓๑/๒๕๔๙) โจทก+ฟ้3องว'าโจทก+ท,าส�ญญาเชั้'าห-องพิ�พิาทจากจ,าเลยเป*นหน�งส#อและส�ญญาเชั้'าอย!'ท�$จ,าเลย จ,าเลยให-การว'าไม'ม�หล�กฐานการเชั้'าเป*นหน�งส#อ ส�ญญาเชั้'าไม'ม�อย!'ท�$จ,าเลย เชั้'นน�� โจทก+น,าพิยานบ%คคลเข-าส#บว'าม�ส�ญญาเชั้'าเป*นหน�งส#อจร�งด�งท�$โจทก+กล'าวอ-างได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 93 (2) ไม'เป*นการต-องห-ามตามมาตรา 94 แม-ส�ญญาเชั้'าจะเป*นส�ทธี�เฉัพิาะต�วของผ!-เชั้'าก0ตาม แต'เม#$อท��งโจทก+และ ว.

ต'างเป*นผ!-เชั้'าห-องพิ�พิาทจากจ,าเลย การตายของว.จ=งเป*นเหต%ให-ส�ทธี�การเชั้'าระง�บไปเฉัพิาะต�วของ ว. แต'ผ!-เด�ยว หาท,าให-ส�ญญาเชั้'าระหว'างโจทก+ก�บจ,าเลยระง�บไปด-วยไม' (ฎ.๕

๘๕๙/๒๕๓๐)

3. ม�ป9ญหาต-องต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สามว'า คด�ฟ้3องให-ชั้,าระหน��ตามส�ญญาก!-ย#มเง�น หากส�ญญาก!-ย#มเง�นม�ข-อความระบ%ชั้�ดเจนว'าจ,าเลยได-ร�บเง�นตามจ,านวนท�$ก!-ไปแล-วในว�นท,าส�ญญา จ,าเลยจะน,าส#บว'าไม'ได-ร�บเง�นครบถ้-วนตามส�ญญาก!-ย#มเง�นได-หร#อไม' และจะน,าส#บว'าได-ร�บเง�นตามส�ญญาก!-ย#มเง�นเลยตามท�$ย#$นค,าให-การต'อส!-ไว-ได-หร#อไม'?ตอบ ได- เพิราะม�ใชั้'เป*นการน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารก!-ย#มเง�นตาม ป.ว�.พิ.มาตรา๙๔(ข) แต'เป*นการน,าพิยานบ%คคลมาส#บถ้=งความไม'สมบ!รณ+แห'งหน��ตามมาตรา ๙๔ วรรคท-าย ม�ค,าพิ�พิากษาฎ�กาว�น�จฉั�ยไว- ด�งน��แม-ว'าในชั้��นอ%ทธีรณ+โจทก+จะม�ได-ยกข-อกฎหมายเร#$องห-ามน,าส#บพิยานบ%คคลเพิ�$มเต�ม ต�ดทอน หร#อเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94(ข)

ข=�นว'ากล'าวไว-ในค,าฟ้3องอ%ทธีรณ+แต'ป9ญหาด�งกล'าวเป*นข-อกฎหมายเก�$ยวด-วยความสงบเร�ยบร-อยของ

126

ประชั้าชั้น โจทก+จ=งยกข=�นฎ�กาได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 249 วรรคสอง และเม#$อประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 650 วรรคสอง ระบ%ว'าส�ญญาย#มใชั้-ส��นเปล#องย'อมบร�บ!รณ+ต'อเม#$อส'งมอบทร�พิย+ส�นท�$ย#ม การก!-ย#มเง�นเข-าล�กษณะย#มใชั้-ส��นเปล#อง ด�งน��นท�$จ,าเลยน,าส#บว'าไม'ได-ร�บเง�นตามส�ญญาก!-ย#มเง�นย'อมเป*นเหต%ให-ส�ญญาก!-ย#มเง�นไม'บร�บ!รณ+ท��งไม'ม�ม!ลหน��เง�นก!-ระหว'างโจทก+จ,าเลย การท�$จ,าเลยน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าส�ญญาก!-ย#มเง�นด�งกล'าวไม'ม�ม!ลหน��เพิราะจ,าเลยไม'ได-ร�บเง�น จ,าเลยไม'ต-องร�บผ�ดตามส�ญญาก!-ย#มเง�นต'อโจทก+ จ,าเลยย'อมน,าส#บได-ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 วรรคสอง หาต-องห-ามตามกฎหมายไม' (ฎ.๔๖๘๖/

๒๕๔๐) ส�ญญาก!-ม�ข-อความชั้�ดเจนว'า จ,าเลยท��งสามก!-เง�นไปจาก โจทก+รวม 100,000 บาท และร�บเง�นไปครบถ้-วนแล-วในว�นท�$ 7 พิฤษภาคม 2536

จ,าเลยท��งสามน,าพิยานบ%คคลเข-าส#บว'าความจร�งท,าส�ญญาก!-ก�นว�นท�$ 8พิฤษภาคม 2536 โดยจ,าเลยท�$ 1 เป*นคนก!-เง�นโจทก+คนเด�ยวจ,านวน 40,000 บาท ส'วนจ,าเลยท�$ 2 ท�$ 3 เป*นเพิ�ยงผ!-ค,�าประก�น

ม�ใชั้'ผ!-ก!-เป*นการน,าส#บถ้=งความไม'บร�บ!รณ+ของส�ญญาก!-ว'าจ,าเลยไม'ได-ร�บเง�นเต0มจ,านวน ตามท�$ระบ%ในส�ญญาก!- เพิราะส�ญญาก!-เป*นส�ญญาย#มใชั้-ส��นเปล#อง จะบร�บ!รณ+ต'อเม#$อม�การส'งมอบทร�พิย+ส�นท�$ย#มตาม ประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา 650 วรรคสอง จ=งหาใชั้'การน,าส#บเพิ�$มเต�มเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารส�ญญาก!-เง�นตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 94(ข) ไม' แต'เป*นการน,าส#บถ้=งความไม'สมบ!รณ+ แห'งหน��ตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา 94 วรรคท-าย (ฎ.๙๔๕/๒๕๔๒) การท�$จ,าเลยน,าส#บว'าจ,าเลยก!-ย#มเง�นและได-ร�บเง�นไปจากโจทก+เพิ�ยง 60,000 บาท ม�ใชั้' 290,000 บาท แต'ท�$ปรากฏในส�ญญาก!-ย#มเง�นน��น เป*นการน,าพิยานบ%คคลมาส#บถ้=งความไม'สมบ!รณ+แห'งหน��ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 94 วรรคท-าย หาใชั้'เป*นการน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสารส�ญญาก!-ย#มเง�นตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 94 (ข) ไม' จ,าเลยจ=งย'อมน,าพิยานบ%คคลมาส#บในประเด0นด�งกล'าวได- (ฎ.๑๙๒๗/๒๕๕๐)

จ,าเลยน,าส#บว'าจ,าเลยไม'ได-ก!-เง�นโจทก+ 2,500,000 บาท ตามส�ญญาก!-ย#มเง�น

127

ความจร�งจ,าเลยก!-เง�นเพิ�ยง 2,000,000

บาท แต'โจทก+น,าดอกเบ��ยอ�ตราร-อยละ 2.5

ต'อเด#อน ซ้ำ=$งเก�นอ�ตราตามกฎหมายรวมเป*นเง�นต-นด-วย จ=งระบ%ต-นเง�นในส�ญญาก!-ย#มเง�น 2,500,000 บาท เป*นการน,าส#บโต-แย-งเก�$ยวก�บจ,านวนเง�นท�$ก!-จากโจทก+ว'าไม'ได-ร�บเง�นจ,านวนด�งกล'าว ถ้#อว'าเป*นการน,าส#บถ้=งความไม'สมบ!รณ+แห'งหน��ตาม ป.ว�.พิ. 94

วรรคท-าย ไม'ใชั้'เป*นการน,าส#บเปล�$ยนแปลงแก-ไขข-อความในเอกสาร จ,าเลยย'อมม�ส�ทธี�น,าส#บได- (ฎ.๖๑๔๖/

๒๕๕๐)

4. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$ส�$ว'า คด�ฟ้3องขอเพิ�กถ้อนการให-ท�$ด�น หน�งส#อส�ญญาให-ระบ%ว'าเป*นการให-โดยเสน'หา จ,าเลยให-การว'าม�ใชั้'การให-โดยเสน'หา จ,าเลยจะน,าพิยานบ%คคลมาส#บว'าเป*นการให-ส�$งท�$ม�ภาระต�ดพิ�นได-หร#อไม'?ตอบ ได- เพิราะไม'ใชั้'ฟ้3องร-องให-บ�งค�บหร#อไม'บ�งค�บตามส�ญญาให- จ=งไม'ใชั้'เป*นการน,าส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงเอกสาร อ�นจะเป*นการต-องห-ามตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๔(ข) ม�ค,าพิ�พิากษาฎ�กาว�น�จฉั�ยไว- ด�งน��โจทก+ก�บจ,าเลยเป*นพิ�$น-องร'วมบ�ดามารดา

เด�ยวก�น โจทก+จดทะเบ�ยนโอนท�$ด�นพิ�พิาทให-จ,าเลย เป*นการตอบแทนท�$จ,าเลยไถ้'ถ้อนจ,านองท�$ด�นพิ�พิาทท�$โจทก+เป*นหน��ธีนาคารอย!' อ�นเป*นการให-ส�$งท�$ม�ค'าภาระต�ดพิ�น โจทก+จ=งไม'ม�ส�ทธี�ถ้อนค#นการให-เพิราะเหต%จ,าเลยประพิฤต�เนรค%ณตามประมวลกฎหมายแพิ'งและพิาณ�ชั้ย+ มาตรา ๕๓๕(๒) แม-หน�งส#อส�ญญาให-ท�$ด�นระบ%ว'าเป*นการให-โดยเสน'หาไม'ม�ค'าตอบแทน จ,าเลยก0ม�ส�ทธี�น,าส#บพิยานบ%คคลให-เห0นว'าการให-ตามส�ญญาให-ท�$ด�นเป*นการให-ส�$งท�$ม�ค'าภาระต�ดพิ�นได- เพิราะเป*นการฟ้3องถ้อนค#นการให- ไม'ใชั้'ฟ้3องร-องให-บ�งค�บหร#อไม'บ�งค�บตามส�ญญาให- จ=งไม'ใชั้'เป*นการน,าส#บแก-ไขเปล�$ยนแปลงเอกสาร อ�นจะเป*นการต-องห-ามตามประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'ง มาตรา ๙๔(ข) (ฎ.๔๔๗๕/๒๕๕๑)

5. ม�ป9ญหาต-องว�น�จฉั�ยประการท�$สามว'า บ�นท=กถ้-อยค,าของพิยานบ%คคลหร#อพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญท�$ศาลอน%ญาตให-ท,าเป*นลายล�กษณ+อ�กษรแทนการเบ�กความด-วยวาจาต'อศาล ตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๑๒๐/๑ และ ๑๒๐/๒ เป*นพิยาน

128

เอกสารหร#อไม'? และต-องอย!'ในบ�งค�บมาตรา ๘๘ และ ๙๐ หร#อไม'? และพิยานเอกสารท�$ไม'ใชั้'พิยานหล�กฐานสน�บสน%นข-ออ-างหร#อข-อเถ้�ยงจะตกอย!'ในบ�งค�บมาตรา ๘๘ และ ๙๐ ด-วยหร#อไม'?ตอบ ไม'ใชั้'พิยานเอกสาร จ=งไม'อย!'ในบ�งค�บ ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๐ แต'ย�งอย!'ในบ�งค�บ ป.ว�.พิ.มาตรา๘๘ เพิราะ บ�นท=กถ้-อยค,าด�งกล'าวเพิ�ยงแต'อย!'ในร!ปของเอกสารเท'าน��น เม#$อพิยานบ%คคลหร#อพิยานผ!-เชั้�$ยวชั้าญท�$ไม'ต-องมาเบ�กความต'อศาลด-วยวาจา แต'ให-ค,าเบ�กความหร#อความเห0นเป*นเอกสารเป*นลายล�กษณ+อ�กษรมาแทนตามหล�กเกณฑ์+ใน ป.

ว�.พิ.มาตรา ๑๒๐/๑ และ ๑๒๐/๒ น��น ไม'ใชั้'พิยานเอกสารจ=งไม'ต-องส'งส,าเนาให-ค!'ความก'อนว�นส#บพิยานไม'น-อยกว'า ๗ ว�นตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๙๐ แต'ย�งคงต-องระบ%ไว-ในบ�ญชั้�ระบ%พิยานตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๘๘ ซ้ำ=$งจะต-องด,าเน�นตามว�ธี�การเฉัพิาะตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๑๒๐/๑ ถ้=งมาตรา ๑๒๐/๓ (แก-ไขใหม') เท'าน��น แต'หากได-ท,าส,าเนาส'งฝ่7ายตรงข-ามมาด-วย ฝ่7ายท�$ได-ร�บส,าเนาก0ไม'จ,าเป*นต-องค�ดค-านความถ้!กต-องแท-จร�งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา ๑๒๕ ส,าหร�บพิยานเอกสารท�$ม�ใชั้'เป*นพิยานหล�กฐานสน�บสน%นข-ออ-างหร#อข-อเถ้�ยงแม-จะม�ได-ระบ%

ไว-ในบ�ญชั้�พิยานและส'งส,าเนาให-ค!'ความก0ไม'ต-องห-ามม�ให-ร�บฟ้9งกรณ�ไม'อย!'ในบ�งค�บ ป.ว�.พิ.มาตรา 88,90 ศาลร�บฟ้9งพิยานเอกสารด�งกล'าวเป*นพิยานได- ม�ค,าพิ�พิากษาศาลฎ�กาว�น�จฉั�ยไว- ด�งน��แม-จ,าเลยท��งสามม�ได-ระบ%เอกสารหมาย ล.1 ถ้=ง ล.4 เป*นพิยานหล�กฐานแต'ได-ใชั้-เอกสารเหล'าน��นประกอบการถ้ามค-านโจทก+ท�$ 1 ซ้ำ=$งอ-างตนเองเป*นพิยานว'าโจทก+ท�$ 1 ได-ร�บเง�นท�$จ,าเลยท�$ 1 โอนให-แก'โจทก+ท�$ 1 แล-วตามใบร�บฝ่ากเง�นเอกสารหมาย ล.1 ท��งโจทก+ท�$ 1 เองก0เบ�กความร�บรองเอกสารหมาย ล.1 ถ้=ง ล.4 โดยย#นย�นว'าเป*นผ!-ลงลายม#อชั้#$อร�บรองความถ้!กต-องเก�$ยวก�บหล�กฐาน การท�$จ,าเลยท�$ 1 ขายท�$ด�นพิ�พิาทให-จ,าเลยท�$ 2 ตามเอกสารหมาย ล.2 และ ล.3 จ,าเลยท�$ 1 จ=งอ-างเอกสารเหล'าน��นเป*นพิยานหล�กฐานประกอบค,าเบ�กความของโจทก+ท�$ 1ได- กรณ�ไม'อย!'ในบ�งค�บ ป.ว�.พิ. มาตรา 88

และมาตรา 90 แม-เอกสารหมาย ล.1 ถ้=ง ล.4 ม�ได-ระบ%ไว-ในบ�ญชั้�พิยานและส'งส,าเนาให-โจทก+ท��งสอง ก0หาต-องห-ามม�ให-ร�บฟ้9งเอกสารด�งกล'าวแต'อย'างใด โจทก+ท��งสองได-มอบอ,านาจให-จ,าเลยท�$ 1ขายท�$ด�นพิ�พิาทแทนโจทก+ท��งสองและทราบ

129

ด�ว'าเม#$อจ,าเลยท�$ 1 โอนขายท�$ด�นพิ�พิาทให-แก'จ,าเลยท�$ 2 แล-วจ,าเลยท�$ 2 จะต-องจ,านองท�$ด�นพิ�พิาทเป*นประก�นหน��เง�นท�$จ,าเลยท�$ 3 ก!-ย#มสหกรณ+ออมทร�พิย+เพิ#$อน,าเง�นมาชั้,าระค'าท�$ด�นด�งกล'าวให-แก'โจทก+ท��งสอง การกระท,าของจ,าเลยท�$ 1 จ=งเป*นการกระท,าในขอบอ,านาจท�$โจทก+ท��งสองมอบอ,านาจให-ไว- หาใชั้'ร'วมก�นสมคบก�บจ,าเลยท�$ 2 และท�$ 3 ฉั-อฉัลโจทก+ท��งสองไม' โจทก+ท��งสองจ=งไม'อาจฟ้3องขอเพิ�กถ้อนน�ต�กรรมด�งกล'าวได- (ฎ.๓๗๗๐/๒๕๔๙) ใบส�$งซ้ำ#�อส�นค-าเป*นเอกสารท�$โจทก+ใชั้-ในการถ้ามค-านจ,าเลยท�$ 2 ท�$อ-างตนเองเป*นพิยาน เม#$อจ,าเลยท�$ 2 เบ�กความร�บรองเอกสารน��นแล-ว โจทก+จ=งอ-างส'งเป*นพิยานหล�กฐานต'อศาลชั้��นต-น จ=งม�ใชั้'พิยานหล�กฐานสน�บสน%นข-ออ-างหร#อข-อเถ้�ยงของโจทก+ แม-โจทก+จะไม'ได-ระบ%เอกสารด�งกล'าวไว-ในบ�ญชั้�ระบ%พิยานของโจทก+ และม�ได-ส'งส,าเนาเอกสารด�งกล'าวต'อศาลชั้��นต-นก'อนว�นส#บพิยานไม'น-อยกว'า 7ว�น ก0ไม'ต-องห-ามม�ให-ร�บฟ้9ง กรณ�ไม'อย!'ในบ�งค�บ ป.ว�.พิ. มาตรา 88 และมาตรา 90

จ=งร�บฟ้9งเอกสารด�งกล'าวเป*นพิยานได-

(ฎ.๗๘๑๒/๒๕๔๗) ภาพิถ้'ายบร�เวณท�$เก�ดเหต%เป*นพิยานว�ตถ้%ไม'อย!'ในบ�งค�บประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 90 (ฎ.๓๘๙๒/๒๕๔๐) การท�$จ,าเลยม�ได-ระบ%หน�งส#อมอบอ,านาจเป*นพิยานและส'งส,าเนาให-โจทก+แต'ใชั้-เอกสารน��นประกอบการถ้ามค-านโจทก+ว'า ล. เจ-าของกรรมส�ทธี�?มอบอ,านาจให- ย. ท,าส�ญญาเชั้'าก�บจ,าเลยพิยานเอกสารด�งกล'าวม�ใชั้'เป*นพิยานหล�กฐานสน�บสน%นข-ออ-างหร#อข-อเถ้�ยงแม-จะม�ได-ระบ%ไว-ในบ�ญชั้�พิยานและส'งส,าเนาให-โจทก+ก0ไม'ต-องห-ามม�ให-ร�บฟ้9งกรณ�ไม'อย!'ในบ�งค�บประมวลกฎหมายว�ธี�พิ�จารณาความแพิ'งมาตรา 88,90 ศาลร�บฟ้9งเอกสารด�งกล'าวเป*นพิยานได- เม#$อจ,าเลยให-การต'อส!-ว'า ล. เจ-าของกรรมส�ทธี�?มอบอ,านาจให- ย. ท,าส�ญญาเชั้'าก�บจ,าเลยย'อมน,าส#บโดยอ-างหน�งส#อมอบอ,านาจเพิ#$ออธี�บายให-เห0นว'าท�$ม�ชั้#$อ ย. เป*นผ!-ให-เชั้'าในส�ญญาเชั้'าเพิราะได-ร�บแล-ว