Embed Size (px)
Citation preview
KARABÜK EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ’NDE ÇALIŞAN SAĞLIKPERSONELİNİN HİZMET İÇİ EĞİTİMLERE BAKIŞI
ÖZET
Yaşam boyu eğitimin bir gereği olarak karşımıza çıkan hizmet içi eğitim, çalışanlaramesleklerinde daha başarılı, üretici ve mutlu olmasını sağlayacak bilgi, beceri ve tutumlarkazandırmayı amaçlar.
Bu çalışmayla, hizmet içi eğitimde kuramsal alt yapıya yönelik bilgi vermenin yanı sıra, sağlıkpersonelinin görevleri başında çalıştıkları sürece mesleklerindeki gelişmelere uyum sağlayabilmeleri,verimli ve üretken olabilmeleri için sürekli eğitim ihtiyaçlarını karşılamadaki önemi, esasları ve bueğitime olan gereksinimleri üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede hizmet içi eğitim yoluyla çalışanlarınperformansını artırmada hizmet içi eğitim programları ve stratejileri gibi temel noktalara yerverilmiştir. Hizmet içi eğitimle sağlık personeline, en azından, kendi alanındaki yeni bilgi ve becerilerizamanında kazandıracak, yeni eğitim teknolojilerinden faydalanma ve bunları mesleklerindekullanma kolaylıklarını sağlayacaktır.
Karabük Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesinde çalışan sağlık personeli ile anketçalışması yapılarak, sağlık personelinin hizmet içi eğitime bakış açısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.Araştırma da sağlık personelinin hizmet içi eğitim konusunda olumlu oldukları, eğitimlerin çalışanlarayeni beceriler kazandırdığı, mesleki gelişimlerini geliştirdiği ve çalışanların kurumsal aidiyet ve kurumkültürünün pozitif etkilerini yaşattığı sonuçları ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kurum, Eğitim, Hizmet içi Eğitim, Sağlık Çalışanları
SUMMARY
In service training as a necessecity of long life learning programme aims to make the workers moresuccessful, creative and happy at their jobs.
The aim of this study is to discuss the importance of inservice training for health staff. For this aim,first the teoretical framework was given. In this context, several aspects such as health staffadaptation process towards new developments in their career, how they can be effective and theimportance of inservice training for health staff were discussed. In-service training provide knowledgeand skills health staff in order to they use new educational technologies effectively and increase theirperformance. Briefly, This study discusses the aims and principles of in-service training for health staffin termsof different aspects.
This study is conducted to learn Karabük Training and Research Hospital health staff on theprofessional development training and to give suggestions which is appliable to develop betterprofessional development programmes.
KeyWords: Organizations , Education, In Service Training, Medical Workers
GİRİŞ
Dünyamız hızla gelişirken, bilgiler de aynı hızladeğişmektedir. Bugün yeni diye öğrendiklerimiz, çok kısa bir
zaman içerisinde güncelliğini kaybetmekte, yerini yepyenibilgilere bırakmaktadır. Süreklilik gösteren bu değişim hemişletmeleri, hem de buralarda hizmet veren insanları bu hızıyakalamak zorunda bırakmaktadır.
İster kamu kesimi, isterse özel sektör olsun, her örgütçevre şartları, teknolojik gelişmeler ve değişimlere uyumsağlamak ve elindeki insan kaynağını en verimli ve etkilibiçimde kullanmak zorundadır. İnsan kaynağının mevcutperformansını sürekli iyileştirmenin yanında potansiyelperformansını da ortaya çıkarmak gereklidir. Bu ise yalnızeğitim faaliyetleri ile mümkündür.
Eğitim günümüzde yaşamın her alanında herkes içinvazgeçilmez bir ihtiyaçtır. İş görenlerin mevcut performansınıarttırmak, becerilerini geliştirmek ve güncelleştirmek,örgütsel problemleri çözmek, kariyer planlaması yapabilmek,değişmelere ayak uydurabilmek hatta rehberlik edebilmek, eğitimfaaliyetlerinin önemini arttıran hususlar olmuştur.
Okul hayatında alınan eğitimin çalışma hayatında yeterliolmadığının görülmesi, öğrenilen bilgilerin geçerliliğinikaybetmesi, yeni cihaz ve uygulamaların kullanılmaya başlanmasıgibi sebeplerle hizmet içi eğitim programları; kişisel vekurumsal gelişimin en önemli aracı olarak ortaya çıkmaktadır.Ayrıca sunulan hizmetin kalitesinin artırılması ve standardınınsağlanması da ancak bu eğitimlerle mümkündür.
Hizmet içi eğitim bir süreç olup, bir çalışanın eğitilmesiörgüte girdiği andan itibaren emekli olduğu ya da istifa ettiğiana kadar devam eder. Bu nedenle bu uzun çalışma süresiiçerisinde, hizmet içi eğitimin kalitesi açısından, türlüyöntemler ve etkinlikler sistematik ve belirli bir plan,program dâhilinde uygulanmalıdır (Taşan,2013,s.15).
Kamu kuruluşlarının görevlerini etkili ve verimli yerinegetirmelerinin ve böylece ulusal kalkınmaya katkıdabulunabilmeleri için, tüm birimlerde değişik görevleri yerinegetirebilecek kamu görevlilerinin yetiştirilmesi gerekir. Bubağlamda hizmet içi eğitim faaliyetleri, kamu kuruluşlarınınyönetim sisteminde insan gücü kaynağını geliştirmekte çokönemli bir rol oynamaktadır (Örücü,2005, s.9).
Hizmet içi eğitim, kamu görevlilerinin hizmeteyatkınlığını sağlamayı, verimliliklerini artırmayı, gelecektekisorumluluklarını daha iyi yerine getirebilmelerini, dahakaliteli iş yapmalarını sağlamak için; onların bilgi, deneyimve becerilerini artırmaya odaklanan eğitim faaliyetleridir. Bufaaliyetlere çalışılan kurum içinde ya da dışında, iş başındaya da iş dışında başvurulabilir. Önemli olan bu faaliyetlerinhizmetle ilişkili olmasıdır.
Bu nedenle ülkemizde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun214. maddesi ile kamu kurum ve kuruluşlarında DevletMemurlarının yetiştirilmelerini sağlamak, verimliliğiniartırmak ve daha ileriki görevlere hazırlamak amacıyla hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin uygulanacağı hükmü getirilmiş, bufaaliyetleri gerçekleştirmek için de aynı kanunun 215. maddesigereği her kurumda bir eğitim biriminin kurulması zorunlukılınmıştır.
Sağlık hizmetlerinde kalite ve verimin artırılmasınayönelik çalışmalar yapılmasına rağmen yetersiz kalan temelmesleki eğitimler, olumsuz yönetici tutumları, çalışanpersonelin yaptığı işe isteksizliği gibi birçok negatif faktöryapılan hata ve karşılaşılan sorunları artırmakta ve bu noktadaçalışan ve yöneticilere uygulanacak hizmet içi eğitimprogramlarına önemli bir rol düşmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu 2013 verilerine göre toplamnüfusumuz 76.667.864 kişidir. Bu nüfusun 38.473.360 ı erkek,38.194.504 ü kadındır. Karabük ili nüfusu ise 230.251 kişidenoluşmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2012yılında yapılanbir çalışmaya göre; sağlık bakanlığı, üniversite hastaneleri veözel sağlık kuruluşları bünyesinde toplam 134.906 hemşire,53.466 ebe görev yapmaktadır. Ülkemizde sağlık bakanlığınabağlı çalışan ebe ve hemşire sayısı, istihdam edilmiş sağlıkpersoneli sayısının neredeyse yarısını oluşturmaktadır. Buverilere göre; Türkiye’de yaklaşık 561 kişiye 1 hemşire, 1414kişiye ise 1 ebe düşmektedir. Karabük ilinde de durum Türkiyegenelinden pek farklı değildir. Karabük’te toplam 230 ebe ve
496 hemşire görev yapmakta olup, hemşire başına düşen kişisayısı 464,ebe başına ise 1001 kişi düşmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun araştırmasına göre Türkiye,kişi başına düşen hemşire sayısı konusunda AB ülkelerinden birhayli geride iken, ebe sayısında Avrupa Birliği Ülkelerininoldukça üstündedir. Bunda nüfusumuzun genç olmasının, kırsalkesimde sadece sağlık evlerinin varlığının ve buralardaebelerin görev yapmasının etkisi büyüktür. Rakamsal olarakAvrupa Birliği Ülkelerine göre ebe sayısı fazla gibi görülsedahi, bu hususlar göz önüne alındığında yetersiz olduğudüşünülebilir.
Ülkemiz, her ne kadar iyileştirilmeye çalışılsa da halasağlık personeli yetersizliği sorunuyla karşı karşıyadır ve budurum var olan personelden azami derecede verim alınabilmesigereğini ortaya koyar. Hizmet içi eğitim programları, istenenve olması gereken şekliyle bu aşamada devreye girer. Bueğitimler, çalışanın mesleki bilgi ve becerisini artırmanınyanında, kişisel gelişimini destekleyen, iş tatmini vemotivasyon sağlayan bir çerçevede olmalıdır ki, mevcutpersonelin potansiyel performansına ulaşılabilinsin.
1.HİZMET İÇİ EĞİTİMDE TEMEL KAVRAMLAR
1.1 Eğitim:
Eğitim, bireyin doğumundan ölümüne kadar devam eden birolgu olduğundan ve politik, sosyal, kültürel ve bireyselboyutları aynı anda içinde bulundurduğundan, tanımınınyapılması zor bir kavramdır. Bazı tanımlar eğitimin süreç,bazıları formal bazıları da formal olmayan yönlerine ağırlıkvermektedirler.
Eğitim en genel anlamıyla insanları belli amaçlarına göreyetiştirme sürecidir. Bu süreçten geçen insanın kişiliğifarklılaşır. Bu farklılaşma eğitim sürecinde kazanılan bilgi,beceri, tutum ve değerler yoluyla gerçekleşir. (Fidan,2012,s.4)
Eğitim, kişiliğin gelişmesine yardım eden ve onu esasalan, onu yetişkin yaşamına hazırlayan gerekli bilgi beceri ve
davranışlar elde etmesine yarayan bir süreçtir.(Tezcan,1985,s.5)
Eğitim bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla vekasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir.(Ertürk, 1988, s.11-16)
Kişinin içinde yaşadığı toplumun olumlu değerlerine göreyeteneklerinin, tutumunun ve öbür davranış biçimleriningeliştirilmesi sürecidir. Kişilerin toplumsallaştırılması ve enverimli düzeyde kişiliklerinin gelişmesi için seçilmiş vedenetlenmiş bir çevrede yapılan toplumsal bir süreçtir.(Başaran, 1978, s.18)
Bireylerin toplumun standartlarını, inançlarını ve yaşamayollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçlerdir.Kişinin yaşadığı toplum içinde değeri olan, yetenek, tutum vediğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin tümüdür.Eğitim, önceden saptanmış esaslara göre insanlarındavranışlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlıetkiler dizesidir. (vikipedi)
Bireyde bilgi, beceri, davranış, anlayış, ilgi, tavır,karakter gibi önemli sayılan kişilik özellikleri yönünden bellideğişmeler sağlamak amacıyla yürütülen düzenli sosyal birsüreçtir.
Bireyin yaşadığı toplumda değeri olan yetenek, tutum vediğer davranış biçimlerini geliştirdiği kültürlenmesüreçlerinin hepsidir.
Daha önce karşılaşılmış veya karşılaşılmamış bir durumkarşısında uygun davranışta bulunabilme yeteneği, hüner,yetenek, güç, ehliyet, zekâ, marifet, dirayet, alışkı, iktidarve bu gibi nitelikleri kazanma sürecidir.(Tosun,1977, s.484)
Kişiyi belli amaçlara göre yetiştirme sistemi ve işineverilen isimdir. Bir kimseyi, önceden saptanmış amaçlara görebilgi, görgü aşılayarak belirli yönde işlemek, davranışyatkınlıkları kazandırmak, terbiye etmektir. Eğitim ise butanıma ek olarak bir insanı, kişiliği ve yetenekleridoğrultusunda yönlendirmek, olumlu davranışlar kazandırmak,
ihtiyacı olduğu bilgileri aşılamak olarak tanımlanmaktadır.(Daşıran, 2013, s.1)
Bu tanımları çoğaltmak elbette mümkündür. Eğitim genelanlamıyla, bireyin ihtiyaç ve ilgi duyduğu konularda sürekliolarak kendini geliştirmesi ve bu olumlu gelişimi hem iş hem desosyal hayatına yansıtabilmesidir şeklinde tanımlanabilir.
1.2 Hizmet Öncesi Eğitim:
Hizmet öncesi eğitim; genel öğretim kurumlarındakieğitimle ilgili etkinlikleri, kurum ve kuruluşların eğitimihtiyaçlarını karşılamak üzere kendi bünyelerinde açtıklarıokullarda hizmet öncesi okutulan öğrencilere verilen eğitimikapsar.(Erdem, 2010, s.8)Hizmet öncesi eğitim, bireyin okuduğu okuldan başlayarak, işebaşladığı zamana kadar olan süreyi içine alır. Bir başkadeyişle kişinin işe başlayana kadar geçtiği eğitim süreçleriniifade eder.
Genellikle, mesleki ve teknik okullar diye adlandırılanhizmet öncesi eğitim kurumlarında, genel kültür kazandıranklasik eğitim kurumlarından farklı olarak, öğrencilere meslekiformasyon ve gelecekteki görevleriyle ilgili teknik bilgilerverilir. Böylece adaylar, hizmete başlamadan önce, yetiştiklerialanın iş görülerini, görev ve sorumluluklarını, kuram, ilke vetekniklerini, bilgi kaynaklarını öğrenir.(Kaya,1999, s.253)
Hizmet öncesi eğitim, personelin adaylık ve stajyerlikdönemlerini de içine alan, kamu kurum veya kuruluşlarındaçalışmaya hak kazanmış ancak henüz işe başlamamış bireylere,yapacakları işi öğrenmeleri ya da bilgi sahibi olmaları içinverilen bir ön eğitimdir.
Yani hizmet öncesi eğitim işe girmeden alınmış olunaneğitimdir. Hizmet öncesi eğitimin kapsamı, işe girmeden öncegenel öğretim kurumlarında verilen tüm eğitim teknikleri ileher türlü mesleki ve teknik öğrenim etkinliklerini içindebarındırmaktadır. Kişi hizmete girmeden önce almış olduğu bueğitim sayesinde işin gerektirdiği nitelikleri taşımaklaberaber, hizmete girdikten sonra görevini gereği gibiyapabilmesinde önemli ve etkili bir ön hazırlık olacaktır.1.3. Hizmet İçi Eğitim:
Hizmet öncesi eğitimin bir göreve ya da mesleğe hazırlamakamacıyla, adaylara gerekli bilgi ve becerileri kazandırmasınakarşılık, hizmet içi eğitim halen görevde bulunanlara, işlerindaha etkili yapılmasını sağlamak amacıyla, gerekli bilgi vebecerileri kazandırır, yeteneklerini geliştirir.(Kaya,1999,s.258)
Hizmet içi eğitim, genellikle hizmet öncesi eğitimedayandırılır ve hizmet öncesi kazanılan bilgi ve becerilerigeliştirmeyi amaç edinir. Gerçekten de hem hizmet öncesi, hemde hizmet içi eğitim, iş etkinliğini doğrudan ya da dolaylıbiçimde geliştirmek amacıyla düzenlenmiş bir eğitim süreciolarak tanımlanabilir.(Kaya,1999,s.258-259)
En yaygın tanımıyla Hizmet içi eğitim; özel ve tüzelkişilere ait iş yerlerinde, belirli bir maaş veya ücretkarşılığında işe alınmış veya çalışmakta olan kişilere,görevleriyle ilgili gerekli bilgi, beceri ve tutumlarıkazandırmak üzere verilen eğitimdir.(Taymaz,1981,s.4)
Hizmet içi eğitim, kamu hizmeti görevlilerinin hizmeteyatkınlığını sağlamayı, verimliliklerini artırmayı, gelecektekisorumluluklarını daha iyi yerine getirebilmeleri, daha kaliteliiş yapmaları için onların bilgi, deneyim ve becerileriniartırmayı amaçlayan eğitim etkinlikleridir. (Canman, 2000,s.95).
Hizmet içi eğitim, bir meslek elemanının mesleğe aday veyaasil olarak girişinden çeşitli nedenlerle işinden ayrılışınakadar geçen sürede bilgi, beceri, davranışlarında değişiklikyapmaya yönelik etkinliklerin tümüdür.(Kalkandelen, 1979,s.14).
Bir başka tanıma göre ise hizmet içi eğitim, kişinin hizmetegirerken ya da girdikten sonra, hizmetin çeşitli safhalarında“mesleki” yönden yetiştirilmesidir.(Kol,2009,s.10)
Hizmet içi eğitim çağdaş dünyada vazgeçilmez bir gerekliliktir.Hizmet içi eğitimin anlamı, üretim sürecinin en önemligirdilerinden biri olan insan gücünün diğer girdilerlebütünleştirilerek kurumsal açıdan en üst düzeyde verimlilik,bireysel açıdan da en üst düzeyde iş doyumunun sağlanmasıdır.(Pehlivan,1992,s.151-162)
Hizmet içi eğitim; kişinin hizmette bulunduğu süre içindealdığı eğitimdir. Hizmet içi eğitim; bireylere mesleklerindedaha başarılı olmalarını sağlayacak gerekli bilgi, beceri vetutumları kazandırmak amacıyla yapılan planlı eğitimfaaliyetidir. (Ulus, 2009, s.12)
Hizmet içi eğitim; herhangi bir meslek adamının mesleğineilk başladığı günden mesleğini bıraktığı güne kadar kendinimesleği için devamlı yetiştirmesi veya yetiştirilmesidir.(Uçar, 2005, s.10)
Hizmet içi eğitim; bir işyerinde çalışan personelin, işingereği olan yeterlilikleri kazanması için eğitime tabitutulmasıdır.
Çalışılan işin gerektirdiği nitelikler, değişen teknolojive gelişmelerle sürekli farklılaştığından, kişinin işindenayrılıncaya kadar sürekli eğitim içinde olmasıdır. Bir başkadeyişle meslek hayatına atılan bireyin emekli oluncaya kadarihtiyaç duyduğu eğitime hizmet içi eğitim denir.
Hizmet içi eğitim; işletmenin performans seviyesini,örgütteki herkesin bilgi, beceri ve kapasitesini artırarakyükseltme sürecidir. Hizmet içi eğitim; kamu veya özel kurum vekuruluşlarda çalışan her kademedeki personelin, işebaşlamalarından emekli oluncaya kadar verimlilikleriniartırmak, bilgi ve becerilerini tazelemek, yeni durumlarauyumlarını ve üst görevlere hazırlanmalarını sağlamak amacıylayapılan planlı eğitimlerdir.
Bir mesleğe yönelmiş olan kişinin görev süresi içindemesleki alan, kültür bilgisini artırmaya ve mesleği ile ilgiliyetenek, davranışları kazanmasına yardımcı olacak eğitimfaaliyetleri bütünüdür (Ulus, 2009, s.13)
Hizmet içi eğitim; kişilerin hizmetteki verim veetkinliğinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri vetutumların zenginleştirilmesini amaçlayan ve kurumların genelçalışma düzenini sürekli olarak olumlu etkilemesi bekleneneğitimdir.
Hizmet içi eğitim; kişinin işin gerektirdiği performansdüzeyine ulaşabilmesi için, gereken bilgi, beceri vedavranışların sistemli bir şekilde öğretilmesi sürecidir.
Bu ve benzer birçok ifadelerle hizmet içi eğitim kavramınıtanımlamak mümkündür. Özetle ve genel hatlarıyla ifade edecekolursak hizmet içi eğitim; çalışılan işte verimli kalabilmekiçin, sürekli kendini yenileme, iş yaşamı boyunca öğrenme vegelişmeleri takip edebilme ve özümseme, aynı zamandaöğrendiklerini uygulayabilme süreci olarak ifade edilebilir.
2. HİZMET İÇİ EĞİTİMİN AMAÇLARI
Hizmet içi eğitimin amaçları saptanırken eğitim görecekpersonelin eksiklikleri ve ihtiyaçları ön planda tutularaktespit edilmelidir. Hizmet içi eğitimlerin amacı, çözümlenmesigereken sorunlara göre farklılık gösterebilir. Aslında amaç,personelin kurumun istediği niteliklere sahip olmasınısağlamaktır. Eğitim programlarının başarılı olması isteniyorsailk önce amaçların doğru bir şekilde ortaya konması gerekir.Amaçların saptanması daha sonraki aşamalara yön vermesibakımından da oldukça önem taşımaktadır. Amaçlar eğitimprogramının sınırlarını, yani başlangıç ve çıkış noktalarınıbelirleyeceğinden büyük öneme sahiptirler.
Hizmet içi eğitimin amaçları, eğitimi yapacak kurumunpolitikası ve amaçlarıyla doğru orantılı olmalıdır.
Amaçlar genel olarak, eğitim programının yapısını,işlenecek konuları, işleme yöntemlerini, eğitim teknolojisinive sonunda yapılacak değerlendirmeyi saptamaya yardım eder.(Taymaz, 1981, s.5)
Ayrıca bu eğitimlerin en basit şekilde amacı, personelinhizmet içi eğitim faaliyetleri sonunda programın temelindekibilgi, beceri ve davranışlara sahip olması ve günlükfaaliyetlerinde bunlara başvurmasıdır.
Hizmet içi eğitimin genel amaçları ekonomik, toplumsal vebireysel amaçlar olarak üç grupta toplanabilir:
2.1 Hizmet İçi Eğitimin Ekonomik Amaçları
Hizmet içi eğitimin temel ekonomik amacı, üretimi veverimliliği yükseltmektir. Kurumun her basamağında yer alançalışanları, işletmenin personel politikasına göre çeşitlieğitim programlarıyla yetiştirmek, onları yaptıkları veyaileride yapacakları iş gereklerine uygun bir biçimdehazırlamak, verimliliğin artmasına katkıda bulunur. Bu temelekonomik amaca uygun alt ekonomik amaçları ise şöyle ifadeedilebilir. (Kayrak, 2000, s.169)
1. Yeniliklere ve gelişmelere çalışanların uyumunu sağlamak.
2. Hata oranlarının düşürülmesi ve buna bağlı olarak da bakımve onarım giderlerinin azalmasını sağlamak.
3. İş kazalarının azaltılmasını ve iş güvenliğini sağlamak
4. İşletmede kontrol ve denetim yükünün azaltılmasını sağlamak.
5. Malzeme ve hammadde israfını önlemek
6. Çalışanların çalışma alanları ile ilgili gerekli bilgi,beceri ve tutumları kazanmalarını sağlamak
2.2 Hizmet İçi Eğitimin Toplumsal ve Bireysel Amaçları
Hizmet içi eğitimin ana amacı olan kâra bağlı olarak, eğitimisadece ekonomik amaçlarla ilişkilendirmek düşüncesi, insanunsuruna saygı ile çatışmaktadır. Bu nedenle eğitimi üretimiartırıcı bir etken olmaktan çıkarmak ve onun işletmedeçalışanlara hizmet veren araç durumunda olduğunu da göz önünealmak gerekir. Eğitimin toplumsal ve bireysel amaçları dahasomut ve ayrıntılı olarak şu şekilde sıralanmaktadır: (Tutum,1979, s.120)
1.Çalışanların motive edilmesini sağlamak.
2. Çalışanların güven duygusunu geliştirmek.
3. Çalışanların bilgi ve yeteneklerini artırarak, yükselmeimkânlarını sağlamak.
4.Personele fikir ve bilgi alışverişinin önemini benimseterekkurum içinde ve dışında daha etkili bir koordinasyon veişbirliğini sağlamak.
5. Eğitimin kazandıracağı maddi ve manevi faydaların nelerolduğunu bütün personele duyurarak personelin moraliniyükseltmek ve kuruma olan bağlığını artırmak.
6. Örgüte dinamizm ve saygınlık kazandırmak
7. Örgüt yapısını, dış çevreden gelen değişmelere karşı esnekhale getirilmesini sağlamak
8. Bilim, teknoloji, ekonomi ve iş hayatında meydana gelengelişmelere ve yeniliklere uyum sağlamak, iş yöntem vetekniklerini geliştirmek.
9.Yönetim sorumlularına, eğitim görenlerin kabiliyetlerihakkında bilgi vermek ve gördükleri eğitim neticesinde bugörevlilerden en iyi şekilde istifade edilmesini sağlamak.
Hizmet içi eğitimin başarısı, program amaçlarının programakatılanların eğitim ihtiyaçlarına yönelik olmasına ve buamaçların bireylere en etkili yöntem ve araçlarlakazandırılmasına bağlıdır.
Bütün bu amaçlar gerçekleştirildiğinde, işe alınmış personelinanlayış, tavır ve bilgilerinde hizmet içi eğitim yoluyla olumluve birleştirici değişikliklerin olması ve kurumun tümbirimlerinde ve kişiler arası ilişkilerde anlamlı bir uyumsağlanması beklenir. Hizmet içi eğitimlerin başarıya ulaşıpulaşmadığının ölçüsü hizmetin niteliğidir denilebilir.
Gerçekleştirilen hizmet içi eğitim çalışmalarının sonundaistenilen amaca ulaşılıp ulaşılmadığının tespiti bakımındanmutlaka değerlendirme yapılması gereklidir.
3. HİZMET İÇİ EĞİTİM İLKELERİ
Hizmet içi eğitimin kendine özgü özellikleri vardır. Bunedenle, ilkelerin ortaya konması ve kriterlerin geliştirilmesizorunludur. İlke, belirli alanda yapılacak çalışmalara,
değerlendirmelere ve gelişmelere rehberlik eden bir dayanakniteliğindedir. (Köse, 2006, s.22)
Bu bağlamda hizmet içi eğitimin ilkeleri;
1. Çalışma sahasında bilgi ve teknik faaliyetleri artırmafikrinin yer edinmesini sağlaması,
2. Personelin düzenli zamanlarda hizmet içi eğitime tabitutulması,
3. Hizmet içi eğitim, yaşam boyu eğitim ve kendini geliştirmekavramlarının bir bütün halinde ele alınması,
4. Hizmet içi eğitim sonunda eğitim-ücret-yükselme arasındakidengeyi kuracak yasal düzenlemelerin yapılması,
5. Hizmet içi eğitim-verimlilik-meslekte ilerleme ilişkisininkurulması,
6. Hizmet içi eğitim almış personelin eğitim gördüklerisahalarda çalışması,
7. Hizmet içi eğitim etkinliklerinin süreklilik göstermesi,
8. Kurumdaki her amirin mahiyetinde çalıştırdığı personelineğitiminden ve yetiştirilmesinden sorumlu olması,
9.Hizmet içi eğitim programlarının değerlendirilmesi,
10. Hizmet içi eğitim faaliyetlerinden yararlanmada bütünpersonele verilen fırsatın eşit olması,
11. Hizmet içi eğitimde fayda-zarar etkililiğinin sağlanmasıesastır.(Aytaç,2000,s.67) şeklinde sıralanabilir.
4. HİZMET İÇİ EĞİTİMİN HEDEFLERİ
Hizmet içi eğitimin hedefleri genel olarak; (Çetinkaya, Şenol,hastaneler.erciyes.edu.tr)
1. İşe yeni başlayan personelin kuruma uyumunu sağlamak,mesleğine olan bağlılığını artırmak,
2. Personelin moralini yükseltmek,
3. Personele kurumun amaç, ilke ve politikalarını bir bütünlükiçinde kavratacak becerileri kazandırmak,
4. İsin gerektirdiği temel mesleki becerileri kazandırmanınyanı sıra eğitim eksikliklerini tamamlamak,
5. Farklı kurumlarda çalışan personelin tanışıp-kaynaşmalarınısağlamak,
6. Yeteneklerine göre personeli, daha yüksek sorumluluk isteyengörevler için yetiştirmek,
7. Personelin değişik alanlarda yatay ve dikey geçişlerinisağlayacak tamamlama eğitimi yapmak,
8. Bilim, teknoloji, ekonomi ve iş hayatında meydana gelengelişmelere ve yeniliklere uyum sağlamak, iş yöntem vetekniklerini geliştirmek,
9. Kurumun sunduğu hizmetin nitelik, nicelik ve verimliliğiniartırmak,
10. Hizmet sunumu aşamasında karşılaşılacak hataları ve işkazalarını azaltmak,
11. Personele zaman yönetimini öğreterek fazla mesai ihtiyacınıortadan kaldırmak, birden fazla iş yapabilme özelliğikazandırmak, şeklinde sayılabilir.
5. HİZMET İÇİ EĞİTİMİN ÖNEMİ ve ZORUNLULUĞU
5.1 Önemi:
İster kamu ister özel sektörde olsun tüm kurum ve örgütlerpersonel performansını iyileştirmek ve istenen davranışlarıgöstermelerini sağlamak için eğitim ve geliştirmefaaliyetlerine daha çok önem vermekte dolayısıyla daha çokkaynak ayırmaktadır.
Bilim ve teknolojide hızlı gelişmeler sonucu hizmet içieğitim giderek önem kazanmaktadır. Birçok kurum ve özel kuruluş
personelini geliştirmek ve daha verimli çalışmalarını sağlamakamacıyla hizmet içi eğitim ve kurslar düzenlemektedir. Büyükkurum ve özel kuruluşlar, bu programları kendi bünyelerindeoluşturdukları eğitim merkezleriyle yürütürken, çeşitlinedenlerle kendi eğitim birimine sahip olmayan kuruluşlarhizmet içi eğitim için kurumlar arası eğitim merkezlerinden,üniversitelerden ve hizmet içi eğitim programı düzenlemekamacıyla kurulmuş olan kurumlardan yararlanmaktadırlar .(Erden,Fidan 1998 s.23)
Uluslararası düzeyde çeşitli alanlarda faaliyet gösterenişletmelerde hizmet içi eğitime verilen önem, daha çok ülkeninsosyo-kültürel yapısı, yönetsel kurumları ve işleyişlerine görefarklılıklar arz etmektedir. Gelişmiş birçok ülkenin ekonomikgeçmişi incelendiğinde, insan gücünün eğitimine verilen önem veyapılan büyük yatırımların, ekonomik yapının ana kaynağınıoluşturduğu görülmektedir. Ekonomik yapıda yüksek birverimliliğe sahip Almanya, Japonya, ABD gibi ülkeler; bunubüyük ölçüde hizmet içi eğitim etkinliklerindeki başarılıuygulamalarına borçludurlar.(Öztürk,Sancakjournal.yasar.edu.tr)
5.2 Zorunluluğu:
Yüzyılımızda yaşanmakta olan sosyal, ekonomik veteknolojik alandaki hızlı ve sürekli değişmeler personelinbilgi ve becerilerinin geliştirilmesini zorunlu bir halegetirmiştir. Hizmet içi eğitim ihtiyacı bir işte çalışan kişiiçin, işin yerine getirilmesinde, bilgi, beceri, tutum vedavranış bakımından duyulan eksiklik ya da gereklilik sonucuönem kazanmıştır. Bu nedenle çeşitli işlerde çalışanlar, çağıyakalamak için yeni gelişmeleri izlemek zorundadırlar. Bu durumöğrenme sürecinin çalışma hayatının başından sonuna kadargeçerli olduğunu ortaya koymaktadır.(Peker,2010,www.mevzuatdergisi.com)
İş yaşamına başlamadan önce edinilen eksik bilgi vedavranışlar, uygulamada bireyi ve kurumu olumsuz
etkilemektedir, bu olumsuzlukların giderilmesi içinde hizmetiçi eğitime ihtiyaç duyulur.
Hizmet içi eğitimi zorunlu kılan nedenleri şu şekildesıralayabiliriz: (Canman, 1995, s.85)
5.2.1. Hizmet öncesinde verilen bilgilerin eksik oluşu:Personel hizmete başlamadan önce genelde teoriye dayananbilgilere sahiptir. Uygulamadaki eksiklikler işe başladıktansonra giderilebilmekte ve bu durum her iş kolunda sorun olarakkarşımıza çıkmaktadır. Başka bir deyişle, işe başladığındagöreviyle ilgili yetersiz bilgi ve becerilere sahip olançalışanın bu eksiği kapatması gereklidir.
Bununla birlikte, hizmet öncesi eğitimin yapılan görev ileilgili olması halinde bile, alınan bu eğitimin yapılacak olangörevin etkinlikle yerine getirilebilmesi içinzaman zamanhizmet içi eğitim ile desteklenmesi gereklidir.(Bilgin, Akay,Koyuncu, Haşar,2007 s.13)
5.2.2. Kamu kesiminde kariyer düşüncesinin giderek kökleşmesi:Kamu kesiminde kendini gösteren kariyer güvencesi,yetersizlerin kolayca ayıklanmasına elverişli olmadığından, varolan personelin aksaklık ve eksikliklerinin giderilmesi gereğiortaya çıkmıştır. Ayrıca yine kamu düzeninde kişi, çok değişikgörev ve sorumlulukları üstlenebildiğinden, bunların üstesindengelebilmesi için sistemli bir eğitime ihtiyaç doğar.
5.2.3. Hizmette değişme ve gelişmelere ayak uydurmazorunluluğu: Hizmetleri yerine getirirken bilim veteknolojilerdeki değişim ve gelişimlerden yararlanmagereksinimi; günümüzde yaşanan hızlı teknolojik gelişmeler,kamu yönetiminde uzmanlaşma olgusu ve mesleklerin çeşitlenmeside yeni tekniklerin ve sistemlerin öğrenilmesini zorunlukılmıştır. Bu nedenle, gelişmelere ayak uydurabilmek içinortaya çıkan değişim ve gelişmelerin süratle personele veörgüte uygulanması gereklidir. Bu da ancak sistemli bir hizmetiçi eğitimle sağlanabilir.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar,2007s.13)
5.2.4. Kimi bilgi ve becerilerin sadece hizmet içindekazanılabilmesi: Bazı bilgi, beceri ve davranışlar yalnızhizmet içi eğitimle kazanılabilmektedir. Örneğin, polislik,kaymakamlık, vergi memurluğu vb. gibi görevler sadece kamusektörüne özgü görevlerdir. Bunların karşılıkları özel sektördeyoktur. Bu nedenle kamu sektörüne özgü görevlerde, değişen vegelişen tekniklerin öğrenilmesi ancak hizmet içi eğitimlesağlanabilmektedir. Bu bilgi ve becerilerde hizmete girdiktensonra kazanılabilir.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar,2007 s.13).
5.2.5. Öğrenme ve kendini geliştirme isteği: Çalışanın öğrenmeve kendini geliştirme isteği hizmet içi eğitimi zorunlukılmaktadır. Kişi kendisini sürekli geliştirme eğilimindedir.Çalışma hayatı, onun bu istek ve arzularınıgerçekleştirebileceği en uygun yer olmalıdır. Hizmet içieğitimle kişiye bu imkân sağlanmalıdır. Böylece kişi kendinigerçekleştirme imkânı bulur ve yaptığı işi en verimli şekildeyerine getirir.
5.2.6. Hizmet içi eğitimin öğrenmeyi rastlantısal olmaktankurtarıp sistemli hale getirmesi: Personelin sistemli birşekilde program yapılarak emek ve zaman kaybını engellemek içineğitilmesi; hizmet içi eğitimin öğrenmeyi tesadüfi olmaktançıkarıp, sistemli hale getirmesi de hizmet içi eğitimi gereklikılmaktadır. Öğrenme her zaman her yerde gerçekleşen birdurumdur. Kişi, günlük yaşamında, arkadaş grubu içinde,işyerinde vb. sürekli ilişki ve etkileşim halindedir. Busüreçlerde kişi, istenmeyen gereksiz/yetersiz bilgi, beceri vedavranışlar kazanmaktadır. İşte bu süreçler içerisinderastlantısal bir biçimde elde edilen ve gereksiz/yetersiz olanbilgi, beceri ve davranışlar hizmet içi eğitim yoluylaönlenebilir.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar,2007 s.14).
6. HİZMET İÇİ EĞİTİMİN YARARLARI
Hizmet içi eğitimin işletme ve çalışanlara sağladığıyararlar bir bütündür. Çalışanların yetişmişliği işletmeyigüçlendirecektir. Güçlü işletme de çalışanlarına maddi vemanevi doyum sağlayacak imkânlar sunacaktır. Doyumlu çalışan da
kendini ait hissettiği işletmenin başarısı için tümperformansını ortaya koyacaktır. Tüm bunlar işletme açısındanen önemli durum olan rekabet gücüne artı değerler katacaktır.(Ulus,2009, s16-18)
Hizmet içi eğitimin yararları personel açısından veişletme açısından iki yönlü düşünülebilir. (Taymaz,1992, s.12-14)
6.1 Kurumsal Yararlar
Kurumsal yararlar şöyle sıralanabilir:
1. Çalışanları ihtiyaçların doğru tespit edildiği ve verimligeçen hizmet içi eğitimlere katılmış olan işletmelerde;maliyetler azalır, ürün miktarı artar, ürün kalitesi yükselir,kusurlu üretim azalır, üretim zamanında yapılır. Hizmet içieğitimler çalışanlarda mesleki bilgi, beceri ve tutumlarınıngeliştirilmesi; yenilerinin verilmesi olduğuna göre verimligeçmiş bir hizmet içi eğitimden sonraki zamanlarda ürünlerkonusunda yukarıda sayılan olumlu gelişmelerin olmasıgerekmektedir.
2.Yetişmiş personelin hata yapma oranı minimum seviyeye düşerve iş verimi artar. Kendini geliştirmiş personel iş metotlarıgeliştirilir, verimi artan personelin çıktıya etkisi pozitifolur, işletmenin kazançları artar. Kaliteli iş gücü sağlanır.
3.Kendini iş yerine ait olarak gören personel işlerinaksamaması, verimin düşmemesi, kendi gelirinin düşmemesi içingüvenlik önlemlerine dikkat eder. İş güvenliği sağlanır, işkazaları en aza iner, meslek hastalıkları konusunda önlemlerinialır.
4.İşin nasıl en verimli şekilde yapılacağını bilen personelmalzeme ve enerji israf etmez, deneme yanılma yoluyla öğrenmesıfır noktasına kadar ineceği için üretim aşamasında zayiatdüşer.
5.Makine ve araçlar az yıpranır, doğru kullanılan bu malzemeleriçin yapılacak olan bakım ve onarım giderleri azalır.
6. Kurum kendisini kolaylıkla yeniler çünkü hizmet içi eğitimgelişmelere uyum sağlar, bilgi, beceri ve tutumlarda yeniliklersağlar.
7. Hizmet içi eğitimin en çok ihtiyaç duyulduğu alanlarınbaşında sürekli değişen ve gelişen teknoloji vardır. Hizmet içieğitimlerle teknoloji üretilir ve uygulanır.
8. Personel şikâyeti azalır
9. İşinde başarılı olduğu zaman işyerinde ya da işyerininfarklı kolları var ise oralarda yükselebileceğini bilenpersonel kariyer ve yükselme imkânlarını başka yerlerde aramaz;kendi işyerinde yükselmeye çalışır. Kendi işyerinde yükselmeimkânı olan çalışan da işten ayrılmaz, kurum yetişmişpersonelini kaybetmemiş olur.
10. İşletme amaçları için çalışan personellerin olduğuişyerlerinde kendiliğinden bir otokontrol sistemi ortayaçıkacaktır. Bu da disiplin sorunlarını ortadan kaldıracak;çalışanlar kendi kendilerine bazı durumları düzeltecektir.
11. Hizmet içi eğitimin amaçlarından biri de çalışanlar arasıiletişimdir. Doğru iletişim kuran çalışanların ilişkilerigelişecek iş ortamı sosyalleşecektir. Böyle bir ortamdapersonel tanınacak, bireysel fark ve özelliklere dikkatedilecektir. Çalışanların her konuda aynı düşünmesi beklenemez;aynı düşünmek hizmet içi eğitimin temel mantığına da terstir,ortaya çıkacak anlaşmazlıklar giderilir, çatışma yönetimi enverimli şekilde işletilir.
12.Yönetim fonksiyonlarından biri de kadrolamadır. Kadrolamatüm pozisyonlar için gerekli sayı ve niteliği dolduracak insangücünü temin etmektir. İşyerine dışarıdan insan gücü alındığızaman da yapılacak hizmet içi eğitimin faaliyetleri olmaklabirlikte bazı pozisyonlar için yetişmiş personeli kullanmakyani kurum personeliyle kadrolama yapmak çok daha verimlidir.
13. İşletmelerin kuruluş sebebi kâr elde etmektir. Tümişletmeler kâr elde ederek varlıklarını devam ettirmek
isterler. Günümüzün çok azgın rekabet ortamında ayaktakalabilmenin yolları hayli zordur. Mesleki bilgi, beceri vetutumları sürekli yenilenen ve gelişen personel, üretimfaktörlerinden insan gücü, işletmeye önemli bir rekabet gücükatar.0
14. Yetişmiş personelin hata yapma oranının düşeceği yukarıdasöylenmiştir. Yetişmiş personel deneme yanılma yolunukullanmaz, birim zamanda elde edilmesi gereken çıktı içinbelirlenen sayıya ulaşılır. Yönetim kontrol ve denetim için çokfazla maliyet ayırmak zorunda kalmaz.
15. İşlerin doğru yapıldığı, verimli çalışanların olduğu,sosyal ilişkilerin geliştiği işyerleri toplumun saygınlığınıkazanılır, kurumsal kimlik ve atmosfer olumlu olarak etraftatakdir toplar.
16.Yöneticinin işte güçlüklerle karşılaşma oranı azalır,gereksiz ayrıntılarla uğraşma yerine temel sorunlarlailgilenir.
6.2 Bireysel Yararlar
Hizmet içi eğitimle sağlanan bireysel yararlar ise şöylesıralanabilir:
1.Yaptığı işi severek yapan, emeğinin karşılığını alan, kendinigeliştiren ve kariyer imkânları sunulan çalışanın güven duygusugelişir. İşinden memnuniyeti artar, yüksek moralle çalışırlar.Huzurludur, işi ve kendisi ile ilgili kaygıları en azseviyededir.
2.Kendini geliştirmiş olan personel daha iyi kazanç eldeedebileceği işlerde çalışabilir.
3.Kurumsal yararlarda da bahsedildiği gibi hizmet içi eğitimpersoneli ve iş ortamını sosyalleştirir. Etkili iletişim imkânısağlar böylece kişinin ortama uyumu kolaylaşır, mutluluk duyar.
4.Hizmet içi eğitimin en önemli yanı kişinin mesleki bilgi,beceri ve tutumunu geliştirmek olduğuna göre personel
yenilikleri takip eder, ufkunu genişletir, kendini geliştirir,işine yatkınlığı artar, yeterlik kazanır.
5.İş yerinde yükselme imkânı olan ve kadrolamanın doğruyapıldığı işyerlerinde çalışan unvan elde eder, kariyerimkânları bulur.
6. İş kazalarından korunur, sağlığını korur.
7.Sınama yanılma süresi azalır. Programlı bir eğitim, denemeyanılma yöntemine göre sonuçlarını daha hızlı gösterir.
8.İşyerinde yükselme imkânı olan bir kişi aynı işte uzunsüreler çalışabilir. Kendini sürekli geliştirmesinin sağladığıartı ile işini kaybetme korkusu yaşamaz bu da işinde devamlılıksağlar.
9.Çalışanın yaptığı hatalar ne kadar düşerse, başarı o kadarartar. Başarı, iş yerinde yükselmeyi de beraberinde getirir.Kendini yenileyen kişi de başarılıdır.
10.Ne yaptığını ve kendinden ne istendiğini bilen kişi süreklibir yakınma içinde değildir. Ne yapabileceği ya da neistenildiği belli olduğu için problem üretmez. Rolünürahatlıkla oynar.
11.İşlerine uyum sağlar. Yeni göreve başlayanların işe uyumunuve öğrenme sürecini hızlandırır.
12.Kişinin işlerini zamanında, eksiksiz ve kusursuz yapmalarıonların işlerinden zevk ve doyum sağlamalarını sağlar.Güdülenir, motivasyonu artar.
13.İşyerinin gerekliliklerini taşıyan personel işinde saygınlıkkazanır, değeri artar
14.Kendini geliştiren personel kültürünü artırır, yeniliklereaçıktır.
15. Kolaylıkla anlaşma sağlar, insan ilişkileri gelişir, kolayiletişim kurar, çekingenlik azalır.
7. HİZMET İÇİ EĞİTİMİN SINIRLILIKLARI:
Eğitimin her soruna çözüm olduğunu düşünmek ve karşımıza çıkanher problemin eğitimle çözümlenebileceğini ummak hatalı veeğitime zararlı bir tutumdur. Bu bakımdan eğitiminsınırlılıklarını ve eğitimi engelleyen iç ve dış etkileritanımak gerek yöneticiler, gerekse eğitim görevlileri içinönemli bir konudur. (Özpulat, 2006, s.17)
Hizmet içi eğitim faaliyetlerinde dikkat edilmesi gerekensınırlılıklar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. (Taymaz,1992,s.14-15)
1. Eğitim, ihtiyacı ve amacı saptanmadan yapılırsa yararsağlamaz.
2. Bireyin amaç ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulmadanyapılan eğitimden olumlu sonuç alınmaz.
3. Hizmet içi eğitim, personelin temel bilgi ve becerilerineuygun değilse verim, başarı sağlanamaz.
4.Bir kurumdaki organizasyon kaynaklı sorunlar hizmet içieğitim ile çözülemez.
5. Hatalı personel politikası hizmet içi eğitimin yararlılığınıdüşürür, hatta hiç yarar sağlanamaz.
6.Yeterli potansiyele sahip olmayan bireylere yapılan eğitimile başarı sağlanamaz.
7.Hizmet içi eğitim, yalnızca bir kademe-seviyedekilereyapılmışsa verim sağlanamaz. Hizmet içi eğitim, tüm kademeleriçin planlanmalıdır.
8.Eğitimi verecek kişi açısından; eğitim görevinin gerektirdiğinitelikte olmayan elemanlarla başarılı bir öğretim yapılamaz.
9.Hizmet içi eğitim programları değerlendirilmemiş iseyararlılık derecesinden bahsedilemez.
10.En önemli husus, birey hizmet içi eğitimin gerekliliğineinanmıyorsa ve benimsemiyorsa başarılı bir öğretim olamaz.Bireyin eğitime istek duyması ve inanması gerekir.
8.HİZMET İÇİ EĞİTİMDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Günümüzde kurumların büyük bir kısmı kendi ihtiyaç veimkânlarına göre değişik türlerde hizmet içi eğitim programlarıhazırlamaktadırlar. Kurumlarda hizmet içi eğitim kararlarınınalınmasında ve uygulamasında birçok engelle karşılaşılmaktadır.Hizmet içi eğitim faaliyetlerinin örgütsel, yönetsel vefinansman yönlerinden önemli engellerle karşılaştıklarıbelirlenmiştir. Bu engellerin kurumun yönetim biçiminden,eğitim yöneticilerinden ve uygulamalarından, eğitimikatılanların niteliklerinden ve kurumun çevresindenkaynaklandığı tespit edilmiştir. Hizmet içi eğitimetkinliklerinde çeşitli konulardan kaynaklanan sorunlarlakarşılaşılmaktadır. Bunlar genel olarak şu şekilde sıralanır:
1. Hizmet içi eğitimin etkinliğinin çok kısa sürede beklenmesi,
2. Üst kademe yönetimin hizmet içi eğitime ilgisiz kalması,
3. Hizmet içi eğitimden beklentilerin gerçeklerle örtüşmemesi,
4. Hizmet içi eğitimin bir örgün eğitim olmadığınınanlaşılmaması,
5. Personelin hizmet içi eğitimin yararına inanmaması ve ilgiduymaması,
6. Hizmet içi eğitim faaliyetinin bir dinlenme, bir tatilolarak görülmesi,
7. Hizmet içi eğitim programını veren, yapan kişinin bu iş içinyetersiz olduğunun düşünülmesi,
8. Ülke çapında hizmet içi eğitim ile ilgili değişiklikleritakip edecek bir kuruluş olmaması,
9. Hizmet içi eğitim faaliyetinin değerlendirilmemesi,eksikliklerinin giderilmemesi,
10. Personel yetersizliği yüzünden hizmet içi eğitimfaaliyetine personel ayrılmaması,
11. Hizmet içi eğitim gören personelin eğitimi gördüğü alandaçalışmaması,
12. Hizmet içi eğitim ile ilgili kanun, tüzük veyönetmeliklerin yetersizliği,
13. Hizmet içi eğitim birimlerinin oturmuş bir eğitimpolitikasının olmaması,
14. Hizmet içi eğitim yapılan bina ve teçhizatın bu iş içinyetersiz olması,
15. Yatılı yapılacak programlar için yatakhane ve yemekhaneliyer sıkıntısı,
16. Hizmet içi eğitim faaliyetin yapıldığı yerin aslında başka(dinlenme tesisi, sosyal tesis, vb) amaçlar için yapılmışolması,
17. Yararlanılacak araç gerecin yeterli olmaması,
18. Kurumda hizmet içi eğitim için ayrılan yıllık bütçeninyetersiz olması,
19. Bürokratik işlemlerin çok olması,
20. Hizmet içi eğitim faaliyetiyle kendini geliştirenpersonelin kaybedilmesi,
21. Yapılacak olan hizmet içi eğitim faaliyetine sadece elemangöndermek için personel gönderilmesi,
22. Hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının saptanmasında bilimselyöntemlerin kullanılmaması,
23. Hizmet içi eğitim konusunda yeterince araştırma yapılmamışolması,
24. Hizmet içi eğitim faaliyeti yapan kuruluşun gerekliyerlerden yardım almaması, koordinasyon sağlamaması,
25. Eğitime katılmış bir personelin hizmet içi eğitim sayesindealdığı bilgileri kanıtlayamaması, gösterememesi,
26. Faaliyete katılacak olan personele yetersiz gözüylebakılması,
27. Ödenek yetersizliği ve bütçeden eğitime ayrılan ödeneğinzamanında serbest bırakılmaması,
28. Hizmet içi eğitim programlarının sürekliliğinin olmayışı,
29. Hizmet içi eğitim için gerçek manada yetişmiş personelinyeterli olmayışı,
30. Başarılı katılımcıların ödüllendirilmemesi,
31. Katılımcıların belgelerini atama ve başvurulardakullanamamaları gibi sorunlar sıralanabilir.(Ulus, 2009, s.27 -28)
Sayılan bu olumsuzluklara rağmen iyi planlanmış, çerçevesiiyi çizilmiş, hedef ve davranışları belirlenmiş,katılımcılarının doğru seçildiği, eğitimi verenin yeterliolduğu bir hizmet içi eğitim her zaman yararlıdır.
9.HİZMETİÇİ EĞİTİM TÜRLERİ
9.1 Eğitilenlerin Hizmette Bulundukları Aşamaya Göre Hizmet İçiEğitim:
Personelin hizmette bulundukları aşamaya göre hizmet içieğitim, hizmete ilk defa atanan personel için düzenlenenyönlendirme (oryantasyon) ve eşik eğitimleri ve hizmetsüresince, daha ileri aşamalarda uygulanan eğitim olarak ikiyeayrılır.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.15)
9.1.1Hizmete İlk Defa Atanan Personel İçin DüzenlenenEğitim(stajyerlik)
Bu eğitim türünde hedef, mesleğe yeni başlayan ya daörgüte yeni katılmış bireye çalışacağı kurumu, politikalarını,iş ve uğraş alanını, birlikte çalışacağı personeli tanıtma,
görev, yetki ve sorumluluklarını bildirme ve varsa görevineilişkin hizmet öncesi yetişme eksikliklerini gidermektir. Busüreç sonunda, birey alacağı eğitimle kurumun amaçlarınıöğrenir, kuramsal tutum ve beceriler geliştirerek kurumdakigörevine hazırlanır.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.15)
9.1.2Hizmetin Daha İleri Aşamalarında UygulananEğitim(Geliştirme)
Bilgi tazeleme ve yeniden eğitim programları bu tür hizmetiçi eğitime girmektedir. Bu hizmet içi eğitim programınınamacı, mesleğe asaleten atanmış personele, işi ile ilgiliyenilikleri öğretmek ve çevredeki gelişmelere bağlı olarak işortamına yansıyan bilgi beceri ve tutum kazandırmaktır.Böylelikle birey, hizmet öncesinde almış olduğu bilgileritazeleme imkânı bulurken kendini geliştirme olanağına da sahipolur.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.15)
9.1.2.1 Üst Kademelere Yükseltilecek Personel İçinEğitim(Yükseltme)
Yükselme eğitimi, kurumun ihtiyaç duyduğu üst düzeykadrolar için akademik nitelikli bir hizmet içi eğitim türüdür.Çünkü örgüt yapısında çeşitli hiyerarşik kademeler ve görevlerbulunmakta, ancak bu kademlere her zaman dışarıdan personelbulmak mümkün olmamaktadır. Kurumda üst kademelere hazırlanacakpersonel için düzenlenen bu eğitimde, bir üst kademenin görevve sorumluluğunu alacak olan kişinin belli bilgi ve becerileriöğrenmesi amaçlanmaktadır. Bu tür hizmet içi eğitimde, kurumdaçalışan personelin belirli bir süreye ilişkin değerlendirilmesisonunda, öngörülen mevki için başarı sağlaması, bir üst görevingerektirdiği yetenekleri taşıması gerekmektedir.(Bilgin, Akay,Koyuncu, Haşar, 2007, s.16)
9.1.2.2 Kurumda Görevi Değiştirilecek Personel İçin AlanDeğiştirme Eğitimi (Rotasyon)
Görev veya kadro değişikliği yapması gereken personelinyeni görevinin gerektirdiği yeterlilikleri kazanması içinuygulanan eğitim programıdır. Tamamlayıcı türde olan bu hizmet
içi eğitimin hedefleri, kurumun değişik alanlardaki uzmanpersonel ihtiyacını kurum içinden kısa sürede sağlamak, bireyindeğişik alanlardaki yeteneklerini geliştirmek ve iştensağladığı maddi ve manevi doyumu yükseltmektir. Bu tür eğitimprogramları, ihtisas ve meslek eğitimi niteliğinde olmaktadır.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.16)
9.2 Uygulama Zamanına Göre Hizmet İçi Eğitim
Uygulama zamanına göre hizmet içi eğitim iş başında hizmetiçi eğitim ve iş dışında hizmet içi eğitim olarak iki sınıfaayrılmıştır
9.2.1 İş Başında Hizmet İçi Eğitim
Temel olarak personelin görevlerini yerine getirirkenyetiştirilmesini hedefleyen iş başında hizmet içi eğitim,genellikle kuruma yeni giren personelin yetiştirilmesindeuygulanır. Bu eğitimde kişi bir yandan işini yapar, bir yandanda öğrenir. Personelin işini bırakmaksızın, çalışması ilkesinedayanır. Burada iş ve eğitim iç içedir.(Bilgin, Akay, Koyuncu,Haşar, 2007, s.16)
İş başında eğitim, yeni veya deneyimsiz personelin, işiyapan çalışma arkadaşlarını veya yöneticileri gözlemlemek veonların davranışlarını taklit etmek yoluyla öğrenmelerini ifadeeder. Bu eğitim personelin yaptığı işi bırakmaksızın çalışırkeneğitilmesi ilkesine dayanmaktadır.(Özgen, Yalçın, 2011, s.145)Aynı anda çok kişiye yapılamaz, kişi görerek ve uygulayarakyaptığı için daha akılda kalıcı olmaktadır. Yapacağı işe dahaçabuk adapte olur. Eğitimi veren kişi konuya hâkim olmalıoluşabilecek sorunu hemen çözümleyerek üretime veya işinaksamasına engel olmalıdır. Eğitimi veren kişinin sabırlıolması, eğitilecek kişi için sakin bir ortam yaratması gerekir.Eğitimi veren kişi öncelikli olarak kısa teorik bilgi vererekdaha sonra uygulamaya geçmelidir, eğitimi alan kişinin sorusormasına olanak sağlamalıdır. Kişinin öğrendiğinden emin olanakadar uygulamaya devam edilmeli, anlayıp anlamadığını görmek
için kişiyi uygulamaya teşvik ederek işi nasıl yaptığıgözlenmelidir.
Bu yöntemin diğerlerine göre üstünlükleri vardır. Örneğin,iş başı eğitiminde kullanılacak materyaller, eğiticilerinücreti veya eğitim programı hazırlama açısından daha az zamanve para yatırımı gerekmektedir. Ayrıca personel eğitilirkenaynı zamanda üretim de devam eder. Çoğu eğitim programlarınınönemli bir sorunu olan personelin eğitimin yapılacağı yeretaşınması ve bu arada geçen zaman kaybı gibi sorunlar mevcutdeğildir.
Aynı zamanda iş görenin işi ile baş başa kaldığındameydana gelebilecek sorunları görmesine ve daha çabuk çözümyolları bulmasına yardımcı olur. İşin kişiden beklediği tutumve davranışı kazanmasına da yardımcı olur.
Sakıncaları ise, etkili bir eğitim için kişiye yeterincezaman ayrılamaması, deneyimsiz personelin iş kazasına uğramasıya da sebep olması olarak sıralanabilir.
İşbaşında eğitim Rotasyon Eğitimi, Koçluk Eğitimi, StajYoluyla Eğitim, Yetki Göçerme Eğitimi olarak çeşitli şekillerdeuygulanabilir.(Kartoğlu, 2007, s.19).
9.2.2 İş Dışında Hizmet İçi Eğitim
İş dışında hizmet içi eğitim denilince kurumun dışındadüzenlenen eğitim çalışmaları anlaşılmaktadır. Personelin herzamanki toplumsal ve psikolojik çevresinin dışında, iş yerindenayrı bir ortamda eğitilmesi yöntemidir. Buna göre, kişininkurum içinde veya dışında olsun, işyerinin dışındaki bir yerdeyapılan eğitsel çalışmalara katılması iş dışında eğitimdir.(Çelikbilek, 2012, s.15) Kurumun içinde yapılan hizmet içieğitim çalışmalarına nazaran daha maliyetli gibi görünen bueğitim türü, genelde üniversite ve enstitü gibi eğitimkurumlarındaki uzmanlarca verilir.
9.3 Uygulama Yerine Göre Hizmet İçi Eğitim
Uygulama yerine göre de hizmet içi eğitim, kurum içindehizmet içi ve kurum dışında hizmet içi eğitim olarak iki grubaayrılmıştır.
9.3.1 Kurum İçinde Hizmet İçi Eğitim
Genellikle kuruma özgü sorunların tartışıldığı vepersonelin bu sorunların çözümü doğrultusunda yetiştirildiği,iş dışında düzenlenen eğitim çalışmalarıdır. Kurum içerisindeyapılan bu çalışmaların problemleri çözmede önemli faydalarsağladığı görülmüştür. Her şeyden önce, kurumun problemlerikonusunda en çok bilgi sahibi kimselerin o kurumun üyeleriolması sorunu çözmede önemli etkendir. Ayrıca, bu eğitimekatılacakların kurumun personeli olması da türdeş bir gruptanoluşacağından eğitimciler için kolaylık sağlayabilir. Bununyanı sıra, kurumda yapılacak eğitim çalışmaları ile personel işsaatlerinden birkaç saat ayırarak eğitime katılacakları içinpersonel açısından motive edici olabilir. Böylelikle alınaneğitim, ucuz olacağından örgüt için de maliyet açısındanfaydalı olabilir.(Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.17)
9.3.2 Kurum Dışında Hizmet İçi Eğitim
Kurum içinde yapılan hizmet içi eğitim çalışmalarının yanısıra, kurum dışında yapılacak hizmet içi eğitim çalışmalarınında bir takım yararları vardır. Kurum dışında yapılançalışmalarda, kurum içindekinin tersine çeşitli kurumlardangelen bireylerin oluşturduğu çok türden gruplar söz konusuolacaktır. Böyle gruplarda bilgi, beceri ve tecrübelerikarşılıklı olarak tartışma olanağı bulacak olan personelinufkunu genişletme olanağı doğar. Ayrıca, kurum dışındadüzenlenen hizmet içi eğitim çalışmalarında bireyler her an işiile ilgilenmek durumunda kalmayacağından ve günlük işyaşantılarının etkisinden sıyrılıp nesnel düşünmek, tartışmakve genel ilkeler üzerinde düşünme imkânı bulacaklarından,öğrenim kurum içi çalışmalara oranla daha verimli olur.( Bilgin, Akay, Koyuncu, Haşar, 2007, s.17)
10. ARAŞTIRMANINI YÖNTEMİ
10.1. Araştırmanın şekli
Araştırma Karabük Üniversitesi Eğitim AraştırmaHastanesinde çalışan ebe ve hemşirelerin hizmet içi eğitimlerhakkındaki düşüncelerini ortaya konulması amacı ile tanımlayıcıolarak yapılmıştır.
10.2. Araştırmanın yapıldığı yer ve özellikler
Araştırma Karabük Üniversitesi Eğitim ve AraştırmaHastanesinde yapılmıştır. Hastane Batı Karadeniz bölgesindekitek eğitim araştırma hastanesi olup, bölgeye hizmetvermektedir. Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi400 yatak kapasitesine sahip olup 22 klinik, servislerdenoluşmaktadır.
10.3. Araştırmanın evreni ve örneklemi
Araştırmanın evrenini Karabük Üniversitesi Eğitim veAraştırma Hastanesinde çalışan sağlık personelioluşturmaktadır. Hastanede toplam 905 kişi çalışmakta bunların438’i bayan personeldir. Bayan personelin 284’ü hemşire, 108’iebedir.
Evrendeki bireylerin tümü araştırmanın örneklemine alınmıştır.
10.4. Verilerin toplanması
Araştırma da veriler araştırmacı tarafından ilgililiteratürden yararlanılarak ve uzman görüşleri alınarakhazırlanmıştır.
Anket iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm de anketekatılanlara ait demografik özellikler bulunmaktadır. İkincibölümde ise hizmet içi eğitimlerle ilgili var olan durum vekatılımcıların görüş ve fikirlerine ilişkin sorular yeralmaktadır.
10.5. Veri Toplama Formlarının Uygulanması
Uygulama Karabük Üniversitesi Eğitim ve AraştırmaHastanesinde çalışan ve araştırmayı kabul eden kadın sağlık
çalışanları ile yapılmıştır. Araştırma verileri 2014 Şubat veMayıs ayları arasında toplanmıştır. Araştırmacı tarafındanhastaneden gerekli izin alındıktan sonra araştırmayı kabuledenlere anketler verilerek doldurmaları istenmiştir.
Anketin ikinci bölümünde yer alan hizmet içi eğitimlereilişkin ebe hemşirelerin genel değerlendirmelerini içerenifadelerinin Cronbach Alpha değeri 0.93 olarak belirlenmiş,anketin ilk bölümündeki sorular kişisel bilgilerdenoluşmaktadır. Çalışmanın verileri bilgisayar ortamında SPSS 21programına yüklenerek çalışma verileri normal dağılıma uygunlukgösterdiğinden, ilgili hipotezlerin testi için parametriktestler tercih edilmiştir. İki grup ortalamaları arasındakifarklılıklar incelenirken t testi kullanılmıştır.
10.6. Araştırmanın Tartışma Konuları (Alt Konular)
1. Kurumsal aidiyet duygusunun oluşmasında ve kurum kültürününçalışanlara benimsetilmesinde hizmet içi eğitimin bir katkısıvar mıdır?
2. Çalışanlar ve yöneticilerin hizmet içi eğitimler hakkındaolumsuz görüşleri var mıdır?
3. Çalışanlar ve yöneticilerin hizmet içi eğitimler hakkındakiolumlu görüşleri nelerdir?
4. Hizmet içi eğitim uygulamalarının personel açısındanbireysel etkileri ve algılanışı nasıldır?
5. Hizmet içi eğitim kalitesinin artırılması konusundapersonelin eleştiri ve önerileri nelerdir?
10.7. Araştırmanın Varsayımları
1. Kurumsal aidiyet duygusunun oluşmasında ve kurum kültürününçalışanlara benimsetilmesinde hizmet içi eğitimin bir katkısıvardır.
2. Çalışanlar ve yöneticilerin hizmet içi eğitimler hakkındabazı olumsuz görüşleri bulunmaktadır.
3. Çalışanlar ve yöneticilerin hizmet içi eğitimler hakkındakiolumlu görüşleri mevcuttur.
4. Hizmet içi eğitim uygulamalarının personel açısındanbireysel etkileri ve algılanışı genellikle olumlu olup bazıkonularda olumsuz görüşlere de sahip olunmaktadır.
5. Hizmet içi eğitim kalitesinin artırılması için personelineleştiri ve önerileri vardır.
10.8. Bulgular ve Değerlendirme
Bu araştırma Karabük Üniversitesi Eğitim ve AraştırmaHastanesi’nde çalışan 117 ebe ve hemşire ile yapılan anketsonuçlara göre hizmet içi eğitimlerle ilgili genel birdeğerlendirmeyi içermektedir.
Araştırmaya katılanların 44 ü % 37,6 sı 36 yaş altı, 48 i%41,8 i 36-40 yaş arasında 25 i %21,4 ü 40 yaş üstündedir. 88kişi %75,2 si evli, 14 kişi %7,7 si bekardır.
Tablo 1. Sosyodemografik Özelliklere Göre Dağılım
Demografiközellikler
Sayı
%
CinsiyetKadın Erkek
10314
92,3
7,7
Çalıştığı BölümAdıPoliklinik Klinik Servis Diğer
781722
66,714,518,8
Eğitim DurumuLise ÖnlisansLisans Lisans üstü
11415510
9,435,047,08,5
Meslekteki çalışmasüresi1-5 yıl6-10 yıl11 ve üstü
211383
17,911,170,9
Kurumda çalışma
süresi1-5 yıl6-10 yıl11 ve üstü
25
4547
21,438,440,2
Toplam 117 100,0
Tablo 1 de görüldüğü gibi araştırmaya katılanların % 66,7si polikliniklerde çalışmakta, meslekte 11 yılını dolduranlarise 83 kişi % 70,9 dur.
Tablo 2. İşin sevilme ve işten memnuniyet durumuna ilişkindağılım
İşinizi seviyor musunuz/ işinizdenmemnun musunuz
Sayı
%
İşlerini sevme durumuEvetHayır
9720
82,917,1
İşten memnuniyet durumuEvetHayır
7047
59,840,2
Toplam 117
100,0
Araştırma sonucuna göre katılımcıların işlerini severekyaptıkları ve işlerinden memnun oldukları ortaya çıkmıştır.
Tablo 3, Oryantasyon ve özel eğitime ilişkin dağılım
Oryantasyon ve Eğitime İlişkin Özellikler Sayı
%
Kuruma yeni başladığınızda oryantasyoneğitimi aldınız mı?EvetHayır
6750
59,242,7
Çalıştığınız birimle ilgili özel bir eğitimaldınız mı?EvetHayır
4869
41,159,0
Toplam 117 100,0
Kuruma başlandığında %59,2 oryantasyon eğitimi aldıklarınıfakat %59 çalışılan birimle ilgili özel eğitim almadıklarınıifade etmiştir.
Anketin 21. Sorusu kurumda uygulanan hizmet içi eğitimetkinliklerine yönelik düşüncelerin ortaya çıkartılması amacıile 24 maddeden oluşan üçlü likert ölçeği kullanıldığı (1geliştirilmeli, 2 beklentileri karşılıyor, 3 başarılı)ifadeleri içermektedir.
Tablo 4. Madde Toplam Test Korelasyonları
Madde no R1.Çalışanların eğitim ihtiyacının uygunyöntemlerle belirlenmesi
0,586
2.Eğitimlerin, çalışanların gerçek ihtiyacınıkarşılaması
0,704
3.Eğitim planlarının uygulanabilir ve gerçekçiolması
0,574
4.Personelin istek ve ihtiyaçlarına göreeğitimlerin programlanması
0,439
5.Her bölüm ve pozisyonda çalışanlar içineğitimin varlığı
0,678
6. Eğitim duyurusunun ilgili kişilerezamanında ulaşması
0,231
7. Eğitime uygun katılımcıların sağlanması 0,603
8. Katılımcı sayısının uygunluğu 0,301
9.Uygun yer ve ortamın sağlanması 0,419
10. Eğitim yerine ulaşımın sağlanması 0,553
11.Eğitim saatlerinin katılımcılar açısındanuygunluğu
0,328
12.Eğitim süresinin uygunluğu 0,577
13.Eğitimdeki bilgi/konuların güncelliği vekapsamının yeterli olması
0,217
14. Eğitimcilerin bilgisi, uzmanlığı, konuyahâkimiyeti
0,473
15. Eğitimcilerin sunuş yeteneği 0,357
16. Eğitimcilerin katılımcılarla ilişkisi 0,512
17. Eğitim araçlarının etkin kullanımı 0,591
18. Farklı eğitim yöntemlerinin kullanımı 0,460
19. Eğitim dokümanlarının uygunluğu 0,586
20. Eğitimcilerin katılımcıları aktifkılabilmesi
0,704
21. Eğitimde anlatılanların yanında farklıkaynaklara ulaşma
0,608
22.Öğrenilenlerin çalışma alanındauygulanabilmesi
0,532
23.Değerlendirme yöntemlerinin uygunluğu 0,257
24. Sınıf içi ve hasta başı eğitimlerinyeterliliği
0,330
Maddelerin birbirleriyle ve ölçek puanlarıyla yüksekkorelasyon değerlerine sahip olduğu ve ölçekte bulunmalarıgerektiği görülmüştür.
Tablo 5. KMO ve Bartlett Sonuçları
Kasiyer MeyerOlkin(KMO)
0,789
BarlettSphericityTesti
x²
2375,011
sd
5610
p 0,000*Tablo 5 e göre, Kasiyer Meyer Olkin (KMO) değerinin 0,789
olduğu bulunmuştur. Böylece verilere uygulanacak faktör analizisonuçlarının yararlı ve kullanılabilir olacağı görülmektedir.Bartlett Sphericity testi sonucunda değişkenler arasındaanlamlı düzeyde yüksek ilişkiler bulunmadığı ve verilerinfaktör analizi uygulamak için uygun olduğu sonucunaulaşılmıştır (X²:2375,011, sd:561 p<0,05).
Tablo 6. Hizmet İçi Eğitim Varyans Açıklama Tablosu
FaktörBaşlangıç Öz Değerleri Toplam Faktör Yükleri Toplam
Açıklanan Varyans%
Birikimli
Toplam
AçılananVaryans%
Birikimli
Kurumsal bağlılık ve hizmet içi Eğitimlerin katkıları
9,432 27,742 27,742 6,306 18,548 18,548
Hizmet içi eğitimler hakkında olumsuzgörüşler
2,408 7,802 34,823 3,164 9,306 27,854
Hizmet içi eğitimler hakkında olumlugörüşler
1,895 5,573 40,396 2,779 8,172 36,026
Hizmet içi eğitimlerin katkılarınınbireysel etkileri ve algılanışı
1,494 4,393 44,789 2,301 6,767 42,793
Hizmet içi eğitim kalitesininartırılması için öneriler
1,359 3,996 48,786 2,038 5,993 48,786
Ankette yer alan sorular, yukarıdaki tabloda daisimlendirildiği gibi 5 alt boyutta gruplandırılmıştır. Sözkonusu bu 5 alt boyutun ölçeği açıklama oranı toplam %48,786olarak bulunmuştur.
Alt boyutların varyans açıklama oranları incelendiğinde;Kurumsal Aidiyet ve Hizmet İçi Eğitimlerin Katkıları altboyutunun açıklama oranı %18,548, Hizmet İçi EğitimlerHakkındaki Olumsuz Görüşler alt boyutunun açıklama oranı%9,306, Hizmet İçi Eğitimler Hakkındaki Olumlu Görüşler alt
boyutunun açıklama oranı %8,172, Hizmet İçi EğitimlerinKatkılarının Bireysel Etkileri ve Algılanışı alt boyutununaçıklama oranı %6,767 ve Hizmet İçi Eğitim KalitesininArttırılması İçin Öneriler alt boyutunun açıklama oranı ise%5,993’tür.
Tablo 7. Faktör Analizi Tablosu
Kurumsalbağlılık vehizmet içi Eğitimlerinkatkıları
Kurumsalbağlılık vehizmet içi Eğitimlerinkatkıları
Kurumsalbağlılık vehizmet içi Eğitimlerinkatkıları
Kurumsalbağlılık vehizmet içi Eğitimlerinkatkıları
Kurumsalbağlılık vehizmet içi Eğitimlerinkatkıları
Madde 1 Madde 2Madde 4Madde 7Madde 8Madde 14Madde 17Madde 18Madde 20
0,7430,5200,4560,6950,5350,4350,6450,6490,528
Madde 3Madde 10Madde 15Madde 20Madde 21
0,4630,5610,5470,4630,705
Madde 4Madde 9Madde 16Madde 19
0,6330,5440,4860,596
Madde 6Madde 11Madde 12Madde 23
0,6650,4980,5760,458
Madde 5Madde 13Madde 22Madde 24
0,6950,56404970,739
Faktör analizi sonucunda tüm faktör yüklerinin 0,300’ünüzerinde olduğu görülmüştür.
Tablo 8. Ortalama ve standart sapma tablosu
N Ortalama
StandartSapma
Kurumsal bağlılık ve hizmet içiEğitimlerin katkıları
117
3,86 0,472
Hizmet içi eğitimler hakkında olumsuzgörüşler
117
3,99 0,620
Hizmet içi eğitimler hakkında olumlugörüşler
117
3,55 0,548
Hizmet içi eğitimlerin katkılarının 11 4,56 0,599
bireysel etkileri ve algılanışı 7Hizmet içi eğitim kalitesinin artırılmasıiçin öneriler
117
4,11 0,789
Kurumsal Aidiyet ve Hizmet İçi Eğitimlerin Katkıları altboyutunun ortalaması 3,86, Hizmet İçi Eğitimler HakkındakiOlumsuz Görüşler alt boyutunun ortalaması 3,99, Hizmet İçiEğitimler Hakkındaki Olumlu Görüşler alt boyutunun ortalaması3,55, Hizmet İçi Eğitimlerin Katkılarının Bireysel Etkileri veAlgılanışı alt boyutunun ortalaması 4,56, Hizmet İçi EğitimKalitesinin Arttırılması İçin Öneriler alt boyutunun ortalaması4,11 dir.
Tablo 9. Ölçek ve alt boyutlar arasındaki ilişki
KurumsalbağlılıkvehizmetiçiEğitimlerinkatkıları
Hizmetiçieğitimlerhakkındaolumsuzgörüşler
Hizmetiçieğitimlerhakkındaolumlugörüşler
Hizmetiçieğitimlerinkatkılarınınbireyseletkilerivealgılanışı
Hizmetiçieğitimkalitesininartırılması içinöneriler
Kurumiçieğitimbilinci
Kurumsal bağlılık vehizmet içiEğitimlerin katkıları
RpN
-0,3930,000**117
0,7320,000**117
0,4270,000**117
0,3560,000**117
0,8880,000**117
Hizmet içi eğitimlerhakkında olumsuzgörüşler
RpN
0,3930,000**117
-0,4210,000**117
0,3480,000**117
0,2300,000**117
0,6450,000**117
Hizmet içi eğitimlerhakkında olumlugörüşler
RpN
0,7320,000**117
0,4210,000**117
-0,4300,000**117
0,4970,000**117
0,8790,000**117
Hizmet içieğitimlerinkatkılarının bireyseletkileri vealgılanışı
RpN
0,4270,000**117
0,3480,000**117
0,4300,000**117
-0,3760,000**117
0,5860,000**117
Hizmet içi eğitimkalitesininartırılması içinöneriler
RpN
0,3560,000**117
0,2300,000**117
0,4970,000**117
0,3760,000**117
-0,5620,000**117
Kurum içi eğitimbilinci
RpN
0,8880,000**117
0,6450,000**117
0,8790,000**117
0,5860,000**117
0,5620,000**117
-
Ölçek ve tüm alt boyutlar arasında pozitif yönlü doğrusalilişkiler bulunmaktadır. En zayıf ilişki (r= 0,230) Hizmet İçiEğitimler Hakkındaki Olumsuz Görüşler alt boyutu ile Hizmet İçi
Eğitim Kalitesinin Arttırılması İçin Öneriler alt boyutuarasında, en güçlü ilişki (r=0,888) ise Kurum içi eğitimbilinci ölçeği ile Kurumsal Aidiyet ve Hizmet İçi EğitimlerinKatkıları alt boyutu arasındadır.
Sonuç ve Öneriler
Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesinde düzenlenen hizmetiçi eğitim faaliyetlerine sağlık personelinin bakış açısınıortaya koyan bu araştırma verilerinden sağlık personelininhizmet içi eğitim uygulamasına olumlu yaklaştıkları vebenimsedikleri anlaşılmaktadır. Ancak, fiziki ortamınsağlanmasında, eğitim içeriklerinin saptanmasında, öğreticikadronun seçiminde, öğretim süreci ve değerlendirmeyöntemlerinde bir takım sorunların bulunduğu görülmektedir.
Çalışanlar ve yöneticilerin hizmet içi eğitimler hakkındaolumlu görüşleri bulunmaktadır. Dolayısıyla araştırmanınbaşında yer alan, bu konudaki varsayım da “Eğitimlerçalışanlara yeni beceriler kazandırır”, “Eğitimin herhangi biraşamasında rol almanın yararlı olduğuna inanıyorum”, “Eğitimlersağlık çalışanlarının mesleki gelişimlerini destekler”,“Eğitimler sağlık çalışanlarının kendine güvenini artırır” gibisorularla doğrulanmıştır.
Ölçek ve alt boyutlar arasındaki ilişkinin incelenmesisonucunda ölçek ve tüm alt boyutlar arasında pozitif yönlüdoğrusal ilişkiler bulunmaktadır. Karabük Üniversitesi Eğitimve Araştırma Hastanesinde yapılan anketler sonucunda, kurumsalaidiyet duygusu arttıkça olumsuz görüşlerde de artış olduğuancak olumlu görüşlerin daha çok arttığı ortaya çıkmıştır. Busonuçtan, personelde kurumsal aidiyet duygusu arttıkça hizmetiçi eğitimlere eleştirel bir bakışın da geliştiğini, ancakeğitimler hakkında olumlu görüşlerin ağırlıkta olduğunusöylemek mümkündür.
Var olan bazı sorunların üstesinden gelinmesi ve etkilibir hizmet içi eğitim programının düzenlenmesi konusundaaşağıdaki önerilerde bulunulabilir:
Programa katılmayı sağlamak için bir takım özendiriciönlemler alınmalıdır. Bu önlemlerin başında sağlıkpersonelinin hizmet içi eğitime katıldıkları süreleriçerisinde çalışma saatleri düzenlenmelidir.
Hizmet içi eğitim yönetimi üstlenecek kişiler mutlakayöneticilik eğitiminden geçirilmeli ve programınuygulanmasında uzman öğretici kadro oluşturulmalıdır.
Hizmet içi eğitim faaliyetleri periyodik aralıklarlayapılmalı ve bütün personeli kapsayacak şekildegerçekleştirilmelidir.
Hizmet içi eğitim etkinlikleri sonucunda mutlakaobjektif bir değerlendirme yapılmalı ve elde edilensonuçlardan faydalanılmalıdır.
Hizmet içi eğitime ayrılan fiziki mekanlar, araç vegereçler eğitim amacına uygun seçilmelidir.
Hizmet içi eğitim programı mümkün olduğunca ilmerkezlerinde düzenlenmelidir.
Hizmet içi eğitim programı sonunda uygun görülenpersonelin, yapılacak değerlendirme sonucu bilgi vebecerileri ön plana alınarak ilgili birimlerdeçalışmaları sağlanmalıdır.
Hizmet içi eğitim programını başarı ile bitirenpersonele program sonrasında mutlaka başarı belgesiverilmesi ve terfi işlemlerinde bu belgenin dikkatealınması sağlanmalıdır.
Sonuç olarak yaşadığımız bilgi çağının kaçınılmazgerekliliği olan eğitimin kurumlarda hizmet içi eğitimstatüsünde uygulanması eğitimi alanlar açısından olumlukarşılanmakta ve bu konu da katılımcıların yeterli bilinçdüzeyinde olduğu görülmektedir.
KAYNAKÇA
BAŞARAN, İ.E. (1978). Eğitime GirişBimaş, Ankara
BİLGİN, K.U. , AKAY, A. , KOYUNCU, H.E. , HAŞAR, E.Ç. (2007). YerelYönetimlerde Hizmet İçi Eğitim (Türkiye Ekonomi Politikaları AraştırmaVakfı). Matsa, Ankara.
CANMAN,A.D. (1995). Çağdaş Personel Yönetimi. TODAİE, Ankara.
CANMAN, A.D. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi. Yargı, Ankara.
ÇELİKBİLEK, E. (2012). Ticaret Meslek Liselerinde Görev Yapan Meslek DersiÖğretmenlerinin Katıldığı Hizmet İçi Eğitim Programlarına İlişkin Değerlendirmeleri.Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi /Sosyal BilimlerEnstitüsü, İstanbul
ÇETİNKAYA, F. , ŞENOL, V. Hastanelerde Hizmet İçi Eğitimin Önemi. ErişimTarihi: 24.04. 2014 http:/hastaneler.erciyes.edu.tr.
DAŞIRAN, T.Y. (2013). Okul Öncesi Eğitimde Etkili Sınıf Yönetimi BecerileriniGeliştirmeye Yönelik Hazırlanan Hizmet İçi Eğitim Programının EtkisininDeğerlendirmesi.Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi/ EğitimBilimleri Enstitüsü, Ankara.
ERDEM, E.(2010).Kamu Yönetiminde Hizmet İçi Eğitim ve Erciyes Üniversitesi HastaneleriHemşire Eğitimleri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi/SosyalBilimler Enstitüsü, Ankara.
ERDEN, M., FİDAN, N.(1998). Eğitime Giriş Alkım, İstanbul
ERTÜRK, S. (1988). Türkiye’ de Eğitim Felsefesi Sorunu Erişim Tarihi:19.08.2014
http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/3/11-16
FİDAN, N. (2012). Okulda Öğrenme ve Öğretme Pegem Akademi, Ankara.
KALKANDELEN, H. (1979). İşletmeler, KİT’ler, Kamu Kuruluşları İçin Hizmet İçi Eğitim ElKitabı Ajans Türk, Ankara.
KARTOĞLU, S. (2007). İnsan Kaynaklarında Hizmet İçi Eğitim ve Hemşireler Üzerine BirAraştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi/Sosyal BilimlerEnstitüsü, İstanbul.
KAYA, Y.K., (1999). Eğitim Yönetimi Kuram ve Türkiye’ deki Uygulama, Bilim,Ankara.
KAYRAK, T. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi, Dönence,İstanbul
KOL, Y. (2009). Türk Kamu Yönetiminde Hizmet İçi Eğitim, Yüksek Lisans Tezi,Karadeniz Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
ÖRÜCÜ, E., YUMUŞAK S. (2005). Örgütlerde İşgören Eğitimi Üzerine Bir Alan
Araştırması, İktisadi İdari Bilimler Dergisi 2/235-246
ÖZGEN, H., YALÇIN, A. (2011) İnsan Kaynakları Yönetimi Stratejik Bir Yaklaşım,Nobel, Adana.
ÖZPULAT, F., (2006). Sağlık Bakanlığı Ankara Dışkapı Eğitim ve AraştırmaHastanesi’nde Çalışmakta Olan Sağlık Personelinin Hizmet İçi Eğitim Programına İlişkinGörüşlerinin Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, HacettepeÜniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ÖZTÜRK, M., SANCAK, S. (2007). Hizmet İçi Eğitim Uygulamalarının ÇalışmaHayatına Etkileri, Erişim Tarihi:16.02.2014http://journal.yasar.edu.tr/
PEHLİVAN, İ. (1992). Hizmet İçi Eğitim Verimlilik İlişkisi, Erişim Tarihi:20.02.2014.http://dergiler.ankara.edu.tr/
PEKER, K. (2010) Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Hizmet İçi Eğitim Yöntemleri, ErişimTarihi: 15.06.2014http://www.mevzuatdergisi.com/
TAŞAN, E. (2013). Kamu Kurumlarında Hizmet İçi Eğitim Yeterlilik Düzeyi İle HizmetKalitesine Etkisi Üzerine Bir Araştırma BEDAŞ Örneği, Yüksek Lisans Tezi, BeykentÜniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
TAYMAZ, A.H. (1981) Hizmet İçi Eğitim Kavramlar, İlkeler, Yöntemler, AnkaraÜniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
TEZCAN, M. (1985). Eğitim Sosyolojisi, Ankara Üniversitesi Basımevi,Ankara.
TOSUN, K. (1977). İşletme Yönetimi Birinci Cilt: Genel Esaslar, FakültelerMatbaası, İstanbul.
UÇAR, R. (2005).İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin MilliEğitim Bakanlığı Hizmet İçi Eğitim Uygulamalarına İlişkin Görüşleri(Van İli Örneği),Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi/ SosyalBilimler Enstitüsü, Van.
ULUS, O. (2009). Hizmet İçi Eğitim Faaliyetlerinin Öğretmen Görüşlerine GöreDeğerlendirilmesi(Konya İli Uygulaması), Yüksek Lisans Tezi, GaziÜniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
www.tuik.gov.tr
http://tr.wikipedia.org/
