Православна Светлина (03)

Tvoeto ra|awe, Bogorodice Devo, radost mu javi na celiot svet, za{to od Tebe izgrea Sonceto na pravdata - Hristos, Bog na{; ru{ej}i ja kletvata, ni dade blagoslov,; uni{tuvaj}i ja smrtta, ni daruva `ivot ve~en.

Spasi gi, Gospodi, Tvoite lu|e i blagoslovi go Tvoeto nasledstvo. Daruvaj im pobeda nad neprijatelite na site na{i pravoslavni hristijani i so krstot Tvoj za{titi go Tvoe-to `itelstvo.

Pravoslavna Svetlina

www.povardarska-eparhija.org.mk 1

Pravoslavna SvetlinaSpisanie za pravoslavna vera, obrazovanie i kultura; broj III, oktomvri 2007, izleguva ~etiri pati godi{no Izdava~: Povardarska eparhija na Makedonskata Pravoslavna Crkva, Veles.Glaven i odgovoren urednik: Mitropolit Povardarski g. Agatangel.Ureduva~ki odbor: |akon Vlatko Stoimenov, Nikola Cilakov, dipl. teolog Sne`ana Kolevska, dipl. teolog Jani Mulev. Sorabotnici: o. Qup~e Milanov, o. Riste Janu{ev, o. Borislav Bobevski. Dizajn i kompjuterska podgotovka: Nikola Cilakov. Lektura: Kosovka Saveska. Pe~ati: Prva Kniga - Veles. www.povardarska-eparhija.org.mk www.povardarska-eparhija.blogspot.com e-mail: [email protected]

Spisanieto izleguva so blagoslov na

Negovoto Visokopreosve{tenstvo

Mitropoplit Povardarski g. Agatangel

Del od sodr`inite:

40 godini od denot koga povtorno se vozdigna slavnata Ohridska arhiepiskopija vo likot na Makedonskata Pravoslavna Crkva

str.2

- Ro`destvo Bogorodi~no -

Intervju so otec Bo{ko Kiprovski - - najstariot sve{tenik vo Povardarskata eparhija

- Z A P O S L U [ A N I E T O - - |akon Vlatko Stoimenov

- Prvata ikona na Spasitelot - - Nerakotvoren obraz na Isus Hristos

- Kako treba da se odnesuvame vo hramot Bo`ji -

str.16

str.20

str.24

str.26

str.46

www.povardarska-eparhija.org.mk www.povardarska-eparhija.blogspot.com


2

17 juli, 1967 godina e datumot, koj go navesti kone~noto duhovno i nacionalno osloboduvawe na na{iot makedonski narod. Tolku dolgo vreme pomina makedonskiot narod vo zarobeni{tvo, ma~nina i beda, vreme vo koe nekoi mra~ni sili mu zabranuvaa na makedonskiot ~ovek da kaè deka e makedonec, da pomisli deka e makedonec, da go u~i svoeto dete deka niz negovite veni te~e makedonska krv. Na{ata istorija, iako drevna, ima tolku ta`ni momenti. Namesto da ni se prepi{e slavata na na{ite predci, nie bevme drèni vo temnina, namesto vo sloboda da ja slavime `rtvata na na{ite dedovci, nivnata slava si ja prepi{uvaa nekoi drugi narodi, osuduvaj}i go makedonskiot ~ovek skrien vo svojot dom da go budi spomenot za niv. Denes, makedonskiot narod po~nuva da ja vkusuva ubavinata na slobodata, da ja ~uvstvuva vozvi{enosta na svojot identitet. Denes ìveeme vo svojata mila dràva Makedonija, go zboruvame na{iot maj~in makedonski jazik, vo mir se se}avame i gi slavime na{ite slavni predci i na{eto minato. Ovie raboti sekoga{ treba da si gi spomnuvame koga }e go odbeleùvame ovoj datum 17 juli 1967 godina. Toj nastan vo makedonskata istorija moè slobodno da se nare~e po~etok na krajot na golgotata na makedonskiot ~ovek. Na toj datum makedonskiot ~ovek za prv pat po dolgo vreme mu pora~a na svetot deka toj nepobitno postoi i deka saka ni{to pove}e od ona {to sudbinski mu pripa|a. Temelite na Makedonskata Pravoslavna

Pred 40 godini (na 17 juli 1967 godina), Svetiot Sinod na MPC vo Ohrid go svika Tretiot crkoveno-naroden sobor i na sve~enata sednica vo ohridskata crkva Sveti Kliment Ohridski ja proglasi Makedonskata pravoslavna crkva za avtokefalna. Toa se slu~i to~no 200 godini po nekanonskoto ukinuvawe na avtokefalnata Ohridska Arhiepiskopija vo 1767 godina, ostvareno so odluka na turskiot sultan Mustafa Treti, a po barawe na Carigradskiot Patrijarh

Samuil Prvi.

40 godini od denot koga povtorno se vozdigna slavnata

Ohridska arhiepiskopija

www.povardarska-eparhija.org.mk www.povardarska-eparhija.blogspot.com 3

Crkva, udreni na toj den, go oslobodija duhot na Ohridskata arhiepiskopija i ja vozobnovija nejzinata avtokefalnost, a pak, vozobnovuvaweto na Ohridskata arhiepiskopija preku sozdavaweto na Makedonskata Pravoslavna Crkva definitivno go pretstavuva{e patot na duhovnata i nacionalnata sloboda na na{iot narod.

Istoriski argumenti za Ohridskata arhiepiskopija

Istorijata na Makednskata Pravoslavna Crkva zapo~nuva so Sveti Klimenta i Sveti Nauma i nivnata apostolska dejnost vo ovie krai{ta. Vo IX vek Sveti Kliment doa|a vo Ohrid i zastanuva na ~elo na Ohridskata arhiepiskopija, koja e avtokefalna crkva na site sloveni.

Vo vremeto na Car Samiol, Ohridskata Arhiepiskopija bila izdignata na stepen na Patrijar{ija. Kako takva postoela do propa|aweto na Samoilovoto carstvo vo 1018 godina. Toga{ Makedonija padnala pod vlasta na Vizantija i imperatorot Vasilij II ja simnal Ohridskata patrijar{ija pak na stepen arhiepiskopija, no ne ja ukinal nejzinata avtokefalnost. Podocna, vo XII i XIII vek vo Makedonija se menuvale tu|i vladeteli, a vo XIV vek doa|aat Turcite, koi vladeele so makedonskiot narod pove}e vekovi. Ohridskata arhiepiskopija ostanala samostojna Crkva na Balkanot, no nejzinata dijaceza bila stesnuvana i taa s pove}e stanuvala Crkva na makedonskiot narod, za{to vo me|uvreme drugite slovenski narodi se oddeluvale od nea i dobivale svoi narodni avtokefalni crkvi. So takvi narodni belezii so samostojnost postoela ovaa Arhiepiskopija s do1767 koga nezakonski bila ukinata od Sultanot Murat III.

Spomenite na Sveti Klimenta i Sveti Nauma i na vrednostite na Ohridskata arhiepiskopija budele pottik kaj makedonskiot narod da bara oìvuvawe na svojata Arhiepiskopija. Takvi obidi se praveni u{te vo XVIII vek, i osobeno vo XIX vek vo vremeto na makedonskite prepodobnici: Joakim Osogovski, Kiril Pej~inovi}, Teodosij Sinaitski i dr., potoa kulturnite i crkovnite dejci: Dimitar i Konstantin Miladinov, Grigor Prli~ev, Kuzman [apkarov, Jordan Haxi Konstantin Xinot, Mitropolit Teodosij dr., za vo po~etokot na XX vek da go iskaè misleweto na makedonskiot narod preku svojot pi{an zbor na{iot rodoqub Krste Petkov Misirkov, koj re~e deka Makedonija }e se oslobodi, obedini i }e postoi koga }e se vozobnovi Ohridskata arhiepiskopija, koja }e bide Arhiepiskopija na cela Makedonija.

To~no po 200 godini, vo Ohrid na 17 juli 1967 godina se obnovi Ohridskata arhiepiskopija i se proglasi avtokefalna Makedonska Pravoslavna Crkva. Ovaa Crkva i denes di{e so Svetiklimentoviot duh. Avtokefalnata Makedonska Pravoslavna Crkva gi ima svoite osnovni belezi pred s vo nejzinata dijaceza se u~i, propoveda i bogosluì na maj~in makedonski jazik. Imame svoi arhierei, sve{tenstvo, Bogoslovija i Bogoslovski fakultet, svoi knigi i spisanija, Sveto Evangelie i Biblija na makedonski literaturen jazik. Taka, kone~no, makedonskiot narod zaìvea celosno sloboden crkoven ìvot.

Proslava na jubilejot

Vo ramkite na programata po povod odbeleùvaweto na jubilejot na 14 juli (sabota) se odrà ve~erna bogoslu`ba vo crkvata Sveti Kliment Ohridski" na Plao{nik. Po zavr{uvaweto na bogoslu`bata be{e oraganizirana sve~ena akademija vo katedralniot hram na ohridskite arhiepiskopi Sveta Sofija". Na 15 juli (nedela) Arhiereite na makedonskata Pravoslavna Crkva otsluìja Sveta boèstvena arhirejska liturgija vo katedralniot hram na ohridskite arhiepiskopi Sveta Sofija", so koja ~inona~alstvuva{e edinstveniot ìv potpisnik na odlukata za vozobnovuvawe na Ohridskata arhiepiskopija, Negovoto Visokopreosve{tenstvo, Mitropolitot Polo{ko-Kumanovski g. Kiril.


Arhiepiskopot g.g. Stefan petti poglavar na Makedonskata pravoslavna crkva od nejzinoto sozdavawe.Dositej be{e poglavar na Makedonskata pravoslavna crkva od 4 oktomvri 1958 do 20 maj 1981 godina. Po nego arhiepiskopi na MPC bea Angelarij (18. 08. 1981 g. do 15. 07. 1986 g.),

Gavril (04. 10. 1986 g. do 09.06. 1993 g.) i Mihail (21. 12. 1993 g. do 06. 06. 1999 g.). Aktuelniot arhiepiskop g.g. Stefan e poglavar na Makedonskata pravoslavna crkva od

09. 10. 1999 godina.Arhiepiskopot Dositej e prviot arhiepiskop na vozobnovenata Ohridska arhiepiskopija vo liceto na Makedonskata Pravoslavna Crkva, koj vo arhierejskiot tron na Sveti Klimenta be{e vostoli~en vo 1958 god. Za vreme na negovoto arhiepiskopuvawe do 1981 god. od temel be{e vozobnovena Crkvata, i site nejzini vitalni delovi - episkopatot, sve{tenstvoto, eparhiite, crkovnite op{tini vo tatkovinata i dijasporata, crkvite i manastirite, obrazovanieto i prosvetata.

Arhiepiskopot Angelarij zastana na Svetiklimetoviot tron vo 1981 god. Toj vo svoeto petgodi{no arhiepiskopuvawe, so nesmalen samopregor go afirmira{e deloto na na{ata sveta Crkva, i po duh i ìvot. No ~ove~kata nevnimatelnost predvreme go preseli vo ve~nosta.

Izgradbata na Svetiklimentoviot hram vo Skopje i izdavaweto na Biblijata na makedonski literaturen jazik }e ostanat kako brilijanti na arhiepiskopskata kruna na tretiot po red Arhiepiskop Gavril. Poradi dlaboka starost toj se povle~e od arhiepiskopskiot tron vo 1993 god.

Arhiepiskopot Mihail be{e ìva sodrìna vo najnovata istorija na makedonskiot narod i na negovata sveta Crkva. Vo negovoto vreme se zbogati izdava~kata dejnost vo MPC i bez otpe~ateni mnogu bogoslu`beni izdanija i knigi so bogoslovska sodrìna. Osobeno }e ostanat zapameteni prekrasnite besedi na darovitiot orator i mudar starec, koj so svojata silna èlba da bide {to poprisuten me|u narodot, postojano be{e vo dvièwe. Na{iot makedonski pravoslaven narod vo nego gleda{e so polna doverba i nade`, bidej}i be{e arhipastir so evangelsko smirenie i so apostolska doslednost.

Aktuelniot Poglavar na Makedonskata Pravoslavna Crkva, Arhiepiskopot Ohridski i makedonski g. g. Stefan be{e izbran i vostoli~en kako petti Arhiepiskop Ohridski i makedonsi vo oktomvri 1999 god. vo Soborniot hram Sv. Sofija vo Ohrid. Po diplomiraweto na Bogoslovskiot fakultet vo Belgrad 1979 god. e postaven za profesor vo Bogoslovijata vo Skopje. Magistrira na E k u m e n s k o - p a t r o l o { k i o t institut Sveti Nikolaj vo Bari, Italija vo 1982 god. Po vra}aweto od Italija e postaven za predava~ na Bogoslovskiot fakultet "Sveti Kliment Ohridski" vo Skopje po predmetite Sveto pismo na Stariot zavet i patrologija, od koja dol`nost e izbran za arhierej.



Arhiepiskop Ohridski i Makedonski

Slovo na sve~enata akademija po povod 40 godini vozobnovena avtokefalnost na Makedonskata Pravoslavna Crkva, odràno na 14 juli 2007 godina vo crkvata "Sveta Sofija" vo Ohrid.

GODINI POTPRENI VRZ VEKOVITE

Makedonskata pravoslavna crkva, vo ovaa 2007 godina, odbeleùva zna~ajna godi{nina. So ve~era{nava bogoslu`ba i duhovnata akademija, kako i so utre{nata Boèstvena Liturgija, molitveno i skromno go odbeleùvame nastanot od pred 40 godini, koga, so donesenata Odluka na Sinodot, na 17, i so ednoglasnoto i ednodu{no prifa}awe na ~lenovite na Crkovno narodniot sobor na 18 juli, e proglaseno vozobnovuvaweto na drevnata avtokefalnost na Ohridskata arhiepiskopija, kako avtokefalna Makedonska pravoslavna crkva.

Gledaj}i go toj nastan od vremenska distanca od ~etiri decenii, }e re~am deka ~lenovite na Sinodot na Makedonskata pravoslavna crkva od 1967 godina i soborjanite na Tretiot crkovnonaroden sobor, donesle pravedna i bogougodna, rodoqubiva i crkvoqubiva odluka! So toj ~in ja ispolnile dvovekovnata èlba na makedonskiot pravoslaven

narod, èlbata prisutna vo mnogu duhovni, nacionalni i kulturni aktivnosti i nastani, no sekoga{ jasno naglasena i prepoznatliva, kako èlba i potreba da se istakne i potvrdi razli~nosta vo edinstvoto i sobornosta vo razli~nosta so drugite.

Crkvata ne samo {to e nedeliva od ìvotot na eden narod, tuku taa, osobeno za na{iot, ima nezamenliva - vode~ka uloga. Treba samo malku da se pogledne vo minatoto, pa da se zaklu~i {to imame od toa {to ja imame i {to bi nemale koga istata ne bi ja imale!? Ako ja prelistame istorijata, {to bi ni ostanalo od nea bez crkovnata istorija? Ako ja pogledneme starata kni`nina, kakva vrednost i trajnost }e ima taa bez na{ata crkovna literatura? Ako se zagledame vo drevnata umetnost i grade`ni{tvoto, {to bi imale umetni~ki vredno bez na{ata crkovna umetnost i arhitektura? I, kone~no, {to }e imavme i {to }e ostane{e od nas bez na{ata Sveta Crkva?! Tokmu taa na{a Sveta Crkva, Ohridska i Makedonska, dlaboko prisutna i vgradena vo na{eto duhovno i makedonsko pametewe, bila pri~ina imaj}i ja da ~uvstvuvame deka imame s, a inaku, kako {to bi rekol Prli~ev, bez nea bi bile siraci!

Nitu ra|awe, nitu umirawe, nitu kr{tevka, nitu svadba, nitu radost, nitu taga bilo za na{iot narod ako toa ne e so Crkvata i vo Crkvata. Na{iot narod, i legnuval i stanuval so vera vo Boga, i so nade` vo svojata Crkva. I blagodarenie na taa privrzanost moèa da se rodat takvi ohristoveni li~nosti vo na{iot rod: ispovednici i duhovnici, braniteli i ~uvari na verata na{a pravoslavna. Zaradi qubovta kon nea mnogubrojni bea onie {to se borea i `rtvuvaa za povtorno da se vrati slavata i dostoinstvoto na drevnata Ohridska arhiepiskopija. So isti ~uvstva i so takva privrzanost kon Majkata Crkva bea arhiereite i site u~esnici na Soborot od pred 40 godini. Na taa nivna vera i na takvata nivna oddadenost kon na{ata sv. Crkva eve, ve~erva, utre, no i vo tekot na ovaa cela godina, nim, no i na site privrzanici na idejata za vozobnovuvawe na avtokefalniot status na drevnata Ohridska arhiepiskopija, im oddavame priznanie i im izrazuvame neizmerna blagodarnost.

Makedonija e zemja na podvi`nici i pravednici, zemja na vistinoqupci i pravdoqupci, {to zaedno ne pravi zemja na golem narod! Ona {to go pominavme i izdràvme, neka mi e prosteno, moèvme i moème samo nie, Makedoncite! Devet veka bez sopstvena dràva, devet veka robovi i podvlasteni, devet veka raspnati, devet veka, cela ve~nost, i pak ìvi i pak so Boga!

So Boga bevme i toga{ koga ni gi vadea o~ite i zatoa gledavme. Bevme so verata, i zatoa i toga{ koga glavi ni se~ea, ostanavme prostum. Imaj}i ja Crkvata, i toga{ koga bevme bez ni{to svoe, preìveavme. I koga n delea i raseluvaa, ostanavme edinstveni kako narod... I {tom do~ekavme sloboda, nacionalna i dràvna, ja vozobnovivme taa na{a Crkva! A



6

èlbite i kopneìte, obi~no, mu se ispolnuvaat na onoj koj veruva vo Boga, koj se nadeva vo Nego do kraj, i so trpenie ja potvrduva, a so smirenost, ja ispoveda svojata vera.

Minatoto potvrdilo deka tu|inci i porobiteli ni{to dobro ne ni donesle, nitu napravile! Zarem moèvme da o~ekuvame da ni ja vozobnovat Crkvata onie koi ni ja urivaa i ukinaa?! Zatoa soborjanite od pred ~etiri decenii, slu{aj}i go glasot i molitvite

narodni, silno veruvaa deka do{ol migot da se ispravi n e p r a v d a t a i, vo dadeniot istoriski moment, da se donese vistinskata Odluka, so {to se pokaàa dostojni ~eda na svojata Crkva i dalekuvidni sledbenici na na{ite slavni i doblesni p r e t h o d n i c i .

Pra{awe e kakov }e be{e i rezultatot od referendumot za nezavisna i suverena Republika Makedonija, vo 1991-ta, dokolku ja nemavme vozobnoveno na{ata avtokefalna Crkva?!

No, te{ko i gorko na bilo koj narod i na sekoj poedinec, koj na Crkvata gleda samo niz prizmata na istorijata. Zatoa, po ~etiridecenicisko slobodno deluvawe na na{ata Sveta Crkva, moème da re~eme, gi opravdavme nadeìte i verbata na u~esnicite na Soborot. Makedonskata pravoslavna crkva, blagodarenie na svojata vozobnovena avtokefalnost, sozdava nova epoha vo svojot letopis, pokaàj}i deka e vistinska i nezamenliva majka za site svoi ~eda. Vo ovoj period taa se pogriì ne samo za pravoslavnite vo Tatkovinata, tuku i za {irum po svetot raselenite makedonski ro`bi. A na{iot narod e na{ata najsilna garancija deka sme na vistinskiot pat. Toj na{ narod sekoga{ znael i znae da oceni dali kako pastiri odime po prav ili po pogre{en pat. I glasno znael i znae i da pofali i da ukori!

Vo ovie neizvesni vremiwa, prepolni so nepravdi kon s {to e makedonsko, tokmu verata kaj na{iot narod i doverbata i poddr{kata na misijata na na{ata Sveta Crkva pomagaat da gi izdrìme site isku{enija. A, za site onie koi pri o~i ne gledaat i pri u{i ne slu{aat, }e re~eme: ne od 1967 godina, tuku u{te od begstvoto na poslednite, boèm, duhovnici, koi bea dojdeni vo Makedonija, ne da {irat vera i qubov, no nacional-{ovinisti~ki planovi i zada~i, Avtokefalnata Makedonska Pravoslavna Crkva uspe{no se griì na duhoven plan za svojot veren narod. Toa e tolku o~igledno, {to ne se obiduvaat da go negiraat nitu onie, koi se protiv avtokefalniot status na MPC.

êstvuvaweto na godi{ninata ne e samo odbeleùvawe na vremeto {to pominalo, tuku i, pred s, istaknuvawe na ona {to taa na{a vozobnovena Arhiepiskopija napravila i pravi za svojot narod. I ne samo vo ovie 40 godini! - Spasonosnoto delo {to taa na{a sveta Crkva go imala i go ima e najglavnata smisla na nejzinoto postoewe.

Neblagodatna crkva ne ra|a duhovno preobrazeni i ohristoveni li~nosti. Za Makedonskata Pravoslavna Crkva ve}e govorat i delata na


blaènite, Episkopot Veli~ki Gavril (Svetogorec) i monahot Joanikij od Rakotinci. Tie se najgolemite na{i duhovni viso~ini, {to, zaedno so drugite svetii od na{iot rod }e gi imame do veka, kako molitveni zastapnici za na{iot narod, pred prestolot na Seve{niot Bog.

Veruvame deka so Bo`ja pomo{ i preku nivnoto zastapni{tvo }e se ispolni opravdanata nade` i na ovaa, i na site prethodni generacii vo izminative skoro dveipol stoletija, nade` deka Ohridskata arhiepiskopija kako Makedonska pravoslavna crkva }e si go dobie mestoto {to go zasluùva pome|u ostanatite pomesni pravoslavni crkvi.

Na{e e da rabotime, da ja gradime i nadgraduvame na{ata Sveta Crkva kako Bo`ja institucija na zemjata makedonska i vo du{ata na site makedonski ro`bi. Proslavuvaj}i ja godi{ninata, gi povikuvame site ~eda na Makedonskata pravoslavna crkva, kade i da ìveat, na pogolemo i pocvrsto edinstvo so Majkata Crkva. Milosta Bo`ja ne znae za granici, zatoa i qubovta na Majkata Crkva dostiga do site dale~ini i taa vodi grià za sekoja makedonska du{a po svetot.

Neka ni e ~estita godi{ninata! Neka ni e ve~na na{ata avtokefalna Crkva, Ohridska i Makedonska i, daj Boè, {to poskoro da slavime kako priznata i prifatena od site pravoslavni crkvi. Amin!

Slovo na Mitropolit Polo{ko-kumanovski g. Kiril vo ~est na odbeleùvaweto na jubilejot na MPC i negoviot li~en jubilej (40 godi{nina od arhipastirskata grià za

pravoslavniot makedeonski narod):

Vo ìvotot na sekoj ~ovek, sozdaden od Boga, ima nastani koi ostanuvaat vo ve~en nezaborav. Povikani sme preku maj~inskiot glas na na{ata Sveta Crkva denes i utre da se najdeme vo na{iot makedonski i seslovenski dreven Ohrid. Povodot e golem i zna~aen za nas, ~edata na bibliska Makedonija, bez ogled kade i da ìveeme. Denovive site mu se raduvame na retkiot istoriski i sudbinski nastan koj e od ogromno zna~ewe za potvrda na na{iot vekovit opstoj na ovie makedonski prostori i po site meridijani od zemjinata

topka. Ovoj svetol jubilej e ` ivo svedo{tvo deka moème kako bibliski makedonski narod da ìveeme i da tvorime vo polna dràvotvorna i crkovno-duhovna sloboda.

Se ispolnuvaat ~etirieset godini od golemiot istoriski ~in, koga Gospod n vdahnovi i umudri na 17 juli 1967 godina, Svetiot Sinod na Makedonskata Pravoslavna Crkva, da ja donese zna~ajnata Odluka za vozobnovuvawe na celosnata avtokefalnost na drevnata i slavna Ohridska Arhiepiskopija olicetvorena vo dene{nata Svetoklimentova Makedonska Pravoslavna Crkva. So toa ja otstranivme golemata i te{ka nepravda koja {to i be{e nanesena na Ohridskata arhiepiskopija vo 1767 godina, koga be{e nezakonski prese~en nejziniot ìvoten krvotok od strana na inovernata otomanska vlast. Poa|aj}i od faktot deka se napraveni bezbroj neuspe{ni obidi za obnova na normalno ìveewe na na{ata Sveta Crkva od nejzinoto ukinuvawe vo 1767 godina, i imaj}i gi predvid barawata na na{eto narodno avangardno sve{tenstvo od 1943, 1945 i 1946 i bogoqubiv pravoslaven narod vo Tatkovinata i dijasporata, ~uvstvuvavme deka glasot na na{iot veren narod e i glas Bo`ji. Zatoa i go poslu{avme! Toga{, ozareni i vdahnoveni od Boga i od mudrosta i molitvenata zakrila na ve~no ` ivite pred Boga, Sveti Kliment i Sveti Naum Ohridskite ûdotvorci, Svetiot Sinod na obnovenata vo 1958 godina, samostojnata Makedonska Pravoslavna Crkva na ~elo so Arhiepiskopot Dositej i visokopreosve{tenite mitropoliti: Kliment, Naum i Metodij, kako i mojata smernost, vo predpladnevnite ~asovi vo crkvata "Sveta Bogorodica" vo Ohrid, ja donesovme i potpi{avme istoriskata Odluka za celosnata vozobnova na avtokefalnosta na na{ata Sveta Crkva.



8

Vedna{ potoa se upativme vo katedralnata crkva "Sveta Sofija", kade n o~ekuvaa ~lenovite na najvisokoto zakonodavno telo - ACN Sobor. Po prezentiraniot op{iren elaborat i objavata na Sinodskata Odluka, istata be{e so burni ovacii i golem voshit i radost pozdravena i ednoglasno prifatena od site ~lenovi. Ovoj nastan pretstavuva{e povik do celiot makedonski narod za celosno nacionalno i duhovno izmiruvawe i obedinuvawe. Ovaa istoriska Odluka, objavena od Arhiepiskopot Dositej, be{e prosledena so biewe na kambanite vo site crkvi i manastiri vo Tatkovinata i vo dijasporata, kade radosta za pobedata na makedonskata crkovna pravda i vistina be{e meteorski prenesena.

So ovoj istoriski ~in zasvetli golemata boèstvenata senarodna makedonska vistina {to be{e i silna garancija deka i bogoqubiviot Makedonskiot narod na crkoven plan }e moè da ja uìva i da i se raduva na od Boga darenata polna crkovno-duhovna sloboda i da ja preto~uva vo dela {to }e bide potvrda na negovoto dlaboko pravoslavie. So toa ja otstranivme dvovekovnata obespravenost i duhovna podjarmenost.

Potpisot na istoriskata Odluka go stavivme so vozvi{en duhoven i senaroden patriotski trepet i voznes, za{to site znaevme deka ovaa i vakva Odluka e od Boga blagoslovena. Vo toj mig bevme ubedeni deka gi ispolnuvame zavetite i svetite amaneti i poraki na site doblesni makedonski sinovi i }erki i vo ovozemnata i vo nebesnata Hristova Crkva, zavetite na site makedonski svetii, u~iteli, prosvetiteli i plejada borci i pobornici za nacionalna i crkovna sloboda. Toga{ zedovme sve~ena i zavetna obvrska, deka ja obnovivme slavata na Ohridskata Arhiepiskopija, so cvrsta ubedenost deka taa ve~no }e se ~uva i }e se prenesuva na idnite generacii kako izraz na polnotata na na{eto crkovno-nacionalno neraskinlivo makedonsko zaedni{tvo. Eden bogomvdahnoven mislitel }e pora~a: Slobodata e ve~na, no taa postojano treba da se osvojuva. So obnovata i go vrativme ìvotot na na{ata Sveta Crkva i go vrativme sjajot i ja vrativme du{ata.

Plodorodnoto svetoklimentovo makedonsko steblo nema da dopu{time po nikoja cena da bide prese~eno. Crkvata e na site nas i nie sme dol`ni da ja ~uvame. Treba postojano da bdeeme nad spe~alenata sloboda i nesebi~no da se vgraduvame i da vloùvame vo nejziniot razvoj i raste`. Na eden narod, na edna crkva, na edna dràva da im go odzeme{ imeto, e isto kako i da im ja odzeme{ du{ata, a so toa im go odzema{ ìvotot. Na{iot ìvot i opstoj e vo na{ite race. Imeto, samostojnosta i avtokefalnosta na na{ata Sveta Crkva, se na{i temelnici. Nivnoto dostoinstvo i ~est sme gi povratile so bespo{teden samopregor i trud za da dopu{time tie da bidat prepu{teni na nekoi zlo~estivi al~ni apetiti.

Kako ìva i organizirana Sveta Crkva so pravo se nadevame deka }e nadvladee qubovta i trezveniot razum kaj velikodostojnicite na sestrinskite pravoslavni crkvi i deka za skoro }e se najdeme na zaedni~ka evharistiskata trpeza kako vistinski ramnopravni ~eda pred Boga. Toj istoriski nastan ni pomogna da go doìveeme novoto voskresenie na na{eto senarodno, crkovno - duhovno ìveewe i tvorewe vo Tatkovinata i vo dijasporata. Plodovite na nejzinoto tvore{tvo


od 1967 godina preku nejzinoto organizirano ìveewe se impresivni. Vo eden podolg period doìvuvavme vistinska renesansna prerodba i pokraj ogromnite te{kotii i isku{enija so koi se soo~uvavme.

So~uvuvaweto na spe~alenite najvozvi{eni vrednosti za svojot narod, kako rezultat od izvojuvanata sloboda, baraat dlaboka mudrost, edinstvo i odgovornost, osobeno vo te{kite migovi. Golemite lu|e sekoga{ se najgolemi vo te{kite momenti a najsilno se potvrduvaat koga pak }e izvojuvaat pobeda. Celosnata obnova na na{ata Sveta Crkva ni pomogna da postigneme celosno duhovno budewe i vistinsko nacionalno osoznavawe. Taa na ovoj plan impozantna uloga odigra vo dijasporata. Da Mu blagodarime na Boga {to povtorno se izdignavme kako Feniks. Retka prigoda e od imeto na site koi se preseleni vo nebesnata crkva i od na{e ime, so golema po~it da iskaème blagodarnost na na{ata Makedonska vlast na cenetite me|unarodni mirovni faktori, na makedonskite mediumi za prezentirawe na pozitivnite nastani i ostvaruvawa na na{ata Sveta Crkva vo tekot na na{eto ~etiridecenisko avtokefalno ìveewe. Blagodarnost kon site na{i nau~ni i prosvetni instituti i institucii. Kon site trudbenici, {tedri dariteli i podrìteli na na{ata Sveta Crkva. Kon site verski zaednici za nivniot bratski odnosi sorabotka na na{ata ostvarena crkovna pravda i vistina. Zatoa, da prodolìme predano da ìveeme i da tvorime, po primerot na na{ite doblesni pred{estvenici, tvorci na trajni dela za na{ata Sveta Crkva, na{iot blagoroden narod i Tatkovina, za i tie da ìveat i da tvorat za nas i so nas za navek. Neka ni bidat ~estiti i vekoviti jubilejnite radosti! Gospod na mirot i qubovta da bide so site nas, sega sekoga{ i niz site vremiwa i ve~nost. Gospod da ni ja blagoslovuva i ~uva na{ata Sveta Crkva, na{ata Tatkovina, na{iot hristoqubiv narod. Gospod da daruva ve~en mir i blagosostojba me|u site miroqubivi i pravdoqubivi narodi i zemji vo svetot!

Beseda po povod 40 godi{ninata od avtokefalnosta na Makedonskata pravoslavna crkva

odrà i Jordan Plevne{, Ambasador na RM i Potpretsedatel na Internacionalnata asocijacija na UNESKO za dijalog me|u civilizaciite

Makedonskata pravoslavna crkva e ve~no mlada crkva, kako {to ve~no e mlad Isus Hristos. Taa nalikuva i na ve~no mladata Makedonija pred Isusa Hrista, bidej}i eden drug mladi~ po ime Aleksandar, {to ìvee{e isto kolku i Bo`jiot Sin i Spasitel na svetot, pred nego gi otvori Golemite Porti na ~ove~kata nade` i svetskata zaednica na narodite.

Bi moèlo da se re~e deka Makedonskata pravoslavna crkva vsu{nost e kako mitskata ptica Feniks koja se ra|a od sopstvenata pepel bidej}i taa denes proslavuva 40 godini, a bi moèla da proslavi i 400 godini, {to pa|aat zadutre od gradbata na crkvata Sv.Bogorodica vo Slivnica vo Prespa neru{iviot prestol i neizvadlivoto oko na Makedonija kako {to miluva da re~e vo na{ite knièvni razgovori Negovoto Blaènstvo Arheipiskopot ohridski i makedonski G.G. Stefan.

Taa bi moèla da proslavi i }e proslavi, skoro 1100 godini od zaminuvaweto na nebo od kaj {to n gledaat ve~erva na{ite ve~no ìvi svetii {to ~ekorele kaj {to nie ~ekorime sega, Sveti Kliment i Sveti Naum - Pro{tevaj Sveti Klimente, Pro{tevaj Sveti Naume!

Makedonskata pravoslavna crkva bi moèla da proslavi i u{te eden vek pove}e ili pomalku od odisejata na u~enicite na solunskite bra}a Sveti Kiril i Metodij koi isto taka n gledaat ve~erva vo vol{ebnava Sveta Sofija od Erusalim preku Carigrad i Rim bidej}i 11 vekovi po nivnata smrt, re~isi zav~era, vo 1980 godina bea proglaseni za za{titnici na Evropa, za{to nikoga{ ne e docna koga stanuva zbor za Civilizacijata na qubovta {to progovori od prazniot grob na Golgota, od Voskresenieto na ro`bata na Majkata Bo`ja i nejzinoto bezgre{no za~etie so Svetiot Duh.



10

Makedonskata pravoslavna crkva bi moèla da proslavi i 1450 godini od poslednata no} na Justinijan Prvi roden vo Taor, vo neposredna blizina na Skopje, glavniot grad na Republika Makedonija, isto taka ve~no mlada dràva kaj {to ja izgradil Justinijana Prima i Sveta Sofija vo Carigrad izviknuvaj}i za da go slu{ne Beskrajot: Te pobediv Solomone, a peej}i ja svojata pesna {to samiot ja napi{al - Edinorodni Sine i Slove Bo`ji {to i denes moète da ja slu{nete niz brojnite crkvi, hramovi i manastiri na Makedonskata pravoslavna crkva vo Makedonija, Evropa, Avstralija, Kanada i Amerika kako {to veli, akademik Petar Ilievski vo po~etokot na liturgijata zad vtoriot antifon. Taka pee{e toj Imperator roden do tebe, do mene, do nas vele{e i veli i denes: Istorijata e beskraj {to se strada a stradame i denes, muzikata e beskraj {to se slu{a a peeme i denes.

I ne samo denes, tuku osobeno utre Makedonskata pravoslavna crkva }e slavi za da zaokruì i za da ne se ar~i na sitno i 2000 godini od vleguvaweto na Makedonija vo Biblijata kade {to sme priznati edna{ zasekoga{, preku pra{nite sandali na Sveti Apostol Pavle {to gi ostavile svetite tragi niz ovaa zemja vo koja i Yvezdite {epotat na makedonski, a nikoj ne ja znae, kako {to pee{e Ante Popovski.

]e proslavi Makedonskata pravoslavna crkva pred edna me|unarodna asambleja so svedoci koi }e se naredat po amfiteatrite vo Lihnidos, Stobi, Herakleja, Skupi, Bargala i Tiveriopol i }e zboruvaat ne so usta tuku so o~i sli~ni na nepoznatata ohridska princeza ~ii {to solzi bea pronajdeni vo Plao{nik, so~uvani vo mal lakrimarium 17 vekovi po nejzinata smrt, {to davaat na Makedonija svetski primat i rekord vo za~uvuvawe na solzi vo sveà sostojba.

]e progovori so tie o~i i tie solzi, Lidija Makedonkata, prvata hristijanka na Evropa vo ~ie {to srce Sveti Apostol Pavle ja podigna prvata crkva na Stariot kontinent, a 2000 godini podocna Risto Avramoski, {to ovie denovi zamina vo ve~niot spokoj, ja posveti istoimenata opera, zo{to krvta voda ne biduva.

]e progovori so tie o~i i tie solzi Sveti Erazmo koj vo ohridskite vodi gi kr{teva{e odedna{ po iljada, tie {to veruvaa deka Evropa }e proizveduva qubov, a ne smrt, no za àl ne be{e taka.

]e progovori so tie o~i i so tie solzi Dragan Ohridski koj kako igra~ na ìca bil prodaden na pazarot na robovi vo Venecija, za da stigne preku {panskiot dvor vo ekspedicijata na Kolumbo i da bide zakopan pod imeto Alonso de Oheda pod pragot na edna od prvite crkvi vo Noviot Svet ~ij {to testament i denes zvu~i aktuelno: Pogrebete me pod pragot na ovaa crkva za site da mi gazat na sudbinata {to nikoga{ povtorno ne gi vidov Ohrid i Makedonija.

So tie o~i i so tie solzi n prizna pod ustavno ime duri i eden od najgolemite umetnici na site vremiwa Vinsent Van Gog, ~ii {to stradawa nemale nikakva vrska so Makedonija, no toj mu napi{al na brat mu Teo kon krajot na devetnaesetiot vek sekoga{ koga }e go ~itam pasusot od Biblijata vo koj se veli Preku no}ta ima{e Pavle videnie, stoe{e pred nego eden ~ovek Makedonec koj go mole{e i mu vele{e: Premini vo Makedonija i pomogni mi! Si velam kade e taa zemja od koja blikale izvorite na civilizacijata na qubovta kako od ranite na teloto na ve~no mladiot Isus Hristos {to trgna da go spasuva ~ove{tvoto tebe, mene, nas.

So tie o~i i so taa pesna neka e~at kambanite od Ohrid ovoj centar na Svetskiot Humanizam podignat od Kadmos i Harmonija kraj Beloto Ezero, i neka gi prenesat na{ite zborovi i na{ite molitvi, nasekade vo svetot, me|u site narodi i do sekoj ~ovek posebno koj veruva deka samo qubovta moè da go spasi svetot.

Blagoslovete Va{e Blaènstvo!

Sveta Sofija, Ohrid 14 juli 2007 podgotvil: Nikola Cilakov


30 godiniarhierejska slu`bana penzioniraniot

arhierej Gorazd

Vo godinata koga ja proslavuvame 40 godi{ninata od vozobnovuvaweto na Ohridskata arhiepiskopija vo liceto na Makedonskata pravoslavna crkva, }e proslavime u{te eden zna~aen jubilej, koj ostava dlaboka traga vo ìvotot na na{ata Sveta crkva. Imeno, pred 30 godini be{e izvr{ena hirotonijata vo episkopski ~in na Mitropolitot Gorazd. Toj kako arhierej, 30 g. rabote{e za dobroto na nivata na Makedonskata Pravoslavna Crkva, i vo svojata sveta misija za afirmacija na MPC ima{e plodna arhierejska dejnost. Pred s, kako negovi dela, najzna~ajno e da se spomenat formiraweto na pove}e crkovni op{tini na Evropsko tlo i izgradbata na nekolku crkvi niz pogolemite evropski gradovi, kade {to Mitropolitot Gorazd ja izvr{uva{e svojata arhierejska slu`ba, kako Mitropolit Evropski.

Jubilej

Arhiepiskop Ohridski i Makedonski g. g . Stefan

Va{i Visokopreosve{tenstva, Visokoprepodobni arhimandriti, pre~esni protoerei i jerei i |akoni, kako i po~ituvano semejstvo na g. Gorazd.

Deneska sme sobrani na ovaa trpeza na qubovta otkako se otsluì ovaa boèstvena liturgija vo ~est na g. Gorazd, a vo sosluènie na mitropolitite Pimen i Ilarion za da go odbeleìme 30 godi{noto sluèwe vo arhierejsko dostoinstvo na mitropolitot Gorazd, Mitropolitot Gorazd kako arhierej na MPC, se pokaà

kako primer na poslu{nost na SAS na MPC, koga treba da odi, odi, i koga treba da dojde, doa|a. Toj najprvo posluì vo Bitola, vo [tip, i vo Strumica pa vo Evropskata eparhija i, koga SAS na MPC go zamoli da ja oslobodi Evropskata eparhija, toj ja oslobodi istata. Toj e primer kako treba da se sluì na svojata sveta Crkva. Dedo Gorazd sekoga{ taka postapuva{e i prave{e. Toj moè da posluì za primer na mnogumina sve{tenici, monasi i na nas arhiereite kako se sluì na Svetiklimentovata crkva. Od imeto na site {to Ve znaat i od imeto na SAS na MPC, Vi ja podaruvame ovaa mitra vo ~est na jubilejot, za da ja nosite i da sluìte na na{ata sveta crkva.

Na mnogaja leta Visokopreosve{teni Vladiko.

Po povod 30 godi{niot jubilej, Mitropolitot Gorazd vo sosluènie na Mitropolitite: Evropski g. Pimen i Bregalni~ki g. Ilarion otsluì Boèstvena Liturgija vo crkvata "Sv. Dimitrija" vo Skopje, vo istiot hram kade {to pred 30 godini toj be{e hirotonisan vo episkopski ~in.

Po povod ovoj jubilej be{e organizirana i prigodna sve~enost, na koja prisustvuvaa site arhierei na Svetiot Sinod na Makedonskata pravoslavna crkva. Arhiepiskopot i prisutnite vladici so prigodno slovo i darovi mu se zablagodarija na Mitropolitot Gorazd, koj po ovoj jubilej zaminuva vo zasluèno umiruvawe.



12

Mitropolit Agatangel

Va{e Blaènstvo, Va{i Visokipreosve{tenstva, Visoki prepodobija, protoerei i jerei, penzioniran mitropolite g. Gorazd.

Koga MPC go proslavuva golemiot Jubilej 40 g. od Vozobnovuvaweto na Avtokefalnosta na Ohridskata Arhiepiskopija vo liceto na Makedonskata pravoslavna crkva, Vie, Va{e Visokopreosve{tenstvo go proslavuvate sleguvaweto na Svetiot Duh nad Vas preku rakopolagaweto i dobivaweto na polna arhierejska blagodat, preku vozobnovitelot na na{ata crkva, poglavarot g. Dositej.

Vie, Visokopreosve{teni vladiko, pridonesovte vo afirmiraweto na MPC, a osobeno vo Evropskata eparhija. Qubovta kon Boga i kon svojot makedonski narod Ve pra}a{e Vas, kako Hristos {to gi pra}a{e svoite sledbenici. Bevte, kako {to slove{e Negovoto Blènstvo, za potrebite na na{ta crkva. Bevte poslu{en arhierej na site arhiepiskopi kako na sveti Kliment i sveti Naum i, pokaàvte primer kako verno se sluì na svojot narod. Vas Bog Ve podari da Go slavite i da Go veli~ate od dlabo~inata na Va{ata du{a. Va{e Visokopreosve{tenstvo, Gospod Isus Hristos Vi dade krepko zdravje da go slavite i da go propovedate Gospoda Isusa Hrista, negovoto stado da go preobrazuvate i nivnite du{i da gi priveduvate kon Carstvoto Nebesno za koe kopnee sekoja pravoslavna du{a. Denes MPC se raduva i nie se raduvame. Go povikuvam Negovoto Visokopreosve{tenstvo mitropolitot Bregalni~ki g. Ilarion da Vi ja predade ovaa panagija.

Mitropolit Ilarion

Va{e Visokopreosve{tenstvo od imeto na celoto sve{tenstvo i celiot narod na Bregalni~kata eparhija, vo koja Vie pominavte del od svojot ìvot, ~est mi e da Vi go ~estitam 30 godi{niot jubilej na arhipastirsko sluèwe i da Vi ja podaram ovaa panagija so likot na Presveta Bogorodica, za{titni~ka na sekoja hristijanska du{a, da Ve krepi i u{te 30 g. da posluìte na svetata crkva.

Mitropolit Agatangel

Od imeto na Povardarskata eparhija, od nejzinoto sve{tenstvo i verniot narod Va{e Visokopreosve{tensvtvo, od imeto na celoto sve{tenstvo i celiot narod i od site gemixii i borci za Makedonija i za MPC, Vi go podaruvam ovoj ~esen krst, na kogo e raspnat na{iot Spasitel Gospod Isus Hristos, da go nosite i da se molite za nas i za na{iot napaten makedonski pravoslaven narod.


Mitropolit Timotej

Va{e Blaènstvo, Va{e Visokopreosve{tenstvo, uvaùvani jerei, |akoni i dragi bra}a i sestri. Vo ovaa prilika nema potreba mnogu da zboruvam tuku bi sakal od imeto na Debarko-ki~evskata eparhija, od imeto na nejziniot veren narod i od celoto sve{tenstvo i mona{tvo da mu go ~estitam 30 godi{niot jubilej i da mu podaram novi arhierejski ode`di napraveni vo seslovenskiot Erusalim - Ohrid. Moram da naglasam deka malku vlijae{e i zemja~kata relacija za vakov podarok. So radost i so dobro zdravje da gi nosite Visokopreosve{teni vladiko.

Na mnogaja leta.

Mitropolit Kiril

MPC se proret~i bidej}i pove}e sedi glavi, vo toa vreme, se preselija od zemnata vo nebesnata crkva. Dedo Gorazd, kako prota Bogoqub, se stavi na raspolagawe vo tie momenti koga n trebaa lu|e za da im posluàt na svetata crkva i na izma~eniot makedonski narod. Nie so nego se poznavame od 1964 g. Jas kako be}ar i peja~ vo Sveti Dimitrija, vo Skopje, pa potoa kako jero|akon. Edna{ izlegovme na kratka pro{etka i go pra{av dali bi sakal da se stavi na raspolagawe na MPC vo mona{kite redovi. Toj mi odgovori deka ne }e moè toa da go napravi zatoa {to planovite mu se poinakvi. Ponatamu toj se oèni i po upokojuvaweto na negovata blaèno upokoena sopruga se stavi na raspolagawe na MPC. Prvo se zamona{i potoa, kako arhierej, 30 g. rabotevme za dobroto na nivata na MPC. Na mnogu godini Visokopreosve{teni vladiko.

Mitropolit Gorazd

Va{e Blaènstvo, Va{i Visokopreosve{tensva, sve{tenstvo, mona{tvo, gospodine dekane na Bogoslovskiot fakultet. Otkako deneska duhovno se nasladivme na otsluènata Liturgija, sega i telesno da se potkrepime. Bi sakal da se zablagodaram na bra}ata vo Hrista {to ja organiziraa ovaa sve~enost, na inicijativa i na predlog na mitropolitite: Debarsko-ki~evski g. Timotej, Povardarski g. Agatangel i Bregalni~ki g. Ilarion. Isto taka, se zablagodaruvam i na podarocite: na Negovoto Blaènstvo za mitrata, na mitropolit Timotej za odejanijata i na mitropolitite Agatangel i Ilarion za insigniite. Im se zablagodaruvam i na site prisutni.

Gi pozdravuvam kaùvawata na Negovo Blaènstvo. Taka be{e, prakti~no pred 30 g. Me povikaa vo kancelarijata na SAS i me pra{aa vo koja eparhija sakam da odam. Se staviv na raspolagawe na SAS, kade {to treba tamu odev. I vo Stariot Zavet imame primer. Prorokot Jona ne oti{ol kade {to sakal no posle Bog go ulovil i go ispratil da propoveda. Mitropolitot Kiril se se}ava deka jas se staviv na raspolagawe da odam tamu kade {to ima potreba. SPC ima{e tendencija da ja uni{ti MPC i tendeciozno gi napravi samo trite eparhii, no nie i SAS na MPC ja sogledavme taa opasnost i, najposle ja organiziravme Strumi~kata eparhija, potoa Evropskata eparhija. Tamu otidov na postari godini i ostanav da sluàm 12 g. Organizirav 12 crkovni op{tini, frliv makedonsko seme i niknaa pove}e crkvi, kako vo Berlin, a }e se gradi i vo [vajcarija i vo Pariz. Koga SAS me zamoli da ja otstapam eparhijata, ja otstapiv na mladi sili, i mu posakuvam na SAS na MPC da se mnoàt dobrite dela i za mnogu godini.



14

otec Aco Girevski

SVEÊNO SLOVO(posveteno na mitropolitot Gorazd, po povod 30 godini od negovata hirotonija (1977-2007)

Po~ituvani slu{ateli, nekoj }e pra{a zo{to jas denes govoram i dali mi prilega. Pa eve, zo{to mi se dade da govoram. Uvaèniot Mitropolit na MPC, gospodin Gorazd, na{iot slavenik proslavuva 30 godini od svojata hirotonija. Jas ja pametam negovata hirotonija i bev svr{en bogoslov. Go pametam i pred toa, oti so tatko mi, bevme na molitva vo hramot Sveta Petka koga toj be{e deùren i toga{, otkako ni ja ~u na{ata èlba zo{to sme dojdeni pri nego, i koga razbra deka sakam da u~am bogoslovija, n soslu{a, pou~i, a potoa i n blagoslovi. Na vra}awe za doma n opfati radost i odeveme pe{, a popatno me natera tatko mi da zapeam pesna, za da ja proveri mojata èlba. Toa be{e posledno na{e drugaruvawe kako tatko so sin.

[to se slu~i potoa? Slavenikot na{ odvreme navreme go sre}avav vo na{ata naselba âir vo koja ìve{e i toj, s dodeka ne stana episkop i zamina od Skopje. No, i potoa ima{e momenti na sredbi vo Bitola, [tip, Strumica, kade {to toj s u{te be{e Vladika i ponekoga{ imavme vzaemno sosluùvawe. Seto ova dosega koe{to go kaàv e samo sledewe na nastanite i slu~kite na koi n vode{e ìvotot vo Crkvata gledano od edna distanca.

Sepak, na{ata vistinska, bliska i doverliva sorabotka zapo~na so negovoto nazna~uvawe za mitropolit na Zapadno-evropskata eparhija. I potoa, sleduvaa zaedni~ki patuvawa vo SAD, Kanada i najmnogu vo negovata eparhija, Evropskata, i toa naj~esto vo kanonski vizitacii na na{ite pravoslavni crkovni op{tini. Odev i sam, no sekoga{ se vra}av kaj nego za da referiram za srabotenoto.

Zaedni~kite patuvawa, potoa rabotata vrzana so misijata vo Crkvata, kako i radostite i te{kotiite vo pastirskata dejnost, bea pri~inite koi najmnogu n zbliìja. N zbliìja i kontaktite i obvrskite vrzani za ìvotot i dejnosta na Bogoslovskiot fakultet, institucija koja, ako moàm taka da kaàm, ne ja izostavil nitu edna{ pri nejzinite priredeni predavawa, godi{nini, diplomski ili doktorski odbrani i sl. Vo posledno vreme mnogu ~esto sosluùvame vo Soborniot arhiepiskopski hram ili vo nekoi od skopskite crkvi. Pa, kako pri na{ite patuvawa po Evropa taka i sega,

miluva da re~e: "Ajde otec, kaì ne{to, ti si u~itel, jas sum ve}e star...". A jas, pak, toa go primam kako blagoslov i doverba i nikako poinaku. Ete, vidovte, sepak mi prilega da govoram za dene{niot na{ slavenik. A sega, ako mi dopu{tite bi sakal da kaàm nekolku zborovi za nego kako li~nost. Da ne zaboravime deka dedo Gorazd stana episkop vo te{ko i siroma{no vreme, koga na{ata Crkva ima{e samo deset godini samostoen ìvot i mnogu te{ko se probiva{e. Hirotonijata

zaedno so drugite arhierei ja izvr{i arhiepiskopot Dositej, pa so ogled na toa {to se navr{ija sto godini od negovoto ra|awe (7. dekemvri 1906), i nego golema po~it i blagodarnost da mu iskaìme. Hirotonijata na dedo Gorazd dojde navreme, za da go potkrepi pettiot stolb na na{ata mladolika Crkva, koj samo{to napukna, se svitka i se skr{i, toa be{e mitropolitot Naum, koj zaradi te{koto vreme i bolesta koja go be{e zafatila, brgu po~ina. Eve i za nego da si spomneme denes.

I taka, mladiot arhierej Gorazd, kako eden od prvite ~lenovi na SAS na MPC, e u~esnik vo site zna~ajni nastani vrzani za ìvotot i misijata na na{ata Crkva. Po~nuvaj}i od izmenite i dopolnuvawata na Ustavot na MPC, odredbite, zakonite i drugite podzakonski akti i dal svoj pridones.


Koga se nosea nekoi va`ni odluki dedo Gorazd so negovite dobronamerni razmisli, vo te{ki bezislezni situacii, umee{e mnogu da pomogne, i za toa mnogu sum mu blagodaren, mi re~e edna{ arhiepiskopot Gavril, kogo mnogumina go obvinuvaa oti go brane{e. Eve, ova neka pobudi i drugi da gi pokaàt negovite dobri dela, za da gi vidat lu|eto. A {to se odnesuva do gre{kite, za toa i sam se pogriì otkako gi pogreba so svoeto pokajanie i starostnata svoja krotost. Dedo Gorazd moè{e da se nosi so te{kotiite, oti be{e mlad. No, mladosta i mu popre~uva{e vo eparhiskata rabota i vo ìvotnite isku{enija.

Otkako se oslobodi od golemiot tovar na obvrskite {to gi ima{e kako eparhiski arhierej, glavna preokupacija mu stana Liturgijata. Mnogu ~esto sluì ili sosluùva. Krotok e, a kako staree stanuva s pove}e i mol~eliv, verojatno ja koristi mudrosta na shiarhimandritot Pajsij Veli~ki koj veli: "Ako site gre{ni dela vo ìvotot se stavat na edna strana na vagata, a mol~eweto na drugata, }e sogledame deka toa }e bide pote{ko od site niv" (Slovo 27). Pred nekoj den go posetiv vo negoviot kabinet, pa otkako me pokani da bidam denes na negovata jubilejna godi{nina, sepak progovori i me|u drugoto mi re~e: "Ete, otec, jas sum prviot penzioniran vladika vo na{ata Crkva, i toa go prifativ kako Bo`ja volja. ôvek razmisluva i planira, no Gospod odreduva, moèbi }e poìveam pove}e". ûdno sovpa|awe na negovite zborovi, so onie izre~eni od negovata usta na hirotonijata pred trieset godini. Pogledajte po

zapiskite i }e vidite, jas toa ubavo go zabeleàv. Krotko ja primal obvrskata toga{, pred trieset godini, smireno ja predade denes na mladiot negov naslednik vo liceto na episkopot Pimen.

Fala na Gospod, za{to "On gi saka krotokite i smireni po srce"(Matej 11,29). Da gi vreàme vo na{iot razum i ovie mnogu va`ni zborovi na sveti apostol Jakov: "Bog se protivi na gordelivite, a na smirenite im dava blagodat" (Jak. 4,6).

Mu velam, dedo - ne ste vie prvi {to go storivte toa; pred vas toa go napravija: Sveti Kliment koj se trgna od tronot arhiepiskopski, pa sveti Teofan se trgna i se zatvori vo }elija i stana Zatvornik; pa arhiepiskopot Gavril, isto taka, otkako se povle~e od arhiepiskopskiot tron, tri godini voop{to ne

izleze od svojata samica i, drugi taka pred niv. Se nasmevna i dodade: "Dobro e ~ovek da se trgne nastrana, da se smiri, da poìvee vo pokajanie zaradi slavata Gospodova". Kopnejte i vie, veli sveti Tiohon Zadonski, "da ja pridobiete ovaa ve~na i nepreodna Hristova slava, ovaa slava vo Gospoda Isusa Hrista. Slavata na vistinskite hristijani ne e vidliva za site lu|e: taa moè da se sfati samo so vera. Samo Bo`jite deca dobivaat otkrovenie za nea". Sveti apostol Jovan Bogoslov pi{uva: "Vozqubeni, sega sme ~eda Bo`ji! No u{te ne se pokaà {to }e bideme. Znaeme samo deka, koga }e se pokaè, }e bideme sli~ni na Nego, oti }e Go vidime kakov {to " (1 Jov. 3,2). A svetiot evangelist Matej dodava: "Toga{ pravednicite }e svetat kako sonce vo carstvoto na nivniot Otec. Koj ima u{i da slu{a, neka ~ue" (Matej 13,43).Na mnogaja leta Vladiko!

podgotvil: Nikola Cilakov



16

Ro`destvo Bogorodi~noVo prvoevangelieto po Jakov, ~itame: Mesecite na Ana se ispolnija i na devetiot, 8 Septemvri, taa rodi. I ja pra{a babata - {to dobiv na svetot? - taa i odgovori: - Devoj~e. Ana Izvika: - Taa denes mi ja ispolni du{ata so voshit! - i go pregrna bebeto. Potoa, vo ispolnuvawe na obi~ajot, taa stana, se izmi, go nadoi bebeto i go imenuva Marija, koe zna~i nade`, bidej}i se ispolni dolgopla~ot i nadata za ro`ba.

Nekoi avtori, kako Nikolaj Velimirovi~, smetat, deka imeto Marija zna~i gor~liva voda, ili solza, bidej}i so mnogugodi{ni gor~livi solzi pravednite bogootci Joakim i Ana ja izmolile od Boga. Toa objasnuvawe stoi vo sv. Pisanija od Stariot Zavet, kade Noemin sakala nejzinite snai Orfa i Rut da ne ja imenuvaat Noemin, tuku Mara, bidej}i Vsedrìtelot i ispratil golema gor~ina (Rut 1:20). Taa e osnovata i na rasuduvaweto na sv. Andrej Kritski: ostarenata sopru`ni~ka dvojka neprekinato prolevale gor~livi solzi. Semo}nata Bo`ja sila im do{la na pomo{ i od ve}e precvetanite po svojata vozrast roditeli, kako klasno zarzano neplodno drvo, se rodil plod - preneporo~nata Deva Marija. Okovite na besploodnosta se raskinale i bezdetnata stanala ~esna majka. Blaèni Jeronim vo svojot trud Za ro`destvoto na Sv. Marija pi{uva, deka toa

ime bilo opredeleno u{te od Angelot, koga ja izvestil za nejzinoto ra|awe. I ednoto i drugoto objasnuvawe se verodostojni i bogati vo smislata: Marija - solza gor~liva i na svoite roditeli i na celiot starozaveten Izrael, koj ~ekal izbavuvawe; Marija - nerasklatena nade` za roditelite da imaat ro`ba vo stari godini i na novozavetnoto ~ove~anstvo, izbavuvawe od grevot i ve~no spasenie. Moème da si pretstavime kakvi blagodarni topoli solzi prolevale radosnite roditeli, kakvi podaroci delele na siroma{nite, kakvi bogati prinosi odnele vo hramot za podarenata od Boga ro`ba. Koga pak bebeto ispolnilo petnaeset denovi, tie go odnele spored obi~ajot, vo hramot i ve}e oficijalno go zapi{ale vo knigite so imeto Marija. Na semejnata radost po toj slu~aj nasobranite rodnini i prijateli go voskresnale


spomenot na nivnoto rodoslovie od novorodenata Deva Marija pa nanazad - tatko i Joakim, dedoto Barpanfir, pradedoto Panfir, ~ukun dedoto Janan, duri do Davida. I posakale maloto devoj~e da raste, da bide radost na svoite roditeli, da go proslavi svojot rod, da ja oìvotvori nade`ta Izraelska. No dali moèl nekoj od niv i vo najprazni~nite torèstveni blagoslovi da si go pretstavi ublaùvaweto na zemjata i proslavata na neboto na neporo~nata Majka na Spasitelot na svetot. Na toj golem nastan - ro`destvoto na Prisnodeva Marija, Crkvata u{te od dlaboka drevnost odredila poseben praznik - ro`destvo Bogorodi~no. Pi{ani spomeni za nego ima u{te od IV vek. Toga{ ramnoapostolkata Sv. Carica Elena, go izgradila prviot hram vo ~est na toj praznik. Vo delata na Sv. Jovan Zlatoust, Sv. Proklo Carigradski, Sv. Epifanie Kiparski i Blaèni Avgustin pi{uvaat za nego. Se spomnuva i vo sluèbnicite na Gelasij (V vek). Carigradskiot episkop Anatolij (V vek) napi{al stihiri, ozna~eni vo minejot Anatolievi, koi i denes gi peeme. Od Stefan Svetogorski (VI vek) ima tri stihiri na Gospodi vozvah. Od nego se i litijnite stihiri. Sv. Andrej Kritski, Sv. Patrijarh Sergej (VII vek), Sv. Jovan Damaskin (VIII vek), Josif Studit (IX vek) go proslavile ra|aweto na Majkata Bo`ja so poveke crkovno-bogoslu`beni himni i pesni. Vo crkovniot tipik toj praznik e vklu~en vo brojot na dvanaesette golemi praznici so ogled na negovoto zna~ewe za ~ovekovoto spasenie. Sv. Andrej Kritski vo svojata beseda za praznikot veli: Dene{niot praznik za nas e po~etok na site praznici, vrata, preku koja se vleguva pri blagodatta i se doa|a do vistinata. Sv. Jovan Damaskin pi{uva: Ro`destvoto Bogorodi~no e praznik na sespokojnata radost, bidej}i preku Sv. Bogorodica celiot ~ove~ki rod se obnovi, i vekovnata taga na pramajkata Eva se pretvori vo golema radost. Deva Marija se rodi na ~uden na~in i so toa ~udo se podgotvi najgolemoto ~udo - ra|aweto na Spasitelot. Na ve~ernata se ~itaat parimii za skalata na Jakova (Bitie 28:10-17), preobraz na Sv. Deva, skala po koja Sinot Bo`ji sleze od neboto na zemjata i se soedini so ~ovekot; za zatvorenata vrata (Ezekil 43:27-44) - simvol na prisnodevstvoto na Sv. Bogorodica; za domot, koj Premudrostta si go izgradi (Prit. 9:1-11), vo koj dom se vseli Spasitelot. ûdni se crkovnite pesni na toj praznik po svojata poezija,



18

isto~noalegori~na slavna ubavina i dlaboka religiozna smisla, koi go izgraduvaat veli~ieto na praznikot:- Veselete se planini, triumfirajte apostoli i ma~enici, raduvajte se prepodobni i pravedni, denes se rodi most, skala nebesna, po koja ~ove{tvoto odi kon Spasitelot, ve}e po~na da se raznesuva mrakot na zloto, se ra|a duhovno Sonce (od bogoslu`bata na Pretprazninstvoto).- Denes se najavuva vselenskata radost, poduvniva vetrec predvesnik na na{eto spasnie (stih. Na Gospodi vozvah - 8. IX).- Se ra|a Majkata na @ivotot. Koj go progonuva mrakot, go obnovuva Adama, ja spasuva Eva, podaruva bezsmrtnost; preku nea i nie boèstvenost primivme. Se ra|a Majkata Bo`ja i so nea svetot se obnovuva, a Crkvata vo blagolepie ja ukrasuva (litijna stihira na 8.IX).Ptrijarhot Sergej nadahnato voskliknuva:- Dojdete, site verni, da se sobereme pri Deva, za{to ete, se ra|a taa, koja preku promislata e opredelena da postane Majka na na{iot Bog, preku devstvo, rascvetan Aaronov ` ezol od korenot na Ieseja, koja be{e predmet na proro~kite propovedi, i pronikna od pravednite Joakim i Ana. Se ra|a i so nea svetot se obnovuva. Se ra|a i Crkvata se ukrasuva so svoeto blagolepie. Postanuva svet hram, svrtali{te na Boga, carsko obele`je, devstven sad, vo koj se izvr{i tainstvoto na peslavnoto i neiskaàno soedinuvawe na Isusa Hrista vo boèstvenata i ~ove~ka priroda. Na Nego se poklonuvame i go vospevame ra|aweto na seneporo~nata Deva!(slava i niwe na stihovnite od ve~ernata na 8. IX).I Kir Jovan povikuva:- Elate, radosno verni, so boèstven duh, so pesni duhovni da ja vospeeme novorodenata Prisnodeva, koja denes se rodi od neplodnata za spasenie na site lu|e (kanon 1 pesna, 1 tropar).

Po red stihiri i irmosi so religiozen ritam crkovnite poeti go proslavuvaat rodenoto devoj~e Marija:- Tvoeto se~esno ro`destvo, presveta i ~ista Devo, go ublaùva angelskoto mnoèstvo na neboto i ~ove~kiot rod na zemjata, bidej}i si stanala Majka na Sozdatelot na se, Hrista Boga. Zatoa ti se molime, neporo~na Bogorodice, da se zastapuva{ pred Nego za site nas, koi se nadevame na tebe (slava na Gospodi vozvah na 8. IX).- Presvata Devo, ti ogrea od pravednite bogootci Joakim i Ana, kako utrinsko sonce za radost na celiot svet, i poradi golemata tvoja ~istota postana voodu{even Bo`ji hram, edna vistinska Bogorodica (sedalen na kanonot posle 3-pesna).- Boèstveniot tvoj lik prorocite go pretskaàa i te narekoa planina, vrata nebesna, skala kon neboto, za{to od tebe - planinata, Go otkri bez ma{ka sila Kamenot, i ti stana vrata, preku koja pomina Gospod (Kanon 8.IX , VII pesna 2-tropar).- Koj mu dade na nepokorliviot narod voda od kamenot, Toj te podari i tebe, Pre~ista Bogomajko, na blagonaklonetiot svet (IX pesna, 1-tropar).Ne se zaboraveni vo taa torèstvena proslava i pravednite bootci Joakim i Ana. Crkovnata bogoslu`ba i niv gi veli~i: - Osvetleniot kako sonce Joakim, otkako se soedini so Ana - svetlonosna mese~ina, ja rodi Marija - zrakot na devstvoto, so koja po telo se soedini utroto na Boèstvenoto oli~ie i ogrea za nas ( vtor kanon, IX pesna, 3-trpar).- Bogomudrite roditeli na Bo`jata Majka vo golemata taga poradi bezdestvoto so molitva se obra}aa kon Gospoda. Toj gi slu{na i taa im se rodi za radost na niv i za spasenie na site (kanon na 8.IX, VI pesna 1-tropar).

Kondakot na ro`destvoto Bogorodi~no go otfrla sramot na bezdestvoto, koj gi stegal Joakim i Ana. Vo ikosot se potcrtuva neprestanite molitvi so solzi i vozdi{ki na bogootcite Joakim i Ana poradi nivnoto bezdestvo, do{le


do Bo`jite u{i, kako Toj se nataìl i im dal ro`ba ìvotonosna za svetot. A troparot kratko, potpolno go objasnuva dogmatskoto zna~ewe na praznikot: Tvoeto ro`destvo, Bogorodica Devo, donese radost na celata vselena, za{to od tebe ogrea Sonceto na pravdata - Hristos, na{iot Bog, ru{ej}i ja kletvata; ni dade blagoslov, uni{tuvaj}i ja smrtta, ni daruva ìvot ve~en.

Praznikot Pokrov na Presveta Bogorodica se ~estvuva vo spomen na eden nastan {to se slu~il na toj den pred celi deset vekovi, vo vremeto na vizantiskiot car Lav Mudriot. Vo crkvata na Presveta Bogorodica vo Carigrad, kade se sluèlo seno}no bdenie i koga crkvata bila prepolna so narod, nekade okolu 4 ~asot nautro, nad glavite na narodot, se pokaàla Presveta Bogorodica, drèj}i vo racete omofor - pokriva~, so koj kako da gi pokrivala site prisutni vo crkvata. Ovoj nastan, zabeleàn od o~ite na prisutnite, za kratko vreme se ra{iril me|u celiot hristijanski svet i po~nal da se odbeleùva i praznuva kako den koga Majkata Bo`ja na vidliv na~in go manifestirala svoeto pokrovstvo, svojata za{tita nad vernite ~eda na Hristovata Crkva. Na toj den Presveta Bogorodica pokaàla deka site nie sme pod Nejzina za{tita, odnosno deka Taa e na{iot pokrov, na{iot branitel od site napadi na zloto.



20

intervju - protoerej-stavrofor Bo{ko Kiprovski

Da bideme dobri hristijani i da gi posetuvame na{ite pravoslavni hramovi

Dedo Bo{ko, kako {to narodski go poznavaat lu|eto, e najstariot sve{tenik vo Veles. Toj so svojata sve{tenosluìtelska dejnost e prisuten vo site momenti od formiraweto na Makedonskata pravoslavna crkva i crkovniot ìvot vo Makedonija. Toa {to e roden na Boì} moèbi sudbinski mu ja nematnala sve{teni~ko-pastirskata dejnost vo negoviot ìvot, a toj pak so radost ja prifatil takvata opredelba i niz celiot svoj ìvot, kako vistinski Hristov u~enik ja propovedal, ja {irel i ja za{tituval hristijanskata pravoslavna vera. Dedo Bo{ko denes ima 87 godini, no silniot duh koj go nosi vo sebe, silnata vera i nade`, mu ovozmoùvaat i denes bez nikakov problem da crta ikoni, da ~ita knigi, da gi posetuva bogoslu`bite i sekoga{ koga treba da ni dade eden vistinski pastisrski sovet....

Koga i kade e roden dedo Bo{ko, i kakvo obrazovanie ima?

- Jas sum roden vo selo Bukovo, na 7 januari 1920 godina, na Ro`destvoto Hristovo - Boì}. Osnovnoto i srednoto obrazovanie go zavr{iv vo Bitola, a so visoko obrazovanie se steknav na Pedago{kata akademija vo Skopje na otsekot likovna grupa.Koga i kako se rodi vo vas èlbata

da stanete Hristov u~enik?- Mojata majka be{e mnogu religiozna èna, taa ne ode{e v crkva ako ne ja slu{ne{e selskata kambana. Od ona {to go gledav kaj nea, kako taa ja praktikuva hristijanskata vera, taka dojde i mojata èlba za Crkvata i Hristovata nauka.Koga ste rakopoloèni vo

|akonski, a koga vo sve{teni~ki ~in?

- Za |akon sum rakopoloèn na 22 mart 1943 godina od strana na Mitropolitot Filaret, a za sve{tenik sedum dena podocna od strana na Dragovickiot episkop Hariton vo crkvata Sv. Dimitrija vo Bitola. Kade be{e va{ata prva parohiska

slu`ba?- Po dvaipol mese~en sve{teni~ki sta`, bev ispraten na prva parohija vo selo Velu{ina, Bitolsko, koe se nao|a{e na 12 km. kon granicata so Grcija. Tamu ostanav to~no 12 godini, od 15 juni 1943 do 15 juni 1955 godina, simboli~no po brojot na apostolite, mesecite. Toa be{e bogato i golemo selo so okolu 185 ku}i. Vo Velu{ina ima{e duri 7 crkvi od koi glavna crkva be{e Sv. Bogorodica, i eden manastir so nad 500 dekari zemja. Otkako se rasformira Selskata rabotna zadruga lu|eto po~naa da osiroma{uvaat i masovno da zaminuvaat vo tu|ina, najgolemiot broj od niv migriraa vo Avstralija. Vo takva situacija i jas bev prinuden da baram premestuvawe, koe i go dobiv. Bev premesten vo Dojran vo crkvata Sv. \or|i. Tamu bev dobro primen od strana na vernicite, sekoja nedela kr{tevav voda. Za vreme na mojot prestoj tamu go izgradiv parohiskiot dom vo sklop na crkvata, koj i den denes go koristat i vo nego prestojuvaat parohiskite sve{tenici. Vo 1957 po pritisok na moite deca podnesov molba za premestuvawe


vo Veles. Molbata mi be{e prifatena i bev postaven za vtori parohiski sve{tenik vo crkvata Sv. Pantelejmon, kade od 1962 godina do moeto zaminuvawe na slu`ba vo Amerika vo 1968 god. bev i stare{ina na crkvata. Vo 1972 g., po moeto vra}awe od Amerika p o v t o r n o bev postaven za stare{ina na crkvata Sv. Pantelejmon. I vo ovoj pravoslaven hram ostanaa zna~ajni belezi od mojata rabota, kako {to se pro{iruvaweto na portata za da moàt da vleguvaat koli vo dvorot, premestuvaweto na ~e{mata, gradeweto na kr{talnata i salata na kr{talnata vo 1978 godina, mozaikot nad vleznata porta, koj e unikatno umetni~ko mozaik delo. Dolgo vreme bevte stare{ina i na

najstariot manastir vo Veles, Sv. Dimitrija. [to posebno pametite od toj period?

- Vo Veles se soo~iv so problemi za smestuvawe, moe i na mojata familija, pa so golemi zalagawa na upravata na upravata na manastirot Sv. Dimitrija mi be{e dozvoleno da se vselam vo dve sobi vo manastirot. Toa se slu~i na 1 oktomvri 1957 god., a nabrzo potoa na 1 noemvri 1957 god. bev postaven i za stare{ina na manastirot i ostanav 11 godini na taa slu`ba. Za toa vreme pominato kako stare{ina na manastirot smetam deka postignav golemi rezultati. Li~no jas i stariot ~uvar na manastirot dedo Tode ja obnovivme raskopanata kaldrma i ja pro{irivme manastirskata porta, taka da potoa moèa i vozilata da odat do gore. Vo toa vreme be{e postavena kanalizacijata na manastirot, a kanalot go iskopaa moite sinovi i nivnite drugari, samo za edna fudbalska topka. Za da odime do Sv. Petka i Sv. Nikola porano moravme da vrtime odozdola po xadeto, pa taka dojdov na ideja, koja i ja ostvariv, da se skrati toj pat, pa taka otvoriv vrata pod oltarot na Sv. Dimitrija, i napravivme nov pat za Sv. Petka i Sv. Nikola.

Kako najgolem uspeh vo vremeto koga bev stare{ina na manastirot go smetam gradeweto na nova zgrada na mestoto na

starata kujna i kazarnica, koja ima{e nova kujna, golema

sala i apartmani. Kakvi se

va{ite iskustva od toj period i dali so ogled na toa vreme, lu|eto doa|aa vo crkva i vistinski

ja neguvaa pravoslavnata vera

i kakov odnos tie neguvaa kon vas?

- Dobivav pomo{ za izgradbata na crkovnite objekti.

Vo 1966-67 godina na Republi~ko nivo se donese odluka za obnova na site manastiri i vodenici vo Makedonija, za vo slu~aj na bilo kakva nesre}a da ima mesto kade da se zgriì narodot, pa taka dobiv vo toa vreme dosta gradeèn materijal za da otpo~ne gradbata na crkovnite objekti. I pokraj vremeto vo koe op{testvoto propagira{e eden negativen odnos kon crkvata, jas bev dosta po~ituvan od lu|eto i tie sepak doa|aa vo crkva i gi praktikuvaa hristijanskite obi~ai i tradicii. Na primer, se se}avam deka vo Veles postoe{e edno neformalno zdruènie na vele{ki èni na vidni gra|ani, koe redovno gi posetuva{e crkvite i manastirite i ~esto sobiraa pari za da gi pomognat crkvite i manastirite.Ne{to za va{ata qubov kon

umetnosta i kako dojdovte na ideja da ja vmetnete va{ata umetni~ka darba vo crkovniot ìvot?

- Mojata èlba i darba za umetnost poteknuva u{te od najranoto detstvo. Podocna studirav i likovna grupa na pedago{kata akademija, pa taka normalno be{e i vo mojata sve{teni~ka dejnost da se zanimavam so umetnost. Sum rabotel ikonografija, mozaici, reqefi. Imam nacrtano okolu 200 ikoni i skoro site gi imam podareno na lu|e i na crkvi.Nad portata na manastirot Sv. Dimitrija imam napraveno mozaik so likot na Svetiot velikoma~enik Dimitrija, potoa golemiot krst nad



22

grobot na zaklanite ruski monasi vo Sv. Nikola, koj e visok tri metri i e isto taka mozaik. I den denes sam se voshituvam na ubavinata na toj krst. Isto taka i mozaikot nad poratata na Soborniot hram Sv. Pantelejmon, za koj ve}e kaàv e moe delo. Likot na Sv. Pantelejmon e kompozicija od u{te dve dela. Od desnata strana na Sv. Pantelejmon ima putir i nad putirot grozje, a od levata ima analoj so Sveto Evangelie. Vo toa e unikatnosta na toj mozaik. Toj go pravev so blagoslov na vladikata Kiril.Koga zaminavte na

slu`ba vo Amerika?- Na 8 juli 1968 godina, zaedno so mojata sega ve}e upokoena prezvitera Dobra zaminavme za Amerika. Toa be{e po odluka na vladikata Kiril, komu toga{, po vozobnovuvaweto na Ohridskata arhiepiskopija preku formiraweto na

Makedonskata Pravoslavna Crkva, mu be{e dovereno gradeweto na crkovnite op{tini vo dijasporata. Taka, za Amerika zaminavme vkupno 14 sve{tenici i bevme rasporedeni vo razli~ni gradovi. Jas bev

rasporeden na slu`ba vo crkvata Sv. Bogorodica vo gradot Kolombos. Tamu

zaednicata na na{ite iselenici toga{ be{e mala i nebrojna i crkvata ima{e odvaj 20 ~lena. Na srpskite iselenici koi gi posetuvale slu`bite vo crkvata porano, po odlukata za formirawe na MPC im be{e zabraneto da doa|aat vo nea. Se se}avam deka toga{niot srpski vladika Sava im pora~a na srpskite vernici vo dijasporata: Sekoj srbin, koj }e odi vo makedonska crkva

}e treba odnovo da se krsti. Poradi malite prihodi koi gi imavme tamu, mi be{e odobreno da rabotam vo fabrika, zaedno so mojata sopruga. Vo 1972 god. se vrativ od Amerika, no tamu povtorno zaminav vo noemvri 1982 god., po moeto penzionirawe. Pred

moeto povtorno zaminuvawe za Amerika pobarav, od vladikata Kiril, nadleèn za toa, da mi dade kanonski priem. Toj ne mi dade kanonski priem, nitu re{enie, tuku mi re~e: Odete , rabotete

vo Lorejn, Ohajo. Vo Lorejn bogosluèv vo halata na crkvata, bidej}i nema{e crkva. Napravivme Crkva 1986 god. Vo gradbata na crkvata so svoj trud, li~no u~estvuvav i jas. Malo osvetuvawe na


intervjuto go podgotvi: Nikola Cilakov

crkvata izvr{iv jas. Formirav parohija pove}e od 500 kvadratni kilometri. Od isto~en Klivlend do Emerst na zapad. Toa go smetam za moj golem uspeh. Otkako ja napravivmne crkvata, napraviv mozaik na imeto na crkvata, Sv. Kliment Ohridski so dimenzii 2, 20 m. so 1, 20 m. i go postavivme mozaikot na apsidata na crkvata. Vo 1988 god. se vrativ nazad vo Makedonija. @ivotot vo Amerika mi ostana vo dobro se}avawe.Kakvi se va{ite iskustva od

tamu, dali ima nekoi razliki vo odnesuvaweto na vernicite tamu, vo sporedba so praktikuvaweto na verata kaj nas?

- Reìmot koj vladee{e vo na{ata dràva, pridonese lu|eto da ne bidat mnogu zapoznaeni i zainteresirani za crkovniot ìvot. Vo Amerika nema{e nikakvi ograni~uvawa, vo odnos na verata, pa taka lu|eto slobodno i mnogu ~esto doa|aa vo crkvite i pokaùvaa vistinsko

So odluka na Svetiot arhierejski sinod na Makedonskata pravoslavna crkva, protoerej Bo{ko Kiprovski od Veles e odlikuvan so najvisokoto crkovno priznanie Graden krst.

Fotografija na site delegati na Tretiot crkovno-naroden sobor po donesu-vaweto na odlukata za vozobnovuvawe na Ohridaskata arhiepiskopija 1958

godina vo Ohrid. Dedo Bo{ko e eden od delegatite na toj sobor.Fotografijata ja snimil slavniot Milton Manaki.

praktikuvawe na verata. Tamu e red da se mol~i na bogoslu`bite, dodeka kaj nas seu{te ne moème da se nau~ime kako vistinski i so po~it da ja sledime bogoslu`bata. Va{ata poraka do vernicite

- ~itateli na Pravoslavna Svetlina?

- Mojata poraka do ~itatelite na ova spisanie e da bidat dobri hristijani i da gi posetuvaat crkvite.



24

Pravoslavno podvi`ni{tvo

Z A P O S L U [ A N I E T O

\akon Vlatko Stoimenov

Vo pravoslavnoto podvi`ni{tvo, edno od osnovnite skalila koi vodat kon napreduvawe vo duhovniot ìvot e poslu{anieto. Pove}e lu|e, verojatno, si go postavuvaat pra{aweto kako i na koj na~in da go sfatat negovoto su{tinsko zna~ewe. Vpro~em, kaj niv se pojavuvaat pove}e pra{awa, i toa: Dali poslu{anieto e slepo pokoruvawe i sledewe na nekogo i ne{to. Dali poslu{anieto bara da se otkaème od na{ata li~nost i site nejzini svojstva. Dali vo poslu{anieto e dozvoleno da se vklu~i t.n. analiti~ki um i razumot, odnosno, dali e dozvoleno rasuduvawe. Dali ~ovekot ne se doveduva vo opasnost pogre{no da se naso~i i vospita ako a priori ja predade svojata volja nekomu, dali so ova ne prifa}a eden vid totalitaren sistem vo svojot ìvot. Dali poslu{anieto moè da se nabquduva kako eden vid moderna idolatrija.

P r e d a n i e t o , odnosno svetite oci i u~iteli na Crkvata, vo svoite dela, mnogu jasno i eksplicitno, ni zboruvaat deka poslu{anieto ne e ograni~uvawe na slobodata na li~nosta, nitu nejzino zaobikoluvawe. Tuku toa pred s e ostvaruvawe na zaednica me|u li~nostite vrz osnova na qubovta. Zna~i, poslu{anieto vo svojata su{tina moè da se nabquduva kako qubovna kategorija. Preku poslu{anieto se ostvaruva li~nosen odnos me|u bra}ata i sestrite vo Hrista

so krajna cel rasnewe i napreduvawe vo duhovniot ìvot, rasnewe i napreduvawe spored merata Hristova. So poslu{anieto, odnosno so slobodnoto predavawe na drugiot i so otkaùvawe od svojata sopstvena volja, ne se naru{uva psihosomatskata struktura na li~nosta, tuku naprotiv preku nego, na eden paradoksalen na~in, ~ovekot stanuva

li~nost vo vistinskata smisla na zborot, t. e. stanuva bitie koe zaedni~ari.

Za ilustrativno da go objasneme ova za ednostaven primer }e go zememe brakot, za{to i brakot vo svojata osnova ja sodrì qubovta i vo nego se pojavuva poslu{anieto kako garant i dviè~ka sila na napredokot i blago~estieto. Zamislete vo brakot da ne postoi me|usebno poslu{anie? Zarem toga{ nema da se naru{i zaednicata, zarem toga{ nema da se pojavat sekakvi somneì, raspravii, nedorazbirawa i nedoverba. Zarem

toga{ nema da bide dovedeno vo pra{awe samoto opstojuvawe na brakot, zarem brakot zaradi ova nema da is~ezne. Vo brakot, kako i vo samoto hristijanstvo, ne moè da postoi individualizam, ne moè i ne smee da postoi sueta, a dokolku, pak, postoi, ovde ne moè da ima napredok vo bra~nata zaednica. Lek protiv individualnosta i suetata vo brakot e tokmu me|usebnoto poslu{anie. Preku poslu{anieto brakot e postaven na


cvrsti osnovi. Poslu{anieto se sozdava i proizleguva od qubovta, a od nego se sozdava me|usebnoto razbirawe i me|usebnoto po~ituvawe. Ne slu~ajno hristijanskite podvi`nici, na onie koi sakaat da pristapat vo manastir u{te na po~etokot im go prepora~uvaat i gi podu~uvaat vo poslu{anieto. Bez poslu{anie ne moè da se dostignat nebesnite viso~ini, bez nego ne moè da se dopre do svetosta i sovr{enstvoto, koi se cel na na{iot hristijanski ìvot. Od poslu{anieto se ra|a smirenosta i site hristijanski doblesti. Zna~i, poslu{anieto e eden vid porta preku koja se stignuva do niv. Poslu{anieto ne ja ograni~uva slobodata, ne gi pravi lu|eto edna obi~na bezli~na masa. Toa ne postoi za da gi zavede lu|eto. Poslu{anieto slobodno se prifa}a od strana na li~nosta i pogre{no e ako se sfa}a poslu{anieto kako naivnost. Naprotiv, preku poslu{anie se steknuva vistinskata ostrumnost. Preku poslu{anie na eden misti~en na~in se preobrazuva i napreduva li~nosta. Vidovme deka na{ite praroditeli nemaj}i poslu{anie, ja izgubile vrskata so Boga ili podobro kaàno ja naru{ile, t. e. prestanale da go prepoznavaat drugiot, se po~uvstvuvale osameni i zasrameni. Stanuvaj}i neposlu{ni tie stanale dovolni samite na sebe, za niv prestanala da postoi zaednicata ili poto~no samata zaednica ja izgubila svojata smisla. Zna~i, poslu{anieto ne e samo organizaciona kategorija, taa ne moè da se nabquduva samo kako ~uvar i pazitelka na redot i disciplinata. Za poslu{anieto moè

da se kaè deka e i eden vid aristokratska ili blagorodna kategorija. Vladeeweto na Carevite po~iva tokmu vrz poslu{anie. Za niv iako s e dozvoleno, iako tie gi sozdavaat zakonite

i gi potpi{uvaat ukazite, sepak, ~estopati, za dobrobit na carstvoto samite si ja ograni~uvale slobodata. Nivnite politi~ki brakovi ni go svedo~at toa.

Zarem Hristos ne pokaà vrvno i isklu~itelno poslu{anie koga samiot dobrovolno pojde na ma~eni{tvo?

Poslu{anieto e eden vid imitirawe ili podràvawe na Bo`jiot ìvot. Spored iskustvoto na svetite podvi`nici, koe e zapi{ano vo dogmata za Sveta Troica, Samite Bo`ji Li~nosti postojat i zaedni~arat preku poslu{anie. Bog, vo Svojata su{tina e celosno dobro, celosna pravda, celosna vistina i celosna qubov i seto ova postoi zaradi poslu{anie. Vo ikonata na Andrej Rubqov vakvoto poslu{anie e odli~no pretstaveno. Poslu{anieto vo osnova e da se vidi liceto na drugiot i obratno

pekol e da ne se vidi liceto na svojot blièn. Ova odli~no mu go ilustriral ~erepot od pustinata na ava Makarij Veliki. Poslu{anieto n vodi kon qubov i zaedni~arewe i obratno, neposlu{anieto kon sueta i osamenost. Ova moème da go zaklu~ime duri i od obi~niot sekojdneven ìvot. Za ova ne e potrebno da imame golema mudrost i intelektualni poznavawa na rabotite. Blaèni se bednite po duh, za{to nivno e Carstvoto Nebesno - se veli vo Evangelieto.

îtaj}i ja Biblijata, treba da se modelirame samite po

primerot blagoslovenata Deva Marija, za{to taa e onaa koja najvozvi{eno slu{a. Na Blagove{tenieto taa slu{a{e so pokornost i mu odgovori na angelot, Neka mi bide spored zborovite tvoi (Lk. 1:38). Taa ne bi moèla da go primi Slovoto Bo`jo vo nejzinoto telo, ako prvo ne go slu{nala Slovoto Bo`jo vo nejzinoto srce. Koga pastirite go vidoa i se voshituvaa na novorodeniot Hristos, Marija gi paze{e site tie zborovi, slagaj}i gi vo srceto svoe (Lk.2:19). I povtorno, koga taa go vide Isus vo hramot, nam ni e re~eno: A majka Mu gi paze{e site tie zborovi vo srceto svoe (Lk. 2:51). Istata potreba od poslu{nost e naglasena i vo poslednite zborovi, posveteni na Majkata Bo`ja vo Svetoto Pismo, na ven~avkata vo Kana Galilejska: Se {to }e vi re~e, napravete! (Jn. 2:5) im re~e taa na slugite i na site nas.

Vo seto ova, Blagoslovenata Deva Marija ni sluì kako ogledalo, kako ìva ikona na bibliski hristijanin. Koga go slu{ame zborot Bo`ji, nie treba da bideme kako nea: zadlabo~eni vo mislite, ~uvaj}i gi site ovie raboti vo na{ite srca, pravej}i s ona {to Toj }e ni go kaè. Nie treba da slu{ame so poslu{nost koga Bog zboruva.



26

PRVATA IKONA NA SPASITELOT

Na po~etokot od ovaa na{a era, koga Hristos propoveda{e vo Palestina, vo gradot Edesa na Eufrat vladee{e eden knez po ime Avgar. Avgar be{e bolen od nekoja neizle~liva bolest, pa {tom slu{na za ~udniot Palestinec, t. e. deka gi le~i lu|eto od sekakvi bolesti, isprati pismo do nego po eden svoj sluga, so molba do Hrista da dojde i da go isceli. Ananij, t.e. slugata, koj vladee{e so slikarskata ve{tina, ima{e i zada~a da go nacrta Hristoviot lik i da mu go donese na knezot. Pismoto stigna do Hrista, no Ananij nikako ne uspeva{e da go nacrta likot. A Hristos, znaejki go pora~anoto, dodeka se nao|a{e me|u narodot, go izmi liceto so voda i go izbri{a so krpa na koja potoa ostana obrisot od negoviot lik. Ovoj nerakotvoren lik Ananij go odnese kaj Avgara, a ovoj go celiva i vedna{ se isceli. Avgar potoa go postavi ubrusot (krpata) so nerakotvoreniot lik nad vleznata porta od gradot, za da ja izrazuva pred site verata na knezot vo boèstvenosta na Isusa Hrista. A vo 10-ot vek imperatorot Konstantin Bagrenoroden go prenese ubrusot so

nerakotvoreniot lik vo Carigrad i go postavi vo crkvata Sveta Sofija.

Crkovnoto Predanie tvrdi deka prvata Hristova ikona se pojavila u{te za vreme na Negoviot ìvot. Toa e ikonata koja Pravoslavnata Crkva ja narekuva Nerakotvoren obraz.

Istorijata na sozdavaweto na prviot Hristov obraz nam ni se predava pred se vo tekstovite od slu`bata na Nerakotvorniot obraz - 16 avgust : ,,Izobrazeniot pre~ist lik tvoj go prati na verniot Avgar, koj posaka da te vidi tebe koj si, po tvoeto boèstvo, nevidliv i za heruvimite"(stihirite na 8-mi glas od ve~ernata). Stihirata na utrenata bogoslu`ba (glas 4-ti) kaùva: ,,Svoite bogonapi{ani zborovi si gi pratil na Avgar koj posakuva{e spasenie i zdravje od obrazot na tvojot Boènstven zrak. Spomnuvaweto na prikaznata za Avgar e prisutno mnogu ~esto, osobeno vo slu`bata koja se vr{i vo hramovite posveteni na Nerakotvorniot obraz. Me|utoa, bogoslu`benite tekstovi ne zboruvaat za poedinosti okolu nastanuvaweto na obrazot: tie govorat samo za negovoto postoewe".

za Avgar

Starite pisateli ne go spomnuvaat obrazot se do vek, najverojatno zatoa {to bil zayidan na mesto koe bilo zaboraveno. Najstaroto svedov{tvo koe ni e na

raspolagawe se nao|a vo dokumentot so ime ,, Adajevo u~ewe". Adaj bil edeski episkop (541) i vo svoeto delo koristi, o~igledno, nekakvo pomesno predanie ili dokument koj za nas e nepoznat, me|utoa najstariot pisatel Evagrij ( vek) koj ni e poznat i ~ie avtorstvo e neosporno vo svojata Crkovna istorija, Nerakotvorniot obraz go narekuva ,,bogosozdadena ikona".

Samoto platno so likot Gospodov na nego, bilo ~uvano kako najgolema gradska svetiwa vo Edesa. Po~ituvaweto na toj obraz bilo rasprostraneto na celiot istok. Vo vek Hristijanite, sledej}i go primerot na Edesa, na mnogu mesta go slavele praznikot na Nerakotvorniot obraz .

Za vreme na ikonoborstvoto prep. Jovan Damaskin go spomnuva Nerakotvorniot obraz, a 787 god. ocite od Sedmiot vselenski sobor nekolkupati go spomnuvaat. ^tecot na carigradskata crkva Sveta Sofija, po ime Lav, koj prisustvuval na toj sobor, soop{tuva deka go celival Nerakotvorniot obraz za vreme na svojot prestoj vo Edesa. Vizantiskite carevi Konstantin Porfiroroden i Roman vo 944 god. vo Edesa go otkupile Nerakotvorniot obraz. Obrazot sve~eno bil prenesen vo Carigrad i smesten vo crkvata posvetena na Majkata Bo`ja na ostrovot Faros. Samiot car Konstantin sostavil beseda vo ~est na obrazot, veli~ajki go kako


za{titnik na carstvoto. Najverojatno od toa vreme poteknuva, barem vo pove}e dela, slu`ba na praznikot koja se vr{i na 16 avgust t.e. na denot na prenesuvaweto na Nerakotvorniot obraz vo Carigrad. Posle opusto{uvaweto na Carigrad od krstonoscite(1204 god.) tragata na obrazot se gubi.

Vo Francija postoi ~udotvorna ikona na Nerakotvorniot obraz koja denes se ~uva vo katedralnata riznica vo Lion. Taa ikona e od balkansko, moèbi srpsko poteklo, nastanata vo vek. Nea vo 1249 god. vo Francija od Rim ja donel Jakov Pantelejmon Tarcinius, idniot papa Urban i ja poklonil na svojata sestra, igumanijata na cistercinskiot samostan.

Denot na praznikot na Nerakotvorniot obraz se obeleùva kako ,,prenesuvawe od Edesa vo Carigrad na Nerakotvorniot obraz na Gospod na{ Isus Hristos, t.e. svetiot ubrus". Me|utoa, slu`bata na toj den voop{to ne se ograni~uva samo so spomenot na prenesuvawe na ikonata od edno mesto na drugo, tuku glaven zbor zazema dogmatskoto zasnovawe na obrazot i negovata sodrìna.

Smislata na izrazot ,,nerakotvoren obraz" moè da se razbere vo Svetoto Evangelie spored Marko 14,58: ,,toj obraz e pred se samiot Hristos, ovoplotenoto Slovo, koj se javi vo hramot na teloto svoe" (Jovan 2,21). Od vremeto na Negovoto javuvawe, Mojsievata zabrana na obrazot (Izl.30,34) ja gubi svojata smisla: Hristovite ikoni postanuvaat nepobitno svedo{tvo na ovoploteniot Bog. Tuka ne se raboti za obrazot Bo`ji koj e sostaven po ~ove~ka zamisla, tuku za vistinskiot lik na Sinot Bo`ji koj postana ôvek, za koj crkovnoto Predanie tvrdi deka bil vo neposreden dopir so Negoviot ìv lik. Na denot na Nerakotvorniot obraz Crkvata ja proslavuva prvata ikona na Boga koj postana ôvek.

Kako {to ve}e vidovme prethodno

izloènite stihiri ednakvo kako i drugite tekstovi od slu`bite go istaknuvaat istoriskoto poteklo na toj obraz. Posebno e va`no da se naglasi deka vo o~ite na Crkvata Li~nosta na Isusa Hrista i Negoviot

Obraz ne se nekakva personifikacija na visoki moralni osobini ili vozvi{enost na idei t.e. Spasitelot ne e nekoj vozvi{en i apstrakten ideal, tuku konkretno istorisko Lice koe ìveelo na odredeno mesto vo odredeno vreme. ,,Obnovuvaj}i go prvobitnoto dostoinstvo na

padnatiot Adamov lik,- slu{ame vo prazni~nata stihira (2-ra stihira, glas 1 na malata ve~erna),-Spasitelot, iako neopisliv po su{tina, poìvea na zemjata so lu|eto kako vidliv, dopirliv i opisliv".

Za na{eto nabquduvawe posebno se zna~ajni starozavetnite i novozavetnite ~itawa na slu`bite. Kako {to e poznato sevkupnosta na tekstovite od Svetoto Pismo ja otkriva smislata na nastanot koj se slavi: Vo parimiite se pokaùvaat negovite starozavetni praobrazi, a vo novozavetnite tekstovi se otkriva negovoto ispolnuvawe i ukaùvawe na negovoto eshatolo{ko zna~ewe. I tokmu vo zborovite na tie tekstovi se otkriva ona {to ve}e go znaeme od spisot na prep. Jovan Damaskin, odnosno na~inot na koj Crkvata ja razbira starozavetnata zabrana, nejzinata smisla i postoewe, kako i smislata i postoeweto na novozavetniot obraz.

Prvite dve parimii se zemeni od knigata Povtoreni zakoni (gl.1 st. 4; 1,6-7; 9-15; gl.2 st. 1-7; 9-10; 23-26; 28; gl.6 1-5; 13 i 18), a tretata od 3-ta kniga Carstva (gl.8 st.22-23 i 27-30).

Prvite dve parimii ni govorat za Bo`joto otkrivawe na zakonot na Izrailot na planinata Horiv, na patot na izbraniot narod kon vetenata zemja. Smislata na ovie parimii se sostoi vo posvedo~uvaweto deka vlezot vo vetenata



28

zemja i nejzinoto zavzemawe zavisat od bez prigovornoto izvr{uvawe na primeniot zakon i poklonuvaweto na ediniot vistinski Bog, bez bilo kakvi primesi na kultovi od drugi ,,bogovi". Vo isto vreme, nam ni se naveduva ve}e poznatata napomena za nemo`nosta na prikaùvaweto na Boga koj ostanuva nevidliv: Go ~uvte glasot na Negovite zborovi, ama obrazot ne go vidovte, i: Bdejte nad svoite du{i za{to ne vidovte nikakov lik. Poinaku kaàno, Zakonot vo celina kako i poedine~nite zabrani za po~ituvaweto na drugi ,,bogovi i obrazi navistina se neophoden uslov za ispolnuvawe na vetuvaweto dadeno na izbraniot narod i negovoto vleguvawe vo vetenata zemja. Taa zemja ima praobrazno zna~ewe: Taa e obraz na Crkvata, obraz na Carstvoto Bo`jo.

Tretata parimija e isto taka nagovestuvawe na novozavetnoto Otkrovenie: toa e Solomonovata molitva pri osvetuvawe na hramot koj go podignal: Dali Bog navistina }e se naseli me|u lu|eto na Zemjata. Tebe ni neboto, nitu neboto nad nebesata ne ti se dovolni, a kamoli ovoj hram koj go podignav vo tvoe Ime. Ovde se govori za idnoto doa|awe na Boga na Zemjata, za Negovoto u~estvuvawe vo vremiwata i tekovite na ~ove~kata istorija, za Negovoto prisustvo vo zemniot hram od ~ovek izgraden, iako nitu neboto nad nebesata ne mu se dovolni.

Zna~eweto na tie parimii go razotkrivaat Poslanicite koi se ~itaat na praznikot. Takva e Poslanicata do Kolosjanite (1,12-17): ,,Blagodarej}i Mu na Boga i Otecot, Koj n napravi sposobni da u~estvuvame vo nasledstvoto na svetiite vo svetlinata, n izbavi od vlasta na temninata i n vovede vo carstvoto na Svojot vozquben Sin, vo Kogo imame otkup preku krvta Negova i oprostuvawe na grevovite, i Koj e obraz na nevidliviot Bog, prvoroden pred sekoja tvar; itn.". Kako {to gledame ovoj tekst ukaùva na ispolnuvawe na proro{tvata: ,,Nasledstvo na svetiite", ,,Carstvoto na Svojot vozquben Sin" e Crkvata, na ~ij obraz be{e vetenata zemja. Spored toa celiot tek na nastanite vo Stariot

Zavet, celiot zakon koj ja ~uval ~istotata na izbraniot narod, seta negova sve{tena istorija navistina se pripremen process za pojavata na zemjata na Teloto Hristovo - Novozavetnata Crkva. I vo toj pripremen process, zabranata na obrazot vodi kon javuvawe na Onoj koj be{e nevidliv ,,Obraz na nevidliviot Bog", koj se javi kako Bogo~ovek Isus Hristos. ,,Mojsej odamna, po èlbata, se udostoi za nejasno bogovidenie i slava na tvoeto veli~ie, dodeka noviot Izrail, kako svoj Izbavitel jasno Te gleda lice v lice" ( tropar, 4 - ta pesna od kanonot).

Evangelieto koe se ~ita na denot posveten na Nerakotvorniot obraz i na utrenata i na liturgijata e isto: Evangelie spored Luka (9,51-56 i 10,22-24) : ,,A koga se pribliìja denovite na Negovata smrt, On trgna po patot za Erusalim; i isprati pred s Za{to vi velam, mnogu proroci i carevi sakaa da vidat {to gledate vie, i ne vidoa; i da ~ujat {to slu{ate vie, i ne ~uja".

Kako {to gledame, vo odnos na obrazot i tekstot od Poslanicata i od Evangelieto so svojata smisla protivre~at na dvete parimii. Tamu stoi: ,,Vie ne go vidovte obrazot Bo`ji", a ovde: ,,Blaze na o~ite koi go gledaat ona {to i vie go gledate", t.e. koi go gledaat ,,obrazot na nevidliviot Bog", Hristos. Poslednite zborovi od evangelskiot tekst se odnesuvaat samo na apostolite, zatoa {to, ôvekot Isus go videle site onie koi go opkruùvale, a ne samo negovite u~enici. Me|utoa samo u~enicite go videle vo ropsko obli~je Sinot ôve~ki, Sinot Bo`ji, ,,sjajot na Slavata O~eva". Tie zborovi kako {to ve}e vidovme prep. Jovan Damaskin gi razbira kako razre{uvawe na Starozavetnata zabrana.

Documents

Православна Светлина (03)