ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԽՈՑԵԼԻՈՒԹՅԱՆ …1067656943.n159491.test.prositehosting.co.uk/wp-content-sec/uploads/2015/12/ARM-Table...հողի ջրի, հողի

Կլիմայի փոփոխության նկատմամբ խոցելիության գնահատումը մոդելավորող գործիքներ Աշխատանքային սեմինար

Երևան

17-18 դեկտեմբերի, 2015թ

1

ԿԼԻՄԱՅԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՏ ՄԱՄԲ ԽՈՑԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀ ԱՏ ՄԱՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐ / ԳՈՐԾԻՔՆԵՐ

Պատրաստված է բ.գ.թ. Էլիզաբեթ Ստրեյնջի կողմից

«DAI Europe» ընկերության խորհրդատու

23 նոյեմբերի 2015 թ.

Մոդել Նկարագրություն Անհրաժեշտ

ռեսուրսներ

Արդյունքներ Առավելություննե

ր

Թերություններ

ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՈԼՈՐՏԻ ՄՈԴԵԼՆԵՐ/ԳՈՐԾԻՔՆԵՐ

Բուսաբուծության «CERES»

խմբի մոդելներ

• Հիմնված են

հողի ջրի, հողի

ազոտի ու

մշակաբույսերի

աճի և բերքի

վիճակագրական

փոխկապակցվա

ծության վրա:

• Մշակաբույսերի

աճը կախված է

արևային

ճառագայթումից,

ազոտի և ջրի

հասանելի

քանակություննե

րից:

• Օրվա եղանակ

(ջերմաստիճան,

տեղումներ, արևի

ճառագայթում):

• Հողի ֆիզիկական,

քիմիական և

կենսաբանական

հատկություններ:

• Կառավարման

փորձ:


ֆենոլոգիա,

ֆիզիոլոգիա,

գենետիկա:

• Մշակաբույսերի աճն

ու բերքը ը՝ ջրի,

սնուցող նյութերի

փոփոխական

քանակի և

եղանակային

պայմանների

ազդեցության տակ:

• Պարզ մոդելներ,

որոնք օգտակար

են

խոցելիության

գնահատման

առաջին փուլի

համար:

• Հեշտ համդրելի

են համալիր

մոդելավորման

համակարգերի

հետ (տես

ներքևում

«DSSAT»

մոդելը)

• Ծավալուն

տվյալների

մշակում:

• Կիրառելի է

միայն այն

կլիմայական

դիապազոնու

մ, որի

համար

հաշվարկված

է:

Սովորաբար

տարածելի չէ

այլ

ոլորտների

վրա:

«DSSAT-CSM»

Սկզբնական ծածկագիրն ու

կատարվող ծրագրերը անվճար

հասանելի են ասյտեղ՝ http://www.dssat.net/

• Եղանակային

պայմաններ,

գենետիկա, հողի

մեջ ջրի և ազոտի

պարունակությու

ն և


առանձնահատկությ

ուններ (օրինակ,

«CERES»

մոդելներից

վերցված

գենետիկական

• Ժամանակի

ընթացքում


աճեցման և վիճակի

այլ փոփոխականների

նկատմամբ

• Օգտագործման

համար դյուրին

գրաֆիկական

ինտերֆեյս:

• Մոդուլային

կառուցվածքը


տվյալների

մշակում:

• Պահանջում է

էական

կարգաբերու

http://www.dssat.net/


Երևան


2

կառավարման

գործոնը հաշվի

առնող


աճի,

զարգացման և

բերքի

իմիտացիայի

համար

տվյալների

բազայի,

մոդելների և

գործիքների

հմակարգ:

• «DSSAT» մոդելի

հիմնական

փաթեթը

ներառում է՝ 1)

հողի,


պայմանների,

գենետիկական

գործակիցների և


միջոցների

տվյալների

բազայի


համակարգ, 2)

գործընթացների

վրա հիմնված

բուսաբուծությա

ն մոդելներ, 3)

գործակիցներ):

• Օրվա եղանակի

տեսություն, հողի

մասին տվյալներ,


փորձ:

արժեքների

առաջացում


պայմանների,

գենետիկայի, հողի,


պայմանների

ազդեցության տակ:

թույլ է տալիս

միացնել և

անջատել

բաղադրիչներ,

փոխկապակցել

ծրագրավորման

տարբեր

լեզուներով

գրված

մոդուլներ, հեշտ

ինտեգրում այլ

հավելվածներու

մ:

• Կարող է

կիրառվել

ֆերմայի կամ

տարածաշրջան

ային

մակարդակի

վրա:

մ:

• Կոնկրետ

վայրին

վերաբերող

վստահելի

արդյունքներ

կախված են

տեղական

տվյալներից,

այդ թվում

տեղական

սորտերի

գենետիկակա

ն

գործակիցներ

ից:


Երևան


3

օժանդակ

ծրագրեր, 4)

եղանակը

գեներացնող

ծրագրեր և 5)

ռազմավարությո

ւնը գնահատող

ծրագիր՝


տարբերկներ

գնահատելու

համար:

• Ներառում է

տնտեսական

բաղդրիչ, որը

հաշվարկում է

համախառն

եկամտի վրա

հիմնված

ստացած բերքն

ու կողմնակի

արտադրանքը,

հավաքած բերքի

գինն ու

արտադրական

ծախսերը:

• «DSSAT-CSM»

մոդելը

կառուցված է

բերքահավաքայ

ին մոդելի

համակարգի

(CSM) շուրջ, որը


Երևան


4

միացնում է


ն բոլոր տեսակի

մոդելները մեկ

փաթեթում:

• Բուսաբուծությա

ն մոդելները

նմանակում են

աճը,

զարգացումն ու

բերքը որպես

հող-բույս-

մթնոլորտ

դինամիկայի

գործառույթ:

«WinEPIC»

Անվճար հասանելի է

հետազոտողների համար

այստեղ՝ http://epicapex.tamu.edu/model-executables/winepic-6-0/

• Լայն տարածում

ունեցող

հողի/մշակաբույ

սերի մոդելի

«EPIC» ծրագրի

«Windows»

տարբերակը:

• Հաշվի է առնում

եղանակը,

հիդրոլոգիան,

սնուցման ցիկլը,

թունաքիմիկատ

ների

ճակատագիրը,

հողի

պատրաստումը,

գյուղատնտեսակ

ան

• Կլիմայական

ռեսուրսներ՝ արևի

ճառագայթում,

առավելագույն և

նվազագույն

ջերմաստիճաններ,

տեղումներ,

հարաբերական

խոնավություն,

քամու

արագություն:

• Մշակաբույսերի աճն

ու բերքը:

• Հողի

հատկությունները:

• Սնուցող նյութերի և

միջատասպան

միջոցների

ճակատագիրը:

• Հողի կորուստ:

• Ջրի որակ:

• Ոռոգման նորմեր:

• Ազոտով և ֆոսֆորով

պարարտացման

նորմեր:

• Եկամտաբերություն:


կլիմայի

փոփոխության և

CO2-ի

ազդեցության

նմանակման

ալգորիթմներ:


էկոնոմիկան:

• Օգտագործու

մ է

բուսաբուծութ

յան

պարզեցված

գործառույթն

եր:

• Պարզեցնում

է

ենթադրությո

ւնները՝

միասնական

ջրահեռացմա

ն

տարածքներ

մոլախոտեր,

հիվանդությո

ւններ և

http://epicapex.tamu.edu/model-executables/winepic-6-0/

http://epicapex.tamu.edu/model-executables/winepic-6-0/


Երևան


5


աճեցումը, հողի

քայքայումը,


ան


և հողի

կառավարումը,

էկոնոմիկան:

• Նմանակում է

նմանատիպ

եղանակ, հող,

լանդշաֆտ,

ցանքաշրջանառ

ություն և


համակարգ

ունեցող

ջրահեռացման

տարածքներ:


կլիմայի

փոփոխության

աշխարհագրակ

ան դիրքն ու

կառավարմանն

առնչվող

ազդեցությունը


ն

պարամետրերի

վրա (օրինակ՝

բերքատվություն

միջատներ

վերահսկվում

են, հողի

խնդիրները

բացակայում

են (օրինակ՝

բարձր

աղակալում

կամ

թթվայնությու

ն):

• Եղանակային

կատակլիզմն

երի

բացակայությ

ուն


Երևան


6

, N-

պարարտանյութ

ի և ոռոգման

ջրի

օգտագործվող

քանակները):


տասնյակ

տարբեր


աճեցում՝

օգտագործելով

մեկ

մշակաբույսի

աճեցման մոդել,

որը

հարմարեցվում է

ըստ տարբեր

մշակաբույսերին

բնորոշ

չափանիշներին:

• Օգնում է

օպտիմալացնել


ն կառավարումն

ու

առավելագույնի

հասցնել

արտադրություն

ն ու հասույթ

«CROPSYST»

Անվճար հասանելի է այստեղ՝ http://modeling.bsyse.wsu.ed

• Բուսաբուծությա

ն համակարգի

նմանակող

• Եղանակի, հողի,

մշակաբույսի և


• Բույսի կարգավիճակը

նմանակման

յուրաքանչյուր օրվա



ինտերֆեյս, որը


միայն ոչ

որևէ

http://modeling.bsyse.wsu.edu/CS_Suite/


Երևան


7

u/CS_Suite/

մոդել:

• Բզմամյա

բազմաթիվ


համար է:


եղանակի, հողի

և


առանձնահատկ

ությունների և





հողի ջրի

բյուջեի,

հողաբույսերի

ազոտի բյուջեի,


ֆենոլոգիայի,

բուսական

ծածկույթի և

արմատների

աճի,

կենսազանգված

ի

արտադրության,

բերքատվության,

մնացորդների

գոյացության

կազմալուծման,

ջրից առաջացող

համակարգի

մուտքային

տվյալների ֆայլերը

ներառված են:

• Մշակաբույսի ֆայլը

թույլ է տալիս

օգտագործողին

ընտրել տարբեր

մշակաբույսերի և

սորտերի

չափանիշները՝

օգտագործելով

չափանիշների

ընդհանուր

համակարգ:

համար (հողի

մակերեսի վրա

գտնվող

կենսազանգված,

տերևածածկույթի

ինդեքս, բարձրություն,

զարգացման փուլ,

թափված տերևների

ծածկույթի ինդեքս,

ընդհանուր


ինդեքս, շոգեցում,

ջրի կլանում,

արմատների

խորություն և այլ

երկրորդական

փոփոխականները):

• Բերքատվությունը

կլիմայի ներկայիս և

ապագա

պայմաններում:

կցված է նաև

GIS և եղանակի

կանխատեսման

ծրագրերին:

• Թույլ է տալիս

նմանակել թե

մեկամյա և թե

բազմամյա


համար և

իրականացնել

բերքաշրջանառո

ւթյուն


մեկ

միասնական

համակարգի

միջոցով:

• Տարբեր

պայմաններում

կիրառելի

աղյուսակներ

արժեքներ

ունեցող


մեծամասնությա

ն համար:

• Ներառված է

նմանատիպ

ծրագրերի

փաթեթում,

դրանց թվում

եղանակը

կոնկրետ

վայրին

բնորոշ

գործընթացնե

ր կամ

հարաբերությ

ուններ:

http://modeling.bsyse.wsu.edu/CS_Suite/


Երևան


8

հողի քայքայման

և միջատասպան

միջոցների

ճակատագրի

վրա:

• Բացատրում է


աճը

սահմանափակո

ղ հավանական

չորս գործոններ՝

ճառագայթման

կլանում, ջրի

կլանում, ազոտի

կլանում և

ջերմաստիճան:

• Ջրային բալանսը

կազմված է՝

հաշվի առնելով

տեղումների և

ոռոգման

անհրաժեշտ

քանակություննե

րն ու

արտահոսքերի,

կլանման և

ներծծման

պատճառով

տեղի ունեցող

կորուստները,


շոգեացումը և

հողից

կանխատեսող

ծրագիր

(ClimGen), «GIS-CropSyst»

կոոպերատոր

ծրագիր (ArcCS),

ջրհավաքի մոդել (CropSyst

Watershed), և մի

քանի օժանդակ

ծրագրեր:


Երևան


9

գոլորշիացումը:

• Լայնորեն

կիրառվում է

որպես

վերլուծական

գործիք՝ կլիմայի,

հողերի և


համակարգի



արդյունավետու

թյան վրա

ազդեցություննե

րը

ուսումնասիրելո

ւ նպատակով:

• Նույնպես

օգտագործել է


ն տարբեր

համակարգերով,


տարբերակներո

վ, հողի և


պայմաններով

սցենարների

տնտեսական

վերլուծություննե

րը:

«WOFOST»

Անվճար հասանելի է այստեղ՝


մեկամյա

• Մուտքային

տվյալները WCC

• Հավանական

արտադրություն:




գյուղատնտե


Երևան


10

http://www.wageningenur.nl/wofost


աճը հողի և


հատուկ


• Աճին նպաստող

գործընթացներն

են՝ լույսի

կլանումը և CO2-

ի յուրացումը:

Աճի վերահսկ

գործընթացը


ֆենոլոգիական

զարգացումն է:

• Հաշվարկում է


օրական աճն ու

ջրային

բալանսը՝

կլիմայի,

մշակաբույսերի,

հողի և


փոփոխական


• WOFOST 7.1.

ունիվերսալ,

հարթակից

կախում

չունեցող

տարբերակ է


էջանշանների

տեսքով են

(Ընդհանուր,

Մշակաբույս,

Եղանակ, Թայմեր,

Հող, Սնուցող

նյութեր, Կրկնական

գործակցում):

• Էջանշաններն

օգտագործվում են

տարբերակներն

ընտրելու,

արժեքները

խմբագրելու և

մշակաբույսը,

եղանակն ու հողի

վերաբերյալ

տվյալներն

ընտրելու

նպատակով:

• Մուտքային

տվյալներ մոտ 25


համար:

• Արտադրություն

սակավաջրի


• Արտադրություն

սակավ սնուցող

նյութերի


• Ջրային բալանս:

ինտերֆեյս:

• Տարածական

մասշտաբավորո

ւմ դաշտից

տարածաշրջան:

• Արդյունքը

աղյուսակի

տեսքով կամ


ձևով է, այն

հնարավոր է

փոխադրել

հաշվարկային

փաստաթղթի

մեջ:

• Աշխատում է «Windows»,

«Linux» կամ

«Mac OSX»

համակարգիչնե

րի վրա:

սական

փորձառությո

ւն:

• Հաշվի է

առնում

միայն

էկոլոգիական

գործոններ

(հիմք

ընդունելով

կառավարմա

ն լավագույն

փորձի

կիրառման

ենթադրությո

ւնը):




Երևան


11

ինտերֆեյսով՝ WOFOST


կենտրոն (WCC).

• Օգտագործում է

WCC մուտքային

տվյալները

խմբագրելու և

դիտելու, WOFOST

աշխատացնելու

և արդյունքում

ստացած

տվյալները

դիտելու և

վերլուծելու

նպատակով:

«SWAP»

Անվճար հասանելի է այստեղ՝ http://www.swap.alterra.nl/

• Ֆիզիկական

հատկանիշների

վրա հիմնված

նմանակման

միասնական

ջրի, հագեցված և

չհագեցված

գոտիներում

լուծված

նյութերի և

ջերմության

փոխադրման և


աճեցման

համար:

• Հողի ջրի

մոդուլի

• Հողի ֆիզիկական և

հիդրոլոգիական

հատկություններ,


բնութագիր, օրվա

եղանակի

տեսություն,

ջրահեռացման և

ոռոգման հատուկ

տվյալներ:

• Ջրի և լուծված

նյութերի

հաշվեկշռային

բաղադրիչներ:

• Հողի

նկարագրություններ

ու ջերմաստիճաններ:

• Մշակաբույսի վիճակի

փոփոխականներ

(օրինակ՝


ինդեքս, մշակաբույսի

բարձրություն )

• Վերգետնյա ջրերի

կառավարում

(օրինակ՝ վերգետնյա

և ստորգետնյա ջրերի

• Հստակ

սահմանված

մոդելներ՝ հողի

ջրի հոսքի, հողի

ջերմության

հոսքի, լուծված

նյութերի

փոխադրման,


աճեցման,

ստորգետնյա և

մակերեսային

ջրերի


ազդեցության

համար:

• Կարող է

• Տարածաշրջ

անային

մակարդակի

վրա

կիրառումը

GIS-ի

շրջանակներ

ում

պահանջում է

լրացուցիչ

ֆունկցիաներ

, որոնք

ներառված

չեն

ստանդարտ

մոդելի մեջ:

http://www.swap.alterra.nl/


Երևան


12

էությունն է

հագեցված և

չհագեցված

գոտիներում ջրի

ուղղահայաց

հոսքը:


փոխադրման

գործընթացները

դաշտի

մակարդակով

աճման ողջ

սեզոնի

ընթացքում:

• Աճեցման պարզ

մոդելը

նախատեսում է


աճման փուլերի

տևողությունը,

տերևածածկույթ

ը, արմատների

խորությունը և

բարձրության

զարգացումը:

• Լրացուցիչ

կարող է

օգտագործվել

«WOFOST»-ը


աճը

նմանակելու

նպատակով

մակարդակներ,

ջրահեռացում,

արտահոսք)

օգտագործվել


աճեցման պարզ

մոդել կամ

մանրակրկիտ

«WOFOST»

մոդել:

• Օգտագործվում

է

ջրապահովման

վրա կլիմայի




նպատակով


Երևան


13

(«SWAP-WOFOST»

մոդել):

«AQUACROP»

Անվճար հասանելի է այստեղ՝ http://www.fao.org/nr/water/aquacrop.html

• Պարենի և

գյուղատնտեսու

թյան

կազմակերպությ

ան (FAO)


ն մոդել

ջրամատակարա

րման և


ան




արտադրողակա

նությունը


համար:


կլիմայի,

մշակաբույսերի,

հողի և


ենթամոդելներ:

• Հիմնված է

բույսի

ֆիզիոլոգիական

և հողի ջրի

բյուջեի

հասկացությունն

երի վրա:

• Օրվա եղանակի

տեսություն,


ֆենոլոգիա, հողի

բնութագիր,

կառավարման փորձ

(օրինակ՝

կիրառություն):

• Ընդհանուր առմամբ

33 մշակաբույսերի

մուտքային

չափանիշներ, որոնք

հեշտությամբ

կարելի է ստանալ

դաշտային

դիտարկումներից:

• Մշակաբույսի

կենսազանգվածի և

բերքատվության

ռեակցիան ջրի

նկատմամբ տարբեր

կլիմայական և

հողային


• Օգտագործվել է

նախկինում

Հայաստանում

իրականացված

կլիմայի


ուսումնասիրութ

յուններում:



ինտերֆեյս:

• Հիմնված է


վրա և

պահանջում է

համեմատաբար

քիչ տվյալներ:

• Հաշվեկշիռների

պարզություն,

ճշգրտություն և

կայունություն:

• Ճկուն է

մանրամասների

մակարդակն

ընդլայնելու

առումով:

• Ուղեկից գործիք

է

օգտագործողներ

ի և

կիրառություննե

• Կարող է լավ

չաշխատել

ջրի

ծայրահեղ

ճգնաժամայի

ն

պայմաններո

ւմ: Աիդ

ժամանակ

անհրաժեշտ

կլինի բույսի

ֆիզիոլոգիակ

ան ավելի

բարդ

ենթամոդել:

http://www.fao.org/nr/water/aquacrop.html

http://www.fao.org/nr/water/aquacrop.html


Երևան


14

• Ընդգծում է

«մշակաբույս-

ջուր-կլիմա»

փոխազդեցությո

ւնները:


կլիմայի


գործոնը՝

փոփոխելով

տեղումների

կամ

ջերմաստիճանի

տվյալները:

• Նաև կարող է

հաշվի առնել

ավելացած CO2-

ի քանաքները:

րի լայն

սպեկտորի

համար:

ՋՐԱՅԻՆ ՈԼՈՐՏԻ ՄՈԴԵԼՆԵՐ/ԳՈՐԾԻՔՆԵՐ

«HEC-HMS»

Անվճար հասանելի է այստեղ՝ http://www.hec.usace.army.mil/software/hec-hms/

• ԱՄՆ-ի

Ճարտարագետն

երի բանակային

կորպուսի

կողմից

մշակված

հիդրավլիկ ջրի

ֆիզիկական


մոդել:

• Չափանիշների

ֆիքսված

նշանակությամբ

• Ժամանակավոր

տվյալների շարք

(օրինակ, հոսք,

տեղումներ):

• Զուգակցված?

տվյալներ (օրինակ`

պահեստավորման-

հոսքի կորեր):

• Աշխարհագրական

կցումով տվյալներ

(օրինակ՝

հիդրավլիկ

հաղորդում):

• Հիդրոլոգիական

տվյալներ՝ հոսք

ակունքում,

առավելագույն հոսք,

առավելագույն հոսքի

ժամանակ, ծավալ:

• Միասնական

աշխատանքայի

ն միջավայր՝

տվյալների

բազայով,

տվյալների

մուտքագրման,

հաշվարկման և

զեկուցման

գործիքներով:

• Տարբեր

միջավայրերում

և


ծավալուն

մուտքային

տվյալներ

• Հայաստանի


բազմաթիվ

տվյալների


ուն: (օրինակ՝

զուգակցված

տվյալների


http://www.hec.usace.army.mil/software/hec-hms/

http://www.hec.usace.army.mil/software/hec-hms/


Երևան


15

դետերմինիստա

կան մոդել:

• Ապահովում է

ջրհավաքի

մակերեսը,

իրադարձություն

ների վրա

հիմնված

«տեղումներ-

հոսք»

գործընթացների


նմանակումը:

• Նաև նմանակում

է փոքր

ջրավազանների

միջին օրական

«տեղումներ-

հոսք»

գործընթացները:

• Ջրավազանային

մոդելը,

Օդերևութաբան

ական մոդելը և

Կառավարման

բնութագիր

մոդուլը

օգտագործվում

են

միաժամանակյա

եղանակով:


կիրառելի

ծրագրի

մաթեմատիկակ

ան մոդելներ:

ուն):

«STREAM 1.1»

• Տարածական • Մոդելի բաժինների • Սկզբնական • Օգտագործման • Վայրին


Երևան


16

Անվճար ծածկագիր,

օրինակներ և փաստաթղթեր

հասանելի են այստեղ՝ http://stream.waterinsight.nl.


մոդելների

ստեղծման

մոդելներ:

• Ներառում է 4

բաժին՝ ձյան,

ստորգետնյա

ջրերի

կարողություն,

կուտակված ջրի

հավանական

կորուստ, հողի

պահեստավորու

մ:


կլիմայի


ազդեցությունը և

գետավազանայի

ն ջրային

ռեսուրսների

հողօգտագործմ

ան

փոփոխույթունն

երը ցանկացած

ժամանակավոր

կամ

տարածական

մասշտաբով:


ջեմաստիճանի և


ային

սկզբնական

արժեքներ:

• DEM,

հողօգտագործում/հ

ողածածկույթ:

• Ամսական

տեղումների և

ջերմաստիճանի

քարտեզներ:

արդյունքներ՝ հողի

սկզբնական

խոնավություն,

ձյունածածկույթ,

ստորգետնյա ջրեր,

կուտակված ջրի

հավանական

կորուստ:

• Տարածական

արդյունքներ՝

ջրահեռացման

ուղղության քարտեզ,


գործոնի քարտեզ,

թեքությունների

քարտեզ:

• Ոչ տարածական

արդյունքներ՝ գետի

ակունքի հոսքերի

աղյուսակ:


GIS ինտերֆեյս:

• Հիմնականում

օգտագործում է

ինտերնետի

հանրային

դոմենների

տվյալներ:

• Ճկուն է

ընդարձակման

և ճշգրտումների

նկատմամբ:

• Հեշտ հմադրելի

է մոդելավորման

այլ


հետ (օրինակ՝ «MOSAICC»

համակարգը,

որի

նկարագրություն

ը տես ստորև,) և

այլ միասնական

մոդելներ:

բնորոշ

մոդելը

անհրաժեշտ

է

կարգաբերել՝

օգտագործելո

վ մուտքային

և ելքային

տեղական

տվյալների

շարք,

սակայն

Հայաստանու

մ շատ

տվյալների

մեջ բացեր

կան:

• Հանրային

դոմենի

տվյալներ

սովորաբար

կոնկրետ

վայրին

բնորոշ չեն

լինում:

http://stream.waterinsight.nl/


Երևան


17

հիդրոլոգիայի


փոփոխությունն

երի

ազդեցություննե

րը:

• Ապահովում է

տարբեր

սցենարների

պարագայում

ջրապահովման

քանակական

գնահատում:

«WEAP21»

Անվճար է զարգացող երկրների

օգտատերերի համար՝ www.weap21.org

• “Գումարային”

ջրհավաք մոդել:

• Միասնական


գործընթացներ և

ջրային

ռեսուրսների

կառավարում:

• Բաշխում է

ջրային



ան, մունիցիպալ

և

բնապահպանակ

ան

օգտագործումնե

րի միջև՝ ջրային

հաշվեկշռի

սկզբունքի

• Ջրի պահանջարկի

տվյալներ (ըստ

ոլորտի և/կամ

հատուկ

ջրօգտագործողների

համար):

• Պահանջարկ

ունեցող կողմից

օգտագործված ջրի

քանակություն:

• Հիդրոօդերևութաբա

նական տվյալներ

(օրինակ՝տեղումներ

, հոսք):

• Սցենարի տվյալներ:

• Ջրամատակարարում/

պահանջարկ և

սակավաջրություն

ըստ այլընտրանքային

սցենարների:


նախկինում


իրականացված

կլիմայի


ուսումնասիրութ

յուններում:

• GIS-ի հիման

վրա «քաշել-

բացթողել»


ինտերֆեյս:

• Տվյալների ճկուն

և

ընդարձակման

ենթակա

կառուցվածք:

• Մոդելների

կառուցման


տվյալներ:

• Չի

իրականացնո

ւմ

հիդրոլոգիակ

ան

հաշվարկներ:

http://www.weap21.org/


Երևան


18

հիման վրա:


քաղաքականությ

ան,

հիդրոլոգիայի

կլիմայի,


ան,

տեխնոլոգիայի և

սոցիալ-

տնտեսական

գործոնների

այլընտրանքայի

ն սցենարները


նպատակով:

• Կարող է

տնտեսապես

գնահատել

ջրային ոլորտի

ներդրումների

լրացուցիչ

ծախսերը,

գործող

քաղաքականությ

ան


երը, փոփոխվող

առաջարկներն

ու

պահանջարկներ

ը:

կարողություն և

ներկառուցված

գործառույթներ:

• Դինամիկ

հղումներ

հաշվարկային

աղյուսակներին

և այլ

մոդելներին:

• Արդյունքը

գծապատկերներ

ի,

աղյուսակների և

քարտեզների

տեսքով:

«USAID DSS»

• GIS-ի հիման • Ջրօգտագործման և • Բնական և • Հայաստանին • Դեռևս


Երևան


19

Դիմել ԱՄՆ ՄԶԳ «Մաքուր

ջուր և էներգիա ծրագիր»,

Հայաստան

վրա կառուցված

որոշումների

կայացման

աջակցության

գործիք


գետի

ավազանների

երկարաժամկետ

պլանավորման և


համար:

• Ըստ էության,


մոդելն ունի

կլիմայի

փոփոխության և

տնտեսական

բաղադրիչներ:




երը (օրինակ՝

ձյան), ձյան

ծածկույթում ջրի

պարունակությու

նը,

առավելագույն

հոսքերը,


հոսքեր ձմռանը

և ջրի

ջերմաստիճանը:

վերադարձի

գնահատված

ծավալներ:

• Ջրի որակի,

ստորգետնյա ջրերի

մոնիտորինգի և


դիտակայաններից

ստացված

տվյալներ:

• Օդերևութաբանակ

ան կայաններից

ստացված տվյալներ

գետի ավազանների

վերգետնյա ջրերի

համար:

բնապահպանական

հոսքեր:

• Ջրային հաշվեկշիռ:

• Ջրամատակարարում

և պահանջարկ

բնորոշ

որոշումների

կայացման

աջակցության

համակարգ

(DSS)

• Օգտագործում է

Հայաստանի


տվյալներ՝

տվյալնելի

բացերից

խուսափելու

նպատակով:

հասանելի չէ:


Երևան


20

• Գնահատում է

կլիմայի



ջրի որակի և ջրի

հասանելիությա

ն վրա (օրինակ՝

ջրհավաք

ավազանի

ամբողջական

հոսքի

պահպանման

պահանջներ,

հոսքի ծավալներ

և

հեղեղվածությու

ն):


ծախսերի/օգուտ

ների

վերլուծություն,

ջրի բաժանման

օպտիմալացում

և ջրի


այլընտրանքայի

ն

ռազմավարությո

ւնների

վերլուծություն:

ՀԱՄԱԼԻՐ ՄՈԴԵԼՆԵՐ

«MOSAICC»

• Մոդելների և տեխնիկական • Կլիմայի • Բերքատվությու • Մոդելները • Անհրաժեշտ են


Երևան


21

Անվճար ծրագրային

ապահովումն այստեղ՝ http://www.fao.org/climatechange/mosaicc/en/

միջոցների համակարգ՝ ազգային

մակարդակի վրա

գյուղատնտեսության վրա

կլիմայի փոփոխությունը

գնահատելու նպատակով:

• Չորս հիմնական բաղադրիչ.

Կլիմա՝ կլիմայի սցենարի

տեղայնացման համար,

Բուսաբուծություն՝

մշակաբույսերի բերքը

նմանակելու համար,

(AquaCrop), Հիդրոլոգիա՝

ոռոգման նպատակներով

հասանելի ջրի մոդելավորում

(Stream 1.1), Էկոնոմիկա՝

տնտեսական հետևանքներ

գնահատելու համար:

• Մոդելներն ու գործիքները

աշխատում են հյուըընկալող

կազամակերպության

կենտրոնական սերվերի վրա և

միացված են եզակի

տարածական տվյալների

բազային:

սցենարի

տեղայնացման

համար՝ IPCC

CGM

սցենարներ, ջրի

պատմական

տվյալներ

(մեծաքանակ

կայանների

համար

առնվազն 20-30

տարվա

ժամանակային

շարք):

• Բուսաբուծությ

ան


համար՝

բերքատվությա

ն պատմական

տվյալներ,


չափանիշներ,

հողի մասին

տվյալներ,

տեխնոլոգիակա

ն սցենարներ:

• Հիդրոլոգիակա

ն


համար՝

ջրօգտագործմա

ն և հոսքերի

ն:

• Ոռոգման

համար

հասանելի ջուր:

• Տնտեսական

հետևանքներ:

լիարժեք են և

կարող են

աշխատել


տվյալներով:

ֆինանսական

միջոցներ

ուսուցման և

սերվերի

համար:

• Հայաստանում

դեռ չի

կիրառվել:

http://www.fao.org/climatechange/mosaicc/en/

http://www.fao.org/climatechange/mosaicc/en/


Երևան


22

պատմական

վիճակագրակա

ն տվյալներ,


ան տվյալներ,

ամբարտակներ

ի մասին

տվյալներ:

Համաշխարհային բանկի


համակարգ

Միավորում է

հարմարվողականության

տարբերակների ծախսերի և

օգուտների կլիմայի

փոփոխության, հոսքերի (CliRun),

բուսաբուծության (AquaCrop),

ջրաբաշխման (WEAP21) և

տնտեսական մոդելավորումները:

• Կլիմայի

սցենարներ՝

ներկա


տվյալներ,

կլիմայի


կանխատեսում

ներ:

• Բուսաբուծությ

ան

մոդելավորում

(AquaCrop)՝

ելակետային և

կանխատեսվող


տվյալներ

(GCM-ներից),


ֆենոլոգիական

տվյալներ,

ջրօգտագործում

և այլ

ֆիզիկական

չափանիշներ:

• AquaCrop՝ -

բերքատվությա

ն տեսակներ

(օգտագործվել

էր տնտեսական

մոդելներում

գյուղատնտեսա

կան եկամուտը

հաշվարկելու

համար) և

անհրաժեշտ


(օրինակ՝

պարարտանյու

թ), որոնք

անհրաժեշտ են

կլիմայի

յուրաքանչյուր

սցենարի

շրջանակներու

մ


համար:

• CliRun II՝ հոսքի

ամսական

• Կիրառվել է


և


ի այլ

երկրներում

(Ուզբեկստանու

մ, Մոլդովայում,

Ալբանիայում,

ՆՀՀ

Մակեդոնիայու

մ):

• Մանրակրկիտ

փաստաթղթավ

որում:

• Համաշխարհայ

ին բանկի


համակարգը

ազատ

հասանելի չէ:

• Տվյալ

համակարգում

օգտագործված

առանձին

մոդելները՝

«AquaCrop» և

«WEAP21»

կարելի է

ներբեռնել, իսկ

«CliRun-II»

հասանելի չէ

համացանցում:


Երևան


23

• Ջրի հոսք

(CliRun II)՝

ելակետային

կլիմայական և

հոսքային

տվյալներ,

կլիմայի


ներ Ընդհանուր

շրջանառությա

ն մոդելից

(GCM):

• Ջրավազանի

մոդելավորում

(WEAP21)՝

CliRun II-ից

ստացած

ջրավազանի

հոսքի

ելակետային և


տվյալներ,

«AquaCrop»-ից

ստացած ջրի

նկատմամբ

առկա


կան

պահանջարկի

մասին

տվյալներ,

առկա և



ներ:

• WEAP21՝


կան ջրի

պահանջարկի

պակասի

ժամկետներն ու

ծավալները

յուրաքանչյուր

գետի

ավազանում:

Ջրի

գնահատված

պակասն

օգտագործվում

է ոռոգվող

մշակահողերի

ջրի պակասի

գումարային



նպատակով:


Երևան


24

ոչ


կան

պահանջարկ,

առկա

վերգետնյա

ջրերի

ջրամբարներ:

Documents

ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԽՈՑԵԼԻՈՒԹՅԱՆ …1067656943.n159491.test.prositehosting.co.uk/wp-content-sec/uploads/2015/12/ARM-Table...հողի ջրի, հողի