lle ileugm behoefi gGGn loíttom[GtFeestbundel ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van prof. dr. habil. Stefan Kedroň

Redactie

Malgozata Dowlaszewicz, Joanna Skubisz, Jan Urbaniak

Nel'sse Verlag

oftcyna Wydawnicza AT,JT - Wroctawskie Wydawnictwo *Wfu u: ]. i ;; ffi

De deught behoeft geen loftrompetFeestbundel ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van prof. dr. habil. Stefan Kiedrori

O Copyright by prof. dr hab. Stefan Kiedroí

Wroclaw 2015

ISBN 978-3 -8627 6-L79-I

ISBN 978-83-,7 97 7 -I3I-8

Projekt okiadki: Bartosz Harlender

DTP: Alicja Rulewicz (' / // l\ l l,' ll /-!)FU ICc // \V <\--

Neisse Verlag, Detlef Krell, N e.i s s e

Strehlener Str. 14, 01069 Dresden i; : _; : :e-mail: mail@neisseverlag.de;htP://www.neisseverlag.de V e r l a g

Oficyna Wydawnicza ATUT * Wroclawskie Wydawnicfwo 65y71316v"g ffi50-011Wroclaw,"K"š'J"ji5"|?yTiá::{?::,::#í;##,iiil&tl

DE DEUGHT BEHOEFT GEEN LOFTROMPETFeestbundel ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van

prof. dl habil. Stefan Kiedrori

Wroclaw 2015

De oude troep...

Wilken Engelbrecht (Universiteit van Olomouc)

Inleiding

In de herfst van 7992,vlaknadat ik had besloten om in Centraal-Europa te blijven,kreeg ik de aankondiging voor een regionaal colloquium in Wroclaw. Helaas konik toen niet gaan. Zo wetd de eerste kennismaking met Stefan met een jaar ver-traagd, Bij hetIVN-colloquiuminAntwerpenin 1994werdbeslotenomhetvolgenderegionale colloquium eens in Tsjechiě te houden. De collega's uit Praag hadden erdestijds niet erg veel zin in. In de pauze kwam een heer met grijswit haar naar mijtoe. Hij had tijdens de vergadering al een paar maal het woord gevoerd. Hij steldezich voor als Stefan Kiedrori "uit Wroclaw, vroeger Breslau, in het Tsjechisch Vra-tislav" en vroeg of ik geen zin had om het colloquium in Olomouc te organiseren

- hij was wel bereid om te helpen. Dat was mijn eerste ontmoeting met Stefan - ener zouden nog vele volgen.

Het colloquium vond inderdaad in mei 1995 in Olomouc plaats. En Stefan waszéét aanweztg - zoals hij eigenlijk nooit over het hoofd te zien is, merkte ik algauw. De bijgedachte, waarom dat colloquium in Olomouc moest zijn, werd alspoedig duidelijk: Stefan was nieuwsgierig naar de wetenschappelijke bibliotheeken meer speciaal naaí de afdeling oude drukken. Die kende hij nog niet. Ik moethem destijds nogal teleurgesteld hebben - ik wist er toen nog niet veel van. Debibliotheek was destijds erg slecht georganiseerd en literatuur betrok ik meestalregelrecht van thuis, uit Utrecht, De handschriften, ja, die had ik al eens gezien enook vastgesteld dat de omstandigheden waarin die werden bewaard niet bepaaldoptimaal waren, om het vriendelijk uit te drukken.

Stefan was als secretaris een van de eerste bestuursleden van Comenius, datmede op zijn initiatief op het genoemde colloquium in Olomouc werd opgericht.

Leopold Decloedt werd voorzitter en ik penningmeester. We kregen veel met

elkaar te maken. Een paar trekjes werden ook al spoedig duideiijk: Stefan heeft een

uitstekend geheugen voor details en hij herhaalt gíaag een p&rr keer wat er is be-

sproken, totdat al die details - en dan ook echt álle detalls - volledig duidelijk zijn.

Vergaderingen liepen daardoor nogal eens uit. De andere kant van de medaille:

daarna was er altijd wel tijd voor grappen of pastiches. Die pastiches behoren

namelijk tot een kant van Stefans persoonlijkheid die je niet zo snel bij een hoog-

leraar zou verwachten, maar waar hij werkelijk een kei in is. Daarover straks meer.

stefan de chef

In 1997 studeerden onze eerste masterstudenten in Olomouc af. Er was per sé een

gehabiliteerde nodig om het eindexamen te kunnen afnemen. stefan was bereid

om die functie op zich te nemen. Omdat ik intussen wel nieuwsgierig was gewor-

den naar wroclaw en er bovendien een derde lid van de examencommissie nodig

was, ging het groepje van vijf ei met mijzelf per minibusje

naar Wroclaw, Stefan kon zo de ro1 spelen die hem het beste ligt, die van perfecte

gastheer _ we werden gehuisvest in Hotel Tumski 'op het eiland' (en ja, óók dicht

bij zijn geliefde oude bibliotheek 'Op het Zand'...) - en het examen was een suc-

ces. Als gevolg daarvan zou Stefan tot 2005 voorzitter van onze examencommis-

sie blijven. Het werd al spoedig duidelijk dat examens in Polen anders gaan dan

die in Tsjechié, maar het moet gezegdworden - stefan paste zich heel snel aan en

speelde zijn ro1 die bijna acht jaren voortreffelijk.Sindsdien is Stefan vele malen in olomouc geweest _ als gastdocent, als com-

missielid, als lid van mijn habilitatiecommissie, later van de professorencommissie,

bij congressen en Zomercursussen en natuurlijk ook gev/oon als wiend op bezoek,

omgekeerd heb ik wroclaw goed leren kennen. In veel opzichten was hij de peet_

vader van veel successen in Olomouc, te begirmen met het reeds genoemde eerste

colloquium in mei 1995, maar bijvoorbeeld ook van ons eigen instituut - voor de

verbouwplannen maakten we gebruik van de plannen voor het oKN in Wroclaw die

Stefan gewillig ter beschikking stelde.

Stefan bleek bovendien tamelijk goéd Tsjechisch te kururen spreken. En hij

heeft een zwak voor kennismaken met autoriteiten. Dat laatste kwam niet slecht

uit * intussen was de neerlandistiek in olomouc al goed ingeburgerd én er bleek

in olomouc een goede polonistiek te zijl, zelfs de grootste van Tsjechiě. Vele ca-

deautjes uit wroclaw onderhielden de wiendschap met diverse decanen heel goed.

Stefan is in Olomouc een begrip geworden.

pastiches

Ik noemde eerder al de pastiches. Zomaar een paar herinneringen aan die intus-sen twintigjaar: ergens aan het begin van deze eeuw kwam Stefan als gastdocenteen verhaal houden over literatuur uit de achttiende eeuw, onder andere over degothic novel. De gastdocent had een paar speciale eisen. Zo moest onze grote col-|egezaal verduisterd worden en er waren kaarsen nodig. Al snel bleek waarom: inplaats van de verwachte hoogleraar kvlam een heuse vampier het college openen

- gothic novel in de praktijk. Dat college is de studenten zeker bijgebleven, al werdhet beoogde doel - propagering van oude literatuur - niet helemaal bereikt - onzestudenten zijn en blijven vooral praktisch ingesteld.

Op het colloquium in Leiden it |997 werd er voor het eerst een mogelijkheidgegeven om te dansen - niet mijn favoriete bezigheid, de traditionele dans op mijneigen huwelijk heb ik netjes tevoren moeten instuderen, Maar tot verwondering(én bewondering) van iedereen sprong Stefan op het podium en gaf een prachtigesolodans weg, waarbij een heuse sensuele buikdanseres werd gesimuleerd.

stefan de rhetor

Stefan en speechen, een combinatie waarje urenlang van kunt genieten. De arche-typische situatie: op een congres zou eigenlijk ook het ondersterrnende toam moe-ten worden bedankt. Dat wordt nog wel eens vergeten. In onze regio de gebrui-kelijke neerlandistische oplossing: Stefan * hij is er eigenlijk altijd bij - beklimt hetspreekgestoelte (ofeen krukje, trap dan wel andere plek die als zodanig kan die-nen), knoopt zijnjasje dicht, haalt ergens vandaan een bos bloemen tevoorschijnen begint de dames - die ondersteunende teams zijn bijna altijd dames - omstan-dig en liefst in twee of meer talen te bedanken. Situatie gered, vaak nog met eenelegante Poolse handkus afgesloten.

De oude troep

Een stukje over Stefan kan niet zonder vermelding van zijn gíootste liefde: oudedrukken, ofuel 'de oude troep'zoals hij gtaagzegt. Hierboven is al vermeld datStefan in í994het volgende regionale colloquium in 1995 voor Olomouc vooí-stelde met als heimelijke bijbedoeling om ook daar de oude drukken te bekijken.Vroeg of laat moest het er toch van komen. In 1999 werd in Londen het congres'The Bookshop of the World - The Role of the Low Countries in the Book-Trade

11l0

1473-1941' gehouden. Mede naar aanleiding daarvan stelde Stefan vooí om een

onderzoeksproject naar de aanwezigheid van oude drukken bij de Taalunie in te die-

nen. In 2002 begorrrren we een proefproject om te kijken, welke oude drukken uitde Lage Landen er in Wroclaw, Praag en Olomouc bewaard zijn gebleven, Tijdens

dat project hebben we veel geleerd, veel vergaderd en veel gelachen.

Er is tienjaar later een prachtige publicatie én een vervolgproject - maar nu een

compleet project - uit voortgekomen. Intussen werd de bibliotheek in Olomoucgerenoveerd en gereorganiseerd - en opeens waren de rollen omgekeerd: in O1o-

mouc was nu de situatie veel beter - een nieuw gebouw met prachtig geoutilleerde

leeszalen en goed onderlegd personeel, goed mogelijkheden om de oude druk-

ken te bestuderen en een goede catalogus. Voornaamste output die velen bij zalblijven: in september 2010 gaf Stefan samen met een paar anderen een completepresentatie over oude drukken in twee talen (in het Tsjechisch en Nederlands) bijhet Pedagogisch museum in Praag.

Ditmaal was Stefan overigens wel succesvoller met zijn plan: in Olomouc heb-

ben we echt wijwel álle oude drukken - neerlandica beschreven (ruim vierduizend

stuks), verschillende van mijn jongere collega's zijn door'de oude drukkenkoorts'

aangestoken en er komt zelfs een tentoonstelling. Wordt vervolgd...

Dat zljn zo een paar herinneringen uit twintig jaar contacten met de jubilaris.

Laten we hopen dat zeker nog eens twintig jaar mogen volgen.Stefan, ad multos annos el ad multos libros!

DE DEUGHT BEHOEFT GEEN LOFTROMPETFeestbundel ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van

prof. dr. habil. Stefan Kiedrori

Wroclaw 2015

Met de ga-óetween naar de genius loci

Arie Jan Gelderblom (Universiteit Utrecht)

"Het verleden", aldus een bekend citaat, "is een vreemd land, een buitenland, enwatze daar doen, gebeurt anders dan 'bij ons"'. In 1953 werd dit inzicht kem-achtig geformuleerd door de Britse schrijver J.P. Hartley, als eerste zin van zíjnroman The go-between. Die titel drukt uit dat de verbinding tussen toen en nu, daaren hier, alleen mogelijk is wanneer iemand tussen de verschillende sferen, tijdenen plaatsen heen en weer kan gaan, als bemiddelaar oftussenpersoon. Van hem ofhaar hangt het afoftegenstellingen overbrugd kunnen worden, het verleden nader-bij komt en het vreemde vertrouwd raakí.

Stefan Kiedrori beschouw ik - en ik spreek uit ervaring - als de perfecte go-between. Niet alleen omdat hij zich vanuit Polen met inzet van grote deskundigheidricht op verscheidene buitenlanden - en ik beperk me hier tot slechts twéé daar-van, Vlaanderen en Nederland - maar ook omdat hij de horizontale sprong over delandkaart combineert met een duik in de diepte van het verleden. Wie hem leest,hoort of aan het werk ztet, zal het onmiddellijk beamen. Dat geldt zowel voor zijnvakgenoten als voor zijn studenten; beide categorieěn weet hij te boeien en ooknog eens met elkaar in contact te brengen: nóg een voorbeeld van zijn brugfunctie.

De gelegen}reden waarbij we elkaar hebben ontmoet zijn inmiddets legio: con-ferenties over emblemen, door de Europese Unie gestimuleerde docentenuitwis-selingen om college te geven en syllabi samen te stellen, ontmoetingen waar doc-torandi en habilitandi hun werk presenteerden, bestuursvergaderingen en colloquiavan de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, etcetera. Maar misschiennog sterker in mijn herinnering verankerd zijn de gesprekken die we voerden inwandelgangen ofcafés en vooral de ontdekkingstochten die we ondernamen, ge-tweeěn of in kleine gezelschapjes, in de marges van de officiěle bijeenkomsten,Díe peregrinationes waten misschien niet academicae ín de meest strikte zin. AlsBildungsausJliige en blijken van vriendschap hebben ze blijvende indrukken nage-laten. In mijn plakboeken vind ik er talloze sporen van. Zoals Stefan voor zijn stu-

l3