1

REPUBLIKA E SHQIPEumlRISEuml

GJYKATA E RRETHIT GJYQEumlSOR

VLOREuml

NR 330 AKTI

Dt 12022015

V E N D I M

(Peumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetuese)

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml e peumlrbeumlreuml prej

GJYQTAR

FLORJAN KALAJA

Me sekretare gjyqeumlsore znj Rezarta Lazaj neuml seanceumln gjyqeumlsore me dyer teuml hapura teuml

dateumls 12022015 teuml ccedileumlshtjes civile Nr 330 Akti qeuml u peumlrket

Keumlrkuesi Prokuroria e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml peumlrfaqeumlsuar neuml gjykim nga

prokurori i seanceumls Elona Alvora

I Pandehur Florian Zyberaj i biri i Arjanit dhe i Mireleumls i dateumllindjes 14121996

lindur neuml Vloreuml banues neuml Lagjen ldquo24 Majirdquo teuml qytetit teuml Vloreumls me

shteteumlsi shqiptare duke ndjekur arsimin e larteuml i padeumlnuar meuml pareuml i

akuzuar peumlr vepreumln penale teuml ldquoDrejtimit teuml automjetit neuml gjendje teuml dehurrdquo

teuml parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal peumlrfaqeumlsuar neuml gjykim nga Av

Eduard Veccedilani

Objekti 1 Vlefteumlsimin e arrestit neuml flagranceuml teuml shtetasit Florian Zyberaj

2 Caktimin ndaj shtetasit Florian Zyberaj maseumln e sigurimit ldquoArrest neuml

burgrdquo

3 Gjykimin e drejteumlpeumldrejteuml i teuml pandehurit shtetasit Florian Zyberaj i

akuzuar peumlr vepreumln penale ldquoDrejtimi i automjetit neuml meumlnyreuml teuml parregulltrdquo

teuml parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

Baza Ligjore Neni 251 252 259 238 400 i Kodit teuml Procedureumls Penale dhe neni 291 i

Kodit Penal

Gjykata veumlren se

2

I Faktet e dhe natyra juridike e ccedileumlshtjes

1 Prokuroria e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml ka paraqitur para Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor

Vloreuml keumlrkeseumln objekt gjykimi duke parashtruar ccedileumlshtjet qeuml shtrohen peumlr zgjidhje neuml keumlteuml

gjykim Gjykata ka caktuar si dateuml teuml zhvillimit teuml seanceumls gjyqeumlsore teuml neseumlrmen e depozitimit teuml

keumlrkeseumls Peumlr keumlteuml vendim janeuml njoftuar organi i ndjekjes penale dhe i pandehuri

2 Neuml seanceuml Gjykata fillimisht mori neuml shqyrtim keumlrkeseumln peumlr vlefteumlsimin e arrestit dhe

caktimin e maseumls seuml sigurimit personal Pasi iu neumlnshtrua debatit gjyqeumlsor dhe u moreumln provat

respektive Gjykata vendosi teuml vlefteumlsojeuml teuml ligjsheumlm arrestimin neuml flagranceuml teuml kryer nga policia

gjyqeumlsore teuml shtetasit teuml pandehur Florian Zyberaj dhe teuml moscaktojeuml ndaj tij asnjeuml maseuml sigurimi

personal peumlr arsye se Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin objekt gjykimi vepra dhe autori nuk

peumlrmbushin asnjeuml nga kushtet dhe kriteret qeuml parashikon Kodi i Procedureumls Penale

3 Menjeumlhereuml sakaq u kalua neuml gjykimin e drejteumlpeumlrdrejteuml teuml ccedileumlshtjes seuml themelit Gjateuml

parashtrimeve hyreumlse i pandehuri dhe mbrojteumlsi i tij i keumlrkuan Gjykateumls procedimin me ritin e

gjykimit teuml shkurtuar Prokurori u shpreh dakort me keumlrkeseumln Gjykata neuml bazeuml dhe peumlr zbatim teuml

nenit 112 dhe 403 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale vendosi teuml procedojeuml me gjykimin e shkurtuar

Sakaq fashikulli i prokurorit ipso legge u shndeumlrrua neuml fashikullin e gjykimit

4 Neuml keumlteuml moment teuml procesit prokurori i seanceumls keumlrkoi shpalljen fajtor teuml teuml pandehurit

Florian Zyberaj peumlr vepreumln penale ldquoDrejtimi i automjetit neuml meumlnyreuml teuml parregulltrdquo teuml parashikuar

nga neni 291 teuml Kodit Penal Ndeumlrkoheuml i pandehuri dhe mbrojteumlsi i tij duke patur parasysh provat

e paraqitura neuml seanceumln e vlefteumlsimit teuml arrestit dhe caktimin e maseumls seuml sigurimit keumlrkoi nga

Gjykata qeuml teuml mbahet parasysh neuml caktimin e maseumls seuml deumlnimit fakti se autori i vepreumls di teuml

drejtojeuml automjetin pavareumlsisht se nuk ka formalisht njeuml leje drejtimi dhe se ai eumlshteuml i regjistruar

neuml kursin e lejes seuml drejtimit dhe se peumlr ccedileumlshtje diteumlsh do teuml jepte provimin peumlrfundimtar faktin se

ai ndjek arsimin e larteuml dhe se nuk ka rekorde kriminale Gjykateumls iu shtrua peumlr zgjidhje vendimi

peumlrfundimtar mbi ccedileumlshtjen

5 Gjykateumls pa deklaruar peumlrfundimin e shqyrtimit gjyqeumlsor1 iu shtrua peumlr zgjidhje

ccedileumlshtja e peumlrmbajtjes dhe disponimit me vendimit peumlrfundimtar Gjykata vlereumlsoi se nenit 291 i

Kodit Penal i cili ndeumlr teuml tjera neumln titullin ldquoDrejtimi i automjeteve neuml gjendje teuml dehur apo pa

deumlshmirdquo disponon se ldquoDrejtimi i automjeteve apo mjeteve teuml tjera teuml motorizuara neuml gjendje teuml

dehur neumln efektin e leumlndeumlve narkotike apo pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml deumlnohet me burgim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Gjykata mund teuml vendoseuml zeumlvendeumlsimin e deumlnimit me burgim me

pagimin e njeuml shume teuml hollash neuml favor teuml shtetitrdquo2 vjen neuml kundeumlrshtim me nenin 4 17 18 29

dhe 153 teuml Kushtetuteumls neuml pjeseumln qeuml parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa

deumlshmineuml peumlrkateumlse kur provohet gjateuml gjykimit se edhe pse srsquoka lejen respektive apo nuk ka leje

drejtuesi njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin Konkretisht

antikushtetutshmeumlria e keumlsaj dispozite eumlshteuml neuml parashikimin ligjor ldquoapo pa deumlshmineuml peumlrkateumlse

teuml afteumlsiseumlrdquo kur provohet se personi ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin Sakaq Gjykata vlereumlsoi se

gjykimi i ccedileumlshtjes duhet teuml pezullohej neuml bazeuml dhe peumlr zbatim teuml nenit 1452 teuml Kushtetuteumls duke

vendosur nisjen e procedureumls seuml kontrollit incidental teuml kushtetutshmeumlriseuml seuml dispoziteumls ligjore teuml

individualizuar duke ia referuar sakaq ccedileumlshtjen Gjykateumls Kushtetuese

II Vlereumlsimi i Gjykateumls

1 Shiko Vendimin Nr 189 dateuml 20112014 teuml Kolegjit dhe Vendimin Nr 61 dateuml 16052012 teuml Mbledhjes

seuml Gjyqtareumlve teuml Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese 2 Ndryshuar me Ligjin 982014

3

1 Lidhur me legjitimitetin

6 Neni 134d i Kushtetuteumls i jep teuml drejteumln ccedildo gjykate teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml teuml

keteuml legjitimitet formal peumlr teuml veumlneuml neuml leumlvizje Gjykateumln Kushtetuese megjitheumlse kjo dispoziteuml

blankete dhe referuese teuml ccedilon neuml nenin 145 teuml Kushtetuteumls Kjo e fundit disponon se ldquo1 Gjyqtareumlt

janeuml teuml pavarur dhe u neumlnshtrohen veteumlm Kushtetuteumls dhe ligjeve 2 Kur gjyqtareumlt ccedilmojneuml se

vijneuml neuml kundeumlrshtim me Kushtetuteumln nuk i zbatojneuml ato Neuml keumlteuml rast ata pezullojneuml gjykimin

dhe ia deumlrgojneuml ccedileumlshtjen Gjykateumls Kushtetuese Vendimet e Gjykateumls Kushtetuese janeuml teuml

detyrueshme peumlr teuml gjitha gjykatatrdquo Peumlr teuml konkretizuar dhe detajuar meuml tej institutin e kontrollit

incidental teuml kushtetutshmeumlriseuml neni 68 i Ligjit Nr 8577 dt 10022000 ldquoPeumlr organizimin dhe

funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese neuml Republikeumln e Shqipeumlriseumlrdquo ka disponuar se ldquoKur gjykata

ose gjyqtari gjateuml njeuml procesi gjyqeumlsor dhe neuml ccedildo koheuml kryesisht ose me keumlrkeseuml teuml paleumlve ccedilmon

se ligji eumlshteuml antikushtetues dhe kur ka lidhje teuml drejtpeumlrdrejteuml midis ligjit dhe zgjidhjes seuml

ccedileumlshtjes konkrete nuk e zbaton ateuml duke vendosur pezullimin e shqyrtimit teuml meumltejsheumlm teuml

ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e materialeve teuml saj Gjykateumls Kushtetuese peumlr trsquou shprehur peumlr

kushtetutshmeumlrineuml e ligjit Neuml vendimin e saj gjykata apo gjyqtari duhet teuml peumlrcaktojneuml dispozitat

e ligjit qeuml ata ccedilmojneuml se janeuml teuml papajtueshme me normat konkrete ose parimet e tjera teuml

Kushtetuteumls teuml cilat ligji nuk i ka respektuar ose i ka cenuar si dhe shkaqet peumlr teuml cilat keumlrkohet

shfuqizimi i tijrdquo

7 Neuml jurisprudenceumln e saj Gjykata Kushtetuese neuml trajtimet in abstracto por edhe in

concreto teuml kontrollit incidental kushtetues ka kristalizuar disa kushte-premisa qeuml duhet teuml

ploteumlsohen formalisht dhe proceduralisht neuml meumlnyreuml teuml trsquoi jepet rrugeuml kontrollit incidental

Keumlshtu filimisht gjykata referuese (gjyqtari a quo) duhet teuml peumlrcaktojeuml apo teuml identifikojeuml ligjin

apo normeumln konkrete ligjore qeuml do teuml zbatohet neuml ccedileumlshtjen konkrete Gjithashtu gjykata referuese

duhet teuml parashtrojeuml arsyet serioze qeuml ka ajo ka vlereumlsuar se ligji apo norma eumlshteuml jokushtetuese

duke iu referuar normave dhe parimeve kushtetuese Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se si

kusht sine qua non peumlr trsquoi dheumlneuml rrugeuml gjykimit incidental duhet detyrimisht teuml keteuml njeuml lidhje teuml

drejteumlpeumlrdrejteuml midis ligjit teuml dyshuar si jokushtetues dhe zgjidhjes seuml ccedileumlshtjes konkrete

Gjithashtu Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se kontrolli incidental i ligjit apo i normeumls do teuml

keteuml mundeumlsi teuml realizohet si mjet i fundit neuml kuptimin qeuml neuml rastin konkret nuk ka mundeumlsi teuml

realizohet njeuml interpretim pajtues kushtetues teuml tyre3

8 Neuml rastin konkret neuml seanceumln e dateumls 12022015 peumlr Gjykateumln e Rrethit Gjyqeumlsor

Vloreuml para se teuml deklarohej e mbyllur faza e hetimit gjyqeumlsor pas konkluzioneve peumlrfundimtare

u shtrua peumlr zgjidhje ccedileumlshtja e meumltutjeshmeumlriseuml seuml procedimit neuml kushtet kur pas mbylljes seuml

hetimit do teuml duhej qeuml Gjykata teuml dispononte me vendim peumlrfundimtar sipas nenit 291 teuml Kodit

Penal Neuml rastin konkret i pandehuri dhe prokuroria paraqiteumln prova me teuml cilat ato provojneuml se

pavareumlsisht se nuk ka lejen e drejtimit peumlr teuml veumlrtetuar se formalisht eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml

automjetim ai mundet trsquoa dhe eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml duke qeneuml i afteuml njeumlkoheumlsisht teuml njoheuml

edhe rregullat e qarkullimit rrugor Gjykata vlereumlsoi se kualifikimi nga ligji i njeuml rasti teuml tilleuml si

vepeumlr penale dhe meuml pas deumlnimi i njeuml sjellje njereumlzore teuml tilleuml vjen neuml kundeumlrshtim me liriteuml dhe teuml

drejtat themelore teuml individit me principet bazeuml kushtetuese teuml ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml dhe

teuml seuml drejteumls penale neuml veccedilanti

3 Shiko Vendimi Nr 12 dt 14042010 Vendimin Nr 2 dt 03022010 Vendimin Nr 5 dt 06032009

Vendimi Nr 11 dt 27052004 Vendimi Nr 35 dt 10102007 Vendimi Nr 18 dt 23042010 Vendimi Nr 13

dt 04052009 i Gjykateumls Kushtetuese

4

Pikeumlrisht caktimi apriori nga ligji penal i njeuml deumlnimi dhe kualifikimi apriori i njeuml sjellje

njereumlzore si krim pa marreuml parasysh eventualitetet e ndryshme dhe pa parashikuar peumlrjashtime

nga rregulli beumln qeuml neuml rastin konkret gjykata teuml mos jeteuml neuml gjendje teuml japeuml drejteumlsi teuml mos jeteuml

neuml gjendje teuml individualizojeuml deumlnimin apo teuml detyrohet teuml beumljeuml njeuml gjeuml teuml tilleuml edhe kur sjellja

njereumlzore objekt gjykimi nuk ka rrezikshmeumlri edhe kur autori nuk ka rrezikshmeumlri dhe nuk ka

asnjeuml pasojeuml teuml ardhur Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin konkret ligji e detyron teuml deumlnojeuml njeuml person

peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk mbron asnjeuml nga marreumldheumlniet juridike qeuml ka marreuml peumlrsipeumlr Kodi

Penal teuml mbrojeuml (neni 1b i Kodit Penal) dhe teuml japeuml njeuml deumlnim neuml kundeumlrshtim me parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit (nenin 1c teuml Kodit Penal)

9 Gjithashtu Gjykata vlereumlson se neuml rastin objekt gjykimi ashtu sikur do teuml sqarohet neuml

meumlnyreuml meuml teuml detajuar meuml poshteuml keumltij vendimi tek pjesa mbi arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml seuml

tij nuk ka kurreumlfareuml mundeumlsie teuml kryhet operacioni intelektual i interpretimit pajtues e ligjit

veccedilse duke e ndryshuar veteuml Gjykata nenin 291 teuml Kodit Penal apo duke vendosur teuml beumljeuml veteuml

konkretisht keumlteuml gjeuml qeuml keumlrkohet teuml arrihet neumlpeumlrmjet keumltij gjykimi incidental kushtetues teuml nisur

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi Gjykata vlereumlson se neumlse ajo kryesisht ndjek skenarin e pareuml pra teuml

ndryshimit teuml nenit 291 teuml Kodit Penal beumln pushtetin legjislativ ccedilka do teuml prekte themelet e

ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml konkretisht teuml shkelte nenin 7 dhe 1451 teuml Kushtetuteumls Nga ana

tjeteumlr neumlse Gjykata do teuml beumlnte shfuqizimin e keumlsaj norme sikur keumlrkohet neuml dispozitivin e keumltij

vendimi do teuml rrezikonte teuml merrte apo trsquoi jepte vetes atributet e Gjykateumls Kushtetuese

konkretisht teuml shkelte nenin 131a dhe 1452 teuml Kushtetuteumls Gjykata hulumtoi edhe neuml normat e

posaccedilme procedurale dhe materiale qeuml rregullojneuml deumlnimet dhe veprat penale neuml teumlreumlsi por nuk

arriti teuml gjej asnjeuml normeuml teuml tilleuml peumlr teuml mundeumlsuar operacionin intelektual teuml interpretimit pajtues

teuml dispoziteumls qeuml kontestohet si jokushtetuese

Gjykata gjithashtu vlereumlsoi se rrezikshmeumlria e personit dhe e rastit konkret mund teuml jeteuml e

ccedilfareumldoshme por veteumlm jo penale Neuml keumlto kushte nuk u pa si zgjidhje kushtetuese sipas nenit

17 18 29 dhe 42 teuml Kushtetuteumls teuml aplikohej edhe neni 53 i Kodit Penal i cili disponon se

ldquoGjykata neuml raste teuml veccedilanta kur ccedilmon qeuml vepra dhe autori i saj paraqesin rrezikshmeumlri teuml pakeumlt

dhe janeuml teuml pranishme disa nga rrethanat lehteumlsuese ka teuml drejteuml teuml caktojeuml njeuml deumlnim neumln

minimumin ose njeuml lloj deumlnimi meuml teuml buteuml se ai qeuml parashikon dispozita peumlrkateumlserdquo Gjykata

vlereumlsoi se edhe po teuml aplikohej kjo dispoziteuml neuml rastin konkret do mund teuml jepej veteumlm drejteumlsi

ligji por jo drejteumlsi kushtetuese pasi seumlrisht do teuml deumlnohej penalisht i pandehuri peumlr njeuml sjellje

njereumlzore qeuml nuk duhet teuml jeteuml veteumlr penale Neuml keumlteuml meumlnyreuml Gjykata vlereumlsoi se interpretimi

pajtues sipas keumltij eventualiteti ligjor do teuml ishte seumlrisht i pamundur teuml kryhej pasi njeumllloj do teuml

kishte gravitet antikushtetues Sakaq e vetmja rrugeuml kushtetuese peumlr gjyqtarin a quo mbeti incimi

i kontrollit incidental kushtetues neuml Gjykateumln Kushtetuese duke pezulluar gjykimin sakaq

10 Keumlshtu neumln keumlteuml kontekst faktik procedural dhe ligjor vendimmarrja e Gjykateumls

Kushtetuese eumlshteuml e detyrueshme dhe kusht sine qua non neuml meumlnyreuml qeuml teuml procedohet me

meumltejshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor teuml pezulluar

2 Natyra juridike e shfuqizimit teuml keumlrkuar

11 Gjyqtari a quo nga hulumtimi i teuml gjitheuml praktikeumls gjyqeumlsore dhe jurisprudenceumls seuml

Gjykateumls Kushtetuese teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml qeuml nga viti 1993 e deri meuml sot nuk ka

5

identifikuar njeuml rast teuml tilleuml shfuqizimi teuml normeumls ligjore4 sikur eumlshteuml rasti qeuml shtron peumlr zgjidhje

ky vendim i ndeumlrmjeteumlm qeuml ka inicuar kontrollin incidental kushtetues Deri meuml sot Gjykata

Kushtetuese e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ndoshta nga qeuml nuk ka pasur keumlteuml meumlnyreuml parashtrimi teuml

keumlrkimit teuml gjyqtarit a quo ka realizuar veteumlm shfuqizime mekanike teuml normave ligjore duke u

krijuar ideja ndoshta e gabuar sikur kjo lloj keumlrkese nuk mundet teuml parashtrohet pasi gjithnjeuml

gjyqtari a quo nuk duhet teuml refuzojeuml teuml marreuml vendime pasi ligji ka paqarteumlsi konfuzion neuml

meumlnyreumln se si eumlshteuml formuluar apo mungon (neni 1 paragrafi i dyteuml i Kodit teuml Procedureumls Civile)

Njeuml arsye tjeteumlr rreth krijimit teuml keumlsaj ideje mund teuml jeteuml edhe keqkuptimi apo ekcesi i teoriseuml seuml

teknikeumls seuml interpretimit pajtues me Kushtetuteumln5 meumlnyreuml interpretimi e elaboruar

mjaftueshmeumlrisht nga Gjykata Kushtetuese neuml jurisprudenceumln e saj6

12 Megjithateuml njeuml keumlrkeseuml e tilleuml peumlr hereuml teuml pareuml rezulton teuml jeteuml beumlreuml nga Gjykata e

Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin Nr 3151 Akti dt 18102014 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit

dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetueserdquo Gjykata Kushtetuese me Vendimin Nr 69 dt

01402014 teuml Mbledhjes seuml Gjyqtareumlve me shumiceuml votash ka vendosur moskalimin e ccedileumlshtjes

peumlr gjykim neuml seanceuml plenare Gjateuml arsyetimit teuml vendimit qofteuml neuml mendimin e shumiceumls dhe neuml

mendimin e pakiceumls nuk vihet neuml diskutim juridiksioni i Gjykateumls Kushtetuese peumlr teuml ushtruar

kontroll kushtetues mbi ligjet dhe peumlr trsquoi shfuqizuar ato neumlpeumlrmjet shfuqizimit intelektual

Keumlshtu Gjykata Kushtetuese neuml meumlnyreuml teuml heshtur ka pranuar qeuml njeuml kontroll i tilleuml incidental

eumlshteuml kushtetutshmeumlrisht i mundsheumlm Pikeumlrisht njeuml kontroll teuml tilleuml kushtetues evokohet

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi neuml rastin konkret

13 Keumlshtu rasti konkret dhe problemi qeuml ka neni 291 i Kodit Penal nuk eumlshteuml fakti se ai

eumlshteuml e paqarteuml sepse ai neuml teuml veumlrteteuml nuk mund teuml formulohej neuml njeuml meumlnyreuml meuml teuml kuptueshme

problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml fakti se ai ka kundeumlrtheumlnie pasi ccedileumlshtja se kush janeuml figurat e

veprave penale neuml rastin konkret eumlshteuml zgjidhur pa ekuivok problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml

paploteumlsia e tij pasi ai eumlshteuml aq i ploteuml sa nuk le gjeuml pa rregulluar Gjithashtu problemi qeuml ka ky

nen nuk mund teuml zgjidhet me interpretim pajtues duke peumlrjashtuar teuml gjitha interpretimet e tjera

jokushtetuese dhe duke ndjekur zbatimin e interpretimit meuml kushtetues teuml mundsheumlm qeuml dispozita

e lejon

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo ccedildo tentativeuml peumlr trsquoi dheumlneuml intepretim kushtetues atij do teuml

shkaktojeuml ose ndryshimin e ligjit ose shfuqizimin e tij pasi ky nen nuk jep veccedilse njeuml mundeumlsi

4 Rasti i pareuml qeuml u shtrua peumlr zgjidhje neuml Gjykateumln Kushtetuese ishte kontrolli incidental i inicuar nga

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin ldquoPeumlr pezullimin e ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e saj neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo Nr 3151 Akti dt 29012014 Neuml keumlteuml rast neuml Mbledhjen e Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese me

Vendimin Nr 69 dt 01042014 me shumiceuml votash u disponua moskalimi i ccedileumlshtjes neuml seanceuml plenare

Megjithateuml ajo ccedilka duhet teuml vlereumlsohet neuml keumlteuml vendim eumlshteuml fakti se arsyet e moskalimit teuml ccedileumlshtjes nuk u

peumlrqeumlndruan neuml qeumlndrimin se Gjykata Kushtetuese nuk e njeh keumlteuml lloj kontrolli kushtetues teuml ridimensionuar por

ccedileumlshtja u moskalua peumlr argumentin se gjyqtari a quo neuml rastin konkret mundej teuml kryente zgjidhte ccedileumlshtjen me norma

teuml tjera Gjithashtu para Gjykateumls Kushtetuese eumlshteuml paraqitur edhe njeuml keumlrkeseuml tjeteumlr neumlpeumlrmjet kontrollit incidental

konkretisht Vendimi Nr 2880 dt 02022015 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo teuml Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml neumlpeumlrmjet seuml cileumls eumlshteuml keumlrkuar shfuqizimi i nenit 179 dhe 201

teuml Kodit teuml Procedureumls Civile neuml pjeseumln qeuml nuk parashikon mundeumlsineuml e gjykimit neuml mungeseuml teuml paleumls paditeumlse kur

kjo keumlrkohet nga pala e paditur 5 Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo neuml praktikeumln gjyqeumlsore teuml autoriteteve meuml teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml veumlneuml re

shpesh hereuml qeuml neumln justifikimin e interpretimit pajtues me Kushtetuteumls teuml ligjit eumlshteuml ndryshuar veteuml ligji apo

praktikisht shfuqizuar ai 6 Shiko psh Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese nr 29 dateuml 31052010 dhe Vendimin e Gjykateumls

Kushtetuese Nr 33 dt 24062010 Interpretimi qeuml Gjykata Kushtetuese ka beumlreuml rreth operacionit intelektual

gjyqeumlsor teuml interpretimit pajtues neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml aspak ajo qeuml sqarohet neuml referenceumln e

lartcituar

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

2

I Faktet e dhe natyra juridike e ccedileumlshtjes

1 Prokuroria e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml ka paraqitur para Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor

Vloreuml keumlrkeseumln objekt gjykimi duke parashtruar ccedileumlshtjet qeuml shtrohen peumlr zgjidhje neuml keumlteuml

gjykim Gjykata ka caktuar si dateuml teuml zhvillimit teuml seanceumls gjyqeumlsore teuml neseumlrmen e depozitimit teuml

keumlrkeseumls Peumlr keumlteuml vendim janeuml njoftuar organi i ndjekjes penale dhe i pandehuri

2 Neuml seanceuml Gjykata fillimisht mori neuml shqyrtim keumlrkeseumln peumlr vlefteumlsimin e arrestit dhe

caktimin e maseumls seuml sigurimit personal Pasi iu neumlnshtrua debatit gjyqeumlsor dhe u moreumln provat

respektive Gjykata vendosi teuml vlefteumlsojeuml teuml ligjsheumlm arrestimin neuml flagranceuml teuml kryer nga policia

gjyqeumlsore teuml shtetasit teuml pandehur Florian Zyberaj dhe teuml moscaktojeuml ndaj tij asnjeuml maseuml sigurimi

personal peumlr arsye se Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin objekt gjykimi vepra dhe autori nuk

peumlrmbushin asnjeuml nga kushtet dhe kriteret qeuml parashikon Kodi i Procedureumls Penale

3 Menjeumlhereuml sakaq u kalua neuml gjykimin e drejteumlpeumlrdrejteuml teuml ccedileumlshtjes seuml themelit Gjateuml

parashtrimeve hyreumlse i pandehuri dhe mbrojteumlsi i tij i keumlrkuan Gjykateumls procedimin me ritin e

gjykimit teuml shkurtuar Prokurori u shpreh dakort me keumlrkeseumln Gjykata neuml bazeuml dhe peumlr zbatim teuml

nenit 112 dhe 403 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale vendosi teuml procedojeuml me gjykimin e shkurtuar

Sakaq fashikulli i prokurorit ipso legge u shndeumlrrua neuml fashikullin e gjykimit

4 Neuml keumlteuml moment teuml procesit prokurori i seanceumls keumlrkoi shpalljen fajtor teuml teuml pandehurit

Florian Zyberaj peumlr vepreumln penale ldquoDrejtimi i automjetit neuml meumlnyreuml teuml parregulltrdquo teuml parashikuar

nga neni 291 teuml Kodit Penal Ndeumlrkoheuml i pandehuri dhe mbrojteumlsi i tij duke patur parasysh provat

e paraqitura neuml seanceumln e vlefteumlsimit teuml arrestit dhe caktimin e maseumls seuml sigurimit keumlrkoi nga

Gjykata qeuml teuml mbahet parasysh neuml caktimin e maseumls seuml deumlnimit fakti se autori i vepreumls di teuml

drejtojeuml automjetin pavareumlsisht se nuk ka formalisht njeuml leje drejtimi dhe se ai eumlshteuml i regjistruar

neuml kursin e lejes seuml drejtimit dhe se peumlr ccedileumlshtje diteumlsh do teuml jepte provimin peumlrfundimtar faktin se

ai ndjek arsimin e larteuml dhe se nuk ka rekorde kriminale Gjykateumls iu shtrua peumlr zgjidhje vendimi

peumlrfundimtar mbi ccedileumlshtjen

5 Gjykateumls pa deklaruar peumlrfundimin e shqyrtimit gjyqeumlsor1 iu shtrua peumlr zgjidhje

ccedileumlshtja e peumlrmbajtjes dhe disponimit me vendimit peumlrfundimtar Gjykata vlereumlsoi se nenit 291 i

Kodit Penal i cili ndeumlr teuml tjera neumln titullin ldquoDrejtimi i automjeteve neuml gjendje teuml dehur apo pa

deumlshmirdquo disponon se ldquoDrejtimi i automjeteve apo mjeteve teuml tjera teuml motorizuara neuml gjendje teuml

dehur neumln efektin e leumlndeumlve narkotike apo pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml deumlnohet me burgim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Gjykata mund teuml vendoseuml zeumlvendeumlsimin e deumlnimit me burgim me

pagimin e njeuml shume teuml hollash neuml favor teuml shtetitrdquo2 vjen neuml kundeumlrshtim me nenin 4 17 18 29

dhe 153 teuml Kushtetuteumls neuml pjeseumln qeuml parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa

deumlshmineuml peumlrkateumlse kur provohet gjateuml gjykimit se edhe pse srsquoka lejen respektive apo nuk ka leje

drejtuesi njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin Konkretisht

antikushtetutshmeumlria e keumlsaj dispozite eumlshteuml neuml parashikimin ligjor ldquoapo pa deumlshmineuml peumlrkateumlse

teuml afteumlsiseumlrdquo kur provohet se personi ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin Sakaq Gjykata vlereumlsoi se

gjykimi i ccedileumlshtjes duhet teuml pezullohej neuml bazeuml dhe peumlr zbatim teuml nenit 1452 teuml Kushtetuteumls duke

vendosur nisjen e procedureumls seuml kontrollit incidental teuml kushtetutshmeumlriseuml seuml dispoziteumls ligjore teuml

individualizuar duke ia referuar sakaq ccedileumlshtjen Gjykateumls Kushtetuese

II Vlereumlsimi i Gjykateumls

1 Shiko Vendimin Nr 189 dateuml 20112014 teuml Kolegjit dhe Vendimin Nr 61 dateuml 16052012 teuml Mbledhjes

seuml Gjyqtareumlve teuml Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese 2 Ndryshuar me Ligjin 982014

3

1 Lidhur me legjitimitetin

6 Neni 134d i Kushtetuteumls i jep teuml drejteumln ccedildo gjykate teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml teuml

keteuml legjitimitet formal peumlr teuml veumlneuml neuml leumlvizje Gjykateumln Kushtetuese megjitheumlse kjo dispoziteuml

blankete dhe referuese teuml ccedilon neuml nenin 145 teuml Kushtetuteumls Kjo e fundit disponon se ldquo1 Gjyqtareumlt

janeuml teuml pavarur dhe u neumlnshtrohen veteumlm Kushtetuteumls dhe ligjeve 2 Kur gjyqtareumlt ccedilmojneuml se

vijneuml neuml kundeumlrshtim me Kushtetuteumln nuk i zbatojneuml ato Neuml keumlteuml rast ata pezullojneuml gjykimin

dhe ia deumlrgojneuml ccedileumlshtjen Gjykateumls Kushtetuese Vendimet e Gjykateumls Kushtetuese janeuml teuml

detyrueshme peumlr teuml gjitha gjykatatrdquo Peumlr teuml konkretizuar dhe detajuar meuml tej institutin e kontrollit

incidental teuml kushtetutshmeumlriseuml neni 68 i Ligjit Nr 8577 dt 10022000 ldquoPeumlr organizimin dhe

funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese neuml Republikeumln e Shqipeumlriseumlrdquo ka disponuar se ldquoKur gjykata

ose gjyqtari gjateuml njeuml procesi gjyqeumlsor dhe neuml ccedildo koheuml kryesisht ose me keumlrkeseuml teuml paleumlve ccedilmon

se ligji eumlshteuml antikushtetues dhe kur ka lidhje teuml drejtpeumlrdrejteuml midis ligjit dhe zgjidhjes seuml

ccedileumlshtjes konkrete nuk e zbaton ateuml duke vendosur pezullimin e shqyrtimit teuml meumltejsheumlm teuml

ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e materialeve teuml saj Gjykateumls Kushtetuese peumlr trsquou shprehur peumlr

kushtetutshmeumlrineuml e ligjit Neuml vendimin e saj gjykata apo gjyqtari duhet teuml peumlrcaktojneuml dispozitat

e ligjit qeuml ata ccedilmojneuml se janeuml teuml papajtueshme me normat konkrete ose parimet e tjera teuml

Kushtetuteumls teuml cilat ligji nuk i ka respektuar ose i ka cenuar si dhe shkaqet peumlr teuml cilat keumlrkohet

shfuqizimi i tijrdquo

7 Neuml jurisprudenceumln e saj Gjykata Kushtetuese neuml trajtimet in abstracto por edhe in

concreto teuml kontrollit incidental kushtetues ka kristalizuar disa kushte-premisa qeuml duhet teuml

ploteumlsohen formalisht dhe proceduralisht neuml meumlnyreuml teuml trsquoi jepet rrugeuml kontrollit incidental

Keumlshtu filimisht gjykata referuese (gjyqtari a quo) duhet teuml peumlrcaktojeuml apo teuml identifikojeuml ligjin

apo normeumln konkrete ligjore qeuml do teuml zbatohet neuml ccedileumlshtjen konkrete Gjithashtu gjykata referuese

duhet teuml parashtrojeuml arsyet serioze qeuml ka ajo ka vlereumlsuar se ligji apo norma eumlshteuml jokushtetuese

duke iu referuar normave dhe parimeve kushtetuese Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se si

kusht sine qua non peumlr trsquoi dheumlneuml rrugeuml gjykimit incidental duhet detyrimisht teuml keteuml njeuml lidhje teuml

drejteumlpeumlrdrejteuml midis ligjit teuml dyshuar si jokushtetues dhe zgjidhjes seuml ccedileumlshtjes konkrete

Gjithashtu Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se kontrolli incidental i ligjit apo i normeumls do teuml

keteuml mundeumlsi teuml realizohet si mjet i fundit neuml kuptimin qeuml neuml rastin konkret nuk ka mundeumlsi teuml

realizohet njeuml interpretim pajtues kushtetues teuml tyre3

8 Neuml rastin konkret neuml seanceumln e dateumls 12022015 peumlr Gjykateumln e Rrethit Gjyqeumlsor

Vloreuml para se teuml deklarohej e mbyllur faza e hetimit gjyqeumlsor pas konkluzioneve peumlrfundimtare

u shtrua peumlr zgjidhje ccedileumlshtja e meumltutjeshmeumlriseuml seuml procedimit neuml kushtet kur pas mbylljes seuml

hetimit do teuml duhej qeuml Gjykata teuml dispononte me vendim peumlrfundimtar sipas nenit 291 teuml Kodit

Penal Neuml rastin konkret i pandehuri dhe prokuroria paraqiteumln prova me teuml cilat ato provojneuml se

pavareumlsisht se nuk ka lejen e drejtimit peumlr teuml veumlrtetuar se formalisht eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml

automjetim ai mundet trsquoa dhe eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml duke qeneuml i afteuml njeumlkoheumlsisht teuml njoheuml

edhe rregullat e qarkullimit rrugor Gjykata vlereumlsoi se kualifikimi nga ligji i njeuml rasti teuml tilleuml si

vepeumlr penale dhe meuml pas deumlnimi i njeuml sjellje njereumlzore teuml tilleuml vjen neuml kundeumlrshtim me liriteuml dhe teuml

drejtat themelore teuml individit me principet bazeuml kushtetuese teuml ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml dhe

teuml seuml drejteumls penale neuml veccedilanti

3 Shiko Vendimi Nr 12 dt 14042010 Vendimin Nr 2 dt 03022010 Vendimin Nr 5 dt 06032009

Vendimi Nr 11 dt 27052004 Vendimi Nr 35 dt 10102007 Vendimi Nr 18 dt 23042010 Vendimi Nr 13

dt 04052009 i Gjykateumls Kushtetuese

4

Pikeumlrisht caktimi apriori nga ligji penal i njeuml deumlnimi dhe kualifikimi apriori i njeuml sjellje

njereumlzore si krim pa marreuml parasysh eventualitetet e ndryshme dhe pa parashikuar peumlrjashtime

nga rregulli beumln qeuml neuml rastin konkret gjykata teuml mos jeteuml neuml gjendje teuml japeuml drejteumlsi teuml mos jeteuml

neuml gjendje teuml individualizojeuml deumlnimin apo teuml detyrohet teuml beumljeuml njeuml gjeuml teuml tilleuml edhe kur sjellja

njereumlzore objekt gjykimi nuk ka rrezikshmeumlri edhe kur autori nuk ka rrezikshmeumlri dhe nuk ka

asnjeuml pasojeuml teuml ardhur Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin konkret ligji e detyron teuml deumlnojeuml njeuml person

peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk mbron asnjeuml nga marreumldheumlniet juridike qeuml ka marreuml peumlrsipeumlr Kodi

Penal teuml mbrojeuml (neni 1b i Kodit Penal) dhe teuml japeuml njeuml deumlnim neuml kundeumlrshtim me parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit (nenin 1c teuml Kodit Penal)

9 Gjithashtu Gjykata vlereumlson se neuml rastin objekt gjykimi ashtu sikur do teuml sqarohet neuml

meumlnyreuml meuml teuml detajuar meuml poshteuml keumltij vendimi tek pjesa mbi arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml seuml

tij nuk ka kurreumlfareuml mundeumlsie teuml kryhet operacioni intelektual i interpretimit pajtues e ligjit

veccedilse duke e ndryshuar veteuml Gjykata nenin 291 teuml Kodit Penal apo duke vendosur teuml beumljeuml veteuml

konkretisht keumlteuml gjeuml qeuml keumlrkohet teuml arrihet neumlpeumlrmjet keumltij gjykimi incidental kushtetues teuml nisur

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi Gjykata vlereumlson se neumlse ajo kryesisht ndjek skenarin e pareuml pra teuml

ndryshimit teuml nenit 291 teuml Kodit Penal beumln pushtetin legjislativ ccedilka do teuml prekte themelet e

ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml konkretisht teuml shkelte nenin 7 dhe 1451 teuml Kushtetuteumls Nga ana

tjeteumlr neumlse Gjykata do teuml beumlnte shfuqizimin e keumlsaj norme sikur keumlrkohet neuml dispozitivin e keumltij

vendimi do teuml rrezikonte teuml merrte apo trsquoi jepte vetes atributet e Gjykateumls Kushtetuese

konkretisht teuml shkelte nenin 131a dhe 1452 teuml Kushtetuteumls Gjykata hulumtoi edhe neuml normat e

posaccedilme procedurale dhe materiale qeuml rregullojneuml deumlnimet dhe veprat penale neuml teumlreumlsi por nuk

arriti teuml gjej asnjeuml normeuml teuml tilleuml peumlr teuml mundeumlsuar operacionin intelektual teuml interpretimit pajtues

teuml dispoziteumls qeuml kontestohet si jokushtetuese

Gjykata gjithashtu vlereumlsoi se rrezikshmeumlria e personit dhe e rastit konkret mund teuml jeteuml e

ccedilfareumldoshme por veteumlm jo penale Neuml keumlto kushte nuk u pa si zgjidhje kushtetuese sipas nenit

17 18 29 dhe 42 teuml Kushtetuteumls teuml aplikohej edhe neni 53 i Kodit Penal i cili disponon se

ldquoGjykata neuml raste teuml veccedilanta kur ccedilmon qeuml vepra dhe autori i saj paraqesin rrezikshmeumlri teuml pakeumlt

dhe janeuml teuml pranishme disa nga rrethanat lehteumlsuese ka teuml drejteuml teuml caktojeuml njeuml deumlnim neumln

minimumin ose njeuml lloj deumlnimi meuml teuml buteuml se ai qeuml parashikon dispozita peumlrkateumlserdquo Gjykata

vlereumlsoi se edhe po teuml aplikohej kjo dispoziteuml neuml rastin konkret do mund teuml jepej veteumlm drejteumlsi

ligji por jo drejteumlsi kushtetuese pasi seumlrisht do teuml deumlnohej penalisht i pandehuri peumlr njeuml sjellje

njereumlzore qeuml nuk duhet teuml jeteuml veteumlr penale Neuml keumlteuml meumlnyreuml Gjykata vlereumlsoi se interpretimi

pajtues sipas keumltij eventualiteti ligjor do teuml ishte seumlrisht i pamundur teuml kryhej pasi njeumllloj do teuml

kishte gravitet antikushtetues Sakaq e vetmja rrugeuml kushtetuese peumlr gjyqtarin a quo mbeti incimi

i kontrollit incidental kushtetues neuml Gjykateumln Kushtetuese duke pezulluar gjykimin sakaq

10 Keumlshtu neumln keumlteuml kontekst faktik procedural dhe ligjor vendimmarrja e Gjykateumls

Kushtetuese eumlshteuml e detyrueshme dhe kusht sine qua non neuml meumlnyreuml qeuml teuml procedohet me

meumltejshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor teuml pezulluar

2 Natyra juridike e shfuqizimit teuml keumlrkuar

11 Gjyqtari a quo nga hulumtimi i teuml gjitheuml praktikeumls gjyqeumlsore dhe jurisprudenceumls seuml

Gjykateumls Kushtetuese teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml qeuml nga viti 1993 e deri meuml sot nuk ka

5

identifikuar njeuml rast teuml tilleuml shfuqizimi teuml normeumls ligjore4 sikur eumlshteuml rasti qeuml shtron peumlr zgjidhje

ky vendim i ndeumlrmjeteumlm qeuml ka inicuar kontrollin incidental kushtetues Deri meuml sot Gjykata

Kushtetuese e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ndoshta nga qeuml nuk ka pasur keumlteuml meumlnyreuml parashtrimi teuml

keumlrkimit teuml gjyqtarit a quo ka realizuar veteumlm shfuqizime mekanike teuml normave ligjore duke u

krijuar ideja ndoshta e gabuar sikur kjo lloj keumlrkese nuk mundet teuml parashtrohet pasi gjithnjeuml

gjyqtari a quo nuk duhet teuml refuzojeuml teuml marreuml vendime pasi ligji ka paqarteumlsi konfuzion neuml

meumlnyreumln se si eumlshteuml formuluar apo mungon (neni 1 paragrafi i dyteuml i Kodit teuml Procedureumls Civile)

Njeuml arsye tjeteumlr rreth krijimit teuml keumlsaj ideje mund teuml jeteuml edhe keqkuptimi apo ekcesi i teoriseuml seuml

teknikeumls seuml interpretimit pajtues me Kushtetuteumln5 meumlnyreuml interpretimi e elaboruar

mjaftueshmeumlrisht nga Gjykata Kushtetuese neuml jurisprudenceumln e saj6

12 Megjithateuml njeuml keumlrkeseuml e tilleuml peumlr hereuml teuml pareuml rezulton teuml jeteuml beumlreuml nga Gjykata e

Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin Nr 3151 Akti dt 18102014 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit

dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetueserdquo Gjykata Kushtetuese me Vendimin Nr 69 dt

01402014 teuml Mbledhjes seuml Gjyqtareumlve me shumiceuml votash ka vendosur moskalimin e ccedileumlshtjes

peumlr gjykim neuml seanceuml plenare Gjateuml arsyetimit teuml vendimit qofteuml neuml mendimin e shumiceumls dhe neuml

mendimin e pakiceumls nuk vihet neuml diskutim juridiksioni i Gjykateumls Kushtetuese peumlr teuml ushtruar

kontroll kushtetues mbi ligjet dhe peumlr trsquoi shfuqizuar ato neumlpeumlrmjet shfuqizimit intelektual

Keumlshtu Gjykata Kushtetuese neuml meumlnyreuml teuml heshtur ka pranuar qeuml njeuml kontroll i tilleuml incidental

eumlshteuml kushtetutshmeumlrisht i mundsheumlm Pikeumlrisht njeuml kontroll teuml tilleuml kushtetues evokohet

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi neuml rastin konkret

13 Keumlshtu rasti konkret dhe problemi qeuml ka neni 291 i Kodit Penal nuk eumlshteuml fakti se ai

eumlshteuml e paqarteuml sepse ai neuml teuml veumlrteteuml nuk mund teuml formulohej neuml njeuml meumlnyreuml meuml teuml kuptueshme

problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml fakti se ai ka kundeumlrtheumlnie pasi ccedileumlshtja se kush janeuml figurat e

veprave penale neuml rastin konkret eumlshteuml zgjidhur pa ekuivok problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml

paploteumlsia e tij pasi ai eumlshteuml aq i ploteuml sa nuk le gjeuml pa rregulluar Gjithashtu problemi qeuml ka ky

nen nuk mund teuml zgjidhet me interpretim pajtues duke peumlrjashtuar teuml gjitha interpretimet e tjera

jokushtetuese dhe duke ndjekur zbatimin e interpretimit meuml kushtetues teuml mundsheumlm qeuml dispozita

e lejon

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo ccedildo tentativeuml peumlr trsquoi dheumlneuml intepretim kushtetues atij do teuml

shkaktojeuml ose ndryshimin e ligjit ose shfuqizimin e tij pasi ky nen nuk jep veccedilse njeuml mundeumlsi

4 Rasti i pareuml qeuml u shtrua peumlr zgjidhje neuml Gjykateumln Kushtetuese ishte kontrolli incidental i inicuar nga

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin ldquoPeumlr pezullimin e ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e saj neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo Nr 3151 Akti dt 29012014 Neuml keumlteuml rast neuml Mbledhjen e Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese me

Vendimin Nr 69 dt 01042014 me shumiceuml votash u disponua moskalimi i ccedileumlshtjes neuml seanceuml plenare

Megjithateuml ajo ccedilka duhet teuml vlereumlsohet neuml keumlteuml vendim eumlshteuml fakti se arsyet e moskalimit teuml ccedileumlshtjes nuk u

peumlrqeumlndruan neuml qeumlndrimin se Gjykata Kushtetuese nuk e njeh keumlteuml lloj kontrolli kushtetues teuml ridimensionuar por

ccedileumlshtja u moskalua peumlr argumentin se gjyqtari a quo neuml rastin konkret mundej teuml kryente zgjidhte ccedileumlshtjen me norma

teuml tjera Gjithashtu para Gjykateumls Kushtetuese eumlshteuml paraqitur edhe njeuml keumlrkeseuml tjeteumlr neumlpeumlrmjet kontrollit incidental

konkretisht Vendimi Nr 2880 dt 02022015 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo teuml Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml neumlpeumlrmjet seuml cileumls eumlshteuml keumlrkuar shfuqizimi i nenit 179 dhe 201

teuml Kodit teuml Procedureumls Civile neuml pjeseumln qeuml nuk parashikon mundeumlsineuml e gjykimit neuml mungeseuml teuml paleumls paditeumlse kur

kjo keumlrkohet nga pala e paditur 5 Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo neuml praktikeumln gjyqeumlsore teuml autoriteteve meuml teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml veumlneuml re

shpesh hereuml qeuml neumln justifikimin e interpretimit pajtues me Kushtetuteumls teuml ligjit eumlshteuml ndryshuar veteuml ligji apo

praktikisht shfuqizuar ai 6 Shiko psh Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese nr 29 dateuml 31052010 dhe Vendimin e Gjykateumls

Kushtetuese Nr 33 dt 24062010 Interpretimi qeuml Gjykata Kushtetuese ka beumlreuml rreth operacionit intelektual

gjyqeumlsor teuml interpretimit pajtues neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml aspak ajo qeuml sqarohet neuml referenceumln e

lartcituar

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

3

1 Lidhur me legjitimitetin

6 Neni 134d i Kushtetuteumls i jep teuml drejteumln ccedildo gjykate teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml teuml

keteuml legjitimitet formal peumlr teuml veumlneuml neuml leumlvizje Gjykateumln Kushtetuese megjitheumlse kjo dispoziteuml

blankete dhe referuese teuml ccedilon neuml nenin 145 teuml Kushtetuteumls Kjo e fundit disponon se ldquo1 Gjyqtareumlt

janeuml teuml pavarur dhe u neumlnshtrohen veteumlm Kushtetuteumls dhe ligjeve 2 Kur gjyqtareumlt ccedilmojneuml se

vijneuml neuml kundeumlrshtim me Kushtetuteumln nuk i zbatojneuml ato Neuml keumlteuml rast ata pezullojneuml gjykimin

dhe ia deumlrgojneuml ccedileumlshtjen Gjykateumls Kushtetuese Vendimet e Gjykateumls Kushtetuese janeuml teuml

detyrueshme peumlr teuml gjitha gjykatatrdquo Peumlr teuml konkretizuar dhe detajuar meuml tej institutin e kontrollit

incidental teuml kushtetutshmeumlriseuml neni 68 i Ligjit Nr 8577 dt 10022000 ldquoPeumlr organizimin dhe

funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese neuml Republikeumln e Shqipeumlriseumlrdquo ka disponuar se ldquoKur gjykata

ose gjyqtari gjateuml njeuml procesi gjyqeumlsor dhe neuml ccedildo koheuml kryesisht ose me keumlrkeseuml teuml paleumlve ccedilmon

se ligji eumlshteuml antikushtetues dhe kur ka lidhje teuml drejtpeumlrdrejteuml midis ligjit dhe zgjidhjes seuml

ccedileumlshtjes konkrete nuk e zbaton ateuml duke vendosur pezullimin e shqyrtimit teuml meumltejsheumlm teuml

ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e materialeve teuml saj Gjykateumls Kushtetuese peumlr trsquou shprehur peumlr

kushtetutshmeumlrineuml e ligjit Neuml vendimin e saj gjykata apo gjyqtari duhet teuml peumlrcaktojneuml dispozitat

e ligjit qeuml ata ccedilmojneuml se janeuml teuml papajtueshme me normat konkrete ose parimet e tjera teuml

Kushtetuteumls teuml cilat ligji nuk i ka respektuar ose i ka cenuar si dhe shkaqet peumlr teuml cilat keumlrkohet

shfuqizimi i tijrdquo

7 Neuml jurisprudenceumln e saj Gjykata Kushtetuese neuml trajtimet in abstracto por edhe in

concreto teuml kontrollit incidental kushtetues ka kristalizuar disa kushte-premisa qeuml duhet teuml

ploteumlsohen formalisht dhe proceduralisht neuml meumlnyreuml teuml trsquoi jepet rrugeuml kontrollit incidental

Keumlshtu filimisht gjykata referuese (gjyqtari a quo) duhet teuml peumlrcaktojeuml apo teuml identifikojeuml ligjin

apo normeumln konkrete ligjore qeuml do teuml zbatohet neuml ccedileumlshtjen konkrete Gjithashtu gjykata referuese

duhet teuml parashtrojeuml arsyet serioze qeuml ka ajo ka vlereumlsuar se ligji apo norma eumlshteuml jokushtetuese

duke iu referuar normave dhe parimeve kushtetuese Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se si

kusht sine qua non peumlr trsquoi dheumlneuml rrugeuml gjykimit incidental duhet detyrimisht teuml keteuml njeuml lidhje teuml

drejteumlpeumlrdrejteuml midis ligjit teuml dyshuar si jokushtetues dhe zgjidhjes seuml ccedileumlshtjes konkrete

Gjithashtu Gjykata Kushtetuese ka peumlrcaktuar se kontrolli incidental i ligjit apo i normeumls do teuml

keteuml mundeumlsi teuml realizohet si mjet i fundit neuml kuptimin qeuml neuml rastin konkret nuk ka mundeumlsi teuml

realizohet njeuml interpretim pajtues kushtetues teuml tyre3

8 Neuml rastin konkret neuml seanceumln e dateumls 12022015 peumlr Gjykateumln e Rrethit Gjyqeumlsor

Vloreuml para se teuml deklarohej e mbyllur faza e hetimit gjyqeumlsor pas konkluzioneve peumlrfundimtare

u shtrua peumlr zgjidhje ccedileumlshtja e meumltutjeshmeumlriseuml seuml procedimit neuml kushtet kur pas mbylljes seuml

hetimit do teuml duhej qeuml Gjykata teuml dispononte me vendim peumlrfundimtar sipas nenit 291 teuml Kodit

Penal Neuml rastin konkret i pandehuri dhe prokuroria paraqiteumln prova me teuml cilat ato provojneuml se

pavareumlsisht se nuk ka lejen e drejtimit peumlr teuml veumlrtetuar se formalisht eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml

automjetim ai mundet trsquoa dhe eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml duke qeneuml i afteuml njeumlkoheumlsisht teuml njoheuml

edhe rregullat e qarkullimit rrugor Gjykata vlereumlsoi se kualifikimi nga ligji i njeuml rasti teuml tilleuml si

vepeumlr penale dhe meuml pas deumlnimi i njeuml sjellje njereumlzore teuml tilleuml vjen neuml kundeumlrshtim me liriteuml dhe teuml

drejtat themelore teuml individit me principet bazeuml kushtetuese teuml ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml dhe

teuml seuml drejteumls penale neuml veccedilanti

3 Shiko Vendimi Nr 12 dt 14042010 Vendimin Nr 2 dt 03022010 Vendimin Nr 5 dt 06032009

Vendimi Nr 11 dt 27052004 Vendimi Nr 35 dt 10102007 Vendimi Nr 18 dt 23042010 Vendimi Nr 13

dt 04052009 i Gjykateumls Kushtetuese

4

Pikeumlrisht caktimi apriori nga ligji penal i njeuml deumlnimi dhe kualifikimi apriori i njeuml sjellje

njereumlzore si krim pa marreuml parasysh eventualitetet e ndryshme dhe pa parashikuar peumlrjashtime

nga rregulli beumln qeuml neuml rastin konkret gjykata teuml mos jeteuml neuml gjendje teuml japeuml drejteumlsi teuml mos jeteuml

neuml gjendje teuml individualizojeuml deumlnimin apo teuml detyrohet teuml beumljeuml njeuml gjeuml teuml tilleuml edhe kur sjellja

njereumlzore objekt gjykimi nuk ka rrezikshmeumlri edhe kur autori nuk ka rrezikshmeumlri dhe nuk ka

asnjeuml pasojeuml teuml ardhur Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin konkret ligji e detyron teuml deumlnojeuml njeuml person

peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk mbron asnjeuml nga marreumldheumlniet juridike qeuml ka marreuml peumlrsipeumlr Kodi

Penal teuml mbrojeuml (neni 1b i Kodit Penal) dhe teuml japeuml njeuml deumlnim neuml kundeumlrshtim me parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit (nenin 1c teuml Kodit Penal)

9 Gjithashtu Gjykata vlereumlson se neuml rastin objekt gjykimi ashtu sikur do teuml sqarohet neuml

meumlnyreuml meuml teuml detajuar meuml poshteuml keumltij vendimi tek pjesa mbi arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml seuml

tij nuk ka kurreumlfareuml mundeumlsie teuml kryhet operacioni intelektual i interpretimit pajtues e ligjit

veccedilse duke e ndryshuar veteuml Gjykata nenin 291 teuml Kodit Penal apo duke vendosur teuml beumljeuml veteuml

konkretisht keumlteuml gjeuml qeuml keumlrkohet teuml arrihet neumlpeumlrmjet keumltij gjykimi incidental kushtetues teuml nisur

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi Gjykata vlereumlson se neumlse ajo kryesisht ndjek skenarin e pareuml pra teuml

ndryshimit teuml nenit 291 teuml Kodit Penal beumln pushtetin legjislativ ccedilka do teuml prekte themelet e

ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml konkretisht teuml shkelte nenin 7 dhe 1451 teuml Kushtetuteumls Nga ana

tjeteumlr neumlse Gjykata do teuml beumlnte shfuqizimin e keumlsaj norme sikur keumlrkohet neuml dispozitivin e keumltij

vendimi do teuml rrezikonte teuml merrte apo trsquoi jepte vetes atributet e Gjykateumls Kushtetuese

konkretisht teuml shkelte nenin 131a dhe 1452 teuml Kushtetuteumls Gjykata hulumtoi edhe neuml normat e

posaccedilme procedurale dhe materiale qeuml rregullojneuml deumlnimet dhe veprat penale neuml teumlreumlsi por nuk

arriti teuml gjej asnjeuml normeuml teuml tilleuml peumlr teuml mundeumlsuar operacionin intelektual teuml interpretimit pajtues

teuml dispoziteumls qeuml kontestohet si jokushtetuese

Gjykata gjithashtu vlereumlsoi se rrezikshmeumlria e personit dhe e rastit konkret mund teuml jeteuml e

ccedilfareumldoshme por veteumlm jo penale Neuml keumlto kushte nuk u pa si zgjidhje kushtetuese sipas nenit

17 18 29 dhe 42 teuml Kushtetuteumls teuml aplikohej edhe neni 53 i Kodit Penal i cili disponon se

ldquoGjykata neuml raste teuml veccedilanta kur ccedilmon qeuml vepra dhe autori i saj paraqesin rrezikshmeumlri teuml pakeumlt

dhe janeuml teuml pranishme disa nga rrethanat lehteumlsuese ka teuml drejteuml teuml caktojeuml njeuml deumlnim neumln

minimumin ose njeuml lloj deumlnimi meuml teuml buteuml se ai qeuml parashikon dispozita peumlrkateumlserdquo Gjykata

vlereumlsoi se edhe po teuml aplikohej kjo dispoziteuml neuml rastin konkret do mund teuml jepej veteumlm drejteumlsi

ligji por jo drejteumlsi kushtetuese pasi seumlrisht do teuml deumlnohej penalisht i pandehuri peumlr njeuml sjellje

njereumlzore qeuml nuk duhet teuml jeteuml veteumlr penale Neuml keumlteuml meumlnyreuml Gjykata vlereumlsoi se interpretimi

pajtues sipas keumltij eventualiteti ligjor do teuml ishte seumlrisht i pamundur teuml kryhej pasi njeumllloj do teuml

kishte gravitet antikushtetues Sakaq e vetmja rrugeuml kushtetuese peumlr gjyqtarin a quo mbeti incimi

i kontrollit incidental kushtetues neuml Gjykateumln Kushtetuese duke pezulluar gjykimin sakaq

10 Keumlshtu neumln keumlteuml kontekst faktik procedural dhe ligjor vendimmarrja e Gjykateumls

Kushtetuese eumlshteuml e detyrueshme dhe kusht sine qua non neuml meumlnyreuml qeuml teuml procedohet me

meumltejshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor teuml pezulluar

2 Natyra juridike e shfuqizimit teuml keumlrkuar

11 Gjyqtari a quo nga hulumtimi i teuml gjitheuml praktikeumls gjyqeumlsore dhe jurisprudenceumls seuml

Gjykateumls Kushtetuese teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml qeuml nga viti 1993 e deri meuml sot nuk ka

5

identifikuar njeuml rast teuml tilleuml shfuqizimi teuml normeumls ligjore4 sikur eumlshteuml rasti qeuml shtron peumlr zgjidhje

ky vendim i ndeumlrmjeteumlm qeuml ka inicuar kontrollin incidental kushtetues Deri meuml sot Gjykata

Kushtetuese e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ndoshta nga qeuml nuk ka pasur keumlteuml meumlnyreuml parashtrimi teuml

keumlrkimit teuml gjyqtarit a quo ka realizuar veteumlm shfuqizime mekanike teuml normave ligjore duke u

krijuar ideja ndoshta e gabuar sikur kjo lloj keumlrkese nuk mundet teuml parashtrohet pasi gjithnjeuml

gjyqtari a quo nuk duhet teuml refuzojeuml teuml marreuml vendime pasi ligji ka paqarteumlsi konfuzion neuml

meumlnyreumln se si eumlshteuml formuluar apo mungon (neni 1 paragrafi i dyteuml i Kodit teuml Procedureumls Civile)

Njeuml arsye tjeteumlr rreth krijimit teuml keumlsaj ideje mund teuml jeteuml edhe keqkuptimi apo ekcesi i teoriseuml seuml

teknikeumls seuml interpretimit pajtues me Kushtetuteumln5 meumlnyreuml interpretimi e elaboruar

mjaftueshmeumlrisht nga Gjykata Kushtetuese neuml jurisprudenceumln e saj6

12 Megjithateuml njeuml keumlrkeseuml e tilleuml peumlr hereuml teuml pareuml rezulton teuml jeteuml beumlreuml nga Gjykata e

Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin Nr 3151 Akti dt 18102014 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit

dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetueserdquo Gjykata Kushtetuese me Vendimin Nr 69 dt

01402014 teuml Mbledhjes seuml Gjyqtareumlve me shumiceuml votash ka vendosur moskalimin e ccedileumlshtjes

peumlr gjykim neuml seanceuml plenare Gjateuml arsyetimit teuml vendimit qofteuml neuml mendimin e shumiceumls dhe neuml

mendimin e pakiceumls nuk vihet neuml diskutim juridiksioni i Gjykateumls Kushtetuese peumlr teuml ushtruar

kontroll kushtetues mbi ligjet dhe peumlr trsquoi shfuqizuar ato neumlpeumlrmjet shfuqizimit intelektual

Keumlshtu Gjykata Kushtetuese neuml meumlnyreuml teuml heshtur ka pranuar qeuml njeuml kontroll i tilleuml incidental

eumlshteuml kushtetutshmeumlrisht i mundsheumlm Pikeumlrisht njeuml kontroll teuml tilleuml kushtetues evokohet

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi neuml rastin konkret

13 Keumlshtu rasti konkret dhe problemi qeuml ka neni 291 i Kodit Penal nuk eumlshteuml fakti se ai

eumlshteuml e paqarteuml sepse ai neuml teuml veumlrteteuml nuk mund teuml formulohej neuml njeuml meumlnyreuml meuml teuml kuptueshme

problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml fakti se ai ka kundeumlrtheumlnie pasi ccedileumlshtja se kush janeuml figurat e

veprave penale neuml rastin konkret eumlshteuml zgjidhur pa ekuivok problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml

paploteumlsia e tij pasi ai eumlshteuml aq i ploteuml sa nuk le gjeuml pa rregulluar Gjithashtu problemi qeuml ka ky

nen nuk mund teuml zgjidhet me interpretim pajtues duke peumlrjashtuar teuml gjitha interpretimet e tjera

jokushtetuese dhe duke ndjekur zbatimin e interpretimit meuml kushtetues teuml mundsheumlm qeuml dispozita

e lejon

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo ccedildo tentativeuml peumlr trsquoi dheumlneuml intepretim kushtetues atij do teuml

shkaktojeuml ose ndryshimin e ligjit ose shfuqizimin e tij pasi ky nen nuk jep veccedilse njeuml mundeumlsi

4 Rasti i pareuml qeuml u shtrua peumlr zgjidhje neuml Gjykateumln Kushtetuese ishte kontrolli incidental i inicuar nga

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin ldquoPeumlr pezullimin e ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e saj neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo Nr 3151 Akti dt 29012014 Neuml keumlteuml rast neuml Mbledhjen e Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese me

Vendimin Nr 69 dt 01042014 me shumiceuml votash u disponua moskalimi i ccedileumlshtjes neuml seanceuml plenare

Megjithateuml ajo ccedilka duhet teuml vlereumlsohet neuml keumlteuml vendim eumlshteuml fakti se arsyet e moskalimit teuml ccedileumlshtjes nuk u

peumlrqeumlndruan neuml qeumlndrimin se Gjykata Kushtetuese nuk e njeh keumlteuml lloj kontrolli kushtetues teuml ridimensionuar por

ccedileumlshtja u moskalua peumlr argumentin se gjyqtari a quo neuml rastin konkret mundej teuml kryente zgjidhte ccedileumlshtjen me norma

teuml tjera Gjithashtu para Gjykateumls Kushtetuese eumlshteuml paraqitur edhe njeuml keumlrkeseuml tjeteumlr neumlpeumlrmjet kontrollit incidental

konkretisht Vendimi Nr 2880 dt 02022015 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo teuml Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml neumlpeumlrmjet seuml cileumls eumlshteuml keumlrkuar shfuqizimi i nenit 179 dhe 201

teuml Kodit teuml Procedureumls Civile neuml pjeseumln qeuml nuk parashikon mundeumlsineuml e gjykimit neuml mungeseuml teuml paleumls paditeumlse kur

kjo keumlrkohet nga pala e paditur 5 Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo neuml praktikeumln gjyqeumlsore teuml autoriteteve meuml teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml veumlneuml re

shpesh hereuml qeuml neumln justifikimin e interpretimit pajtues me Kushtetuteumls teuml ligjit eumlshteuml ndryshuar veteuml ligji apo

praktikisht shfuqizuar ai 6 Shiko psh Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese nr 29 dateuml 31052010 dhe Vendimin e Gjykateumls

Kushtetuese Nr 33 dt 24062010 Interpretimi qeuml Gjykata Kushtetuese ka beumlreuml rreth operacionit intelektual

gjyqeumlsor teuml interpretimit pajtues neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml aspak ajo qeuml sqarohet neuml referenceumln e

lartcituar

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

4

Pikeumlrisht caktimi apriori nga ligji penal i njeuml deumlnimi dhe kualifikimi apriori i njeuml sjellje

njereumlzore si krim pa marreuml parasysh eventualitetet e ndryshme dhe pa parashikuar peumlrjashtime

nga rregulli beumln qeuml neuml rastin konkret gjykata teuml mos jeteuml neuml gjendje teuml japeuml drejteumlsi teuml mos jeteuml

neuml gjendje teuml individualizojeuml deumlnimin apo teuml detyrohet teuml beumljeuml njeuml gjeuml teuml tilleuml edhe kur sjellja

njereumlzore objekt gjykimi nuk ka rrezikshmeumlri edhe kur autori nuk ka rrezikshmeumlri dhe nuk ka

asnjeuml pasojeuml teuml ardhur Gjykata vlereumlsoi se neuml rastin konkret ligji e detyron teuml deumlnojeuml njeuml person

peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk mbron asnjeuml nga marreumldheumlniet juridike qeuml ka marreuml peumlrsipeumlr Kodi

Penal teuml mbrojeuml (neni 1b i Kodit Penal) dhe teuml japeuml njeuml deumlnim neuml kundeumlrshtim me parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit (nenin 1c teuml Kodit Penal)

9 Gjithashtu Gjykata vlereumlson se neuml rastin objekt gjykimi ashtu sikur do teuml sqarohet neuml

meumlnyreuml meuml teuml detajuar meuml poshteuml keumltij vendimi tek pjesa mbi arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml seuml

tij nuk ka kurreumlfareuml mundeumlsie teuml kryhet operacioni intelektual i interpretimit pajtues e ligjit

veccedilse duke e ndryshuar veteuml Gjykata nenin 291 teuml Kodit Penal apo duke vendosur teuml beumljeuml veteuml

konkretisht keumlteuml gjeuml qeuml keumlrkohet teuml arrihet neumlpeumlrmjet keumltij gjykimi incidental kushtetues teuml nisur

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi Gjykata vlereumlson se neumlse ajo kryesisht ndjek skenarin e pareuml pra teuml

ndryshimit teuml nenit 291 teuml Kodit Penal beumln pushtetin legjislativ ccedilka do teuml prekte themelet e

ndeumlrtimit teuml Republikeumls soneuml konkretisht teuml shkelte nenin 7 dhe 1451 teuml Kushtetuteumls Nga ana

tjeteumlr neumlse Gjykata do teuml beumlnte shfuqizimin e keumlsaj norme sikur keumlrkohet neuml dispozitivin e keumltij

vendimi do teuml rrezikonte teuml merrte apo trsquoi jepte vetes atributet e Gjykateumls Kushtetuese

konkretisht teuml shkelte nenin 131a dhe 1452 teuml Kushtetuteumls Gjykata hulumtoi edhe neuml normat e

posaccedilme procedurale dhe materiale qeuml rregullojneuml deumlnimet dhe veprat penale neuml teumlreumlsi por nuk

arriti teuml gjej asnjeuml normeuml teuml tilleuml peumlr teuml mundeumlsuar operacionin intelektual teuml interpretimit pajtues

teuml dispoziteumls qeuml kontestohet si jokushtetuese

Gjykata gjithashtu vlereumlsoi se rrezikshmeumlria e personit dhe e rastit konkret mund teuml jeteuml e

ccedilfareumldoshme por veteumlm jo penale Neuml keumlto kushte nuk u pa si zgjidhje kushtetuese sipas nenit

17 18 29 dhe 42 teuml Kushtetuteumls teuml aplikohej edhe neni 53 i Kodit Penal i cili disponon se

ldquoGjykata neuml raste teuml veccedilanta kur ccedilmon qeuml vepra dhe autori i saj paraqesin rrezikshmeumlri teuml pakeumlt

dhe janeuml teuml pranishme disa nga rrethanat lehteumlsuese ka teuml drejteuml teuml caktojeuml njeuml deumlnim neumln

minimumin ose njeuml lloj deumlnimi meuml teuml buteuml se ai qeuml parashikon dispozita peumlrkateumlserdquo Gjykata

vlereumlsoi se edhe po teuml aplikohej kjo dispoziteuml neuml rastin konkret do mund teuml jepej veteumlm drejteumlsi

ligji por jo drejteumlsi kushtetuese pasi seumlrisht do teuml deumlnohej penalisht i pandehuri peumlr njeuml sjellje

njereumlzore qeuml nuk duhet teuml jeteuml veteumlr penale Neuml keumlteuml meumlnyreuml Gjykata vlereumlsoi se interpretimi

pajtues sipas keumltij eventualiteti ligjor do teuml ishte seumlrisht i pamundur teuml kryhej pasi njeumllloj do teuml

kishte gravitet antikushtetues Sakaq e vetmja rrugeuml kushtetuese peumlr gjyqtarin a quo mbeti incimi

i kontrollit incidental kushtetues neuml Gjykateumln Kushtetuese duke pezulluar gjykimin sakaq

10 Keumlshtu neumln keumlteuml kontekst faktik procedural dhe ligjor vendimmarrja e Gjykateumls

Kushtetuese eumlshteuml e detyrueshme dhe kusht sine qua non neuml meumlnyreuml qeuml teuml procedohet me

meumltejshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor teuml pezulluar

2 Natyra juridike e shfuqizimit teuml keumlrkuar

11 Gjyqtari a quo nga hulumtimi i teuml gjitheuml praktikeumls gjyqeumlsore dhe jurisprudenceumls seuml

Gjykateumls Kushtetuese teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml qeuml nga viti 1993 e deri meuml sot nuk ka

5

identifikuar njeuml rast teuml tilleuml shfuqizimi teuml normeumls ligjore4 sikur eumlshteuml rasti qeuml shtron peumlr zgjidhje

ky vendim i ndeumlrmjeteumlm qeuml ka inicuar kontrollin incidental kushtetues Deri meuml sot Gjykata

Kushtetuese e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ndoshta nga qeuml nuk ka pasur keumlteuml meumlnyreuml parashtrimi teuml

keumlrkimit teuml gjyqtarit a quo ka realizuar veteumlm shfuqizime mekanike teuml normave ligjore duke u

krijuar ideja ndoshta e gabuar sikur kjo lloj keumlrkese nuk mundet teuml parashtrohet pasi gjithnjeuml

gjyqtari a quo nuk duhet teuml refuzojeuml teuml marreuml vendime pasi ligji ka paqarteumlsi konfuzion neuml

meumlnyreumln se si eumlshteuml formuluar apo mungon (neni 1 paragrafi i dyteuml i Kodit teuml Procedureumls Civile)

Njeuml arsye tjeteumlr rreth krijimit teuml keumlsaj ideje mund teuml jeteuml edhe keqkuptimi apo ekcesi i teoriseuml seuml

teknikeumls seuml interpretimit pajtues me Kushtetuteumln5 meumlnyreuml interpretimi e elaboruar

mjaftueshmeumlrisht nga Gjykata Kushtetuese neuml jurisprudenceumln e saj6

12 Megjithateuml njeuml keumlrkeseuml e tilleuml peumlr hereuml teuml pareuml rezulton teuml jeteuml beumlreuml nga Gjykata e

Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin Nr 3151 Akti dt 18102014 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit

dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetueserdquo Gjykata Kushtetuese me Vendimin Nr 69 dt

01402014 teuml Mbledhjes seuml Gjyqtareumlve me shumiceuml votash ka vendosur moskalimin e ccedileumlshtjes

peumlr gjykim neuml seanceuml plenare Gjateuml arsyetimit teuml vendimit qofteuml neuml mendimin e shumiceumls dhe neuml

mendimin e pakiceumls nuk vihet neuml diskutim juridiksioni i Gjykateumls Kushtetuese peumlr teuml ushtruar

kontroll kushtetues mbi ligjet dhe peumlr trsquoi shfuqizuar ato neumlpeumlrmjet shfuqizimit intelektual

Keumlshtu Gjykata Kushtetuese neuml meumlnyreuml teuml heshtur ka pranuar qeuml njeuml kontroll i tilleuml incidental

eumlshteuml kushtetutshmeumlrisht i mundsheumlm Pikeumlrisht njeuml kontroll teuml tilleuml kushtetues evokohet

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi neuml rastin konkret

13 Keumlshtu rasti konkret dhe problemi qeuml ka neni 291 i Kodit Penal nuk eumlshteuml fakti se ai

eumlshteuml e paqarteuml sepse ai neuml teuml veumlrteteuml nuk mund teuml formulohej neuml njeuml meumlnyreuml meuml teuml kuptueshme

problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml fakti se ai ka kundeumlrtheumlnie pasi ccedileumlshtja se kush janeuml figurat e

veprave penale neuml rastin konkret eumlshteuml zgjidhur pa ekuivok problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml

paploteumlsia e tij pasi ai eumlshteuml aq i ploteuml sa nuk le gjeuml pa rregulluar Gjithashtu problemi qeuml ka ky

nen nuk mund teuml zgjidhet me interpretim pajtues duke peumlrjashtuar teuml gjitha interpretimet e tjera

jokushtetuese dhe duke ndjekur zbatimin e interpretimit meuml kushtetues teuml mundsheumlm qeuml dispozita

e lejon

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo ccedildo tentativeuml peumlr trsquoi dheumlneuml intepretim kushtetues atij do teuml

shkaktojeuml ose ndryshimin e ligjit ose shfuqizimin e tij pasi ky nen nuk jep veccedilse njeuml mundeumlsi

4 Rasti i pareuml qeuml u shtrua peumlr zgjidhje neuml Gjykateumln Kushtetuese ishte kontrolli incidental i inicuar nga

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin ldquoPeumlr pezullimin e ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e saj neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo Nr 3151 Akti dt 29012014 Neuml keumlteuml rast neuml Mbledhjen e Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese me

Vendimin Nr 69 dt 01042014 me shumiceuml votash u disponua moskalimi i ccedileumlshtjes neuml seanceuml plenare

Megjithateuml ajo ccedilka duhet teuml vlereumlsohet neuml keumlteuml vendim eumlshteuml fakti se arsyet e moskalimit teuml ccedileumlshtjes nuk u

peumlrqeumlndruan neuml qeumlndrimin se Gjykata Kushtetuese nuk e njeh keumlteuml lloj kontrolli kushtetues teuml ridimensionuar por

ccedileumlshtja u moskalua peumlr argumentin se gjyqtari a quo neuml rastin konkret mundej teuml kryente zgjidhte ccedileumlshtjen me norma

teuml tjera Gjithashtu para Gjykateumls Kushtetuese eumlshteuml paraqitur edhe njeuml keumlrkeseuml tjeteumlr neumlpeumlrmjet kontrollit incidental

konkretisht Vendimi Nr 2880 dt 02022015 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo teuml Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml neumlpeumlrmjet seuml cileumls eumlshteuml keumlrkuar shfuqizimi i nenit 179 dhe 201

teuml Kodit teuml Procedureumls Civile neuml pjeseumln qeuml nuk parashikon mundeumlsineuml e gjykimit neuml mungeseuml teuml paleumls paditeumlse kur

kjo keumlrkohet nga pala e paditur 5 Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo neuml praktikeumln gjyqeumlsore teuml autoriteteve meuml teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml veumlneuml re

shpesh hereuml qeuml neumln justifikimin e interpretimit pajtues me Kushtetuteumls teuml ligjit eumlshteuml ndryshuar veteuml ligji apo

praktikisht shfuqizuar ai 6 Shiko psh Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese nr 29 dateuml 31052010 dhe Vendimin e Gjykateumls

Kushtetuese Nr 33 dt 24062010 Interpretimi qeuml Gjykata Kushtetuese ka beumlreuml rreth operacionit intelektual

gjyqeumlsor teuml interpretimit pajtues neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml aspak ajo qeuml sqarohet neuml referenceumln e

lartcituar

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

5

identifikuar njeuml rast teuml tilleuml shfuqizimi teuml normeumls ligjore4 sikur eumlshteuml rasti qeuml shtron peumlr zgjidhje

ky vendim i ndeumlrmjeteumlm qeuml ka inicuar kontrollin incidental kushtetues Deri meuml sot Gjykata

Kushtetuese e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ndoshta nga qeuml nuk ka pasur keumlteuml meumlnyreuml parashtrimi teuml

keumlrkimit teuml gjyqtarit a quo ka realizuar veteumlm shfuqizime mekanike teuml normave ligjore duke u

krijuar ideja ndoshta e gabuar sikur kjo lloj keumlrkese nuk mundet teuml parashtrohet pasi gjithnjeuml

gjyqtari a quo nuk duhet teuml refuzojeuml teuml marreuml vendime pasi ligji ka paqarteumlsi konfuzion neuml

meumlnyreumln se si eumlshteuml formuluar apo mungon (neni 1 paragrafi i dyteuml i Kodit teuml Procedureumls Civile)

Njeuml arsye tjeteumlr rreth krijimit teuml keumlsaj ideje mund teuml jeteuml edhe keqkuptimi apo ekcesi i teoriseuml seuml

teknikeumls seuml interpretimit pajtues me Kushtetuteumln5 meumlnyreuml interpretimi e elaboruar

mjaftueshmeumlrisht nga Gjykata Kushtetuese neuml jurisprudenceumln e saj6

12 Megjithateuml njeuml keumlrkeseuml e tilleuml peumlr hereuml teuml pareuml rezulton teuml jeteuml beumlreuml nga Gjykata e

Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin Nr 3151 Akti dt 18102014 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit

dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln Kushtetueserdquo Gjykata Kushtetuese me Vendimin Nr 69 dt

01402014 teuml Mbledhjes seuml Gjyqtareumlve me shumiceuml votash ka vendosur moskalimin e ccedileumlshtjes

peumlr gjykim neuml seanceuml plenare Gjateuml arsyetimit teuml vendimit qofteuml neuml mendimin e shumiceumls dhe neuml

mendimin e pakiceumls nuk vihet neuml diskutim juridiksioni i Gjykateumls Kushtetuese peumlr teuml ushtruar

kontroll kushtetues mbi ligjet dhe peumlr trsquoi shfuqizuar ato neumlpeumlrmjet shfuqizimit intelektual

Keumlshtu Gjykata Kushtetuese neuml meumlnyreuml teuml heshtur ka pranuar qeuml njeuml kontroll i tilleuml incidental

eumlshteuml kushtetutshmeumlrisht i mundsheumlm Pikeumlrisht njeuml kontroll teuml tilleuml kushtetues evokohet

neumlpeumlrmjet keumltij vendimi neuml rastin konkret

13 Keumlshtu rasti konkret dhe problemi qeuml ka neni 291 i Kodit Penal nuk eumlshteuml fakti se ai

eumlshteuml e paqarteuml sepse ai neuml teuml veumlrteteuml nuk mund teuml formulohej neuml njeuml meumlnyreuml meuml teuml kuptueshme

problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml fakti se ai ka kundeumlrtheumlnie pasi ccedileumlshtja se kush janeuml figurat e

veprave penale neuml rastin konkret eumlshteuml zgjidhur pa ekuivok problemi qeuml ka ky nen nuk eumlshteuml

paploteumlsia e tij pasi ai eumlshteuml aq i ploteuml sa nuk le gjeuml pa rregulluar Gjithashtu problemi qeuml ka ky

nen nuk mund teuml zgjidhet me interpretim pajtues duke peumlrjashtuar teuml gjitha interpretimet e tjera

jokushtetuese dhe duke ndjekur zbatimin e interpretimit meuml kushtetues teuml mundsheumlm qeuml dispozita

e lejon

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo ccedildo tentativeuml peumlr trsquoi dheumlneuml intepretim kushtetues atij do teuml

shkaktojeuml ose ndryshimin e ligjit ose shfuqizimin e tij pasi ky nen nuk jep veccedilse njeuml mundeumlsi

4 Rasti i pareuml qeuml u shtrua peumlr zgjidhje neuml Gjykateumln Kushtetuese ishte kontrolli incidental i inicuar nga

Gjykata e Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml me Vendimin ldquoPeumlr pezullimin e ccedileumlshtjes dhe deumlrgimin e saj neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo Nr 3151 Akti dt 29012014 Neuml keumlteuml rast neuml Mbledhjen e Gjyqtareumlve teuml Gjykateumls Kushtetuese me

Vendimin Nr 69 dt 01042014 me shumiceuml votash u disponua moskalimi i ccedileumlshtjes neuml seanceuml plenare

Megjithateuml ajo ccedilka duhet teuml vlereumlsohet neuml keumlteuml vendim eumlshteuml fakti se arsyet e moskalimit teuml ccedileumlshtjes nuk u

peumlrqeumlndruan neuml qeumlndrimin se Gjykata Kushtetuese nuk e njeh keumlteuml lloj kontrolli kushtetues teuml ridimensionuar por

ccedileumlshtja u moskalua peumlr argumentin se gjyqtari a quo neuml rastin konkret mundej teuml kryente zgjidhte ccedileumlshtjen me norma

teuml tjera Gjithashtu para Gjykateumls Kushtetuese eumlshteuml paraqitur edhe njeuml keumlrkeseuml tjeteumlr neumlpeumlrmjet kontrollit incidental

konkretisht Vendimi Nr 2880 dt 02022015 ldquoPeumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetueserdquo teuml Gjykateumls seuml Rrethit Gjyqeumlsor Vloreuml neumlpeumlrmjet seuml cileumls eumlshteuml keumlrkuar shfuqizimi i nenit 179 dhe 201

teuml Kodit teuml Procedureumls Civile neuml pjeseumln qeuml nuk parashikon mundeumlsineuml e gjykimit neuml mungeseuml teuml paleumls paditeumlse kur

kjo keumlrkohet nga pala e paditur 5 Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo neuml praktikeumln gjyqeumlsore teuml autoriteteve meuml teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml veumlneuml re

shpesh hereuml qeuml neumln justifikimin e interpretimit pajtues me Kushtetuteumls teuml ligjit eumlshteuml ndryshuar veteuml ligji apo

praktikisht shfuqizuar ai 6 Shiko psh Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese nr 29 dateuml 31052010 dhe Vendimin e Gjykateumls

Kushtetuese Nr 33 dt 24062010 Interpretimi qeuml Gjykata Kushtetuese ka beumlreuml rreth operacionit intelektual

gjyqeumlsor teuml interpretimit pajtues neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml aspak ajo qeuml sqarohet neuml referenceumln e

lartcituar

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

6

interpretimi kur shtrohet peumlr zgjidhje pyetja neumlse do teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml gjateuml

gjykimit arrin teuml provojeuml se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet por nuk ka lejen e drejtimit

peumlrkateumlse qeuml ccedilertifikon zyrtarisht afteumlsineuml Peumlrgjigja eumlshteuml pa ekuivok neuml rregullimin e nenit 291

teuml Kodit Penal qeuml do teuml thoteuml se ai do teuml deumlnohet pasi se kjo sjellje njereumlzore parashikohet nga

ligji si krim Keumlshtu neuml meumlnyreuml teuml qashteumlr nxjerr krye konkluzioni se kjo dispoziteuml e Kodit Penal

problemin e madh e ka neuml konceptimin dhe rregullimin apriori teuml faktit penal duke

mosparashikuar sakaq mundeumlsineuml qeuml i akuzuari teuml provojeuml teuml kundeumlrteumln dhe teuml konfirmojeuml

pafajeumlsineuml ccedileumlshtje e cila diktoi inicimin e keumltij gjykimi kushtetues incidental Keumlshtu

antikushtetutshmeumlria e nenit 291 teuml Kodit Penal e vlereumlsuar prej gjyqtarit a quo qeumlndron neuml

pjeseumln qeuml kriminalizon dhe deumlnon edhe sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi

ku drejtuesi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml apo edhe teuml njoheuml rregullat e qarkullimit rrugor

14 Sakaq fiton terren egzigjenca e rendit juridik teuml Republikeumls soneuml qeuml jurisprudenca

dhe praktika gjyqeumlsore e Gjykateumls Kushtetuese teuml ridimensionohet neuml funksion teuml perfeksionimit

dhe peumlrditeumlsimit teuml parimit teuml supremaciseuml seuml normave me qeumlllimin peumlrfundimtar teuml ngadheumlnjimit

teuml legjitimitetit dhe drejteumlsiseuml kushtetuese Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo duhet qeuml modeli i

shfuqizimit mekanik i deritanisheumlm kushtetues teuml rikonceptohet dhe azhurnohet me zhvillimet

moderne teuml drejteumlsiseuml kushtetuese pasi Kushtetuta e lejon keumlteuml gjeuml konkretisht me forma meuml teuml

sofistikuara teuml veprimtariseuml seuml gjykimit kushtetues sikur eumlshteuml ajo qeuml zhvillon prej

dhjeteumlvjeccedilareumlsh Gjykata simoteumlr Kushtetuese Italiane7 qeumlndrimet e seuml cileumls kaneuml patur ndikim teuml

padiskutuesheumlm neuml jurisprudenceumln toneuml kushtetuese Sakaq Gjykata vlereumlson se egzigjencat e

mijeumlvjeccedilarit teuml ri sfidat e dejteumlsiseuml kushtetuese dhe nevoja peumlr rivitalizimin e seuml drejteumls seuml gjalleuml8

neuml rendin toneuml juridik dhe perspektiva europiane e Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml keumlrkojneuml qeuml Gjykata

Kushtetuese teuml pranojeuml neuml praktikeumln e gjyqeumlsore dhe neuml jurisprudenceumln e saj teorineuml e shfuqizimit

intelektual teuml ligjit sikur nevoja e kushtetuese e rendit juridik dikton neuml rastin konkret

3 Lidhur me arsyet e antikushtetutshmeumlriseuml

a Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo

15 Gjykata vlereumlson se analiza e drejteumlsiseuml kushtetuese e njeuml parashikimi teuml tilleuml ligjor

nga e drejta penale e posaccedilme duhet teuml niseuml pikeumlrisht neuml argumentimin doktrinar dhe ligjor teuml

figureumls seuml vepreumls penale9 teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml sikur

akuzohet i pandehuri neuml ccedileumlshtjen penale konkrete e parashikuar nga neni 291 i Kodit Penal

16 Keumlshtu subjekti i keumlsaj vepre penale eumlshteuml ccedildo subjekt qeuml ka mbushur mosheumln 14

vjeccedil duke pasur teuml beumljmeuml me krim Nga ana subjektive figura e vepreumls penale e drejtimit teuml

automjetit pa deumlshmineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml kryehet gjithmoneuml me dashje pasi personi e di

faktin se ai nuk ka ndjekur kursin e caktuar dhe nuk eumlshteuml ccedilertifikuar nga organet kompetente peumlr

afteumlsineuml e drejtimit teuml automjetit e megjithateuml ndeumlrmerr veprime aktive neuml kundeumlrshtim me

ndalimin ligjor administrativ dhe penal Objekti i vepreumls penale janeuml marreumldheumlniet juridike teuml

mbrojtura nga legjislacioni penal neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme mbi sigurineuml e qarkullimit rrugor jeta

7 Shiko Vendimin Nr 250 dt 28111986 Vendimin Nr 317 dt Dt 06071989 Vendimin Nr 207 dt

18072009 etj teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane 8 Shiko Vendimin e Gjykateumls Kushtetuese 62012 i cili e ka pranuar doktrineumln e seuml ldquodrejteumls seuml gjalleumlrdquo

9 Shiko peumlr analogji meumlnyreumln se si arsyeton Gjykata Kushtetuese drejteumlsineuml kushtetuese teuml nenit 315 teuml

Kodit Penal qeuml parashikonte vepreumln penale teuml ldquoDheumlnies seuml njeuml vendimi teuml padrejteumlrdquo konkretisht neuml Vendimin Nr 11

02042008

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

7

dhe sheumlndeti i teuml treteumlve dhe prona neuml peumlrgjitheumlsi Ana objektive e kryerjes seuml keumlsaj figure vepre

penale eumlshteuml drejtimi i automjetit duke mos patur teuml leumlshuar nga ana e organeve kompetente

shteteumlrore lejen peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml

17 Keumlshtu ratione legis e keumlsaj norme ligjore dhe e penalizimit teuml keumlsaj sjellje njereumlzore

e cila jo domosdoshmeumlrisht keumlrkon ardhjen e njeuml pasoje konkrete teuml deumlmshme mbi marreumldheumlniet

juridike teuml mbrojtura qeuml potencialisht mund teuml cenojeuml eumlshteuml parandalimi i aksidenteve teuml

mundshme rritja e siguriseuml neuml qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit dhe e jeteumls seuml teuml treteumlve

dhe siguria apo paprekshmeumlria e proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Kuptohet qeuml njeuml drejtues automjeti i

paafteuml peumlr teuml kuptuar rregullat e qarkullimit rrugor dhe aneumln teknike dhe funksionale teuml mjeteve

me motor sikur parashikon dhe i kategorizon Kodi Rrugor peumlrbeumln njeuml rrezik potencial qeuml

drejtuesi teuml peumlrfshihet neuml aksidente teuml cilat mund teuml rezultojneuml fatale peumlr teuml gjitha teuml mirat

juridike qeuml ligji mbron Gjithashtu duke patur parasysh morineuml e rregullave teuml qarkullimit rrugor

dhe nevojeumln immediate qeuml teuml gjitheuml peumlrdoruesit e mjeteve me motor qeuml peumlrdorin rrugeumlt e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml jo veteumlm trsquoi njohin por edhe teuml respektojneuml ato legjislatori ka

vendosur qeuml peumlrpjekjen apo iniciativeumln e njeuml personi teuml paafteuml peumlr teuml drejtuar mjetin trsquoa

parashikojeuml si vepeumlr penale konkretisht si krim dhe formeumln meuml teuml larteuml teuml saj dhe trsquoa deumlnojeuml ateuml

me deumlnimin me burg nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Neuml keumlteuml meumlyreuml ligji duke dekurajuar keumlteuml

sjellje shoqeumlrore qeuml srsquoduhet teuml ndodheuml ka siguruar ccedildo peumlrdorues rruge neuml vendin toneuml me

prezumimin se automjetet si burim rreziku i shtuar po dhe do peumlrdoren nga persona teuml afteuml teuml

ccedilertifikuar sipas organeve dhe standarteve shteteumlrore qeuml do teuml thoteuml se tek teuml gjitheuml shoqeumlria ka

rritur ndjenjeumln e siguriseuml neuml mbareumlvajtjen dhe mireumladministrimin e qarkullimit rrugor

18 Pikeumlrisht neuml arritjen e keumltij qeumlllimi legjislatori ka marreuml peumlr etalon absolut aprioristik

dhe teuml paderoguesheumlm ligjor deumlshmineuml e afteumlsiseuml apo ateuml qeuml quhet leje e drejtimit teuml automjetit

Neuml keumlteuml meumlnyreuml fakti qeuml ndan ekzistenceumln e njeuml vepre penale krim nga njeuml sjellje njereumlzore e

ligjshme eumlshteuml ekskluzivisht disponimi i lejes peumlrkateumlse teuml drejtimit teuml automjetit Kodi Rrugor

dhe aktet e tjera neuml fuqi kaneuml parashikuar procedureumln dhe koheumln neumlpeumlr teuml cileumln njeuml shtetasi do trsquoi

duhet teuml kalojeuml neuml meumlnyreuml peumlr teuml marreuml njeuml leje drejtimi nga organet kompetente peumlr teuml patur

sakaq mundeumlsineuml ligjore teuml qarkullojeuml i lireuml neuml rrugeuml me automjetin e peumlrshkruar dhe

individualizuar neuml leje Nuk ka asgjeuml jonormale deri keumltu dhe peumlr faktin qeuml ligji shquan teuml afteuml peumlr

teuml drejtuar mjetin veteumlm njeuml person teuml ccedilertifikuar ligjeumlrisht si drejtues nga autoritetet kompetente

Absolutisht qeuml njeuml proces i tilleuml eumlshteuml i domosdosheumlm dhe i nevojsheumlm Megjithateuml neuml otpikeumln

vlereumlsuese teuml gjyqtarit a quo nuk eumlshteuml kjo ccedileumlshtja qeuml mbart gravitet antikushtetutshmeumlrie neuml

rastin konkret

19 Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr diskutim eumlshteuml se neumlse neuml njeuml rast konkret provohet se personi

nuk ka leje drejtimi por ai nuk eumlshteuml i paafteuml teuml drejtojeuml automjetin dhe njeh rregullat e

qarkullimit rrugor apo akoma meuml tej neumlse ai nuk ka leje drejtimi peumlr njeuml tip automjeti teuml

caktuar por ai eumlshteuml neuml gjendje gjithsesi ta drejtojeuml ateuml dhe kapet neuml flagranceuml nga autoritetet

policore duke e drejtuar a kaneuml kryer keumlto shtetas vepeumlr penale dhe se a duhet teuml deumlnohen ato

Po kur personit i eumlshteuml pezulluar apo i eumlshteuml hequr leja e drejtimit me vendim teuml organeve

kompetente peumlr kryerjen nga ana e tij e njeuml shkelje a ka vepeumlr penale Neni 291 i Kodit Penal

neumln parashikimin e paderoguesheumlm dhe jopeumlrjashtues qeuml ka beumlreuml peumlrgjigjet absolutisht po peumlr

meuml tepeumlr neuml ccedildo rast

Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls pyetjet qeuml rrjedhin natyrsheumlm janeuml a ka neuml keumlto raste

rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale njeuml sjellje e tilleuml njereumlzore A mundet teuml ngrihet neuml nivelin e njeuml

krimi dhe teuml deumlnohet penalisht njeuml person qeuml veteumlm nuk ka leje drejtimi por neuml teuml njeumljteumln koheuml

eumlshteuml i afteuml sikur njeuml person qeuml e ka lejen e drejtimit peumlr teuml kuptuar dhe shquar rregullat e

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

8

qarkullimit rrugor (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e teoriseuml) dhe teuml drejtojeuml

automjetin (pra potencialisht e kalon me sukses provimin e praktikeumls) A eumlshteuml proporcional

kualifikimi si krim dhe deumlnimi penal me faktin dhe gjendjen qeuml e diktoi ateuml Kush nga

marreumldheumlniet juridike posaccedileumlrisht teuml mbrojtura nga legjislacioni penal eumlshteuml cenuar neuml rastin

konkret (duke iu referuar nenit 1b teuml Kodit Penal) A e ka beumlreuml neuml peumlrputhje me nenin 17 dhe 29

teuml Kushtetuteumls dallimin legjislatori neuml Kodi Penal ndeumlrmjet njeuml shkelje administrative dhe njeuml

vepre penale sipas doktrineumls kushtetuese penale ldquoultima ratiordquo apo ldquoextrema ratiordquo

20 Janeuml pikeumlrisht peumlrpjekjet peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumltyre pyetjeve teuml shtruara meuml lart

argumentat e gjyqtarit a quo peumlr antikushtetutshmeumlrineuml e nenit 291 teuml Kodit Penal peumlr pjeseumln qeuml

e parashikon si vepeumlr penale krim dhe e deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore teuml drejtimit teuml

automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur provohet se personi eumlshteuml i afteuml trsquoa drejtojeuml ateuml dhe

njeh rregullat e qarkullimit rrugor

b Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 7 dhe 1351 teuml Kushtetuteumls

21 Neni 135 pika 1 e Kushtetuteumls disponon se ldquoPushteti gjyqeumlsor ushtrohet nga Gjykata

e Larteuml si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkalleumls seuml pareuml teuml cilat krijohen me ligjrdquo Meuml

pareuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 7 se ldquoSistemi i qeverisjes neuml Republikeumln e Shqipeumlriseuml

bazohet neuml ndarjen dhe balancimin ndeumlrmjet pushteteve ligjveumlneumls ekzekutiv dhe gjyqeumlsorrdquo

22 Keumlshtu neuml filozofineuml e ndeumlrtimit teuml Republikeumls populli shqiptar me Kushtetuteumln e vitit

1998 i ka dheumlneuml ekskluzivitetin e dheumlnies seuml drejteumlsiseuml pushtetit gjyqeumlsor Kjo do teuml thoteuml se do teuml

jeneuml veteumlm gjykatat qeuml do teuml disponojneuml meritorisht mbi ccedileumlshtjet e teuml drejtave dhe detyrimeve me

karakter civil dhe lidhur me bazueshmeumlrineuml e akuzave penale ndaj subjekteve teuml seuml drejteumls (shiko

nenin 6 teuml KEDNj dhe nenin 42 teuml Kushtetuteumls) Neuml ccedileumlshtjen objekt gjykimi shtrohet peumlr

zgjidhje drejteumlsia kushtetuese e njeuml norme neuml legjislacionin penal material teuml posaccedileumlm sikur

eumlshteuml neni 291 i Kodit Penal

23 Peumlr teuml peumlrditeumlsuar misionin e tij pushtetit gjyqeumlsor neuml teumlreumlsineuml e ccedileumlshtjeve leumlndeuml

gjyqeumlsore mbi akuzat penale do trsquoi duhet meuml seuml pari qeuml ligji teuml parashikojeuml veprat penale dhe

deumlnimet respektive peumlr trsquou peumlrmbushur sakaq parimi i legalitetit strikt dhe formal Neuml keumlteuml

meumlnyreuml Kushtetuta ka parashikuar neuml nenin 29 se ldquoAskush nuk mund teuml akuzohet ose teuml

deklarohet fajtor peumlr njeuml vepeumlr penale e cila nuk konsiderohej e tilleuml me ligj neuml koheumln e kryerjes

seuml saj me peumlrjashtim teuml veprave teuml cilat neuml koheumln e kryerjes seuml tyre peumlrbeumlnin krime lufte ose

krime kundeumlr njereumlzimit sipas seuml drejteumln ndeumlrkombeumltarerdquo10

Teuml njeumljteumln gjeuml parashikon edhe

KEDNj neuml nenin 7 teuml saj Meuml tej neuml nenin 30 Kushtetuta ka parashikuar se ldquoKushdo quhet i

pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Neuml

keumlteuml meumlnyreuml vokacioni i popullit shqiptar neuml atribuimin e pushtetit teuml gjyqeumlsiseuml ka qeneuml pa

ekuivok dhe ekskluzivisht dheumlnia e drejteumlsiseuml

24 Neuml rastin konkret legjislatori shqiptar me parashikimin si figureuml vepre penale

drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml afteumlsiseuml neuml nenin 291 teuml Kodit Penal ka

paracaktuar se neuml ccedildo rast pa patur asnjeuml lloj peumlrjashtimi teuml mundsheumlm neuml asnjeuml rrethaneuml dhe

apriori personi qeuml sillet neuml keumlteuml meumlnyreuml sikur dispozita peumlrshkruan konsumon formeumln meuml teuml

10

Shiko peumlr analogji nenin 25 pika 2 teuml Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Iltaliseuml Parim i njohur ndryshe neumln

maksimeumln latine teuml Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach ldquoNullum crimen nulla poena sine praevia lege

poenalirdquo i peumlrfshireuml neuml Kodin Penal Bavarez neuml vitin 1813 Shiko gjithashtu edhe nenin 8 teuml Deklarateumls Universale

teuml teuml Drejtave teuml Njeriut teuml vitit 1789

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

9

larteuml teuml vepreumls penale dhe do teuml deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Duke

patur parasysh edhe meumlnyreumln se si Kodi Penal rast pas rasti ndan krimet me kundravajtjet penale

(shiko nenin 1 paragrafi dy dhe neni 29 i Kodit Penal) dhe marzhin e deumlnimit qeuml parashikon neni

291 i Kodit Penal konkludohet se figura e vepreumls penale teuml drejtimit teuml automjetit pa deumlshmineuml

peumlrkateumlse teuml afteumlsiseuml eumlshteuml krim pra kategoria meuml e larteuml e vepreumls penale neuml shtetin toneuml

25 Neuml rastin objekt gjykimi i pandehuri arrin teuml provojeuml se ai eumlshteuml regjistruar neuml kursin e

lejes seuml drejtimit dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml njeuml automjet dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml organi i akuzeumls

pretendon se kjo eumlshteuml e panevojshme peumlrsa koheuml vepra penale eumlshteuml formale qeuml do teuml thoteuml se

mjafton mospasja e lejes seuml drejtimit peumlr trsquou deumlnuar pavareumlsisht neumlse personi i pandehur njeh apo

jo rregullat e qarkullimit rrugor dhe pavareumlsisht neumlse ai eumlshteuml apo jo i afteuml teuml drejtojeuml automjetin

Ccedileumlshtja qeuml shtrohet peumlr zgjidhje neuml keumlteuml moment eumlshteuml a duhet teuml kualifikohet si krim apriori

mospasja e njeuml leje drejtimi automjeti nga personi qeuml e drejton ateuml dhe teuml deumlnohet sakaq

penalisht peumlr keumlteuml sjellje

26 Gjykata vlereumlson se legjislatori duke marreuml njeuml kriter thjeshteuml formal sikur eumlshteuml

mospasja e njeuml leje drejtimi neuml penalizimin e njeuml sjellje njereumlzore si krim i ka hequr mundeumlsineuml

pushtetit gjyqeumlsor qeuml neuml peumlrditeumlsimin e misionit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml teuml vlereumlsojeuml neumlse ka

vepeumlr penale apo jo neuml rrethanat konkrete teuml ngjarjes seuml sjelleuml si fakt penal nga organi i akuzeumls

Keumlshtu neuml keumlto fakte penale teuml sjella peumlr gjykim gjykatat neuml rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml

provojeuml se ai pavareumlsisht mospasjes seuml njeuml lejeje drejtimi neuml kuptimin formal eumlshteuml i afteuml teuml

drejtojeuml njeuml automjet nuk mundet qeuml teuml vlereumlsojneuml ccedileumlshtjen neumlse ka vepeumlr penale apo jo por

duhet qeuml peumlr inerteumlsi teuml njeuml parashikimi ligjor teuml ngurteuml dhe aprioristik teuml shpalleuml fajtor e meuml pas teuml

deumlnojeuml teuml pandehurin peumlr krim

27 Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo vlereumlson se pushteti gjyqeumlsor nuk mundet teuml japeuml

drejteumlsi neuml kushtet kur parashikimi i njeuml norme penale ka paracaktuar deumlnimin apriori teuml njeuml

sjellje njereumlzore e cila nuk mundet teuml konsiderohet si krim peumlr teuml gjitha arsyet qeuml do teuml

analizohen dhe klonkludojneuml meuml poshteuml keumltij vendimi Neuml keumlteuml meumlnyreuml gjyqtari a quo konkludon

se neni 291 i Kodit Penal duhet teuml shfuqizohet nga Gjykata Kushtetuese neuml pjeseumln qeuml

parashikon si figureuml vepre penale drejtimin e automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml deumlshmiseuml seuml

afteumlsiseuml apo pa leje kur provohet gjateuml gjykimit se drejtuesi i automjetit njeh rregullat e

qarkullimit rrugor dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin pasi njeuml

parashikim i tilleuml ligjor nuk lejon ushtrimin e pushtetit teuml dheumlnies seuml drejteumlsiseuml nga gjykatat

sipas nenit 4 7 dhe 135 teuml Kushtetuteumls

c Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 17 teuml Kushtetuteumls

28 Gjykata vlereumlson se sipas parimit teuml legalitetit formal dhe strikt11

eumlshteuml kompetenceuml

dhe diskrecion ekskluziv i pushtetit ligjveumlneumls qeuml teuml penalizojeuml akte teuml caktuara dhe sjellje

njereumlzore Keumlteuml pushtet legjislativi nuk e ka veteumlm teuml drejteuml por e ka edhe detyreuml teuml

padelegueshme pasi veprat dhe deumlnimet penale duhet teuml parashikohen veteumlm me ligj Keumlteuml parim

kushtetues e ka ngurteumlsuar populli shqiptar neuml nenin 29 teuml Kushtetuteumls Neuml keumlteuml kuptim Kodi

Penal peumlrbeumln ligjin meuml teuml reumlndeumlsisheumlm ku peumlrfshihen neuml meumlnyreuml teuml sistemuar dispozitat penalo-

juridike Njeuml nga parimet kryesore qeuml peumlrshkon keumlteuml Kod eumlshteuml edhe parimi i ligjshmeumlriseuml qeuml

11

Alfonso Di Giovine Mario Dogliani Leopoldo Elia Massimo Luciani Guido Neppi Modona Francesco

Pixxetti Stefano Sicardi Gustavo Zagrebelsky ldquoStato della Constituzionerdquo a cura di Guido Neppi Modona il

Saggiatore Milano 1995 faqe 109

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

10

neumlnkupton parashikimin me ligj teuml veprave penale dhe mosdeumlnimin peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml nuk

eumlshteuml parashikuar shprehimisht si krim ose kundeumlrvajtje penale12

29 Megjithateuml neuml rastin objekt kontrolli incidental nuk eumlshteuml parimi i legalitetit stikt dhe

formal i parashikimit ligjor penal qeuml shqeteumlson gjyqtarin a quo por eumlshteuml pjesa komplementare

dhe e pazgjidhshme e keumltij parimi kushtetues qeuml ngre argumente deficcedilence teuml kushtetutshmeumlriseuml

neuml parashikimin e nenit 291 teuml Kodit Penal konkretisht parimi i legalitetit material apo kualitativ

i normeumls penale teuml kontestuar Gjykata vlereumlson se ekzistenca e peumlrditeumlsuar e keumltyre dy parimeve

neuml meumlnyreuml teuml njeumlkohshme neuml ccedildo parashikim ligjor me karakter penal beumln teuml shquhet njeuml ligj si neuml

peumlrputhje me Kushtetuteumln Keumlshtu parimi i legalitetit formal dhe material peumlrbeumljneuml kufijteuml e

peumlrcaktuar nga populli peumlr ccedildo pushtet shteteumlror13

(shiko nenin 4 teuml Kushtetuteumls) 30 Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml njeuml shtet demokratik sipas parimeve teuml shtetit teuml seuml

drejteumls ligjveumlneumlsi ka teuml drejteumln dhe detyreumln teuml peumlrcaktojeuml me ligj veprat penale nga teuml cilat

shkaktohet njeuml deumlm thelbeumlsor neuml interesat e personave teuml shoqeumlriseuml ose teuml shtetit ose krijojneuml

rrezikun se njeuml deumlm i tilleuml do mund teuml ndodheuml14

Gjyqtari a quo vlereumlson se peumlr rregullimin e

marreumldheumlnieve teuml lidhura me peumlrgjegjeumlsineuml penale ligjveumlneumlsi geumlzon njeuml diskrecion teuml gjereuml

Sidoqofteuml ky diskrecion i ligjveumlneumlsit eumlshteuml i kufizuar nga parimet dhe normat e Kushtetuteumls15

Duke pasur parasysh dhe doktrineumln e konsoliduar europiane kushtetuese dhe penale neuml

keumlteuml fusheuml gjyqtari a quo konstaton se qeuml teuml jeteuml i pranuesheumlm kriminalizimi me ligj i njeuml sjellje

njereumlzore dhe deumlnimi penal i saj neuml aspektin kushtetues zgjedhja e legjislatorit duhet teuml jeteuml e

drejteuml dhe neuml peumlrpjeseumltim me faktin dhe me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml Gjithashtu gjyqtari a

quo vlereumlson se neuml shoqeumlriteuml demokratike rritja dhe zhvillimi i civilizimit dhe liria e popullit

duhet teuml jeteuml arsye orientuese peumlr legjislatorin peumlr teuml zvogeumlluar gradualisht numrin e sjelljeve

njereumlzore teuml konsideruara si vepra penale16

Neuml keumlteuml kuptim ligji penal si mjet mbrojteumls i

shoqeumlriseuml duhet teuml jeteuml mjeti i fundit i mbetur nga teuml gjitheuml mjetet e tjera teuml disponueshme

efektive korrektuese dhe parandaluese17

Veteumlm neuml keumlteuml meumlnyreuml pushtetit shteteumlror peumlr keumldo

qofteuml neuml rolin e titullarit teuml ushtrimit teuml tij populli i vendos pengesa teuml pakapeumlrcyeshme qeuml teuml mos

depeumlrtojeuml neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml padhunueshme teuml njeriut18

(shiko nenin 15 teuml

Kushtetuteumls)

Gjyqtari a quo neuml keumlteuml argument sjell neuml vemendje jurisprudenceumln e Gjykateumls

Kushtetuese e cila ka theksuar se eumlshteuml neuml diskrecionin e ligjveumlneumlsit vlereumlsimi i mjetit teuml

zgjedhur peumlr ndeumlshkimin e shkeleumlsve teuml ligjit dhe qeumlllimit qeuml keumlrkohet teuml arrihet por kur eumlshteuml

fjala peumlr parashikimin e dispozitave penale dhe sanksioneve peumlrkateumlse si ultima ratio

ligjveumlneumlsi duhet teuml udheumlhiqet nga parimet kushtetuese dhe funksionet qeuml karakterizojneuml deumlnimet

penale Ajo ka theksuar se proporcionalitetin e njeuml kufizimi ajo e vlereumlson rast pas rasti dhe duke

pasur parasysh disa aspekte si balanceumln mes seuml drejteumls seuml kufizuar dhe interesit publik ose

mbrojtjes seuml teuml drejtave teuml teuml tjereumlve mjetin e peumlrdorur neuml raport me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml

12

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 13

Jerome Hall ldquoGeneral principles od Criminal Lawrdquo Second Edition The Bobbs ndash Merrill Company Inc

a subsidiary of Howard W Sons and co Inc Publishers Indianapolis New York 1960 faqe 27 14

Shiko Vendimin 4471998 15

Shiko Vendimin Nr 11 dateuml 02042008 teuml Gjykateumls Kushtetuese 16

Francesco Carrara ldquoProgramma del corso di diritto criminale Del delitto della penardquo 5ordf

Edizione ripr anast Bologna 1993 (con introduzione di Franco Bricola) faqe 64-65 17

Enrico Ferri ldquoDei sostitutivi penalirdquo Torino 1880 faqe 12 42 44-45 61 18

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

228

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

11

teuml drejteumln e cenuar dhe synimin qeuml keumlrkon teuml arrijeuml ligjveumlneumlsi aspekte qeuml nuk duhet teuml analizohen

veccedil e veccedil por teuml geumlrshetuara me njeumlra-tjetreumln19

31 Neuml keumlteuml kuptim legaliteti material i normeumls penale duhet teuml vlereumlsohet nga pikeumlpamja

e drejteumlsiseuml kushtetuese e lidhur pazgjishmeumlrisht me parimin e proporcionalitetit qeuml eumlshteuml njeuml nga

dimensionet e legalitetit material Eumlshteuml pikeumlrisht parimi i proporcionalitetit parimi kryesor qeuml

duhet teuml peumlrshkojeuml politikeumln e ligjveumlneumlsit neuml peumlrcaktimin e deumlnimeve penale20

dhe neuml peumlrcaktimin

e njeuml sjellje njereumlzore si vepeumlr penale Keumlshtu Kushtetuta neuml nenin 17 teuml saj ka sanksionuar se ldquo1

Kufizime teuml teuml drejtave dhe lirive teuml parashikuara neuml keumlteuml Kushtetuteuml mund teuml vendosen veteumlm me

ligj peumlr njeuml interes publik ose peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve Kufizimi duhet teuml jeteuml neuml

peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml 2 Keumlto kufizime nuk mund teuml cenojneuml thelbin e

lirive dhe teuml teuml drejtave dhe neuml asnjeuml rast nuk mund teuml tejkalojneuml kufizimet e parashikuara neuml

Konventeumln Europiane peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo Ashtu sikur Gjykata Kushtetues ka afirmuar neuml

meumlnyreuml teuml vazhdueshme dhe konstante neuml jurisprudenceumln e saj kushtet e parashikuara nga neni

17 i Kushtetuteumls janeuml kumulative qeuml do teuml thoteuml se neumlse kufizimi i teuml drejtave themelore teuml

individit deumlshton teuml kalojeuml testin e kushtetutshmeumlriseuml neuml njeumlreumln nga hipotezat e meumlsipeumlrme teuml

norms kushtetuese ateumlhere akti normativ qeuml beumln keumlteuml gjeuml eumlshteuml jokushtetues

32 Gjykata vlereumlson se peumlr teuml justifikuar neuml pikeumlpamje teuml Kushtetuteumls prekjen e teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml individit eumlshteuml e domosdoshme teuml peumlrmbushen disa kushte siccedil

janeuml ato qeuml kufizimi teuml realizohet me ligj teuml jeteuml beumlreuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve teuml

jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen qeuml e ka diktuar teuml mos preket niveli dysheme i standarteve teuml

KEDNj dhe jurisprudenceumls seuml GjEDNj si dhe teuml mos cenojeuml thelbin e teuml drejtave dhe teuml

lirive themelore Pra kjo dispoziteuml kushtetuese keumlrkon vlereumlsimin e domosdoshmeumlriseuml seuml

ndeumlrhyrjes ligjore teuml shtetit neuml vareumlsi teuml natyreumls seuml teuml drejteumls teuml karakterit teuml interesit publik qeuml

duhet teuml mbrohet teuml rrethanave konkrete qeuml e diktojneuml njeuml ndeumlrhyrje neuml minimum dhe sa meuml pak

teuml deumlmshme nga pikeumlpamja e teuml drejtave teuml njeriut21

Duhet pasur parasysh se kriminalizimi i njeuml sjellje njereumlzore nga legjislatori dhe deumlnimi

penal prek teuml drejtat personale meuml teuml shtrenjta teuml individit si liria personale statusi shoqeumlror i tij

apo teuml drejtat e tjera me karakter social dhe ekonomik Neuml keumlteuml kuptim diskrecioni legjislativ neuml

kompozimin e nomeumls penale duhet teuml shoqeumlrohet neuml ccedildo rast nga diligjenca e keumltij pushteti dhe

skrupuloziteti i zbatimit teuml parashikimeve kushtetuese mbi kufizimin e teuml drejtave teuml njeriut

33 Neuml rastin konkret kushti i pareuml i legalitetit formal peumlrmbushet Keumlshtu figura e vepreumls

penale e drejtimit teuml automjetit pa lejen peumlrkateumlse teuml drejtimit kur personi arrin teuml provojeuml se njeh

rregullat e qarkullimit rrugor dhe se eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlr teuml cilin nuk ka deumlshmi

afteumlsie sipas ligjit parashikohet si krim nga neni 291 i Kodit Penal dhe parashikohet njeuml deumlnim

nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet peumlr keumlteuml krim Por ekzistenca veteumlm e parimit teuml legalitetit formal

nuk mjafton peumlr teuml dheumlneuml drejteumlsi kushtetuese dhe peumlr teuml patur njeuml ligj kushtetues kur ai nuk

ploteumlson keumlrkesat e parimit teuml legalitetit kualitativ Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo drejteumlsia

kushtetuese neuml disa raste vuan nga mungesa e ligjit ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa raste teuml tjera vuan nga

ekzistenca e ligjit Neuml rastin objekt gjykimi ekzistenca e nenit 291 teuml Kodit Penal qeuml peumlrmbush

veteumlm parimin e legalitetit formal shkakton krizeumln e drejteumlsiseuml kushtetuese penale 34 Mbetet teuml analizohet neumlse kriminalizimi dhe peumlr pasojeuml edhe deumlnimi penal i sjelljes

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi kur personi njeh rregullat e qarkullimit rrugor

dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml automjetin peumlrbeumln njeuml zgjidhje legjislative e diktuar nga interesi

19

Shiko Vendimin nr 12 dateuml 1442010 teuml Gjykateumls Kushtetuese 20

Shiko Vendimin Nr 38 dt 25072013 teuml Gjykateumls Kushtetuese 21

Shiko Vendimin 392007 teuml Gjykateumls Kushtetuese

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

12

publik dhe peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml teuml tjereumlve apo jo Gjykata vlereumlson se neuml keumlteuml sjellje

njereumlzore teuml cileumlsuar nga ligji si shkelje penale krim marreumldheumlniet juridike teuml siguriseuml neuml

qarkullimin rrugor mbrojtja e sheumlndetit teuml teuml tjereumlve dhe paprekshmeumlria e proneumls rrezikohet po aq

sa mund teuml jeteuml rrezik potencial peumlr teuml njeumljtat marreumldheumlnie juridike drejtuesi i njeuml automjeti i

pajisur me leje drejtimi E peumlrbashkeumlta neuml keumlto dy raste eumlshteuml fakti se teuml dy keumlto persona neuml

kushte laboratorike mund teuml provohet se njohin njeumllloj rregullat e qarkullimit rrugor dhe qeuml teuml dy

kaneuml afteumlsi praktike dhe fizike peumlr drejtimin e automjetit Diferenca mbetet se neuml njeumlri ka leje

drejtimi dhe tjetri jo

Ky konkluzion i arritur deri meuml tani do teuml thoteuml se legjislatori ka ndeumlrmarreuml njeuml maseuml

kufizuese penale ndaj lirive teuml personit peumlr njeumllloj rreziku eventual dhe potencial peumlr mbrojtjen e

teuml drejtave teuml teuml tjereumlve sigurineuml e qarkullimit rrugor jeteumln sheumlndetin e proneumls Kuptohet se

rreziku potencial dhe eventual qofteuml peumlr personat e afteuml teuml njohin rregullat e qarkullimit rrugor

dhe teuml drejtojneuml mjetin ashtu edhe peumlr ato persona qeuml nuk kaneuml lejen peumlrkateumlse por kaneuml leje

tjeteumlr dhe janeuml njeumllloj teuml afteuml fizikisht dhe mendeumlrisht sikur personat qeuml kaneuml leje eumlshteuml i njeumljteuml

Kjo do teuml thoteuml se shteti dhe shoqeumlria joneuml duke neumlnkutuar dobineuml sociale dhe ekonomike teuml

qarkullimit rrugor ka pranuar si teuml ligjsheumlm burimin e rrezikut teuml shtuar pra veteuml qarkullimin e

automjeteve dhe drejtuesve teuml prezumuar teuml afteuml teuml tyre E vetmja gjeuml qeuml kompenson gjitheuml

veprimtarineuml e qarkullimit rrugor si burim rreziku teuml shtuar eumlshteuml procedura ligjore dhe

administrative e afteumlsimit teuml drejtuesve peumlr teuml cilin ligji dhe aktet neumlnligjore janeuml kujdesur trsquoa

paracaktojneuml dhe trsquoa beumljneuml teuml detyrueshme Keumlshtu neuml momentin qeuml drejtuesi i automjetit

afteumlsohet juridikisht rreziku i shtuar qeuml ai paraqet neuml qarkullimin rrugor beumlhet materialisht i

ligjsheumlm dhe s ii tilleuml edhe i lejuesheumlm Neuml teuml njeumljteumln koheuml rendi juridik dhe shoqeumlria e

peumlrfaqeumlsuar nga ligjveumlneumlsi teuml njeumljtin burim rreziku teuml shtuar nga pikeumlpamja cileumlsore dhe sasiore e

personave me ose pa deumlshmineuml peumlrkateumlse ka vendosur trsquoi trajtojeuml juridikisht ndryshe nga njeumlra

aneuml e shquan si krim nga ana tjeteumlr e lejon si sjellje normale dhe teuml ligjshme njereumlzore Ateumlhere

ngre krye ccedileumlshtja se pse neumln teuml njeumljtat kushte faktike personat pa leje duhet teuml deumlnohen penalisht

peumlr krim Neuml keumlteuml pikeuml teuml analizeumls kuptohet qeuml shkelja e vetme qeuml ata kaneuml kryer eumlshteuml mospaisja

e leje drejtimi nga organet kompetente dhe mosccedilertifikimi i afteumlsive teuml tyre intelektualle dhe

fizike dhe praktike nga organet kompetente

Neuml vlereumlsimin e gjyqarit a quo masa penale e marreuml dmth kualifikimi si krim dhe

deumlnimi penal nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nga legjislatori neuml keumlto raste kufizohet veteumlm neuml

sjelljen njereumlzore teuml mosrespektimit teuml legjislacionin rrugor dhe teuml transportit publik qeuml eumlshteuml e

afteuml teuml na evokojeuml ekskluzivisht peumlrgjegjeumlsineuml administrative teuml personave teuml peumlrfshireuml neuml shkelje

me natyreuml teuml tilleuml Normalisht qeuml pranohet se neuml mbareumlvajtjen e administrimit teuml evidentimin e

njohurive teuml shtetasve drejtues automjetesh qeuml leumlvizim neuml sitetimin rrugor teuml Republikeumls ka njeuml

interes publik dhe peumlr keumlteuml gjeuml legjislacioni administrativ i shtetit merr peumlrsipeumlr qeuml teuml caktojeuml

procedurat afatin dhe personat apo autoritetin kompetent qeuml kryen detyra teuml tilla Por pas gjitheuml

keumltij debati teuml mireumlqeneuml dhe teuml pakontestuesheumlm rreth dobiseuml publike neuml mireumlrregullimin

normativ dhe respektimin e njeuml procesi teuml tilleuml mbetet teuml diskutohet se kujt i sheumlrben deumlnimi

penal si krim i njeuml sjellje teuml tilleuml njereumlzore kur nuk i sheumlrben teuml treteumlve dhe nuk i sheumlrbeumln veteuml

rendit juridik i cili e ka gjetur zgjidhjen neumlpeumlrmjet peumlrsosjes seuml kuadrit ligjor administrativ dhe

nuk i sheumlrben as edhe shkeleumlsit teuml rregullit

Gjithashtu gjyqtari a quo vlereumlson se Kodi Penal neuml rastet e figurave teuml tjera teuml veprave

penale me objekt material sigurineuml e qarkullimit rrugor teuml drejtat e teuml treteumlve peumlr jeteuml sheumlndet

dhe proneuml qeuml rrezikohen nga mungesa e njeuml sigurie teuml tilleuml ka konfiguruar sjellje teuml atilla

njereumlzore qeuml neuml thelb peumlrbajneuml rrezikshmeumlri teuml shtuar shoqeumlrore teuml karakterit penal dhe qeuml si teuml

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

13

tilla justifikohen nga teoria e shtetit teuml seuml drejteumls seuml ldquoultima ratiordquo Keumlshtu veteuml neni 291 i Kodit

Penal parashikon si vepeumlr penale drejtimin e automjetit neuml gjendje teuml dehur qeuml sipas akteve

normative qeuml komplementojneuml keumlteuml normeuml blankete penale e cila eumlshteuml njeuml peumlrqindje e caktuar e

alkolit neuml gjakun e drejtuesit teuml mjetit Rrezikshmeumlria shoqeumlrore materiale e keumlsaj sjellje qeumlndron

neuml faktin se shkenceumlrisht eumlshteuml njeuml fakt boteumlrisht i njohur dhe i lidhur natyralisht me fizikun e

gjendjes humane se alkoli neuml gjak neuml keumlteuml maseuml eumlshteuml njeuml premiseuml eminente peumlr humbjen e

peumlrqeumlndrimit natyral teuml drejtuesit teuml automjetit Sigurisht njeuml pasiguri e tilleuml eumlshteuml shumeuml meuml e

madhe se sa e personit qeuml ka leje drejtimi dhe drejton automjetin normalisht apo nga ai qeuml nuk

ka leje por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr drejtimin e mjetit Neumln

teuml njeumlteumln logjikeuml edhe drejtimi i automjetit neumln ndikimin e substancave narkotike shkakton dhe i

kanos siguriseuml seuml qarkullimit rrugor teuml njeumljteumln rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale Akoma meuml tej edhe

neni 290 i Kodit Penal parashikon disa figura veprash penale kur shkelen rregullat e qarkullimit

rrugor si psh shkelja e rregullave teuml qarkullimit rrugor kur ka shkaktuar vdekjen kur ka

shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml njeuml personi kur ka shkaktuar plagosjen e lehteuml teuml disa personave

kur ka shkaktuar vdekjen e disa personave apo kur ka shkaktuar plagosjen e reumlndeuml teuml disa

personave Kjo logjikeuml e ligjveumlneumlsit ka pranuar njeuml devizeuml teuml qarteuml ndeumlrmjet reumlndeumlsiseuml teuml sjelljeve

humane qeuml shkelin rregullat e qarkullimit rrugor duke i kualifikuar veteumlm ato shkelje qeuml

shoqeumlrohen me deumlme neuml jeteuml apo neuml sheumlndetin e personave si krime dhe neuml teuml njeumljteumln koheuml duke i

leumlneuml domen ekskluziv seuml drejteumls seuml kundravajtjeve administrative peumlr teuml regjuar dhe ndeumlshkuar

sjelljen e kundeumlrligjshme me karakter mbeteumls Neuml rastin objekt gjykimi sjellja njereumlzore e

drejtimit teuml automjetit pa leje drejtimi por neuml kushtet kur ka afteumlsi duke mos patur rrezikshmeumlri

shoqeumlrore penale ka veteumlm shkelje teuml natyreumls administrative fakt qeuml legjislatori e ka kualifikuar

si kundravajtje administrative por edhe e ka penalizuar Gjyqtari a quo vlereumlson se neuml keumlteuml rast

pushteti ligjveumlneumls i deleguar nga populli peumlr popullin ka ushtruar ultra vires kompetenceumln e

masave ligjore penale si mjet ultima ratio e mbrojtjes shoqeumlrore Peumlr rrjedhojeuml gjyqtari a quo

vlereumlson se keumlteuml rregull teuml legalitetit kualitetiv Kodi Penal nuk e peumlrditeumlson veteumlm neuml nenin 291

dhe pikeumlrisht kur penalizon veprime njereumlzore pa rrezikshmeumlri shoqeumlrore penale

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori peumlr interes publik dhe as peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml treteumlve

neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

35 Meuml tej Kushtetuta parashikon se ldquoKufizimi duhet teuml jeteuml neuml peumlrpjeseumltim me gjendjen

qeuml e ka diktuar ateumlrdquo Eumlshteuml pikeumlrisht kjo pjeseuml e dispoziteumls qeuml rivendikon demokracineuml neuml ccedildo

maseuml legjislative teuml marreuml ndaj njeuml problematike shoqeumlrore teuml caktuar Gjithashtu parimi i

proporcionalitetit qeumlndron krahas parimit teuml baraziseuml neuml drejteumlsineuml e ccedildo maseuml kufizuese teuml teuml

drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut Keumlshtu ccedildo akt pushteti i ndeumlrmarreuml ndeumlrmjet humaneumlve

kundrejt njeumlri ndash tjetrit neuml kushtet kur nuk ka egzigjenceuml qeuml e dikton dhe proporcionalitet me keumlteuml

nevojeuml do teuml konsiderohet maseuml jokushtetuese dhe jodemokratike22

Duhet patur parasysh se

mjeti meuml i forteuml ligjor apo masa meuml radikale qeuml mundet teuml ndeumlrmarreuml shteti si ndeumlshkim peumlr

22

Cesare Beccaria ldquoDei delitti e delle pene rdquo 1 Harlem 1766 riprodotta a cura di F Venturi Milano 1991

e Torino 2007 sect II dellrsquoIntroduzione Gjithashtu e njeumljta konsiderateuml mbahet neuml vitin 1812 nga Paul Johann Anselm

Ritter von Feuerbach neuml librin e tij ldquoLehrbuch des gemeinen in Deutschland geltenden peinlichen Rechtsrdquo

5 Aufl Giessen 1812 Ata e quajneuml mosrespektimin e parimit teuml proporcionalitetit nga norma dhe deumlnimi penal si

mizori dhe tirani e pushtetit

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

14

kryerjen e veprimeve teuml paligjshme eumlshteuml parashikimi nga ligji i njeuml sjellje njereumlzore si krim apo

vepeumlr penale dhe deumlnimi penal mjete teuml cilat peumlr rrjedhojeuml kaneuml gravitetitin meuml teuml madh neuml teuml

drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut Neuml keumlteuml meumlnyreuml keumlto masa ligjore janeuml mjetet ekstreme teuml

kontrollit social nga shteti23

dhe drejteumlsia e tyre do teuml shquhet veteumlm ateumlhere kur e drejta e

mbrojtur penalisht eumlshteuml njeuml e drejteuml qeuml meriton njeuml mbrojtje meuml teuml madhe kushtetuese se sa liria

personale e autorit teuml shkeljes

Gjykata vlereumlson teuml theksojeuml se karakteri i drejteuml ose jo i njeuml vepre penale dhe deumlnimi nuk

lidhet me numrin e efekteve teuml drejtpeumlrdrejta apo aneumlsore qeuml ai mbart neuml vetvete por me

peumlrputhjen e tij me shkalleumln e rrezikshmeumlriseuml shoqeumlrore teuml sjelljes njereumlzore teuml kriminalizuar me

vepreumln penale dhe autorit teuml saj dhe se parimi i drejteumlsiseuml seuml deumlnimit nuk lidhet neuml korrelacion

kaq teuml drejtpeumlrdrejteuml mes llojit teuml deumlnimit dhe vepreumls penale por me sigurimin brenda

respektimit teuml dinjitetit njereumlzor teuml njeuml barazpeshimi mes reumlndeumlsiseuml seuml maseumls ndeumlshkuese dhe

reumlndeumlsiseuml seuml vepreumls penale Neuml keumlto kushte del e nevojshme qeuml zgjedhja e legjislatorit peumlr

kriminalizimin e njeuml sjellje njereumlzore teuml jeteuml njeumlkoheumlsisht efikase eficcedilente dhe e nevojshme24

Ashtu sikur Gjykata Kushtetuese afirmon neuml jurisprudenceumln e saj25

vlereumlsimi neumlse njeuml

vepeumlr penale dhe peumlr rrjedhojeuml edhe njeuml deumlnim i caktuar penal peumlr shkak teuml kufizimit qeuml

peumlrcakton neuml teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut eumlshteuml proporcional neuml raport me gjendjen

dhe me shkeljet peumlr teuml cilat eumlshteuml parashikuar dheumlnia e atij deumlnimi eumlshteuml njeuml vlereumlsim qeuml duhet

beumlreuml rast pas rasti pas shqyrtimit teuml rrethanave konkrete teuml ccedileumlshtjes kushtetuese dhe pas marrjes

neuml analizeuml teuml elementeve teuml vepreumls penale peumlrkateumlse shkalleumls seuml rrezikshmeumlriseuml dhe pasojave qeuml

vijneuml nga ajo vepeumlr penale

Kjo do teuml thoteuml se njeuml vendim i pushtetit legjislativ peumlr teuml kualifikuar dhe penalizuar si

krim njeuml sjellje njereumlzore duhet teuml jeteuml detyrimisht proporcional me gjendjen qeuml e ka diktuar keumlteuml

nevojeuml peumlrndryshe vendimi eumlshteuml antikushtetues Keumlshtu legjislatori do teuml jeteuml neuml ushtrimin e

pushtetit teuml tij kushtetues dhe sovran peumlr teuml penalizuar dhe kriminalizuar sjellje njereumlzore peumlr sa

koheuml kjo maseuml eumlshteuml e vetmja zgjidhje dhe detyrimisht e nevojshme neuml njeuml shoqeumlri

demokratike26

E gjitheuml filozofia politike qeuml udheumlheq keumlteuml orientim teuml detyrusheumlm teuml meumlnyreumls se

si duhet teuml mendojeuml pushteti ligjveumlneumls neuml formeumlsimin e ligjit penal eumlshteuml keumlrkesa qeuml neuml njeuml

shoqeumlri demokratike ligjet mos teuml ngjallin frikeuml por teuml arrijneuml teuml parandalojneuml

Keumlshtu peumlr teuml patur teuml peumlrmbushur principin material teuml legalitetit neuml teuml drejteumln penale nuk

do teuml mjaftojeuml veteumlm parashikimi i qarteuml dhe taksativ neuml ligj por do teuml duhet qeuml peumlrmbajtja e ligjit

penal teuml diktohet nga fenomene teuml mjetit teuml fundit teuml zgjidhjes apo teuml peumlrgjigjes shteteumlrore ldquoultima

ratiordquo27

duke neumlnkuptuar se kriminalizimi i sjelljeve njereumlzore duhet teuml beumlhet peumlr sjellje qeuml

rrezikojneuml teuml shkateumlrrojneuml njeuml teuml mireuml shoqeumlrore neuml meumlnyreuml teuml pakthyeshme e jo peumlr sjellje

njereumlzore qeuml thjeshteuml e shqeteumlsojneuml shoqeumlrineuml28

Neuml keumlteuml meumlnyreuml kriminalizimi dhe ndeumlshkimi i

23

Goirgio Marinucci Emilio Dolcini ldquoManuale di Diritto Penale Parte generalerdquo 4ordf Edizione Milano

2012 faqe 13 Shiko gjithashtu Domenico Pulitano ldquoDiritto penalerdquo 5ordf Edizione Torino 2013 faqe 50 Shiko

gjithashtu C F Grosso M Pelissero D Petrini P Pisa ldquoManuale di diritto penale Parte generalerdquo Milano 2013

5 Edizione (e sullevoluzione storica) faqe 14-15 24

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 25

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 26

Shiko Vendimin Nr 487 dt 23101989 teuml Gjykateumls Kushtetuese Italiane (ItalGiureWeb) 27

Gian Paolo Demuro ldquoUltima Ratio Alla ricerca di limiti allrsquoespensione dell diritto penalerdquo Universita

di Sassari Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e transicione Romana 2013 Gjithashtu shiko

Hassemer ldquoPercheacute punire egrave necessariordquo Bologna 2012 faqe 153 28

MARAT ldquoPlan de leacutegislation criminellerdquo Paris 1790 faqe 29

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

15

njeuml sjellje teuml caktuar njereumlzore veteumlm kur peumlrmbush keumlto kushte nevoje dhe proporcionaliteti

mund teuml shquhet si njeuml mjet kushtetues i mbrojtes sociale teuml shtetit dhe shoqeumlriseuml29

qeuml ndryshe

njihet si parimi i ldquoin dubio pro libertaterdquo30

Neuml rastin objekt gjykimi neumlpeumlrmjet analizeumls seuml realizuar meuml lart doli se kur drejtuesi i

mjetit nuk ka lejen respektive apo nuk ka leje fare por provohet se njeh rregullat e qarkullimit

rrugor dhe se ka afteumlsi teuml drejtojeuml automjetin rrezikshmeumlria shoqeumlrore e keumlsaj sjellje njereumlzore

kufizohet veteumlm tek shkelja e legjislacionit mbi transportin rrugor qeuml vendos detyrimin se

njohuriteuml intelektuale teuml kujtdo drejtuesi dhe afteumlsiteuml fizike dhe praktike teuml tij duhet teuml

ccedilertifikohen ekskluzivisht nga autoritetet kompetente shteteumlrore Gjyqtari a quo nuk sheh asnjeuml

arsye peumlr teuml vlereumlsuar qeuml kjo sjellje njereumlzore teuml rrezikojeuml shkateumlrrimin neuml meumlnyreuml teuml

pakthyeshme teuml siguriseuml neuml qarkullimin rrugor teuml jeteumls dhe sheumlndetit teuml teuml treteumlve apo teuml

paprekshmeumlriseuml proneumls neuml peumlrgjitheumlsi Teuml vetmet marreumldheumlnie shoqeumlrore qeuml rrezikon kjo sjellje

janeuml mireumladministrimi i procesit administrativ teuml kualifikimit teuml njeuml drejtuesi automjeti Duke

qeneuml se problemi qeuml shkakton sjellja njereumlzore e meumlsipeumlrme zvogeumllohet nga reumlndeumlsia e

marreumldheumlnieve juridike teuml parashikuara nga neni 1b teuml Kodit Penal neuml cenimin e disa dispozitave

me karakter teuml zakonsheumlm administrativ shfaqet disproporcionaliteti i zgjedhjes dhe zgjidhjes

legjislative me mundeumlsiteuml dhe mjetet qeuml ka patur neuml dispozicion dhe me gjendjen qeuml ka diktuar

vendimin e pushtetit legjislativ neuml formeumlsimin e nenit 291 teuml Kodit Penal Sakaq konkludohet se

parashikimi si figureuml vrepre penale i faktit teuml mospasjes seuml njeuml leje drejtimi peumlr automjetin teuml cilin

drejton neuml nenin 291 teuml Kodit Penal si krim dhe deumlnimi i tij nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet nuk

eumlshteuml as maseuml mbrojtje shoqeumlrore efikase nuk eumlshteuml maseuml mbrojtje shoqeumlrore eficcedilente dhe nuk

eumlshteuml maseuml shoqeumlrore e nevojshme Ligjit penal neuml keumlteuml pjeseuml i mungon drejteumlsia dhe legaliteti

kualitativ

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml proporcionalitetit si zgjidhje ldquoextrema ratiordquo

dhe jo neuml peumlrputhje me gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 17

d Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 18 teuml Kushtetuteumls

36 Neni 18 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Teuml gjitheuml janeuml teuml barabarteuml peumlrpara ligjit 2

Askush nuk mund teuml diskriminohet padrejteumlsisht peumlr shkaqe teuml tilla si gjinia raca feja etnia

gjuha bindjet politike fetare a filozofike gjendja ekonomike arsimore sociale ose peumlrkateumlsia

prindeumlrore 3 Askush nuk mund teuml diskriminohet peumlr shkaqet e peumlrmendura neuml paragrafin 2

neumlse nuk ekziston njeuml peumlrligjje e arsyeshme dhe objektiverdquo Theumlneuml ndryshe vokacioni i popullit

shqiptar neumlpeumlrmjet keumltij parashikimi kushtetues ka qeneuml qeuml neuml teuml njeumljtat kushte faktike shtetasit teuml

29

Pikeumlpamja filozofike e shkolleumls pozitiviste teuml seuml drejteumls penale mbi qeumlllimin e kualifikimit teuml njeuml sjellje

njereumlzore si vepeumlr penale dhe deumlnimit respektiv 30

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

16

mos trajtohen nga ligji ndryshe Edhe neumlse ligji trajton ndryshe neuml teuml drejta dhe detyrime shtetasit

neuml Republikeumln toneuml seuml pari nuk duhet teuml beumlhet peumlr arsye teuml padrejta dhe seuml dyti duhet teuml beumlhet

peumlr shkaqe teuml drejta teuml arsyeshme dhe objektive

37 Neuml rastin konkret sipas analizeumls dhe konkluzioneve teuml arritura meuml lart neuml keumlteuml

vendim si personi qeuml ka leje drejtimi dhe prezumohet se njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe

ka afteumlsi praktike neuml drejtimin e automjetit dhe personi qeuml nuk ka leje drejtimi respektive ose

nuk ka por ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi praktike teuml drejtojeuml

automjetin paraqesin neuml qarkullimin rrugor njeuml rrezik potencial eventual teuml shtuar teuml barabarteuml

peumlr sigurineuml jeteumln sheumlndetin dhe proneumln Keumlshtu neumln teuml njeumljtat kushte faktike neumln teuml njeumljteumln

rrezikshmeumlri teuml shtuar dhe potenciale shoqeumlrore keumlto individeuml trajtohen ndryshe nga ligji rasti i

pareuml i sjelljes njereumlzore nuk ka asnjeuml pasojeuml ligjore ndeumlrsa rasti i dyteuml i sjelljes njereumlzore

fillimisht nuk lejohet teuml drejtojeuml automjetin pasi nuk ka leje drejtimi dhe meuml pas i faturohet

kryerja e njeuml krimi dhe deumlnohet penalisht peumlr teuml nga dhjeteuml diteuml deri neuml tre vjet Sigurisht qeuml teuml dy

keumlto sjellje duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml nga legjislacioni penal neuml kuptimin e filozofiseuml

ldquoin dubio pro libertaterdquo31

Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo trajtimi i diferencuar neuml teuml drejtat civile dhe

administrative neuml keumlteuml rast eumlshteuml i arsyesheumlm objektiv dhe i drejteuml pasi leja e drejtimit eumlshteuml

autorizimi shteteumlror peumlr teuml qarkulluar neuml rrugeuml me automjet i ccedildo personi Por legjitimiteti

kushtetues i trajtimit teuml ndrysheumlm nga ligji duhet teuml mbyllet dhe peumlrfundojeuml keumltu Peumlr teuml trajtuar

ndryshe shtetasit neuml fusheumln seuml drejteumls penale do teuml duhet qeuml rrezikshmeumlria shoqeumlrore e tyre teuml

ndryshojeuml dhe teuml mos jeteuml e njeumljta ku ai qeuml nuk konsumon vepeumlr penale nuk kryen asnjeuml veprim

teuml rreziksheumlm shoqeumlrisht dhe ai qeuml konsumon kryen veprime teuml tilla Nuk mund teuml pranohet neuml

shtetin e seuml drejteumls qeuml kur dy persona kryejneuml veprime shoqeumlrisht teuml rrezikshme neuml meumlnyreuml teuml

barabarteuml potencialisht teuml njeumlri teuml deumlnohet penalisht dhe tjetri jo Pikeumlrisht mungesa dhe

mosrespektimi i parimit teuml baraziseuml neuml ligjin penal shkakton deficcedilenseumln kushtetuese teuml drejteumlsiseuml

neuml ligjin penal32

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml baraziseuml seuml shtetasve para ligjit duke ardhur

sakaq neuml kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 18

e Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 4 dhe 29 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 7 teuml KEDNj

38 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj eumlshteuml

proklamuar ndeumlr teuml tjera neuml nenin 1b teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se ldquoLegjislacioni

penal i Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml ka peumlr detyreuml teuml mbrojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e

territorit teuml tij dinjitetin e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin

31

Neumln keumlteuml filozofi peumlrmbajteumlsore dhe kualitative teuml ligjit penal Motensquieu neuml librin e tij ldquoFryma e ligjitrdquo

(Shiko Kreun IV) shprehet se triumfi i drejteumlsiseuml do teuml jeteuml ateumlhere kur ligjet penale do teuml peumlrputhin reumlndeumlsineuml e

ndeumlshkimit me reumlndeumlsineuml e vepreumls penale dhe ndeumlshkimi nuk varet nga kapriccedilot e legjilsatorit por nga natyra e gjeumlseuml

dhe nuk mund teuml pranohet kurreumlsesi qeuml individi teuml ushtrojeuml dhuneuml mbi individin 32

Shiko analizeumln e zhvilluar doktrinalisht peumlr parimin e baraziseuml neuml ligjin penal nga Vllado Kambovski ldquoE

Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe 240 ndash 241

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

17

bashkeumljeteseumln dhe mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare

nga veprat penale si dhe parandalimin e tyrerdquo Keumlshtu Gjykata vlereumlson se domosdoshmeumlria e

kriminalizimit teuml disa sjelljeve njereumlzore dhe e sanksionit penal janeuml elemente teuml patjeteumlrsuesheumlm

dhe teuml domosdosheumlm teuml rendit juridik pozitiv por neuml rastin objekt gjykimi ky i fundit nuk vihet

neuml diskutim dhe peumlr pasojeuml figurat e veprave penale teuml kontestuara si jokushtetuese prej gjyqtarit

a quo mbesin pa objekt kushtetues mbrojtje

Keumlshtu legjislacioni penal eumlshteuml njeuml tregues kuptimploteuml peumlr ccedildo vend neuml kuptimin se sa

ai eumlshteuml neuml gjendje teuml balancojeuml teuml drejteumln e shtetit peumlr teuml siguruar rendin publik e shoqeumlror nga

njeumlra aneuml me teuml drejtat dhe liriteuml e individit nga ana tjeteumlr Neuml vlereumlsimin e Gjykateumls kjo eumlshteuml

gjithashtu njeuml arsye tjeteumlr qeuml e ka detyruar kushtetuteumlbeumlreumlsin teuml keumlrkojeuml njeuml konsensus meuml teuml gjereuml

nga forcat politike teuml peumlrfaqeumlsuara neuml Kuvend me qeumlllim qeuml sanksionet penale teuml parashikohen

veteumlm peumlr ato lloj veprimesh ose mosveprimesh teuml cilat neuml peumlrputhje me parimin e

proporcionalitetit teuml jeneuml teuml krahasueshme peumlr nga reumlndeumlsia me vlerat qeuml mbrojneuml33

GjEDNj

ka afirmuar se garanciteuml qeuml mbart neni 7 i KEDNj dispoziteuml e cila eumlshteuml thelbeumlsore peumlr shtetin

e seuml drejteumls zeuml neuml vend teuml reumlndeumlsisheumlm neuml sistemin konventor mbrojteumls seuml teuml drejtave teuml njeriut

Ky parim duhet teuml kuptohet dhe teuml zbatohet peumlr nga qeumlllimi dhe objektivat neuml njeuml meumlnyreuml qeuml teuml

ofrojeuml mbrojtje efektive kundrejt ndjekjes penale arbitrare deumlnimit penal dhe ndeumlshkimit34

Keumlshtu veteumlm njeuml ligj penal qeuml mbron teuml drejtat dhe liriteuml themelore teuml njeriut mund teuml arrijeuml qeuml

neuml njeuml shoqeumlri demokratike teuml keteuml pranueshmeumlri teuml peumlrgjithshme35

Gjykata vlereumlson se drejtimi i automjetit pa lejen respektive teuml drejtimit apo kur nuk ka

leje nga njeuml person qeuml njeh rregullat e qarkullimit rrugor dhe ka afteumlsi peumlr teuml drejtuar automjetin

nuk cenon dhe as nuk mund teuml cenojeuml pavareumlsineuml e shtetit dhe teumlreumlsineuml e territorit teuml tij dinjitetin

e njeriut teuml drejtat dhe liriteuml e tij rendin kushtetues proneumln mjedisin bashkeumljeteseumln dhe

mireumlkuptimin e shqiptareumlve me pakicat kombeumltare si dhe bashkeumljeteseumln fetare nga veprat penale

si dhe parandalimin e tyre Marreumldheumlniet qeuml arrin teuml cenojeuml kjo sjellje njereumlzore janeuml dyteumlsore neuml

krahasim me ato qeuml Kushtetuta i ka nxjerreuml si detyreuml trsquoi mbrojeuml ligji penal dhe peumlr pasojeuml

legjislatori ka gabuar kur ka vlereumlsuar se sjellje teuml tilla duhet teuml kriminalizohen dhe teuml deumlnohen

penalisht Afeumlrmendsh keumlshtu kjo figureuml vepre penale nuk eumlshteuml e krahasueshme peumlr nga

reumlndeumlsia me vlerat qeuml synon teuml mbrojeuml

39 Gjykata sjell neuml vemendje se neni 29 i Kushtetuteumls dhe neni 7 i KEDNj neuml njeuml

dimension tjeteumlr eumlshteuml proklamuar neuml nenin 1c teuml Kodit Penal Kjo dispoziteuml sanksionon se

ldquoKodi Penal bazohet neuml parimet kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml

drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml humanizmit Zbatimi i ligjit penal me

analogji nuk lejohetrdquo Kjo do teuml thoteuml se neuml rastin konkret legjislatori duke mos beumlreuml njeuml

zgjedhje dhe zgjidhje proporcionale me nevojeumln dhe gjendjen qeuml e ka diktuar ateuml duke mos

trajtuar neuml meumlnyreuml barabarteuml neuml ligjin penal dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml penale qeuml mbajneuml persona qeuml

kaneuml rrezikshmeumlri teuml njeumljteuml shoqeumlrore neuml veprimet qeuml kryejneuml nuk ka patur parasysh parimet

kushtetuese teuml shtetit teuml seuml drejteumls teuml baraziseuml peumlrpara ligjit teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e vepreumls

33

Shiko Vendimin Nr 1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 34

Shiko ccedileumlshtjen ldquoKafkaris v Cyprusrdquo Dhoma e Madhe Vendim i GjEDNj i dateumls 12022008 paragrafi

137 Ky vendim sheumlrbeu si vendimi i pare precendent i GjEDNj ku ajo i dha neuml zbatim teuml KEDNj vetes teuml

drejteumln teuml shqyrtojeuml paralelisht me keumlrkesat e tjera mbi ligjin dhe kualitetin e tij apo ateuml qeuml meuml lart keumltij vendimi u

quajt si parimi i legalitetit material apo kualitativ Megjithateuml akoma jurisprudenca e Strasburgut nuk eumlshteuml zhvilluar

drejt elaborimit meuml teuml holleumlsisheumlm dhe teuml ploteuml teuml keumltij parimi duke mbetur neumln klishen e qeumlndrimit se politika

penale eumlshteuml ccedileumlshtje e brendshme e shteteve aneumltare Paleuml teuml Larta Kontraktuese 35

Vllado Kambovski ldquoE Drejta Penale Pjesa e Peumlrgjithshmerdquo Sh B ldquoFurkan ISMrdquo Shkup 2006 faqe

239

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

18

penale fillimisht dhe meuml pas teuml drejteumlsiseuml neuml caktimin e fajeumlsiseuml dhe teuml deumlnimit si dhe teuml

humanizmit

40 Gjykata vlereumlson se njeuml ndeumlr parimet qeuml frymeumlzon Kodin Penal neuml caktimin e deumlnimit

peumlr njeuml vepeumlr penale neuml nenin 47 eumlshteuml parimi kushtetues i dheumlnies seuml drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet

individualizimit rast pas rasti teuml deumlnimit36

Ky parim rrjedh pikeumlrisht nga Kushtetuta konkretisht

neuml nenet 4 17 18 29 dhe 135 teuml marra neuml harmoni me njera - tjetreumln Keumlshtu neni 47 i Kodit

Penal disponon se ldquoGjykata cakton deumlnimin duke respektuar dispozitat e pjeseumls seuml peumlrgjithshme

teuml keumltij Kodi dhe kufijteuml e deumlnimeve teuml parashikuar neuml ligj peumlr vepreumln penale Neuml caktimin e

deumlnimit ndaj personit ajo merr parasysh rrezikshmeumlrineuml e vepreumls penale teuml autorit teuml saj

shkalleumln e fajit si dhe rrethanat lehteumlsuese dhe reumlndueserdquo

Neuml keumlteuml proces intelektual Gjykata duhet teuml mbajeuml parasysh se deumlnimi penal peumlrmbush dy

funksione teuml ndryshme teuml cilat mund teuml konsiderohen si edukative dhe parandaluese Nga njeumlra

aneuml qeumlndron funksioni i parandalimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml veprave penale pasi keumlrceumlnimi se shteti

do teuml zbatojeuml sanksione penale sa hereuml qeuml shtetasit do teuml kryejneuml veprime teuml deumlnueshme nga

legjislacioni penal funksionon si njeuml meumlnyreuml peumlr teuml dekurajuar dhe parandaluar cilindo nga

shtetasit qeuml teuml ndeumlrmarreuml veprime qeuml bien neuml kundeumlrshtim me normat penale Nga ana tjeteumlr

qeumlndron funksioni i parandalimit teuml posaccedileumlm i cili lidhet drejtpeumlrseumldrejti me autorin e vepreumls

pasi duke zbatuar sanksionin penal synohet riedukimi i tij neuml meumlnyreuml qeuml pas kryerjes seuml deumlnimit

teuml mos ndeumlrmarreuml neuml teuml ardhmen veprime kriminale Neuml peumlrputhje me frymeumln e Kushtetuteumls

sanksioni penal i cileumlsdo natyre duhet teuml synojeuml veteumlm riedukimin dhe meuml pas integrimin e teuml

deumlnuarit neuml jeteumln shoqeumlrore37

Keumlshtu deumlnimi penal duhet teuml kuptohet si maseuml shtreumlnguese qeuml

zbatohet nga shteti neumlpeumlrmjet gjykatave neuml bazeuml teuml ligjit kundeumlr personave fajtoreuml qeuml kaneuml kryer

vepreumln penale Peumlr shkak teuml pasojave qeuml prodhon deumlnimi penal prek drejtpeumlrdrejt shtetasit neuml teuml

drejtat dhe liriteuml e tyre Si i tilleuml deumlnimi duke qeneuml neuml raport me reumlndeumlsineuml e vepreumls duhet teuml jeteuml

i drejteuml i nevojsheumlm neuml motivim i moderuar neuml pasojat qeuml shkakton ekonomik dhe i sigurt neuml

ekzekutimin e tij38

Por para se teuml shkojmeuml neuml momentin e fundit teuml dheumlnies seuml njeuml deumlnimi peumlrfundimtar penal

duhet teuml kuptojmeuml se neuml teuml drejteumln penale qeuml personi teuml peumlrgjigjet peumlr njeuml vepeumlr penale para seuml

gjithash duhet teuml konkurrojneuml tri elemente themelore rrezikshmeumlria shoqeumlrore e vepreumls

kundeumlrligjshmeumlria e saj dhe faji Neuml rastin konkret mungon arsyeja themelore e kriminalizimit teuml

njeuml sjellje njereumlzore konkretisht rrezikshmeumlria shoqeumlrore penale Peumlr pasojeuml i gjitheuml procesi

vedimmarreumls gjyqeumlsor do teuml jeteuml i paragjykuar si jokushtetues ab initio

Duke patur parasysh sa eumlshteuml analizuar deri meuml tani shtrohet dilema meuml e madhe

kushtetuese mbi meumlnyreumln se si gjykata duhet teuml aplikojeuml nenin 47 teuml Kodit Penal neuml rastet e

keumltyre veprave penale Si do teuml individualizojeuml kushtetutshmeumlrisht peumlrgjegjeumlsineuml penale dhe

fajeumlsineuml e personit neuml kushtet kur sjellja njereumlzore nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur

peumlr rrjedhojeuml veteuml personi nuk ka kurreumlfareuml rrezikshmeumlrie shoqeumlrore kur nuk ka faj neuml kuptimin

penal dhe mbi teuml gjitha nuk ka vepeumlr penale qeuml teuml jeteuml kualifikuar nga ligji neuml meumlnyreumln se si

Kushtetuta ka paracaktuar

Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin konkret

neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se personi ka

njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin respektiv nuk

36

Shiko Vendimin Nr1 dateuml 1212011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 37

Shiko Vendimin Nr 19 dateuml 01062011 teuml Gjykateumls Kushtetuese 38

Gian Domenico Romagnosi ldquoGenesi del diritto penalerdquo faqe 103 Milano 1791

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

19

eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml individualizimit teuml deumlnimit drejteumlsiseuml neuml

caktimin e tij teuml shtetit teuml seuml drejteumls dhe parimit teuml humanizmit duke ardhur sakaq neuml

kundeumlrshtim me sa parashikon Kushtetuta neuml nenin 4 dhe 29 dhe KEDNJ neuml nenin 7

f Figura e vepreumls penale ldquodrejtimi i automjetit pa deumlshimineuml peumlrkateumlse teuml afteumlsiseumlrdquo cenon

nenin 30 33 42 teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 teuml KEDNj

41 Neni 30 i Kushtetuteumls disponon se ldquoKushdo quhet i pafajsheumlm peumlrderisa nuk i eumlshteuml

provuar fajeumlsia me vendim gjyqeumlsor teuml formeumls seuml prereumlrdquo Gjykata vlereumlson se e drejta peumlr trsquou

prezumuar i pafajsheumlm peumlrbeumln garancineuml themelore teuml drejteumlsiseuml dhe ndershmeumlriseuml neuml gjykimin

penal Neumlse neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit i pandehuri do teuml mund teuml perceptohet i fajsheumlm

ateumlhere ai nuk ka patur gjyqtar dhe srsquoka patur asnjeuml premiseuml peumlr proces teuml rregullt ligjor

Afeumlrmendsh duke qeneuml se ligji penal e kualifikon apriori si krim mospasjen e lejes seuml

drejtimit do teuml thoteuml se dokumenti i autoritetit kompetent rrugor qeuml provon keumlteuml fakt eumlshteuml prova

e mjaftueshme dhe e domosdoshme peumlr teuml mbyllur hetimet peumlr teuml beumlreuml keumlrkeseumln peumlr gjykim peumlr

shqyrtimin gjyqeumlsor dhe peumlr teuml konkluduar neuml vendimin e deumlnimit Sakaq teuml pandehurit i mbetet

teuml provojeuml veteumlm qeuml ekzistojneuml kushtet peumlr teuml dheumlneuml njeuml deumlnim meuml teuml vogeumll apo neuml rastin meuml teuml

mire peumlr trsquou peumlrjashtuar nga deumlnimi Neuml vlereumlsimin e gjyqtarit a quo rastin konkret duke mos iu

dheumlneuml mundeumlsia teuml pandehurit teuml provojeuml mungeseumln e ccedildo rrezikshmeumlrie teuml mundshme penale neuml

veprimet e tij dhe peumlr pasojeuml edhe faktin qeuml srsquoka vepeumlr ligji jo veteumlm qeuml shkel teuml drejteumln e teuml

pandehurit peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm por keumlmbeumlngul neuml fajeumlsineuml e tij dhe neuml peumlrgjegjeumlsineuml

penale teuml padiskutueshme veteumlm nga fakti se provohet se nuk ka leje drejtimi

42 Neni 33 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Kushdo ka teuml drejteuml teuml deumlgjohet para se teuml

gjykohet 2 Nga kjo e drejteuml nuk mund teuml peumlrfitojeuml personi qeuml i fshihet drejteumlsiseumlrdquo Meuml tej neni

42 i Kushtetuteumls disponon se ldquo1 Liria prona dhe teuml drejtat e njohura me Kushtetuteuml dhe me ligj

nuk mund teuml cenohen pa njeuml proces teuml rregullt ligjor 2 Kushdo peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml

lirive dhe teuml interesave teuml tij kushtetues dhe ligjoreuml ose neuml rastin e akuzave teuml ngritura kundeumlr tij

ka teuml drejteumln e njeuml gjykimi teuml drejteuml dhe publik brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm nga njeuml gjykateuml e

pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligjrdquo Gjykata vlereumlson se keumlto dy dispozita kushtetuese

janeuml premisat kryesore teuml seuml drejteumls seuml procesit teuml rregullt ligjor Parimi i kontradiktoritetit dhe i

baraziseuml seuml armeumlve neuml gjykimin penal keumlrkon qeuml argumentet e mbrojtjes teuml paraqiten dhe teuml

deumlgjohen njeumllloj si ato teuml prokurorit Ky parim prezupozon qeuml secileumls paleuml duhet trsquoi ofrohen

mundeumlsi teuml arsyeshme peumlr teuml paraqitur pretendimet peumlr ccedileumlshtjen neuml kushte teuml tilla qeuml teuml mos e

veneuml neuml disavantazh me paleumln tjeteumlr

Gjykata vlereumlson se neuml rastin konkret duke e mbyllur ligji apriori shqyrtimin gjyqeumlsor neuml

momentin qeuml veumlrtetohet se i pandehuri nuk ka leje drejtimi veteumlm duke deumlgjuar argumentet e

prokurorit dhe duke mos deumlgjuar pretendimet e teuml pandehurit mbi mungeseumln e ccedilfareumldo lloj

rrezikshmeumlrie shoqeumlrore penale i jep procesit gjyqeumlsor zhvillim teuml njeumlansheumlm Duke evokuar

jurisprudenceumln e GjEDNj mbi njeumlanshmeumlrineuml e procesit gjyqeumlsor penal dhe mungeseumln e

kontradiktoritetit neuml deumlm teuml teuml pandehurit gjyqtari a quo vlereumlson teuml nevojshme teuml sjell neuml

vemendje se peumlr trsquou konsideruar i drejteuml procesi gjyqeumlsor penal eumlshteuml me reumlndeumlsi vendimtare qeuml

teuml akuzuarit trsquoi sigurohet mbrojtje efektive duke neumlnkuptuar teuml drejteumln dhe mundeumlsineuml e tij peumlr teuml

provuar pafajeumlsineuml e tij sipas ccedildo strategjie mbrojtje39

Kjo nuk eumlshteuml njeuml keumlrkeseuml formale dhe pa

reumlndeumlsi por substanciale dhe e domosdoshme peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml paleumls sepse veteumlm neuml

39

Shiko ccedileumlshtjen ldquoLala vs The Netherlandsrdquo GjEDNj Court Chamber Application no 1486189 dt

22091994

20

keumlteuml meumlnyreuml sigurohet roli i paansheumlm i gjykateumls dhe i jepet asaj mundeumlsia reale teuml shpreheuml me

vendim opinionin peumlr ccedileumlshtjen pa ceumlnuar rregullsineuml e procesit Gjithashtu Gjykata Kushtetuese

ka veumlneuml neuml dukje se neuml njeuml shtet ligjor keumlrkesat e nenit 6 teuml KEDNj dhe dispozitat e

Kushtetuteumls qeuml garantojneuml teuml drejteumln e individit peumlr proces teuml rregullt ligjor duhet teuml zbatohen pa

asnjeuml rezerveuml dhe se shkelja e tyre duhet trsquoi neumlnshtrohet njeuml kontrolli teuml rrepteuml dhe efektiv peumlr teuml

siguruar realisht teuml drejtat kushtetuese40

43 Peumlr rrjedhojeuml e gjitheuml analizeumls seuml meumlsipeumlrme gjyqtari a quo vlereumlson se neuml rastin

konkret neni 291 i Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen

njereumlzore teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se

personi ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml mjetin

respektiv nuk eumlshteuml miratuar nga legjislatori sipas parimit teuml procesit teuml rregullt ligjor neuml

elementin e seuml drejteumls peumlr trsquou prezumuar i pafajsheumlm neuml optikeumln vlereumlsuese teuml gjyqtarit dhe neuml

teuml drejteumln peumlr trsquou deumlgjuar para se teuml gjykohet duke ardhur sakaq neuml kundeumlrshtim me sa

parashikon Kushtetuta neuml nenin 30 33 dhe 42

a Lidhur me teuml drejteumln e ankimit ndaj keumltij vendimi

44 Formalisht Kodi i Procedureumls Penale lejon paleumlt teuml ushtrojneuml ankim ndaj vendimit teuml

ndeumlrmjeteumlm qeuml pezullon gjykimin Kjo do teuml thoteuml se ligjeumlrisht lejohet ankimi ndaj keumltij vendimi

teuml ndeumlrmjeteumlm pasi ky lloj vendimi kualifikohet njeumllloj si vendimet e tjera simotra teuml pezullimit

Megjithateuml Gjykata vlereumlson se Kodi neuml keumlteuml rast nuk eumlshteuml koherent me zhvillimet e reja

kushtetuese teuml Republikeumls toneuml Kur Kushtetuta shprehet ldquohellipgjykata ccedilmonhelliprdquo e ka fjaleumln peumlr njeuml

proces subjektiv hulumtimi intelektual qeuml ndodh neuml ndeumlrgjegjen juridike dhe neuml bindjen e

brendshme teuml gjyqtarit dhe jo peumlr vlereumlsime teuml zakonshme teuml zbatimit teuml ligjit ku gjykata meuml e

larteuml legjitimohet teuml gjykojeuml sipas rolit teuml secileumls prej tyre Seuml dyti vlereumlsimi i ccedilmimit teuml kujtdo

gjyqtari peumlr kushtetutshmeumlrineuml e njeuml ligji apo jo eumlshteuml juridiksion ekskluziv veteumlm i Gjykateumls

Kushtetuese dhe asnjeuml lloj autoriteti tjeteumlr gjyqeumlsor sikurse neni 145 i Kushtetuteumls parashikon

shprehimisht Neuml keumlteuml meumlnyreuml edhe pse ligji nuk e ndalon ankimin e zakonsheumlm apo teuml veccedilanteuml

ndaj vendimit teuml ndeumlrmjeteumlm peumlr pezullimin e gjykimit dhe deumlrgimin e ccedileumlshtjes neuml Gjykateumln

Kushtetuese me qeumlllim shqyrtimin e kushtetuetshmeumlriseuml seuml ligjit apo jo ndeumlrkoheuml qeuml duhet ta

beumlnte qeuml mbas hyrjes neuml fuqi teuml Kushtetuteumls seuml vitit 1998 me aneuml teuml interpretimit teuml meumlsipeumlrm

Gjykata nxjerr konkluzionin se ndaj keumltij vendimi nuk lejohet ankim as i veccedilanteuml dhe as i

zakonsheumlm

Sa meuml sipeumlr u parashtrua Gjykata neuml bazeuml dhe peumlr zbatim teuml nenit 134d dhe nenit 1452 teuml

Kushtetuteumls dhe nenit 112 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale

VENDOSI

1 Pezullimin e gjykimit teuml ccedileumlshtjes penale me Nr 330 Akti derisa teuml shprehet

Gjykata Kushtetuese mbi kushtetutshmeumlrineuml e ccedileumlshtjes seuml ngritur neuml keumlteuml vendim

2 Trsquoi keumlrkojeuml Gjykateumls Kushtetuese teuml shfuqizojeuml si antikushtetues nenin 291 teuml

Kodit Penal neuml pjeseumln qeuml kualifikon si krim dhe deumlnon penalisht sjelljen njereumlzore

teuml drejtimit teuml automjeteve pa lejen respektive apo kur nuk ka leje kur provohet se

40

Shiko Vendimin 52003 teuml Gjykateumls Kushtetuese

21

personi ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml

mjetin respektiv pasi vjen neuml kundeumlrshtim me nenin 4 17 18 29 33 42 dhe 135

teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 dhe 7 teuml KEDNj

4 Kundeumlr keumltij vendimi nuk mund teuml beumlhet ankim

5 Urdheumlrohet sekretaria gjyqeumlsore teuml kryejeuml veprimet peumlrkateumlse peumlr deumlrgimin e

dosjes neuml Gjykateumln Kushtetuese

U shpall neuml Vloreuml meuml dt 12022015

S E K R E T A R E G J Y Q T A R

REZARTA LAZAJ FLORJAN KALAJA

21

personi ka njohuri mbi rregullat e qarkullimit rrugor dhe eumlshteuml i afteuml teuml drejtojeuml

mjetin respektiv pasi vjen neuml kundeumlrshtim me nenin 4 17 18 29 33 42 dhe 135

teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 dhe 7 teuml KEDNj

4 Kundeumlr keumltij vendimi nuk mund teuml beumlhet ankim

5 Urdheumlrohet sekretaria gjyqeumlsore teuml kryejeuml veprimet peumlrkateumlse peumlr deumlrgimin e

dosjes neuml Gjykateumln Kushtetuese

U shpall neuml Vloreuml meuml dt 12022015

S E K R E T A R E G J Y Q T A R

REZARTA LAZAJ FLORJAN KALAJA