ΔΗMoΣΙEYMΑTA ToΥ MoYΣEΙoγ MoγΣΙκHΣ(NΙKoΛΑoΣ xMΙKΙoΠoΥΛoΣ MANTZAPOΣ,

MEΛETΗMATΑ ΙΙ

ΣΠYPΙΔΩN-ΦΙΛΙΣKoΣ ΣAMAPAΣEΠETEΙAKOΣToMoΣΓΙATA150xPoNΙA

AΠo TH ΓENNHΣH ToY

fwt

πEPΙExoMENA

ΠQ6λoγoζ

ΣπυQιδ(υν Φιλισ<oζ ΣαμaQαζ (1861-191η: Xqoνoληιospiridon-Filiskos samaτas (1861-1917): Calendar

A) ΚειμεναXιiqηξ ΞανΘoυδακηζ, <o oλυμπL0ιr6e τμ,oζ Κo.Lη

π8εμιεQα τoυ: Mια εMηνΦ επιδεΦ μoυσι1((ωδιrvιiμεαru.>

Στ€λλα Koυ8μπαν4 "'Πατqiδog αiμνο-lμα - Σπf,Qoν Σαμdqαν -KεφΦQα_ιoι γεqαιqoυσ( ' Ι1Fιofι Μifabiιis Κraι η πqlεμι€qα τη6σην Eλλiδα.,

Kcbσταζ KαΦaμηξ. <o Σπ6Qoζ Σαμα8αζ l<αιη ΦLλαQμoνΦEταφεiα K€qn]QαζΣ

ΙωQryoζ Λεωτσaκoξ, <1χνηλατ6νταζ τδν Σπυgo Σαμιigα €να6λ6κληqo tdταqτo αiωνoζ"

B) Φωτσ/ ραΦικ6 Λε|,Kωμ.ι: TεΚμηρLα καL Κειμηλια

SummaΙies

Eυqεηqιo

11

15

19

45

80

115

129

149

153

ΠPoΛoΓoΣKεQκυQα, 1z29 Noεμβρioυ 1861 και ciρα 7 π.μ.: o πενηντατετqri1ρo-νoζ υπoπQ6ξενoζ τoυ Bασιλειoυ τηζ EM.iδoζ "ΣLαqλdτoζ Σαμμa-ραq [sic], iππoτηq διαΦ6Qων παQαΦμων, γεννημEνoζ εξ την Bι€-νην τηζ AιjστQιαζΣ και η εικoσιεεαχQoνη αιiζυγ6q τoυ Φανf Eλdoυ,γεννημiνη στην KιJνσταντινoυπoλη, απiκτησαν iνα γιo.1 TQειζεβδoμιiδεζ αQγdτεQΦ στιζ 10/22 ΔεκεμβQιoυ, τo νεoγaννητo βqiΦoζβαπτioτηκε oτoν ιερ6 να6 τηζ ]aπεQαγιαq Θεoτ6κoυ ΦανεqlιυμΞνηg(o oπoioq ακ6μη και or')μεqα εiναι 1,ναloτdζ .,Jζ η "Παναγια των Ξa-νcυν") με αναδdxoυq τoν Kεqtυραio ιoτoqlι(d r<αι Φι,ιdλoγo Ιωri\'γηPωμανo και την r<oμισσα ΑJγελΦ Θεoτ6κη-Aνδqoυτoiλη, αιiζυγoτoυ Nικoλaoυ B(,oκινη (θεioυ τoυ ιστoQικoυ ΛαυQεντioυ B8oκινη).To βQaΦoζ δεν iλαβε 6μcυg τα oν6ματα Γεd,aγιoζ η ΙωΦΦ (συμΦω-να με εrtεινα τ(ι)ν παππoυδων τoυ), αλ^a ΣπυQιδ.υν-Φiισκoζ. Toνεoγiννητo αυτ6 επQ6κειτo να εξελιχθει στoν μoυαoυργ6 ΣπιiρoΣαμιiql+ o oπoiog iμελε να αναδειχΘει σε iναν απo τoυζ σημαντι-κ6τεQoυζ, αλλd συναμα 1rαι πλioν παQεξηγημaνoυζ, πQωταγ(rνι-στaζ ηζ ελληνΦζ μoυσικηζ ιστoQιαζ τCιrν νεCι)τεQων χQ6νων.

Η συμπληQα,ση εQiτog 150 ετων απd τη γiννηση τoυ Σαμα-Qα και εν6ζ αι.ιrνα απ6 η μ6νιμη ltαι μoφαiα επιστρoΦη τoυ σηνEMaδα δινει για α116μη μια ΦoQα την ευrCαιQια να υπoγQαμμιστειτo αυτoν6ητo. Αυτ6 δεν εiναι τiπoτε ιiMo απ6 τη διαπιστωη 6τιo συνθaτηζ δεν βαoζε την oπoιαδηπoτε Φιλoδoξια υστεQoΦημι11ζστoν παλαμικ6 Oλυμπιακb τμyo τoυ 1896, oε iνα aqγo δηλαδη ενπoλλoιζ ευ(αφια1t6, τo oπoιo Θα καΘιεQων6ταν μaλλoν συμπτω_ματι](α ωζ επioημoq ιiμνog τιυν oλυμπιακclw ηωνων μ6λξ τoΙq58, δη^αδη Ι ιηντα δυo γQoνιa μι1α 1η\ ηαγκooμιι1 ..πQι'η..τoυκαι oαqιiντα iνα 1ρoνια μετα τoν θανατo τoυ συνθEη τoυ.

Πρciγματι, τo 1896 o Kεqκυqniog oιruθ€τηζ βQισκ6ταν στo ζε-νιθ τηζ ](αQιaqαζ τoυ σην EυQiπη. 'oπερiq τoυ παQoυσιαζoνταν61ι μ6νo αην Ιταλiα, αMci και σε αMα ευQωπαικa oπεQατικaκiντqlα (Παρioι, Ntκαια, ΛεΦια, Koλωνια, 86ννη), ενιll η Qημη τoυ€Φτανε (υζ την AQγεντινη. Η εQγoγQαΦια τoυ oυνΘiτη μi1ριτo 1896απo(αλιπτει μι1 σεφa επιτυχημiνων, αMιi ξεχασμaνων πλa-oν, oπεQατικcJν iQγ.Jν: εloru Miιabiιis ("1886\' Μed8ι 0888), LioneΙla(1891)' La mart'iιe (1894), La' fuτiα domι]ta (1895). H εξαιQετΦ πoQειατoυ στιζ ευQωπαικaζ μελoδQαματικaζ σκηνi6 αιruε1ioτηκε βεβαiωg

1 Γενικα AQχεiα τoυ KQaτoυζ - ΑQχεια Noμoι KεQκι1Qαζ (ΓΑK ΑNK),Ληξιαaχειo, Γεννησειq 1862" Bιβλιo Α, αQ. 17.

ΣπτPoΣ ΣAλι4PAΣ

και μετa τoυζ oλυμπιακoιiζ η6νεζ τoυ 1896 με την ιδια επιτυχια

μaχQι την επιστQoΦη τoυ στην EMaδα τo 1911.'zTη δυναμικη τoυiαμαρα απoδεικνιioυν η υπoδoχη των μ ελoδQατιdτ.n'ι MademoiselΙe

de BeιιeJsιe (1905), LΙ|biondineltα (1903,7906), RΙτea (1908), καΘcig και oιπoιoητε6 τηg η μιτελoΔζ La tiζfi|.

Eκατ6ν πεν{ντα 1ρ6νιιr μετιi απ6 εrεiνo τo πρωιν6 ηe 29n'

NoεμβQιoυ 1861η Φiαqμoνικη Eταφεiα KεQκιQαζ παqoυσιτιζε ι τoνδειiτεqo τ6μo τιυν Δημoσιευμiτ.Jν τoυ Moυσειoυ MoυσΦζ "Nι(6-λαoζ Xαλικι6πoυλoζ MdντζαQoζ". Σην επετειακη αυτη Eκδoη τι-

μdται o Σπiqloq Σαμdqαq, o πqιjτog EMηνα6 oιruθiτηq πoυ iτυ1επqαγματικα διεθνoυζ αναl'νζbQισηζ (αι o oπoιoζ απεδεικνυε 6τι ηιδioQυiα δεν γνωQζει γε(,ΙγQαΦικa και Φυλετικα oQια. Στoν τoμoδημoσιειioνται τQεξ πQωτ6τυπεζ εQευνητικiq εργαoiεg, μια μαqτυ-ρiα και αριΘμ69 QωτoγqnQικciν ντoκoυμEντων.'oλα τα παqαπανιυαπoκαλυπτoυν αγνωατεg πτυxig των o1iσε.υν τoυ συνθaτη με τηνE^λαδΦ καθωζ και τηζ αξιoζηλευηζ και εξαφετικα cημαντιτιηeπoQεiaΙζ τoυ Σαμdqα oτoν διεΘνη μoυoικ6 κaιι μoυσικoΘεατqικd1cilρo oτo μεταi1μιo μεταξ1] 19" και 20'i αιτirνα. Zιjνταζ oε αυτ6 τo

μι ια r 1μ ιo o Kι qκυqαιoζ μoυooυQγoc ιJΦι ληΘηκi σι μι γιoτo βσΘμoλno.α'uoμo.α. ηg, πoλη( τoU και αΦησl oUγκλoνισ1lLΙζμoυoικιξσελιδεζ.

Σην πQ6η μελiτη τoυ toμoυ o Xdqηs Ξανθoυδακηζ απoκαλυπτειιi1,νιυoτεg πτυ1iq τηξ σ6νθεσηζ και τηζ παQθενΦζ παQoυσιασηζτjυ πεqiφμoυ και εμβληματιKoυ oλoμπtακoιi Tμvoυ στην AΘηνΦτo 1896. Oιαυνθηκεg, τα πQ6σωπα και oι πQoπαQασκευαστικiζ δ8α-

αιηριoτητεg παρoυoιιiζoνται ενδελε1cllg μioα απoτoν τoν τι]πoκαι

2. Για μα σι1ντoμη και πεqιεlcτικη επιακoπηση τηζ ζσiξ και τoυ aQγoυ

rου Lαμαρα, lκτoc σπo τα λιlμΙνα 1oυ Γιι.,Qγoυ Λιι.'τοακoυ στα '\Θιτο1oμlδια τ.υν δlσκoγQσφηoι ων των μι

^oδQdμaτl'Ν Ln morιile' ι a bioηdi elιo

και Rrι,, ιoΛα υπo η δι. UθUνση του Bι]αnνa Φlδι 1. η και δισκoνQαΦηuι νo

απ6 τη Lyτa), βλ. και Γ Qγoζ Λεωτσιiκoζ, "ΣπυQιδων Φιλiσκoζ Σαμa('αζ(1s61l'91i): BωγaαΦu(d (πQoτliσειζ για παQαπεQα aQευνα)", στoν iνΘετoτoμo 1ηζ διοκoγQoΦlκηc ι κδοoηc Γ. d. Αθην.]Ι. ΥπoυQγι lo Πo^ι1ισμoιJ καιr π ιοημι.Jν / Δa υθυνση Πo^lτιστικ(.lν Γκδηλωσ. ων, ιaR4, ο ' l ]-]b τοa' lδι-

ου, "Σαμαρα9 Σπυρiδων'Φιλiσκoζ", Ιaαlκιiσ μιo ΒLoy ραΦικ6 Λεξικo'T' 9α,

σ.171'1i2. τoυ διoν' Λiχνoe υ1'ιo τo tιbδιo!, ινΘετo τoμδιo τηg oμ6τιτληζδισκoγaαΦιtcηζ aκδoσηs (Π.E.K.11, 1999), ιδιαιτεQα σ. 46-51 Ψι τoυ ι9ι9ψ

"Samaιas iSamaτa], Spyτidon [SPyros, SpiΙo] (Fiιiskos)" ση διαδικτυακη ικ'δoon του Ilε Νπu ι]iουP'' Dιdio'ιnrν oΙ Μu'i, ηη4 Vlr'/ciaη' στoν ισ1οτoπo

www.oιford mu.i. on line.ι om (ημJ qUμ ηνlιλ πaυο_τι λαο η:: lξ.7.2ο l l ).

ΠPoΛoΓoΣ

τoυζ πQωταγ(ι)νιστiζ ηζ επoχηζ. EπΦζ, απoλυπtεται πλoijτoζνiων στoιχειων, τα oπoiα υπoγQαμμiζoυν τo πoλιτικ6 και εΘνιlι6βιiqoq πoυ iλαβε o 1trvoζ στo ε^λαδικ6 βασaειo τηζ επoχηζ ωζ aνασυμβoλo απoστασιoπoιηηζ απ6 τo oΘωμανικ6 παρελΘ6ν tαι αιiν-δεoηg με τo αql1αιoεMηνικ6 πνεliμα.

To δεr1τερo εQευνητικ6 π6νημα τoυ τ6μoυ υπoγQ.iΦει η θεα-τQoλ6γoζ Στi,j\,λ,α Koυqlμπανιi ltαι αQoqlιi στιζ σχεδ6ν μυ θ ιστoQη μα-τυ<ig oυμπληγιiδεg πoυ συνανησε στην EMdδα η σαμαQικη FroIaΜifιLbiιis.'ΗΦ απ6 την παγK6σμια πQ6η ηζ στo Mιλιiνo τo 1886 ησυγ(εlrqιμaη dπεQα ειχε αναδειξει τo ταλ6ντo και τξ ικαν6τητεζτoυ KεQκυQαιoυ μoυooυργoιi. To ενδιαcpiQoνγια τo πQ.rτdλειo αυτ6aQγo τoυ ΣαμaQα υπηqδε εξαιρετικd και oτην Eλλιiδα τηζ επoχηζ.Ωoτ6oo, μετιi απd δι.iΦoqεζ αναβoλiζ καιαπoτυ1ημiνεg απ6πεφεqπαQoυσιαΦζ ηζ σε διιicpoρεq π6λειg τoυ τ6τε εMαδικoυ βαoι,λεioυτo iqγo Θα ει]Qισt ε τελιr.a Φιλ6ξενo 1ιiElo ατo κεqlκυραiκi: θθaτρosan Giacomo. Στη γενiτεφα τoυ ΣαμdQα η εMαδΦ πqεμιiQα τηζFιora Μir.Ιbilis Θα Υ'(bqζε πQωτoΦανη επιτυxiα και θα ιiιpηνε επo-χη, απ6ηχoιτηζ oπoιαξ Φθιiνoυν μiχQι τιg μiqlεg μαq. Στo επiμετρoηζ μελaτηζ παQoυσιαζεται αεφα ντoκoυμ!ντcυψ τα oπoiα ρi1νoυννΙ o Φωι στην πιQιoδU κaι σ1oυζ ηQιJτaγιιJνισ,ιιζ τηc,

Στo τQιτo μελaτημα o υπoγQ&Φων ασχoλεiται με τιg cr1θαειgIoU Σ.rμaρα μl η Φι^aQμoνικη ΕταιQιια KιQκυρac. H σι,γκεκQιμι-ιη πτυ1ij τηg ζιι)11q τoυ μoυσoυQγo, ειχε ελaχιστα διεQειrνηΘει καιη 6πoια αναQoρci oε αυΦ riατa καν6να περιoqlζ6ταν <rτη oυμμε-τoχη τηt μπdνταζ ηζ ΦιλαQμoνικηζ στoυg Oλυμπιαlιoυg Αγιiνεqτoυ 1896. Ωστ6σo, τo αρ1ειακ6 υλικd τηe ΕταιQειαζ και o τυπoζ τηζεπoχηζ απoκαλυπτoυν μια αμεσdτεQη και βαotjτερη o1ioη τoυ Σα-μιiρα με τo lιoρυQαio μoυoικoεκπαιδευτιlcd iδqυμα ξG διιriτερηqπατqδαζ τoυ σχaση η oπoια ηταν ηδη στενη και ιiμεση τoυλ.iχFστoν απd τo 1886. Eπtηc, crτo επiμετqυ τoυ κειμiνoυ παQατιΘενταιμιιr oεφci νΞιυν oτoι1ειων για τoν πατiQα τoυ συνθiτη, τoν (υπo-πρolι νυ''qaμμoιιo ΣκαQλo1o ΣαμμαQιΙ...

To κεiμενo-μαρτυρiα τoυ παρoντog επετεια(oι τ6μoυ ΦfQειτην υπoγραQ{ τoυ μoυoικoλ6γoυ_μoυσικoκQιτικoιj Γιd,Qγoυ Λε-ωτσιiκoυ δηλαδη τoυ ανθQd)πoυ εκεiνoυ πoυ περιoooτερo απdoπoιoδηπoτε αλ,l.o τα τελευταiα τριαντα xq6νια i1ει oυνδiαει τo6νoμd τoυ με τoν Σπυqo Σαμιiqα. o Γιιjqγoq Λεωτoακog με ιερα-πoστoλι(6 ζηλo ηδη απd τιζ α8χaζ τηζ δεκ.ιετi.ιζ τoυ 1980 ανaλαβετo δυσlroλo aQγo ηζ (απενoχoπoιησηζΣ τoυ Σαμιiqlα και ηg λεγ6_μενηζ "Eπτανησια](ηζ Σχoληζ" εν γiνει. Στo παq6ν (ειμεν6 τoυ oσι,1'γQαΦiαζ μ€ τo γλαΦυQd υΦoζ τoυ πQo1ιυqlιi αε iναν πt1ιiτo πρo-

10 ΣrΙΥPοΣ ΣΑMΑPΑΣ

σ.Jπικ6 απoλoγισμ6 τηζ ειtloσιπενταετoυζ εQευνητικηζ αΦoσιaυΦζτoυ στo fQγo και στη ζωη τoυ ΣπiQoυ ΣαμaQα. ΣυνaμΦ πρoσΦE-Q}l πληθoc π^ηQoΦoQιurv για τη uΙ ταθαvaτια τυλη του ι8γoυ τoυKεQκυQαιoυ συνΘiτη, 6ποJζ τη βιωσε o ιδιo' r.αι θiτει σειQa νiωνι Qει\ητlΙ<ι'ν στoλιrν γlα μι MoντιΙ(η l Qευνo.

To ΦωτoγQαΦικd υλικ6 πoυ παQoυσιιtζεται σroν παQ6ντατoμo εiτε διioπαρτα μεταξJ των lιειμ€νων εiτε με η μoaΦη λευ-κabματoζ στo τiλoζ τoυ τ6 μoψ ε π ι1ε ιηlε i να διασdσε ι στη συλλoγ ιtημνημη διiΦoQα ντoκoυμiντΦ επι τo πλειστoν πρωτoδημooιευ6με-να, πoυ αΦo(,oυν στoν ΣαμaQα. Η πλειoψηΦια τα)ν ντo(oυμaντ.JνπQoaqχεται απ6 τo αq1ειιrκ6 υλικo τηζ ΦιλαQμoνικηg, πoMιi δεαπ6 αυτιi εκτlθενται στo Moυσειo Moυσικηg τoυ ιδqr!ματoq.

'oπωg εiναι oαQ6g, o παQ6ν επετειακdζ τ6μoζ ειναι απoτaλεσμαoυλλoγικ{s πQoσπαθειαξ η oπoια oΦεi^ει ευ1αριιrτlεg oε διιiQo_q)oυq Qoρεξ tαι πq6σ.,)πα. ΑQχιLΦ απoδιδoνται εγLdQδιεζ ευχαQι-ατiεq oτη Διoικητικη EπιτQoπη τηζ Αναγνωστικηζ Eταφιαζ KεQκ6-qlαg lcαι τoν υπειiΘυνo τηζ βιβλιoΘηκηζ τηζ κ. AνδQiα Παπαδaτo,για τη διiθεη σπανιoυ υλικoυ o1ετικori με τoν ΣαμαQα απ6 τιζαQχειακiζ σειqaζ τηq. Eπiη9 ευ1αqιoτiεζ oΦεa^oνται στo EλληνFκo Λoγoτεχνικ6 και ΙστoQut6 ΑQχειo (EΛΙA), στη BιβλιoΘτiη ηζBoυληe των Eλληνων l(αι στο πQoσωπι1i6 τιυν Γενικιjν Αρ1ε iιυν τoυKqlιiτoυq τoυ Noμoιi Kεqκιiραg γur την απλd1ερη βoηθειi τoυq καιγια την ικανoπoιηση τc.π εqευνητικciν απαιτησεων των συ}γQαΦa-ων. Η Mαqiα Σoυρβiνoυ, η oπoiα με κdπo και μεqlιiκι επιμελfΘηκετιζ αγγλικaζ μεταΦQaσεξ τoυ <Xρoνoλoγioυ" κaι τc.lν "Πεgιλτ]ιpε-arν) των κειμ€νων/ αΕiζει επιπλ!oν επαινoν ]ixι για την ανaδεΦτηζ επετειoυ τηζ γil,γηoηe τoυ Σαμιiρα oτo πλαioιo τη6 oυνεqlγα-σiαζ τηξ με τo Moυσειo MoυσΦζ τηζ ΦιλαQμoνΦζ. KoμβΦζ ση-μασιαζ ηταν καιη συνε8γασι4 με τoν Σταμιiη Kαtαπ6δη, o oπoiogανελαβε το απαιτητοι6 iργo τηq Q.JτoγρciQηoηg τιυν εδci παρoυαι-αζ6μενcυν τεκμηρiιυν, καΘιbζ και με τoν Σιυκqlιiη Πoυλτ'], o oπoiogπQoσiΦεQε γιαακ6μη μια Qoριlτιq QLλoλoγικiζ τoυ γν6σεξ. Tiλoζ,αυτoν6ητεζ και εκ βaΘoυζ €υχαQιστιεζ απευΘrνoνται στα μiλη τηζΔιoικητικηg Eπιτρoπι1e τηe Φιλαqμoνικjg Eταφεiαg Kεgκιiραq, διαιτ!ρωg δε oτoν Πq6εδq6 ηg κ. Ιωιiινη Γqlαμματικξ 61ι μ6νo γιατη ζωηρη υπooηqιξη και ανιiδειξη ηζ εΦετΦζ επετειoυ, αλλaκαιγια την ελειiθερη πqooβαη oτo μoναδΦζ ημασιαζ αQχειακ6υλικ6 τoυ ιδQυματoζ.

ΚΔσταζ ΚαρδdμηζKiQκυQα, 15 Ιoυλιoυ 2ο11

ΣΠTPΙΔΩN ΦΙΛΙΣKoΣ Σeιηerιε (1861'-1917)

XPoNoΛorΙo1861 1z29 Noεμβaιoυ: Γa\,'νηση τoυ ΣπυQiδωνoζ Φιλισκoυ Σαμ.iQα σην

KΞqκυqα. Γιog τoυ Mακεδ6να (υπoπ(6ξενoυ γQαμματaα" τoυ Eλλη-νικoι Bασιlικod ΠQοξεν€ιoυ KεQκιjqαζ, ΣlcαQλ.iτoυ ΣαμaQα }Cαι ηgΦανηζ Eλaου.Tα πaιjτα μαθηματα μoυσικτiξ τoυ τα παQαδiδειo συνΘiτηζ ΣπυQGδιJν Ξιiνδαζ.

t874 ΠιΘα\o\ lo QΘινoπ.υqο τηc λQυνιi1c αυ1ηξ η oικnγ' νι lα τοU oUνΘaη μετεγαΘΙσταται στην ΑΘriνα. 'Εναaξη μαΘητεiαζ στo oδειoΑΘην.iν με δασκdλoυζ τoνΦQειδεQiκo Boλωνινη (βιoλi), τoν ΑngeΙoMascheΙoπi 1iαι τoν Enrico Stancampiano (θ εωQητικd, ενoQχηστQ.JσηκαισιiνΘεση).

1876 ΦεβQoυιiQιoζ: o Σαμιiqαg αυμμετixει τ'jδη στιζ συναυλιεζ τoυ Ωδεi-oυ ..'q πιανισταξ.

1877 Συνθaτει τo πLα'')ιστlΚ6 Scfurzo SuΙι' oPera "Co ιessa A'AιnaΙJi 1αL aoπqωτoπαQoυσιαζει σε συναυλια τoυ Ωδειoυ τoν Ιoiνιo. To 6Qγο δη-

μoσιευεται στην Ιταλια.

1878 Ιoυλιοζ-Αιiγoυστos: Δημoαιεtjoνται ιlτην MπoλdJνια η αΦιεQωμaηo.!η βασιλισσα oλγα serenade και τo Peιs6e m61a11coιηue sur ΙιΙ mιJrt de

Deln. Boutbnki.

1879 25 MαQτioυ / 6 ΑπQιλιoυ: ΠαQoυσιaζεται oτo Θ(ατqo AΘηνιiν μuroaχηστaΦ .συμφωνια" (εισαγ(.,γη) του ΣαμaQα. Tην ιδια χQoνιασυνΘaτει σε συνεQγασiα με τo αq1ιμoυoικ6 και παλαι6 μαΘητη τηζκεaΙιυaαiκηζ Φιnαqμoνικηζ tωΦΦ KαισαQη τα τQαγοι]δια τηζ κι.)-

μα,διαξ τoυ Bλ.iση ΓαβQηλιδη Toρπl,uαl.

1880 ΣυνΘtτει μια Σovaτd για βιoλi και πuiνo και !ια Αιe Μιria γα τε-ν6Qo και πιανo. ΠιΘαν6ν την ιδια χQoνα (και σiγoυQα πaιν τo 1881)σε συνεQγασια με τoν διiσκα^6 τoυ στo Ωδειο EnΙico StancapianoσυνΘaτει την τετQαπQaκτη 6πεQα o,ιιio σε λιμπQaτo τoυ Αντ.jνιoυΦaαβασiλη.

1881 Δεκ,μβaιoζ: o ΣαμαQαζ μεταβαινει στo ΠαQiσι γι1 συνaχutη τωνμoυσικd]ν τoυ σπoυδ.ι)ν. Διiσκα^oi τoυ o TheodοΙe Dubois και o LeoDelibes, €ν6 κεaδιζει την εκτιμηση τoυ Jules Massenet. Συνδaεταιμε τoν Φι,\ελληνα μαaκησιo De Queux de SainιHiΙaiΙe, την πaιγκιπισσα Troubetzkoy, τoν Δημητaιo Bιr.Ξλα και τoν βαaιiτoνo ΠεQικλli

o oλυμπιακ6q'T1l'νoq καιη πqεμι€qα τoυ:Mια ελληνικη επ1δειξημoυoικ<jν δυναμε<υν.

τoν ΧAPΗ ΞANΘ)τΔAΚΗ

Η διoQγaνωη των πριiπιυν oιiγ1ρoνων Oλυμπιακdν η6νων στηνEλλιiδα τo 1896 υπl]ρξε τo ευτυχ!ζ επιrrτiγαoμα μιαg εξηκoνταετiαg πqooπαθειriν και πQ.υτoβoυλd)ν εκ μaQoυξ διανooυμ,ν..)ν καιπoλιτικclry παQαγ6ντων, oι oπoioι επεδiιυκαν oυνειδητα f o1ι,αλλ6' παιιιοq αντικειμενυ<d _ να εξασΦαλισoυν και με τoν τρo_πo αυτ6ν μια διεθνη επικυQ..]η των νεoεMηνυαjν δικαιιυματιυνπriναl ατην αρ1αιoελληνικη κληqoνoμιi και η oυναQι1 παρoxl'1 ηeiξωΘεν καληg μαgτυqiαq περi την ιoτoqικf oυν!1ειr. Η αναγνciριη ηζ τελευταiaξ ηταν ειiκoλη για iναν Θετικιi πρoκατειλημμΙνoαυτ6πη μιiρτυρα τoυ αναβωμiνoυ Θεσμoυ, o oπo1og δηλωνε απε-ρiQqαoτα:

καΘ6ζ o μιiΘoζ ισoδυναμ€ι εδι; με την ΙστoQ1α, δaχoμαιχωQξ επι-Qιiλαξη καΘε ιoτoqικ6 η μυθικ6 στoιχειo πoυ πQoβ.iλλoυν oιNεo-.^^η\ ι ζ "1QυκΙ ιut νoυ νι1 τl κuηQl('σoυ\ η ση] ιvι ια τouc μl ηνη.lxαb EMιiδα.l

Eν τor]τoιq, η ιστoqΦ συν€χεια, τ6oo αυτoν6ητη για τoν MauΙΙas(,,αν υπαQχoυν ακ6μη 'EMηνεζ, αν διαηqεiται, καΘαqη { δυoδιi-κQιτη, μια γλ6σσα ελληνικoυ τυπoυ, η επιβiωιτη εiναι αυταπdδεικτη, η συν€χεια αναμQιoβf ηη>,),'z παραμiνει γρriμμα κενξ 6ooδεν μεταπoιεiται oε αξιακη αντιoτoi1ιoη _ 6αo. μ' ιiλλα λ6για, oκληQoν6μoζ δεν απoδεικνiεται αντιiξιog τηζ διεκδικoυμενηζ πνευ-ματικ]g πεqlιoυα1αg:

o .ιριθμrg των οικη,εν€6ν εMηνι1criζ καταγαryηζ δεν tχει τ6σησημασια, 6ση aχoυν oι δQασηQι6τητiζ τoυξ και 6σ0 θa Φτωχαινoυν oι αQιΘμoι, τ6σo πιo ενδεικτικoι και ει]γλ..,ττoι θα ειναι. oιμηxανιιlμoi τηs Ιoτoqiαq εiναι ηqιυικoi: πoτ€ o αQιΘμdζ δεν ειναικαθoaιστικ6ζ γιι1η διαιti,νιση μιαζ Φυληg. o Q6λoζ αυτdξ βα(,ιjνει

1. Σαe^ Mωaaιiζ, lθrir.γ 1 E96 ' oι rριiτoι o λιμ11ιαL0l Α/ωrεζ, μτΦq. Παναγι.ιEαΠανταζr'i, ΑθriνΦ ()κεανiδΦ 2ω0, σ. 112 (charles MaurΙas, Le voνιge ι1' Aιhanes,ΡaΙis, Flammarion, 1929).

2'τ)'π'. σ''l13'

20 ΣΙτLΡoΣ ΣAMAPΑΣ

παντoτε τoυζ aQιστoυζ. Eπιβι.Jσαν aQαγε oι αQιστoι των ΕMην.ιlν,Eκεi εiναι τo Θtμα.3

Mε απ6λυη oυνεiδηη 6τι η αναβiιυη των Oλυμπιακ.iν Aγιr-νων θα aδινε ην ευκαφια στoυζ ξaνoυζ επισκιπτεζ αλλα και στoυζαναγνωστεζ τoυ διεθνoυζ τυπoυ, να απαντηαoυν για λoγαqιαoμ6τoυζ σε αυτ6 τo εQ(iημα πoυ υπiβαλλαν oι καφoi, o ΔημorτθθνηgTζιβανoπoυλoζ πQoλ6γι(ε τo επιδευ<τικ6

^ε$κω|lα'Η 'Ελλαζ κατ.ι

,loιζ oλυμπLα1<oυe η(;)ναζ τoi 1896,a |Lε |ιLα oi'νoι|η τcυν επδ6oειυντoυ νaoυ κQατoυζ/ τo oπoιo πQoaβα,1λε επ(γoνικaζ αξιιiσειζ επιτωνεμπνευστ(rν τCJν αQχαιων Oλυμπιαδαrν. Tεκμljqιo, η απoλoγητικjκατακλεδα:

Toιαliη εiνε η εμη ατεληζ τoδ 6λoυ σLιαγaαQiα. Δια τιitν ilιτετα-μiνα,ν δ'ιiaθQ.,Jν ειδικιi,ν ανδanν Θε^ει καταστη aΦικτδν εξ πιi-ντα νλ μαΘη τδ καΘ' €καστoν και νλ κQινη λσΦαλιiζ πεaι τδν ηζ'Eλλ.iδoζ. Bασιλειoν νεoπαr/ig δεν i1δnνατo νλ δεiξη μεγαλειτi-ραν πq6oδoν. oυδtν Θαυμαoτ6ν, iλν λαδs €oτεqημ!νog iπi πoλ-λoυq αιδναζ τi)ν πoλιτΦν αυτοij υπαQlιν καi αυτoνoμiαν, καiaξ€γ€Qθειζ i]c τo1] πoλιτυωδ τaΦoυ ειξ νaαν ζΦν δι' αιματηQon.iγ.,Jνoζ, aπενεγκdντoζ πλiaη ιaημιrσιν, δaν ηδυνηΘη ν' ιiναδειξηπλειoναζ ικανoυζ νλ διακQιΘδσιν iν τΦ σ'ιαδiφ τδν επιστημιi,νl.αι των γQaμματων. M6νoν oi καΘ'ι]πεQβoλην αισι6δoξ0ι, oι6νειQoπoλησαντεζ aν τη αναστιiσ€ι τηζ'Eλλdδoζ Φν iπoχην τoδΠερυdioυ' δnνανται νλ κατακQiν..,σιν ημ&ζ 6τι δaν κατΞση-μεν .ιξιoι τδν πQoσδoκι6ν των. "oσφ μεγαλητεaα ιπηaξ€ν η aπδτδν Naων'Eλλην..Ν aλπζ τoσoiτφ μεγαλητ!Qα επακoλoυΘει ειqαnτoυg κα'ιfIαΘυμιΦ 6τε βλ!πoυσιν 6τι α1]τη πiσα δtν iπηλi]Θευ-σεν. oι Φιλoδικαιoι δμωξ κQιται διακαιoτ:Qαν την πεQι 'EMdδoζ

κqioιν iκQiqoυoιν.5

Mια πqtoηγoυμενη εκτενηζ αναΦoQα τoυ ιδιoυ κειμiνoυ στη η-μασια ηζ μoυσΦζ στην αq1αιoεMηνικrj eωη ](αι παιδεια, καΘ6ζκαι στην κυQιαQχη παQoυσια τηζ oην oλυμπιιiδα, δεν ηταν τυ-

χαια. ΛειτoυQγ6νταζ, υπ6 τo πνευμα τηζ πQoγoνΦζ αντiληιlηζκαι πQακτιKηζ, oι νε6τεQoι αναβιωτiζ Qqdντιoαν ιllατε κατα την

3. o'π., σ.113-114.4' 'Ι1 'Ελλdζ κα1α aaijζ oλνPπιaκoιζ ηω!αζ τoτ 7896, 'Eν Aοηναιζ, 'Eκ τon

τυπoγaαΦειoυ τηζ'EΦιaζ 1896 (αναΦατικη επανaκδoση, ΑθiνΦ "ΠoντιkD,,2ω1)'oιπαaαπoμπaζ θα γινoνταιΦμΦωνα με την σε^ιδαaιΘμηoη ηζ επανaκδoσηζ.

5- Δημoσθaνηζ Tζφαν6πoυ^o9, .ΠQoλoγoζ,, 'H'Ελλαe t'''], b.π.' σ' 5'7 \τoπαaιiΘεμααπ6tη σ.7).

<Πατqiδog σ€μνα)μα - Σπδgoν Σαμαqαν -Kεqκυqαioι γεQαaQoυσι).

Η Florα Mirαbilisκαι η πgεμι€qα τηζ στην ELλαbα.

τηζ Σ1' ΕΔ'\4Σ Κoτ P ΜΙΙ AN A

Στιζ 16 Mαioυ 1886 παQoυσι.iστηκε oτo Θiατρo CaΙcano τoυ Mι-.\ανoυ η oπεqα Ε\ora MiτabiΙis τoυ πqωτoεμQανιζιlμενoυ εu(oσιπε-\ τ.iχQoνoυ KεQ(υQαιoυ Σπι]Qoυ ΣαμιiQα. o συνΘiτηζ "ννcllριαε τιιημαiνει Θρiαμβog".] To κoιν6 πoυ απαqτιζ6ταν απ6 τιg "γνιυoτ6-τεqεg πqιμαντ6νε< εν απoιrτqlατεlα η εν ενeργεiα", "δασκαλoυ-cιoιιτικηq, πιανiιττεq, τενdρoυq, βαQJτoνoυζ l<αι μπdαoυ6"2 "δενιoυqlαζ6ταν να 1εφoκqυτεi',3 τoν oυνΘiτη πoυ εκληθη oτη oκηνη''ια να υπιllο\ιOεi "ειrΦσι Kαι πλaoν Φoaiζ".a Η επιτυχια τηζ πQε_ιιιaQαζ δεν ηταν απλa iμεγιiλη, αλλa Koλoooιαiα",5 πqnμηνιioνταqιι'α "oiγoυQo μiλλoν".u

Kαι πQ.iγματι τα παQαπανω σχ6λια τ.rν ιταλικ.|ν εΦημεQιδωντoυ μαg μεταQΞqoυν την αioΘηoη τιυν πριbτcυν θριαμβcυν τoυ Kεqιιυ_oαioυ oυνΘiτη oε μιr Ιταλiα, ι1πoυ ακr1μα μεooυqανoυoε o Verdio Orello Θα πQ..]τoπαqnυαιαζ6ταν την επ6μενη oαζ6ν και μαλιoτα.r'αMιiξ με a1lν FΙoιn), ενιj μoλι< αgXι(ε να λαμπει τo αατqn τoυΡuccini και λιγo αQγdτεQα τoυ Mascagni, δεν διιjιψεrjσθη(αν. H eπF:ι'χια τoυ Σαμ.iQα δεν αqγηoε να διαo1ioει τα ιταλικα oJνoqα η;1o/a γQηγoQα l(ατal(τησε τιζ σκηνaζ τηζ Γα^λια9 τηζ ΓεQμανiαζr,\λιi και ηζ AμεQΦζ, καθζirζ η 6πεQα ανtβηκε oτην Αργεντινl'i

ενιi ξεπlqlαoε τoν κ6σμo τηζ μoυrτυ<r'j<, παqlειocpqιjoνταζ oε αλ-\oυξ τoμειζ τηζ ανθQ.i)πινηζ δQαστηQιoτηταζ. Kαι αν δεν εντυπι'-ιαζει τιioo τo γεγoν6ζ 6τιη επιτυχια τηζ 6περαq αυτη6 πρoκαλεoε

:η\'rΦκλoΦoQια r(αMιτεχνικoυ εντiπoυ με τιlν oμιjνυμo τiτλo oτo

1 ' (Αrte ed Αrtisti. Teatro c aΙca^o>' Ln Lοn1bnfi]ia 735 (17 '5 '1ι386) '2' "coτιieιe teaLrale. alοr, Μjrabilis,' Ln Cιrriere del\a s.rd (17-18.5.1886).

3' "Teaftι F1ofi Μir'abiΙjs"' Ι'Ιl,l,a (u-18.5.1E86)..ι.

"Rivista MiΙanese,, G,zzefta ΜιSiωLe di Μilι1lo 27 \23 '5 '78E6) 'Ξ. (TeatΙi e Notizie Αrtisti.he. Floru Milr}i,; di Spir o Samara>' Ln Perseτero'1za 9552

:.i.18E6).6. .corieie teattaΙe. Carcano", Prrgolο (l9'2ο.5.1886).

46 ΣΠτPoΣ ΣΛMAPΑΣ

Toqiνo τo 1888 (llorn Μiταbilis, PeriodΙco Artistico, LetteraΙio, TeatΙaΙeΙΙΙustrato), oiγoυqα δrjιπιoλα Θα Φανταζoταν lcανεiζ 6τι τoν Ιανoυα-Qιo τoυ 1887 (δηλαδη καπoιoυq μηνεg μετa την πQεμιaQα και πιθα-νιiν με αQoqμη τo δευτεqo μυλανEl'υιo ανiβαcrμα τoυ iργoυ, αυτηντην ΦoQα στo πεqΦημo Teatro aiΙa Scala) (,δ iν Pιilμη κιiMιoτoq τιilνχQυσoχoων ΣτfΦανoζ BεQQiττα κατεoκειjαoε κoμψ6τατoν χQυ-σoaν (6σμημα αναQτciμενιlν απδ τoυ cbρoλoγιoυ, 6πεQ aιναΦaQεταιεig τδν πoητιtιjτατoν μδΘoν, iQ'oi πλiκεται τδ μελ6δραμα [FlorlτMilrliilis]".'Ζ To κ6σμημα αυτ6 θα πQiπει να ταiqιαζε με τα .υπoκιi_μισα ΣαμαQαΣ πoυ κυκλoΦ6Qησαν στo Mιλιiνo την iδια επof.3

o απ6η1oq τηζ επιτυχιαξ τoυ KεQκυQαιoυ συνΘiτη δεν aQlη_σε να Φτιiσει μΞχQι τιζ στηλεζ τ.dν ελληνι((iν εΦημεQιδων, πoυ μεεθνικη υπεQηΦdνεια παQακολoυΘoισαν τoυξ θQιαμβoυζ τoυ νε-αQoυ'Eλ^ηνα, ειτε μaσω τoυ ξiνoυ τι1πoη o oπoιoζ εliθειαζε <τδ

μελ6δQαμα τoδ νaoυ Σαμιiρα, ιilg aΦ.iμι,λλoν πQδζ τα γνcJστoτ€QααElιoτoτε1νljματα τoδ Biρδη καi τoυ ΔoνιζaτηΣ,, η, σπανι6τεQα, μΣανταπoκQισειζ Eλληνων δημoσιoγQιiQων απ6 τo εξ.dτεQo.6.1υ oιδιaΦoQoι σrλλoγoι, απ6 τη μεqιri τoυg, ioπευσαν να riανoυν μaλoζτoυζ τoν νεαQ6 ιpiρελπι δημιoυργ6: η ΦdαaμoνΦ Eταφεια καιo ΔQαματιΙr6ζ ΣιiMoγoζ KεQLιQαζ τoν ιχQισαν επιτιμo εταιQo,llενι, o ΠαQνασσ6ζ τoν ψηΦισε αντεπιστaΛλoν μ!λo;.r, "oi iν Pιjμτ1'EMηνεq oπoυδαoται τηζ γλυπτικηζ και τηζ ζ(ryQαΦΦζ iπανη-γυριoαν δur oυμπooioυ την iπιτυ1iαν τoδ μελoδQιiματog"r3 ενcll oεν Kερκυqα διαμiνων FΙancesco di Mento συνaθεσε σoνaτo γι.]ι νατιμησει τoν συνΘiτη και ην επιτυχια τoυ λiγεg μoνo ημiqεq μετιiτην πQεμιiQα τoυ !qγoυ. r4

7 ''ΕΦημε ριζ 74 \74'l '|E87) '8. o.π. Γι]ι ην επιτυxια καιυπoδoχη τηζ rlora Mil,bilis απ6 ην μιλανaζικη μi

χaικαιτην ε^λlνι1.η πa€μιιρατηζ β^. ΣτiMα Koυaμπανιi, ("Lafiamma sPlendc".Η

^αμπaη πoaεια τηζ εlolr Mirrrills" (υπo δημoσιευq).

9. ΙΦημεριζ 150 (30.5.1886).

10. 8ασικ6ζ και στ.ιθεaoζ ι]ινταπoκaιτηζ απ6 ην Ιταλια o E^^ηναζ πoλιτικ6ξμηχανι16ζ, Ν. Mη,λιαaiσηζ, o oπoιoζ βa@κ6ταν ro MLλανo γα μεταπΦχnκaζσπoυδεζ. B^. σχετιl.α ΝaαEΦημερiζ 228 (16.8.1889).

11' ΕΦημερiζ 216 (3.9'1886). rια την ΦL\αaμoνι,.η βλ. τo πα!]6ν κειμενo τoυ Kιι]-

12. .Φι.λo^oγικ6ζ ΣtjMογoζ ΠαQνασσoζ, Δεκlμβaιoζ 1886. Eaγασιαι Συnλ6'-yoυ,, Πaρrdσσbζ, τ.10 αq.4,18E6, σ.203.

13 ' ΕΦημε ριe 270 \27 '9 '|889) '14. Bλ. ειr<dνεξ 1α Mι 1β: τo δημoσιευoμενo σoνιτo τυπ(ιlθηκε σην Kaal<υρα με

ην ευκαιaιατηζ κεaκυaαι{ηζ παρ.iΦασηζ τηζ ε/o/, Miabilis τo 1889' Mαζiτoυδημoσιεrθηκ. rαι η ευχaaισΦen επιστoλ{ τoυ Σαμιiaα πqoζ τoν πoolτη (ι]λ. ευζ6να 2).

o Σπι1gog Σαμαqαg

1. "Aι iπαρχιαι iν τδ τυπφ: Ξκ Kεaκυeαζ,, EΦημ εριe 347 (12.12'1888), o' 4' oLημεqoμηνiεζ στo παa6ν κεiμενo πoυ αΦoaonν σε ελ^ηνικιi πεaιoδιei Mι ελληνtsκiζ €Φημεaδεζ επoχηζ δδoνται συμΦωνα με τo παλαιo ημεaoληιo. Eυxαaιr.l)ην εaευνητauι 1.αι Φι^η Στi^λα KoυQμπαν.iγuι τη γεννα@δωqη παqαχΦηση εLδησει.,ν αθηναΙk.i]ν εΦημεaι&rν, πoMaζ απ6 τξ oπoιεg θα χaησιμoπoηΘoυν rη

και η Φιλαqμoνικη Eταιqεiα Kεgκliqα6.

τoυ ΚΩΣTA ΚΑPΔAΜΗ

Η εΦετινη επiτειoq γiννηηq τoυ ΣπυQιδωνoζ Φιλισκoυ ΣαμaQακαι η ιδιαiτερη πqoβoλη ηζ απ6 τη ΦιλαQμoνΦ Eταιρεiα Kερκυ-ραq πqooQiqει την ευ(αφια τηζ ανdδειξηζ μι:ιζ λιγ6τεqo l,νωστηζπλευQαζ τoυ συνΘiτη. πq6κειται για η oχaη τoυ ΣαμαQα με τηνiδια η Φιλαqμoνικj. MiχQι σχετικa πQ6oι|ατα o αυcr1ετιoμ6g τoυoν6ματoζ τoυ ΣαμαQα με η ΦιλαQμoνΦ €παφνε αμioωq μια καιμoνη αQoqιoτικη απ dντηση| oλυμπιαΚ6ζ ηroζ. Η παQαπaν.d πλη-qoQogiα αQoqoυoε, βεβαiωq, oτην απ6δooη τoν OλυμπLακoiτμνoυαε πoiηη Kωστη Παλαμa και μoυoικη ΣπJQoυ ΣαμιiQα απ6 τηνμπaντα τηζ Φι^αQμoνικηξ κατi τη διiQκεια τcυν πqlcilτιυν αξXρo-νι.ru oλυμπιαltιiν ξζιJνων στην ΑΘηνΦ τo 1896. Ωστ6σo, τo υλιKoτoυ Διoικητικoιi ΑQχειoυ ηζ Eταφεια9 τα τεlcμηqlιιr πoυ $υλdoαo-νται oτo μoυoικ6 αq1εio τoυ ιδρυματog και, βεβαiιog, o τιπoζ τηζεπoχηζ παQoυσιrιζoυν μιαν ιiλλη εικ6να ταlν oxioεων τoυ μoυ-ooυργoυ με τη ΦιλαQμoνιr.η. 'oπωζ Θα Φανει στη συνaχεια, πq6-κειταιγια μια αxiη oημαντικη, απq6oμενη, αυxνα παqεξηγημiνηκαι, σε κaθε πεQιπτ.υoη. με διαgκεια μdoα otoν 1ρ6νo, η oπoiα πqlo-

ηγoυταν και δεπεqlνoιiαε lιατd πoλιi τα γεγoν6τα τoυ oλυμπιακoυiτoυζ 1896.

<Nεaqdrτaτoζ διδoυg δεiγματα μεγιiληg iπιδ6oειυ6 εi6 τηνδqαiαv τi1νηv τξe μoυσικηζΣ

Αρxικα oι o1€oεq τoυ Σαμα('α με τη ΦLλαQμoνΦ θα μπoQoισαννα χαQακτηQιστoυν iμμεoεg, αQoυ η πληqoQoρlα 6τι o ΣαμιiqnqυπηQξε "τQ6ΦιμoζΣ, ηλαη μαΘητη9 τηζ Φι,\αQμoνΦζ EταιQειαζKερκiqlαglδεν επαληθευεταιαπ6 τo αq1ειακ6 υλι(d τoυ ιδQυματoζ

η απo αλλεζ πηγiζ ηζ πεQιoδoυ. O πQijτog διioκαλog μoυoικjg τoυνεαqoυ γιoυ τoιi Σκαqλaτoυ ΣαμιiQα ΦiQεται να ηtαν o ΣπυQιδιJν

ΚAPΔ^ΜLΙΣ l ΣAMAPAΣ r'AΙ ΦΕΚ

ΞJνδαg'? και πιθαν6ν oε αυτ6 τo γ€γoν6ζ να oΦεiλ€ται η πληqo-ΦoQi4 πε8ι μαΘητεiαq τoυ Σαμdρα ατη Φιλαρμoνικη. Πραγματι,o ΞJνδαg, αιrτξ o πρoβεβλημ!νoq κaι δuiσημoζ την επoχη €ι(€ημoυσικoδδdσκαλoζ, υπl]qξε μαΘηηg τoυ Nικ6λαoυ Xαλικι6πoυ-λoυ Ινftiντζαqoυ, αq1ικξ ιδρυηg τηe Φιλαρμoνικηg και διioκαλogΦαrνητικηζ σε ανri, ΚιιΘ6e και μoιlooυργ6g (μεταξi πoλλι1lν 6λ-λων) τoυ κωμικoυ μελoδQ.iματoζ o ι11oψηΦιoζ (τoυ παλαι6τεQoυoπεQατικo, €Qγoυ σε εMηνικη, και μαλιαια δημoτικιi, γλitooα). oΞυνδαq dμωq Qαiνεται 6τι εqryιiαηκε και αζ ιδωτικ6ζ δασκαλoζμoυσΦζ για λoγαQιασμ6 εiπoQων oικoγενειcbν τηs KiQt υQαζ. ΗΦQαγκισκα KoQa}γιoυ t(αιη ΠαQΘεν6πη Mπαρκεψ oι oπoiεg εκτogαπd ην πιανιατικη τoυζ δειν6ητα aδειξαν και tιζ ικαν6ητiζ τoυζση σιiνθεη "μoυoικτ]e oαλoνιoιi",3 €ιναι μdνo δ6o oν6ματα πoυαπoδεικνυoυν τη θ€oη τoυ Ξυνδα στη μoιrαιn] εκπαδευoη καιεκτ69 Φu\αqμoνικt]g.

o πατε8αζ τoυ ΣαμαQα, παQα η μη κl QκυQα'iκη κaταγι.]γιi τoυ,iγινε απoδεκτ6g απ6 την κεgκυqαl'n] κoινωνια (η ιδιoτητα τoυ συν_δQoμηη τηζ Ανα}.νωστΦζ Eταφ1α6 KερκJqαq ηδη απ6 τo 1858απoτελε1 ικανo τεκμljqιo ωg πqog αυτo).4 Η πληQoΦoQια oτι o Σπυ-ρog Σαμιiqαg υπr]qδε μαΘηΦζ τoυ δQυμaνoυ τo 1873 κεQκυQαiκoiιδιωtικoυ εκπαιδευηρioυ "Kαπoδioτqιαq"5 απoτελεi επαqlκη θνδειδη oτι η oικoγEνεια τoυ -μακαqiη κατα παoα πιΘαν6τητα τ6τεj

81

2.'ΕΦημε ριζ 2|o (29'7 '7ffiη, σ. 3. Συγ.εντaωτικη πqoodγγιoη των πηγιiν o1ετικαμε η σημασια τoυ Ξιiν&r στη μoυσικη tατ.iaτιση τoυ Σαμ.iaα σιo Γι(Φγoζ λε'ωτσιiκξ, "Σπυaι&rν Φιλιαoζ ΣαΦaαζ (1861-191η: BιογaαΦικd (τaot.lσ€ιζ i,ππaeαπdqα εaευνα),, στoν aνo€τo τ6μo τηξ δσκoγQαΦι'.ηζ aκδoσηζ P,α, AθηΙ.t,Tπoυaγεiο Πo^ιτισμoυ xαι EπισηβJν / Διευ0υνση Πολιtιστικtilν Eκηλ(jσεα\,1984, σ. 1}36| 16-

3. ΑμΦoτεaιc σχιτισΓη@ν μ, η Φiαaμoνιλη kοlσνμμιτt lχαν συ\να σι ισl .

τεQικiζ Φναυλιεζ τηζ. EπΦζ, αμΦ6τεaεζαΦιaaωσaνσυνθiσεξ τoυζ στoν δααα-,\6 τoυΦ τoν ΣπυQι&rνα Ξwδα. Bλ. Francoise c. cofa9e ' LΔ Ptbnαυclι' Po|ν.a Paνlpiano (Kieκυaα: Λonπη9 1875) και Partheπop€ Barkel' cwrus' ΜΔriο (Μ\lano: τr'Lucca, [1880]) και τη€ ιδαζ ΙΔ 9τνιtιtaιo. cαlotina (ΜιΙano| Fr. Lu€ca, 1880), η oπoιι'μιinισι,' τeα],oυδηθηκε ro κεaωaαiκ6 Θfατeo San Giacοmο τo 1880. Τα παaαiιι'νω aqγα ηζ Mπ.iaκεo κaθιξ και ιinλεζ Φθaσε ιζ ηζ, απl'κεινται ση BaετανιEηBιβ^ιoΘriκη.

4. Eυχαaιστ6 και απ(i ε&n τoν Κ AνΦaα Παπαδ.iτo υπει'Θυνo τηζ βιβλιoθηtη:τηζ Aναyνωlrτικηζ Eταφια9 γι!ι την αeqη τoυ.

5. "o Σπιaoζ Σαμaeαζ iν Kεaκυa4,, Νεonηoζ (Kωνσταντινonπoλη.)(15/27.2'1?'89)' σ. ξ ('o Σαμdραζ ειζ την πατaιδαaoν,' Πρbo6oζ Ε '224 (16'3'19aη, c'3, α,λ^ιi και Π.Θ. Στεaιdtηζ "'Καποδιστaαζ'"' Μεynλη'Ελλψικη'Εyκυκλonοιδε'\'T. ΙΓ'

' σ' 768'

6. Σxετικd με τo ζiτημα τηζ ακeιβoιζ χqoνoληησηζ τoυ Θανdtoυ τoυ Σκ.1a"

'Ι1νηλατcbνταq τδν Σπriqo Σαψαqα€να δλ6κληqo τ€ταqτo αiιυνog.

τoi ΓΙQP Γo't ΛΓ'ΩΤ ΣAΚa'''

ΔEN OPKΙZOMΑΙ πδq 6ταν διαβαζετιιι τδ παQδν, θλ Ξxει εκδo0εlδ δγκGrδi(rτατoζ α τdμos τηs μoνoγQαΦιαζ μoυ Σπoρoξ Σιιlllιρι1:(1861'1917)' o Με|αλoξ Aδικιlμtfie τηg 'Ελλl'1νικτjg Mol.,σιr,Jζ: E50

oελiδε; μi σιlνεκδ6τεζ τδ Τμημιr Moυ(rικaν Σπoυδων τoυ'ΙoνιoυΠανεπιατημioυ κιri τo Moιι'ειo MπεναlCη. Πιοαν6τατα Θα βQισκ6-μιroτε πια oτι\ν καταqlτιoμιδ τoil ανιrλιτ,7ο)ν διαστασε(υν εiJQετηQιoυδνoματιυν: oi πoλυαqι0μεq ilιδηλιllαειc τoυ Φετινoa 'Eτoυζ ΣαμαQα(15ο χρ6\'α απd τ) γiι'γη6η τoυ), πιlil απεκιiλυι|αν ilλικδ ιiγναl(rτo ιiλ,λλ πoλυτιμ6τατο γι(i την καθdλoυ εκτiμηoη τoυ κoλoσσoδαιτoδ τηζ 'Eλληνιlrηζ Moυσo(ηξ, συνεπdγoνταν πλilΘoζ σι]μπλη-ραlματαlν, δoυλειi πoλυ μεr,αλιiτερη τηζ πQoβ^επoμaνηξ. Kαι μ6'ιoν η αναl<αλιlι|η τo 2010 κιιi iκτiλεoη (12 Απqι,\ioυ 2011, MoυrτεioMπεναlcη, oi oιlνιιυλιακli μoQΦη), τoι σπαρτiτoυ τηe cie τιjqιr 1α-μινηζ dπεQαζ ,'ιιorΣ,ι,1α, 6δηγιlιloε ιr1εδδν oi qιCικην ιiνα0ειilρηιητηζ iξελεικτικηζ πoQειαζ τoυ ΣαμaQα, καi iνδε1oμiνωq τξq ioτoqi-αs τιlυ iτιr-λικoυ βεριrτμoυ.

oπcυαδτjπoτε 6 Σαμιiραs, ιττrj ι|ιiιη 6πoυ μπ6Qεσιt να δδηri{r..]τη bιεqειiνηol'i τoυ, i1ει τελειιjoει πια για μiνα.'Η σκυταλη πεQνaιri πιιναξιoυq νε6τεqoυ; - η Ιqlευνιι δε trταματα πoτ!. Ωoτ6oo tQταoε l] oτιγpιη α)καπoιον λναπoληι:rειυν απδτην 251ρoνη αυτην iqευ-\'l ι l l. l]ν oδl η ll η ια λΛ l J.{ l κι1'-{υlι,'ι'ι'ul | ιJlι ιrυμ π, ΟασμΛτulν.

ΓυQνδ λoιπδν 27 χQdνιι πioιl, αQχεcΦθινoπιiqoυ 1984 ιττην ΑQιlτo Xαλκιδυ<ηg, μιιγευτικδ παραΘαλαooιo χωQιoυδιir.ι, μι αμμoυδιαμοναδικη γιi κoλιiμπι lιιιi τ6oo πλoiσια σε αθε.oiνα πoυ τ|ν ι|α'qευαν μi ιιπι11η κιιi την 6δηγoδ<rαν κατ' ευ0ειι-ι\' στλ τη./ανια iνδiπαραl<τιlυ oi(oπα,λεioυ. Eκεi εi1ε τι'; iΣo1ι<6 τoι,6 αληoμoνl1τοcΙιαννηq Mανταl<ιιc (1932'1998)' iμιι,'υχωτ1)ζ τηζ μι)υσυrηζ ζωηζ τηξΘεσσa-λoνικηζ, iπiδεκαετiεg διευ0υντ'1q τηζ XoQ.,rδιαζ τoυ AQιστo-τελειoυ Πανεπιστημioι,. Συχνα, 6ταν ανiβαινα oτη Θεooιrλoνυιη,μoδ iδινε τα κλειδιλ τoυ aεoχικoι rαι πεqνoυoα iκεi τoυλιi1κrτorμιαν iβδoμιiδα μαrιρυλ απδ τ|ι'ιiτεγl(την aθηνατκη πQι11/ματιliο-τητα. Tδ 1984 εχονταζ |_ιαζι μoυ δεκαδεi (pιoτoτυπκilν μi ilλιιil ιτ1ε'τικ6 μt τδ ΣαμιiQα, ιiQχισα δoυλειa: Tδ τ6τε'τπoυQ./εio Πoλιτισμoι'καi'Eπιoτημδν (ΥΙ1ΓΙE) iτoιμα(ε λευκ..)μα τQιω-'ν bισrων βι\'υ,υ\ωι

116

μi την δπεQα Pθa, μi αρ1ιμoυoικo, πoιδν ιiMo; τδ BJQωνα Φωετζηπoυ δπηρiηoε καi υπηqετεi Φν 'E,1,ληνΦ Moυσu(η μi ιεQαπo-στoλικδ ζηλo. To, λευκ(;ματoζ αυτoδ εiχα ιiναλιiβει νλ γρriι|ω τα(ειμενα: ηταν τδ πQδτo iκτεν:ζ καi iμπεδωμiνo σε aQευνα τdσooυoτηματιlιη 6oo dπ€τqεπαν τα 1qoνικλ πεqιθιiρια τηg iκδoαειυe,δημooiευμα για τδ συνθaτη. Tδ τ6oo ιiπρooδ6κητo <iνδιαQiρoν"τoδ τoτε lΓΠΠE γιrr τδ Σaμιiqα, oQειλ6ταν oτδ 6τι oτην η1oγρdζlη-ση τηζ Pjaζ, ην i1ρωiδα δπoδυ6ταν γνcυoτη ooπρανo, μετiπειταoι1ζυγog, τ6τε ανcυτ€qoυ oτελi1oυg τoδ TΤΙΠE, or]μεqα αυνταξιoυ_1oυ. TΙ iκδooη ατυμoε, δπαιτι6ητι τoυ κυQιoυ αυτor: τδ κειμε-νo μoυ θα δημoαιευ6ταν μoνoν iMηνικιi.t Aνιiπoπτoζ πεqιμενΦ6πωq oυμQιiνηαα μi τδν κoυτoπ6νηQo χαQτoγιαKi, γιτι την πQdr-τη διoqΘιυoη τιiw lcειμiνων. 'lνα απξευμα 1τιiπηαε τδ κoυδoυνιτoa σπιτιoδ μoυ καi μoi παQiδoσαν ετoιμΦ (αλoσυσκευασμiν.ι,τQια λευκωματα τηζ Ρiαq. Tδ κεiμεν6 μoυ εiχε τυπωθεi μi πληQηιiγνoιιi μoυ καi, παqα τα oυμπεQωνημdνΦ αδιoQθωτo μi δεκaδ€ζτυπηQαΦι]r6ν λαΘriν: crκΞτη αυμQoριi! "oταν διαμαQτυqηΘηκαoτδ 1αρτoγιακιi, μoa ξεΦoιQνισε iνα αναio1υντα 1oντqnκoμμi-νo ψεδδoζ πoυ δπoβiβαζε η νoημooJνη μoυ: γιν6ταν/ λiει, ατi1νAΘl']να κι1πoια αtjνoδoζ δπoυQγδν τηζ EoK καi η υπoυργδg Mελiνα Mεqlκoυqη, πq6oταξε να iτoιμασΘεi τδ λευ](ωμα iν τaχει γιανα τoυζ τδ χαQισει: δ! ακiQηκε πδζ 6πoιoσδηπoτε δισKoζ διχωζκε1μενα oε διεθνη γλaσσα θλ l]ταν &1qηoτog για κciΘε ξiνo καiiμπαιγμδqγια Eναν δπoυργ6, ιiι,1λλ καi' πδζ λν πQrγματι εiχεγινει1rατι τ€τoιo (σιγα!), αυτδ δiν τδν απτjλλαoαε τξg δπo1qεrjoεcig τoυνα μi aνημερ.rσει. ΣυγχωQ6 τλ πι1ντα iκτdq απδ τi1ν ιiπoτiμηoητξe νoημoαιiνηe μoυ...

ΠαQ' 6λα αυτΦ η tκδooη iγινε εiμεν€ατατα δεκτη και τδ κεiμε-ν6 μoυ θεαlρrjθηκε π86τυπo μoυσικoλoγιηs iρευνηe απδ τδ μoυ-σιtoληo-μoυσικoκqιτικδ Φoiβo Aναryειrνιiκη. "Ιαcυq, τi εκδoση γιλτην τdτε'ΕMιiδα, απoτελorσε ](αινoτoμια, αλλα τδ κεiμεν6 μoυπαQαμaνει παντα ενα πQδτo δεL\6 βημα, γεματo κενα ](αι ανα-παντητα iQωτηματα. ΑQγ6τεQΦ τδ δαχ8oνικδζ λαικιζoν τΠΠE,τΠΠo η τΠΠoT, εΘαι|ε iπιμελioτατα την t(δoση. "oμωζ 6 Φoτβoζ

1. Δεωτσιiκoζ, ΓιirQγoζ: Ι ' ΣrιPiδω! Φιλiοκoζ Σαμdραζ ('1861 1917): ΒιοyραΦικα(πρoΙασειe|ιa παραπερα iρευyα) (σσ' 13'36)' |L 'Ptα' Και Σαμαραζ: λrbrειρα θε(iρησηζ (σσ' 42'47)'ΙΙΙ'BlβλιογaαΦια και σχo^ασμaη aaγη,aαΦια (σσ.48-5a).'ο^αστδ

^ει1κωμα τηζ διαoγqαΦΦζ aκδoσεαξ Φζ dπεaαζ ΡaΦ aπδ τδ aΠΠE (3 δiσt οι

βινυ,\λιου ιP steIeo, ΥΠ 1 3, Α/A 11943 45' AθηνΦ 1985). aζ πa6σΦατα: η Kυaoτε-aη βιβ^ιoγaαΦΦ πηγη. tBqαχιryq': Λεωτσaκoζ/ Δισκ. iκδ. ΥΠΠ91985].

tt>

ΦωτoγgαQ ικ6 Λ ε{lκc'sψα

Tεκμηρια KαL ΚεLμηλLα

SUMMARΙEs

lΙaris Xantlιoudakis,''The olympic Aπthen and itε premiere:

A Greek demonstration of musical forc€s"

The organisation of the fiΙst modem olymPic Games in Αthens in 1896was the outcome of efforts and initiatives that went on foi sixty years andwere caΙΙied out by intellectuals and Politicians. They strived -itheΙconsciously or subconsciousl, but in aΙιy case obiectively_ to ensuΙethat the newly founded Greek state wouΙd Prove at aη internationallevel its direct links to the ancient Gτeek legacy and, consequently, itshistoΙical continuity. Such a claim wouΙd nevel achieve its purΡoseand would bear no practical benefits should Greece _and in particulaΙthe GΙeek organisation of the Olympic Games- not mana8e to Ιink thegΙory of the Αntiquity ιo tl..e fn-de-siacιe cΙeek cuΙfure.

Ιn this fΙamework, the celebrations oτganised Ιoι the ΙevivaΙ ofthe oιymPic cames were pτimarily used to iιΙustΙate the progressachreved after almost seven decades since the decΙaΙation of theGτeek independence and the foι:nding of its institutions. Music, as amultidimensional activity (ΙeferΙing not onΙy to composin8, but also toperformance), had the most direct adνanta8es in Greece in 1896 for tworeasons; first, the nafure of the olympic Games was the peτfect sceneto host music Ρerformances. Second, the aΙt oΙ the sounds, without theburden of the langua8e barrier, featured numeΙous important Greekmusicians of internationalmelit, both as composels and as PelfoιmeΙs.Ιn additioη mαsic had influenced deeply the Greek society and itsinstitutions. Ηence, the olymΡic committee commissioned sΡiΙosSamaras, an outstanding GΙeek composer who had pursued anexquisite caΙeel abΙoad, a5 well as Kostis Palamas, a rewarded yoυngPoeξ foΙ the comPosition of ιhe oιylι1pic A1'ιfrre,, at such high standardsthat could utilize and set off the most distinguished musical forces ofthe Greek capital.

Based on historical evidence and records, the present essayexΡΙoΙes the ideological background and PΙesents the facts that ledto the commission and the ΡelfoΙmance ol the oΙympic Anthem' Ιtalso outlines the available musical forces in Greece of that time, aswell as the PΙeΡaration foΙ the anthem's pelformance and ends uPto the descτiPtioπ of the majestic premiere, in which two symphonyolchestΙas, tfuee wind bands and four choirs joined theiτ forces.

1so SUMMΑRΙEs

sιel1a Kourbana,''Εlorα Mirοbilis and its pτemiere in Gτeece"

The outstanding success of Flora Mirαbilis, comPosed by spyridonFiΙiskos Samaras and premiered in MiΙan in May 1886, as wellas itssubsequeπt glamoΙous oΙbit both in Εuropean aπd in American opeiastages, did not necessarily mean that the opeΙa 1vould meet an equallyiιlustΙious recePtion in the composer's homeιand. Ιt

'γas a common

wish to perform the opera also in Greece from very early on. ΗoweveηitwouΙd take thΙee yeaτs and numeιous unsuccessfuΙ attempts in orderthe woΙld famous Florα Μitι1bilis to be heaΙd in GΙeece. APart fΙomCorfu, Samaτas's hometowπ, FΙorιl Μirιιbilis ιvas PlaΙιned to be stagedaιso in Zakynthos, in Patras, and of couΙse in Αtheπs, but the premierewas ahvays Ρut off. Ιt was finally performed in coΙfu in FebΙuary 1889(and eight months Ιater in Αthens). Αs concems Grcece of that time,it is obvious that good iπtentioπs were not enou8h to make up forthe lack of both suitable means and peopΙe who couΙd aPpreciate andgive pΙominence to the work of such an important comPoseΙ that hiscountry should have been very proud of.

'Νhen FΙoτa ΜirabiΙis lnalΙy had its GΙeek premiere in corfu, thecomposeΙ was activeΙy iπvolved in the PΙoduction and was totalιysatisfied by the conditions. The audience gave a rvarm applaud to theopera and enjoyed not only the simple, but also the most demandiπ8 ofits PaΙts. Ιt ι^/as a unique Ιelη,,ard ΙoΙ the effoΙts of Samaras, who statedthat he was pτoud to be a coΙfiot.

Kostas Kardaηis,"Samaras and the Colfu Philhaιmonic Society"

Until Ιecently, the only link between samaΙas and the Corfu PhiΙhaιmo-nic society was lhe Olymρic Anthem, since it was PeΙΙoΙmed by theSociety's wind band during the closing ceτemony of the first modernOlympic Games in Athens in 1896. Ηo\.Λ/ever, the administrative aπdmusica] alchives of the Society along with articles fΙom the press of thattime offeΙ a diffeΙent aspect of the ΙelationshiP between d1e composer

ELPETHPΙooι πλaγιoι αQιΘμoιαΦoQoυν υπo.ημει(bσεξ τηξ αντιστoιχηζ σελιδαζ.

Δεν ευQετηQ ιαζεται τo 6νoμα τoυ ΣπυQoυ ΣαμιiQα-

ηιiθoζ, Ιωaννηζ: 89Aμπελi9 nμoλΞ{.,ν: 54, 69

AνδQωνη9 Δη μητaιoξ: 96, 108

Ανεμoγι,jιννη9 Αλκιβιiδηζ: 27

Aννινoζ, Xαα1,λαμπoζ: 22, 26

Αντι,νoπoιλου-ΣαμιiQΦ Αννα: 14, 1&'107

, 108, 117 , 119-122, 125, 127, 128,

152Aνιryειi1νιiκηζ, Φoιβoζ: 11' 11z 119,

120Αποστ6λ0ψ Ιωaνηζ: 27Αqαβαντιν6q, Πεqικ-λi]e (Aaαμιζ): 12,

15,27Ασπdjτηζ, ΓεQaσιμoξ N.: 99

BBαλαωQηζ, Αeιστoτiληζ: 14 1& 107

B€QQaττΦ ΣτiΦανoζ:46Bιraλαξ, Δη μητQιoζ: 11, 15, 26

BικτωQ Eμμα\'oυηλ Γ', Bασιλιαζ ηζΙταλιa'ξ:104

Bιτιiληζ, Nι(oλαo<: 111, 112

Bλaχοζi 27Bλιiχο9 Λει\'ιδ.ι;: 82, 92, 103, 105

BoλιJν ι\'η ξ, ΦaειδιaιΦζ: 11, 15

Boταaaλ\η, -\ικατεeι\'η: 61

Bοιiλ1,αQι., ιεaει1: Kι\'σταΙτι\'oζ| 63,

87-90,92' 91' 96' 9;' 1j9, 14Ο,151

Boιλ1ι,αQξ, :-iιaιtι'\ :τεodγoι]: 9ο,

138

BoυQβαl!ζ, 1r'ιι..aιo: 11 15

BQανliζ, A1δQε.ι; r:BQοκινη-i,.\,ιι ι;'.. :: :Bqoκινηi, \ικ.ι.r::]-

ΓΓαβαλα., Ιnι..'.:_: a:

rαβaηλδηζ, Bλιiηζ: 11,15. 97ΓαιδεμβιaγεQ, Γε.jeγωξ: 52

ΓαQζ.ι,νηζ, Δ.; 94Γιαλλινιi9 ηγελoζ: 4

Γκιζαζ ιiΓκζηζ"), ΕυeυσΘdνηζ: 27

Γoυλιaλμoζ B, ΑυτoκqaτoQαζ τηζΓεqμανiαζ| 12, 16, 105

Γραμματικ69 Ιωdνηs: 3, 10

ΔΔημαQιi9 Kι.Νσταντινoζ: 26

Δι.ιμαντoπoυλlrψ ΔriμητQα: 119

Δ6Qαζ ΠQoσα.λaνδη9 Στυλιαν6ζ: 83,

84,94,135Δoυκιiκηζ, ΣπυQιδ,..Ν: 108

Δoιiσμανη9 Ιωανηζ: 86

Δφσiνηζ, Γ€ωQγιoζ:14

EEλioυ, ΙωΦΦ: 7EπιτQoπακη9 Π€τQog: 122

zZoυλα9 Ιαiννηζ: 89, 94zoιiμπoζ, Γ6Qγoζ: 102

ΘΘεoτ6i.η-Ανδaoυτσiλη, Απ€λιη| 7

Θεoτ6rq9 Mιχαηλ (δτiμαqχoξKεaκυaαιων): 62, 63, 68, 9ο, 93

KKαiσαaηζ, ΙGΦΦ: 11, 15, 35'37' 38' ψ

ω, 6L' 71' 97-99' 102' 133Kαiσαaηζ, ΣπυQiδων: 3ο, 31' 35'36' 42'

139καμηλιdaηξ, ΛαυQiντιoζ: 32

Kαe.ιλιβανoζ, T6ηζ: 123

154 ΣΠτΡoΣ ΣΑMAPAΣ

KαQδιiμη9 K.ι'σταζ| 3, 10, 14' 18' 46, 5a'57 , 70, 80, r19, 15{J

KαQQaQ, Παnλoζ:51,57, 5& 97, 118

Kαταπ6ηζ, Σταμιiτηζ| 10

Kατσιμπαλη9 rιιjQγoζ: 26

KεΦα,λληναιoψ Eηενiα: 1uKoκδηζ, ΙΦιrφdηζ: 101, 102

KoQal.yωψ ΦQαγκισκiΙ (couΙa8e,Fτancoise / coΙaggio, Francesca): 81

Kφδoιλη, ΑικατεQιη: 117

Kοqoμηλig, ΔημiτQιoζ: 23

KοU^iνη9 Ιωιiννηζ: 94KoυQμπανιi, Στiλλα:3,9, 14, 1& 24

45, 46,s2, 80, 88, 89, 94, 96, 97, 112,

113,150KυQuικξ ιμπQεσaQωζ)| 70

Kωνσταντινoζ (Διiδoχog): 12, 1'6' 23'31,72 88,96

Kωσι6πoυλoζ, ΓεωQγιoζ:56 76 π

Λαμπελaτ, Γε6Qγιoζ; 112

Δαμπελaτ, ΛoυδoβbΦζ: 99

ΛαμπεΛa! Nαπoλiων: 14

Λdμπφζ. Mιχαηλ: 33

ΛιiμπQoζ, ΣπυQιδων: 43, 44

Λaνηg, Aντ6νωζ: 55

^dν6o9' Μ{xαiλ B.: 47

' 99' ωa

Λιiππα9 oδυσσaαζ:122ΛαυΦ1aα9 ΔιoνJσωζ: 14, 32, 1ο2

Δεωτσιiκoξ, ΓdQγoζ: 3, 8 ,9 ' 26' 51' 58 '

82, 112, 113, 115, 116, 152Λιiλωζ, Δημητaιog: 14 18

ΛιμπεΦληζ (Λιβεadληζ), Αντd,νιoζ:91

Λιμπεa.iληζ (Λιβεaιiληζ), IωΦΦ: tt8

MMανιaQiζηζ, Στυλι1ν6ζ: 1ο5

M.iντακαζ. Γιaνηζ: 115

Mαaτινεληg EΨaνιoζ: 100

Mαυq61η9 Biκταηαg: ΦMεQaκoψ ΣτεΦανiα: 117

MεQκoΙjqη, Mελiνα: 116

MεQκoιiQηζ, ΣπυQιδιΝ: 104

Mηλαaεσηζ. N.:46Mητσιi].η9 KιiQoλoζ: 23, 25

Moνδινoξ, ΑνδQiαζ: 54Moνδινoζ, Διoνισιξ: 50

' 51' 53' 54' 55,

Mοσχoνη Πανα],iJτα: 117

Moτσ€νιγoζ, ΣπυQδων; 99, 109, 117,125,128

Moτσενηoυ, Λiτσα: 126, 127

Moυσoυλδη9 αjτηq:21MπαQrcQ, ΠαQΘεν6πη (BarkeΙ,

Parthenope): 81

MπoQμπιitcη, Mαqια: 21

Mπεξ KαΦλoζi 27Mπεt .ιτ(iρoζ, ΣπυQιδ.,Jν: 27Mπoκατσιliμπη9 Bικaντιοζ: 69, 91

Mπoκατoιιiμπηο Γειiqγωs: 104

MωqQιiζ, ΣαQλ βλ. MauΙas, charΙes

ΞανΘ6π0υλoζ, Tιμ6θεoζi 31

EανΘoπoιiλoυ (ζεηoζ): 71

ΞανΘoπoι]λoυ (ωζυγoζ Tιμ.gανθ6π0υλ0υ): 71

ΞανΘoυδdκη9 xαQηξ: & 19,26,101,102,149

Ξεπαπαδaκoυ. Aiaα: 31' 51, 58, 72' 88'89,96,119

Ξωδαζ, Σπυaιδων:11, 1' 5' 81'82,83,97 ,98, r32, 151

ooλγα (Bασi^ισσα): 11, 15

ΠrΙαδoβd9 Δoμaνιt oζ: Φ 84,89' 90'9L'

94Παλαμιi9 Kωστηζ: 13, 17' 21' 22,23-26'

27,80,149Πιiλ[ηωζ. Ιωιiνηζ K.: 10ο, 101, i02,

105Πανταζi, Παναγlτjτα: 19

Παπαγεd,αιξ, ΣπυQi&rν: 98

EτPET1]P]o 155

Παπαδιiτoξ, Ανδρεαt: 10, 81 Tσot 6πoυλ0ζ, Γε{iaγιοζ: 14'21,22'26'ΠαqαμυΘ ι6τη ξ, Φ rιoκτη P'ω\: 92, 108' 27 , 28

' 29

' 33' 12L

119

ΠετσιiLi,η9 Α.N.: 43 ΥΠoλaμηζ, Ιω.iννηζ; 102 (Τιδζ τηζ Nυκτδζ, 1ψευδιjνυμο): 89Πoυληζ, Σωκ8aηζ: 10Πaoβελεγγιζ,ΑQιστoμdνηζ:25 Φ

Φιδετζηζ, BυeaΝ: 8, 110, 116 121, 125P Φιλημων, Tιμoλaων:32, 70Ραγκαβri9 Αλεξανδaoζ Ρiζoζ:52, 111, Φ8αβασωη9 Αντωνωζ: 11,15

11.2

ΡαΦα]'iλoβιτ' Λεωνιδαζ:91 xPoδoθε.iτoζ, Διoνιiσιoζ: 26, 91, 92, 98, Χαλ0<ιoπoυλoζ MaντΦρo9 Nικ6λαoξ:

φ 3,8L' 82' 84,91'' 92' 1'01' 113PoιΦoξ,Γε.jQγιoζ:74 XαaικλliNταatd€'Χαqτoυλιiqη,XαqιPωμαν6ζ, Ιωιi''νηζ; 7 Lλεlα):27Pωμανoυ, Kαιτη;2i Xαaκωλιiκη9 Αλaξανδeoζ:lu

χaυσοβελιjη-Mιχελiκη, Αννα'ΕQασ-Σ μiα:120ΣdιλεQ €eileΙ), AνδaEαζ: 31, 36Σαμ.iQα, Aιγα: βλ. Αντωνoποn^oυ-

Σαμ.iQΦΑννα BΣαμιiaαι,Σαμμaaαr,Φαν[ν]η(τo BeethoveηLud\,.igvan:108

γiνoζ Eλaoυ): 7,11, 13,82,99, 113 Bellini, Vincenzo:68ΣαμdQαqιiΣαμμaQαζr,rεΦγιoζ:7, BevilacquΦCon€etta:57,90

112 Bιavet (Bλαβε), Emi]e:98Σαμιiaαζι,ΣαμμιiQαζr,ΣκaQλι1τoζ: Boryanti:67

7'9'11'15'80'81'82'11l'113 Boniciοlli,Ric€aτdo:32Σαμπαηζ, Kωνσταντινoζ: 29Σκ6κ0ζ, KGrνσταντινoζ:123 cΣουaβiνoψ MαQa: 1ο, 18 CataΙani, Α]fredo: 104ΣoΦiα (ΠqΨκιπισσα): 12, 16,31,96 chaΙιet:58Σπιiθηζ, ΣπυQιδων:71 GΙea, Fran esco: 104Στεaι.jτη9 Π.Θ.:81, 82 coΙocci, ΑndΙiano: 122Στιβανιiκη, EυανΘiα: 51,54 coΙombatti, VirgiΙia| 68ΣΨγQdζ, Ανδaiαζ:41,44 55' 56' 57' 59' comejo, Manueι:119.125

60,76D

T De CasteΙιo: 67TαQασoυλaα9 Θανaηζ| 2j' 24' 32' 35 De coubertiΙν ΡieΙΙe: 44TεQaντσω, ΓιοMντα: 54, 69 De Queιιx de Saint-ιΙiιairc (μφΦσωζ):Tζιβανοπoυ^oζ, ΔημoσΘaνηζ:20 11

Tσαrασιliνοξ,Ιωιiνηζ:96 DeSevΙain(Δε-Σεβqaν)(μαaqσιξ)|Tση,t oι1νη, Bιiσω: 117 27'28

L56 ΣΠτPoΣ ΣAMAPΑΣ

Deιibes, ιeo: 11, 15, 104, 128 PDiMento,Francesco;46-49 Per8olesi,corΙado:g3Donδ MaΙiangela: 118 Pougin, Αrthur: 118, 123Donizetti (Δoνιζaττηζ), Gaetano;4' 104 Puccini, Giacomo|45, 120Dubois, Theodore: 11, 15Dumas (Δoυμιiζ), ΑιexandΙe: 13, 16, 98 R

Raphael (BQετανdζ τQαπεζιτηζ): 68E Ricοrdi, Giulio: 12, 16,97Ede1, Α1fredο:53 Rossini (Toσσινηζ), Gioacchino: 101,

ElzeaΙ, ΡieΙre:88 104

FontanΦ FeΙdinando: 8' 8& 120 samaΙa (cirel), cιotiιde (τo γaνoζDuquesne): 124-125. 152

G Sassoli, Ezzio:96GalΙi, Αmintore: 97 sonzogno, EdoaΙdo: 12, 1' 16, 17, 52,

GentilΙi{edeschi,Mario:118 56,7&84'86'88'99'ωa'ν0'123'Giannini, BΙuto| 67, 94 1'28'134'142'L44Giraud. Αlfred: 124 SoΙιzoμo, Elvira: 123counod (Γoυνιj), αarΙes: 101 Simoni Renato: 120

Stancampiano, Effico: 11, 15

IJobnsoη James P: 94 T

Tama8no (Ταμιiνιo), Francesco: 27κ Thomas, Αmbroise: 59KaufJmaι Thomas G.: 119 Troubetzkoy (ΠQιγκιπισσα): 11, 15

Lassale (Λασσιiλ), Eutδne 5& 76 van-ηck (Baν-Δυκ), EΙnesι 27viaιatte, EΙizabeth| 119

M verdi (Biqδηξ), GiusepPe|4' 46MaΙchetti, Fiιippo: t04 vitaυ Remi88io:86Mascagni, Pietro: 45MascheΙoni, Αn8eιo: 11, 15 wMass€neζ ΙuΙes: 11, 15 Wagner, Richard; 94 104MaιΙrra' charlesi 19, 27 Weber, carl MaΙia von: 108

Milliet,Ρaul(Mιλλιa,Παιjλoζ):1117, Wolff,st6phane:12498

N Zecca-LaterzΦ Αgostina:118Nicoιini, ΑιessaΙdΙo: 67

oOstali, Nandia: 128