232
Table of Contents م ت س ی ب رن ق ی م و م ع خ ی ار ت................................................................................................ 1 رن ق ر خ رگ دراوا ز% ب ورهای* ش ك ت ي ع ق و م و ت ي ع ض اول : و ش* خ% ی19 ........................................ 1 اول ل ص ف........................................................................................................... 1 ل ل م ل ا ن ي% ب ود% ج و م ع ض و ق ف وا م دول............................................................................... 1 ل دوم ص ف............................................................................................................ 4 ل ل م ل ا ن ي% ب ود% ج و م ع ض و ف ل ا خ م دول............................................................................. 4 رن ق ر خ در اوا مان لK ا19 ........................................................................................ 4 خ سل م خ صل دوم : دوره ش* خ% ی........................................................................................... 6 دول ال ن ي% ب دی های ن% ب ه ت س : د اول ل ص ف...................................................................... 6 ه سه گان وران ط را^ مپ ا اق ف ت ا.................................................................................... 6 * ث ل* ن م خاد ی ا...................................................................................................... 7 * ث ل* ن م اق ف ت ا.................................................................................................... 7 ی اول ن ها% ج گ ن% ج ل و ل م ل ا ن ي% ب های ران ح% ی ل دوم : ص ف..................................................... 8 * ش ك را م ران ح% ی................................................................................................... 8 لكان ا% زه ت ب ر% خ ه% ت* س ران ح% ی ن لي او.............................................................................. 8 ز ب اد اغ ران ح% ی.................................................................................................... 9 لكان ا% ت ران ح% ی ن مي ش ودو ل% ت را ط ر پ خ س ت........................................................................ 9 ی ن ها% ج گ ن% ج روع* ش و لكان ا% ت ران ح% ی ن مي و س............................................................... 10 ی اول ن ها% ج گ ن% ج خ ی ا ن ب وم : س* ش خ% ی................................................................................ 11 ی اول ن ها% ج گ ن% ج ش ار^ ت اع ی اوص ن ا% ن* ب ی% ن: اول ل ص ف.................................................... 11 مان لK وری ا ط ^را مپ ا ت س ك* ش................................................................................. 11 1

تاریخ عمومی قرن بیستم

Embed Size (px)

Citation preview

Table of Contents

م ست� ی� �رن� ب�� خ� ع�مومی ق� اری�� 1................................................................................................ت���رن� ر ق� رگ� دراواخ�� وره�ای ب�%ز� ت� ك�ش* عي� ت� وم�وق�� عي� ش* اول : وض�� خ� 1........................................19ی�%

صل اول 1...........................................................................................................ف��ي�ن� ال�ملل ودب�% ع م�وج�% ق� وض�� 1...............................................................................دول م�واف�

صل دوم 4............................................................................................................ف��ي�ن� ال�ملل ود ب�% ع م�وج�% ال�ف� وض�� 4.............................................................................دول م�خ�

�رن� رق� ل�مان� در اواخ�� K4........................................................................................19اش* دوم : دوره ص�لخ م�سلخ خ� 6...........................................................................................ی�%

ي�ن� ال�دول دی ه�ای ب�% ن� ه ب�% صل اول : دس�ت� 6......................................................................ف��ه اق� امپراط�وران� سه گ�ان�� ف� 6....................................................................................ات��

لث* خاد م�ن* 7......................................................................................................ای��لث* اق� م�ن* ف� 7....................................................................................................ات��

ن��ی اول ها گ ج�% ن� ي�ن� ال�ملل وج�% حران� ه�ای ب�% صل دوم : ی�% 8.....................................................ف��حران� مراك�ش* 8...................................................................................................ی�%

ال�كان� ب�tزه ت�% ر� ه خ�% ت% حران� س�* ن� ی�% 8..............................................................................اول�ي�ب�tز اد حران� اغ�� 9....................................................................................................ی�%

ال�كان� حران� ت�% ن� ی�% لش ودوم�ي� ر ط�رات�% پ� سخ� 9........................................................................ت��هان��ی� گ ج�% ن� روع ج�% ال�كان� وش* حران� ت�% ن� ی�% 10...............................................................س�وم�ي�

ن��ی اول ها گ ج�% ن� خ� ج�% ای�� ن� ش* س�وم : ب�� خ� 11................................................................................ی�%ن��ی اول ها گ ج�% ن� اع ت�^ش ار� ج�% ن��ی اوص�� ا ن% ی ب�* صل اول : ن�% 11....................................................ف��

ل�مان� Kكست� امپراط�وری ا 11.................................................................................ش�*

1

وط ش�اب��ز امپراط�وری ه�ا 12...................................................................................س�ق�صادی �ت حران� اق�� 12..............................................................................................ی�%

ام�عه م�لل 12......................................................................................................ج�%ه لاب% روس�ت� ف� صل دوم : ات�� 12.....................................................................................ف��

ی لان�% ف� اب% ات�� هور اخ�ر� 13.........................................................................................ظ��لاب% ف� 13........................................................................... م1905 ه.ش* /1284ات��

لاب% م�ارش ف� وف�1296 م /1917ات�� دان� روم�ان�� ات�� ق�راض� ج�� 14............................... ه.ش* وات��ر پ% كی اك�ت� �tت و لش* لاب% ت�% ف� 14........................................................... ه.ش*1296 م /1917ات��

لاب% ف� م�ده�ای ات�� Kی� ا 15...........................................................................................ن�^ن��ی اول ودوم ها گ ج�% ن� اص�له ج�% هان� در ف�� ور ه�ای ج�% اره ه�ا وك�ش* اع ف�� هارم : اوص�� ش* ج�^ خ� 17.......................ی�%

ن��ی اول ودوم ها گ ج�% ن� اص�له ج�% ا در ف�� اع اروت�^ صل اول : اوص�� 17.............................................ف��سم ی� اش�* ی ف�� پ�رور� ا ؛ ن�� ال�ن� ن� 18......................................................................................اب��

ت�tسم ار� ل�مان� ؛ ش�لطه ت�� K19.........................................................................................ان� ال�ي� دن� اس�ن� درب� رس�ن� ه ف�� وروی ؛ ن�% خاد س�* 20...............................................................ای��

هان��ی اول گ ج�% ن� ان� ت�^ش ار� ج�% گلسن� 21........................................................................ان��ن��ی اول ها گ ج�% ن� سه ت�^ش ار� ج�% �رات�� 21.............................................................................ق�

ها ن��ی اول ودوم گ ج�% ن� ا ص�له ج�% ا درف�� س�ن� Kاع ا صل دوم : اوص�� 23.............................................ف��هان��ی اول گ ج�% ن� ن� ت�^ش ار� ج�% ي� ن� وج�^ اپ�^ 24......................................................................ر*ن��ی اول ها گ ج�% ن� ان� ت�^ش ار� ج�% دوس�ن� 25......................................................................ه�ن�

ن��ی اول ها گ ج�% ن� ه ت�^ش ار� ج�% زك�ت� 25...............................................................................ب��ن��ی اول ها گ ج�% ن� ی» ت�^ش ار� ج�% ن¬% ه ع�ر ان�� اورم�ن� 25.................................................................ج��

ن��ی اول ودوم ها گ ج�% ن� اص�له ج�% ا در ف�� ف� �tت �ر ق� Kكا وا �tن اع امر صل س�وم : اوص�� 27...................................ف��2

كا �tن مر K27..................................................................................................ال�ف� : ان��ی اول ها گ ج�% ن� ا ت�^ش ار� ج�% 28................................................................................ك�وت�%

ن��ی اول ها گ ج�% ن� لی ت�^ش ار� ج�% ن� 28..............................................................................س�*هان��ی اول گ ج�% ن� ه ت�^ش ار� ج�% كاراگ�ون�° ي� 28..........................................................................ب��

ن��ی اول ها گ ج�% ن� ا ت�^ش ار� ج�% ف� �tت �ر 29......................................................................ب% : اق�ن��ی دوم ها گ ج�% ن� م : ج�% ج% ن� ش* ب�^ خ� 30........................................................................................ی�%

صل اول 30.........................................................................................................ف��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� ش* ار� ج�% ی� های ب�� حران�� 30............................................................................ی�%

ا ال�ن� ن� وس�ط اب�� ه ن�� س* ر ج�ب% پ� سخ� 30.......................................................................................ت��ا ن� ب�� لی اس�نا گ داج�� ن� 30...........................................................................................ج�%

ن� ي� ه ج�^ ن� ن�% اپ�^ 31..............................................................................................ح�مله ر*كسلواك�ی ال ج�^ غ� 31..............................................................................................اس�*

ان� وروی درم�ورد ل�هسن� ل�مان� وس�* Kق� ا واف� 31...................................................................ن��صل دوم 32..........................................................................................................ف��

های دول م�حور �tن پ�رور� 32.............................................................................................ن��هان��ی گ ج�% ن� روع ج�% ان� وش* ه ل�هسن� وروی ن�% ل�مان� وس�* K32...................................................ح�مله ا

ا رق� اروت�^ وروی درش* ی» ه�ای س�* وس�عه ط�لب% 32....................................................................ن��مال ای ش�* سلط ب�%زدرت�� ل�مان� ب�%زای ت�� Kماب� ا هاح�% 33..............................................................ن��

ل�مان� Kوس�ط ا سه ن�� �رات�� صرف� ق� 33..................................................................................ت��ور ن� ك�ش* Kه ا خده ن�% �الاب� م�ن ل�مان� وك�مكÆ ات�� Kا ا ان� ت�% گلسن� ی ان�� ان�� ی ودرت�� پ%رده�ای ه�وان�� 34........................ن��

ه پ�ران�� �Êن ای م�د سلط ب�%زدرت�� ل�مان� ب�%زای ت�� Kماب� ا هاح�% 34............................................................ن��ور ن� ك�ش* Kا Æاك� روی درج�� ش* ی� وری وب�� ه س�* ل�مان� ن�% K34.........................................................ح�مله ا3

گ ن� خده در ج�% �الاب� م�ن ا و ورود ات�� س�ن� Kرق� ا رام وش* Kوش ا ان�� ن� ن� دراق�� اپ�^ روی ه�ای ر* ش* ی� 35...................ب��صل س�وم 36.........................................................................................................ف��

ن� ي� ف� ق� ی م�ت� پ�رور� 36....................................................................................................ن��ی پ�رو ر� ه ن�� دن� ن�% ن� ب�%زای رس�ن� ي� ف� ق� دام�اب� م�ت� 36................................................................اف��وروی ن��ی ار� س�* ل�ما Kپ�روه�ای ا دن� ن�� ت% رات�� 37.................................................................ع�ق�

سه �رات�� ا وق� ال�ن� ن� ا ، اب�� ف� �tت �ر مال اق� ن� درش�* ي� ف� ق� پ�روه�ای م�ت� دن� ن�� اده ش�* ن� 37..........................................ب��گ ن� ش دوران� ج�% ق�رات�� 37.......................................................................................ك�ت�

ن� اپ�^ ل�مان� ور* Kب�%ز ا �ن ي� ف� ق� ی م�ت� پ�رور� 37............................................................................ن��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� دار ج�% ات�� ات�^ خ� ت�� ای�� ن� م : ب�� س* ش* ش�* خ� 39......................................................................ی�%

صل اول 39.........................................................................................................ف��ق�رار ص�لخ ام ب�%زای اس�ت� �رج�% اق� های ت�� لاش�* 39..........................................................................ت��

ال غ� خت� اس�* ل�مان� ی�� K39..........................................................................................اسدام وت�� ش ن�^ ق�رات�� 39.............................................................................................ك�ت�

ن� ي� ف� ق� وس�ط م�ت� ل�مان� ن�� Kپ�ر ا س* ی� ف� ه�رچه ب�� عت� ض� 40..................................................................ت��ارت��ش ش ص�لخ ت�^ ق�رات�� 40.........................................................................................ك�ت�

ل�مان� Kت� ا وس�* ش م�سكو وشرن�� ق�رات�� 40..........................................................................ك�ت�ن� اپ�^ ت� ر* وس�* 41...............................................................................................شرن��

صل دوم 42..........................................................................................................ف��ن� ي� ف� ق� خاد م�ت� دن� ای�� ه ش�* كست� 42.......................................................................................ش�*

ن� ي� ف� ق� اوب� م�ت� ف� ل�مان� م�ت� K42.....................................................................................ارق�ی ای ش* رگ� درم�ورد اروت�^ های ب�%ز� درن�� اب� ف�� لاف�� ن� 42.......................................................اج��

ل�مان� Kرگ� درم�ورد ا درب� ه�ای ب�%ز� ر ف�� ظ� لاف� ت�� ن� 43.........................................................اج��4

اور دور رگ� درم�ورد ج�� های ب�%ز� درن�� ر ف�� ظ� لاف� ت�� ن� 43..........................................................اج��ه ان�� اورم�ن� ها درج�� درن�� اب� اب�%ز ف�� لاف�� ن� 43..........................................................................اج��

رب% رق� و ع�� طت% ش* ه دوف�� هان� ن�% م ج�% ست� ق� 43....................................................................ت��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� دار ج�% ات�� خ� ت�^ ای�� ن� م : ب�� ت� ش* ه�ق� خ� 44........................................................................ی�%

صل اول 44.........................................................................................................ف��خد �م�ان� م�لل م�ن 44.................................................................................................ش�ار�

م�ان� م�لل ار� ك�ار ش�ار� غ�� K44.........................................................................................امع ع�مومی 44.....................................................................................................م�ج%

ت� ي� ورای ام�ن� 45................................................................................................س�*گ ن� ج�% ي�ن� ال�مللی ت�^ش ار� های ب�% م�ان�� گز ش�ار� �tت 45....................................................................د

صل دوم 46..........................................................................................................ف��م دي�� عمار ف�� ان� اس�ت� ات�� 46...............................................................................................ت�^

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� عمارگ�ر درج�% وره�ای اس�ت� ت� ك�ش* عي� 46......................................................م�وق��گ ن� عمارگ�ر ت�^ش ار� ج�% وره�ای اس�ت� ت� ك�ش* عي� 47..............................................................م�وق��

ی دان�� عمار ر� م�ان� م�لل در اس�ت� ش* ش�ار� ق� 47.......................................................................ت��ی دان�� عمارر� ن� ب�%ز اس�ت� Kر ا پ� ن�* ا° گ شرد وت�� ن� 48.......................................................................ج�%

لال ف� عمراب� ب�%زای ك�ست% اس�ت� داری م�ست� ن� 48................................................................ب��عمار : هره اس�ت� ر ج�^ پ� ت� غ� 49.............................................................................................ت��

گ ن� ج�% هان� ت�^ش ار� ل ج�% ها وم�ساب�° درن�� طه ی اب�%ز ف�� ه را ت�% ری ن�% ظ� ن� ت�� Kگ شرد وت�^ش ار� ا ن� م : دوران� ج�% ت� ش* ه�س* خ� .ی�% . .50

صل اول 50.........................................................................................................ف��گ شرد ) ن� (/1325-1332مرج�له ی اول ج�% 50.................................. م (1946-1953 ه. ش*

5

ه زك�ت� 50..............................................................................................................ب��ان� وت�� 51............................................................................................................ن��

ال 51.................................................................................................ط�رح م�ارش�*ن� حران� ب�%زل�ي� 51..................................................................................................ی�%

كسلواك�ی حران� ج�^ 52..............................................................................................ی�%وروی وگ�سلاوی ار� س�* ی ن�� دان�� 52.................................................................................ج�%

و ان�� دات��ش* ت�� ن� 52.....................................................................................................ب��گ ك�ره ن� 53........................................................................................................ج�%

صل دوم 54..........................................................................................................ف��گ شرد ) ن� (/1332-1339مرج�له ی دوم ج�% 54.................................. م (1953-1960 ه. ش*

و ت� مان� ش�ن� ي� اد ب�� خ% ن� وای�� ي� دوج�^ حران� ه�ن� 54........................................................................ی�%و مان� ورس�* ي� دات��ش* ب�� ن� 55...........................................................................................ب��

ر� مپ� Kی م�سال�مت� ا ت��سب� ز� ه�م ر� 55..................................................................................ب��ان� حران� ل�هسن� 55................................................................................................ی�%

ان� ارس�ن� حران� م�خ% 56.............................................................................................ی�%ال س�وب�°ز� دن� ك�ات�� 56..........................................................................................م�لی ش�*

ه ان�� اورم�ن� ن� ه�اور و ج�� ب��ز� Kا �ن �tپ 56.............................................................................دك�پ�ركی ن� كن� كÆ وت�� ن� ب�� نلما اب�%ث� ه�ای دب�� 57...............................................................................رف��

صل س�وم 58.........................................................................................................ف��گ شرد ) ن� 58....................................... م (1960 -1963 ه.ش* /1339-1342مرج�له س�وم ج�%

گو حران� ك�ن� 59.....................................................................................................ی�%ن� وار ب�%زل�ي� �tن 59.....................................................................................................د

6

اب��ز لاب% ال�ح%ر� ف� 60................................................................................................ات��ا كی ك�وت�% حران� م�وش�* 60.............................................................................................ی�%لع ش�لاح : مان� ج�� ي� 60.............................................................................................ب��

گ شرد ن� ج�% 61...............................................................................................ت�^ش ار�ن��ی دوم ها گ ج�% ن� هان� ت�^ش ار� ج�% وره�ای ج�% اط�ق� وك�ش* اع م�ن� ه اوص�� ری� ن�% ظ� هم : ت�� ش* ن�� خ� 62..........................ی�%

صل اول 62.........................................................................................................ف��رب% هان� ع�� 62.......................................................................................................ج�%

ل ع�مومی 62.................................................................................................م�ساب�°ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% كا ت�% �tن مر Kخده ا �الاب� م�ن 63..............................................................ات��

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% گلسن� 64...........................................................................ان��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% سه ت�% �رات�� 66...............................................................................ق�

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ل�مان� ت�% Kدرال ا مهوری ف�� 66...........................................................ح�%صل دوم 68..........................................................................................................ف��رق� لوك�Æ ش* 68........................................................................................................ت��

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غدار� ج�% وروی ت�% خاد س�* 69.......................................................................ای��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% 70.............................................................................ل�هسن�

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% �ی ت�% ن� 71...............................................................................روم�ارق� دردهه لوك�Æ ش* حولاب� ت�� ه ی�� اه ن�% گاهی ك�وت�� 71.........................................................1980ن��

ف� ن�� رق� ت�^ش ار� مرگ� ب�%زر* لوك�Æ ش* 71..........................................................................ت��وروی خاد س�* ه رهپ%ری ای�� ف� ن�% اچ�^ اب% گ�ورت�% خ� ت� 73...............................................................اب��

خ� ای�� ن� ار و ب�� ت�* Kصادی : ا �ت ی اق�� ش�ار� ار� امه ت�% ا ب�%زت�� كا ت�� 73....................................................ب�^زوسپ�رون��اسی س�ن� ار� ای ت�% ص� ا ف�� وس�ت� ت�� 74............................................................................گ�لاس�ت�

7

ست� ی� ب% ك�موب�� درب� خ�ر� ودن� ف�� حصاری ن�% و ای�� 75.............................................................ل�غ�وروی ی س�* ارج% اس�ت� ج�� ددر س�ن� دت�� هت� گ�پ�ری ج�% ا ج�% اسی (( ت�� ن� س�ن� �tپ و كز ن�� ف� 75.............................)) ت��

وروی ان� اص�لاج�اب� در س�* ال�ف� 76.............................................................................م�خ�ف� اچ�^ ه گ�ورت�% ه ن�% ی رح�مه� ال�له غ�لت� ب� من� امه ام�ام ح�� 76................................................................ت��رق�ی ا ی ش* وروی در اروت�^ حولاب� س�* ر ی�� پ� ن�* ا° 77....................................................................ت��

ق� وروی ش�ان�% خاد س�* ه ای�� ن�� ح%ر� ی» و ی�� سب� ی� ام ك�موب�� ظ� ی ت�� اس* �روت�^ 78.....................................................ق�صل س�وم 80.........................................................................................................ف��

ال�كان� 80..............................................................................................................ت�%ل ع�مومی 80.................................................................................................م�ساب�°

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ه ت�% زك�ت� 81.................................................................................ب��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� ج�% غد ار� وگ�سلاوی ت�% 82...........................................................................ن��

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد» ار� ج�% ان� ت�% وت�� 83................................................................................ن��هارم صل ج�^ 85......................................................................................................ف��

ه ان�� اورم�ن� 85...........................................................................................................ج��ل ع�مومی 85.................................................................................................م�ساب�°

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد» ار� ج�% 89.................................................................................م�صر ت�%ن��ی دوم ها گ ج�% ن� ج�% غد ار� ان� ت�% 91...........................................................................ع�رت�%سن�

هان��ی دوم گ ج�% ن� ج�% غد ار� ن� ت�% لسظي� 92.............................................................................ف��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% سن� ات�� غ� 94.........................................................................اق��

م ج% ن� صل ب�^ 95..........................................................................................................ف��د اره ی ه�ن� ه ف�� ت% 95....................................................................................................س�*

ل ع�مومی 95.................................................................................................م�ساب�°8

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد» ار� ج�% د ت�% 96..................................................................................ه�ن�ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% اك�سن� 98............................................................................ت�^

م س* صل ش�* 99........................................................................................................ف��ا س�ن� Kی ا رق� وب% ش* ت� 99.................................................................................................ج�%ل ع�مومی 99.................................................................................................م�ساب�°

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد» ار� ج�% ام ت�% ن� �ن 100.............................................................................وب��ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ی ت�% دوب��ز� 102..........................................................................ات��

م ت� صل ه�ق� 103......................................................................................................ف��رق� دور 103.........................................................................................................ش*

ل ع�مومی 103...............................................................................................م�ساب�°ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد» ار� ج�% ن� ت�% ي� لق� ج�^ مهوری ج�� 104..............................................................ح�%

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ن� ت�% اپ�^ 106..............................................................................ر*م ت� صل ه�س* 108.....................................................................................................ف��

ا ف� �tت �ر ق� K108.............................................................................................................ال ع�مومی 108...............................................................................................م�ساب�°

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد» ار� ج�% اب��ز ت�% 109............................................................................ال�ح%ر�هان��ی دوم گ ج�% ن� غد» ار� ج�% ر ت�% پ� ن�° 110................................................................................ر�

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد» ار� ج�% گولا ت�% ت�� K110..............................................................................اهان��ی دوم گ ج�% ن� غد» ار� ج�% ی ت�% ^tن و ت� 111.............................................................................اب��

هم صل ن�� 112........................................................................................................ف��ن� ي� كای لاب�� �tن مر K112...................................................................................................ا

ل ع�مومی 112...............................................................................................م�ساب�°9

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ا ت�% 113................................................................................ك�وت�%ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% لی ت�% ن� 115..............................................................................س�*

ن��ی دوم ها گ ج�% ن� غد ار� ج�% ه ت�% كاراگ�ون�° ي� 116..........................................................................ب��

م ست� ی� �رن� ب�� خ� ع�مومی ق� ی�� ار مت�� ست� ی� �رن� ب�� خ� ع�مومی ق� ی�� ار ت��

ش* خ� �رن� ی�% ر ق� رگ� دراواخ�� وره�ای ب�%ز� ت� ك�ش* عي� ت� وم�وق�� عي� 19 اول : وض��صل اول ف��

ي�ن� ال�ملل ودب�% ع م�وج�% ق� وض�� دول م�واف�ه ، ت� زت��ش* ،روس»»»� س»»»ه ،اب»»»�� �رات�� ان� ،ق� گلس»»»ن� ون� ان�� رگ�ی ج»»»�^ ز� ه»»»ای� ب»»»�% �tن ده�م امپراط�ور ور� رن� ن»»»�� � ط ق»»»� دراواس»»»�

كلاب� هت� م�ش»»* ه ج�% ان� ن�% ت�� Kج�ال ا �ن د.درغ�ي� ن� �ن سلط داش�* ن� رور� ت�� Kا �هان ج�% ش* ع�مده ای� ار� خ� �ی ب�%زی�% مان� وع�ي*ای ن� ن ن� ه اس»»� ك�ور ن»»�% د� های م»»� ود.ار»� اپ��ن� رو دول�ت� ن�% ر� پ� ودن�� ده ج�� ن� ب�� Kت� وا عي� گزان� م�وق�� ی ت�� ارج% ان� ج�� من� لی ودش�* داج��ود ع م�وج»»�% ط� وض»»�� ف»»� زا چ� �t««ب د ر� ودت»�� ي�ن� ال�ملل ن�% ود ب�% ع م�وج�% ط� وض�� واه�ان� چ�ف� واهی،ج�� ون� ج�� �ر� ن� ق� �ی درغ�ي� مان� ع�ي*ه گزگ�ون»�� �tت عی د ان� ع�ي*م»ان��ی وض»»�� ن� می� ك�رد.دراپ��ن� م�ن»� مي� ض� ن� وت�� م�ي� ا° ان� را ت�� ت�� Kع ا اق�� م�ن� ا° ن� ب�� ا ب�tث� وت�* ود اولا° م�وج�%

ب�tث� ود ط� م�وج»�% ان� چ�ف»»� واه»»� ط ج�� ف»»� ،ق�� ت� داس»�* ود ت�� ای� ج»»�� ه»� مرر� ارح� ار� عی در ج�� اق�� ور ك�ه م�ن� ن� ك�ش* Kا. ت� داس�*ود. ود ن�% ج��

ا ) ورت»»�� كت� �ی م�لك»»ه وت�� ولان� لطي�ت� ط»»� اط�ر ش»»� ه ج»»�� ده�م ن»»�% ور� �رن� ن»»�� م»»ه دوم ق»»� ي� ان� درب�� گلس»»ن� خ� ان�� اری�� -1901ت»»��ود.1837 ا ن»�% ن»� ب�� ا ن� �Êب ااوح� ام»پراط�وری» ب�%ز ارن� ت»�% .اپ��ن� دوره م�ف»� ده اس»�ت� هور ش»�* ا م�ش»* ورت»�� كت� ه ع�صر وت�� ( ن�%

10

ن� Kا �داران م�ام»� ه ر� ودك»� ده ن�% ن� دی رس»� ه ج»� خت* ن»�% ورد ی�% ا دردوره م»� ن»� ب�� ا ن� �Êب �ی ب�%ز مران� وس�عت� امپراط�وری» م�س»ي�زوب� عت� وب»»»»»»�* د ((.وس»»»»»»� می� ك�ن»»»»»»� روب% ن�� ا ع»»»»»»�� ن»»»»»»� ب�� ا ن� �Êب اب% درام»»»»»»پراط�وری» ب�%ز ن»»»»»»� ق�� Kه )) ا د ك»»»»»»� ودت»»»»»»�� دع�ی ن�% م»»»»»»�

د. اش»�* ه»ان� ت�% ور ج�% زپ��ن� ك�ش»* در ب»�� ن»� ده�م م�ق� ور� �رن� ن»�� ر ق»� ور دراواخ»�� ن� ك�ش»* ه اپ�� ود ك»� ده ن�% اع�ت* ش�* امپراط�وری» ت�%ی ن�� ا پ�روی» درت»»�� زپ��ن� ن»»�� د ب»»�� من»»� درن�� ور وف�� ن� ك�ش»»* لطه اپ�� ار ش»»� ز� ن� اب»»�% �tپ ان� م�هم»»پ�ر گلس»»ن� د ان�� پ�روم�ن»»� ی ن�� ن�� ا پ�روی»� درت»»�� ن»»��

ود. م�ان� ن�% ر�ادا ون� ك�ات»»»»�� �ی ج»»»»�^ ی م�س»»»»ي�ملكان� ی ط�ل»»»»ب% دان�� ،ج»»»»�% زلن� ی� م»»»»ردم اب»»»»�� لال ط�ل»»»»ب% ف� ت� م اس»»»»� س»»»»ت� ی� رن� ب�� � ل ق»»»»� دراواب»»»»��

ل�م»ان� Kام»»پراط�وری» ا �ون س»ی ج»�^ ق� ه ت�� ار� رگ� وت»�� ز� ای ب»�% ن»% دات��ش* رق�� ن»»� ب�� عمراب� و رامی» م�ست� Kاا ا،ت�� واسپ�رال�ن�ه ت»»»»»� �Êب ب�tز دار د ن»»»»»� ت� واق�� عي� وق�� ط� م»»»»»� زای چ�ف»»»»»� د ب»»»»»�% دت�� ن� ان� ك�وس»»»»»�* گلس»»»»»ن� �ی ان�� ه»»»»»ان� زی� ج�% خ»»»»»ده :ب�%زب»»»»»�� �الاب� م�ن وات»»»»»��ره الاخ�� ه م�سي�ملكاب� وت»»�% اری ن�% ن� ود م�خ� ظای ج�� عمراب� ،اع� د وم�ست� ه شرك�وب% مردم اب��زل�ن� امپراط�وری» ،ن�%

د. ت�� پردار� د ن�� دت�� ای ج�% ن% ادگ�ی درب�%زاب�%زرق�� اوم�ت� وات��سن� م�ف��رن� ر ق� سه دراواخ�� �رات�� 19ق�

ال ا درش»»� د،ام»»� م»»� Kمار می ا ه ش»�* �ی ن»»�% هان� رگ� ج�% درب� ب�%ز� ن� ف�� سه دوم�ي� �رات�� كه ق� ت�� Kا ا ده�م ت�% ور� �رن� ن�� مه دوم ق� ي� درب��:1250م-1871 ن� Kه ی ا خ% ن� �ن ورد ك�ه درب�� ی ج�� ب� كست� س�خ� ل�مان� ش�* Kامپراط�وری ا گی ار� ن� ه.ش* ط�ی ج�%

د.1 دت�� دا ش�* سه ج�% �رات�� اش ول�رن� ار� ق� ل�ر� Kالاب� ا (ات��د.2 ل گ�ردت�� كن� س* سه ت�� �رات�� مهوری» س�وم ق� گون� وح�% ی شرت�� ب� م ش�لظن� ي�� (ر ر*3. ت� ان� رادرب�%زگ�رق�� شوت�� �رات�� ل�مان� ه�ا،ق� Kا دی ار� دت�� اب��زش ش�* م ت�% وا° ه ن�� ت� م وك�ن� س* (ج��د.4 ل ش�* ل�ر� هان� مپ�ر� ا وج�% سه دراروت�^ �رات�� ت� ق� عي� (م�وق��

11

امی ظ»»� درب� ت�� ات��ش* ف»�� �ر� ه اق»� ن� ن»�% Kا �پ%ران ور چ»% ظ»� ه م�ت� ل�مان� ون»�% Kا ی ار� كسب� ن� ش�* ي� ن� جمل ج�^ ی�� سه ت�^ش ار� �رات�� ق�گ»ز �tت ت� دول د ال�ق� ا م�خ»� ور ت»�% ن� ك�ش»* وس�ط اپ�� عمراب� ن�� وس�عه م�ست� ،ام�ان�� ت� بt^زداج�� ود عمراب� ج�� وس�عه م�ست� ر� ن�� پ� ون��لم»رو اگ�س»پ�رش* ف�� ان� ت�% گلس»ن� س»ه وان�� �رات�� له ق� ن� ه وس»� ش ن»�% وت�� ص»رف»� ن»�� ا ت�� ا» ت»�% ال�ن»� ن� ه ، اب�� مون»�� وان� ن�� ه ع�ت»� د.ن»�% ه ش»�* م�واچ%ه ر ن»�% ح»% ودان� م�ن� س»لط ب�%زس»� ان� ب�%زای� ت�� گلسن� سه وان�� �رات�� اب�%ث� ق� د. رف�� دت�� ت�� ت� ورر� ال�ق� ور درس�ودان� م�خ� ن� ك�ش* Kا

د ) ودان� ش»»�* ودا درس»»� اس»»�* هر ف�� ور درش»»�* پ�روه�ای دو ك�ش»»* ی ن�� ران�� Kمكش*1277م/1898ض�ف� ا ( ك�ش»»* ه.ش*ل�م»ان� Kاب��ث% ا ج»�% ور ار� ردو ك�ش»* ه ه»� طی ك»� اط�ر اج�س»اش خ�� ه ج»�� ود ن»�% ده ن»�% هور ش»�* ودا م�ش»* اس»�* ح»ران� ف�� ه ی�% ور ك�ه ن»�% ن�% مر�

. ت� اق�� مه ت�� ان�� ن� ج�� ي� ام�صال�خه ط�رف�� د ت�% می ك�ردت���رن� ر ق� زت��ش* دراواخ�� 19اب��

ال زت��ش*1227م/1848درش»»»»»»»»»»»»»»»� لطي�ت� اب»»»»»»»»»»»»»»»�� ت� ش»»»»»»»»»»»»»»»� خ� زی�� ف� ب»»»»»»»»»»»»»»»�% ور� ش ر* س»»»»»»»»»»»»»»»ی� �رات�� ه.ش* ق�زت��ش* كلاب� امپراط�وری اب�� ورگ� وه�م وارب* م�ش* ست� .اوه�م وارب* ش�لطي�ت� ش�لسه ه�ات�%ست% ش* ت��

ار ار� لاو و م�خ»»»»% وام اش»»»»� ی اف»»»»� ب� ب�� ا ارص»»»»�� وان� ت�� ان� می� ن»»»»�� م»»»»� ن� ر� زت��ش* رادراپ�� كلاب� اب»»»»�� ن� م�ش»»»»* �tپ هم»»»»پ�ر ود. م� ن»»»»�%ك�ر ك�رد. اد د� ی ب��ز رم�ب� ی ه�ای ر* س* �tت ز ت� اب�� ج�اك�مي�

زت��ش* درش�ال ي�ن�1247م/1868امپراط�وراب�� عن� ه ت�� ادرب� ن�% كل م�ن% ن� م�ش* ه. ش* ب�%زای ج�ل اپ��ه ام»»»پراط�وری» ام ام»»»پراط�وری ن»»»�% ان� ، ت»»»�� م»»»� ن� ر� اپ�� رد.ار� وت��ش* ك»»»� ر ج»»»�� ظ»»»� ز ت�� �t«««ب ا ر� اره»»»� زای م�خ% اهی ب»»»�% ادش»»»�* ت�^

زت��ش* ن�–اب»�� د. ه�مي� س»»* ی داده ت�� ار� ن»»� خ* ام�ن� ي� لاوه�ا ه� ه اش»»� ا» ن»»�% ،ام»»� ت� اق�� ر ت»»�� پ� ت»»� غ� ه ت�� لطي�ت� دوگ�ان»»�� ا ش»»� ان� ت»»�� ن� ارس»»� م�خ%لاوه�ا دع�ی� ح�م»»اب��ث� ار� اش»»� ه م»»� ان� ك»»� ه وصرت�%س»»ن� ت� ه»»ای روس»»� د ودول�ت� ان� گ�ردت»»�� ت»»�� Kی ا ب� ب�� ا ارص»»�� اع�ت* ت�� ام»»ر ت»»�%ا ام»»پراط�وری ل»»ه ت»»�% ات�% ال�ك»»ان� وم�ف� ود درت�% لم»»رو ج»»�� ود� وف�� ق»»� عه ت�� وس»»� هت� ن�� ی ج�% ب� ب�� ا ارص»»�� ن� ت�� د ار� اپ�� ن� �س»»ن وات�� د ،ن�� ودت»»�� ن�%

زت��ش* عه»»»»امپراط�وری–اب»»»»�� ات�% لاوه�ا ی� ت�� ه اش»»»»� ان� ك»»»»� ان� صرت�%س»»»»ن� د. دراپ��ن� م�ن»»»»� ن»»»»� �tب و ود ج�% ان� س»»»»� ن� ارس»»»»� م�خ%12

زت��ش* ن� ام»»پراط�وری–اب»»�� Kه ا ت»»� ض� وك�ن� غ� م»»ه ت�% ش* ار� ه� ی� �tب رد ی می� ك»»� ه ط�ل»»ب% ن»»�� ر� ح% ه ی�� ق� ن»»�% �tن و ش»»* ان� رات�� ن� ارس»»� م�خ%زت��ش* ده�م اب»»»�� ور� رن� ن»»»�� � ر ق»»»� .دراواخ»»»�� ت� رار داس»»»�* � ه–ق»»»� ی ن»»»�% ارج% من� ج»»»�� ع اپ��ن� دش»»»�* زای دق»»»�� ان� ب»»»�% ن� ارس»»»� م�خ%

د. كÆ ش�* �tب د ز� ود ب�� وی ن�% ار ف� امی ت�%سن� ظ� صادی وت�� �ت ر اق�� ظ� ل�مان� ك�ه ار� ت�� Kامپراط�وری» ا�رن� ر ق� ه در اواخ�� 19روس�ت�

پ�ر� ه ن»»»�� ت� ود ، روس»»»� ه»»»ان� ن»»»�% ی ج�% ن�� ا پ�tن� ام»»»پراط�وری درت»»»�� پ�ر رگ»»»� ان� ب�%ز� گلس»»»ن� ان� ، ان�� م»»»� ن� ر� Kه درا ه ك»»»� گون»»»�� ه�مات��وش ان�� ن»� واج�ل اق�� ه ار� س»� د. اپ��ن� ام»پراط�وری ك»� م»»� Kمار می� ا ه ش»»�* ه»»ان� ن»»�% ی ج�% پ�tن� ام»پراط�وری ارض»� پ�ر رگ»� ب�%ز��ی راوان� � لی ق»»»»� كلاب� داج�� ی وم�ش»»»»* ارج% ان� ج»»»»�� من� ود ، دش»»»»�* رب% گ�س»»»»پ�رده ن»»»»�% ی درع»»»»�� ر� ای مرك»»»»� ا اروت»»»»�^ رام ت»»»»�� Kاه ی ور� پ�ر درج»»»� س»»»* ی� ی ب�� ص»»»رف»� اراض»»»� اط�ر ت�� ه ج»»»�� ل�م»»»ان� ن»»»�% Kزت��ش* وا ا اب»»»�� ا ت»»»�% رق� اروت»»»�^ ه درش»»»* ت� ت� . روس»»»� داس»»»�*ای ه درت»»�� ها ن»�% دن� روش»� ن� پ�ری» ار� رس»� لوگ»»� زای ج�% ان� ب»�% گلس»ن� س»ه وان�� �رات�� ود، ق� ر ن»�% پ� �ی درگ»� مان� اع�ي* اه ت�% ای س�ن� درت��

ان� ن� دوس»»»»»� ه ه�ن� ه ن»»»»»�% ت� ی روس»»»»»� ان�% ن� ن� پ�ری» ار� دش»»»»»� لوگ»»»»»� زای ج�% ان� ب»»»»»�% گلس»»»»»ن� ی ؛ان�� ر� ای» مرك»»»»»� ن� س»»»»»� Kه ودر ا پ�ران»»»»»�� �Êن م�دا د ت»�% ن� �ن �ی داش»�* ان� ص»رف�� ع وم�ت� اق�� ه م�ن»� ظق»� ن� م�ت� Kه درا ی ك»� ن�� ا ن� ودول اروت»�^ ي� اپ�^ن� وج�^ ا ؛ر* س�ن� Kرق� ا ره درش* الاخ�� وت�%ه ان� ن»»�% ات»»�� د وده�ف� دت�� داد ش»»�* ن% ن� اط�ر اش»»� ه ج»»�� ك»»زان� ن»»�% ن� ف�� ر� روس»»�* پ� ل ن»»�� د . درداج»»�� ودت»»�� ر ن�% پ� اپ��ن� ام»»پراط�وری» درگ»»�د ودت»»�� اب% ن�% ه ارت»»�% غلق� ن»»�% ن� وم�ت� م�ي� ه ر� ه ن�% ان� وات�%ست� ات�� ن� ده�ف� Kك�ه ب�%زاش�اش ا - ام شروار* ظ� ت� ت�� اط�ر ج�اك�مي� ج��

اس»»ی– م»»اع�ی وس�ن� ي� ر اج�% ظ»»� ه ار� ت�� ت� ان� روس»»� م»»� ن� ر� Kد .درا ودت»»�� ی ن�% اراض»»� وف� ت�� ان�� دان� روم»»� ات»»�� ار� ج�ك»»وم�ت� ج��لی ، كلاب� داج�� ن� م�ش»»* ی واپ�� ارج% ان� ج»»�� من� ود دش»»�* اوج�% د.ت»»�% م»»� Kمار می� ا ه ش»»�* ا ن»»�% ور اروت»»�^ ن� ك�ش»»* زپ�� ده ب»»�� ت% م�ات»»�� ع�ق�

زت��ش* ك»ه اب»�� ت�� Kل ا ه دل�ن»� ود. ن»�% ال�ك»ان� ن»�% ض»وض ت�% ه خ�� ود ن»�% لم»رو ج»�� عه ف�� وس»� ه ن�� ه م�ض»مم ن»�% ت� ه�م ام»پراط�وری» روس»� ار� ت�%من� ان� دش»»�* ه صرت�%س»»ن� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kده�م ا ور� �رن� ن»»�� ر ق»»� ود در اواخ»»�� ه ن»»�% ت� م روس»»� ض»»مت� ت� اپ��ن� ت�� خ� ال�ف� شرس»»� م�خ»»�

د. كÆ ش�* �tب د ز� زت��ش* ب�� اب��13

�رن� ر ق� �ی� دراواخ�� مان� 19ع�ي*

ارح� ل وج»»�� ب�tزا اپ��ن� امپراط�وری درداج�� ت� ر� ت% داس�* ا ل�ق� مار اروت�^ ي� �ی مرد ب�� ده�م ع�ي*مان� ور� �رن� ن�� درق�كلاب� لی م�ش»* . غ�لث� اص»� ت� داس»»�* ه»»ا ت�� ن�� Kل ا زای ج»»� �ی ه�م ب»�% درن� خ* ف»�� ي� ود وه� �ی� ن»»�% �راوان� كلاب� ق»� ار م�ش»* ن� گ�رق��

ود. ی ع�مومی� ن�% ب� ب�� ا ارص�� ور وت�� دگ�ی ك�ش* ت% م�ات�� لی ، ع�ق� داج��ی دراپ��ن� ن�� ا ه»»»»»»»ای اروت»»»»»»»�^ ال�ث� دول�ت� �ی را دج»»»»»»»�� م»»»»»»»ان� ی ام»»»»»»»پراط�وری» ع�ي* ارج% كل ج»»»»»»»�� ن� م�ش»»»»»»»* �tپ پ�ر رگ»»»»»»»� ب�%ز�ن� ل می داد. اپ�� كن� س»»»»* ال�ك»»»»ان� ت�� ن� ت�% م�ي� ادی ش»»»»رر� ز ای ب»»»»�� ت� ه»»»»� لي� ه ح�م»»»»اب��ث� ار� اف�� هان»»»»�� ه ن�% ام»»»»پراط�وری ن»»»»�%

ه ه ن»»»�% كل ك»»»� رق� ))م�ش»»»* له م�ش»»»* ی((م�س»»»ن° ان�� ال�ث� دول اروت»»»�^ اب�%ث� ودج»»»�� ت% رف»»»�� وج�% ود م»»»� ده ن»»»�% م�ع»»»روف� ش»»»�*�ی م»»»ان� ال ام»»»پراط�وری» ع�ي* ن»»»% �ی درق�� كس»»»ان� ت� ت�� اس»»»� ه س�ن� ی ك»»»� ن�� ا د. دول اروت»»»�^ ال�ك»»»ان� می گ�ردت»»»�� ه ت�% ظق»»»� درم�ت�د ، ن� �س»»»ن ن� ام»»»پراط�وری» می دات�� Kوب��ث� ا ق»»»� اهی درت�� ف� وگ»»»� عت� ض»»»� ود رادر ت�� �ی م�ص»»»لخت� ج»»»�� ن� ا م»»»� د. ر� ن� �ن داش»»»�* ت��

ای� گ»»»ه ه»»»� ن� �س»»»لط ب�%زب� ال�ك»»»ان� وت�� ود� درت�% ق»»»� ان� ت�� واه»»»� ه ج�� ت� ل و ت�%ش»»»ق�رروس»»»� زت��ش*دارداب»»»�� ورد اول اب»»»�� ود.درم»»»� ن»»»�%ان� گلس»ن� ی� ان�� ن¬% ر ه ع»� ان»�� اورم�ن� د.درج�� م»� Kمار می� ا ه ش»�* ور ن»»�% ن� ك�ش»* Kع ا �tن ا ان� م»»� گلس»»ن� ت% او ودرم�ورد دوم ان�� ي� رق��

زای� �ی ب»�% ان� ص»رف�� ال م�ت� ن»% ه دب�� ا ن»�% ال�ن»� ن� س»ه واب�� �رات�� ود وق� ان� ن»�% ن� دوس»� ا ه�ن� ود ت»�% اط�ی ج»�� ن»% ظ»وط ارب�� ط� خ�� واه�ان� چ�ف»� ج��ه»»»»ا ه�م ار� اپ��ن� ل�مان�� Kود. ا ل�م»»»»ان� ن»»»»�% Kت� ا داس»»»»�* �ی ت�� لان� داج�� �ی م»»»»� م»»»»ان� ور� درع�ي* ه ه�ت»»»»� ی ك»»»»� ب� ه»»»»ا دول»»»»� ت� �د ب� ودت»»»�� وت��ش* ن�% ج»»»»��رجی� مل»»»ه ط»»� ح�% د.ار� اده ك�ردت»»�� ف� ت� �ی اس»»� م»»ان� اس»»ی درام»»»پراط�وری» ع�ي* ص»»ادی وس�ن� �ت ود� اق�� ق»»� زای� ت�� امی ب»»�% ن� وس»»�* ج��

ه ت� ن»»»�% خ� ه س»»»� س»»»* ق� ن� ت�� ان� ار� اپ�� گلس»»»ن� د.ان�� مودت»»»�� ه ن�� هت»»»� داد ن�� غ»»»� ه ت�% ن� ن»»»�% زل�ي� ه�ن� ار� ب»»»�% Kط راه ا داب* خ»»»�� زای اج»»»� ب»»»�%ه ت� س»ه وروس»� �رات�� ش ، ق� گلی� لاب� ان�� داج�� ا م»� ل»ه ت»�% ات�% ور م�ف� ظ»� ه م�ت� ل�م»ان� ن»�% Kا ا ی ت»�% �ی ار� دوس�ب� اد.ع�ي*مان� ن� ت� اق�� وج�س*

ال می ك�رد. ن% ق� اس�ت�

14

صل دوم ف��

ي�ن� ال�ملل ود ب�% ع م�وج�% ال�ف� وض�� دول م�خ�دی وارد دت»»�� های ج�% ادول�ت� د ت�� اع�ت* ش�* ده�م ت�% ور� �رن� ن�� مه دوم ق� ي� داری م�لل درب�� ن� �Êب سم و ال�ی� وت�� اس�ت� د ت�� رش�*اپ�^ن� ، ا ، ر* ال�ن»»� ن� ل�م»»ان� ، اب�� Kام�ل ا وره�ا ك�ه ش�* ن� ك�ش* ن� اپ�� �tپ همپ�ر ودی م� ه ر� د.ن�% ي�ن� ال�ملل گ�ردت�� ط ب�% ع�رصه روات�%

ز ه ب»�% كت»»� ات�� د ت�% ودت»�� ن� ن�% ي� خ»»ده وج�^ �الاب� م�ن وات»�� ك»»ار ن�� ون� واف�� ت»»� اده» ار� غ�ل»وم وق�� ف� ت� س»»م واس»� ال�ی� وت�� اس�ت� ان�ت�� واه»� ، ج��لی ن% عمارگ�ر ق�� ت� ان� دول اس»»»� ه»»»ان� م�ن»»»� م ج�% س»»»ت� ق� ه ت�� د.اگ�رچ»»»^ دت�� ه»»»ان� ش»»»�* طخ ج�% وت��ش* درس»»»� ت% ج»»»�� اس»»»� ای م�ن� ج»»»�%ع ز وض»»�� م درب�%زاب»»�% س»لت� ه ت�� ر ن»�% ه ج�اص»»� خ* وچ»»% ي� ه ه� ان� ن»»�% ت»»�� Kا �كن ود ، ل�ن� ه ن»»�% ت� اس»�* گد� ی ت�� اق� د ت»»�% دت»»�� زای دول ج�% ی راب»�% ان�� ج�%�ی وادار عمران� ع م�س»»ت� اق�� دد م�ن»� م م�خ»»% س»»ت� ق� ه ت�� گزان� را ن»»�% �tت حو م�مكن� د ه ه�ری�� ا ن�% دت�� لاش* می ك�ردت�� د وت�� ودت�� ت% ود ب�� م�وج�%

15

ا ور ت»»»�% ن� ك�ش»»»* Kت� .ا ك�ر داس»»»�* د� وق� ال»»»� ه»»»ار دول�ث� ف»»»� ا ج�^ اوب� ت»»»�% ف»»»� عی� م�ت� ن� وض»»»�� ي� ان� ج�^ د.دراپ��ن� م�ن»»»� ت�� ار� ش»»»�. گزان� �tت ه د اور� ن�% خ% ه ی�� ود ن�� ود ن�% اع ار� ج�� ط درص�دد دف�� ف� سم ق�� ال�ی� وت�� اس�ت� ه ت�� وش�ل ن�% ن��

�رن� رق� ل�مان� در اواخ�� K19اال ش1871درش»»»»»»»»»� ی� ش»»»»»»»»»� ا° ای ت�� پ�tن� دول�ث� اروت»»»»»»»»»�^ د ن»»»»»»»»»� كس»»»»»»»»»ي�ن� ج�^ ش»»»»»»»»»مارك�Æ ت�^ش ار� دره�م ش�* ی� ، ب��

س»»ه �رات�� رب� ق� ق»»� ه ت�� ت»»� ا ك�ن� ل�مان� ت�% Kل امپراط�وری» ا كن� س* ل�مان� )رات��ش* دوم (را اغ�لام ك�رد.ت�� Kامپراط�وری» ات� ال�ق� ل�م»»»»ان� ( وم�خ»»»»� Kا ا زت��ش* ت»»»»�% خ»»»»اد اب»»»»�� هت� ای�� ه ج�% ه )ن»»»»�% ت� زش روس»»»»� ل�م»»»»ان� ( ب»»»»�� Kكس»»»»ت� ار� ا ل ش�* ه دل�ن»»»»� )ن»»»»�%

ا ت�^ش ار� ل�م»»»ان� ه»»� Kد . ا ه گ�ردت»»�� ل�م»»ان� ( م�واچ»»»% Kی ا ن�� ا ی ودرت»»�� عب� ت� ده ص»»»� ن»»� اب�� �ر� درب� ق� هت� ف»»�� ه ج�% ان� )ن»»»�% گلس»»»ن� ان��دام ، ن� اف»»�� ااپ�� د وت»�% ن»� ن� ا ب�^زداج�� ی در اروت»»�^ عه ط�ل»ب% وس»� ه ن�� وت��ش* ن�% خاد ج�� درب� وای�� ه ف�� كاء ن�% ا ان�� ه ، ت�% ق�رق� ش�ال ه�ا ت��

ل رات��ش* كن� س»»* ل�م»»ان� ت�^ش ار� ت�� Kه ا ت� واس»»� ن� ج�� �tپ هم»»پ�ر ا اپ��ن� ج�ال ، م� د. ت�% دت�� اره راب�%زه�م ر� ن� ف�� Kوادرا ن� ف� وار� ن��دام ك�رده عمره اف�� گزان� ب�%زای ك�ست% م�ست� �tت ب�tز ب��زار� د ها ك�ه د ل�مان�� Kود.ا هان� ن�% �ی در ج�% عمران� ي�ن� م�ست� دوم داش�*ا می ن� ادغ»»»»� زای اپ�� ل»»»»ز ب»»»»�% ود را دل�ن� اك�Æ ج»»»»�� ب�tث� ج»»»»�� ی وم�خ»»»»دود ب� مغن»»»»� د ح�% ی» ، رش»»»»�* عب� ت� ای� ص»»»»� ه»»»»� ار� ن� د، ب�� ودت»»»»�� ن�%

ود ول ج�� ه ف� ان� ن�% ت�� Kد.ا ن� �سن اب% ))دات�� ن»»� ق�� Kز ا �t«ب ی� درر� ان�� ها ،(( ج»�% ه روش»� د ك»� ن� �ن ده داش»�* ن»� د وع�ق� را ط�لث% می ك�ردت»��گ»»»»»»زه راوان� وط�ی� ك�ن� � های ق»»»»»»� مكش»»»»»»* ك�ش* ه»»»»»»ا ت�^ش ار� ت� �د. ب� رده ات»»»»»»�� ه ك»»»»»»� ق»»»»»»� ان� را چ�� ت»»»»»»�� Kش»»»»»»ها ا گلی� ان� وان�� ش»»»»»»وت�� �رات�� ق�

س»»»ت�1263م /1884 وات�� ل�م»»ان� ن�� Kود ا ده ن»»»�% ل ش»»�* كن� س»»* عمراب� ت�� م م�س»»»ت� س»»ت� ق� زای ت�� ه ب»»�% ن� ك»»� زل�ي� ه.ش* ب»»�%ورد. Kه دس�ت� ا �ی ن�% عمران� رام م�ست� Kوش ا ان�� ن� ن� واق�� ي� ا ، ج�^ ف� �tت �ر ق� Kدرا

�رن� ر ق� خده دراواخ�� �الاب� م�ن 19ات��

16

اره م»»امی ف»»�� خ� ن�� دری�� ه ت»»�� ود ن»»�% ول ن»»�% غ� ود م�ش»»* لی ج»»�� عه داج�� وس»»� د ون�� ه رش»»�* ا ن»»�% ال ه»»� ك»»ه ش»»� ت�� Kور ت�^ش ار� ا ن� ك�ش»»* اپ��د ، �Ê««ت ر ه خ�� ت� روس»»� كا را ار� لاس»»� Kك»»ه ا ات�� ن� د.ج�^ ن� لطه ك�س»»* ز ش»»� �t««ب ه ر� ود ن»»�% ولی� ج»»�� وان� ن»»�^ امی� ون»»�� ظ»»� درب� ت�� ا ف»»�� ك»»ا را ت»»�% �tن مر Kار ام در اواخ»»�� خ% رد وش»»رای�� ص»»رف»� ك»»� ور ت�� ه ر� ی را ن»»�% اوان�� ك»»و وه»»� �tت ور ورن�� ا ، ن�^ د ،ك�وت»»�% ا» ش»»�* ام»»� ات�� ال ت�^ هام�دار ك�ات»»�� ش»»�وس�عه ه ن�� ل ن�% كه م�اب�� ت�� Kش* ار� ا ی� خده ب�� �الاب� م�ن . ات�� ت� اق�� ا راه ت�� س�ن� Kرق� ا ه ش* ني�ن� ن�% لن� ن� صرف� ق�� ات�� ده�م ت�% ور� �رن� ن�� ق�

عت� ت� و وس»»� معي� ود. ح�% كی ن»»�% ات�� اری وت»»�% خ»»% اب� ی�� ار� ن»»� ان� ك�س»»ت% ام�ن� واه»»� د ، ج�� اش»»�* خ»»ار ت�% اوراء ی�% ی م»»� اراض»»�اری را خ»»»% كی و ی�� ات�� ور ت»»»�% عه ام»»»� وس»»»� ور ن�� ن� ك�ش»»»* Kزای ا ق� ب»»»�% ز رون»»»�� عت»� ب»»»�^ ت� ی وص»»»� اورر� ا ك�س»»»* اك�Æ ه�م»»»را ه ت»»»�% ج»»»��ا ن� س»� Kرق� ا اپ�^ن� ب�%زش»* ی ر* س»ب% ود� ت�� ق»� ه»ان� ، ت�� ش* ع�م»ده ای ار� ج�% خ� زی�% ان� ب»�% گلس»ن� س»لط ان�� ود.ت�� ه ن»�% �ت اج�� روری ش»� ص�عه وس»»� ع ع�م»»ده ن�� �t««ن د ار� م�وا را می ك�ردت»»�� رگ� اع�مال واخ�% لث% دول ب�%ز� ولی ك�ه اغ�� اری ون�^ خ% های ی�� ت� وم�خدودب��

د. ت�� Kمار می ا ه ش�* كا ن�% �tن مر Kاری وم�الی ا خ% ی���رن� ر ق� اپ�^ن� در اواخ�� 19ر*

ام ام»پراط�ور»1867درش�ال ت� ، م�ف»� رق�� ورب� گ»� ور ض»� ن� ك�ش»* ه در اپ�� رامی ك»� Kاسی ا حول س�ن� ط�ی ی��ون� ت� ج»»»�^ ده اس»»»� هور ش»»»�* ی ، م�ش»»»* ج� لاب% م�ن� ف� ه ات�� ه ن»»»�% ح»»»ول ك»»»� د. اپ��ن� ی�� زده ش»»»�* الا ب»»»�% ش* ت»»»�% ی� د ب�^زش»»»� اپ�^ن� درج»»»� ر*ون� ت»»� ی ه�ا غ�لوم وق�� ب� اب�^ ود.ر* ن� گ�ش* اپ�^ ی ر* زق� ده راه را ب�%زای ب�� ور ش�* اسی واداری ك�ش* ت% وج�دب� س�ن� م�وج�%ه»»»»»ان� ی ج�% عب� ت� كی ار� دول ص»»»»»� ه ت�� ل ن»»»»»�% دب�� ن»»»»»% ودی ب�� ه ر� د ون»»»»»�% اش ك�ردت»»»»»�� ن»»»»»% ن� �ت� اف� ه ش»»»»»رع�� رب% را ن»»»»»�% د ع»»»»»�� دت»»»»»�� ج�%

ل داد. كن� س* دی ت�� من� درن�� ی ف�� ب� م�ن� ی ور� ن�� ا پ�روی درت�� ن� ن�� اپ�^ ن� دول�ث� ر* Kد.غ�لاوه ب�%ز ا دت�� ش�*واد ودم»»� عت� ، ك�مت% ت� ، ك�می وس»»� معي� پ*رب� ح�% ا ك»»� ی ت»»�% عب� ت� وره�ای ص»»� اری ار� ك�ش»»* د ت�%س»»ن� ن»»� ب�� ه م�ا ر� ن»»�% پ� ن� ن»»�� اپ�^ ر*ی ص»»»رف� اراض»»»� ك»»»ز ت�� ه ف�� ه ن»»»�% د ك»»»� ن� كس»»»* ولی ت�� ه ط»»»� خ»»»% ن� �ن ود ، درب�� ه ن»»»�% روش* م�واچ»»»% � ای ق»»»� اره»»»� ار� دان� ت�% ف»»»� ه وق�� اول�ت»»»�

17

ام خ»»% ره ای�� ن� وك»»� ي� اك�Æ ج�^ ه ج»»�� ك»»زری را ن»»�% اب� م� عرص»»�� ور ت�� ظ»»� ن� م�ت� ه ه�مي� اد. ن»»�% ن»»� ود اق�� راف� ج»»�� وره�ای اط»»� ك�ش»»*ا ش�ال كه ت�� ات�� ن� صرف»� ك�رد.1910داد ، ج�^ ن� را ت�� ي� اب��ز وس�واج�ل ج�^ ر� داری ار� خ�% م ك�ره وم�ف�

�رن� ر ق� ا در اواخ�� ال�ن� ن� 19اب��

ر ش�ال ی د� ان�� ال�ن� ن� ان� اب�� لاش* وط�ن� ب�^زس�ن� ات�� اسی وج�كوم�ت�1870ت�% ا» دارای وج�دب� س�ن� ال�ن� ن� م اب��ش* ص»»»اد وارت�� �ت ون� اق�� ا ج»»»�^ د.ام»»»� م»»»� Kعمراب� ب�%زا دد ك�س»»»ت% م�س»»»ت� له درص»»»� اص»»»� لاف�� ر� ت�% پ� ور ن»»»�� ن� ك�ش»»»* د. اپ�� ی ش»»»�* ر� مرك»»»�

ل�م»ان� Kا ا دا ت»�% ن»� ا دراب�% ال�ن»� ن� د. اب�� ی ش»�* ن�� ا ای دول اروت»�^ دی ه»� ن� ه ب�% ه شرع�ت� وارد دس�ت� ت� ن�% داس�* دی ت�� من� درن�� ف��ن� ي� ن� اد� ج»»�^ خ»»� ا ای�� ور ت»»�% ن� ك�ش»»* رد .اپ�� �رار ك»»� ط»»ه ب�%زق»»� ان� رات�% گلس»»ن� سه وان�� �رات�� ا ق� ه ت�% ان�� ن� ق� د، ش�یش م�ح� خد ش�* �زت��ش* م�ن واب��

ال اش»»� ا ت�� ن»»� ب�� ا ت� ك�رد و ت�* ي� ن� ن* �ود را ب� ت� ج�� عي� ی اولا م�وق�� اس�ب� ی1911س�ن� ب% وم�الی ول�ن»»� پ�ره ، س»»� �Ê««ن س»»ت� ار وات�� ن��د. مات�� صرف»� ن�� را ت��

�رن� ر ق� ن� دراواخ�� ي� 19ج�^

ی ار� اط�ق� دام م�ن»»»� ن� ه�رك»»»� اپ�^ س»»»ه ور* �رات�� ه ، ق� ت� ل�م»»»ان� ، روس»»»� K، ا �ان گلس»»»ن� ده�م ، ان�� ور� رن� ن»»»�� � ر ق»»»� دراواخ»»»��ص»»رف� ن� را ت�� م�ي� ن� ش»»رر� ی ار� اپ�� ان�� ه ج»»�% ر� اگ�رچ»»^ پ� خ»»ده ن»»�� �الاب� م�ن د.ات»»�� ودت»»�� ورده ن�% Kود درا ص»»رف»� ج»»�� ه ت�� ن� را ن»»�% ي� ج�^

د دول�ث� دت�� غف� ش»»�* ه ض»»�� ه ن»»�% وچ»»% ا ن�� ود.ت»»�% غ»»ددی ن»»�% اری م�ت� خ»»% ع ی�� اق�� ور دارای م�ن»»� ن� ك�ش»»* كن� دراپ�� ود ، ل�ن� ك»»زده ن»»�% ت��ال ود . درش»»� ده ن»»�% عمارگ�ر ش»�* ت� ه»»ای اس»»� اب�%ث� دول�ت� ه رف»»�� خت� ور ص»»� ن� ك�ش* K، ا �ن ي� ی ج�^ 1290 م/1911مرك�ر�

مه»»وری� ن� ح�% ون� اپ�� كن� ج»»�^ م�د ل�ن� Kمهوری ب�%زشرك�ار ا م ح�% ي�� ن� رر* ي� گ درج�^ اب�� ن� ت�� وم�ي� ب% ك�ت° ه رهپ%ری� خ�ر� ه.ش* ن�%د. ودت�� ول ن�% غ� ه ج�كوم�ت� م�ش* مام ن�% ال ن�� ن% ق� ا اس�ت� ور ح�كام م�خلی� ت�% ه ك�ش* ت� دره�رگ�وس* داس�* �ی ت�� درن� ف��

18

ش* دوم : دوره ص�لخ م�سلخ خ� ی�%

ي�ن� ال�دول دی ه�ای ب�% ن� ه ب�% صل اول : دس�ت� ف��ود ع ج»»�� اق�� ن� م�ن»»� م�ي� ا° ب�tث� وت»»�� ود ط� م�وج»»�% زای چ�ف»»� ه ب»»�% د ك»»� ن»»� ن� اف�� ان� درت�� ت»»�� Kدول ، ا �ان اب�%ث� م�ن»»� اگ�س»»پ�رش»* رف»»�� ت�%ر� پ� امی ن»»�� ظ»� ارح� ت�� ود وم�خ»� ت»»% كس»»ان� ب�� وره�ات�� �ی ك�ش* س»»ان� الی وات�� دوراب� م»»� زا م�ف»� �t«ب د. ر� �ی دارت»�� خ»دان� �ه م�ن اح� ن»�% ن»� ن� اج�

لث% ی� درج�% ب� ك»ه دول»� ات�� ن� گ»ز ج�^ �tت رف� د د . ار� ط»� م�دت»�� Kز می ا ن� ب»�% Kی ار� ع�ه»ده ا ب� خ� ه س»� هان»�% ود ك�ه دول�ت� اری گ�ران� ن�% ت�%ا وی ن� ب�� ها دون�� ت»»»�� Kب�%زا �ان ت»»»�� Kی ا ب� لث% دوس»»»� دد ج�% در ص»»»� گزت»»»�� �tت ود د رد ، م�مكن� ن»»»�% غل»»»ل می ك»»»� گ»»»زان� ت�� �tت ی� د ب� دوس»»»�

د. مات�� ها ن�% ت� �دی ه�ا ب� ن� ه ب�% دردس�ت�وان� وب��ث� ن»»�� ق»»� ل»»ف� درت�� ن� وره�ای م�خ� ش* ك�ش»»* ر� ك�وش»»�* پ� ها ون»»�� �tن د ن»»� ه ب�% ت� ه دس»»� هت� ورود ن»»�% ها درج�% لاش»»�* ن� ت�� ه�مي�

وت��ش* ك�ه ار� ش�ال امی ج�� ظ� ا 1871ت�� ت� ، دوره1914 م ت�� �ی� اول ( ادام»ه داس»�* ه»ان� گ ج�% ن»� روع ج�% )ش»*. ده اس�ت� هور ش�* ه دوره ص�لخ م�سلخ م�ش* ورد ك�ه ن�% Kود ا ه وج�% ان�% خ� اروت�^ اری�� ای رادرت��

ه اق� امپراط�وران� سه گ�ان�� ف� ات��زای ی ب»�% ن�� ا ان� دول اروت»»�^ ا در م�ن»»� م�د ت»�� Kددب�%زا ش»مارك�Æ در ص»� ی� ل�م»»ان� ،ب�� Kش ام»پراط�وری ا ش�ی� ا° ت�^ش ار� ت��ه ت� ه روس»»� ده ك�م»»كÆ ن»»�% ا وغ»»� یش ت»»�% دوش»»� كÆ ش�* �t««ب د ز� زت��ش* ب�� ه اب»»�� دا ن»»�% ن»»� ور اب�% ظ»»� ن� م�ت� ه ه�مي� د.ن»»�% دا ك�ن»»� ن»»� �ی ب�� ان� ن� ود دوس»»� ج»»��

ن� درش�ال Kد.ت�^ش ار� ا ر� دوس�ت� ش�* پ� ور ن�� ن� ك�ش* Kا ا ان� ، ت�% ام مردم ل�هسن� ن� م /1872ب�%زای شرك�وب% ق��19

م»»ان�1251 ي� ور ب�� ه )) ه.ش* ام»»پراط�وران� س»»ه ك�ش»»* اق� ام»»پراط�وران� س»»ه گ�ان»»�� ف»»� ه((ات�� د ،ن»»�% مودت»»�� د ن�� غف»»� را م�ت�ه د ك»� ن� كس»* ولی� ت�� ا ط»� د.ام»� ن� ود رس»� س»ه ن»�% �رات�� ردن� ق� وی ك»� ود ك�ه م»پ�ر� ه ه�دف� اص�لی� ج�� شمارك�Æ ن�% ی� ت% ب�� ي� زب�� اب��ث� ب��

ور درط�ی� ن� ك�ش»»* زا اپ�� �t««ب د.ر� ارح� ش»»�* م»»ان� ج»»�� ي� ن� ب�� ه ار� اپ�� ت� ن�))روس»»� زل�ي� ش ب»»�% رات�� ق»»� ال ((ك�ت� ه درش»»� 1878 ك»»�ردر م�غاه�ده 1257م/ ظ� د ت�� دت�� خ% و)) ه.ش* ب�%زای ی�� ان�� ف� ل�مان�((س�ن� اس�ت� Kهای ا لاش�* ز ت�� د ب�%زاب�* ل گ�ردت�� كن� س* ت��

ده اش م�غاه»� ت� داد.ب�%زاش»»� ال�ك»»ان� ار� دس»»� ود را درت�% اب� ج»�� ار� ن� ام�ن� اری ار� و))ت�%سن� ان�� ف� ت� ه((س»�ن� اس»� ت� روس»�م»ان��ی �ی ار� ع�ي* �راوان� اب� ق»»� ار� ن»»� ال�ك»ان� ام�ن� زه ت�% �t«ب ر� ه خ�% ت% ل وس»»�* ای ت�%ش»ق�ر ودارداب»�� گ»ه ه»»� ن� �ورد ب� ود درم»� ه ن�% ست� وات�� ن��

ن� Kر درا ظ� دت�� دت»»»�� خ% ان� ی�� واه»»»� د ج�� ودت»»»�� اده ن�% ن»»»� ت� اق�� ه وج�س»»»* م»»»ان� ن»»»�% ي� ن� ب�� ه ار� اپ�� ان� ك»»»� گلس»»»ن� زت��ش* وان�� گ»»»پ�رد، اب»»»�� ت�%ش رات�� ق»»� ماب� ك�ت� ض»مي� ل داد.ت�� كن� س»* ن� را ت�� ش ب�%زل�ي� ق�رات�� زت��ش* ك�ت� واس�ت� اب�� ه درج�� ل�مان� ن�% Kام ا خ% د.شرای�� دت�� ش�*

ود: ب�tز ن�% �رار ر� ه ق� ن� ن�% ب�%زل�ي�د.1 �ی� م�سپ�رد گ�ردت�� ه ع�ي*مان� ه ن�% ت� دوب�� (م�ف�د.2 زت��ش* م�حول گ�ردت�� ه اب�� ها ن�% ن�� Kد ولی� اداره ا �ی داده ش�* ه ع�ي*مان� پ�tن� اش�ما ن�% گ�وو ی وه�رر� وس�ب� (ن�%د.3 دت�� لال ك�ام�ل رس�ن� ف� ه اس�ت� گزو ن�% ه ت�� ت� ب�� ان� وم�و ارس�ن� لغ� ان� ، ت�� �ی، صرت�%سن� ن� (روم�اه4 ان� را ك»»»� س»»»ن� ی ار� ارم�ی� ش»»»مب� اط�وم وق�� در ت»»»�% ن»»»� ارض ،ب�% ت� وف»»»�� رق�� �ی گ»»»� ن� ا ی را ار� روم»»»� ه ت�%س»»»اران�% ت� (روس»»»�

صاج�ت% ك�رد. ر� ت�� پ� ود ن�� �ی� ن�% ن� ه ع�ي*ما غلق� ن�% د.5م�ت� ان� داده ش�* گلسن� ه ان�� پ%رش ه�م ن�% (ق�

لث* خاد م�ن* ای��س»»ه �رات�� ا ق� ا» ت»»�% ال�ن»»� ن� لاف� اب�� ن� ل�م»»ان� ار� اج�� Kه ، ا اق� ام»»پراط�وران� س»»ه گ�ان»»�� ف»»� ه ار� ات�� ت� روح� روس»»� ت�^ش ار� خ»»��

ال رد ودر ش»»� اده ك»� ف� ت� ش اس»»� وت�� ا1260م /1881درم�ورد ن»�� ال�ن»� ن� ا اب�� �ی ت»�% م»»ان� ي� زت��ش* ب�� ه ه�م»»راهی اب»»�� ه.ش* ن»»�%20

ه د ك�رد ك�ه ن�% غف� خادم�ت� « »ای�� لث* ت�م�ن* ال�ق� مان� غ�لاوه ب�%زم�خ� ي� ن� ب�� ا ار� اپ�� ال�ن� ن� .ه�دف� اب�� ده اس�ت� هور ش�* م�ش*خ»»اد ق� ای�� ن»»�� اار� ط�ر ت� ت�� ر داس�* ظ� ر� در ت�� پ� ل�مان� ن�� Kود. ا ه�ات��ش* ن�% ه مرر� زت��ش* ن�% اور� اب�� خ% لوگ�پ�ری» ار� ی�� سه ، ج�% �رات�� ا ق� ت�%

لث* خ»اد م�ن* و ای�� وره�ای ع�ض»� د. ك�ش»* لوگ�پ�ری ك�ن»� سه ج�% �رات�� ا ق� ا ت�% ال�ن� ن� ی اج�ي�مالی اب�� ش* ودوس�ب� لث* ار� ش�ار� م�ن*د. دت�� ام�ن� پ�tن� می ت�� خد �را م�ن

لث* اق� م�ن* ف� ات��ش ق�رات�� سه1257م /1878ت�^ش ار� ك�ت� �رات�� د.ق� دت�� خد ش�* �گز م�ن �tت كد ات�� ه ت�% سه وروس�ت� �رات�� ن� ، ق� ه.ش* ب�%زل�ي�

ه در ت� اب�%ث� روس»»� اط�ر رف»»�� ه ج»»�� ه»»ا ن»»�% ت� �ه ب� ور ن»»�� ن� ك�ش»»* Kا �كن ود ل�ن� م»»ان� ن»»�% ي� ن� ب�� ه اپ�� ان� ن»»�% گلس»»ن� ي�ن� ان�� وش»»� ت� ار ب�� ن� واس»»� ج��اس»�ت� ت� .س�ن� ل داس»�* ماب»�� ر� ن�� پ� ه ن»�� ت� درب� روس»� كسي�ن� ف»�� ه در ه�م ش�* لكه ن�% د. ت�% می ش�* ن� ك�ار ن�� ه اپ�� ر ن�% ا ج�اص� س�ن� Kا

ال ه ش»»� ن� ن»»�% اپ�^ ان� ور* گلس»»ن� خ»»اد ان�� ا1284م /1902ای�� ا ت»»�% ن� س»»� Kرق� ا ه در ش»»* ت� ه روس»»� طی ك»»� رات�� ه.ش* در ش»»*ال د.درش»»»»� اد� گ�ردت»»»»�� خ»»»»� ا ای�� ن� ن� راس»»»»� ود، دره�مي� ر» ن»»»»�% پ� اپ�^ن� درگ»»»»� اپ�^ن�1284م /1905ر* ه ر* ی� ك»»»»� ب� ه.ش* وق»»»»��

ورده كس»»ت� ج»»�� ف� وش�* عت� ود را ض»»�� خ»د ج»»�� �ه م�ن س»ه ك»»� �رات�� د، ق� ار� ه وارد ش»� ت� ه روس»� ی� ن�% ب� گن� كست� س�ن� ست� ش�* وات�� ن��اب� لاف�� ن� داج�� ودت»�� رده ن�% عی ك»� ور س»� ر� دوك�ش»* پ� لا ن»»�� ن% ود. ق�� كÆ س»�* �t«ب د ز� ان� ب�� گلسن� ه ان�� پ�ر ن�% س* ی� ا ه�رچه ب�� د س�عی ك�رد ت�� می دت��

د) ودت�� ده ن�% ق� رس�ن� واف� ه ن�� ب�tز ن�% ام درم�وارد ر� خ% د وشرای�� ن� ب�� ما عمراب� را ج�ل ن�� ه م�ست� ت� م�ن� ودرا در ر� م(1904ج��:

ت� .1 اس�* ار� گ�د� صرف� م�صر ت�% ان� را ب�%زای ت�� گلسن� سه دس�ت� ان�� �رات�� ( ق�2. ت� اس�* ار� گ�د� صرف� مراك�ش* ت�% سه را ب�%زای ت�� �رات�� ان� دس�ت� ق� گلسن� ( ان��ي�ن�3 ع»»»ن� س»»»ه ت�� �رات�� ش وق� گلی� عمراب� ان�� ی م�س»»»ت� ع»»»ب� ن� ت�� ي� د وج�^ د و ه�ن»»»� ان� ه�ن»»»� ل م�ن»»»� ه ج�اب»»»�° ظق»»»� د م�ت� لن»»»� ات�� ( ت��

د. گ�ردت��21

ت� ، می داس»»»�* ي� �ی ع�ط� س»»»ان� پ�روی» ات�� ود ون»»»�� ده�كار ن»»»�% س»»»ه ت»»»�% �رات�� ه ق� �ی ن»»»�% ل»»»ع� ك�لان� ه م�ن% ت� ك»»»ه روس»»»� ن� ه اب�� ه ن»»»�% وچ»»»% ا ن�� ر� ت»»»�% پ� ن»»»��ه ار� ت� كس»»ت� روس»� ش�* ه ت�^ش ار� ر� ك»»� پ� ان� ن»»�� گلس»ن� د .ان�� ار� كÆ ش»»� �t««ب د ز� ان� ب�� گلس»»ن� ه ان�� ور را ن�% ن� ك�ش* Kد ا ن� سه ك�وس�* �رات�� ق�

Æزك� ه را ب»»�� ت� اروس»»� خ»»اد ت�% ه ای�� ل ن»»�% ماب»»�� دم ن�� ت� غ»»� اس»»� س»»ت� س�ن� ل�م»»ان� می دات�� Kود را ا ت% ج»»�� ي� ه»»ا رق�� ت� �ن� ، ب� اپ�^ ر*ال د .درش»»»� ها گ�ردت»»»�� ا روش»»»� خادت»»»�% ه ای�� ر ن»»»�% ت� وج�اص»»»� س»»»ه ،1286م/ 1907گ�ق� �رات�� اط�ت� ق� اوش»»»� ه.ش* ت�%

�رار داد ای ق� من� ام�ص� ان� ض�� گلسن� ه وان�� د.1907روس�ت� ن� ن� اف�� ب�tز دس�ت� ت�� ق� ه�ای ر� واف� ه ن�� ن�%وب%(1 ت»� ان� در ج�% گلس»ن� ود� ان�� ق»� ه ت�� ظق»� مال ، م�ت� ه درش»�* ت� ود� روس»� ق»� ه ت�� ظق»� ش»مت� : م�ت� ه سه ق�� م اب��زان� ن�% ست� ق� ت��

. ی ط�رف� درمرك�ر� ه ن�% ظق� وم�ت�د.(2 ه ش�* �ت اج�� ن� ان� س�* گلسن� ود� ان�� ق� ه ت�� ظق� ان� م�ت� اس�ن� غ� اق��د (3 ان� ه�ن� ی ط�رف� م�ن� ه ن�% ظق� وان� م�ت� ه ع�ت� ت� ن�% ي% ي�ن� ب�� عن� ان�)ت�� گلسن� ه.(ان�� وروس�ت�

ه ت� س»»ه وروس»»� �رات�� ان� ، ق� گلس»»ن� ور ان�� ی س»»ه ك�ش»* ب� ا دوس»»� ت% ت»�% ي� زب�� ن� ب»�� ه اپ�� لث*))ن»�% اق� م�ن* ف»»� د،((ات�� م»� Kود ا ه وج»»�% ن»»�%ق� ق»»� د دول م�ت� ودت»�� اق� ن�% ف»»� ن� ات�� و اپ�� ه ع�ض»� ی را ك»� وره�ان�� د.ك�ش»* گزدت»�� لث* رش�ما اغ�لام ت�� خاد م�ن* د ای�� ن� ب�� ما كن� ن�% ل�ن�

دی ن»»»»»»� ه ب�% ت� ت� اوح� دس»»»»»»»� ق� ت� لث* در چ�ق� اق� م�ن* ف»»»»»»»� لث* وات�� خ»»»»»»»اد م�ن* پ�tن� ای�� ك»»»»»»»و د.ت�� دت»»»»»»�� ام�ن� ن� می ت�� ي� ف� ق� ا م�ت� ت»»»»»»��ود. گز ن�% �tت كد ل ت�� اب�% ی در م�ف� ن�� ا وره�ای اروت�^ ك�ش*

22

ن��ی اول ها گ ج�% ن� ي�ن� ال�ملل وج�% حران� ه�ای ب�% صل دوم : ی�% ف��

ی م»»ان�� درب� ن�� ا ف»»�� ا ت�% د ت�� لاش* ك�ردت�� ن� ت�� ي� گز ، ط�رف�� �tت كد ی درب�%زاب�%ز ت�� ن�� ا های اروت�^ ی دول�ت� ران�� Kت�^ش ار� ض�ف� ا ن� د .اپ�� ورت»»�� Kت� ا هدس»»� ل ن�% اب»»�% اه م�ف� ود در اردوگ»»� ای� ج»»�� ن»»% ی ار� رق�� ان�� ه»»� ار� ن� دان� ام�ن� گ ودت»�� ن� ان� دادن� ج�^ س* وت��

گ ن»»� وع ج�% ط» را ب�%زای وف� رات�� هاب��ث� ش* د ك�ه درن�� ام�ن� خ% غددی� ای�� های� م�ت� حران�� وع ی�% ه وف� ی ه�ا ن�% مان�� درب� ن�� ف��. ت� م�اده ش�اج�� Kی� اول ا� هان� ج�%

ن� دوب�%ز ه�مي� ن»»� ود ع�م»»ل می ك�ن� ع ج»»�� اق�� اش م�ن»»� ز اش»»� ط ب»»�% ف»»� وری ق�� ر ك�ش»»* ه ه»»� ان� دادك»»� س»»* ا ت�� ح»»ران� ه»»� اپ��ن� ی�%ان� ا ع�ن»»� ح»»ران� ه»»� ن� ی�% ام ه�مي� خ% . ش»»رای�� ت� رق�� ع می گ»»� گ»»زان� م�وض»»�� �tت ل د اب»»�% وری در م�ف� ر� ه�رك�ش»»* پ� اش ن»»�� اش»»�

. ت� غله ور ش�اج�� �ی� اول را س�* هان� گ ج�% ن� ش* ج�% �tت Kود وا %tن ار را ار� ك�ف� دول�ث� ه�ا ر ن� ن� اج��حران� مراك�ش* ی�%

ود. اگ�وار ن»»�% لز ت»»�� ل�م»»ان� ت�%س»»ن� Kزای ا س»»ه، ب»»�% �رات�� ه ق� دن� م»»راك�ش* ن»»�% ار ش»»�* د� ان� وواگ»»� گلس»»ن� اان�� س»»ه ت�% �رات�� ی ق� ب� دوس»»�ال م در ش»»� ض»»مت� ا اپ��ن� ت�� له ت�% ات�% وان� م�ف� ه ع�ت� ل�مان� ن�% Kدر1283م/1905امپراط�ور ا ن»»� ه ب�% ق�ری ن»»�% ه.ش* س»»�

ان� اپ��ن� ش»»وت�� �رات�� م»»ود. ق� ل اغ�لام ن�� ف� وری م�س»»ت� ی م»»راك�ش* را ك�ش»»* ظق� ا ط�ی ت�� خ»»% ی�� Kرد ودر ا ه درم»»راك�ش* ك»»� خ»»% ط�ن�گ ن»»� ل�م»»ان� اغ�لان� ج�% Kه ا د ن»»�% ن� �ن واش»»� ود ج�� ن� ج»»�� ي� ف� ق� د وار� م�ت� ی ك�ردت»»�� لق� ود ت�� لی� ج»»�� ور داج�� ل»»ه درام»»� دام را م�داج�� اف»»��

د. دادت�� ی ت�� ب� ن% اس�خ� م�ن* واس�ت� ت�^ ه اپ��ن� درج�� ان� ن�% گلسن� ه وان�� د، ام�ا روس�ت� ده�ن�ا» و ن� ب�� نا ش اس»»� ق�رات�� ن� ك�ت� د. دراپ�� ار ش�* ا ب�%زگ�د� ن� ب�� سی در اس�نا ق�رات�� ل�مان� ك�ت� Kهاد ا ت� س* ی� ه ب�� حران� ن�% ع ی�% ب�%زای رق��

خت� زا ی ی�� ود ب»�% ای ج»»�� لاش* ه»� ه ت�� ان� ن»�% ش»وت�� �رات�� ه ق� خ»»% ن� �ن د.درب�� مودت»�� اب��ث% داری ن�� س»»ه ج»»�% �رات�� خده ار� ق� �الاب� م�ن ات��د. ه ك�ردن� مراك�ش* ادامه دادت�� ال�جمان��

23

ال�كان� ب�tزه ت�% ر� ه خ�% ت% حران� س�* ن� ی�% اول�ي�ال ت� 1287 م/1908درش»»»»»� هض»»»»»� وان� )) ه.ش* ن�� ای ج»»»»»�% زك�Æ ه»»»»»� ه((ب»»»»»�� �ی را ن»»»»»�% م»»»»»ان� لظان� ع�ي* ش»»»»»�

درب� د ف»»»»�� دت»»»»�� خ% ت� .ی�� اج�� �ی وادار ش»»»»� م»»»»ان� درب� ام»»»»پراط�وری» ع�ي* د ف»»»»�� دت»»»»�� خ% روط�ه وی�� م م�ش»»»»* ي�� راری رر* � ب�%زق»»»»�ه ود ن»»�% ع ج»�� اق�� ن� م�ن»»� م�ي� ا° ور ت»»�� ظ»»� ه م�ت� زت��ش* ن»»�% ه واب»�� ت� رد. روس»� گ»زان� ك»� ان� رات�� زت��ش* وصرت�%س»ن� ه، اب�� �ی ؛روس�ت� مان� ع�ي*ب�ی وس»»»»»� زت��ش* ، ن�% ه اب»»»»»�� د ك»»»»»� ت� ك�ردت»»»»»�� ق� واق�� س»»»»»ی ش»»»»»ری ، م»»»»»� ق�رات�� د وط�ی ك�ت� دت�� ار ش»»»»»�* ه ك»»»»»� ت� ن»»»»»�% ش»»»»»رع�ت� دس»»»»»�وردار ل ب�%زج»»�� گه ه�ای ت�%شق�ر ودارداب�� ن� ��ی درب� پ�ران� ت� ادی� ك�س* ر� Kر� ار� ا پ� ه ن�� د وروس�ت� صرف»� ك�ن� پ�tن� را ت�� گ�وو وه�رر�خ* ي� ه ه� ان� ن»�% گلس»ن� ا ان�� د ام»� ن� �ن ر� داش»�* پ� ان� ن»�� گلس»ن� ق� ان�� واف»� ه ن�� ار� ن�% ن� ضود ب�� ن� م�ف� ه اپ�� ود. روش�ها ب�%زای خ�ضول ن�% س�*

له اص»»� لاف�� د ت�% د می دت»»�� زدت»»�� ه را در ب�� ت� ه روس»»� زت��ش* ك»»� می داد.اب»»�� اب��ث� ن�� ا رص»»�� گ»»ه ه»»� ن� �ه ار� ب� ت� اده روس»»� ف� ت� ه اس»»� ه ن»»�% وچ»»%د ه ش»»»»»»�* ت� ق� س»»»»»»�* Kت� ا خ� ن� ع�م»»»»»»ل س»»»»»»� ان� ار� اپ�� رد. دول�ث� صرت�%س»»»»»»ن� ص»»»»»»رف»� ك»»»»»»� ن� را ت�� �tپ وو گ»»»»»»� ی وه�رر� ب� وس»»»»»»� ن�%

د.درع»وض� دت»�� اك�ث� م�ات�� ا ، ش»� گه ه»� ن� �ه ب� ن� ن�% ي� اف�� د دس�ت� ت�� ه ام�ن� مود.ام�ا» روش�ها ن�% ای ك�مكÆ ن�� اص�� ف� ه ت�� روس�ت� وار�ا ه ت»»»»�% ان� را ك»»»»� گلس»»»»ن� ها ، ان�� ه روش»»»»� ت� واس»»»»� دم ح�م»»»»اب��ث� ار� ج�� ا غ»»»»� ض»»»»ود وت»»»»�% ف� ه م� دن� ن»»»»�% ن� زت��ش* ت�^ش ار� رس»»»»� اب»»»»��ه را ت� زت��ش* ، دول�ث� روس»»»� دام اب»»»�� ن� اف»»»�� م»»»ود اپ�� ی ن�� ود راض»»»� ت� ار� ج»»»�� كÆ داس»»»�* �t«««ب د ز� ی ب�� ب� ان� دوس»»»� صرت�%س»»»ن�

. ت� ن� ش�اج�� مگي� ش* ت� ج�� س�خ�ب�tز اد حران� اغ�� ی�%

ال ل�م»»ان� در ش»»� Kز ا ود درب�%زاب»»�% ت� ج»»�� عي� وق�� ان� ار� م»»� ن»»� ا اط�من� س»»ه ت»»�% �رات�� لث* ، ق� اق� م�ن* ف»»� ل ات�� كن� س»»* ت�^ش ار� ت��هر م»»»»راك�ش* را1290 م/1911 د ش»»»»�* ن»»»»� رام�ش* ج�^ Kم وا ظ� ط� ت�� ف»»»»� ه چ� هان»»»»�� ه ن�% ه ن»»»»�% ت� ك»»»»� رق�� م گ»»»»� ض»»»»مت� ه.ش* ت��

در ن»� ه ب�% گی ن»�% ن� او ج�% كÆ ت»�� ت� وب»�� زداج�� س»ه ب»�^ �رات�� ل ق� اب»�% امی در م�ف� ظ»� ش* ت�� ه واك�ی� ار ن»�% ن� ت»�% ل�م»ان� اپ�� Kد. ا مات»�� ال ن�� غ� اس»�*د ، دل ش»�* ه»»ان� م�ن»% طخ ج�% رگ�ی درس»� ز� ح»»ران� ب»�% ه ی�% ور ن»»�% ی دو ك�ش* �tن ارو .روت�� ت� ام داس�* ب�tز در مراك�ش* اع�ر� اد اغ��

24

ه غل»ق� ن»»�% ی� م�ت� كÆ ار� اراض»»� ظع»»ه ك�وج»»�^ ل�م»»ان� دوف�� Kه ا د ك»»� �رار ب�%زاپ��ن� ش�* گز ، ق� �tت ان��ی دول د ادرم�ن� ا ت�^ ره ت�% الاخ�� ا ت�% ام�ه اپ��ن� ب�tزد.ن»»»»�% د� ن»»»»^ س»»»»ه را ب�� ی� ��رب� له ق� ن� ه وس»»»»� گی م»»»»راك�ش* ن»»»»�% خت� ال�جم»»»»ات�� د و درع»»»»وض� ی�� مات»»»»�� ال ن�� غ� س»»»»ه را اس»»»»�* �رات�� ق�

د. ا ب�%زط�رف� ش�* ن� ي�ن� ال�مللی م�وق�� ای� ب�% ص� ود در ف�� خ� م�وج�% ي� س* ت% ت�� ي� زب�� ب��

ال�كان� حران� ت�% ن� ی�% لش ودوم�ي� ر ط�رات�% پ� سخ� ت��ص»»»»رف� ود ت�� �ی ن»»»»�% م»»»»ان� ه ع�ي* غل»»»»ق� ن»»»»�% ه م�ت� ی ( را ك»»»»� ب% رات�%لش ) ل�ن»»»»� ا،» ط»»»»� ال�ن»»»»� ن� ب�tز ، اب�� اد ح»»»»ران� اغ»»»»�� ای ی�% ن»»»»� tب درا

س»»»ه �رات�� مالی ق� ای ش»»»�* ف»»»� �tت �ر ق� Kاب� ا ص»»»رف�� ان� وم�ت� گلس»»»ن� ه ان�� خت� ال�جمان»»»�� ط م�ص»»»ر ی�� د واس»»»� لش ج»»»� رات�% رد.ط»»»� ك»»»�ر� پ� ل�مان� ن»»�� Kدا ار ك�ردت»�� د� كوب� ب�%زگ»� ه ش»� لش را ن»�% صرف� ط�رات�% ا ت�� ال�ن� ن� ی اب�� لث% دوس�ب� د ج�% ه ام�ن� ود.دودول�ث� ن�% ن�%

س»»ت� وات�� ا ن�� ال�ن»»� ن� ت% اب�� ي� زب�� ن� ب»�� ه اپ�� د. ن�% �ی ش�اك�ث� م�ات�� مان� ا ع�ي* ی ت�% ن� دوس�ب� ا» درغ�ي� ال�ن� ن� ا اب�� خاد ت�% ط� ای�� ف� اط�ر چ� ه ج�� ن�%د) صرف� ك�ن� لش را ت�� �ی ط�رات�% مان� كست� دادن� ع�ي* ا ش�* (.1290 م/1911ت�% ه.ش*

گ»زان� ه ت�� ظق»� ن� م�ت� Kای ا ور ه»� ب�tزاك�ش»* د.ر� زه�م ر� ال�ك»ان� راب»�% رام�ش* ت�% Kه ش»»رع�ت� ا لش ن»»�% صرف� ط�رات�% ت��ود را در ه ج»»�� ان»»�� عه ط�لن% وس»»� داف� ن�� زت��ش* اه»»� ه واب»»�� ت� �ی ، روس»»� م»»ان� غف� ع�ي* دن� ض»»�� كار ش»»�* س»»�* Kا ا ادا ت»»�% ه م�ن»% د ك»»� دت�� ش»�*

ال د. درش»»� ن� س»»* خ� ق� ی�% حق»»� ال�ك»»ان� ی�� ه1291 م/1912ت�% ت»»� ب�� ان� وم�و وت»»�� ان� ن�� ان� ، صرت�%س»»ن� ن� ارس»»� لغ� ه.ش* ت��گ»»زو ال�ك»»ان�))ت�� وره�ای ت�% م»»ع ك�ش»»* پ�ری ار� ((م�ج% لوگ»»� ال�ك»»ان� وج�% �ی ار� ت�% م»»ان� دن� ع�ي* پ�رون� رات»»�� داف� ن»»�� ااه»»� را ت�%

ه»ار دول�ث� م»ع ، ج�^ دن� م�ج% م»� Kود ا ه وج»�% د.ت�^ش ار� ن»»�% ورت»�� Kود ا ه وج»»�% ه ن»»�% ظق»� ن� م�ت� Kزا رگ� ب»�% درب� ه�ای ب�%ز� سلط ف�� ت��كن� ت�^ش ار� د ل�ن� مودت»�� روی� ن�� ش»* ی� ل ب�� گه ه�ای ت�%ش»ق�ر ودارداب»�� ن� �كی ب� �Êت د ز� اب�� د وت�� دت�� گ ش�* ن� �ی وارد ج�% ا ع�ي*مان� و ت�% ع�ض�

�رص»�ت� ه ار� ق� ت� ط روس»� رات�� ن� ش»* د.دراپ�� دت»�� لاف� گ�ردت�� ن� ه واج�� ق�رق»� ار ت�� م دج»�^ اي�� ن»� م ع�� س»ت� ق� اط�ر ت�� ه ج»�� ی ، ن�% پ�رور� ن��زای ور ب»»»�% ن� ك�ش»»»* Kق� ا اار� ج»»»� ول داد ت»»»�� ان� ف»»»� ه صرت�%س»»»ن� ا ن»»»�% گ»»»ه ه»»»� ن� �ز ب� ن� ب»»»�% ي� اف�� ت� ت»»»�� د دس»»»� ه ام�ن»»»� اده ك�ردون»»»�% ف� ت� اس»»»�

25

ای ه درت»»»�� ان� ن»»»�% ی صرت�%س»»»ن� ان�% ن� ن� ال�ف� دش»»»� ه م�خ»»»� زت��ش* ك»»»� د. اب»»»�� �ی ك�ن»»»� ان� ن% ن� ن� كÆ ت�^س»»»* ن»»»� ب�� ا درت�� Kواج�ل ا ه س»»»� ی ن»»»�% ان�% ن� ن� دش»»»�ي�ن� ال�مللی ط ب�% �ی در روات»�% ح»ران� گز ی�% �tت ارد س»»ان� ت»�% ی� دب�� رد. ت�% ت� ك»� ال�ق� ن� ام»ر م�خ»� ا اپ�� دب� ت»�% هس»»* ود، ن�% كÆ ن»»�% ن»»� ب�� ا درت�� Kا

حران� درش�ال م�د. ب�%زای ج�ل ی�% Kد ا دت�� ه1913ت�^ ش ن»»�% رات�� ق»»� ن� ك�ت� د.دراپ�� ل ش»»�* كن� س* دن� ت�� سی در ل�ن� ق�رات�� م ك�ت�ور ل ك�ش»* كن� س»* ا ت�� ه ت»�% د ك»� ه ش»�* �ت» م گ�رق�� ض»مت� ان� ت�� گلس»ن� ل�م»ان� وان�� Kی ا ع»ب� ا ت�� درب� اص�لی اروت»�^ ق� دوف�� واف� واس�طه ن��

ن� Kه ا ال�ك»ان� ن»�% ی م�خ»دودی در ت�% ود.ودرع»وض� اراض»� اه س»�* ا ك�وت»�� ان� ار� درت»�� �ی ، دس»�ت� صرت�%س»ن� ان� ل�ن% Kد ا دت�� ج�%ان� ن� ارس»»� لغ� گ ت�� ن»»� اج�% اه ت�% كÆ م»»� مپ�ر ار� ب»»�� ددرك� ل ش»»�* ق� ج�اص»»� واف»»� ن� ن�� ه ت�^ش ار� اپ�� ی ك»»� س»»* رام� Kود.ا ور داده س»»�* ك�ش»»*

Æاك�م»»ك ان� ت�% ان� وصرت�%س»»ن� وت»»�� گ ن�� ن»»� ن� ج�% ت� .دراپ�� اق�� ان� ت�� ات�� ه ( ت�^ ت� دوب�� اط�ر م�ف� ه ج�� ان� )ن�% ان� وصرت�%سن� وت�� ه ن�� غ�لت�ال�ك»ان� ج»�ل كلاب� ت�% كه م�ش»* ت�� Kا �دون ت% ت�% ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� د. ن�% كست� دادت�� ان� را ش�* ارس�ن� لغ� �ی ،ت�� ن� مان��ی وروم�ا ع�ي*

د. ط� ش�* ف� ال�كان� چ� ود ت�% ع م�وج�% د وض�� ن� اس�* ده ت�% ود رس�ن� ه اه�داف� ج�� ن� ن�% ي� گ�رددوط�رف��

�ی� هان� گ ج�% ن� روع ج�% ال�كان� وش* حران� ت�% ن� ی�% س�وم�ي�ن� 28در وپ�° ی ار�1293م /1914ر* زج� ااط�لاع ب»»»»»»»�% /ر ت»»»»»»»�% ن� وس»»»»»»»� ی ن�% لان�% ف� ان� ات�� وات»»»»»»»�� كی� ار� ج�% ه.ش* ت��

د. ات�� ل رش»»»»� ن»»»»� ه ق�� ی ن»»»»�% ب� وس»»»»� ت� ن�% خ� ت� ب�� ا و ت»»»»�^ اران�� هر ش»»»»� زت��ش* را در ش»»»»�* عه»»»»د اب»»»»�� ان� ، ول�ت� ی صرت�%س»»»»ن� ب� اع�م»»»»ال دول»»»»�ان��ی ن% ن� ن� ا ار� ت�^س»»* ن»»� ا اط�من� دت�% ت% دت»�� اس»»� ان� م�ن� لال صرت�%سن� ف� �رص�ت� را ب�%زای م�حو اس�ت� زت��ش* ك�ه ق� ج�كوم�ت� اب��

ور اغ�لان� ن� ك�ش»»* Kه ا ك»»زد ن»»�% ت� ت�� اق�� ی دت»»�� ظل»»ون�% واب% م� ون� ج»»�% اد وج»»�^ ن� �رس»»� ان� ق� ه صرت�%س»»ن� ی ن»»�% ب� م»»ام ح�خ»»% ه»»ا ان�� ل�مان�� Kام»ود خ� ن�� ان� ت�%س»ي� �ی صرت�%س»»ن� ان� ن% ن� ن� ه ت�^س»»* ودرا ن»�% ده�ای ج»�� ه واج»»� ت� ی ، روس»»� ط�لب% ارر� ه اپ��ن� م�ن»% خ� ن»�% اس»� گ داد.درت�^ ن»� ج�%س»ه �رات�� ه ح�م»»اب��ث� ار� ق� ر� ن»»�% پ� ش ن»»�� گلی� ودی� ان�� ه ر� گ داد. ن�% ن� سه اغ�لان� ج�% �رات�� ه وق� ه روس�ت� ود ن�% ه ج�� ون�% ه ن�� ر� ن�% پ� ل�مان� ن�� Kوا

ص»»رف� ل�م»»ان� م�ت� Kاا خ»»اد ت�% گ ار� ای�� ن»»� روع ج�% ال ت�^ش ار� ش»»* كÆ ش»»� ا ه�م ب»»�� ال�ن»»� ن� د ، اب�� گ ش»»�* ن»»� وروس»»ه وارد ج�%ن� ي� دودول�ث� ج�^ گ گ�ردت»»�� ن»»� ل�مان� وارد ج�% Kه ا ر� غ�لت� پ� ن� ن�� اپ�^ رق� دور ر* وس�ت� .درش* ت� ن� ب�� ي� ف� ق� ه ض�ف� م�ت� د ون�% ش�*

26

ان� ن� ارس»»� لغ� �ی وت�� م»ان� ه ع�ي* د ك»»� ن� كس»»* ولی ت�� گ داد.ط»»� ن»� ل�م»ان� اغ�لان� ج�% Kه ا ن� ، غ�لت� اپ�^ اب� ر* عرص�� ه�م ار� ب��زش ت��گ ، ن»»� ر ج�% خ»»�� Kال ا د. درش»»� دت�� گ ش»»�* ن»»� ن� وارد ج�% ي� ف� ق� م�ت� داری ار� ه ط�رف»»�� �ی ن»»�% ن� ا پ�tن� وروم»»� خ»»د ��ی ار� م�ن ان� ن% ن� ن� ه ت�^س»»* ن»»�%ده�كاری ن� ت»�% ي� ن� اری وه�مخ»»^ خ»»% ای ی�� ی ه»� ب� ه ك�س»»* ل�م»»ان� ن»»�% Kی ه�ای ا ن�� ا ب�tز درت�� اط�ر ح�مله ر� ه ج�� ر� ن�% پ� خده ن�� �الاب� م�ن ات��. ت� زداج�� ل�م»»»ان� ب»»»�^ Kه ا گ غ�لت»»»� ن»»»� ه ج�% ت� وام ، ن»»»�% اق�� اب�%ث� درت»»»�� خ»»»ده ار� ت»»»�% �لاب� م�ن ه ات�� س»»»ه ن»»»�% �رات�� ان� وق� گلس»»»ن� ان��

ال گ درش»»»»»»� ن»»»»»»� ام ج�% خ% ان�1297 م/1918ش»»»»»»رای�� ات»»»»»»�� ه ت�^ ش* ن»»»»»»�% ی� خ»»»»»»دب�� �ل�م»»»»»»ان� وم�ن Kكس»»»»»»ت� ا اش�* ه.ش* ت�%اری� هره�ای� ت�%س»»»ن� د و ش»»»�* ت� دادت»»»�� دس»»»� ود را ار� ان� ج»»»�� س»»»ان� ج»»»�% ه»»»ا ات�� ون�� لت� گ م�ن� ن»»»� ن� ج�% ول اپ�� د.درط»»»� ن� رس»»»�

د. وب��زان� گ�ردت��

27

هان��ی اول گ ج�% ن� خ� ج�% ی�� ا ن� ش* س�وم : ب�� خ� ی�%

ن��ی اول ها گ ج�% ن� اع ت�^ش ار� ج�% �ی اوص�� ن� ا ن% ی ب�* صل اول : ن�% ف��

ه ت� ر»� دس»»� پ� ودون»»�� ع ج�� وض�� وام وم�لل ار� ی اف� ب� ب�� ا ارص�� ان� دول وت�� اب� م�ن� لاف�� ن� هان��ی اول ب�%زاب�*ز اج�� گ ج�% ن� ج�%كلاب� ن� م�ش»»* ع اپ�� زای� رق»»�� گ ب»»�% ن»»� د. ت�^ش ار� ج�% ار� ش»»�* غ»»�� Kگ»»ز ا �tت كÆ د ه ب»»�� ت� ن»»�% س»»ي% هات�� ی دول�ت� مب� ه ودش»»�* ت»»� هاوك�ن� �tن د ن� ب�%

ام ف� ت� ی ب�%زای اب�� �رص�ب� گ راق� ن� ج�% اع ت�^ش ار� پ�رور� اوص�� ی دول ن�� ت� .ج�ب� گزق�� دی ض�ورب� ت�� دام ج�% خ* اف�� ي� ه�زش ه وب»»�� ت»»� م وك�ن� س»»* گ ج�� ن»»� ان� ج�% ات»»�� ت�^ ت% ت�^ش ار� ي� زب�� ن� ب»»�� �tپ د د .ت»»�% ن� �س»»ن وددات�� ان� ج�� ال�ف»»� دن� وش»»رك�وب% م�خ� ن� ك�س»»*ر� پ� ع ن»»�� اق�� م م�ن»� س»»ت� ق� گی ت�� گ»وت�� ی و ج�^ ش»ماب� ارض»»� ق� ح»وه ت�� رد. ی�� پ�ری» ك»� س»* ی� د ب�� گ»ز رش»»�* �tت كÆ د وره�اار� ب»�� راش ك�ش»»* وه»�

غ»ده�ا ك»ه ت�% ات�� ن� ت� ج�^ اج�� ون� ش»� �ر� رگ� را اق»� ز� ان� دول ب»�% كÆ واص�طكاك�های م�ن»� ان� م�لل ك�وج�^ م�ن� اب� د� خ% ن� س* ت��د. �ی دوم ش�* هان� گ ج�% ن� ت% ج�% ودم�وج�% ود ج�� �راری ص�لخ ن�% گی ب�%زق� گوت�� ی� ار� ج�^ اس* اب� ك�ه ت�� خ% ن� س* ن� ت�� اپ�� اری ار� ت�%سن�

ل�مان� Kكست� امپراط�وری» ا ش�*لشون� هد ای ك�ه وت�� هارده گ�ان�� د ك�ه ب�%زاش�اش م�واد ج�^ ت� ك�ردت�� ق� ر م�واق�� ن� درگ�پ� ي� گ ، ط�رف�� ن� ر ج�% دراواخ��

ال ور درش»� ظ»� ن� م�ت� ه ه�مي� د. ن»�% ن»� ار� ك�ن� غ»�� Kلخ راا وراب� ص»� د� ود م»� رده ن»�% هاد ك»� ت� س»* ی� ك»ا ب�� �tن مر Kمهور ا ش ح�% ی� 1298رب�°ان�1919ه.ش* / گلس»ن� اك�راب� ان�� د� ول م»»� د.درط»� ل گ�ردت�� كن� س* ارت��ش ت�� ش ص�لخ ورش�ای درت�^ ق�رات�� م ك�ت�

م ت� ط� ت� �ود ب� ع ج»�� ق»� ه ت�� ای ران»�% لخ ورش»� ده ص»� له م�غاه»� ن� ه اپ��ن� وس»� د ون»�% ن»� ن� پ�رل» ام�ور را دردس�ت� گ�رف�� سه ك�ت� �رات�� وق�د. مودت�� ضوب��ث% ن�� وت��

28

ی س»»* خ� ود راار� دس�ت� داد.ی�% ت� ج�� عي� ی وچ�% داری ار� اراض� ل�مان� م�ف� Kم�غاه�ده ص�لخ ، ا �ب�%زاش�اش اپ��نن� Kعمراب� ا مام م�س»»ت� ا ن�� ن% ب¬� ق�ر د.ت�� دا ش�* ل�مان� ج�% Kاص�لی ا Æاك� ر� ار� ج�� پ� ی ن�� رق� ه ب�^زوش ش* وروس�وم ن�% ن� ك�ش* Kا ار�

اب��ز ط ش»� وس»»� ن� ن�� Kی ا� ارن� خ»»% ای ی�� ی ه»»� ب� ادی ار� ك�س»»* ت»»�� غ»داد ر� گی وت�� ن� ان� ج�% اوگ»»� د و ت�� ار ش»�* د� گزان� واگ»»� �tت ه د ور ن�% ك�ش*پ�رو ی ي�ن� ن»»�� ق� اش»»�* د وار� ج»»� ه ش»»�* �ت اج�� ن� گ س»»�* ن»»� روع ج�% ول ش»»* ل�م»»ان� م�س»»ت° Kا �ن ي� ن� د. ه�خ»»^ ص»»اج�ت% گ�ردت»»�� وره�ا ت�� ك�ش»»*د م»»� Kدرا �ن ي� ف� ق� ال م�ت� غ� ه اس»»�* ال ن»»�% ده ش»»� ز� اب�� دب� ت»»�^ ن� م»»� اره ی� رود راپ�� ه»»ا ك�ن»»� ت� و غ�لاوه ب�%زاب�� ت� امی م�ح»»روم گ�س»»* ظ»»� ت��ارا ل�م»ان� ه»� Kد ا دت�� رب� ش»�* ق»� م وت�� س»* ده ج�� د . اپ��ن� م�غاه»� ه ش»�* ت� اس»�* ها گ�د� ل�مان�� Kا �ه گ�ردن ر� ن�% پ� ی ن�� ب� گن� رام�ت� س�ن� وع��

ت� . خ� گن� ب�%زات��وط ش�اب��ز امپراط�وری» ه�ا س�ق�

زت��ش* ه ، اب»�� ت� ی روس»� ع»ب� گ»ز ت�� �tت گ ، سه امپراط�وری» د ن� ه ی ج�% خ% ن� ي�ن�–درب�� ر� ار� ب�% پ� �ی ن»»�� م»ان� ان� وع�ي* ن� ارس»»� م�خ%ارب� وره�ا ع�ن»»% ن� ك�ش»»* د. اپ�� م�دت»»�� Kود ا ه وج»»�% غ»»ددی ن»»�% كÆ م�ت� ه»»ای ك�وج»»�^ ه اپ��ن� ام»»پراط�وری دول�ت� ن»»�� ح%ر� ی�� د ار� ن»»� ن� رف��

وان��ی ت� ا، ل�ن� ورت�� د. لان�� م�دت�� Kدرا Æك ای ك�وج�^ ور م�ح%ر� ه ض�ورب� سه ك�ش* ان� ك�ه ن�% ارس�ن� زت��ش* وم�خ% ه ،اب�� زك�ت� د ار� ب�� ودت�� ن�%د. م�دت»»�� Kود ا ه ج»»�% ا ن»»�% ان� ك�ه دراروت»»�^ (ول�هسن� ان� وس�عه صرت�%سن� وگ�وش�لاوی )ار� ن�� كسلواك�ی ن�� د، ج�^ لات�� ن� �ی ، ق�� ون� ،اس�ت�م»»ان��ی ء ام»»پراط�وری ع�ي* ر� ه خ»»�% ن� ك»»� لس»»ظي� اوراء اردن� وف�� راق� ، م»»»� ان� ، ع»»� ن»»»� ه ، ل�ن% ورن�� وره�ای س»»� ر� ك�ش»»»* پ� ن»»��س»ه �رات�� ش وق� گلی� ت� ان�� م»وم�ي� ي� خت� ق�� گ ی�� ن»� ور ت�^ش ار� ج�% كÆ ك�ش»* وان� ب»�� ه ع�ت»� دام ن»�% د ه�رك»� دت�� م�خشوب% می ش»�*ود ه وج»»�% ان� ن»»�% زه ع�رت�%س»»ن� �t««ب ر� ه خ�% ت% ر� در س»»�* پ� من� را ن»»�� �Êن ار� و پ�رور� دوج�ك»»وم�ت� ح�خ»»% ه غ�لاوه دول ن»»�� د. ن»»�% ن»»� ن� رار گ�رف�� � ق»»�غ»»دادی ر� ت�� پ� ان� ون»»�� ع ل�هسن� %tن ا ل�مان� ه�ا وروش�ها ت�� Kپ�ری ار� ا ها گ�روه ك�ت* �tن د ن� م ب�% ست� ق� ه ت�� ن� گ�ون�� ز اپ�� د. دراب�* وردت�� Kا

ام�ت� ود اف»»»�� لی ج»»»�� وراص»»»� ك�ش* ر ار� پ� ه درم�م»»»ال�كی� غ»»»� ه»»»ا ك»»»� ت� لن� ن� اف�� د.اپ�� دت�� �ی� ش»»»�* ن� ا ع روم»»»� %tن ا ها ت»»»�� ا وروش»»»� اره»»»� م�خ% ار�د. ودت�� ی ن�% اراض� دب� ت�� ه ش�* ود ن�% ع ج�� وض�� د ار� ن� �ن داش�*

29

صادی �ت حران� اق�� ی�%گ»ز �tت ع ار� د �tن ا �ی ص�ن� �ی ووب��زان� ورم وگ�ران� ر» ، ن�� اگ�پ� مه ج�% ی� ك�اری گ�سپ�رده و ه� اد، ن�% ت�% Kاط ا ف� هره�ا وت�� �ی ش�* وب��زان�ورد وه م»� ه وج»�% ود ك�لت»� ت»% ادر ب�� ن� ف»�� گي� ن� ه»ای س»� ان�� ع م�ال�ن� اوض»�� ت�% ی د� ب� ی ج»� ب� خ* دول»� ي� ود . ه� ه»ان��ی اول ن»�% گ ج�% ن»� خ� ج�% ای�� ن� ب��

ن� ار� ي� رف�� ر� .وام گ»»� پ� ه ون»»�� �رص� اداوراق� ق� ت�� ب�tز ر� اد �روش* م�ف� اش ، ق� اب اش�كن� ا ج�^ د م�گز ت�% ن� ك�ن� م�ي� ا° ود را ت�� ار� ج�� ن� ب��وره�ا �ی ك�ش»»»»* وان� ا ن»»»»�� غ»»»»ده�ا ت»»»»�� ود. ت�% خ»»»»ده ن»»»»�% �الاب� م�ن ان� ات»»»»�� م»»»»� ن� ر� Kده ا وروام ده�ن»»»»� ن� ك�ش»»»»* �tپ پ�ر رگ»»»»� ارح� ، ب�%ز� ج»»»»��

ت% وج�% ك»»ا م»»� �tن مر Kا وا �ی را دراروت»»�^ �راوان� اس»»ی ق»»� ص»»ادی وس�ن� �ت ه»»ای اق�� حران�� ود ی�% ای ج»»�� ت� وام ه»»� زداج�� ^t««ب درد. ش�*

ام�عه م�لل ج�%الاب� مه»ور ات»�� ش ح�% ی� لش»ون� رب�° هاد وت�� ت� س»* ی� ه ب�� د ن»»�% ن»»� ن� م» گ�رف�� ض»مت� رگ� ت�� ز� ه»»ا ی ب»�% گ دول�ت� ن»� ان� ج�% ات»»�� ت�^ش ار� ت�^

لخ ه خ�راس»�ت� ار� ص»� ق»� ت� د ووط�� لوگ�پ�ری ك�ن� ي�ن� ال�مللی ج�% ورده�ای ب�% ا ار� ب�%زج�� د ت�� وردت�� Kود ا ه وج�% معی ن�% خده ، م�ج% �م�نرك�ث� اش»»»* ام�ع»»»ه م�ل»»»ل ت�% گ»»»پ�رد.» ج�% ال 45راب�%زع�ه»»»ده ت�% ور درش»»»� /1299ك�ش»»»* ود1920 ه.ش* ارج�� و ك»»»� ن»»»�� م درر*

ام�ع»»»»ه رك�ث� در ج�% ان� ار� ش»»»»* واه»»»»� مه»»»»وری ج�� ت� ح�% ال�ق� ه غ�لث� م�خ»»»»� ود ن»»»»�% خ»»»»ده ج»»»»�� �الاب� م�ن رد. ات»»»»�� ار� ك»»»»� غ»»»»�� Kراات� داس»»»�* ار ت�� ن»»»� ن� ود دراج�� راب� ج»»»�� ظ»»»� زای اع�م»»»ال ت�� عی ب»»»�% درب� واق�� خ* ف»»»�� ي� ام�ع»»»ه م�ل»»»ل ه� رد. ج�% وداری ك»»»� ج»»»��

م�ان� ار� ی اپ��ن� ش»� ب� ب�� ا ی ك�ف»� ودی ن�% ه ر� د. ن»»�% پ�ری ك�ن»� لوگ»� اب� ج�% غ»»� ار� درر� ار� گ�س»پ�رش* م�ن� د وات»�� ن� ب�^ ا ود ك�ه ت�% ب�tز ن�% اگ�ر� وت��خ* ي� ه ه� رد ن»»�% دا می ك»»� ن� اط ب�� ن% ها ارب�� ن�� Kع ا اق�� ا م�ن� لی ك�ه ت�% ا م�سات�° ورد ت�% رگ� در ب�%زج�� های ب�%ز� درن�� ب�tزا ف�� د ر� كار گ�ردت�� س�* Kا

ود درب� اراده ج»»»�� ر� ف»»»�� پ� ام�ع»»»ه م�ل»»»ل ن»»»�� ه ج�% ا ك»»»� خ»»»% ی�� Kرد وار� ا می ك»»»� ه ن�� وچ»»»% م�ان� ن�� ار� وراب� اپ��ن� ش»»»� ت� ه دس»»»� روی ن»»»�%های درن�� ت� ف»»�� اری دردس»»� ز� ورب� اب»»�% ه ض»»� ه ن»»�% د ك»»� ن� اپ��ن� ش»»�* Kه ع�ملك»»زد ا خ»»% ن� �ن ت� ، ب�� داس»»�* ه»»ا ت�� ن� دول�ت� زاپ�� راب»»�%

دام�اب� ن� اف»»»�� �tپ ك»»»ه ار� م�هم»»»پ�ر ات�� ن� د ج�^ م»»»� Kف� درا عت� ه»»»ای ض»»»�� وق� م�لت� ه چ�ق»»»� ان� ن»»»�% ش»»»�* اور� خ% ه ی�� ت»»»� وج�% زای ن�� رگ� ب»»»�% ز� ب»»»�%

30

ه»ا ی كی� ار� دول�ت� ه ت�� عمره ای را ن»�% ن� اداره م�س»ت� Kه ب�%زاش»�اش ا ود ك»� ت� ن»�% م»وم�ي� ي� م ق�� س»ت� اد ش�ی� خ% ام�عه م�لل ای�� ج�%ود. عمار ن�% ه اس�ت� دن� ن�% ن� س* خ� �ی ورش�می ی�% ون� ان�� ه ف�� ت% ن� ت� ج�% ق� ت� دام در چ�ق� ن� اف�� و م�حول می ك�رد.اپ�� ع�ض�

ه لاب% روس�ت� ف� صل دوم : ات�� ف��ال ه درش»»� لاب% ك»»� ف� ن� ات�� ان� اپ�� �Ê««ت ر .درخ�% ت� ه اس»»� ت� لاب% روس»»� ف� م ات�� س»»ت� ی� �رن� ب�� داده�ای م�هم ق»»� ار� رج»»��

های روس»ی 1296 م/ 1917 س»ت� ی� روهی� ار� ك�موب�� اد ، گ»� ن»� اق� اق�� ف»� لاب%– ه.ش* ات�� ف� ر ات�� ار� گ»� غ»�� Kود ا ه ج»�� ك»»�د ن� �ن ش* داش»»»�* ق� ن� ت�� Kا درا د، ام»»»� ودت»»»�� ت% ن� ب�� Kلی ا ده اص»»»»� ن»»»»� داب��ث� ك�ن� ام–وه»»»� ات»»»»�� ص»»»»ی ت�% ح� ه ره»»»پ%ری» س�* د ن»»»�% ن� �س»»»ن وات�� ن��

اری را ز� ده ب»»�� ن� وس»»� م ن�^ ي�� ه رر* ی ك»»� ان�� ف»»� ا رق�� ا ت»»�� ن»»% دن� رق�� ارر� اك�ن»»� د وت�% رت»»�� گپ� ت� ت�% ه دس»»� درب� ران»»�% ن� ، ف»»�� ي� ن� غار ل»»� م�س»»ت��رن� ه ق»»� ت� د.روس»»� وردت»»�� Kار ا ه ب�%زش»»ر ك»»� ت� ال�م رادرروس»»� س»»ت� غ»»� ی� ن� دول�ث� ك�موب�� ي� س»»ن� خ� د ، ی�� ودت»»�� رده ن�% گون� ك»»� ش»»رت��

ور ن� ك�ش»»»* �tپ پ�ر رگ»»»� عی ب�%ز� ت� ن� ع ط»»»� اق�� ت� وم�ن»»»� معي� ك»»»ه ار� ل�خ»»»اط� ح�% ت�� Kا ا وف� ت»»»�% ان�� واده روم»»»� ان�� لطه ج»»»�� ز ش»»»� �t«««ب ده�م ر� ور� ن»»»��م»»اع�ی ي� ص»»ادی واج�% �ت د� اق�� ی ار� ل�خاط»»�� ن�� ا وره�ای اروت»»�^ اش�اب��ز ك�ش* ات��سه ت�% ت� ، ام�ا درم�ف� مار می� رق�� ه ش�* ی ن�% ن�� ا اروت�^ا ی ادی ه»»»� ر� Kاب��ز ا اب� وش»»»� وغ»»»� ادی م�طت% ر� Kوا �ان ن»»»� ادی ب�� ر� Kور ار� ا ن� ك�ش»»»* ود.دراپ�� ده ن»»»�% ت% م�ات»»»�� ار ع�ق� ت�%س»»»ن�Æك وع ب»»�� زای وف»»� طی راك�ه م�ارك�ش ب»»�% رات�� كÆ ار� ش* خ* ب�� ي� م�ان� ه� ن� ر� Kه ا ن� روس�ت� ي� ن� ود. ه�مخ^ ت% پ%ری» ب�� ي�ماع�ی چ� اج�%ود �ی ن»�% ان� وری ده�ف»� ا ك�ش»* ان� ع�م»دت�� م»� ن� ر� Kور درا ن� ك�ش»* Kا. ت� داس»�* ود ت�� ی ك�رده ن�% ب� ن� ش* ب�� ی� ی ب�� سب� لاب% م�ارك�سی� ف� ات��ه دار� ه ات»»»�� ر� ن»»»�% پ� ارگ�ر ن»»»�� ه ك»»»� ق»»»� عت� وط�ت% ت� د ص»»»� ل می دادت»»»�� كن� س»»»* ان� ت�� ن� ب�° ا ن� ن� را روس»»»� Kت� ا معي� ب�tث� ح�% پ*ر ه اك»»»� ك»»»�

ود. كزده ن�% د ت�� ور رش�* ن� ك�ش* Kدر ا �ان گلسن� ل�مان� وان�� Kا �ون ا ج�^ ی اروت�^ عب� وره�ای ص�ت� ك�ش*ی لان�% ف� اب% ات�� هور اخ�ر� ظ��

ا ود. ام»»� �ی ن�% ون� ان�� ر ف»�� پ� ه غ»� ت� ه درروس»»� �ت» اق�� م�ان� ت�� ار� اس»»ی ش»� ت� س�ن� غ»»ال�ي� وع ق�� ر ن»»�� م ، ه»� س»ت� ی� ب�� �رن� د� دای ق»� ن»� دراب�%ب% ر� اب% ، خ»»� ر� ن� اخ»»� كی ار� اپ�� د. ت�� د ك�ردت»»�� ه رش»»�* روع ن»»�% خ� ش»»* دری�� ه ت»»�� ب% ن»»�% ر� ود س»»ه خ»»� ان� م�وج»»�% ف»»� ق� م چ�� غ�ل»»پ�رغ��

31

راع�ت� زر� ی ب»�% ب� ی م�ن»% س»ب� ال�ی� ام س�وس�ن� ظ»� كÆ ت�� ه ب»�� س»* ق� ده ، ت�� ن»� ب�� Kزای ا ه ب»�% ت� ك»� ام داس»�* ال ت»�� ن� ون� س�وس»� ت� �tب لا ف� ات��ر ظ»»»»»� پ�راك�ی را در ت�� رگ� اس»»»»»* ز� ارع ب»»»»»�% ا م»»»»»ر� كÆ وت»»»»»�� ای ك�وج»»»»»�^ ن� ه»»»»»� م�ي� لطه م�ال�ك»»»»»ان� درر� ه دور ار� ش»»»»»� اد ون»»»»»�% ر� KاÆك راری ب»»»»�� � واه�ن� ب�%زق»»»»� ب% ج»»»»�� ر� ن� خ»»»»� ود. اپ�� وك�راب� ن»»»»�% روط�ه دم»»»»� ب% م�ش»»»»* ر� گ»»»»ز، خ»»»»� �tت ب% د ر� ت� . خ»»»»� داس»»»»�*ال ن� ه س�وس»� ب% ن»�% ن� خ»�ر� وم�ي� ود. س»� ت� ن»�% ی رواح� داس»�* ن�� ا ه درم�مال»�كÆ اروت»�^ ه ك»� خ»^ ی�� Kر ا پ� ط»� روط�ه ت�� ج�كوم�ت� م�ش*

ب% ر� ن� خ»»»� ای اپ�� د =. اع�ص»»»� س»»»ت� م�خش»»»وب% می ش»»»�* ب% م�ارك�سی� ر� كÆ خ»»»� ت� وب»»»�� غل»»»ق� داس»»»�* ه»»»ا ت�� دم�وك�ران��ب�tث� ب�tز د ارگ�ران� درم»»»� رك�ث� ك»»»� ضوض»»»ی وش»»»* ه داری خ�� ف� ش»»»رم�ان�� د� ارك�ش ار� ج»»»� م»»»اب� م»»»� غلي� اش ت�� ب�%زاش»»»�

ان� ی م�ن»»� كاق� وك�راب� س»»�* ال دم»»� ن� ب% س�وس»»� ر� ش خ»»� ی� ش»»� ا° ار� ت�� غ»»�� Kد.درا اع می ك�ردت»»�� رگ� دف»»�� ز� ك�ارگ�اه�ه»»ای ب»»�%ا ت� ت»�� لي� روه اف�� د. گ»� ب% گ�ردت»�� ر� ل خ»� ل»ف� درداج»�� ن� روه م�خ� ل دوگ»� كن� س»* ه ت�� %Ê«ن ح%ر ه م�ن� م�ددك»� Kد ا دت»�� ای اK ن� ت�^ اع�ص�وه ت� اده ار� س»»»»»»�* ف� ت� ا اس»»»»»»� م»»»»»»اع�ی ت»»»»»»�% ي� ص»»»»»»ادی واج�% �ت لاج�اب� اق�� ام اص»»»»»»� خ»»»»»»% ه ای�� د ك»»»»»»� ن� �ن اد داش»»»»»»�* ف»»»»»»� وك�ها اع�ت� ش»»»»»»* م�ی�ه د ك»»»� ودت»»»�� د ن�% ف»»»� كها م�عت� وت�� لش»»»* ا ت�% ب�tث� ت»»»�� پ*ر روه اك»»»� ه غ�كش گ»»»� ت� . ن»»»�% ب�tز اس»»»� د� ه ام�ك»»»ان� ت»»»�^ ان»»»�� وت�� ه�ای م�س»»»ال�مت� ج�%ر ح»»% ام�ع»»ه م�ن� الای ج�% اب� ت»»�% ف� لع ط�ت% ه ج�� كن� ك�ه ن�% ان� ب�%زاف�� ن� ن� �ی وب�% اگ�هان� لاب% ت�� ف� كÆ ات�� ق� ب�� ن�� ها ار� ط�ر ت� �ك�ارگ�ران� ب�

د. ن� ب�� ا توش�* ام�عه ع�مل ب�� ود ج�% ه ه�ای ج�� واس�ت� ه ج�� د، ن�% �رار ش�ار� ا را ب�%زق� ارت�� وری ب�^زول�ن� ان�� كن� گ�رددودت��لاب% ف� م1905 ه.ش* /1284ات��

اری ز� ش ب�� لی� د ت�^ دت�� ار ش�* س* صادی ، ق�� �ت اع اق�� �ی اوص�� ن� ات�%سام�ا ي�ماع�ی ، ت�� اسی واج�% های س�ن� �tن اد ر� Kا �ودن ت% ب��ت� ه�م ه دس»»»»»� ت� ن»»»»»�% م دس»»»»»� س»»»»»ت� ی� رن� ب�� � ار� ق»»»»»� غ»»»»»�� Kدر ا �ه داران ان»»»»»�� ی ك�ارج�� �tن و ودج�% ور م�ال�ك»»»»»ان� وس»»»»»� لم وج»»»»»�% ، ط��ل وال دوغ�ام»»� اع واج»»� گ»»پ�رد. دراپ��ن� اوص»»�� الا ت�% ی م»»ردم ت»»�% ب� ب�� ا ارص»»�� خ� ت�� دری�� ه ت»»�� ه ن»»�% د ك»»� دت»»�� ت% گ�ردت�� ي% دوس»»� ددادت��

د. ه گ�ردت�� لاب% شراشری» درروس�ت� ف� كÆ ات�� دات��ش* ب�� ن� ب�� ان� و ات�� ورش* ك�ارگ�ران� وده�ف� ت% س�* س�ي%

32

ال اپ�^ن� درش»»»»� ه ار� ر* ت� كس»»»»ت� روس»»»»� ل ، ش�* ن� غ�ام»»»»� درب�1905 ه.ش* /1284اول�ي� ه ف»»»»�� ود ك»»»»� م ن»»»»�%Æك ه دررور� ب»»�� ود ك»»� �ی ن»»�% ارگ�ران� ام ك»»� ل غ»»� ن»»� ل دوم ق�� ت� . غ�ام»»� اج�� ل ش»»� ل�ر� دب� م»»پ�ر� ه ش»»�* ار را ن»»�% ز� ت� ب»»�� ي� ن* وج�ن»»�ز د.ب�%زاب»�* ودت»�� ده ن�% ی ارام ر� م»»ان�� ي� كÆ راه�ن� ه ب»�� ت� ن»�% ط ك�اردس»»� رات�� ود ش»»* هت»% زای ن�% ال ب»�% ه ه�م»»ان� ش»� ون»»�� ان�� اه ر* ه م»»� ت% ن� ش»�*ال ن� ون� س�وس»»»»»»»� ت»»»»»»»� �tب لا ف� ه»»»»»»»ا، ات�� ال دم�وك�ران�� ن� د. س�وس»»»»»»»� ار� گ�ردت»»»»»»»�� غ»»»»»»»�� Kعی ا ت� های وس»»»»»»»� ورش»»»»»»»�* ار س�* ن� ن� ك�س»»»»»»»* اپ��ا» ره»»»»پ%ری» دت�� ن� �ن گ�س»»»»* ار� د ت�% عن»»»»� ت% ا ار� ب�� د وت»»»»�� م�دت»»»»�� Kدرا ود ت�% ای ج»»»»�� گ»»»»اه ه»»»»� ي� ق� روط�ه ط�لث% ار� م�ح� ه»»»»ای م�ش»»»»* ودم�وك�ران��رگ ز� هره�ای ب»»»�% ا درش»»»�* ارمی� ه»»»� Kاا اب� وت»»»�� ص»»»ات�% مار اع�ت� ن� ت�^ش ش»»»�* Kد، ار� ا رت»»»�� گپ� ت� ت�% ه دس»»»� ت� را ن»»»�% هض»»»� ن��ه ت»»»»� ب�� ا ن� د ب�� ور ش»»»»�* ت»»»»% ت� وم�خ% ی گ�س»»»»* ب� ن� س»»»»* ت% ت�� ه ع�ق� ار ن»»»»�% اج»»»»�^ ارت�� ز� ار م»»»»ردم ، ب�� س»»»»* ب�tزق�� . ر� ت� اق�� ات��ش* ت»»»»�� ر� � ه اق»»»»� ت� روس»»»»�

ه ود م�وس�وم ن�% ر ))م�عروف� ج�� پ% ه اك�ت� ت� ب�� ا ن� ون� اش�اس»»ی(( ب�� ان�� ه ف»�� ده داد ك»»� ار وغ»»� ز� ه ب»»�� ت»»� ب�� ا ن� ن� ب�� د.دراپ�� مات�� راص�ادرن��د ن� اس»»�* ه ت�% ت� ت� داس»»�* غال�ي� ه ق�� ار� �ی اج�% ون� ان�� ه ط�ور ف�� اسی ن�% اب% س�ن� ه م�لث� اع�ظا گ�ردد، اخ�ر� �ی ن�% tن ها ی م�د �tن اد ر� Kو ازای ی ب»»�% ب� �رص»»� رق� ظ� ت� ه م�ن� ار ك»»� ز� دوب�� ارم ش»»�* Kاع ا ت% اوص»»�� ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ردد. ن»»�% ل گ»»� كن� س»»* لش (ت�� ا ) م�خ% كÆ دوم»»� وب»»��

ه ش»»»»»»رك�وب% ورد ون»»»»»»�% Kت� درا ي� اص»»»»»»� ی ج�� لش ن�% كÆ م�خ% ورب� ب»»»»»»�� ه ض»»»»»»� ا را ن»»»»»»�% ود، دوم»»»»»»� ود ن»»»»»»�% داد ج»»»»»»�� ن% ن� د اش»»»»»»� دت»»»»»»�� خ% ی��ك»ه ت�� Kا ا د ت»�� دت�� ی ش»�* ق� ا م�ح� د ت»�� دت»�� ه م�ات�� ه»ا ك»� ن�� Kد وا ن»� ن� خ� ا گ�ری�� ه اروت»�^ ون� ن»�% ت»� �tب لا ف� ت� . رهپ%ران� ات�� وه�ان� ب�^زداج�� ح� �tی اد ر� Kا

د. دت�� پ%ری» ش�* ه ش�ت� د ن�% عن� ت% ه ب�� �ی وم�خكوم ن�% دان� ت�� ر» ور� گپ� دس�ن�لاب% م�ارش ف� وف�1296 م /1917ات�� دان� روم�ان�� ات�� ق�راض� ج�� ه.ش* وات��

ود ادام»»ه ه ج�كوم�ت� ج�� گز ن�% �tت اجی د د ص�ن% ن� ار ج�^ ز� م ب�� ي�� ود رر* م�د م�مكن� ن�% Kمی ا ش* ن�� ی� �ی ب�� هان� گ ج�% ن� عه ج�% اچ�% اگ�ر ف��ه وع ج�ادن»»�* ت% وف»»� ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ورد و ن»»�% Kم وارد ا ي�� وده اپ��ن� رر* �رس»»� ك»»ز ق� ن� ت� ب�%زب�� خ� اری س»»� س»»* گ ق�� ن»»� ا ج�% د، ام»»� ده»»�

ال لاب% ش»»»»»»»� ف� رد. ات�� ع ك»»»»»»»� �Êن ش»»»»»»»ر اد ت�� ن»»»»»»»� اق� می� اق�� ف»»»»»»»� ود ات�� ار� ب�tزت»»»»»»»�� ه د ه. ش*1296 م /1917ای را ك»»»»»»»�ال ل ش»»� ود. دراواب»»�� گ ن�% ن� ه درج�% كست� روس�ت� ون� ش�* �tن ادی م�د ت�� اج�دودر� ه1917ت�� ی ع�م»»ومی ن»»�% ب� ب�� ا ارص»»�� م ت��

33

ز ار درب�%زاب»�% ز� د. غ�كش ال�عم»ل ب»�� ن� ود رس»� ه اوح� ج»»�� لی ن»�% اع داج�� �ی اوص»»�� ن� ات�%س»»ام�ا گ وت�� ن»� كس»»ت� درج�% اط�ر ش�* ج��ود؛ خ� ن»»»»�% اری�� ان� ت»»»»�� ورگ�وت»»»»�� دان� ور� ن% گی م�س»»»»ن� س»»»»* وه ه�می� ت� اد� ه�م»»»»ان� س»»»»�* خ»»»»� م ع�م»»»»ومی ای�� س»»»»* ی وج�� ب� ب�� ا ارص»»»»�� ن� ت�� اپ��

. مت� م�مكن� ي� ه ه�ر ق�� ورش* ن�% شرك�وب% س�*م»رد ان� ون�� ض»ن� د.ع� دت�� س»* ان� ت�� ن� ورس»�* رف� س�* ه ط»� ی ن»�% دار� پ�رات»�� ه ن�� ر ن»�% ظر وگ�راد ج�اص»� هر ت�^ ان� درش�* ار� %tت ام�ا شرد.در ن� �ن وش»»� ت� ه م»»ردم ب�� ان� ن»»�% ار� %tت رد وش»»ر گ»»ز ش»»راب��ث� ك»»� �tت امی د ظ»»� د ت�� ه واج»»� امی ن»»�% ظ»»� د ت�� كÆ واج»»� ه ش»»رع�ت� ار� ب»»�� ن»»�%

ارگ�ران�1296 م /1917م�ارش 11 د وك»»� ل ك�ن»»� غطن� ود را ت�� لساب� ج�� ور داد ج�% ه دوم�ا دس�ت� ار ن�% ز� ه.ش* ب��وراب� ت� د.دس»� گ�ردت»�� ار� ود ت�% ه ش»ر ك�اره»�ای ج»�� د ون»�% ص»اب% ب�%زدارت»�� د ك�رد ك�ه دس»�ت� ار� اع�ت� هدت�� ظروگ�راد را ن�� ت�^

ا ت� ت»»�% ال�ق� ه م�خ»»� ا ن»»�% ف»»� ق� ان� م�ت� ت»»�� Kد و ا ان� ش»»�* ن� ورس»»�* گ»»ز س�* �tت ا ود ه رو دوم»»� ان»»�� ای م�ن� كی اع�ص»»� �Êت د ز� ت% ب»»�� وج�% ار م»»� ز� ب»»��ل كن� س»»* س»»كی ت�� ام ك�رت�� ه ت»»�� دل ن»»�% س»»ت� م�عن»»� ال�ی� ر س�وس�ن� ق»»� كÆ ت�� زی ب»»�� �t««ب س»»ت� ور� خ� ه ی�� ت� ن»»�% وق�� ی م»»� ب� ار ، دول»»� ز� ب»»��

ت% دوران� ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ت� ون»»�% رق�� اره گ»»� ا داده ار� ش�لطي�ت� ك�ن»»� غف� ار اس�ت� اج�^ ه ت�� ر� ن�% پ� كلای دوم ن�� ي� ار ب�� ز� د. ب�� دادت��. ت� ان� گ�رق�� ات�� ه ت�^ اره�ا درروس�ت� ز� وف� وب�� دان� روم�ان�� ات�� دار ج�� ن� اق��

اب� وغ»»»� ادی م�طت% ر� Kود ا ه ن»»»�% �ت»»» ت� گ�رق�� ه دس»»»� درب� را ن»»»�% ه ف»»»�� ت� ك»»»� وق�� ار ج�ك»»»وم�ت� م»»»� ز� پ�ری» ب»»»�� اره گ»»»� اك�ن»»»� ت�%ه رد ن»�% اس»ی دع»وب� ك»� های س�ن� �tن د عن»� ت% ه ب�� مود وار� ك�لت»� اد ن�� ر� Kاسی راا ان� س�ن� ن� داب�� ت�� ه�ت% را اغ�لام ك�رد، ر� وم�د�

ون� ان�� ات��س»»»ت� ف»»�� ه می ت�% لش م�وش�س»»»ان� ك»»� اب� م�خ% ات»»�% خ� ت� زا ی اب�� م ب»»�% دم�اب� لار� ه غ�لاوه م�ف»»� د.ن»»�% گ�ردت»»»�� ار� ور ت�% ك�ش»»*ه اغ�لام ت� ی� روس»»»»� ن�� ا خ»»»»دان� اروت»»»»�^ �ه م�ن ت� ن»»»»�% وق�� رد. ج�ك»»»»وم�ت� م»»»»� �راه�م ك»»»»� دق� ن»»»»� ن� ك�ن� �tپ دو ه را ت»»»»�� ار� اش�اس»»»»ی ت»»»»��

ه اK ن� ان� دادن� ن»»»�% ات»»»�� ور ت�^ ظ»»»� ه م�ت� گ ران»»»�% ن»»»� ت�tس»»»م ، ج�% ار ز� اهی ب�� ن»»»% س»»»اد وب�� ده ار� ق�� ادش»»»�* ر� Kه ا ت� ه روس»»»� ت� ك»»»� داس»»»�*واه�د داد. وا ادامه ج�� مام ف� ان�� ت�%

34

ر» پ% كی اك�ت� �tت و لش* لاب% ت�% ف� ه.ش*1296 م /1917ات��گ ن»»� زاه�م ج�% �t«ب ود.ر� ار م�سلط س»�* ز� لع ب�� ه ت�^ش ار� ج�� ه روس�ت� ت� ق� س�* Kاع ا ست� ب�%زاوص�� وات�� ت� سكی ب�� دول�ث� ك�رت��ام»»»»»ه ك»»»»»ه ب�%زت�� د درج�ال�ن� س»»»»»* خ� ام�ان� ی�% لی را ش»»»»»� اع داج�� واب��ث� اوص»»»»»�� ل�م»»»»»ان� را ادام»»»»»ه می داد وه�م می ج»»»»»�� Kاا ت�%ه ون� خ�رق»»� ت� �tب لا ف� ع را ب�%زی ات�� اع م�وق�� �ی اوص�� ن� ات�%سام�ا ت� . ت�� داس�* ام اص�لاج�اب� ت�� خ% صی ه�م ب�%زای ای�� ح� م�س*

ه ش»»ر می� وت��ش ن»»�% گ»ام درس»� ه دراپ��ن� ه�ي� ن� ك»� ي� ن� درب� ل»� ن� ف»�� ي� رف�� دس»�ت� گ»»� زای ت�% رد. ب»�% م�اده ك»� Kا �ن ي� ر ل�ن� پ� ط� ای ت��د او ن� �ن ار داش»�* ظ»� ت� ا اب�� ل�م»ان� ه»� Kود وا گ ن»�% ن»� م ج�% ت� وه�ان� ج�� ن� ج�� ي� د . ل�ن� ه وارد ش�* ه روس�ت� ل�مان� ه�ا ن�% Kا Æه ك�مك ب�%زد ن�%

د. ن� ف� ك�ن� وق�� ها م�ت� ن�� Kع ا ق� ه ت�� ه ن�% هه روس�ت� ت% گ رادر ج�% ن� د ج�% ن� واب�� ت� ش* ب�% ارات�� وت��كها وارد وت�� لش»»* د ار� ره»»پ%ران� ت�% ن»»� ی� ج�^ ب� ن� وب»»�� ي� ن� ك»»ه ل»»� گام�ن� ارش ، ه�ي� لاب% م»»� ف� اه ت�^ش ار� ات�� كÆ م»»� ش* ار� ب»»�� ی� ب��

ت� ال�ق� ه م�خ»»� گ ن»»�% لا درب»»�� م»»ع ت�% ن� ح�% اع م�س»»لط ود اپ�� ود ب�%زاوص»»�� ه ن»»�% س»»ت� وات�� ت� ت� ب�� وق�� د دول�ث� م»»� دت�� راد ش»»�* ظروگ»»� ت�^ه ی ك»»� لان�% ف� ای� ات�� روه ه»� ه ار� گ»� ت� ن� دس»� Kلاب� ا م»»ات�� ان�� ودرا ت�% ام»ه ج»»�� كها ب�%زت�� وت�� لش* د، ت�% ن� �واش�ن ت� ب�%زج�� ادول�ث� م�وق�� ت�%

ب�tز اغ�لام ك�رد : رح ر� ه ش* اران� را ن�% ود وت�� راب� ج�� ظ� ن� ت�� ي� د.ل�ن� ق� دادت�� د وف� ودت�� ه ن�% ت� ق� ز ار� ت�% �راط�ی ب�� اق�گ . ن� ه ج�% دن� ن�% ن� س* خ� ان� ی�% ات�� خد وت�^ �ادول م�ن وری ت�% ( ص�لخ ف� ال�ف�

ن� . ارغ�ي� ان� ر� ی در م�ن� ع اراض� ن�� ور� ( ن�� ب%ر ارگ�ران� ه»»� ه ای م»»رك�ث% ار� ك»»� ت»»� ه ك�من� ه دارن� ن»»�% ا وم�غ»»ادن� ار� ش»»رم�ان�� ه ه»»� ان»»�� ت� ك�ارج�� ال�كي� ال م»»� ف»»� ت� ( اب�� ح�

ه . ان�� ك�ارج��ان� ، ار� %tت لث% ش»»»»»ر ه ج�% ان� ن»»»»»�% ، ت»»»»»�� ن� م�ي� لخ ، ر� پ�ر ص»»»»»� ط»»»»»� ت% ت�� اس»»»»»� غاره�ای م�ن� اط�رح س»»»»»�* ن� ت»»»»»�% ي� ن� غلاوه ل»»»»»� ت�%

. ت� ان� وك�ارگ�ران� ب�^زداج�� ات�� ده�ف�

35

ود ب% ج»»�� ر� ای خ»� ن� اع�ص»� ي� ن� ارش ، ل»»� لاب% م»»� ف� ت� م�اه ت�^ش ار� ات�� داب� در ج�دود ه�ق� مهن� ن� ن�� ت�^ش ار� اپ��ن� رور� ي� ن� ا ل»»� �t««ت زای ك�ود د. ب»»�% رت»»�� ت� گ�پ� ه دس»»� ور را ن»»�% س»»كی اداره ام»»� ه ك�رت�� ا غ�لت»»� �t««ت كÆ ك�ود ا ب»»�� ه ت»»�% رد ك»»� د ك»»� اغ»»� ف� را م�ت�

ه در ت� وراه�ای شراش»»»»»ر روس»»»»»� دگ�ان� س»»»»»�* ن»»»»»� ب�� ما ی ن�� غ»»»»»د گ�رده�م»»»»»ان�� زا رور� ت�% �t«««««ب ن� ك�ردر� ر را م�غي� وام»»»»»پ% م ن�� س»»»»»* ش�*وام»»پ%ر م ن�� ت� م وه�ق� س»»* ای ش�* ه»»� ت% دررور� ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� د .ن�% ل می گ�ردت�� كن� س* ظروگ�راد ت�� 1296 م /1917ت�^

د.رور� مودت»»»�� ط ن�� اف�� ت� را ش»»»� وق�� دودول�ث� م»»»� ص»»»رف� ك�ردت»»»�� هر را ت�� اط ج�س»»»اش ش»»»�* ف»»»� ا ت�� كÆ ه»»»� وب�� لش»»»* ه. ش* ت�%وام»»پ%ر - م ن�� ت� ه25ه�ق� ن� را ن»»�% ي� دول�ن� لس»»ه دادت»»�� ل ج�% كن� س»»* ه ت�� ت� وراه�ای روس»»� دگ�ان� س»»�* ن»»� ب�� ما ی ن�� پ%ر-» گ�رده�م»»ان�� اك�ت»»�

د. اب% ك�ردت�� خ� ت� ت� اب�� ن� دول�ث� م�وق�� ي� س* ات�� وان� ج�% ع�ت�لاب% ف� م�ده�ای ات�� Kی� ا ن�^

ن� : Kخلال ا لش م�وش�س»»ان� وای�� ل م�خ% كن� س»»* ن� درت�� Kای ا ه اع�ص»»� د ك»»� دت»»�� ای دول�ث� ج�% ده ه»»� كی ار� وغ»»� ت��رد.ار� ار ك»� ر� اب� را ب�%زگ»� ات»�% خ� ت� د، اب�� ودت»�� رده ن�% لش ح�م»اب��ث� ك»� ل م�خ% كن� س»* ا ار� ت�� اره»� ه ت�% ت� س»�* ی41گ�د� ون� را° لت»� م�ن�

ده ، كÆ ،9ده�ن»»»»»� وب�� لش»»»»»* دگ�ان� ت�% ن»»»»»� ب�� ما ه ن�� ر ن»»»»»�% ق»»»»»� ون� ت�� لت»»»»»� ال و17 م�ن� ن� ون� س�وس»»»»»� ت»»»»»� �tب لا ف� ه ات�� ر ن»»»»»�% ق»»»»»� ون� ت�� لت»»»»»� م�ن�ی15 اب% را° ر� ه اخ»� ت»� ق� ه ت�% ر ن»�% ق»� ون� ت�� لت� د م�ن� ودت�� لش.داده ن�% ه م�خ% ود ك»»� ن� ن»»�% ی روس»»�* ون�% ه ج»»�� پ�ری» ن»»�% ی گ»� ه را° خ»% ن� �ن ار� ب��

ه رد ك»»� ا ك»»� ن� ادغ»»� ي� ن� ی م»»ردم ، ل»»� م» را° رد.غ�ل»»پ�رغ�� د ك»»� واه»»� ح� ا ع�م»»ل ی�� كÆ ه»»� وب�� لش»»* ای ت�% ه ه»»� ت� واس»»� ای ج�� ن� در راس»»�خلال ن� ای�� ي� ن� غد ل»»� دك�ی ت�% ی� اس�ت� .ات�� وار� ورر* ا ن�% ش* ت�% لش م�وش�سان� درج�كم ش�ار� ه م�خ% درب� ن�% ض� ف�� وت�� ق� ت��

ن� ه اپ�� رد.ن»»»�% ر ك»»� ك»»� درب� م»»»ردم د� ب�tزش* ف»»�� د� لش ار� ت»»�^ دن� م�خ% ار� ر� %tت ن� را ش»»»ر Kرد وغ�لث� ا لش را اغ�لام ك»»� م�خ%ورب� د ع�ملا ض»»� ل ده�ن»»� كن� س»»* ا ت�� كÆ ه»»� وب�� لش»»* ود ت�% رار ن»»�% � ه ق»»� ی ك»»� ب� ی� ج�كوم»»� ع»»ب� ا ت�� ارت»»�� وری ب�^زول�ن� ان�� كن»»� ت% دت�� ي� زب�� ب»»��

ود ه وج»�% ی ن»�% ق� ش م�ح� لی� م�ان� ت�^ ار� كÆ ش»� ن� ب»�� ي� ن� ه»ا ی اج�ي�م»الی ، ل»� ت� ال�ق� زای ش»رك�وب% م�خ� ود.ب»�% ه ن�% �ت ود گ�رق�� ه ج�� ق� ن�% حق� ی��ن� را Kه ا ورد ك»»� Kكاا الح�^ ن� ش»»� ه ه�مي� ت»»� وب�° اه ر* د ودرم»»� ه»»اده ش»»�* اد ن�� ن»»� ن� ش* ش»»رح� ب�% اه ارت�� ن� م»»� د.دره�مي� دت»»�� ام�ن� می ت��

36

ه»»»ا ت� �د وب� ده می ش»»»�* ام�ن»»»� ه ت�� ت� س»»»ت� روس»»»� ی� ب% ك�موب�� ر� كÆ خ»»»� ن»»»� ه اب�� ب% ك»»»� ر� رف� خ»»»� ون� اش�اس»»»ی ار� ط»»»� ان�� كÆ ف»»»�� ب»»»��د. ضوب��ث% گ�ردت�� ه ت�� م�دب�%زای روس�ت� Kه ج�ساب% می ا ور ن�% �ی در س�* ون� ان�� ب% ف�� خ�ر�

ل�م»»ان� : Kا ا لخ ت»»�% ده ص»� ا ی م�غاه»� دون�ام�ص»� لخ ت»�% هاد ص»»� ت� س»* ی� ه ، ب�� ار� دام�اب� ج�ك»وم�ت� ت»»�� گ»ز اف»�� �tت مل»ه د ار� ح�%ت� ي% ال�ث� م�ن* ار دج»»�� ن� واس»»� ه»»ا ج�� ن�� Kد،ا ه ش»»�* �ت»» ده گ�رق�� ادت»»�� ن� ت�� ي� ف� ق� وی� م�ت� هاد ار� س»»� ت� س»»* ی� ن� ب�� ا اپ�� ود، ام»»� رط ن»»�% د وش»»* ن»»� ق��

ال ار درش»»»»� اج»»»»�^ ه ت�� ا ن»»»»�% كÆ ه»»»»� وب�� لش»»»»* د. ت�% ودت»»»»�� گ ن�% ن»»»»� ه درج�% ت� لخ1296 م/1918روس»»»»� ام»»»»ه ص»»»»� ه. ش* ع�هدت��ام ه ت»�� ل�مان� در م�خلی ن�% Kا دول�ث� ا ه ای ت�% داگ�ان�� وش»�كÆج�% ت� ن�ب�%زس»�ت� ل�ن� Kت% ا وج�% ه م»� دك�ه ن»�% دت�� ات�� ا رش»� ه ام�ص»� ن»�%

ه ت� ی ، 3/1روس»»»»� اورر� ی ك�س»»»»* واجی3/1اراض»»»»� ر� ن»»»»�� پ� ی ون»»»»�� عب� ت� اط�ق� ص»»»»� م م�ن»»»»� ش»»»»مت� اع�ظ� ت� ، ق�� معي� ح�%ارب� ظ� ر� ار� ت�� پ� ی ن�� ان� وت�%ساران�% �ی ، ل�هسن� وان� ت� �ی ، ل�ن� ون� د ، اس�ت� لات�� ن� دس�ت� داد. ق�� ر� اوك�راپ��ن� را ار� پ� ج�اص�لخ�

راد ظروگ»� ت� ت�^ عي� وق�� د م»� ت% ش»�* ي% ن� وس»�عت� س»»� Kا ا ی ت»�% اط�ق� ن� م�ن»� ي� د. ار� دس�ت� رف�� ارح� گ�ردت�� ور ج�� ن� ك�ش* Kاد م�س»كو دت�� ار ش»»�* اج»»�^ د ت�� دت»»�� د. ار� اپ��ن� رو ش»»ران� دول�ث� ج�% ن»»� ق� ت� ظ»ر ب�� ه خ�� د ن»»�% دت»�� ای ج�% ه مرر� ه»� كی ن�% �Êت د ز� ه واس�طه ب�� ن�%

د. ن� اب% ك�ن� خ� ت� ه اب�� ار� ت� ت�� خ� ت� ب�� ا وان� ت�^ ه ع�ت� را ن�%لاب% : ف� د ات�� اص»»�� رد ت�% پ% ار�ن»»�� غ»»�� Kا ا د ت»»�% ا م�ص»»ادف� ش»»�* ن»»% ب¬� ق�ر ی ت�� ارج% ه»»ه ج»»�� ت% گ درج�% ن»»� ان� ج�% ات»»�� ه ، ت�^ ت� زای روس»»� ب»»�%

د دت»»»�� م ج�% ي�� ا رر* گ ت»»�% ن»»� ه ج�% ه ن»»»�% ت� اف� روس»»»� راف� واك�ن»»»� ان� دراط»»� ال�ف»»»� ه م�خ� ن� ك�لت»»»� Kه درط�ی ا لی ك»»� گه»»ای داج�� ن� ج�%ال غ� ه اس»»�* م ن»»�% ض»»مت� د ت�� ورت»»�� Kق� درا ه ج�ال ش�ان�% اع را ن�% د ك�ه اوص�� ه ام�ن� ر� ن�% پ� ی ن�� ن¬% ر های ع�� د.دول�ت� دت�� ول ش�* غ� م�ش*ا ها در ادش»»»»»� ش»»»»»ون�� �رات�� س»»»»»كÆ ، ق� ها درم�ورم�ات�� س»»»»»ت� گلی� م ان�� ض»»»»»مت� ا ی اپ��ن� ت�� ن»»»»»� د.ب�%زم�ن% ن»»»»»� ن� ور گ�رف�� ن� ك�ش»»»»»* Kا Æاك� ج»»»»»��ال ا ش»»»� ت� ت»»»�� خ� ای س»»»� پ%رد ه»»»� د. ت�^ش ار� ن»»»�� اده ك�ردت»»»�� ن»»»� پ�رو ب�� كÆ ن»»»�� ن� ا در ولادی وس»»»� ی ه»»»� ب� اب»»»�^ ا ور* ی ه»»»� ك»»»ان�� �tن مر Kوا

د1301 م /1922 ت�� ار� ود م�ه»»»ار ش»»»� اك�Æ ج»»»�� ورش* رادرشراش»»»ر ج»»»�� د،س»»»�* دت�� ق� ش»»»�* ها م�وف»»»� س»»»ت� ی� ه. ش* ك�موب��

37

ی ان�� ش»»مت� اروت»»�^ اء ق�� ن� ن ن� ه اس»»� ون�% ر س»»� ور را ار� ه»»� دوش»»رج�داب� ك�ش»»* ن� ه ب�%زاب�� ت� ی را ار� روس»»� ارج% ای ج»»�� پ�روه»»� ون��د. ن� ب�� ق� ب�%زش�ا ه�ای ش�ان�% ه مرر� ه ن�% روس�ت�

ان� : ال�ف»»� زور م�خ� ن�ب»»�� ان� اپ�� �Ê««ت ر رد. درخ�% زور� ك»»� ه ب»»�% ت� زور ش»»رح� در روس»»� لی ب»»�� ای داج�� گ ه»»� ن»»� ای ج�% ن»»� tب دراه ك»»»ا ن»»»�% د.ح�^ دت�� ات�� ل رش»»»� ن»»»� ه ق�� اه ن»»»�% اب� م�خاك�م»»»ه ودادگ»»»� ف� �tت ر ش»»»* زپ��ن� ت�� كÆ ب»»»�� دون� ك�وج»»»�^ ر را ت»»»�% ق»»»� اران� ت�� ر� ا ه»»»� زور ه»»»� ب»»»��

رض� .ع»�� ت� رق�� ه ع�ه»ده گ»� ا ن»�% دهی ب��زوره»� م�ات�� ار� د وش»� م»� Kدرا �ه»ان سی ج�% لی� لاب� ت�^ كن� س* ن� ت�� زپ�� ض�ورب� م�وج�ش* ب��ت� می ال�ق� د م�خ»»»»»� دت»»»»»�� م ج�% ي�� ا رر* ه ت»»»»»�% ودك»»»»»� رادی ن�% � ه اق»»»»»� ن� ك�لت»»»»»� ي� اج�� كی م�غ»»»»»دوم ش»»»»»� �tت و لش»»»»»* ا ی ت�% زور ه»»»»»� ن� ب»»»»»�� ار� پ��ن� ام»ر دواپ�� ا ج�اص»�ل گ�ردت»�� ی ار� ب��زوره»� ه»ان�� رض� ن�� �راوان� ، ع»�� ای ق»� ی ه»� ب�tز� ز وب�� ره ت�^ش ار� ج�� الاخ�� د.ت�% ك�ردت��

. ت� وار ش�اج�� د را اس�ت� دت�� م ج�% ي�� ه ه�ای رر* ان�� ش* شرح� ، ت�^ ی ارت�� پ�رور� �Êن ا ه�مراه ت�%كلاب� : زور� م�ش»»»* ه وب»»»�% ت� م درروس»»»� ر� پ� ال رواح� ك�مون»»»�� اش»»»� كها ت�� وت�� لش»»»* خت�1300 م/1921ت�% ه. ش* ی��

و ضوض»ی را ل�غ»� ت� خ�� ال�كي� ه م»� ت� م» در روس»� ر� پ� زای رواح� ك�مون»�� ی وب»�% لان�% ف� هاب% ات�� رق� وال�ت� ی ار� ش* ر» م�وج% پ� ن�* ا° ت��ا، ه�ن� ه»� K، را ه ا �ا ، م�غ»»ادن ه ه»»� ان»»�� مه ك�ارج�� د، ه� مودت�� ار ن�� ان� واگ�د� اورر� وراه�ای ك�س* ه س�* ها ران�% ت� م�ن� د،ر� ك�ردت��دو الی ك�ردت»»�� ه ج»»�� ان�� ی ش»»�* ارج% وره�ای ج»»�� ت� وام�ه»»ای ك�ش»»* بt^زداج�� ار� د.ار� ت»»�% ا و... رام�لی اغ�لام ك�ردت»»�� كÆ ه»»� اب»»�� ت�%ه د م�حض»»ولاب� ن»»�% ول�ن»»� ه ن�� ت»»� �Êب مت� ك�الاه�اوه�ر� ي� د ك�ه ق�� ن� كس* ه ط�ولی ت�� خ% ن� �ن د.درب�� مودت�� ط ن�� ت% ی را ص�� ارج% ه ه�ای ج�� شرم�ان��ه»ا را ن�� Kدگ�ی ا ت»�� ط ر� رات�� د ش»* ات»�� ه دول�ث� می ت�% د ك»� ن� �ن ارگ�ران� اغ�لام داش»�* ت� ، ك»� الا رق�� جملی ت�% ل ی�� اب�% ر ف�� پ� ط�رر� غ�ل ه دلاب»�� ن� ن»�% ارغ�ي� ه غ�لاوه ر� رد.ن»�% د ك»� واه�ن»� ل ج�� غطن»� اررا ت�� ه ك�لی ك»� ه»ا ن»�% ن�� Kورب� ا ر اپ��ن� ض»� پ� د ودرغ»� س»* خ� ود ی�% هت% ن�%ی ه ار� ن�% ت� س»»�* اع ، گ�د� ودن� اوص»»�� ض ن»»»�% ح� ام�س»»»* ل ت�� ه دل�ن»»� ب�tزا ن»»�% در� ودداری می ك�ردت»»�� ت� ج»»»�� غ»»»ال�ي� ل»»ف� ار� ق�� ن� م�خ�

ح»ران� . ی�% ت� داس»»�* ان� ت�� ن»� ود اط�من� ده ج»�� ن»� ب�� Kس»ی ار� ا ود وك� ده ن»�% ل ش»�* ل�ر� ر� مپ�ر� پ� اد ن�� ار اس�ن� ن% ن� ول ، اغ� اری ن�^ ن% ن� اغ�رار � ص»»»ادی ق»»»� �ت ام»»»ه اق�� ر ب�%زت�� پ� ت»»»� غ� ا ت�� وط وت»»»�� ق� د دول�ث� راب�%زش»»»ردوراهی س»»»� ش* ام»»»� ی� ت% ب�� ي� زب�� ن� ب»»»�� ه اپ�� ه ن»»»�% ی ك»»»� ب� خ� س»»»�

38

د دول ك�ن»»� س»»م غ»»� ول م�ارك�سی� د ار� اض»»� ات»»�� ه می ت�% ت� ك»»� اق�� ه»»ا درت»»�� ت� غن� ه واق�� ه ن»»�% وچ»»% ان�� ن� ت�% ي� ن� گ»»ام ل»»� داد.ودراپ��ن� ه�ي�ال ه 1921وار� اپ��ن� رو در ش»»»� ه ن»»»�% دی ك»»»� دت»»»�� ص»»»ادی ج�% �ت ت� اق�� اس»»»� كÆ س�ن� رح ب»»»�� ا ط»»»� هرب�ب��ث م ت»»»�% ش»»»�*

ه .ن»�% ت� ح»»ران� ه�مت� گ�ماس»»�* ع ی�% ه رق»�� د، ن»�% ه داری م�خش»»وب% می ش»�* ا ش»»رم�ان�� ش* ت»�% وع�ی ش�ار� ع ن�� ت� ودرواق�� اق�� ت��ه ان»»�� د.ك�ارج�� ار� گ�ردت»�� ی م�خ% ق� م�ق�رراب� دول�ب� ه ض�ورب� م�خدود ط�ت% ضوضی ن�% �ی خ�� رگ�ان� ار� ت% اپ��ن� ط�رح ت�% م�وج�%اوب� م�عم»»»»ول ف»»»»� ده�ای م�ت� مر� ي� د، دس»»»»� ده ش»»»»�* گ�ردات»»»»�� ار� ش* ت�% ق� ات�% ن� ش»»»»� ال�كي� ه م»»»»� ا ن»»»»�% ه ه»»»»� ار� كÆ وم�غ»»»»� ای ك�وج»»»»�^ ه»»»»�

ارح� دع»»»»»»وب� ور ار� ج»»»»»»�� ردن� ام»»»»»»� م ك»»»»»»� ظ� زای م�ت� ی ب»»»»»»�% ارج% ه» داران� ج»»»»»»�� ان� وش»»»»»»رم�ان�� اش»»»»»»� ن� د،ك�ارس�* گ�ردت»»»»»»��ه د ك»»� ت% گ�ردت»»�� ي% ود س»»� ش* ن»»�% ی� ه ب�� ام ن»»�% ه ت�^ش دوگ»»� ام ن»»�% كÆ گ»»� ن� ب»»�� ي� ن� ر ل»»� پ� غت»»� ه ت�� ه ن»»�% دام�اب� ك»»� ن� اف»»�� م»»وع اپ�� د.م�ج% دت�� ش»»�*

د. دا ك�ن� ن� ود ب�� هت% ا ج�دودی ن�% اع ت�� اوص��

هان��ی اول ودوم گ ج�% ن� اص�له ج�% هان� در ف�� ور ه�ای ج�% اره ه�ا وك�ش* اع ف�� هارم : اوص�� ش* ج�^ خ� ی�%

�ی اول ودوم ن� ها گ ج�% ن� اص�له ج�% ا در ف�� اع اروت�^ صل اول : اوص�� ف��

گ»»»»زان��ی ان� درت�� ن»»»»� ان� ه�مخ^ ن»»»»� ب�° ا د واروت�^ س»»»»* ل ت�� ی ج»»»»� ن�� ا ل م�ل»»»»ل اروت»»»»�^ كÆ ار� م�س»»»»اب�° خ* ب»»»»�� ي� گ ه� ن»»»»� ت�^ش ار� ج�%ان� را ن»»� ب�° ا گ اروت�^ ن»� ه ت�^ش ار� ج�% لی ك»»� پ�tن� م�س»ات�° هم»»پ�ر د.م� دت»�� ه»ا گ�ردت�� ان� دول�ت� اب� م�ن� خ% ن� س* اه�د ت�� ت� ش�* ووج�س*

ت� : ول داس�* غ� ود م�ش* ه ج�� ن�%39

د.ار�1 هان��ی اول ب�%زدت»»�� گ ج�% ن� ج�% هره را ار� ن� ن�% �tپ پ�ر س* ی� ی ب�� ن�� ا اروت�^ وره�ات�� ان� ك�ش* سه درم�ن� �رات�� ان� وق� گلسن� (ان��ده ن� ور ب��زس»»»� ن� ك�ش»»»* Kه ا گ ن»»»�% ن»»»� م ج�% اي�� ن»»»� ه ای ار� ع�� ات��س»»»ت� هم ش�* ه ش»»»� ت� ك»»»� ده داس»»»�* ن»»»� ا ع�ق� ال�ن»»»� ن� پ�رور� ، اب�� دول ن»»»��

ب�tث� ود ار� م�خ»دود ود را ار� دس»�ت� داده ن»�% ی ج»�� اری ار� اراض»� ه ت�%س»ن� ل�مان� ك»� Kلوب% ، ا . ار� دول م�غ� اس�ت�اری ود. درت�%س»»ن� ارج�ت� وم�ع»»پ�رض� ن»�% ای ت»�� ده ورش»� لاب� م�غاه»� جمن� ر� ی�� پ� ص»ادی ون»»�� �ت كلاب� اق�� اك�Æ و م�ش»* ج»��

. ت� خ� می ش�اج�� ي� س* ان� دول را م�ی� ط م�ن� ر� روات�% پ� ی ن�� كلاب� مرر� ا م�ش* اط اروت�^ ف� ار� ت��ال س»»»ه1304 م /1925درش»»»� �رات�� و، ق� ارن�� ده ل�وك»»»� ل�م»»»ان� ط�ی م�غاه»»»� Kا �م»»»ودن ی ن�� زای راض»»»� ه. ش* ب»»»�%

ااپ��ن� د. ت»»�% ل ردت»»�� غ»»دب�� ای را ت�� ده ورش»»� ط» م�غاه»»� رات�� دودی ش»»* اج»»� °ی ت�� ن� ا گ»»ز اروت»»�^ �tت ور د د ك�ش»»* ن»»� ان� وج�^ گلس»»ن� وان��ام�د. ن� د ب�� دت�� ا ت�^ اسی اروت�^ اب� س�ن� خ% ن� س* مگپ�ری درت�� ش* ش* ج�^ ود ،ك�اه� وج�%

دان��ی2 ن»»»»»� ان� ج�^ ن»»»»»� ود اط�من� ده ج»»»»»�� ن»»»»»� ب�� Kدارا م�دت�� Kود ا ه وج»»»»»�% لخ ن»»»»»�% داب� ص»»»»»� ه م�غاه»»»»»� خ»»»»»% ن� �ن ه درب�� كی� ك»»»»»� وج�^ (دول ك»»»»»�ع �tن ا ن� م»»� ي� ف� ق� ا م�ت� د ام»»� م»»� Kب�%زا �ل�مان Kه ا وددرص�دد ال�خاق� ن�% م�ده ن�% Kكی درا ورك�وج�^ ه ض�ورب� ك�ش* زت��ش* ك�ه ن�% د.اب�� ن� �ن داش�* ت��

ون� كی ج»»»»�^ وج�^ ه»»»»ای ك»»»»� . دول�ت� ت� اج�� ن� ش»»»»� مگي� ش»»»»* ت� ج�� خ� ن� س»»»»� ي� ف� ق� ه م�ت� ت� ن»»»»�% س»»»»ي% ه»»»»ا رات�� ل�مان�� Kام»»»»ر ا �ن د.اپ�� دت�� ش»»»»�*ظ»»»ر می ل�م»»»ان� اج�س»»»اش خ�� Kاب��ث% ا وروی وه�م ار� ج»»»�% اب��ث% س»»»�* ه ه�م ار� ج»»»�% ت»»»� ظن� �رت�� وره�ای ق� ان� وك�ش»»»* ل�هس»»»ن�گ»»زی �tت وره�ای د د. ك�ش»»* دت�� ان� می دت�� گلسن� سه وان�� �رات�� ا ق� ی ت�% ود رادوس�ب� اب� ج�� خ% وره�ا راه ی�� ه» ك�ش* گون�� ن� د. اب�� ك�ردت��

لاوی وگ�وش»� �ی ون�� ن� كسلواك�ی ، روم�ا ون� ج�^ ان� )ج�^ زای( صرت�%س»ن� ور ب»�% د.اپ��ن� س»ه ك�ش»* ن� �ن عی داش»�* ن� وض»�� ي� ن� ر� ج»�^ پ� ن»��ود ط� ج»»»�� ر»))چ�ف»»»� پ� ع� اق� ض»»»� ف»»»� ور((ات�� ر ك�ش»»»* ش* ار� ه»»»� ی� ل�م»»»ان� ب�� Kزش ار� ا اط�ر ب»»»�� ه ج»»»�� س»»»ه ن»»»�% �رات�� د.ق� وردت»»»�� Kود ا ه وج»»»�% ران»»»�%

ق� می ك�رد. �tن و ش* ی ه�ا رات�� ه ا ودوس�ب� خادن�� ه» ای�� گون�� ن� گزی اب�� �tت دال3 ا درش»»� كÆ ه»»� وب�� لش»»* ود. ت�% ه ن»»�% �ت اج�� ده ش»»� ت� ر� ی را وج�س»»* ن�� ا ه»»ای اروت»»�^ ه دول�ت� ت� س»»م درروس»»� ی� پ�رور� ك�موب�� (ن»»��

زن� )) ه.ش*1298 م/1919 ن� ب»»»»»»»»�� وم�ي� ش((ك»»»»»»»»� ی� ش»»»»»»»»� ا° ی ت�� س»»»»»»»»ب� ی� لاب% ك�موب�� ف� دور ات�� ور ص»»»»»»»»� ظ»»»»»»»»� ه م�ت� را ن»»»»»»»»�%

40

�ی در وان� ت»»� وی ول�ن� �ی ،لان»»�� ون� ت� ه»»ای اس»»� وب��ث� دول�ت� ق»»� ه ت�� س»»م ن»»�% ی� ا ك�موب�� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� ی ب»»�% ن¬% ر ه»»ای ع»»�� د.دول�ت� ك�ردت»»��هور ه م�ش»»»»»* ت»»»»»� ظن� �رت�� ه»»»»»ای ق� ه دول�ت� اط�ر ن»»»»»�% ن� ج»»»»»�� ه اپ�� ا ن»»»»»�% د.اپ��ن� دول�ث� ه»»»»»� ن»»»»»� ن� ه ب�^زداج�� ت� ی روس»»»»»� ن¬% ر ای ع»»»»»�� ه»»»»»� مرر�

ال د.درش»»»»� دت�� س»»»»م ،1301 م/1922ش»»»»�* ی� ی ار� ك�موب�� ن¬% ر زش دول ع»»»»�� ا اط�لاع ار� ب»»»»�� ل�م»»»»ان� ت»»»»�% Kه. ش* ا ه ی م�وس�وم ن�% مان� دوس�ب� ي� ال�و))ب�� گ»زان�(( رات�^ ان� را ت�� گلس»ن� س»ه وان�� �رات�� ن� امر ق� مود .اپ�� د ن�� غف� وروی� م�ت� اس�* را ت�%

ت� س»ي% م»پ�ری را ت�� وروی روش* م�لان�� ه س»�* ل�مان� ن�% Kور ار� ب��زش گ�رات��ش* ا ن� دو ك�ش* ن� ت�^ش اپ�� Kت� .ار� ا ش�اج��ده د م�غاه»»� ه ع�ف»»� ن� راوادار ن»»�% ي� ف� ق� ه م�ت� لی ك»»� كی ار� دلات�� �tت دو ن»»� ن� ش* گ�رف�� ی� �Êب ور در ن� ك�ش»»* Kه ا و ))ن»»�% ارن�� ل�م»»ان� (( ل�وك»»� Kا

اط�ر ه ج»»�� م�د ن»»�% Kب�%زش»»رك�ارا �ل�م»»ان Kل»»ز درا ن� ه ه�ن� غ»»ده�ا ك»»� س»»ه ت�% �رات�� ان� وق� گلس»»ن� ان� ان�� گلس»»ن� ود.ان�� ط» ن»»�% رات�� ن� ش»»* م»»ود ه�مي� ن��ش* ی� �Êب ی رادر ب� اس»»»»� ل�م»»»»ان� س�ن� Kای ا ی ه»»»»� عه ط�لب% وس»»»»� ل ن�� اب»»»»�% ل»»»»ز ، درم�ف� ن� ی ه�ن� س»»»»ب� ی� د ك�موب�� د ص»»»»�� دت�� لاب� ش»»»»�* م»»»»ات�� ن��

اس�ت� ه س�ن� دك�ه ن�% ن� ن� ر�))گ�رف�� مپ� K(( م�سا ل�مت� ا �ان گلسن� اس�ت� ان�� ده اس�ت� .ب�%زاش�اش اپ��ن� س�ن� هور ش�* م�ش*دارا ام»»� ل»»ز ت�% ن� ای ه�ن� ی ه»»� وس�عه ط�لب% ل ن�� اب�% دودرم�ف� دت�� ل�مان� ، ش�اك�ث� م�ات�� Kسم درا ی� اش�* د ف�� ال رش�* ن% سه درق�� �رات�� وق�

د. �ی دوم ادامه دادت�� هان� گ ج�% ن� روع ج�% ا ش* اس�ت� رات�� ان� اپ��ن� س�ن� ت�� Kد.ا مدت�� ار ن�� ن� رق��م»ان� ي� كن� ب�� ردل�ن� س»»م ك�م»»كÆ ك»»� ی� ود� ك�موب�� ق»»� ا ت�� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� ن� ب»»�% ي� مه»»وری» ج�^ ه ح�% ان� ن»»�% گلس»»ن� ا، ان�� ن� س»»� Kرق� ا درش»»*

زا �t«ب رد.ر� و ك»� خ»ده ل�غ»»� �الاب� م�ن اط�ر ات»»�� ه ج»�� ود، ن»�% س»»ت� ن»�% ی� د ك�موب�� دا ص�� دت�� ن� ه�م ش�* Kك�ه ا �ن اپ�^ ا ر* ود رات�% ی ج�� دوس�ب�ال ار درش»»� اج»»�^ ه ت�� ا ن»»�% ی ه»»� ب� اب»»�^ ود. ر* ود ن»»�% ع ج»»�� ق»»� ه ت�� ا ن»»�% ن� س»»� Kرق� ا ن� در ش»»* اپ�^ ود� ر* ق»»� اه�ش* ت�� ان� ك»»� واه»»� ور ج�� ن� ك�ش»»* Kا

ا1304 م /1925 ل»»»ه ت»»»�% ات�% ود درم�ف� ه»»»ه ج»»»�� ت% ت� ج�% ه ت�^س»»»* اور� ن»»»�% خ»»»% دم ی�� ز غ»»»� ی ب»»»�% ب� �ی م�ن»»»% م»»»ان� ي� وروی ب�� اس»»»�* ه. ش* ت�%د. ن� �ن ر داش�* ظ� وت��ش* رادرت�� ان� ج�� من� دش�*

س»»ه4 �رات�� ان� وق� گلس»»ن� د. دران�� اد ش»»�* ص»»� اس»»ی م�ت� ای س�ن� ه ه»»� ت�tس»»* د اب�%ث� ات�� ه رف»»�� خت� ا ص»»� گ اروت»»�^ ن»»� ( ت�^ش ار� ج�%اس»»ی ه»»ای س�ن� حران�� م»»»اع�ی وی�% ي� ای اج�% مكش* ه»»� د ك�ش»»»* ه ش»»�* ار م�واچ»»»% كلاب� ت�%س»»»ن� ا م�ش»»* اك�Æ دم�وك�راس»»»ی ت»»�% ظ»»� ت��

41

ی دم�وك�راس»»»»»ی ن�� ا وره�ای اروت»»»»»�^ اری ار� ك�ش»»»»»* رار داد. درت�%س»»»»»ن� � ظ»»»»»ر ق»»»»»� ای دم�وك�راس»»»»»ی رادر خ�� ف»»»»»� دا ت�% دت�� ش»»»»»�*ل�م»»ان� Kا» ، ا ال�ن»»� ن� ا ) اب�� وری ه»»� ان�� كن»»� ن� دت�� د. اپ�� ادگ�ی ك�ن� وری ، ات��سن� ان�� كن� ی دت�� عب� ود ت�� من� ج�� ست� درب�%زاب�%ز دش�* وات�� ت� ب��

ی ، ن¬% ر� كÆ خ»»»»� ام ب»»»»�� ظ»»»»� ص»»»»ادی ، ت�� �ت اس»»»»ی واق�� د اداری ، س�ن� دت�� ر� ش»»»»�* مرك»»»»� راط�ی ، ن�� � س»»»»م» اق»»»»� ال�ی� وت�� اس�ت� و...( ب�%زت��د. ودت�� ی ن�% ب� ن� د ...م�ن% دت�� اط ش�* ن% ض� ر ، ات�� ش* رهپ% ب�^زش�ی�

ت�5 اق�� خ»»»ده درت»»»�� �الاب� م�ن گی ار� ات»»»�� ن� ادی وام ج�% ت»»»�� دار ر� س»»»ه م�ف»»»� �رات�� ان� وق� گلس»»»ن� گ ان�� ن»»»� ول ج�% (درط»»»�ا اپ��ن� س»»ه ت»»�% �رات�� ان� وق� گلس»»ن� د.ان�� ت� وام�ه»»ا ش»»�* زداج�� ار� ب»»�^ ان� ت»»�% واه»»� خ»»ده ج�� �الاب� م�ن گ ات»»�� ن»»� د.ت�^ش ار� ج�% ك�ردت»»��

م س»»* ان� ج�^ واه»»� ت� ج�� ده اس»»� ل�م»»ان� ش»»�* Kی� ا ع»»ب� پ�رك�Æ ت�� من� م�س»»* ا دش»»�* ه ت»»�% ارر� ه وام�ه»»ا ص»»رف� م�ن»»% دلال ك»»� ن� اس»»�اب� رام»»� اع�� گی ت�% ن� د، وام�ه»»ای ج�% ت� اغ�لام ك�ردت»�� ب�tزق�� د� ن»»^ خ»ده ب�� �الاب� م�ن ون� ات»�� كن� ج»»�^ د.ل�ن� دت�� ها ش»�* ن�� Kا ی ار� وس* ن�^

ل�م»»»ان� Kگ ار� ا ن»»»� اب� ج�% رام»»»� ن� ع�� ي� رف�� ه گ»»»� روط ن»»»�% ت� وام�ه»»»ا م�ش»»»* بt^زداج�� ار� ك»»»ه» ت»»»�% ن� ی اب�� ع»»»ب� د ت�� ن� �ط ه�س»»»ن ت»»»% گی مرب�� ن� ج�%ر� پ� ل�م»ان� ن»»�� Kد وا ل�م»ان� وام ده»»� Kه ا خ»ده ن»�% �الاب� م�ن د ات»»�� �رار ش»�* ت� ،ق»� داس»»�* ی ت�� پ�ر� ل�مان� چ»»^ Kا �ون اس�ت� .ام�ا ج�^وان� ه ع�ت»»� ن� را ن»»�% Kر»� ا پ� ورن�� ن� دو ك�ش»»* گ»»اه اپ�� ن�� Kد وا پردار� س»»ه ن»»�� �رات�� ان� وق� گلس»»ن� ه ان�� رام�ت� ن�% وان� ع�� ه ع�ت� ن� را ن�% Kان� ي� ن� ود ، ج»�^ ه ج»�� ا ن»�% الی اروت»�^ گی م»� د وات�%س»ن� ه ام�ن»� ت� ن»�% داس»�* ر� اپ��ن� راهی ت�� خده ك�ه خ�% �ال�ث� م�ن ه ات�� ساط وام ن�% اق��

°ی ن� ا وره�ای اروت»»»»»�^ ر ك�ش»»»»»* گپ� ات�� ن»»»»»% ب¬� ان� گ�ر �Ê«««««ت ر ن� خ�% ر اپ�� ه ار� ره�گگ»»»»»د� �ی ك»»»»»� كلان� .م�ش»»»»»* ت� ب�tزق�� د� ام»»»»»ه ای را ت»»»»»�^ ب�%زت��ن� Kت% ا غ»»»»اق�� ت� . م�ت� اج�� ده ش»»»»� ن»»»»� خ% خ»»»»ده ری�� �الاب� م�ن دب� ار� ات»»»»�� ه ش»»»»�* ان� را ن»»»»�% ن»»»»� ب�° ا ك»»»»ارع�مومی اروت�^ د،اف�� ش»»»»�*

اط�ر ه ج»»�� ان� ن»»�% گلس»»ن� ام ان�� خ% ه ش»»رای�� ت� ك»»� خده درگ�رق�� �الاب� م�ن ان� وات�� گلسن� ان� ان�� دی م�ن� دت�� اب�%ث� م�الی ش�* رف��ه اپ��ن� ود. ن»»»�% پ�رور� س»»»�* س»»»ت� ن»»»�� وات�� عمراب� ، ن�� ای م�س»»»ت� ارب� ط�لاه»»»� الی وغ»»»�� پ�ر درام�ورم»»»� س»»»* ی� ه ب�� %Ê«««ن ح%ر ي�ن� ی�� داش»»»�*اب� خ% ن� س»* ش* ت�� اه� زای ك»� �ی ب»�% درن� ر� ف»�� پ� ام�ع»ه م�ل»ل ن»�� د وج�% ن»� ن� گزف�� �ی ت�� رن� ه»ان��ی اول غ»پ% گ ج�% ن»� ه»اار� ج�% ت% دول�ت� ي� زب�� ب��

ال طی درش»»»»»� رات�� ن� ش»»»»»* ي� ن� ت� .درج»»»»»�^ داس»»»»»�* ي�ن� ال�مل»»»»»ل ت�� ط ب�% س»»»»»ه1307م /1928درروات»»»»»�% �رات�� ه. ش* ق�د. ت�^ش ا ك�ردت»»�� ست� ام�ص� �ی می دات�� ون� ان�� ر ف�� پ� گ راع�ملی غ� ن� لوگ� ، ك�ه ج�% ان� ك�ن� مان� ب�%زت�� ي� خده ب�� �الاب� م�ن وات��

42

م»»ان� ي� ن� ب�� ه اپ�� دن»�% ان� ده�ن� س»»* لخ دوس»�ت� ت�� ود راص»»� ك»ه ج»»�� ت�� Kث� دول ،ب�%زای ا�tب مان� اك�پ*ر ي� ن� ب�� ای اپ�� ار� ام�ص�امی ظ»»� درب� ت�� وب��ث� ف»»�� ق»»� ه ت�� ز ن»»»�% م»»ام ب»»�� ه ن�� اب% ه�رچ»»^ ن� اس»»�* ال ت�% ه»»ا دره�م»»ان� ج»»»� ن�� Kك»»»ه ه�مگی ا د، در ج�ال�ن� ن� �ن وش»»� ت� ب��

د. ر� ادامه می دادت�� پ� ودن�� ج��سم ی� اش�* ی ف�� پ�رور� ا ؛ ن�� ال�ن� ن� اب��

د. غ»»»»ددی ش»»»»�* م»»»»اع�ی م�ت� ي� ص»»»»ادی واج�% �ت كلاب� اق�� ار م�ش»»»»* ن»»»»� ا گ�رق�� ال�ن»»»»� ن� ه»»»»ان��ی اول ، اب�� گ ج�% ن»»»»� ت�^ش ار� ج�%ن� ي� ن� ت وراس»�ت� ، ه�مخ»^ اگ�ون� ج�^ اب% گ�وت»�� ر� ر� اخ»� پ� ر ون»�� پ� ق»� د وق�� من»� ب�*زون�� ي�م»اع�ی اغ�م ار� لف� اج�% ن� اب� م�خ� ف� ط�ت%ن� ي� ن� د.درج»»�^ ن»»� ن� گز ب�^زداج�� �tت ك»»د ا ت�� غ»»ه ت»»�% ار� ه م�ن� ه»»ان��ی اول ن»»�% گ ج�% ن»»� ا» درج�% ال�ن»»� ن� رك�ث� اب�� ن� ش»»* ال�ق� ان� وم�خ»»� ف»»� م�واق��

ه ا ن»»�% ال�ن»»� ن� ش* اب�� ق� ارت�� ان�% ای ش»»� ه ه»»� وچ� كÆ/ر ار� ش»»رج�% ود ب»»�� اده ن»»�% ن»»� ظ»»ر اق�� ه خ�� ا» ن»»�% ال�ن»»� ن� دب� م�لی اب�� ه وج»»� طی ك»»� رات�� ش»»*هور ست� م�ش* ی� اش�* ه ف�� ش* ك�ه ن�% كزات�� ا ه�م ف�� د و ت�% اس�ت% دت�� درب� م�ن� ع را ب�%زای ك�ست% ف�� ی م�وق�� ب� ام م�وس�ول�ن� ت��

د ودت�� ین�% م�عرق� ون� ان�� وف�� م ظ� ت�� ن� ي� ظ� م�خاف�� وان� ع�ت� ه ن�% را ش* وه�مراه�ات�� ود ج�� او . ت� اس�* گ�د� دان� م�ن� ه ن�% ا ت�^د. زدار� ه ب»»»»»�^ ارر� ه م�ن»»»»»% دن»»»»»�% ت�� ل ار� ن»»»»»� دگ�ی م�لث� رام�خ� ت»»»»»�� د ر� واه�ن»»»»»� ه می ج�� ی ك»»»»»� وان�� د ف»»»»»� ه ب�%زص»»»»»�� رد ك»»»»»� عه»»»»»د ك»»»»»� م»»»»»ود وت�� ن��

دن� ورده ش»»»»»»»�* Kزا ار ب»»»»»»»�% س»»»»»»»* اب� واق�� ف»»»»»»»� م»»»»»»»ه ط�ت% ه ه� ی می ك�ردون»»»»»»»�% س»»»»»»»ت� م�ع»»»»»»»رق� ی� د ك�موب�� ودرا ص»»»»»»»�� ی ج�� ب� ول�ن� م�وس»»»»»»»�ظ»ق� ه»�ای ا وت�� ده ه»� ا اپ��ن� وغ»� ت% ت»�% ي� زب�� ن� ب»�� ه اپ�� ده می داد.ن»�% درب� وغ»� ك�س»ت% ف»�� ان� را ت�^ش ار� س»* ارات�� ظ� ت� اب��زی �t«««ب س»»»ت� ور� خ� ان� ی�� �رم»»»� ا ق� ال�ن»»»� ن� اه اب�� ادش»»»�* ام ار� ت�^ خ% د و ش»»»رای�� ار� ود ش»»»� ه ج»»»�� وچ»»»% م»»»ه رام�ت� س»»»ت� ه� وات�� ن� ن�� ي� س»»»* ت�� Kا

گپ�رد. ت�%م»»»»»»ه ور ی و ش»»»»»»رك�وب% ه� ان�� كن»»»»»»� �راری دت�� اب�%زق� زی ت»»»»»»�% �t««««««ب س»»»»»»ت� ور� خ� ه ی�� دن� ن»»»»»»�% ن� ی ت�^ش ار� رس»»»»»»� ب� ول�ن� م�وس»»»»»»�

ست� وات�� ان� ، ن�� ال�ف� م�خ�

43

ان� س»»* ی� ا وك�س* سا ه»»� ی ك�لی� ا ج�ب� ال�ن� ن� مامی اب�� اب ن�� ا ت�^ ق� دوسی ت�% ن�� گاه ار� ط�ر ن�� Kد و ا ه ك�ن� ض� ت% مامی ام�ور را ق�� ن��ا ال�ن»»� ن� ص»ادی اب�� �ت ع اق�� دام�اب� وض»�� لاج�اب� واف»»�� اره ای اص»� ام ت�^ خ% ا ای�� د وش�یش ت�% ود ه�مراه ش�ار� ا ج�� را ه�م ت�%

د. س* خ� را ش�ام�ان� ی�%Æ«ك ن»»� ب�� ا درت�� Kای ا ه درت»»�� ور� ا رادرج»»� ال�ن»»� ن� ت� اب�� عي� وق�� ا م»»� د ت»»�� ن� ی ك�وس»»�* ب� ول�ن� ی م�وس»»� ارج% ت� ج»»�� اس»»� ه س�ن� ت»»� م�ن� درر�

ال ا ش»»� د. اوت»»�� س»»* خ� م ی�% خكت� ه ی�� پ�ران»»�� �Êن امی1318 م /1939وم�د ظ»»� پ�روی ت�� ه ن»»�� ل ن»»�% وش»»� ا ن�� س»»ت� ت»»�% وات�� ه. ش* ن��ص»»رف»� �ی را ت�� ان� ل�ن»»% Kه وا س»»* ن� ج�ب% Kوگ�س»»لاوی و ت�^ش ار� ا وم را ار� ن�� ت� در ق�� ن� ان� ، ب�% وت�� ش را ار� ن�� ب�tزه دودك�ات�� ر� خ�%

د. ك�ن�ت�tسم ار� ل�مان� ؛ ش�لطه ت�� Kا

ا ن� ج�ك»»وم�ت� ت»»�% د. اپ�� م»»� Kار ا ل�م»»ان� و روی ك»»� Kوك�راب� درا ال دم»»� ن� كÆ ج�ك»»وم�ت� س�وس»»� گ ب»»�� ن»»� غ»»د ار� ج�% ت�%ه»ا ن�� Kظ»ر ا س»»ت� خ�� وات�� ت� ا ب�� د، ام»� ار� ن� را ش»رك�وب% ش»� Kس»»ت� ا وات�� ه ن�� ر چ»»^ د واگ»»� ه ش»�* ا م�واچ»»% ست� ه»� ی� ام ك�موب�� ن� ق��

د.درش�ال ع ش�ار� ق� ه ك�لی مرت�� م�ان� ن�% Kی ا ون� اش�اس»»ی1298 م /1919راب�%زای دول�ث� مرك�ر� ان�� ه. ش* ف»»��Æك ن»»»� مه»»»وری» دم�وك�راب�� كÆ ح�% ل�م»»»ان� ب»»»�� Kدرا �ن Kت% ا وج�% ه م»»»� د ون»»»�% ن� ض»»»وب��ث% رس»»»� ه ت�� م»»»ار ن»»»�% هر وان�� ه ای در ش»»»�* ار� ت»»»��

. ت� ما ر م�عروف� گ�س* مهوری وان�� ه ح�% د ك�ه ن�% ش گ�ردت�� ش�ی� ا° ت��گ»»ز �tت ان� د ل�م»»ان� را درم�ن»»� Kت� ا عي� وق�� دودی م»»� اج»»� ی ت�� ارج% ت� ج»»�� اس»»� س»»ت� در س�ن� وات�� م»»ار ن�� مه»»وری» وان�� ح�%

كلاب� ن� م�ش»»»* د وه�مي� ه روش»»»�* �ی رون»»»�% راوان� � كلاب� ق»»»� ا م�ش»»»* ل ت»»»�% ا درداج»»»�� د ام»»»� ا ك�ن»»»� ی اج�ن»»»� ن�� ا وره�ای اروت»»»�^ ك�ش»»»*�ی ون� %t«««ن د ار� ، ر� ودت»»»�� ارب� ن�% كلاب� ع�ن»»»% ن� م�ش»»»* ی ار� اپ�� غص»»»� د. ت�% وردت»»»�� Kراه�م ا � ن� را ق»»»� Kوط ا ق� ه س»»»� ت»»»� م�ن� ره ر� الاخ�� ت»»»�%�ی ، ران� ك»»»»اری وگ»»»»� ي� د ب�� ل�م»»»»ان� ، رش»»»»�* Kول ا دن� ن»»»»�^ ش* ش»»»»�* ی ارر� گ ، ن�% ن»»»»� كس»»»»ت� درج�% ز ش�* ارب� دراب»»»»�* وچ�ف»»»»�

ل. ی درداج�� ^Êن ی در ورش* ه�ا ی ن�^ ه ه�ا وس�* وط�ت° گی ون�� ن� ن»� ج�% گي� های س�ن� رام�ت� ع��44

ود ر� ب�%زای ج»»�� پ� امی ن�� ظ� ه ه�ای ت�� اچ� ا ش�* غص� اسی ك�ه ت�% مكش* ه�ای گ�روه�ا ی س�ن� ر� ك�ش* پ� كلاب� ون�� ه م�ش* گون�� ن� اب��. ت� ه ش�اج�� ت� ق� س�* Kت� ا ل�مان� را س�خ� Kلی ا اع داج�� داوص�� ودت�� ورده ن�% Kود ا ه وج�% ن�%

ب% ر� ام خ»»� ه ت»»�� ی ن»»�% ن¬% ر� ود وخ»»� ش* ن»»�% ه» ارت�� وچ� گ ش»»رج�% ن»»� ان� ج�% م»»� ه در ر� ل»»ز ك»»� ن� ف� ه�ن� دل»»� Kطی ا رات�� ن� ش»»* ي� ن� درج»»�^ل�م»ان� Kور ا ی م�لث� و ك�ش»* اج% ود رات»�� ود ج»�� ل داده ن»�% كن� س»* ی ( ت�� ار� ل�م»ان� ) ت»�� Kا �ارگ�ران ال ك»� ال» س�وس�ن� وت�� اس�ت� ت��لث% ح�م»»اب��ث� ه ج�% ورد ن»»�% ن� ج�� ي� س* ت�� Kظق� ه�ای ا ه ك�مكÆ ت�� اس�ت% ون�% غاره�ای م�ن� ا ط�رح س�* لز ت�% ن� ی ك�رد .ه�ن� م�عرق�

ود ارب� ن»�% د ع�ن»% وان� می ش»�* لز ع�ت� ن� ه ه�ا ار� س�وی ه�ن� ظان�% ن� خ�� لی ك�ه ط�ی اپ�� ی ار� م�سات�° غص� . ت�% ت� مردم ب�^زداج��ه ان� ن»�% هودت»�� ردن� ن�� ا ، م�خك»وم ك»� س»ت� ه»� ی� ه ك�موب�� م»ار ، ح�مل»ه ن»�% مهوری وان�� د ار� دم�وك�راس»ی ح�% دت�� اد ش»�* ف»� ت� ار� : اب��د دت»»»�� خ% ای ، ی�� ده ورش»»»� ر درم�غاه»»»� ظ»»»� د ت�� دت»»»�� خ% ل�م»»»ان� ، ی�� Kی م�لث� ا ب� خ� دی�% ول ت»»»�% ز وم�س»»»ت° اد ت�^س»»»ت� ب»»»�� ز وان� ب»»»�� ع�ت»»»�ود هت»»»»% ك»»»»زان� ، ن�% واران� م�خن� ا ج»»»»�� ا رت»»»»�% ه ت»»»»�% ارر� ن� ، م�ن»»»»% Kعمراب� ا دن� م�س»»»»ت� گ�ردات»»»»�� ار� ل�م»»»»ان� وت�% Kخاب� ا س»»»»لن� ت��ا ، اده»»� م»»ه ب��ز ه ه� ت� ن»»�% س»»ي% ل�م»»ان� ت�� Kاد ا ز زی ب»»�� م»»ه ، ب�%زب»»�� زای ه� ار ب»»�% اد ك»»� خ»»% اس»»ی وای�� ص»»ادی وس�ن� �ت اع اق�� اوص»»��

ه اپ��ن� وردو ن»�% Kمی ا �ان ه م�ن»� ل�م»ان� و... ن»�% Kدگ�ی م»ردم ا ت»�� ا ب�%زای ر� رق� اروت�^ �ی در ش* ان� ای ج�ن� ص� اد ف�� خ% وم ای�� ل�ر�ت� . ق� مردم می ب�^زداج�� ر م�واف� ظ� لث% ت�� ه ج�% ت% ن�% ي� زب�� ب��

ه ود را ن»»�% ل»»ه ج»»�� ور وج�ن� ار� یش ت»»�% اب� وش»»� ات»»�% خ� ت� ق� اب�� ن»»�� داار� ط�ر ن»»� س»»ت� دراب�% وات�� ل»»ز ن�� ن� دی ه�ن� ات»»�� ن� ع�ف� ي� ن� اج�^ ت»»�%ال س»»»»»ت� درش»»»»»� وات�� یش اون�� د. ش»»»»»� ات�� ل�م»»»»»ان� ب�%زش»»»»»� Kمی ا دراع�ظ� ام ص»»»»»� ه1311 م /1933م�ف»»»»»� ه. ش* ن»»»»»�%

ش ی� ش»»»»� ا° د وت�� ه ك�ن»»»»� ض»»»»� ت% درب� را ق�� م»»»»امی ف»»»�� ل�م»»»»ان� ن�� Kر ا وان� ره»»»»پ% ل»»»»زرات��ش*ع�ت»»»»� ن� د. ه�ن� مات»»»»�� وم را اغ�لام ن�� س»»»»�اط ن% ض»»� ا ات�� گ»»اه ت»»�% ن�� Kرد. ا ود را ش»»رك�وب% ك»»� ان� ج»»�� ال�ف»»� ه م�خ� ت� وك�لت»»� اج�� �رار ش»»� اری ب�%زق»»� م»»ام ع�ن»»� وری ن�� ان�� كن»»� دت��

ت� . ل�مان� ب�^زداج�� Kش* ا صاد وارت�� �ت ای اق�� ه اج�ن� ی ن�% ب�tز� امه ر د وب�%زت�� دت�� ش�*

45

ان� گلس»»ن� ا ان�� ت�tس»»ت� ام»»� گز ل�م»»ان� می ت�� Kلی ا ح»»ولاب� داج�� ه ی�� �ی ن»»�% گ»»زان� ا ت�� س»»ه ت»»�% �رات�� ل�م»»ان� ، ق� Kار� ا �ارح درج»»��دان� ن»»»� س»»»ت� ج�^ ا می دات�� ه اروت»»»�^ س»»»م ن»»»�% ی� ود� ك�موب�� ق»»»� ز ت�� دی در ب�%زاب»»»�% د را ش»»»� من»»»� درن�� ل�م»»»ان� ف�� Kا Æك ود ب»»»�� ون� وج»»»�% ج»»»�^

ی ب� اب��ث� ودوس»»»� ت� رص»»»�� عی داس»»»�* ه»»»ان��ی اول س»»»� گ ج�% ن»»»� ه ج�% %Ê«««ن ح%ر ه ی�� ه ن»»»�% وچ»»»% ا ن�� رد وت»»»�% می ك»»»� �ی ن�� گ»»»زان� اج�س»»»اش ت��روح� ار� ا خ»»�� ن� ت»»�% Kا ت� .ت�^ش ار� اس»»� وروی ب�%زج�� ا س»»�* ی ت»»�% مب� ه دش»»�* دا ن»»�% ن»»� ر� دراب�% پ� ل»»ز ن»»�� ن� د.ه�ن� لث% ك�ن»»� ل�م»»ان� را ج�% Kا

لاح ل»»»ع ش»»»� ش ج�� رات�� ق»»»� ال 1312 م /1933ك�ت� ه درش»»»� ام�ع»»»ه م�ل»»»ل ك»»»� ه.1305 م /1926 ه. ش* وج�%ه د ن»�% ودت»�� ام�ع م�س»ط ن�% ن� م�خ»% Kزا ه ب»�% س»ه ك»� �رات�� ان� وق� گلس»ن� ا ان�� ود ع�ملا ت»�% ده ن»�% ن� وارد ش�* Kوب��ث� ا ه ع�ض� ل�مان� ن�% Kش* ا

ت� ش* رق�� ی� ا ب�� خ»% ی�� Kا ا م»ود وت»»�� دام ن�� ل�م»»ان� اف»»�� Kش* ا وب��ث� ارت�� ق� ر� وت�� هپ� ج% ه ی�� ن� ت�^ش ن�% Kت� . اوار� ا غه ب�^زداج�� ار� م�ن�ال د. درش»»»� ات�� ا ب�%زش»»»� اره اروت»»»�^ ش* درف»»»�� ن� ارت�� زپ�� دب�� من»»»� درن�� ام ف�� ه م�ف»»»� ور را ن»»»�% ن� ك�ش»»»* Kش* ا د ارت�� ق� ش»»»�* ه م�وف»»»� ك»»»�

ا1315 م/ 1936 ال�ن»»»� ن� ا اب�� ال ت»»�% رد ودره�م»»»ان� ش»»� ل اغ�لام ك»»»� اط»»»� و را ت�% ارن�� ده ل�وك»»� ل»»ز م�غاه»»� ن� ه. ش* ه�ن�د غف»»»»»»� ي�ن� ال�مل»»»»»»ل م�ت� س»»»»»»م ب�% ی� ا ك�موب�� ه ت»»»»»»�% ارر� دف� م�ن»»»»»»% ا ه»»»»»»� پ�رن� را ت»»»»»»�% ت»»»»»»� د ك�من� ام»»»»»»ه ص»»»»»»�� ن� ع�هدت�� اپ�^ یش ر* وش»»»»»»�Æك �t«««««ب د ز� س»»»»»ه ب�� �رات�� ان� وق� گلس»»»»»ن� ه ان�� ل»»»»»ز ن»»»»»�% ن� ه ه�ن� اغ�لت»»»»»� ت� ت�� ن� داس»»»»»�* Kزا ها راب»»»»»�% ده روش»»»»»� ت� .اپ��ن� م�غاه»»»»»� اج�� ش»»»»»�

د.درش�ال وت�� .1317 م /1938س�* ت� ل�مان� م�لحق� ش�اج�� Kا Æاك� ه ج�� زت��ش* را ن�% لز اب�� ن� ه. ش* ه�ن�ن� ال�ي� دن� اس�ن� درب� رس�ن� ه ف�� وروی ؛ ن�% خاد س�* ای��

ال پ�ر1301 م /1922درش»»� ت»»� غ� ی� ت�� س»»ب� ال�ی� وروی س�وس�ن� ر س»»�* م»»اهپ� خ»»اد ح�% ه ب% ای�� ت� ام روس»»� ه. ش* ت»»��ال ن� در ش»»� ي� ن� امرگ� ل»»� ت� . ت»»�% اق�� اع ب�%زش»»ر1303 م/ 1924ت»»�� ز� ن� ب»»�� ال�ي� ن� س»»كی واس»»� ان� ب��زوت�� ه. ش* م�ن»»�

�ی ه»»ان� می ج�% ی دان�° س»»ب� ی� لاب% ك�موب�� ف� كÆ ات�� ار ب»»�� ن� واس»»� ود ج�� ی ن�% ارج% ب�tز ام�ور ج�� سكی ك�ه ور� ت� .ب��زوت�� درب� درگ�رق�� ف��ه ود ك»»»»»»»� د ن»»»»»»»�% ف»»»»»»»� ت� م�عت� س»»»»»»»ت� را داس»»»»»»»�* ی� ب% ك�موب�� ر� ر ك�لی خ»»»»»»»� پ� ن»»»»»»»�� ام د ه م�ف»»»»»»»� ن� ك»»»»»»»� ال�ي� ن� ل اس»»»»»»»� اب»»»»»»»�% ود درم�ف� ن»»»»»»»�%د. ن»»� دگ�ی ك�ن� ت»»�� ر� ر� م»»پ� Kی م�س»»»ال�مت� ا ت��س»»»ب� اه�مر� وار ه�م وت�% د درج»»»�% ن»»� واب�� س»»»ت� می ن�� ی� ر ك�موب�� پ� س»»ت� وغ»»� ی� ای ك�موب�� ن� دب��

46

رد» ب�%زش»»ر پ% ور.درن»»�� كÆ ك�ش»»* زای ب»»�� س»»م ب»»�% ال�ی� س�وس�ن� ود ار� ارب� ن»»�% ر� ع�ن»»% م»»پ� Kی م�س»»ال�مت� ا ت��س»»ب� ه�مر� ز� گ»»ز ب�� �tت ی د م�ع»»ب�ول ) ام اورا م�ع»ر� خ% د وش»»رای�� ت% ب�%زات»�� س»»كی راع�ق� زوت�� خ� ب�� دری�� ه ت»»�� ست� ن»»�% وات�� ن� ن�� ال�ي� درب� ، اس�ن� 1927ف��

ول ) ت»»»� ود1940م (وم�ق� ان� ج»»»�� ن»»»% ن� ان� ورف�� ال�ف»»»� گ»»»ز م�خ� �tت ه ش»»»رك�وب% د ن� ن»»»�% ال�ي� ن� ن� اس»»»� Kد.ت�^ش ار� ا ار� م( ش»»»�اری ك�رد. ن% ه اردوگ�اه ه�ای ك�ار اج�% ا روان�� ق�ر را م�غدوم وت�� ون� ه�ا ت�� لت� ت� وم�ن� ب�^زداج��

ال ود1304 م/ 1925ار� ش»»»»»»»»»»»� گان� ج»»»»»»»»»»»�� ا ه�مس»»»»»»»»»»»ان�� ط ت»»»»»»»»»»»�% ود روات»»»»»»»»»»»�% هت»»»»»»»»»»»% ه ن�% وروی ن»»»»»»»»»»»�% ه. ش* س»»»»»»»»»»»�*ای ال ه»»� ت� .درش»»� زداج�� ا 1925ب»»�^ دان��ی را1927 ت»»�� ه م�غاه»»� زك�ت»»� ان� وب�� س»»ن� ات�� غ� زان� واق�� ا اب»»�� وروی ت»»�% س»»�*

اب� ن»»% ت% ب�* وج�% ا وه�م م»»� ور ه»»� ن� ك�ش»»* د اپ�� دت»»�� ای ج�% م ه»»� ي�� ت� رر* عي� وق�� م م»»� خكت� ت% ی�� وج�% ه ه�م م»»� م»»ود ك»»� د ن�� غف»»� م�ت�ن� Kی ا ر� ا دول�ث� مرك»� ن� ت»�% ي� های ج�^ س»ت� ی� ل ك�موب�� م» م�ن»� رق� دور، غ�ل»پ�رغ�� د. درش»* ه ش»�* ت� ی روس»� ون�% ت»� ه�ا ی ج�% مرر�م»»ود. ت�^ش ار� اپ��ن� ا ن�� اور� ام�ص»»� خ»»% دم ی�� م»»ان� غ»»� ي� ر� ب�� پ� س»»ت� ن»»�� ی� د ك�موب�� اپ�^ن� ص»»�� ا ر* رد وت»»�% رار ك»»� � ط»»ه ب�%زق»»� ور رات�% ك�ش»»*وب% ارج�^ ه داری در ج»»�^ م»»»اع�ی دام�ت»»»� ي� ص»»»ادی و اج�% �ت پ�راب� اق�� ت»»»� غ� اد ت�� خ»»% ه ای�� روع ن»»�% ن»� ش»»»* ال�ي� ن� دام�اب� اس»»� اف»»��

غ»»ددی ای م�ت� ت� ه»»� ال�ق� كلاب� وم�خ»»� ا م�ش»»* ا ت»»�% ام»»ه ه»»� رای ان� ب�%زت�� م»»ود. اخ»»�% اله ن�� خ� ش»»� ي� ای ب�^ ی ه»»� ز� �t««ب ام»»ه ر ب�%زت��ی عب� ت� ی وص»»»� اورر� داب� ك�س»»»* ول�ن»»»� س»»»ت� ن�� وات�� ان� ن�� ال�ف»»»»� ار م�خ� ن� ه وك�س»»»»* ر� پ� ور ش»»»ر ن»»»�� ا ر� كن� اوت»»»�% ود ل�ن� زو ن»»»»�% رووب»»»�%س»»م» ول م�ارك�سی� ی اض»»»� اران�� دم ك»»� ش* غ»»»� ی� ش* ار� ب�� ی� ار� ه�م ب�� ا ت»»�% ام»»ه ه»»� ن� ب�%زت�� رد . درط�ی اپ�� پ% الا ن»»�� وروی را ت»»�% س»»�*اده ف� ت� ا اس»»»»� ه»»»ا ت»»»»�% ت� �وروی ب� داران� س»»»»�* م�ام»»»»� ت� ور� رق�� رار گ»»»� � ر ق»»»»� ظ»»»»� د ت�� دت»»»»�� خ% ورد ی�� ول م»»»� د واپ��ن� اض»»»»� كار ش»»»�* س»»»»�* Kا

ه» داری ، دع»»»وب� ار� ه»»»ان� ش»»»رم�ان�� ا ج�% ی ت»»»�% ب� اوب� ، دوس»»»� ف»»»� ای م�ت� د ه»»»� مر� ي� راری دس»»»� � ون� ب�%زق»»»� ح^ های�� روش»»»�* ار�د. رت�� پ% ش* ن�� ی� ود را ب�� امه ه�ای ج�� د ب�%زت�� ن� �سن وات�� ی ..ن�� ارج% صصان� ج�� ح� م�ت�

47

هان��ی اول گ ج�% ن� ان� ت�^ش ار� ج�% گلسن� ان��ه ه»ا ك»� ل�مان�� Kزش ا ر� ار� ب»�� پ� د ون»�� اب� م»ردم اب��زل�ن»� ارر� اط�ر م�ن»% ه ج�� ان� ن�% گلسن� هان��ی اول، ان�� گ ج�% ن� ار� ج�% غ�� Kدراد واه»»»� لا ج�� ف� ت� ن� اس»»»� م�ي� ن� ش»»»»رر� Kی ا ون�% ت»»»»� ش* ج�% خ� ه ی�% م»»»ود ن»»»�% د اغ�لام ن�� ورش* دع»»»»وب� می ك�ردت»»»�� ه س»»»»�* د را ن»»»»�% اب��زل�ن»»»»�ای ه ودرت»»»�� ان»»»�� اورم�ن� پ�رل» ج�� د وك�ت»»»� اط�ی ه�ن»»»� ن»»»% ن� راه ارب�� مي� ض»»»� زای ت�� گ ب»»»�% ن»»»� روع ج�% ال ش»»»* داد.دره�م»»»ان� ش»»»�ورش* م»»ردم اس»»�* گ ، ت�% ن»»� ه ت�^ش ار� ج�% ت� .اگ�رچ»»^ اج�� ود ش»»� ه ج»»�� خت� ال�جمان»»�� ان� م�ص»»ر را ی�� گلس»»ن� ه ، ان�� پ�ران»»�� �Êن م�دول غ� ود م�ش»* ه ج»�� ان� را ن»�% گلس»ن� ه ره»پ%ران� ان�� وچ»% پ�ر ن�� س»* ی� له ب�� هارم�سن° كن� ج�^ د ل�ن� ه ش�* مالی م�واچ% د ش�* م�صر واب��زل�ن�

. ت� می داس�*ده اول : ه داری و دارت»�� ه»ان� ش»رم�ان�� ر ج�% وان� ره»پ% ه ع�ت»� ان� ن�% گلسن� ه ، ك�ه ان�� سم درروس�ت� ی� ی» ك�موب�� پ�رور� ن��

د. ا اK ن� می دت»»»�� ل»»»ه ت»»»�% ات�% ه م�ف� ف� ن»»»�% ود را م�وط»»»�� �ی ، ج»»»�� عمران� پ�tن� ام»»»پراط�وری م�س»»»ت� پ�ر رگ»»»� ایدوم :ب�%ز� م»»»ه ه»»»� ع� ت��ان� گلس»»»ن� ی ان�� ان�� ن� س»»»� Kعمراب� ا ا درم�س»»»ت� كÆ ه»»»� وب�� لش»»»* ط ت�% وس»»»� ی ن�� �tن و ه ار� س»»»� عمراب� ك»»»� ی درم�س»»»ت� ی ط�ل»»»ب% دان�� ج»»»�%

ود الی ج»�� ود� م»»� ق� ات�� ا را ت»»�% ادا واس»»پ�رال�ن� ون� ك�ات�� �ی ج�^ خده م�سي�ملكان� �الاب� م�ن گز ات�� �tت د وار� س�وی د وب��ث� می ش�* ق� ت��ده اوغ»»� ل»»ه ، ت�% ات�% وان� م�ف� ه ع�ت»»� ر� ن»»�% پ� ان� ن»»�� گلس»»ن� ال ان�� رد.دره�م»»ان� ج»»� ان� می ك»»� گلس»»ن� ی ار� ان�� دان�� ه ج»»�% ق� ن»»�% �tن و ش»»* ت��ت% ه�مك»»اری وج�% ه م»»� ع ك»»� اق�� پ�رك�Æ ال�من»»� وره�ای م�س»»* اد ك�ش»»* خ»»% اری وای�� ن»»� ود م�خ� لال ، دادن� ج»»�� ف� ت� ظ»ای اس»»� اع�رد، ط� می ك»»� ف»»� ود را چ� ت� ج»»�� عي� وق�� ا م»»� ن� دم�وق�� عمراب� می ش»»�* ان� وم�س»»ت� گلس»»ن� ان� ان�� ص»»ادی م�ن»»� �ت اس»»ی واق�� س�ن�

وم : له س»»� ود. م�سن° ل�م»ان� ن»�% Kی ب�%زا پ�رور� ا ت�^ش ار� ن»»�� س»»ه ب�%زاروت»»�^ �رات�� س»»لط ق� ه»ارم : ام�ك»ان� ت�� له ج�^ اب�%ث�م�س»»ن° رف»��ود. خده ن�% �الاب� م�ن اات�� اری ت�% خ% م�الی وی��

ه ود را ن»»�% ه ه�ای گ�مرك�ی درشراشر ام»»پراط�وری» ج»»�� عرق� �راری ت�� اس�ت� ب�%زق� ان� س�ن� گلسن� هت� ان�� ن� ج�% ه اپ�� ن�%ا ن»»� ه م�وق�� ر چ»»^ ن� ام»»ر اگ»»� د.اپ�� ن� ع ك�س»»* �tن ا ن� ت� ص»»� ام�ي� ت� ار� ج»»� ود دس»»� ای ج»»�� كÆ ه»»� اب»»�� ع ت�% ق»»� ه ت�� ر� ن»»�% پ� ورد ون»»�� Kرا درا اخ»»�%

48

ان� گلسن� كی ان�� ات�� م ت�% ست� ول وش�ی� ط� ب�%زب��زی ن�^ ا چ�ف� كن� ت�% د، ل�ن� �ی ش�* كاری وگ�ران� ي� د ب�� ع ورش�* �tن ا ت% رك�ود ص�ن� م�وج�%ر دهه د. دراواخ�� پ%ران� ش�* ه شرع�ت� چ% پ�ر�1930ن�% ان� ن»»�� گلسن� ا ، ان�� ال�ن� ن� ل�مان� واب�� Kخاد ا كی وای�� �Êت د ز� ه ب�� ه ن�% وچ% ا ن�� ت�%

د. كÆ ش�* �tب د ز� سه ب�� �رات�� ه ق� پ�ر ن�% س* ی� ه�رچه ب��هان��ی اول گ ج�% ن� سه ت�^ش ار� ج�% �رات�� ق�

كلاب� ار م�ش»»»* ن»»»� ه ش»»»رع�ت� گ�رق�� گ ن»»»�% ن»»»� ال�های ت�^ش ار� ج�% س»»»ه درش»»»� �رات�� گ ، ق� ن»»»� ی درج�% پ�رور� م ن»»»�� غ�ل»»»پ�رغ��م اي�� ن»»� ل�مان� وك�ست% ع�� Kی ا اره ای ار� اراض� ر ت�^ پ� سخ� اش و ل�رن� ت�� ل�ر� Kالاب� ا دن� ات�� ن� گ�رداب�� ار� د. ت�% لی ش�* داج��ولی ت� . ط»»� اج�� رور ش»»� ت� م�ع»»� خ� ان� را س»»� ش»»وت�� �رات�� ور، ق� ن� ك�ش* Kكست� ب�%زا گ ش�* ن� ل ب�� جمن� ای�� �راوان� ه�مراه» ت�% ق��ی ت% ش»»رگ�ردان� وج�% لی م»»� اع داج�� خ� اوص»»�� ي� س»»* ی غ�لاوه ب�%زت�� س»»ب� ی� اش�* ی وف�� س»»ب� ی� های ك�موب�� ش»»* د گ�رات�� ه رش»»�* د ك»»� ن� كس»»* ت��ا ع�م»»ل ال�ف� دراوت»»�^ پ�روی » م�خ»»� وان� دون»»�� ه ع�ت»»� س»»م ن»»�% ی� س»»م وك�موب�� ی� اش�* زا ف�� �t««ب د. ر� س»»ه ش»»�* �رات�� ی ق� ارج% ت� ج»»�� اس»»� س�ن�ود ، كÆ س»»�* �t««ب د ز� وروی ب�� ه س»»�* ل�م»»ان� ن»»�% Kس»»م ا ی� اش�* ه ف�� ت� غ�لت»»� واس»»� س»»ه می ج�� �رات�� ه دول�ث� ق� ان� چ»»^ ن»»� د وج�^ می ك�ردت»»��م»ه د لار� كÆ می ش»�* �t«ب د ز� س»»م ب�� ی� اش�* ه ف�� سم ن»�% ی� ه ك�موب�� د واگ�ر غ�لت� دت�� س* د م�ی� من� درن�� سه ف�� �رات�� ل ق� های داج�� ست� ی� وم�ا ك�موب�� ل�ر�ود . ت»»% ن� ب�� Kا �ان واه»»� ل�م»ان� ج�� Kا �ن ي� رف�� درب� گ»� عت� ار� ف»�� اط�ر م�م»ات�� ه ج»»�� س»»ه ن»»�% �رات�� ه ق� ود ك»� ل�مان� ن�% Kا ا ی ت�% ن� دوس�ب� Kاه ی ن»»»�% ن�� ا ل اروت»»»�^ ف� كÆ وم�س»»»ت� وب��ث� دول ك�وج»»»�^ ق»»»� ت� ت�� اس»»»� س»»»ه س�ن� �رات�� كلاب� ، ق� ن� م�ش»»»* زای اچ»»»پ�رار� ار� اپ�� ب»»»�%د می ك�ردت»�� س»ه ن�� �رات�� ه ق� ه»ا ك�مكی ن»�% ت� �ه ب� وره�ا ن»»�� ه ك�ش* ن� گ�ون�� ت� ، ام�ا اپ�� ش* گ�رق�� ی� �Êب ی را در رق� ای ش* ضوض دراروت�^ خ��اه�مراهی ها ت�% ست� ی� ودن� ك�موب�� ظر ن�% ی خ�� ان� ار� ن�% ن� سه ت�^ش ار� اط�من� �رات�� ا ق� د. ل�د� ن� �ن ه ك�مكÆ داش�* اح� ن�% ن� ن� ر� اج� پ� ود ن�� ك�ه ج��ل»»»ز ن� ط ه�ن� وس»»»� ل�م»»»ان� ن�� Kا �ن ي� رف�� درب� گ»»»� ا ف»»»�� رد. ام»»»� ی درار� ك»»»� ب� ت� دوس»»»� وروی دس»»»� رف� س»»»�* ه ط»»»� ان� ن»»»�% گلس»»»ن� ان��ه ت� ل�م»ان� ودوری ار� روس»� Kا ا كی ت»�% �Êت د ز� ه ب»�� ر� ن»»�% پ� س»ه را ن»»�� �رات�� ل�م»»ان� ، ق� Kا ا دارات�% ز م»� ی ب»�% ب� ان� م�ن»% گلسن� اس�ت� ان�� وس�ن�اس»»ی ، دم�وك�راس»»ی ل»ف� س�ن� ن� ود وگ�روه�ه»ای م�خ� ر» ن»»�% پ� ع� ارم�ت� اع ت�%س»»ن� ر� اوص�� پ� سه ن�� �رات�� ل ق� ق� رد. درداج�� �tن و ش* ت��

49

اط و ن% ض»� ا ات�� ل�م»ان� ت»�% Kه ا ود ك»� الی ن»�% د.اپ��ن� درج»� ودت»�� ه ن�% �ت اج�� ود ش»� اب� ج»�� س»* اق�� غ»�اب� وم�ن� ار� سه را ع�رص»ه م�ن� �رات�� ق�. ت� د ب��زمی ش�اج�� من� درن�� ه رور� ف�� ود را رور� ن�% وج�دب� ج��

50

�ی اول ودوم ها ن� گ ج�% ن� ا ص�له ج�% ا درف�� س�ن� Kاع ا صل دوم : اوص�� ف��ا ن� س»»� Kرق� ا ود . درش»* گ ن»»�% ن� ر ج�% حوی درگ�پ� ه ی�� ا ن�% د» اروت�^ ن� ب�� ه م�ا ر� ن�% پ� ا ن�� س�ن� Kمامی ا هان��ی اول ن�� گ ج�% ن� درط�ول ج�%ی ك»»ان�� �tن مر Kای ا پ�روه»»� ار ن�� ر� در ك�ن»»� پ� ن� ن»»�� Kد. ت�^ش ار� ا دت»»�� گن� ن� ا ج�% ی ه»»� ب� ن»»� یش ج�^ ه»»ا وش»»� ل�مان�� Kه ا ی غ�لت»»� ب� اب»»�^ ای ر* پ�روه»»� ن��

رف� م»ه ط»� كن� ار� ه� ت� ، ل�ن� �رار داس�* ن� ق� ي� ف� ق� رگ�ه م�ت� ن� درخ�% ي� ور ج�^ د. ك�ش* دت�� كÆ ه�ا وارد ع�مل ش�* وب�� لش* ه ت�% غ�لت�د عمره ی ه�لن»»� ی م�ست� دوب��ز� ان� وات�� گلسن� عمره ان�� د م�ست� د. ه�ن� �راوان� می ش�* اب� وص�دم�اب� ق� %tت ر جمل ص� �م�نود ران� ج»»�� عمار گ»»� ت� مص»»رف»� اس»»� ود را ب�%زان�� ی ج»»�� اورر� ی وك�س»»* عب� ت� داب� ص»»� ول�ن»»� ان� ن�� ر� گ م»»پ� ن»»� ول ج�% ، درط»»�

ح»»ولاب� ه ی�� ان»»�� اورم�ن� د.درج�� ودت»»�� �ر� ود اق� ی ج»»�� لال ط�ل»»ب% ف� ت� ان� اس»»� ر� ر� ب�%زم»»پ� پ� ال ن»»�� د، دره�م»»ان� ج»»� ات��ش* دادت»»�� �ر� اق»»�سه وروس»»ی �رات�� سی ، ق� گلی� پ�رو ه�ای ان�� ان� ن�� پ%رد م�ن� ه ن�� گ ص�خت� ن� ه درط�ول ج�% ظق� ود. اپ��ن� م�ت� ز ن�% د ب�� دت�� ز وش�* ج�ادب��

ال د، درش»� �ی گ�ردت»�� ه ع�ي*م»ان� ات��كش 1916غ�لت� ده ش»»� ق� م�غاه»� س»ه ط�ت»% �رات�� ان� وق� گلس»»ن� ه–م ان�� ان»»�� اورم�ن� ك»»و ج�� ن� ب��ه خت� ال�جمان»»»»�� ن� ی�� لس»»»»ظي� راق� ، اردن� وف�� رار داد ؛ ع»»»»� � ن� ق»»»»� اش اپ�� د. ب�%زاش»»»»� م ك�ردت»»»»�� س»»»»ت� ق� ود ت�� ان� ج»»»»�� رام�ن»»»»�ظعی كس»»ت� ف�� م ش�* لز� ه م�س»»ن� س»»* ق� ن� ت�� رای اپ�� د. اخ»»�% س»»ه ش»»�* �رات�� ه ق� خت� ال�جمان»»�� ان� ی�� ن»»� ه ول�ن% ورن�� ان� وس»»� گلس»»ن� ان��

ت� ن� را داس»»»�* ت� م�س»»»لمي� لاق�� وی ج�� رر� Kه ا اك�م م�ك»»»ه ك»»»� ن� ج»»»� ف� ج�س»»»ي� رن�� ا ك�م»»»كÆ ش»»»* ن� ام»»»ر ت»»»�% ود.اپ�� �ی ن»»»�% م»»»ان� ع�ي*ن� ف� ج�س»»ي� رن�� .ش»»* ت� د ، م�مكن� گ�س»»* ان� ه�مك»»اری ك�ن»»� گلس»»ن� ا ان�� ض»»ود ت»»�% ه م�ف� دن� ن»»�% ن� زای رس»»� ود ب»»�% ر ن»»�% وج�اص»»�

ه ع�ي*م»ان��ی ورش* غ�لت»»� ه س»�* راب% را ن»�% د اع»� ن� �س»ن وات�� س»»ی ن�� گلی� ش»ر ان�� ش اق�� ورت�� ل ل»� داب��ث� ك�لن»»� ا ه»� ش* ت»�% دات�� ت»�� �رر� وق�ال �ی را درش»»»»� م»»»»ان� دو ع�ي* ت�� ار� ی1294 م /1916وادار ش»»»»� ن¬% ر های ع»»»»� ت� م�ن� ه ش»»»»رر� ا ار� ك�لت»»»»� ن»»»»% ب¬� ق�ر ه. ش* ت��

ب�tز� دال�عر� ش* ع�ن»»»»% ی� ن� ع رق�� ق»»»»� ه ت�� ان� اورا ن»»»»�% گلس»»»»ن� زا ان�� �t««««ب د ر� ن� ود ب��زس»»»»� وی ج»»»»�� رر� Kه ا ن� ن»»»»�% ف� ج�س»»»»ي� رن�� د. ش»»»»* ن»»»»� ب�%زاب��ب�tز� دال�عر� ت� وع�ن»»% اس»�* ه»ا گ�د� ت� �ود ب� ل داده ن»»�% كن� س»* ی ت�� ب� ود دول»»� ان� ب�%زای ج�� د ع�رت�%سن� خ% )س�وم( پ�%ن� س�غود ك�ه دری��

ا ش�ال ست� ت�� وات�� پ�%ن� س�غود ار�1303 م/ 1924ن�� ب�tز� دال�عر� د.ع�ن% پ�رون� ك�ن� ان� ن�� ه.ش* اورا ار� ع�رت�%سن�51

ری ) ده�م ه�ح»»»% رن� دوار� � ه ق»»»� ان� ن»»»�% ت»»»�� Kخ� ا اری�� ه ت»»»�� د ك»»»� اش»»»�* غودی می ت�% دان� س»»»� ات»»»�� ن� ج�� لاط�ي� ار� می18ش»»»� م( ت»»»�%ه ص»»ی ن»»�% ح� ا س�* خ»اد ت»�% ه ط�ی ای�� ود ك»»� د ن»»�% خ»»% ه دری�� هر درع�ت»� ام م�جمد پ�%ن� س�غود ج�اك�م ش»�* ه ت�� صی ن�% ح� گام س�* ن� ه�ي� Kگ�ردددر ا

دال�وه�اب% ن� ع�ن»% د. م�جم»د پ�% ی را دارا ش»�* اض» ده ج�� ن»� ود ع�ق� وم�ت� ج»�� دال�وه�اب% ، ب�%زای ج»� ن� ع�ن% %tپ ام م�جمد ت��ا اوب� دارد و ت»»»�% ف»»»� رق� م�س»»»لمان� ت�� � گ»»»ز ق»»»� �tت ا د ا ت»»»�% ه ه»»»� ت»»»� م�ن� اری ار� ر� ه درت�%س»»»ن� ت� ك»»»� ت� اس»»»� ي� �tب ا ه وه»»»� �رق»»»� �ی ق� ن� ا ت»»»�%له» ای ن� ان� را وس»»»� ن»»»� �tب د وه�ا ات»»»�� غود ع�ف� . س»»»� ت� ال�ف� اس»»»� ر� م�خ»»»� پ� گ ن»»»�� �ره�ن»»»� م»»»دن� وق� اه�ر ن�� اری ار� م�ظ»»»� ت�%س»»»ن�

ن� ي� س»»* ات�� م»»ود.ج�% راف� ن�� ای اط»»� ن� ه»� م�ي� ه ش»»رر� ی ن»»�% دار� ه دس�ت� ات�� روع ن�% ود ك�ردوش* وس�عه ج�كوم�ت� ج�� ب�%زای ن��ا ح�مل»»ه اره»»� ف� ت�% ح»»% لا وی�� رت�% ه ، ك»»� ت»»� �Êب ه م�ك»»ه ، م�د ان� ن»»�% ن»»� �tب ه وه�ا ان�� غض»»ن% ه وم�ت� ان»»�� ن� ن� اه�رب�� د ط�� ات»»�� ه ع�ف� ل ن»»�% وش»»� ا ن�� غود ت»»�% س»»�

زان� لام را وب»»»�� ان� اش»»»� رگ»»»� ور ب�%ز� ت»»»% دس»»»ه وق�� اك�ن� م�ف� ارب� م»»»ردم م�س»»»لمان� ، ام»»»� ار وغ»»»�� ن� من� ك�س»»»* دوض»»»�� ك�ردت��ان� را ن»»»»� �tب د وه�ا واه»»»»� ح� اك�م م�ص»»»»ر ی�% �ی ار� ج»»»»� م»»»»ان� ادول�ث� ع�ي* د ت»»»»�� اع�ت* ش»»»»�* دام�اب� ت»»»»�% ه اف»»»»�� ن� گ�ون»»»»�� د.اپ�� ن� ن� اج�� ش»»»»�ان� در گلس»»ن� ع ان�� اق�� ا م�ن»»� ون� ت»�% ده�م ج»»�^ ور� �رن� ن»»�� ل ق»� ان� دراواب»»�� ن»»� �tب اب� ش»رك�وب% وه�ا د ع�ملن»»� مات»�� شرك�وب% ن��

ان� ره�ي�م»»ون� ن»»� �tب ا م�ص»»ر وح�م»»اب��ث� ار� وه�ا ل»»ه ت»»�% ات�% ه م�ف� ور را ن»»�% ن� ك�ش»»* Kا ، ت� اب��زب� داس»»�* ارش م�غ»»� خ� ف»»�� لي� ج��د ) ن»»»»� ب�� ما ان� را ش»»»»رك�وب% ن�� ن»»»»� �tب د وه�ا دت�� ق� ش»»»»�* ان� م�ص»»»»ری م�وف»»»»� ناه�ن� ال س»»»»� ن� ج»»»»� ا اپ�� ت� ت»»»»�% اج�� 1818ش»»»»�

دار ه ط�رف»»»�� مر ك»»»� ل ش»»»�* Kار ا ن� ت»»»�% د اپ�� ی ك�ردت»»»�� عه ط�ل»»»ب% وس»»»� ه ن�� روع ن»»»�% گ»»»ز ش»»»* �tت ار د ها ت»»»�% �tن غود دی س»»»� ن»»»� م( .ت�^ش ار� ج�^ق� ام» م�وف»»»� خ% د وش»»»رای�� ادگ�ی ك�ردت»»»�� ها ات��س»»»ن� �tن غود ل س»»»� اب»»»�% د درم�ف� ودت»»»�� ان� ن�% گس»»»ن� ال�ف� ات�� �ی وم�خ»»»� م»»»ان� دول�ث� ع�ي*

د.) كست� ده�ن� ان� را ش�* ت�� Kد ا دت�� (.1307ش�* هه. ق�غود ) وم( پ�%ن� س»»»� ب�tز� )س»»»� دال�عر� وم ع�ن»»% وب�%ث� س»»»� ا1953 – 1876درن»»�� غودی را اج�ن»»»� م( دول�ث� س»»�

غودی را در دان� س»� ات»�� ا ج�� د� ود ل»� �ی ن»�% ه امپراط�وری» ع�ي*م»ان� ن�� ح%ر� م�ان� ی�� ن� ر� ان� دراپ�� گلسن� اس�ت� ان�� ك�رد، س�ن�ه»»»»ان��ی اول گ ج�% ن»»»»� ول ج�% م»»»»ود. درط»»»»� وب��ث� ن�� ق»»»»� ار� ت�� اك�م م�ك»»»»ه را درح�خ»»»»% ن� ج»»»»� ف� ج�س»»»»ي� رن�� دان� ش»»»»* ات»»»»�� د و ج�� خ»»»»% ی��مر ل ش»�* Kها ، ا �tن غود ا ك�م»كÆ س»� كس»ت� داد وت»�% �ی را ش�* م»ان� ان� ع�ي* ناه�ن� ن� س»� ف� ج�س»ي� رن�� ه ك�م»كÆ ش»* ان� ن�% گلسن� ان��

52

عماری ت� ای اس»»� ه ه»»� س»»* ق� رای ت�� ول اخ»»�% غ� ان� م�ش»»* م»»� ن� ر� Kه درا ان� ك»»� گلس»»ن� د ان�� ن� كس»»* ولی ت�� ت� .ط»»� داج�� را ب�%زات»»��ت� ي� ال ب�� غ� ی واس»»»»�* س»»»»ب� ی� وب�� ل دول�ث� ص�هت� كن� س»»»»* دم�اب� ت�� ه م�ف»»»»� هت»»»»� ا ن�� ان� ت»»»»�% م»»»»� ود ه�م ر� ه ن»»»»�% ان»»»»�� اورم�ن� ود درج�� ج»»»»��ت� اس»»»»»�* ار� گ�د� ان� ت»»»»»�% م»»»»»امی ع�رت�%س»»»»»ن� ن� ون�� ي� ف� رت�� ن� ش»»»»»* رم�ي� ص»»»»»رف� خ»»»»»� ها را در ت�� �tن غود ت� س»»»»»� دش دس»»»»»� ال�مف»»»»»�

كی �tت و لش»* لاب% ت�% ف� ه ات�� ر چ»»^ ورد.اگ»»� Kود درا ص»»رف»� ج»»�� ه ت�� ان� را ن»»�% ور ع�رت�%س»»ن� ست� شراشر ك�ش»»* وات�� ب�tز� ن�� دال�عر� وع�ن%ان� من� ش* دش»»�* وش»»�* ^Êن ان� را در ت»»�� Kودی ا ه ر� كن� ن»»�% ت� ل�ن� داس�* ار� ه ت�% ان�� اورم�ن� ال�ث� درج�� ه را ار� دج�� ا روس�ت� ن� م�وق��

ال رد. درش»»� ا ك»� ن� س»� Kور ك�لی� ا ه ط»»� ه ون»�% ان»�� اورم�ن� اس»»ی ج�� ه س�ن� اره وارد ص�خت� عما ر دوت�% 1299 م /1920اس�ت�ها گ»زه روش»� ن� ك�ن� د. ط�ی اپ�� ل ش»»�* كن� س»»* اك�و ت�� هر ت»�% وس�ط روش�ها درش»�* ن� ن�� م�ي� رق� ر� ده م�ش* گزه م�لل س�ي�مدت�� ه. ش* ك�ن�ه ه غ�لت»»� ارر� ه م�ن»»% د ك»»� ن� �ن واش»»� ن� ج�� م�ي� رق� ر� ی ار� م�ل»»ل م�ش»»* ن¬% ر ی دول ع»»�� ع»»ب� ود ت�� ان� ج»»�� من� ه دش»»�* دن� ن»»�% ه ر� %Êن ر زار ص»»� ب»»�%د دت»»�� ای ج�% م ه»»� ي�� ت� رر* عي� وق�� م م»»� خكت� ه ی�� ان� ن»»�% گلس»»ن� ا ، ان�� كÆ ه»»� وب�� لش»»* ا ت�% ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� د.ب»»�% ت»»�� پردار� عمار ن�� ت� اس»»�دار ا ط�رف»»»�� ن»»»� ه م�اه�ن� ورك�Æ ( ك»»»� ان�� ت»»»�� Kه )ا زك�ت»»»� ان� ( وب�� ان� ال�ل»»»ه ج»»»�� ان� ) ام»»»� س»»»ن� ات�� غ� ان� ( ، اق�� ا ج»»»�� زان� ) رص»»»�� اب»»»��زای ه ب»»�% ان»»�� اورم�ن� مالی ج�� د ش»»�* ن»»� ك�ر ك�م»»ر ب�% د� وق� ال»»� ور ف»»� ت% ار� س»»ه ك�ش»»* ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ت� . ن»»�% زداج�� د، ب»»�^ ودت»»�� رب% ن�% ع»»��د دت»»»»»»�� ان� ت�^ گلس»»»»»»ن� ع ان�� اق�� داری ار� م�ن»»»»»»� اش»»»»»»� زای ت�^ ه»»»»»»پ�ر ب»»»»»»�% ارب� ن�% ه ع�ن»»»»»»% س»»»»»»م ون»»»»»»�% ی� ود� ك�موب�� ق»»»»»»� پ�ری» ار� ت�� لوگ»»»»»»� ج�%ی ان�� ن� س»»� Kی ؛ اغ�م ار� ا ص»»ان�% ت� ی واب�� ان�% خ»»� ت� دگ�ان� اب�� ن»»»� ب�� ما س»»ی م»»رك�ث% ار� ن�� ال� اد م�خ% خ»»»% ا ای�� ر� ت»»�% پ� عمراب� ن»»�� د.درم�س»»ت� م»»� Kان� ، ي� د وج�^ ان� در ه�ن»»� ش»»وت�� �رات�� ك»»ه ق� ات�� ن� ود ؛ ج�^ پ�ری س»»�* لوگ»»� عمراب� ج�% ان� م�س»»ت� ن»»� ا ار� ط�ع� دت�� عی ش»»�* ی س»»� ا ن�� واروت»»�^

د. ش ك�ردت�� ا° ش�ی� سی را ت�� ال� ن� م�خ% ي� ن� ني�ن»� ج�^ لن� ن� ی ه�ا درق�� كا ن�� �tن ی وامر دوب��ز� ها درات�� �tن د د ، ه�لن� ها در ه�ن� ست� گلی� ان��هان��ی اول گ ج�% ن� ن� ت�^ش ار� ج�% ي� اپ�^ن� وج�^ ر*

ه ل�م»»ان� ن»»�% Kا ا گ ت»»�% ن»»� ور ت�^ش ار� ج�% ن� ك�ش»»* Kزا ا �t««ب د.ر� ن� ان� ب��زس»»� ات»»�� ه ت�^ ه»»ان��ی اول ن»»�% گ ج�% ن»»� ن� ع�ملا ج�% اپ�^ زای ر* ب»»�%ف� اپ�^ن� در ض»»»� ون� ر* دا ج»»»�^ ن»»»� د. دراب�% ول ش»»»�* غ� ور م�ش»»»* اك�Æ ان� ك�ش»»»* ص»»»رف� ج»»»�� ن� وت�� ي� ا دول�ث� ج�^ گ ت»»»�% ن»»»� ج�%

53

د. دت»»�� ور ش�اك�ث� م�ات�� ی ان� ك�ش* وس�عه ط�لب% ه ن�� ت� ن�% سي% خده ت�� �الاب� م�ن ان� وات�� گلسن� ت� ؛ ان�� �رار داس�* ن� ق� ي� ف� ق� م�ت�ن� ي� مه»»ورر ج�^ ار ح�% ان� گ�د� ن� ن� گ وب�% اب�� ن� ت�� وم�ي� ب% ك�ت° ر خ�ر� اب� س�ن� رهپ% ی س�ون� ت�� ن¬% ر اس�ت� دول ع�� اپ��ن� س�ن�

ها ر� ك�م»كÆ روش»� پ� ی ون»�� ب� د . اپ��ن� دوس»� ا درار� ك�ن»� كÆ ه»� وب�� لش* ه ط�رف� ت�% ی ن�% ا دس�ت� دوس�ب� ت� ت�� ن� داس�* Kرا ب�%زاب% ر� وب��ث� خ»� ه ع�ض»� ر� ن»�% پ� ن� ن»�� ي� های ج�^ س»ت� ی� ا ك�موب�� د ت»�� ت% ش»�* وج�% گ م»� اب»�� ن� ت�� وم�ي� ب% ك�ت»° دهی خ»�ر� م�ات�� ار� ود ش»� هت»% ه ن�% ن»�%

ن� درش�ال ي� هار ج�^ ست� ی� د.ك�موب�� ن� ب�� Kه. ش* 1300 م /1921درا ا دران� د. ام»»� ودت»�� رده ن�% دام ك»»� س»»ت� اف»�� ی� ب% ك�موب�� ر� ل خ»»� كن� س»»* ه ت�� گ ن»»�% وب»»�� سه ن�� وت�� ون� م�ان�° �ی ج�^ ا رهپ%ری� ك�سان� ت�%

ا ن� لاب% ار� روس»»� ف� روع ات�� ی ب�%زش»»* ب� و م�ن»»% ان�° ده م»»� ن»»� اع�ق� ها ت�% د وروش»»� م»»� Kمار می ا ه ش»»�* كی ن»»�% وج�^ ار ك»»� ب% ت�%س»»ن� ر� ان� خ»»� م»»� ر�د. ودت�� ت% ق� ب�� وس�ط ك�ارگ�ران� م�واف� هر ون�� لاب% ار� ش�* ف� ای ات�� ه ج�% ان� ن�% ات�� وس�ط ده�ف� ون��

اب� س»�ن� ) ان�1304 م /1925ت�^ش ار� مرگ� س�ون� ت�� ن»� ت� ج�^ ه دس»»� ب% ن»»�% ر� ه . ش* ( ره»پ%ری» خ»�ه ر ن»»»�% اپ�^ن� ج�اص»»� ه ر* ن� ك»»»� Kاط�ر ا ه ج»»�� ی ن»»»�% ن¬% ر ان� دول ع»»�� م»»� ن� ر� اد . دراپ�� ن»»»� كÆ او اق�� �t«««ب د ز� اران� ب�� كÆ ار� ت»»»�� ك�ای ش»»»�*ه ا ك»»� ن� س»»� Kرق� ا ای ش»»* اره»»� ار� ه ت�% ن� ن�% اپ�^ ان� ر* اط�ر ورود ك�الاه�ای ارر� ه ج�� ر� ن�% پ� ود ون�� ت% ود ب�� ی ج�� وس�عه ط�لب% ف� ن�� وق�� ن��ای ان� ك»»� ن»»� د. ج�^ پ�ره ش»»�* ن� ن»»�� اپ�^ ا ر* ان� ت»»�% طس»»* خ� روات�% دری�� ه ت»»�� رد ، ن»»�% د می ك»»� هدت»»�� ان� را ن�� ت»»�� Kارب� ا خ»»% عت� وی�� ت� ص»»�ا د� ود. ل»� رب% ن»�% ا ع»�� ه دوس»پ�ر ت»�% ل ن»�% وروی م�اب»�� ا س�* ی ت�% ای دوس�ب� ه ج�% ود ن�% ال�ف� ن�% ها م�خ� ست� ی� ا ك�موب�� ون� ت�% ر� ج�^ پ� كÆ ن�� ش�*ا ا وه�م ت»»�% ی ه»»� ب� اب»»�^ ا ر* ك»»ه ه�م ت»»�% ت�� Kود ا ا وج»»�% د.اوت»»�% وت�� راح� وش»»رك�وب% س»»�* ب% اخ»»�� ر� ها ار� خ»»� س»»ت� ی� ور داد ك�موب�� ت� دس»»�ولان��ی ی ط»»� م»ا ن�� ي� كÆ راه�ن� طی ب»»�� كس»ت� پ�tن� ش�* د ن»»� ر� ت�^ش ار� ج�^ پ� ست� ن�� ی� ا ك�موب�� ه ت�% ارر� د م�ن% گن� ن� ان� م�خلی می ج�% كس* گ�ردت��

ان� ات»»»�� ان� ده�ف� ه»»»ا م�ن»»»� ت� م�ن� م ر� س»»»ت� ق� ه ت�� ا ن»»»�% خ% ی�� Kدودرا دت�� ده ش»»»�* اه�ن»»»� ن� ن� ب�^ ي� ی ج�^ ر� مال مرك»»»� اده ش»»»�* ن»»»� واجی دور اق�� ه ن»»»�� ن»»»�%ا ادام»»»»ه س»»»»ت� ه»»»»� ی� كÆ وك�موب�� ای ش»»»»�* ان� ك»»»»� ن»»»»� ان� ج�^ گ م�ن»»»»� ن»»»»� ك»»»»ه ج�% د.درج�ال�ن� ن»»»»� ن� ان� ب�^زداج�� ت»»»»�� Kا �ي�ن ع� درب�% لت»»»»� ن% وب��د دت�� ر ش»�* ا ج�اص»� س»ت� ه»� ی� گ»ام ك�من� د. دراپ��ن� ه�ي� ود ادام»ه دادت»�� روی ج»�� ش»* ی� ه ب�� وری ن»�% ح»^ ی ه�ا درم�ن� ب� اب�^ ت� ر* داس�*

54

ن� را Kلی ا ی م�ن� ا ن�% ر� ت»»�% پ� د واو ن»»�� رار ده�ن»»� � كÆ ق»»� ای ش»»�* ان� ك»»� ن»»� ار ج�^ ن»»� ن� ا دراج�� ی ه»»� ب� اب»»�^ ه ر* ود راغ�لت»»� ای ج»»�� پ�روه»»� ن��ال ت�^ش ار� د ش»»� ن»»� ا ج�^ د ت»»�� ودت»»�� كزده ن�% �رام�وش* ت�� گز را ق� �tت كد ات�� ت�% من� ق� دش�* پ�رو ك�ه س�وان�% ن� دو ن�� خاد اپ�� ت� .ای�� ب�tزق�� د� ت�^

ت� . �ی دوم ادامه داس�* هان� گ ج�% ن� روع ج�% ش*هان��ی اول گ ج�% ن� ان� ت�^ش ار� ج�% دوس�ن� ه�ن�

وردار اض»»ی ب�%زج»»�� ت� ج�� ي� ق� د ار� ك�ت� عماری مردم ه�ن»»� ت� د اس»»� اب� ص»»�� ارر� ه»»ان��ی اول م�ن»»% گ ج�% ن»»� ت�^ش ار� ج�%درب� ه ار� ف»�� دی ك»� ود. گ�ات»�� دی ن»»�% ارر� گ�ات»�� ت� ت»»�% ض»»ي� ح� ار� وس�* ی ار� ره»پ%ری» م�من»»� اس»* اض ت�� ت� ج�� ي� ق� ن� ك�ت� د.اپ�� ش�*

پ�رد. ای گ»»� ان� ج»�% ن� دوس»»� ل»وب% م»ردم ه�ن� ه ش»»رع�ت� درف�� س»ت� ن»�% وات�� ود ، ن�� وردار ن»�% وی» غ�الی ب�%زج�� روجی وم�عت�ول» ره»»پ%ری ت% اق�� ود ت»»�% ول ن»»�% غ� ان� م�ش* گلسن� ه ان�� ه غ�لت� ارر� دهی م�ن% م�ات�� ه ش�ار� ل ن�% ن% ر� ك�ه ار� ش�ال�ها ق�� پ� گزه ن�� ب% ك�ن� خ�ر�اش ه ب�%زاش»»� ود ك»»� ی ن»»�% ق� اوم�ت� م�ت� وب��ث� وم�ف»»� ش»»* دم ج�� دی غ»»� ه گ�ات»»�� ارر� ود. روش* م�ن»»% ر� � ه»»ات��ش* اق»»� ت� غال�ن� او ب�%زق��د. م می ك�ردت»»»»�� ح»»»»ري�� س»»»»ی را ی�� گلی� اش ان�� ن»»»»� د اج�% �Ê««««ت ر ا وخ�� ش ه»»»»� گلی� ا ان�� ه ه�مك»»»»اری ت»»»»�% د ه�رگ�ون»»»»�� ن� م»»»»ردم ه�ن»»»»� Kاه ی ك»� اره�ان�� ن� ا وك�س»* ه ه»� خ% كن� اره�ا ، ش»�* س»* م ق�� ان� را غ�ل»پ�رغ�� گلس»ن� ه او ان�� اداری م»ردم ن»�% دی ووف»�� ادگ�ی گ�ات»�� ات��س»ن�

ال ك»ه درش»»� ات�� ن� م»»ود ج�^ ی ن�� ب� ن� س»* ت% ت�� ه ع�ق� رد وادار ن»»�% د اع�م»ال ك»� ه مردم ه�ن»»� ت� ن�% سي% ه.1314 م /1935ت��ه ان� ن»»�% ر� م�س»»لمات�� پ� ان� ن»»�� م»»� ن� ر� د. ار� ه�مي� ده»»� اری ت�% ن»»� ود م�خ� ان� ج»»�� ن� دوس»»� ه ه�ن� لی ن»»�% ور داج�� د درام»»� ور ش»»�* ت»»% ش* م�خ%ور ل ك�ش»* كن� س»* دد ت�� د درص»� می ده�ن»� ان� ن�� ه م�س»لمات�� �ی درج�كوم�ت� ن»�% دان� ن� دوه�ا ش�هم ج�^ د ه�ن� دت�� كه می دت�� ت�� Kاط�ر ا ج��

د. م�دت�� Kود ب�%زا اض ج�� ج��هان��ی اول گ ج�% ن� ه ت�^ش ار� ج�% زك�ت� ب��

ردن� ا م�س»»»لط ك»»»� ا ت»»»�% د ت»»»�� م»»»� Kدد ب�%زا ان� درص»»»� گلس»»»ن� ه»»»ان��ی اول ، ان�� گ ج�% ن»»»� �ی درج�% م»»»ان� كس»»»ت� ع�ي* ت�^ش ار� ش�*ود خدج�� �ان� ، م�ن وت�� ن��

55

ا ور ت�% ظ� ن� م�ت� ه ه�مي� گه دارد. ن�% ود ت�� صرف� ج�� ان� در ت�� ن� گه ه�ا راه�مخ^ ن� �ن� ب� Kل ، ا گه ه�ای ت�%شق�ر ودارداب�� ن� �ب�%زب�Æاك� ن� ، ج»»�� Kت% ا غ»»اق�� رد. م�ت� ت� ك»»� ق� واق�� ان� م»»� ن� اس»»� ان� ت�% وت»»�� ای ام»»پراط�وری» ن�� زای اج�ن»»� ا ب»»�% �ی ه»»� ن� ا وت»»�� ه ن�� س»»* ق� ت��جم»»ل �ا م�ن �ی ه»»� ن� ا وت»»�� ه ار� ن�� �ی ك»»� م»»ان� د. دول�ث� ع�ي* �ی ش»»�* ن� ا وت»»�� ان� ن�� ناه�ن� ار� س»»� ت� وت»»�� اج�� ه ت»»�� خت� �ی ص»»� م»»ان� لی ع�ي* اص»»�

ال ود درش»»� ده ن»»�% كس»»ت� ش»»�* اش1299 م/1920ش�* ز اش»»� ه ب»»�% ان� ك»»� گلس»»ن� ا ان�� ور را ت»»�% ام»»ه س»»� ه. ش* ع�هدت��ز �t«ب ه ر� زك�ت»»� ت� ب�� ي� ن� ص»»اد وام»»� �ت د واق�� دا می ش»»�* �ی ج»»�% م»ان� ان� ار� ع�ي* س»»ن� ه وارم�ی� ان»»�� اورم�ن� ی ج�� ن¬% ر كÆ ع»»� ه م�مال»»� ن� ك�لت»»� Kاه زك�Æ ن»»�% های» ب»»�� س»»ت� ال�ی� وت�� اس�ت� روهی ار� ت�� گ»»ام گ»»� رد. دراپ��ن� ه�ي� ا ك»»� ت� ، ام�ص»»� رق�� رار م گ»»� � ان� ق»»� گلس»»ن� ر ان�� ظ»»� ت��د ن� �س»»ن وات�� د ن�� دت�� ای ش»»�* گ ه»»� ن� د وت�^ش ار� ج�% ام ك�ردت�� ن� امه ق�� ه ع�هدت�� ا غ�لت� اش�* ی ك�مال ت�^ ه م�صظق� شری ن�% رهپ%ری اق��ه ان� ك»»� ور� ام»»ه ل»»� د ط�ی ع�هدت�� ن� �س»»ن وات�� ا ن�� ی ه»»� پ�رور� ن� ن»»�� ا ت�^ش ار� اپ�� زك�Æ ه»»� د. ب»»�� كس»»ت� ده�ن»»� ا را ش�* �ی ه»»� ن� ا وت»»�� ن��

ال ن� در1923درش»� Kای ا ه»»� ا مرر� د ام»»� ن»� ب�� ما اده ن�� ود را اغ»»� ور ج»»�� لال ك�ش»»* ف� ت� د اس»� موت»�� د ن�� غف»»� ن� م�ت� ي� ف� ق� ا م�ت� م ت»�%درب� را در م»»»امی ف»»»�� ل ن�� ود در داج»»»�� ه ن»»»�% س»»»ت� وات�� ان� ن�� م»»»� ن� ر� ا اپ�� ه ت»»»�� ا ك»»»� اش»»»�* .ك�م»»»ال ت�^ ت� رق�� رار گ»»»� � غلی ق»»»� دود ق�� ج»»»�

وررا ار� ام ك�ش»»»»* ت� وت»»»»�� اج�� رار ش»»»»� � مه»»»»وری» را ب�%زق»»»»� م ح�% ي�� ار ورر* �ی را ب�%زك�ن»»»»� م»»»»ان� لظان� ع�ي* گ»»»»پ�رد، ش»»»»� ت� ت�% دس»»»»�ه د ن»�% ف»� د م�عت� هور ش»�* زك�Æ ( م�ش»* در م�لي�ت� ب»�� ورك�Æ )ت»�^ ان�� ت»�� Kت% ا ه ل�ق� ه ن»�% ا ك»� اش»�* ر داد.ك�م»ال ت�^ پ� ع»� ه ت�� زك�ت»� ه ب�� �ی ن»�% م»ان� ع�ي*ی ن¬% ر وری ع»�� ورب� ك�ش»* ه ض»� ه�ت% ن»�% د� ی وم»� رق� ور ش»* كÆ ك�ش»* ه ار� ب»�� زك�ت»� دب��ل ب�� ن»% دد ب�� زك�Æ ودرص»� سم ب»�� ال�ی� وت�� اس�ت� ت��م»»اع ي� گ واج�% �ره�ن»»� ه داری را در ق� ع ودام�ت»»� ت� پ�راب� وس»»� ع»»� ن� ام»»ر ت�� ق� اپ�� حق»»� زای ی�� ود. اوب»»�% ی ن»»�% ه�ب% د� ر م»»� پ� وغ»»�ا ه ت»»»�% زك�ت»»»� كی ب�� �Êت د ز� ان� ب»»»�� واه»»»� ا ج�� ف»»»� ا ع�مت� اش»»»�* ام داد . ك�م»»»ال ت�^ خ»»»% لامی ای�� ز اش»»»� غاب�° دودن� س»»»�* زای ر� ه ب»»»�% زك�ت»»»� م»»»ردم ب��

ان� وت»�� ا ن�� گ ت»»�% ن»� گام»»ه ج�% ود. در ه�ي� ن� ام»ر ن»»�% ع اپ�� �tن ا رب% م»»� ا ع»�� ه ت»»�% زك�ت»� ی ب�� مب� ق� دش»�* وان�% كن� س»� ود ل�ن� رب% ن»»�% ه»ان� ع»�� ج�%زای م�ص»»ال�خه ور را ب»»�% ن� ك�ش»»* Kادگ�ی ا م»»� Kوا �ان گلس»»ن� �ی ان�� گ»»زان� ون� ت�� د وج»»�^ ا ش»»�* كÆ ه»»� وب�� لش»»* ه ت�% وچ»»% ا م�ت� اش»»�* ك�م»»ال ت�^

د. موت�� رب% درار� ن�� ه ط�رف� ع�� ی ن�% اه�ده ك�رد ، دس�ت� دوس�ب� م�س*

56

هان��ی اول گ ج�% ن� ی ت�^ش ار� ج�% ن¬% ه ع�ر ان�� اورم�ن� ج��ه ص»»»»ل را ن»»»»�% ت� ام ق�� ه ت»»»»�� ن� ن»»»»�% ف� ج�س»»»»ي� رن�� دان� ش»»»»* ت»»»»�� �رر� كی ار� ق� ان� ت�� گلس»»»»ن� �ی ، ان�� م»»»»ان� كس»»»»ت� ع�ق� ت�^ش ار� ش�*ه ورن�� ون� س»»� ا ج»»�^ رد ،ام»»� ض»»وب% ك»»� اهی اردن� م�ت� ادش»»�* ه ت�^ دال�ل»»ه را ن»»�% ا ع�ن% ه ت»»�� زش* ن»»�% �t««ب د د ت»»�� �رر� ه وق� ورن�� اهی س»»� ادش»»�* ت�^

ال ص»»ل رادر ش»»� ت� ه ق�� ورن�� ای س»»� پ�روه»»� ود ،ن�� ده ن»»�% س»»ه ش»»�* �رات�� هم ق� د.دول�ث�1920ش»»� دت»»�� ور رات�� ن� ك�ش»»* Kم ار� ا ض»»وب% اهی ع�راق� م�ت� ادش»»�* ه ت�^ ود اورا ن»»�% راق� ن»»�% لاب% م»»ردم ع»� ف� ار ات�� ن»»� ان� گ�رق�� م»»� ن� ر� ه دراپ�� ر� ك»»� پ� ان� ن»»�� گلس»»ن� ان��

د،1296 م /1917ك�ردومردم ع�راق� ك�ه درش�ال ودت�� ده ن�% گن� ن� سی ج�% گلی� ال�گز ان�� غ� پ�روه�ای اس�* ا ن�� ه. ش* ت�%ال گز درش»� �tت ارد ع1299 م /1920ت�% ی» مرچ»»�% پ�رار� ی س»* ق� ا ت�� می م»پ�رر� ب��ث� ال�ل»ه ال�غظ� Kه ره»»پ%ری ا ه. ش* ن»»�%

ود اط�ر ك�مت»% ه ج»�� ار ، ن»�% های ت�%س»ن� �tن داك�ار ود ف»�� ا وج»�% كن� ت»�% د ل�ن� ن»� ن� ال�گزان� ب�^زداج�� غ� ه اس»�* ه»اد غ�لت»� ه ج�% ان� ن»�% عن� ت� د س�* لن� ف� ت��ان� گلس»»ن� ان� ان�� م»»� ن� ر� د. دراپ�� وردت»»�� كس»»ت� ج�� سی ه�ا ش�* گلی� ع م�الی ار� ان�� %tن ا غف� م�ن� اب� وم�هماب� وض�� هپ�ر� ج% ی��

ام�ع»»ه م ج�% ض»»مت� اش ت�� گ ب�%زاش»»� ن� ور اش�لامی ت�^ش ار� ج�% ن� ك�ش* ود. اپ�� ول ن�% غ� گزی م�ش* �tت سه د ه دش�ی� ن� ن�% لسظي� درف��س»ت� ی� وب�� ن� ص�هت� لس»ظي� ان� ب�%زف�� گلس»ن� ت� ان�� وم�ي� ت»� ال ق�� ن»% ه دب�� ود. ن�% م�ده ن�% Kدرا �ان گلسن� ت� ان�� وم�ي� ت� خت� ق�� م�لل ی��

ال ی درش»»»»»»� ع»»»»»»ب� ان� ت�� م»»»»»»� ن� ر� ش* ار� اپ�� ی� د. ب�� دت�� ت� ش»»»»»»�* غ»»»»»»ال�ي� ول ق�� غ� دب� م�ش»»»»»»* ه ش»»»»»»�* ن� ن»»»»»»�% م�ي� ن� ش»»»»»»رر� ا دراپ�� ه»»»»»»�ه ه. ش*1296م /1917 عمار گ�ران»»»�� ت� داف� اس»»»� ت% اه»»� ي� غق� ان� درت�� گلس»»»ن� ه ان�� ارچ»»»% ز ج�� �t««ب ور ور� ال�ق� ردت»»»�% ل�

د ن»� واب�� ان� می ن�� هودت»�� رد ، ن�� ده اس�ت� اغ�لام ك»� هور ش�* ور م�ش* ال�ق� ه ت�% ه اغ�لام�ت� ه ای ك�ه ن�% ود ط�ی اغ�لام�ت� ور ج�� ك�ش*ا س»ت� ه»� ی� وب�� ود� ص�هت� ق»� ز ت�� �t«ب ه ر� ان� ك»� گلس»ن� دف� دول�ث� ان�� د.ه»� ن»� ب�� ما ش ن�� ش�ی� ا° ی ت�� ود دول�ب� ن� ب�%زای ج�� لسظي� درف��ن� ت�^ش Kود. ار� ا ه ن»�% ظق»� زای م�ت� ار� ب»�% ح»رن� ش»� ان� وی�% زای م�س»لمات�� ظ»ر ب»�% ون� خ�� ان�� كÆ ك»� اد ب»�� خ»% ت� ای�� �رار داس»�* ق»�ه ی ه�ا ك»»� ب� لسظن� د. ف�� ن� ك�ردت�� لسظي� ه ف�� رب� ن�% ه م�هاخ�% ق� ن�% �tن و ش* ان� را ت�� هودت�� هان� ن�� ست� ه�ا درشراشر ج�% ی� وب�� ص�هت�خ� ي� ه س»»�* ه م�س»لخان�� ارر� ه»»ا م�ن»»% ن�� Kا �ن �tپ د ك�ه م�همپ�ر دت�� ام دس�ت� ر� ن� ه اغپ�راض� وق�� اره�ا ن�% د ت�% ودت�� ده ن�% ظر ش�* ه خ�� وچ% م�ت�

57

ال سام در ش»� ن� ق�� �tپ ال�د ا ه�مك»اری1314 م/ 1935ع�ر� ان� وت»�% گلس»ن� ط ان�� وس»� ام ن�� ن»� ن� ق�� ود. اپ�� ه. ش* ن»�%ول غ� ان� م�ش* گلسن� ا ان�� ه ت�% ارر� ه م�ن% ر� ن�% پ� ان� ن�� �Êت ه م�صر ان�� اورم�ن� گز ج�� �tت ه د د. درگ�وس* ست� ه�ا شرك�وب% ش�* ی� وب�� ص�هت�

ال دب� درش»»� ه ش»»�* ان� ن�% گلسن� كه ان�� ت�� Kود ا ا وج�% د.ت�% ودت�� ه1301 م /1922ن�% ر ن»»�% پ� ط» ط»»� رات�� ه ش»»* روط ن»»�% ه. ش* م�ش»»*ده�د. لال ت�% ف� ور اس�ت� ن� ك�ش* Kا

ا» در م�صر ـ1 ن� ب�� ا ن� �Êب اط�اب� امپراط�وری ب�%ز ن% ت� ارب�� ي� ام�ن�ی ـ2 ارج% م ج�� ت� ق� ر م�ست� پ� م وغ� ت� ق� اور� م�ست� خ% ل ه�ر ی�� اب�% اع ار� م�صر درم�ف� دف��ها درم�صرـ3 ت� لن� ان� واف�� ن� ارج�% ع ج�� اق�� ح�ماب��ث� ار� م�ن�ور ار� رودـ4 اط�ر ع�ت»»% ه ج�� ه م�صر ن�% واه�ان� ال�خاق� س�ودان� ن�% ان� ج�� �Êت ده س�ودان� )م�صر ن� ب�� Kله ا م�سن°

د. اش�* ان� ت�% گلسن� ار ان�� ن� ن� د ( دراج�� ودت�� ور ن�% ن� ك�ش* Kا Æاك� ل ار� ج�� ن� ب��ال د.در ش»»»� دت�� ن� كس»»»* ه ت�� ارر� ت� ار� م�ن»»»% ه�م دس»»»� ار� اب� م»»»ردم م�ص»»»ر ت»»»�% ار� ن»»»� ن� ام�ن� ود اپ�� ا وج»»»�% م/1935ت»»»�%

و1314 ود ع�ملا م�ص»»ر ار� دو س»� ا ن»»�% ال�ن»»� ن� ص»رف� اب�� ر� درت�� پ� ی ن�� ب% ون� ل�ن� صرف»� ك�رد. ج�^ ه را ت�� س* ا ج�ب% ال�ن� ن� ه. ش* اب��ط� ف»»� ر� چ� ه خ�% د ن�% ی ك�ن� ان� را راض� �Êت كه م�صر ت�� Kب�%زای ا �ان گلسن� ت� . ان�� �رار گ�رق�� ظر ق� رب% ( درخ�� وب% وع�� ت� ) ج�%

ر ك�رد. ظ� صرف� ت�� س* وت�� اب� ج�� ار� ن� گز ام�ن� �tت ز� ار� د ال س�وب�° س�ودان� وك�ات��

58

�ی اول ودوم ن� ها گ ج�% ن� اص�له ج�% ا در ف�� ف� �tت �ر ق� Kكا وا �tن اع امر صل س�وم : اوص�� ف��

كا �tن مر Kال�ف� : اور ن� ك�ش»»»»»* Kرار داد. ا � خ»»»»»ده ق»»»»»� �الاب� م�ن حص»»»»»ار ات»»»»»�� ش* در ای�� ی� ش* ار� ب�� ی� ك»»»»»»ا را ب�� �tن مر Kان��ی اول ا گ ج»»»»»»�% ن»»»»»� ج�%ر� پ� ن� ن»�� ي� ك»»ای لاب�� �tن مر Kد.در ا ار� ان� دور ش»� گس»ن� خ� ار� ات�� دری�� ه ت»�� ن� را ن»»�% Kادا ، ا صادی ب�%زك�ات»»�� �ت ود� اق�� ق� ا ت�� ست� ت�% وات�� ن��

ا خ% �tی در خ»»ده ت»»�� �الاب� م�ن س»»لط ات»»�� اری ، ت�� خ»»% الی وی�� حص»»اراب� م»»� اب� وای�� ار� ن»»� ظ»»ای وام وگ�س»»پ�رش* ام�ن� ا اع� ت»»�%ن� ي� ك»»»ای لاب�� �tن ی درامر ن�� ا ال�ث� دول اروت»»»�^ ل ار� دج»»»�� ن% ال�هاق�� ه ار� ش»»»� خ»»»ده ك»»»� �الاب� م�ن ت� . ات»»»�� اق�� ات��ش* ت»»»�� ر� � اق»»»�

ود درش�ال ا م�سلط س�* خ% ی�� Kود ب�%زا ا ج�� ود ت�� لوگ�پ�ری» ك�رده ن�% كن�1289 م/1910ج�% �tت ان� ام»»ر ه ت�^ خادن�� ه. ش* ای��ورد. Kود ا ه وج�% ن� را ن�% ي� كای لاب�� �tن مر Kه دول ا كل ار� ك�لت� ش* م�ی�

داب� ول�ن»»»»»»� ات��ش* ن�� ر� � اط�ر اق»»»»»»� ه ج»»»»»»�� ن� ن»»»»»»�% ي� ك»»»»»»ای لاب�� �tن مر Kای ا ور ه»»»»»»� ه»»»»»»ان��ی اول ، ك�ش»»»»»»* گ ج�% ن»»»»»»� ول ج�% درط»»»»»»�ه» ه ش»»»رم�ان�� ه ن»»»�% ا وات�%س»»»ت� ص»»»ادی ع�م»»»دت�� �ت ق� اق�� ا ون� اپ��ن� رون»»»�� د.ام»»»� ن� �ن ی داش»»»�* ق� ز روت�� ص»»»اد ب»»»�^ �ت ود اق�� ادراب� ج»»»�� وص»»»�

اورد. ت�^ش ار� ن»� ان� ب�� ه ارم�غ»� ه ن»�% ظق»� اهی ب�%زای م»ردم م�ت� ود ع�ملا رف�� خده ن�% �الاب� م�ن ه داران� ات�� اری شرم�ان�� گ�د�ص»اد �ت گی اق�� ل وات�%سن� ه دل�ن»� دون�% ن� ش»�* ي� ك»ای لاب�� �tن مر Kای ا ور ه»� ر ك�ش»* پ� ر»� دام�ن� گ»� پ� ص»ادی ن�� �ت ه»ای اق�� حران�� گ ی�% ن� ج�%

دب� ه ش»»»»�* ان� ن»»»»�% ت�� Kاس»»»»ی ا اب� س�ن� ن»»»»% ص»»»»اد م�لی وب�* �ت كز( اق�� ور� ، ش»»»»�* اض )م�ش ، م»»»»� ه م�حض»»»»ولی ج�� ور ن»»»»�% ن� ك�ش»»»»* اپ��دان� من»� رف� ب�*زون�� ه ار� ط»� غ»»ددی را ك»»� ای م�ت� اه»� �tت وع ك�ود ت� وف»»� عي� . اپ��ن� وض»�� ت� گی گ�س* ن� ق� س�* Kوش* ا ح� دس�ت�وح� ه م»»� ه»»ای وات�%س»»ت� ص»»اد وج�كوم�ت� �ت ع اق�� ی وض»»�� ران�% ورد . خ»»�� Kال ا ن»»% ه دب�� د ن»»�% خ»»ده ح�م»»اب��ث� می ش»»�* �الاب� م�ن وات»»��

گاه چ^ كن� ه�ن� د ، ل�ن� دت�� ام�ها شرك�وب% ش�* ن� . اگ�ر چه اك�پ*ر ق�� ت� ت% گ�س* اب� مردم را م�وج�% لات�% ف� اب� وات�� اغپ�راص��د. ن� �ن گس* ام�وش* ت�� ج��

59

هان��ی اول گ ج�% ن� خده ت�^ش ار� ج�% �الاب� م�ن ات��دهی ی ت»»»»�% ارج% كÆ ج»»»»�� ه م�مال»»»»� ارد دلار ن»»»»�% لن»»»»� ش* ار� دوم�ن� ی� خ»»»»ده ب�� �الاب� م�ن ه»»»»ان��ی اول ات»»»»�� گ ج�% ن»»»»� ش* ار� ج�% ی� ب��

ود ، ه ن»�% �ت» ود را ب�^زداج�� �روض� ج»�� ك»ه ق»� ت�� Kگ غ�لاوه ب�%ز ا ن� . ت�^ش ار� ج�% ت� ور25داس�* گ»ز ك�ش»* �tت ر� ار� د پ� ارد دلار ن»�� لن»� م�ن�ن� Kود� ا ق»»� ه ت�� ت»»% ب�� ا م»»ه ج�% عه ه� وس»»� زای ن�� ی ب»»�% ب% اس»»� ت� م�ن� �رص»»� وق� ال�غل»»ده ق� ولی ف»»� درب� ن»»�^ ن� ف»»�� ود. اپ�� ك»»ار ن»»�% ا ط�لي% ه»»�

ود� ق»� ه ت�� ق� ات�% ي�ن� ش»� داش»�* ی وت�� ن�� ا پ�روی» درت»�� ب�tث� ن»�� م»وع م�خ»دود كن� درم�ج% رد، ل�ن� �راه�م ك»� ه»ان� ق»� ور درشراش»ر ج�% ك�ش»*رق� دور ن� در ش»»»* اپ�^ ا ور* ان� دراروت»»»�^ گلس»»»ن� ون� ان�� ی ج»»»�^ ان�� ن»»»% د ب�%زرق�� وات»»»�� ت� ور ب�� ن� ك�ش»»»* Kاا د ت»»»�� ت% ش»»»�* وج�% اس»»»ی م»»»� س�ن�اده ای ه»ارده م»� رح ج�^ اده ار� ط»� ف� ت� ا اس»� ود ت»�% دوار ن»�% خ»ده ام�ن»� �الاب� م�ن مه»ور» ت»�� ش ح�% ی� لشون� رب�° د.وت�� وت�� وق� ج�% ق� ت��

ت� ع را ت�^س»»»»»* �t«««««ن ت� ، اپ��ن� م�وا ع گ�م»»»»»رك�ی و... را درب�%زداس»»»»»�* �t«««««ن ف� م�وا د� �ی ، ج»»»»»� پ�ران� ت� ادی ك�س»»»»»* ر� Kه ا ود ك»»»»»� ج»»»»»��د . ودت»»»�� �ر� ر� اق� پ� ن� ن»»»»�� Kا �ان ر� ه ب�%زم»»»»پ� د ك»»»� ن� �ن داش»»»�* ع گ�م»»»رك�ی را ب�%زت�� �t«««ن ه»»»ا م.ا ت� �ه ب� ا ن»»»»�� ور ه»»»� گ»»»ز ك�ش»»»* �tت كن� د ارد، ل�ن� ش»»»رگ�د�طخ ت% درس»»� ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ات��ش* داد. ن»»�% �ر� ود را اق»»� اری ج»»�� خ»»% گی وی�� ن� ان� ج�% اوگ»»� وری ت�� ر� ه�رك�ش»»* پ� اه�ا ن�� درع�رصه درت��

ال د . درش»»»� اد ش»»»�* خ»»»% خ»»»ده ای�� �الاب� م�ن اری ات»»»�� خ% عه ی�� وس»»»� ز ن�� ع ع�م»»»ده ای درب�%زاب»»»�% �t«««ن ه»»»ان� م�وا م /1929ج�%ا گ�روه�ه»»ای1308 د ت»»�� اع�ت* ش�* ول ت�% ش* ن�^ ل ارر� پ�ر� �اط�ر ن� ه ج�� خده ن�% �الاب� م�ن د ات�� ه رش�* صاد رون�% �ت ه. ش* اق��

وت��ش* دگ�ی ج»�� ت»�� ارح� ر� ود م�خ»� م»ام م�حض»ولاب� ج»�� �روش* ن�� ا ق»� ی ت»�% د ج�ب� ن� واب�� ت� ان� ب�� اورر� ون� ك�س* پ�ری ار»� مردم ج�^ ك�ت*اورر� ت� . ت�^ش ار� ك�س»»»»»* ان� رق�� ان� ار� م�ن»»»»»� اورر� اری ار� م�حض»»»»»ولاب� ك�س»»»»»* ه ت�%س»»»»»ن� خ»»»»»% ن� �ن د. درب�� ن»»»»»� ن� ك�ن� م�ي� ا° را ت»»»»»��

اه�ش* اط�ر ك»� ه ج»�� ر� ن»�% پ� ر ع�م»ومی ون»�� ق»� طه ق�� ه واس»� ه ن»�% ر� ك»� پ� ی ن»�� عب� ت� ای ص»� د. ك�الاه»� ده ش»�* ن� ر� ك�س»* پ� ع ن»�� �tن ا ن� ه ص»� ح»ران� ن»�% ی�%ش* اه� پ�ری ار� ك»»� لوگ»»� ا ع�مدا ب�%زای ج�% د ت�� دت�� ی می م�ات�� اق� اره�ا ت�% ن% ا دراب�� د ت�� دت�� می رس�ن� �روش* ن�� ه ق� �ی ن�% هان� ارب� ج�% خ% ی��

ا ه ه»»»� ان»»»�� ل ك�ارج�� غطن»»»� اع�ت* ت�� ع ، ت»»»�% �tن ا ن� دن� م�حض»»»ولاب� ص»»»� ن� روش* ب��زس»»»� � ه ق»»»� د. ن»»»�% دت�� ود می ش»»»�* ان�% ه»»»ا ت»»»�� ن�� Kمت� ا ي� ق��ر� پ� ن� ن»»�� ي� ك»»ای لاب�� �tن ی وامر ن�� ا وره�ای اروت»»�^ ه ك�ش»»* ح»»ران� ن»»�% ودی اپ��ن� ی�% ه ر� . ن»»�% ت� ه»»ا ك�ارگ�رگ�س»»* ون�� لت� ك»»اری م�ن� ي� وب��

ال ك�ور در ش»� د� ص»ادی م»� �ت ح»ران� اق�� د. ی�% م»� Kی درا� ه»»ان� له ای ج�% ورب� م�س»»ن° ه ض»»� رد ون»�% م /1932ش»راب��ث� ك»�60

رح1311 ام ط»� ه ت»»�� ام»ه ای ن»»�% ول�ث� ب�%زت�� ت� . رور� اق�� ش* ت�� ا ج�دودی ك�اه� ول�ث� ت�� ا م�ساع�ی رور� ه. ش* ت�%رگ�ی رد . ط�رج�ه»»ای ب�%ز� ل»»ه م ك»»� ص»»ادی م�داج�� �ت ور اق�� ن� دول�ث� در ام»»� Kاش ا ه ب�%زاش»»� ورد ك»»� Kرا درا ه اخ»»�% و را ن»»�% ن»»��

ان� اورر� ر� ك�س»* پ� د . ن»�� م»� Kرا درمی ا ه خ»�% ك»اران� ن»�% ي� غ»داد ب�� ش* ت�� اه� زای ك»� گلداری و... ب»�% ن� ی ، ج�% ون� راه�سار� ج�^ه ی ن»»»�% ار� لخه ش»»»� ع اش»»»� �tن ا ن� ول�ث� گ�س»»»پ�رش* ص»»»� ن� رور� Kد . ت�^ش ار� ا ن»»»� ن� رار می گ�رف�� � ز ح�م»»»اب��ث� دول�ث� ق»»»� �t«««ب ر�

الاب� گز ات»»»�� �tت ارد ت% ت»»»�% ي� زب�� ن� ب»»»�� ه اپ�� رار داد . ن»»»�% � ه ق»»»� وچ»»»% ورد ن�� ی را م»»»� ن�� ا پ�روی درت»»»�� ل ن»»»�� كمن»»»� عه وت�� وس»»»� ض»»»وض ن�� خ��امی ظ»� پ�روی ت�� لك»ه ب�%زن»�� د ت�% ام�ان� ده»� ود را ش»� ص»اد ج»�� �ت �ی دوم اق�� ه»ان� گ ج�% ن� ل ار� ج�% ن% ا ق�� ست� ت�� وات�� ها ن�� ت� �ه ب� خده ن�� �م�ن

د. ات�� ق�ر� ت� ر� ب�� پ� ود ن�� ج��هان��ی اول گ ج�% ن� ا ت�^ش ار� ج�% ك�وت�%

ت% وج�% ن� امر م»»� د.اپ�� ر� ش�* پ� ا ن�� كاری درك�وت�% ي� ق�ر وب�� ات��ش* ق�� �ر� ت% اق� خده م�وج�% �الاب� م�ن صادی ات�� �ت حران� اق�� ی�%ه ا ك»»»� ی ه»»»� ك»»»ان�� �tن مر Kد . ا ادو گ�ردت»»»�� ام م�اك»»»� ه ت»»»�� ور ن»»»�% ن� ك�ش»»»* Kده ا ات�� س»»»* ت� ت�� ور دس»»»� ان�� كن»»»� د م»»»ردم ار� دت�� دت�� ی ش»»»�* ب� ب�� ا ارص»»»�� ت��د. دت�� ات�� س* ای او ت�� ه ج�% كا را ن�% �tن مر Kا در ا ر ك�وت�% پ� ست� ، س�ق� ی� ن� ه�ا ب�� Kع ا اق�� ط� م�ن� ش* ار� اپ��ن� ج�اف�� ی� د م�اك�ادو ب�� ن� ن� اف�� درت��ه ش* ن»»»�% ی ، ارت�� ن�� ا های ك�وت»»»�% س»»»ت� ال�ی� وت�� اس�ت� ت� ت�� ال�ق� طه م�خ»»»� ه واس»»»� اورد ون»»»�% ن»»»� ادی ب�� ت»»»�� س»»»ت� دوام ر� وات�� ت� ر� ب�� پ� او ن»»»��ورد دار ت� ب�%زج»�� ي� �Êب و ه ار� م�خت»% گاه را ك»� ش»* اد دات�� ن� كÆ اس»� كزد وب»�� ات�� �t«ت ا ك�ود س»ن� ی� اب�� ام ت�% ه ت»�� ه ن»�% وچ� كÆ ش»رج�% دهی ب»�� �رم�ات»�� ق�ه ان»»�� ت� ك�ارج�� غ»»ال�ي� و وق�� خ»ده را ل�غ»»� �الاب� م�ن امی ات»�� ظ»»� ال�ث� ت�� ه دج»»�� ار� ه اج»»�% ار� ورد . ج�كوم�ت� ت»�� Kود ب�%زشر ك�ار ا ن�%ه خ»% ن� �ن ت� . درب�� خ� گن� زات�� گي�ن� را ب»�% ن� م ج�ك»وم�ت� واس»�* س»* دام�اب� ج�� ن� اف»�� . اپ�� ت� اج�� ی را م�خدودش»� ك»ان�� �tن مر Kه»�ای ا

ال ه»»ا1313 م /1934در ش»»� ن�� Kاره ا ه اش»»�* ود ن»»�% ده ن»»�% ده ش»»�* �Ê««ت ر ان� خ�� ن»»� ب�° كا �tن مر Kوی ا ه ار� س»»� ا ك»»� س»»ن� ی� اب�� ه. ش* ت�%ه ان»»»�� اك�ی را ت�^ ف� وری س»»»� ان�� كن»»»� درب� ، دت�� ن� ف»»»�� ي� رف�� ت� گ»»»� دس»»»� ا ت�% رد وت»»»�% ا» ك»»»� غف� ت� ه اس»»»� ور ن»»»�% ت»»»% ش ج�ك»»»وم�ت� را م�خ% ی� رب�°

اری ك�رد. گ�د�

61

هان��ی اول گ ج�% ن� لی ت�^ش ار� ج�% ن� س�*ل ده»»»ه �t«««ب ه1930 دراور ای م�س»»»لخ غ�لت»»»� پ�روه»»»� ی ار� ن�� س»»»* خ� ام م»»»ردم وی�% ن»»»� اط�ر ق�� ه ج»»»�� لی ن»»»�% ن� ور س»»»�* م ك�ش»»»*

ال ام درش»»� خ% د. ش»»رای�� ار ش»»�* رامی ه�ای ت�%س»»ن� Kاا ار ت�� وری ج�اك�م دج�^ ان�� كن� راو1311 م /1932دت�� ه.ش* گ»»�ام را ن»»»� خ»»»ده ره»»»»پ%ری ق�� �الاب� م�ن لی درات»»»»�� ن� ر س»»»»�* پ� ق� لا س»»»»� ا ك�م»»»»كÆ راوت�� س»»»»ت� ت»»»»�% وات�� ی ن�� وان�� پ�روی ه»»»� ده ن»»»»�� �رم�ات»»»�� ق�

الاب� ع ات»»�� اق�� ام�ن»»� ام داد وت�% خ»»% راو ای�� ه گ»»� �ی ك»»� لاج�ان� ه اص»»� د ك»»� ن� كس»»* ولی ت�� د. ط»»� درب� ب�%زش»»� ه ف»»�� ه ون»»�% �ت»» ت� گ�رق�� دس»»� ت�%ی ج�ك»»»وم�ت� را ن�� ا �t«««ت لا ط�ی ك�ود ن� راوت�� Kد. ت�^ش ار� ا زو ش»»»�* لا روب»»»�% ت� راوت�� ال�ق� ا م�خ»»»� ود ، ت»»»�% اد ن»»»�% ص»»»� خ»»»ده در ت�� �م�نر ش�ال ن� دراواخ�� Kد ك�ه ب�%زاش�اش ا اب� ش�* ات�% خ� ت� ام اب�� خ% ه ای�� ور ن�% ت% ار مردم م�خ% س* ب�tز ق�� ت� . ام�ا ر� دردس�ت� گ�رق��

ق�رب� 1311 م /1932 م و ت�� س* ر� ج�� پ� دری ن�� ور ال�سات�� رن�� Kه. ش* ا م د ر ت� ارر� ص»�� ای م�ن»»% پ�روه»»� م»»ه ن�� كل ار� ه� ش»* ه»ه م�لی م�ی� ت% كÆ ج�% ل ب»�� كن� س»* ه ت�� ت� ون»»�% خ� گن� رات�� پ% ه ج�كوم�ت»� م»ردم را غ�لت»�

ال ول ش»� . درط»� ت� ح%ر گ�س* ال�ف�1317 م/1938م�ن� دار وم�خ»� ای ط�رف»�� پ�روه»� ان� ن�� ه م�ن»� ارر� ه.ش* م�ن»%ب�tث»� را در پ*ر ال اك»»� ن� ش»»� Kه»»ار ا د درن�% دت�� ق� ش»»�* ه»»ه م�لی م�وف»»� ت% داران� ج�% ت� . ط�رف»»�� رق�� الا گ»»� ت� ت»»�% خ� ج�ك»»وم�ت� س»»�

ت� اس»»»»»� اب� رت�� ات»»»»»�% خ� ت� اری اب�� ر� ر� ت�^ش ار� ب�%زگ»»»»»� پ� �Êن ا د. ودر ت»»»»»�^ وردت»»»»»�� Kت� ا ه دس»»»»»� ا ن»»»»»�% هرداری ه»»»»»� اب� ش»»»»»�* ات»»»»»�% خ� ت� اب��د. ی رس�ن� پ�رور� ه ن�� ها ن�% ن�� Kت% ا خ� ت� د م�ن� امر� مهوری» ،ت�� ح�%

هان��ی اول گ ج�% ن� ه ت�^ش ار� ج�% كاراگ�ون�° ي� ب��ال ور ار� ش»»»»� ن� ك�ش»»»»* الاب�1295 م / 1916دراپ�� ده ، ات»»»»�� ات�� س»»»»* ت� ت�� غ»»»»د ج�ك»»»»وم�ت� دس»»»»� ه ت�% ه.ش* ن»»»»�%

ور ن� ك�ش* Kور ا ان�� كن� ا دت�� ت� س�وم�ور� عي� ش* مردم ك�ه م�وق�� خ� ادی ی�% ر� Kت� ا هض� ه ن�� ارر� ود. ام�ا م�ن% خده ب�%ز شر ك�ار ن�% �م�نش* ی% ن� امی ج�% ظ»»� ال�ث� ت�� ن� دج»»�� د . اپ�� خ»»ده ش»»�* �الاب� م�ن امی ات»»�� ظ»»� ال�ث� ت�� ت% دج»»�� وج�% ود م»»� ه ن»»�% �ت»» داج�� ظ»»ر ات�� ه خ�� را ن»»�%

ت� . داج�� ه راه ات»»»�� ك»»»اراگ�وا ن»»»�% ي� ان� ب�� ن� هن� ب�^زس»»»� هت� ح�م»»»اب��ث� ار� م�ت� ه»»»ان� درج�% گ�س»»»پ�رده ای را در شراش»»»ر ج�%

62

د. دت»�� ه ر� ه م�س»لخان�� ارر� ه م�ن»% ت� ن»�% اش�د دس»»� مه ف�� ه ج�اك� ق� ا ط�ت% ه ت�% ارر� وده ه�ای مردم ب�%زای م�ن% ر� ن�� پ� ور ن�� ل ك�ش* درداج��روی ش»* ی� ود . ب�� وردار ن»�% اض»ی ب�%زج»�� ت� ج�� ي� �Êب و و ار� م�خت»% ت� �Êب د ات�� ار ش»� وش»ر� ه»ا ، اگ�وس�ت� ان�� ر� پ� ده�ان� ب�^زن�� �رم�ات»�� ان� ق� درم�ن�ه ده ك»»� ات�� س»»* ت� ت�� د. ج�ك»»وم�ت� دس»»� ت% ش»�* وج�% خده را م»»� �الاب� م�ن ال�ث� ات�� گز دج�� �tت ارد ارر� ت�% پ�روه�ای م�ن% ع ن�� �Êن شرل ن� ه ق�� و را ن�% ت� �Êب د های ش�ات�� وط�ت° ود ط�ی ن�� ده ن�% ی ب��زس�ن� ان�� ه ج�% ان� ن�% ارر� دن� م�ن% ات�� ش* ك�س* ه ش�ار� هات��ش* ب�%زای ن�% لاش�* ت��

. ت� ام�وش* ش�اج�� لاب% مردم را ج�� ف� ا ات�� ن� د وم�وق�� رش�ات��هان��ی اول گ ج�% ن� ا ت�^ش ار� ج�% ف� �tت �ر ب% : اق�

س»»ه ام»»پراط�وری» �رات�� ان� وق� گلس»»ن� ن� ان�� ي� ف� ق� ط م�ت� وس»»� ل�م»»ان� ن�� Kی ا ان�� ف»»� �tت �ر ق� Kعمراب� ا ص»»رف»� م�س»»ت� ت�^ش ار� ت��ن� م اپ�� خكت� عه وی�� وس»»� زای ن�� دام ب»�% ن� اف»»�� ا اپ�� ان� ت»»�% م»»� د. ه�م ر� وردت»»�� Kود ا ه وج�% ا ن�% �رف�� رگ�ی دراق� �ی ب�%ز� عمران� ه�ای م�ست�

ا ف»»»»»»»� �tت �ر ده اق� ی م�ات»»»»»»»�� اق� اط�ق� ت»»»»»»»�% ص»»»»»»»رف� م�ن»»»»»»»� زای ت�� ش* ب»»»»»»»�% ه ك�وش»»»»»»»�* عمارگ�ران� ن»»»»»»»�% ت� ا ، اس»»»»»»»� ام»»»»»»»پراط�وری ه»»»»»»»�د. دت�� ت�� ادرب� ورر� عمارگ�ران� م�ن% ه اس�ت� ه غ�لت� ارر� ه م�ن% ر� ن�% پ� ی ن�� ان�� ف� �tت �ر ان� اق� لال ط�لن% ف� ل اس�ت� اب�% د.درم�ف� ن� ن� ب�^زداج��

ال ار ار� ش»»»»»»»� ن»»»»»»»� ی ع�مرم�خ� ب% ال 1293 م /1914درل�ن»»»»»»»� ا ش»»»»»»»� ه. ش*1310 م / 1931 ه. ش* ت»»»»»»»��ای پ�روه»»� ع ن�� ت� خ� وس»»� ا ت�%س»»ي� ا ت»»�% ی ه»»� ان�� ال�ن»»� ن� ام اب�� خ% ود .ش»»رای�� ه ن»»�% �ت اج�� ده ش»»� ود درم�ات»»�� اب� ج»»�� ارر� ا م�ن»»% ه»»ا را ت»»�% ت� �tب ا ال�ن� ن� اب��

د. ه اغ�دام ك�ردت�� �ت اف� اورا اسپ�ر ش�اج�� ال�ع� گ�ر� ود وصرف� م�ن% ج��ه ارر� ه م�ن»»»»»»»% ی ن»»»»»»»�% ان�� ن� ب�� نا ش»»»»»»»وی واس»»»»»»»� �رات�� عمارگ�ران� ق� ت� ه اس»»»»»»»� ی غ�لت»»»»»»»� ق� �tت م ر كزي�� دال� ر� ع�ن»»»»»»»% پ� درم»»»»»»»راك�ش* ن»»»»»»»��عه وس»»� دد ن�� ه درص»»� ا ك»»� ن� ب�� نا ود. اس»»� ده ن»»�% م ش»�* س»»ت� ق� ا ت�� ن� ب�� نا س»»ه واس»»� �رات�� ان� ق� ان� م»»راك�ش* م�ن»»� م»»� ن� ر� Kت� .درا زداج�� ب»�^ل اب»»�� ن% ر ق�� م ره»»پ% داك�ري�� د. ع�ن»»% ف� ح�مل»»ه ور ش»»�* ل رن»»�� اب»»�� ن% �ی ق�� اط�ق� م�س»»كون� ه م�ن»»� ود ن»»�% ود ن»»�% ی ج»»�� ص»»رق� اط�ق� م�ت� م�ن»»�

ال ت� ودر ش»»»»� اس»»»»� ان� ب�%زج�� اور� خ»»»»% �ا م�ن ل»»»»ه ت»»»»�% ات�% ه م�ف� ف� ن»»»»�% ان� وارد1921رن»»»»�� ت»»»»�� Kی ب�%زا ب� خ� كس»»»»ت� س»»»»� م ش�*ه ان� ك»»� ش»»وت�� �رات�� رد. ق� ف� را اغ�لام ك»»� مهوری» رن�� ش ح�% ش�ی� ا° م ت�� كزي�� دال� ی ، ع�ن% پ�رور� ن� ن�� ت� . ت�^ش ار� اپ�� ش�اج��

63

ام ر� ا اع»»� د وت»»�% ن� ن� اف�� ن� ا س»»�* ی ه»»� ان�� ن� ب�� نا ه ك�م»»كÆ اس»»� گ»»ام ن»»�% د دراپ��ن� ه�ي� ودت»»�� ده ن�% اك�Æ ش»»�* من»»� ي� ح»»ولاب� م»»راك�ش* ب�� ار� ی��ور ر� ار� ك�ش»* پ� م ن»�� كزي�� دال� د. ع�ن»% ن� �كس»ن ف� را دره�م ش�* مه»وری رن»�� ت� ح�% گ ه�ا س�خ� ن� �روان� وط�ی ج�% پ�روه�ای ق� ن��

د. د گ�ردت�� عن� ت% ب��

هان��ی دوم گ ج�% ن� م : ج�% ج% ن� ش* ب�^ خ� ی�%صل اول ف��

�ی دوم ن� ها گ ج�% ن� ش* ار� ج�% ی� های ب�� حران�� ی�%گز �tت ك»»»د ا ت�� ال�ف� ت»»»�% ق� وم�خ»»»� ای م�واف»»»� پ�روه»»»� وف� ن�� ق� اه ض»»»� �ی ك�وت»»»�� tن د زای م»»»� ه»»»ان��ی اول ب»»»�% گ ج�% ن»»»� ت�^ش ار� ج�%

وف� دوب��ث� ق� د ض»»� م»»� Kد ا دت»»�� ه ت�^ ی ك»»� حران� ه�ان�� ز ی�% د ك�ه ب�%زاب�* ن� كس* كن� ط�ولی ت�� ود ل�ن� ت% ض ب�� ح� ن� وم�س* دان� روس�* ن� ج�^ه ا» ك»� ال�ن»� ن� ل�م»ان� واب�� Kور ا ا ، دو ك�ش»* ن� ب�� نا لی اس»� گ ه»�ای داج�� ن»� ز ج�% د. ب�%زاب»�* دت�� ز ش»�* ض ب»�� ح� گز م�س»* �tت ك»د من� ار� ت�� ودش�*

د وم�ح»»ور رو دت�� خ»»د ش»»�* �گز م�ن �tت ك»»د ا ت�� د ت»»�% ن� �ن ن� داش»»�* Kال ا ن»»% پ�رك�ی درق�� ع م�س»»* د .–م�واض»»�� وردت»»�� Kود ا ه وج»»�% ن� را ن»»�% زل�ي� ب»»�%ده ن»»� ا» ه�م ع�ق� ن»»� ب�� ا ن� �Êب ر� ام»»پراط�وری» ب�%ز پ� سم ون�� ی� ا ك�موب�� ت� ت�% ال�ق� اپ�^ن� درم�ورد م�خ� ا ر* ور ت�% ون� اپ��ن� دوك�ش* ش�یش ج�^

64

ه ه�م ر� ن»»»�% پ� س»»»ه ن»»»�� �رات�� ان� وق� گلس»»»ن� ل ان�� اب»»»�% د . درم�ف� وردت»»»�� Kود ا ه وج»»»�% د ودول م�ح»»»ور را ن»»»�% دت�� خ»»»د ش»»»�* �ا ه�م م�ن د ت»»»�% ودت»»»�� ن�%ن� ( را ي� ف� ق� ق� )م�ت� ق»»� ان� ، دول م�ت� ون� ل�هس»ن� ی ج»�^ رق� ش* ی� �tب ا كÆ اروت�^ ا ح�ماب��ث� ار� دول ك�وج�^ د وت�% دت�� كÆ ش�* �tب د ز� ب��ور ك�لی س»»ه ه ط»»� ان� ن»»�% م»»� ن� ر� Kدرا . ل»»ه ك�ي�ن� ات�% ی م�ف� رق� ا ی ش»»* ز اروت»»�^ ت�tس»»م ب»»�% ار� س»»لط ت�� ا ت�� ا ت»»�% د ، ت»»�� وردت»»�� Kود ا ه وج»»�% ن»»�%

ر ده»»ه ق� . دراواخ»»�� ق»»� وروی دول م�ح»»ور ودول م�ت� د . س»»�* ن� �ن �رار داش»»�* گز ق� �tت كد ل ت�� اب�% اح درم�ف� ن� ر1930ج�% ه»»�طی رات�� ن� ش»»»* ي� ن� ود. درج»»»�^ خ»»»د س»»»�* �گ»»»زی م�ن �tت ه د كی غ�لت»»»� ت�� ا رد، ت»»»�% عی می ك»»»� ك�ر س»»»� د� وق� ال»»»� ای ف»»»� اح ه»»»� ن»»»� كÆ ار� ج�% ب»»»��

ق� واف»»� ه ن�� ی ن»»�% رق� ای ش»»* ا ه�م درم�ورد اروت�^ د وت�% اده ك�ردت�� ف� سه اس�ت� �رات�� ان� وق� گلسن� د ان�� زدت�� لز ار� ب�� ن� ن� وه�ن� ال�ي� اس�ن�د. دت�� رس�ن�

ا» ال�ن� ن� وس�ط اب�� ه ن�� س* ر ج�ب% پ� سخ� ت��ه1314 م 1935دراش�ل ود ن»�% رد ه ن»�% دا ك»� ن»� س»ه ب�� �رات�� ا ق� ه ت»�% ی ك»� لاق� ن� ردن� اج�� ه ك»� هان»�� ا ن�% ی ت»�% ب� ه. ش* م�وس�ول�ن�

ال د. دراپ��ن� ج»� ا ش»�* اس»ی اروت»�^ ط س�ن� �ی درروات»�% ح»ران� دات��ش* ی�% ن»� اع�ت* ب�� ا ت»�% ال�ن»� ن� اور� اب�� خ»% د . ی�� ن� كز ك�س* ه ل�س* س* ج�ب%ور ن� ك�ش»* Kه ا ت� را ن»�% ق� ای ت�� ن� ن ن� اس»»� ام ت�% ا م�واد ج»�� �روش* اش�لخه ت�% ا را م�خكوم ك�رد وق� ال�ن� ن� ام�عه م�لل ع�مل اب�� ج�%ه ان� ن»»�% گلس»»ن� د. دول�ث� ان�� ن� �ن اش»»� ی ب�%زج�� ب� ول�ن� ا م�وس»»� ت� ت»»�% ال�ق� ه م�خ»»� ر دو ن»»�% س»»ه ه»»� �رات�� ان� وق� گلس»»ن� م»»ود. ان�� م ن�� ح»»ري�� ی��ز پ�رل» اوب»»�% ن� ك�ت»»� ي� ي�ن� رف�� ه ار� ب�% ح%ر ن�% ا م�ن� ال�ن� ن� وس�ط اب�� ه ن�� س* ال ج�ب% غ� ادا اس�* ت� ك�ه م�ن% م داس�* ت� ن� ب�% ضوض ار� اپ�� خ��ی ان�� وای درت»»�� ن� ام»»ر ، ف»»� گپ�ری ار� اپ�� س»»* ی� ور ب�� ظ»»� ه م�ت� ن� ن»»�% اب�%زاپ�� ن»»� ردد ب�% ان� گ»»� ن� دوس»»� ی ه�ن� ن�% Kای ش»»رح� وراه ا درت»»��ص»»»ادی �ت ور در ج�اص»»»ره اق�� اه ك�ش»»»* خ»»»% ن� ه ب�^ طی ك»»»� رات�� وال ودرش»»»* م»»»ام اپ��ن� اج»»»� ان�� ورد. ت�% Kرد ا ه» گ»»»� پ�ران»»»�� �Êن می درم�د ي� ع�ط�ه»»»»»ا غ�كش ال�عم»»»»»ل ت� �ه ادام»»»»»ه داد . ب� س»»»»»* روی درج�ب% ش»»»»»* ی� ه ب�� ان� ن»»»»»�% ن»»»»»� ور ه�مخ^ ن� ك�ش»»»»»* Kد، ا رك�ث� ك�ردت»»»»»�� ا» ش»»»»»* ال�ن»»»»»� ن� اب��ود ورج�� امی ك�ش»»* ظ»»� ه ت�� ودچ»»% ات��ش* ن�% ر� � اور� ، اق»»� خ»»% ز اپ��ن� ی�� ان� درب�%زاب»»�% گلس»»ن� ض»»وض ان�� ه خ�� ی ون»»�% ن�� ا های اروت»»�^ درن�� ف»»��

ود. ش* ن�% وب��ث� ارت�� ق� وت��

65

ا ن� ب�� لی اس�نا گ داج�� ن� ج�%ال گ1315 م 1936درش»»»� ن»»»� ه ج�% گز ن»»»�% �tت ك»»»د ا ت�� لطي�ت� ط�لث% ت»»»�% واه وش»»»� ح»»»� �tی مهور ای ح�% پ�روه»»»� ه.ش* ن��

وروی خ»»»اد س»»»�* نگ»»»زا ار� ح�م»»»اب��ث� ای�� پ%رال» وج�^ اب% ل�ت»»»� ر� واه» م»»»رك�ث% ار� اخ»»»� ح»»»� �tی مهور ای ح�% پ�روه»»»� د. ن�� ن»»»� ن� ب�^زداج��ه د ن»»»»�% ف»»»»� ك»»»»و م�عت� �رات�� زال ق� ب»»»»�� ه ره»»»»پ%ری» ر* ان� ن»»»»�% لطي�ت� ط�لن»»»»% ل ش»»»»� اب»»»»�% د . درم�ف� ودت»»»»�� وردار ن�% ی ب�%زج»»»»�� ن¬% ر ودول ع»»»»��ا» ن� ب�� نا لی اس»»� ای داج�� گ ه»»� ن»»� ت% ج�% ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� د. ن»»�% ه»»ره می ب�%زدت»»�� ل�م»»ان� ن�% Kا» وا ال�ن»»� ن� س»»م وار� ح�م»»اب��ث� اب�� ی� اش�* ف��ه»»»»»ه ت% ه درج�% ود ك»»»»»� الی ن»»»»»�% د اپ��ن� درج»»»»»� س»»»»»م ش»»»»»�* ی� اش�* ا ف�� س»»»»»م ت»»»»»�% ال�ی� ن� ن� �tب س»»»»»م و ك�ا ی� دال ك�موب�� اب�%ث� وج»»»»»�% ع�رص»»»»»ه رف»»»»»��ود ي�ن� ال�مل»»ل وج»»�% طخ ب�% ل ودرس»»� ام�لی درداج»»�� خ»»اد ك»»� ت ای�� ت� وج�^ اص»»ر راس»»� ان� ع�ن� ان� ، م�ن»»� واه»»� ح� �tی مهور ح�%

ال ا» درش»»»»»»� ن� ب�� نا لی اس»»»»»»� گه»»»»»»ای داج�� ن� ام ج�% خ% ت� . ش»»»»»»رای�� داس»»»»»»�* ی1318 م / 1939ت�� پ�رور� ا ن»»»»»»�� ه. ش* ت»»»»»»�%د. ان� رس�ن� ات�� ه ت�^ ست� ه�ا ن�% ی� اش�* ف��

ن� ي� ه ج�^ ن� ن�% اپ�^ ح�مله ر*ال ب�ی1310 م / 1931درش»»� ن»»� د. ج�^ ن� ح�مل»»ه ور ش»»�* ي� اك�Æ ج�^ وری در ج»»�� ح»»^ ه م�ن� ددا ن»»�% ن� م�خ»»% اپ�^ ه. ش* ر*

رد. غ�كش م�خكوم ك»»»� اور� خ»»»% �وان� م�ن ه ع�ت»»»� اپ�^ن� را ن»»»�% ر� ر* پ� ام�ع»»»ه م�ل»»»ل ن»»»�� د . ج�% كاب��ث� ك�ردت»»»�� ام�ع»»»ه م�ل»»»ل س»»»�* ه م�خ% ا ن»»»�% ه»»»�ا ان� ت»�� ت»�� Kا . ت� اق�� ان� ادام»ه ت»�� ن»� ن� ه�مخ^ ي� اپ�^ن� درج�^ اب� ر* اور� خ»% ود . ی�� ام�عه م�لل ن»�% روح� ار� ج�% ن� خ�� اپ�^ ال�عمل ر*

ال اب�1318 م /1939ش»»� اور� خ»»% ون� ی�� د. ج»»�^ ن»»� ال ك�ن� غ� ن� را اس»»�* ي� رگ�ی ار� ج�^ ز� ش* ب»»�% خ� د ی�% ن� �س»»ن وات�� ه. ش* ن��ن� Kا ا ا ت»�% ال�ن»»� ن� ل�م»»ان� واب�� Kف� می ك�ردا عت� ض»»� ا ت�� ن� س»»� Kوروی را درا ی وه�م س»�* ن¬% ر ت� دول ع�� عي� اپ�^ن� ه�م م�وق�� ر*

وروی ال س»»�* ن� ج»»� د. درغ�ي� ودت»»�� ال�ف� ن�% خ»»ده م�خ»»� �الاب� م�ن ر� ات»»�� پ� ی ون»»�� ن�� ا ق� ودرع»»وض� دول اروت»»�^ ور م�واف»»� ك�ش»»*ا ل اروت»»�^ ه م�س»»اب�° پ�ر ن»»�% س»»* ی� ور ب�� ن� ك�ش»»* ه اپ�� وچ»»% زا ن�� �t««ب د. ر� ا ك�ن»»� اور� ام�ص»»� خ»»% دم ی�� �رارداد غ»»� ن� ق»»� اپ�^ ا ر* ه ت»»�% ود ك»»� د ن»»�% غ�لاق��من»»�

66

وروی اب��ث% س»»»�* گ ، ار� ج»»»�% ن»»»� ت� درج�% واس»»»� زا می ج�� �t«««ب ود ر� ت»»»% ل ب�� ی م�ن»»»� راردادی ن�% � د ق»»»� ه ع�ف»»»� ر� ن»»»�% پ� ن� ن»»»�� اپ�^ ود. ر* ن»»»�%د. اش�* م�ظمي°ن� ت�%

كسلواك�ی ال ج�^ غ� اس�*ه1317 م / 1938درش�ال م ط�م»»ع ن»»�% س»»* ل�مان� ، ج�^ Kه ا زت��ش* ن�% ن� اب�� ي� لز ت�^ش ار� م�لحق� ش�اج�� ن� ه. ش* ه�ن�

ه هان»»»�� ض»»»ود ن�% ه م�ف� دن� ن»»»�% ن� زای رس»»»� كس»»»لواك�ی را ب»»»�% اك�ن� ج�^ ه»»»ای ش»»»� ل�مان�� Kت� و ح�م»»»اب��ث� ار� ا كس»»»لواك�ی دوج�� ج�^اك�ن� ه»»ای ش»»� ل�مان�� Kا Æاك� ن� ق� ع اس»»� ان� وض»»�� ات»»�� ز ت�^ ی ب»»�% ب� ل�م»»ان� م�ن»»% Kت� ا واس»»� ه ج�� ر ن»»�% ه اگ»»� رد ك»»� د ك»»� هدت»»�� . اون�� ت� اج�� ش»»�

هاد ت� س»»* ی� ه ب�� ل»»ز ، ن»�% ن� د ه�ن� هدت»�� ال ن�� ن»»% ه دب�� رد . ن»»�% د ك»� واه»� ی ج�� س»»* كز ك� ور ل�س»»* ن� ك�ش»»* Kا Æاك� ه ج»�� ود ن»�% ش»* كس»لواك�ی ع�م»»ل ت�� ج�^ل كن� س»»* خ� ت�� ي� وب�� ان� در م»»� گلس»»ن� ا» وان�� ال�ن»»� ن� ل�م»»ان� ، اب�� Kس»»ه ، ا �رات�� ور ق� ه»»ار ك�ش»»* رك�ث� ج�^ ا ش»»* س»»ی ت»»�% ق�رات�� ی ك�ت� ب� ول�ن� م�وس»»�ا ه ت»�% ل»ه م�س»»لخان�� ات�% ورد م�ف� ور درم»»� ن� ك�ش»* Kدار ه�ای ا ه ه�س* د ون�% س* ش دعوب� ت�� ق�رات�� ن� ك�ت� ه اپ�� وروی ن�% د.س�* گ�ردت��ه ت»»� ق� د وت�% ار ش»»�* د� ل�م»»ان� واگ»»� Kه ا كس»»لواك�ی ن»»�% م ج�^ ش* اع�ظ� خ� خ� ، ی�% ي� وب�� ش م»»� رات�� ق»»� ه ك�ت� خ»»% ن� �ن د.درب�� گزدت»»�� هی ت�� وج�% ل»»ز ن»»�� ن� ه�ن�

صرف� ك�رد. غد ت�� د م�اه ت�% ن� ل�مان� ج�^ Kر� ا پ� ور را ن�� ن� ك�ش* Kا Æاك� ج��ان� وروی درم�ورد ل�هسن� ل�مان� وس�* Kق� ا واف� ن��

اری د� ای واگ»»»»� اص»»»»�� ف� ت� وت�� رق�� ور گ»»»»� ه ر� �ی ن»»»»�% وان� ت»»»»� ل را ار� ل�ن� م»»»» ه م� ظق»»»»� ل»»»»ز م�ت� ن� كس»»»»لواك�ی ، ه�ن� ت�^ش ار� ج�^ن� ااپ�� ان� ت»»»»»�% م»»»»»� رد. ه�م ر� ان� م�ظ»»»»»رح ك»»»»»� وی ل�هس»»»»»ن� ن� را ار� س»»»»»� Kم�ع»»»»»روف� ا �ودالان Æك �t«««««ب پ�ر� ه دان�� ظق»»»»»� م�ت�ان� ح»»ران� ل�هس»»ن� ل ی�% زای ج»»� س»»ه ب»»�% �رات�� ان� وق� گلس»»ن� رد. ان�� ص»»رف»� ك»»� �ی را ت�� ان� ل�ن»»% Kر� ا پ� ی ن»»�� ب� ول�ن� دام�اب� م�وس»»� اف»»��

د ك�ه : هاد ك�ردت�� ت� س* ی� ب��ل�مان� ض�ورب� گ�پ�رد.» 1 Kوا �ان ان� ل�هسن� م م�ن� ت� ق� اك�راب� م�ست� ( م�د�

67

ود.2 ل س�* كن� س* ا ت�� اره اروت�^ ش درس�طخ ف�� ق�رات�� كÆ ك�ت� ( ب��گ ن»� ان� وارد ج�% ه ح�م»اب��ث� ار� ل�هس»ن� ل�م»ان� ن»�% Kاور� ا خ»% ورب� ی�� د درض»� د ك�ردت»�� هدت�� ور ن�� ن� ج�ال دوك�ش* درغ�ي�

لث% زای ج�% �ی را ب»»�% ن� ا° یش ه�ن»»� د داد.ش»»� واه�ن»»� ح� ل�م»»ان� را ادام»»ه ی�� Kاا دارا ت�% ت� م»»� اس»»� گ»»ز س�ن� �tت د و د� د ش»»�* واه�ن»»� ج��راب� ظ� ح�ماب��ث� روش�ها ار� ت��

اه اوب� رد. درم»»� م م�س»»كو ك»»� ار� �ی را غ»»� ن� ا° له ه�ن»»� اص»»� لاف�� ر� ت�% پ� ل�مان� ن»»�� Kد. ا ادت�� �رس�ن� ه م�سكو ق� ود ن�% م /1939ج��د1318 غف»»»� وروی م�ت� ل�م»»»ان� وس»»»�* Kا �ان اور� م�ن»»»� خ»»»% دم ی�� ز غ»»»� ی ب»»»�% ب� �ی م�ن»»»% م»»»ان� ي� س»»»ت� ب�� وات�� ب� ن�� ا° ه. ش* اپ��ن� ه�ن»»»�

اد غف»»� وروی ار� ات�� ود. س»»�* ده ن»»�% ی ش»»�* ب� ن»»� ش* ب�� ی� ان� ب�� اك�Æ ل�هس»»ن� م ج»»�� س»»ت� ق� م»»ان� ت�� ي� ن� ب�� م ش»»ری اپ�� ماي�° د.درض»»�� مات»»�� ن��ك»»ه ت�� Kود ا ا وج»»�% ت� . ت»»�% ر داس»»�* ظ»»� د ت�� ر� م»»� پ� ل�م»»ان� را ن»»�� Kا ا ی ت»»�% ب� ی ، ك�س»»ت% دوس»»� عه ارض»»� وس»»� ز ن�� م»»ان� غ�لاوه ب»»�% ي� ن� ب�� اپ��

ن� ي� ن� ه دول»»»� م»»»اد ن»»»�% دم اع�ي� ل غ»»»� ه دل�ن»»»� كن� ن»»»�% ردل�ن� س»»»م اغ�لام می ك»»»� ی� اش�* د ف�� ا ص»»»�� س»»»م ر� ی� وروی ك�موب�� دول�ث� س»»»�*ت� ي�ن� دس»»»� اش»»»�* ار� گ�د� ك�ر درت»»»�% د� وق� ال»»»� ور ف»»»� ن� دول�ث� ار� دوك�ش»»»* Kی ا ب� ب�� ا ارص»»»�� ر� ت�� پ� ان� ون»»»�� گلس»»»ن� س»»»ه و ان�� �رات�� ق�

عه وس»»� ز ن�� ر� غ�لاوه ب»»�% پ� ل�م»»ان� ن»»�� Kرد. ا ش* لز را ق�� ن� ی ه�ن� ن� دس�ت� دوس�ب� ال�ي� كسلواك�ی ، اس�ن� صرف� ج�^ ل�مان� ب�%زای ت�� Kاه س»»ه را ن»»�% �رات�� ان� وق� گلس»»ن� ل»»ه ان�� ه م�داج�� ان� ك»»� ه ل�هس»»ن� وروی درح�مل»»ه ن»»�% اب��ث% س»»�* ت� ار� ج»»�% واس»»� ی می ج�� ارض»»�

د. اش�* ت� در ام�ان� ت�% ال داس�* ن% دب��صل دوم ف��

های دول م�حور �tن پ�رور� ن��ام» خ% ی ش»»رای�� ن�� ا ان� دول اروت»»�^ اب� م�ن»»� غ»»»� لت� ن% د ب�� دت�� ورد ه�ای ش»»»�* اس»»»ی وب�%زج�� مكش* س�ن� ال ك�ش»»* پ�tن� ش»»� د ن»»� ج�^ه ق� ات�% ی ش»� دب� وگ�س»»پ�ردگ�ی ن�% ه ل�خ»»اط� ش»�* ه ن»»�% گی ك»� ن� د .ج�% �ی دوم گ�ردت»�� ه»»ان� گ ج�% ن»� ش* ج�% �tت Kا �دن ه ش»�* �ت» �روج�� اع�ت* اق� ت»�%ا دومرج�ل»»ه وان� ت�% گ را می ن�� ن� ت� . ط�ول دوره ج�% وت��ش* ش�اج�� �ی ج�� ن� ا �رت�% سان� را ق� ون� ه�ا ات�� لت� ان� م�ن� ود وج�% ن�%

68

می ار� ي� ال ب�� ن� ج»»� ه درغ�ي� ت� . مرج�ل»»ه اول ك»»� ماب��ز� ش�اج�� گز م�ي� �tت كد د ار� ت�� ن� �ن اض داش�* های ج�� ه�ت� كÆ وب��ز* �tب ك�ه ه�رام�ل ه ش»�* ردد.مرج�ل»»ه دوم ك»»� ض می گ»� ح� ور م�س»* ی دول» ج»»� پ�رور� ا ن»�� ت� ت»»�% رق�� زمی گ»»� گ را درب»�% ن»»� ان� ج�% م»»� م»»امی ر� ن��ار می ن� م�من»»»»»»»� ي� ف� ق� امی م�ت� ظ»»»»»»»� اس»»»»»»»ی وت�� لای س�ن� ت� واع�ن� ي� ق� وق�� ا م»»»»»»»� ت� ت»»»»»»»�% گ اس»»»»»»»� ن»»»»»»»� ان� ج�% م»»»»»»»� م»»»»»»»ه دوم ر� ي� ب��ی عه ارض»»»� وس»»»� ه ن�� ور ن»»»�% ن� ك�ش»»»* Kا ا گ ت»»»�% ل�م»»»ان� و ه�ماه�ن»»»� Kا �ون وروی ه�مح»»»^ خ»»»اد س»»»�* گ ای�� ن»»»� دای ج�% ن»»»� ود.دراب�% س»»»�*

ل�م»»ان� Kا ا �ی ت»»�% اون� ف»»� ن� ت�� �tپ م»»پ�ر ه ك� ت»»� م�ن� ن� ر� مالی دراپ�� ك»»ای ش»»�* �tن مر Kی وا ن¬% ر ای ع�� دگ�اه دول اروت»»�^ ت� ودردت»»�� زداج�� ب»»�^اب��ث% ا ع�ملا ج»»»»�% رد، ام�»»»» ی ك»»»»� ی ط�رق� اه�را اغ�لام ن�% گ ، ط»»»»�� ن»»»»� ار� ج�% غ»»»»�� Kه درا خ»»»»ده اگ�رچ»»»»^ �الاب� م�ن ت� .ات»»»»�� داس»»»»�* ت��

ان� مرج�ل»»ه اول ات»»�� د. درت�^ ت»»�� ادرب� ورر� ان� م�ن»»% ه ح�م»»اب��ث� ات��س»»* ت� ون»»�% رق�� ی را گ»»� ن¬% ر ای ع»»�� ه»»ای اروت»»�^ دول�ت�گ ن»� امی ج�% ظ»� اس»ی وت�� ه س�ن� خت� وروی ص»� خ»اد س»�* ه ای�� ل�م»ان� ن»�% Kخده وح�مله ا �الاب� م�ن ه ات�� ن� ن�% اپ�^ م ر* هاج�% گ ، ن�� ن� ج�%خ»»د �د وم�ن گز ده�ن� �tت كد ه ت�� ی ن�% ی دس�ت� دوس�ب� سب� ال�ی� ن� ن� �tب ی وك�ا سب� ی� های ك�موب�� د ك�ه دول�ت� اع�ت* گ�ردت�� ر داد وت�% پ� ت� غ� را ت��مگپ�ری» داد ش»»* ر ج�^ پ� ت»»� غ� ن� ت�� ي� ف� ق� ع م�ت� ق»»� ه ت�� وا را ن»»�% ه ف»»� ن»»�� خ»»اد ، م�وار� ن� ای�� د. ه�مي� ن»»� گ ك�ن� ن»»� ه ج�% دام ن»»�% ت�tس»»م اف»»�� ار� ه ت�� غ�لت»»�

گ را دگ�رگ�ون� ك�رد. ن� ت� ج�% وس�* وشرن��هان��ی گ ج�% ن� روع ج�% ان� وش* ه ل�هسن� وروی ن�% ل�مان� وس�* Kح�مله ا

ور 10رور� �tن هر امپ%ر ش»�ال 1318ش�* ن� ان� ح�مل»ه1939 ه. ش* /اول ش�ن^ ه ل�هس»ن� ل�م»ان� ن»�% Kش* ا م ارت��زای دامی ب»»�% خ* اف»»�� ي� كن� ه� د ل�ن� گ دادت»»�� ن»»� ل�م»»ان� اغ�لام ج�% Kه ا ش ن»»�% گلی� س»»ه وان�� �رات�� ن� ق� ي� ن� له دول»»� اص»»� لاف�� د. ت�% ور ش»»�*ه ر� ن»»�% پ� وروی ن»»�� ش* س»»�* ل�م»»ان� ، ارت�� Kش* ا ده رور� ت�^ش ار� ح�مل»»ه ارت�� د.ه�دف»»�� اوردت»»�� ن� ه ع�م»»ل ب�� ان� ن»»�% ه ل�هس»»ن� ك�م»»كÆ ن»»�%

ن� Kا �ي�ن م�د وب�% Kوروی درا ل�مان� وس�* Kصرف»� ا ه ت�� ان� ن�% ر ل�هسن� امپ% ن� ان� ش�ن^ ات�� ات�^ د.ت�� ان� ح�مله ور ش�* اك�Æ ل�هسن� ج��د. م گ�ردت�� ست� ق� ور ت�� دو ك�ش*

69

ا رق� اروت�^ وروی درش* ی ه�ای س�* وس�عه ط�لب% ن��دد له درص»� اص»»� لا ف�� ور ت�% ن� ك�ش»»* ان� ، اپ�� ل�مان� درم�ورد ل�هسن� Kا ا وروی ت�% ر� س�* مپ� Kت� ا ي� ق� ت�^ش ار� م�غام�له م�وق��

ن� د.اپ�� م»� Kب�%زا �ل�م»»ان Kز ا س»ي�ن� ب»�% ت� ج�% ق� ت% هت� س»»� ه ، ج�% ظق»»� ن� م�ت� Kسلط ب�%ز ا ی وت�� رق� ای ش* ود در اروت�^ ود� ج�� ق� وس�عه ت�� ن��یش امی وش»»� ظ»»� اب� ت�� ار� ن»»� ن� ام�ن� ي� رف�� ا گ»»� دا ت»»�% ن»»� �ی ( را اب�% ون� ت� �ی و اس»»� ون� �ی ، ل�ت� وان� ت� ه ) ل�ن� ت� ظن� �رت�� وره�ای ق� ود ك�ه ك�ش* ن�%

ت� . وت��ش* ش�اج�� اك�Æ ج�� مه ج�� مي� اب� ، ض�� ار� ن� ن� ام�ن� Kوس�عه ا ا ن�� ت�%. ت� اج�� ود ش»»� ا ی ج»�� ی ه»� عه ط�ل»ب% وس»»� دف� ن�� د را ه»� لات»»�� ن� ور ق�� ن� ك�ش»»* ال�ي� ن� ه ، اس»»� ت»»� ظن� �رت�� ای ق� ور ه»� ت�^ش ار� ك�ش»*

ن� ال اپ�� ن»»»% ه دب�� د. ن»»»�% ار ك�ن»»»� گ»»»د� وروی وت�� خ»»»اد س»»»�* ه ای�� ود را ن»»»�% ی ج�� ی ار� اراض»»»� س»»»* خ� ا ی�% ت� ت»»»�� واس»»»� د ج�� لات»»»�� ن� او ار� ق��ه ه غ�لت»»� ض»»مان�� دام خ�� ه اف»»�� ر گ�ون»»�� ه ار� ه»»� رد ك»»� ت� ك»»� واس»»� وروی درج�� ر� ار� س»»�* پ� خ»»ده ن»»�� �الاب� م�ن ت� ، ات»»�� واس»»� درج��ال ن� ج»»� د. دراپ�� دت�� د ح�مل»»ه ور ش»�* لات»»�� ن� ه ق�� ك»»ا ن»»�% �tن مر Kش* ا م» اپ��ن� واك�ی� د. ام�ا روش�ها غ�ل»»پ�رغ�� ودداری ورر� د ج�� لات�� ن� ق��

ه ان� ب�%زای ك�مكÆ ن�% گلسن� سه وان�� �رات�� ق�ا پ�روه»»� ن� ن�� ه اپ�� زور* ن»»�% د وب»»�� وت�° ه»»ای س»»� د ولی دول�ت� مودت»»�� ام ن�� ر� ای ك�مكی اع»»� پ�روه»»� اوی» ن�� ن� �Êب د كات�� ه اس»»� د ن»»�% لات»»�� ن� ق��ی ب� خ� كس»»ت� س»»� جم»»ل ش�* �ه ، م�ن ان�� ن� خ� اع شرس»»� ود دف»»�� ا وج»»�% دی ت»»�% لات»»�� ن� ای ق�� پ�روه»»� ه ن�� خ»»% ن� �ن د. درب�� دادت»»�� ور ت�� ه ع�ت»»% ار� اج»»�%وروی ه دول�ث� س»�* واس»�ت� ه»�ای اول�ت»� ز ار� درج�� ن� ب»�� گي� ن� طی س»� رات�� ول ش»* ت»% ه ق�� ور ن»�% ن� ك�ش»* Kد ودول�ث� ا دت�� ش�*

د ن� ن� درداد ) اس�ق� م( .1940 ه. ش* / م�ارش 1318پ��ای ك»ار ع�م»ومی اروت»�^ م اف�� س»* ت% ج�� وج�% د ، م»� لات»�� ن� ا ق�� گ ت»�% ن»� ه وج�% ت»� ظن� �رت�� ور ه�ای ق� صرف»� ك�ش* كه ت�� ت�� Kود ا اوج�% ت�%ا ور ه»»� ن� ك�ش»»* Kص»»رف»� ا ن� ت�^ش ار� ت�� ال�ي� ن� كن� اس»»� د، ل�ن� وروی ش»»�* خ»»اد س»»�* ه ای�� مالی غ�لت»»� ك»»ای ش»»�* �tن مر Kی وا ن¬% ر ع»»��

ی ار� ش»مب� اری ق�� د� ه واگ»� ر� ن»�% پ� �ی را ن»�� ن� ا ام روم»� خ% ظ»ار ش»رای�� د اخ�� ن»� ت% ج�^ غ»اق�� س»ت� م�ت� وات�� د ون�� �ی ش»�* ن� ا ه روم»� وچ»% م�ت�ر پ� د ) ن�� وروی وادار ك�ن� ه س�* ود ن�% ی ج�� ه 1319اراض� ت� وب�° م ( .1940 ه. ش* / ر*

70

مال ای ش�* سلط ب�%زدرت�� ل�مان� ب�%زای ت�� Kماب� ا هاح�% ن��ن� �tپ رورد � ود در ق»»»� ده ن»»»�% م»»»� Kمال ب�%زا ای ش»»»�* ل�م»»»ان� ب�%زدرت»»»�� Kود� ا ق»»»� عه ت�� وس»»»� دد ن�� ان� درص»»»� ه ت�^ش ار� ل�هس»»»ن� ل»»»ز ك»»»� ن� ه�ن�

ل 1319 �t««ب ور K1940 ه. ش* اÆم»»ارك� د . دول�ث� دان�� زور* ح�مل»»ه ور ش»»�* م»»ارك�Æ وب»»�� ای دان�� ور ه»»� ه ك�ش»»* م ن»»�%م»»»»»ود . اوم�ت� ن�� ش م�ف»»»»»� گلی� س»»»»»ه وان�� �رات�� وای ك�مكی ق� دن� ف»»»»»� ن� ارس»»»»»� زور* ت�� كن� ب»»»»»�� د، ل�ن� م گ�ردت»»»»»�� س»»»»»لت� له ت�� اص»»»»»� لاف�� ت�%ام خ»»% زور* ای�� ود در ب»»�� م ج»»�� ج% ن� ون� ب�^ ت� ر س»»� گ ره»»پ% ن� س»»لن� ه ك�م»»كÆ ك�ی� ه ن»»�% ن� ك»»� گي� ن� پ%ردی س»»� ل�م»»ان� ت�^ش ار� ن»»�� Kای ا پ�روه»»� ن��

ت� هس»»* ت% د دراردب�� ن�1940 ه. ش* / م»»ه 1319دادت»»�� Kد. ت�^ش ار� ا دت�� ص»»رف� ش»»�* ر� م�ت� پ� ور را ن»»�� ن� ك�ش»»* Kم ا د. ورگ� ( ش�* د ، ل�وك�سام�ت% كÆ ، ه�لن� �tب لز* لوك�ش ) ت�% ن� وره�ای ب�% ه ك�ش* وچ% لز م�ت� ن� ه�ن�

ت� هس»»»* ت% اه اردب�� وم1940 ه. ش* / م»»»ه 1319درم»»»� ر� ه�ح»»»% پ� ور ن»»»�� ه اپ��ن� س»»»ه ك�ش»»»* �ی ن»»»�% ل�م»»»ان� Kای ا پ�روه»»»� م ن��ا خ»»% ی�� Kت� ودرا خ� �tی ر ان� گ»»� گلس»»ن� ه ان�� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kد. م�لكه ا م گ�ردت�� سلت� ورده ت�� كست� ج�� اص�له ش�* لاف�� د ت�% د. ه�لن� وردت�� Kای ن¬% ر ای ع»»�� س»»لط ب�%زاروت»»�^ زای ت�� ل»»وك�ش ب»»�% ن� وره�ای ب�% ز ك�ش»»* ه ب»»�% لت»»% ه غ�� ا ك»»� خ»»% ی�� Kل داد. ار� ا كن� س»»* د ت�� عن»»� ت% ی در ب�� ب� دول»»�Æك �t«««ب لز* ه ت�% ا ن»»»�% ل�م»»»ان� ه»»»� Kا ا ل»»»ه ت»»»�% ات�% زای م�ف� ش»»»وی ب»»»�% �رات�� س»»»ی وق� گلی� ای ان�� پ�روه»»»� ت� ن�� راوان� داس»»»�* � ت� ق»»»� اه�مي�

رداد اه خ»»»»�� ل م»»»»� كÆ دراواب»»»»�� �t««««ب لز* م دول�ث� ت�% س»»»»لت� كن� ت�� د ل�ن� دت�� ام ش»»»»�* ر� م اپ��ن�1940 ه. ش* /1319اع»»»»�اب� خ»»% ود را ی�� د ج»»�� ن� �س»»ن وات�� اد ن�� ت»»�� ح�مت� ر� ا ر� ه ت»»�% ورد ك»»� Kا درا ل�م»»ان� ه»»� Kه م�خاص»»ره ا ك»»زك�Æ ن»»�% در دوت�� ن»»� %tب ا را در پ�روه»»� ن��

د. گ�ردات�� ار� ان� ت�% گلسن� ه ان�� داده ن�%ل�مان� Kوس�ط ا سه ن�� �رات�� صرف� ق� ت��

زای ور ب»�% ورد . دوك�ش»»* Kه ص�دا درا سه ن�% �رات�� ش وق� گلی� ظر را ب�%زای ان�� گ خ�� ب�� لوك�ش ر� ن� وره�ای ب�% وط ك�ش* س�ق�ه ل ن»»�% ن»»� رج�^ ان� خ�^ گلس»»ن� د. دران�� ار� ك�ردت»»�� غ»»�� Kعی را ا ت� دام�اب� وس»»� ود اف»»�� امی ج»»�� ظ»»� اب� ت�� م»»ودن� ع�ملن»»� گ ن�� ه�ماه�ن»»�زال ب»»�� زی ور* �t««ب س»»ت� ور� خ� ه م�غ»»اوب��ث� ی�� ي�ن� ن»»�% زال ب�^ ب»»�� س»»ه ر* �رات�� د ودر ق� ز ش»»�* �t««ب س»»ت� ور� خ� ن� ی�� رل�ي� م»»پ% ای ح�^ ج»»�%

71

ه س»»ت� ك�مكی ن»»�% وات�� ت� ر� ب�� پ� دام�اب� ن»»�� ه» اف»»�� گون»»�� ن� كن� اب�� د.ل�ن� دت�� ض»»وب% ش»»�* گ م�ت� ن»»� ارب� ج�% ه م�غ»»اوب��ث� ور� ل ن»»�% دوگ»»�د.ه�م ي�مات»»�� ا ب�% رب% اروت»»�^ ل�م»»ان� درع»»�� Kش* ا ت� ارت�� رق�� ش»»* ی� پ�ری» ار� ب�� لوگ»»� زای ج�% ش ب»»�% گلی� س»»ه و ان�� �رات�� ه»»ای ق� دول�ت�س»»ه �رات�� ش وق� گلی� ه ان�� ر� ن»»�% پ� ا ن»»�� ال�ن»»� ن� ن� ، دول�ث� اب�� وپ�° اه ر* س»»ه ، درم»»� �رات�� ل�م»»اب�� ی در ق� Kای ا پ�روه»»� روی ن�� ش»»* ی� ا ب�� ان� ت»»�% م»»� ر�

د. سه ح�مله ورگ�ردت�� �رات�� ه ق� اص�له ن�% لاف�� گ داد وت�% ن� اغ�لان� ج�%ام در خ% پ�ر 1ش»»»رای�� ن� 22 ه. ش* 1319ن»»»�� وپ�° گ1940ر* ن»»»� كس»»»ت� درج�% س»»»ه ت�^ش ار� ش�* �رات�� م دول�ث� ق�

ن� Kمه»»ور» ا ش ح�% ی� ان� رب�° م»»� ن� ر� ه دراپ�� ي�ن� ك»»� ال ب�^ رد وم�ارش»»�* اء ك»»� ل�م»»ان� ام�ص»»� Kا ا مه را ت»»�% اض»»� زك�Æ م�خ� �رارداد ب»»�� ق»»�س»»ه �رات�� مالی ق� ش* ش»�* خ� ت% ی�% ي� زب�� ن� ب»�� ه اپ�� ال داد. ن»»�% ف� ی ات�� س* هر وت�� ه ش�* ارت��ش ن�% ود ، مرك�ر� ج�كوم�ت� را ار� ت�^ ور ن�% ك�ش*ت� ، ده اس»»»� ی م�ع»»»روف� ش»»»�* س»»»* س»»»ه وت�� �رات�� ه ق� ن� ك»»»� Kی ا ون�% ت»»»� ش* ج�% خ� د وی�% م»»»� Kی درا� ل�م»»»ان� Kای ا پ�روه»»»� ال ن�� غ� ه اس»»»�* ن»»»�%م س»»»»»»»لت� م ت�� .غ�ل»»»»»»»پ�رغ�� ت� رق�� رار گ»»»»»»»� � ه»»»»»»»ا ق»»»»»»»� ل�مان�� Kارب� ا ظ»»»»»»»� خت� ت�� ي�ن� ، ی�� ال ب�^ مه»»»»»»»وری» م�ارش»»»»»»»�* ت� ح�% اس»»»»»»»� ارت�� ت�%س»ه �رات�� د ، ق� عن»� ت% دن� دول�ث� درب�� رد ودر ل�ن»� ودداری ك»»� ا ج»�� ل�م»ان� ه»� Kز ا م درب�%زاب»�% س»لت� ب��زال دوگ�ل ار� ت�� ي�ن� ،ر* ب�^

ل داد. كن� س* ل�مان� ه�ا ت�� Kا ا ه ت�% ارر� اد را ب�%زای م�ن% ر� Kاور ن� ك�ش* Kه ا خده ن�% �الاب� م�ن ل�مان� وك�مكÆ ات�� Kا ا ان� ت�% گلسن� ی ان�� ن�� ا ی ودرت�� پ%رده�ای ه�وان�� ن��

ص»»»»رف� پ�رو وت�� ردن� ن»»»»�� اده ك»»»»� ن»»»»� زای ب�� ی ب»»»»�% اق� ل ك»»»»� اب�� ه»»»»ا وش»»»»� ل�مان�� Kه ا ا ك»»»»� خ»»»»% ی�� Kس»»»»ه ، ار� ا �رات�� وط ق� ق� ت�^ش ار� س»»»»�ع ت� لاش* وس»»� د. ت�� مودت»�� ور ن�� ن� ك�ش»»* Kی ا ن�� ا ی وم�خاص»»ره درت»»�� وان�� اران� ه»»� من»% ه ن�% دام ن»»�% د، اف»�� ن� �ن داش»»�* ان� را ت�� گلس»»ن� ان��ال ول ش»»»� اران� درط»»»� من»»»% له» ن�% ن� ه وس»»»� ان� ن»»»�% گلس»»»ن� ی ان�� عب� ت� س»»»ان��ی وص»»»� ر� ات�� ن� مراك»»»� ي� اج�� ود ش»»»� ان�% زار ت»»»�� ه»»»ا ب»»»�% ل�مان�� Kا

ود درشراش»ر»1940 ه. ش* 1319 ای ج�� ی ه»� ن�� ا ز درت»�� �t«ب اده ار� ر� ف� ت� ا اس»� ه»ا ت»»�% ل�مان�� Kا ا د� د.ل»� ه م�ات»»�� خ»»% ن� �ن دون� ب�� م ت»�%دح�مل»»ه ور ودت�� رك�ث� ن�% ان� درخ»»� گلس»»ن� ص»»د ان�� ف� ه م� ه ن»»�% ی ك»»� ان�� ی ه»»� ب� ه ك�س»»* وش اط�لش ن»»�% ان�� ن»»� مال واق�� ای ش»»�* درت»»��ی ان�� موده وك�مكÆ ه»»� ودن�� امی ج�� ظ� پ�روه�ای ت�� وس�عه ن�� ه ن�� روع ن�% خده ش* �الاب� م�ن گ ، ات�� ن� ار� ج�% غ�� Kد. اگ�رچه ار� ا دت�� ش�*

72

د گ�س»پ�رش* ان� ش»�* گلس»ن� ا ان�� ور ت»�% ن� ك�ش»* Kپ�ر ا س* ی� اع�ت* ه�مكاری ب�� ه ت�% خ^ ی�� Kا �كن سه می ك�رد ل�ن� �رات�� ش وق� گلی� ه ان�� ر� ن�% پ� ن��اب� ار� ن»»� ان� ك�س»»ت% ام�ن� م»»� ن� ر� خ»»ده دراپ�� �الاب� م�ن ت� دول�ث� ات»»�� اس»»� ود. س�ن� وش اط�لش ن»»�% ان�� ن»»� ه اق�� گ ن»»�% ن»»� ج�%

ود. ور ن»»»»�% ن� ك�ش»»»»* Kه ا امی ن»»»»�% ظ»»»»� ص»»»»ادی وت�� �ت ای اق�� ال ك�م»»»»كÆ ه»»»»� ن»»»»% ان� درق�� گلس»»»»ن� اری ار� ان�� خ»»»»% �ی وی�� م�س»»»»ي�ملكان�د. ات�% اب� ت�� خ% ل�مان� ه�ا ی�� Kی ا ن�� ا ظر م�خاصره ی درت�� ست� ار� خ�� وات�� ه ك�مكÆ ه�ان�� گون�� ن� اده ار� اب�� ف� ا اس�ت� ان� ت�% گلسن� ان��

ه پ�ران�� �Êن ای م�د سلط ب�%زدرت�� ل�مان� ب�%زای ت�� Kماب� ا هاح�% ن��امی ظ»»� غف� ت�� اط�ر ض»»�� ه ج�� كن� ن�% ت� ، ل�ن� ا را داس�* ال�ن� ن� ون� اب�� كی ج�^ �Êت د ز� خد ب�� �ه م�ن پ�ران�� �Êن ا م�د �tت ل�مان� در Kاگ�ر چه اال د، درش»»»� ن� �ن ا داش»»»�* �رف»»»�� مال اق� ال�ك»»»ان� وش»»»�* ا درت�% ش ه»»»� گلی� ه ان�� ی ك»»»� ب� رق�� ش»»»* ی� ی وب�� ب% �ی ول�ن»»»� ان� ل�ن»»»% Kور در ا ن� ك�ش»»»* Kا

ای1941 ه. ش* 1320 پ�رل درت»�� ا وك�ت»� ف»� �tت �ر مال اق� ال�ك»ان� وش»�* ص»رف� ت�% زای ت�� �ی ب»�% ل�م»ان� Kای ا پ�روه»� م ن��د ن� ق� اه اس»»»»»»»� د. در م»»»»»»»� دت�� ه وارد ع�م»»»»»»»ل ش»»»»»»�* پ�ران»»»»»»»�� �Êن ارش 1319م�د /م»»»»»»»� ل�م»»»»»»»ان��ی1941 ه. ش* Kای ا پ�روه»»»»»»»� م ن��

ای پ�روه»»»� ه ه�م»»»راهی» ن�� وگ�س»»»لاوی ن»»»�% ال ن�� غ� ل ت�^ش ار� اس»»»�* �t«««ب ور Kاه ا د ودرم»»»� مودت»»»�� ال ن�� غ� ان� را اس»»»�* ن� ارس»»»� لغ� ت��ولی د وط»� م»� Kی درا� ل�م»ان� Kای ا پ�روه»� ص»رف»� ن�� ه ت�� ان� ن»�% وت»�� ل ن�� �t«ب ور Kا �ان ات»�� ا ت�^ د.ت»�� دت�� ان� ح�مله ور ش�* وت�� ه ن�� ی ن�% ان�� ال�ن� ن� اب��پ�رل خت� ك�ت»»� ه ی�� پ�ران»»�� �Êن مالی م�د واج�ل ش»»�* ت% س»»� ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� د. ن»»�% ص»»رف� ش»»�* ر� ت�� پ� رب� ن»»�� زه ی ك»»� �t««ب ر� ه خ�% د ك»»� ن� كس»»* ت��

د ن� ق� اه اس»»� ه درم»»� پ�ران»»�� �Êن ی م�د ون�% ت»»� واج�ل ج�% پ�رل س»»� زای ك�ت»»� ت� . ب»»�% رق�� رار گ»»� � ل�م»»ان� ق»»� Kارش1319ا ه. ش* / م»»�ه1941 درن�� كی اش�كن� �Êت د ز� ا ب�� د ت�� ن� �سن وات�� د ك�ه ن�� دت�� اده ش�* �رس�ن� ا ق� ف� �tت �ر مال اق� ه ش�* ل�مان� ن�% Kش* ا ی ار� ارت�� م واج�ده�ان��

د. ن� ب�� ما روی ن�� ش* ی� ب��

73

ور ن� ك�ش* Kا Æاك� روی درج�� ش* ی� وری وب�� ه س�* ل�مان� ن�% Kح�مله ا ی عه ط�ل»»ب% وس»»� كن� ن�� د ل�ن� ودت»»�� م»»وده ن�% اء ن�� گز ام�ص»� �tت ك»»د ا ت�� ت»»�% اور� خ% مان� غ�دم ی�� ي� وروی ب�� ل�مان� وس�* Kكه ا ت�� Kود ا ا وج�% ت�%

د ) ان� ش»»»�* ت»»»�� Kا �ان گ م�ن»»»� ن»»»� روع ج�% ت% ش»»»* وج�% ی م»»»� رق� ای ش»»»* ور در اروت»»»�^ ر دو ك�ش»»»* ای ه»»»� ه. ش* /1320ه»»»� م ( .1941

ود خ»د ج»�� �ده وم�ن ات�� س»»* ی را دس»�ت� ت�� رق� ای ش»* ش* ع�م»»ده ای ار� اروت»�^ خ� ود ی�% ه ن»»�% س»ت� وات�� ل�م»ان� ن�� Kا �ان م»»� ن� ر� ا اپ�� ت��. واس�ت� ی را می ج�� رق� ای» ش* مام�اروت�^ لز ن�� ن� كن� ه�ن� د. ل�ن� ش�ار�

ود ،ار� �رار داده ن»�% د ق»� ك�ن»� ا° ورد ت�� ر� م»� پ� هان� را ن�� م ج�% ست� ق� سم ، ت�� ی� ا ك�موب�� ی ت�% مب� پ�رن� غ�لاوه ب�%ز دش�* ت� د ك�من� مان� ص�� ي� ب��زار د . ب»»�% م»»� Kمار می ا ه ش»»�* دی ن»»�% دی ج»»�% هدت»»�� وروی ن�� خاد س�* ن� ب�%زای ای�� اپ�^ ل�مان� ور* Kامی ا ظ� خاد ت�� گز ای�� �tت ط�رف� د

پ�tن� �رورد وروی در ق»»� هه دول�ث� س�* ت% گ دردو ج�% ن� ل 1320اچپ�رار� ار� ج�% �t««ب ور K1941 ه. ش* ا�م»»ان ي� م ب��ر پ� ل�م»»»»ان� درن»»»»�� Kت% ح�مل»»»»ه ا ي� زب�� ن� ب»»»»�� ه اپ�� . ن»»»»�% ت� اج�� د ش»»»»� غف»»»»� اپ�^ن� م�ت� ا ر* اور� ت»»»»�% خ»»»»% دم ی�� ن�1320غ»»»»� وپ�° ه. ش* /ر*

ه1941 ت% رون»»»»�% عخ% ا ت�� دان� ت»»»»�% ن»»»»� ور ج�^ ن� ك�ش»»»»* Kه ا ش* ن»»»»�% ی� اب�° خ»»»»دان� اروت»»»»�^ �گ م�ن ن»»»»� وروی واغ�لان� ج�% ه س»»»»�* م ن»»»»�%ر د� Kاا پ�رو ه�ا ت�� ن� ن�� د. اپ�� ش* رو ی ك�ردت�� ی� ه ب�� اك�Æ روس�ت� ه شرع�ت� در ج�� �ی ن�% ل�مان� Kپ�روه�ای ا د. ن�� س* 13220روت��

اه1941ه. ش* دش�امپ%ر ار� وج»»�^ ف»»� ق� سلط ب�%زق�� ه ت�� ان�� س�ن� Kود را درا ها ج�� ت� ل�ماب�� Kد. ا دت�� كی ه�ای م�سكو رس�ن� �Êت د ز� ه ب�� م ن�%ی پ�رور� ه»»ا را ار� ن»»�� ل�مان�� Kها ا اوم�ت� روش»»� ه وم�ف»»� ت� اك�Æ روس»»� عت� ج»»�� كن� وس»»� د ل�ن� دت»»�� ن� می دت�� Kت� ا ق� ای ت�� ه»»�

ود. ده ن�% روع ش�* ر� ش* پ� ه ن�� ان� روس�ت� م�سن� ود ك�ه شرم�ای» ر� ع م�حروم ك�رد. اپ��ن� درج�الی ن�% �Êن شرگ ن� خده در ج�% �الاب� م�ن ا و ورود ات�� س�ن� Kرق� ا رام وش* Kوش ا ان�� ن� اپ�^ن� دراق�� روی ه�ای ر* ش* ی� ب��

ال ول ش»»� رق�1940 ه. ش* / 1319 رد ط»»� ود را در ش»»* اب� ج»»�� ص»»رف�� ه ش»»رع�ت� م�ت� ا ن»»�% ی ه»»� ب� اب»»�^ م ر*ای اره»»� ار� �ی وت�% tن عی وم�غ»د ت� ن� ه ط»»� واد اول�ت»� ع م»� %tن ا س»لط ب�%زم�ن»»� زای ت�� ه ب»�% خ»»ده ك»»� �الاب� م�ن د. ات»�� عه دادت»�� وس»»� ا ن�� س�ن� Kا

74

ا ن� س»»»� Kدرا �اپ�^ن ی ر* عه ط�ل»»»ب% وس»»»� ودرا ار� ن�� ی ج»»»�� ب� ب�� ا ارص»»»�� ك»»»زرا ت�� ت� م� اب�%ث� داس»»»�* ور رف»»»�� ن� ك�ش»»»* Kاا ا ت»»»�% ن� س»»»� Kرق� ا ش»»»*مود. اغ�لام می ن��

ن� را ي� دو ج�^ اپ�^ن� ه�ن»»� د ور* ن� ه ب��زس»»� خ»»% ن� �ن ه ب�� اس»»ی ن»»�% ق� س�ن� ن»»�� ا ار� ط�ر ن� س»»� Kرق� ا اره ش»»* ه دول�ث� درت»»�% گ»»ام�گی� ك»»� ه�ي�پ�رگ�ی ت% ن»»�� وج�% ن� ام»»ر م»»� ه ه�مي� م»»ود ك»»� ف� ن�� ت»»� وق�� اپ�^ن� را ن�� ای ر* ی ه»»� ه داران�� خ»»ده ك�لت»»� �الاب� م�ن رد، ات»»�� ص»»رف� ك»»� ت��

ر د� Kد. درا ور ش»»�* ط دوك�ش»»* پ�ر روات»»�% س»»* ی� ه ب�� امپ%ر 1320ه�رچ»»^ دون�1941 ه. ش* / دش»»� ی ت»»�% ب� اب»»�^ ای ر* پ�روه»»� م ن��الاب� ی ات»»»�� ن�� ا ای درت»»»�� پ�روه»»»� ه ن�� �ی را ن»»»�% س»»»اران� د وج�� مودت»»»�� اران� ن�� من»»»% ور را ن�% %tن ار زل ه»»»� در ب»»»�^ ن»»»� گ ب�% ن»»»� اغ�لان� ج�%

گ ن»»� ان� اغ�لان� ج�% گلس»»ن� خ»»ده وان�� �ال�ث� م�ن ه ات»»�� ت»»% ن� اب�^ له ت�^ش ار� اپ��ن� ح�مل»»ه ، ر* اص»»� لاف�� د. ت�% ن� ن� اج�� خ»»ده وارد ش»»� �م�نن� در Kال ا ن»»»»»% ه دب�� ر 20داد. ون»»»»»�% د� Kامپ%ر 11 ه. ش* / 1320 ا ه1941دش»»»»»� ه ن»»»»»�% ر� ن»»»»»�% پ� ا ن»»»»»�� ال�ن»»»»»� ن� ل�م»»»»»ان� واب�� Kم ا

د. گ دادت�� ن� خده اغ�لان� ج�% �الاب� م�ن ات��

75

صل س�وم ف��

ن� ي� ف� ق� ی م�ت� پ�رور� ن��

ه دس»�ت� س»م را ن»�% ی� س»م وك�موب�� ال�ی� ن� ن� �tب ان� ك�ا ی م�ن»� ان�� اب� ادغ»� لاف»�� ن� ه اج�� ع دول م�ح»ور ك�لت»� �Êن های ش»ر �tن پ�رور� ن��د. دول م�ح»»ور ، دول ودت»»�� ده ن�% م ش»»�* س»»ت� ق� ه ت�� ت� ه س»»ه دس»»� ه»»ان� ن»»�% وره�ای ج�% ان� ك�ش»»* م»»� ن� ر� ی س»»پرد.» در اپ�� �رام�وس»»* ق�

ی ط�رف� . ق� ودول ن�% ق� م�ت�ورب� ه ض»»� د ن�% ن� �سن وات�� ت� گاه ب�� چ^ كن� ه�ن� د، ل�ن� ودت�� گز ه�مراه ن�% �tت كد ا ت�� پ�رن� ت�% ت� د ك�من� مان� ص�� ي� دول م�حور ب�%زاش�اش ب��

Æك ن»� �ن لاب�� �tت Kور ا ش»* ق� ب�%زاش»�اش م�ی� ق»� ا دول م�ت� د. ام»� ن»� ه»ان� ع�م»ل ك�ن� طخ ج�% گ در س»� امی ه�ماه�ن»� ظ� پ�روی» ت�� كÆ ن�� ب��عی ح»»»و م�مكن� س»»»� ر ی�� ه ه»»»� د ون»»»�% ن»»»� ن� ش* گ�رف�� ی� �Êب ه»»»ان� در گی را درشراش»»»ر ج�% امی ه�م»»»اه�ن� ظ»»»� اس»»»ی وت�� دام�اب� س�ن� اف»»»��ی ص»»رق� ای م�ت� ور ه»»� ه ك�ش»»* ر� ك�لت»»� پ� ل�م»»ان� ن»»�� Kك»»ه ا ن� ض»»وض اب�� ه خ�� د. ن»»�% ن»»� ود ه�م»»راه ك�ن� اج�� رف� را ت»»�% ی ط»»� د دول ن�% ك�ردت»»��غ»دد ، ای م�ت� ش ه»»� رات�� ق»»� ه»ای گ�س»پ�رده وك�ت� �tن ود ه�مكار ا وج»�% ا ت»»�% ود . ام»»� ود ه�مراه ك�رده ن»�% ا ج�� ا را ت�% وت��ش* دراروت�^ ج��ر ر� در اواخ»�� پ� ه»ا ن»�� ل�مان�� Kدام�اب� ا ود اف»�� ااپ��ن� وج»�% ت� . ت»�% اق�� ن� چكام اش�اسی ب�� �گاه اس�ن چ^ ن� ه�ن� ي� ف� ق� ان� م�ت� خاد م�ن� ای��ه خ»»% ن� �ن ه ب�� ردد ن»�% ن� گ»� ي� ف� ق� خ»اد م�ت� دن� ای�� ه ش»»�* كس»»ت� ت% ش�* وج�% ه م»� رب% ك»� ا دول ع»�� ی ت»�% ق� واق�� ه ن�� دن� ن�% گ ب�%زای رس�ن� ن� ج�%

د ودرع»وض� لخ ك�ن»� ان� ص»� ت�� Kاا ر اس�ت� ت�% ی اغ�لام ك�رد ج�اص� ن¬% ر ق� دول ع�� واف� لث% ن�� لز ب�%زای ج�% ن� د.ه�ن� ب��زس�ن�گ ن»»� ها درط�ی ج�% ل�مان�� Kق�رب� وب��زش ه�راسی ك�ه ا م وت�� س* كن� ج�� سم ادامه ده�د، ل�ن� ی� ودی ك�موب�� ان�% ا ت�� گ را ت�� ن� ج�%

76

ان� را ت»»�� Kت� وا داس�* ار� ان� ت�% ای ات��س* اص�� ف� ول ت�� ت% ی را ار� ق�� ن¬% ر ن� ع�� ي� ف� ق� د، م�ت� ودت�� اد ك�رده ن�% خ% �ی دردل�ها ای�� هان� ج�%ن� ، ي� ف� ق� ع م�ت� ق»»� ه ت�� گ ن»»�% ن»»� ه ج�% دان»»�� م�ن� پ�رور� م»»ای ن�� دن� دورن�� اه�ر ش»»�* ا ط»»�� ا ت»»�% م»»ود ، ام»»� ت�tس»»م ن�� ار� ودی ت�� ان�% ه ت»»�� م�ض»»مم ن»»�%

ان� كار وع�ن»� س»�* Kگز ا �tت ك»د ادن� ار� ت�� ن»� ل»و اق�� عی در ج�% م وس»� اي�° ن»� ز ش»ر ك�س»ت% ع�� اب�%ث� ب»�% ا رف»�� ان� ت»�% ت�� Kخاد ا ی ای�� ش�سب�د. گ�ردت��

ی پ�رو ر� ه ن�� دن� ن�% ن� ب�%زای رس�ن� ي� ف� ق� دام�اب� م�ت� اف���ی ل�م»»ان� Kا Æپ�رك� ای م�س»»* پ�روه»»� دن� ن�� كÆ ش»»�* �t««ب د ز� ال�ك»»ان� وب�� ه وت�% ت� �ی در روس»»� ل�م»»ان� Kار ا پ�روه»»� ع ن�� �Êن ت� ش»»ر رق�� ش»»* ی� ب��Æك ا ار� ب»»�� د� ود ، ل»»� د ن�% وش ه�ن� ان�� ن� ی در اق�� ب� اب�^ پ�روه�ای ر* ش* روی ن�� ی� ا ب�� ارن� ت�% ز� ، م�ف� ال س�وب�° ه ك�ات�� ی ن�% ان�� ال�ن� ن� واب��

ن� Kس»»ی درا گلی� د ان�� اب� ص»»�� ه اج�ساش»»� ه ك»»� ان»»�� اورم�ن� ص»»رف� ج�� گ»»ز ت�� �tت رف� د د وار� ط»»� وط ه�ن»»� ق� ظ»»ر س»»� رف� خ�� ط»»�ر پ� ل در ن»»�� ن»»� رج�^ د.خ�^ وت�� خد س�* �ل�مان� م�ن Kه ا وروی غ�لت� ا س�* ا ت�% ت� ت�� ن� داس�* Kی را ب�%زا ن¬% ر ود، دول ع�� وی ن�% 1320ف�

ن� وپ�° ور1941ه. ش* / ر* ظ»»� ه اپ��ن� م�ت� رد .ن»»�% د ك»� واه»� وروی ك�م»كÆ ج�� ه س»�* اب� ن�% مام ام�كات�� ا ن�� م اغ�لام ك�رد ت�%زان� را در ن� اب»»»»�� ي� ف� ق� ار م�ت� پ�روه»»»»� ور 3ن�� �tن هر ا1941 اوب� 25 ه. ش* / 1320ش»»»»�* ا ت»»»»�% د ت»»»»�� ال ك�ردت»»»»�� غ� اس»»»»�*

ز اوم�ت� درب�%زاب»»�% زای م�ف»»� وروی ب»»�% خ»»اد س»»�* ه ای�� م را ن»»�% ای لار� ه�ن� شراش»»ری» ك�م»»»كÆ ه»»� Kط ا اده ار� خ»»»�� ف� ت� اس»»�ه�ت% د� دع�ی ح�م»»»اب��ث� ار� م»»»� ر� م»»»� پ� وروی ن»»»�� خ»»»اد س»»»�* ا دول�ث� ای�� ه» ك�م»»»كÆ ه»»»� گون»»»�� ن� ل اب�� اب»»»�% د. درم�ف� ن� ب�� ا ل�م»»»ان� ب�%زش»»»� Kا

ه»ان� عی را درشراش»ر» ج�% ت� اب� وس»� غ»� لت� ن% ن� ب�� ي� ف� ق� گ»ز م�ت� �tت رف� د د. ار� ط»� ی ش»�* س»ب� ی� لاب% ك�موب�� ف� دور ات�� كز ص»� وم�ن�ن� ي� ن� د. ه�مخ»»^ ن»»� ن� داج�� زاه ات�� �ی ب»»�% ل�م»»ان� Kای ا اه ه»»� ها دراردوگ»� ت� ل�ماب�� Kوس�ط ا اراسپ�ران� ن�� ن� ای ك�س* س* ت�tسم واق�� ار� ه ت�� غ�لت�

ك»»ه در دی� ات�� ن� د ج�^ ت�� ار� ود ه�م»»راه» ش»»� ا ج»»�� ه دول م�ح»»ور ت»»�% پ�ری» را غ�لت»»� س»»* ی� ا دول ب�� د ت»»�� مودت»»�� عی ن�� /1320س»»� ه. ش*ه ون»»»�� ان�� م»»»ان�1942ر* ي� ل دول م�ح»»»ور ب�� كس»»»ت� ك�ام»»»� زای ش�* گي�ن� ب»»»�% ن� ور در واس»»»�* ش* ك�ش»»»* س»»»ت� وش»»»�* ی� ا ب�� م ت»»»�%

د. ن� �خادت�%سن ای��

77

وروی �ی ار� س�* ل�مان� Kپ�روه�ای ا دن� ن�� ت% رات�� ع�ق�ر ش�ال ل 1320اواخ�� ود1942ه. ش* / اواب�� ت� ج�� رق�� ش* ی� ن� مرج�له ی ب�� �tپ ر خ�� Kه ا پ�روه�ای م�حور ن�% م ن��

ا» %t««ت ر پ� ت� غ� ن� ت�� روع اپ�� رد. ش»»* ر ك»»� پ� ت»»� غ� ن� ت�� ي� ف� ق� ع م�ت� ق»»� ه ت�� گ ن»»�% ن»»� ان� ج�% �Ê««ت ر ال خ�% ر اپ��ن� ش»»� كن� دراواخ»»�� د . ل�ن� دت�� ن� رس»»�ر» گ»پ� ن� م�ن� وروی در ر� ای س»�* پ�روه»»� رام ون�� Kوش ا ان�� ن»� ای اق�� ه»ه ه»� ت% ی ار� ج�% غص»»� ی درت�% ك»ان�� �tن مر Kای ا پ�روه»»� ی» ن�� پ�رور� ن»��

ال ر ش»»� ود. ار� اواخ»»�� ص»»رف� م�س»»كو ن»»�% ان� درت�� ت»»�� Kا �دن ام گ�ردات»»�� اك»»� �ی وت�� ل�م»»ان� Kای ا پ�روه»»� ن� ن�� ي� اج�� 1321ش»»�ال ل ش»»»� ال 1943ه.ش* / اواب»»»�� ا ش»»»� د وت»»»�� دت»»»�� ت% رات�� ارا ع�ق� ل�م»»»ان� ه»»»� Kها ا ه. ش* /1324 م روش»»»�

ان��ی1945 د ، روم»»»»»»� لات»»»»»»�� ن� وره�ای ق�� ه ك�ش»»»»»»* خ»»»»»»% ن� �ن د. درب�� ن� ب�� ا ل�م»»»»»»ان� ب�%زش»»»»»»� Kای ا ه»»»»»»� ه مرر� ود را ن»»»»»»�% د ج»»»»»»�� ن� �س»»»»»»ن وات�� م ن��اد. ن� ه دس�ت� روش�ها اق�� م�ده ن�% Kدرا �ل�مان Kصرف»� ا كسلواك�ی ار� ت�� ان� ، ج�^ ارس�ن� ان� ، م�خ% ارس�ن� لغ� ت��

سه �رات�� ا» وق� ال�ن� ن� ا ، اب�� ف� �tت �ر مال اق� ن� درش�* ي� ف� ق� پ�روه�ای م�ت� دن� ن�� اده ش�* ن� ب��ه درم�هر ان�� اورم�ن� ا ج�� ن� ت�% ي� ف� ق� اط�ی م�ت� ن% ظوط ارب�� ن� خ�� مي� ض� وس�عه وت�� پ%ر 1321ب�%زای ن�� 1942 ه. ش* /اك�ت»»�

ت� هس* ت% ا اردب�� د وت�� دت�� اده ش�* ن� ا ب�� ف� �tت �ر مال اق� ن� درش�* ي� ف� ق� پ�روه�ای م�ت� ه1943ه. ش* / مه 1322م ن�� م ك�لت�روی ش»»* ی� د. ب�� ا ح�مل»»ه ك�ردت»»�� ال�ن»»� ن� ه اب�� ن� ن»»�% ي� ف� ق� غ»»د م�ت� اه ت�% د. دوم»»� دت�� ی ش»»�* اك�س»»ار� ه ت�^ ظق»»� ن� م�ت� Kی ار� ا� ل�م»»ان� Kای ا پ�روه»»� ن���ی ل�م»»ان� Kدوه�ای ا كن� ك�مات»»�� د. ل�ن� ف� او ش�* ت� وق�� ا ون�� ال�ن� ن� اه اب�� ادش�* وس�ط ت�^ ی ن�� ب� اری م�وس�ول�ن� اع�ت* ب�%زك�ن� ن� ت�% ي� ف� ق� م�ت�

ت% وج�% ن� م»»� ي� ف� ق� ه»»ای م�ت� ش* رون�� ی� د .ب�� وردت�� Kود ا ه وج�% ی ن�% ا ب�%زات��ش* دول�ب� ال�ن� ن� مال اب�� اب� داده ودر ش�* خ% اورا ی��ا ش»�ال مالی ت»�� ش* ش»�* خ� د. ی�% ل�مان� ( ش�* Kق� ا مالی )م�واف� ل�مان� ( وش�* Kد ا ی )ص�� ون�% ت� ش* ج�% خ� ه دوی�% ا ن�% ال�ن� ن� م اب�� ست� ق� ت��

ص»»»»رف»�1945 ه. ش* /1324 ه ت�� ال ن»»»»�% ن� ش»»»»� Kدرا �كن د. ل�ن� ی م�ات»»»»�� اق� �ی ت»»»»�% ل�م»»»»ان� Kای ا پ�روه»»»»� ت� ن�� م دردس»»»»�رداد د. درخ»»»�� دام ش»»»�* ی اغ»»»� ان�� ال�ن»»»� ن� كه»»»ای اب�� ت�� ر� ط خ�^ وس»»»� ر� ن�� پ� ی ن»»»�� ب� ول�ن� د وم�وس»»»� م»»»� Kدرا �ن ي� ف� ق� ه. ش* /1323م�ت�

ن� وپ�° ور 1944ر* �tن هر ا ش»»�* د وت�� دت�� اده ش�* ن� سه ب�� �رات�� ن� درق� ي� ف� ق� پ�روه�ای م�ت� م1944 ه. ش* / اوب� 1323 ن��

78

ا ل داد. وت»�� كن� س»»* س»»ه را ت�� �رات�� ه»»ارم ق� مه»»وری» ج�^ ل ح�% ارت��ش دوگ»»� ادی ت»�^ ر� Kا د ت�^ش ا ر� ن� ن� اج�� اد ش»� ر� Kارت��ش را ا ت»�^د. دت�� گ رش�ات�� ن� ل ار� ج�% ن% ل�مان� ق�� Kه مرر� ه�ای ا ود را ن�% ن� ج�� ي� ف� ق� پ�روه�ای م�ت� ر ه�مان� ش�ال ن�� م�اه دش�امپ%

گ ن� ش دوران� ج�% ق�رات�� ك�ت�ر� پ� گز ون»»»�� �tت ك»»»د ا ت�� گی ت»»»�% هت� ه�م»»»اه�ن� ن� ج�% ي� ف� ق� ان� ش»»»ران� م�ت� غ»»»ددی م�ن»»»� ش»»»های م�ت� ق�رات�� گ ك�ت� ن»»»� ول ج�% درط»»»�

ر د� Kد . درا اد ش»»»�* خ»»»% گ ای�� ن»»»� زای دوران� ت�^ش ار� ج�% �ی ب»»»�% مان� ض»»»مي� اد� ت�� خ»»»� وام»»»پ%ر 1322ای�� م1943 ه. ش* / ن��ا گ ت»�� ن»� ز ادام»ه ج�% ی ب»�% ب� ود م�ن»% ص»د ج»�� د و ف�� ل دادت�� كن� س* هران� را ت�� ش ن�� ق�رات�� ول�ث� ك�ت� ل ورر� ن� رج�^ ن� ،خ�^ ال�ي� اس�ن�

د. درم»»»»»»»»»»رداد ل�م»»»»»»»»»»ان� را اغ�لام ك�ردت»»»»»»»»»»�� Kش* ا ن� ارت�� ي� لخ� ه»»»»»»»»»»دم ش»»»»»»»»»»� / اوب� 1323م�ت� م1944 ه. ش*ش گلی� وروی ، ان�� خ»»ده س»»�* �الاب� م�ن دگ�ان� ات»»�� ن»»� ب�� ما گي�ن»� ن�� ن� ن� اوك�ش در ج�وم»»ه ی واس»»�* ارپ�� ش دم�ن»»% رات�� ق»»� درك�ت�وروی ا در س»»�* ال�ن»»� ش ت�� رات�� ق»»� د.درك�ت� مودت»»�� ض»»وب��ث% ن�� گ را ت�� ن»»� زای ج�% ي�ن� ال�مللی ب»»�% �ی ب�% ن� م�ا ار� ش ش»»� ی� ش»»� ا° ن� ت�� ي� وج�^

د. اپ��ن� �رار دادت»�� ورد ب�%زرس»ی ق»� ل�م»»ان� را م»� Kه ا ی ، غ�لت»»� ه»»ان�� رح ح�مل»»ه ن�� ن� ط»� ال�ي� ن� ول�ث� واس»»� ل ، رور� ن� رج�^ خ�^د ن� گ ) اس�ق� ن� ن� م�اه�ای ج�% �tپ ر خ�� Kش ك�ه در ا ق�رات�� ه 1323ك�ت� ورن�� /ف� م(1945 ه. ش*

ود. ی» ن»»�% پ�رور� وه ن»»�� م م�ت»»� س»»ت� ق� دن� وت�� ن� ت� ب�%زای ج�^ ق� ت� ل�مان� درچ�ق� Kظعی ا كست� ف�� ه ش�* ه ن�% وچ% ا ن�� د ت�% ل ش�* كن� س* ت��وروی در ح»»وه ی ع�م»»ل دول�ث� س»»�* ه ی�� ت� ن»»�% س»»ي% خ»»ده ت�� �الاب� م�ن ش وات»»�� گلی� ه»»ای ان�� ش دول�ت� رات�� ق»»� ن� ك�ت� دراپ��ه د ن»»»�% ودت»»»�� ورده ن�% Kار ا ی ب�%زش»»»ر ك»»»� رق� ای ش»»»* ها در اروت»»»�^ ه روش»»»� د. ودولی را ك»»»� ی اغ»»»پ�راض� ك�ردت»»»�� رق� ای ش»»»* اروت»»»�^

د. ن� ن� اج�� ن� س* ت� ت�� رش�مي�اپ�^ن� ل�مان� ور* Kب�%ز ا �ن ي� ف� ق� ی م�ت� پ�رور� ن��

ال كس»»ي�ن�1945 ه. ش* /1324درش»»� زای دره�م ش�* رب% ب»»�% رق� وع»»�� ن� ار� ش»»* ي� ف� ق� ای م�ت� پ�روه»»� م ن��ا ا ت»»�% د ت»»�� ن� �ن واش»»� ش ج�� گلی� خ»»ده وان�� �الاب� م�ن ه»»ا ار� ات»»�� ل�مان�� Kگ ا ن»»� ر ج�% د. دراواخ»»�� ار� ك�ردت»»�� غ»»�� Kود را ا ل�م»»ان� ح�مل»»ه ج»»�� Kا

79

ودی ان�% زای ت»�� ها ب»�% ا روش»»� رد ت»»�% پ% ه ن»»�� ه»»ا ن»»�% ل�مان�� Kودداری ودر ع»وض� ا گ ج»»�� ن»»� ه ار� ج�% داگ�ان»»�� لجی ج�% م»ان� ص»»� ي� اد ب�� غف»� ات��د. دت�� ل�مان� ش�* Kرط ا د وش* ن� ی ق�� م ن�% سلت� واه�ان� ت�� ك�ر ج�� وق� ال�د� كن� دو دول�ث� ف� د. ل�ن� سم ادامه ده�ن� ی� ك�موب��

ل�مان� در Kت� ا خ� ت� ب�� ا ن� ت�^ ی ك�رد وب�%زل�ي� س* ود ك� لز ج�� ن� ت� 18دراپ��ن� ج�ال ه�ن� هس* ت% مه8 ه. ش* /1324 ادب��گ1945 ن»»»� ل�م»»»ان� ج�% Kكس»»»ت� ا ا ش�* ت% ت»»»�% ي� زب�� ن� ب»»»�� ه اپ�� د ون»»»�% ص»»»رف� ش»»»�* ن� ت�� ي� ف� ق� ای م�ت� پ�روه»»»� ت� ن�� ه دس»»»� م ن»»»�%

ه ر چ»»»^ ان� اگ»»»� م»»»� ن� ر� ا اپ�� ت� ت»»»�� ان� ادام»»»ه داس»»»�* ن»»»� گ ه�مخ^ ن»»»� ا ج�% ن� س»»»� Kرق� ا كن� در ش»»»* .ل�ن� ت� اق�� ان� ت»»»�� ات»»»�� ا ت�^ دراروت»»»�^ی ب� ن»»� ای ج�^ پ�روه»»� د ون�� ن»»� ب�% ا رام دس»�ت� ت�� Kوش ا ان�� ن»»� ی دراق�� هان�� ت� رق�� ش»»* ی� ه ب�� ود ن»�% ه ن»�% س»ت� وات�� خ»»ده ن�� �الاب� م�ن ای ات»�� پ�روه»� ن��د. می ش»»�* ده ن�� ن� دت»»�� اپ�^ ظعی ر* كس»»ت� ف�� زی ار� ش�* كن� اب»»�* د ل�ن� دت�� گن� ن� ی ه�ا می ج�% ب� اب�^ ا ر* سی در ب�%زمه ت�% ن� واگ�لی� ي� درج�^

ر» پ� ه 1324درن»»»»�� ت»»»»� وب�° اپ�^ن�1945 ه. ش* / ر* كن� دول�ث� ر* د ل�ن� دت�� اپ�^ن� ش»»»»�* م ر* س»»»»لت� ار ت�� ن� واس»»»»� ن� ج�� ي� ف� ق� م م�ت�ه در خ»»»»»»»»»»»»% ن� �ن م»»»»»»»»»»»»ود . درب�� ن� را رد ن�� K1324م»»»»»»»»»»»»رداد 15ا / ط1945اوب� 6 ه. ش* وس»»»»»»»»»»»»� ما ن�� ي� م هپ�روس»»»»»»»»»»»»�*

ت� و �رار گ�رق�� می ه�دف� ق� مت% ان�� ا ن�% ان� ت�% ن� �Êب كا �tن مر Kد.رور� 000/160ا ن»»� ن� ان� رف�� م�ن»»� ق�ر ار� 8 م»»رداد /17ت��د. رور� ی ح�مل»ه ور ش»�* ب� اب»�^ ای ر* پ�روه»� ه ن�� ود ن»�% ده ن»�% س»* گ ت�� ن»� اپ�^ن� وارد ج�% ا ر* ان� ت»�% م»� ن� ر� ا اپ�� ه ت»�� وروی ك»� اوب� س»�*

ر9 م»»»»رداد/ 18 ق»»»»� اران� ت�� ر� ه ه»»»»� دك»»»»� ن� ن� داج�� رو ات�� � اك�ی ق»»»»� ار� اك»»»»� می را ب�%زت�� مت% ان�� ن� ن�% ان� دوم�ي� ن»»»»� �Êب كا �tن مر Kاوب� اد ودر م ش»»»»�* س»»»»لت� ن� ت�� اپ�^ ام دول�ث� ر* خ% رد.ش»»»»رای�� ود ك»»»»� ان�% گ»»»»زرا ت»»»»�� �tت ور 11د �tن هر امپ%ر2 ه. ش* /1324ش»»»»�* ن� ن^ ش»»»»�

مود.1945 اء ن�� رط را ام�ص� د وش* ن� ی ق�� م ن�% سلت� �رار داد ت�� م ق�

80

هان��ی دوم گ ج�% ن� دار ج�% ات�� ات�^ خ� ت�� ای�� ن� م : ب�� س* ش* ش�* خ� ی�%صل اول ف��

ق�رار ص�لخ ام ب�%زای اس�ت� �رج�% اق� های ت�� لاش�* ت��ه خت� ا ص»� ف»� �tت �ر ا و اق� ن� س»� Kا ، ا عی ار� اروت»»�^ ت� اط�ق� وس»� رد، م�ن»»� �روك�ش* ك»� �ی ق»»� ه»ان� گ ج�% ن� غله ه�ای ج�% كه س�* گام�ن� ه�ي�

خت� اط�ق� ی�� ت� م�ن»»»»»� د. ك�مي� م»»»»»� Kدرا �ن ي� ف� ق� امی م�ت� ظ»»»»»� ای ت�� پ�روه»»»»»� ال ن�� غ� خت� اس»»»»»�* ود، ی�� پ�ری ن»»»»»�% گ ودرگ»»»»»� ن»»»»»� ج�%ود ك�ه درع�رصه لی ن�% ده ار� اه�م م�سات�° ن� ال ك�ن� غ� خت� اس�* پ�روه�ای ی�� وس�ط ن�� ه ن�� ها ن�% ن�� Kت� اداره ا ي� ق� ال وك�ت� غ� اس�*ه لخ ون»»»�% راری ص»»»� � ا ب�%زق»»»� د ت»»»�� اع�ت* ش»»»�* ورد و ت»»»�% Kال ا ن»»»% ه دب�� �ی را ن»»»�% كالان� گ اس»»»�* ن»»»� ي�ن� ال�مللی ت�^ش ار� ج�% ط ب�% روات»»»�%ا ی ه ه»»»»� ت� واس»»»»� موغ»»»»ه ای ار� ج�� ز م�ج% گ ، درب�%زاب»»»»�% ن»»»»� ه»»»»ان� ت�^ش ار� ج�% مای ج�% ي� م س»»»»� ت� ز ب��زس»»»»� خ ب»»»»�� خي� ان� ص»»»»� ت»»»»�% ر�د ، ل ش»�* كن� س»* لخ ت�� �راری ص»� زار ب�%زق»� ه ب»�% غ»ددی ك»� ش ه�ای م�ت� ق�رات�� ار گ�ردد. ك�ت� پ�ره وت�� خ ن�� ای�� اوب� دول ف�� ف� م�ت�

81

ن� درط»�ول خي� ای�� ه ه»�ری� ار� ف»�� عی ك»� اق�� ت� م�ن� ي� ن� ن* �ا ب� ام ص�لخ ت�% خ% د و شرای�� دت�� ظعی ب��زس�ن� ی ف�� ج% ای�� ن� ه ب�� خ* ك�دام ن�% ي� ه�. ت� داس�* �ی ت�� ان� ن% �ی ب�* هان� ط ج�% د. ص�لجی ك�ه درع�رصه روات�% �رار ش�* د ب�%زق� ودت�� ورده ن�% Kه دس�ت� ا گ ن�% ن� ج�%

ال غ� خت� اس�* ل�مان� ی�� Kا وروی ف� روش�ها خاد س�* ور ای�� هار ك�ش* پ�روه�ای ج�^ ال ن�� غ� خت� اس�* ور ی�� ن� ك�ش* Kا Æاك� ل�مان� ج�� Kم ا سلت� ا ت�� ت�%ی ن¬% ر واجی ع»�� وب% ن»�� ت»� ا ج�% مال ت»�� خ»ده ار� ش»�* �ال�ث� م�ن س»ه و ات»�� �رات�� ان� وق� گلس»ن� ای» ان�� پ�روه»� ل�م»ان� ون�� Kرق� ا در ش*خ»»»»اد الی ای�� غ� ش* اس»»»»�* خ� ه دری�% ل�م»»»»ان� ك»»»»� Kت� ا خ� ت� ب�� ا ن� ت»»»»�^ زل�ي� هر ب»»»»�% د. ش»»»»�* وردت»»»»�� Kود درا ص»»»»رف»� ج»»»»�� ه ت�� ور را ن»»»»�% ن� ك�ش»»»»* Kا

د. م ش�* ست� ق� ال�گز ت�� غ� ور اس�* هار ك�ش* ان� ج�^ ت% م�ن� ي� زب�� ن� ب�� ه ه�مي� ر� ن�% پ� ت� ن�� �رار داس�* وروی ق� س�*وره�ای دام ار� ك�ش»»»* ر ك»»»� ت� ، ه»»»� داس»»»�* ود ت�� ی وج»»»�% ب� ل�م»»»ان� دول»»»� Kل»»»ز ، درا ن� م ه�ن� ي�� وط رر* ق� ون� ت�^ش ار� س»»»� ج»»»�^

ت� معي� ها دارای ح�% الی روش»»� غ� ش* اس»»�* خ� د. ی�% ا اداره می ك�ردت»»�� ش»»� وت��ش* را را° الی ج»»�� غ� ه ی اس»»�* ظق»»� ، م�ت� پ�رور� ن»»��ك»»ا �tن س»»ه وامر �رات�� ش ، ق� گلی� ال ان�� غ� خت� اس�* ش* ی�� خ� كه در ی�% ت�� Kود .ج�ال ا هپ�ری ن�% ی ن�% اورر� ت� ك�س* عي� ك�مپ�ر ووض��

ود. مپ�ر ن�% اق� ك� ز وارر� �راوان� ب�� ت� ق� معي� ح�%ده ر» ش»»�* ا اس»»پ� ه وت»»�� �ت»» ي�ن� رق�� ن� ار� ب�% Kاری ار� م»»ردم ا ود وت�%س»»ن� ده ن»»�% لخ� ش»»�* ل�م»»ان� ف�� Kص»»اد ا �ت ط ، اق�� رات�� ن� ش»»* دراپ��د. ن� �ن داش»�* ی ت�� اق� ای ك»� د� وت��ش* غ�� ه ج�� ن�� د� غ� ی ب�%زای ت�� ها ج�ب� ت� ل�ماب�� Kود ك�ه ا د ن�% دت�� ان� ش�* ن� صادی ج�^ �ت كلاب� اق�� د . م�ش* ودت�� ن�%

ن� Kود ا ا وج»»�% د . ت»»�% ن»»� ن� مر گ�رف�� ه ك�ار ن�� پ�رك�ی ن�% ی م�ساع�ی م�س* ان�� د� ه م�واد غ�� هت� ه ن�� ت� ن�% سي% ر� ت�� پ� ن� ن�� ي� ف� ق� ن� ج�ال م�ت� دره�مي�ل كن� س»»* ك»»ز ت�� كن� ف�� د ، ل�ن� ن� �س»»ن ی می دات�� ن¬% ر وروی و دول ع»»�� پ�رك�Æ س»»�* ه م�س»»* وط�ت»»° �ی ن�� ن� ا �رت»»�% ود را ق� ا ج»»�� ل�م»»ان� ه»»� Kه ا ك»»�ه ه و ن»�% ان� م�واچ»% ال ع�م»ومی ات��س»* ن% ق� ت� ا غ»�دم اس»� ر� ت»�% پ� ن� ن»�� ي� ف� ق� ز م�ت� ی درب�%زاب»�% ب� م�ن»� ز ر� �t«ب اوم�ت� ر� ه ه»�ای م�ف»� دس�ت�

د. �رام�وش* ش�* شرع�ت� ق�

82

سدام وت�� ش ن�^ ق�رات�� ك�ت�ر پ� ل�م»»»»»ان� در ن»»»»»�� Kح»»»»»وه ی اداره ا دن� ی�� ن� ش»»»»»�* زای روس»»»»»�* ه 1324ب»»»»»�% ت»»»»»� وب�° هر1945 ه. ش* / ر* م در ش»»»»»�*

وروی خ»اد س»�* خ»ده وای�� �الاب� م�ن ش ، ات»�� گلی� دگ�ان� ان�� ن»� ب�� ما س»ی م»رك�ث% ار� ن�� ق�رات�� ن� ك�ت� زل�ي� كÆ ب»�% �t«ب د ز� س»دام ب�� وت�� ن�^ه گ ن�% ن� رام�ت� ج�% ن� ع�� ي� ی ، گ�رف�� ار� ل�مان� ت�� Kا �ق� ب�%ز م�خاك�مه شران ق� ش دول م�ت� ق�رات�� ن� ك�ت� د. دراپ�� ل ش�* كن� س* ت��

ر� پ� ل�مان� ون�� Kسی ار� ا ب� ض�ورب� ج�%د. ق� ك�ردت�� واف� ل�مان� ، ن�� Kاص�لی ا Æاك� ه ج�� ی ن�% رق� ای ش* های ش�اك�ن� اروت�^ ت� ل�ماب�� Kا �دن ات�� ك�وج�^

ت� وس»»»�* اره ی شرن�� ر� درت»»»�% پ� دی ن»»»�� دت�� رش»»»�* ظ� لاف� ت�� ن� ش اج�� رات�� ق»»»� لس»»»اب� ك�ت� ه»»»ا ، درج�% ق� واق�� ن� ن�� م» اپ�� غ�ل»»»پ�رغ��وروی لن� س»�* ل م�ن� ای ت�%ش»ق�ر و دارداب»�� گ»ه ه»� ن� �پ�رل ب� گی م�ت»� گ»وت�� ان� وج�^ وت»�� ده ن�� ن»� ب�� Kی ،ا رق� ای ش»* وره�ای اروت�^ ك�ش*

ش* ی� س»دام ب�� وت�� ^Êن ه در �ی ك»� ان� لاف»�� ن� رد. اج�� زور� ك»� گ»ز ب»�% �tت ش ار� ط»�رف� د گلی� خ»ده وان�� �الاب� م�ن كÆ ط�رف� وات�� ار� ب��ود. م�ان� ن�% ن� ر� ا اپ�� گ ت�� ن� ار� ج�% غ�� Kار� ا �ن ي� ف� ق� كار م�ت� س�* Kلاف� ا ن� ن� اج�� ي� سن� خ� م�د ، ی�� Kا

ن� ي� ف� ق� وس�ط م�ت� ل�مان� ن�� Kپ�ر ا س* ی� ف� ه�رچه ب�� عت� ض� ت��واد اب� وم»»»»»� خ»»»»% ای�� ن� ك�ارج�� ي� اج�� ارح� ش»»»»»� ه ج»»»»»�� روع ن»»»»»�% ن� ش»»»»* ي� ف� ق� س»»»»دام م�ت� وت�� ه»»»»»ای ن�^ ق� واق�� ت�^ش ار� اغ�لام ن��

ت� اق�� ال ت»»»�� ف»»»� ت� وروی اب�� ه س»»»�* ل�م»»»ان� ن»»»�% Kای ا ه ه»»»� ان»»»�� ادی ار� ك�ارج�� ت»»»�� غ»»»داد ر� د. ت�� مودت»»»�� ل�م»»»ان� ن�� Kا �ی و... ار� tن م�غ»»»دپ%رگ» ورن»»�� اه ن�� د. دادگ»»� ل ش�* ف� ت� ان� م�ن� گلسن� سه وان�� �رات�� ه ق� ر� ن�% پ� ه�ن� ن�� Kمش* ا گ وش�* ال س�ن� غ�� هی د� ان�% ن� ب�tز م�غن� اد وم�ف�ا ه ه�م»»راه» ت»»�% م»»ه ك»»� ها ب�%زرس»»ی وم�خاك� دن�� ود ت�^ش ار� م»»� ده ن»»�% ل گ�ردت»»�� كن� س»»* ی ت�� ار� ل�م»»ان� ت»»�� Kا �م»»ه ش»»ران زای م�خاك� ه ب»»�% ك»»�

ود درم�هر هان� ن�% ع درشراشر ج�% اب� وس�ت� غ� لت� ن% ر 1325ب�� پ% /اك�ت� ود را ص�ادر1946 ه. ش* ی ج�� هان�� ی ن�� م را°ان� ت»»»�� Kی ار� ا غص»»»� ه ت�% د. ك»»� دت�� ه ش»»�* �ت اج�� ن� گی س»»»�* ن� ك»»»ار ج�% ي� ب�� ا ن� ی ج�% ار� ل�م»»ان� ت»»»�� Kا �ی ش»»»ران ت% اپ��ن� را° وج�% ه م»»� رد. ن»»�% ك»»�

83

دودن� دام�اب� ر� ه اف»»�� ن� گ�ون»»�� ار اپ�� د. درك�ن»»� دت�� �ی م�خك»»وم ش»�* ولان� های ط»»� دان�� ت»�� ه ر� ر� ن»»�% پ� ده ای ن»»�� ده وغ»»� دام گ�ردت»»�� اغ»»�. ت� ه شرع�ت� ادامه داس�* ن� ن�% ي� ف� ق� وس�ط م�ت� ل�مان� ن�� Kا ت�tسم ار� ار� ار ت�� ت�* Kا

ارت��ش ش ص�لخ ت�^ ق�رات�� ك�ت�رگ� در ز� های ب»»»»�% درن�� ق� ف»»»»�� واف»»»»� ا ن�� / 1325م»»»»رداد 6 ت»»»»�% ه 28 ه. ش* ت»»»»� وب�° لخ1946 ر* ش ص»»»»� رات�� ق»»»»� م ك�ت�

دف� د. ه»� ل ش»�* كن� س»* د ت�� ودت»»�� گ داده ن�% ن»� ل�م»»ان� اغ�لان� ج�% Kه ا كÆ دول�ث� ك�ه غ�لت»»� ست� وب�� ی� ب�� ارت��ش مرك�ث% ار� ت�^�ی ، ن� ا ا ، روم»»»� ال�ن»»»� ن� وره�ای اب�� ا ك�ش»»»* ن� ت»»»�% ي� ف� ق� ان� م�ت� لجی م�ن»»»� ای ص»»»� ه ام�ص»»»� ا ن»»»�% ود ت»»»�� ن� ن»»»�% Kش ا رات�� ق»»»� ن� ك�ت� ار� اپ��

ل گ�ردد. اب�� د ت�� ودت�� ن� ل�مان� ن�% �tپ خد �گ ار� م�ن ن� د ك�ه درط�ول ج�% لات�� ن� ان� وق�� ارس�ن� ان� ، م�خ% ارس�ن� لغ� ت��ور ت�^ش ار� م»رگ ن� ك�ش»* زا اپ�� �t«ب ت� ر� گ»زق�� ام ت�� خ»% ن� ای�� Kا ا لخ ت»�% م»ان� ص»� ي� د ب�� ه ع�ف»� ود ك»� وری ن»�% ها ك�ش* ت� �ل�مان� ب� Kا

ود. د دول�ث� ن�% اف�� لز ف�� ن� ه�ن�زا �t«««ب د ر� ن»»»� ن� رار گ�رف�� � ل ه�م ق»»»� اب»»»�% ی در م�ف� ن¬% ر وروی و دول ع»»»�� گ»»»ز س»»»�* �tت ار د ارت��ش ت»»»�% لخ ت»»»�^ ش ص»»»� رات�� ق»»»� درك�ت�د ن� �ن ه»»ا داش»»�* ن�� Kعی درح�م»»اب��ث� ار� ا ی س»»� رق� ای ش»»* ردن� دول اروت»»�^ ده ك»»� ات�� س»»* ت� ت�� هت� دس»»� ا درج�% وروی ه»»� س»»�*ه د. اگ�رچ»»^ ن»»� داری ك�ن� ن»»% ب�� ا ور ج�% ن� ك�ش* Kد ك�ه ار� ا ودت�� ن� ن�% Kد ب�%زا ن� �ن صرف� داش�* ا را درت�� ال�ن� ن� ر� ك�ه اب�� پ� ی ن�� ن¬% ر ودول ع��

د ن� ام در اس�ق� خ% ه 1325شرای�� ورن�� د ولی1947 ه. ش* / ف� د ش»»�* غف� لوب% م�ت� وره�ای م�غ� ا ك�ش* مان� ص�لخ ت�% ي� ب��د. ی می ك�ردت�� ب� ب�� ا ارص�� ها ت�� ن� اظ�� Kاد ا اری ار� دول ار� م�ف� ت�%سن�

ل�مان� Kت� ا وس�* ش م�سكو وشرن�� ق�رات�� ك�ت�د ن� ق� اه اس»»»»»»»� ارش 1325درم»»»»»»»� م»»»»»»»اع1947 ه. ش* / م»»»»»»»� ي� ق� درم�س»»»»»»»كو اج�% ق»»»»»»»� گ»»»»»»»ز دول م�ت� �tت ار د م ت»»»»»»»�%

ه ر ن»»�% ها ج�اص»� ون� روش»»� ود ج»�^ ل�م»ان� ن»�% Kده ا ن»»� ب�� Kزت��ش* وا اره ی اب»�� خت* درت»»�% ش ی�% رات�� ق»� ن� ك�ت� ار اپ�� ور ك»� ت� د.دس»»� ك�ردت»��

84

د . ن� �ن لاف� داش»»�* ن� ورد اج�� وره�ا در س»»ه م»»� گ»»ز ك�ش»»* �tت ا د ها ت»»�% ل�م»ان� روش»»� Kورد ا د. درم»»� دت�� ن� زت��ش* ب��زس»»� روح� ار� اب»»�� خ»��وم اب� و س»»� رام»»� ن� ع�� ي� رف�� ت� گ»»� ي� ق� ت� وك�ت� اره ی ك�مي� ل�م»»ان� ، دوم درت»»�% Kی ا رق� ای ش»»* ه»»� ورد مرر� اول درم»»�

واه�ان� سه ج�� �رات�� ور، ق� ن� ك�ش* Kاسی ا وج�دب� س�ن�ل�م»»ان� و Kم ا س»»ت� ق� ان� ت�� وه»»� وروی ج�� خ»»اد س»»�* ود. ای�� ود ن»»�% اك�Æ ج»»�� ه ج»»�� ل�م»»ان� ن»»�% Kی ا اره ای ار� اراض»»� ال�خ»»اق� ت»»�^ص»»اد �ت كلاب� اق�� ل م�ش»* كÆ م�س»»اع�ی درج»»� �tب ر ش»»* وه�ان� ت�� ا ج�� دم�ن� ان� م�ف� گلسن� خده و ان�� �الاب� م�ن وره�ای ات�� ك�ش*الی غ� ش* اس»»�* خ� ها در ی�% د، روش»»� س»»* ل ت�� ی ج�اص»»� ق� واق�� ام ن»»�� خ% ون� ش»»رای�� ر� ج»»�^ پ� ورد ن»»�� د دراپ��ن� م»»� ودت»»�� ور ن�% ن� ك�ش»»* Kی اÆه ك�م»»»ك ها ن»»»�% د.روش»»»� ل می دادت»»»�� كن� س»»»* ها ت�� س»»»ت� ی� ن� را ك�موب�� Kای ا ه ع�م»»ده اع�ص»»� د ك»»»� وردت»»�� Kود ا ه وج»»»�% ی ن»»»�% ب� ود دول»»»� ج»»»��

د. ت�^ش ار� ن»»� پ�رل ك�ن� دب� ك�ت»»� ه ش»»�* ن� را ن»»�% Kی ا ن¬% ر م»»ه ع»»�� ي� ا ب�� ل�م»»ان� ت»»�% Kی ا رق� م»»ه ش»»* ي� ط»»ه ب�� د رات�% ن� �س»»ن وات�� ن� دول�ث� ن�� ه�مي�ن� ل اپ�� اب»»�% ر� درم�ف� پ� خ»»ده ن»»�� �الاب� م�ن س»»ه ، ات»»�� �رات�� ان� ، ق� گلس»»ن� ه»»ای ان�� ی دول�ت� رق� ل�م»»ان� ش»»* Kدول�ث� ا �دن م»»� Kد ا دت»»�� ت�^ان� پ�tن� ش»»� د د. ت»»�% وردت»»�� Kد ا دت»»�� ود ت�^ ال ج»»�� غ� خت� اس»»�* اط�ق� ی�� دی را درم�ن»»� د ودول�ث� واج»»� دت�� خ»»د ش»»�* �دام م�ن اف»»��

د. م گ�ردت�� ست� ق� ی ت�� ن¬% ر ی وع�� رق� شمت� ش* ه دوق�� ل�مان� ع�ملا ن�% Kان� اپ�^ ت� ر* وس�* شرن��

اپ�^ن� زر* س»لط ك�ام»�ل ب»�% من� ت�� د وض»�� اء ش»�* غ»ال م�ات��س»* ور ق�� ن� ك�ش»* خ»ده دراپ�� �ال�ث� م�ن ن� ات»�� اپ�^ م ر* سلت� ت�^ش ار� ت��ن� ي� س»»ن� خ� ت�tس»»م ی�� ار ن� لن� ارم�ن� ت�* Kا �دودن ورد. ر� Kه ع�م»»ل ا عت� ن»»�% ا م�م»»ات�� خ»»% ی�� Kود درا خ»»دان� ج»»�� �گ»»ز م�ن �tت ال�ث� د ار� دج»»��وان� ه ع�ت»»»»� اپ�^ن� را ن»»»»�% ان� ر* ام�ن»»»»� ظ� ده ای ار� ت�� ا غ»»»»� ن� ادغ»»»»� ا ه�مي� ان� ت»»»»�% ت»»»»�� Kود. ا ن� ن»»»»�% اپ�^ ه»»»»ا درر* ت� �tب كا �tن مر Kدام ا اف»»»»��

ا دت�� ن� دادت»»�� اپ�^ �ی ر* tن د ن� اش�اسی وم»»� ي� اب�� ن° پ�راب� ع�مده ای درق�� ت� غ� ن� ت�� ي� ن� د. ه�مخ^ ن� ن� خ� وی�� Kدار ا گی ت�% ن� كاران� ج�% ي� ب�� ا ن� ج�%ود ، ن� ن»»�% اپ�^ خ»»ده درر* �الاب� م�ن ار ات�� ن� ن� ام الاج�� ده ت�� ن� ب�� ما ور ك�ه ن�� رن�� Kا Æد. م�ك ن� ی ك�ن� ن¬% ر ور را ع�� ن� ك�ش* Kپ�ر ا س* ی� ه�رچه ب��زای ه داری را ب»»�% پ�راب� دام�ت»»� ت»»� غ� ی ت�� اورر� ی و ك�س»»* عب� ت� ور ص»»� م»»ود ودر ام»»� ار ن�� د� دی را ب�%زگ»»� دت»»�� اب� ج�% ات»»�% خ� ت� اب��

85

ور را ن� ك�ش»»»* Kاس»»»ی ا ص»»»ادی وس�ن� �ت درب� اق�� اش ف»»�� ه اش»»»� ی ك»»»� ب� اب»»»�^ رگ� ر* ز� ای ب»»�% واده ه»»»� ان�� م»»»ودن� ج»»»�� م�خ»»»دود ن��اپ�^ن� �ی ر* م»»ان� غلي� ای ت�� ام»»ه ه»� عی در ب�%زت�� ت� پ�راب� وس»»� ت»»� غ� ها ت�� ت� �tب كا �tن مر Kا �ن ار� ك�رد. غ�لاوه ب�%زاپ�� غ�� Kد ا ل می دادت�� كن� س* ت��

د. ی ك�ردت�� ب� اب�^ ای ر* ن% ن� ال�ق� پ�� گز� ات�� ن� را درم�دارش ج�% ي� ای لاب�� ن% د وال�ق� دادت��

86

صل دوم ف��

ن� ي� ف� ق� خاد م�ت� دن� ای�� ه ش�* كست� ش�*رگ� می خاد ب�%ز� وروی را ای�� خادس�* خده وای�� �الاب� م�ن ان� ، ات�� گسن� ان� سه دول�ث� ات�� خاد م�ن� ل ای�� ن� رج�^ خ�^ب�tز ه�مك»»اری می ك»»د ا ت�� ان� ت»»�% ت»»�� Kرد ا د می ك»»� هدت»»�� ر س»»ه دول�ث� را ن�� ل�م»»ان� ه»»� Kش* ا درب� ارت�� ك»»ه ف»»�� ن� م�اب�� ار� د. ت�� ام�ن»»� ت��

ان� ت»»�� Kا Æپ�رك� من� م�س»»* ود دش»»�* ط وج�% ف� ان� ق�� ت�� Kخاد ا د ای�� لز م�سلم ش�* ن� ش* ه�ن� كست� ارت�� كه ش�* گام�ن� د . ام�ا ه�ي� ك�ردت��گ ن»»� ال�های اوح� ج�% ن� ار� ه�م»»ان� ش»� ي� ف� ق� ان� م�ت� لاف� م�ن»� ن� ا اج�� وده اس»�ت� . اش�اش»� ی ن»�% ار� ل�مان� ت»�� Kی ا عب� ت��ا د ع�م»دت�� ار ش»�* ر� گ ب�%زگ»� ن»� ول ج�% ه درط»� غ»ددی ك»� ش ه»�ای م�ت� رات�� ق»� ان� می داد. ك�ت� س* ود را ت�� خ� ج�� دری�� ه ت�� �ی ن�% هان� ج�%ه ه گ�ون�� گ ن�% ن� ان� ج�% �Êت ر د خ�% ن� �ن ن� س�عی داش�* ي� ف� ق� گ ه�رك�دام ار� م�ت� ن� ود درط�ول ج�% لاف� ن�% ن� ن� اج�� ب�%زای ج�ل اپ��ی پ�رور� ك»»ه ت�^ش ار� ن»»�� ات�� ن� د ج�^ ن»� وت��ش* گ�رداب�� ت% ج»»�� ض»»ي� هم را ت�� پ�tن� ش»� پ�ر س»»* ی� ی ب�� پ�رور� ا ت�^ش ار� ن»�� ش* ب�%زود ت»�� ی� ای ب��

د. ت% می ك�ردت�� ي� غق� ه ای را ت�� اص�د وب��ز* ر� ه�ر ك�دام م�ف� پ� ن��ن� ي� ف� ق� اوب� م�ت� ف� ل�مان� م�ت� Kا

ن� Kا ا عی در ه�م»راهی وه�مك»اری ت»�% خ»ده س»� �الاب� م�ن ه ات»�� الی ن»�% ار� م»� ن»� طه ب�� ه واس»� شها ، ن»�% گلی� گ ان�� ن� ت�^ش ار� ج�%ص»»»اد �ت ت� واق�� اس»»»� ور درع�رص»»»ه س�ن� ن� ك�ش»»»* Kی ا ب� ن� س»»»* ات�� د ار� ج�% دت�� ن� ر� می ك�وس»»»�* پ� ال ن»»»�� ن� ج»»»� د درغ�ي� ن� �ن ور داش»»»�* ك�ش»»»*پ�ری» س»»* ی� ه ب�� %Ê««ن ح%ر ها ی�� ا روش»»� اب�%ث� ت»»�% ه دررف»»�� ش»»ها ك»»� گلی� گ»»ز ان�� �tت رف� د د. ار� ط»»� وت�� ع س»»�* �tن ا وت��ش* م»»� ای ج»»�� ه ج»»�% �ی ن»»�% ه»»ان� ج�%

د. ورت�� Kه ع�مل ا لوگ�پ�ری» ن�% ر� ج�% پ� ود� روش�ها ن�� ق� وس�عه ت�� د ار� ن�� د س�عی می ك�ردت�� ن� �ن داش�*ادد خ»»% ار ای�� واس�ن� د، ج�� ده ات�� دت�� جمل ش�* �ار� ی م�ن ل�مان� ت�� Kص�دم�اب� را ار� ا �ن�tپ پ�ر س* ی� د ب�� ودت�� روش�ها ك�ه م�دع�ی ن�%

د. ودت�� ورده ن�% كست� ج�� رام�ت� ار� دول ش�* ن� ع�� �tپ پ�ر س* ی� ود وك�ست% ب�� ود� ب�%زای ج�� ق� اط�ق� ت�� م�ن�

87

له ز اپ��ن� م�س»»ن° اد ب»»�% ت»»�� د ر� ك�ن»»� ا° ي�ن� ال�مللی وت�� اه�م ب�% ف»»� ه ه�مك»»اری وت�� %Ê««ن اه�ر ظ� ا ت�� گ ت»»�% ن»»� ول ج�% ان� درط»»� ن»»� �Êب كا �tن مر KاÆاك� زا دوری ج»»»»�� �t««««ب د. ر� ن»»»»� اری ك�س»»»»ت% ك�ن� خ»»»»% �ی ی�� ان� ار� ن»»»»� ل»»»»ف� ام�ن� ن� اط�ق� م�خ� ا در م�ن»»»»� د ت»»»»�� ن� �ن عی داش»»»»�* ا س»»»»� ع�م»»»»دت��ه ود ون»»�% ده ن»»�% ور ش»�* زای ان� ك�ش»»* ه ار ب»�% ل م�لاخ�ط� اب�% صادی ف�� �ت د اق�� ت% رش�* گ م�وج�% ن� ه ج�% خده ار� ص�خت� �الاب� م�ن ات��

ت� . �راوان� داس�* ق� ار� ن� اری ب�� خ% اره�ای ی�� ار� ه ت�% صادی ن�% �ت لای اق�� ن� اع�ن� ل ه�مي� دل�ن�ا ش ه»»»»� گلی� د. دراپ��ن� راه ان�� ودت»»»»�� �ی ن�% ه»»»»ان� ود درع�رص»»»»ه ج�% درب� م�لی ج»»»»�� د ف»»»»�� دت»»»»�� خ% ار ی�� ن� واس»»»»� ان� ج�� ش»»»»وت�� �رات�� ق�

د. ودت�� ها ن�% ن�� Kال�ف� ا ان� وروش�ها م�خ� شوت�� �رات�� ان� ق� ن% ن� ن� ت�^س*ی رق� ای ش* رگ� درم�ورد اروت�^ های ب�%ز� درن�� اب� ف�� لاف�� ن� اج��

رف� ه ط»� ش* ش»رح� ن»�% روی ارت�� ش»* ی� ود. ب�� ی ن»�% رق� ای ش»* ن� ، اروت»�^ ي� ف� ق� ان� م�ت� اب� م�ن»� لاف�� ن� ن� ع�رصه اج�� اول�ي�ل ن»»� رج�^ ن� ام»»ری خ�^ ي� ن� زای اچ»»پ�رار� ار� ج»»�^ �رارداد. ب»»�% ه ق»»� ت� لطه روس»»� ز ش»»� �t««ب ی را ر� رق� ای ش»»* م»»امی اروت»»�^ ل�م»»ان� ن�� Kامال پ�رو درش»»�* ردن� ن»»�� اده ك»»� ن»»� ا ، ب�� رب% اروت»»�^ ه»»ه ی دوم در ع»�� ت% ات��ش* ج�% ای گ�س»»* ه ج»»�% گ ن»»�% ن»»� ول دوران� ج�% درط»»�ا گ ت»»�% ن»»� ز ج�% ا غ�لاوه ب»»�% رق� اروت»»�^ روی درش»»* ش»»* ی� ا ب�� له» ت»»�% ن� ه اپ��ن� وس»»� ا ن»»�% رد ت»»�� هاد می ك»»� ت� س»»* ی� ك»Æ را ب�� ن»»� ب�� ا درت�� Kای ا درت»»��ه ه ن»�% ت»»� ظن� �رت�� وره�ای ق� ا ال�خ»اق� ك�ش»* ها ت»»�% ود. روش»� پ�ری س»�* لوگ»� اط�ق� ج�% ن� م�ن»� Kزا ر� ب»�% پ� وروی ن»�� س»»لط س»»�* ل�م»ان� ار� ت�� Kا

ه»»ان� ل ج�% اب»»�% د در م�ف� ودت»»�� دد ن�% ی درص»»� رق� ای ش»»* ه»»ای اروت»»�^ ردن� دول�ت� ده ك»»� ات�� س»»* ت� ت�� ا دس»»� ر� ت»»�% پ� ود ون»»�� اك�Æ ج»»�� ج»»��ادی ر� Kزا پ�ر ب»»»�% س»»»* ی� ی ب�� رق� ا ی ش»»»* ورد اروت»»»�^ ان� درم»»»� ن»»»� �Êب كا �tن مر Kد . ا ت�� ود ت�%س»»»ار� زای ج»»»�� اع�ی ب»»»�% واری دف»»»�� �t«««ن رب% د ع»»»��

�ی پ�ران� ت� وب% و ك�س* ه ی دان�� وره�ای ج�ور� ارب� در ك�ش* خ% ی��ود ای ج»»»�� زای ك�الاه»»»� ار ب»»»�% ار� وردن� ت»»»�% Kت� ا ه دس»»»� دد ن»»»�% ی در ص»»»� ع»»»ب� د ت�� ن� �ن ر داش»»»�* ظ»»»� ه ت�� ان»»»�� ن� رودج�� Kز روی ا ب»»»�%

د. ودت�� ن�%

88

ل�مان� Kرگ� درم�ورد ا درب� ه�ای ب�%ز� ر ف�� ظ� لاف� ت�� ن� اج��اب� د ج�ن»»� دت»»�� خ% ان� ی�� واه»»� خ»»ده ج�� �الاب� م�ن ش وات»»�� گلی� ود . ان�� %tن ز دب�� دت�� ره�اش»»�* ظ� لاف� ت�� ن� ل�م»»ان� اج�� Kورد ا درم»»�

ا دا ت»»�% دت�� سه ش�* �رات�� د. ق� ن� �سن م می دات�� ا لار� صادی اروت�^ �ت ای» اق�� اج�ن� ن� را ب�%زات�� Kزا ا�tب د، ر� ودت�� ل�مان� ن�% Kصادی ا �ت اق��س»»ه ه�م �رات�� ا ق� ورد ت»»�% ت� دراپ��ن� م»»� ر داس»»�* ظ»»� ل�م»»ان� را درت�� Kم ا س»»ت� ق� ه ت�� ر� ك»»� پ� وروی ن»»�� ود وس»»�* ال�ف� ن»»�% ن� ام»»ر م�خ»»� اپ��

ت� ال�ق� ور م�خ»� ن� ك�ش»* Kا ا ی ت»�% رق� ا ی ش»* وروی دراوت»�^ اس»�ت� س»�* سه درم�ورد س�ن� �رات�� ا ك�ه ق� خ% ی�� Kود . ام�ا ار� ا ده ن�% ن� ع�ق�ود اپ��ن� دو ال�ف� ن»�% رگ� م�خ»� ز� ای ب»�% درب� ه»� ف� ف»�� س»ه درردن»�� �رات�� دن� ق� م»� Kمار ا ه ش»�* ا ن»�% ر� ت»�% پ� وروی ن�� مود وس�* می ن��ش رات�� ق»»»»� ماب� ك�ت� ض»»»»مي� اب� ت�� لاف»»»»�� ن� وی ار� اج�� ن� ج»»»»�% ي� ن� د. درج»»»»�^ دت�� س»»»»* كÆ ت�� �t««««ب د ز� هم ب�� ل�م»»»»ان� ن�% Kورد ا ور درم»»»»� ك�ش»»»»*ل�م»»»ان� را Kه ا ود ك»»»� گ ن»»»�% ن»»»� ح»»»ولاب� ت�^ش ار� ج�% ط ی�� ف»»»� د وق�� ن� ظعی ب��زس»»»� ه ف�� خ»»»% ن� �ن ه ب�� ر� ن»»»�% پ� ل�م»»»ان� ن»»»�� Kورد ا س»»»دام درم»»»� وت�� ن�^

�رار داد. اضی ق� ر ج�� درم�سپ�اور دور رگ� درم�ورد ج�� های ب�%ز� درن�� ر ف�� ظ� لاف� ت�� ن� اج��

ه»»»ای گ دول�ت� ن»»»� ول ج�% ود. درط»»»� اوب� ن»»»�% ف»»»� ی م�ت� ن¬% ر ا دول ع»»»�� ها ت»»»�% ت� روش»»»� اس»»»� اور دور س�ن� ه ج»»»�� ع ن»»»�% راچ»»»�%كس»»ت� دن� ش�* می ش»»�* گ وج�ي� ن»»� ان� ج�% ات»»�� ا ت�^ كن� ت»»�� د ل�ن� ودت»»�� ن� ن�% اپ�^ ه ر* وروی غ�لت»»� گ س»»�* ن� ار ج�% واس�ن� كزرا ج�� ی م� ن¬% ر ع��

ان� ن»»� ه ار� دول�ث� ج�^ ی ك»»� ن¬% ر رگ� ع»»�� ز� ل دول ب»»�% اب»»�% ن� درم�ف� ي� د ودرج�^ دادت»�� ن� درت�� ن� امرپ�� ه اپ�� اپ�^ن� ، روش�ها ن�% ر*ل ن� دل�ن»»� ه ه�مي� د. ن�% دت�� ت�� ادرب� می ورر� ست� م�ن% ی� ه ح�ماب��ث� گ�سپ�رده ار� ك�موب�� د ن�% كÆ ح�ماب��ث� می ك�ردت�� ك�ای ش�*م س»»»لت� د ت�� ودت»»»�� ه ن�% �ت»»» مت� گ�رق�� ي� ن� ه غ»»»�� ا ن»»»�% ی ه»»»� ب� اب»»»�^ ه ار� ر* �ی را ك»»»� راوان� � اب� ق»»»� ر� ه»»»پ� ج% وری ی�� ح»»»^ ال م�ن� غ� غ»»»د ار� اس»»»�* ر� ت�% پ� ن»»»��اور ود را ب�%زج»�� ن� ج»�� اپ�^ ز ر* ی ب»�% پ�رور� ل ن»»�� ه دل�ن»»� ان� ن»»�% م»»� ن� ر� ه دراپ�� ان� ك»� ن»»� �Êب كا �tن مر Kد. ا س»ت� ك�ردت»�� ی� كه»ای ك�موب�� رت�� خ�^

د. ودت�� ن� ن�% ي� دوج�^ ن� وك�می دورب��ز دره�ن� ي� سم درك�ره ،ج�^ ی� وس�عه ك�موب�� گزان� ن�� پ�رت�� س* ی� د ، ب�� دت�� دور م�سلط می دت��

89

ه ان�� اورم�ن� ها درج�� درن�� اب� اب�%ز ف�� لاف�� ن� اج��ت� ه دس»»� ش را ن»»�% گلی� ای ان�� خ»»% ی وی�� ب� ق»»� اب� ت�� ار� ن»»� ا ام�ن� د ت»»�� ن� �ن عی داش»»�* ان� س»»� ن»»� �Êب كا �tن مر Kه ا ان»»�� اورم�ن� ه ج�� ظق»»� درم�ت�

ود ای ج»»�� پ�روه»»� ن� ن�� ي� اج�� ارح� ش»»� ه ج�� ر ن�% ود� روش�ها دراب��زان� ك�ه ج�اص� ق� وس�عه ت�� ا ن�� ن� ج�ال ت�% ان� در غ�ي� ت�� Kد . ا ورت�� Kان� ي� رف�� زای گ»»»»� ه ب»»»�% زك�ت»»»»� زدول�ث� ب�� ن»� ب»»»»�% ال�ي� ن� ار اس»»»»� س»»»»* د . ق�� د می ك�ردت»»»�� دت�� ت� ش»»»�* ال�ق� د م�خ»»»»� ودت»»»»�� ت% ان� ب�� خ»»»»% ای�� رت�% د� Kار� ا

دی ل»»ه ج»»�% ت% م�داج�� وج�% ان� م»»� وت»»�� س»»ت� ن�� ی� كه»»ای ك�موب�� رت�� ور وح�م»»اب��ث� اوار� خ�^ ن� ك�ش»»* Kامی ار� ا ظ»»� اب� ت�� ار� ن»»� ام�ن�د. اط�ق� ش�* ن� م�ن� Kی درا ن¬% ر وری دول ع�� وف�

رب% رق� و ع�� طت% ش* ه دوف�� هان� ن�% م ج�% ست� ق� ت��رب% رق� وع�� طت% ش* ه دوف�� هان� ن�% ود ك�ه ج�% ه ن�% ت� س�* گد� گ ت�� ن� ان� ج�% ات�� اجی ار� ت�^ د ص�ن% ن� ور� ج�^ ت% ه�ت� ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� ن�%رب% رف� ع»»»�� ی و درط»»»� رق� ای ش»»»* ده اروت»»»�^ ات�� س»»»* ت� ت�� وروی ودول دس»»»� رق� س»»»�* رف� ش»»»* د. درط»»»� م ش»»»�* س»»»ت� ق� ت��

ا ی ه»� ن¬% ر د. ع»�� ن»� ن� �رار گ�رف�� ان� ق� دارش�* گز دول ط�رف�� �tت سه ود �رات�� ان� وق� گلسن� ن»� ان�� ي� ا دول�ن� خده ه�مراه ت�% �ال�ث� م�ن ات��م ت� زده اوراب�� ی ب»»»�^ ن¬% ر ه دول ع»»»�� ها ن»»»�% ن� وروش»»»� ي� ن� ه»»»� Kزده ا ت� ب»»»�^ وره�ای ت�^س»»»* ظلاح ك�ش»»»* رق� اص»»»� ل»»»وك�Æ ش»»»* ه ت�� ن»»»�%

د. پ�ر ش�* س* ی� ه رور� ب�� لوك�Æ رور� ن�% ان� دو ت�� اب� م�ن� لاف�� ن� ن� ت�^ش اج�� Kد. ار� ا ت% دادت�� ل�ق�

90

هان��ی دوم گ ج�% ن� دار ج�% ات�� خ� ت�^ ای�� ن� م : ب�� ت� ش* ه�ق� خ� ی�%

صل اول ف��

خد �م�ان� م�لل م�ن ش�ار�ول د. درط»»� ده ش»»�* ار ر� �ی ك�ن»»� ه»»ان� اس�ت� ج�% ه ی س�ن� ام�عه م�لل ار� ص�خت� �ی دوم ع�ملا ج�% هان� گ ج�% ن� روع ج�% ا ش* ت�%ود ك�ه �ی ن�% ن� م�ا ش ش�ار� ش�ی� ا° ه دول م�حور ، ت�� ن� غ�لت� ي� ف� ق� ر م�ت� ی گ�پ� دام�اب� ن�^ اسی واف�� مله اه�داف� س�ن� گ ار� ح�% ن� ج�%لم»»داد می ت� ف�� ي� ن� لخ وام»»� ط� ص»»� ي�ن� ال�مل»»ل و ج�اف»»�� ط ب�% ز روات»»�% ر ب»»�% اط�� گ و ت»»�� ن»»� �ی ت�^ش ار� ج�% ه»»ان� ام ج�% ظ»»� ي�ن� ت�� ن% م»»�ورد ب�%زرس»»ی �ی م»»� ن� م�ا ار� ن� ش»»� ي� ن� ش ج»»�^ ش�ی� ا° ن� ت�� ي� ف� ق� شهای شران� م�ت� ق�رات�� لث% ك�ت� گ دراغ�� ن� د. درط�ول ج�% گ�ردت��

ود. ه ن�% �ت �رار گ�رق�� د» ق� ن� �Êب ا° وت��م�ان� م�لل ار� ك�ار ش�ار� غ�� Kا

ر پ� ن� 1324درن�� وپ�° م�ان� م�ل»ل را در1945ه. ش* / ر* ار� ش ش»� ی� ش»� ا° ور ط»�رح ت�� اه ك�ش»* خ»% ن� دگ�ان� ب�^ ن� ب�� ما م ن��ان� / ت�% Kوره�ادرا ن� ك�ش* د. ه�مي� اء ك�ردت�� سكو ام�ص� سی� ق�رات�� ه24ش�ات�� د ك»� مودت»�� ت� ن�� ق� واق�� ال م»� ر» ه�م»»ان� ش»� پ% اك�ت�

د. مات�� ار� ن�� غ�� Kود را ا ست� رش�ما ك�ارج�� وات�� م�ان� م�لل ن�� غد ش�ار� كÆ ش�ال ت�% د. ب�� ات�% ن� ت� ب�� م�ان� رش�مي� ش�ار�ي�ن�1947 ه. ش* /1326درش�ال ه م�وش�ساب� ب�% ن� ك�لت� Kال ا ن% ه دب�� د ون�% خل گ�ردت�� ام�عه م�لل م�ن� م ج�%

م�ان� م�ل»»»ل ار� ه ش»»»� ي�ن� ال�مللی )لاه»»»ه( ... ن»»»�% وان� دادگ�س»»»پ�ری ب�% �t«««ن ار ، د ي�ن� ال�مللی ك»»»� م�ان� ب�% ار� ون� ش»»»� ال�مللی ج»»»�^م»»ع ع�م»»ومی م»»ه م�ج% هم»»پ�رار� ه� ه م� د ك»»� ه ش»»�* �ت»» ر گ�رق�� ظ»»� ان� ع�م»»ده ای در ت�� م�ان� م�ل»»ل ارك»»� ار� زای ش»»� د. ب»»�% دت�� م�لح»»ق� ش»»�*

. ت� اس�ت� ي� ورای ام�ن� وس�*

91

مع ع�مومی م�ج%م�ان� م�ل»»ل ار� . اپ��ن� رك�ن� ش»»� ت� خ»»د اس»»� �م�ان� م�ل»»ل م�ن ار� و ش»»� ه دول ع�ض»»� كل ار� ك�لت»»� ش»»* م»»ع ع�م»»ومی م�ی� م�ج%

ض»»»وض ار� ه خ�� ن� ن»»»�% Kای ا غداداع�ص»»»� ز ت�� خ� ب»»»�% دری�� ه ت»»»�� رد و ن»»»�% روع ك»»»� ور ش»»»* اه ك�ش»»»* خ»»»% ن� وب��ث� ب�^ ا ع�ض»»»� ود را ت»»»�% ارج�� ك»»»�ال د. درش»»»� وده ش»»»�* ر� � ه اق»»»� �ت»»» اق�� لال» ت�� ف� ت� ه اس»»»� ار� وره�ای ت»»»�� ور1945 ه. ش* /1324ك�ش»»»* ده» ك�ش»»»* ر� ط س»»»پ� ف»»»� م ق��

ال ك»»»ه درش»»»� ت�� Kال ا د ج»»»� ن� �ن وب��ث� داش»»»�* ن� ع�ض»»»� Kی درا ان�� ن� س»»»� Kی وا ان�� ف»»»� �tت �ر / 1360اق� غ»»»داد1981ه. ش* م ت��ر ال ج�اص»»»� د. درج»»»� دادت»»»�� ل م�ن� كن� س»»»* م�ان� را ت�� ار� ن� ش»»»� Kاء ا م»»»ر ار� اع�ص»»»� ي� ش* ار� ب�� ی� اره ب�� ن� دوف»»»�� دگ�ان� اپ�� ن»»»� ب�� ما ن��

م�ان� م�ل»»ل ار� ای ش»»� غ»»داد اع�ص»»� م»»ع ع�م»»ومی159ت�� ی درم�ج% وروی دارای س»»ه را° خ»»اد س»»�* . ای�� ت� ور اس»»� ك�ش»»*ه م�ان� م�ل»»ل ن»»�% ار� ر ش»»� اط�� اء ت»»�� ك»»ان� ار� اع�ص»»� ي� اك�و وواب�� ش ، م�وت»»�� ی� وب�° ون� س»»� وره�ا ج»»�^ غ»»دادی ار� ك�ش»»* ت� ت�� اس»»�ای دگ�ی ه»»»»� ن»»»»� ب�� ما ه ن�� ا ك»»»»� خ»»»»% ی�� Kار� ا �كن س»»»»ت� ، ل�ن� ی� ی ب�� ران�� م»»»»ع ع�م»»»»ومی دارای درب� اخ»»»»�% د. م�ج% ن»»»»� ب�� Kمار می ا ش»»»»�*ك»»»»ارع�مومی ه»»»»ان��ی واف�� ت� ج�% اس»»»»� اض»»»»ی درس�ن� ه»»»»ه ج�� دار� وج�% رك�ث� دارت»»»»�� ن� ش»»»»* Kدرا �ه»»»»ان ب�tث� دول ج�% پ*ر اك»»»»�ا ه ت»»�% ت� ك»»� م�ان� م�ل»»ل اس»»� ار� ل ش»»� ر ك»»� پ� ن»»�� ا د م�ان� ت»»�% ار� ه ش»»� ان»»�� ر ج�� پ� ن»»�� ت� د اس»»� .رت�� ت� وردار اس»»� ان� ب�%زج»»�� ن»»� ب�� ها ج�%م�ان� م�ل»»»»ل ار� ل ش»»»»� رك»»»»� پ� ن�� ن� د ود. اول�ي� اب% می س»»»»�* خ»»»»� ت� م»»»»ع ع�م»»»»ومی اب�� ی م�ج% ت� ورا° ي� ن� ورای ام»»»»� ه س»»»»�* ت� وص»»»»� ن��

گ ولی )) �t««ب ز ال (( ب�� ا ش»»� ه ت»»�� ود ك»»� زور* ن»»�% ت� . ت�^ش ار�1952 ه. ش* / 1331 ار� ب»»�� ام را داس»»�* م اپ��ن� م�ف»»�ال ا ش»»� مت� را ت»»»�� د اپ��ن� ش»»� وت�° ول�د ار� س»»»� امر س»»»�* .1961 ه.ش* /1340او داگ� ه»»»� ت� رق�� ه ع�ه»»ده گ»»»� م ن»»�%

ال ا ش»»»� ول�د ت»»»�� ه ت�^ش ار� داگ� ه�امرس»»»�* ود ك»»»� ور ب�%زم»»»ه ن»»»�% م�ان� م�ل»»»ل ار� ك�ش»»»* ار� ل ش»»»� رك»»»� پ� ن�� ن� د وم�ي� اب��ث� س»»»� اوت»»»��ال 1971 ه. ش* / 1350 ا ش»»»»»»� ن� ت�^ش ت»»»»»»�� Kد . ار� ا ام گ�ردت»»»»»»�� ه. ش* /1360 م ع�ه»»»»»»ده دار اپ��ن� م�ف»»»»»»�ار ار�1981 ن»»� دوك�وب�° اوب��ز ب�^زر� دو ت�^ش ار� او ج»»�� ده ش»»�* ت»»�� ر ك�لی ب�%زگ�ر� پ� ن»»�� ه د زت��ش* ن»»�% م ار� اب»»�� ده�اي�� ورب� وال»»� م ك»»�

د. خد گ�ردت�� �م�ان� م�لل م�ن ر ك�ل ش�ار� پ� ن�� ور ب�^زو د ك�ش*

92

ت� ي� ورای ام�ن� س�*و خ� ع�ض»»� ي� ورا دارای ب�^ . اپ��ن� س»»�* ت� ت� اس»»� ي� ن� ورای ام»»� ت� س»»�* م�ان� م�ل»»ل دردس»»� ار� عی ش»»� درب� واق�� ف»»��خ»»»»»اد خ»»»»»ده ، ای�� �الاب� م�ن ت� ، ات»»»»»�� ي� ن� ورای ام»»»»»� می س»»»»»�* اء دان�° ت� . اع�ص»»»»»� می اس»»»»»� ر دان�° پ� و غ»»»»»� می وده ع�ض»»»»»� دان�°ه دارای د ك»»� ن� �س»»ت� ( ه�س»»ن ی� ن� ك�موب�� ي� یش ج�^ ن� م�لی وش»»� ي� داج�^ ن»»� ن� )اب�% ي� ان� وج�^ گلس»»ن� س»»ه ، ان�� �رات�� وروی ، ق� س»»�*ال دب� دوش»»»� زای م»»»� م»»»ع ع�م»»»ومی وب»»»�% ط م�ج% وس»»»� ت� ن�� ي� ن� ورای ام»»»� می س»»»�* ر دان�° پ� اء غ»»»� د.اع�ص»»»� ن� اس»»»�* ن% و م�ن� ق� ون»»»�� ج»»»�

د. وت�� اب% می س�* خ� ت� اب��د وات»»»»�� ورا می ن�� . اپ��ن� س»»»»�* ت� �ی اس»»»»� ه»»»»ان� ت� ج�% ي� ن� لخ وام»»»»� ط� ص»»»»� ف»»»»� ت� چ� ي� ن� ورای ام»»»»� ه س»»»»�* ق»»»»� ت� پ�tن� وط�� م�هم»»»»پ�ر

د. ار� مات»»�� ام ن�� ر� ه»»»ان� اع»»»� ل»»ف� ج�% ن� اط�ق� م�خ� ه م�ن»»� ت� ن»»�% ي� ن� لخ وام»»� ط� ص»»»� زای چ�ف»»»� م�ان� م�ل»»ل ب»»�% ار� ای ش»»� پ�روه»»� ن��ق� ت� وارد اس»�ت� ج»� ي� ن� ورای ام»� م�ان� م�ل»ل وس»�* �ی ك�ه ب�%زش�ار� ن� اب��زادان� �tپ ویم�همپ�ر رگون»�� ز� های ب»�% درن�� ف»��

ود زای ج»»»»»�� ی را ب»»»»»�% ن� چ�ق� ي� ن� ص»»»»»اض ج»»»»»�^ �ت رگ� اج�� ز� ن� اوك�ش دول ب»»»»»�% ارپ�� ش دم�ن»»»»»% رات�� ق»»»»»� . درط�ی ك�ت� ت� اس»»»»»�د. ن� �ن ه ای داش»»�* ز* ل وب»»�� ود دلاب»»�� ه ج»»�� ن»»�% ار� ن� ن� ام�ن� ص»»اض اپ�� �ت زای اج�� ر� ب»»�% پ� ه»»ا ن»»�� ن�� Kدام ار� ا ر ك»»� د.ه»»� ض»»وب��ث% ك�ردت»»�� ت��د. اده ك�ن»»»»� ف� ت� و اس»»»»� ق� ون»»»»�� ود ار� ج»»»»� ت»»»»% ور ب�� ن� ك�ش»»»»* Kع ا اق�� ق� م�ن»»»»� ظ»»»»ان�% وع�ی م� ر م�وض»»»»�� ت� اگ»»»»� واس»»»»� ن� می ج�� ال�ي� ن� اس»»»»�ی ل را° اب»»»»»�% ان� در م�ف� گلس»»»»»ن� اع ار� ام»»»»»پراط�وی ان�� زای دف»»»»»�� س»»»»»ت� ب»»»»»�% له می دات�� ن� ن� را وس»»»»»� Kل ا ن»»»»»� رج�^ خ�^ه ای ا م�ض»»»ون�% خ»»»ده ت»»»�% �الاب� م�ن گ»»»زه ات»»»�� ه ك�ن� خ»»»^ ای�� ن� ت� ج�^ ر داس»»»�* ظ»»»� ر� درت�� پ� ول�ث� ن»»»�� كÆ . رر� ال�ف� م�ل»»»ل ك�وج»»»�^ م�خ»»»�و ق� ون»�� ظ»ای ج»� ه اع� ت»� وج�% رگ� درن�� ز� های ب»�% درن�� د. ف�� اده ك�ن� ف� ن� اس�ت� Kت� ار� ا ت� داس�* ال�ق� م�ان� م�لل م�خ� درش�ار�ه»»»ان��ی لخ ج�% ت� وص»»»� ي� ن� ط� ام»»»� ف»»»� زای چ� در ب»»»�% ن»»»� گی دول م�ق� ه ه�م»»»اه�ن� د ك»»»� كزدت»»�� دلال م�ن� ن� ن� اس»»»� ي� ن� ود ج»»»�^ زای ج»»»�� ب»»�%

ود. واه�د ن�% ح� ن� ص�لجی م�مكن� ی�� ي� ن� ه ج�^ دن� ن�% ها رس�ن� ن�� Kمه ا ق� ه� واف� دون� ن�� روری اس�ت� وت�% ص�

93

گ ن� ج�% ي�ن� ال�مللی ت�^ش ار� های ب�% م�ان�� گز ش�ار� �tت در ده»»»»ه های اواخ»»»»�� �tن د ن»»»»� ه ب�% ت� ه دس»»»� ا ك»»»»� خ»»»»% ی�� Kش1930ار� ا ی� ش»»»»� ا° ود، ت�� �ی دوم ن»»»»�% ه»»»»ان� گ ج�% ن»»»� اب� ج�% ن»»»% ار� م�وج�%

ي�ن� ط ب�% عه روات»»�% وس»»� م ون�� ت� ط� ت� �زای ب� د ب»�% �ی واج»»� ن� م�ا ار� اد ش»� خ% ا ای�� ت� ك�ه ت�% ود داس�* ا ج�� د را ت�% وت�� ن� ن�� م�ان� م�لل اپ�� ش�ار�ه»ان��ی گ ج�% ن»� ج�% رگ� ت�^ش ار� ز� اب� دول ب»�% لاف»�� ن� د.اج�� د ش»�* واه»� ی ج�� ق� ت� اض م�ن� های ج»�� �tن د ن� ه ب�% ه دس�ت� ن�% ار� ن� ال�ملل،ب��

دب� ت% وج»»»� وج�% د م»»»»� وات»»»»�� می ن�� ر� ن�� پ� م�ان� م�ل»»»»ل ن»»»»�� ار� ه ش»»»»� ان� داد ك»»»»� س»»»»* و ت�� ق� ون»»»»�� ون� ج»»»»� �ی ج»»»»�^ ان� ار� ن»»»»� ي�ن� ام�ن� و داش»»»»�*ع اق�� ط� م�ن»� ف»� زای چ� اری ار� دول ب»�% ه ت�%س»ن� د ك»� ن� كس»* ولی ت�� ا ط»� د� د .ل»� اش»�* �ی ت�% ه»ان� ه ج�% خادن�� كÆ ای�� ساوی م�لل در ب�� وت��ه ای ، ظق»� ه»ای م�ت� مان�� ي� ورب� ب�� ه ض»� ص»ادی ... ن»�% �ت اس»ی ف� اق�� امی ، س�ن� ظ»� های ت�� �tن د ن»� ه ب�% ت� ه دس»� دام ن»�% ود اف�� ج��ا . ت»�% ت� عه»»د اس»»� ر م�ت� پ� ای غ»»� ور ه»� م�ان� ك�ش»»* ار� ها ، ش»� م�ان�� ار� ه» ش»� گون»�� ن� ن� اب�� �tپ همپ�ر د. ار� م� مودت�� �ی ن�� هان� اره ای وج�% ف��

ال گ ، درش»»»� ن»»»� ه»»»ان� ت�^ش ار� ج�% دن� ج�% ی ش»»»�* ط»»»ب% وره�ای1955 ه. ش* /1334دوف�� روهی ار� ك�ش»»»* م گ»»»�عه»»د دم ت�� ش* غ»»� ی% ن� ل ج�% كن� س»»* ه ت�� ت� م�ن� گ ، ر� دوب�� ا ت�� ش ت�% ق�رات�� دو ط�ی ك�ت� دت�� مع ش�* ی ح�% ز� دوب�� ی درات�� ان�� ف� �tت �ر ق� Kی وا ان�� س�ن� Kاه ان� ن»»�% ت»»�� Kی ا ن�� Kرده�م ا گ»»� غ»د ار� ه ت�% د ك»»� ودت»»�� ی وم�ص»»ر ن�% ز� دوب�� د ، ات�� وره�ا ه�ن� ن� ك�ش* ن� اپ�� �tپ د.م�همپ�ر ن� ن� �راه�م ش�اج�� را ق�ه وره�ا ك»»»� ن� ك�ش»»»* غ»»»دی اپ�� م»»»اع ت�% ي� د. دراج�% هور ش»»»�* ه م�ش»»»* ر وات�%س»»»ت� پ� وره�ای غ»»»� ا ك�ش»»»* عه»»»د ت»»»�� ر م�ت� پ� ش غ»»»� رات�� ق»»»� ك�ت�

/1340درش�ال ی1961 ه. ش* ان�� ن� س»»� Kی وا ان�� ف� �tت �ر وراق� خ� ك�ش»* ي� ^tب س»»ت� و ی� د، ب�� ام ش�* خ% وگ�سلاوی ای�� �Êن م درال كا درش»»»� لان�� �tت ش ش»»»ر رات�� ق»»»� د.درط�ی ك�ت� دت�� ان� م�لح»»»ق� ش»»»�* ت»»»�� Kه ا ر� ن»»»�% پ� غ»»»داداپ��ن�1976 ه. ش* /1355ن»»»�� م ت��

ه وره�ا ن»»»»�% ال 58ك�ش»»»»* ورودرش»»»»� د.1980 ه. ش* 1359 ك�ش* ن� وررس»»»»� كص»»»»د ك�ش* ه ت�� ب�tث% ن»»»»�% ر � ه»»»»ا ق»»»»� ن�� Kغ»»»»داد ا م ت��ه �ی ن»»�% ه»»ان� م�ان� ج�% ار� ن»� ش»»� �tپ پ�ر رگ»»� زپ��ن� وب�%ز� ع ب»»�� ت� م�ان� م�ل»»ل وس»»� ار� عه»»د ت�^ش ار� ش»»� ر م�ت� پ� وره�ای غ»»� م�ان� ك�ش»»* ار� ش»»�

د. ت�� Kمار می ا ش�*

94

صل دوم ف��

م دي�� عمار ف�� ان� اس�ت� ات�� ت�^گ ن»»»� ه رور� ج�% ل ن»»»�% مل»»»ه عوام»»»� عمراب� ار� ح�% ه ی م�س»»»ت� ت»»»� م�ن� رگ� درر� ز� اب� دول ب»»»�% لاف»»»�� ن� ا و اج�� اب�%ث� ه»»»� رف»»»��

زای ك�س»»»ت% ا ب»»»�% ال�ن»»»� ن� اپ�^ن� واب�� دام�اب� ر* عمره ، اف»»»�� ي�ن� م�س»»»ت� ل�م»»»ان� ار� داش»»»�* Kا �ن ي� اج�� ود. م�ح»»»روم ش»»»� �ی ن»»»�% ه»»»ان� ج�%اوراء عمراب� م»»� ل�مان� ار� م�س»»ت� Kا �ي�ن گه داش�* سه ب�%زای دور ت�� �رات�� ش وق� گلی� های ان�� لاش�* د ، ت�� دت�� عمراب� ج�% م�ست�

ي�ن� ط ب�% ن� روات»»�% ي� اج�� خ� ش»»� ي� س»»* ود درم�ی� هم ج»»�� ه ش»»� ه ن»»�% د ك»»� ودت»»�� مل»»ه ع»»وام�لی ن�% ود ...ار� ح�% عمراب� ج»»�� ط� م�س»»ت� خ»»ار وچ�ف»»� ی�%اد خ»»% ل ای�� ف� ر م�س»»ت� پ� ع غ»»� وام»� زای اداره ج�% ت� را ب»�% وم�ي� ت»»� م ق�� ست� ام�عه م�لل ش�ی� د .اگ�رچه ج�% ن� �ن اش�* ز گ�د� ال�ملل اب�*گ ن»»� روع ج�% د . ش»»* اده می ك�ردت»»�� ف� ت� ود اس»»� ع ج»»�� ق»»� ه ت�� ن� ن»»�% Kس»»ه ع�ملا ار� ا �رات�� ش و ق� گلی� وران�� كن� دوك�ش»»* ود ل�ن� رده ن»»�% ك»»�ط رات�� عمره را درش»»* عمارگ�ر و م�ل»»ل م�س»»ت� ت� ا ، دول اس»»� ف»»� �tت �ر ق� Kا وا ن� س»»� Kای ا اره ه»»� ه ف»»�� ن� ن»»�% Kی وگ�س»»پ�رش* ا� ه»»ان� ج�%

د. عماری ش�* های اس�ت� اس�ت� پ�راب� ع�مده ای درس�ن� ت� غ� ت% ت�� گ م�وج�% ن� �رار دادك�ه ت�^ش ار� ج�% دی ق� دت�� ج�%�ی دوم هان� گ ج�% ن� عمارگ�ر درج�% وره�ای اس�ت� ت� ك�ش* عي� م�وق��

پ�ر س»»»»»* ی� ه ب�� د ه�رچ»»»»»^ ا رش»»»»»�* ارن� ت»»»»»�% �ی دوم م�ف»»»»»� ه»»»»»ان� گ ج�% ن»»»»»� ل ج�% ل�م»»»»»ان� دراواب»»»»»�� Kهای ا ت� رق�� ش»»»»»* ی� ه ب�� ا ك»»»»»� خ»»»»»% ی�� Kار� اان� گلس»»»ن� اد و ان�� ر� Kس»»»ه ا �رات�� ه»»»ای ق� ود ، دول�ت� ه ن»»»�% ان»»»�� اورم�ن� ض»»»وض درج�� ه خ�� عماری ن»»»�% ت� د اس»»»� اب� ص»»»�� اج�ساش»»»�

ه غ»د ن»�% ه ت�% ان� ن»»�% م»� ن� ر� ان� ار� اپ�� ت»�� Kد.ا وردت»�� Kد ا دت»�� �ی را ت�^ پ�ران� ت»»� غ� ود ت�� �ی ج�� عمران� های م�ست� اس�ت� د در س�ن� دت�� ب�tز گ�ردت�� اگ�ر� ت��عماری ت� لطه اس»»� ده ش»»� ن� وغ»»� ق� اپ�� ن»»�� ط�ر ا ار� د ت»»�� عی ك�ردت»»�� د وس»»� لال دادت»»�� ف� ت� ظ»»ای اس»»� ده اع� عمراب� وغ»»� م�س»»ت�الی ع م»»� %tن ا عمراب� ار� م�ن»»� اع م�س»ت� پ�رل اوص»�� اغ�لاوه ب�%زك�ت»� د ت»�� ن� س* خ� داوم ی�% پ�ری» ت�� س* ی� وت��ش* را ب�%زای م�دب� ب�� ج��

ه در ش»�ال ورن�� ه س»� لال» ن»�% ف� ت� ظ»ای اس»� د . اع� رت»�� ه»ره گ�پ� ر� ن�% پ� گ ن�� ن� ها در ج�% ن�� Kی ا� سان� / 1323وات�� 1944 ه. ش*ه ای مون»»�� ان� ن�� گلس»»ن� ط ان�� وس»»� ان� ن�� ن� دوس»� ه ه�ن� لال ن»�% ف� ت� ظ»ای اس»»� ول اع� اد وف»� ر� Kس»»ه ا �رات�� ط دول�ث� ق� وس»»� م ن��

95

زداری ه»»ره ب»»�% ط� ون�% ف»»� ور چ� ن� دو ك�ش»»* ه اپ�� ود ك»»� الی ن»»�% ن� اپ��ن� درج»»� د اپ�� م»»� Kمار می ا ه ش»»�* د ن»»�% دت»»�� ت� ج�% اس»»� ن� س�ن� ار� اپ��خ»»ده �الاب� م�ن ع ات»»�� د. م�وض»»�� ن� �ن ر داش»»�* ظ»»� د ت�� گ م»»� ن»»� ود ت�^ش ار� ج�% ص»»اد ج»»�� �ت ای اق�� زای اج�ن»»� عمراب� را ب»»�% ار� م�س»»ت�خ»ده �الاب� م�ن ود . ات»�� اوب� ن»�% ف»� ود م�ت� ی ج»�� ن¬% ر م»ان� ع»�� ي� راب� دوب�� ظ»� ا ت�� ه ط�ور ك�لی ت»�% عمراب� ن�% ضوض م�ست� درخ��ظ»»ار دون� اع� ود وت»»�% ه س»»�* ت� ان� ب�%زداس»»�* �ی ار� م�ن»� عمران� ه»»ای م�س»»ت� �tن گ ، امپراط�ور ن»»� ت� ت�^ش ار� ج�% ار داس�* ظ� ت� اب��ت� ، واس»»»»»� ن� ج�� د. دراپ�� ن»»»»»� ب�� Kم�ل»»»»»ل درا �م�ان ار� ت� ش»»»»»� وم�ي� ت»»»»»� ارب� وق�� ظ»»»»»� ز ت�� �t«««««ب عمراب� ر� لال ، م�س»»»»»ت� ف� ت� اس»»»»»�

ف� عت� ض»»� ه»»ا ت�� ت� �ن� ب� ال�ي� ن� لی اس»»� ي�ت� اص»»� ا ب�� ت� ام»»� واس»»� ول�ث� ب�%زج�� ا رور� ك»»زی ت»»�% ر ف�� ه ه�مراه»»� ر� ن»»�% پ� ن� ن»»�� ال�ي� ن� اس»»�ا ن� س»»� Kدرا �اپ�^ن ش و ر* گلی� سه ، ان�� �رات�� عمراب� ق� ه م�ست� وچ% پ�ر م�ت� س* ی� ول�ث� ب�� ود. رور� سه ن�% �رات�� ش وق� گلی� ن� ان�� ي� دول�ن�ود ت� ج»»�� واس»»� ت% ج�� ي� غق� ول�ث� در ت�� ت� . رور� داس»»�* هی ت�� وج�% دان� ن»»�� ن»»� ا ج�^ ف»»� �tت �ر ق� Kاره ا ود وف»»�� رام ن»»�% Kوش ا ان�� ن»»� واق��Æپ�رك� وره�ای م�س»»»* وت��ش* در ك�ش»»»* ع ج»»»�� ق»»»� ه ت�� ان� ن»»»�% گلس»»»ن� ه ان�� ه ای را ك»»»� ز* ای گ�م»»»رك�ی وب»»»�� ه ه»»»� عرق»»»� ا ت�� د ت»»»�� ن� می ك�وس»»»�*خ»»ده �الاب� م�ن �ی ات»»�� ان� رگ»»� ار� عه ت�% وس»»� ن� ن�� Kو ا بt^زن»»�� د ودر مات»�� ف� ن�� د� ود ج»»� رده ن»»�% اد ك»� خ»»% ود ای�� عمراب� ج»»�� ع وم�س»»ت� اق�� ال�من»»�ع �tن ا ن� م»»� اپ�^ ی ور* ن�� ا عمران��ی دول اروت»»�^ های م�س»»ت� ت� اس»»� ه س�ن� د ، ام»»ری ك»»� ر گ�ردات»»�� ا را م�س»»پ� ی اروت»»�^ ب� ا وج»»� ن� س»»� Kدراود را ر ج»»»�� ظ»»»� ول�ث� ت�� ن� ورور� ال�ي� ن� ه»»»ران� ،اس»»»� ش ن�� رات�� ق»»»� ه درك�ت� گ»»»امی ك»»»� د.ه�ي� م�دت»»»�� Kمار می ا ه ش»»»�* ن� ن»»»�% Kع�م»»»ده اام�ل م ش»»»»»�* ض»»»»»مت� ه اپ��ن� ت�� رط ك»»»»»� ن� ش»»»»»* ا اپ�� ل ت»»»»»�% ن»»»»»� رج�^ د خ�^ ت� اغ�لام ك�ردت»»»»»�� وم�ي� ت»»»»»� م ق�� س»»»»»ت� عه ش�ی� وس»»»»»� ورد ن�� درم»»»»»�

مود. ت� ن�� ق� ن� م�واق�� Kا ا ود ت�% ش* ان� ت�� گلسن� عمراب� ان�� م�ست�

گ ن� عمارگ�ر ت�^ش ار� ج�% وره�ای اس�ت� ت� ك�ش* عي� م�وق���رار ی ق»»� ب� غن»»� د و... د رم�وق�� سه ، ه�لن� �رات�� ش ، ق� گلی� ون� ان�� رگ� ج�^ عمارگ�ر ب�%ز� وره�ای اس�ت� گ ك�ش* ن� ت�^ش ار� ج�%

گز �tت د ك�ه د ن� ن� گ�رف��

96

اس»ی درب� س�ن� ط� ف»�� زای چ�ف»� وره�ا ب»�% ن� ك�ش»* ه اپ�� د . اگ�رچ»^ ودت»�� ت% ود ب�� �ی ج�� عمران� اس�ت� م�ست� ه ادامه س�ن� ادر ن�% ف��ف� عت� ه»ا را ض»�� ن�� Kدب� ا ه ش»�* ی ن�% هب� گ ج�% ن� كن� ج�% د، ل�ن� ودت�� ه ن�% ت� س�* اس�ت� گ�د� ه ادامه س�ن� ل ن�% ود م�اب�� صادی ج�� �ت واق��

ت� اس»»»� ه ع�ملا ادام»»»ه س�ن� خ»»»% ن� �ن ود. درب�� ده ن»»»�% ت% گ�ردت»»»�� وج�% عمره را م»»»� اب� م�ل»»»ل م�س»»»ت� ارر� ات��ش* م�ن»»»% ر� � رده و اق»»»� ك»»»�زای ه ب»»�% ی ك»»� ن¬% ر ه»»ای ع»»�� م»»ود. دول�ت� ر م�مكن� می ن�� پ� ی غ»»� ب� كل و ج»»� ه ام»»ری م�ش»»* ت� س»»�* ورب� گ�د� ه ض»»� عماری ن»»�% ت� اس»»�ه ن� گ�ون»»�� ه اپ�� ر� ن»»�% پ� ود ن»»�� عمراب� ج»»�� ط� م�س»»ت� زای چ�ف»»� د ، ب»»�% ودت»»�� ك»»ا ن�% �tن ه ك�مكه»»ای امر كی ن»»�% ود م�ن� ص»»اد ج»»�� �ت ی اق�� ار� ش»»� ار� ت�%های ت� اس»»� ه دوران� س�ن� ان� دادن� ن»»�% ات»»�� خ»»ده ت�^ �الاب� م�ن ت� ات»»�� اس»»� ون� س�ن� ا ج»»�^ د، ام»»� ن� �ن اح� داش»»�* ن»»� ن� ا اج� ك�م»»كÆ ه»�د. ن»»� ت� ك�ن� ال�ق� ور م�خ»»� ن� ك�ش»»* Kا ا ورد ت»»�% د دراپ��ن� م»»� ن� �س»»ن وات�� می ن�� ی ن�� ن¬% ر ه»»ای ع»»�� غ»ا دول�ت� ود. ط�ت% م ( ن»»�% دي�� عمار ) ف»�� ت� اس»»�د. ن� �ن اش»»»�* ار گ�د� عمارك�ن� ت� وه اس»»»� ت� ر س»»»�* پ� ت»»»� غ� د ت�� ه ام�ن»»»� ود را ن»»»�% �ی ج»»»�� عمران� ت� م�س»»»ت� اس»»»� گ س�ن� ن»»»� ن� ت�^ش ار� ج�% اب�%زاپ�� ن»»»� ب�%د . ن� �ن ام ب�%زداش»»�* لال گ»»� ف� ت� وی اس»»� ه س»»� ه شرع�ت� ن�% گ ن�% ن� عمراب� ت�^ش ار� ج�% اری ار� م�ست� ر ت�%سن� اپ��ن� ره�گد� ار�ی و ز� دوب�� ك»»»ا ، ات»»»�� ا» ، ب�%زم»»»ه ، ش»»»ری لان�� �Ê«««ت ر پ% ان� ، ل�ت� اك�س»»»ن� د ، ت�^ ني�ن� ، ه�ن»»»� لن»»»� ن� ان� ، اردن� ، ق�� ن»»»� وره�ای ل�ن% ك�ش»»»*

ال�های اص�له ش»»� عمار در ف�� وه» اس�ت� ت� پ�رس�* ع� ن� ت�� ر» ه�مي� پ� ن�* ا° خت� ت�� د ك�ه ی�� ودت�� ی ن�% وره�ان�� مله ك�ش* ح�% ان� ار� وت�� -1328ن�%1324 / ا1945-1949 ه. ش* �ی ت»»»»�% دان� ق� م�غاه»»»»� ن»»»»�� ال ار� ط�ر ن� ج»»»»� ا درغ�ي� د ، ام»»»»� ن»»»»� ن� اف�� لال ت�� ف� ت� م اس»»»»�

د. ط� ك�ردت�� ف� ه ای را چ� ط وب��ز* ود روات�% عمارگ�ر ج�� ور اس�ت� ك�ش*ی دان�� عمار ر� م�ان� م�لل در اس�ت� ش* ش�ار� ق� ت��

ل ف� ه م�س»»ت� ت� ك»»� ی اس»»� ان�� ن� ه»»� م�ي� زای اداره ش»»رر� ت� ب»»�% وم�ي� ت»»� ورای ق�� كÆ س»»�* م�ان� م�ل»»ل دارای ب»»�� ار� ش»»�م�ان� ار� اء ش»� كی ار� اع�ص»� ه ت�� م�ان� م�ل»ل را ن»�% ار� ت� ش»� وم�ي� ت� خت� ق�� ن� ه�ار ی�� م�ي� ورا اداره شرر� د . اپ��ن� س�* ن� �سن ی� ب��م�ان� ار� ل ش»� د. درداج»�� كن»� ارب� م�ن� ظ� ن� ه�ا ت�� م�ي� ن� شرر� Kی ب�%زاداره ا ي°ت� ه�ان�� ام ه�ن� ا اع�ر� موده و ت�% ض� ن�� وت�� ق� ت��

غداد ات��ش* ت�� �ر� د. اق� ه ع�هده دارت�� هان� س�وم ن�% ور ه�ای ج�% عمار را ك�ش* ا اس�ت� ه ت�% ارر� ش* اص�لی ب�%زای م�ن% ق� م�لل ت��

97

عه»ده�ا ر م�ت� پ� ش غ»� رات�� ق»� ون� ك�ت� ام�عی ج»�^ ل م�خ»% كن� س»* م�ان� م�ل»ل وت�� ار� عماردر ش»� ت� د اس»� ن»� ده ار� ب�% ا ش»�* وره�ار ره»� ك�ش*ی دان�� عمار ر� ت� د اس»� ع روت»�� �Êن ش»ر د؛ در ت�� رح� دادت»�� ه خ»�� عمار ن»�% ت� ا اس»� ه ت»�% ارر� وره�ا درامر م�ن% ن� ك�ش* واصراری ك�ه اپ��

ه اس�ت� . در ش�ال ت� ی داس�* ان�� ه شر� ش* ن�% ق� / 1339ت�� د1960 ه. ش* دت�� وج�% ده ع�ض� دن� ه�ف� ه ش�* �ت ب�tزق�� د� ا ت�^ م ت�%ض»»»»وب��ث% ا ت�� م»»»»ع ع�م»»»»ومی ت»»»»�% د، م�ج% ودت»»»»�� ل ن�% ف� ر م�س»»»»ت� پ� های غ»»»»� ت� م�ن� ا ش»»»»رر� ف� ات�% ه»»»»ا ش»»»»� ن�� Kم»»»»ه ا ه ه� م�ان� م�ل»»»»ل ك»»»»� ار� درش»»»»�

عمره )) ه»»ای م�س»»ت� وره�ا وم�لت� ه ك�ش»»* لال ن»»�% ف� ت� ظ»»اء اس»»� ه اع� لال((اغ�لام�ت»»� ف� ت� ه ك�س»»ت% اس»»� پ�ری ن»»�% س»»* ی� ش»»رع�ت� ب��وع ه ه�رن�� رط ن�% د وش* ن� دون� ق�� ع وت�% �Êن ان� دادن� شر ات�� وم ت�^ ه ل�ر� ن� اغ�لام�ت� مع ع�مومی دراپ�� عمراب� داد. م�ج% م�ست�

د ور می گ�وت»»»�� ن»»»�% ه مر� رد. اغ�لام�ت»»»� عمار را اغ�لام ك»»»� ت� م»»»اع�ی و))اس»»»� ي� ص»»»ادی اج�% �ت اس»»»ی ، اق�� اب��ث� س�ن� دم ك�ف»»»� غ»»»�د ا ش»�* وره�ا ت»�% لال» ك�ش»* ف� ت� ر» اس»� پ� چ� ا° ه ت»�� هان�� د ن�% ات�� ن% گی ب�� �ره�ن� ن� ادام»ه)ق� Kب�%زاش»�اش ا �عمارگ�ران ت� ه اس»� ه ای ك»� هان»�� ن�%

د ن� �س»»»ن م می دات�� عمراب� لار� ود را ب�%زم�س»»»ت� لطه ج»»»�� ود(ش»»»� ر ج»»»�� پ� ت� و غ»»»� وم�ي� ت»»»� خت� ق�� های ی�� ت� م�ن� ی در ش»»»رر� ات��س»»»ب� ت�%ه م»»ردم ا ن»»�% درب� ه»»� ه ف»»�� ال ك�لت»»� ف»»� ت� زای اب�� د ب»»�% ه ات»»�� �ت»» اق�� ن� لال ب�� ف� ت� ور� اس»»� ه ه�ت»»� گ»»زی ك»»� �tت های د ت� م�ن� ه ش»»رر� ار وك�لت»»� ن»»� م�خ�

ود ه س�* ت� وری ب�%زداس�* وس�ت� گ�ام�های ف� گ ن�^ ا رب�� اد وت�� ت* ب��ز ماب��ز� ار� ج�ي� دون� ن�� ها ت�% ت� م�ن� .((اپ��ن� شرر�ی دان�� عمارر� ن� ب�%ز اس�ت� Kر ا پ� ن�* ا° گ شرد وت�� ن� ج�%

ن� ت� اپ�� ر» ك�لی داس»»�* پ� ن�* ا° عمراب� ت�� ع م�ست� درب� ب�%ز وض�� ان� دو اب�%ز ف�� اب�%ث� م�ن� هان� ورف�� دن� ج�% ی ش�* طب% دوف��اده ف� ت� ود اس»»� ود ج»»�� ه س»»� ن� ن»»�% Kعمره ار� ا ورك�لی م�ل»»ل م�س»»ت� ه ط»»� كن� ن»»�% ا ،ل�ن� داش»»�* دی ت�� هت� واج»»� ه ج�% پ�راب� اگ�رچ»»^ ن�* ا° ت»»��

ال د. در ش»»»»� / 1327ك�ردت»»»»�� ز1948 ه. ش* اب�%ث� دواب»»»»�% كن� رف»»»»�� د ل�ن� ل ش»»»»�* ف� ره م�س»»»»ت� ور ك»»»»� ه ك�ش»»»»* م اگ�رچ»»»»^اری د� ن� ب�%زواگ»»� ال�ي� ن� ك»»زر اس»»� های م� ت� واس»»� ز درج�� غ»»د ب�%زاب»»�* ال ت�% رد.دوش»»� ه ك»»� ن»»�� ر� ح% ور ی�� ه دوك�ش»»* ن� را ن»»�% Kدرب� ا ف»»��

ی ص�لاح را در ن¬% ر وروی ، دول ع�� خاد س�* ه ای�� ا ن�% ال�ن� ن� ق� اب�� عمره ش�ان�% ی م�ست� ب% ل�ن�

98

د. درط�ول دهه دت�� ن� دت�� Kلال ا ف� ت�1950اغ�لام اس�ت� اق�� اوان� ت»�� عه ف»�� وس»»� درب� ن�� اب�%ث� دو اب�%ز ف»�� ك�ه رف��ر� گ�س»پ�رده پ� عمره ن»�� ه م�ل»»ل م�س»»ت� ان�� لال ط�لن% ف� اب� اس�ت� ارر� ت� ، م�ن% دب� گ�رق�� گز ش�* �tت كد ه ت�� ن� غ�لت� ي� اب� ط�ف� غ� لت� ن% و ب��ود ع ج»»�� ت� اب� وس»»� غ»� لت� ن% ا ب�� ود ت»»�% ده ن»»�% ن� ود ك�س»»* لطه ج»»�� ز ش»� �t«ب ه ر� ی را ن»»�% رق� ای ش»»* ه م�ل»ل اروت»»�^ وروی ك»»� خ»اد س»�* د. ای�� ز ش»�* ب»��

ان� ات»»�� ورد ت�^ ن»� درم»� ال�ي� ن� ا اس»� گ ، ت»»�% ن»»� ول ج�% ه درط»� خ»ده ك»»� �الاب� م�ن ك»زد، ات»�� ی م�ن� لال م�ل»ل م�ع»رق� ف� ع اس�ت� م�داق��ود ن� ج»»»�� �tپ خ»»»د �اط�ر م�ن ه ج»»»»�� كن� ن»»»»�% ود ،ل�ن� ا ن»»»»�% اب�%زج»»»»�% ده ت�^ ن»»»� ز اپ��ن� ع�ق� ان� ب»»»�% ن»»»»� ه ه�مخ^ ود. اگ�رچ»»»^ ده ن»»»�% ن»»»� عماره�م ع�ق� ت� اس»»»�

ت� . ق�� ش* می گ�رد� ی� ز در ب�� خ ب�� ر صری�� پ� ی غ� اس�ب� رب% س�ن� هان� ع�� درج�%ه ا ن»�% ت� ت»»�� ل داس»�* ماب»�� س»م ن�� ی� ه ك�موب�� ا ن»�% ی ، ت»»�� لال ط�ل»ب% ف� ت� ان� اس»»� �Ê««ت ر عمره خ�% وره�ای م�س»»ت� اره ای ار� ك�ش»* درت»»�^

س»»ت� ی� ن� ك�موب�� ي� ا ح�م»اب��ث� ج�^ لال ت»»�% ف� ست� ب�%زای ك�ست% اس�ت� ی� كهای ك�موب�� رت�� ام ك�ه خ�^ ن� �ن سم . دروب�� ال�ی� وت�� اس�ت� ت��پ�ری» ار� لوگ»»� اط�ر ج�% ه ج»»�� ه ن»»�% ت� ك»»� ن� داس»»�* Kزا خ»»ده را ب»�% �الاب� م�ن د، ات»»�� دت»�� گن� ن� خ% س»»ه م�ن� �رات�� ه ق� وروی غ�لت»»� خ»»اد س»»�* وای��

ط وس»� ت� ن�� ق� عت� ت�� ت� ردن� ص»� اب� م�لی ك»� ارر� ه ، م�ن»% ان»�� اورم�ن� د. درج�� ل»ه ك�ن»� ور م�داج�� ن� ك�ش* Kسم درا ی� وس�عه ك�موب�� ن��ه ي�ن� ال�مللی ن»»�% ط ب�% دی در روات�% دت�� ش* ه�ای ش�* ی� �وس�ط م�لث� م�صر ب� ز� ن�� ال س�وب�° دن� ك�ات�� م�لث� اب��زان� وم�لی ش�*

زان� ه م�لث� اب»»»�� ه غ�لت»»»� ارر� ش درم�ن»»»% گلی� ا ان�� ه ت»»»�% ال ك»»»� ن� ج»»»� خ»»»ده درغ�ي� �الاب� م�ن زان� ، ات»»»�� ورد. دراب»»»�� Kود ا وج»»»�%ح»»ران� م�لی ود . دری�% ر� ن�% پ� اب�%ث� ن�� ور در ج�ال رف�� ن� ك�ش* Kا ا ی ت�% ب� ق� اب� ت�� ار� ن� ت� ب�%زای ك�ست% ام�ن� ه�مكاری داس�*ام وت��ش* ت»»»�� زای ج»»»�� داری ار� م�ص»»»ر ، ب»»»�% ا ط�رف»»»�� ها ت»»»�% ه روش»»»� اده ای ك»»»� ف� ت� ه اس»»»� ه ن»»»�% وچ»»»% ا ن�� ز� ت»»»�% وب�° ل س»»»� دن� ك�اب»»»�� ش»»»�*ع س»»»»ه م�وض»»»»�� �رات�� ش وق� گلی� ه ان�� خ»»»»ده غ�لت»»»»� �الاب� م�ن د، ات»»»»�� ودت»»»»�� رده ن�% ه ك»»»»� ان»»»»�� اورم�ن� د م�ل»»»»ل ج�� ز� ود درب»»»»�� ن� ج»»»»�� ي� اج�� ش»»»»�خ»»»»ده �الاب� م�ن ال ات»»»»�� ن� ج»»»»� ت� ، درغ�ي� اج�� ل ش»»»»� ر� ل»»»»� ز� ار ب�� رب% را دج»»»»�^ ه»»»»ان� ع»»»»�� خ»»»»اد ج�% ه ای�� خ»»»»% ن� �ن ت� ،درب�� رق�� گ»»»»�

ال د ودرش»»� وار م�ات»»�� ت� ه اس»»� ت»»� م�ن� ن� ر� ود را دراپ�� ت� ج»»�� اس»»� / 1340ب�%زس�ن� رح1961ه. ش* گ»»ام ط»»� م ، ه�ي�ال ی داد. درش»»»� ال را° غ»»»� س»»»ه و ب�^زت�� �رات�� رر ق� ه ص»»»� م�ان� م�ل»»»ل ن»»»�% ار� عمراب� درش»»»� ه م�س»»»ت� ت� ض»»»� ه.ش* /1342ف��

ه1963 عمار ن»»»�% ت� ه اس»»»� كنارچ»»»^ وت�� ورد ل�غ� ام»»»ه ای را درم»»»� ظعن� راوان� ف�� � اب� ق»»»� غ»»»� لت� ن% ا ب�� وروی ت»»»�% خ»»»اد س»»»�* م ای��99

ه ه ن»»�% وره�ار ك»»� ه ك�ش* ی ن�% ب� واع ك�مكÆ ه�ای م�الی وق�� ود را ب�%زای اع�ظای ان�� م�ادگ�ی ج�� Kه داد وا م�ان� م�لل اران�° ش�ار�ام�ه»»ای ن� ا ق�� ود ت»»�% ت% ج»»�� ي� اب� رق�� غ»»� لت� ن% ز ب�� ه غ�لاوه ب»�% رب% ك»»� ه»»ان� ع»»�� رد. ج�% د اغ�لام ك»»� ن»»� ب�% ا ت� می ت�� لال دس»»� ف� ت� اس»»�د ای ص»»»»�� ت� ه»»»»� هض»»»»� ل ن�� اب»»»»�% ه رور� در م�ف� ود رور� ن»»»»�% ده ن»»»»�% ه رو ش»»»»�* ر� رون»»»»�% پ� عمره ن»»»»�� ه م�ل»»»»ل م�س»»»»ت� ان»»»»�� لال ط�لن% ف� ت� اس»»»»�

د. جمل ش�* �پ�ری» را م�ن س* ی� ی ه�ای ب�� ب� ن� س* ت% ت�� عماری ع�ق� اس�ت�لال ف� عمراب� ب�%زای ك�ست% اس�ت� داری م�ست� ن� ب��

ان� دس»�ت� �Ê«ت ر عمارگ�ر درخ�% ت� وره�ار اس»»� غف� ع�م»ومی ك�ش»* ر� ض»�� پ� ي�ن� ال�ملل ون�� ط ب�% حولاب� روات�% اگ�رچه ی��داری م»»ردم ن»»� ن� ب�� Kلز ار� ا ش* اص»»� ق� كن� ت�� ت� ؛ ل�ن� راوان� داس»»�* � ر» ق»»� پ� ن�* ا° لال» ت»»�� ف� ت� ه اس»»� عمراب� ن»»�% ن� م�س»»ت� ي� اف�� ت»»��

عمراب� داری م�س»»ت� ن»»� ان� ب�� �Ê««ت ر ك»»ه خ�% ت�� Kود ا ا وج»»�% ود. ت»»�% ان� ن»»�% ت�� Kاسی ا دد س�ن� صادی ورش�* �ت د اق�� عمراب� ورش�* م�ست�رگ� در ز� ادن� دول ب»�% ن»� ان� ه�م اق�� ه ج»�% �ی ون»�% ه»ان� گ ج�% ن»»� كن� ج�% ردد ل�ن� ز می گ»� �ی ب»�% هان� گ ج�% ن� ل ار� ج�% ن% ه ش�ال�ها ق�� ن�%ع ار� ن»»»� �ده ار� ب� م»»»� Kش* ا ی� ت� ب�� �رص»»»� اده ار� ق� ف� ت� زای اس»»»� م ب»»»�% اس»»»ی لار� د درك�Æ س�ن� داری ورش»»»�* ن»»»� ن� ب�� عه اپ�� وس»»»� ن��دی ، اب� گ�ات»�� ارر� د. م�ن»% عمره ش»�* ه م�ل»ل م�س»ت� ان»�� لال ط�لن% ف� ت� اب� اس»� ارر� لی م�ن»% ار اص»� گس»* رگ� راه� ز� دول ب»�%لال ف� ت� ت% اس»»� وج�% د م»»� داب��ث� می ك�ردت»»�� ده را ه»»� دار ش»»�* ن»»� وه م»»ردم ب�� ت»»% ه اب�� و ك»»� وك�ان�� اح و س»»� ن»»� ه»»رو، م�جم»»د غ�لی ج�% ن��ر ور اب��زان� وم�ص»»ر اگ»»� د. در دوك�ش* �ی دوم ش�* هان� گ ج�% ن� ی در ش�ال�های ت�^ش ار� ج�% ز� دوب�� ان� ، ات�� اك�سن� د، ت�^ ه�ن�

ورب� ه ض»»»»»� عمار ن»»»»»�% ت� ای اس»»»»»� ات»»»»»�� ف� ف� ت�% د� زای ج»»»»»� ه ب»»»»»�% ارر� كن� م�ن»»»»»% ت� ل�ن� داس»»»»»�* ام�لی ت�� ور ك»»»»»� عمارخ�ض»»»»»� ه اس�ت� چ»»»»»^ن� ي� خ� وا س»»»»»»»� عمار ورس»»»»»»»� ت� ه اس»»»»»»»� ان� م»»»»»»»ردم غ�لت»»»»»»»� خ»»»»»»»% ن� ه�ن� ي� خ� گن� زات�� ز� در ب»»»»»»»�% وب�° ال س»»»»»»»� ت� وك�ات»»»»»»»�� ق� اب� ت�� ار� ن»»»»»»»� ام�ن�

گ ) دوب�� ات»»�� ش ت�% رات�� ق»»� ل ك�ت� كن� س»»* ا ان� ت�� ان� ت»»�% م»»� . ه�مر� ت� می داس»»�* ي� ر ع�ط� پ� ن�* ا° �ی ت»»�� ه»»ان� عمارگ�ران� درع�رص»»ه ج�% ت� اس»»�ای1955 ل»»وك�Æ ه»»� ز ت�� عمراب� در ب�%زاب»»�% پ�ر م»»ردم م�س»»ت� س* ی� ن� ه�رچه ب�� ي� درب� گ�رف�� ت% وج�دب� و ف�� م ( م�وج�%

رق� ش*

100

ه ه ن»»�% ت»»� كزم»»ه ، م�لث� گ�ن� وام ت�� ه ره»»پ%ری ف»»� ا ن»»�% ن»»� اب� م�لث� ع�� ارر� ی م�ن»»% ^Êن ن� در Kال ا ن»»% ه دب�� د. ن»»�% رب% ش»»�* وع»»��ال�های له ش»»»� اص»»»� ا درف�� ه ره»»»پ%ری» ل�وم�وم�ن»»»% گ»»»و ن»»»�% وره ، وم�لث� ك�ن� كون�� ا 1336ره»»»پ%ری اح�م»»»د ش»»»� ه.1339ت»»»��

/ ا 1957ش* ش* اپ��ن�1960 ت»»»»�� لاش* وك�وش»»»»�* . ت�� ت� گ�س»»»»* ار� وره�ا ت�% ن� ك�ش»»»»* ه اپ�� ادی ن»»»»�% ر� Kلال وا ف� ت� م اس»»»»�ال عمراب� درش»»»»»»� داك�اری م»»»»»»ردم م�س»»»»»»ت� /1339ره»»»»»»پ%ران� وف»»»»»»�� ادی1960 ه. ش* ر� Kال ا م را ش»»»»»»�

ه ط�وری ك�ه دراپ��ن� ش�ال . ن�% ت� عمراب� ش�اج�� شمت� ع�مده ا ار� م�ست� د19ق�� ن»»� ن� اف�� لا دس�ت� ت�� ف� ه اس�ت� ور ن�% ك�ش*م»»»ه اول ده»»»ه ي� لال» در ب�� ف� ت� ه اس»»»� ا ن»»»�% ن»»»� اب�� ز� اب�� ا ، ت�� ن»»»� ز ، ك�ن� اب»»�� ن� ال�ح%ر� ي� اف�� ت� ت»»»�� عمارگ�ر را1960. دس»»»� ت� دول اس»»»�

ر ده»ه ی كه در اواخ�� ات�� ن� ع ب��زی ك�رد. ج�^ ی ه�ای وس�ت� ب� ن� س* ت% ت�� ه ع�ق� ان� اغ�لام ك»�رد1960وادار ن�% گلس»»ن� ان��وره�ار ع�م»ان� ) ه ك�ش»* خ»% ن� �ن رد درب�� د ك»� واه»� ه ج�� لت»� خ� ز� ی�� وب�° ال س»� رق� ك�ات»�� ود را د ر ش»* عمراب� ج�� ه م�ست� ه.1349ك�لت�

/ ظ»»»»ر ) 1970ش* ی وف�� ن¬% ر خ»»»»ده ع»»»»� �اراب� م�ن پ�tن� ، ام»»»»� ح»»»»ر / 1350 م ( ی�% ل1971ه. ش* ف� م ( م�س»»»»ت�د، ده»»ه ی دت�� عمارگ�ران�1970ش»»�* ت� ن� اس»»� ود. دراپ��ن� ده»»ه اول�ي� م ن»»�% دي�� عمارف�� ت� ال�های ع�م»»ر اس»»� پ�tن� ش»»� ر خ»»�� Kا

گ»»ولا ) ت�� Kوا Æك ن»»� ام�ن� ت% م�ور� ي� زب�� ه ب»»�� عمارگ�ران� ن»»�% ت� پ�tن� اس»»� ر خ»»�� Kا �وان ه ع�ت»»� ا ن»»�% ن� ب�� نا ال ، اس»»� غ»»� ی ب�^زت�� ع»»ب� 1354ت��ا» ) 1975ه.ش* ن� ب�� نا ی اس»»»»»� ن¬% ر حرای ع»»»»�� د.1976 ه. ش* /1355 م (وص»»»»»� ت� دادت»»»»»�� م ( را ار� دس»»»»»�

ر ه م�ظمخ م�ظ»»� ی ك»»»� وره�ان�� لك»»»ه درك�ش»»»* عمراب� ت�% ه»»»ا در م�س»»»ت� ت� �ه ب� ال�ها ن»»»�� عماری دراپ��ن� ش»»»� ت� د اس»»»� اب� ص»»»�� ارر� م�ن»»»%ت� . ان� داس�* �Êت ر ر� خ�% پ� د ن�� ودت�� ه ن�% �ت �رار گ�رق�� عمارگ�ران� ق� اس�ت�

ه ار� د ك»»� وردت»�� Kود ا ه وج�% گان� ن�% گان�� ي� ه ش�لطه ب�� می را غ�لت� ي� ش* ه�ای ع�ط� ی% ن� ه ، مردم م�سلمان� ، ج�% ان�� اورم�ن� درج��ل ده»»ه اب� اواب»�� ارر� ها م�ن»% ن�� Kا �ن �tپ ه1340م�همپ�ر ود ك»»� ی ) ره ( ن»»�% ب� من»� ام ح�� ه ره»پ%ری» ام»»� زان� ن»»�% ه. ش* در اب»��

ون� ت� ولاس»»»»� ت� ن� �tب ه ك�ا ت»»»»� م�ن� ض»»»»وض در ر� ه خ�� رب% ون»»»»�% امی ع»»»»�� ظ»»»»� گی وت�� ره�ن� � اس»»»»ی ، ق»»»»� ص»»»»ادر ، س�ن� �ت لطه اق�� ه ش»»»»� غ�لت»»»»� . ت� گ�رق��

101

عمار : هره اس�ت� ر ج�^ پ� ت� غ� ت��ل وش»»� دا م�ت� ن»»� ه دراب�% عمارگ�ران� اگ�رچ»»^ عمراب� ، اس�ت� ه مردم م�ست� ان�� لال ط�لن% ف� اب� اس�ت� ارر� درب�%زاب�%ز م�ن%

ن»� ك�ي� ال ش»»رر� غ� گ»»ز دوران� اس»»�* �tت ه د د ك»»� ن»»� ن� اف�� ودی درت�� ه ر� ان� ن»»�% ت»»�� Kا �كن د ل�ن� دت�� وب��ث� وش»»رك�وب% می ش»»�* ش»»* ه ج�� ن»»�%ا ورد ت»»»»�% زم�ش* م�خشوس»»»»ی را در ب�%زج»»»»�� ود ، ب»»»»�� ت� ج»»»»�� اس»»»»� در س�ن� ن� س»»»»* رج�� ا خ�^ ا ت»»»»�% د� ت� . ل»»»»� ه اس»»»»� ت� س»»»»�* گ»»»»زان� گ�د� �tت دلطه گ»�ری ام ش»� ظ»� ان� ت�� ات»»�� ای ت�^ ه م�عن»� عكار ن»�% ت� ان� دوران� اس»� ات»»�� د. ت�^ ن»»� ن� ش* گ�رف�� ی� �Êب عمراب� در لال م�س»»ت� ف� ت� اس»�م گی لار� �ره�ن� ص»ادی و ق»� �ت ه اق�� ت»� م�ن� عمراب� ، ر� ز م�س»ت� سلط ب»�% عمارگ�ران� درط�ول ش�ال�ها ت�� ود. اس�ت� ت% هان� ب�� درج�%ص»»»»»ادی �ت ودی اق�� ان�% د. ت»»»»»�� ودت»»»»»�� زده ن�% ي�ن� ب»»»»»�% ارا ار� ب�% ن� ه»»»»»� م�ي� ن� ش»»»»»رر� Kل ا لال ك�ام»»»»»� ف� ت� ه اس»»»»»� ی ن»»»»»�% ان�% ن� ن� زای دش»»»»»� ب»»»»»�%ط»»ه و ط� رات�% ت% چ�ف»»� وج�% كی ع�ملا م»»� ن� ك»»ن� دگ�ی ت�� ت% م�ات»»�� كÆ م�حض»»ولی وع�ق� م ب»»�� س»»ت� الی ش�ی� غف»� م»»� عمراب� ، ض»»�� م�س»»ت�گ �ره�ن»»� گی وم�س»»خ� ق� �ره�ن� عمارق� ت� ن� اس»»� ي� ن� د. ه�مخ»»^ ود ش»»�* ق� ج»»�� ان�% عمارگ�ر ش»»� ت� ه اس»»� عمره ن»»�% گی م�س»»ت� ل وات�%س»»ن� دراص»»�ه خ»»% ن� �ن ود ، درب�� ده ن»»�% ي�مارگ�ر ش»»�* ع اس»»� وام»»� ه ج�% عمراب� ن»»�% ی ار� م»»ردم م�س»»ت� ره�ان�� ش»»* گی» ق�� ن� وس»»� ت� ت% ب�� وج�% عمراب� م»»� م�س»»ت�عمارگ�ر ت� ور اس»»� گ ك�ش»»* �ره�ن»»� ص»»اد وق� �ت ه اق�� ق� ن»»�% گی ع�مت»»� لال ، وات�%س»»ن� ف� ت� اه�ر اس»»� ت� ط»»�� ه در ت�^س»»* د ك»»� ن� كس»»* ولی ت�� ط»»�د. م�دت»�� Kعپ�ر» درا ت� ه»»ان� ص»� داب� ج�% ول�ن»� �روش* ن�� ار ق»»� ار� ه وت»�% واد اول�ت»»� ع م»� ت»»% ورب� م�ن� ه ض»� وره�ا ن�% ن� ك�ش* Kد وا ی م�ات�� اق� ت�%ه هت»»� ارح� ن�� ود را ار� ج»»�� اح� ج»»�� خن»»� گ»ز م�ای�� �tت ده و د گ»»زی م�ش و... ش»»�* �tت ت� ، د ق� ه ی ت�� ت� د ك�ن� ن� ول�ن� وری ن�� كه ك�ش* ات�� ن� ج�^م س»»ت� ز ش�ی� ل»»ط ب»»�% امی وت�� ظ»»� اس»»ی وت�� درب� س�ن� ي�ن� ف»»�� ت� داش»»�* ا دردس»»� عپ�ر» ت»»�% ت� رگ� ص»»� ز� وره�ای ب»»�% د. ك�ش»»* ن»»� می ك�ن�

لاف� ن� د. اج�� رده ات»»�� م ك»»� س»»ت� ق� ی ت�� ب� ر» وع»»�� پ� ق� طت% ق�� ه دوف�� هان� امرور� را ن�% هان� ع�ملا ج�% �ی ج�% ادلان� ولی وم�ن% ه�ای ن�^مار می ه ش»�* ه»ان� ام»رور� ن»�% ارر� ج�% اب� ت»�% ن� ضوص»� د ، م�ص»رف� و ... ار� خ�� ول�ن»� ه ، ن�� د ش»ران�� م»� Kطخ درا اج�ش* در س»� ف��

�روش* وم و ق»»� ه»ان� س»»� وره�ای ج�% ان� ك�ش»* اق� م�ن»»� ف»� ه وت�� ق�رق»� اد ت�� خ% ار ب�%زای ای�� كن% هان� اس�ن� ه ه�ای ج�% وط�ت° د . ن�� ت�� Kاارب� اب� غ»»»�� ن»»»% گ»»»ز م�وج�% �tت رف� د ی ار� ط»»� گ م�ص»»»رق� �ره�ن»»»� رف� ورواح� دادن� ق� كÆ ط»»»� ه»»»ا ار� ب»»»�� ن�� Kه ا لخه ن»»»�% اش»»»�

. �راه�م ك�رده اس�ت� ل امرور� را ق� ف� اه�ر م�ست� ه ط�� وره�ای ن�% ب�tزور� وك�ش* عمراب� د ع م�ست� وس�ت�102

گ ن� ج�% هان� ت�^ش ار� ل ج�% ها وم�ساب�° درن�� طه ی اب�%ز ف�� ه را ت�% ری ن�% ظ� ن� ت�� Kگ شرد وت�^ش ار� ا ن� م : دوران� ج�% ت� ش* ه�س* خ� ی�%صل اول ف��

گ شرد ) ن� (/1325-1332مرج�له ی اول ج�% م (1946-1953 ه. ش*ت� ت�^ش ود» داس�* پ�روج�% س* ی� اب� ب�� ار� ن� ن� ب�%زای ك�ست% ام�ن� ي� ف� ق� ان� م�ت� گ م�ن� ن� �ی ك�ه درط�ول ج�% هان� ت� ی ب�^ ب� ب�% ا رف��

ا اپ��ن� ت� ت»»�� ن� داس»»�* Kزا ن� را ب»�% ال�ي� ی اس�ن� رق� ای ش* دن� اروت�^ لعن� ت� روش�ها در ت�� ي� ق� د . م�وق�� ی ش�* گ غ�لب� ن� ار� ج�%ا ت�^ش د� وروی ( را ادامه ده�د ل»»� ود� در اط�راف� س�* ق� اط�ق� ت�� وره�ای اق��ماری و م�ن� اد ك�ش* خ% اس�ت� ) ای�� س�ن�

ال د ودرش»� ه و... ش»�* زك�ت»� ان� ، ب�� وت»�� ن� ، ن�� ي� ره ، ج�^ زان� وك»� وره�ای اب»�� ه ك�ش»* وچ»% ی م�ت� رق� ای ش»* 1326ار� اروت»�^غاع ع�م»»ل1947ه. ش* / ه س»»�* ورد ك»»� Kود ا ه وج»»�% س»»ت� ( را ن»»�% ی� اب% ك�موب�� ر� اس»»ی اخ»»� پ�ر س�ن� رم ) دق»»� ق»»� ت� م م�كن�

ت% ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� د . ن»»�% ر� می ش»»�* پ� ی ن»»�� ن¬% ر ای ع»»�� س»»ت� اروت»»�^ ی� اب% ك�موب�� ر� ام�ل اخ»� ی ش»»�* رق� ای ش»»* ن� غ�لاوه ب�%زاروت»»�^ Kاه س»ت� ن»�% ی� ر ك�موب�� پ� هان� غ� اب�%ل ج�% . در م�ف� ت� �رار گ�رق�� دی ق� م ج�% هاج�% كÆ ن�� ست� در م�عرض� ب�� ی� ر ك�موب�� پ� هان� غ� ج�%ده زوم�ن� (( ش»»»�* ن� ب»»»�� �tپ پ�ر ه )) دك»»»»� وم ن»»»�% ه م�وس»»»� ف� ك»»»� ش* گ�رق»»»»�� ی� �Êب ی را در ب� اس»»»»� خ»»»ده س�ن� �الاب� م�ن ره»»»پ%ری» ات»»»»��

ه1947 ه. ش* /1326اس�ت� . درش�ال ت� ن»»�% ر اس»»� خده ج�اص� �الاب� م�ن م ب��زوم�ن� اغ�لام ك�رد ك�ه : ات��س»»م را ی� س»لط ك�موب�� پ�ری» ار� ت�� لوگ»»� زای ج�% م ب»�% ص»ادی لار� �ت ی ، اق�� ب� ای ق»�� د ، ك�م»كÆ ه»� ن� اس�* ل ت�% ی ك�ه م�اب�� وره�ان�� ك�ش*ت� در اس»»»»»� ت� . اپ��ن� س�ن� ده اس»»»»»� ود� م�ع»»»»»روف� ش»»»»»�* ق»»»»»� د ت�� ت� ش»»»»»� اس»»»»»� ه س�ن� ن»� ن»»»»»�% �tپ پ�ر ن� دك»»»»»� د. اپ�� ظ»»»»»اء ك�ن»»»»»� اع�Æك �t«ب ه ه�ر ص»ارن�% �ت ه اج�� كÆ ن»�% ن»� ه اب�� د ك»� ه ش»�* ت� اس»�* را گ�د� ه اخ�% ان� ن�% وت�� ه و ن�� زك�ت� مله اب��زان� ، ب�� دی ار� ح�% ن� وره�ای ج�^ ك�ش*

ود : اره می س�* وره�ا اش�* ن� ك�ش* ار� اپ��د. ن»»»� ه ك�ن� لت»»»� خ� زان� را ی�� گ ، اب»»»�� ن»»»� اه ت�^ش ار� ج�% ش* م»»»� ه ش»»»�* د ك»»»� ت� ك�ردت»»»�� ق� واق�� وروی م»»»� خ»»»اد س»»»�* ش وای�� گلی� ان��

كن� د. ل�ن� ه ك�ردت»»»�� لت»»»� خ� زان� را ی�� اك�Æ اب»»»�� رر ج»»»�� د م�ق»»»� ل ار� م�وغ»»»� ن»»»% ان� ق�� گلس»»»ن� خ»»»ده و ان�� �الاب� م�ن ای ات»»»�� پ�روه»»»� ن��

103

ان� ن� ان� و ك�ردس»»� خ»»% ای�� رت�% د� Kای ا مهوری» ه»»� اد ح�% خ% ه ای�� د ون�% دت�� ی م�ات�� اق� مال اب��زان� ت�% وروی در ش�* خاد س�* وای ای�� ف�د) مودت�� دام ن�� زد1945 ه. ش* / 1324اف�� كاب��ث� ب»�% ت� س»�* ي� ن� ورای ام»»� ه س�* ت� اب��زان� ن�% م ( ، دول�ث� وق��

روح� ار� ل خ»»�� اب»»�% ها درم�ف� رد. روش»»� ظ»»ار ك»»� زان� اخ�� روح� ار� اب»»�� ورد خ»»�� وروی درم»»� خ»»اد س»»�* ه ای�� ر� ن»»�% پ� زوم�ن� ن»»�� وب»»��وام ول اح�م»»د ف»»� اش ف»»� ي�ن� ال�مللی وب�%زاش»»� اره�ای ب�% س»»* ا ق�� د. ت»»�% ن� �ن واش»»� مال را می ج�� ت� ش»»�* ق� ت�� ار� ن»»� زان� ام�ن� اب»»��مال را ت� ش»»�* ق� ار� ت�� ن»»� زان� ام�ن� روح� ار� اب»»�� ورب� خ»»�� ك»»ه» درض»»� ن� ز اب�� ی ب»»�% ب� ها م�ن»»% ه روش»»� زان� ن»»�% ز اب»»�� �t««ب س»»ت� ور� خ� ی��د و ارح� ك�ردت»»»»�� زان� ج»»»»�� ود را ار� اب»»»»�� ای ج»»»»�� پ�روه»»»»� ها ن�� ؛ روش»»»»� ت� رق�� د گ»»»»� واه»»»»� ور ج�� ن� ك�ش»»»»* Kزای ا لش ب»»»»�% م�خ% ار�د ) دت»»�� ن� ان� را ب�%زج�^ ان� و ك�ردس�ن� خ% ای�� رت�% د� Kمهوری» ه�ای ا ی ، ت�%ساط ح�% پ�روه�ار دول�ث� مرك�ر� ن� ن�� Kت% ا غاق�� م�ت�

1325/ م ( .1946 ه. ش*ه زك�ت� ب��

ان� ات�%س»ن� / 1325درت�� خ»ده1946 ه. ش* �الاب� م�ن ان� وات»»�� گلس»ن� ه ، ان�� زك�ت»»� وره�ار ب�� ه ك�ش»* وروی ن»�% م س»»�*ای ه»»� ار� غ� د و ت�% ان� ده�ن»»� ات»»�� ل و ت�%ش»»ق�ر ت�^ ای دارداب»»�� ه»»� ار� غ� ي�ن� ال�مللی ت�% رس»»ی ب�% ار� پ�رل و ت�% ه ك�ت»»� ه ن»»�% رد ك»»� هاد ك»»� ت� س»»* ی� ب��گ»»اه ان�� ا ت�^ د ت»»�� ه ده�ن»»� ار� وروی اج»»�% خ»»اد س»»�* ه ای�� ن� ن»»�% ي� ن� د. ه�مخ»»^ رت�� �رار گ�پ� ه ق� زك�ت� وروی و ب�� خاد س�* ر ای�� ظ� ب�tز ت�� ط ر� ف� ور ق�� ن�% مر�ه ر� ن�% پ� ه را ن�� زك�ت� ی ب�� رق� الاب� ش* ی ار� ات�� غص� ن� ت�% Kد وغ�لاوه ب�%ز ا مات�� اد ن�� خ% ه ای�� زك�ت� اك�Æ ب�� ی در ج�� ن�� ا ی ودرت�� ه�ای ه�وان��

هاداب� ت� س* ی� ن� ب�� ت% اپ�� غاق�� د. م�ت� ن� ار ك�ن� وروی واگ�د� دو روش�ها25س�* دت�� مرك�ر� ش�* ه م�ي� زك�ت� كز روسی درمرر� ب�� ل�س*رد دام�اب� اغ�لام ك»»� ن� اف»�� ل اپ�� اب»�% زوم�ن� درم�ف� د. ب»�� دت»�� ك»ارا ر� ن�� Kه دول�ث� ا دی غ�لت»»� دت�� اب� ش�* غ� لت� ن% ه ب�� دس�ت� ن�%

ه خده را ن�% �الاب� م�ن ی ات�� ن�� ا پ�روه�ای درت�� اص�له ن�� لاف�� واه�د ك�رد و ت�% ه ح�ماب��ث� ج�� زك�ت� ك�ه ار� ب��خ»»»»ده ، �الاب� م�ن ش* ات»»»»�� ال اپ��ن� واك�ی� ن»»»»% ه دب�� م»»»»ود . ن»»»»�% ه ن�� زك�ت»»»»� ادر ب�� ن»»»»� ه ب�% ه روان»»»»�� ان�� ن� داری دوس»»»»� وان� دت»»»»�� ع�ت»»»»�

مود . ان� ن�� وت�� ه ن�� وچ% د وم�ت� ه ب�%زگ�ردات�� زك�ت� وت��ش* را ار� ب�� ر ج�� ظ� ن� ت�� ال�ي� اس�ن�104

ان� وت�� ن��ال /1325درش»»»� هم1946 ه. ش* ان� را م�ت� وت�� �Êن ور م�ان� م�ل»»»ل ، ك�ش»»»* ار� راپ��ن� در ش»»»� ده اوك»»»� ن»»»� ب�� ما م ن��

ار ر� Kخت� ا ان� ( را ی�� وت»»»»�� های ن�� س»»»»ت� ی� ور ك�موب�� ظ»»»»� ان� ) م�ت� وت»»»»�� ه»»»»ای ن�� ت� لن� ش»»»»ها ، اف�� گلی� ا ك�م»»»»كÆ ان�� ه ت»»»»�% ت� ك»»»»� اج�� ش»»»»�ان� وت»»�� های ن�� س»»ت� ی� گ»»ز ك�موب�� �tت رف� د رف� ط»»� د. ار� ط»»� ن»»� ص»»رف»� ك�ن� �ی را ت�� ان� ل�ن»»% Kص»»د دارد ا �رار داده وف�� ب�tث� ق»»� واد�

ه عی غ�لت»»»� ت� اب� وس»»»� ه ع�ملن»»»� ت� ن»»»�% ی دس»»»� رق� ای ش»»»* س»»»ت� اروت»»»�^ ی� ا ح�م»»»اب��ث� دول ك�موب�� ور ت»»»�% ن� ك�ش»»»* Kمال ا درش»»»�*خ»»ده اغ�لام �الاب� م�ن ه دول�ث� ات»»�� ی ن»»�% ب� ادداس»»�* ال ت�� ا ارش»»� ان� ت»»�% گلس»»ن� د. دول�ث� ان�� دت»»�� ور ر� ن� ك�ش»»* Kدول�ث� ااص�له ك�مكه»»ای لاف�� ر� ت�% پ� خده ن�� �الاب� م�ن ست� . دول�ث� ات�� ی� ست� ب�� ی� ل ك�موب�� اب�% ان� درم�ف� وت�� ط� ن�� ف� ه چ� ادر ن�% ك�رد ك�ه ف��رك�ه»ای ظ»ر خ�^ س»ت� خ�� وات�� وررن�� ن� ك�ش* Kله ا ن� ه اپ��ن� وس»� م»ودو ن»�% ال ن�� ور ارش»� ن� ك�ش* Kه ا �ی ن�% خان� سلن� صادی وت�� �ت اق��

د. ر� داده ش�* پ� ه ن�� زك�ت� ه دول�ث� ب�� ه ك�مكها ن�% ن� گ�ون�� د،اپ�� ع ش�ار� ق� ست� را مرت�� ی� ك�موب��ال ط�رح م�ارش�*

كس»»»»»»»»»الی ) س* ار ج�� ن»»»»»»»»»� ده گ�رق�� زان� ش»»»»»»»»»�* ای وب»»»»»»»»»�� گ ، اروت»»»»»»»»»�^ ن»»»»»»»»»� م (1946 ه. ش* /1325 ت�^ش ار� ج�%ر� ) پ� دی ن»»»»�� دت�� ان� ش»»»»�* م�س»»»»ن� / 1326ور� ص»»»»ادی1947 ه. ش* �ت ع اق�� ن��ی وض»»»»�� ات�%س»»»»ام�ا ون� ار� ت�� د. ج»»»»�^ م ( ش»»»»�*

ز �t«ب ال ور� ورح� م�ارش»»�* د، ج»»�% �راوان��ی می ك�ردت�� اده ه�ای ق� ف� ها اس�ت� ست� ی� گ ، ك�موب�� ن� ای ت�^ش ار� ج�% وروجی اروت�^ی را ن¬% ر ای ع»»�� ص»»اداروت�^ �ت ای اق�� وروی ، اج�ن»»� ی س»»�* عه ط�ل»»ب% وس»»� ا ن�� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� ه ب»»�% خ»»ده ك»»� �الاب� م�ن ه ات»»�� ارچ»»% ج��ور ن»»�% رح مر� اش ط»»� د. ب�%زاش»»� ال م�ع»»روف� ش»»�* رح م�ارش»»�* ه ط»»� ه ن»»�% رد ك»»� هاد ك»»� ش»»* ی� رجی ب�� س»»ت� ط»»� م می دات�� لار�ود ص»»»ادی ج»»»�� �ت ای اق�� زای اج�ن»»»� ك»»»ا ب»»»�% �tن ی امر ب� ص»»»ادی وق»»»�� �ت ای اق�� د ار� ك�م»»»كÆ ه»»»� ن� �س»»»ن وات�� ی می ن�� ن�� ا دول اروت»»»�^ه»»»ای د ودول�ت� دت»»»�� ام�ن� خ»»ده ت�� �الاب� م�ن ی ات»»»�� س»»»ب� ال�ی� �Êت رح امپر ال را ط»»»� رح م�ارش»»»�* ها ط»»� د. روش»»»� ن»»»� اده ك�ن� ف� ت� اس»»»�ده ز� اب�� ال ش»»»»»»»�* رح م�ارش»»»»»»»�* ت% اغ�لام ط»»»»»»»� غ»»»»»»»اق�� د. م�ت� ع ك�ردت»»»»»»»�� ن� م�ت»»»»»»»� Kا اده ار� ف� ت� ی را ار� اس»»»»»»»� رق� ای ش»»»»»»»* اروت»»»»»»»�^

105

ورد ام�ل ك�مكه»»»»»ای م»»»»»� ه ش»»»»»�* پ�رك�ی را ك»»»»»� ام»»»»»ه م�س»»»»»* خ»»»»»ده ب�%زت�� �الاب� م�ن داب��ث� ات»»»»»�� ا ه»»»»»� ی ت»»»»»�% ن¬% ر ای ع»»»»»�� وراروت�^ ك�ش»»»»»*وت��ش* را ای ج»»»�� ل ك�الاه»»»� ن� خ»»»ده س»»»� �الاب� م�ن ن� ات»»»�� Kال ا ن»»»% ه دب�� د و ن»»»�% ه ك�ردت»»»�� هت»»»� ود ن�� وره�ا ن»»»�% كÆ ار� ك�ش»»»* �t«««ب ه�ر ار� ن� ب��

ی ك�رد. ن¬% ر ای ع�� ه اروت�^ روان��ن� حران� ب�%زل�ي� ی�%

ها ل�م»»ان� روش»»� Kور ا خ»»ده در اداره ام»»� �الاب� م�ن س»»ه و ات»»�� �رات�� ش ، ق� گلی� پ�ر س»»ه دول�ث� ان�� س»»* ی� ه ب�� كی ه�رچ»»^ �Êت د ز� ب»»��د. رت»»�� ش* گ�پ� ی� �Êب ی در ن¬% ر ا دول ع»»�� ه ، ت»»�% ت� س»»�* ز ار� گ�د� اوب� ب»»�� ف� ی م�ت� اس�ب� ل�مان� س�ن� Kا درم�ورد ا ت� ت�� ن� داس�* Kرا ب�%زا

پ�tن� �رورد ل 1327روش�ها درق� �tب ور Kا / د.1948 ه. ش* ظ»»ع ك�ردت»»�� ن� را ف�� زل�ي� ی ب»»�% ب� م�ن� اط�اب� ر� ن% ه ارب�� م ك�لت�ی را ن¬% ر ه»»اب��ث� دول ع»�� د و درن�� ن»»� پ�ری ك�ن� لوگ»»� ل�م»»ان� ج�% Kص»ادی واداری ا �ت دب� اق�� له ار� وج»»� ن� ه اپ��ن� وس»»� ا ن»»�% ت»»��ز ع و ب»»�^ ت� ان��ی وس»»� ا ع�ملن� ن� م�اه ت�% �tپ د ن� ی ط�ی ج�^ ن¬% ر د. درعوض� دول ع�� ن� ب�� ما ی ن�� ن¬% ر ن� ع�� اری ب�%زل�ي� ه واگ�د� وادار ن�%د. م�خاص»»ره ی دت�� ات�� ی رش»»� ن¬% ر ن� ع»»�� ه ب�%زل�ي� �ی ن�% �راوان� ی ق� ب� ی و س�وج�� ان�� د� ق� ه�وا ك�مكÆ ه�ای غ�� ن�� شرو ص�دا ار� ط�ر

هر دس»�ت� ن� ش»�* Kدار� م�خاص»»ره ا ردت»»�� پ% ودی ن�� ن� س»»� Kار� ا �ون د وج»�^ ن� ول ك�س»* اه ط»»� ش* م»»� وس�ط روش�ها ش»�* ن� ن�� ب�%زل�ي�ال د. در ش»»� پ�ر ش»�* س»»* ی� ه�م ب�� ار� ل�مان� ت�% Kی درام�ور ا ن¬% ر ارك�ث� دول ع�� ن� م�س* Kال ا ن% ه دب�� د. ن�% ن� �ن ه.1328ب�%زداش�*

/ مه»»وری»1949ش* ر� ح�% پ� ها ن»»�� د وروش»»� وردت»»�� Kود ا ه وج»»�% ل�م»»ان� را ن»»�% Kدرال ا مه»»وری» ف»»�� ی ح�% ن¬% ر ه»»ای ع»»�� م دول�ت�د. ش ك�ردت�� ش�ی� ا° ل�مان� را ت�� Kا Æك ن� كزاب�� دم�

كسلواك�ی حران� ج�^ ی�%ده س»»* �رار ت�� ی ب�%زق»»� س»»ب� ی� م ك�موب�� ي�� ور رر* ن� ك�ش»* Kه درا ت� اگ�رچ»^ اض»»ی داس»»�* ع ج�� كس»لواك�ی وض»�� گ ، ج�^ ن� غد ار� ج�% ت�%

ال ك»»ه در ش»»� ات�� ن� د. ج�^ رب% می ش»»�* ه»»ان� ع»»�� ا ج�% ن� ت»»�% Kاط ا ن»»% ع ار� ارب�� �tن ا وروی م»»� كن� س»»�* ود. ل�ن� /1326ن»»�% ه. ش*106

دام�اب�1947 وروی واف»»�� ی س»»�* ارج% ارج�� س»»* د. ق�� ال گ�ردت»»�� رح م�ارش»»�* ور ار� ط»»� ن� ك�ش»»* Kاده ا ف� ت� ع ار� اس»»� �tن ا م م»»�اه همن� م»»»»»� ام» ) ن�% خ% كس»»»»»لواك�ی ش»»»»»رای�� ل ج�^ ها درداج»»»»»�� س»»»»»ت� ی� ه 1326ك�موب�� ورن»»»»»�� / ف� اع�ت*1948 ه. ش* م ( ت»»»»»�%

ی س»»»»»ب� ی� م ك�موب�� ي�� ل رر* كن� س»»»»»* ور و ت�� ن� ك�ش»»»»»* Kس»»»»»ت� ا ال�ی� مه»»»»»ور» س�وس�ن� ش ح�% ی� ش* رب�° ی� ب�% �ی دول�ث� ادوارد گون� ش»»»»»رت��د دت�� ت% غ�كش ال�عم»ل ش»�* وج�% كس»لواك�ی ، م»� رب% درج�^ دار ع»�� های ط�رف�� ت� صن� ح� ر� ب��زور س�* پ� عه ون�� د. اپ��ن� واق�� گ�ردت��م»ان� ب�%زوك�س»»ل را ي� ا ب�� ت� ت»»�� ی را وارداس»»�* ن¬% ر ه»»ای ع»�� د ودول�ت� وروی ش»�* ه س»�* رب% غ�لت»� �ی ع�� ان� غ� لت� ن% اسی وب�� س�ن�

د. ن� اء ك�ن� ام�ص�وروی وگ�سلاوی ار� س�* ی ن�� دان�� ج�%

وروی ار� دون� ك�مكÆ س�* و ت�% ت� ن� ب��زال ب�� ه رهپ%ری ر* وگ�سلاوی ن�% ا، ن�� ست� اروت�^ ی� وره�ای ك�موب�� ان� ك�ش* درم�ن�وروی در ل ار� دول�ث� س»»�* ف� ی م�ست� اس�ب� ست� س�ن� وات�� و می ن�� ت� ن� ه ب�� خ% ن� �ن ود .درب�� ده ن�% ارح� ش�* ل�مان� ج�� Kز ش�لطه ا�tب ر�های لاش»�* ون� ت�� ود .ج»�^ د ن»�% ف»� س»م م�لی م�عت� ی� ه ك�موب�� ي�ن� ال�مل»ل ن»�% س»م ب�% ی� ای ك�موب�� ه ج»�% گز اون»�% �tت گپ�رد.ار� ط�رف� د ش* ت�% ی� ب��ه و ن»»�% ت»»� ن� ه ب�� عی را غ�لت»»� ان��ی وس�ت� غ� لت� ن% گ ب�� ن� د وی ج�% ز م�ات�� ی اب�* وگ�سلاوی ن�% دن� ن�� ن� ب�tز ش�لطه ك�س* ه ر� ن� ب�%زای ن�% ال�ي� اس�ن�

ط ح� ر� روات»»�% پ� و ن»»�� ت»� ن� زال ب�� ب»�� ل ر* اب»�% ت� . درم�ف� داج�� ه»�ای9راه ات»»�� د ومرر� ن� س»* خ� عه ی�% وس»»� رب% ن�� ا دول ع»�� ود را ت»»�%كی �Êت ر ای خ»»�^ گ ه»»� ن»»� ا ج�% دت�� ت% ش»�* وج�% دام م»� ن� اف»�� . اپ�� ان� ت�%س»»ت� وت»�� س»ت� ن�� ی� كه»ای ك�موب�� رت�� ه روی خ�^ ود را ن»»�% ج��

د ) ات»»»�% ن� ت�� اپ�� ان� ت»»»�^ وت»»»�� /1327ن�� ك�م»»»ك1949Æ ه. ش* ود ، ار� ل ج»»»�� ف� ت� م�س»»»ت� اس»»»� ت% س�ن� ي� غق� و در ت�� ت»»»� ن� م ( .ب��اده ك�رد. ف� ر� اس�ت� پ� ش ن�� گلی� خده و ان�� �الاب� م�ن ه�ای م�الی ات��

و ان�� دات��ش* ت�� ن� ب��ی را ار� ل�مان� ت�� Kظر ا ای خ�� وروی ج�% خاد س�* ی ای�� وس�عه ط�لب% ظر ن�� �ی دوم خ�� هان� گ ج�% ن� د ش�ال ت�^ش ار� ج�% ن� ج�^

ال ظ»»ری در ش»»� ن� خ�� ي� ن� ا ج»»�^ ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� .ب»»�% ت� رق�� ی گ»»� ن¬% ر ای ع»»�� زای اروت»»�^ م1948 ه. ش* /1327ب»»�%107

اع ت� و دف»»�� ي� ن� ه ام»»� ی ن»»�% ان�% ن� ن� زای دش»»� ورك�Æ ب»»�% ام�ت»»% كÆ و ل�وك�ر� �t««ب لز* د ، ت�% س»»ه ، ه�لن»»� �رات�� ش ، ق� گلی� وره�ای ان�� ك�ش»»*ن� �tپ رورد � اه ق»»»»� د. درم»»»»� مودت»»»»�� اء ن�� اع�ی ب�%زوك�س»»»»ل را ام�ص»»»»� م»»»»ان� دف»»»»�� ي� پ�رك�Æ ب�� ل1328م�س»»»»* �t««««ب ور Kه. ش* / ا

ه اپ��ن�1949 ادا ن»»»�% د وك�ات»»»�� س»»»لن� م»»»ارك�Æ ، ل�ی� زور* ، دان�� ال ، ب»»»�� غ»»»� ا ، ب�^زت�� ال�ن»»»� ن� خ»»»ده ، اب�� �الاب� م�ن ي�ن»� ات»»»�� وش»»»� ت� �Êب ا ت�%م»»»ان� ي� ه ب�� وم ن»»»�% دی م�وس»»»� دت»»»�� اع�ی ج�% م�ان� دف»»»�� ار� د و ش»»»� ن� و رس»»»� ده ع�ض»»»� ه دوار� ن� ن»»»�% Kای ا غ»»»داد اع�ص»»»� م»»»ان� ت�� ي� ب��

ال ه درش»»»� زك�ت»»»� ان� وب�� وت»»»�� د. ن�� م»»»� Kود ا ه وج»»»�% و ( ن»»»�% ان�� مالی ) ت»»»�� كÆ ش»»»�* ن»»»� �ن لاب�� ل�م»»»ان�1952 ه. ش* /1331ات�� Kم وا ال ی در ش»»»»� ن¬% ر / 1334ع»»»�� اء1955 ه. ش* ك�ور اع�ص»»»»� د� م»»»»ان� م»»»� ي� ق� ب�� د. ب�%زط�ت»»»»% ن� �ن وش»»»»� ت� م»»»ان� ب�� ي� ن� ب�� ه اپ�� م ن»»»»�%

م»»امی ه ن�� ل»»ه ح�مل»»ه ن»»�% ه مپ�ر� م ن»»�% ه»»اج�% ن� ن�� رد ، اپ�� پ� رار گ»»� � م ق»»� ه»»اج�% ورد ن�� ه»»ا م»»� ن�� Kكی ار� ا اه ت�� د ، ه�رگ»»� ت� ك�ردت»»�� ق� واق�� م»»�دا ن»»� و دراب�% ان�� ه ت»»�� رد. اگ�رچ»»^ د ك»»� واه�ن»»� دام ج�� م اف»»�� ه م�ه»»اج�% اء غ�لت»»� م»»ام اع�ص»»� ود ون�� ی می س»»�* لق� م»»ان� ت�� ي� اء ب�� اع�ص»»�

ال می درش»»� مت% ان�� ه ن�% ها ن»»�% ورون�� ن� س»»�* ي� اف�� ت� ت»»�� كن� دس»»� ود ل�ن� ت»»% ام»»ه ب�� ت� ت�� ق� واق�� كÆ م»»� ر� ب»»�� ی خ»»�% پ�ر� ه.1328چ»»^ال 1949ش* / ره در ش»»»»� گ ك»»»»� ن»»»»� و1950 ه. ش* /1329 م و ج�% ان�� ای ت»»»»�� ا اع�ص»»»»� د ت»»»»�� ت% ش»»»»�* وج�% م م»»»»�

ال ا1954 ه.ش* /1333درش»»»»»� و ه�م»»»»»راه» ت»»»»»�% وره�ای ع�ض»»»»»� ه ك�ش»»»»»* كل ار� ك�لت»»»»»� ش»»»»»* می وم�ی� ی دان�° ان�� پ�روه»»»»»� م ن��د. وردت�� Kود ا ه وج�% امی ن�% ظ� ی و ت�� ران�� اده�ای اخ�% س�ن�

گ ك�ره ن� ج�%ال غ� ه اس»»�* �ی ن»»�% ه»»ان� گ ج�% ن»»� ان� ج�% ات»»�� ره در ت�^ اك�Æ ك»»� وروی ج»»�� خ»»اد س»»�* خ»»ده و ای�� �الاب� م�ن ق� ات»»�� واف»»� اش ن�� ب�%زاش»»�خ»»ده در �الاب� م�ن ش* ات»»�� مالی و ارت�� ش* ش»»�* خ� وروی دری�% ش* س»»�* د. ارت�� م»»� Kور درا ن� دو ك�ش»»* Kامی ا ظ»»� ای ت�� پ�روه»»� ن��

ت% وج�% ره م»� ورد ك»� رگ� درم»� ز� درب� ب»�% اوب� دو ف»�� ف� های م�ت� واس�ت� ام ج�� خ% د. شرای�� دت�� ق�ر ش�* ی م�ست� ون�% ت� ش* ج�% خ� ی�%ره ره ) ك»»� ل»»ق� ك»»� كÆ ج�� ن»»� كزاب�� مه»»وری» دم� ی ( و ح�% ون�% ت»»� ره ج�% ره )ك»»� مه»»وری ك»»� ور ح�% ه دوك�ش»»* ن� ن»»�% م�ي� ن� ش»»رر� Kم ا س»»ت� ق� ت��

د ) مالی ( ش�* / 1327ش�* م ( .1948 ه. ش*

108

رف� ه ار� ط»»»� كÆ ك»»»� ای ش»»»�* ان� ك»»»� ن»»»� گ ب�%زج�^ وب»»»�� س»»»ه ن�� وت�� ه ره»»»پ%ری م�ان�° ن� ن»»»�% ي� ای ج�^ س»»»ت� ه»»»� ی� غ»»»د ك�موب�� ال ت�% ش»»»�ك»»ه در گام�ن� د . ه�ي� �رار گ�ردت»»�� ور ب�%زق� ن� ك�ش* Kی درا سب� ی� م ك�موب�� ي�� د ورر* دت�� ش�* پ�رور� د ن�� ان��ی می ش�* ن% ن� ن� خده ت�^س* �الاب� م�ن ات��

ال د،1950 ه. ش* / 1329ش»»� زك�Æ ك�ردت»»�� ره را ب»»�� اك�Æ ك»»� خ»»ده ج»»�� �الاب� م�ن وروی وات»»�� ای س»»�* پ�روه»»� م ن��ور ن� ك�ش»»* Kه ا ا ن»»�% ش»»� Kل ا ن� د وس»»� دت»»�� ت% دت�� اس»»� ی م�ن� ون�% ت»»� ره ج�% ه ك»»� زای ح�مل»»ه ن»»�% ع را ب»»�% مالی م�وق»»�� ره ش»»�* ای ك»»� پ�روه»»� ن��

وح� ر م»»»� اط�� ن� ت»»»�� ي� مالی وج�^ ره ش»»»�* س»»»م ب�%زك»»»� ی� س»»»لط ك�موب�� ه ت�^ش ار� ت�� خ»»»ده ك»»»� �الاب� م�ن د . دول�ث� ات»»»�� وردت»»»�� Kوم ا ه�ح»»»%س»»»ت� داددات�� ص»»»ر لاپ��ن� روت�� ف� وروی را م� له س»»»�* اص»»»� لاف�� ود ، ت�% خ»»»ده ن»»»�% �الاب� م�ن س»»»م در ات»»»�� ی� ا ك�موب�� ت� ت»»»�% ال�ق� م�خ»»»�

ان� ، وت»�� د ، ن�� كÆ ، ه�لن»»� �t««ب لز* س»ه ، ت�% �رات�� د، ق� دت»�� د ج�% لات»�� ا ، ر� ش ، اس»پ�رال�ن� گلی� وره�ای ان�� ی مرك�ث% ار� ك�ش»»* س* وارت��م�ان� م�ل»»ل ار� رو ش»»� پ� وان� ن»»�� خت� ع�ت»»� ود ( ی�� پ�رو ن»»�% ن� ن�� �tپ پ�ر س* ی� خده )ك�ه ب�� �الاب� م�ن د و ات�� لن� ات�� ه ت�� س* ا ، ج�ب% ن� ه ، ك�لمن� زك�ت� ب��ام ر� د. اع»»� د وم�خك»»وم گ�ردت»»�� ه ش»»�* �ت اج�� ن� ص»»ر س»»�* ف� وری م� ر� س»»�* پ� م�ان� م�ل»»ل ن»»�� ار� م»»ود. درش»»� ام ن�� ع»»ر� ی ت�� ون�% ت»»� ره ج�% ه ك»»� ن»»�%ا ، پ�روه»»� ن� ن�� روی اپ�� ش»»* ی� د وب�� ی ش»»�* ون�% ت»»� ره ج�% ت� ك»»� خ� ت� ب�� ا ول ت»»�^ ت° ادی س»»� ر� Kت% ا وج�% م�ان� م�ل»»ل م»»� ار� ای ش»»� پ�روه»»� ن��

ن� ي� ای داوط�لث% ج�^ پ�روه»»»»»»� كن� ورود ن�� رار داد . ل�ن� � ظ»»»»»»ر ق»»»»»»� مالی را درخ�� ره ش»»»»»»�* ت� ك»»»»»»� خ� ت� ب�� ا گ ت»»»»»»�^ اب»»»»»»�� گ ت�� وب»»»»»»�� ت� ب��ك»»»ه ات�� ن� د ج�^ دت�� ده ش»»»�* ت% رات»»»�� م�ان� م�ل»»»ل ع�ق� ار� ای ش»»»� پ�روه»»»� رد و ن�� گ را ع»»»وض� ك»»»� ن»»»� ان� ج�% �Ê«««ت ر س»»»ت� خ�% ی� ك�موب��

س»ت� ی� ار ك�موب�� پ�روه»� م�ان� م�ل»»ل ن�� ار� ای ش»� پ�روه»� د ن�� غد ح�مله م�خ»% �ی ت�% tن م�د . ام�ا م�د Kدرا �ان ت�� Kال ا غ� ه اس�* ر� ن�% پ� ول ن�� س�ت°دار ا م»»»»� د. ت�^ش38را ت»»»»�� ت� ك�ردت»»»»�� ي� ن� ن»»»»* �ود را ب� ع ج»»»»�� ا م�واض»»»»�� ن� دره�م»»»»ان� ج»»»»�% ي� رف�� د وط»»»»� دت»»»»�� ت% رات�� ه ع�ق� درچ»»»»%

م ) ون� ج�% ان� م»»»»� لخ را در ت»»»»�^ اك�راب� ص»»»»� د� غ»»»»ه م»»»»� ار� ن� م�ن� ي� رف�� دی ط»»»»� ن»»»»� ج�^ م (1953 ه.ش* / 1332ار�دار د وم»»� ن� اء رس»»� ه ام�ص»»� و ن»»�% ن»»�� لخ درر* �رار داد ص»»� غ»»د ق»»� ال ت�% د. ش»»� روع ك�ردت»»�� مالی م»»رر�38ش»»* رض� ش»»�* ه ع»»� درچ»»%

د. دوك�ره اغ�لام ش�*

109

صل دوم ف��

گ شرد ) ن� (/1332-1339مرج�له ی دوم ج�% م (1953-1960 ه. ش*د در ودت»»»»�� �ر� گز اق� �tت ك»»»»د ه ت�� اب� غ�لت»»»»� غ»»»»� لت� ن% دب� ب�� ه ب�%زش»»»»�* ال ك»»»»� ن� ج»»»»� ن� در غ�ي� ي� ن� ش»»»»رد ط�ف� ن� مرج�ل»»»»ه ج�% دردوم�ي�د . در وردت»»�� Kود ا وج»»�% �ی را ن�% پ�ران� ت»»� غ� وت��ش* ت�� ه»»ا ی ج»»�� ت� غال�ن� م»»ودن� ق�� ز ن�� ده ب»»�� ن»»� خ^ ن� هت� ب�� ود در ج�% ی ج»»�� ارج% ت� ج»»�� اس»»� س�ن�

/1331ش�ال الاب�1953 ه.ش* مه»»وری» ات»»�� اس»�ت� ح�% ه رت�� واه ن»�% ح»»� �tی مهور ب% ح�% ر� اور ار� خ»� ن� ه»� ز� ب»�� Kم ا رح ط»»� ن� پ�� گز� ات�� پ�رك�Æ را ج�% ت� م�س* ي� ام�ن� خده ط�رح �الاب� م�ن ن� ش�ال ات�� د . در ه�مي� ده ش�* ت�� خده ب�%زگ�ر� �"م�ن " "

امی ، ظ»»� ص»»ادی وت�� �ت ظ»»ای ك�مكه»»ای اق�� ز اع� خ»»ده غ�لاوه ب»»�% �الاب� م�ن ن� ات»»�� Kت% ا وج�% ه م»»� ه ن»»�% م»»ود، ك»»� ن�� ال "م�ارش»»�*

ال رد . در ش»»� ال می ك»»� ن»»% ه»»ان� دب�� ود را در شراش»»ر» ج�% خ»»دان� ج»»�� �ا م�ن امی ت»»�% ظ»»� ای ت�� ه ه»»� خادن»»�� عه ای�� وس»»� اد ون�� خ»»% ای��1331/ ام1953 ه.ش* خ»»% ا ای�� ام ت»»�% و° ن� ن�� ال�ي� د. مرگ� اس�ن� ب�tزش�* ست� ور� خ� كف� ی�� ن»� مرد وم�ال�ن� ال�ي� م اس�ن�

ل �ی در داج»»»�� ن� دام�ا ود . اف»»»�� وروی ن»»»�% خ»»»اد س»»»�* ی ای�� ارج% لی وج»»»�� ت� داج�� اس»»»� وری در س�ن� پ�راب� ض»»»� ت»»»� غ� كش»»»ری ت�� ت��پ�ری» م�عم»ول س»* ی� ای ب�� ت� ه»� غ»ال�ي� ر� ق�� پ� ی ن»�� ارج% اس»�ت� ج»�� ت� و درس�ن� رق�� ورب� گ»� اق� ض»� ن� ن� ب�%زای ك�اه�ش* اج��

110

ال در ن� ج»»� د . در غ�ي� مودت»»�� �رب� ن�� ی م�س»»اق� لق� ن� وره�ای م�خ� ه ك�ش»»* وروی ن»»�% خ»»اد س»»�* ك»»ه ش»»ران� ای�� ن� اب�° ا ج�% د ، ت»»�� گ�ردت»»��ود الی ن»�% د .اپ��ن� در ج»� ز ش»�* ع ب»�� ت� ا وس»� لاف� ه»� ن� ا واج�� كاف� ه»� ر� س»�* پ� س»ت� ن»�� ی� لوك�Æ ك�موب�� ل ت�� اپ��ن� دوره در داج��

ش* ی� زای در ب�� دی را ب»»�% لن»»� هان� س�وم گ�ام�ه»»ای ت�% عمراب� ، ج�% داری م�ست� ن� سم و ب�� ال�ی� وت�� اس�ت� د ت�� اط�ر رش�* خ� ك�ه ی�%ت� . رب% ب�%زمی داس�* ا ع�� رق� وت�� ل ار� ش* ف� ی م�ست� اس�ب� ن� س�ن� ي� گ�رف��

و ت� مان� ش�ن� ي� اد ب�� خ% ن� وای�� ي� دوج�^ حران� ه�ن� ی�%عمره ن� م�س»ت� ي� دوج�^ ه ه�ن»� س»ت� ن»�% وات�� له ن�� اص»� لاف�� س»ه ت�% �رات�� �ی ، ق� ه»ان� گ دوم ج�% ن»� ن� در ج�% اپ�^ كست� ر* ت�^ش ار� ش�*ه دن� ن»»�% ن� زای رس»»� س»»ت»� ب»»�% ال�ی� وت�� اس�ت� س»»ت� وت�� ی� كه»»ای ك�موب�� رت�� ه خ�^ ود ك»»� الی ن»»�% ن� در ج»»� ردد. اپ�� ار� گ»»� ود ت»»�% ق� ج»»�� ان�% ش»»�

ن� ار� اپ��ن� ي� ض»»وض ج�^ ح� س»»ت� ی�% ی� ه»»ان� ك�موب�� د. ح�ماب��ث� ج�% ودت�� ك�رده ن�% ار� غ�� Kعی را ا اب� وس�ت� ارر� لال م�ن% ف� اس�ت�رق�ی وب% ش»»* ت»»� ره در ج�% گ ك»»� ن»»� ع»»ه ج�% ادا واق�� ود ك�ه م�ن% ه ن�% �ت �راوان� ش�اج�� �ی ق� گزان� ارت�� رب% را دج�^ هان� ع�� كها ج�% رت�� خ�^

ت� درش�ال ي� ط� ام�ن� ود وب�%زای چ�ف� كزار س�* ر� ت�� پ� ا ن�� س�ن� Kرك�ث�1951 ه. ش* 1330ا ا ش* وش را ت�% ب��ز� Kا �مان ي� ب��ال ون� درش»»»»� ود و ج»»»»�^ رده ن»»»»�% اد ك»»»»� خ»»»»% و ای�� د ن»»»»�� لات»»»»�� ا و ر� وره�ای اس»»»»پ�رال�ن� ش*1945 ه. ش* 1333ك�ش»»»»* م ارت��

خ»»ده �الاب� م�ن ورد ات�� كست� ج�� ام ش�* ن� �ن لال ط�لث% وب�� ف� كهای اس�ت� رت�� و (( ار� خ�^ ي�ن� ف� ن� ب�% �tپ پ%رد ))د سه در ن�� �رات�� ق�ر� پ� و را ن�� ت� مان� ش�ن� ي� ن� ش�ال ب�� ن� دره�مي� ي� ن� ام ك�رد. ه�مخ^ ن� �ن ه مردم وب�� سه غ�لت� �رات�� ه ق� م�اده ك�مكÆ ن�% Kود را ا اص�له ج�� لاف�� ت�%ني�ن»� لن»� ن� ی درب�%زم»»ه ، ق�� ب� ای دول»»� پ�روه»»� وال ن�� ن� اج»� ورد.دره�مي� Kود ا ه وج»»�% سم ن�% ی� وس�عه ك�موب�� لوگ�پ�ری ار� ن�� ب�%زای ج�%

د. كست� ده�ن� ست� را ش�* ی� كهای ك�موب�� رت�� د خ�^ ن� �سن وات�� ت� ر� ب�� پ� ا ن�� و م�الات��و مان� ورس�* ي� دات��ش* ب�� ن� ب��

د. وروی ش»�* خ»اد س»�* ی ای�� ارج% اس»�ت� ج»�� ض»وری در س�ن� ت� راب�� پ� ت� غ� ت% ت�� وج�% ن� م»� ال�ي� ن� م م»رگ� اس»»� ت� ن� كه گ�ف� ات�� ن� ج�^م�ان� ) ن� ر� كن� در ه�مي� ات��ش*1953 ه. ش* / 1332ل�ن� �ر� زای اق»� ی ب»�% رق� ل�مان� ش* Kا �ورش* ك�ارگ�ران م ( س�*

111

خ»»»»اد ان� ای�� ار� %tت ه ش»»»»ر ت� . اگ�رچ»»»»^ دی اس»»»»� دت�� ح»»»»ولاب� ش»»»»�* ت�%س»»»»ي�ن� ی�� Kا ا رق� اروت»»»»�^ ه ش»»»»* ان� داد ك»»»»� س»»»»* د ت�� مر� ي� دس»»»»�ای ی دراروت»»�^ ات��س»»ب� ه ت�% د ك»»� دت�� د ش»»�* اغ»»� ف� وروی م�ت� خ»»اد س»»�* كن� رهپ%ران� ای�� د ل�ن� دت�� ات�� س* �روت�� ورش* را ق� وروی س�* س�*پ�رك�ا كف»� م�س»»»»* ال�ن� ار م»»»»� ه ج»»»»�% ه ن»»»»�% ف� ك»»»»� ح^ روس»»»»�* ن� و خ�� ي� ول�گ»»»»اب�� ا ن�% د� د . ل»»»»� ن� س»»»»* خ� ود ی�% هت»»»»% ود را ن�% ت� ج»»»»�� عي� وق�� ی م»»»»� رق� ش»»»»*

د ) ودت�� ه ن�% �ت /1334ج�كوم�ت� را در دس�ت� گ�رق�� اب�°ز1955 ه. ش* یش ادت»»�� د وش»»� اب� ك�ردت�� و م�لاف�� ت� ن� ا ب�� م ( ت�%ا ن� ت»»»�% ي� ن� وروی ه�مخ»»»^ د . ره»»»پ%ران� س»»»�* مودت»»»�� وروی دع»»»وب� ن�� دار ار� س»»»�* زای دت»»»�� ی را ب»»»�% ن¬% ر ل�م»»»ان� ع»»»�� Kر ا ره»»»پ%

د ن� �زت��ش* م�غاه�ده ص�لخ ت�%سن اب��ا ها ار� ادغ»»»� دام�اب� روش»»»� ه» اف»»»�� گون»»»�� ن� ت% اب�� ي� غق� د . در ت�� ن� ن� اج�� ارح� ش»»»� ور ج»»»�� ن� ك�ش»»»* Kا ود را ار� ای ج»»»�� پ�روه»»»� ون��ال ها در ش»»� دام�اب� روش»»� ن� اف»»�� د. ت�^ش ار� اپ�� دت�� ن� ر� دس�ت� ك�س* پ� د ن�� لات�� ن� ه وق�� زك�ت� ه ب�� ت� ن�% سي% ود ت�� ی ج�� ه�ای ارض�

(1334 / د.1955 ه. ش* وردت�� Kود ا ه وج�% و را ن�% مان� ورس�* ي� م ( ب��ر� مپ� Kی م�سال�مت� ا ت��سب� ز� ه�م ر� ب��

ال ) ود درش»»»»»»»»� ت� ج»»»»»»»»�� اس»»»»»»»»� ت% س�ن� ي� غق� ن� در ت�� ي� ول�گ»»»»»»»»اب�� ف� و ن�% ح^ روس»»»»»»»»�* م (1955 ه. ش* /1334خ��ا ه ت»»�% ی ك»»� وره�ان�� ه ك�ش»»* د ن»»�% رت�� ه ج�اص»»� د ك»»� د واغ�لام ك�ردت»»�� مودت»»�� ان� ن�� س»»ن� ات�� غ� د و اق�� ه ب�%زم»»ه ، ه�ن»»� ی ن»»�% ان�� �رب� ه»»� م�س»»اق�

د. ن� ب�� ما ي� صادر ب�% �ت د ك�مكÆ اق�� ن� ه می ك�ن� ارر� م» م�ن% ر� الپ� �Êت امپرهره ان�% س»»»»م» وامی ت»»»»�% �ی م�ارك�سی� ان� م» م�ن»»»»% وروی غ�ل»»»»پ�رغ�� ن� س»»»»�* Kت% ا غ»»»»اق�� ی5/2م�ت� غص»»»»� ار ت�% ن»»»»� ن� د دراج�� درص»»»»�

لال ف� ت� ای اس»»� ت� ه»»� هض»»� ا ن�� ود را ت»»�% د ج»»�� ن� �ن عی داش»»�* دام�اب� س»»� ه اف»»�� ن� گ�ون»»�� ا اپ�� ها ت»»�% ت� . روش»»� اس»»�* وره�ا گ�د� ك�ش»»*وان� ه ع�ت»»� گ ن»»�% دوب�� ات»»»�� ش ت�% رات�� ق»»»� ه ك�ت� ود ك»»� الی ن»»�% د . اپ��ن� درج»»»� ت�� ار� گ ش»»� وم ه�م»»»راه وه�ماه�ن»»»� ه»»ان� س»»»� ه ج�% ان»»�� ط�لن%

ال ) ود. درش»»»� ان� ن»»»�% �Ê«««ت ر عه»»د درخ�% ر م�ت� پ� وره�ای غ»»� ل ك�ش»»»* كن� س»»* زار ت�� دم»»»ه ای ب»»�% / 1335م�ف� 1956 ه. ش*ب�ی ر� (( را م�ن»% م»پ� Kی م�س»ال�مت� ا ت��س»ب� ز� )) ه�م ر� اس»�ت� او ب»�� ن»� وس�ن� ال�ي� ن� ه اس»� من� ح�مله ن»�% ف� ض�� ح^ روس�* م ( خ��

112

ت��س»»»»ب�ی ز� ه�م ر� . ب»»»»�� ت� اج�� س»»»»ت� ، م�ظ»»»»رح ش»»»»� ی� لاب% ب�� ف� ه ات�� ی ن»»»»�% اج% ن»»»»� ن� س»»»»م اج� ی� ی ك�موب�� پ�رور� زای ن»»»»�� ك»»»»ه ب»»»»�% ن� ب�%زاب��ر ك»»ه» ه»»� ن� ی اب�� ع»»ب� و(( ت�� ز� ))راه ن»»�� اح� ب»»�� ن� ن� ن� ا اس»»� ه» داری ت»»�% ه»»ان� ش»»رم�ان�� ا ج�% س»»م ت»»�% ی� ه»»ان� ك�موب�� ر� ج�% م»»پ� Kم�س»»ال�مت� اها اش روش»»� زاپ��ن� اش»»� ود. ب»»�% سم ب�%زش�د ه�مراه» ن»»�% ال�ی� ه س�وس�ن� واه�د ن�% ود می ج�� وه ای ك�ه ج�� ت� ا س�* د ت�% وات�� ت� وری م�ن� ك�ش*ی ت��س»»»»ب� ز� ه�م ر� رح ب»»»»�� د. ط»»»»� مودت»»»»�� خ»»»»ل ن�� ر� م�ن� پ� رم را ن»»»»�� ق»»»»� ت� د وك�من� رار ك�ردت»»»»�� � اط ب�%زق»»»»� ن»»»»% ددا ارب�� وگ�س»»»»لاوی» م�خ»»»»% ان�� ت�%

ف� را ه�م»»ان� ح^ روس»»�* ت� خ�� اس»»� ی س�ن� ن¬% ر د ، و دول ع»�� س»»* ه ت�� ال م�واچ»»% ن% ق� ا اس�ت� رب% ت�% ر� درع�� مپ� Kم�سال�مت� ان� را ي� وروی وج�^ لاف� س»»�* ن� ز� اج�� ن� ب»»�� گ»»ز اپ�� �tت رف� د د.ار� ط»»� ی ك�ردت»»�� لق� گ»»ز ت�� �tت كلی د ن»� در س»»�* ال�ي� ن� ت� اس»»� اس»»� س�ن�

زا دول�ث� �t««ب . ر� ت� اج�� ز ش»»� ع ب»»�� ت� س»»م» وس»»� ال�ی� �Êت ا امپر ل»»ه ت»»�% ات�% گی م�ف� گ»»وت�� س»»م و ج�^ ی� ه»»ان� ك�موب�� ورد ره»»پ%ری» ج�% درم»»�مرد . سم می ش�* ی در اض�ول م�ارك�سی� ر ط�لب% ظ� د ت�� دت�� خ% ی وی�� وار� ورر* ه ن�% ن� را گ�رات��ش* ن�% Kا �ن ي� ج�^

ان� حران� ل�هسن� ی�%/ 1335درش�ال ت�1956 ه. ش* اق�� �راوان� ت»�� وروی گ�سپ�رش* ق� د س�* لاب� ص�� مات�� ان� ن�� م در ل�هسن�

د. ن� س»»»»م رس»»»»� ی� ب% ك�موب�� ر� ر ك�لی خ»»»»� پ� ن»»»»�� ه د ت� ن»»»»�% ی داس»»»»�* ب� ال�ن� ن� د اس»»»»� لاب� ص»»»»�� م»»»»ات�� ه ن�� ن� گ�وم�ول�ك»»»»ا ك»»»»� Kی ا ^Êن . ودركن� ي�ن� ل�ن� اش»»»»�* ار گ�د� س»»»»* ز ق�� �t««««ب ن� ر� س»»»»* ی ج�� ب� اس»»»»� ن� س�ن� ي� رف�� ش* گ»»»»� ی� �Êب زای در وروی گ�وم�ول�ك»»»»ا را ب»»»»�% ره»»»»پ%ران� س»»»»�*

د �رب� ك�ردت»»�� و م�س»»اق� ه ورس»»�* امی اش* ن»»�% ظ»»� اوران� ت�� ف� وم�س»»* ح^ روس»»�* ه خ�� خ»»% ن� �ن م»»وده در ب�� اوم�ت� ن�� گ�وم�ول�ك»»ا م�ف»»�س»»»»ای د. درع»»»»وض� ك�لی� دت�� ام ش»»»»�* ر� ان� اع»»»� ه ل�هس»»»»ن� ش* ش»»»»رح� ن»»»»�% ی ار� ارت�� ده�ان�� ر� واج»»»»� پ� ان� ن»»»»�� م»»»»� ودره�م»»»»ان� ر�

ان� داری ار� م»»»ردم ل�هس»»»ن� ه ط�رف»»»�� ر� ن»»»�% پ� رب% ن»»»�� ه»»»ان� ع»»»�� رد. درج�% ان� ار� گ�وم�ول�ك»»»ا ح�م»»»اب��ث� ك»»»� كÆ ل�هس»»»ن� ول�ن»»»� ك�ان��ال ن»% ه دب�� ان� داد . ن»�% س»* زم�ش* ت�� د ب»�� ام�س»اغ�د می دت»�� اع را ت�� ف� ك�ه اوص»�� ح^ روس�* . خ�� ت� ان��ی ض�ورب� گ�رق�� غ� لت� ن% ب��ا وروی ره»� لطه س»�* دودی ار� ش»� اج»� كن� ت�� د ل�ن� ادارم�ات»�� س»م وف�� ی� ه ك�موب�� ان� اگ�رچه ن�% ل دول�ث� ل�هسن� اپ��ن� م�ساب�°

د . ش�*

113

ان� ارس�ن� حران� م�خ% ی�%ال ش*1956 ه. ش* / 1335درش»»� روح� ارت�� ان� خ»»�� واه»»� �ی ج�� اه�ران� ظ»»� ودا ت�^س»»ت� ط�ی ت�� م م»»ردم ن»»�%

ه د ك»»� ده دادت»»�� ها وغ»»� ار م»»ردم روش»»� س»»* ل ق�� اب»»�% د. درم�ف� دت�� ور ش»�* اسی ك�ش* ر رهپ%ران� س�ن� پ� ت� غ� ود وت�� ور ج�� شرح� ار� ك�ش*كن� م»»»ردم د. ل�ن� د ش»»»�* واه»»»� ل ج�� دب�� ن»»»% ع ب�� اق�� پ�رك�Æ ال�من»»»� وره�ای م�س»»»* م ك�ش»»»* س»»»ت� ه ش�ی� م»»»ار ن»»»�% وره�ای اق�� م ك�ش»»»* س»»»ت� ش�ی�

عی ح�م»»اب��ث� ت� اب� وس»»� غ� لت� ن% ر� ط�ی ب�� پ� رب% ن�� هان� ع�� د. ج�% ودت�� پ�ر ار� ش�لطه روش�ها ن�% س* ی� ادی ه�رچه ب�� ر� Kا �واه�ان ج��ار، ن� ا ك�س* ش* شرح� ت�% كه ارت�� گام�ن� مود .ام�ا ه�ي� ان� اغ�لام ن�� ارس�ن� مردم م�خ% ود را ار� ج��

ان� ت»�� Kی ار� ا ط� ف� ای ل� ه ح�م»اب��ث� ه»� ط ن»»�% ف»»� رب% ق�� ه»»ان� ع»�� رد ج�% ان� را ش»»رك�وب% ك»»� ن� ارس»� ورش* م»ردم م�خ% س»�*ا ك�رد . ف� اك�ت�

ز� ال س�وب�° دن� ك�ات�� م�لی ش�*ال / 1333در ش»»»� ت� .1954ه. ش* رق�� ت� گ»»»� اص»»»ر» ج�ك»»»وم�ت� م�ص»»»ر را دردس»»»� دال�ن� م»»»ال ع�ن% م ح�%

ه»»ان� اص»»ر ار� ج�% د. ت�� ن� �ن ت� داش»�* ز� را در دس»»� وب�° ال س»»� پ�رل» ك�ات»»�� سه ك�ت� �رات�� ش وق� گلی� ور ه�ای ان�� م�ان� ك�ش* ن� ر� Kدراود .دول�ث� ار ن»»�% ن� واس»»� وان� را ج�� س»»� Kد ا ن� ش»»� ي� اج�� زای ش»»� ی ب»»�% ب� الی و ق»»�� ز� و ك�م»»كÆ م»»� وب�° ال س»»� ه ك�ات»»�� لت»»� خ� رب% ی�� ع»»��

ش* ر� ارت�� هپ� ج% ا ی�� كن� ت�% ود ل�ن� ت% ق� ب�� ز� م�واف� ال س�وب�° ك�ات�� سی ار� گلی� وای ان�� روح� ف� ا خ�� كه ت�% ت�� Kود ا ا وج�% خده ت�% �الاب� م�ن ات��ال ود. درش»»� ل ن»»�% ن� ه اش»راب�° اب� غ�لت»� ه»»پ�ر� ج% ن� ی�� ارب�%زد اپ�� گ»زان� ك»� زا ت�� �t«ب ت� ر� داس»�* ق� ت�� ر م�واف� ظ� 1335م�صر ت��

له1956ه.ش* / داری ك�رد. اپ��ن� م�س»ن° �Ê«ت ر لخه خ�� ور اص»� ن� ك�ش»* Kكس»لواك�ی ار� ا ه ج�^ ه ن�% ت% ن� �روش* ب�^ ا ق� اصر ت�% م ت��ه م�ص»ر وروی اس»�ت� ار� ك�م»كÆ ن»�% كس»لواك�ی ار� اق��م»ار س»�* ه ج�^ ن� ك»� Kاط�ر ا ه ج»�� خ»ده ن»�% �الاب� م�ن ا ات»�� د ت»�� ت% ش�* م�وج�%Æك�م»»»ك �وان س»»»� Kد ا ن� ش»»»� ي� اج�� ها در ش»»»� له ار� روش»»»� اص»»»� لاف�� اص»»»ر ت�% د . ت�� ودداری ك�ن»»»� وان� ج»»»�� س»»»� Kد ا ن� ش»»»� ي� اج�� درش»»»�د ت% می دت»»»»�� اس»»»»� ه م�ن� ان»»»»�� اورم�ن� ود� در ج�� ق»»»»� زای ت�� ع را ب»»»»�% ه م�وق»»»»�� ر� ك»»»»� پ� وروی ن»»»»�� خ»»»»اد س»»»»�* ت� و دول�ث� ای�� واس»»»»� ج��

114

س»»»ه در �رات�� ش وق� گلی� هام ان�� اص»»»ر ش»»»� ن� ت�� Kه ت�^ش ار� ا ت»»»� كÆ ه�ق� ت� . ب»»»�� ود را اغ�لام داس»»»�* ادگ�ی ج»»»�� م»»»� Kله ا اص»»»� لاف�� ت�%الاب� ان� ح�م»»»»اب��ث� ات»»»»�� واه»»»»� ك�ر ج�� د� وق� ال»»»»� ال دو دول�ث� ف»»»»� ن� ج»»»»� رد. دراپ�� ز� را م�لی اغ�لام ك»»»»� وب�° ال س»»»»� ك�ات»»»»��

كه ن� ه اب�� ه ن�% وچ% ا ن�� ود ت�% ود� روش�ها ن�% ق� وس�عه ی ت�� گزان� ن�� ور ك�ه ت�� ن� ك�ش* Kد ام�ا ا دت�� ان� در م�صر گ�ردت�� عس* اق�� خده ار� م�ن� �م�نه ود ه�رگ�ون»�� رده ن»»�% لث% ك»� ان� را ج�% ت»�� Kورده و ح�م»اب��ث� ا Kود ا ه وج»»�% دی در اع�راب% ن»»�% دت�� ان� ش�* خ% اصر ه�ن� دام ت�� اف��

ال رد . در ش»»� اص»»ر را رد می ك»»� ه ت�� دام غ�لت»»� / 1335اف»»�� ان�1956 ه. ش* گلس»»ن� یش ان�� ل» وش»»� ن� م اش»»راب�°اد. ن� �رس»� د ق� واه»� ه م�ص»ر ج�� پ�رو ن»�% ه ن»�� رد ك»� له اغ�لام ك»� اص»� لاف�� وروی ت�% د. س»�* دت�� ز� ح�مل»ه ور ش»�* وب�° ال س»� ه ك�ات»�� سه ن�% �رات�� وق�س»»ه �رات�� ش وق� گلی� ود ان�� ی ج»»�� ن¬% ر خ»»دان� ع»»�� �رر م�ن ه ص»»� وروی ن»»�% ار س»»�* ر� در ك�ن»»� پ� خ»»ده ن»»�� �الاب� م�ن م�ان� م�ل»»ل ات»»�� ار� درش»»�خ»»»اد ت� ای�� وق�� دن� م»»»� ك»»»ا وش�س»»»ت� ش»»»�* �tن مر Kا س»»»ه ار� �رات�� ش وق� گلی� ی ان�� ب� ب�� ا ارص»»»�� ت% ت�� وج�% ن� ام»»»ر م»»»� ی داد. اپ�� را°

د. وت�� وردار س�* ه ب�%زج�� ان�� اورم�ن� هپ�ری در ج�� ت� ن�% عي� د ار� م�وق�� ن� �سن وات�� د. درعوض� روش�ها ن�� رب% ش�* هان� ع�� ج�%ه ان�� اورم�ن� ن� ه�اور و ج�� ب��ز� Kا �ن �tپ دك�پ�ر

ود ن� ج»»�� . اپ�� ت� اج�� دی وارد ش»»� دت�� ه ل�ظمه ش�* ان�� اورم�ن� ان� در ج�� گلسن� درب� ان�� ه ف�� ز� ن�% ال س�وب�° دن� ك�ات�� م�لی ش�*ت� . ان� داس»»»�* �Ê«««ت ر ل خ�% ن»»»% ال�ها ق�� ه ار� ش»»»� ود ك»»»� ه ن»»»�% ان»»»�� اورم�ن� ش د رج�� گلی� عماران�� ت� ا اس»»»� ه ت»»»�% ارر� ان� م�ن»»»% �Ê«««ت ر اوح� خ�%ه ادی ن»»�% ت»»�� ی ر� ب� ق»»� اب� ت�� ار� ن»� ه ام�ن� ان»»�� اورم�ن� خ»ده درج�� �الاب� م�ن �ی دو ات»»�� ه»»ان� گ ج�% ن»� ال�های ت�^ش ار� ج�% ول ش»»� درط»�ا د� د. ل»»»� ودت»»»�� ن� ن�% Kود� در ا ق»»»� ه ت�� ل ن»»»�% ها م�اب»»»�� ه روش»»»� ود ك»»»� ی ن»»»�% اط�ق� مل»»»ه م�ن»»»� ر� ار� ح�% پ� ه ن»»»�� ظق»»»� ن� م�ت� Kود. ا ورده ن»»»�% Kت� ا دس»»»�

ال پ�رك�Æ درش»»»»»»� ت� م�س»»»»»»* ي� ن� ت� ام»»»»»»� اس»»»»»»� وب% س�ن� ه»»»»»»ار ج»»»»»»�^ وره�ای1955 ه. ش* / 1334درج�^ م ك�ش»»»»»»*ل»»ه ه مپ�ر� ه ن»»�% د ك»»� وردت»»�� Kودا ه وج�% داد را ن»»�% غ»»� عی ت�% داق�� م»»ان� ت»»�� ي� راق� ب�� ان� وع»»� اك�س»»ن� ه ، ت�^ زك�ت»»� زان� ، ب�� ان� ، اب»»�� گلس»»ن� ان��ور كÆ ك�ش»»»»»* وب��ث� ب»»»»»�� كن� ع�ض»»»»»� د .ل�ن� م»»»»»� Kمار می ا ه ش»»»»»�* و ن»»»»»�% ت� ن� و وش»»»»»� ان�� ده ی ت»»»»»�� ن»»»»»� ل ك�ن� كمن»»»»»� و وت�� ان�� ی ت»»»»»�� ون�% ت»»»»»� اح ج�% ن»»»»»� ج�%وروی دارس»»»»�* ه ط�رف�� ه» )ك»»»»� ورن�� راب% ع�م»»»»ومی واغ»»»»پ�راض� م�صروس»»»»� م اع»»»»� س»»»»* ن� ج�� Kدرا ) راق� ی)ع»»»»� ن¬% ر ع»»»»�

115

ت% گ�س»»پ�رش* وج�% ز� م»� وب�° ال س»»� ح»ران� ك�ات»�� ن� ی�% ي� ن� د . ه�مخ»^ ت% ش»�* وج�% ا م»� ضوص»� د( را خ�� ودت»�� ش ن�% گلی� ال�ف� ان�� وم�خ�ال ه درش»»� خ»»% ن� �ن ود. درب�� ده ن»»�% رب% ش»»�* دار ع»»�� ای ط�رف»»�� م ه»»� ي�� ت� رر* عي� وق�� ف� م»»� عت� ض»»� رب% و ت�� س»»م» ع»»� ال�ی� وت�� اس�ت� ت��

1336 / الاب�1957 ه. ش* ن� ات»»�� �tپ پ�ر ن� دك»»� رد. ب�%زاش»�اش اپ�� ود را اغ�لام ك»»� ن� ج»»�� �tپ ن� ه�اور دك�پ�ر ب��ز� Kم ا ا د ت»»»»�% ن� �ن رار داش»»»»�* � س»»»»م ق»»»»� ی� ظ»»»»ر ك�موب�� ه در خ�� ه ك»»»»� ان»»»»�� اورم�ن� وره�ای ج�� ه ار� ك�ش»»»»* ت� ن� دس»»»»� Kه ا ا ن»»»»�% ود ت»»»»�� اده ن»»»»�% م»»»»� Kخ»»»»ده ا �م�ن

داران� ان� ، ط�رف»»»»�� ن»»»»� ال درل�ن% د. دره�م»»»»ان� ش»»»»� امی ك�ن»»»»� ظ»»»»� ان� ك�م»»»»كÆ ت�� ت»»»»�� Kه ا وره�ا ن»»»»�% ن� ك�ش»»»»* Kت� ا واس»»»»� درج��ه ورش* ن�% اله س�* ن% د دب�� مودت�� دام ن�� ان� اف�� ن� ه دول�ث� ل�ن% سم ع�رب% غ�لت� ال�ی� وت�� اس�ت� ت��

ال ن� ش»� Kده ودرا ده ش»�* ن� غ»د ك�س»* زای ك�م»ك1958Æ ه. ش* /1337 ش�ال ت�% ی ب»�% ك»ان�� �tن مر Kای ا پ�روه»� م ن��ال د. در ش»»� ل»»ه ك�ردت»»�� ور م�داج�� ن� ك�ش»»* Kدرا �ان ن»»� ه دول�ث� ل�ن% ظ»»ر1957 ه.ش* / 1336ن»»�% ر� درخ�� پ� م اردن� ن»»��

ن� Kدول�ث� ا Æه ك�م»»ك س»»ی ن»»�% گلی� ای ان�� پ�روه»»� ا ن�� ن� ج»»�% Kه درا ت� ك»»� رق�� �رار گ»� رب% ق»»� س»»م ع»� ال�ی� وت�� اس�ت� داران� ت�� ط�رف»��ورب� می س»»م ض»»� ی� ا ك�موب�� ل»»ه ت»»�% ات�% ام م�ف� ه ت»»�� ه ن»»�% ه ك»»� ان»»�� اورم�ن� رب% درج�� لاب� ع»»�� داج�� ه م»»� ن� گ�ون»»�� د. اپ�� ن� ن� اف�� ن� ور س»»�* ك�ش»»*

رب% ه»»»ان� ع»»»�� زای ج�% رد، ب»»»�% ل»»»ه می ك»»»� ات�% راب% م�ف� ی اع»»»� س»»»ب� ال�ی� وت�� اس�ت� اب� ت�� ا اج�ساش»»»� ل ت»»»�% ت� ودراص»»»� رق�� گ»»»�ال ه درش»»� خ»»% ن� �ن ورد. درب�� Kود ا ه وج»»�% �ی ن»»�% �راوان� ان� ق»»� من� گون�1958دش»»�* راق� ش»»رت�� م ع»»� ي�� ی رر* ن�� ا �t««ت ه ط�ی ك�ود م ك»»�

م�د ) Kود ا ه وج�% ن� ن�% Kای ا ه ج�% و ن�% ت� مان� ش�ن� ي� د ب�� ی ش�* لاس* داد م�ن� غ� مان� ت�% ي� خ*1959 ه. ش* / 1338وب�� ي� ه ه� م ( ك»»�د. ن� �ن داش�* وب��ث� ت�� ن� ع�ض� Kی درا ن¬% وره�ای ع�ر كÆ ار� ك�ش* ب��

كی ن� كن� كÆ وت�� ن� ب�� نلما اب�%ث� ه�ای دب�� رف��وان� ه ع�ت»� ه»»ان� ن»�% ل»ف� ج�% ن� وره�ای م�خ� ه ك�ش»* درب� ن»�% �رب� ش»»ران� دو اب�%زف»�� گ ش»»رد م�س»اق� ن»� ان� ج�% �Ê«ت ر درخ�%ه اپ��ن� ود . دام�ت»»»� وردار ن»»»�% اض»»»ی ب�%زج»»»�� ت� ج�� ان� ار� اه�مي� ت»»»�� Kی ا� ان� غ»»»� لت� ن% اس»»»ی وب�� ای س�ن� ت� ه»»»� غ»»»ال�ي� ی ار� ق�� س»»»* خ� ی�%اب� ات»»�� خ% ا ه�ن� ا ت»»�% غص»»� ه ت�% د ك»»� ده ش»»�* ن� ب�� ا ر� ك�س»»* پ� درب� ن»»�� ز ف»»�� دار ش»»ران� دواب»»�% ه دت»»�� ا ن»»�% اب� ه»»� ا وم�لاف»»�� �رب� ه»»� م�س»»اق�

116

ال اور درش»»� ن� ه»� ز� ب»�� Kف� وا ح^ روس»�* اب� خ�� ك»ه م�لاف»�� ات�� ن� ود ج�^ هان� ه�مره ن»�% دی درس�طخ ج�% دت�� اسی ش�* 1339س�ن�ی 1960ه.ش* / ك»»ان�� �tن مر Kم»»ا ی ا ي� �tب اس�وس»»ی ه�وا رای ج�% هت� م�اخ�% ه ج�% ن�u2م ن�% �tپ ر خ»»�� Kوروی درا �رار� س»»�* ب�%زق»»�

ر� پ� می ن»»�� ی و ان�� ان�� ص»»� ای ف�� اب�%ث� ه»»� دام�اب� رف»»�� ه اف»»�� ن� گ�ون»»�� ار اپ�� ورد . درك�ن»»� هم ج»»�� ف� ن�% ح^ روس»»�* ط خ�� وس»»� اب� ن�� ل�حظ»»�ال ن� درش»� ي� رف�� ی ط»� ان�� ص»� ای ف�� اب�%ث� ه»� ود. رف»�� ان� ن»�% �Ê«ت ر اد درخ�% ت»�� اب� ر� لغ»� ن� ن� ا ب�� اب%1957ه�م»راه ت»�% ا ب�^زت»�� م ت»�%

ال د ودرش»� روع ش»�* ان� ش»* ن»� �Êب كا �tن مر Kط ا وس»� ش»كاوری(( ن�� ها و )) دت�� ط روش»� وس»� ا ن�� ص»� ه ف�� كÆ (( ن»�% ن� ن� توب�� )) اس»�ال ت� . درش»»� اق�� غدادامه ت»»�� /1339ه�ای ت�% اب�1960ه. ش* م�ات��س»»* ر� Kعه ی ا وس»»� ه ن�� روع ن»»�% ن� ش»»* ي� رف�� م ط»�

خت� م ی�� لاج�های اي�� م»»»»ودن� ش»»»»� زای ن�� ه ب»»»»�% ی ك»»»»� ان�� ش* ه»»»»� ه ك�وش»»»»�* ك�لت»»»»� دو ار� مودت»»»»�� ود ن�� ح� لاج�های�� ل ش»»»»� كمن»»»»� می وت�� ان��د. س* ه ت�� �ت �ی گ�رق�� دان� ن� ه ج�^ خ% ن� �ن ت� ب�� لع ش�لاح ض�ورب� می گ�رق�� شهای ج�� ق�رات�� وان� ك�ت� ع�ت�

117

صل س�وم ف��

گ شرد ) ن� م (1960 -1963 ه.ش* /1339-1342مرج�له س�وم ج�%ه گز ن»»�% �tت ك»»د ا ت�� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� لاش* را ب»»�% پ�tن� ت�� ر خ»»�� Kدرب� ا ز ف»»�� گ ش»»رد دواب»»�% ن»»� ن� مرج�ل»»ه ج�% �tپ ر خ»»�� Kوا �ن وم�ي� درس»»�اه�م ف»»� دن� وت�� ن� ه رس»»� ود ك»»� رده ن»»�% م ك»»� هت� ق� ه را ت�� كت»»� ن� ت�� ان� اپ�� ت»»�� Kه ا �ی ن»»�% ه»»ان� ح»»ولاب� ج�% ال ی�� ن� ج»»� د. دره�مي� ن� �ك�ارت�%س»»ن

ل ده»»»ه ی ود. دراواب»»»�� د ن»»»�% واه»»»� ردو ج�� ع ه»»»� ق»»»� ه ت�� �ی ن»»»�% ه»»»ان� ل ج�% ورد م�س»»»اب�° ق� در م»»»� واف»»»� اری ار�1960ون�� ت�%س»»»ن�پ�ری س»»»»»»* ی� گی ب�� د و ه�م ت�%س»»»»»»ن� وم ار� رش»»»»»»�* ه»»»»»»ان� س»»»»»»� وره�ای ج�% د و ك�ش»»»»»»* دت�� ن� لال» رس»»»»»»� ف� ت� ه اس»»»»»»� عمراب� ن»»»»»»�% م�س»»»»»»ت�

درب� ز ف»�� كی ار� اب»�% ال ت�� ن»»% پ�ری» درق�� ع گ»� ا م�وض�� هان� س�وم ك�ه ع�موم�ا ت�% اب� م�لل ج�% ارر� ر� م�ن% پ� د. ن�� دت�� وردارش�* ب�%زج��. ت� اج�� ل ش»� ل�ر� دب� م»پ�ر� ه ش»�* ان� ن»»�% ن»»� ب�� ها ك»ارع�مومی ج�% ن� را دراف�� Kت� ا عي� وق�� ود م»»� ردو ن»»�% اری» ار� ه»� ر� پ� ا ن»�� ه�ا ت��ا می ، اروت»»»�^ گ ان�� ن»»»� زور� ج�% ورب� ب»»»�% ه درض»»»� ت� ك»»»� عي� ه اپ��ن� واق�� ان� ن»»»�% ن»»»� �Êب ا زدن� اروت�^ ی ب»»»�% ا ن�^ گ»»»ز ت»»»�% �tت رف� د ار� ط»»»�د دت�� ي�ن� ش»�* دب�% درب� ت»�% ز ف»�� ه دو اب»�% ت� ن»»�% س»ي% ه ت�� �ت»» ه رق�� �ت»» ان� رق�� ت»»�� Kود، ا د ن»»�% واه»� درب� ج�� ز ف»�� لای دواب»�% ن� سپر ت�% ي� سن� خ� ی��

ان� ار� ان� ول�هس»»ن� ارس�ن� ورش* ه�ای م�خ% د. س�* اب� ده�ن� خ% ان� ی�� ت�� Kظره ا ب�tز س�ت� ر� ود را ار� ا ج�� دت�� ش* ك�ردت�� وك�وش�*ای ور ه»»� لاش* ك�ش»»* ی ار� ت�� س»»* خ� گ»ز ی�% �tت و د پ�رك�Æ ار� س»»� ار م�س»»* ار� ل ت»»�% كن� س»»* ی درت�� ن¬% ر ای ع»�� لاش* اروت»»�^ و وت�� كÆ س»»� ب»»��د اه�د رش»»�* ان� ش»»�* م»»� ن� ر� ه دراپ�� ا ك»»� درب� ه»»� ز ف»»�� ود . اب»»�% %t««ن ور ظ� ه اپ��ن� م�ت� ل ن»»�% ن»»� زای ب�� ی ب»»�% ن¬% ر ی وع»»�� رق� ای ش»»* اروت»»�^

ان� �Ê«««ت ر ه خ�% د ك»»»� ن»»»� ن� اف�� ورب� م�لم»»»وش درت�� ه ض»»»� ی ن»»»�% ب� د . وق»»»�� ودت»»»�� ا ن�% ش* ه»»»� ن� ك�وش»»»�* ا واپ�� ی ه»»»� ب� ن»»»� د ب�� ن� ت»»»�% Kده ا ن»»»� اب�� �ر� ق�لی ن% ای ق�� ض»»وم�ت� ه»»� ا ار� خ�� د ت»»�� عی ك�ردت»»�� د وس»»� م�دت»»�� Kل ا ا ب�%زش»»ر ع�ف»»� خ% �tی در س»»ت� ت»»�� ی� ان� ب�� ت»»�� Kود ا ه س»»� ح»»ولاب� ن»»�% ی��عه ك�می وس»»� ن� ن�� زاپ�� د. غ�لاوه ب»»�% ارت»�� گد� وت��ش* ت�% ع ج»»�� اق�� داوم م�ن»»� زای ت»�� گز ب»»�% �tت ك»»د ا ت�� اه�م ت»»�% ف»� اده ت�� دم درج»»�% د و ف»»�� كاه�ن»»� ن�%گ ن»� كÆ ج�% ر ب»�� درب� ار� ره�گ»د� ز ف»�� ای ه»�ردو اب»�% ف»� اب� وت�% زای ج�ن»� ه ب»�% ظ»ری ك»� می وخ�� ای ان�� ی ش�لاح ه»� ق� وك�ت�ا ان� ت»»�% ت»»�� Kده ا ن»� اب�� �ر� اه�م ق� ف»� غ»ا ت�� گز وط�ت% �tت ك»د درب� ار� ت�� ز ف»�� ات��ش* ب��زش دو اب»�% �ر� ت% اق� ت� ، م�وج�% ود داس�* می وج�% ان��

ن� وار� ه )) ن»�� اسی ن»�% گز ، دراص�ظلاح س�ن� �tت كد ه ت�� درب� ن�% كی دو اب�%ز ف�� �Êت د ز� كلی ار� ب�� ن� س�* ي� ن� ن� ج�^ د. اپ�� گز گ�ردت�� �tت كد ت��118

ان� ات»»�� لاح وت�^ ل»»ع ش»»� ش ج�� رات�� ق»»� ی در ك�ت� ان�� ت� ه»»� ي� ق� وق�� ت% م»»� وج�% ن� ام»»ر م»»� ت� وه�مي� ده اس»»� ر ش»»�* پ� غت»»� زش (( ت�� ب»»��د. گ شرد ش�* ن� ج�%

گو حران� ك�ن� ی�%رداد ن� 1339درخ»»»»»»�� وپ�° / ر* عمار1960 ه. ش* ت� ه اس»»»»»»� ه غ�لت»»»»»»� ارر� ال�ها م�ن»»»»»»% گ»»»»»»و ت�^ش ار� ش»»»»»»� م م�لث� ك�ن�

ز م�لی ی ب»�% ب� ود م�ن»»% ص»د ج»»�� ور ف�� ن� ك�ش»»* Kز ا �t«ب س»ت� ور� خ� ا ی�� ص»»له ل�وم�وم�ن»% لاف�� ت� . ت�% اق�� لال» دس�ت� ت»�� ف� ه اس�ت� كÆ ن�% �tب لز* ت�%د را اغ�لام ودت»�� هام ن�% ا دارای ش»� خ»»% ی�� Kرب% درا وره�ای ع»�� ی ار� ك�ش»* غص»� ه ت�% گا ك»� ان�� ت�� ال�ث� ك�ا ك�ردن� م�غادن� ات��Æك �t«ب لز* ش* ت�% م»ود. ارت�� گ»ا را اغ�لام ن�� ان�� ال�ث� ك�ات�� لال» ات�� ف� كه اس�ت� �tت لز* ه غ�ام�ل ت�% وم�ت% د م�وسی ج�^ ن� كس* ك�رد. ط�ولی ت��

گ»»و ار� مه»ور» ك�ن� ش ح�% ی� و رب�° اون�% ار� ا وك»� رد . ل�وم�وم�ن»% ال ك»� غ� گ»»و را اس»�* اك�Æ ك�ن� ددا ج»»�� م م�خ»% ظ� �راری ت�� ه ب�%زق»»� هان�� ه ن�% ر� ن�% پ� ن��روح� كÆ وخ»»�� �t««ب لز* ردن� ت�% ان� م�خك»»وم ك»»� وه»»� ر� ج�� پ� وروی ن»»�� د.دول�ث� س»»�* مودت»»�� ای ك�م»»كÆ ن�� اص»»�� ف� م�ان� م�ل»»ل ت�� ار� ش»»�روح� ا خ»»»�� د وت»»»�% دت�� گوش»»»�* م�ان� م�ل»»»ل وارد ك�ن� ار� ای ش»»»� پ�روه»»»� ه ن�� ت»»»� وب�° اه ر* د. درم»»»� گ»»»و ش»»»�* ور ار� ك�ن� ن� ك�ش»»»* Kای ا پ�روه»»»� ن��

د. كزدت»»�� ه ت�� وم�ت»»% ا م�وس»»ی ج�^ ه ت»»�% ارر� زای م�ن»»% دامی ب»»�% خ* اف»»�� ي� كن� ه� د. ل�ن� دت»»�� ه»»ا گ�ردت�� ن�� Kا �ن پ�� گز� ات�� كی ج»»�% �Êت ل»»ز* ای ت�% پ�روه»»� ن��ت� پ�ره ش�اج�� و ن�� اون�% ا ك�ار� ط اوت�% ن� ج�ال روات�% د. ودرغ�ي� ا گ�ردت�� دل�وم�وم�ن% دت�� اع�ت* اغپ�راض� ش�* له ت�% اپ��ن� م�سن°

ت� . داس»»�* ت� ت�� ق� واق�� ا م»»� ا اغپ�راض� ل�وم�وم�ن% ود،ت�% ی ن�% ن¬% ر های ع�� ش* گو ك�ه دارای گ�رات�� مهور» ك�ن� ش ح�% ی� ب�tزا رب�° ر�لا وی ات�% ف»� ر� م�ت� پ� ا ن»»�� رد ول�وم�وم�ن»% ار ك»»� درب� ب�%زك�ن»»� ا را ار� ف»�� و ، ل�وم�وم�ن»% اون�% ار� لاف� ك»� ن� ن� اج�� زور� اپ�� ال ب»�% ن»»% ه دب�� ن�%اع پ�ر اوص»»�� س»»* ی� گی ب�� ن� ق� س»»�* Kه ا ح%ر ن�% ی ك�ه م�ن� ن�� ا �tت ا ك�ود و ت�% ون�� ف� م�ون�% ر� گ ر* گام شره�ن� مرد. دراپ��ن� ه�ي� ول ش�* را م�عر�

همن� د)ن�% ات�� ل رش»»»� ن»»»� ه ق�� ا را ن»»»�% ر� ل�وم�وم�ن»»»% پ� ه داد اون»»»�� وم�ت»»»% ل ج�^ حوب»»»�� رد وی�� ر» ك»»»� ا را اس»»»پ� د، ل�وم�وم�ن»»»% ه.1340ش»»»�*ه ون»»»�� ان�� ا1961ش* / ر* ف»»»� �tت �ر ق� Kض»»»وض م»»»ردم ا ه خ�� ه»»»ان� ن»»»�% م»»»ام م»»»ردم ج�% ان� ن�� ا درم�ن»»»� م ( . م»»»رگ� ل�وم�وم�ن»»»%

رد س»ت� واغ�لام ك»� صر دات�� م�ان� م�لل را م�ف� وروی ش�ار� د . دول�ث� س�* ت% ش�* اری را م�وج�% اه�وی ت�%سن� ه�ن�

119

ه ا را ن»»»�% ارل�وم�وم�ن»»»% گ»»»ا ت�� ن�� ر� وان� گ�پ� ت»»»� �Êب Kر� ا پ� د.ن»»»�� اش»»»� ن� می س�* م�ان� م�ل»»»ل ن�� ار� ل ش»»»� ر» ك»»»� پ� ن»»»�� ول�د را د امر س»»»�* ه داگ� ه»»»� ك»»»�ه ن»»»�� ح%ر� ه ی�� ان� ن»»»�% ن»»»� ه ه�مخ^ وم�ت»»»% ا ،ج�^ م»»»رگ� ل�وم�وم�ن»»»% ت� . ت�^ش ار� اج�� ن� ت� س»»»�* مي� ه رش»»»� ب�tزن»»»�% س»»»ت� ور� خ� وان� ی�� ع�ت»»»�ر د. اگ»»� گ»»و ش»»�* ه ك�ن� گ»»ا ن»»�% ان�� دد ك�ات�� ه ال�خاق� م�خ»»% ر ن�% ب�tزی ج�اص� ست� ور� خ� ام ی�� ا ك�ست% م�ف� ط ت�% ف� گا ادامه داد وق�� ان�� ت�� ك�اخ* ي� م�ان� م�ل»»ل ه� ار� ای ش»»� پ�روه»»� م»»ود و درن�� ي� ال�ث� ب�� ما دج»»�� ي� ق� خده م�ست� �الاب� م�ن گو ات�� حران� ك�ن� ان� ی�% �Êت ر چه در خ�%

ش* ی� عی در ب�� م�ان� م�ل»»ل س»»� ار� ق� ش»»� ن»»�� خ»»ده ار� ط�ر �الاب� م�ن كن� ات»»�� د ل�ن� ن� �ن داش»»�* ی ت�� ارك�ب� ها م�س»»* درن�� ز ف»»�� كÆ ار� اب»»�% ب»»��ر� پ� ها ن»�� ت� و روش»� ه داری داس»�* ای» ش»رم�ان�� ن»� هت� دب�� گ»و در ج�% ي�ن� ك�ن� گ»اه داش»�* ی ن�� ع»ب� ود ت�� ای ج»�� ه ه»� واس�ت� ب�%زدن� ج��

گ ا ه�ماه�ن»»»� ز ح�م»»»اب��ث� ار� ل�وم�وم�ن»»»% ی ب»»»�% ب� وم م�ن»»»% ه»»»ان� س»»»� ان� م»»»ردم ج�% خ»»»% اه�ن� ود را ت�% ه ج»»»�� د ك»»»� ن� �ن م»»»ام داش»»»�* عی ن�� س»»»�د. ت�� ش�ار�

ن� وار ب�%زل�ي� �tن دال ن� درش»� زل�ي� حران� ب»�% م1948 ه.ش* / 1327ت�^ش ار� ی�% س»ت� ق� م ت�� خكت� كل ی�� ه س»�* ل�م»ان� ن»�% Kله ا م م�س»ن°

ل�م»ان� Kرب% ا ت� . دول ع»�� رق�� ود گ»� ه ج»�� ده ای ن»�% ورب� ج»�ل ش»�* رب% ض»� رق� وع»�� درب� ش»* ز ف»�� ي�ن� دواب»�% ن� ب�% Kای را در ش�ال ن¬% ر رق�ی1955 ه.ش* / 1334ع�� ل�م»ان� ش»* Kر� ا پ� وروی ن»�� د وس»�* وردت�� Kودرا ان�� وب��ث� ت�� ه ع�ض� م ن�%

ا ش�ال ن� ت�^ش ت�� Kا ورد . ار� Kو درا مان� ورس�* ي� وب��ث� ب�� ه ع�ض� م1961ه.ش* /1340را دره�مان� ش�ال ن�%گ»»ز �tت كن� د د ل�ن� �ی م�ظ»»رح می ش»»�* ه»»ان� ل ج�% گ»»ز م�س»»اب�° �tت ار د ن� در ك�ن»»� زل�ي� هر ب»»�% ل�م»»ان� وش»»�* Kله ا مس»»ن° ه گ�اه�گاه�ي� اگ�رچ»»^ه روع ن»»»�% ی ش»»»* رق� ل�م»»»ان� ش»»»* Kال دول�ث� ا ود . دراپ��ن� ش»»»� ت»»»% رب% ب�� رق� وع»»»�� ط ش»»»* له ای اش�اس»»»ی در روات»»»�% م�س»»»ن°م»»ام �ی در ن�� ان� گهن»»% اردار و ت�� م ج»»�� ت� ا س»»� زا ت»»�% ب»»�� Kم»»ود وا ن� ن�� زل�ي� ی ب»»�% ن¬% ر ی وع»»�� رق� م»»ه ش»»* ي� ي�ن� دوب�� اب�% واری م»»� �t««ن داب* د اج»»�

اری ار� ی ت�%س»»»ن� دان�� ت% ج»»»�% وج�% وار م»»»� �t«««ن ن� د ای اپ�� ن»»»� رد . ب�% ت� ك»»»� ل خ�راس»»»� ور ك�ام»»»� ه ط»»»� ه رور� ن»»»�% ان�� ن% اغ�اب� س»»»�* ش»»»�ن� زل�ي� وار ب»»�% �t««ن دن� د م»»� Kود ا ه وج»»�% كل ك�رد. ن�% ار م�ش* ان� را ت�%سن� ت�� Kا �ان اط م�ن� ن% د و ارب�� �ی گ�ردت�� ل�مان� Kواده ه�ای ا ان�� ج��

120

ب�tزا ه�دف� ت� ر� ال داس�* ن% ه دب�� رب% ن�% هان� ع�� دی را درج�% دت�� �ی ش�* ان� غ� لت� ن% اسی وب�� �ی ، س�ن� غ�كش ال�عمل روان�ود. ی ن�% ن¬% ر ه ع�� ی ن�% رق� ل�مان� ش* Kرار اه�الی ا� لوگ�پ�ری» ار� ق� ن� ج�% Kا �ن ي� اص�لی ار� ش�اج��

اب��ز لاب% ال�ح%ر� ف� ات��اب��ز ار� ش�ال عمارگ�ران�1954 ه.ش* / 1333 مردم ال�ح%ر� ت� ه اس»»� ود غ�لت� اب� ج�� ارر� دب� م�ن% ه ش�* م ن�%

رب% س»»م ع»»� ال�ی� وت�� اس�ت� اص»»ر و گ�س»»پ�رش* ت�� ط ت�� وس»»� درب� درم�ص»»ر ن�� ن� ف»»�� ي� رف�� ت� گ»»� ه دس»»� د . ن»»�% ودت»»�� �ر� ش»»وی اق� �رات�� ق�ان� خ»»»% ور و ه�ن� ه س»»»�* ان»»»�� اورم�ن� ان� م�ل»»»ل ج�� ز درم�ن»»»� اب»»»�� ن� م»»»ردم ال�ح%ر� ي� وب�� ع و ج»»»�� ت� اب� وس»»»� ارر� د م�ن»»»% ت% ش»»»�* وج�% م»»»�

ا ا ت»�% ت� ت»»�� �راوان� داس»�* عی ق»� ود س»� اب��ز ن�% عمار ال�ح%ر� ه ادامه اس�ت� ل ن�% سه ك�ه م�اب�� �رات�� د .دول�ث� ق� ر� گپ� عی را ب�%زات�� وس�ت�د ط� ك�ن»»»� ز چ�ف»»»� اب»»»�� ود را در ال�ح%ر� اب� ج»»»�� ار� ن»»»� اره ای ار� ام�ن� ل ت»»»�^ داف�� امی ج»»»� ظ»»»� اس»»»ی وت�� ق� س�ن� ن»»»�� اده ار� ط�ر ف� ت� اس»»»�اه�ره د .ف»»�� اع�ت* ش�* ي�ن� ال�ملل ت�% ط ب�% ه وروات�% ان�� اورم�ن� سه ، ج�� �رات�� اسی ج�ادی را در ق� ل س�ن� ود م�ساب�° ن� ج�� واپ��اب��ز اغ�لام ام م�لث� ال�ح%ر� ن� ود را ار� ق�� وروی ح�ماب��ث� ج�� ود وس�* ده ن�% اب��زی ش�* ون� ال�ح%ر� ت� �tب لا ف� ت� ات�� غال�ي� مرك�ر� ق��

ال ر� در ش»� پ� م�ان� م�ل»ل ن»�� ار� ه ش»� ود ك»»� الی ن»»�% ك»زد . اپ��ن� در ج»� ز1960 ه.ش* /1339م�ن� اب»�� ق� م»»ردم ال�ح%ر� م ج»»�ار ح�م»»اب��ث� ظ»»� ت� ی اب�� ن¬% ر ن� ع»»�� �tپ خ»»د �س»»ه ار� م�ن �رات�� �رار داد . ق� د ق»»� ن»»� �Êب ا ورد ت�� لال را در م»»� ف� ت� ه اس»»� دن� ن»»�% ن� زای رس»»� ب»»�%

ا ود ت»»�% ت»»% ل ب�� ت� ، م�اب»»�� واس»»� رب% را می ج�� خ»»اد ع»»�� ط� ای�� ه چ�ف»»� ال ك»»� ن� ج»»� خ»»ده در غ�ي� �الاب� م�ن كن� ات»»�� ت� ل�ن� داس»»�*ار ا در ج»»�^ د� د ل»»� ان� ده»»� س»»* ز ت�� اب»»�� لال ال�ح%ر� ف� ت� ال�ف� اس»»� ه م�خ»»� ان»»�� اورم�ن� د م�ل»»ل ج�� ز� ود را ب»»�� س»»ه ج»»�� �رات�� ح�م»»اب��ث� ار� ق�

ر پ� ام در ن»»�� خ% مود . شرای�� م�ان� م�لل ع�مل ن�� وب% ش�ار� ه 1341ج�^ ت»»� وب�° دمی1962 ه.ش* / ر* �رات»»�� م ت�^ش ار� رق�ت� اق�� لال دس�ت� ت�� ف� ه اس�ت� اب��ز ن�% ت� ال�ح%ر� هاد دو گ�ل ض�ورب� گ�رق�� ت� س* ی� ه ب�� . ك�ه ن�%

121

ا كی ك�وت�% حران� م�وش�* ی�%ال زال1959 ه.ش* /1338در ش»»»»� ب»»»»�� ه ر* ز غ�لت»»»»� دل ك�اس»»»»پ�رو» ب»»»»�% ن»»»»� ه ره»»»»پ%ری ق�� ی ن»»»»�% لان�% ف� ا ات�� م در ك�وت»»»»�%

ه ی ك»� ه»ان�� ت� ال�ق� ود. م�خ� س»م» ن»�% ال�ی� س»م» وس�وس�ن� ال�ی� وت�� اس�ت� ه ای ار� ت�� ر� مپ� Kلاب% ا ف� كز ات�� ف� ت� . ت�� ا ض�ورب� گ�رق�� سن� ی� اب�� ت�%اری خ»% دی وی�� ول�ن»� ر ن�� ظ»� ه ار� ت�� �ی ك»� كلان� ر� م�ش»* پ� م»ود ون»�� ا ن�� لی در ك�وت»�% لاج�اب� داج�� ا اص»� خ»ده ت»�% �الاب� م�ن دول�ث� ات»��ه كی ن»»»�% �Êت د ز� ی وب»»»�� ارج% ت� ج»»»�� اس»»»� وروی در س�ن� ه س»»»�* كی ك�اس»»»پ�رو ن»»»�% �Êت د ز� ت% ب»»»�� وج�% ورد م»»»� Kد ا دت»»»�� ور ت�^ ن� ك�ش»»»* Kزای ا ب»»»�%

ی ار� غص»� ود ت�% ده ن»�% ق� ش»�* وروی م�وف»� م�ان� دول�ث� س�* ن� ر� ا اپ�� د. ت�� لی ش�* اس�ت� داج�� ی در س�ن� ن�� ا های ك�وت�% ست� ی� ك�موب��وری را ك»»ا ك�ش»»* �tن مر Kكی ا �Êت د ز� ون� در ب»»�� ا اك�ت»»� ورد ، ام»»� Kود در ا ض»»ورب� اق��م»»ار ج»»�� ه اش* را ت�% وره�ای ه�مس»»ان�� ك�ش»»*

خ»»»ه دول�ث� ن� �ن ود.درب�� ور س»»»�* ن� ك�ش»»»* Kخ»»د ا �رد» ، م�ن پ� رار گ»»»� � وروی ق»»»� ورد ح�م»»»اب��ث� س»»»�* ك»»»ه م»»� ن� ه اب�� روط ن»»»�% ود م�ش»»»* ه ن»»»�% �ت»»» اق�� ت��ال م ك�اس»پ�رو درش»� ي�� �ی رر* گون� زای ش»رت�� خ»ده ب»�% �الاب� م�ن ی1961ه. ش* /1340ات»�� ان�� ان� ك�وت»�% �رارت»�� ه ق� م ن»�%

كس»»»ت� ای ك�اس»»»پ�رو ش�* پ�روه»»»� وك�ه»»»ا ار� ن�� خ� ج�� لي� ده در ج�� ن� غ»»»� كن� اپ�� د ل�ن� وت�� اده س»»»�* ن»»»� ا ب�� اك�Æ ك�وت»»»�% رد در ج»»»�� ك�م»»»كÆ ك»»»�ور ن� ك�ش»* Kه»»ات��ش* درا ال�ت� اط�ر دج�� ه ج»»�� خ»»ده ن»»�% �الاب� م�ن م�ان� م�ل»ل ار� دول�ث� ات»�� ار� ه ش»� ا ن»�% كاب��ث� ك�وت�% دوس�* وردت�� ج��

ت� ه دس»»� �ی ن»»�% ان� خ»ده اط�لاغ»� �الاب� م�ن غ»د دول�ث� ات»»�� ال ت�% د. ش»� هان� گ�ردت»�� �ی در س�طخ ج�% ن� ا ات�� خ% ت% ب�%زور� ه�ن� م�وج�%له اص»»� لاف�� . ت�% ت� رده اس»»� ق�ر ك»»� ا م�س»»ت� می در ك�وت»»�% كÆ ان�� ا ك�لاه»»� م»»ا ت»»�% ي� اره ب�� كهای ف»»�� وروی م�وش»»�* خ»»اد س»»�* ه ای�� ورد ك»»� Kا

ه ار� خ»^ ای�� ن� م»ود ج�^ رد واغ�لام ن�� ادر ك»� ا را ص»� ی ك�وت»�% ن�� ا ور م�خاص»ره درت»�� ت� خ»ده دس»� �الاب� م�ن مهور ات»�� ش ح�% ی� دی رب�° ك�ن�وروی اب��ث% س»�* زا ح�مل»ه ار� ج»»�% ب»�� Kخده ا �الاب� م�ن ود ، ات�� اده س�* ف� خده اس�ت� �الاب� م�ن اك�Æ ات�� ه ج�� اپ��ن� ش�لاج�ها غ�لت�ود را در شراش»»»ر» ای ج»»»�� پ�روه»»»� وروی ن�� خ»»»اد س»»»�* خ»»»ده و ای�� �الاب� م�ن ن� ات»»»�� ي� ن� له دول»»»� اص»»»� لاف�� رد . ت�% د ك»»»� واه»»»� ی ج�� لق� ت��ود ، ده ن»»�% كن»»� ه اف�� ان�� ه»»ان� ش»� می ب�%زشراش»ر» ج�% گ ان�� ن� وش ج�% كه» ك�ان�% د . درج�ال�ن� وردت�� Kاش* درا م�اده ت�% Kه ج�ال ا هان� ن�% ج�%ود كی ج»�� گاه�ه»ای م�وش»�* ان�� ها ت�^ اروش»� د ت�� اع�ت* ش»»�* ن� ت»»�% ي� رف�� ی ط»� س»* �tت د م�ان� م�ل»ل وم�ص»لخت� ات�� دام�اب� ش�ار� اف��

د. ن� ن� ن� ا ب�%زج�^ را ار� ك�وت�%122

لع ش�لاح : مان� ج�� ي� ب��ل»ع اك�راب� ج�� د� د ، م»� می اج�س»اش ك�ردت»�� گ ان�� ن»� كÆ ج�% اب�%ث� ب»�� درب� ار� ت»�% ز ف»�� ه دواب»�% ظ»ر ك»� ا وخ�� حران� ك�وت�% ی�%گ»»ز �tت رف� د . ار� ط»»� ت� اج�� كÆ ش»»� �t««ب د پ�ر� ت� �tب ها ق� واق�� ه خ�ض»»ول ن�� ل ن»»�% ی ج�اص»»� گ»»وی ن�% ن� ال�ها گ�ق� لاح را ت�^ش ار� ش»»� ش»»�ود. ده ن»»»»�% ان� ش»»»»�* ن»»»»� �Êب ا �ی واغ»»»»پ�راض� اروت�^ گ»»»»زان� ت% ت�� وج�% رب% م»»»»� رق� وع»»»»�� می ش»»»»* گ»»»»اه ان�� ان�� ه ت�^ ا ن»»»»�% ل اروت»»»»�^ دب�� ن»»»»% ب��

ال ام درش»»»»»� خ% خ»»»»»اد1963 ه. ش* / 1342ش»»»»»رای�� خ»»»»»ده وای�� �الاب� م�ن ان� ، ات»»»»»�� گلس»»»»»ن� دگ�ان� ان�� ن»»»»»� ب�� ما م ن��د. مودت»»»�� اء ن�� ه ای را ام�ص»»»� اب� ه�س»»»ت� م�ات��س»»»* ر� Kع ا می وم�ت»»»� لاج�های ان�� م»»»ودن� ش»»»� رار داد م�خ»»»دود ن�� � وروی ق»»»� س»»»�*عه روح وس»»»� ه ن�� كن� ن»»»�% د، ل�ن� دت�� ن� توس»»»�* ود ب�� ه ج»»»�� ام»»»ه ع�م»»»ل ن»»»�% غ»»»دی ج�% ای ت�% ق� ه»»»� واف»»»� ق� و ن�� واف»»»� ن� ن�� اد اپ�� ه م�ف»»»� اگ�رچ»»»^

ار ك�رد. �ی ك�مكÆ ت�%سن� هان� ل ج�% ی در م�ساب�° ن�� ا های اروت�^ درن�� درب� ه�ا وف�� ان� اب�%ز ف�� ق� وه�مكاری م�ن� واف� ن��گ شرد ن� ج�% ت�^ش ار�

ن� ت�^ش مرج�ل»»ه ای در Kود . ار� ا گ ش»»رد ن»»�% ن»»� ان� ج�% ات»»�� ل»»ه ت�^ ه مپ�ر� لاح ن»»�% ل»»ع ش»»� ام»»ه ج�� ت� ت�� ق� واق�� ای م»»� ام�ص»»�ن� اغ�م ار� Kض»»»ود ار� ا ت� وم�ف� ده اس»»»� ی م�ع»»»روف� ش»»»�* دان�� خ� ر� ي� س»»»* ه ت�� ه ن»»»�% د ك»»»� روع ش»»»�* ها ش»»»* درن�� ز ف»»»�� ط اب»»»�% روات»»»�%

م خكت� ه ی�� درب� وك�م»»كÆ ن»»�% ز ف»»�� ط دو اب»»�% ود روات�% هت% ت% ن�% ی اس�ت� ك�ه م�وج�% هان�� �tن مان� ه�ا وه�مكار ي� اك�راب� و ب�� م�د�ها می گ�ردد . درش�ال ن�� Kا �ان /1343ص�لخ م�ن� ف�1964 ه. ش* ن»»�� د ب�%زر* ن»»� وب�� ف� ، ل�ت° ح^ روس�* م ت�^ش ار� خ��

ت� او در دهه ه دس�ت� گ�رق�� وروی ن�% درب� را درس�* ام داد.1970ف�� خ»»% ز ای�� ارب�� كش»»ون� وك»»� ن� ا ب�� اب� ت�% دو م�لاف��ال دگ�ان� 1975 ه.ش* /1354درش»»� ن»»»� ب�� ما الاب�35 م ن�� وروی وات»»»�� خ»»»اد س»»»�* دگ�ان� ای�� ن»»»� ب�� ما ه ن�� ور ك»»»� ك�ش»»»*

اك�ره د� ا م»»� ت� و ه�مك»»اری دراروت»»�^ ي� ن� ورد ام»»� ا درم»»� د ت»»�� م�دت»»�� Kرده�م ا كی گ»»� ن� د در ه�لس»»ن� ودت»»�� ان� ن�% ت»»�� Kو ا ر� ر� خ»»�% پ� خ»»ده ن»»�� �م�نود : ب�tز ن�% �را رر� ه ق� كی ن�% ن� امه ه�لسن� ت� ت�� ق� ی م�واق�� ن�� Kگ�رده�م ا �ن ه اپ�� خ% ن� �ن د. ب�� ن� ك�ن�

ی 1 دان�� خ� ر� ي� س* اس�ت� ت�� د ب�%زادامه س�ن� ك�ن� ا° ( ت��123

هان��ی 2 ست� ج�% م�ان� م�لل در ع�رصه ش�ی� ه ش�ار� پ�ر ن�% س* ی� دن� ه�رچه ب�� ن� س* خ� درب� ی�% ( ف��ر .3 وق� ت�%ش* گی وچ�ق� �ره�ن� ه ه�ای ق� ت� م�ن� امه در ر� ت� ت�� ق� ده م�واق�� ن� اء ك�ن� ( ه�مكاری دول ام�ص�

ال ان� د رش»»� س»»ن� ات�� غ� ه اق�� وروی ن»»�% ر� ح�مل»»ه س»»�* پ� �راوان� دارد ون»»�� ه ق»»� كت»»� ن� ت�� Kزا رب% ب»»�% ه»»ان� ع»»�� ه ج�% وم ك»»� ه س»»� كت»»� ت��غ»»»»»ه1979 ه. ش* /1358 ار� خت* وم�ن� كی م�خ»»»»»ل ی�% ن� ام»»»»»ه ه�لس»»»»»ن� ن� ن� �ف د م�واق�� دت»»»»»�� خ% گ»»»»»ام ی�� ه دره�ي� م اگ�رچ»»»»»^

رب% را رق� وع»»»�� ط ش»»»* للی اش�اس»»»ی در روات»»»�% كن� ج�� د ل�ن� وروی ش»»»�* خ»»»اد س»»»�* خ»»»ده و ای�� �الاب� م�ن دگ�ان� ات»»»�� ن»»»� ب�� ما ن��د. گزدت�� ت% ت�� م�وج�%

زان� ،1980در ده»»»ه لامی دراب»»»�� مه»»»وری» اش»»»� ام ح�% ظ»»»� ق�رار ت�� ت� لامی اس»»»� لاب% اش»»»� ف� ی ات�� پ�رور� لاد ن»»»�� م�ن�ش* ع�م»»ومی ی% ن� ا ج�% ن� ، ه�م»»راه ت»»�% �tپ و ص»ل ن»»�� ات��ش* اپ��ن� ف�� ود. گ�س* ي�ن� ال�مللی گ�ش* اب� ب�% اس�ن% دی در م�ن� دت�� صل ج�% ف��ود. ه»»ان� ن»»�% ه وج�% ظق»»� اس»»ی م�ت� ه س�ن� ن»»�� ر درم�وار� پ� ت»»� غ� ه ت�� خ»»% ن� �ن رب% ودرب�� رق� وع»»�� ان� ش»»* وت»»�� لطه ج�% ه ش»»� ان� غ�لت»»� م�س»»لمات��اع اط�عی دراوص»»�� ر» ف»»�� پ� ن�* ا° ن� ت»»�� Kه ا ل»»ف� ن»»�% ن� ه م�ل»»ل م�خ� وچ»»% لامی ون�� لاب% اش»»� ف� ی ات�� پ�رور� عت* ار� ن»»�� ت% ح»»ولاب� م�ن� ی��ده ر ش»�* ح»% م م�ن� ت� خت� س»� اب� م�ل»ل ی�� ارر� ه گ�س»پ�رش* م�ن»% كÆ رو ن»�% زا ار� ب»�� �t«ب ه اس»�ت� . ر� ت� ه»ان� داس»�* اس»ی ج�% س�ن�

غف� ض»»� ا م�ل»»ل م�ست� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� گز ب»»�% �tت ك»»د ا ت�� اه�م ت»»�% ف»»� كی و ت�� �Êت د ز� ه ب»»�� ب�tزن»»�% اگ�ر� ها را ت�� درن�� ز ف»»�� گ»»ز اب»»�% �tت وی د� وار� س»»�. ه اس�ت� �ت ش�اج��

124

هان��ی دوم گ ج�% ن� هان� ت�^ش ار� ج�% وره�ای ج�% اط�ق� وك�ش* اع م�ن� ه اوص�� ری� ن�% ظ� هم : ت�� ش* ن�� خ� ی�%صل اول ف��

رب% هان� ع�� ج�%

ل ع�مومی م�ساب�°س»»م ی� عه ك�موب�� وس»»� ه»»ا ار� ن�� ن�� Kزش ا ر� ب»�� پ� خده ون»»�� �الاب� م�ن ه ات�� �ی دوم ن�% هان� گ ج�% ن� ی درط�ول ج�% ن�� ا دول اروت�^ ار� ن� ب��

س»»ت� وات�� خ»»ده ن�� �الاب� م�ن ه ات»»�� خ»»% ن� �ن د. درب�� وت�� كی س»»�* ور م�ن� ن� ك�ش»»* Kه ا پ�ر ن�% س* ی� ا اپ��ن� دول�ث� ه�ا ه�رچه ب�� د ت�� اع�ت* ش�* ت�%رد. گپ� ه دس�ت� ت�% رب% را ن�% هان� ع�� رهپ%ری ج�%

خ»»ده �الاب� م�ن ه ات»»�� س»»ت� ن»»�% ی� رك�موب�� پ� ای غ� ك»»ای اروت»»�^ و ، ب�%زان�� ان�� ش ت»»�� ی� ش»»� ا° ن� ت�� Kال وت�^ش ار� ا رح م�ارش»»�* ط»»�دان��ی ن»»� چكام ج�^ �ن گی ار� اس»»� ن� وس»»� ت� ن� ب�� ه اپ�� ان� داد ك»� س»»* غ»دی ت�� ح»»ولاب� ت�% كن� ی�� د.ل�ن� ن� س»* خ� زی ی�% ع ب»�� ت� ه ی وس»� دام�ت�خ»»»ده �الاب� م�ن ه ات»»»�� ود ن»»»�% ك»»»ای ج»»»�� ان� ان�� ر� م»»»پ� د ار� عی ك�ردت»»»�� ی س»»»� ن�� ا وره�ای اروت»»»�^ ب�tزاك�ش»»»* س»»»ت� . ر� ی� وردار ب�� ب�%زج»»»��

125

گز را �tت ك»»»د ا ت�� خ»»»اد ت»»»�% ور ای�� ظ»»»� ه اپ��ن� م�ت� دن� ن»»»�% ن� زای رس»»»� ا ب»»»�% ور ه»»»� ن� ك�ش»»»* د . اپ�� ن� �ات��س»»»ن ود ت�% ای ج»»»�� ه ، روی ت»»»�^ ت� ك�اس»»»�ل دهه ی د. دراواب»»»�� ض دادت»»»�� ت� خ� س»»»* پ�tن� راه ت�� ه»»»پ�ر س»»»ه ،1950ن�% �رات�� ور ق� ش* ك�ش»»»* رد ش»»»�* هاد ك»»»� ت� س»»»* ی� س»»»ه ب�� �رات�� ق�

گ ن� ال س»»� غ»»�� �روش* ر� د وق»»� ول�ن»»� ه ی ن�� ت»»� م�ن� ورگ� در ر� ام�ت»»% د ول�وك�ر� كÆ ، ه�لن»»� �t««ب لز* ا ، ت�% ال�ن»»� ن� ی ، اب�� ن¬% ر ل�م»»ان� ع»»�� Kاال وره�ا در ش»»� ن� ك�ش»»* Kق� ا واف»»� ا ن�� د . ت»»�% ن»»� ب�� ما گز ه�مك»»اری ن�� �tت ك»»د ات�� ولاد ت�% ام�ع»»ه1952 ه. ش* /1331وف»»� م ج�%

ال د. درش»»»� م»»»� Kود ا ه وج»»»�% ا ن»»»�% ال اروت»»»�^ غ»»»�� ولاد و ر� زای1957 ه . ش* /1336ف»»»� ور ب»»»�% ش* ك�ش»»»* م ه�م»»»ان� ش»»»�*پ�ر س* ی� صادی ب�� �ت =دب� اق�� ه وجی° ی ن�% ان�% ن� ا ))دش�ن� ص»»ادی اروت»�^ �ت ام�ع»ه اق�� ه (( ج�% ه ن»�% د ك»� وردت»�� Kود ا ه وج»�% ار )) را ن»�% ار� ت»�%

Æپ�رك� گی وه�مك»»ای در(( م�س»»»* عه ی ه�م»»اه�ن� وس»»� پ�رك�Æ ن�� ار م�س»»* ار� لی ت»»»�% دف� اص»»»� . ه»»� ت� ده اس»»»� هور ش»»�* م�ش»»»*ام�ع»ه ك�ر ج�% د� وق� ال»� وره�ای ف»� غ»د ك�ش»* ال ت�% اء اس»�ت� . ش»� ان� اع�ص� اری م�ن� خ% ی وی�� عب� ی ، ص�ت� ب� ه ه�ای ق�� ت� م�ن� ر�

ا می اروت�^ ی ان�� م )ی اب��زر* ت%( اوراي�� ض»ي� دام�اب� ت�� ه» اف»�� گون»�� ن� ر اب�� ه ار� ره�گ»د� ی ك»� ق� ت� وق�� د. ن�� وردت�� Kود ا ه وج�% را ن�%ك»»ه در ده»»ه ی ات�� ن� رد ج�^ ق� ك»»� �tن و ش»»* ه»»ا ت�� ن�� Kه ا ي�ن� ن»»�% وش»»� ت� ه ب�� ر� ن»»�% پ� ی را ن»»�� ن�� ا وره�ای اروت»»�^ ن� ك�ش»»* وره�ای1960اپ�� ك�ش»»*

ه ر ن»»»�% اط�� وان� ت»»»�� ه ع�ت»»»� وم ن»»»�% ه»»»ان� س»»»� ده ج�% ن� لال رس»»»� ف� ت� ه اس»»»� ه ن»»»�% ار� وره�ای ت»»»�� ی ار� ك�ش»»»* غص»»»� ه و ت�% زك�ت»»»� ان� ، ب�� وت»»»�� ن��ال ا ش»»� د . ت»»�� م�دت»»�� Kدر ا �ن Kوب��ث� ا ود.1973 ه. ش* /1352ع�ض»»� ت»»% پ�رك�Æ ب�� ار م�س»»* ار� و ت»»�% ان� ع�ض»»� گلس»»ن� م ان��

ك»»»»ه ن� گ»»»»ز اب�� �tت ود ود گ ن»»»»�% ن»»»� ی ت�^ش ار� ج�% ن¬% ر ای ع»»»�� ز اروت»»»»�^ س»»»»لط ب»»»�% ه ت�� ان� ن»»»»�% گلس»»»ن� ل ان�� ماب»»»�� كی ن�� ن� ام»»»»ر ت�� غ�لث� اپ��وره�ای ا ك�ش»»* ود ت»»�� ع ن»»�% اق�� پ�رك�Æ ال�من»»� وره�ای م�س»»* ه ك�ش»»* وچ»»% پ�ر م�ت� س»»* ی� ود ب�� ص»»ادی ج»»�� �ت ل اق�� ان� در م�س»»اب�° گلس»»ن� ان��گ»ز �tت اده ی د ف� ت� ت% اس»� وج�% پ�رك�Æ م»� ار م�س»* ار� ان� درت»�% گلس»ن� وب��ث� ان�� گ»ز ع�ض»� �tت پ�رك�Æ ، ار� ط»�رف� د ار م�س»* ار� ت»�%

ی ار� غص»»»»»� ه ت�% د ك»»»»»� پ�رك�Æ می گ�ردت»»»»»�� ار م�س»»»»»* ار� اض ت»»»»»�% ای» گ�م»»»»»رك�ی ج»»»»»�� ات»»»»»�� ع ار� مر� اق�� پ�رك�Æ ال�من»»»»»� وره�ای م�س»»»»»* ك�ش»»»»»*ال ام درش»»»»� خ% د. ش»»»»رای�� ودت»»»»�� ت% ق� ب�� ن� م�واف»»»»� Kا ا پ�رك�Æ ت»»»»�% ار م�س»»»»* ار� وره�ای ت»»»»�% / 1352ك�ش»»»»* م1973 ه. ش*

ال ان� ودر ش»»� گلس»»ن� ار1981 ه.ش* / 1360ان�� ار� وب��ث� ت»»�% ه ع�ض»»� ر� ن»»�% پ� ان� ن»»�� وت»»�� د ون�� م»»ارك�Æ ، اب��زل�ن»»� م دان��

126

ه ی ن»»»�% ن�� ا وره�ای اروت»»»�^ ص»»»ادی ك�ش»»»* �ت ای اق�� عه ی ه�مك»»»اری ه»»»� وس»»»� ا ن�� ت% ت»»»�% ي� زب�� ن� ب»»»�� ه اپ�� د. ن»»»�% م�دت»»»�� Kدرا Æپ�رك� م�س»»»*د . ه ش�* خده ك�اس�ت� �الاب� م�ن ه ات�� ها ن�% ن�� Kگی ا �ی ار� وات�%سن� �راوان� دار ق� م�ف�

زای ود را ب»»�% كÆ ج»»�� �tب ت� اس»»پ�راب��ز ا اه�مي� ه اروت»»�^ م»»ود ك»»� ان� می ن�� ن»»� م»»ا ج�^ ي� اره ب�� كهای ف»»�� دات��ش* م�وش»»�* س»»* ی� �tب ا ت�%ه»»»ا ن�� Kق�رار ا ت� زد و اس»»»� ان� ب»»»�% كهای م�ن»»»� راوان� م�وش»»»�* � د ق»»»� ول�ن»»»� ا ن�� . ام»»»� ت� ت� داده اس»»»� درب� ار� دس»»»� ز ف»»»�� دواب»»»�%ه ن»»�� ر ظ� ت� ك�ه ت�� ه داس�* وچ% ی ن�� ات��سب� د. ت�% ا ش�* �ی اش�اسی مردم اروت�^ گزان� اب% ت�� ی ، اس�ن% ن¬% ر ی وع�� رق� ا ی ش* دراروت�^ده اغ»»� ن� ف�� ا اپ�� د ك�رد ام»»� واه�ن� ح� گز ح�مله ی�� �tت كد ه ت�� درب� غ�لت� ود ك�ه دواب�%ز ف�� وار ن�% �رض� اس�ت� ن� ق� ن� ب��زش ب�%ز اپ�� وار� ن��

ود. ش* ان� ت�� ت�� Kواق��مارا �خدان �ام�ل م�ن م�مكن� اس�ت� ش�*ن� ار� ي� رف�� اره گ»»� ه ك�ن»»� ان� ن»»�% ت»»�� Kل ا ماب»»�� ت% ن�� وج�% دی م»»� م»»� Kش* ا ی� ن� ب�� ي� ن� ی ار� ج»»�^ ن¬% ر ای ع»»�� ت� م�ل»»ل اروت»»�^ وج�س»»*

موغ»ه �رار داد. م�ج% ر ق»� پ� ن�* ا° خت� ت»�� و را ی�� ان�� م»ان� ت»�� ي� دب� ب�� ه ش»»�* ود ن»»�% ن� ج»»�� ه اپ�� د ك»»� ها ش�* درن�� غه ی اج�ي�مالی اب�%ز ف�� ار� م�ن�الاب� س»»ه وات»»�� �رات�� ش وق� گلی� ون� ان�� ی ج»»�^ ن�� ا ان� دول اروت»»�^ اس»»ی ك�ه م�ن»»� اب� س�ن� لاف»»�� ن� ر� اج�� پ� ن� عوام�ل ون»»�� ی اپ��

ال ا در ش»»� ه ره»»پ%ری دوگ»»� س»»ه ن»»�% ارت�� ا ف�� د ت»»�� اع�ت* ش»»�* دت�% م»»� Kد ا دت»»�� عمراب� ت�^ ا م�س»»ت� ورد ت»»�% خ»»ده در ب�%زج»»�� � ه.1345م�نس»»ه1966ش* / �رات�� ه ق� ال اگ�رچ»»^ ن� ش»»� Kد. ار� ا �رار ده»»� ر ق»»� ظ� د ت�� دت�� خ% و را م�ورد ی�� ان�� ود را در ت�� وب��ث� ج�� م ع�ض�

ل�م»ان� Kوره�ای ا ر� ك�ش»* پ� م»ود . ن»�� ط� ن�� ف»� ن� چ� Kا ا ود را ت»�% اط ج»�� ن»% كن� ارب�� رد ، ل�ن� ر ك»� ظ»� و صرف� ت�� ان�� وب��ث� در ت�� ار� ع�ض�ت� اس»»� ل ار� س�ن� ور ك�ام»»� ه ط»»� س»»م ن»»�% ی� ه»»ان� ك�موب�� ا ج�% اط ت»»�% ن»»% �راری ارب�� زای ب�%زق»»� س»»ه ب»»�% �رات�� ان� و ق� گلس»»ن� ی ، ان�� ن¬% ر ع»»��

د. ي�مودت�� پ�روی» ب�� خده ن�� �الاب� م�ن ات���ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% كا ت�% �tن مر Kخده ا �الاب� م�ن ات��

گ ن»»� ای ج�% ه ه»»� خده ار� ص�خت� �الاب� م�ن ون� ات�� �ی دوم ، ج�^ هان� گ ج�% ن� ر در ج�% وره�ای درگ�پ� مه ك�ش* لاف� ه� ب�%زج��ول گ»»ز درط»»� �tت رف� د د. ار� ط»»� جم»»ل گ�ردت»»�� ��ی را م�ن س»»ان� اب� ات�� لف»»� �ی وت�� زان� ن� وب»»�� �tپ ود ، ك�م»»پ�ر ه دور ن»»�% پ�ری ن»»�% و درگ»»�

127

م»»ه ان�� ا ج�� د.ت»»�% ه ش»»�* ت� دب� ك�اس»»� ه ش»»�* ك»»اران� ن»»�% ي� ده ی ب�� رد وار� غ»»� �راوان� ك»»� د ق»»� ور رش»»�* ن� ك�ش»»* داب� اپ�� ول�ن»»� گ ن�� ن»»� ج�%ر ده»ه ی د اواخ»�� ن»� ب�� ه م�ا ت� ك»� ود داس»�* گ اپ��ن� اج�ي�مال وج�% ن� ن� ج�% ي� اف�� ص»ادی1920ت�� �ت ح»ران� اق�� گ»ز ی�% �tت ار د ت»�%

ان� ت»»�� ع ر� �tن ا ن� ود ص»»� كاری ورك»»� ي� د ب�� لوگ�پ�ری ار� رش�* گ ب�%زای ج�% ن� ا ت�^ش ار� ج�% �رو ب�%زد ، ل�د� ودق� ور را درج�� ن� ك�ش* Kاه ود را ن»»�% ادراب� ج»»�� خ»ده ص»� �ال�ث� م�ن د ، ات»»�� ه گ�ردت»�� اق� د ك�ارگ�ران� اص�� د ودسپ�ر� دت�� راح� ش�* اب� اخ�� خ% ای�� ار� ك�ارج��م خكت� زای ی�� د . ب»�% ن� س»»* خ� �راوان� ی�% عه ی ق»»� وس»»� ارب� ن�� خ»»% ال ( وی�� ی )ط�رح م�ارش»»�* ارج% ض�ورب� ك�مكÆ ه�ای ج��

اب� ار� ن»»� �ی ، ك�س»»ت% ام�ن� ه»»ان� گ ج�% ن»»� پ�ر ار� ج�% س»»* ی� ه ب�� پ�ری» ه�رچ»»^ ه»»ره گ»»� ر� ن�% پ� ی و ن»»�� عب� ت� اری و ص»»� خ»»% ت� ی�� عي� وق�� اپ��ن� م»»�ه د ك»»� خ»»ده ش»»�* �الاب� م�ن ی ات»»�� ارج% ت� ه�ا ی ج»»�� غال�ي� هان� ؛ ار� اه�م ق�� اری درشراشر ج�% خ% امی و ی�� ظ� اسی ، ت�� س�ن�خ»ده �الاب� م�ن ی ات»»�� ارج% د. دره�مان� ج�ال ك�ه ت��ساس»�ت� ج»�� را می ش�* گ شرد اع�مال واخ�% ن� وب% ج�% ارج�^ درج�^زای د ، ب»�% ودت»�� ده ن�% اری ش»�* دم�اب� ت�%س»ن� ا° ج»�� س»* ش* م�ی� گ در ارت�� ن»� ول ج�% ه درط»� اه�ان� ك»� ن� ت� ، س»� اق�� وس�عه می ت»�� ن��

ت� اد ب�^زس»»� ز ای ب»»�� روه ه»»� له گ»»� اص»»� لاف�� د. ت�% ودت»»�� �ر� ود اق� اب� ج»»�� ارر� ه م�ن»»% م»»اع�ی ب�%زدام�ت»»� ي� لاج�اب� اج�% ام اص»»� خ»»% ای��مه»»وری اس�ت� ح�% د. در ط�ول دوران� رت�� وس�عه دادت�� ود را ن�� ت� ه�ای ج�� غال�ي� ان� ق�� ت�� Kه ا ك�وك�لوك�ش ك�لان� غ�لت�

اب� ات»»�� خ% پ�ر ه�ن� س»»* ی� ه»»اور ، ب�� ن�� ب��ز� Kد ، وت�^ش ار� او در دوره ی ا گ ش»»رد ش»�* ن»»� خده وارد ج�% �الاب� م�ن ب��زوم�ن� ك�ه ات��ال كن� ار� ش»»»� ود ل�ن� س»»»م ن»»»�% ی� ا ك�موب�� ت� ت»»»�% ال�ق� ه م�خ»»»� وچ»»»% خ»»»ده م�ت� �الاب� م�ن م1956 ه . ش* /1335م»»»ردم ات»»»��

ه د. ن»»�% خ»»ده ش»»�* �الاب� م�ن ل ات»»�� لی در داج»»�� له اص»»� گ م�س»»ن° ن»»� ن� ل�وب��زك�ن� ي� ارب�� ه ره»»پ%ری م»»� اه�ان� ن»»�% ن� اب� س»»� ارر� م�ن»»%دی ) ك»»»»»»»»»»»ه ك�ن»»»»»»»»»»»� گام�ن� ن� غ�لث� ه�ي� ت�1961-1963 ه. ش* /1340-1342ه�مي� اس»»»»»»»»»»»� ه رت�� م ( ن»»»»»»»»»»»�%

ال دی در ش»»� ت� . ك�ن� ود ش�اج�� غار ج�� ي�ماع�ی را س�* ام اص�لاج�اب� اج�% خ% د ، ای�� اب% ش�* خ� ت� مهوری» اب�� 1342ح�%ر1963ه. ش* / ظ»»»� ورد ت�� لاج�اب� م»»»� ه اص»»»� ده داد ك»»»� ش»»»ون� وغ»»»� ات�� دن� ج�% ن»»»� ن� او ل�ن� ي� س»»»* ات�� د . ج�% زور ش»»»�* م ب»»»��

لخ ه ص»»� اب��ز� د� ج»»�% گ در اج»»�� ن»»� زك�ن� ت� ل�وب�� ي� ق� وق�� م»»اع�ی و م»»� ي� لخاب� م�خ»»دود اج�% د. اص»»� ات�� ام ب�%زش»»� خ»»% ه ای�� دی را ن»»�% ك�ن»»�

128

ال ل در ش»»� وب�% ط»»ه ی1964 ه. ش* / 1343ن�� ف� ه ت�� د ك»� اه�ان� ش»�* ن� م»اع�ی س»»� ي� ار اج�% ن»»% ن� د اغ� ت% رش»»�* وج�% م م»�گ در ش�ال ن� زك�ن� ن� ب��زور ل�وب�� Kا �ود. 1968 ه. ش* /1347اوح م ن�%

ر ده»»ه ی ه ار� اواخ»»�� ام ك»»� ن»»� �ن گ در وب�� ن»»� ه گ�س»»پ�رش* ج�% اب� م»»ردم غ�لت»»� و اغپ�راص»»�� گ در ب�^زن»»�� ن»»� زك�ن� زور ل�وب�� ب»»��د. 1950 �رام�وش* ش�* ه شرع�ت� ق� ود ن�% ده ن�% ر ش�* ن� درگ�پ� Kا ا غا ت�% خده وس�ت� �الاب� م�ن ات��

ای پ�روه»»� دن� ن�� ارح� ش»»�* زای ج»»�� ای اوب»»�% ده ه»»� مه»»وری» ووغ»»� ت� ح�% اس»»� ه رت�� كش»»ون� ن»»�% ن� اب% ب�� خ»»� ت� ه اب�� اگ�رچ»»^ا ن� ام م�وق�� ن� �ن خده ار� وب�� �الاب� م�ن ات��

ال كن� درش»»»»»»»»� د ، ل�ن� ات�� س»»»»»»»»* �روت�� خ»»»»»»»»ده را ق� �الاب� م�ن لی ات»»»»»»»»�� اب� داج�� ات»»»»»»»»�� خ% م1972 ه. ش* /1351ه�ن�ه وی ت�^ش ار� د ك»»� اع�ت* ش»»�* مهوری» ( ت�% اس�ت� ح�% اب� رت�� ات�% خ� ت� لث% در اب�� ف� رای ت�� ت� ) م�اخ�% زگ�ي� رای واب�� م�اخ�%

ود. ا س�* غف� ه اس�ت� اسی وادار ن�% ال�هی س�ن� خ% ن� ه ج�% ت� كÆ رس�* ب��س»»ت� ی� ن� ك�موب�� ي� ه ج�^ �رب� ن»»�% ا م�س»اق� س»»ت� ت»»�% وات�� وت��ش* ن�� مه»»وری» ج»»�� ت� ح�% اس»»� كشون� در ط�ول دوران� رت�� ن� ب��

پ�ری اره گ»»� د. ت�^ش ار� ك�ن»»� راوان� ده»»� � عه ق»»� وس»»� خ»»ده را ن�� �الاب� م�ن ی ات»»�� ارج% ت� ج»»�� اس»»� وروی ، س�ن� خ»»اد س»»�* وای��ارب��ز ورد ك»»� مه»»وری اورا ادام»»ه داد . ت�^ش ار� ف»»� اس�ت� ح�% ه دوران� رت�� ت� ق� ورد ت�% رال�د ف� كشون� م�غاون� او خ�% ن� ب��خ»»»ده �الاب� م�ن پ�رل ات»»»�� ه ك�ت»»»»� ان� دادن� ن»»»»�% ات»»»�� ر� ت�^ پ� ل ون»»»�� ن� ان� م�ص»»»ر و اش»»»»راب�° دم�ن� وت»»»»�� �tن م»»»ان� ك�مت د ي� اد ب�� غف»»»� اات�� ت�%ا وروی ت»�% خ»اد س»�* ه»ای ای�� ت� ال�ق� اط�ر م�خ� ه ج»�� كن� ن»�% م»ودل�ن� ی ن�� هان�� ت� رق�� ش»* ی� ود ب�� ی ج»�� ارج% اس»�ت� ج»�� ا در س�ن� ام»� ات�� ال ت�^ ب�%زك�ات��ام ح�مل»»ه خ% ی وش»»رای�� ^tن و ت»»� گ»»ولا واب�� ت�� Kه ا °ی ن»»�% ن� ا ان� ك�وت»»�% ار� %tت ام ش»»ر ر� ه و اع»»� ان»»�� اورم�ن� ور در ج�� ن� ك�ش»»* Kود� ا ق»»� عه ت�� وس»»� ن��

ان� ) س»»»ن� ات�� غ� ه اق�� وروی ن»»»�% ه1979 ه.ش* / 1358س»»»�* ه»»»اد ، ن»»»�% پ�رگ�ی ن�� ه ن»»»�� درب� رون»»»�% ز ف»»»�� ط دواب»»»�% م ( روات»»»�% Æك ن»»»� وروی وال�من� خ»»»اد س»»»�* ا ای�� ارب� ت»»»�% خ»»»% خ»»»ده ی�� �الاب� م�ن ك»»»ه ات»»»�� �tت م م�س»»»كو را1980 ه.ش* /1359ط�ور

129

�رارداد . او ود ق»»� ارج�� خ»ده را ش»»رل�وچه ك»»� �الاب� م�ن امی ات�� ظ� درب� ت�� وس�عه ف�� گان� ن�� �tن ن� اور ي� س* ات�� مود. ج�% م ن�� حري�� ی��. ت� اس�* ارگ�د� ی ك�ن� ات��سب� ی را ت�% دان�� خ� ر� ي� س* اس�ت� ت�� ت� ك�ه س�ن� ده داس�* ن� ع�ق�

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% گلسن� ان��خ»»اد ود� ای�� ق»� عه ی ت�� وس»� ن�� ا ار� ت� ت»»�� عی داس»�* ود س»»� گ ن»»�% ن»� ول ج�% غ� ل�م»»ان� م�ش»»* Kا ا ل در ه�مان� ج�ال ك�ه ت»»�% ن� رج�^ خ�^س»لط پ�ری ار� ت�� لوگ»� زای ج�% ا ب»�% ه ك�ار ب�%زد ت�� �ی ن�% �راوان� ش* ق� ور ك�وش�* ظ� ه اپ��ن� م�ت� ود. ن�% ع س�* �tن ر� م�ا پ� ا ن�� وروی در اروت�^ س�*ار ن� ك»»»� ون� در اپ�� كن� ج»»»�^ د. ل�ن� ار� ود ه�م»»»راه ش»»»� ا ج»»»�� خ»»»ده را ت»»»�% �ال�ث� م�ن ی ، ات»»»�� رق� ای ش»»»* وروی ب�%زاروت»»»�^ خ»»»اد س»»»�* ای��

ان� گلس»»ن� ود� م�خ»»دود ان�� ق»»� من� ت�� ض»»� ه م�ت� ولی ك»»� �رم»»� ه ق� دن� ن»»�% ن� ا ب�%زای رس»»� م�د ت�� Kاص�له در ص�دد ب�%زا لاف�� ت� ت�% اق�� ن� ی ب�� ق� ت� وق�� ن��ا خ»% ی�� Kد. ار� ا ق� ب�%زش»� واف� ه ن�� ن� ن�% ال�ي� ا اس�ن� د ت�% اش�* ی ت�% ن¬% ر ای ع�� ور در اروت�^ ن� ك�ش* Kود� ك�ام�ل ا ق� ی و ت�� رق� ای ش* در اروت�^د ، ودت»»�� ل داده ن�% كن� س»»* د ت�� عن»»� ت% ه»»ای درب�� دن� دول�ت� ی درل�ن»»� ن¬% ر ای ع»»�� های اروت»»�^ ت� ال�ن� وت�� ت� اس»»� گ ت�� ن»»� ول ج�% ه درط»»� ك»»�ل ن»� رج�^ ر خ�^ ظ»� ا ت�� ه ت»�% ر� ك»� پ� ن»� ن»�� ال�ي� ن� د. اس»� م»� Kرمی ا ظ»� ه ت�� ظعی ن»�% گ ف�� ن»� وره�ات�^ش ار� ج�% ن� ك�ش»* زاپ�� ان� ب»�% گلس»ن� سلط ان�� ت��

ان� گلس»»ن� س»»لط ان�� ا ت�� ود ت»»�% ده ن�% ن� گ ه�م ع�ق� ن� خ ج�% ای�� وره�ای ف�� كÆ ار� ك�ش* �tب ود� ب�%زای ه�ر ق� اط�ق� ت�� اد م�ن� خ% ی ب�%زای�� ب� م�ن%ر»� پ� اون�� رب% اروت»�^ وره�ای ع»�� پ�رل ك�ش»* ا ك�ت»� ت� ت»�% ر داس»�* ظ»� ل در ت�� ن»� رج�^ ود . خ�^ ت� ك�رده ن�% ق� ا م�واق�� رب% اروت�^ ب�%زع��

س»»لط ا ت�� خ»»ده ت»»�% �الاب� م�ن كن� ات»»�� د. ل�ن� اء ك�ن»»� گ اج�ن»»� ن»»� ان� را ت�^ش ار� ج�% گلس»»ن� ص»»اد ان�� �ت عمراب� ، اق�� ط� م�س»»ت� چ�ف»»�د . ن� امر ش»�* ع ار� اپ�� �tن ال ع�ملا م�ا ه ك�مكÆ ه�ار ط�رح م�ارش�* ا اران�° ود وت�% ال�ف� ن�% ا م�خ� رب% اروت�^ ان� ب�%زع�� گلسن� ان��

ود. ر� ن�% پ� م ن�� دي�� �ی ف�� عمران� های م�ست� اس�ت� م س�ن� ت� واه�ان� ج�� خده ج�� �الاب� م�ن د ات�� ه ش�* ت� كه گ�ق� ات�� ن� گز ج�^ �tت ار� ط�رف� دای �ی ه»»»� زان� طه وب»»»�� ه واس»»»� ر� ن»»»�% پ� ان� ن»»»�� گلس»»»ن� ل ان�� ی ، درداج»»»�� ارج% ت� ج»»»�� اس»»»� كلاب� س�ن� اب� م�ش»»»* وار� ه م»»»� ن»»»�%

لخ� ا ف�� ن»»% ب¬� ق�ر ور ت�� ص»»اد ك�ش»»* �ت ا اق�� ادا واس»»پ�رال�ن� ه ك�ات»»�� صص»»ان� ن»»�% ح� اری ار� م�ت� رب� ت�%س»»ن� گ و م�ه»»اخ�% ن»»� ی ار� ج�% اس»»* ت��اب� ش�ال ات�% خ� ت� ود ، در اب�� ده ن�% كس»»ت�1945 ه .ش* /1324ش�* ار ش�* ه ك»»� ط»»� ب% م�خاف�� ر خ�ر� ل رهپ% ن� رج�^ م خ�^

130

رگ ز� له م�وش�س»»»»اب� ب»»»»�% اص»»»»� لاف�� ارگ�ر ت�% ب% ك»»»»� ر� ارگ�ر داد . خ»»»»� ب% ك»»»»� ر� لی ار� خ»»»»� ه ات�� ود را ن»»»»�% ای ج»»»»�� ورد وج»»»»�% ج»»»»��ت� . اس»»»»�* ار گ�د� �ی را ك�ن»»»»� عمران� ت� م�س»»»»ت� اس»»»»� رد وس�ن� م»»»»ه را م�لی ك»»»»� ي� كی و ب�� ات�� اط�ی ،ت»»»»�% ن»»»»% �ی ، ارب�� tن ی ، م�غ»»»»د عب� ت� ص»»»»�هاد ت� س»»* ی� ان� ار� ب�� گلس»»ن� دف� ان�� رد. ه»»� هاد ك»»� ت� س»»* ی� ل�م»»ان� ه�م ب�� Kزای ا ی ب»»�% ب� ع را ج»»� �tن ا ن� ردن� ص»»� ان� م�لی ك»»� گلس»»ن� ان��

دام�اب� ود. اف»»�� ها ن»»�% ط روش»»� وس»»� ل�مان� ن�� Kورا اب� ك�ش»»* خ»»% ای�� ن� ك�ارج�� ي� اج�� ارح� ش»»� پ�ری ار� ج»»�� لوگ»»� ام»»ه ، ج�% ن� ب�%زت�� اپ��ظ»»»»ای ت� اع� اس»»»»� كن� س�ن� د ل�ن� ان� ش»»»»�* گلس»»»»ن� ص»»»»اد ان�� �ت هی در اق�� وج�% ل ن»»»»�� اب»»»»�% ود ف�� هت»»»»% ت% ن�% وج�% ارگ�ر م»»»»� ب% ك»»»»� ر� خ»»»»�

د. ی گ�ردت�� لق� ی ت�� ارج% اس�ت� ج�� ی در س�ن� ب� ن� س* ت% ت�� وع�ی ع�ق� عمراب� ن�� ه م�ست� لال ن�% ف� اس�ت�د.1951 ه. ش* / 1330در ش�ال م�دت»�� Kز ش»رك�ار ا ل ب»�% ن»� رج�^ ه ره»پ%ری خ�^ اران� ن»�% ه ك»� ط»� گ»ز م�خاف�� �tت ار د م ت»�%

ت� مي� ه رش»� گ ن»�% گ ك�ن»� ط� ه�ن»� ف»� هت� چ� ه ج�% س»ت� را ن»�% ی� ن� ك�موب�� ي� ان� ج�^ گلس»ن� ه ان�� ر چ»^ ی اگ»� ارج% اس�ت� ج»�� در س�ن�عت� ت� دن� ص»� اب� م�لی ش»�* ارر� اط�ر م�ن»% ه ج»�� ه ن»�% ان»�� اورم�ن� كن� ، در ج�� م»ود ل�ن� ط»ه ن�� ظع رات�% وان� ف�� ان�� ا ت�� ت� وت�% اج�� ن� س�*

د . در دم�اب� اش�اس»»»ی ش»»»�* ار ص»»»� اس»»»ی دج»»»�^ ت� س�ن� ي� ن* ر ج�ن»»»� ظ»»»� ز� ار� ت�� وب�° ال س»»»� دن� ك�ات»»»�� زان� و م�لی ش»»»�* ت� اب»»»�� ق� ت��د ،1964 ه. ش* 1343ش�ال پ�رور� ش»�* اب� ن»»�� ات»»�% خ� ت� لش»ون� در اب�� د وت�� ه ره»»پ%ری ه�ارول»»� ارگ�ر ن»»�% ب% ك»� ر� م خ»�

ال اره ای ار�1966 ه. ش* /1345اودر ش»»� ود ت»»�^ ن� ج»»�� م»»ود . اپ�� خ»»ل ن�� عمراب� را م�ن� ارب� م�س»»ت� م ور�ه ان� رور� ن�% گلسن� ل ان�� كل درداج�� كن� دو م�ش* ش* داد، ل�ن� ان� را ك�اه� گلسن� ی ان�� ارج% اس�ت� ج�� كلاب� س�ن� م�ش*ع اق�� پ�رك�Æ ال�من»� وره�ای م�س»* رب� ار� ك�ش»»* ات��ش* م�ه»اخ�% �ر� كل اق»� ن� م�ش»* ت� . اول�ي� اق�� پ�ر ی ت»�� س»* ی� رور� وس�عت� ب��پ�tن� ، ر ار م�ه»»»اخ�% ه ك»»»� ال ن»»»�% غ� ت� دم ام�ك»»»ان� اس»»»�* ه غ�لث� غ»»»� ه ن»»»�% ود ك»»»� ادی ن»»»�% ز ل ب»»»�� اط�ر م�س»»»اب�° ه ج»»»�� ان� ن»»»�% گس»»»ن� ه ات�� ن»»»�%

غدد در ش�ال های م�ت� ورش�* اب�1970 ه. ش* / 1349س�* ارر� عه م�ن»% وس»� كل ، ن�� ن� م�ش»* د. دوم�ي� م»� Kد ا دت»�� م ت�^ر ده»»»»»ه مالی در اواخ»»»»»�� د ش»»»»»�* ال 1960م»»»»»ردم اب��زل�ن»»»»»� ه در ش»»»»»� ود ك»»»»»� م دول�ث�1969 ه. ش* /1348 ن»»»»»�%

ال د. در ش»� ن� ش»�* م�ي� ن� ش»رر� Kه ا امی ن»�% ظ»� ای ت�� پ�روه»� ام ن�� ر� ه اع»� ور ن»�% ت»% ان� م�خ% گلس»ن� 1972 ه. ش* / 1351ان��غ»اد ن� ات�% م�ي� ن� ش»»رر� Kه ی م»»ردم ا ان»»�� لال ط�لن% ف� ت� اب� اس»»� ارر� د م�ن»»% واه اب��زل�ن»� مه»»وری ج»�� ش* ح�% ش ارت�� ش�ی� ا° ا ت�� م ت�%

131

ال ه ار� ش»»� اران� ك»»� ه ك»»� ط»»� د م�خاف�� دت»»�� ه دول�ث� ج�% ر چ»»^ ت� . اگ»»� اق�� زی ت»»�� ع ب»»�� ت� ه1970 ه.ش* / 1379وس»»� م ن»»�%ان� گی م�ن»� ات�� گی ج»�� ن� د را ج�% گ در اب��زل�ن� ن� ود س�عی ك�رد ج�% ه ن�% �ت ه دس�ت� گ�رق�� درب� را ن�% ت* ف�� رهپ%ری ادوارد ه�ي�

اب� م»ردم ارر� دب� م�ن»% ت� و ار� ش»�* اق�� ن»� ی ب�� ق� ت� وق�� ه ن»�� ت»� م�ن� ن� ر� كن� د راپ�� دل�ن� ل»وه ده»� كÆ ه�ا ج�% ول�ن� ها و ك�ان�� ان�� سن� ب�^زوت��د. س* ه ت�� د ك�اس�ت� اب��زل�ن�

ال ام در ش»»� خ% ص»»ادی ، ش»»رای�� �ت م»»اع�ی و اق�� ي� كلاب� اج�% ل م�ش»»* �ی در ج»»� وان� ان�� 1974 ه . ش* / 1353ت»»��ه ر چ»»»»^ ورد. دراپ��ن� دوره اگ»»»»� Kار ا لش»»»»ون� را ب�%زش»»»»ر ك»»»»� د وت�� ه ره»»»»پ%ری» ه�ارول»»»»� ارگ�ر ن»»»»�% ب% ك»»»»� ر� گ»»»»ز خ»»»»� �tت ار د م ت»»»»�%ای ت� درت»»»�� ق� ع ت�� %tن ا اف� م�ن»»»»� س»»»»* عه اك�ی� وس»»»»� كن� ن�� ت� ل�ن� داس»»»�* ود ت�� ور ج»»»�� ی اش�اس»»»»ی در ام»»»� ب� رق�� ش»»»* ی� ان� ب�� گلس»»»»ن� ان��

ال د . در ش»»� م»»� Kمار می ا ه ش»»�* رگ�ی ن�% ور ك�مكÆ ب�%ز� ن� ك�ش* Kمال ب�%زای ا ه1979 ه. ش* /1358ش�* ط»»� مخاف�� ن�% م خ�ر�زداری ار� ه»ره ب»�% اط�ر ن�% ه ج»�� ان� ن»�% گلس»ن� ی ان�� زر* ع اب»�� ود وض»�� هت% م�د . ن�% Kر ب�%ز شر ك�ار ا اخ�^ ه رهپ%ری م�ارگ�ارب� ت�� ك�ار ن�%

ه ط»»� ك»»زد . دول�ث� م�خاف�� �ی اش�اس»»ی ت�� ن� ا ان� را درم»»� گلس»»ن� لی ان�� ه»»ای داج�� حران�� مال ی�% ای ش»»�* ت� درت»»�� ق� ع ت�� %tن ا م�ن»»�ال�های ادی ش»»»� ز ض� ب»»»�� عت� ت% د ب�� هاا� ص»»»�� ورش»»»�* س»»»ت� س�* وات�� ود ن�� درب� ج»»»�� اران� در اپ��ن� دوره ار� ف»»»�� -1360ك»»»�

-» 1981 ه. ش* / 1359 ا1980 ن� را ت»»�% ي� ن� اب»»�� رر* Kا ا اش ( ت»�% ن»� �tب د )م�ال�و ال�كلن»� ز ف�� اب»�� ر� ز ش»ر خ�% گ ب»�% ن»»� م و ج�%د ) مات�� ور ج�ل ن�� ه ر� وش�ل ن�% م ( .1982 ه.ش* /1361ن��

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% سه ت�% �رات�� ق�ی ه»»ان�� ت� راب�� ا خ�� د ت»»�� اع�ت* ش»»�* ا ت»»�% ل�م»»ان� ه»»� Kا ا ي�ن� ت»»�% ال ب�^ ل�م»»ان� وه�مك»»اری م�ارش»»�* Kز ا س»»ه درب�%زاب»»�% �رات�� م ق� س»»لت� ت��گ ن»»»»»� س»»»»»ه ت�^ش ار� ج�% �رات�� له اش�اس»»»»»ی ق� ود . م�س»»»»»ن° ش»»»»»* ع ت�� س»»»»»ه واق»»»»»�� �رات�� ان� در ق� گلس»»»»»ن� ه»»»»»ای ان�� ت� راب�� ون� خ�� ه�مح»»»»»^ا ی ال ه»� ها درش»� س»ت� ال�ی� ا و س�وس�ن� س»ت� ه»� ی� ت اغ�م ار� ك�موب�� اح ج�^ ن»� ود. ج�% لی ن»�% اس�ت� داج�� كلاب� س�ن� م�ش*س»»ه �رات�� ی ق� ارج% لی و ج»»�� كلاب� داج�� ل م�ش»»* زای ج»»� ل ب»»�% د. دوگ»»� ودت»»�� غ»»ال ن�% دب� ق�� ه ش»»�* گ ش»»رد ن»»�% ن»»� ن� ج�% ي� س»»ن� خ� ی��

132

ارب� ظ»»»� ز ت�� ی ب»»»�% ب� ن»»»� ص»»»اد م�ن% �ت ن� اق�� ي� اج�� ر� ش»»»� مرك»»»� رد، وروش* م�ي� ا ك»»»� �ی را ره»»»� عمران� ص»»»ادی م�س»»»ت� �ت ت� اق�� اس»»»� س�ن�ا ان� ت»»»»»�% ن»»»»»� ب�° ا ی اروت�^ ات��س»»»»»ب� ه ت�% ت� ك»»»»»� ده داس»»»»»�* ن»»»»»� ی ع�ق� ارج% س»»»»»اب� ج»»»»»�� ت� . اودر ش�ی� رق�� ش* گ»»»»»� ی� دول�ث� را در ب��ا دب� اروت»»»�^ دم�ان� وج»»»� ف� ش»»»* ی� ا وی ار� ب�� د� د. ل»»»� ن»»»� ل ك�ن� ود را ج»»»� ص»»»ادی ج»»»�� �ت كلاب� اق�� گز م�ش»»»* �tت ك»»»د ا ت�� ه�مك»»»اری ت»»»�%

ان� واه»»»� ل�م»»»ان� ج�� Kورد ا ال�ف� و درم»»»� ا م�خ»»»� ز اروت»»»�^ ان� ب»»�% گلس»»»ن� خ»»»ده و ان�� �الاب� م�ن س»»»لط ات»»»�� ا ت�� ل ت»»»�% د. دوگ»»»� گ�ردت»»»��Æك �t«ب د ز� وروی ب�� ه س»�* ا ن»�% رد ت»�� عی ك»� گ س»� ن»� ر� ت�^ش ار� ج�% پ� ل ن»�� ن� دل�ن� ه ه�مي� ود . ن�% ور ن�% ن� ك�ش* ي�ن� اپ�� گه داش�* ف� ت�� عت� ض��

ت� مي� ه رش»� خ»ده ن»�% �الاب� م�ن ان� وات»»�� گلس»ن� ل ان�� لاف� م�ن� ان� را ب�%زج�� ست� ل�هسن� ی� كه دول�ث� ك�موب�� ات�� ن� ود. ج�^ س�* . ت� اج�� ن� س�*

ت� ال�ق� دب� م�خ»»� كن� ار� ش�* ط� ك�رد ل�ن� ف� سه را چ� �رات�� هارم ق� مهوری ج�^ دام�اب� دوگ�ل اگ�ر چه ح�% ه اف�� ن� گ�ون�� اپ��ل درش»�ال پ�ری دوگ»� اره گ»� ا ك�ن»� ه ت»�% خ»% ن� �ن كاس»�ت� ، در ب�� ت ن�� اح ج�^ ن»� ول1946 ه.ش* / 1325ج�% �Ê«ن م اور

ول �Ê«««««ن مه»»»»»وری» اور ت� ح�% اس»»»»»� د . دوران� رت�� ن� مه»»»»»وری رس»»»»»� ت� ح�% اس»»»»»� ه رت�� س»»»»»ت� ن»»»»»�% ال�ی� ب% س�وس�ن� ر� ار� خ»»»»»�اب� م»»»ردم ارر� د م�ن»»»% ز� و رش»»»�* وب�° ال س»»»� دن� ك�ات»»»�� ام ، م�لی ش»»»�* ن»»»� �ن كس»»»ت� در وب�� هت� ش�* ه ج�% �ی ن»»»�% ون� ه ك»»»� یش رن»»»�� وش»»»�

ال ه در ش»� خ»% ن� �ن د. در ب�� ار ش»�* كلاب� ت�%سن� وش* م�ش* ح� سه دس�ت� �رات�� ی ق� ارج% اس�ت� ج�� اب��ز س�ن� ه. ش* /1337ال�ح%ر�ه1958 ددا ن»»»�% ه م�خ»»»% ل ك»»»� د. دوگ»»»� ار� ك�ردت»»»�� غ»»»�� Kی را ا هان�� ش»»»* ود ك�وش�* درب� ج»»»�� عه ف»»»�� وس»»»� زای ن�� امی ب»»»�% ظ»»»� ل ت�� م م�خاف»»»��

ه»ارم مه»وری ج�^ ان� ح�% ات»»�� ون� اش�اس»»ی ت�^ ان�� �ی در ف»�� لاج�ان� ام اص»� خ% ا ای�� ود ت�% ده ن�% اب% ش�* خ� ت� مهوری اب�� اس�ت� ح�% رت��. ت� م را اغ�لام داس�* ج% ن� مهوری» ب�^ ار� ح�% غ�� Kو ا

روح� ا خ»»�� ل در اپ��ن� دروه ت»»�% پ�ری می داد . دوگ»»� س»»* ی� اراب� ب�� ن� ن� مهور اج�� ش ح�% ی� ه رب�° د ن�% دت�� ون� اش�اسی ج�% ان�� ف��ی ب� اس»»� ن� س�ن� ي� رف�� ش* گ»»� ی� زای در ب�� ت� وب»»�% اج�� ارح� ش»»� ا ج»»�� ف»»� �tت �ر ق� Kمال ا ح»»ران� ش»»�* س»»ه را ار� ی�% �رات�� ز ، ق� اب»»�� ار� ال�ح%ر�

ن� ي� ی ج�^ ان�� اش»»� ن� و ، س�* ان�� سه ار� ت�� �رات�� اوگ�ان� ق� روح� ت�� پ�رك�Æ ، خ�� ار م�س* ار� وس�عه ت�% خده ، ن�� �الاب� م�ن ل ار� ات�� ف� م�ست�

133

ام داد . در ش»�ال خ»»% و را ای�� ان�� امی ت»»�� ظ»� اح ت�� ن»� روح� ار� ج�% ام خ»�� خ% وان� و ش»»رای�� ان�� ا ت�� طه ت�% ظع رات�% ست� ، ف�� ی� ك�موب��ان�1968 ه. ش* / 1347 وت�� ح% س»»* ط دات�� وس»»� ی ن�� س»»* م�ور� Kام ا ظ� واس�ت� اص�لاح ت�� ا درج�� م دول�ث� دوگ�ل ت�%

های ت� واس»»� د. درج�� رگ�ی ش»»�* ز� كل ب»»�% ار م�ش»»* ن� د وگ�رق�� ه گ�ردت�� وس�ط ك�ارگ�ران� م�واچ% د ن�� مر� ات��ش* دس�ي� �ر� ای اق� اص�� ف� و ت��ه دل ن»»»�% ه ش»»»رع�ت� م�ن»»»% ان� ن»»»�% ت»»»�� Kز ا س»»»ه در ب�%زاب»»»�% �رات�� اوم�ت� دول�ث� ق� ارگ�ران� و م�ف»»»� ان� وك»»»� وت�� ح% س»»»* ه دات�� اول�ت»»»�ام خ»»»% ور ای�� ت� خ»»»ل و دس»»»� ارل�م»»»ان� را م�ن� له ت�^ اص»»»� لاف�� ل ت�% د. دوگ»»»� ی ش»»»�* عب� ت� گاهی و ص»»»� ش»»»* ر� دات�� ورش* در مراك»»»� س»»»�*ه ون� ن»»�% لاج�اب� را داد. و ج»»�^ ام اص»»� خ»»% ده ای�� اب� وغ»»� ات�% خ� ت� ی در اب�� پ�رور� ارر ن�� اب� را ص�ادر ك�رد. وی� ت�% ات�% خ� ت� اب��ی ب� ب�� ا ارص»�� ورم و ت�� اع�ت* ن»�� من� ام»ر ت»�% م»ود ، ولی ه�ي� ه ن�� اق� ارگ�ران� را اص»�� وق� ك»� ت� چ�ق»� اق�� ی دس»�ت� ت»�� پ�رور� ن��

دوم ش�ال �رات�� ه در رق� خ% ن� �ن د. در ب�� ان� ش�* ت�� Kد ا دت�� هاداب�1969 ه. ش* /1348ش�* ت� س»»* ی� ه ب�� سه ن»»�% �رات�� م مردم ق�رر* ه ر* ود را ن»»�% ای ج»»�� ه ج»»�% �ت»» اره گ�رق�� ت� ك�ن»»� اس»»� ر� ار� س�ن� پ� د. اون»»�� ی دادت»»�� ق� ی م�ت� لاج�اب� را° ام اص»»� خ»»% زای ای�� او ب»»�%

س»»ت� وات�� د. اون�� ده ش»»�* ت»»�� مه»»وری ب�%زگ�ر� ت� ح�% اس»»� ه رت�� ي�ن� ن»»�% شكاردش»»� ت�� ری ر* دو ، وال»»� ن»»� من� دو داد. ت�^ش ار� ن�^ ن»»� من� ن�^ال د.در ش»»� ده»� هی ت�% وج�% ل ن�� اب�% وس�عه ف�� سه را ن�� �رات�� صاد ق� �ت ی و اق�� ارج% اس�ت� ج�� م1981 ه. ش* /1360س�ن�

. ت� ه دس�ت� گ�رق�� سه ن�% �رات�� درب� را درق� ست� ف�� ال�ی� ب% س�وس�ن� پ�ران� ار� خ�ر� شوام�ت� �رات�� ق��ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ل�مان� ت�% Kدرال ا مهوری» ف�� ح�%

رار� ق»»� ه»»ا ت�� ون�� لت� د. م�ن� ل�م»»ان� گ�ردت»»�� Kظعی ا كس»»ت� ف�� وم و ش�* وط رات��ش* س»»� ق� ت% س»»� وج�% �ی دوم م»»� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ج�%ن� ي� ف� ق� ط م�ت� وس»� ل�م»ان� ن�� Kا Æاك� ال ج»�� غ� د. اس»�* زان� ش»�* ور وب»�� ن� ك�ش»* Kا شراش»ر ا ن»% ب¬� ق�ر د وت�� دت�� ه ش»�* ت� ا ك�س»* ل�مان� ه»� Kا

ال ام» در ش»»� خ% د ش»»رای�� ك�ر ش�* كه د� ات�� ن� ان� ب�%زد و ج�^ م�ن� ور را ار� ن� ك�ش* Kصادی ا �ت ی� و اق�� اش� ی، س�ن� وج�دب� اراض�ورد1949 ه. ش* / 1328 ه ه�مك»»اری درم»� ر ن»»�% ی ج�اص»� ن¬% ر ن� ع»�� ي� ف� ق� وروی و م�ت� خ»»اد س»�* كه ای�� ت�� Kم ت�^ش ار� ا

م�د. Kود ا ه وج�% ی ن�% ان�� های م�ح%ر� ل�مان� دول�ت� Kی ا ن¬% ر ی و ع�� رق� ش* ش* خ� د ، دردو ی�% دت�� س* ل�مان� ت�� Kا

134

ال ون� اش�اس»»»ی ش»»»� ان�� اش ف»»»�� ز اش»»»� ه1949 ه.ش* /1328ب»»»�% وم ن»»»»�% ل�م»»»ان� م�وس»»»� Kی ا ن¬% ر ش* ع»»»�� خ� م ی�%ودور ت»»° �د ب� ار ش»»�* ر� ال ب�%زگ»»� ن� ش»»� ه دره�مي� �ی ك»»� ن� ا ات»»�% خ� ت� د و ط�ی اب�� ی ( ش»»�* ن¬% ر ل�م»»ان� ع»»�� K) ا �ل�م»»ان Kدرال ا مه»»وری ف»»�� ح�%

د. دت�� اب% ش�* خ� ت� درال اب�� ل�مان� ف�� Kمی ا ه ص�در اع�ظ� ز ن�% اب�° دت�� Kمهوری» و ك�پ�راد ا اس�ت� ح�% ه رت�� ه�ش ن�%ت� اس»»� ی در س�ن� ن¬% ر ن� ع�� ي� ف� ق� د م�ت� ت% ش�* ی م�وج�% رق� ای ش* سم ب�%ز اروت�^ ی� ت� ك�موب�� گ شرد و ج�اك�مي� ن� وس�عه ج�% ن��

ای ه ه»� خادن»�� وب��ث� ای�� ه ع�ض»»� درال ن»»�% ل�م»»ان� ف»�� Kا �ن Kال ا ن»% ه دب�� د ن»�% ن»»� ر ك�ن� ظ»»� د ت�� دت»�� خ% درال ی�� ل�مان� ف»�� Kه ا ع ن�% ود راچ�% ج��ال ت� در ش»»� اس»»� د. درادام»»ه اپ��ن� س�ن� ه ش»�* �ت ب�tزق�� د� ی ت�^ ن¬% ر ای ع�� صادی اروت�^ �ت م1954 ه. ش* /1333اق��

وب��ث� ه ع�ض� غد ن�% د و ش�ال ت�% ده ش�* ن� س* خ� لال ك�ام�ل ی�% ف� درال اس�ت� ل�مان� ف�� Kه ا ارت��ش ن�% امه ت�^ ن� ن� �ف ب�%ز اش�اش م�واق��ال ل�م»ان� ، در ش»� Kاس»»ی ا ت� س�ن� عي� وق�� م م»� خكت� ور ی�� ظ»»� ه م�ت� م�د. ن»»�% Kو درا ان�� هر پ�%ن�1957ه. ش* /1336ت�� م ش»�*

ه رد ك»»� ل�مان� اغ�لام ك»»� Kدرال ا لش ف�� ن� م�خ% Kت% ا غاق�� د وم�ت� �رارداده ش�* درال ق� ل�مان� ف�� Kمرك�ر� ا �ن ای ب�%زل�ي� ه ج�% ن�%د واه»»� ش* ج�� ل�مان� ك�وش�* Kدرال ب�%زای وج�دب� دوا ل�مان� ف�� Kاس�ت� و ا �ن هر ب�%زل�ي� ل�مان� ش�* Kی ا ق� ت� ت� چ�ق� خ� ت� ب�� ا ت�^

ال درال در ش»� ل�م»ان� ف»�� Kا ا رب% ت�% ط ع�� ود روات�% هت% مود. ب�%زای ن�% ه1957 ه. ش* / 1336ن�� اج�ت»� س»ه ت�� �رات�� م ق�م»ان� ي� وب% ب�� ارج�^ ر� در ج»»�^ پ� ن� ن»»�� ي� ف� ق� ای م�ت� گ»اه ه»� ان�� او ت�^ پ�روه»� د و ن�� گ�ردات»»�� ار� درال ت�% ل�م»»ان� ف»�� Kه ا ار را ن»�% الی ش»»� غ� اس�*د . ره»»»پ%ران� دت»»»�� ی م�ات�� اق� ور ت»»»�% ن� ك�ش»»»* Kا Æاك� ت� در ج»»»�� وب��ث� داس»»»�* ن� ع�ض»»»� Kدرال ه�م درا ل�م»»»ان� ف»»»�� Kه ا و ك»»»� ان�� ت»»»��ل�م»ان� Kص»ادی ا �ت عه اق�� وس»»� ل ن�� ش»هن� زای ت�� ی را ب»�% ن¬% ر ن� ع»�� ي� ف� ق� ا م�ت� خ»»اد ت»�% ط و ای�� وس�عه روات�% ر� ن�� پ� درال ن�� ل�مان� ف�� Kاس»»ت� وات�� درال ن�� ل�م»»ان� ف»�� Kوق� ال�غ»»اده ، ا اط ف»»� ن% ض»»� كار و ات�� ي� لاش* و ت�^س»»* ا ت�� د ك�ه ت»»�% ن� كس* د وط�ولی ت�� ن� �سن د دات�� ن� م�ق�

ف� ز در ردن»»»�� م»»»ام ب»»»�� ه ن�� ر چ»»»^ ه ش»»»رع�ت� ه»»»� د و ن»»»�% اء ك�ن»»»� ود را اج�ن»»»� ه ج»»»�� ت� س»»»�* اس»»»ی گ�د� ص»»»ادی و س�ن� �ت درب� اق�� ف»»»��م س»»ت� ق� و و ت�� و وورس»»�* ان�� م»»ان� ت»»�� ي� گاه�ه»»ای ب�� ان�� ق�رار ت�^ ت� ود اس»»� ا اپ��ن� وج»»�% د . ت»»�% ت»»�� Kی درا عب� ت� رگ� ص»»� ز� وره�ای ب»»�% ك�ش»»*

. ه اس�ت� �ت �رار گ�رق�� �ی ه�ا ق� ل�مان� Kم�دام م�ورد اغپ�راض� ا �ل�مان Kا

135

اس�ت�1969 ه. ش* /1348درش�ال د. اوس�ن� ده ش�* ت�� می ب�%زگ�ر� ام ص�دراع�ظ� ه م�ف� لی ب�%زاب��ث� ن�% �tت م ول�م»»ان� K) ا �ل�م»»ان Kا Æك ن»»� مه»»وری» دم�وك�راب�� ه ح�% دن� ن»»�% كÆ ش»»�* �t««ب د ز� زای ب�� رق� را ب»»�% ه ش»»* گ»»اه ن»»�% ه ن�� وم ن»»�% دی م�وس»»� دت»»�� ج�%

ال ل�م»»ان� در ش»»� Kاش دو ا زاپ��ن� اش»»� ت� ب»»�% رق�� ش* گ»»� ی� رق� در ب�� ل»»وك�Æ ش»»* وره�ای ت�� گ»»ز ك�ش»»* �tت ی( و د رق� 1349ش»»*ام» در ش»�ال1970ه.ش* / خ% د. وش»»رای�� ار� ك�ردت»�� غ»»�� Kگز ا �tت ك»»د ا ت�� ط ت�% وس�عه روات�% ود را ب�%زای ن�� اك�راب� ج�� م م�د�م�د.1990 Kوری واج�د درا ه ض�ورب� ك�ش* ل�مان� ن�% Kگز ا �tت ارد ت�%

صل دوم ف��

رق� لوك�Æ ش* ت��كن� ت�^ش ار� ت� .ل�ن� ود داس»»»�* ه»»»ان� وج»»»�% س»»»ت� در ج�% ی� ور ك�موب�� كÆ ك�ش»»»* ه»»»ا ب»»»�� ت� ��ی دوم ب� ه»»»ان� گ ج�% ن»»»� رع ج�% ا ش»»»* ت»»»��

وروی خ»اد س»�* ی ای�� عه ط�ل»ب% وس»� ی ار� ن�� اس»* ات��ش* ت�� �ر� ن� اق»� د .اپ�� وده ش»�* �ر� ست� اق� ی� وره�ای ك�موب�� غداد ك�ش* گ ب�%ز ت�� ن� ج�%

136

ال ود. درش»� ی ن»�% س»ب� ی� كی ك�موب�� �Êت ر ش* ه»�ای خ»�^ ی% ن� ور ار� ج�% ن� ك�ش»* Kر� ح�ماب��ث� ا پ� ا1947 ه. ش* /1326ون�� م ت»�%ه»»ان��ی لاب% ج�% ف� ه ات�� ر� گ»»پ� ه ات�� رم ن»»�% ق»»� ت� ا» ، ك�من� ال�ن»»� ن� س»»ه و اب�� �رات�� ی ، ق� رق� ای ش»»* س»»ت� اروت»»�^ ی� اب% ك�موب�� ر� رك�ث� اخ»»� ش»»*

ت� و درش»�ال رق�� �رار گ»� ی ق»� سب� ی� م ك�موب�� ي�� ب�tز ش�لطه رر* مالی ر� غد ك�ره ش�* م�د. ش�ال ت�% Kود ا ه وج�% ی ن�% سب� ی� 1328ك�موب��ا1949ه. ش* / وروی ت»�% خ»اد س»�* ر� ای�� پ� ك»ا ن»�� �tن مر Kا و ا ف»� �tت �ر د و دراق� م»»� Kس»»ت� درا ی� ه دول ك�موب�� رگ»� ر� درخ�% پ� ن� ن�� ي� م ج�^

د . داك�ن»»� ن� ود� ب�� ق»»� زای ت�� ی ب»»�% اط�ق� س»»ت� م�ن»»� وات�� اره ن�� ن� ف»»�� Kه»»ا ی ا ی ار� دول�ت� غص»»� ا ت�% كی ت»»�% �Êت ر ه گ�روه�ه»»ای خ»»�^ ك�م»»كÆ ن»»�%س»م ی� س»م ك�موب�� ال�ی� پ�رت�� ود ان�� لی ر� ن� ان� ، ج�� ت»�� Kاوب� ا ف»� های م�ت� ت� واس»� سم ج�� ی� وس�عه ك�موب�� ود� و ن�� ق� م» شرع�ت� ت�� غ�لپ�رغ��

ن»� ال�ي� ن� ه اس»� ی ن»�% رق� ا ی ش»* ز اروت»»�^ گ دوم ب»�% ن»� ان� ج�% ات»»�� ش* ش»»رح� در ت�^ سلط ارت�� ت� . ت�� دگ�ی ش�اج�� ار ب�^زاك�ن� را دج�^ان� ده»»»»»»ه ات»»»»»»�� ا ت�^ ه ت»»»»»»�� ظق»»»»»»� ن� م�ت� Kوره�ای ا ه ك�ش»»»»»»* ه در ك�لت»»»»»»� س»»»»»»ب�ی1940اپ��ن� ام�ك»»»»»»ان� را داد ك»»»»»»� ی� م ك�موب�� ي�� رر*

د. در ش�ال �رارش�ار� ای1949 ه. ش* /1328ب�%زق� وره�ای اروت»»�^ ه ك�ش»»* رك�ث� ك�لت� ا ش* وروی ت�% خاد س�* م ای��ه ص»ادی )ك�وم�ك»ون� ( را ن»»�% �ت ل اق�� اب»»�% ف� ه»ای م�ت� �tن ورای ه�مكار ان� س»»�* ول�س»ن� وگ�س»لاوی ( و م�غ� ر� ن�� ه خ»�% ی ) ن»»�% رق� ش»*ا و ان� اع�ص»»»� ای ( م�ن»»»� ات»»»�^ ات�� ورب� ت�^ ه ض»»»� ارب� ) ن»»»�% خ»»»% عت� و ی�� ت� عه ص»»»� وس»»»� دف� ك�وم�ك»»»ون� ن�� ورد . ه»»»� Kود ا وج»»»�%ص»ادی و �ت ام اق�� ظ� �ی ك�ه درت�� پ�ران� ت� غ� و و ت�� مان� ورس�* ي� ل ب�� كن� س* ا ت�� ن� ت�% Kا . ت�^ش ار� ست� اس�ت� ی� ر ك�موب�� پ� هان� غ� ج�%د. ن»� ن� اف�� د ت�� وت»�� ت� ه ط�ور ك�ام»�ل ب�� وروی ن�% خاد س�* ا ای�� وره�ات�% ن� ك�ش* Kد. ا ی داده ش�* رق� ای ش* وره�ای اروت�^ ي�ماع�ی ك�ش* اج�%Æل»وك� ون� ت�� ر� ه�مح»^ پ� ه»ا ن»»�� ن�� Kه ا ود ك»»� ه ن»»�% ت� س»»�* گد� گز ت�� �tت ك»د ا ت�� ست� ت�% ی� وره�ای ك�موب�� خاد ك�ش* اجی ار� ای�� د ص�ن% ن� ور� ج�^ ام�ا ه�ت�

اب��ث% وروی ار� ج»�% خ»اد س»�* س»»لط ای�� ات�� ت� ت�% ال�ق� دم�های م�خ»»� ن� ف»�� ي� س»»ن� خ� د. ی�� دت�� لاف� ش�* ن� ه و اج�� ق�رق� ار ت�� رب% دج�^ ع��ور ه ره»»پ%ری» ان»»�� �ی ن»»�% ان� ل�ن»»% Kد. ت�^ش ار� او ا ه ش»»�* ت� ود ب�%زداس»»�* س»»م م�لی ن»»�% ی� ه ك�موب�� د ن»»�% ف»»� ه م�عت� وگ�س»»لاوی ك»»� ر ن�� ور ره»»پ% ت»»� ن� ب��

ی رق� ل�م»»»ان� ش»»»* Kای ا ورش* ه»»»� ت� . س»»»�* اج�� دا ش»»»� ود را ار� م�س»»»كو ج»»»�% ه راه ج»»»�� وچ»»»% م1953 ه. ش* /1332ج��ان� ) ارس�ن� ان� وم�خ% كس»»لواك�ی 1956 ه. ش* /1335ل�هسن� ان�1968 ه. ش* / 1347 م (و ج�^ س»»* م ت��

د . ت�^ش ار� اغ�لام ن� �ود ه�س»»»»ن ل ج»»»»�� ف� اب� م�س»»»»ت� ه ادام»»»»ه ج�ن»»»»� ل ن»»»»�% ی م�اب»»»»�� رق� ای ش»»»»* ای اروت»»»»�^ ه م�لث� ه»»»»� داد ك»»»»�137

ه وروی ن»�% خ»اد س»�* ا ای�� ود ت»�% س»م ن»�% ی� زای ره»پ%ری» ك�موب�� ی ب»�% �رص�ب� ن� ك�ه مپ�رص�د ق� ي� ر� ، ج�^ مپ� Kی م�سال�مت� ا ت��سب� ه�مر� ز� ب��ول س»»»ه ده»»ه ی د. در ط»»»� م»»� Kد ا دت»»�� س»»ت� ت�^ ی� ل»»وك�Æ ك�موب�� می در ت�� ي� كاف� ع�ط� ه س»»�* خ»»»% ن� �ن ت� . درب�� اس»»»� ت� ب�%زج�� ال�ق� م�خ»»»�ی ن¬% ر ای ع»�� های اروت»»�^ س»»ت� ی� ود وك�موب�� ه ن»»�% �ت»» ش* گ�رق�� ی� �Êب وروی در ل ار� س»»�* ف� ا م�س»»ت� ن� س»»ن% ی ت�� ب� اس»»� �ی س�ن� ن� ا ه روم»»� ت� س»»�* گ�د�ه وروی ن»»�% خاد س»»�* ی ای�� عب� ت� اسی وص»»� امی وس�ن� ظ»»� ی ت�� ن�� ا وات»»�� كن� ن�� د. ل�ن� ود ار� م�سكو را اغ�لام ك�ردت�� ی ج�� دان�� رش�ما ج�%

د. مات�� ی ن�% اق� سم ت�% ی� هان� ك�موب�� طت% ج�% وان� ف�� ه ع�ت� ود ن�% ام ج�� ان� در م�ف� ن� ا ه�مخ^ مود ت�� ور ك�مكÆ می ن�� ن� ك�ش* Kا�ی دوم هان� گ ج�% ن� غدار� ج�% وروی ت�% خاد س�* ای��

ا له ت»»»»»�% اص»»»»»� لاف�� وروی ت�% خ»»»»»اد س»»»»»�* اك�Æ ای�� �ی ار� ج»»»»»�� ل�م»»»»»ان� Kای ا پ�روه»»»»»� دن� ن�� پ�رون� رات»»»»»�� ن� ت�^ش ار� ن»»»»»�� ال�ي� ن� اس»»»»»�ی ش�ار� ار� ه ت�% عی ن�% دام�اب� وس�ت� اف��

د وروی رش»�* خ»اد س»�* ی ای�� اورر� ی و ك�س»* عب� ت� داب� ص»� ول�ن»� ه ن�� د ك»� ن� كس»* كه ط�ولی ت�� ات�� ن� ت� . ج�^ ود ب�^زداج�� ور ج�� ك�ش*اب� خ»% ای�� ال ك�ارج�� ف»� ت� ه اب�� دام ن»�% ن»� اف»�� ال�ي� ن� وروی اس»� خ»اد س»�* صاد ای�� �ت ای اق�� ت� . ب�%زای اج�ن� اق�� وق� ال�غاده ت�� ف�

ن� م�ي� ا° زای ت»»�� مود و ب»»�% وروی ن�� خ»»اد س»»�* ل ای�� ه داج»»�� كس»»لواك�ی ن»»�% �ی و ج�^ ان� �ی ، ل�هس»»ن� ل�م»»ان� Kوری ( ا ح»»^ ی ) ار� م�ن� ب� اب»»�^ ر*ار� ن� ار ام�ن� واس�ن� ده ج�� ه اب��زان� ش�* وچ% ت� م�ت� ق� ون� ت�� ار� ج�^ ن� م�واد م�ورد ب��

عه وس»»� زای ن�� ن� ب»»�% Kا ار� ا س»»ت� ت»»�� ی می دات�� ب� �رص»»� �ی دوم را ق� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ن� ج�% ال�ي� ن� د. اس»»� مال ش»»�* ت� ش»»�* ق� ت��ن� Kه ا دن� ن»»�% ن� زای رس»»� گ ب»»�% ن»»� ل ار� ج�% ن»»% ه ار� ق�� ی ك»»� دق� ه ه»»� دن� ن»»�% ن� ی رس»»� ع»»ب� وروی ت�� خ»»اد س»»�* ی ای�� اس»»ی وارض»»� س�ن�

كه درش�ال ات�� ن� د. ج�^ اده ك�ن� ف� د اس�ت� ن� ش*1937 ه. ش* /1316می ك�وس�* ال ارت�� غ� ه اس»»�* ان� را ن»»�% ول�س»»ن� م م�غ�اد ز اب� ب»�� عرص»�� ل ت�� اب»�% اد اش�لاو در م�ف� غار ح�ماب��ث� ار� ب��ز ن� س�* ال�ي� گ اس�ن� ن� ود. درط�ول ج�% ورده ن�% Kشرح� درارده ر� Kود را ا ی ج»»�� ن¬% ر ن� ع�� �tپ خد �واس�ت� م�ن می ج�� ا ك�ه ن�� خ% ی�� Kوار� ا . ت� ل�مان� ش�اج�� Kا ا ه ت�% ارر� ه م�ن% ر� گپ� رم�ن� را ات�� ر*وروی خ»»»»اد س»»»»�* س»»»»لط ای�� ك»»»»ه ت�� ت�� Kت� .ت�^ش ار� ا می گ�ق� ی ن�� س»»»»ب� ی� لاب% ك�موب�� ف� دور ات�� ورد ص»»»»� ی در م»»»»� پ�ر� د چ»»»»^ ار� ش»»»»�

138

وروی ه اق��م»ار س»�* رگ»� ی درخ�% رق� ل�م»ان� ش»»* Kب% ا د� ك»»ه ام�ك»ان� ج»�% ت�� Kد ب�%زای ب�%زای ا ی م�سلم گ�ردت�� رق� ای ش* ب�%زاروت�^ه ن� ن»»»�% Kا ی ت�^ش ار� ب� گ و ج»»»� ن»»»� ول ج�% د. در ط»»»� ارده ش»»»�* د� ارگ»»»� لاو ك�ن� اد اش»»»� ز غار ح�م»»»اب��ث� ار� ب»»»�� ود ، س»»»�* راه�م س»»»�* � ق»»»�ه»»»»ه دوك�ش راوج�% س»»»»ای ارت»»»»�� وروی ح�م»»»»اب��ث� ار� ك�لی� لی دول�ث� س»»»»�* لاج�اب� داج�� ی ار� اص»»»»� س»»»»* خ� وان� ی�% ع�ت»»»»�د دوك�ش دارت»�� ه�ت% ارت»�� د� ا م»� ه ع�موم»� ی ك»� رق� ای ش»* ك»ه در اروت»�^ ت�� Kز ا ام»ه غ�لاوه ب»�% ن� ب�%زت�� . اپ�� ت� اج�� ود ش»� ه�مت� ج»��دوك�ش س»»ای ارت»»�� ه ح�م»»اب��ث� ار� ك�لی� هان»»�� ه ن�% ه ن»»�% ان»»�� اورم�ن� ل»»ه در ج�� ود ام�ك»»ان� م�داج�� ده ن»»�% ات»»�� د ف�� ن»»� ها م�ق� زای روش»»� ب»»�%زای ودرا ب»�% های ج»�� لاش»�* وروی ت�� خ»اد س»�* �ی ای�� دان� مهن»� ن� ن�� ي� ن� ا ج»�^ ت� .ت»»�% اج�� �راه�م می ش»»� ر� ق»� پ� دش را ن»�� ت� ال�مف� ي� ب��ه ه ن»»�% ت»»� ظن� �رت�� وره�ای ق� ون� ك�ش»»* ی ج»»�^ رق� ای ش»»* وره�ای اروت»»�^ ی ار� ك�ش»»* غص»»� رد. ت�% ار� ك»»� غ»»�� Kی ا رق� ای ش»»* ز اروت»»�^ س»»لط ب»»�% ت��ر پ� ت»»� غ� وروی ت�� خاد س»»�* ع ای�� ق� ه ت�� ان� ن�% كسلواك�ی ول�هسن� ه�ای ج�^ د. مرر� دت�� وروی ش�* خاد س�* اك�Æ ای�� و ج�� ر� ط�ور ك�لی خ�%ی لطي�ت� م�لع� ت� ، ش»»»� ود داس»»»�* ی وج»»»�% ب� لظن� م ش»»»� ي�� ه رر* ی ك»»»� رق� ای ش»»»»* وره�ای اروت»»»»�^ كÆ ار� ك�ش»»»»* �t«««ب رد ودر ه�ر ك»»»�را ه اخ»»�% ضوض»»ی ن»»�% ت� خ�� ال�كي� ردن� م»»� ا م�خ»»دود ك»»� و ت»»�� ی ول�غ»»� ض»»� لاج�اب� ار� د. اص»»� �رار ش»»�* ی ب�%زق»»� س»»ب� ی� م ك�موب�� ي�� ورر*ص»ادی و �ت اس»ی ، اق�� م س�ن� س»ت� ر ش�ی� پ� ت»� غ� ا ت�� ت% ت»�% ي� زب�� ن� ب»�� ه اپ�� د. ن»�% دت�� ان� ش»رك�وب% ش»�* ال�ف»� اری ار� م�خ� م�د وت�%س»ن� Kدراا وروی ت»»»»�% ص»»»»اد س»»»»�* �ت ل اق�� كمن»»»»� زای ت�� ه ب»»»»�% ت»»»»� م�ن� وروی ر� خ»»»»اد س»»»»�* اش ال�گ»»»»وی ای�� وره�ا ب�%زاش»»»»� ن� ك�ش»»»»* اداری اپ��زای دم»ه ای ب»�% ود م�ف� ن� ج»�� د. اپ�� �راه�م ش»�* ی ق»»� رق� ای ش»* وره�ای اروت»�^ ص»»ادی ك�ش»»* �ت اب� اق�� اده ار� ام�كات»�� ف� ت� اس»�ار� ه�م مات»»�% ي� اره ب�� كهای ف»»�� پ�راع» م�وش»»�* ا اچ»»� غ»»د ت»»�% ال�ها ت�% ود. ش»»� رب% ن»»�% ز ع»»�� ه در ب�%زاب»»�% ت� ی روس»»� ب� ن»»� د ام�ن� ن»»� %tب اد ك�مر خ»»% ای��وروی خ»»اد س»»�* زای ای�� ا ب»»�% س»»م در اروت»»�^ ی� ط� ك�موب�� ف»»� ور چ� ظ»»� ه م�ت� ود را ن»»�% ه اول ج»»�� ت� درچ»»% ی اه�مي� رق� ای ش»»* اروت»»�^گ»»»ز �tت ه د د ك»»»� ن� كس»»»* وروی ط�ولی ت�� خ»»»اد س»»»�* اره�ای ای�� س»»»* ز ق�� و در ب�%زاب»»»�% ت»»»� ن� س»»»م م�لی ب�� ی� اوم�ت� ك�موب�� ا م�ف»»»� م»»»ود. ت»»»�% ط� ن�� چ�ف»»»�

د. ت�^ش ار� دت�� وروی ش»»�* خ»»اد س»»�* ا ای�� س»»م وت»»�� ی� لطه ك�موب�� روح� ار� ش»»� ان� خ»»�� واه»»� ر»� ج�� پ� ی ن�� رق� ای ش»»* وره�ای اروت»»�^ ك�ش»»*ال ن»� در ش»»� ال�ي� ن� زای1953 ه. ش* /1332اس»»� ت� ، او ب»»�% رق�� ت� گ»»� كف»� ج�ك»»وم�ت� را در دس»»� ال�ن� م م»»�

ار ن� ل ك�س»»»* وان� غ�ام»»»� ه ع�ت»»»� ن� را ن»»»�% ال�ي� ن� ی اس»»»� ق� ش م�ح� لی� ش ت�^ ی� ا رب�° لی ب�%زت»»»�� ت� داج�� اس»»»� �ی در س�ن� پ�ران� ت»»»� غ� ام ت�� خ»»»% ای��139

د در مات»»»�� ت� ن�� ي� ن� ن»»»* �ود را ب� درب� ج»»»�� ب% ف»»»�� ر� ل خ»»»� س»»»ت� در داج»»»�� وات�� ت� ون� ب�� كن� ج»»»�^ رد. ل�ن� دام ك»»»� اق� اغ»»»� ن»»»� ن� واج��ر� در1955 ه. ش* /1334ش�ال پ� ن� ن»»�� ي� ول�گاب�� ن� داد. ن�% ي� ول�گاب�� ال ن�% ه م�ارش�* ود را ن�% ای ج�� ا» ك�رد وج�% غف� م اس�ت�ال ال 1958 ه. ش* 1337ش»»� ه ار� ش»»� ف� ك»»� ح^ روس»»�* ط خ�� وس»»� ام1956 ه. ش* / 1335 م ن�� ه م�ف»»� م ن»»�%

ال ا ش»»� ف� ت»»�� ح^ روس»»�* د. خ�� ه ش»»�* ت� اس»»�* ارگ�د� ود ك�ن� ه ن»»�% �ت»» اق�� اء ت�� ف»»� ب% ارت�� ر� ل خ»»� ر ك»»� پ� ن»»�� م1964 ه. ش* /1343ده ف� ن»»�% ن»»�� ار وب�%زر* ف� ب�%زك�ن»»� ح^ روس»»�* ال خ�� ا دراپ��ن� ش»»� د. ت»»�� وروی م�خش»»وب% می ش»»�* خ»»اد س»»�* ع ای�� ار� لام�ن»»� رت�% رهپ%ه ر� ن»»�% پ� �ی ن»»�� ادگ�ورن� غد ت»»�^ د وش�ال ت�% ب�tزی رس�ن� ست� ور� خ� ام ی�� ه م�ف� ر� ن�% پ� ن� ن�� گي� د. ك�اس�ن� ب% ش�* پ�رك�ل خ�ر� ن�� ای او د ج�%

درب� ار� ه�م ف»»»�� درب� ت»»»�% اه�ری ف»»»�� م ط»»»�� س»»»ت� ق� ن� ت�� م» اپ�� د غ�ل»»»پ�رغ�� اب% ش»»»�* خ»»»� ت� س»»»ه اب�� ی� ي°ت� رب�° ن� در ه»»»� وان� ص»»»� ع�ت»»»�ت� . در رق�� ود گ»� ور را در دس»�ت� ج»�� ه ام»� خ� ك�لت»� دری�� ه ت»�� ه ن»�% د ك»� ی م�ات»�� اق� ف� ت�% ن»�� ی ب�%زر* ع»ب� ق�ر ت�� كÆ ت�� اص�لی دردس�ت� ب��

ال زای1968 ه. ش* /1347ش»»»»� كÆ ب»»»»�% خ^ دردوی�% ه ره»»»»پ%ری» ال�كس»»»»ات�� كس»»»»لواك�ی ن»»»»�% ورش* م»»»»ردم ج�^ م س»»»»�*د. در ط�ول دهه و شرك�وب% ش�* مان� ورس�* ي� پ�روه�ای ب�� وم ن�� ا ه�ح% وروی ت�% خاد س�* ی ار� ش�لطه ای�� ه1970ره�ان�� ن»»�%

د غ�لاوه ی ش»»�* ان�� د� ه م�واد غ»»�� ت� م�ن� رب% درر� ان� ع�� �Êت پ�ر كی ار� م�س* ه ت�� ل ن�% دب�� ن% وروی ب�� خاد س�* لاب� ، ای�� ود غ�� اط�ر ك�مت% ج��ه �ت رق�� ش»»»* ی� ل ب�� اب�° ز ووش»»»� وب�� ت� ام�ن� ون� ك»»»� رب% ج»»»�^ ه ع»»»�� �ت رق�� ش»»»* ی� ی ب�� ور* ول»»»� كت� د ت�� �Ê«««ت ر ه خ�� ل ن»»»�% وروی م�اب»»»�� خ»»»اد س»»»�* زاپ��ن� ای�� ب»»»�%

ود. ر� ن�% پ� كی ن�� ن� ال�كپ�روب��ر دهه اك�راب� 1970در اواخ�� د� م م»»� ال�ث� )) غ�ل»»پ�رغ�� درب� ،((ش»»� ز ف»�� ای ش»»ران� دو اب»»�% اب� ه»� و م�لاف»»��

ان� ای ك�ارگ�ری ل�هس»»ن� ح»»ران� ه»»� ان� و ی�% س»»ن� ات�� غ� ه اق�� وروی ن»»�% وم س»»�* ز ه�ح»»% ز اب»»�* /1360ب»»�% م1981 ه. ش*د. گزدت�� حران� اش�اسی ت�� ار ی�% كن� دج�^ دل�ن� پ�ره ش�* رب% ن�� ا ع�� وروی ت�% خاد س�* طه ای�� رات�%

140

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% ل�هسن�ان� را خ»»»»د ل�هس»»»»ن� �ارگ�ران� م�ن ی ك»»»»� س»»»»ب� ی� ب% ك�موب�� ر� وروی خ»»»»� خ»»»»اد س»»»»�* �ی دوم ای�� ه»»»»ان� گ ج�% ن»»»»� ط ج�% ار� اواس»»»»�

وب��ث� و ح�م»»اب��ث� ق»»� ه ت�� �ت اج�� ن� ت� س»»�* ه رش�مي� ود ن�% ده ن�% ل ش�* كن� س* دن� ت�� ان� ك�ه درل�ن� اد ل�هسن� ر� Kل دول�ث� ا اب�% درم�ف�وروی خ»»اد س»»�* ود� ای�� ق� ون� ت�� كن� ج�^ ت� ل�ن� �رار گ�رق�� وروی ق� ب�tز ش�لطه س�* ان� ر� گ اگ�ر چه ل�هسن� ن� ج�% مود. ت�^ش ار� ن��

ال ها در ش»»»»»»� ت� روش»»»»»»� ش* می رق�� ی� دی ب�� ه ك�ن»»»»»»� ور ن»»»»»»�% ن� ك�ش»»»»»»* Kم گ�وم�ول�ك»»»»»»ا ار�1949 ه.ش* /1328در ا عی ت� دام�اب� وس»»� ار واف»»�� ت� ب�%زك�ن»»� ه داس»»�* ان»»�� لال ط�لن% ف� ت� لاب� اس»»� م»»ات�� ه ن�� ان� را ك»»� س»»ت� ل�هس»»ن� ی� ره»»پ%ران� ك�موب��

ال اپ��ن� ن»»»»% ه دب�� د. ن»»»»�% ار� ك�ردت»»»»�� غ»»»»�� Kوروی ا خ»»»»اد س»»»»�* ا ال�گ»»»»وی ای�� ان� ت»»»»�% م�ان� اداری ل�هس»»»»ن� ار� د ش»»»»� دت»»»»�� خ% زای ی�� ب»»»»�%ال دام�اب� در ش»»� زور�1956 ه.ش* / 1335اف»»�� ان� ب»»�% ی در ل�هس»»»ن� س»»»ب� ی� د ك�موب�� ع ص»»»�� ت� های وس»»»� ورش»»»�* م س�*

ر ده»»ه ی ا اواخ»»�� م»»ود . ت»»�� ا ن�� ف»»� ش* ع�م»»ده ار را ات�� ق� ن� ت�� Kدرا �ان كÆ ل�هس»»ن� ول�ن»»� س»»ای ك�ان�� ه ك�لی� رد ك»»� ا1950ك»»� ت»»�%ل ف� ی م�س»»ت� ب� اس»»� اد� س�ن� خ»»� هت� ای�� ان� در ج�% د و ل�هسن� درب� رس�ن� ه ف�� گز گ�وم�ول�كا ن�% �tت ار د كÆ ه�ا ت�% ول�ن� ح�ماب��ث� ك�ان��

. ت� اق�� ی دس�ت� ت�� ت� ه�ان�� ي� ق� ه م�وق�� ن�%ال دد ش»»� ه»»ای م�خ»»% رام�ت� Kا ا ب%1970 ه. ش* /1349ت»»�� ر� ر» ك�لی خ»»� پ� ن»»�� ا گ�وم�ول�ك»»ا ار� د د ت»»�� اع�ت* ش»»�* م ت»»�%

ل ده»»ه د. در اواب»»�� درب� ب�%زش»»� ه ف»»�� ای او ن»»�% ه ج»»�% پ�رك»�Æ ن»»�% رد و ادوارد گ»»� پ� اره گ»»� ا1970ك�ن»»� ان� ت»»�% دول�ث� ل�هس»»ن�ت� مي� ه رش»»»»� روع�ی را ن»»»»�% ی م»»»»ر� ضوض»»»»ی ب�%زاراض»»»»� ت� خ�� ال�كي� غ»»»»د م»»»»� ال ت�% رد وش»»»»� رار ك»»»»� � ط»»»»ه ب�%زق»»»»� ك»»»»ان� رات�% ي� واب��

ه كÆ ن»»�% �t««ب د ز� ان� ب�� م»»� ن� ر� Kس»»ت� درا ی� ه»»ای ك�موب�� گ»»ز دول�ت� �tت لاف� د ز ج�� ك»»ه ب»»�% ن� اب�° ا ج�% . ت»»�� ت� اج�� ن� ه»»ای85س»»�* ت� م�ن� % ار� ر�ود. درش�ال ارح� ن�% ی ج�� صادی دول�ب� �ت م اق�� ست� ور ار� ش�ی� ن� ك�ش* Kی ا اورر� م در1976 ه.ش* /1355ك�س*ر ده»ه د. دراواخ»�� ورش* ك�ردت»�� گز س»�* �tت ارد ارگ�ران� ت»�% ص»ادی ك»� �ت ورم اق�� ز ن»�� ان�1970اب»�* اب ر* دار ت»�^ ادت»�� م ت�%

ت� رق�� پ�ری» گ»»� س»* ی� وب� ب�� ان� ف»� ی در ل�هس»»ن� ه�ب% د� ه»»ای م»»� ت� غال�ن� �ی دارد ق�� ان� ت� ل�هسن� ود م�لي� ان� ك�ه ج�� دوم ار� ل�هسن�

141

ان� ر� س»»»ا ب�%زم»»»پ� خ� وال� ه ره»»»پ%ری ل� گی ن»»»�% س»»»ن� ه ه�می% خادن»»»�� اد ای�� خ»»»% ا ای�� �ی ت»»»�% ان� ارگ�ران� ل�هس»»»ن� ر� ك»»»� پ� ان� ن»»»�� م»»»� در ه�م»»»ان� ر�ه ه ن»»�% �ی ك»� ان� غ»»� لت� ن% گی و ب�� س»»ن� ه ه�می% خادن»»�� ا ای�� رب% ت»�% ارگ�ری ع»�� ای ك»� ه ه»� خادن�� د. ه�مكاری ای�� ودت�� �ر� ود اق� اب� ج�� ارر� م�ن%

ال ان� را در ش»»� د ،ل�هس»»ن� ر می ش»»�* ش»»* وق� ت�% وان� چ�ق»»� ه ع�ت»»� ان� ن»»�% ت»»�� Kی ار� ا� ان� ن% ن� ن� م1980 ه.ش* / 1359ت�^س»»*ه ا ن»»»�% ن»»»� ب�� س»»»لا و ك�ا ی� اب�� دن� اس�ن� ن� درب� رس»»»� ه ف»»»�� پ�رك�Æ ون»»»�% اری گ»»»� ن� ب�%زك�ن»»»� Kه ا خ»»»% ن� �ن ه ب�� زد ك»»»� رو ب»»»�% � ی ق»»»� ق� ح»»»ران� ع�مت� در ی�%ام خ% ود. ش»»رای�� ز ن»»�% �t««ب س»»ت� ور� خ� وان� ی�� ه ع�ت»»� ل�س»»كی ن»»�% ارور� زال ت�� ب»»�� س»»ت� و ر* ی� ب% ك�موب�� ر� ل خ»»� ر ك»»� پ� ن»»�� وان� د ع�ت»»�

ال ه1981 ه.ش* /1360درش»»»� درب� را ن»»»�% ل ف»»»�� ور ك�ام»»»� ه ط»»»� ل�س»»»كی ن»»»�% ارور� زال ت�� ب»»»�� ار و ر* ا ب�%زك�ن»»»� ن»»»� ب�� م ك�ان� ي� ال�ف� ا م�خ»»� ل»»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� عی را ب»»�% ت� دام�اب� وس»»� رد واف»»�� خ»»ل ك»»� گی را م�ن� س»»ن� ه ه�می% خادن»»�� ت� او ای�� رق�� ت� گ»»� دس»»�

ار� ك�رد . غ�� Kا�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% �ی ت�% ن� روم�ا

ال ورب�1946 ه.ش* /1325در ش»»»� وروی ض»»»� خ»»»اد س»»»�* ارب� ای�� ظ»»»� خت� ت�� ه ی�� �ی ك»»»� ن� ا ات»»»�% خ� ت� م ط�ی اب��م ي�� �ی رر* ن� ا د ودر روم»»»»� ل»»»»ع گ�ردت»»»»�� لطي�ت� ج�� �ی ار� ش»»»»� ن� ا اه روم»»»»� ادش»»»»�* ل ت�^ س»»»»* و و م�ی� ی ل�غ»»»»� ب� لظن� م ش»»»»� ي�� ت� ، رر* رق�� گ»»»»�وب��ث� در د وع�ض»»� دت»�� ون� اش�اس»ی ج�% ان�� ن� ف»�� �tپ دو ارع ت»�� ع وم»ر� �tن ا ن� مودن� ص»� پ�راك�ی ن�� د . اس* �رار ش�* ی ب�%زق� سب� ی� ك�موب��وال م»»»ام اپ��ن� اج»»»� ا ن�� ورد . ت»»»�% Kوروی درا خ»»»اد س»»»�* م»»»ار ای�� ف� اق�� �ی را درردن»»»�� ن� ا خ� روم»»»� دری�� ه ت»»»�� و ن»»»�% م»»»ان� ورس»»»�* ي� ب��

ود. وردار ن�% ی ب�%زج�� ان�� ن� ن ی اس�ن� ب� غن� ی ار� وض�� رق� ای ش* وره�ای اروت�^ گز ك�ش* �tت ت� د سي% ه ت�� �ی ن�% ن� روم�اوردار می هی ب�%زج»�� وج�% ل ن»�� اب»�% ی ف�� ارج% ارب� ج»�� خ»% ه وار� ی�� ر� پ� ی م�ك»ان�� اورر� ت� وك�س* ق� ع ت�� %tن ا ورار� م�ن� ن� ك�ش* اپ��

ی ن�� ا وات�� ن� ن�� د. اپ�� اش�* ت�%ال . ار� ش»»»� ت� وده اس»»»� م ن»»»�% وا° ور ن»»»�� ارح� ك�ش»»»* ل و ج»»»�� اس»»»ی در داج»»»�� ی س�ن� ن�� ا وات»»»�� ا گ�س»»»پ�رش* ن�� ص»»»ادی ت»»»�% �ت اق��

ب%1964 ه. ش* /1343 ر� دا ار� خ»»� ل و ج»»�% ف� ی م�س»»ت� ب� اس»»� خ� س�ن� دری�� ه ت»»�� �ی ن»»�% ن� ا س»»ت� روم»»� ی� ب% ك�موب�� ر� م خ»»�142

ر ده»ه ك»ه دراواخ»�� ات�� ن� ت� . ج�^ رق�� ش* گ»� ی� �Êب وروی در خ»اد س»�* س»ت� ای�� ی� وان�1960ك�موب�� ه ع�ت»� �ی ن»�% ن� ا دول�ث� روم»�دم ال غ»»� رد و دره�م»»»ان� ج»»� رار ك»»� � اس»»ی ب�%زق»»� ط»»»ه س�ن� ی رات�% ن¬% ر ل�م»»ان� ع»»�� Kا ا ی ت»»�% رق� ای ش»»* ن� دول�ث� اروت»»�^ اول�ي�ام ن� ن��ی شرك�وب% ق�� ن� رهپ%ران� روم�ا ي� ن� ت� ،ه�مخ^ داس�* و اب�%زار� ان�� و و ت�� مان� ه�ای ورس�* ي� ود را ار� ب�� اب��ث� ج�� رص��

كس»»لواك�ی ) گ»»ز دول اق��م»»ار1968 ه.ش* / 1347م»»ردم ج�^ �tت لاف� د زج�� �ی ب»»�% ن� ا د. روم»»� م ( را م�خك»»وم ك�ردت»»��صادی دارد. �ت اسی و اق�� كÆ س�ن� �tب د ز� ط ب�� دش روات�% ال�گز ف�� غ� م اس�* ي�� ا رر* وروی ت�% خاد س�* ای��

رق� دردهه لوك�Æ ش* حولاب� ت�� ه ی�� اه ن�% گاهی ك�وت�� 1980ن��رق�1980دهه ل»»وك�Æ ش»»* در ت�� ن� گزق�� ح»»ولاب� گ�س»»پ�رده و ش»»�* اه�د ی�� ن� ، ش»»�* Kی ا� ن� ا ات»»�� ال�های ت�^ ض»»وض ش»»� ه خ�� ون»»�%

دود ه ج»»»»� م ك»»»»� ر� پ� ام ك�مون»»»»�� ظ»»»»� ود . ت�� ا 70ن»»»»�% ن»»»»% ب¬� ق�ر وروی و ت�� خ»»»»اد س»»»»�* ال در ای�� رق�ی40ش»»»»� ای ش»»»»* ال در اروت»»»»�^ ش»»»»�ت% ا ع�ق� ه ت»»»�% ان� ك»»»� ن� خ^ ی�� Kدا �ی گ�ردت»»»�� راوان� � پ�راب� ق»»»� ت»»»� غ� ار ت�� ت� در اپ��ن� ده»»»ه دج»»»�^ ت� داس»»»�* ت� را دردس»»»� اك�مي� ج»»»�

م»ود . اپ��ن� ان� اغ»پ�راف»� ن�� م»� ه»�ای ر� ار� ن� ه ب�� °ی ن»�% گون� خ� اس»� ود در ت�^ �ی ج»�� وان� ان�� ه ت»�� �ی ع�ملا ن»�% tن د ن»� ع ع�ق� ی ه�ای وس�ت� ب� ن� س* ت��د و ده ش»»�* ن»»� كلی ب�%زج�^ رق� ن�% ل»»وك�Æ ش»»* وره�ای ت�� ی ار� ك�ش»»* غص»»� ت�% م» ار� ر� پ� ت� ك�مون»»�� اك�مي� ه ج»»� ت� ك»»� رق�� ش»»* ی� ا ب�� خ% دای�� ا ت»»�% امرت»»��ت� و اك�مي� دن� ج»»� ل ش»»�* ل�ر� . م»»پ�ر� ت� ل اش�اس»»ی گ�س»»* ر� ل»»� ز� ار ب�� ی دج»»�^ س»»ب� ی� ت� ك�موب�� اك�مي� ه»»ا ج»»� ن�� Kاری ار� ا درت�%س»»ن�ت� و ورده اس»»� Kال ا ن»»% ه دب�� �ی را ه�م ن»»�% اگ�ون� خ� گ�وت»»�� ای�� ن»»� ه و ب�� ت� غ»»ددی داس»»�* ی غ�ل»»ل م�ت� س»»ب� ی� ای ك�موب�� ج�ك»»وم�ت� ه»»�ا د. ت�% كل ش�* ار م�ش* ها ت�%سن� ن�� Kده ا ن� ب�� Kی ا ب� ن� ش* ب�� ی� كه ب�� �tت ه ط�ور ور� ه�م ادامه دارد. ن�% حولاب� ه�ت� پ�راب� و ی�� ت� غ� ن� ت�� اپ���ی ون� ای» ك�ت»� ن»� اس»ی دب�� اع س�ن� ه»ان� و اوص»�� خ� م�غاص»ر ج�% اری�� حولاب� در ت�� ی ك�ه اپ��ن� ی�� ب� ه اه�من� ر ن�% ظ� اپ��ن� ج�ال ت��

خ� ای�� ن»� ورد غ�ل»ل وب�� ه درم»� م ك»� ت� ن� ه می ك»»� اق� ت� واص�� م داس�* واه�ت� ن� ج�� Kه ا را ن�% اه و گ�د� گاهی ك�وت�� ا ن�� خ% ن� دارد، در اب��دارد . ود ت�� اب� واج�دی وج�% �Êت ر ظ� دگ�اه ه�ا وت�� حولاب� دت�� اپ��ن� ی��

143

ف� ن�� رق� ت�^ش ار� مرگ� ب�%زر* لوك�Æ ش* ت���ی ج�ك»»»وم�ت� را ولان� دب� ط»»»� زای م»»»� درب� و ب»»»�% ا ف»»»�� ه ت»»»�% ود ك»»»� وروی ن»»»�% پ�tن� ره»»»پ%ران� س»»»�* ر خ»»»�� Kف� ار� ا ن»»»�� ب�%زر*

درب� ج�ك»»وم�ت� وروی ف�� ست� س�* ی� ب% ك�موب�� ر ك�ل خ�ر� پ� ن�� وان� د ه ع�ت� ده ش�ال ن�% ور� ت� . اون�� دردس�ت� داس�*ده ن»»»� م»»»ود. وی ع�ق� رق� اع�م»»»ال ن�� ل»»»وك�Æ ش»»»* م»»»امی ت�� ز ن�� ر� ب»»»�% پ� وروی و ن»»»�� خ»»»اد س»»»�* ی م�س»»»كو را ب�%زشراش»»»ر ای�� ر� مرك»»»�رد . د ش»»رك�وب% ك»»� ا ت»»�� ی را ت»»�% رق� ای ش»»* ی در اروت»»�^ ارج% ل»»ه ج»»�� ا م�داج�� وروی ت»»�� د س»»�* دام ص»»�� ه اف»»�� ه ه�رگ�ون»»�� ت� ك»»� داس»»�*

ت� �رار داس�* رب% ق� رق� وع�� ان� ش* °ی م�ن� دان� خ� ر� ي� س* ف� اگ�رچه در ع�صر ت�� ن�� دوره ج�كوم�ت� ب�%زر*ورك�لی ه ط»»»� ه ای و ن»»»�% ظق»»»� ای م�ت� ح»»»ران� ه»»»� ل»»»ه در ی�% رب% و م�داج�� ه»»»ان� ع»»»�� ا ج�% �ی ت»»»�% خان� س»»»لن� اب�%ث� ت�� كن� رف»»»�� ، ل�ن�ه ای م�س»لخان�� ش* ه»� ی% ن� وروی ار� ج�% ت� . دراپ��ن� دوره ، س»�* اق�� �ی ادام»ه ت»�� درن� ز ف»�� ام اب»�% ط� م�ف»� ف»� لاش* ب�%زای چ� ت��

ت� . ار� اس»»�* ان� گ�د� ت»»�� Kار ا ن� ن� �ی در اج�� خان� سلن� ی ح�ماب��ث� ك�رد و ك�مكÆ ه�ای م�الی و ت�� ^tن و ت� گولا واب�� ت�� Kسب� ی درا ی� ك�موب��ا یش ت»»»�% ردو ش»»»� ان� ح�م»»»اب��ث� ك»»»� س»»»ن� ات�� غ� ور م�س»»»لمان� اق�� ی در ك�ش»»»* س»»»ب� ی� ای ك�موب�� �t«««ت ف� ار� ك�ود ن»»»�� ز ب�%زر* م»»»ه م�هم ب»»»�� ه�

ش* م ارت�� ت� داب�� ك»»»ه م�ن»»»� ات�� ن� رد. ج�^ ان� ح�م»»»اب��ث� ك»»»� س»»»ن� ات�� غ� های اق�� س»»»ت� ی� ش* ش»»»رح� ار� ك�موب�� ای ارت�� پ�روه»»»� ام ن�� ر� اع»»»�د. كن� ان� را دره�م ش�* سن� ات�� غ� اوم�ت� مردم اق�� د م�ف� س* ق� ت�� وروی م�وف� س�*

�ی دوم ه»»ان� گ ج�% ن»»� ن� ط�ی ج�% ال�ي� ن� ه اس»»� ی را ك»»� ب� غن� مود م�وق�� ف� س�عی ن�� ن�� وروی در دوره ب�%زر* ت� س�* ق� ت� در چ�ق�ود. ت»»% �ی م�مكن� ب�� ان� ش»»� Kه ا ادگ�ی و ن»»�% ه ش»»� ت� ن»»�% اس»»� د. ام�اادام»»ه» اپ��ن� س�ن� ط� ك�ن»»� ورد چ�ف»»� Kود ا ه وج»»�% ور ن»»�% ن� ك�ش»»* زای اپ�� ب»»�%ه وروی ك»»� ص»»اد س»»�* �ت ز اق�� ی را ب»»�% ب� گن� ن� ار س»»� س»»* امی ق�� ظ»»� ور ت�� زای ام»»� ور ب»»�% ه ك�ش»»* ودچ»»% ی ار� ن�% ب� گق»»� دار ه�ن� ص»»رف� م�ف»»�دگ�ی م»»ردم ت»»�� طخ ر� اه�ش* س»� ار ك»� س»* ن� ق�� خ� اپ�� ای�� ن»� رد. ار� ب�� ت� وارد می ك»»� داس»»�* خكمی ت�� �ای م�س»ن ان� ه»� ن»� ن� اش�اش�ا ب�%

ضوض در ه خ�� ن� ن�% Kصاد ا °ی ار� اف�� هان� ش* خ� دگ�ی ی�% ت% م�ات�� وروی وع�ق� س�*

144

ه الان�� وروی ش»»� ون� س»�* ك»ه ه�م اك�ت»»� ت�� ه ط�و ود. ن»�% اهی ن»�% دام�اب� رف»�� دم�اب� ع�م»»ومی واف»�� ی و ج»�� اورر� ه ك�س* ت� م�ن� ر�امی و ص»»رف� ظ»»� ای ت�� رح ه»»� ز ط»»� د ب»»�% ك�ن»»� ا° د. ت�� مات»»�� لی وارد می ن�� زای م�ص»»رف»� داج�� دم ب»»�% ادی گ�ن»»� ت»»�� دار ر� م�ف»»�

ه خ% ن� �ن ش* داد . در ب�� وروی را ك�اه� كی� س�* ن� كن� �ی و ت�� ان� ف� ت� حق� وان� ی�� صادی ن�� �ت ه اق�� ت� ن� ف� ب�% عت� ض� ها ب�%ز ت�� ن�� Kه ب�%زای ا ت� �Êب ه�ر�اد ار� ت»�� له ای ر� اص»� ار ف�� كÆ دج�^ ن� ز و ال�كپ�روب�� وب�� ت� ه ك�ام�ن� ت� م�ن� ضوض در ر� ه خ�� د ن�% دت�� ی ج�% ول�ور* كت� ر ت�� ظ� ور ار� ت�� ن� ك�ش* اپ��ص»»ادی ار� �ت اب�%ث� اق�� �ی در رف»»�� وان� ان�� ی و ت»»�� عب� ت� ي�ن� م�حض»»ولاب� ص»»� ن� اب�° ت� ت»»�^ ي� ق� د. ك�ت� رب% گ�ردت»»�� ی ع»»�� عب� ت� دول ص»»�

م�د. Kمار می ا ه ش�* وروی ن�% صادی س�* �ت كلاب� اق�� ارر� م�ش* اه�ر ت�% م�ظ�س»»»»»ت� ی� ب% ك�موب�� ر� ت� خ»»»»»� اك�مي� ال�ها ج»»»»»� وروی ط�ی ش»»»»»� كی ، س»»»»»�* ن� ك»»»»»ن� ص»»»»»ادی و ت�� �ت كلاب� اق�� ار م�ش»»»»»* در ك�ن»»»»»�

د دت�� ب�tث� ش»»�* ر� ز مرك»»� ه ب»�% ام ادارر ك»»� ظ»� ت� .اپ��ن� ت�� �رو رق�� ر� ق»»� پ� ر ن»»�� اگ�پ� ت� و ت»»�^ ام اداری دس»»� ظ»»� كÆ ت�� رداب% ب»»�� درگ»�لاح ص»»ادی و اص»»� �ت عه اق�� وس»� ه ن�� د راه ه�رگ�ون»»�� د ش»� واری ه�م»»راه گ�ردت»�� وه ج»�� س»اد و رس»�* ا ق�� ون� ت»»�% ود ، ج»»�^ وار ن�% اس�ت�

ت� غ»»ال�ي� ه ق�� گون»»�� خ^ ه ام�ك»»ان� ه�ن� س»»ت� ك»»� ی� ب% ك�موب�� ر� رد خ»»� � ه ق»»� حص»»ر ن»»�% ت� م�ن� اك�مي� ن� ج»»� Kزا د. غ�لاوه ب»»�% ور گ�ردت»»�� ام»»�م»»ود ن� ب��ز می ن�� گي� ز و س�ن� دب�� دت�� ه رور� ش�* ی را رور� ن�% سب� ی� وری ك�موب�� ان�� كن� می داد ، دت�� اب% ن�� �رادو اخ�ر� ه اق� اسی ن�% س�ن�ه اره ای ن»»�% ی ج»»�^ س»»ب� ی� ت� ك�موب�� اك�مي� ان� ، ج»»� كزان� وم�عپ�رص»»�� ف� ت� ده روس»»�* ن� اب�� �ر� اداب� ق� ف� ت� ل اب�� اب�% كه در م�ف� �tت ه ط�ور ن�%

ن� س»»»»»ي� ی� ن� ب�� درس�ول�ر* ان� ، ال�كسات�� ن� اراص»»»»»�� كزان� و ت�� ف� ت� مل»»»»»ه اپ��ن� روس»»»»»�* ت� . ار� ح�% داس»»»»»�* ور ت�� ه ر� ل ن»»»»»�% وش»»»»»� ن�� ر� خ�%ی اراض� كزان� ت�� ف� ت� پ�رار� روس�* س* ی� همپ�رو ب�� د. م� ودت�� هور ن�% كدان� م�ش* �tت ر� پ� ارف� ق� دره ش�اج�� ت�� Kده م�عروف� و ا وت��سن� ن��

ه ار� ت�tس»ت� ك»� مهور ده ح�% ز� اب�� كل ار� ت»�^ ش»* وروی م�ی� ر س»»�* م»»اهپ� خاد ح�% د. ای�� ودت�� پ�ر روش ن�% وام و م�لث� ه�ای غ� ، اف�ی ر� لاش* دول�ث� مرك»»»� ت� . ت�� ده اس»»»� ل گ�ردت»»»�� كن� س»»»* اوب� ت�� ف»»»� اه�ت% م�ت� د� ان� و م»»»� ت»»»�% ا ر� اگ�ون� ت»»»�% �ی گ�وت»»»�� ن� ا مردم»»»�ل جمن»»»»� ر� ی�� پ� ان� روس»»»»ی و ن»»»»�� ت»»»»�% گ ور� �ره�ن»»»»� م»»»»ودن� ق� اك�م ن�� ان� و ج»»»»� ت»»»»�� Kومی ا ی و ف»»»»� ب� �Ê««««ب ارم�لی ، د ت»»»»�* Kزای م�ح»»»»و ا ب»»»»�%وام م»»»»ام اپ��ن� دوران� اف»»»»� ت� . در ن�� وده اس»»»»� ان� ه�م»»»»راه» ن»»»»�% ت»»»»�� Kاوم�ت� ا ا م�ف»»»»� ه ت»»»»�% س»»»»* ی ه�می� س»»»»ب� ی� كموب�� ت�� دول�ور* ات��مه»»وری ود و ح�% ی ج»»�� ب� �Ê««ب ومی و د ب�tث* ف»»� وار ط� م»»� ف»»� ان� چ� واه»»� ه ج�� ت� وب% روس»»� ت»»� ان� ج�% ت»»�% ارس»»ی ر� م�س»»لمان� و ف��

145

�ی وان� ت»»»� كÆ ) ل�ن� ن»»»� ال�ن� �ی –ت�% ون� د. در– ل�ت»»»� ودت»»»�� وت��ش* ن�% ت� ج»»»�� وس»»»�* ن� شرن�� ي� رف�� ت� گ»»»� ه دس»»»� ان� ن»»»�% واه»»»� �ی ( ج�� ون� ت� اس»»»�وروی م»»»ار س»»»�* وره�ای اق�� ی ار� ك�ش»»»* غص»»»� رات��ش* م»»»ردم ت�% اه�د گ»»»� ف� ش»»»�* ن»»»�� ر� دوره ب�%زر* پ� رق� ن»»»�� ل»»»وك�Æ ش»»»* ل ت�� داج»»»��

كس»»»»لواك�ی در ود. ش»»»»رك�وب% م»»»»ردم ج�^ م ن»»»»�% ر� پ� ي�ن� ال�مل»»»»ل ك�مون»»»»�� °ی ار� ب�% دان� زای ج»»»»�% ن� دوره1968ب»»»»�% م در ه�مي�ش* وش»»�* ض»»وض در ن�^ ه خ�� زای دم�وك�راس»»ی ن»»�% ان� ب»»�% ه دارم»»ردم ل�هس»»ن� اب� دام�ت»»� ارر� ت� . م�ن»»% رق�� ورب� گ»»� ض»»�

رق� ل»وك�Æ ش»* °ی ت�� ن� ا وات»�� دم ن�� ود. غ»� ف� ن»�% ن»�� ی دردوره ب�%زر* رق� ای ش»* ل م�هم اروت»�^ ر� ار� م�ساب�° پ� گی ن�� سن� ش* ه�می% ی% ن� ج�%ل ل�ر� ست� مپ�ر� ی� كموب�� ات�% رای اخ�ر� ون� و خ�^ ی ج�^ ظره ن�% ان� داد ك�ه س�ت� س* اب� ت�� ارر� ه اپ��ن� م�ن% ان� دادن� ن�% ات�� در ت�^

ت� ي� ن� ای ه�مك»»»اری و ام»»»� ش ه»»»� رات�� ق»»»� ل ك�ت� كن� س»»»* °ی و ت�� دان� خ� ر� ي� س»»»* ه ت�� ل ن»»»�% ماب»»»�� گ»»»ز ن�� �tت وی د ت� . ار� س»»»� ده اس»»»� ش»»»�*خ� در س»»ي� ل ت�� ف� عوام»»� د� ه ج»»� ه ن»»�% ه ی غ�لاق»»� ان�� س»»* رب% ه�مگی ت�� رق� و ع»»�� ل»»وك�Æ ش»»* وره�ای ت�� كل ار� ك�ش»»* ش»»* ا م�ی� اروت»»�^و و ان�� امی ت»»�� ظ»»� مان� ه�ای ت�� ي� ن� ) ب�� Kدرا �رپ��ن� ق� Kظر ا رب% (و عوام�ل خ�� رق� وع�� دی ه�ای ش* ن� لوك�Æ ب�% ا )ت�� اروت�^

ط� ف� )) چ�ف»»»»� ن»»»»�� ت� ب�%زر* اس»»»»� ی ،س�ن� ارج% لی و ج»»»»�� اره�ای داج�� س»»»»* كلاب� و ق�� ن� م�ش»»»»* م»»»»ه اپ�� ا ه� ود. ت»»»»�% و ( ن»»»»�% ورس»»»»�*ق� ادامه می داد. ن�� ه ه�ر ط�ر اس�ت� را ن�% ود و اپ��ن� س�ن� ی (( ن�% سب� ی� ت� ك�موب�� ج�اك�مي�

ف� در ش�ال ن�� ا مرگ� ب�%زر* ه1982 ه. ش* / 1361ت�% ت»»� م�ن� د ر� مرده ش»»�* �ی ك�ه ب�%زش�* كلان� ه م�ش* ه ن�% وچ% ا ن�� م ع�ملا ت�%پ�راب� ت»»� غ� ام ت�� خ% وم اص�لاج�اب� و ای�� مه ل�ر� مر� ا ت�^ش ار� او ر� م�د. ل�د� Kراه�م ا� پ�راب� ق� ت� غ� ام ت�� خ% م ب�%زای ای�� لار�

وف� درون�^ ت»»�� Kوری ا مه ه�ا دردوران� رهپ%ری» ن»»�� مر� ن� ر� د . اپ�� ر� گ�ردت�� ع�� Kور ا صادی ك�ش* �ت اسی و اق�� درام�ور س�ن�س»»اد ا ق�� ه ت�% ارر� �ی را ب�%زای م�ن% ن� دام�ا ت� اف�� درب� را دردس�ت� داس�* اهی ف�� د. او ك�ه ب�%زای م�دب� ك�وت�� پ�ر ش�* س* ی� ب��ا دام�اب� ت»»�% ه اف�� گون�� ن� ام داد . ام�ا اب�� خ% ی ای�� پ�ر ك�الاه�ای م�صرق� س* ی� ه ه�رچه ب�� ر� ع�رص� پ� واری و ن�� وه ج�� اداری و رس�*

ال وف� در ش»»»»»� درون�^ ت»»»»»�� Kود. ا ت»»»»»% ی ب�� اق� كلاب� ك»»»»� ه ع�م»»»»»ق� و گ�س»»»»پ�ردگ�ی م�ش»»»»* ه ن»»»»»�% وچ»»»»% /1362ن�� م1984 ه. ش*ك»»»زد. غ�لث� ال ج�ك»»»وم�ت� ت�� كÆ ش»»»� ش* ار� ب»»»�� ی� ر� ب�� پ� ك»»»و ن»»»�� ن� ن� رب�� ن� خ�^ ي� ن� اب�� س»»»ن� ام ك�ی� ه ت»»»�� ن� او ن»»»�% ي� س»»»* ات�� ت� و ج�% س»»»�* درگ�د�

ود. ن� دو ك�هول�ث� س�ن� ن�% مرگ� اپ��146

وروی خاد س�* ه رهپ%ری ای�� ف� ن�% اچ�^ اب% گ�ورت�% خ� ت� اب��/ 1363در ه1985 ه. ش* ف� ن»»�% اچ�^ ل گ�ورت»»�% ن»»� ب�° ا خ� وروی م�ن� س»»ت� س»»�* ی� ب% ك�موب�� ر� م خ»»� ض»»مت� ه ت�� ا ن»»�% ن»»� م ب�%

لی ن% ز ار� ره»»»پ%ران� ق�� وان� ب»»»�� ار ج»»»�% د. او ت�%س»»»ن� اب% گ�ردت»»»�� خ»»»� ت� وروی اب�� خ»»»اد س»»»�* ب% و ره»»»پ%ری» ای�� ر� ر ك�لی خ»»»� پ� ن»»»�� دلاج�اب� ام اص»� خ»% زای ای�� ود ب»�% ه ن»�% �ت» اق�� ب�tث� ت�� م�ور ا° وف� م»� درون�^ ت»�� Kا �ان م»� ن� در ر� Kل ار� ا ن»% ود. وی ق�� وروی ن»�% س»�*

د. د وراه ه�ای ع�ملی اص�لاج�اب� را ب�%زرسی ك�ن� ي�مات�� �ی ب�% م�ظال�غان�ب% ر� ی خ»»»»� ارج% ه ج»»»»�� ت»»»»� ت� ك�من� اس»»»»� وروی رت�� ماره دو س»»»»�* وان� م»»»»رد ش»»»»�* ه ع�ت»»»»� ر� وی ن»»»»�% پ� ك»»»»و ن»»»»�� ن� ن� رب�� ان� خ�^ م»»»»� درر�

ه ل ار� ن»»»�% ن»»»% پ�راب� ق�� ت»»»� غ� ام ت�� خ»»»% ه ای�� ده ن»»»�% ن»»»� ه ع�ق� د ك»»»� ان� می ده»»»� س»»»* ه ت�� كت»»»� ن� ت�� . اپ�� ت� س»»»ت� را ب�%زع�ه»»»ده داس»»»�* ی� ك�موب��ه �ی ك»»� لاج�ان� ت� . اص»»� وده اس»»� خ� ن»»�% ر ع�م»»ومی رای�� ظ»»� ه و ت�� ت»»� م�ن� كÆ ر� وان� ب�� ه ع�ت� ر� ن�% پ� ف� ن�� اچ�^ دن� گ�ورت�% درب� رس�ن� ف��

كی ود ت�� ده ن»�% لاص»ه ش»�* له ج�� ا دردوم�س»ن° د اش�اش»� ها گ�ردت�� ن�� Kظال�عه درم�ورد ا م�ورم� ف� م�ا° اچ�^ كا))گ�ورت�% (( ب�^زوس»پ�رون��گزی �tت وس�ت� ))و د وان� (( گ�لاس�ت� ا ع�ت� ر� ت�% پ� دی ن�� دت�� غد ج�% ك�ه ش�یش ت�%

اسی)) پ�tن� س�ن� و كزن�� ف� ب% (( ت�� ر� ف� خ»� اچ�^ دن� گ�ورت»�% ن� درب� رس»� ه ف�� د. دوش�ال ت�^ش ار� ن�% وده ش�* �ر� دان� اق� ت�%كلاب� غف� و م�ش»»* اط ض»»�� ف»»� د ب�%زت�� ك�ن»»� ا° من� ت�� ش شراش»»ری» ض»»�� رات�� ق»»� كÆ ك�ت� ل ب»»�� كن� س»»* ا ت�� وروی ت»»�% س»»ت� س»»�* ی� ك�موب��

ا ، اه ه»»»� ح»»»ول دادگ»»»� ت� ، ی�� ال�كي� ن� م»»»� ي� واب�� �ی در ف»»»� پ�ران� ت»»»� غ� ام�ل ت�� د ش»»»�* ات»»»�� لاج�اب� ت�% ه اص»»»� م»»»ود ك»»»� رر ن�� وروی م�ق»»»� س»»»�*لاج�اب� �ی ، اص»»»»� ارل�م»»»»ان� �ی و ت�^ ن� ا ات»»»»�% خ� ت� م اب�� س»»»»ت� عه ش�ی� وس»»»»� م اداری ،ن�� س»»»»ت� ود ش�ی� هت»»»»% اس»»»»ی ، ن�% لاج�اب� س�ن� اص»»»»�

ش شراش»»»ری» رات�� ق»»»� ت% ك�ت� ي� زب�� ن� ب»»»�� ه اپ�� د. ن»»»�% اش»»»�* پ�ری ت�% م گ»»»� ض»»»مت� ب�tث� و ت�� ب�tز د ر� درم»»»� مرك»»»� ل ن�� غ»»»دب�� ص»»»ادی ، ت�� �ت اق��ت� . ض ش�اج�� ح� ه و م�خدوده اص�لاج�اب� را م�س* ست� دام�ت� ی� ب% ك�موب�� خ�ر�

147

خ� ای�� ن� ار و ب�� ت�* Kصادی : ا �ت ی اق�� ش�ار� ار� امه ت�% ا ب�%زت�� كا ت�� ب�^زوسپ�رون��ص»»ادی �ت ی اق�� ار� ش»»� ار� ن� ت�% Kض»»ود ار� ا ت� و م�ف� ی اس»»� ار� ش»»� ار� ی ت�% ه م�ع»»ب� ان� روس»»ی ن»»�% ت�% كادرر� ب�^زوس»»پ�رون��ول د . اض»»»� مات»»»�� پ�رل می ن�� زا ك�ت»»»� ب»»»�� Kه دول�ث� ا ت� ك»»»� الااس»»»� ح»»»ولی ار� ت�% ت� ی�� ق� ت� كا درچ�ق� ت� . ب�^زوس»»»پ�رون�� اس»»»�ام»»»ه ص»»»اد ب�%زت�� �ت ر� ار� اق�� ص»»»ادی ، ب�^زه»»»پ� �ت °ی در ره»»»پ%ری اق�� دان� ر� ر� مرك»»»� : ن�� وده ار� ارب� ن»»»�% كا ع�ن»»»% ه ب�^زوس»»»پ�رون�� اول�ت»»»�وروك�راس»»ی كÆ اداری و ن�% س»»* های ج�� اب% ار� روش»»�* ن»»� ن� ی ، اج�% ر� ط دول�ث� مرك»»� وس»»� ده ن�� پ�رل» ش»»�* ی و ك�ت»»� ز� �t««ب ر

ان� س»»* ر� ت�� پ� ش* ار� ه�رچ»»^ ی� كا ب�� ضوض»»ی . ب�^زوس»»پ�رون�� ش* خ�� خ� ك»»اری�% ي� ق� اب�% �tن و ش»»* خ� و ت�� زوی�� ص»»ادی ، ب»»�� �ت ل اق�� درم�س»»اب�°ت� . ی اس»»»»� س»»»»ب� ی� مه»»»»ای ك�موب�� ن�� كÆ رر* �tب ول�ور* دن�° ن� ت�%س»»»»ت� ات»»»»�� س»»»»م و پ�% ال�ی� اه س�وس�ن� ح»»»ران� در اردوگ»»»»� ده ی�% ده�ن»»»�

ام داده اس�ت� : خ% دام�اب� را ای�� ن� اف�� كا اپ�� ق� ع�ملی اه�داف� ب�^زوسپ�رون�� حق� ف� ب�%زای ی�� اچ�^ گ�ورت�%م» ر� پ� ر م�ك»»»ان�� پ� ت»»»� غ� ا ، ت�� ت� ك�الاه»»»� ي� ق� ز ك�ت� پ�رل ب»»»�% ص»»»ادی ، ك�ت»»»� �ت ای اق�� ت� ه»»»� غ»»»ال�ي� ی ار� ق�� زج� س»»»ي�ن� ب»»»�% ار� دات�� م�خ»»»%

ی . ارج% ارب� ج�� خ% ارب� ی�� وس�ط ور� ی ن�� ارج% ارب� ج�� خ% حصار ی�� و ای�� ام» ل�غ� خ% اری ك�الاه�ا و شرای�� مت� گ�د� ي� ق��: ارب� اس�ت� ار� ف� ع�ن% اچ�^ ی اض�ول اص�لاج�اب� گ�ورت�% اورر� ه ك�س* ت� م�ن� درر�

ت�1 ول�ي� ه م�س»»»»»ت° ب% ك»»»»»� ر� ای دول�ث� و خ»»»»� گاه ه»»»»� ي� ش* ار� دس»»»»»� خ� ن� ی�% Kا �م�ان ار� د ش»»»»»� دت»»»»�� خ% لاح و ی�� ( اص»»»»»�د. ه ع�هده دارت�� ی را ن�% اورر� ك�س*

پ�ر ، ار�2 س»»»»* ی� د ب�� ول�ن»»»»� ه ن�� ان� ن»»»»�% اورر� ق� ك�س»»»»* �tن و ش»»»»* ور ت�� ظ»»»»� ه م�ت� ی ن»»»»�% ن�% ا ارت»»»»�� ار� ی و ت�% اورر� دك�س»»»»* ول�ن� الاب�%زدن� ن�� ( ت»»»»�%ضوضی . �ی و خ�� غاون� ت� ت�� وس�عه م�ال�كي� ت� و ن�� ه م�ال�كي� وط ن�% ن� مرن�% ي� واب�� ق� اص�لاح ف� ن�� ط�ر

وروی ار� ص»»اد س»»�* �ت ه اق�� ت� ) ك»»� ق� مت� ت�� ي� ش* ق�� اه� ل ك»»� ه دل�ن»»� وروی ن»»�% ص»»اد س»»�* �ت ه اق�� ت� ك»»� ر اس»»� ك»»� ان� د� ات�� ش»»�*ه ط�ی ل ك»»� ن� �Êب و رن�� عه خ�^ اچ�% ن� ف�� ي� ن� ان� و ه�م ج�^ سن� له ارم�ی� ل�ر� ه اس�ت� ( ، ر� ن� وات�%ست� Kه ا ر ن�% پ% ر ك�ست% ارر� م�غت� ظ� ت��

د. �راوان� دت�� ساراب� ق� د ، ص�دم�اب� و ج�� ح%ر ش�* ف� ن� م�ت� Kمی ا پ�روگ�اه ان�� ت� �tب Kا148

ه وره�ای ش»»»رم�ان�� ی ك�ش»»»* ب� ص»»»ادی و ق»»»�� �ت ح»»»ولاب� اق�� ا ی�� وروی ت»»»�% ص»»»اد س»»»�* �ت اق� اق�� طن»»»% كا ات�� دف� ب�^زوس»»»پ�رون�� ه»»»� . م اس�ت� ست� ی� �رن� ب�� داری ق�

خ»اد گ»»پ�رد ای�� ورب� ت�� ص»»ادی ض»»� �ت ی اق�� ار� ش»»� ار� ه اگ�رت�% د ك»»� ه ات»»�� ت� هار داس�* اره�ا اظ�� كات�% داران� ب�^زوسپ�رون�� ط�رف��د دوارت»»»»�� ه»»»»ا ام�ن� ن�� Kرد. ا د ك»»»»� واه»»»»� ول ج�� ز� ز ب»»»»�� ه»»»»اب�� درب� ج�% كÆ ف»»»»�� وان� ب»»»»�� ه ع�ت»»»»� ود ن»»»»�% ت� ج»»»»�� عي� وق�� وروی ار� م»»»»� س»»»»�*كا د . ب�^زوس»»پ�رون�� ي�مات�� وروی ب�% صادی س�* �ت ه�ای اق�� ار� ن� ن� ب�� م�ي� ا° ه ت�� ادر ن�% وروی را ف�� د دول�ث� س�* وات�� ت� كا ب�% ب�^زوسپ�رون��رد و پ� زمی گ»»»� رق� را درب»»»�% ل»»»وك�Æ ش»»»* ل ت�� لك»»»ه ك»»»� س»»»ت� ت�% ی� لی ب�� له داج�� كÆ م�س»»»ن° ط ب»»»�� ف»»»� وروی ق�� زای دول�ث� س»»»�* ب»»»�%ه ت� ن»»�% س»»ي% ود ت�� ص»»ادی ج»»�� �ت عه»»داب� اق�� ار ت�� ز ت»»�% �t««ب كا ار� ر� ه ب�^زوس»»پ�رون�� مس»»كÆ ن»»�% ا ن�� ت� ت»»�% رده اس»»� عی ك»»� وروی س»»� س»»�*

د. الی ك�ن� ه ج�� ان�� ی ش�* رق� ای ش* اروت�^اسی س�ن� ار� ای ت�% ص� ا ف�� وس�ت� ت�� گ�لاس�ت�

ر� پ� اس»»ی و ن»»�� ور س�ن� ارك�ث� در ام»»� ن� م�س»»* Kا ت� و ار� اس»»ی اس»»� ار� س�ن� ای ت»»�% ص»»� ای ف�� ه م�عن»»� ت� ن»»�% وس»»� گ�لاس�ت�اسی ود س�ن� ت� ت� و س�* ادی گ�ق� ر� Kا

اط ن»»% گز ارب�� �tت ك»»د ا ت�� كا ت»»�% ت� و ب�^زوس»»پ�رون�� وس»»� وروی گ�لاس�ت� داران� س»»�* م�ام»»� ده ر� ن»»� ه ع�ق� ود. ن»»�% ده می س»»�* همن»»� ه�م ف��ش* ی� ه ب�� ارك�ث� گ�س»»»پ�رده و ع�م»»»ومی م»»»ردم ن»»»�% دون� م�س»»»* ص»»»ادی ت»»»�% �ت لاج�اب� اق�� ام»»»ه اص»»»� دو ب�%زت�� ل دارت»»»�� اب»»»�% ف� م�ت�

ك»»اراب� ي� °ی اب�% ان� كوف�� اع�ت* ش»»�* ور ت»»�% �راری دم�وك�راسی در ك�ش»»* ا ب�%زق� وس�ت� ت�% ع گ�لاس�ت� ت� و درواق�� واه�د رق�� ح� ی��ت� و م»»ردم اپ��ن� ال داس»»�* ن»»% ه دب�� وروی ن»»�% غ»»ددی را در س»»�* ل م�ت� وس�ت� م�ساب�° ود . ط�رح گ�لاس�ت� مردم می س�*

ه ط�ی ور ك»»� ری70ك�ش»»* ظ»»� ده و ت�� ن»»� زار� ع�ق� ه اب»»�% ی ار� ه�رگ�ون»»�� ب� ال�ن� ن� ای اس»»� ت� ه»»� اس»»� خت� س�ن� ه ی�� ت� س»»�* ال گ�د� ش»»�د. ار� اده ك�ردت»�� ف� ت� ود اس»� ادی ج»�� ف»� ت� اب� اب�� �Ê«ت ر ظ� ه ت�� زای اران»�° اس»ی ب»�% ار� س�ن� ای ت»�% ص»� رح ف�� د، ار� ط»� ودت�� م�حروم ن�%اده ار� ف� ت� ا اس»»� د. ت»»�% گ�و ش»»�* ار� كلاب� م»»ردم ت»»�% د و م�ش»»* م»»� Kه ع�م»»ل ا اد ن»»�% ف»»� ت� ه اب�� ت� س»»�* ای گ�د� ت� ه»»� اس»»� ن� ت�^ش ار� س�ن� Kا

149

ی ه�ب% د� ای م»»� ت� ه»»� غ»»ال�ي� د. ق�� دت�� ود ش»»�* وق� ج»»�� ان� چ�ق»»� واه»»� ا ج�� وام و م�لث� ه»»� اری ار� اف»»� ط» ، ت�%س»»ن� رات�� ن� ش»»* اپ��ای م�س»»لمان� مه»»وری ه»»� ت� . درح�% رق�� ود را ار� ش»»ر گ»»� ت� ج»»�� غ»»ال�ي� ه ق�� ت� دوك�ش روس»»� س»»ای ارت»»�� د وك�لی� اش»»�* اج�ن�

د. ت�^ش ار� ی ك�ردت»»»�� ود را غ�ل»»»ب� ی ج»»»�� ه�ب% د� ز م»»»� غاب�° ه س»»»�* ان� ع�م»»»ل ن»»»�% ر� م�س»»»لمات�� پ� ن� ن»»»�� ي� س»»»* ان�70ت�� خ»»»% ای�� رت�% د� Kال در ا ش»»»�Æك ن»� ال�ن� ه»ای ت�% �tن مهور د. ح�% ش* ش»�* خ� ان� ی�^ اك�و اد� و ت»�% �t«ن ت� و ار� راد �رار گ�س* ماع�ت� ب�%زق� معه و ح�% مار� ح�% وروی ن�� س�*د. دت�� امی ش»»»�* ظ»»»� پ�ری» ت�� ار درگ»»»� ی دج»»»�^ ر� ا دول�ث� مرك»»»� ه»»»ا ت»»»�% �tن مهور ی ار� ح�% غص»»»� د و ت�% دت�� لال ش»»»�* ف� ت� ان� اس»»»� واه»»»� ج��ه و م»»»»ردم ان� ارام�ت»»»»� د و م�ن»»»� °ی گ�ردت»»»»�� ان� پ�ری ه»»»� ت% درگ»»»»� وج�% اط�ق� م»»»� ی م�ن»»»»� غص»»»»� ر� در ت�% پ� ومی ن»»»�� اب� ف»»»»� لاف»»»�� ن� اج���رار كا ق»� ك»ه ت�^ش ار� ب�^زوس»پ�رون�� ت�� Kود ا ا وج»�% وس»�ت� ت»�% ت� . گ�لاس�ت� رق�� ی درگ»� ورده�ان�� د وج�� وروی ر� ان� س�* خ% ای�� رت�% د� Kا�ی ولان� ادی و ج�ك»»»وم�ت� ط»»»� ر� Kا �دان ف»»»� زا ق�� �t«««ب ت� ر� رق�� رار گ»»»� � ه ه�مگ»»»ان� ق»»»� وچ»»»% ورد ن�� ه ش»»»رع�ت� م»»»� ت� ن»»»�% داس»»»�*ام ظ»»»»� ا ار� ت�� ن»»»»� اد دول و م�ل»»»»ل دب�� ف»»»»� ت� ه اب�� ود ك»»»»� وروی ن»»»»�% ی درس»»»»�* ب� ب�� ا ارص»»»»�� ل ت�� ن� عوام»»»»� زپ�� وری ار� م�هم ب»»»»�� ان�� كن»»»»� دت��ی رق� ای ش»»* وره�ای اروت»»�^ وروی اغ�لام ك�رد ك�ه ك�ش* وس�ت»� ، س�* ود. ب�%زاش�اش گ�لاس�ت� ه ن�% �ت خ� گن� ی را ب�%زات�� سب� ی� ك�موب��ك»»»»»ای دول ش* ان�� اه� ل»»»»»ه ك»»»»»� ه مپ�ر� ا ن»»»»»�% من� ادی ض»»»»»�� ر� Kا �ن د. اپ�� ن� �اد ه�س»»»»»ن ر� Kم» ا ر� الپ� ن� وع ار� س�وس»»»»»� هرن�� ان�% خ»»»»»� ت� در اب��ی رق� ای ش»»* ان� اروت»»�^ م»»� ن� ر� ل ار� اپ�� ن»% ا ق�� ود. ت»»�� ان� ن»»�% ت»»�� Kص»»ادی ا �ت غ»»اب� اق�� وق�� وروی و رد ن�� ه س»»�* ی ن»»�% رق� ای ش»»* اروت�^

م»»ان� ي� و و ب�� امی ورس»»�* ظ»»� م»»ان� ت�� ي� ال�ث% ب�� وم�كن� ))در ف»»�� رح(( ك»»� ا ط»»� ا ت»»�% د ام»»� ودت»»�� وروی ن�% ه س»»�* ه ن»»�% ه و وات�%س»»ت� ت� وس»»� ت� ب��ا ا ت»»�% د ت»�� دت�� ا ش»�* ود ره»»� ال ج»�� ه ج»»� ص»ادی ن»»�% �ت اس»»ی و اق�� ل س�ن� �ر در م�ساب�° رق� ای ش* وره�ای اروت�^ وس�ت� ك�ش* گ�لاس�ت�

د. رت�� گپ� ن� وام ت�% Kا دو ار� ن� اس�* ه ت�% ت� صادی داس�* �ت ط اق�� د روات�% واه�ن� ح� ی ك�ه ی�% ه�ر دول�ب�

150

ست� ی� ب% ك�موب�� درب� خ�ر� ودن� ف�� حصاری ن�% و ای�� ل�غ�كی �tت و لش»»»* لاب% ت�% ف� ص»»»اب� ات�� ح� زپ��ن� م�س* كی ار� م�هم ب»»»�� ه1917ت�� س»»»ت� ن»»»�% ی� ب% ك�موب�� ر� م»»»ودن� خ»»»� اك�م ن�� م ج»»»�

ود. ای م»ردم ن»�% ادی ه»� ر� Kا ا ت� ت»�% ال�ق� اس»ی و م�خ»� ادی س�ن� ر� Kه ا ی ه�رگ�ون»�� ق� ارگ�ر و ت�� ه ك»� ق»� ب% ط�ت% ها خ�ر� ت� �وان� ب� ع�ت�ط» رات�� اد ش»* خ»% ی و ای�� ار� ه ش»� ت»� م�ن� زای ر� ت� ب»�% ق� ت� مود . در چ�ق� ن� ع�مل ن�� Kلاف� ا وس�ت� درس�ت� ب�%ز ج�� ام�ا گ�لاس�ت�

صادی �ت غاد اق�� رای ط�رح ه�ای اص�لاجی در ات�% هت� اخ�% م ج�% پ�راب�–لار� ت»»� غ� ه ت�� دی ن�% دت�� ار� ش�* ن� اسی ، ب�� س�ن�ر اب�%زاپ��ن� در اواخ»»�� ن»»� د . ب�% وروی اج�س»»اش می ش»�* ون� اش�اس»»ی س»»�* ان�� م1990ه. ش* 1369در ف�� م غ�ل»»پ�رغ��

اده ار، م»»»� ای ت�%س»»»ن� ت� ه»»»� ال�ق� ع6م�خ»»»� ار� لام�ن»»»� ت� ت�% اك�مي� ده ی ج»»»� ن»»»� ان� ك�ن� ن»»»� ه ب�� وروی ك»»»� ون� اش�اس»»»ی س»»»�* ان�� ف»»»��ه م»ود ك»� ض»وب��ث% ن�� را ت�� پ� س»ت� اچ»� ی� ب% ك�موب�� ی خ»�ر� ب� د ج»� و گ�ردت»�� ور ل�غ»� اب� ك�ش»* وت�� ت° ه س»�* ز ك�لت»� س»ت� ب»�% ی� ب% ك�موب�� خ�ر�

كی �tت و لش* لاب% ت�% ف� دو ات�� ب% ك�ه ار� ت�% ت% خ�ر� ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� ارد . ن�% گد� ار ت�% ی را ك�ن� سب� ی م�ارك�سی� ول�ور* دن�° ه1917ات�� ن»»�%ده عه ده�ن»»� وس»»� پ�روی ن�� كÆ ن»»�� ورب� ب»»�� ه ض»»� ن� ت�^ش ن»»�% ت� ، ار� اپ�� ار داس»»�* ن»»� ن� درب� را دراج�� حص»»اری ف»»�� ور ای�� ط»»�

اده ی ف� م»� د� خ� ع�ملی ج»»� ای�� ن»� د. ار� ب�� م»� Kور درا اس�ت� ه�ای ك�ش* پ�ر6س�ن� �ی اچ»»� ارل�م»ان� اب� ت�^ ات»�% خ� ت� ه دراب�� ود ك»»� ن� ن»»�% Kا ارل�م»»ان� راه ه ت�^ د ن»»�% ن� �ن داش»»�* س»»ت� ت�� ی� ب% ك�موب�� ر� ی در خ»»� ب� �tب و ه ع�ض»»� �ی ك»»� ن� ا ات»»�% خ� ت� ای اب�� ده»»� امر� ی ار� ت�� غص»»� وروی، ت�% س»»�*

د. ن� ن� اف�� ت��اسی )) پ�tن� س�ن� و كز ن�� ف� وروی(( ت�� ی س�* ارج% اس�ت� ج�� ددر س�ن� دت�� هت� گ�پ�ری» ج�% ا ج�% ت��

ت� . اس»»�* واه�د گ�د� رب% ج�� هان� ع�� ا ج�% دم در راه ه�مكاری ت�% وروی ف�� اسی ، س�* پ�tن� س�ن� و كز ن�� ف� ب�%زاش�اش ت��ظ»ری ن»� خ�� �tپ پ�ر رگ»� ه ب�%ز� ود ك»»� د ن»»�% واه»� می ج�� ای ان�� لاح ه»� ردن� ش»»� ه م�خ»دود ك»� ت»� م�ن� ض»وض در ر� ه خ�� ن� ه�مك»»اری ن»»�% اپ��س»»م ص»»ادی م�ارك�سی� �ت ول اق�� ا اض»»� كا ت»»�% ه ب�^زوس»»پ�رون�� ظور ك»»� د. ه�م»»ات�� د می ك�ن»»� هدت»»�� �ی را ن�� ه»»ان� لخ ج�% ه ص»»� ت� ك»»� اس»»�ه ر� ن»»�% پ� اس»»ی ن»»�� پ�tن� س�ن� و ك»»ز ن»»�� ف� ت� ، ت�� اد داس»»�* ص»»� ا ت�� ارت»»�� وری ب�^زول�ن� ان�� كن»»� ده دت�� ن»»� ا ع�ق� ت»� ت»»�% وس»»� ود وگ�لاس�ت� اب��ز ن»»�% م�غ»»�

151

م» و ر� الپ� ن� ل»»»وك�Æ س�وس»»»� ن� ت�� Kاش ا ه ب�%زاش»»»� ت� ك»»»� س»»»م اس»»»� ی� ن� ن� س»»»م ل�ن� ی م�ارك�سی� ب� ن� اداب� ش»»»� ف»»»� ی اع�ت� ق� ی ت�� م�ع»»»ب�ان� ت»»»»�� Kا �ان گ م�ن»»»»� ن»»»»� د وج�% م�دت»»»»�� Kمار می ا ه ش»»»»�* گز ن»»»»�% �tت ك»»»»د ال�ف� ت�� اد و م�خ»»»»� ص»»»»� ه»»»»ه م�ت� ت% ه داری دو ج�% ل»»»»وك�Æ ش»»»»رم�ان�� ت��

ل درب� درم�س»»اب�° ز ف»»�� اس»»ی ه�مك»»اری دواب»»�% پ�tن� س�ن� و ك»»ز ن»»�� ف� خ� ت�� ای�� ن»»� د. ار� ب�� وان� می ش»»�* ب�tز ع�ت»»� د� ات»»�^ اب% ت�� ن»»� ن� اج�%د ت�%س»»ت� . ط�ی واه»»� ت� ب�%زج�� ه»»ان� رج�� ی ار� ج�% ط»»ب% ام دو ف�� ظ»»� ی ع�ملای ت�� ع»»ب� ت� ، ت�� ه ای اس»»� ظق»»� �ی و م�ت� ه»»ان� ج�%ی ع»»»»»ب� لی ت�� لاج�اب� داج�� ك»»»»»ه اص»»»»»� ت�� Kش* ار� ا ی� ه ب�� ت� س»»»»»�* وروی گ�د� لاج�اب� در س�* روع اص»»»»»� ه ار� ش»»»»»* الی ك»»»»»� د ش»»»»»� ن»»»»»� ج�^ضوض ه خ�� رب% و ن�% ا ع�� ی ه�مكاری ت�% عب� اشر ت�� پ�tن� س�ن� و كزن�� ف� د ، ت�� اش�* ده ت�% را ش�* وس�ت»� اخ�% كا و گ�لاس�ت� ب�^زوسپ�رون��رب% ، ار� ش»»ر رق� وع»�� ط ش»»* °ی در روات»»�% دان� خ� ر� ي� س* كه ت�� ات�� ن� ده اس�ت� . ج�^ ی ع�ملی ش�* ارج% اس�ت� ج�� كا در س�ن� �tن مر Kاغارف� و ه ش�لاح ه�ای م�ت� ت� م�ن� واه در ر� وروی ، ج�� كا وس�* �tن ي�ن� امر لع ش�لاح ب�% ه ج�� وط ن�% اك�راب� مرن�% گ�پ�ری م�د�

ه ای ار� ظق� اسی و درگ�پ�ری ه�ای م�ت� درب� درام�ور س�ن� ه ای ، ه�مكاری دو اب�%ز ف�� واه ش�لاج�های ه�ست� ج��د. اش�* ن� می ت�% Kه ه�ای ا مون�� ن��

وروی ان� اص�لاج�اب� در س�* ال�ف� م�خ�ور ه ط»� ور� ن»�% ح»ولاب� ه�ت»� رد اپ��ن� ی�� د� وروی می گ»� لاج�اب� در س»�* روع اص»� الی ار� ش»* د ش»� ن»� ك»ه ج�^ ت�� Kود ا ا وج»�% ت�%

ن� ي� ال�ف� ود. م�خ»»� ن� وارد می س»»»�* Kزا �ی ب»»�% ادان� ف»»»� ت� ه اب�� ررور� ت� و ه»»� ده اس»»� س»»* ع ت�� ول واق»»�� ت»»»% د ه�مگ»»»ان� م�ق� ز� ل ب»»�� ك�ام»»»�ص»»ادی و �ت لاج�اب� اق�� داص»»»� دت�� ف� د م�عت� ده ات»»�� دت�� هور ش»»�* اران� م�ش»»* ه ك»»� ط»»� ه م�خاف�� ه ن»»�% وروی ك»»»� لاج�اب� در س»»�* اص»»�ا در ه ع�م»»»»دت�� اران� ك»»»»� ه ك»»»»� ط»»»»� . م�خاف�� ت� ورده اس»»»»� Kار ا ه ت»»»»�% ی ن»»»»�% ق� ارم�ت� ت»»»»�* Kوروی ا خ»»»»اد س»»»»�* ر درای�� ارخ�% اس»»»»ی ج»»»»�� س�ن�

ا ا ك»»� غص»»� ام اداری و ت�% ظ»»� س»»ت� ، ت�� ی� ب% ك�موب�� ر� ش* ش»»رح� ، خ»»� د ارت�� ن»»� ب�� درب� م�ا ر� ف»»�� ی مراك»»� ب� ن� ای ش»»� هاده»»� –ن��ه ی–گ� ن»»�� ر ظ� ول ت�� ا اض»»� اب��ز ت»»�% كÆ م�غ»»� �tب ول�ور* دن�° لاج�اب� ار� ل�خ»»اط� ات»»�� د اپ��ن� اص»»� دت»»�� ف� د،م�عت� ود� دارت»»�� ق»»� ب% ت��

سم م�ارك�سی�

152

ضوض»ی ، ت� خ�� ال�كي� ادی م»� ر� Kر» ا پ� ط»� لی ت�� صادی داج�� �ت ه ك�اران� ط�رح ه�ای اق�� ط� . م�خاف�� سم اس�ت� ی� ن� ن� ل�ن�ه اع�ت* ن»»»»�% ه ت»»»»�% د ك»»»»� ن»»»»� ه داری می داب�� ی ش»»»»رم�ان�� ب� اه�ن� ارگ�ران� را دارای م»»»»� ه ك»»»»� ا ن»»»»�% ه ه»»»»� ان»»»»�� هام ك�ارج�� س»»»»پردن� ش»»»»�اس»»ی ار� س�ن� ای ت»»�% ص»»� د ف�� دت»»�� ف� اران� م�عت� ه ك»»� ط»»� ن� م�خاف�� ي� ن� ود. ه�م ج»»�^ كی می س»»�* �tت و لش»»* لاب% ت�% ف� خ� ات�� ای�� ن»»� دردادن� ب�� ه»»�ی ه ط�ل»ب% ن»�� ر� ح% ه ی�� دات��ش* روج�ت»� ن»»� وروی و ب�� خاد» س»»�* ای�� دگ�ن� ن� اس»�* ه�م ت�^ اع�ت* ار� ف� ت»�% اچ�^ ط گ�ورت»»�% وس»»� ده ن�� م�ظ»رح ش»�*ح»»وه ع�ملك»»زد ی�� اران� ار� ه ك»»� ط»»� ر� م�خاف�� پ� ی ن»»�� ارج% ت� ج»»�� اس»»� غ»»د س�ن� ت� . درت�% ده اس»»� وروی ش»»�* ه»»ای س»»�* �tن مهور درح�%ده ) ی ش»�* سب� ال�ی� پ�ر س�وس�ن� ت� غ� ا م�اه�ي� °ی ت�% ام ه�ان� ظ� م�دن� ت�� Kه روی ك�ارا ح%ر ن�% ی ك�ه م�ن� رق� ای ش* وروی دراروت�^ س�*ی و رق� ل�م»ان� ش»* Kی درا س»»ب� ال�ی� ام س�وس�ن� ظ»� مخلال ت�� ن� ار� اض»�� ي� ن� ان� روی داد ( و ه�م ج»»�^ ه درل�هس»»ن� ه ك»� خ»»^ ی�� Kر ا پ� ط� ت��

خلال ل�مان� و ای�� Kخاد دوا ای��ه»»ه ی ه وج�% ده ك»»� اع�ت* ش»�* وروی ت»»�% دام�اب� س»»�* كوغ»»ه ی اف»»�� د ك�ه م�خ% دت�� ف� د و م�عت� ن� اد می ك�ن� ف� ت� و اب�� مان� ورس�* ي� ب��ه وروی چ»»^ ان� س»»�* ن� د و دوس»»� داك�ن»»� ن� ل» ب�� پ�ر� �ه»»ان� ن»»� س»»م» در ج�% ال�ی� اه س�وس�ن� ه»»ر اردوگ»»� ظ� وان� م� ه ع�ت»»� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* اپ��ه داری ه»»ان� ش»»رم�ان�� ه ج�% ا ن»»�% ن»»� ب�� ها ده و ن�� ن� م�ح»»روم ش»»�* Kوم ار� ح�م»»اب��ث� ا ه»»ان� س»»� ه درج�% رق� و چ»»^ ل»»وك�Æ ش»»* �tت دراك�م ام اداری ج»»� ظ»»� وروی ت�� لاج�اب� س»»�* رای اص»»� ع در راه اخ»»�% �tن ا ن� م»»� �tپ پ�ر رگ»»� ورك�لی ب�%ز� ه ط»»� د. ن»»�% وردت»»�� Kروی اه ه ك�لت»� دك»� ده ات�� اع�ت* ش»�* ام ت»�% ظ»� دی اپ��ن� ت�� ر� ك�لن»� ه ك�اردر مراك»� ط� اصر م�خاف�� ضوص�ا ع�ن� ور اس�ت� . خ�� ن� ك�ش* ب�%زاپ��ز ودن� ب»»�% ر� � ا اق»»� ر� ت»»�% پ� ف� ن»»�� اچ�^ ل گ�ورت»»�% اب»»�% د. درم�ف� وت�� ه س»»�* كل م�واچ»»% ا م�ش»»* راء ت»»�% لاجی در اخ»»�% ای اص»»� رح ه»»� ط»»�

دام�اب� ن� اف»»»»»�� ي� س»»»»»ن� خ� رد . ار� ی�� پ% ش* ن»»»»»�� ی� وت��ش* را ب�� داف� ج»»»»»�� ت� ،اه»»»»»� م»»»»»وده اس»»»»»� عی ن�� ود س»»»»»� اراب� ج»»»»»�� ن»»»»»� ن� اج��ه ت� ن»»�% وده اس»»� وروی ن»»�% خ»»اد س»»�* اس»»ی در ای�� ل س�ن� اغ�� می ار� م�س»»* �Êن د ار و ف»»�� ه ك»»� ط»»� اص»»ر» م�خاف�� عن� ق�� ف� ج�د� اچ�^ گ�ورت»»�%

اد ار� ف»� ت� ه اب�� اص»راج�ت»� ن»�% د . اوت�% ده ات»�� ار ش»�* ف� ب�%زك�ن»� ن»�� اص»ر دوره ب�%زر* اری ار� ع�ن� له» ت�%س»ن� ن� ه اپ��ن� وس»� كه ن�% �tت ط�وران� را س»»»ن� ات�� غ� ه اق�� پ�رون»»»�% ام ن�� ر� ه و اع»»»� �ت»»» ف� ب�^زداج�� ن»»»�� ای دوره ب�%زر* ی روش* ه»»»� ق� ه و ت�� ت� س»»»�* ای گ�د� ت� ه»»»� اس»»»� س�ن�

ا ش»»»»»ران� غ»»»»»دد ت»»»»»�% ای م�ت� اب� ه»»»»»� ن� ط�ی م�لاف»»»»»�� ي� ن� ف� ه�م ج»»»»»�^ اچ�^ . گ�ورت»»»»»�% ت� ه اس»»»»»� س»»»»»ت� رگ� دات�� ز� اهی ب»»»»»�% ن% ن� اش»»»»»�*153

ان� و ك�س»»ت% ت»»�� Kم»»اد ا لث% اع�ي� عی درج�% ل�م»»ان� س»»� Kس»»ه و ا �رات�� ش ، ق� گلی� ك»»ا ، ان�� �tن مر Kد» ا ن»»� ب�� رب% م�ا وره�ای ع»»�� ك�ش»»*ه اس�ت� . ت� ود را داس�* دام�اب� ج�� ح�ماب��ث� ار� اف��

ف� اچ�^ ه گ�ورت�% ه ن�% مه� ال�له غ�لت� ی رح� ب� من� امه ام�ام ح�� ت��دان� ن»� ور� ج�^ ه»ان� ه�ت»»� طخ ج�% ود و درس»»� ده ن»�% ه م�ظ»»رح ش»�* ار� وس»�ت� ت»�� كا و گ�لاس�ت� ه ب�^زوس»پ�رون�� طی ك»»� رات�� در ش*

ه س»»»ت� ك»»»� می دات�� ی ن�� ب� ه درس»»»� �ی ن»»»�% ه»»»ان� ك»»»ارع�مومی ج�% ض»»»وض اف�� ه خ�� ت� ن»»»�% داس»»»�* ودت�� ن� وج�% Kا ی ار� ب� ب��ز روس»»»�* ض»»»و ت��م»ه� ی رح� ب� من� ه ك�دام س�و دارد ام�ام ح�� اس�ت� و رون�% ه چه م�عن� وروی ن�% ا دراب��ث�ال�لهاص�لاج�اب� درس�* ه ت»�% غ�لت»�

ف� اچ�^ ه گ�ورت»»�% ی ن»»�% ج� �tی ار ام»»ه ای ت»»�� وروی ت�� ح»»ولاب� س»»�* ت� ی�� اه�ي� وف� ب�%زم»»� من� وف»»� اض ض»»�� ی ج»»�� س»»* �tت د و دورات��ادی در ر� Kراری ا � ودی ار� ب�%زق»»»»»� ت� س»»»»»* زار� ج�� من� اب»»»»»�% لامی ض»»»»»�� لاب% اش»»»»»� ف� ر» ات�� پ� رك�ت»»»»»� ام»»»»»ه رهپ% ن� ت�� د . دراپ�� ن� �ن وش»»»»»�* ن��گی ت�� ا ی ت»»»�^ ل ن�% ه دلاب»»»�� د و ن»»»�% ن»»»� ن� ه»»»ان� ب�^زداج�� اك�م ب�%زج�% ای ج»»»� ی ه»»»� ول�ور* دن�° رده ای ار� ات»»»�� ش»»»* ی ق�� ن�% ا ت»»»�� ه ارر� وروی ن»»»�% س»»»�*اوی ه ج»� ی ك»� ب� من»� ام» ح�� ام»ه ام»� د.ت�� مودت»�� د ن�� ك�ن»� ا° دا و م�غ»ادد ت�� ه ج�� مان� ن�% وم ان�� د و ب�%زل�ر� اره ای ك�ردت�� گزی اش�* �tت م�ادلام لكه درشراشر غ�ال�م اش»»� وروی ت�% ها دراب��زان� و س�* ت� �ه ب� ود ن�� ی ن�% ق� ق� و ع�مت� ت� اسی دق�� ن� داس�* ی و ج�� لشق� كاب� ف�� ن��روهی ا ی گ»»»»� ه ه»»»»� ان�� ت� و دررش»»»»� رق�� رار گ»»»»� � ه ق»»»»� وچ»»»»% ورد ن�� راوان� م»»»»� � ه ق»»»»� ت� و غ�لاق»»»»� ا دق�� ه»»»»ان� ت»»»»�% و درشراش»»»»ر ج�%

د: ه ات�� ت� وس�* ود ن�� امه ج�� ت�� ی ار� شمب� ان� درق�� ت� . ات��س* اق�� عی ت�� عكاش وس�ت� ات��اس»»»ی)) خ� س�ن� اری�� ای ت»»»�� ه ه»»»� ور� د درم»»»� ات»»»�� س»»»م را ت�% ی� ن� ت�^ش ك�موب�� اپ�� ه ار� ت� ك»»»� ن� اس»»»� م»»»ه روس»»»�* زای ه� ...ب»»»�%

س»»»ت� ، ی� س»»»ان� ب�� عی ات�� ای واق�� ه»»»� ار� ن� ی ار� ب�� ار� ن»»»� خ* ب�� ي� گ»»»وی ه� وات�% س»»»م» ج�% ه م�ارك�سی� راك»»»� رد؛خ�^ و ك»»»� ح% �س»»»ن ه»»»ان� ج�% ج�%ه وب��ث� ك»� ه م�عت»� اد ن»�% ف»� دم اع�ت� ح»ران� غ»� ی�% ب�tث� را ار� ر ش* وان� ت�% می ن�� اب� ن�� ام�ادت�� ی اس�ت� م�ادی و ت�% ب% راك�ه م�كن� خ�^

ورد Kه درا رق� اس�ت� ، ن�% رب% و ش* ری درع�� ش* ام�عه ت�% زپ��ن� درد ج�% اش�اسی ب��

154

ن� كس»»ي� ه درش�* واه�م ك»»� دا می ج»»�� ما ج»»�% م ، ولی ار� ش�* داري�� هان� ت�� سم در ج�% ی� ام ك�موب�� ه ت�� ی ن�% گز چپ�ر� �tت د ...امرور�ار خ»� ت� دوارم اق�� د .ام�ن»� وت�� ش»* رگ� ت�� ظان� ب�%ز� ت� رب% و س�* دان� ع�� ت�� ارر� ن� سم» ، گ�رق�� الاب� م�ارك�سی� ن� واره�ای ج�� �tن دس»م را ی� ه»»ان� ك�موب�� ی ج�% ر* ال ك»� اد ش»� ن»� ده ه�ق� ن� وس»»� ای ن�^ ه ه»� ن� لان»�� �tپ ر خ»�� Kه ا د ك»� ن� دا ك�ن� ن� ظلث% را ب�� ن� م� عی اپ�� واق��

زای وط�ن� ان� ب»»�% ه دل�س»»* ما ك»»� ا ش»�* گز دول�ث� ه�ای ه�مش»»و ت»»�% �tت د . امرور� د ن� �Êب دا ود ب�%ز� ورج�� خ� و ك�ش* اری�� هره ی ت�� ج�^ ار�ان� ورش»»�* ی ك�ش* ب� م�ن»»� ی و رور� ب� م�ن»»� ز ر� �t««ب ع ر� %tن ا اپ��ن� م�ن� ش* ار� ی� د ب�� د ش�* واه�ن� ح� ر ی�� ان� می ط�ند ،ه�رگ�ر� ج�اص� و مردم�س*

وش* ه گ»»»»»� ات��ش* ه�م ن»»»»»�% وان� ه»»»»»� ح� ت� كس»»»»»ي�ن� اس»»»»»� دای ش�* ه ص»»»»»� س»»»»»م - ك»»»»»� ی� ت� ك�موب�� ي� ق� وق�� اب� م»»»»»� ن»»»»»% زای اب�* را ب»»»»»�%د... ن� ده اس�ت� - م�صرف»� ك�ن� ان� رس�ن� س* دات�� ت�� �رر� .((ق�

ی رق� ا ی ش* وروی در اروت�^ حولاب� س�* ر» ی�� پ� ن�* ا° ت��وری �ی ف»»� ران� پ� ن�* ا° ه ت»»�� ت� س»»�* ل»»ط گ�د� ای غ�� ت� ه»� اس»»� ه س�ن� وروی و اغپ�راف»� ن»»�% پ�راب� در س�* ت� غ� اص�لاج�اب� و ت��ای ت� ه»»� غ»»ال�ي� ن� ق�� �tپ دان� م�هم»»پ�ر ی م�ن»»� رق� ای ش»»* ه اروت»»�^ ت� س»»�* ت� . در گ�د� ی داس»»�* رق� ای ش»»* ز اروت»»�^ ه ب»�% ت»»% ب�� ا م»»ه ج�% و ه�

غار ا س»»�* ود . روش�ها ت»»�% م ن�% ي�� ن� رر* Kا Æك �tب ول�ور* دن�° دام�اب� ات�� وروی و اف�� ی س�* ارج% اس�ت� ج�� ي�ن� )) س�ن� س»»م ب�% ی� ك�موب��ی،((ال�ملل ق� ت� لال چ�ق� ف� ت� ادی و اس»»� ر� Kلث% ا من� ش»»� دو ض»»�� ودت�� ده ن�% ن� ود ك�س* ب�tز ش�لطه ج�� ه ر� ی را ن�% رق� ای ش* اروت�^

ه ها ن»»»»�% ود. روش»»»»� ه ن»»»»�% �ت اج�� ود ش»»»»� ه ج»»»»�� ه ن»»»»�% ص»»»»ادی ،وات�%س»»»»ت� �ت امی و اق�� ظ»»»»� ای ت�� م»»»»ان� ه»»»»� ي� وب% ب�� ه»»»»ارج�^ ه»»»»ا را در ج�^ ن�� Kات� و اق�� ن»»»� ق� ب�� حق»»»� ده ی�� ا اپ�^ن� وغ»»»� د ام»»»� ودت»»»�� پ�رك�Æ داده ن�% ت� م�س»»»* ي� ن� ن� ام»»»� م�ي� ا° ده ت»»»�� ی وغ»»»� رق� ل»»»وك�Æ ش»»»* وره�ای ت�� ك�ش»»»*ا د م»ردم شراش»ر اروت»�^ ن»� ب�� ر� م�ا پ� ی را ن»�� رق� ای ش»* درب� ، مردم اروت»�^ �ی دواب�%ز ف�� خان� سلن� اب�%ث� ه�ای ت�� ب��زش ار� رف��

ت� . گزان� ش�اج�� ت��ه ر� ن»�% پ� ی» و... ن»�� عب� ت� ت� ص»� رق�� ش»* ی� ص»ادی و ب�� �ت د اق�� زای رش»�* ی ب»�% سب� ی� ام ك�موب�� ظ� ی و ت�� ول�ور* دن�° اراب� ار� ات�� ظ� ت� اب��ر� ی» خ»»�% پ�ر� س»»»م چ»»^ ی� ت� ك�موب�� اك�مي� ال ج»»� ه»»ل ش»»� ه ت�^ش ار� ج�^ خ»»»% ن� �ن ت� در ب�� رق�� ود گ»»� ه ج»»»�� ورب� ع�ملی ن»»»�% ه ض»»� خ* وچ»»% ي� ه�

155

ا ه ه»»� ت»»� م�ن� اری ار� ر� ود در ت�%س»»ن� اس»»ی و ك�مت»»% ح»»ران� س�ن� ات�%س»»ام�ان� ، ی�% الی ت�� ع م»»� ص»»ادی ،وض»»�� �ت دگ�ی اق�� ت% م�ات»»�� ع�ق�ای زای م»»ردم اروت»»�^ وروی ب»»�% لی س»»�* ح»»ولاب� داج�� هت� ی�� ن� ج�% ه ه�مي� د. ن»»�% س»»* ل ت�� ی ج�اص»»� رق� ای ش»»* زای اروت»»�^ ب»»�%

اری ار� ی در ت�%س»»»»ن� ب� د و ج»»»»� ام ب�%زدارت»»»»�� ود گ»»»»� لال» ج»»»»�� ف� ت� ادی و اس»»»»� ر� Kهت� ا ا درج�% ورد ت»»»»�� Kش* ا ی� ی ب�� ب� �رص»»»»� ی ق� رق� ش*ال د در ش»»� ن»»� ن� ف� ت� ش* ب�� ی� ر� ب�� پ� وروی ن»»�� س»»م ار� س»»�* ی� ف� ك�موب�� د� وارد در ج»»� وروی1987م»»� ح»»ولاب� س»»�* ه ی�� ان�� ن� س»»� Kدرا

لاج�اب� ط�ی وش اص»»»»»� ردن� و رن»»»»»�° �رب� ك»»»»»� وروی م�س»»»»»اق� ه س»»»»»�* ی ن»»»»»�% رق� ای ش»»»»»* وره�ای اروت�^ ره»»»»»پ%ران� ك�ش»»»»»*رق�ی ای ش»»* �ی دراروت»»�^ پ�ران� ت»»� غ� ن� ت�� Kی ا د. در ن�^ م ش»»�* هت� ق� ان� ت�� ت»»�� Kه ا س»»ت� ن»»�% ی� اب% ك�موب�� ر� ش شراش»»ری اخ»»� رات�� ق»»� ك�ت�لاح دن� اص»»� م»»� Kار ا وره�ا ، ب�%زش»»ر ك»»� ن� ك�ش»»* Kا �ی ار� ره»»پ%ران غص»»� اری ت�% ا ب�%زك�ن»»� ا ت»»�� غف� ت� ام�ل اس»»� ه ش»»�* رح� داد ك»»�اری راه ر� س»»»م ب�%زگ»»»� ی� اب% ك�موب�� ر� ت� اخ»»»� اك�مي� ف� ج»»»� د� س»»»م» ، ج»»»� ال�ی� ان� س�وس�ن� س»»»* ام و ت�� ف� ت»»»�� د� ان� ، ج»»»� ط�لن»»»%

ل�م»ان� Kل ا كن� س»* ی و ت�� ن¬% ر ل�م»ان� ع»�� Kه ا ی ن»�% رق� ل�م»ان� ش»* Kای م»ردمی، ال�خ»اق� ا ورش* ه»� اه�راب� وس»�* ظ»� ی و ت�� مان�� ي� ب��ا ی ه�م»»»راه» ت»»»�% غص»»»� رامی ، ت�% Kه ا ح»»»ولاب� ن»»»�% ی ار� اپ��ن� ی�� زج� ود. ب»»�% و ... ن»»»�% م»»»ان� ورس»»»�* ي� خلال ب�� ام ای�� خ% خ»»»د و ش»»»رای�� �م�نوده ورد ن»»»�% د و ج»»»�� ی و ر� ب�tز� ز وب�� ا ج»»»�� �ی ه�م»»»راه» ت»»»�% ن� ا د روم»»»� ن»»»� ب�� ا م�ا اه»»»� ی ج�% غص»»»� اس»»»ی و درت�% د س�ن� دت�� ای ش»»»�* مكش* ه»»»� ك�ش»»»*ه ت� اس»�* داگ�د� وروی ج�% خ»اد س»»�* ل ار� ای�� ه ط�ورك�ام»»� رق� ن�% لوك�Æ ش* وره�ای ت�� حولاب� ،ك�ش* ه اپ��ن� ی�� خ% ن� �ن اس�ت� .درب��

د. دت�� دا ش�* وروی ج�% وروی ار� س�* خاد س�* مهوری» ه�ای ای�� مهوری» ار� ح�% ن� سه ح�% ي� ن� د. ه�مخ^ دت�� ل ش�* ف� و م�ست�ق� وروی ش�ان�% خاد س�* ه ای�� ن�� ح%ر� ی و ی�� سب� ی� ام ك�موب�� ظ� ی ت�� اس* �روت�^ ق�

ان� ن� س»»»* ي�مداران� و ارت�� اس»»� س�ن� غ»»دادی ار� ت� ، ت�� رق�� ورب� گ»»� وروی ض»»� خ»»»اد س»»»�* ه درای�� �ی ك»»� ح»»ولان� ی ی�� در ن�^د و ار� ش»»»�* غ»»»�� Kس»»»ت� ا ی� ب% ك�موب�� ر� ی در دول�ث� و خ»»»� ان�� مكش* ه»»»� ه ك�ش»»»* خ»»»% ن� �ن د. در ب�� م�دت»»»�� Kب�%زا �ن Kا ا ل»»»ه ت»»»�% ات�% دد م�ف� درص»»»�

ام اپ��ن� خ% د . ش»»»رای�� ن� �ن ول گ�س»»»* غ� اه�م م�ش»»»* درب� ت»»»�% گ ف»»�� ن»»»� ه ج�% اران� ن»»»�% ه ك»»»� ط»»»� ان� و م�خاف�� لاح ط�لن»»»% اح اص»»»� ن»»»� ج�%درب� درم»»»رداد گ ف»»�� ن»»»� ان�1370ج�% ام�ن»»»� ظ� ي�مداران� و ت�� اس»»»� روهی ار� س�ن� د و گ»»� ن� ود رس»»»� ه اوح� ج»»»�� ه. ش* ن»»»�%

156

ت� درب� را دردس»»� اهی ف»»�� دب� ك�وت»»�� اگ�ران� م»»� �t««ت د. ك�ود دت»»�� ا ر� �t««ت ه ك�ود ت� ن»»�% ف� دس»»� اچ�^ ه گ�ورت»»�% ار غ�لت»»� ه ك»»� ط»»� م�خاف��د وردت»�� كس»»ت� ج�� د، ش�* دت�� ه رو ش»»�* ت� رون»�% ال�ق� ا م�خ»� ارح� ت�% ل و ج�� مه س�و ، اغ�م ار� داج�� ون� ار� ه� د ،ام�ا ج�^ ن� �ن داش�*مه»»»»»»وری مه»»»»»»ور» ح�% ش ح�% ی� ن� رب�° س»»»»»»ي� لی� ورت��ش ت�� ون� ن»»»»»»�% . ج»»»»»»�^ ت� گ�س»»»»»»* ار� درب� ت�% ه ف»»»»»»�� گ»»»»»»ز ن»»»»»»�% �tت ار د ف� ت»»»»»»�% اچ�^ وگ�ورت»»»»»»�%

زپ��ن� دب�� من»»»»� ه درن�� ل ن»»»»�% دب�� ن»»»»% ن� ت�^ش ب�� Kار� ا، ت� همی داس»»»»�* ش* م� ق� اگ�ران� ت�� �t««««ت ا ك�ود ل»»»»ه ت»»»»�% ات�% ه» درم�ف� ت� وروس»»»»� ت� دراب�� ف��د. وروی ش�* اس�ي�مدار س�* س�ن�

د. دت�� لال ش»»»�* ف� ت� ان� اس»»»� واه»»»� ن� ج�� راپ�� ود ،م»»»ردم اوك»»»� ه ن»»»�% �ت»»» اق�� اری ت�� درب� ت�%س»»»ن� ن� ف»»»�� س»»»ي� لی� ه ت�� طی ك»»»� رات�� درش»»»*ه ت� واس»»� ت� . ج�� اری داس�* ت� ت�%سن� ی اه�مي� عب� ر ص�ت� ظ� ت�� ود و ار� وروری ن�% خاد س�* های ای�� �tن مهور ن� ار� ح�% اوك�راپ��ه �ی ( ن»�% وان� ت»»� وی ، ل�ن� �ی ، لان»»�� ون� كÆ ) اس�ت� ن� ال�ن� مهوری» ه�ای ت�% ود ك�ه ح�% ده ن�% �ی م�ظرح ش�* ن� م�ا ن� در ر� مردم اوك�راپ��ود ی وج»»»»�% لال ط�ل»»»»ب% ف� ت� زای اس»»»»� م ب»»»»�% �ی لار� اس»»»»ی و روان� ط» س�ن� رات�� ه ش»»»»* خ»»»»% ن� �ن ددرب�� ودت�� ه ن�% �ت»»»» اق�� ت� ت�� لال دس»»»»� ف� ت� اس»»»»�وروی خ»»اد س»»�* ای م�هم ای�� مه»»وری» ه»»� ه ار� ح�% ر� ك»»� پ� لوروس»»ی ( ن»»�� ن� د ) ب�� ن� ق� ه س»»� ت� مه»»وری روس»»� ت� . م»»ردم ح�% داس»»�*ی لال ط�ل»»»»ب% ف� ت� ال اس»»»»� ن»»»»% ه دب�� د. ن»»»»�% دت�� لال ش»»»»�* ف� ت� ان� اس»»»»� واه»»»»� ن� ج�� راپ�� دم اوك»»»»� د مرم»»»»� ن»»»»� ب�� د م�ا م�خش»»»»وب% می ش»»»»�*مه»»»ور ش ح�% ی� وان� رب�° ه ع�ت»»»� ت� ن»»»�% ر اس»»»� ه ج�اص»»»� رد ك»»»� ن� اغ�لام ك»»»� س»»»ي� لی� ورت��ش ت�� د ،ن»»»�% ن� ق� ه س»»»� ت� راپ��ن� و روس»»»� اوك»»»�

ه وم ن»»»�% ه ای م�وس»»»� خادن»»»�� د ، ای�� ن� ق� ه س»»»� ت� راپ��ن� و روس»»»� ه ه�م»»»راهی اوك»»»� ه ن»»»�% ت� لاو ))روس»»»� مه»»»وری اش»»»� خ»»»اد ح�% (( ای��خ»»»اد ه ای�� ن»»»�� ر� ح% ای ی�� ه م�عن»»»� ن� ن»»»�% كن� اپ�� د ل�ن� س»»»* ل ت�� كن� س»»»* لاو ت�� ه»»»ای اش»»»� �tن مهور خ»»»اد ح�% ه ای�� د. اگ�رچ»»»^ ل ده�ن»»»� كن� س»»»* ت��خ»اد گ»ز ای�� �tت ای د مهوری» ه»� مهوری» ار� ح�% ن»� ح�% �tپ رگ�پ�ر وان� ب�%ز� ه ع�ت� ه ن�% ت% روس�ت� ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� ب�tزا ن�% ود ر� وروی ن�% س�*ت� و عی داس»»»�* ت� ا ر وس»»»� عك»»»اش ت�%س»»»ن� وروی ات�� ارح� س»»»�* ل و ج»»»�� ن� ام»»»ر درداج»»»�� د. اپ�� دامی ش»»»�* وروی ج»»»�% س»»»�*س»»ب�ی ی� ام ك�موب�� ظ»»� ی ت�� اس* �روت�^ وروی و ق� خاد س�* ه ای�� ن�� ح%ر� د ی�� د ،ام�ا روت�� لوگ�پ�ری ك�ن� ن� ج�% Kا ف� س�عی ك�رد ار� اچ�^ گ�ورت�%

ط� ف»»� دك�ه چ� ودت�� ق�ر ن�% ت� �ار و م�ن ر� پ� ی ن�� سب� ی� ام ك�موب�� ظ� ه ای ار� ت�� دار� ه ات�� هان�% �tن مهور ود و مردم ح�% ه ن�% �ت دب� گ�رق�� ان� ش�* ن� خ^ ی�� Kای» ان� دول�ث� مرك� »»ر� غددی ك�ه م�ن»� اك�راب� م�ت� ه ت�^ش ار� م�د� خ% ن� �ن ت� . درب�� داس�* گز ام�كان� ت�� �tت وروی د خاد س�* ای��

157

ر»� پ� ن�° ا ر ت»»�^ ت� در اواخ»»�� رق�� ها ض�ورب� گ»»� �tن مهور ش�ای ح�% ف� ( و رو° اچ�^ ما1991 ه. ش* 1370) گ�ورت�% م رش»»�ه خادن»»�� لال ای�� ف� ت� اك�س»»ت% اس»»� ا ت�% مه»»وری ه»»� د و ح�% م»»ه داده ش»»�* ان�� ق� ج�� ان�% وروی ش»»� ر س»»�* م»»اهپ� خ»»اد ح�% اب� ای�� ه ج�ن»»� ن»»�%

ام ه ت�� دی ن�% دت�� اسی ج�% ع ))س�ن� اق�� پ�رك�Æ ال�من� ل م�س* ف� وره�ای م�ست� خاد ك�ش* د.(( ای�� ل دادت�� كن� س* ت��ودن� اط»�ل ن»�% ك»زان� ت�% ف� اری ار� م�ت� دات��ش* ، ت�%س»»ن� ن»� ار� ب�� غ»�� Kا �ه ار� ه�م»»ان ی ك»»� س»»ب� ی� ام ك�موب�� ظ»»� ت% ت�� ي� زب�� ن� ب�� ه اپ�� ن�%ت� رق�� ش* ی� لاب% ب�%زای ك�ارگ�ران� و ب�� ف� سم» ك�ه م�دع�ی ات�� كست� م�ارك�سی� وط ك�رد . ش�* د،س�ق� ودت�� ر» داده ن�% پ% ن� را چ� Kا

�رن� ع م�هم ق»� �tن ا كی ار� وف»�� د ت�� م»� Kمار می ا ه ش»�* ن� ن�% Kوروی ك�ه ال�گوی اص�لی ا خاد س�* ی ای�� اس* �روت�^ ر� ق� پ� ود و ن�� ی ن�% زق� و ب��ق� و اغ�لام ان�% وروی ش»»»»� خ»»»»ادد س»»»»�* ه»»»»ای» ای�� �tن مهور لال ح�% ف� ت� مار می رود . ت�^ش ار� ك�س»»»»ت% اس»»»»� ه ش»»»»�* م ن»»»»�% س»»»»ت� ی� ب��ر� پ� ه»»»»»ا و ن»»»»»�� ن�� Kا �ح»»»»»ولاب� دردرون پ�راب� و ی�� ت»»»»»� غ� ع ، ت�� اق�� پ�رك�Æ ال�من»»»»»� ل م�س»»»»»* ف� وره�ای م�س»»»»»ت� ب�tث� ك�ش»»»»»* ود م�وج»»»»»�%

م س»»ت� ق� ا ت�� ی ت»»�� ل ارض»»� ا ب�%زش»»ر م�س»»اب�° مه»»وری ه»� غدادی ار� ح�% ه اس�ت� . ت�� �ت اق�� گز ادامه ت�� �tت كد ا ت�� ها ت�% ن�� Kط ا درروات�%له وان� ار� م�س»»ا° ال می ن»»�� ن»»* وان� ب�� ه ع�ت»»� د . ن»»�% ه ات�� �ت مكش* ب�^زداج�� ه ك�ش* گز ن�% �tت كد ات�� ق� ت�% وروی ش�ان�% خاد س�* مپ�راب* ای��زد. ام ب»�% اه ت»�� ن� ای س»� ان� درت»�� اوگ»� ورد ت�� راپ��ن� درم»� مه»وری» اوك»� ه و ح�% مهوری روس�ت� اب� ح�% لاف�� ن� ا اج�� اع� ت�� �ره ت�% ق�ه ص»ادی رو ن»�% �ت ل اق�� كلاب� و م�س»اب�° ا م�ش»* ا ت»�% مه»وری ه»� م»ه ح�% ود و ه� لی ن»�% گ داج�� ن»� ار ج�% ن»� �ی گ�رق�� tن ان� م�د سن� گ�رج�%داده ه ام�ك»ان� ت»�� �ت» اق�� لال ت�� ف� ت� ه اس»� ار� وره�ای ت�� ن� ك�ش* ه اپ�� ور� ن�% ها ه�ت� �tن مهور لی ح�% كلاب� داج�� د. م�ش* ودت�� ده ن�% رو ش�*د ن� �س»»»ن وات�� ت� ور� ب�� ه»»»ا ه�ت»»»� ن�� Kر� ا پ� ي�ن� ال�مللی ن»»»�� ط ب�% د . در روات»»»�% ان� ده�ن»»»� ات»»»�� ود ت�^ اع ج»»»�� �ی اوص»»»�� ن� ات�%س»»»ام�ا ه ت�� ا ن»»»�% ت� ت»»»�� اس»»»�ا م»»»ردم ا ت»»»�% ه ع�موم»»»� ی ك»»»� ان�� ن� س»»»� Kه»»»ای» ا �tن مهور رات��ش* م»»»ردم م�س»»»لمان� ح�% د. گ»»»� ن»»»� م را ك�س»»»ت% ك�ن� ت� لار� عي� وق�� م»»»�ه رور� در ود رور� ن»»�% ع ج»»�� وام»»� ردن� ج�% لامی ك»»� زای اش»»� د ب»»�% ن� �پ�رك�ی ه�س»»ن گ م�س»»* �ره�ن»»� خ� و ق� اری�� زان� دارای ت»»�� اب»»��ا عی دارد ت»»�% ك»»ا س»»� �tن مر Kی ، دول�ث� ا ران�� لام گ»»� د اش»»� پ�روم�ن»»� وح� ن�� ل اپ��ن� م»»� اب»»�% . در م�ف� ت� ال گ�س»»پ�رش* اس»»� ج»»�د ورد و ار� رش»»�* Kود در ا ود� ج»»�� ق»»� ز ت�� �t««ب پ�ر ر� س»»* ی� ه ب�� ا را ه�رچ»»^ مه»»وری ه»»� ن� ح�% ه اپ�� ظق»»� وره�ای م�ت� ی ار� ك�ش»»* غص»»� ك�م»»كÆ ت�%�ی زان� گ اب»»�� �ره�ن»»� ا ق� ار� ت»»�% ب�tزت»»�% ها ار� د �tن مهور ن� ح�% ا ك�ه اپ�� خ% ی�� Kد. ار� ا لوگ�پ�ری ك�ن� ها ج�% ن�� Kت� ه�ا ی اش�لامی درا هض� ن��

158

ه ت� ن»»�% س»»ي% ه»»ا ت�� ن�� Kدی در م»»ردم ا دت�� رات��ش* ش»»�* ه و گ»»� لال ، غ�لاق»»� ف� ت� د ، ت�^ش ار� اس»»� ه ات»»�� ت� ی داس»»�* ان�� ن� س»»�* Kش و ا ات��د ات»»�� ه ت�% �ت»» ود . روی ه�م رق�� اه�ده می س»»�* ارس»»ی م�س»»* ان� ف�� ت»»�% �ی و ر� زان� گ اب»»�� �ره�ن»»� زان� و ق� لامی اب»»�� مه»»وری اش»»� ح�%ع در اق�� پ�رك�Æ ال�من»»� ل م�س»»* ف� وره�ای م�س»»ت� خ»»اد ك�ش»»* ه و ای�� �ت»» اق�� ن� ان� ب�� ات»»�� ور� ت�^ ه ه�ت»»� ظق»»� ح»»ولاب� در اپ��ن� م�ت� ت� ی�� گ�ق�ه م ن»»�% س»»* د ج�^ ات»»�� ش وت�% ی� �ی م�مكن� ب�� ان� ش»»� Kه ا ه»»ا ن»»�% ن�� Kی ا ب� ن»»� ش* ب�� ی� ه ب�� ود ك»»� د ن»»�% واه»»� دی ج�� دت»»�� ح»»ولاب� ج�% اه�د ی�� ر� ش»»�* پ� ده ن»»�� ن»»� ب�� Kا

. ت� ده دوج�� ن� ب�� Kا

159

صل س�وم ف��

ال�كان� ت�%

ل ع�مومی م�ساب�°ار س»»»* ز ق�� �t«««ب ه را ر� زك�ت»»»»� ه» ب�� پ�ران»»»�� �Êن ه م�د ل ن»»»»�% زای دسپ�رس»»»»ی ك�ام»»»»� ن� ب»»»�% ال�ي� ن� گ ش»»»»رد اس»»»»� ن»»»»� ل ج�% ن� مراج»»»� در اول�ي�ا اص»»رار ر� ت»»�% پ� ا ن»»�� خ»»% ی�� Kد. درا ان� ش»»�* وت»»�� ه ن�� وچ»»% د م�ت� ن� ضودب��زس»»� ه م�ف� خ»»ده ن»»�% �الاب� م�ن ل»»ه ات»»�� ا م�داج�� ون� ت»»�% ا ج»»�^ ارد ، ام»»� د� گ»»�

وگ�س»»لاوی ار� ی ن�� دان�� ا ج»»�% . ت»»�% ت� اق�� ن� ان� س»»�* وت»»�� ه ك�م»»كÆ دول�ث� ن�� م»»وده ن»»�% ل»»ه ن�� خ»»ده م�داج�� �الاب� م�ن ها ، ات»»�� س»»ت� گلی� ان��ور ن� ك�ش»»»»* Kی ار� ا� ان� ل�ن»»»»% Kی ا° دان� ن� ج»»»�% Kو ت�^ش ار� ا �ن ال�ي� ن� دگ�ی اس»»»»� ت»»»»�� ال�های ر� پ�tن� ش»»»»� ر خ»»»»�� Kوروی در ا خ»»»»اد س»»»»�* ای��ه دن� ن»»�% ن� ال�كان� و رس»� سلط ب�%ز ت�% وروی ب�%زای ت�� خاد س�* ده�ای رهپ%ران� ای�� ن� ( ام�ن� ال�ي� مرگ� اس�ن� ) ت�^ش ار�

ادرب� ان� م�ن»% وت»�� ه و ن�� زك�ت»� وره�ای ب�� ه ك�ش»* ز ك�م»كÆ م�الی ن»�% رب% غ�لاوه ب»�% ه»ان� ع»�� د. ج�% ش ش�* ا° ه ت�� دل ن�% ه م�ن% پ�ران�� �Êن م�دن� ش�ال Kمود، غ�لاوه ب�%زا ر� ن�� پ� وگ�سلاوی ن�� ه ن�� ظای ك�مكÆ م�الی ن�% ه اع� وره�ای1952 ه.ش* /1331ن�% م ك�ش*

ا و ت»�% ان�� ار ت»�� م»ان� ه»� ي� ط ب�� ه ی رات»�% ه ج�لق»� زك�ت»� غ»ده�ا ب�� ه ت�% ا ك»� خ»% ی�� Kورد. ار� ا Kو درا ان�� وب��ث� ت»�� ه ع�ض»� ر� ن�% پ� ه را ن�� زك�ت� ان� وب�� وت�� ن��ال ت� . درش»»»»� اق�� ی ت»»»»�� ب� س»»»»* ی� ت� ب�� رب% اه�مي� ه»»»»ان� ع»»»»�� ورب�%زای ج�% ن� ك�ش»»»»* Kد ، ا و گ�ردت»»»»�� ت� ن� ه. ش* /1333ش»»»»�

ه1954 خ»»% ن� �ن ه ب�� د ك»»� مودت»»�� اء ن�� ال�ك»»ان� را ام�ص»»� ودب� ت�% م»»ان� م»»� ي� ه ب�� زك�ت»»� ان� و ب�� وت»»�� وگ�س»»لاوی ، ن�� وره�ای ن�� م ك�ش»»*ود . ان� ن�% ت�� Kكست� ا ان� و ش�* وت�� ست� ن�� ی� كهای ك�موب�� رت�� وگ�سلاوی ار� خ�^ ظع ح�ماب��ث� ن�� ن� ف�� Kوری ا ف�

ود1960در دهه ی ن� ج»�� د، اپ�� م�دت»�� Kدرا Æپ�رك� ار م�س»* ار� وب��ث� ت»�% ه ع�ض»� ر ن»�% اط�� وان� ت»�� ه ع�ت»� ه ن»�% زك�ت»� ان� و ب�� وت�� ن��ه ه�م»»»»واره ه ك»»»»� زك�ت»»»»� زای ب�� ود ، ب»»»»�% ا ن»»»»�% ا اروت»»»»�^ ص»»»»ادی ت»»»»�% �ت گی اق�� س»»»»ن� ت% ه�می% ورم�وج�% زای دو ك�ش»»»»* ك»»»»ه ب»»»»�% ت�� Kغ�لاوه ب�%زامار می ه ش»»�* همی ن»»�% اس»»ی م� ت� س�ن� رق�� ش»»* ی� ت� ب�� ی اس»»� ن�� ا ور اروت»»�^ كÆ ك�ش»»* وان� ب»»�� ه ع�ت»»� دن� ن»»�% ه ش»»�* �ت اج�� ن� ان� س»»�* واه»»� ج��

160

ور د . ك�ش»»»* ام»»»� ن� ود ب�� ه وج»»»�% ه ن»»»�% ظق»»»� ن� م�ت� Kهر درا وج�% ل ن»»»�� اب»»»�% اب� ف�� ن»»»% خ»»»اد و ب�* رب% ای�� ه»»»ان� ع»»»�� لاش* ج�% م ت�� د. غ�ل»»»پ�رغ�� م»»»� Kارق� ه ش»»* رات��ش* ن»»�% �ی در گ»»� ن� ا ات�� وش»»� ار ن�� ن»»� ی گ�رق�� ارج% اس�ت� ج»»�� و ، اگ�رچه در س�ن� ت� ن� �ی ب�� ا رهپ%ری ط�ولان� وگ�سلاوی ت�% ن��

ام خ% ود ولی ش»»رای�� رب% ن»»�% رق� و ع»»�� ا ش»»* ن� ت»»�% وار� اد ن»»�� خ»»% هت� ای�� پ�ر درج�% س»»* ی� اب� ب�� ات�� وش»»� ن� ن�� د. اپ�� رب% گ�ردت»»�� وع»»��ك�ور د� اب� م»»»� ات�� وش»»»� ا ن�� د ت»»»»�� اع�ت* ش»»»�* ش* ت»»»�% ی% ن� ن� ج�% وگ�س»»»»لاوی در اپ�� گامی ن�� ش»»»* ی� عه»»»د و ب�� دم ت�� ش* غ»»»� ی% ن� دات��ش* ج�% ن»»»� ب��

ي�ن� رود. ك�ور ار� ب�% ش* م�د� ی% ن� ه ج�% وگ�سلاوی ن�% وش�ي�ن� ن�� ت� ال�ث% ب�� درف��ه»»ا در ت� �ه ب� ه ن»»�� ت� ك»»� وی اس»»� ص»»ادی م�خ»»دود و م»»پ�ر� �ت اس»»ی و اق�� درب� س�ن� ر ف»»�� ظ»»� ان� ار� ت�� ن»»� خ^ ی�� Kی ا� ان� ل�ن% Kورا ك�ش»»*ه زك�ت»»� ان� و ب�� وت»�� ور ن�� دارد. دوك�ش»»* وری ت»�� دان� خ�ض»� ن»»� ر� ج�^ پ� ال�ك»ان� ن»»�� ه ت�% ظق»»� لك»»ه در م�ت� �ی ت�% ه»»ان� ل ج�% ع�رصه ی م�ساب�°

اب�%ث� ور ت»»�* ه ط»»� ی ه�م»»واره ن»»�% ارج% ت� ج»»�� اس»»� ه در س�ن� ه اگ�رچ»»^ زك�ت»»� د. ب�� �ی دارت»»�� ان� ل�ن»»% Kا ا اوب� ت»»�% ف»»� ام�لا م�ت� ی ك»»� ب� غن� وض»»��ك»»ه» ت� . درج�ال�ن� وده اس»»� ه رو ن»»�% غ»»ددر رون»»�% ح»»ولاب� م�ت� ا ی�� ود ت�% له ج�� كن� درداج�� ه ل�ن� ت� �رار داس�* رب% ق� هه ی ع�� ت% درج�%ط»»ه دو ت� . رات�% وده اس»»� اب� ن»»�% ن»»% دم ب�* ح»»ول و غ»»� ار ی�� ی دج»»�^ ارج% لی و ج»»�� ت� داج�� اس»»� ه س�ن� ت»»� م�ن� ر دور� ان� دره»»� وت»»�� ن��پ%رش �ی ق»»� ن� ا وت»�� زك�Æ ون�� ع ب»�� وام»� ه و ح�م»»اب��ث� ار� ج�% ای ار* ی درت»»�� ب� ق»»� ع ت�� %tن ا ز و م�ن»� اب»»�� ر� ز خ�% س»لط ب»�% اط�ر ت�� ه ج»�� ور ن»�% ك�ش»*و ان�� م»»»ان� ت»»»�� ي� وردر ب�� ردو ك�ش»»»* ط� ه»»»� ف»»»� ان� چ� واه»»»� ه ج�� ر� ك»»»� پ� رب% ن»»»�� ه»»»ان� ع»»»�� ت� . ج�% ه اس»»»� ت� اس»»»�* پ�رگ�ی گ�د� ه ن�� ك»»»زرا رون»»»�% م�

ف� ت»»»� ق� ح� ان� ی�� واه»»»� م»»»وده و ج�� ودداری ن�� ورج�� كی ار� اپ��ن� دوك�ش»»»* ع ت�� ق»»»� ه ت�� اض»»»ی ن»»»�% پ�ری» ج�� ع گ»»»� ت� ار� م�وض»»»�� اس»»»� . وده اس�ت� ان� ن�% ت�� Kی ا ارج% لی و ج�� اس�ت� داج�� اب� در س�ن� ن% �راری ب�* اب� و ب�%زق� خ% ن� س* ت��

161

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ه ت�% زك�ت� ب��ش* ار�1938 ه. ش* /1317درش�ال ی� و» ب�� ون»�� ت� ن� او ع�ض»مت� اب�� ي� س»* ات�� ت� . ج�% س�* ورك�Æ درگ�د� ان�� ت�� Kم ا

ل ه م�س»»»»اب�° وچ»»»»% ي�ن� ال�مللی م�ت� اب� ب�% خ% ن� س»»»»* ن� ت�� ي� رف�� دب� گ»»»»� اط�ر ش»»»»�* ه ج»»»»�� د ن»»»»�% اش»»»»�* لی ت�% ل داج�� ه م�س»»»»اب�° وچ»»»»% ك»»»»ه م�ت� ت�� Kاا س»»»ت� ت»»»�% وات�� ود ن�� مه»»»وری» ج»»»�� ت� ح�% اس»»»� روع رت�� كس»»»ال ت�^ش ار� ش»»»* و ت�� ون»»»�� ت� ود. اب�� ه ن»»»�% زك�ت»»»� ی ب�� ارج% ت� ج»»»�� اس»»»� س�ن�ه گ»»امی ك»� د. ه�ي� ار� م ش»� ض»»� ه م�ت� زك�ت»»� ه ب�� موده ن»�% دا ن�� ه ج�% س�ورن�� درون� را ار� در اش�كن� ن� سه ب�% �رات�� ش و ق� گلی� اب��ث� ان�� رص��

ن� Kی ا ظ»»رق� ت� ر� ب�� پ� اص»م ن»»�� خ� رد. دول م�ت� ی ك»� رق� ی ط»� ه اغ�لام ن�% زك�ت»� زد ب�� �رو ب»�% ود ق»»� ا را درك�ام ج»»�� �ی ، اروت�^ هان� گ ج�% ن� ج�%ای ه»� ه مرر� ان� ن»�% ت»�� Kا �دن ن� �ی و رس»»� ل�م»ان� Kای ا پ�روه»»� ط ن�� وس»� ان� ن�� وت»�� ال ن�� غ� د. ت�^ش ار� اس�* وررارغ�اب��ث� ك�ردت�� ك�ش*ه د ك»»� دت�� س* ه ت�� وچ% مان� م�ت� ي� ن� ب�� ه اپ�� عهد ن�% ها در ت�� ل�مان�� Kد . ا مودت�� د ن�� غف� گز م�ت� �tت كد ا ت�� اور� ت�% خ% مان� غ�دم ی�� ي� ورب�� ه دو ك�ش* زك�ت� ب��

د. ن� اده می ك�ن� ف� ود اس�ت� ع ج�� ق� ه ت�� مان� ن�% ي� ن� ب�� ه ار� اپ�� ب�tزك�ان�� ن� ر� ي� ف� ق� م�ت�ال ن� در ش»»� ي� ف� ق� ه و م�ت� زك�ت»»� ه1945ه�مك»»اری ب�� كار ن»»�% س»»�* Kورب� ا ل�م»»ان� ض»»� Kه ا ه ن»»�% زك�ت»»� گ ب�� ن»»� ا اغ�لان� ج�% م ت»»�%

غ»»»»»د ال ت�% . دو ش»»»»»� ت� رق�� ود گ»»»»»� /1326ج»»»»»�� ه ت�%ش»»»»»ق�ر و1947 ه. ش* ت� ن»»»»»�% س»»»»»ي% ن»� ت�� ال�ي� ن� ای اس»»»»»� م ادغ�اه»»»»»�د ، رب% ش»»�* ه ع»»�� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kپ�ر ا س»»* ی� ه ب�� كی ه�رچ»»^ �Êت د ز� ت% ب»»�� وج�% ه ، م»»� زك�ت»»� رق� ب�� ی ار� ش»»* ش»»مب� ن� ق�� ي� ن� ل و ه�مخ»»^ دارداب»»��

ن� Kدرا �ن» ال�ي� ن� د اس»»»»� اص»»»»� ق� م�ف� حق»»»»� ع ار� ی�� �tن ا ود م»»»»� وی ج»»»»�� الی و م�عت»»»»� ای م»»»»� ا ك�م»»»»كÆ ه»»»»� ر� ت»»»»�% پ� خ»»»»ده ن»»»»�� �الاب� م�ن ات»»»»��د. ورگ�ردت�� ك�ش*

ال اب� ش»»� ات»»�% خ� ت� د.1950 ه. ش* / 1329در اب�� ده ش»»�* ت»»�� مه»»وری» ب�%زگ�ر� ت� ح�% اس»»� ه رت�� ار ن»»�% ات»»�� لال ت�% م ج�%ت� اس»»»� ضوض»»»ی و درس�ن� ش* خ�� خ� عه ی�% وس»»»� لی ، ن�� ت� داج�� اس»»»� درش در س�ن� ان� م�ن»»»� دت�� ز وی غ»»»� �t«««ب س»»»ت� ور� خ� ی��

ال كن� ت�^ش ار� ده ش»»� ت� . ل�ن� اج�� ود ش»»� ه»»ه ی ه�مت� ج»»�� و را وج�% ت� ن� و و ش»»� ان�� ای ت»»�� م»»ان� ه»»� ي� ه ب�� ی ال�خ»»اق� ن»»�% ارج% ج»»��ال د. درش»»»»»»� م»»»»»»� Kد ا دت»»»»»»�� ه او ت�^ ی گ�س»»»»»»پ�رده ای غ�لت»»»»»»� ب� ب�� ا ارص»»»»»»�� م ت�^ش ار�1960ه. ش* / 1339ج�ك»»»»»»وم�ت� ت��

162

ت� و رق�� ت� گ»»»� ی ج�ك»»»وم�ت� را در دس»»»� ن�� ا �t«««ت ل ط�ی ك�ود زال گ�ورش»»»� ب»»»�� ت� ر* وس»»»� ت� وع ب�� ه وف»»»� ه ن»»»�% �ی ك»»»� ان� اش»»»�* س* ب� اغ��ان� ام�ن»»� ظ� س»»لط ت�� ه ت�� رد. اگ�رچ»»^ دام ك»»� م»»ه و اغ»»� ر» ، م�خاك� گپ� ن� اب��ث� دس»»� ن»»� س»»اد و ج�� رم ق�� ه خ»»�% درش را ن»»�% ان� م�ن»»� ع�ن»»�

ه ت»»»� ت� . ك�من� داس»»»�* ان� ب�%زت�� م�ن»»»� ه را ار� زك�ت»»»� ام�ع»»»ه ب�� ه دار ج�% ت�tس»»»* اب� ر خ% ن� س»»»* كن� ت�� ت� ل�ن� اج�� رام ش»»»� Kاع را ا اوص»»»��و ون»�� ت� مه»وری و ع�ض»مت� اب�� اس»�ت� ح�% ه رت�� ل را ن»�% ب��زال گ�ورش»� ودر* م�ان� داده ن»�% ارا ش�ار� �tت وج�دب� م�لی ك�ه ك�وده ی ك»»� ه اپ��ن� م�ع»»ب� د ن»»�% ه ع»»وض� ش»»�* زك�ت»»� لی ب�� ت� داج�� اس»»� ن� ت�^ش س�ن� Kد ار� ا ت»»�� ز ب�%زگ�ر� �t««ب س»»ت� ور� خ� وان� ی�� ه ع�ت»»� را ن»»�%

ه در ت�^س»»ت� ق»»� ات�° درب� ف�� وان� ف»»�� ه ع�ت»»� ه ن»»�% ت� ك»»� رق�� رار گ»»� � ش* ق»»� زال ارت�� ب»»�� كÆ ر* ت� ب»»�� ه دردس»»� ج�ك»»وم�ت� غ�ال�ت»»�ا وه ت»»�% ت� د. اپ��ن� س»»�* ز س»»پرده» ش»»�* �t««ب س»»ت� ور� خ� ه ی�� ر� ن»»�% پ� °ی ن»»�� ران� ور اخ»»�% رد ،ام»»� مه»»وری» ج�ك»»وم�ت� می ك»»� ت� ح�% اس»»� رت��

ت� اوب� داس»�* ف»� رد ت�� ا ع»وض� می ك»� اب% ت»�� خ»� ت� مه»وررا اب�� ش ح�% ی� ارل�م»ان� رب�° ه ت�^ لی ك»� ن% ای ق�� كل ج�كوم�ت� ه»� س�*ال . در ش»»»»� ت� ز را ع�ه»»»»ده دارگ�س»»»»* �t««««ب س»»»»ت� ور� خ� ض»»»»ت% ی�� ل و ت�� ر� ق� ع»»»»� ط ج»»»»� ف»»»»� ارل�م»»»»ان� ق�� ان� ت�^ م»»»»� ن� ر� ار� اپ��

ا م»»رگ1965ه. ش* /1344 غ»»د ت»»�% ال ت�% د و ش»»� ده ش»»�* ت»»�� زی ب�%زگ�ر� �t««ب س»»ت� ور� خ� ه ی�� مان� دم»»پ�رل ن»»�% لي� م ش»»�له اش�اش»»ر ا دو م�س»»ن° ه ت»»�% زك�ت»»� دب� ب�� ن� م»»� ول اپ�� د. درط»»� ن� مه»»وری» رس»»� ت� ح�% اس»»� ه رت�� ای ن»»�% وت�� ودب� س»»� زال ج»»�% ب»»�� ر*عه وس»»� ه ن�� زك�ت»»� ت� . دول�ث� ب�� ق� مت� ت�� ي� د ق�� گ»»زی رش»»�* �tت ان� و د وت»»�� ا ن�� ط ت»»�% پ�رگ�ی روات»»�% ات��ش* ن»»�� ر� � كی اق»»� ود . ت�� ه رو ن»»�% رون»»�%ت� در اح� داس»»�* ن»»� ن� ت� اج� ق� د ت�� �Ê««ت ر زای خ�� ه ب»»�% ی ك»»� د ارر� م»»� Kش* درا اه� پ%ران� ك»»� ور چ»»% ظ»»� ه م�ت� ی را ن»»�% اورر� ك�س»»*

ول ده»»ه ی �رار داد . در ط»»� ود ق»»� ای ج»»�� ام»»ه ه»»� ش ب�%زت�� ك»»زر1970را° ور م� ه ط»»� زی ن»»�% �t««ب س»»ت� ور� خ� م ت�^س»»ت� ی��ال د. در ش»»� ت� ش»»�* ه دس»»� ت� ن»»�% مان� دمپ�رل دس»»� وب��ث� وش�لي� ول�ي�ت� اج�% ان� ن�% 1973 ه. ش* /1352م�ن�

لی اب� داج�� ن»»% ود ب�* �ی ن»»�% ارل�م»»ان� اب� ت�^ ارر� ا م�ن% م ت�% وا° ب�tزی ك�ه ن�� ست� ور� خ� دن� ت�^ست� ی�� ه دس�ت� ش�* م دس�ت� ن�%ود ای ج»»�� ش* ه»»� پ%رش ب�%زك�وش»»�* �ی ق»»� ن� ا وت»»�� ام�ع»»ه ی ن�� ه ج�% ود ك»»� الی ن»»�% ت� . اپ��ن� درج»»� اج�� غف� ش»»� ار ض»»�� ه را دج»»�^ زك�ت»»� ب��ال ن»»% ه دب�� ه را ن»»�% زك�ت»»� پ%رش و دول�ث� ب�� زك�Æ ق»»� ام�ع»»ه ب»»�� �ی ج�% گ»»زان� ن� امرت�� ود. اپ�� ر� � ان� می اق»»� وت»»�� ه ن�� زای ال�خ»»اق� ن»»�% ب»»�%

ال ت� . درش»»»»� وش1974 ه. ش* /1353داس»»»»�* �Êن ار ف� م�اك»»»»� ق� پ%رش ، اس»»»»� ارد م�لی ق»»»»� ه گ»»»»� گ»»»»امی ك»»»»� م ه�ي�163

ب�ی لی دول»»»� اع داج�� ود اوص»»»�� هت»»»% زای ن�% مان� دم»»»پ�رل ب»»»�% لي� ت� . ش»»»� اج�� ار ش»»»� ور را ب�%زك�ن»»»� ن� ك�ش»»»* Kمه»»»ور ا ش ح�% ی� رب�°زه را �t««ب ر� ن� خ�% Kمالی ا ش* ش»»�* خ� ده ی�% اده ش»»�* ن»»� پ%رش ب�� اك�Æ ق»»� ه در ج»»�� زك�ت»»� ای ب�� پ�روه»»� ن� ن�� ي� ن� ل داد. ه�مخ»»^ كن� س»»* ی ت�� لاق� ن� اب��

د. مودت�� صرف� ن�� ت��ه اش�اسی ق�رق� ار ت�� و را دج�^ ان�� اح ت�� ن� دو ج�% ان� ش�* وت�� ا ن�� ور ت�% ن� ك�ش* Kطه ا پ�رگ�ی ك�ام�ل رات�% ت% ن�� ه م�وج�% زك�ت� دام ب�� اف��

ار ح�م»»اب��ث� ظ»»� ت� ود اب�� ی ج»»�� ن¬% ر خدان� ع»»�� �و ار� م�ن ان�� اء ت�� وان� اع�ص� ه ع�ت� ور ن�% كÆ ار� دو ك�ش* �tب ك�رد. دراپ��ن� ج�ال ه�ررف� ی ار� ط»»»� ان�� پ�روه»»»� رد و ن�� ف� ك»»»� وق»»»�� ه م�ت� زك�ت»»»� ه ب�� ود را ن»»»�% امی ج»»»�� ظ»»»� ای ت�� خ»»»ده ك�م»»»كÆ ه»»»� �الاب� م�ن د. ات»»»�� ن� �ن داش»»»�*

د. دت�� اده ش�* �رس�ن� پ%رش ق� رام�ش* ق� Kط� ا ف� م�ان� م�لل ب�%زای چ� ش�ار�ت� گ�س»»»* ار� ل»»»ه ی ت�% ه مپ�ر� ت� او ن»»»�% گ�س»»»* ار� كن� ت�% ت� ل�ن� گ�س»»»* ار� پ%رش ت�% ه ق»»»� ر� ن»»»�% پ� وش ن»»»�� �Êن ار ه م�اك»»»� د ك»»»� ن� كس»»»* ولی ت�� ط»»»�

د) مردت�� ل ش»�* ف� ود را م�س»ت� زه ج»»�� �t«ب ر� مالی خ�% ش* ش»�* خ� ود. ب��زك�ه»ا دری�% ت»»% ود ب�� ن� ج»»�� ي� سن� خ� ه ج�ال�ث� ی�� اع ن�% 1354اوص��د. ) 1975ه.ش* / اب% ك�ردت�� خ� ت� مهور» اب�� ش ح�% ی� وان� رب�° ه ع�ت� اش* را ن�% كن� وف� دت�� ه.ش* /1355 م ( ورن�°

ه ار�1978 ه.ش* / 1357 م ( درش�ال 1976 زك�ت»� ه ب�� ود را ن»�% امی ج»�� ظ� خده ك�مكÆ ه�ای ت�� �الاب� م�ن م ات��ت� . شر گ�رق��

ا ودام»»� ی ن�% ارج% ت� ج»»�� اس»»� ور درس�ن� ن� ك�ش»»* Kاس»»ی ا ی س�ن� پ�رور� ل»»ه ی ن»»�� ه مپ�ر� پ%رش ن»»�% ی ب��زك�ها درق� مان�� درب� ن�� ف��ه ت� ن� ك�اس»� Kت� ا پ%رش ار� اه�مي� له ق»� و م�س»ن° بt^زن»»�� ه در ه ك»� زك�ت»� لی ب�� كلاب� داج�� پ%رش م�ش* له ق� ن� م�سن° ي� اف�� ان� ت�� ات�� ا ت�^ ت�%مل»»»ه ح�% ال�ف� ار� ت� گ�روه�ه»»»ای م�خ»»»� غ»»»ال�ي� ات��ش* ق�� ر� � ال اق»»»� ن»»»% ه دب�� د. ن»»»�% ان� دادت»»»�� س»»»* ود را ت�� گز ج»»»�� �tت ارد ود ت»»»�% ده ن»»»�% ش»»»�*

ال وردر ش»»»»»»� ن� ك�ش»»»»»»»* Kا �ان ی1980 ه. ش* /1359م�س»»»»»»لمات�� ان�� �t«««««««ت غ»»»»»»ان� اورن� ط�ی ك�ود زال ك�ت� ب»»»»»»�� م ر*ن� و ي� ال�ف� د شرك�وب% م�خ»»� دت�� امی ج�% ظ� ت� . ج�كوم�ت� ت�� ار ش�اج�� ب�tزی ب�%زك�ن� ست� ور� خ� مان� دمپ�رل را ار� ی�� ش�لي�

164

ه زك�ت»»»� ص»»»اد ب�� �ت عه اق�� وس»»»� زای ن�� ق� راهی ب»»»�% ن»»»�� ن� ط�ر Kا ا ار� ت� ت»»»�� اج�� ود ش»»»� ه»»»ه ه�مت� ج»»»�� اب� را وج�% ن»»»% راری ب�* � ب�%زق»»»�د. مات�� و ن�� ح% �سن ج�%

�ی دوم هان� گ ج�% ن� ج�% غد ار� وگ�سلاوی ت�% ن��ه س»»»ت� ن»»»�% ی� ار ك�موب�� پ�روه»»»� كی ن�� كی ع�م»»»ده ت�� �Êت ر پ�روی» خ»»»�^ ه»»»ا دو ن»»»�� ل�مان�� Kط ا وس»»»� وگ�س»»»لاوی ن�� ال ن�� غ� ول اس»»»�* در ط»»»�اب�%ث� و گزرف»»�� ك»»د ت�� ا ت�� ه ت»»�% الی ك»»� خ* درج»»� لوی�� ن� اب�° خ»»� ام�ن� ه ره»»پ%ری» درات�� لطي�ت� ط�لث% ن»»�% گ»»زی ش»»� �tت و و د ت»»� ن� ره»»پ%ری ب��

ال د. درش»»»� دت»»»�� گن� ن� ه»»»ا می ج�% ل�مان�� Kه ا دغ�لت� ن� �ن ی داش»»»�* مب� / 1323دش»»»�* ی1944 ه. ش* پ�رور� ز ن»»»�� و غ�لاوه ب»»»�% ت»»»� ن� م ب��د. ات�% وق� ت�� ق� ر� ت�� پ� ان� ن�� ست� ب�%ز ش�لطي�ت� ط�لن% وات�� ها ن�� ل�مان�� Kب�%زا

ال ه1945ه. ش* /1324درش»»»»»»� ی ن»»»»»»�% ب� لظن� م ش»»»»»»� ي�� ل رر* دب�� ن»»»»»»% وگ�س»»»»»»لاوی ب�� ش�س»»»»»»ان� ن�� لش م�و° م م�خ%ن� ي� س»»»ن� خ� د. ی�� ده ش»»»�* ت»»»�� ب�tزب�%زگ�ر� س»»»ت� ور� خ� وان� ی�� ه ع�ت»»»� و ن»»»�% ت»»»� ن� ن� ب�� Kت% ا غ»»»اق�� ت� و م�ت� مه»»»وری» را اغ�لام داس»»»�* ح�%

م خكت� زای ی�� ن� ب»»�% ي� ن� ود. وی ه�مخ»»^ خ* ن»»�% لوی�� ن� اب�° خ»»� دام م�ن� ان� و اغ»»� لطي�ت� ط�لن»»% ای ش»»� ات»»�� ف� و ش»»رك�وب% ت�% ت»»� ن� دام ب�� اف»»��اری داد. ن� ود م�خ� گزو ج�� ه ت�� ت� ب�� پ�tن� و م�و ه گ�و سی ،ه�رر� وش�ی� ه ،ن�% ت� دوب�� الاب� م�ف� ه ات�� وگ�سلاوی ن�% لی ن�� اب� داج�� ن% ب�*

ای وره�ای اروت»�^ لاف� ك�ش»* زج�� س»م ، ب»�% ی� ه ك�موب�� اداری ن»�% ن� وف»�� رد درغ�ي� عی ك»� ی س»� ارج% اس»�ت� ج»�� و درس�ن� ت� ن� ب��ه ی ن»�% رق� ای ش»* وره�ای اروت»�^ ص»اد ك�ش»* �ت اس»�ت� و اق�� پ�ری س�ن� كل گ»� ود. س»�* ش»* وروی ت�� خ»اد س»�* ه ای�� ه ن�% ی وات�%ست� رق� ش*ی ار� ش»»»� ار� د ت�% دی رش»»»�* ن� ك�ن»»»� Kر ا وروی و ار� ره�گ»»»د� خ»»»اد س»»»�* ص»»»ادی ای�� �ت اس»»»ی و اق�� ای م�ص»»»ال�خ س�ن� ص»»»� ت� م�ق�عه ی وس»»� ل ن�� ف� اس»»ی م�س»»ت� ی س�ن� س»»* ن� م� ي� رف�� ش* گ»»� ی� ادر ب�� ات»»�% ت� ت�� ن� داس»»�* Kزا و را ب»»�% ت»»� ن� وره�ا، ب�� ن� ك�ش»»* Kص»»اد ا �ت اق��ه ك»»ای او ن»»�% دم ان�� و و غ»»� ت»»� ن� امی ب�� ظ»»� درب� ت�� د. ف»»�� ار� وردار ش»»� ه»»پ�ری» ب�%زج»»�� د ن�% رش»»�* وگ�س»»لاوی را ار� ص»»ادی ن�� �ت اق��ی س»»»* ن� م� ي� رف�� ش* گ»»»� ی� �Êب ی ام�ك»»»ان� در ون�% ه ج»»»�� وروی ن»»»�% خ»»»اد س»»»�* ا ای�� له ت»»»�% اص»»»� غ»»»د ف�� ر� ت�% پ� گ و ن»»»�� ن»»»� ول ج�% ها در ط»»»� روش»»»�ت� و اس»»� ت� ب�%زج�� ال�ق� ه م�خ»� ن� ن»»�% ال�ي� ن� ا اس»»� و ت»�% ت»� ن� ك»»ه ب�� گام�ن� ت� . ه�ي� اج�� �راه�م ش»»� اسی را ب�%زای او ق»� ل س�ن� ف� م�ست�

165

Æی ار� ك�م»»ك �tن اده رو ا گ�س»»* ی ت»»�% رق� ا ش»»* �t««ت وره�ای ارو گ»ز ك�ش»»* �tت لاف� د زج�� وگ�س»»لاوی ب»�% د ، ن�� راح� ش»�* رم اخ»»�� ق»»� ت� ك�من� ار�اس»»»»ی ، ل س�ن� ف� ی م�س»»»»ت� س»»»»* لی و م� اب� داج�� ن»»»»% و ب�* بt^زن»»»»�� رد. در اده ك»»»»� ف� ت� خ»»»»ده اس»»»»� �الاب� م�ن ص»»»»ادی ات»»»»�� �ت ای اق�� ه»»»»�اس»»»»ی ی س�ن� س»»»»* ا م� د ت»»»»�� اع�ت* ش»»»»�* ن� ام»»»»ر ت»»»»�% د و ه�مي� وردار ش»»»»�* مگپ�ری ب�%زج»»»»�� ش»»»»* د ج�^ وگ�س»»»»لاوی ار� رش»»»»�* ص»»»»اد ن�� �ت اق��وروی خ»»اد س»»�* ق� ره»»پ%ران� ای�� �ی ع�مت»»� گ»»زان� ت% ت�� وج�% ارد وم»»� د� ر» گ»»� پ� ن�* ا° ی ت»»�� رق� ای ش»»* وره�ای اروت»»�^ ه ك�ش»»* وب�%زك�لت»»� ت� ن� ب��

گ�ردد. ر ده»»ه ی اس»»ی1950دراواخ»»�� ه»»ه ی س�ن� و ، وج�% ت»»� ن� ر» ب�� مگپ� ش»»* ت� ج�^ غ»»ال�ي� عه»»د و ق�� دم ت�� ت� غ»»� هض»»� د ن�� ارش»»�* ت�%

دد ر� درص»� پ� وروی ن»�� خ»اد س»�* ال ره»پ%ران� ای�� ت� در ه�مان� ج»� الا رق�� ار ت�% �ی ت�%سن� هان� اس�ت� ج�% وگ�سلاوی درس�ن� ن��د ، ن� ن� ش* گ�رف�� ی� هم را در ب�� كی ن�% �Êت د ز� اس�ت� ب�� ورس�ن� غد دو ك�ش* ه ت�% م�ان� ن�% ن� ر� د، ار� اپ�� م�دت�� Kو ب�%زا ت� ن� اب��ث� ب�� لث% رص�� ج�%

ال و درش»»»� ت»»»� ن� ه ب�� د ك»»»� س»»»* ن� ت�� Kع ار� ا �tن ا ط م»»»� ود روات»»»�% هت»»»% ن� ن�% ا اپ�� ای1968ه. ش* /1347ام»»»� پ�روه»»»� م ح�مل»»»ه ن��ل د. در اش»»� ار� كس»»لواك�ی را م�خك»»وم ش»»� ه ج�^ و ن»»�% م»»ان� ورس»»�* ي� ه1974 ه. ش* /1353ب�� وگ�س»»لاوی ن»»�% م م»»ردم ن��

د. اب% ك�ردت�� خ� ت� وگ�سلاوی اب�� مهور م�ادام ال�عمر ن�� ش ح�% ی� وان� رب�° ه ع�ت� و اورا ن�% ت� ن� ه ب�� ه ی ن�% ل غ�لاق� دل�ن�ال °ی در ش»»»»� ن� ا س»»»»ت� اروت»»»»�^ ی� اب% ك�موب�� ر� ش اخ»»»»� رات�� ق»»»»� ه ك�ت� و ن»»»»�% ت»»»»� ن� ي�ن� ب�� وش»»»»� ت� / 1355ب�� م1976 ه. ش*

دار اودر ش�ال دت�� كن� ك�رد ل�ن� ار� ی ت�% رق� ای ش* ه اروت�^ اره ن�% ای اورا دوت�% م ار�1978 ه.ش* / 1357اگ�رچه ت�^ان� س»»ن� ات�� غ� ه اق�� وروی ن»»�% اور� س»»�* خ»»% م»»ودن� ی�� كا و م�خكوم ن�� �tن مر Kه ره»»پ%ر1979 ه.ش* /1358ا ان� داد ك»»� س»»* م ت��

د. ود ع�مل می ك�ن� گی ج�� س* ه روش* ه�می� ان� ن�% ن� وگ�سلاوی ه�مخ^ ن��و در ش�ال ت� ن� ی ار�1980 ه. ش* /1359مرگ� ب�� ان�� مه ه»»� ع� ورت�� ن� ك�ش* Kال�ث� ا ی ار� ات�� غص� م اگ�رچه درت�%

م»»»»وع ه درم�ج% ت� ك»»»»� ال داس»»»»�* ن»»»»% ه دب�� مه»»»»ور را ن»»»»�% ش ح�% ی� ن� رب�° �tپ د ن»»»»� ك»»»»زر ج�^ ض� م� غ»»»»وت�� ن� ت�� ي� ن� ی و ه�مخ»»»»^ ه ط�ل»»»»ب% ن»»»»�� ح%ر� ی��مود . �راوان� ن�� لی ق� كلاب� داج�� ر» م�ش* وگ�سلاوی را درگ�پ� ن��

166

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% وت�� ن��ال ان�1944ه. ش* / 1323در ش»»� ار� %tت ان� ار� ش»»ر وت»»�� اك�Æ ن�� س»»ی ج»»�� گلی� ان� ان�� ار� %tت ش* ش»»ر ا ك�وش»»�* م ت»»�%

ال ا ش»»� س»»ت� . وی ت»»�� ش* ت� ت�� خ� زی�� ور ب»»�% ن� ك�ش»»* Kاه ا ادش»»�* وان� ت�^ ه ع�ت»»� ل اول ن»»�% د و ب»»�^ اك�Æ ش»»�* �ی ت»»�^ ل�م»»ان� K1344اگ1965ه.ش* / ن»»� روع ج�% ش* ن� ش�ال�های ت�^ش ار� ي� سن� خ� ان� ی�� وت�� ان� ج�كوم�ت� ك�رد . ج�كوم�ت� ن�� وت�� �Êن م ب�%ز

اده ف� ت� ا اس»»� د ام»»� رات»�� لی گ�د� �ی داج�� ان� ن»% ی ب�* ا ن�% ردن� ت»�% زم ك»»� ه ب»�� خ»% ن� ت� و ب�^ ست� و دس»»� ی� كهای ك�موب�� رت�� ا خ�^ له ت�% ات�% را درم�ف�اب� ن»»»% ا ب�* دت�� دت�� اع�ت* ش»»»�* ال�ك»»»ان� ت»»»�% ودب� ت�% م»»»ان� م»»»� ي� اد ب�� غف»»»� و و ات�� ان�� وب��ث� درت»»»�� ك»»»ا، ع�ض»»»� �tن ای امر ار� ك�م»»»كÆ ه»»»�

ود. �رار س�* ور ب�%زق� ن� ك�ش* ی در اپ�� سب% اسی ت�� س�ن�د1965 ه. ش* /1344در اش�ل ه ش�لطي�ت� رس�ن� ل اول ن�% درش* ب�^ ن� دوم ت�^ش ار� ت�^ ي� ن� اب�� سن� م ك�ی�

د دت�� راب� ش»»»�* اخ�% ت� و م�س»»»* ز وق�� �t«««ب س»»»ت� ور� خ� و ی�� درن�° ات»»»�� ات�^ ی ت�^ ك»»»ان�� �tن د امر رات��ش* ص»»»�� ه گ»»»� زك�ت»»»� ا ب�� ط ت»»»�% پ�رگ�ی روات»»»�% . ن»»»��اری ه ب�%زك�ن»»»� %Ê«««ن ح%ر ه م�ن� �ت اج�� رامی ش»»»� Kاا وش* ت»»»�� ح� ت� ان� را دس»»»� وت»»»�� اس»»»ی ن�� اب� س�ن� ن»»»% ارل�م»»ان� و دول�ث� ؛ ب�* ان� ت�^ م�ن»»»�

و در ش�ال درن�° ات�� ات�^ و 1966 ه. ش* /1345ت�^ درن�° ات�� ات�^ اری ت�^ د. ب�%زك�ن� م گ�ردت��ت% وج�% ا م»»»� رامی ه»»»� Kاا ن� ت»»»�� ام گ�س»»»پ�رش* اپ�� خ% ه ش»»»رای�� د ك»»»� پ�ری ش»»»�* س»»»* ی� اس»»»ی ب�� اب� س�ن� اش»»»�* س* ب� ت% اغ�� وج�% م»»»�

ال ول�وش درش»»� ادون�^ ات�^ رر* ت�^ گ ر* ای شره�ن� �tت خ�1967ه. ش* /1346ك�ود اری�� ا درت»»�� �t««ت ن� ك�ود د. اپ�� م گ�ردت»»��ه ان� ن�% وت�� گان� ))ن�� ای شره�ي� �tت درب�(( ك�ود ط»»ه ی ف»»�� ه ج�ت� اگ�ران� ن»»�% �t««ت ه ك�ود ا ك»»� خ% ی�� Kده اس�ت� . ار� ا م�عروف� ش�*

گان� را م ش»»»ره�ي� ي�� ال رر* ر ه�م»»»ان� ش»»»� امپ% اه دش»»»� د در م»»»� ن� ن� دوم ك�وس»»»�* ي� ن� اب�� س»»»ن� د ، ك�ی� ن� �ن ر داش»»»�* ظ»»»� ر� ت�� پ� اه ن»»»�� ادش»»»�* ت�^ور ه ط»»� ان� ن»»�% وت»»�� ن� ت�^ش ج�ك»»وم�ت� ن�� Kد . ار� ا ور ش»»�* �رار ار� ك�ش»»* ه ق»»� ور ن»»�% ت»»% ده م�خ% ام گ�ردت»�� اك»»� كن� ت�� د ل�ن� ار� گون� ش»»� ش»»رت��

ت� . �رار گ�رق�� ان� ق� ام�ن� ظ� ك�لی در دس�ت� ت��

167

ال وش1974 ه. ش* /1353در ش»»� �Êن ار ه م�اك»»� پ%رش غ�لت»»� ارد م�لی ق»»� ای گ»»� �t««ت ان� ار� ك�ود وت»»�� م دول�ث� ن��د ت% گ�ردت»»»»�� وج�% ود وم»»»»� ان� ن»»»»�% وت»»»»�� كس»»»»ت� دول�ث� ن�� ل»»»»ه ی ش�* ه مپ�ر� پ%رش ن»»»»�% ه در ق»»»»� زك�ت»»»»� ل»»»»ه ب�� رد. م�داج�� ح�م»»»»اب��ث� ك»»»»�

د. ات�% ان� ت�� ات�� ان� ت�^ وت�� ان� در ن�� ام�ن� ظ� ج�كوم�ت� ت��ت� اج�� ارح� ش»»� و ج»»�� ان�� امی ت»»�� ظ»»� اح ت�� ن»»� ان� را ار� ج�% وت»»�� ود ، ن�� ده ن»»�% ن� ب�tزی رس»»� س»»ت� ور� خ� ه ی�� ه ن»»�% ش ك»»� لی� ات�� ك�ارام»»�

ن� ي� ن� د . ه�مخ»»»^ ن� اس»»»�* ق�ر ت�% ور م�س»»»ت� ن� ك�ش»»»* Kا Æاك� ان� در ج»»»�� ن»»»� ك»»»ا ه�مخ^ �tن مر Kامی ا ظ»»»� گاه�ه»»»ای ت�� ان�� ه داد ت�^ ار� كن� اج»»»�% ل�ن�ی ن�� ا وره�ای اروت»»�^ ی ار� ك�ش»»* غص»»� ا ت�% ست� ت»»�% وات�� ان� ن�� وت�� دو ن�� ت% ش�* اع را م�وج�% ی اوص�� سب% ود ت�� هت% ش ن�% لی� ك�ارام�ات��

ر ده»»»ه ی كن� دراواخ»»»�� د. ل�ن� عه ده»»»� وس»»»� ود را ن�� ص»»»ادی ج»»»�� �ت ط اق�� پ�رك�Æ روات»»»�% ار م�س»»»* ار� كلاب�1970و ت»»»�% م�ش»»»*د. ور ش�* دد در ك�ش* رامی م�خ% Kاا ت% ت�� صادی م�وج�% �ت اق��

168

هارم صل ج�^ ف��

ه ان�� اورم�ن� ج��

ل ع�مومی م�ساب�°ی ، ه�ب% د� ن� )م»»� Kت� ا ه»»اب� اه�مي� گ»»ز ج�% �tت ه ب�%زد ان»»�� اورم�ن� امی ج�� ظ»»� ت� ت�� �ی دوم اه�مي� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ول ج�% در ط»»�

اط�ی و...( ن% اسی ، ارب�� س�ن�ه اپ��ن� اض»»ی ن»»�% ت� ج�� ن� اه�مي� لس»»ظي� له ف�� ر� م�س»»ن° پ� ی و ن»»�� زر* له اب»»�� گ م�س»»ن° ن»»� ن� ت�^ش ار� ج�% زاپ�� ود. غ�لاوه ب»»�% �ر� اق»»�

ه ه ای ن»»�% ظق»»� خ* م�ت� ي� �ی دوم ه� ه»»ان� گ ج�% ن� ج�% وان� ادغ�ا ك�رد ك�ه ت�^ش ار� ب� می ن�� را° ه خ�% كه ن�% �tت ه ط�ور د ن�% ن� س* خ� ه ی�% ظق� م�ت�ه»»»»ان��ی گ ج�% ن»»»»� س»»»»ه درج�% �رات�� كس»»»»ت� ق� . ش�* ت� وده اس»»»»� ت»»»»% ار� ب�� له ش»»»»� ر� و م�س»»»»ن° پ� ح»»»»ران� چ»»»»� ه ی�% ان»»»»�� اورم�ن� ه ج�� دار� ات»»»»��ه را ظق»»� ش در اپ��ن� م�ت� گلی� ه ان�� ت»»% ب�� ا م»»ه ج�% ود� ه� ق»»� عه ت�� وس»»� ه و ن�� ان»»�� اورم�ن� ور در ج�� ن� ك�ش»»* Kود� ا ق»»� د ت�� دت�� ش* ش»»�* اه� دوم ،ك»»�د م�دت»»�� Kمار می ا ه ش»»�* ر� ن»»�% پ� ان� ن»»�� گلس»»ن� خ»»د ان�� �ه م�ن ت% ع�م»»ده ك»»� ي� ف� و رق�� ودی دو خ�رن»»�� ه ر� كن� ن»»�% ت� . ل�ن� ی داس»»�* ^Êن دروروی خ»»اد س»»�* خ»»ده و ای�� �الاب� م�ن ت% ات»»�� ي� د. اپ��ن� دو رق�� دت»»�� ه گ�ردت�� ان»»�� اورم�ن� اس»»ی ج�� ح»»ولاب� س�ن� ه ی�� خت� وارد ص»»�

169

ه ، ت� اك�Æ روس»»»»� ان� درع�م»»»»ق� ج»»»»�� ت»»»»�� Kروی ا ش»»»»* ی� ه و ب�� ان»»»»�� اورم�ن� ه ج�� �ی ن»»»»�% ل�م»»»»ان� Kای ا پ�روه»»»»� دن� ن�� كÆ ش»»»»�* �t««««ب د ز� د. ب�� ودت»»»»�� ن�%ن� Kشراش»»»ری» ا �ه�ن Kط ا اده ار� خ»»»�� ف� ت� زان� و اس»»»� ال اب»»»�� غ� ا اس»»»�* ا ت»»»�% ت� ت»»»�� ن� داس»»»�* Kزا ن� را ب»»»�% ي� ف� ق� ره»»»پ%ران� م�ت�

ای روس»»ی پ�روه»»� ور ن�� د . خ�ض»»� ن� ب�� ا ه»»ا ب�%زش»»� ل�مان�� Kز ا اوم�ت� درب�%زاب»»�% زای م�ف»»� ها ب»»�% ه روش»»� م را ن»»�% ای لار� ك�م»»كÆ ه»»�زای ك�س»»ت% دم»»ه ای ب»»�% وروی م�ف� خ»»اد س»»�* ده ره»»پ%ران� ای�� ن»»� ه ع�ق� ی ن»»�% ك»»ان�� �tن س»»ی و امر گلی� ان� ان�� ار� %tت ار ش»»ر درك�ن»»�رب% ر دول ع»�� گ»پ� ن� دام�اب� ب�� كن� اف»�� د، ل�ن� م»� Kه ج�س»اب% می ا ت� ن»�% ق� ه ت�� ت»� م�ن� ض»وض در ر� ه خ�� ه ن�% ان�� اورم�ن� ود� در ج�� ق� ت��

ان� ده»»»ه ات»»»�� ا ت�^ د. ت»»»�� ها ش»»»�* ی روش»»»� ان�% ع ار� ك�ام�ن»»»� �tن ا گ ش»»»رد م»»»� ن»»»� ول ج�% خ»»»اد1940در ط»»»� دن� ای�� ت% رات»»»�� ا ع�ق� ت»»»�%د. دت�� ود� ش»»�* ق»»� ور و ت�� اج�ت% خ�ض»»� ه ص»»� ظق»»� ا در اپ��ن� م�ت� ی ه»»� ك»»ان�� �tن ش»»ها و امر گلی� ط ان�� ف»»� ه ق�� ان»»�� اورم�ن� وروی ار� ج�� س»»�*ر ظ»� اق� ت�� ف»� ه ات�� ان»�� اورم�ن� س»م در ج�� ی� ود� ك�موب�� ق»� ا ت�� ل»ه ت»�% ات�% رب% در م�ف� هان� ع»�� وان� رهپ%ران� ج�% ه ع�ت� ور ن�% ن� دو ك�ش* اپ��گز �tت ك»»»د دار� ت�� كزدت»»»�� عی م�ن� پ�ر س»»»� س»»»* ی� ه ب�� ص»»»ادی ه�رچ»»»^ �ت اس»»»ی و اق�� اب� س�ن� ار� ن»»»� زای ك�س»»»ت% ام�ن� كن� ب»»»�% د ل�ن� ن� �ن داش»»»�*ه ان� را ن»»�% ت� ع�رت�%س»»ن� ق� ت�� ار� ن»»� ت� ام�ن� ان� داس»»�* �Ê««ت ر �ی خ�% ه»»ان� گ ج�% ن»»� ك»»ه ج�% گام�ن� ول�ث� ه�ي� د . رور� رت»»�� گپ� ت� ت�% ق� ت% س»»�

ت� . �رار ش�اج�� كی ب�%زق� �Êت د ز� ط ب�� ا ج�كوم�ت� م�صر روات�% ر� ت�% پ� ورد و ن�� Kدس�ت� ا، Æپ�رك� ل م�س»»»»* ا و م�س»»»»اب�° ه ه»»»»� ت»»»»� م�ن� ي�ن� ر� م» داش»»»»�* ه غ�ل»»»»پ�رغ�� ان»»»»�� اورم�ن� �ی دوم م�ل»»»»ل ج�� ه»»»»ان� گ ج�% ن»»»»� ج�% ت�^ش ار�ان� و وت»�� ا ن�� ود ت»�% ط»ه ج»�� وروی و رات�% ه ادغ�اه»�ای س»�* وچ»% د. ب��زك�ه»ا م�ت� دت�� ود ش»�* اض ج»�� له ج»�� ار م�س»ن° ن»� ه�رك�دام گ�رق��

عت� ت� دن� ص»»� ل»»ز ش»»�* ای م� ات�� ص»»� گ»»ان� و ف�� گان�� ي� ود� ب�� ق»»� ا ت�� ل»»ه ت»»�% ات�% لی ، م�ف� اس»»ی داج�� ای س�ن� حراه»»� ه ی�% وچ»»% ه»»ا م�ت� ت� اب��زاب��ن� و لس»»ظي� س»»م در ف�� ی� وب�� د ص�هت� كی رش»»�* د، ت�� ودت»»�� ول ن�% غ� له اش�اس»»ی م�ش»»* ه دو م�س»»ن° راب% ه�م ن»»�% د. اع»»� ودت»»�� ت� ن�% ق� ت��مار می ه ش»»�* راب% ن»»�% دب� اع»»� زای وج»»� اه�را ع»»وام�لی ب»»�% له ط»»�� ردو م�س»»ن° . ه»»� رب% ه ع»»� خادن»»�� ل ای�� كن� س»»* گ»»زی ت�� �tت ده خت� ل ص»»»� ت� ولی در اص»»»� ود داس»»»�* ا ج»»»�� ر� ت»»»�% پ� خ»»»اد را ن»»»�� وان� ای�� اه�را ع�ت»»»� ه ط»»»�� له دوم اگ�رچ»»»^ كن� م�س»»»ن° د ل�ن� م�دت»»»�� Kاه»»»»ا ان�� غ� ان� اق�� ود. دراپ��ن� م�ن»»»»� ان� ن»»»»�% گلس»»»»ن� ا ان�� خ»»»»ده ت»»»»�% �الاب� م�ن اب�%ث� ات»»»»�� ی و رف»»»»�� ن¬% ر ه»»»»ار ع»»»»� های دول�ت� مكش»»»»* ك�ش*ه ه»»»ود ن»»»�% ران� ن�� غ»»»داد م�ه»»»اخ�% ات��ش* ت�� ر� � د. اق»»»� ن� �ن داش»»»�* ی ت�� ب� ز اه�من»»»� اض و ب»»»�^ له ج»»»�� ه م�س»»»ن° ان»»»�� اورم�ن� ان� م�ل»»»ل ج�� درم�ن»»»�

170

راب% و اغ»»پ�راض� اب� اع»� ات»»�� خ% پ�ر ه�ن� س»»* ی� ه ب�� دن� ه�رچ»»^ ه ش»»�* �ت»» خ� گن� ت% ب�%زات�� ان� ، م�وج�% ت�� Kود� ا ق� وس�عه ت�� ن� و ن�� لسظي� ف��ال ا ش»»� ال ت»»�� ن� ج»»� ا اپ�� د. ت»»�% ش»»ها ش»»�* گلی� ها و ان�� س»»ت� ی� وب�� ه ص�هت� ان� ن»»�% ت»»�� Kث�1948ا�tب ود ل» اغ�لام م�وج»»�% ن� ه اش»»راب�° ك»»�

ی ب% اس»»� وع م�ن� ن� م�وض�� لسظي� له ف�� د . درعوض� م�سن° اوردت�� ن� ه ع�مل ب�� دی ن�% دام ج�% ه اف�� گون�� خ^ ك�رد ، اع�راب% ه�ن�د ) رب% گ�ردت»»�� ه ع»»� خادن»»�� وان� ای�� خت� ع�ت»»� رب% ی�� گ»»و ره»»پ%ران� ع»»� ن� ی و گ�ق� ن�� Kرده�م ا زای گ»»� ه.ش* /1324ب»»�%

م ( . 1945

ه ود� ك»� ق»� ا ت�� ش»»ها ت»�% گلی� ان� ان�� م»»� ن� ر� ا دراپ�� خ� دارد ام»»� اری�� ن� ت»»�� ش* ار� اپ�� ی� ه ای ب�� ق� ات�% راب% ش»»� ه اع»� ت�tس»* د اگ�رچه ات��ود ه وج»»�% ه ای را ن»»�% خادن»»�� ن� ای�� ي� ن� ه ج»»�^ دك»»� ق� ك�ردت�� �tن و ش»»* د او را ت�� ن� �ن ز م�ص»»ر داش»»�* �t««ب س»»ت� ور� خ� ا ، ی�� اش»»�* خ»»اش ت�^ در ی��ود له م�ص»»ر ن»»�% ن� ه وس»»� رب% ن»»�% ه»»ان� ع»»� ن� ره»»پ%ری» ج�% ي� رف�� ت� گ»»� ه دس»»� دام ن»»�% ن� اف»»�� ها ار� اپ�� س»»ت� گلی� دف� ان�� ورد . ه»»� Kاد و رت»�� ت� گ�پ� ه دس»»� م»امی اع�راب% را ن»»�% پ�رل» ن�� د ك�ت»� ن� �س»ن وات�� د می ن�� ن� �ن ور داش»»�* ن� ك�ش»»* Kزا ه ب»�% پ�رلی ك»»� ا ك�ت� ان� ت�% ت�� Kزا ا�tب ر�س»»ی گلی� د ان�� اب� ص»»�� د اج�ساش»»� كن� رش»�* د. ل�ن� ن»»� ب�� ما ل»»ه ن�� ات�% خ»ده م�ف� �الاب� م�ن د ات»»�� ه رش�* ود� رون�% ق� ا ت�� ق� ت�% ن�� ن� ط�ر ار� اپ��

الاب� رف� ات»»�� ه ط»»� ان� ن»»�% اهی م�ص»»ر و ع�رت�%س»»ن� ادش»»�* پ�ر ت�^ س»»* ی� ه ب�� رات��ش* ه�رچ»»^ ر� گ»»� پ� ن� و ن»»�� لس»»ظي� له ف�� اط�ر م�س»»ن° ه ج»»�� ن»»�%اهی ادش»»»�* د . ت�^ م»»»� Kه ج�س»»»اب% می ا ان� ن»»»�% گلس»»»ن� داف� ره»»»پ%ران� ان�� ق� اه»»»� حق»»»� ع ع�م»»»ده ای در راه ی�� �tن ا خ»»»ده م»»»� �م�ن

ف� عت� ض»� كی ت�� رد. ت�� ال می ك»� ن»% دف� ع�م»ده را دب�� ان� دو ه»� گلسن� ا ان�� ت� ت�% ال�ق� م�ان� ار� م�خ� ن� ر� ان� در اپ�� ع�رت�%سن�ه در اردن� و ع»�راق� غودی ك»� دان� س»� ات»�� ی ج�� ب� ن� ان� ش»� من� وان� دش»�* ه ع�ت� ن� ن�% ف� ج�سي� رن�� دان� ش* ات�� درب� ج�� ف��

رگ ز� ه ب»�% ورن�� دات��ش* س»� ن»� پ�ری ار� ب�� لوگ»� گ»زی ج�% �tت د،د ودت»�� ورده ن�% Kود ا ه وج»�% ی ن»�% لطي�ت� ه�ان�� ان� ش»� گلس»ن� ه ك�م»كÆ ان�� ن�%ان� ار� گلس»»ن� دف� ان�� . ه»� ت� ن� داس»»�* Kاد ا خ»»% عی در ای�� ان� س»»� گلسن� ه ، ع�راق� و اردن� ك�ه ان�� ي�مل ب�%ز س�ورن�� م�س*

رف� ط»»� رف� و ار� كÆ ط»»� ه ار� ب»»�� پ�ران»»�� �Êن ای م�د ارش و درت»»�� خ� ف»»�� لي� ه ج�� م ن»»�% وا° رگ� دسپ�رس»»ی ن»»�� ز� ه ب»»�% ورن�� ل س»»� كن� س»»* ت��171

ه» پ�ران»»�� �Êن ای م�د ار درت»»�� ه ك�ن»»� راق� ن»»�% ت� ار� ع»»� ق� ال ت�� ف»»� ت� ط ل�ول»»ه اب�� دن� خ»»�� ن� زای ك�س»»* ه ب»»�% ت»»� م�ن� ن� ر� ي� اج�� �راه�م ش»»� گ»»ز ق»»� �tت دش* اه� راق� و ك»»»»»� س»»»»»ی ع»»»»»� گلی� ت� ان�� ق� رك�ث� ت�� ان� ش»»»»»* �Êت پ�ر غ»»»»»داد م�س»»»»»* ات��ش* ت�� ر� � اب� اق»»»»»� ن»»»»»% ن� ام»»»»»ر م�وج�% ود. اپ�� ن»»»»»�%

ام ط»�رح خ% ك»زد. ش»رای�� �راه�م م�ن� ان� را ق»� ت� ع�رت�%س»ن� ق� ده ت�� ن»� د ك�ن� ول�ن»� رام�ك»و ن�� Kی ا ك»ان�� �tن رك�ث� امر ان� ش»* �Êت پ�ر م�س»*ای اه»»� �tت ر� ك�ود پ� ار و ن�� اسی ت�%سن� ال�های س�ن� خ% ن� ت� ه�ا و ج�% ال�ق� ا م�خ� ت� ت�% ق� ط ل�وله ت�� رگ� و اج�داب* خ�� ه ب�%ز� س�ورن��

ر دهه ا اواخ�� ه ت�� غددی در س�ورن�� د. 1950م�ت� ی ب��زس�ن� ان�� ه ج�% ن�%ال دات��ش* دول�ث�1948 ه. ش* / 1327در ش»»»»»� ن»»»»»� ا م�س»»»»»دله ب�� لام و دول�ع»»»»»رب% ت»»»»»�% ه»»»»»ان� اش»»»»»� م ج�%

ت� . اج�� ارح� ش»»� ن� ج»»�� لس»»ظي� ود را ار� ف�� ای ج»»�� پ�روه»»� ان� ن�� گلس»»ن� ال ان�� د دراپ��ن� ش»»� دت�� ه ش»»�* ی م�واچ»»% س»»ب� ی� وب�� ص�هت�ه س»ه ن� ن»�% لس»ظي� م ف�� س»ت� ق� رح ت�� ن� ط»� لس»ظي� له ف�� زای ج»�ل م�س»ن° م�ان� م�ل»ل ب»�% خ� ش�ار� اری�� ن� ت�� ل ار� اپ�� ن% كسال ق�� ت��

ن� Kا ا راب% ت»»»»�% ه اع»»»»� ود ك»»»»� رده ن»»»»�% هاد ك»»»»� ت� س»»»»* ی� دش ( را ب�� ت� ال�مف»»»»� ي� ي�ن� ال�مللی ) ب�� ی و ب�% ن¬% ر ه»»»»ودی ، ع»»»»� ه ن�� ظق»»»»� م�ت�ل را اغ�لام ن� ب�tث� اش»»راب�° ود ا م�وج»»�% س»»ت� ه»»� ی� وب�� س»»ی ، ص�هت� گلی� ای ان�� پ�روه»»� روح� ن�� ا خ»»�� د. ت»»�% مودت»»�� ت� ن�� ال�ق� م�خ»»�ل ل وارد ع�ن»»� ن� ا اش»»راب�° ل»»ه ت»»�% ات�% اص�له ب�%زای م�ف� لاف�� ان� ت�% ن� ه و ل�ن% پ�روه�ای دول م�صر ، اردن� ، س�ورن�� د.ن�� ك�ردت��اه د م»»� ن»»� د ت�^ش ار� ج�^ ن� ا رس»»� س»ت� ه»� ی� وب�� ه ص�هت� ا ن»�% ضوض ار� اروت»»�^ ه خ�� ارح� ن�% ی ك�ه ار� ج�� اك�مكÆ ه�ان�� كن� ت�% د ل�ن� دت�� ش�*اه ن% ن� رب% اپ��ن� اش»»»�* ار، ره»»»پ%ران� ع»»»� ار� ك»»»� غ»»»�� Kا �د.ار� ه�م»»»»ان وردت»»»�� كس»»»ت� ج�� راب% ش�* ام اع»»»� خ% گ ش»»»»رای�� ن»»»� ج�%ه خ»»% ن� �ن لامی ، درب�� ه اش»� د ن»�� لم»داد ك�ردت»�� ی ف�� ن¬% ر له ای ع»� ن� را م�س»ن° لس»ظي� له ف�� دك�ه م�س»»ن° دت�� كث% ش»�* اش�اس»ی را م»رت��ا س»ت� ه»� ی� وب�� ك»ه ص�هت� د درج�ال�ن� ش* دادت»�� اه� دب� ك»� ه ش�* ست� ه�ا ن�% ی� وب�� ا ص�هت� له ت�% ات�% ود ب�%زای م�ف� ی ه�ای ج�� ن�� ا وات�� ن��خ»»اد ان� ، ای�� گلس»»ن� وال ، ان�� ارن� اپ��ن� اج»»� د. م�ف»»� اده می ك�ردت�� ف� هان� اس�ت� وددر شراشر» ج�% اب� ج�� ه ام�كات�� ك�لت� ار�

ن� Kوب��ث� ا اب� ع�ض»»� ن»% د و م�وج�% ن� ن� اج�� ن� ت� س»�* مي� ه رش»»� ی را ن»»�% س»ب� ی� وب�� خ»ده دول�ث� ص�هت� �الاب� م�ن وروی و ات»�� س»�*ال ح»»ولاب� ش»»� ه در ی�� وچ»»% ل ن�� اب»»�% ه ف�� كت»»� د. ت�� ن� ن� اج�� �راه�م ش»»� م�ان� م�ل»»ل ق»»� ار� م1948 ه. ش* / 1327را در ش»»�

ه طی ك»»»� رات�� ت� . در ش»»»* ی اس»»»� س»»»ب� ی� وب�� دات��ش* دول�ث� ص�هت� ن»»»� ال ب�� ن»»»% خ»»»ده در ق�� �الاب� م�ن هل»»»وی ات»»»�� ع دو ن�^ م�وض»»»��172

م» ح�م»»اب��ث� خ»»ده غ�ل»»پ�رغ�� �الاب� م�ن د، ات�� ن� ن� اج�� ن� صر می س�* ن� م�ف� لسظي� ای ف�� ات�� ص� ان� را در ف�� گلسن� اع�راب% ، ان��ت� ي� ق� ن� و ك�ت� لس»»ظي� ل ف�� ی اط�لاع ار� م�س»»اب�° ود را ن�% ا ج�� ت� ت�� ن� داس�* Kست� ه�ا ، س�عی ب�%زا ی� وب�� هان� ار� ص�هت� ت� ب�^راب% ا اع»»� ط»»ه اش* ت»»�% دن� رات�% ه دار ش»�* دس»»* له ار� ج�� ن� ه اپ��ن� وس»»� د و ن»�% ل»»وه ده»� ی ج�% س»»ب� ی� وب�� دات��ش* دول�ث� ص�هت� ن� ب��

د. لوگ�پ�ری» ك�ن� ج�%

خ»»ده �الاب� م�ن وروی و ات»»�� خ»»اد س»»�* ان� ، ای�� گلس»»ن� اب�%ث� ان�� ه رف»»�� خت� زان� ص»»� �ی دوم ، اب»»�� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ت�^ش ار� ج�%ور ، م�لی ن»�% وره�ای مر� ا ك�ش»»* ل»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� ی ب»�% ه�ب% د� ای م�لی و م»� پ�روه»� ود. ن�� ت� ن»»�% ق� اب�%ث� ت�� لی رف»»�� له اص»»� د. م�س»ن° ش�*ل»»ه ات�% هت� م�ف� ت� ج�% ق� عت� ت�� ت� دن� ص»»� دام�لی» ش»�* ن»� ه در اب�% د. اگ�رچ»»^ ن� ن� ود ش�اج�� غار ج�� ت� را س�* ق� عت� ت�� ك�ردن� ص�ت�زای ش»»ها ب»»�% گلی� ه ان�� اك»»� خ% ی�� Kد. ار� ا ر� ش»�* پ� ان� ن�� گلسن� اب� ان�� ار� ن� ه ام�ن� وچ% د ك�ه م�ت� ن� كس* ود ام�ا ط�ول� ت�� وروی ن�% خاد س�* ا ای�� ت�%

د، ت�^ش ار� مودت»»�� ود ه�م»»راه ن�� ا ج»»�� ر� ت»»�% پ� ارا ن»»�� ی ه»»� ك»»ان�� �tن ا امر ن»»� ب�� ها زان� ن�� ت� اب»»�� ق� عت� ت�� ت� دن� ص»»� ا م�لی ش»»�* ل»»ه ت»»�% ات�% م�ف�ال ای ش»»»� �t«««ت ور1953 ه. ش* / 1332ك�ود كÆ و درام»»»� �tب ر زان� ش»»»* ت� اب»»»�� ق� ر� در ت�� پ� خ»»»ده ن»»»�� �الاب� م�ن م ات»»»��

ای �t««ت ت� و ك�ود ق� ای ت�� ات�� ص»»� د . ف�� ود� ش»»�* ق»»� اج�ت% ت�� زان� ص»»� اس»»ی اب»»�� ه»»ا را28س�ن� ت� كاب�° �tن ش»»ها و امر گلی� م»»رداد ، ان��ت� عي� وق�� ر� م»»� پ� ز� ن»»�� وب�° ال س»»� دن� ك�ات»»�� ح»»ران� م�لی ش»»�* ه ی�% د ك»»� ن� كس»»* ولی ت�� رار داد . ط»»� � ان� ق»»� ن»»� پ�ر اب��زاب�� س»»* ی� ر ب�� ق»»� ت� �ورد ب� م»»�

Æپ�رك� اور� م�س»»»* خ»»»% . ی�� ت� اج�� ل ش»»»�* ل�ر� دب� م»»»پ�ر� ه ش»»»�* ه ن»»»�% ان»»»�� اورم�ن� رب% را در ج�� ور ك�لی ع»»»�� ه ط»»»� ان� و ن»»»�% گلس»»»ن� ان��ر� پ� ی ن»�� ن¬% ر ن� ه�ای ع»� م�ي� ه شرر� ست� ه�ا ن�% ی� وب�� اور� ص�هت� خ% ن� ی�� ه م�صر ،ك�ه دوم�ي� سه ن�% �رات�� ان� و ق� گلسن� ل ، ان�� ن� اشراب�°

اس»»ی پ�tن� ره»»پ%ر س�ن� پ�ر رگ»»� اص»»ر ب�%ز� كی ت�� �Êت د ز� رب% و ب»»�� ه ع»»�� ت� ن»»�% س»»ي% راب% ت�� د اع»»� دت�� ار ش»»�* ج»»�% ز� د اب�� م�خش»»وب% می ش»»�*پ�ری» ار� لوگ»� ر� ج�% پ� اص»ر و ن»�� ا ت�� ل»ه ت»»�% ات�% زای م�ف� ن� ب»�% Kل ار� ا ن»% . ق�� ت� ال داس»»�* ن»»% ه دب�� وروی را ن»»�% خ»»اد س»»�* ه ای�� ع�رب% ن»»�%م»ان� ي� ن� ب�� د. اپ�� ود ت»�� ورده ن»�% Kود ا ه وج»�% داد را ن�% غ� عی ت�% داق�� مان� ت�� ي� رب% ب�� ه ، دول ع�� ظق� وروی در م�ت� خاد س�* ود� ای�� ق� ت��

173

ان� دو ع�رت�%س»»ن� م»»� Kود ا ه وج»»�% راق� ن»»�% ز ع»»� �t««ب س»»ت� ور� خ� د ی�� عن� وری س»»� ش* ن»»�� ان� و ك�وش»»�* گلس»»ن� اره ان�� ه اش»»�* ه ن»»�% اگ�رچ»»^وب% ارج�^ ود در ج»»»»�^ دوار ن»»»»»�% ه ام�ن»»»»»� اك»»»»� خ% ی�� Kا خ»»»»ده ار� �الاب� م�ن كن� ات»»»»»�� ت� ل�ن� داس»»»»»�* �ی ت�� دان� ن»»»»»� اب��ث� ج�^ ن� رص»»»»�� Kا ار�

ت� اس»»� پ�رك�Æ ))س�ن� ت� م�س»»* ي� ن� ود.(( ام»»� ق� ن»»�% ن� م�واف»»� Kا ا د ت»»�% اش»»�* وروی ت�% خ»»اد س»»�* ود� ای�� ق»»� عه ت�� وس»»� عی در راه ن�� ات�� م»»�ر� پ� ز� ن»»�� وب�° ال س»»� دن� ك�ات»»�� ای م�لی ش»»�* ات�� ص»»� ت� و ف�� ال داس»»�* ن»»% ه دب�� د م�ص»»ر را ن»»�% دت�� ت� ش»»�* ال�ق� م»»ان� م�خ»»� ي� ن� ب�� اد اپ�� غف»»� ات��

ال ا ار� ش»»»� د� د . ل»»»� م»»»ان� ش»»»�* ي� ن� ب�� ا اپ�� راب% ت»»»�% ت� ع�م»»»وم اع»»»� ال�ق� ت% م�خ»»»� وج�% م1957 ه. ش* / 1336م»»»�م»»ود . ه»»اور ع�م»»ل ن�� ن�� ب��ز� Kا �ن �tپ پ�ر اش دك»»� ه ب�%زاش»»� ان»»�� اورم�ن� ود در ج�� ان� ج�� اع ار� دوس�ن� خده ب�%زای دف�� �الاب� م�ن ات��

ال ك»ه در ش»� گام�ن� ب� ی را در1958 ه. ش* /1337ه�ي� لظن� م ش»� ي�� ی رر* ن�� ا �t«ت اس»م ط�ی ك�ود م ف�� كزي�� دال� م ع�ن»%ود ه وج»»»»�% ه ن»»»»�% ان»»»»�� اورم�ن� ی ج�� ن¬% ر ور دول ع»»»»� دون� خ�ض»»»»� و را ت»»»»�% ت� ن� م»»»»ان� ش»»»»� ي� غ»»»»د ب�� ال ت�% م»»»»ود ، ش»»»»� ط ن�� اف�� راق� ش»»»»� ع»»»»�وروی و خ»اد س»�* ا ن� ای�� ی م�ن»� ب� ای دوس»� م»ان� ه»� ي� اد ب�� غف»� یش ات�� ا م�صر و ش»� وروی ت�% خاد س�* ان� ای�� ورد.دوس�ن� Kاخ»»ده �مه»»وری» م�ن ل ح�% كن� س»»* د. ت�� ه گ�ردت»»�� ان»»�� اورم�ن� ور در ج�� ن� ك�ش»»* Kود� ا ق»»� ت% ت�� وج�% رب% م»»� وره�ای ع»»� ی ار� ك�ش»»* غص»»� ت�%

ه ) كل ار� م�صر و س�ورن�� ش* ه1958 ه.ش* / 1337ع�رب% م�ی� من� ن»»�% ي�ن� ن�� وش»»� ت� ا ب�� ن� ت�% Kل ا دب�� ن% م ( و ش�یش ب��ود. ا اع�راب% ن�% وروی ت�% خاد س�* ط ای�� وس�عه روات�% ار ن�� ت�* Kخده ع�رب% ار� ا �وره�ای م�ن ك�ش*

ه ) ورن�� ا در س»»»»� �t««««ت وع ك�ود ا وف»»»»� ت� و ت»»»»�% داس»»»»�* �ی ت�� دان� ن»»»»� خ»»»»اد ع�مرج�^ ه1961 ه. ش* / 1340اپ��ن� ای�� م ( ن»»»»�%ال د. در ش»»»»»� ن� ان� رس»»»»»� ات»»»»»�� ام1962 ه. ش* /1341ت�^ ن»»»»»� من� ق�� ش* ن�� اص»»»»»ر در ارت�� وادار ت�� ش»»»»»ران� ه»»»»»� م اق��

اك�م در ج»»� ام ت»»�% ان� ار� ام»»� داری ع�رت�%س»»ن� ل ط�رف»»�� ه دل�ن»»� من� ن»»�% ان� و دول�ث� ن�� ن� ورس»»�* ان� س�* گ م�ن»»� ن»»� د. ج�% مودت»»�� ن��خ»»»اد زای ای�� م»»»وع ب»»»�% ه در م�ج% د. ك»»»� ان� ش»»»�* ان� م»»»پ*ر و ع�رت�%س»»»ن� مكش* م�ن»»»� ه ك�ش»»»* دل ن»»»�% ودی م�ن»»»% ه ر� من� ن»»»�% ت� ن�� وق��

ود. ار ن�% ان� ت�% ت�� ار ر� اع�راب% ت�%سن�

174

ی و ...1960ده»»»ه س»»»»ب� ی� وب�� د ص�هت� ی و ص»»»�� لان�% ف� غاره�ای ات�� ود . س»»»�* رب% ن»»»»�% س»»»»م ع»»»� ال�ی� وت�� اس�ت� د ت�� اوح� رش»»»�*رد در عی می ك»� كÆ ار� دول ع»�رب% س»� �t«ب ت� . ه�ر خ� گن� اری را ب�%زمی ات�� اب� ت�%سن� ات�� خ% ی ه�ن� ن¬% وره�ای ع�ر درك�ش*س»»»»م» ال�ی� وت�� اس�ت� ا و ت�� ی ه»»»»� ب� لس»»»»ظن� راب% ، ح�م»»»»اب��ث� ار� ف�� خ»»»»اد اع»»»»� ا ، ودر راه ای�� س»»»»ت� ه»»»»� ی� وب�� ا ص�هت� ه ت»»»»�% ارر� م�ن»»»»%ت� غ�لاوه ق� دور ت�� عه ص»»»� وس»»»� ال ن�� ن� ج»»»� د. در ه�مي� ان� ده»»»� س»»»* د مپ�رت�� ش* ف»»»�� ی� گ»»»زان� ب�� �tت ود را ار� د رب% ...ج»»»�� ع»»»�ه می ظق»»� ر� م�ت� پ� ت� چ»»� ق� ه»»ای ت�� ت% دول�ت� ض»»ي� ر� ت�� پ� پ�ری را ن»»�� س»»* ی� زوب� ب�� ود ب»»�* وده ن»»�% �ر� ه اق»»� ظق»»� ت� م�ت� زاه�مي� ك»»ه ب»»�% ت�� Kب�%زاد. در اس»»ی ص»»رف� می ش»»�* د س�ن� اص»»� پ%رد م�ف� س»»* ی� ی و ب�� ران�� د م�ص»»رف� گ»»� ا در راه رش»»�* ه ع�م»»دت�� �ی ك»»� زون� . ب»»�* ت� اج�� ش»»�

ه1960 ه. ش* /1339ش�ال ظق� ی م�ت� ن¬% وره�ای ع�ر ا ار� ك�ش* ت� ك�ه ع�مدت�� ق� ده ت�� ن� وره�ای ص�ادر ك�ن� م ك�ش*غ»»ده�ا دول د. ت�% وردت»»�� Kود ا ه وج»»�% كÆ ( را ن»»�% ت� ) اوب»»�^ ق� ده ت�� ن� ادرك�ن� وره�ای ص»»� م�ان� ك�ش»»* د، ش�ار� ودت�� ه ن�% ان�� اورم�ن� ج��

د. در ش�ال وردت�� Kود ا ه وج�% ر� ن�% پ� كÆ را ن�� ت� ، اوب�^ ق� ده ت�� ن� ی ص�ادرك�ن� ن¬% ل1966 ه.ش* / 1345ع�ر كن� س* م ت��دمی ش* ف»�� ی� ا ب�� كن� ت»»�% د ل�ن� وره�ار م�س»»لمان� می ش»�* ب�tث� ك�ش»»* پ*ر ام�ل اك»»� ل ش»»�* ه در اص»»� ش اش�لامی اگ�رچ»^ ق�رات�� ك�ت�ی لق� راب% ت�� زای اع»»� ی ب»»�% ب� ن»»� ف� وان� م�وق�� ه ع�ت»»� ود ، ع�ملا ن»»�% ده ن»»�% ل ش»»�* كن� س* ان� ت�� ت�� Kث� ا�tب رك�ث� اك�پ*ر اع�راب% و ش*

د. گ�ردت��ا ه ت»»»�% ارر� غاع م�ن»»»% خت� ال�ش»»»* ود ی�� راب% ن»»»�% گی اع»»»� س»»»ن� د ه�می% اك�ی ار� رش»»»�* ه ج»»»� ح»»»ولاب� ك»»»� م»»»ه اب��ث� ی�� كن� ه� ل�ن�ل را ن� راب% و اش»»راب�° وم اع»»� گ س»»� ن»»� ام» ج�% خ% ه ش»»رای�� ت� . ك»»� رق�� �رار گ»»� اص»»ر ق»»� ه ره»»پ%ری ت�� ا ن»»�% س»»ت� ه»»� ی� وب�� ص�هت�

ت� . 1967 ه.ش* / 1346درش�ال ال داس�* ن% ه دب�� م ن�%د ا ب��زدت»»»�� د ام»»»� ودت»»»�� رده ن�% گ ك»»»� ن»»»� اده ج�% م»»»� Kود را ا راوان� ج»»»�� � اب� ق»»»� غ»»»� لت� ن% ا ب�� راب% ت»»»�% ه اع»»»� ال اگ�رچ»»»^ در اپ��ن� ش»»»�

ت% وج�% ا م»»� س»»ت� ه»»� ی� وب�� ه» ص�هت� لگپ�ران»»�� اف�� ام ح�مل»»ه غ�� خ% وروی و ش»»رای�� خ»»اد س»»�* ل ای�� ی ج�اص»»� ار ن�% ده ه»� ان� ، وغ»� ت»»�� Kاه و ر� وار ع»»»�� ه ن»»»�� خ»»»% ن� �ن د درب�� وت�� كس»»»ت� س»»»�* جم»»»ل ش�* �ه م�ن ورن�� گ م�ص»»»ر ،اردن� و س»»»� ن»»»� ش* رور� ج�% ا ت�^ش ار� ش»»»�* د ت»»»�� ش»»»�*

175

م ي�� ص»»رف� رر* ه ت�� ولان� ن»»�% های ج»»�% �tن د لن»»� ر� ت�% پ� دش و ن»»�� ت� ال�مف»»� ي� ی رود اردن� و ب�� ب� اج�� ه ت»»�% ا ، ك�ران»»�� ن� ن� حرای ش»»� ص»»�ت� . اج�� ز ش»»� ل را م�ض»»مم ب»�� ن� ا اش»»راب�° ه ت»�% ارر� زای م�ن»»% راب% ب»�% م اع»»� ر� كس»ت� ع»� د. اپ��ن� ش�* م»� Kی درا سب� ی� وب�� ص�هت�

م�ان� ار� دام�اب� ش»� اس»»ی و اف»»�� هار س�ن� لاش�* ه ص�لخ و ت�� گ و ن�� ن� ه ج�% ه ج�ال�ث� ن�� ش* رور� گ ش�* ن� ان� ج�% ات�� ت�^ش ار� ت�^ی ب� لس»»ظن� ان� ف�� ارر� كی م�ن»»% �Êت ر اب� خ»»�^ ارر� غاع م�ن»»% خت� ال�ش* خ� ی�� دری�� ه ت�� ه ن�% ان�� اورم�ن� له ج�� م�لل ب�%زای ج�ل م�سن°

رب% خ»»»»دان� ع»»»»�� �ر� م�ن پ� دش و ن»»»»�� ال�گز ف»»»»�� غ� م اس»»»»�* ي�� دار رر* ه در دل دول ط�رف»»»»�� �ی ك»»»»� ان� ارر� ت� . م�ن»»»»% رق�� رار گ»»»»� � ق»»»»�ل ده»»»ه ورد . در اواب»»»�� Kود ا ه وج»»»�% دی ن»»»�% دت�� ت� ش»»»�* ه1970وج�س»»»* ان»»»�� اورم�ن� ح»»»ولاب� ج�� ارش در ی�� خ� ف»»»�� لي� م ج��

لال» ف� ت� ه اس»»»� رب% ن»»»�% های ع»»»� ت� ن� س»»»* خ� ت�� ي� ارش س»»»�* خ� ف»»»�� لي� ان� ار� ج�� گلس»»»ن� روح� ان�� ا خ»»»�� ت� . ت»»»�% اق�� اض»»»ی ت»»»�� ام ج�� م�ف»»»�ارش خ� ف�� لي� ت� ج�� ي� اع�ی اب��زان� ، ام�ن� ه دف�� ت� ن� وب��ث� ب�% ق� ا ت�� د ت�% مودت�� رب% س�عی ن�� گز دول ع�� �tت د.ار� ط�رف� د دت�� رس�ن�ا ل»»»»ه ت»»»»�% ات�% لظان� ع�م»»»»ان� در م�ف� ه ش»»»»� زای ك�م»»»»كÆ ن»»»»�% زان� ب»»»»�% ای اب»»»»�� پ�روه»»»»� ور ن�� ظ»»»»� ن� م�ت� ه ه�مي� د. ن»»»»�% ن»»»»� ب�� ما ط� ن�� ف»»»»� را چ�عه وس»»»»� ارش در اپ��ن� دوره ن�� خ� ف»»»»�� لي� ل ج�� گ»»»»ز م�س»»»»اب�° �tت د. ار� د دت�� ام ش»»»»�* ر� ور اع»»»»� ن� ك�ش»»»»* Kه ا ار ن»»»»�% ف»»»»� ان� ط�� ن� ورس»»»»�* س�*پ%ر ود. در اك�ت»»� د رود ن»»�% ورد اروت»»�� راق� درم»»� ی ع»»� عه ط�ل»»ب% وس»»� اط�ر ن�� ه ج»»�� راق� ن»»�% زان� و ع»»� ان� اب»»�� اب� م�ن»»� لاف»»�� ن� اج��

ال / 1352ش»»»� ن� ط�ی1973 ه. ش* لس»»»ظي� ش* ف�� خ� ادی� ی�% ر� Kا �م�ان ار� ه و ش»»»� ورن�� ای م�ص»»»ر ، س»»»� پ�روه»»»� م ن��ای ی ه»»»»� پ�رور� رب% ن»»»»�� ای ع»»»»� پ�روه»»»»� دا ن�� ن»»»»� د . دراب�% ر ك�ردت»»»»�� لگپ� اف�� دش را غ»»»»�� ال�گز ف»»»»�� غ� م اس»»»»�* ي�� ه رر* ح�مل»»»»ه ای ن»»»»�%ه ق� ن»»»�% خ»»»ده م�وف»»»� �الاب� م�ن ا ك�م»»»كÆ ات»»»�� ا ت»»»�% لی ه»»»� ن� گ اش»»»راب�° ن»»»� ان� ج�% ات»»»�� كن� در ت�^ د ل�ن� وردت»»»�� Kت� ا ه دس»»»� �ی ن»»»�% ان� س»»»* درج��ون��ی �ر� ت� م�صر گ�رات��ش* ه�ای رور� اق� مهوری وق�� ش ح�% ی� گ ش�اداب� رب�° ن� د. ت�^ش ار� ج�% دت�� ك�ست% ب�%زب��زی ش�*ان� ( ر ) رم�ص»»»� پ% گ اك�ت»»»� ن»»»� ه درج�% ه ك»»»� ی ه�ای اول�ت»»»� پ�رور� ان� داد. ن»»»�� س»»»* ود ت�� خ»»»ده ار� ج»»»�� �الاب� م�ن رف� ات»»»�� ه ط»»»� ن»»»�%ر� پ� ا ن»»»�� ی ه»»»� ب� لس»»»ظن� د . ف�� ت% ش»»»�* وج�% ان� م»»»� ت»»»�� Kا �ان �ی را در م�ن»»»� راوان� � غف� ق»»»� ور و س»»»�* د س»»»�* راب% ش»»»�* ت% اع»»»� ض»»»ي� ت��

ه اداب� ن»»»�% �رب� ش»»»� ه م�س»»»اق� د ك»»»� ن� كس»»»* ولی ت�� د ولی ط»»»� ن»»»� ب�� Kل ا اب»»»�� اس»»»ی م�همی ت�� ای س�ن� ت� ه»»»� رق�� ش»»»* ی� ه ب�� د ن»»»�% ن� �س»»»ن وات�� ن��

176

د ) ن»»� ن� رو رف�� � ت% ق»»� عخ% ف� و ت�� س»»� ا° راب% دره�ال»»ه ای ار� ت�� ض»»»وض اع»»� ه خ�� ان� و ن»»�% الی م�س»»لمات�� غ� ن� اس»»�* لس»»ظي� ف�� م ( . 1977 ه. ش* /1356

د ر ش»»�* ح»»% د م�ن� وت»»�� �tن ای ك�مت د �رارداده»»� اد ق� غف� ه ات�� ام ن�% خ% دش شرای�� ال�گز ف�� غ� م اس�* ي�� ا رر* ط م�صر ت�% وس�عه روات�% ن��ا او ه�م»»راه»1978 ه.ش* / 1357) ر� ت»»�% پ� ی ن»»�� ن¬% ر وره�ای ع»»� گ»»ز ك�ش»»* �tت ه د ت� ك»»� ار داس»»�* ظ»»� ت� اداب� اب�� م ( . ش»»�

رب% ام�ع»»ه ع»� ها م�صر ار� ج�% ت� ال�ق� ن� م�خ� ال اپ�� ن% ه دب�� د. ن�% مودت�� ت� ن�� ال�ق� ا او م�خ� ا ت�% هان� ع�رب% ع�مدت�� كن� ج�% د ل�ن� وت�� س�*د . در ش�ال راح� ش�* / 1356اخ�� ی و1977 ه. ش* ون�% ت»»� من� ج�% اب��ز ، ن�� ه ، ال�ح%ر� ی ، س�ورن�� ب% وره�ای ل�ن� م ك�ش*

ا ت� ت»»»�% ال�ق� ی م�خ»»»� د و م�س»»»* وردت»»»�� Kود ا ه وج»»»�% راب% را ن»»»�% داری اع»»� ات»»»�� ه»»»ه ت�^ ت% ن� ج�% لس»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� ش»»»�مل»»ه ع�م»ان� ، رب% ار� ح�% وره�ای ع»� گ»ز ار� ك�ش»»* �tت ی د غص� ن� ج�ال ت�% د . در ه�مي� ن� ن� ش* گ�رف�� ی� م�ام�داران� م�صر را ب�� ر�

ن� ي� اج�� ن� ت� س»»�* مي� ه رش»»� ا ن»»�% ت� ت»»�% ال�ق� ن� م�خ»»� د و در غ�ي� مودت»»�� ادرب� ن�� ه ح�م»»اب��ث� م�ص»»ر م�ن»»% ودان� ن»»�% م»»راك�ش* و س»»�اد� خ»»� دش ای�� ال�گز ف»»�� غ� م اس»»�* ي�� رب% و رر* ل ع»»�� اب»»�% ه در م�ف� ان»»�� ی م�ن� ب� اس»»� د. س�ن� مودت»»�� عی ن�� دش س»»� ال�گز ف»»�� غ� م اس»»�* ي�� رر*

د. ن� ب�� ما ن��گ م�ه»»»ر ن»»»� ه ت�^ش ار� ج�% �ی ك»»»� tن د ول م»»»� پ%ر 1352در ط»»»� ال�گز1973 ه. ش* / اك�ت»»»� غ� م اس»»»�* ي�� م ، م�ص»»»ر و رر*

اس»ی ، ای س�ن� ان� گ�روه»� د م�ن»� دت�� ای ش»�* پ�ری ه»� ه درگ»� خت� ان� ص»»� ن� د ل�ن% مودت�� ود را غ�ادی می ن�� ط ج�� دش روات�% ف��ا ت�tس»»ت� ه»»� الاب��ز ا و ف�� ی ه»»� ب� لس»»ظن� ان� ف�� دا م�ن»»� ن»»� ه دراب�% ان� ك»»� ن»»� لی ل�ن% گ داج�� ن»»� د. ج�% ل»»ف� ش»»�* ن� ومی م�خ� ی و ف»»� ه�ب% د� م»»�

ود ) ده ن�% ار� ش�* غ�� Kه و1975 ه. ش* / 1354ا ورن�� غ»ه س»»� ار� اب�%ث� و م�ن� ه رف�� ور را ص�خت� ن� ك�ش* Kام» ا خ% م ( شرای��د. دت�� گ ش�* ن� ن� ج�% ن��ی اص�لی اپ�� ا �رت�% ی ه�ا ق� ب� لسظن� ان� ف�� ن� لی ل�ن% گ داج�� ن� مود . در ط�ول ج�% ل ن�� ن� اشراب�°

ر دهه ط م�ص»ر ،1970در اواخ�� وس»� دش ن�� ال�گز ف»�� غ� م اس»�* ي�� ن� رر* ي� اج�� ن� ت� س»�* مي� ه رش»� ون� ن»�% *ی ه�مح»^ tن واد ج»�ی ار� زك�ن»»»»»� ان� ،ب�� ت»»»»»�� Kا �ان ه درم�ن»»»»»� كاران�� س»»»»»�* لاب� ش�ار� م»»»»»ات�� د ن�� راب% و رش»»»»»�* ان� اع»»»»»� لاف� در م�ن»»»»»� ن� زور� اج�� ب»»»»»�%

177

كن� ت� . ل�ن� ه داس»�* ان»»�� اورم�ن� ه ج�� ظق»� رب% در م�ت� ود� ع»�� ق»»� ات��ش* ت�� �ر� ان� ... ح�ك»اب��ث� ار� اق»� ن� ست� ه�ا درل�ن% ی� وب�� ص�هت�زان� ) لامی اب»»»»»�� لاب% اش»»»»»� ف� ی» ات�� پ�رور� د.1979 ه.ش* /1357ن»»»»»�� ع ش»»»»»�* ر اپ��ن� وض»»»»»�� پ� ت»»»»»� غ� ت% ت�� وج�% م ( م»»»»»�

ه»»ه ت% ی ج�% س»»ب� ی� وب�� م ص�هت� ي�� ا رر* ار ت»»�% م»»ام ع�ن»»� ب�tث� ن�� د ا ص»»�� ر� ت»»�% پ� ی و ن»»�� ن¬% ر ه ع»»�� ی ن»»�� رق� ه ش»»* غار ن»»�� ا س»»�* لامی ت»»�% مه»»وری اش»»� ح�%لامی و لاب% اش»»»»»� ف� ه ار� ات�� ظق»»»»»� ال م�ل»»»»»ل م�س»»»»»لمان� م�ت� ن% ق� ت� م»»»»»ود . اس»»»»»� وب��ث� ن�� ق»»»»»� راب% را ت�� داری اع»»»»»� ات»»»»»�� ت�^ه ت� ك»� خ� گن� زات�� ن� ب»�% Kا ا ل»ه ت»�% ات�% ه م�ف� ه ش»رع�ت� ن»�% ه را ن»�% ظق»� اع�ی م�ت� خ»% عمار ، دول اری�� ت� ا اس»� لاب% ت»�% ف� ت� ات�� ال�ق� م�خ»�

زان� ) ه اب»»»»»»�� راق� غ�لت»»»»»»� لی ع»»»»»»� جمن� گ ی�� ن»»»»»»� ن� ج�% Kای ا ه ه»»»»»»� مون»»»»»»�� ل1980 ه. ش* / 1359ار� ن�� كن� س»»»»»»* م ( و ت��ارش ) خ� ف�� لي� ورای ه�مكاری ج�� م ( اس�ت� .1981 ه.ش* 1360س�*

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% م�صر ت�%ت� واس»»� له اول ج�� ود م�س»»ن° ان� ن»»�% �Êت ه م�ص»»ر وچ»»% ورد ن�� له اش�اس»»ی م»»� �ی دوم دو م�س»»ن° ه»»ان� گ ج�% ن»»� ت�^ش ار� ج�%ه ال�خ»اق� ل م�ص»ر ن»�% ماب»�� گ»زی ن�� �tت ز� و د وب�° ال س»� ه ك�ات»�� ظق»� س»ی ار� م�ت� گلی� ای ان�� پ�روه»� روح� ن�� ی ب�%ز خ�� ب� ان� م�ن% �Êت م�صرالاب� ه ات»»�� ل ن�% سی و درعوض� م�ي�ماب�� گلی� د ان�� دب� ص�� ه ش�* له ج�كوم�ت� م�صر ران�% ود. اپ��ن� دو م�سن° س�ودان� ن�%

ی در س»»»ب� ی� وب�� دات��ش* دول�ث� ص�هت� ن»»»� اط�ر ب�� ه ج»»»�� وق� ن»»»�% ه ف»»»� ل دو گ�ان»»»�� ه م�س»»»اب�° د ك»»»� ن� كس»»»* ولی ت�� ت� . ط»»»� اج�� خ»»»ده ش»»»� �م�نل ) ن� راب% و اش»»راب�° گ اول اع»»� ن»»� رك�ث� م�ص»»ر در ج�% اد . ش»»* ن� ت� اق�� ه اه�مي� ن� ار� درچ% لسظي� م (1948ف��

د. ان� ش»�* ام�ن»»� ظ� د ت�� دت�� ی ش»�* ب� ب�� ا ارص»»�� ت% ت�� وج�% گ م»»� ن»»� كس»ت� در ج�% ا ش�* رد ام»»� مه م�ص»ر ك»� مي� ه را ض»�� ر� وار ع»�� ه ن»»�� اگ�رچ»^عه وس»� دم ن�� ه ار� غ»� ان»»�� اورم�ن� �راوان� در ج�� اس»ی ق»� ت� س�ن� ورداری ار� اه�مي� م ب�%زج»»�� ن� م�ص»»ر غ�ل»»پ�رغ�� Kغ�لاوه ب�%ز اود ر ج�ك»»وم�ت� ج»»�� اه م�ص»»ر در اواخ»»�� ادش»»�* اروق� ت�^ ه ف»»�� زد . اگ�رچ»»^ خ� می ب»»�% دب� ری�� ه ش»»�* م»»اع�ی ن»»�% ي� ص»»ادی و اج�% �ت اق��ت% و ي� خ% زال ی�� ب»»�� ه ره»»پ%ری» ر* ادن»»�% ر� Kا �ش»»ران ای اق�� �t««ت ام ك�ود خ% ود ، ش»»رای�� �ی را داده ن»»�% لاج�ان� ام اص»»� خ»»% ول ای�� ف»»�

ت� ) گون� ش�اج�� اصر اورا شرت�� دال�ن� مال ع�ن% اد1952 ه. ش* / 1331ح�% ر� Kا �شران كه اق�� ت�� Kود ا ا وج�% م ( ت�%

178

ال ام» در ش»»� خ% د ولی ش»»رای�� ن� �ن لطي�ت� داش»»�* ط� ش»»� ف»»� عی در چ� دا س»»� ن»»� م در م�ص»»ر1953 ه.ش* / 1332در اب�%د. دت�� ت�� مهوری» ب�%زگ�ر� اس�ت� ح�% ه رت�� ت% را ن�% ي� خ% ب��زال ی�� موده ر* مهوری» ن�� اغ�لام ح�%

س»»»م» ال�ی� وت�� اس�ت� ه ت�� د ن»»»�% ف»»»� اص»»»ر م�عت� د . ت�� مه»»»ور ش»»»�* ش ح�% ی� ود رب�° ه ج»»»�� �ت اج�� ار ش»»»� ت% را ب�%زك�ن»»»� ي� خ% اص»»»ر ، ی�� غ»»د ت�� ال ت�% ش»»»�ه ت»»� م�ن� �ی در ر� لاج�ان� ام اص»� خ»»% ا ای�� س»ت� او ت»�% ان� می دات�� ت»�� Kخ»»اد ا راب% را درای�� ت� اع»»� ي� ق� ود و رمر� م�وق�� ع�رب% ن�%ه ل ن»»»»»�% س»»»»»م» م�ي�ماب»»»»»�� ال�ی� وت�� اس�ت� ز ت�� ه غ�لاوه ب»»»»»�% ان� داد ك»»»»»� س»»»»»* ت� ت�� ال�كي� عت� ، م»»»»»� ت� ی ، ص»»»»»� اورر� ش* ، ك�س»»»»»* ور� م»»»»»� Kا

د. اش�* ر� می ت�% پ� سم ن�� ال�ی� س�وس�ن�ا ل وی ت»»�% ن� دل�ن»»� ه ه�مي� ت� ن»»�% ی داس»»�* ن¬% ر د ع»»�� هت� ص»»�� ا ج�% اص»»ر ع�م»»دت�� ه ره»»پ%ری ت�� رب% ن»»�% س»»م» ع»»� ال�ی� وت�� اس�ت� ت��

ال اص»»ر در ش»� ت� . ت�� اس»»� ت� ب�%زج�� ال�ق� ه م�خ»»� ه ن»�% ان»»�� اورم�ن� ان� در ج�� گلسن� ور ان�� م1956 ه .ش* / 1335خ�ض�ه در اپ��ن� رد. اگ�رچ»^ راب% ك»� عماری اع»� د اس�ت� اب� ص�� ارر� ر م�ن% ود را رهپ% ز� ع�ملا ج�� ال س�وب�° مودن� ك�ات�� ا م�لی ن�� ت�%

م»ود امی ن�� ظ»� كس»ت� ت�� ار ش�* دش م�ص»ر را دج»�^ ال�گز ف»�� غ� م اس�* ي�� ش و رر* گلی� سه ، ان�� �رات�� پ�رك�Æ ق� م م�س* هاج�% ش�ال ن��گ و اس»»»پ�رداد ن»»»� ف� ج�% وق»»»�� ت% ن�� وج�% م�ان� م�ل»»»ل م»»»� ار� وروی و ش»»»� خ»»»اد س»»»�* خ»»»ده ، ای�� �الاب� م�ن ل»»»ه ات»»»�� كن� م�داج�� ل�ن�ه ل» ن»»�% ن� راب% و اش»»راب�° گ اع»»� ن»»� ن� ج�% ه دوم�ي� گ ك»»� ن»»� ن� ج�% د. اپ�� م»»ان� گ�ردت»»�� ط م�هاح�% وس»»� ده ن�� ص»»رف»� ش»»�* ی ت�� اراض»»�ه ان�� ن� ر دوس»»»� پ� ط غ»»»� رد . روات»»»�% �ی ك»»»� راوان� � رب% ك�م»»»كÆ ق»»»� ه»»»ان� ع»»»� اص»»»ر ب�%زج�% عه ره»»»پ%ری» ت�� وس»»»� د در ن�� ت»»»�� Kمار می ا ش»»»�*

ه»»»ان� ه وی ار� ج�% د ك»»»� ا ع�ت* ش»»»�* وان� ت»»»�% د اس»»»� ن� ش»»»� ي� اج�� ورد ش»»»� ض»»»وض در م»»»� ه خ�� ا م�ص»»»ر ن»»»�% خ»»»ده ت»»»�% �الاب� م�ن ات»»»��زای رب% ، ب»»�% ود� ع»»�� ق»»� ا ت�� ل»»ه ت»»�% ات�% ز م�ف� ردد. او غ�لاوه ب»»�% كÆ گ»»� �t««ب د ز� وروی ب�� خ»»اد س»»�* ه ای�� ود و ن»»�% گ»»زدان� س»»�* رب% روت�� ع»»��

د .ار� اواس�ط دهه كی ش�* ه روش�ها م�ن� ر� ن�% پ� ور ن�� ن� ك�ش* Kش* ا ر»� ارت�� هپ� ج% صاد م�صر و ی�� �ت وس�عه اق�� های1960ن�� لاش�* ت��اص»»ر در م�خاص»»ره دام ت�� ت� اف»»�� اق�� پ�ری» ت»»�� س»»* ی� دب� ب�� دش ش»»�* ال�گز ف»»�� غ� م اس»»�* ي�� ه رر* اص»»ر غ�لت»»� �ی ت�� ان� غ»»� لت� ن% اس»»ی و ب�� س�ن�ال ل را در ش»»»»� ن� راب% و اش»»»»راب�° وم اع»»»»� گ س»»»»� ن»»»»� ن� ، ج�% ي� رف�� �ی ط»»»»� ان� غ»»»»� لت� ن% ه و ح�ملاب� ب�� ت»»»»% خ� ع�ق� لي� ردن� ج�� ك»»»»�

179

حرای1967 ه.ش* / 1346 م»»امی ص»»� ه و ن�� ر� وار ع»»�� گ ن»»�� ن»»� كس»»ت� در ج�% ه ش�* خ»»% ن� �ن ا در ب�� د. ام»»� ت% ش»»�* وج�% م م»»�ت� رق�� ه ع�هده گ»»� صا ن�% ح� كست� را س�* ت� ش�* ول�ي� اص�له م�ست° لاف�� اصر ت�% اد . ت�� ن� ست� ه�ا اق�� ی� وب�� ه دس�ت� ص�هت� ا ن�% ن� ش�ن�درب� ه ف»»»»�� اره ن»»»»�% كن� ح�م»»»»اب��ث� گ�س»»»»پ�رده م»»»»ردم م�ص»»»»ر او را دوت»»»»�% ت� ل�ن� ود را اغ�لام داس»»»»�* ای ج»»»»�� غف� ت� . و اس»»»»�

د. گ�ردات�� ار� ت�%رد ولی ار� ك»»»� غ»»»�� Kدش ا ال�گز ف»»»�� غ� م اس»»»�* ي�� ه رر* ی را غ�لت»»»� س»»»* �رش�ات�� گی ق� ن� اص»»»ر ج�% ه ، ت�� ش* رور� گ ش»»»�* ن»»»� ت�^ش ار� ج�%

ال ام در ش»»� خ% راب% و م�لث� م�ص»»ر را1970 ه.ش* / 1349ش»»رای�� اص»»ر اع»»� ت� . م»»رگ� ت�� س»»�* م درگ�د�ي�ن� گ»ه داش»»�* عی در دور ت�� درب� س»� ه ف»�� دن� ن»»�% ن� اداب� ت�^ش ار� رس»»� ن� او ش»»� ي� س»»* ات�� �رو ب�%زد. ج�% �راوان� ق� دوه ق� در ات��

اس»ی م�ص»ر ی ار� ره»»پ%ران� س�ن� غص»� اص»ر ت�% ال ت�^ش ار� م»»رگ� ت�� كÆ ش»� ك»»ه ب»�� ات�� ن� م»ود ج�^ اص»»ر ن�� وه ی ت�� ت� م�صر ار� س�*ال م»»»ود و درش»»»� ار ن�� راح�1972 ه.ش* / 1351را ب�%زك�ن»»»� اش روش را اخ»»»�� ن� ار ك�ارس»»»�* ر� ن� ه»»»� �tپ د ن»»»� م ج�^

ه در م�ه»»ر ورن�� ه ه�م»»راهی س»»� غ»»د م�ص»»ر ن»»�% ال ت�% د. ش»»� ور ش»»�* ط دو ك�ش»»* پ�رگ�ی روات»»�% اع�ت* ن»»�� ن� ام»»ر ت»»�% رد ، اپ�� 1352ك»»�ر» پ% راب% و1973ه.ش* اك�ت»»»»� ه»»»»ارم اع»»»� گ ج�^ ن»»»»� ه درج�% د. اگ�رچ»»»»^ دش ح�مل»»»»ه ور ش»»»»�* ال�گز ف»»»»�� غ� م اس»»»»�* ي�� ه رر* م ن»»»»�%

ه ای اول�ت»� كس»ت� ه»� كن� ش�* د ل�ن� اوردت»�� ن� ه دس»�ت� ب�� اط�عی ن»�% ی ف»�� پ�رور� راب% ن»�� ر» ( ، اع»� پ% گ اك�ت� ن� ل ) ج�% ن� اشراب�°ن� Kو ی ا ح% �س»ن اداب� در ج�% ه ش»� ی ك»� پ�ر� ی چ»^ ع»ب� ور ت�� ن� ك�ش»* Kا ا اك�ره ت»�% د� زای م»� دش ، راه را ب»�% ال�گز ف»�� غ� م اس»�* ي�� رر*الاب� ه ات»»�� ود را ن»»�% پ�ر ج»»�� س»»* ی� ه ب�� ر چ»»^ اداب� ه»»� ل ، ش»»� ن� راب% و اش»»راب�° ه»»ارم اع»»� گ ج�^ ن»»� ود . ت�^ش ار� ج�% ود گ�ش»»* ن»»�%

ال خ»»»ده در ش»»»� �الاب� م�ن ه ات»»»�� ارچ»»»% ز ج�� �t«««ب ح%ر ور� ن� س»»»ن� ای ه»»»پ�ری ك�ی� ت� ه»»»� غ»»»ال�ي� ت� . ق�� اج�� كÆ ش»»»� �t«««ب د ز� خ»»»ده ب�� �م�نل1975 ه. ش* / 1354 ن� ان� م�صر و اشراب�° گ م�ن� ن� مه ج�% ان�� ی ب�%زای ج�� دات��ش* راه ج�لهان�� ن� ت% ب�� م م�وج�%

ال م»»ود . در ش»»� و ن�� وروی را ل�غ»»� خ»»اد س»»�* ا ای�� ود ت»»�% ی ج»»�� ب� �رارداد دوس»»� غ»»د م�ص»»ر ق»»� ال ت�% د ش»»� ه.ش* /1356ش»»�*ت�1977 مي� ه رش»»»»� ای ن»»»»�% ه م�عن»»»»� دام او ع�ملا ن»»»»�% ن� اف»»»»�� رد ، اپ�� �رب� ك»»»»� ل م�س»»»»اق� ن� ه اش»»»»راب�° اداب� ن»»»»�% م ش»»»»�

ود ا اپ��ن� وج»»�% ت� .ت»»�% ال داس»»�* ن»»% ه دب�� ان� را ن»»�% رب� م�س»»لمات�� ق»»� م و ت�� س»»* ود و ج�� دش ن»»�% ال�گز ف»»�� غ� م اس»»�* ي�� ن� رر* ي� اج�� ن� س»»�*180

ی و در س»»ب� ی� وب�� م ص�هت� ي�� ی رر* ان�� اش»»� ن� من� س�* ض»»� ه م�ت� د را ك»»� وت»»�� �tن لخ ك�مت د رار داد ص»»� � غ»»د ق»»� ال ت�% اداب� دو ش»»� ش»»�ال ا ش»� ا ت»»�� ن� ن� ه ص�حرای ش»»� لت� خ� وش* 1361عوض� ی�� ن� م�ص»ر1982 ه»»� Kال ا ن»% ه دب�� رد ، ن»»�% اء ك»� ود ام�ص»� م ن»»�%

ام» در خ% م»ود. ش»رای�� ش ن�� ی� ش»� ا° ی ت�� گاه�ه»ان�� ان�� اك�Æ م�ص»ر ت�^ ور در ج»�� ن� ك�ش»* Kدو ا خ»ده گ�ردت»�� �الاب� م�ن ود� ات»�� ق»� ه ت�� ظق»� م�ت�ال امی م�س»»»لمان�1981 ه. ش* / 1360ش»»»� ظ»»»� ولی ت�� لام�ت% د اش»»»� ال»»»� وان� ج�� ت� ت� س»»»� ه دس»»»� اداب� ن»»»�% م ش»»»�

ه ت� ن»�% ل اس»»� ماب»»�� رب% م�ي� ه ع»�� ود ن»�% لف� ج»�� ش* ار� ش»»� ی� ه ب�� ارك�Æ ك»»� ی م�ن»»% د و م�غ»اون� او ج�س»»ب� ه ش»�* ت� م�صری ك�س*د. مهوری» رس�ن� اس�ت� ح�% ه رت�� ای او ن�% ج�%

�ی دوم هان� گ ج�% ن� ج�% غد ار� ان� ت�% ع�رت�%سن�ان� را ار� ای دول�ث� ع�رت�%س»»»ن� ه ه»»»� ان»»»�� س»»»ت� ت�^ وات�� غود ن�� پ�%ن� س»»»� ب�tز� دال�عر� �ی دوم ع�ن»»»% ه»»»ان� گ ج�% ن»»»� ان� ج�% ات»»»�� ات�^ ت��

خ»»»ده را �الاب� م�ن ه ات»»»�� كی ن»»»�% �Êت د ز� ها و ب»»»�� س»»»ت� گلی� غود دوری ار� ان�� د. اپ�%ن� س»»»� ار� وردار ش»»»� پ�ری ب�%زج»»»�� س»»»* ی� چكام ب�� �ن اس»»»�ان� ارش و ع�رت�%س»»ن� خ� ف»»�� لي� ه درج�� خ»»ده ك»»� �الاب� م�ن ل دول�ث� ات»»�� ماب»»�� ا ن�� ن� ام»»ر ت»»�% . اپ�� ت� اج�� ود ش»»� ت� ج»»�� اس»»� س�ن�

ت� . ت� ك�ام�ل داس�* ق� ظات�% ود م� ورده ن�% Kه دس�ت� ا ی م�همی ن�% ب� ق� اب� ت�� ار� ن� ام�ن�ه ج�ك»»وم�ت�1953 ه.ش* / 1332در ش�ال ای او ن»»�% ه ج»»�% غود ن»»�% ب�tز� مرد و ت�^شرش* م�لكÆ س»»� دال�عر� م ع�ن%

درب� در مكش* ف»�� ود ك�ش»»* ا وج»»�% د . ت»»�% ه رو ش»»�* ص»»ل رون»»�% ت� زادرش* ق�� اب�%ث� ب»�% ا رف»»�� ار ت»»�% ار� ك»� غ»»�� Kا �ه�م»»ان د. او ار� ن� رس»»�ض»»وض ه خ�� رب% ن»»�% ه»»ان� ع»»� ه ج�% وط ن»»�% ل مرن»»�% س»»ت� در م�س»»اب�° وات�� ز� ن�� �t««ب د ال�عر� غود پ�%ن� ع�ن»»% غودی» ، س»»� واده س»»� ان�� ج»»��ه ا ك�م»»»»كÆ م�ص»»»»ر ن»»»»�% ل»»»»ه ت»»»�% ات�% ك»»»ه در م�ف� ات�� ن� د . ج�^ مات»»»�� ت� ن�� ق� غ»»»الی را ات�� ش* ق�� ق� ان� ت�� زه ع�رت�%س»»»»ن� �t«««ب ر� ه خ�% ت% ل س»»»»�* م�س»»»اب�°رد. �ی ك»»»� راوان� � ای ق»»»� �ی ك�م»»»كÆ ه»»»� س»»»ان� الی و ات�� ر م»»»� ظ»»»� ور ار� ت�� ن� ك�ش»»»* Kی ا ر� ه ج�ك»»»وم�ت� مرك»»»� من� ن»»»�% ان� ن�� ن� ورس»»»�* س�*مه»»وری ی ح�% پ�رور� ه ن»»�� ود ك»»� ن� ن»»�% Kا �گ»»زان ی ت�� ن¬% ر زپ��ن� دول�ث� ع»»� ارب�� ه ك»»� ط»»� وان� م�خاف�� ه ع�ت»»� ان� ن»»�% دول�ث� ع�رت�%س»»ن�ردد. زه گ»»� �t««ب ر� ه خ�% ت% وروی در س»»�* خ»»اد س»»�* ن� ای�� Kال ا ن»»% ه دب�� ود� م�ص»»ر و ن»»�% ق»»� ت% گ�س»»پ�رش* ت�� وج�% من� م»»� ان� در ن�� واه»»� ج��

181

ال ن»»»% ه دب�� هی را ن»»»�% وج�% ل ن»»»�� اب»»»�% اه ف�� وررف�� ن� ك�ش»»»* Kت� ج�اك�م»»»ه ا لي� زای اف�� ك»»»ه ب»»»�% ت�� Kت� غ�لاوه ب�%زا ق� ار ت�� زوب� شرش»»»�* ب»»»�*ل ت� در م�س»اب�° ق� ول ت�� اده ار� ن»�^ ف� ت� ا اس»»� ه ت»�% ان� می داد ك»»� ه ره»»پ%ران� ع�رت�%س»ن� ر� ن»»�% پ� ، اپ��ن� ام�كان� را ن»»�� ت� داس�*

ان� ادی ، ره»»پ%ران� ع�رت�%س»»ن� درب� م»»� ه ف»»�� ت»»% ن� ن� ج�% ز اپ�� د. غ�لاوه ب»»�% ن»»� ب�� ما ود را اع�م»»ال ن�� راب� ج»»�� ظ»»� ه ت�� ان»»�� اورم�ن� ج��ط� و د م�ل»»ل م�س»»لمان� ج�اف»»�� ز� ود را در ب»»�� ن� ج»»�� ي� ف� رت�� ن� ش»»* رم�ي� س»»لط ب�%زخ»»� ا ت�� ه ت»»�% د ك»»� ه و دارت»»�� ت� زاپ��ن� داس»»�* اه�ي�م»»ام ب»»�%

ال ور در ش»»»»»� ظ»»»»»� ن� م�ت� زای ه�مي� ان� ب»»»»»�% ت»»»»»�� Kد ا ل»»»»»وه ده�ن»»»»»� لام ج�% پ�tن� اش»»»»»� ل»»»»»ع� د م1966 ه. ش* / 1345م�ن%ود درب� م�الی ج�� ن� و ف�� سلط ب�%زخ�رم�ي� ا ت�� د ك�ه ت�% ودت�� دوار ن�% د و ام�ن� اری ك�ردت�� ه گ�د� ان�� ده را ت�^ ش اش�لامی ج�% ق�رات�� ك�ت�غودی واده س»»� ان�� درب� در ج»»�� اع ف»»�� ز� د .ب»»�� ورت»»�� Kت� ا ه دس»»� لام را ن»»�% ه»»ان� اش»»� وی ج�% اس»»ی و م�عت»»� ره»»پ%ری» س�ن�

ام درش�ال خ% ص»ل1964 ه.ش* / 1343شرای�� ت� دن� ق�� م»»� Kس�غود و ب�%زشرك�ار ا Æاری م�لك ت% ب�%زك�ن� م م�وج�%مل»»»»ه ان� ار� ح�% ت»»»»�� Kاری ار� ا ه ت�%س»»»»ن� عه داد ون»»»»�% وس»»»»� ی ن�� ن¬% ر وره�ای ع»»»»� اك�ش»»»»* ود را ت�% ط ج»»»»�� ص»»»»ل روات»»»»�% ت� د. م�ل»»»»كÆ ق�� ش»»»»�*

گی اپ��ن� ق� وات�%س»»»»»ن� ن»»»»»�� ن� ط�ر م»»»»»ود. و ار� اپ�� ای ع�م»»»»»ده ای ن�� ن� ك�م»»»»»كÆ ه»»»»»� لس»»»»»ظي� ش* ف�� خ� ادی� ی�% ر� Kا �م�ان ار� ش»»»»»�الاب� ا ات�� ود را ت�% ط ج�� ن� در ه�مان� ج�ال ك�ه روات�% ي� ن� پ�ر ك�رد. ه�مخ^ س* ی� كا ب�� �tن مر Kاس�ت� ه�ای ا ه س�ن� م�ان� را ن�% ش�ار�

ك»ه در ش»�ال ات�� ن� ود . ج�^ �ر� دش اق»� ال�گز ف»�� غ� م اس»�* ي�� ا رر* وت��ش* ت»�% ت� ج»�� ال�ق� اه�ر ب�%زم�خ»� ظ»� ه ت�� خ»ده گ�س»پ�رش* می داد ن»�% �م�نال 1967 ه.ش* /1346 اد و درش»»� ن� �رس»»� ه ك�م»»كÆ اردن� ق� ی را ن»»�% ده�ان�� 1973 ه.ش* /1352 م واج»»�

رك�ث� ك�رد. رب% ش* ه ع�� ی اع�راب% غ�لت� ب� ق� م ت�� حري�� م در ی��ص»ل پ�%ن� م�س»اغ�د پ�%ن�1975 ه.ش* /1354درش�ال ت� ود ق�� اده ج»»�� زادرر� ه دس»�ت� ب»�% صل ن�% ت� م م�لكÆ ق��

ال د در ش»� ال»� د . م�ل»كÆ ج�� ن� درب� رس»� ه ف»�� ای او ن»�% ه ج»�% ال�د ن»�% دو ب�%زادرش* ج�� ل رس�ن� ن� ه ق�� ب�tز� ن�% دال�عر� 1360ع�ن%رای1981ه. ش* وی اخ�% د . وی غ�ام�ل ف� اهی رس�ن� ادش�* ه ت�^ هد ت�^ش ار� او ن�% ت� و ب�%زادرش* ف�� س�* م در گ�د�

لامی اس»�ت� . دول�ث� وره�ای اش»»� م»»ه ی ك�ش»»* ه و دره� ظق»»� ك»»ا در م�ت� �tن ا امر ضوص»»� رب% خ�� اس�ت� ه�ای ع�� س�ن�ه عی دارد مراس»»»م ح�خ� ن»»»�% د س»»»� اش»»»�* ت� می ت�% اس»»»� ن� ار� س�ن� �tپ ی د دان�� غار ج»»»�% ت� س»»»�* خ� ل»»»ع� شرس»»»� ه م�ن% ان� ك»»»� ع�رت�%س»»»ن�

182

رب% و ده ع»»�� ات�� س»»* ت� ت�� ه»»ای دس»»� ه ج�كوم�ت� ان� غ�لت»»� ت»»�� Kا �ان ن»»� ان� و ط�ع� داری م�س»»لمات�� ن»»� ت% ب�� وج�% ه م»»� �ی ك»»� ورن� ض»»�ن� م�ك»»ه در رور� ي� وب�� مع»»ه ج»»�� ع»»ه ح�% اچ�% ت� ف�� اس»»� ارر� اپ��ن� س�ن� ه ت»»�% مون»»�� د . ن�� ت»»�� Kود درا ش»»* ك»»ا ت�� �tن مر Kود . در1366م»»رداد 9ا ن»»�%

ن� رك�ي� زاب�°ث� ار� م�ش»»»* ی ب»»�% م»»ان�� ي� ام راه�ن� خ»»»% ول ای�� غ� �ی م�ش»»»* زان� ر اب»»�� پ� �ی و غ»»»� زان� اح� اب»»�� ه ح�خ»»»% گ»»امی ك»»»� اپ��ن� رور� ه�ي�ه هی ن»»�% رم ام�ن� ال� ان� را در خ»� ت»»�� Kد ، ا ل» ش»ر می دادت»�� ن� وروی و اش»راب�° كا و س�* �tن مر Kغار مرگ� ب�%ز ا د و س�* ودت�� ن�%

د. دت�� هادب� رش�ات�� ه ش�* ن� را ن�% د و ص�ده�ا پ�� ن� �گ�لوله ت�%سن�ی دوم هان� گ ج�% ن� ج�% غد ار� ن� ت�% لسظي� ف��

راب% و گ اول اع»»»� ن»»»� د . در ج�% ل می ده»»»� كن� س»»»* ن� ت�� لس»»»ظي� له ف�� ه را م�س»»»ن° ان»»»�� اورم�ن� ل ج�� اش م�س»»»اب�° اش»»»�ل ) ن� د1948 ه.ش* / 1327اشراب�° دت�� ق� ش»»�* ست� ه�ا م�وف»»� ی� وب�� كست� دول ع�رب% ، ص�هت� ی ش�* ^Êن م ( در

ال م�ان� م�ل»»»ل در ش»»»� ار� ه ش»»»� خ»»»^ ی�� Kش* ار� ا ی� ی ب�� هان�� ت� م�ن� ر1947 ه.ش* / 1326ش»»»رر� ظ»»»� ان� در ت�� ت»»»�� Kزای ا م ب»»»�%ی ، سب� ی� وب�� ل دول�ث� ص�هت� كن� س* اه�وی ت�� د. در ه�ن� اورت�� ن� ه دس�ت� ب�� ود ن�% ه ن�% �ت گ�رق��

عی و ت� ن� وق� ط»� ن� و چ�ق»� لس»ظي� پ�ری ار� م»»ردم ف�� غ»داد ك�ت»»* دن� ت�� واره ش»�* Kد، ا �رام�وش* ش»�* ه ط�ور ك�لی ق� ه ك�ه ن�% خ^ ی�� Kامل»»»»ه در ا ار� ح�% س»»»»ت� ه»»»»� ی� وب�� ه ص�هت� ی ك»»»»� اره�ان�� ن� ود. ك�س»»»»* ان� ن»»»»�% ت�tس»»»»* داد ن� اج�% م�ي� ورد ش»»»»رر� ان� درم»»»»� ت»»»»�� Kروع ا م�ش»»»»*

ن� ) ي� اش»»� ب�tزت�� ال 1948 ه. ش* /1327د ا ش»»� د ت»»�� ام دادت»»�� خ»»% غ»»داد1950 ه.ش* / 1329 م ( ای�� م ب�%زت��وره�ای ی ه�ا در ك�ش»»* ب� لسظن� غدادی ار� ف�� ود. ت�� �ر� د اق� دت�� ده می ش�* اه�ن� ن� ه اردن� ب�^ ا ن�% ی ك�ه ع�مدت�� ب� لسظن� وارگ�ان� ف�� Kای ن¬% ر ه»»ای ع»� ه ك�م»»كÆ دول�ت� ه ن»�% ی ك»»� ر� در اردوگ�اه�ه»ان�� پ� ادی ن»»�� ت�� د و غ�ده ر� دت�� ل ش�* حضن� ه ك�ار وی�� ول ن�% غ� ی م�ش* ن¬% ع�را دن� ت»»�% گن»»� ن� ه ج�% ل ن»»�% ه م�اب»»�� ی ك»»� ان�� ی ه»»� ب� لس»»ظن� ه ار� ف�� ت� ن� دس»»� Kد. ا دت»»�� ق�ر گ�ردت�� ود م�س»»ت� ده ن»»�% س»»ی� ش»»�* ا° م�ان� م�ل»»ل ت�� ار� و ش»»�ای ش* ه»»»»»� ورب� داوط�لث% وارد ارت�� ه ض»»»»»� د ن»»»»»�% ودت»»»»»�� ود ن�% ن� ج»»»»»�� م�ي� ادی ش»»»»»رر� ر� Kزای ا ا ب»»»»»�% س»»»»»ت� ه»»»»»� ی� وب�� ص�هت�دان� ره»»»»پ%ری و» ف»»»»� ن� ق�� Kار ا ل و درك�ن»»»»� ف� امی م�س»»»»ت� ظ»»»»� پ�روی» ت�� ي�ن� ن»»»»�� داش»»»»�* د. ت�� دت�� ی می ش»»»»�* ن¬% ر وره�ای ع»»»»� ك�ش»»»»*

183

پ�ره د ار� غ�لل ع�مده ن�� اش�* ی ه�ا ت�% ب� لسظن� گز درده�ای ف�� ات�� ن� وق� و ب�� ع چ�ق� د م�داق�� وات�� ت� اضی ك�ه ب�% اسی ج�� م�ان� س�ن� ش�ار�ود ه ج»�� ر� ك»� پ� ان� ن»�� ت»�� Kا �ای ع»�رب% و ره»پ%ران د . دول�ث� ه»� م»� Kمار می ا ه ش»�* م�ان� ن�% ن� ر� Kی ه�ا درا ب� لسظن� ی ف�� رور�د ، دادت»»»�� من� ام ن�� خ»»»% اری ای�� د ك»»� ده و وع�ن»»»� ر� وغ»»»� ه خ»»�% د ن»»»�% ی می ك�ردت»»»�� ان� م�ع»»»رق� ت»»»�� Kم ا ت� ا و ق�� ی ه»»»� ب� لس»»ظن� ع ف�� داق�� را م»»»�ود ه وج»�% ی ن»�% ب� لس»ظن� ان� ف�� وارگ»� Kل ا ص»ل م�س»اب�° ل وف�� زای ج»� پ�ری ب»�% ق� اس�ت� اح�مد س»�* ه رت�� ن��ی ه�كÆ ك�ه ن�% م�ا ش�ار�

اسی . های س�ن� ت� غال�ن� ام ق�� خ% ا ای�� ت� ت�� ال داس�* غ� ت� �ی اس�* ن� دم�ا ه ام�ور ج�� پ�ر ن�% س* ی� ود ب�� م�ده ن�% Kاگ ن»»� ا درج�% س»»ت� ه»»� ی� وب�� روی ص�هت� ش»»* ی� ان� در ه�م»»ان�1956 ه.ش* / 1335ب�� ت»»�� Kه ا ی ك»»� اره�ان�� ن� م و ك�س»»*

ت� اج�� ا م�س»لم ش»� ی ه»� ب� لس»ظن� د، ب�%زای ع�م»وم ف�� دت�� كث% ش�* اسم مرت�� مله در ك�ق�ر ف�� ح�% ی ه�ا ار� ب� لسظن� ش�ال ار� ف��پ�tن� هم»پ�ر د. م� ن� اس»�* ود ت�% ه ج»�� وق� چ�ق»� اق� چ�ق»� دد اچ�ف»� ود درص»� د ج»�� ات»�� د و می ت�% ن� ن� ن� س»* ی� د دول ع»�رب% ب�% ه ام�ن� د ن�% ات�� ن% ك�ه ب��

وای ز ل»� �t«ب دن� ر� گن»� ن� ه ج�% ود ك»� ن� ن»�% ت� اپ�� ول می داس»�* غ� ود م�ش* ه ج�� ی را ن�% ب� لسظن� ان� ف�� ارر� ه�ن� م�ن% ه ای ك�ه د� كت� ت��ال رد . در ش»»� د ك»»� واه»»� ح� ا ی�� ف� ت� ن� د اش»»� ن»»� و می ك�ن� رر� Kك»»ه ا ات�� ن� ا را ج�^ ی ه»»� ب� لس»»ظن� وق� ف�� رب% ، چ�ق»»� 1343دول ع»»�

ل1964ه.ش* / كن� س»»* دش ت�� ادی ف»»�� ر� Kدف� ا ا ه»»� خ ( ت»»�% ي� ن� ) ال�ق� لس»»ظي� ش* م�لی ف�� خ� ادی� ی�% ر� Kت� ا هض»»� م ن��د. ت�^ش م�دت»»�� Kود ا ه وج»»�% س»»م ن»»�% ا م�ارك�سی� س»»م» ت»»�� ال�ی� وت�� اس�ت� ز ت�� ه ب»»�% كت»»� ا ت�� ر� ت»»�% پ� ی ن»»�� ب� لس»»ظن� گ»»ز ف�� �tت ای د خ� گ�روه»»� دری�� ه ت»»�� د. ن»»�% ش»»�*

ه ش* رور� گ ش»»�* ن»»� ج�% ت�1967 ه.ش* / 1346ار� غ»»ال�ي� ان� ق�� ر� ز م»»پ� ن� ب»»�% لس»»ظي� كی ف�� �Êت ر م ، گ�روه�ه»»ای خ»»�^ال گ ك�رام»»ه در ش»»� ن»»� ا ج�% ت� ه»»� غ»»ال�ي� ن� ق�� �رار� اپ�� ن� ق»»� �tپ هم»»پ�ر د. م� ودت»»�� �ر� ود اق� امی ج»»�� ظ»»� ای ت�� ه.ش* /1347ه»»�

د ،1968 ن� ن� اج�� س»»»»ت� وارد ش»»»»� ی� وب�� ز ص�هت� پ�ر ب»»»»�% خ� كس»»»»ت� س»»»»� ی ش�* ب� لس»»»»ظن� كه»»»»ای ف�� رت�� ن� خ�^ Kه در ط�ی ا ود ك»»»»� م ن»»»»�%راب% ه اع»»»� وب��ث� روج�ت»»»� ق»»»� ت% ت�� وج�% زد و م»»»� الا ب»»»�% ن� را ت»»»�% لس»»»ظي� اس»»»ی ف�� ار س�ن� ن»»»% ن� گ ك�رام»»»ه اغ� ن»»»� ی» در ج�% پ�رور� ن»»»��

ش* خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� خ ، ش»»� ي� مل»»ه ال�ق� ی ار� ح�% ب� لس»»ظن� ارر� ف�� روه م�ن»»% ت� گ»»� رك�ث� ه�س»»* ا ش»»* غ»»د ت»»�% ال ت�% د. ش»»� گ�ردت»»��ن� Kه ره»»»پ%ری ا خ ن»»»�% ي� روه ال�ق� ر گ»»»� اب� ره»»»پ% د. وع�رف»»»�� غ»»»ال گ�ردت»»»�� �ی ق�� پ�ران� ت»»»� غ� ام ت�� خ»»»% ا ای�� اف� ( ت»»»�% ن� ) ش»»»� لس»»»ظي� ف��

د . ده ش�* ت�� ب�%زگ�ر�184

ل ده»ه ورد1970دراواب»�� ان� را م»� ت»�� Kخ»ده ، ا �الاب� م�ن ا ات»�� ی ار� دول ع»�رب% ت»�% غص»� كÆ ت�% �t«ب د ز� ط ب�� روات»�%م ي�� ت� رر* ت% وج�س»»* وج�% رك�ه»»ا م»»� اری ار� خ�^ ی ت�%س»»ن� لان�% ف� لاب� ات�� م»»ات�� ر� ن�� پ� �رار داد ن»»�� ی ق»»� ب� لس»»ظن� ان� ف�� ارر� ه م�ن»»% ت»»� ك�ن�كه»»ای رت�� ا خ�^ ورد دول�ث� اردن� ت»»»�% ت% ب�%زج»»»�� وج�% ام م»»� خ% ان� ش»»»رای�� �Ê«««ت ر ن� خ�% ت� . اپ�� رب% گ�س»»* ع ع»»� ح»»% ای مری�� ه»»�

ور �tن هر ود در ش»»�* ال�ف� ن»»�% ست� م�خ� ی� وب�� ه ص�هت� كها غ�لت� رت�� اب� خ�^ ا ع�ملن� د. دول�ث� اردن� ك�ه ت�% ی ش�* ب� لسظن� 1349ف��اه ( امپ%ر س�ن� ن� ر ) ش�ن^ امپ% ن� ب�ی1970/ ش�ن^ ن»� وب�� ای ج�� گ ه»� ن»»� رد . ت�^ش ار� ج�% ادر ك»»� ان� را ص»»� ت»�� Kه ا ور ح�مله ن�% دس�ت�

د ، رهپ%ری» دت�� ه ش�* ت� ی ه�ا ك�س* ب� لسظن� ن� ار� ف�� ار پ�� ست� ه�ر� ی� ت� و ب�� �ی در گ�رق�� tن ان� ارد ام�ن� ظ� كها و ت�� رت�� ي�ن� خ�^ ك�ه ب�%مان� لي� د . ش»� دت»�� ده گ�ردت�� اه�ن»� ن� ان� ب�^ ن»� ه ل�ن% ی ه�ا ن�% ب� لسظن� ادی ار� ف�� ت�� غداد ر� ا ت�� ن� ت�% لسظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ش�ار�ان� ن»»� ان� در ل�ن% ت»»»�� Kور ا ا خ�ض»»� ان� ت»»�% لث% ح�م»»اب��ث� م�س»»»لمات�� زای ج�% ر� ب»»�% پ� ان� ن»»»�� ن»»»� ت� ل�ن% مه»»»ور وق�� ش ح�% ی� ه رب�° ت»»� خ% �ری�� ق�

ل ن� ارح� اش»راب�° ل و ج»�� ود درداج»�� ت� ه�ای ج»�� غال�ي� ی ب�%ز ق�� ب� لسظن� كهای ف�� رت�� غد خ�^ ه ت�% ن� ن�% Kت� ك�رد. ار� ا ق� م�واق��ال د. در ش»»»»� ودت»»»»�� �ر� ز1971 ه. ش* / 1350اق� �t««««ب س»»»»ت� ور� خ� ل ی�� ی ال�ن»»»»� ق� اه وض»»»»� ن� ر س»»»»� امپ% ن� ن^ روه ش»»»»� م گ»»»»�

خ� ) ي� وب�� كÆ م»»� ن»»� اری ال�من� ر� گ»»ام ب�%زگ»»� ه ه�ي� �ی ك�ه ن�% ان� ان� ع�ملن� �Êت ر غد در خ�% د. و درش�ال ت�% دت�� ل رش�ات�� ن� ه ق�� اردن� را ن�%رگ�ی در1972 ه. ش* /1351 ز� اه�وی ب»»»»�% ت� ، ه�ن»»»»� رق�� ورب� گ»»»»� لی ض»»»»� ن� اران� اش»»»»راب�° ش»»»»�* ه ورر� م ( غ�لت»»»»�

ان� ن»� ب�� ها ه ج�% ان� ن»�% ت»�� Kاب� ا ارر� ن� و م�ن»% لس»ظي� ی م�لث� م�ح»روم ف�� ت% م�ع»رق� وج�% ع م»� �tن ا د. اپ��ن� وف»�� ا ش»�* هان� ب�%ز ت�^ ج�%Æا ك�م»»»»ك ان� ت»»»»�% ن»»»»� ی ل�ن% ون�% ت»»»»� ای ج�% ه»»»»� ی ار� مرر� ب� لس»»»»ظن� كه»»»»ای ف�� رت�� اده خ�^ ف� ت� خ� و اس»»»»� ي� وب�� كÆ م»»»»� ن»»»»� ع»»»»ه ال�من� د. واق�� گ�ردت»»»»��

ال ا در ش»� د ت»»�� ت% ش�* ل ، م�وج�% ن� مال اشراب�° ه ش�* ه ب�%زای ح�مله ن�% ظق� ان� م�ت� عن� ت� م1972 ه.ش* / 1351س�*لی در ح�مل»ه ن� دوه�ای اش»»راب�° غ»د ك�مات»�� ال ت�% ر� در ش»� پ� دد، ن�� مات�� اران� ن�� من% ان� را ن�% ن� وب% ل�ن% ت� ی ج�% سب� ی� وب�� م ص�هت� ي�� رر*ای پ�روه»»»� ع ن�� ت� رك�ث� وس»»»� د . ش»»»* ن� ب�� ا ل ب�%زش»»»� ن»»»� ه ق�� ی را ن»»»�% ب� لس»»»ظن� ه ف�� ان»»»�� د ت�^ لن»»»� ن� ار� ره»»»پ%ران� ت�% د پ�� ن»»»� پ�روب� ج�^ ه ن»»»�� ن»»»�%

گ م�هر ن� ی در ج�% ب� لسظن� پ%ر 1352ف�� د1973 ه.ش* / اك�ت»»� اع�ت* ش»�* ان� ت»»�% ت»»�� Kاس»»ی ا ای س�ن� ت� ه»»� رق�� ش»»* ی� م و ب��ال ا در ش»»»»� ه»»»»ا1974 ه.ش* / 1353ت»»»»�� ت� �ن� را ب� لس»»»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� رب% ، ش»»»»� ه ع»»»»� خادن»»»»�� م ای��

185

دش و ادی ف»»»�� ر� Kود را ا دف� ج»»»�� ن� ه»»»� لس»»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� د . ش»»»� اش»»»� ن� ن� ت�%س* لس»»»ظي� ده م»»»ردم ف�� ن»»»� ب�� ما ن��جی ا اغ�م ار� م�س»»»لمان� ، م�س»»»ن� ی ه»»»� ب� لس»»»ظن� م»»»ه ف�� ن� ه� Kه در ا ن� ك»»»� لس»»»ظي� كÆ در ف�� ن»»»� ی دم�وك�راب�� ب� ش دول»»»� ی� ش»»»� ا° ت��ه ارر� دان� را م�ن»»»% ول ت»»»�% م»»»ود و راه وض»»»� د اغ�لام ن�� ن»»»� دگ�ی ك�ن� ت»»»�� ار ه�م ر� س»»»ت� ( در ك�ن»»»� ی� وب�� ر ص�هت� پ� ه»»»ودی» )غ»»»� ون��ود ه ن�% �ت ن� ض�ورب� گ�رق�� لسظي� له ف�� م�ان� ب�%زای ج�ل م�سن° ن� ر� ا اپ�� ی ك�ه ت�� هان�� ش* ه ی ك�وش�* ست� . ك�لت� ه دات�� م�سلخان��خلال ام و ای�� ن� ادغ»»�� لس»»ظي� له ف�� ورد م�س»»ن° ی درم»»� س»»ب� ی� وب�� ود. دول�ث� ص�هت� ده ن»»�% ام»»� ن� ل ب�� اب»»�� ی ت�� ب� رق�� ش»»* ی� دك�Æ ب�� ه ات»»�� ن»»�%ود خ»»ده اع�ظ»»ای ج»»�� �الاب� م�ن رد و ات»»�� هاد می ك»»� ت� س* ی� ضوض اردن� را ب�� ه خ�� ی ن�% ن¬% های ع�ر ی ه�ا در دول�ت� ب� لسظن� ف��ی ب� لس»ظن� رف� ف�� اط�ع ار� ط»� ور ف»�� ه ط»»� ر دو ن»»�% ه ه»� هاد ك�رد ك»� ت� س* ی� ن� را ب�� لسظي� ی ه�ای ش�اك�ن� ف�� ب� لسظن� ه ف�� اری ن�% ن� م�خ�

د. دت�� ه�ا رد ش�*ال�گز غ� م اس»»�* ي�� ا رر* د ت»»�� اع�ت* ش»�* ا ت»»�% ی ه»»� ب� لس»»ظن� ن� ف�� ي� رام ش�اج�� Kاسی ب�%زای ا های س�ن� لاش�* دن� ت�� ه م�ات�� خ% ن� �ن ی ب�� ن�%ه خ»»% ن� �ن د. در ب�� كÆ ك�ن»»� �t««ب حر ان� ی�� ت»»�� Kه ا گ غ�لت»»� ن»»� ه ج�% ان� ن�% ن� ی ه�ا را در ل�ن% ب� لسظن� ال�ف� ف�� جی م�خ� اب% م�سن� دش اخ�ر� ف��

گ1975 ه.ش* /1354در ش�ال ن»»� ش* ج�% �tت Kها ا ت��ست� الاب��ز ه دس�ت� ف�� ی ه�ا ن�% ب� لسظن� غدادی ار� ف�� ل ت�� ن� ا ق�� ت�%لا ن% ن� ه ره»»پ%ری ك�م»»ال ج�% ان� ) ن»»�% ن»»� واه ل�ن% ح»»� ن� زق�� ب% ب�� ر� ان� و خ»»� عن� ت� خ»»اد س»»�* د. ای�� ن� ش»»�* ان� روس»»�* ن»»� لی ل�ن% ای داج�� ه»»�

ان� م»»»»� ن� ر� ر داد . دره�مي� پ� ت»»»»� غ� ا ت�� ی ه»»»»� ب� لس»»»»ظن� ع ف�� ق»»»»� ه ت�� ه ش»»»»رع�ت� ن»»»»�% گ را ن»»»»�% ن»»»»� ی ج�% ب� لس»»»»ظن� كه»»»»ای ف�� رت�� ا خ�^ ط ( ت»»»»�%اه ال در اردوگ»»� ن� ش»»� د و دره�مي� دت�� ان� ش»»�* ن»»� رام�ش* وارد ل�ن% Kاب� و ا ن»»% �راری ب�* زای ب�%زق»»� ه ب»»�% ورن�� ای س»»� پ�روه»»� ن��ال�گز غ� م اس»»�* ي�� ن� ت�^ش رر* Kد. ار� ا دت�� ات�� ل رش»»� ن� ه ق�� ی ه�ا را ن�% ب� لسظن� ادی ار� ف�� ت�� غداد ر� ها ت�� ت��ست� الاب��ز غپ�ر ، ف�� ل ر� ب��ا ر� ت»»�% پ� ن� ن»»�� لس»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� ط»»ه ش»»� رار داد . رات�% � اور� ق»»� خ»»% ورد ی�� ان� را م»»� ن»»� اك�Æ ل�ن% ك»»زرا ج»»�� دش م� ف»»��ور ان� خ�ض»»� ن»»� رب% در ل�ن% ام�ع»»ه ع»»� لخ ج�% دار ص»»� اش»»� وان� ت�^ ه ع�ت»»� ات��ش* ن»»�% پ�روه»»� ان� ن�� م»»� ن� ر� ه دراپ�� ه ك»»� ورن�� دول�ث� س»»�ادی ر� Kا �م�ان ار� كی ش»»� �Êت د ز� ت% ب»»�� ل م�وج�% ن� ا اشراب�° ی ش�اداب� ت�% د ك�ه دوس�ب� ن� كس* كن� ط�ولی ت�� د،ل�ن� پ�ره ش�* د ن�� ن� �ن داش�*

د . داری اع�راب% گ�ردت�� ات�� هه ت�^ ت% رك�ث� در ج�% ه و ش* ه س�ورن�� ن� ن�% لسظي� ش* ف�� خ� ی�%186

ال لاط در ش»� ن% ن� ل ج�% ن� غ»د و1977 ه.ش* / 1356ق�� ال ت�% ان� در ش»� ن»� ه ل�ن% ل ن»�% ن� دد اش»راب�° م ، ح�مل»ه م�خ»%ل اس»»»ی م�س»»»اب�° دگ�ی س�ن� ن»»»� خ^ ن� ز ب�� خ� ب»»»�% دری�� ه ت»»»�� م�ان� م�ل»»»ل ن»»»�% ار� لخ ش»»»� دار ص»»»� اش»»»� ای ت�^ پ�روه»»»� ن� ورود ن�� Kت% ا غ»»»اق�� م�ت�د. ت� دادت»»»�� ود را ار� دس»»»� ه ج»»»�� ت� س»»»�* ای گ�د� ت� ه»»»� ي� ق� وق�� ادی م»»»� ت»»»�� دار ر� ه م�ف»»»� ا ن»»»�% ی ه»»»� ب� لس»»»ظن� ود و ف�� ر� � ان� اق»»»� ن»»»� ل�ن%

زان� ) لامی اب»»»�� لاب% اش»»»� ف� ی» ات�� پ�رور� ای»1979 ه.ش* / 1357ن»»»�� زای اج�ن»»»� ی را ب»»»�% ون�% ت� ج»»»�� �رص»»»� م ( ق�ار ه ك»»� ط»»� رف� دول م�خاف�� ه ط»»� ی ن»»�% ب� لس»»ظن� ل ره»»پ%ران� ف�� ماب»»�� ا ن�� ورد ، ام»»� Kراه�م ا � ا ق»»� ی ه»»� ب� لس»»ظن� درب� ف�� دد ف»»�� م�خ»»%

ل ده»»»ه د . در اواب»»»�� ن� ام»»»ر گ�ردت»»»�� ق� اپ�� حق»»»� ع ار� ی�� �tن ا رب% م»»»� م1980ع»»»� خكت� زای ی�� دش ب»»»�% ال�گز ف»»»�� غ� م اس»»»�* ي�� رر*ه ورد .ن»»�% Kود ا ه وج»»�% داد ن»»�% غد ج»»� ط س»»� وس»»� ان� را ن�� ن»»� اد ل�ن% ر� Kه دول�ث� ا ظق»»� ن� م�ت� Kدرا �ان ن»»� وب% ل�ن% ت»»� ز ج�% ود ب»�% س»لط ج»»�� ت��

پ�روب� ) ان� و م�خاص»»ره ن»»�� ن»»� ه ل�ن% دش ن»»�% ال�گز ف»»�� غ� م اس»»�* ي�� دد رر* ن� ح�مل»»ه م�خ»»% Kال ا ن»»% 1981 ه. ش* / 1360دب��اری ار� ن� و ت�%س»»»»»ن� لس»»»»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ار� دن� ره»»»»»پ%ری» ش»»»»»� ارح� ش»»»»»�* ت% ج»»»»»�� وج�% ام» م»»»»»� خ% م ( ش»»»»»رای��

ه ی ك»»»� اره�ان�� ن� پ�روب� و ك�س»»»* روح� ار� ن»»»�� د. خ»»»�� ش ش»»»�* وت�� ه ن»»»�� ان� ن»»»�% ت»»»�� Kال ا ف»»»� ت� ان� و اب�� ن»»»� ی ار� ل�ن% ب� لس»»»ظن� كه»»»ای ف�� رت�� خ�^ی ب� لس»»ظن� ان� گ�روه�ه»»ای ف�� اب� م�ن»»� لاف»»�� ن� ات��ش* اج�� ر� � ت% اق»»� وج�% ت� م»»� رق�� ورب� گ»»� ا ض»»� ی ه»»� ب� لس»»ظن� غ»»ده�ا ار� ف�� ت�%

دب� ك�اه�ش* داد . ه ش�* ان� را ن�% ت�� Kلمی ا ظ� وان� ت�� اسی و ن�� درب� س�ن� ه ف�� خ% ن� �ن د. در ب�� گ�ردت��س»»م ال�ی� وت�� اس�ت� ز ت�� ه ب»�% كت»� ل ت�� ه دل�ن� ن� ك�ه ن�% لسظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kا �م�ان ی ار� رهپ%ران� ش�ار� م�ان� ب�%زج� ن� ر� ار� اپ��د ن� �ن داش»�* كلاب� را ت�� ن� م�ش»* ل اپ�� اب»�% اوم�ت� در م�ف� ه و م�ف»� ارر� وان� ادام»ه م�ن»% خ ن�� ی ص�خي� ول�ور* دن�° دان� ات�� ف� و ق��

ون� م�ص»ر و اردن� ك»ا ه�مح»^ �tن مر Kده ی ا ات�� س»* ل دس»�ت� ت�� ه و عوام»� ظق� ع م�ت� ح% ا ج�كوم�ت� ه�ای مری�� ش* ت�% ه ش�ار� ن�%ب�tث� ود ط� م�وج»»�% ان� ب�%زای چ�ف� ت�� Kا ا ود ت�% اب� ج�� �Êت ر ظ� ن� ت�� ي� ق� ش�اج�� طت% ا م�ت� د و ت�% دت�� ده ش�* ات�� و مراك�ش* و ع�راق� ك�س*اب� ه ره»»پ%ری ع�رف»»�� ی ن�% ب� لسظن� ن� گ�روه ار� شران� ف�� ی ك�ه اپ�� مله اه�داق� د . ار� ح�% مودت�� لاش* ن�� وت��ش* ت�� اسی ج�� س�ن�

ل كن� س»»»* رح ت�� ون� ط»»»� ن� ج»»»�^ لس»»»ظي� له ف�� ل م�س»»»ن° اك�راب� ج»»»� د� د در م»»»� ن»»»� واب�� ت� ه ب�% ت� ك»»»� د اپ��ن� اس»»»� ن»»»� ب�� ما ي� ت% م�ن� ي� غق� ت��ون� اردن� دراس�ت� د. –ف�� ن� ب�� ما ی ك�ست% ن�� هان�� ت� ن� ف� اب� و م�وق�� ار� ن� ن� ام�ن� لسظي� ف��

187

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% سن� ات�� غ� اق��ال ش* ع�م»»ده ای ار�1933ه.ش* / 1312در ش»»� خ� ول ی�% د . درط»»� ن� لطي�ت� رس»»� ه ش»»� اه ن»»�% اه�ر ش»»�* م ط»»��

ه ع ن»»�% كن� وض»»�� ود . ل�ن� ت»»% اض»»ی ب�� له ج�� ه ای دارای م�س»»ن° ظق»»� �ی و م�ت� ه»»ان� طخ ج�% ان� در س»»� س»»ن� ات�� غ� لطي�ت� او ، اق�� ش»»�پ�ره وروی ، ن»»�� خ»»اد س»»�* ا ای�� د ت»»�% ی ه�ن»»� ب� رب% ، دوس»»� ا ع»»�� ان� ت»»�% اك�س»»ن� زان� وت�^ خ»»اد اب»»�� د. ای�� مات»»�� ی ن�� اق� وال ت»»�% اپ��ن� م�ت»»�غ»»»»ه و ار� ه م�ن� خت� ه ص»»»»� د ن»»»»�% وش ه�ن»»»»� ان�� ن»»»»� ل اق�� دب�� ن»»»»% ز ب�� له ای دورب»»»�� اص»»»»� وروی و درف�� ا س»»»»�* ن� ت»»»»�% ي� ط ج�^ دن� روات»»»»�% ش»»»�*اس»»ی در ط س�ن� ه روات»»�% ن»»�� زای م�وار� ام�لی ب»�% ه ض�ورب� غ»»� ان� را ن�% سن� ات�� غ� خ� اق�� دری�� ه ت�� درب� ه�ا ، ن�% اب�%ث� اب�%ز ف�� رف��

ورد. Kی در ا ای مرك�ر� س�ن� Kاه ت»»� م�ن� ت� ، ر� ی داس»�* ارج% ای ج»»�� ه ك�م»»كÆ ه»� ان� ن»�% س»ن� ات�� غ� ه اق�� ی ك»»� ار� ن»� م»اع�ی و ب�� ي� صادی و اج�% �ت وس�عه اق�� غ�دم ن��دام ها ه�رك»»� ا و روش»� ی ه»� ك»ان�� �tن ت� . امر اج�� �راه�م ش»»� ور ق»� ن� ك�ش»* Kی درا ارج% های ج�� درن�� ود� ف�� ق� ب�*زی ب�%زای ت�� م�و°وروی خ»»اد س»»�* ه ای�� ان� ن»»�% سن� ات�� غ� ی ار� اق�� ها اج�داب* راه�هان�� ن�� Kمله ا ح�% صادی ك�ه ار� �ت ظای ك�مكÆ ه�ای اق�� ا اع� ت�%ه رب% ن»»»�% ه ع»»»�� دك�ی ك»»»� ه ات»»»�� وچ»»»% اب� ن�� وار� ه م»»»� د. ن»»»�% ن� �ن ور داش»»»�* ن� ك�ش»»»* Kود� درا ق»»»� عی در ك�س»»»ت% ت�� ود س»»»� ان� ن»»»�% اك�س»»»ن� و ت�^

خ� دری�� ه ت»»�� د و ن»»�% ن� �ن ر داش»»�* ظ»»� د ت�� ان� را م»»� س»»ن� ات�� غ� ور اق�� پ�ری» ام»»� س»»* ی� اق� ب�� ن� ن� ا اش»»�* ها ت»»�% م»»ود ، روش»»� ان� می ن�� س»»ن� ات�� غ� اق��ه ان� ن»»�% دن� داودج»»�� م»»� Kد. ب�%زش»»ر ك�ارا وب��ث� ك�ردت»»�� ق� موده ت�� د ك�مكÆ ن�� ودت�� ی ن�% سب� ی را ك�ه دارای مرام م�ارك�سی� ان�% اخ�ر�

ال ز در ش»»»� �t«««ب س»»»ت� ور� خ� وان� ی�� وروی1953 ه.ش* / 1332ع�ت»»»� رف� س»»»�* ه ط»»»� ه ن»»»�% ی ك»»»� هان�� ش»»»* ا گ�رات�� م ت»»»�%ای �t«««ت ا ك�ود رات��ش* ت»»»�% ن� گ»»»� د . اپ�� م»»»� Kمار می ا ه ش»»»�* ان� ن»»»�% س»»»ن� ات�� غ� ور اق�� ی در ام»»»� ب� رق�� ش»»»* ی� ها ب�� زای روش»»»� ت� ، ب»»»�% داس»»»�*

ال ان� در ش»»»� دب��ز و1973 ه.ش* / 1352داودج»»»�� دت�� ورب� ش»»»�* لطي�ت� ض»»»� اه ار� ش»»»� اه�رش»»»�* ل»»»ع ط�� م و ج��ها ا روش»»»� ود .داود ت»»»�% ت»»»% وروی ب�� خ»»»اد س»»»�* ه ای�� ان� ن»»»�% س»»»ن� ات�� غ� گی اق�� ل»»»ه وات�%س»»»ن� ه مپ�ر� كن� ن»»»�% ت� ، ل�ن� اق�� زی ت»»»�� گ�س»»»پ�رده ب»»»��

ها دوره ج�ك»»وم�ت� ر روش»»� ظ»»� . ار� ت�� ت� اج�� رار ش»»� � كÆ و گ�س»»پ�رده ای ب�%زق»»� �t««ب د ز� ص»»ادی ب�� �ت اس»»ی و اق�� ط س�ن� روات»»�%

188

ك»ه در ات�� ن� د . ج�^ م»� Kمار می ا ه ش»�* ان� ن»�% س»ن� ات�� غ� ز اق�� م ب»�% ت� ق� س»لط م�س»ت� زای ت�� ی ب»�% ار� ه ش»� ت»� م�ن� ت� ر� ق� ت� ان� در چ�ق� داودج��ش* و اری در ارت�� ود� ت�%س»»»»»ن� ق»»»»»� د ت�� ودت»»»»»�� وروی ن�% خ»»»»»اد س»»»»»�* وادار ای�� ه ه»»»»»� م ك»»»»»� زج�^ ل»»»»»ق� و ب»»»»»�^ اب% ج�� ر� اپ��ن� دروه اخ»»»»»�

د . وردت�� Kه دس�ت� ا ان� ن�% سن� ات�� غ� اداراب� اق��ام در ش�ال خ% د.1978 ه. ش* / 1357شرای�� ا ك�ردت»»�� �tت زك�ی ك�ود ورم�جمد ب�� ه رهپ%ری» ن�� ست� ه�ا ن�% ی� م ك�موب��

ه ارر� ان� م�ن»»% س»»ن� ات�� غ� ار� م»»ردم م�س»»لمان� اق�� غ�� Kا �ار� ه�مان �كن می ك�رد ل�ن� ی ن�� ست� م�عرق� ی� ود را ك�موب�� اگ�رچه او ج��ن� ط� ال�ل»ه ام�ي� ت»� ای چ�ق� �t««ت ه ك�ود ر ن»»�% ح»% ی م�ن� س»ب� ی� م ك�موب�� ي�� م رر* خكت� در ی�� زك�ن»� �ی ب�� وان� ان�� د. ت»»�� روع ك�ردت»�� م او را ش* ي�� ا رر* ت�%

ت�1979 ه.ش* / 1358در ش�ال ار ش�اج�� ر� ب�%زك�ن� پ� پ%رك»�Æ ك�ارم�ل اورا ن�� ای ن�� �tت د ك�ود ن� كس* د .ط�ولی ت�� م ش�*ان��ی غ»»� ن� اق�� �tپ د اه»»� ع م�خ% ت� ام وس»»� ن»»� ا ق�� د وت»»�% ودت»»�� ان� ن�% س»»ن� ات�� غ� ه اق�� ی ن�% س»»ب� دور م»»رام م�ارك�سی� دد ص»»� ه درص»»� ها ك»»� . روش»»�ی ب� ن»� ف� پ�tن� م�وق�� ا ك�م»»پ�ر د ام»� ن� �ن اع داش»�* ن� اوص»»�� ي� اج�� رام ش»� Kعی در ا ی س»� ان�� اه»� �tت ن� ك�ود ي� ن� ا ج»»�^ د ت»�% ودت»�� ده ن�% ه رو ش»�* رون�%

لاب% ف� وادب* ، ات�� ن� ج»»»»»� ارن� اپ�� ه م�ف»»»»»� هت� ك»»»»»� ن� ج�% ا ار� اپ�� ضوص»»»»»� د . م�ح� اورت»»»»»�� ن� ت� ب�� ه دس»»»»»� ه ن»»»»»�% ت»»»»»� م�ن� ن� ر� در اپ��رد لام و ط»»»� اب� م�كي�ت% اش»»»� د ج�ن»»»� دت»»»�� خ% ی ی�� پ�رور� ن� ن»»»�� ورد اپ�� Kد و ره ا ن� ی» رس»»»� پ�رور� ه ن»»»�� زان� ن»»»�% لامی در اب»»»�� اش»»»�ای ر ج»»�% ش* ار� ه»»� ی� ن� ب�� Kار ا ت»»�* Kود ا ه م�مكن� ن»»�% ه ك»»� ال اپ��ن� ج�ادن»»�* ن»»% ه دب�� ود . ن»»�% رب% ن»»�% رق� و ع»»�� م�ك»»اب��ث% ال�خ»»ادی ش»»*د پ�ری» ار� رش»»�* لوگ»»� ور ج�% ظ»»� ه م�ت� دو ن»»�% ت»»�� Kود ا ه وج»»�% ان� ن»»�% س»»ن� ات�� غ� مل»»ه اق�� زان� م�ن� ح�% اور اب»»�� وره�ای م�خ»»% گ»»ز در ك�ش»»* �tت دان� در س»»»ن� ات�� غ� ی اق�� س»»ب� ل ج�ك»»وم�ت� م�ارك�سی� ل�ر� ای م»»»پ�ر� ه ه»»� ان»»�� م ت�^ خكت� ان� و ی�� س»»ن� ات�� غ� لامی در اق�� رك�ث� اش»»»� خ»»�

ال ه1980 ه.ش* / 1359ش»»»»»»� ل ن»»»»»»�% ه دول�ث� ك�اب»»»»»»�% زای ك�م»»»»»»كÆ ن»»»»»»�% وروی ب»»»»»»�% خ»»»»»»اد س»»»»»»�* ان� ای�� ار� %tت م ش»»»»»»ران� و د م�س»لمات�� دت�� ا اغ»پ�راض� ش»�* ش* شرح� ت�% وس�ط ارت�� ان� ن�� سن� ات�� غ� ال اق�� غ� د . اس�* دت�� ام ش�* ان� اع�ر� سن� ات�� غ� اق��ال�گز غ� ای اس»�* پ�روه»� پ�ری ن�� ه»ره گ»»� م» ن�% د غ�ل»پ�رغ�� ه رو ش»�* �ی رو ن»»�% ان� غ»»� پ�tن� م�س»لمان� اق�� اه�د ه م�خ% ان�� ن� اوم�ت� شرس�خ� م�ف�

ان� س»»ن� ات�� غ� ام اش�لامی مردم اق�� ن� هت� شرك�وب% ق�� وروی در ج�% خاد س�* اب� ، ای�� هپ�ر� ج% پ�tن� ش�لاج�ها و ی�� ر خ�� Kار� ا

189

ان� س»»ن� ات�� غ� ه اق�� ودن� ح�مل»»ه ن»»�% اه ن»»�% ن% ن� ه اش»»�* من� اغ»»پ�راف� ن»»�% ام ض»»�� خ% اورد وشرای�� ن� ه دس�ت� ب�� �ی ن�% دان� ن� ت� ج�^ ي� ق� م�وق��ت� . ارح� گ�س* ور ج�� ن� ك�ش* Kار� ا

م ج% ن� صل ب�^ ف��

د اره ی ه�ن� ه ف�� ت% س�*

ل ع�مومی م�ساب�°ه ت% �ی دوم ار� س»»�* ه»»ان� گ ج�% ن»»� ان� ت�^ش ار� ج�% گلس»»ن� عمار ان�� ت� لطه اس»»� ه ، ش»»� ارر� ال�ها م�ن»»% ام ت�^ش ار� ش»»� خ% ش»»رای��

ال اش»� د. ت�� ده ش»�* ن»� ان� ب�%زج�^ دوس�ن� اره ه�ن� ل1951 ه.ش* / 1330ف�� ف� اره م�س»ت� ه ف»�� ت% وره�ای س»�* ه ك�ش»* م ك�لت»�ظ»»»ای رف� اع� كÆ ط»»»� ود . ار� ب»»»�� ت»»»% عمار ب�� ت� ور اس»»»� ان� خ�ض»»»� ات»»»�� ای ت�^ ه م�عن»»»� لال ن»»»�% ف� ت� كن� ك�س»»»ت% اس»»»� د. ل�ن� دت�� ش»»»�*اهی ادش»»�* ط ت�^ وس»»� ور ن�� الی ك�ش»»* ام غ»»� صاب% م�ف»»� ت� ی اب�� عب� داری ك�ل ت�� �رم�ات�� م ق� ست� ول ش�ی� ت% ه ق�� روط ن�% لال م�ش* ف� اس�ت�ه لال» ن»»»»»�% ف� ت� ظ»»»»»ای اس»»»»»� وره�ا را ت�^ش ار� اع� ن� ك�ش»»»»»* ان� اپ�� گلس»»»»»ن� گ»»»»»ز ان�� �tت رف� د د و ار� ط»»»»»� ان� گ�ردت»»»»»�� گلس»»»»»ن� ان��

ورد . Kع در ا اق�� پ�رك�Æ ال�من� وره�ای م�س* وب��ث� ك�ش* ع�ض�اره ت�^ش ار� ه ف�� ت% له اش�اسی س�* كن� م�سا° ود ل�ن� اره ن�% ه ف�� ت% ان� در س�* گلسن� ور ان�� ي�ن� ادامه خ�ض� ه م�ن% كت� ن� دو ت�� اپ��

غ»»اد دان� ات�% عمار ت»»�% ت� روح� اس»»� یش خ»»�� ت� و ش»»� اك�مي� ه ج»»� ود ك»»� ی ن»»�% ان�� ا درده»»� ل»»ه ت»»�% ات�% لال ، م�ف� ف� ت� ه اس»»� دن� ن»»�% ن� رس»»�اوب� ف»»� ان� و ت�� ت»»�% وع ر� ت»»� �ه�ت% ، ب� د� غ»»دد م»»� ر، ت�� ق»»� دب� ق�� ت� ، ش»»�* معي� پ*رب� ح�% له ك»»� ود. م�س»»ا° ده ن»»�% ن� س»»* خ� عی ی�% ت� وس»»�

دب� و دان� ش»�* عمار ت»�% ت� ت� اس»� اك�مي� كن� ج»� د ل�ن� اش»�* ورده ت�% Kود ا ه وج»�% عمار ن»�% ت� ه اس»� د ك»� ودت»�� ت% لی ب�� اد اگ�رچه م�س»ات�° ب��زت� .در اق�� پ�ری» ت»�� س»* ی� ر� ع�م»ق� ب�� پ� ل ن»�� لال اپ��ن� م�س»اب�° ف� ت� دن� اس»� ا م�ظ»رح ش»�* ود . ت»�% ده ن»�% ن� س»* خ� اض»ی ی�% وس»�عت� ج��

190

ال ان� و1947 ه.ش* / 1326ش»»»»»»»»� اك�س»»»»»»»»ن� ور ت�^ ه دو ك�ش»»»»»»»»* اره را ن»»»»»»»»�% ه ف»»»»»»»»�� ت% ی س»»»»»»»»�* ه�ب% د� اب� م»»»»»»»»� لاف»»»»»»»»�� ن� م اج��د . دت�� ه ش»»»�* ان»»»�� ه ط�لن% ن»»»�� ر� ح% لاب� ی�� م»»»ات�� ار ن�� ن»»»� ود گ�رق�� ل»»»ه ج»»»�� ور در داج�� ر دو ك�ش»»»* كن� ه»»»� رد . ل�ن� م ك»»»� س»»»ت� ق� ان� ت�� ن� دوس»»»� ه�ن�ل كن� س»»* ور ار� ه�م و ت�� ن� دو ك�ش»»* Kی ا دان�� ت% ج»»�% وج�% ی م»»� ن¬% ر ی و ع»»�� رق� ان� ش»»* اك�س»»ن� ان� دو ت�^ �ی م�ن»»� ن� ا ت�% ت� ر� لاق�� ن� اج��

ال گلادش* در ش»»»»� ي� ه1971 ه.ش* / 1350ب�% كها ن»»»»�% ن� ل س»»»»� ماب»»»»�� له ن�� ا م�س»»»»ن° ر� ت»»»»�% پ� ان� ن»»»»�� ن� دوس»»»»� د . ه�ن� م گ�ردت»»»»��ل اس�ت� . ام�ن� ت� ت�� لي� ی اف�� لال ط�لب% ف� ار اس�ت� ن� كا ه�م گ�رق�� ه رو س�ت� و شری لان�� اری رون�% ن� ودم�خ� ج��

ش* ی� اض»»ی را در ب�� ور روش* ج�� ر ك�ش»»* اره ه»»� ه ف»»�� ت% كلاب� م»»ردم س»»�* ل م�ش»»* زای ج»»� لال ب»»�% ف� ت� دای اس»»� ن»»� در اب�%ی را ه�ب% د� لاب� م»»� م»»ات�� ا ن�� ی ت»»�% ب� ش ج�كوم»� ی� ش»� ا° ان� ت�� اك�س»ن� ی و ت�^ ه�ب% ر م�د� پ� ی غ� اد ج�كوم�ب� خ% ان� ای�� دوس�ن� ت� . ه�ن� گ�رق��ه ن� گ�ون»»�� د ،اپ�� ن»»� ن� ب�tزف�� د� ان� را ت�^ گلس»»ن� اه ان�� ادش»»�* ه ت�^ ت� غ�ال�ت»»� اس»»� ور رت�� ردو ك�ش»»* ر� ه»»� پ� د ن»»�� ن� �س»»ن د دات�� ن»»� ود م�ق� ال ج»»�� ه ج»»� ن»»�%

ون� ره»»پ%ران� ا ك�ت»»� لال ت»»�� ف� ت� ار� اس»»� غ»»�� Kاورد . ار� ا ن»»� د ب�� دت»»�� ان� ت�^ ت»»�� Kلی ا ت� داج�� اس»»� �ی در س�ن� ان� ن»»% خ* ب�* ي� دام�اب� ه� اف»»��ان� ت� غ�لی ج»»»»�� اق�� دی ،ل�ن»»»»� د؛ گ�ات»»»»�� ه ات»»»»�� �ت وج�� لی س»»»»� اب� داج�� لاف»»»»�� ن� ش* اج�� �tت Kاره در ا ه ف»»»»�� ت% وره�ای س»»»»�* ع�م»»»»ده ك�ش»»»»*

د . در ن»»� ن� ان� رف�� ود ار� م�ن»»� ن� ج»»�� ي� ال�ف� ت� م�خ»»� ه دس»»� دی ه�مگی ن»»�% ب�tزا گ�ات»»�� د ن»»� و ، اب�� ون»»�� ك»»ه ، ن�% ات�� درا ت�� ات»»�� ان� ( ت�% اك�س»»ن� )ت�^ز د. غ�لاوه ب»»�% ده ات�� ه ش�* ت� لف� ك�س* ن� ان� گ�روه�های م�خ� ورد ه�ای م�ن� ر� در ب�%زج�� پ� ق�ر ن�� اران� ت�� ن� م�دب� ه�ر� ط�ول اپ��

ت� . ار� ده اس»»»� زغ�لث� ش»»»�* د ب»»»�% �Ê«««ت ر� مر� پ� ه ن»»»�� ظق»»»� وره�ای م�ت� ان� ك�ش»»»* اب� م�ن»»»� خ% ن� س»»»* لی ، ت�� اع داج�� �ی اوص»»»�� ان� ن»»»% ی ب�* ن�%ال ود1947 ه.ش* / 1326ه�مان� ش»� ای ج»�� ه»� غ»ددی را در مرر� ای م�ت� ورده»� ان� ب�%زج�� اك�س»ن� د و ت�^ م ه�ن»�

ر� پ� غ»»»ددی ن»»»�� ای م�ت� ورد ه»»»� د ، ب�%زج»»»�� ا ه�ن»»»� ورت�% ن� ك�ش»»»* Kگی ا ت�� ن� و ه�مس»»»ا ي� ط ج�^ وس»»»� ت� ن�� ي% ص»»»رف»� ب�� ات�� د .ت�% ه ات»»»�� ت� داس»»»�*ن� و ي� ه ج�^ ان� ن»»�% اك�س»»ن� كی ت�^ �Êت د ز� ت% ب»»�� وج�% د م»»� ن� و ه�ن»»� ي� لاف� ج�^ ن� ت� . اج�� ه اس»»� �ت»» ورب� گ�رق�� ور ض»»� ان� دو ك�ش»»* م�ن»»�ه ان� ن»»�% اك�س»»ن� ت� . ت�^ ده اس»»� وروی ش»»�* خ»»اد س»»�* ه ای�� د ن»»�% كی ه�ن»»� �Êت د ز� ت% ب»»�� وج�% وروی م»»� خ»»اد س»»�* ا ای�� ن� ت»»�% ي� لاف� ج�^ ن� اج��

د. عهد گ�ردت�� ش* غ�دم ت�� ی% ن� غالان� ج�% د ار� ق�� د و ه�ن� كÆ ش�* �tب د ز� وره�ای م�سلمان� ب�� رب% و ك�ش* هان� ع�� ج�%

191

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% د ت�% ه�ن�ش* ی� �Êب ان� را در گلس»»»ن� ه ان�� پ�ر ن»»»�% س»»»* ی� ه ب�� كی ه�رچ»»»^ �Êت د ز� ت� ب»»»�� اس»»»� د س�ن� �ی ره»»»پ%ران� ه�ن»»»� ه»»»ان� گ ج�% ن»»»� روع ج�% ا ش»»»* ت»»»�%

ان� گلس»»»»ن� ار ان�� ن»»»»� ن� ه دول م�ح»»»»ور در اج�� گ غ�لت»»»»� ن»»»»� زای ج�% ار� ب»»»»�% %tت ون� ش»»»»ر لت»»»»� ش* ار� دو م�ن� ی� ه ب�� خ»»»»^ ای�� ن� د . ج�^ ن»»»»� ن� گ�رف��د . رت»»�� گپ� ان� ت�% گلس»»ن� لال را ار� ان�� ف� ت� ظ»»ای اس»»� ول اع� ق� ف»»� ن»»�� ن� ط�ر ه اپ�� ه ن»»�% د ك»»� ودت»»�� دوار ن�% ان� ام�ن»»� ت»»�� Kد .ا ن� �ن اش»»�* گ�د�د دی می ش»�* ان� ه�ن»� ار� %tت ه شر ان� ن�% گلسن� كای ان�� ش* ان�� ت% ك�اه� كست� دول م�حور ك�ه م�وج�% روع ش�* كن� ش* ل�ن�لال ف� ت� ه اس»»� دن� ن»»�% ن� زای رس»»� ها ب»»�% �tن د د ه�ن»»� عمراب� ، ام�ن� ط� م�ست� ف� ی ب�%ز چ� ب� ه ك�ار م�ن% ط� ب% م�خاف�� اس�ت� خ�ر� و س�ن�

وان� خت� ع�ت� ها ی�� �tن د اری ار� ه�ن� ش ك�رد . ت�%سن� ا° ه ت�� دل ن�% د ))را م�ن% ش* م�لی ه�ن� شها(( ارت�� گلی� ه ان�� در ب�%زمه غ�لت�وب��ث� ش»»* عه ج�� وس»»� ی او ار� ن�� ق� اوم�ت� م�ت� ت� م�ف»»� اس»»� دی وس�ن� گ»»ز گ�ات»»�� �tت ار د كن� ت»»�% د ، ل�ن� دت�� خ»»د ش»»�* �ا م�ن ی ه»»� ب� اب»»�^ ا ر* ت»»�%

ان� گلس»ن� ارگ�ر در ان�� ب% ك»� ر� دن� خ»� م»� Kار ا ز ش»ر ك»� گ ب»�% ن»»� ورد . ت�^ش ار� ج�% Kه ع�مل ا عت� ن�% ش ه�ا م�مات�� گلی� ه ان�� غ�لت�رح ن� ط»»� ي� ن� لال ج»»�^ ف� �رم�ول اع�ظای اس�ت� �راه�م ك�رد. ق� ان� ق� لال ه�مدوس�ن� ف� ه اس�ت� دن� ن�% راه را ب�%زای رس�ن�كی ار� اپ��ن� دو ه ت�� ود ن»»�% ل ج�� ه م�ن� ا ن�% ن� ال�ث� ب�% د. ه�ر ات�� واه�د ش�* ل ج�� كن� س* دو ت�� ور م�سلمان� و ه�ن� ود ك�ه دو ك�ش* ده ن�% ش�*اه ادش»»»�* رف� ت�^ ل ار� ط»»»� دار ك»»»� �رم�ات»»»�� وان� ق� ه ع�ت»»»� ور ن»»»�% كÆ ار� دو ك�ش»»»* ر ب»»»�� ه ه»»»� ت� غ�ال�ت»»»� اس»»»� دد و رت�� وت»»»�� ت� ور می ب�� ك�ش»»»*

د. وت�� ضوب% می س�* ان� م�ت� گلسن� ان��پ�ری» س»»* ی� غ»»داد ب�� ه م�س»»لمان� ت�� اره ك»»»� ه ف»»�� ت% ی س»»�* رق� مال ش»»* ی و ش»»�* ن¬% ر مال ع»»�� ه ش»»�* ت% در دو گ�وس»»»* ي� زب�� ن� ب»»�� ه اپ�� ن»»�%

ع ار� ال�خ»»اق� �tن ا ه رور� م»� د ن»»�% د. دول�ث� ه�ن»»� م»»� Kود ا ه وج»�% ی (ن»�% ن¬% ر ی و ع»�� رق� ان� ش»»* اك�س»ن� ان� ) ت�^ اك�س»ن� ور ت�^ د ك�ش»* ن� �ن داش»�*ن� Kث� م»»»ردم ا�tب پ*ر ه اك»»»� ر» ك»»»� مپ� ي�ن� ك�ش»»»* وش»»»� ت� د و ار� ب�� ود گ�ردت»»»�� ان� ن»»»�% اك�س»»»ن� ه ت�^ ي�ن� ن»»»�% وش»»»� ت� ان� ب�� واه»»»� ه ج�� اد ك»»»� ت»»»�% Kدر ا ج�ن»»»�

ه ر ن»»�% ح»»% ه م�ن� دی روی داد ك»»� دت�� ای ش»»�* ورده»»� ن� ب�%زج�� ي� رف�� ان� ط»»� ه م�ن»»� خ»»% ن� �ن رد در ب�� پ�ری ك»»� لوگ»»� ر� ج�% پ� د ن»»�� ودت»»�� م�س»»لمان� ن�%د. م�ان� م�لل گ�ردت�� ال�ث� ش�ار� دج��

192

ال ام در ش»»� خ% د ك�ه شرای�� ی ش�* ه�ب% اب� م�د� غضن% د ت�� دت�� س* ت% ت�� د م�وج�% له ه�ن� ور در داج�� ورد دو ك�ش* 1327ب�%زج��ال 1948ه.ش* / د .در ش»� غض»ت% گ�ردت»�� دوی م�ت� كÆ ه�ن� ه دس�ت� ب�� دی ن�% ت% ب��زور گ�ات�� 1329 م م�وج�%مه»ور1950ه.ش* / ش ح�% ی� وان� رب�° ه ع�ت»� اد ن»�% دراب�^زاش»� ن� اب% راج�^ خ»� ت� ون� اش�اس»ی و اب�� ان�� ض»وب��ث% ف»�� ا ت�� م ت»�%

داری �رام�ات»�� م ق� س»ت� د و ش�ی� ار� گ�ردت»�� غ»�� Kد ا لی ه�ن»� های داج�� ت� رق�� ش»* ی� ز ب�� �t«ب ست� ور� خ� وان� ی�� ه ع�ت� هرو ن�% واه�ر ل�غل ن�� ج�%د و ن»� ب�� Kق� ا ان�° د ف»�� د. ره»»پ%ران� م»ردم ه�ن»� ده ش»�* ت»�� ور ب�%زگ�ر� ان� رش�می ك�ش* ت�% وان� ر� ه ع�ت� سی ن�% گلی� ان� ان�� ت�% و ور� ك�ل ل�غ�

ال ه ار� ش»»»»»� ه»»»»»رو ك»»»»»� د. ن�� ن»»»»»� ان� گ�رداب�� ش»»»»»� Kد را ا عه اداری ه�ن»»»»»� وس»»»»»� ا 1950 ه.ش* / 1329ن�� 1343 م ت»»»»»��ت� :1964ه.ش* / ر داس�* ظ� ان� در ت�� دوس�ن� ب�tز را ب�%زای ه�ن� ود اه�داف� ر� ب�tز ن�% ست� ور� خ� م ی��

�ی و م�خلی .ـ1 ان� ف� ادی ، ط�ت% �ی ، ب��ز ن� ا ت�% های ر� اون�� ف� ه ت�� ه ن�% وچ% دون� ن�� د ت�% خاد ه�ن� ای��ی . ـ2 ه�ب% دون� گ�رات��ش* م�د� ج�كوم�ت� ت�%هـ3 ت� ی داس»»�* س»»ب� ال�ی� ه ی س�وس�ن� ت»»% ن� ه ج�% ال ك»»� ن� ج»»� ه در غ�ي� د ك»»� ص»»اد ه�ن»»� �ت زای اق�� ام»»ه ای ب»»�% م ب�%زت�� ت� ط� ت� �ب�

د . اش�* ن% ی ه�م ب�� سب� ی� د ك�موب�� اش�* ت�%ی ب�%زاش�اش دم�وك�راسی . ـ4 اد ج�كوم�ب� خ% ای��ی .ـ5 ارج% اس�ت� ج�� گی در س�ن� غ�دم وات�%سن�

كن� در دوره ی او ت� ل�ن� اق�� ق� ت»»�� ت»»� وق�� �ی ن�� ام»»ه ع�م»»ران� د ب�%زت�� ن»»� ام ج�^ خ»»% د و ای�� ردن� ه�ن»»� ی ك»»� عب� ت� ه»»رو در ص»»� هت� اگ�رج�^ر� پ� د. ن»»�� ر ش»�* پ� ت� در گ»»� ي% ز ش»»ر ب�� ن� ب»�% ي� ا ج�^ ه»»رو ت»�% ت� .ن�� ه اس»»� ت� پ�ری» داس�* س* ی� ت� ب�� ی اه�مي� ارج% اس�ت� ج�� ل س�ن� م�ساب�°

م»ود ) مه ن�� مي� ود ض»�� اك�Æ ج»�� ه ج»�� ن� را ن»�% م�ي� ن� ش»رر� Kی ار� ا س»* خ� ر ی�% مپ� ز ش»ر ك�ش»* ان� ب»�% اك�س»ن� ا ت�^ 1335ادامه درگ�پ�ری ت�%م»»»»»ود )1956ه.ش* / ص»»»»»رف� ن�� د را ه�م ت�� اك�Æ ه�ن»»»»»� ال در ج»»»»»�� غ»»»»»� عمراب� ب�^زت�� ن� م�س»»»»»ت� ي� ن� م ( . وی ه�مخ»»»»»^

ه»»ان� در1961 ه.ش* / 1340 رگ� ج�% ز� عه»»د ار� ره»»پ%ران� ب»»�% دم ت�� ت� غ»»� هض»»� دمی در ن�� ف� ش»»* ی� ا ب�� ه»»رو ت»»�% م (. ن��193

ال 1950دهه هرو در ش»»� ود. مرگ� ن�� شوب% می س�* داری دوران�1964 ه.ش* / 1343 م�خ% ات»»�� ات�^ م و ت��وش* ح� ت� د را دس»»� لی ه�ن»»� اب� داج�� ن»»% اس»»پ�ری» ب�* ه»»ادر ش�* ی ل�غ»»ل ن�% ع»»ب� غ»»دی ت�� ز ت�% �t««ب س»»ت� ور� خ� ج�ك»»وم�ت� و ع�م»»ر ی��

�ی ك�رد. دگ�رگ�ون�

ال�های ول ش»»»� ك»»»ه» در ط»»»� ن� اص»»»ه اب�� ن� و1965 – 1966 ه.ش* / 1344 – 1345ج�� ي� وای ج�^ م ف»»»�ود. ده ن�% �راوان� ش�* ارمی ه�ای ق� Kاا وش* ت�� ح� ر� دس�ت� پ� ر» ن�� مپ� ورده و ك�ش* Kوم ا د ه�ح% ه�ای ه�ن� ه مرر� ان� ن�% اك�سن� ت�^

كن� د ل�ن� ن� س»* خ� ام�ان� ی�% د را ش»� ی ه�ن»� ارج% لی و ج»�� اع داج�� ه اوص»�� ر چ»^ هرو اگ»� پ�ر ن�� دی دچ� ب�tزا گ�ات�� د ن� اب% اب�� خ� ت� اب��ال ورد. در ش»� Kود ا ه وج»�% د ن»�% زای ه�ن»� دی را ب»�% دت»�� ل ج�% گ»زه م�س»اب�° ب% ك�ن� ر� اب� در خ»� لاف»�� ن� روع اج�� 1348ش»*

ود1969ه.ش* / ه وج»�% دی را ن»�% دت»�� گ»زه ج�% ب% ك�ن� رد و خ»�ر� غاب% ك»� ش»* گ»زه ات�� ب% ك�ن� دی ار� خ�ر� ب�tزا گ�ات�� د ن� م اب��ه ورد ك�ه ن�% Kدی )) ا گزه گ�ات�� ب% ك�ن� ا ك�م»»كÆ(( خ�ر� ست� ت»»�% وات�� ط ن�� ف� دی ق�� ب�tزا گ�ات�� د ن� ارل�مان� اب�� د . درت�^ م�عروف� ش�*

كن� د ل�ن� مات»�� ی ن�% اق� زی ت»»�% �t««ب س»»ت� ور� خ� س»»ت� در ت�^س»»ت� ی�� وات�� ه ن�� ر چ»»^ ه اگ»»� خ% ن� �ن اورد . درب�� ن� ی اع�ي�ماد ب�� ها را° ست� ی� ك�موب��ه اس»ی را ن»�% ه»ای س�ن� �tن اد ر� Kدی ا م گ�ات»�� اي�� ه ج»�� د ك»� ن� كس»* ولی ت�� اد . ط»� ن»� لاف� اق�� ن� ارل�م»ان� اج�� ه ی دول�ث� و ت�^ ان�� م�ن�گ»»ز �tت ار د ه ت»»�% ود ك»»� الی ن»»�% د . اپ��ن� درج»»� كن»»� دان� اف�� ت»»�� ه ر� ود را ن»»�% ن� ج»»�� ي� ال�ف� اره ای ار� م�خ»»� ورد و ت»»�^ Kق� درا غلت»»� ال�ث� ت�� ج»»�د. دت�� گ ش»»�* ن»»� گز وارد ج�% �tت ك»د ا ت�� ی ت»»�% رق� ان� ش»* اك�س»»ن� ی م»ردم ت�^ لال ط�ل»ب% ف� ت� ت� اس»� هض� اط�ر ن�� ه ج�� ان� ن�% اك�سن� د و ت�^ ه�ن�

خت� ش* را ی�� عه ارت�� وس»»� اس»»ی و ن�� ه»»»ای س�ن� �tن اد ر� Kق� ا غلت»»»� ان� ، ت�� اك�س»»ن� ه ت�^ ن»»»�� ح%ر� دی در ی�� ی» دول�ث� گ�ات»»�� پ�رور� ن»»��م�ان� ار� وروی ، ش»»»� خ»»»اد س»»»�* ان� ، ای�� اك�س»»»ن� ا ت�^ ط»»»ه ت»»»�% م رات�% خكت� عه و ی�� وس»»»� ر� ن�� پ� ن� ن»»»�� Kرارداد . ت�^ش ار� ا � غاع ق»»»� ال�ش»»»*

د. ن� س»»* خ� م ی�% خكت� دی را ی�� م گ�ات»»�� اي�� ت� ج»»�� عي� وق�� وم م»»� ه»»ان� س»»� ام�ع ج�% ت� در ج»»�% غ»»ال�ي� ن� و ق�� لس»»ظي� ش* ف�� خ� ادی ی�% ر� Kاال اب� ش»»»»»»� ات»»»»»»�% خ� ت� ت%1977 ه.ش* / 1356در اب�� وج�% اس»»»»»»ی م»»»»»� ه»»»»»»ای س�ن� �tن اد ر� Kق� ا غلت»»»»»»� وع ت�� م م�وض»»»»»»��

م اي�� ر ج»»�� غ»»د اگ»»� ال ت�% د .ش»»� ات�� زی رش»»� �t««ب س»»ت� ور� خ� ه ی�� ای را ن»»�% ی دش»»� وراج% ده م»»� دی ش»»�* م گ�ات»»�� اي�� كس»»ت� ج»»�� ش�*194

ك»»ه در �tت ه ط�ور د ن»»�% ام»»� ن� اسی او وارد ب�� ت� س�ن� ي� ن* ه ج�ن� ه ای ن�% %Êن ر كن� ص� د ل�ن� ت� ش�* داس�* ار� ت� ت�% ه ط�ور م�وق�� دی ن�% گ�ات��ال گ»»»»»پ�رد.1980 ه.ش* / 1359ش»»»»»� ت� ت�% زی را دس»»»»»� �t«««««ب س»»»»»ت� ور� خ� ت� ی�� س»»»»»ت� س»»»»»� وات�� گز ن�� �tت ارد م ت»»»»»�%

ر دهه حولاب� اواخ�� .1970ی�� ت� ل ش�اج�� ل�ر� د مپ�ر� لی ه�ن� اب� داج�� ن% گز ب�* �tت ارد ت�%ه ورش* غ�لت»»»� ا س»»»�* ام ت»»»�% ش»»»� Kال�ث� ا د و ات»»»�� ودت»»»�� �ر� ی اق� ر� ا دول�ث� مرك»»»� ود ت»»»�% ت� ج»»»�� ال�ق� ه ی م�خ»»»� كها ب�%زدام�ت»»»� ن� س»»»�عه وس»»� ر� ادام»»ه ن�� پ� ت� ن»»�� معي� ع ح�% �Êن د ش»»ر . رش»»�* ت� اج�� راه�م ش»»� � زای دول�ث� ق»»� گ»»ال درد ش»»ر ك�لی ب»»�% ي� ن� ب�% �tپ ر م�ه»»اخ�%

ال ه در ش»� د ك»� ت� ه�ن»� معي� رد ؛ ح�% ه ك»� كل م�واچ»% ا م�ش* د را ت�% صادی ه�ن� �ت ز1947 ه. ش* /1326اق�� م ب�%زاب»�%ود در اش�ل 350،000،000 ق�ر ن�% ه 1980 ه.ش* / 1360ت�� د.660،000،000م ن�% ق�ر رس�ن� ت��

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ان� ت�% اك�سن� ت�^ال اح در ش»»� ن»»� ا ج�% دی ت»»�% اك�راب� گ�ات»»�� د� اس»»ی1944 ه.ش* / 1323م»»� دب� س�ن� ط� وج»»� زای چ�ف»»� م ب»»�%

ل ه در اش»»� خ% ن� �ن د در ب�� ی ب��زس�ن� ان�� ه ج�% د ،ن�% اره ه�ن� ه ف�� ت% ان�1947 ه.ش* / 1326س�* اك�س»»ن� د ، ت�^ ا ه�ن»»� م ه�مگ»»ام ت»»�%ت� . اق�� لال دس�ت� ت�� ف� ه اس�ت� ر� ن�% پ� ن��

ل ده»»»ه ان�1950ار� اواب»»»�� ن� ن� س»»»* ات�� د. ج�% گ»»»ال ش»»»�* ي� ی م»»»ردم ب�% ب� ب�� ا ارص»»»�� ا ت�� ه ت»»»�% ان� م�واچ»»»% اك�س»»»ن� م دول�ث� ت�^د ودت»»�� گ»»الی ن�% ي� ان� ب�% ت»»�% ه ر� ن� ن»»�% �tپ د س»»* خ� ت� ی�% مي� ان� رش»»� واه»»� ه ج�� گ»»ال ك»»� ي� ی م»»ردم ب�% ب� ب�� ا ارص»»�� ا ت�� ورد ت»»�% اح در ب�%زج»»�� ن»»� ج�%

ان� ر� ه ب�%زم»»»پ� خ»»»»% ن� �ن د. در ب�� دت�� س»»»»* د ت�� اش»»»»�* ان� ت�% اك�س»»»ن� اس»»»»ی ت�^ دب� س�ن� من� وج»»»� ض»»»� ه م�ت� ی ك»»»� ان�� وه ه»»»� ت� ه س»»»�* ل ن»»»�% وش»»»� م�ت�داوم ت% ت»»�� وج�% ی م»� ر� اب� ج�ك»»وم�ت� مرك»»� ن% ر� غ�دم ب�* پ� غد ن�� د. در ش�ال�های ت�% وده ش�* �ر� گال اق� ي� ی مردم ب�% ب� ب�� ا ارص�� ت��

ال د . در ش»»»»»� ان� ش»»»»»�* اك�س»»»»»ن� لی ت�^ ت� داج�� اس»»»»»� ل س�ن� گی م�س»»»»»اب�° ن� ق� س»»»»»�* Kم1956 ه.ش* / 1335ا س»»»»»ت� م ش�ی�ود ا ك�س»ی ن»�% در م»پ�رر� كن� زال اش»� ب»�� مه»ور» ر* ش ح�% ی� ن� رب�° د. اول�ي� مهوری ش»�* م ح�% ست� ه ش�ی� دل ن�% داری ك�ل م�ن% �رم�ات�� ق�ا اب� ت»»�% لاف»»�� ن� عه اج�� وس»»� ت� . ن�� داس»»�* ی ت�� ب� ن»»� وب�� گ»»ال م�خت% ي� د م»»ردم ب�% ز� ی در ب»»�� رق� ان� ش»»* اك�س»»ن� دار ت�^ �رم�ات»»�� وان� ق� ه ع�ت»»� ه ن»»�% ك»»�

195

اب% می خ»% اك�م ، ای�� ب% و دول�ث� ج»� ل خ»�ر� اب»�% ی در م�ف� رق� ان� ش»* اك�س»ن� اب% ت�^ ر� پ�ر اخ»� س»* ی� ه ب�� كل ه�رچ»^ ش»* د و ت�� ه�ن�كن� دول�ث� د. ل�ن� ن� لی را ج�ل ك�ن� ل داج�� اسی م�ساب�° وه ه�ای س�ن� ت� ه س�* وش�ل ن�% ا ن�� ان� ت�% اك�سن� مود ك�ه رهپ%ران� ت�^ ن��

ه ل ن»»�% وش»»� م»»ود . ن�� اب� ن�� ن»»% �راری ب�* عی در ب�%زق»»� امی س»»� ظ»»� های ت�� ه روش»»�* ل ن»»�% وش»»� رب% ن�� ه ع»»�� كی ن»»�% �Êت د ز� ا ب»»�� ان� ت»»�% اك�س»»ن� ت�^ال ه در ش»� ت� ك»»� ش* رق�� ی� د ب�� دان� ج»� ا ت»�% ان� ت»»�� ام�ن»»� ظ� وب%1958ه.ش* /1337ج�ك»وم�ت� ت�� زال ان»�� ب»�� م ر*

ان� در وب% ج»»�� . ان�� ست� ش* ای او ت�� ه ج�% ود ن�% ا» ك�رد و ج�� غف� ه اس�ت� ا را وادار ن�% دمپ�رر� مهور» اش�كن� ش ح�% ی� ان� ، رب�° ج��ه ظق»� م»ان� ع�م»ران� م�ت� ي� یش ب�� و و ش»� ت� ن� وب��ث� در ش»� رب% وع�ض»� ا ع»�� خ»اد ت»�% وروی راه ای�� ه س»�* د ن�% كی ه�ن� �Êت د ز� ب�%زاب�%ز ب��كی �Êت د ز� لامی و ب»�� دب� اش»� ز وج»� ه ب»�% كت»� ت� . ت�� رق�� ش* گ»� ی� د ب�� ا ه�ن»� امی ت�% ظ� له ت�� ات�% صادی و م�ف� �ت وس�عه اق�� ای را ب�%زار ن��ل»ه اس»ی در داج�� �ی س�ن� لاج�ان� ااص»� م ت�% وا° ه ن»�� ت% ك»� ي% دان� س»� ه ت»�% ان»�� اورم�ن� وره�ای م�س»لمان� ج�� ه ك�ش* پ�ر ن�% س* ی� ه�رچه ب��

دن� ن� درب� رس»»»� ه ف»»»�� د. ن»»»�% س»»»* ع ت�� ز واق»»»�� ب�* و° گ»»»ال م»»»� ي� م م»»»ردم ب�% ت� ت� ع�ط� معي� ن� ح�% ي� اج�� رام ش»»»� Kر� در ا پ� ود ن»»»�� ت»»»% ور ب�� ك�ش»»»*ان� ) ی ج»»»»»�� خ»»»»»ب� زال ی�� ب»»»»»�� درال )1969 ه.ش* / 1348ر* ه.ش* /1349 م ( و اغ�لام ج�ك»»»»»وم�ت� ف»»»»»��

دی1970 ه ی ام�ن»»»� ن»»»�� ورد ، رور� Kزا گ»»»ال را ب»»»�% ي� های م»»»ردم ب�% ت� واس»»»� اره ای ار� ج�� س»»»ت� ت»»»�^ وات�� ه می ن�� م ( ك»»»�ول ه در ط»»»� كÆ ك»»»� ب% ع»»»وام�لی ل�ن»»»� ر� ر خ»»»� ت% ال�رح�م»»»ان� ره»»»پ% ي� خ� م�خ% د ، س»»»�* م»»»� Kمار می ا ه ش»»»�* ان� ن»»»�% اك�س»»»ن� زای ت�^ ب»»»�%ود؛ ورده ن»�% Kه دس»�ت� ا �ی ن»�% �راوان� ت� ق»»� ي� �Êب و ی م�خت»% رق� ان� ش»»* اك�س»»ن� اری ت�^ ن� ود م�خ� ود ب�%زای ك�ست% ج�� اب� ج�� ارر� م�ن%

�ی ارل�م»»»»ان� اب� ت�^ ات»»»»�% خ� ت� ی1970 ه.ش* / 1349در اب�� خ»»»»ب� ه ی�� خ»»»»% ن� �ن ورد . در ب�� Kت� ا ه دس»»»»� اط�عی ن»»»»�% ی ف»»»»�� پ�رور� م ن»»»»��ار روع ك»� د. اوار� ش»* می ش»�* ظ� ای ت�� پ�روه»»� ه ن�� ل ن»»�% وش»»� رد و م�ت� ی ك»� وس»* م ن�^ س»»* ل ج�^ اس»ی م�س»»اب�° ان� ار� ج»�ل س�ن� ج»��

ت% ي� اب% م�خ% خ»»� ت� ه اب�� د ك»»� ن� كس»»* اد . ام�ا ط�ولی ت�� گال ات��سن� ي� ورش* مردم ب�% ل س�* اب�% لوگ�پ�ری» ك�رد و در م�ف� ارل�مان� ج�% ت�^دب� ه ش»»»»�* ال�ث� را ن»»»»�% ن� ات»»»»�� Kزا ان� ب»»»»�% ی ج»»»»�� خ»»»»ب� س»»»»لط ی�� گ»»»»ال ت�� ي� ی ب�% ال�ب� ت� ج�ك»»»»وم�ت� ات»»»»�� اس»»»»� ه رت�� ال�رح�م»»»»ان� ن»»»»�%

ر و ره»»پ% ون»»�� ارغ�لی ن�% ف� وال�ق� ان� و د� ی ج�� خب� لاش* ی�� ف� ك�رد. ت�� عت� ض� ان� ))ت�� اك�س»»ن� ب% م»»ردم ت�^ ر� ن�(( خ»»� ي� اف�� زای ت»»�� ب»»�%ان� اك�س»»ن� ل ت�^ اص»»� د ف�� ان� در ج»»� ن� دوس»»� ن� ه�ن� ي� رف�� �رار گ»»� د. ق»»� ه م�ات�� خ% ن� �ن ی ب�� ت% ال�رح�مان� ن�% ي� ا م�خ% اسی ت�% راه ج�لی س�ن�

196

دی هدت»»»�� ر� ن�� پ� د ن»»»�� زای ه�ن»»»� كن� ب»»»�% ود ل�ن� ان� ن»»»�% اك�س»»»ن� دب� ت�^ عی اش�اس»»»ی در راه وج»»»� ات�� ه م»»»� ی اگ�رچ»»»^ ن¬% ر ی و ع»»»�� رق� ش»»»*ان� اك�س»ن� مودن� ت�^ دان�� زای ج»�% ان� را ب»�% م»� د ر� گ»ام ره»پ%ران� ه�ن»� د . در اپ��ن� ه�ي� م»� Kمار می ا ه ش�* امی ار� دوس�و ن�% ظ� ت��

ان� در اك�س»»ن� امی دول�ث� ت�^ ظ»»� ال�ث� ت�� ه م�حض� دج»»�� ن� ن»»�% اب�%زاپ�� ن»»� د. ب�% دت»»�� ت% دت�� اس»»� ی م�ن� ن¬% ر ان� ع»»�� اك�س»»ن� ی ار� ت�^ رق� ش»»*Æا ك�م»ك ی ت»�% رق� ان� ش»* اك�س»ن� د در ت�^ ی» ه�ن»� پ�رور� د . ن»�� دت�� گ ش»�* ن»� ان� وارد ج�% اك�س»ن� ا ت�^ د ت»�% امی ه�ن»� ظ� پ�روه�ای ت�� داك�ا ، ن��ش ی� ش»� ا° د ال�ن� دت�� ورج�% د.ك�ش»* ی ش»�* رق� ان� ش»* اك�س»ن� لال ت�^ ف� ت� ت% اس»� وج�% گ»ال م»� ي� ش* ب�% خ� ادی ی�% ر� Kپ�روه�ای م�سلخ ا ن��گ»»»ال ي� ی ب�% دان�� د.ج»»»�% اب% گ�ردت»»»�� خ»»»� ت� ن� اب�� Kمه»»»وری ا ت� ح�% اس»»»� ه رت�� ت% ال�رح�م»»»ان� ن»»»�% ي� د و م�خ% ده ش»»»�* ام�ن»»»� گلادش* ت�� ي� ب�%زی �t«ب س»ت� ور� خ� ه ی�� و ن»�% ون»�� مه»»وری» و ن�% اس»�ت� ح�% ه رت�� هی ن»»�% ل ال� ص»»� اب% ف�� خ� ت� ان� و اب�� ی ج�� خب� وط ی�� ت% س�ق� م�وج�%د. در گلادش* ح�م»»»اب��ث� ك�ردت»»»�� ي� د و ب�% ن� ( ار� ه�ن»»»� ي� ر� ج�^ ه خ»»»�% س»»»ت� )ن»»»�% ی� وره�ای ك�موب�� گ ك�ش»»»* ن»»»� ول ج�% د. درط»»»� ش»»»�*امی ظ»� خ»اد ت�� ا ان� ای�� و ت»»�% ت� ن� م»ان� ش»� ي� ه ب�%زاش»�اش ب�� رب% ك»»� هان� ع»�� ارك�مكÆ ار� ج�% ظ� ت� ود اب�� ا وج�% ان� ت�% اك�سن� عوض� ت�^اد� خ»»»� ه ای�� دی ن»»�% دت�� های ش»»�* ش»»* و گ�رات�� ون»»�� ا ن�% د ت»»»�� اع�ت* ش»»�* ن� ام»»ر ت»»»�% ك»»زد. ه�مي� ت� ت�� اق�� ه ك�مكی درت»»�� گون»»�� خ^ ت� ، ه�ن� داس»»�*رد عی ك»»� ال س»»� ن� ج»»� ور در غ�ي� ظ»»� ه اپ��ن� م�ت� دن� ن»»�% ن� زای رس»»� د. وی ب»»�% دا ك�ن»»� ن»»� رب% ب�� ل ار� ع»»�� ف� ی م�س»»ت� ب� اس»»� س�ن�ه ی ن»»»»�% ن�% ا ت� ت»»»»�� زای دس»»»»� راوان� ب»»»»�% � د م�س»»»»اع�ی ق»»»»� عه ده»»»»� وس»»»»� د ن�� س»»»»ت� و ه�ن»»»»� ی� ن� ك�موب�� ي� ا ج�^ ود را ت»»»»�% ط»»»»ه ی ج»»»»�� رات�%رد ا ك»»� ف»� ش* ع�م»»ده ای ات�� ق� ان� ت�� اك�س»»ن� امی ت�^ ظ»� درب� ت�� وب��ث� ف»�� ق»� س»ت� در ت�� وات�� ه ای ك�ه می ن�� ی ه�ست� ول�ور* كت� ت��ود ه ن»»»�% �ت»»» اق�� ن� �ی ب�� راوان� � عه ق»»»� وس»»»� ی ن�� اورر� لاف� ك�س»»»* زج�� ه ب»»»�% ان� ك»»»� اك�س»»»ن� ی ت�^ عب� ت� عه ص»»»� وس»»»� ه ن�� و ن»»»�% ون»»»�� ار ت�%س»»»ت� . ن�% ه ك»»»� ن»»»�%ی را راه ن¬% ر� ارل�م»»اب��ز و خ»»� ام ت�^ ظ»»� ه ت�� ل ن»»�% وش»»� لی ن�� ت� داج�� اس»»� ن� در س�ن� ي� ن� اض»»ی می داد .وی ه�مخ»»^ ت� ج�� اه�مي�ی می ن¬% ر� م خ»»� س»»ت� ن� ش�ی� ك»»ه ه�مي� ن� ل ار� اب�� اف»»�� س»»ت� غ�� لی می دات�� كلاب� داج�� ل م�ش»»* زای ج»»� ی ب»»�% ب% اس»»� ل م�ن� ج»»�ار ی ت»»�% ن¬% د خ�ر� دت�� اب� ش�* ارر� ار� م�ن% غ�� Kاا كه ت�% ات�� ن� و گ�ردد. ج�^ ن� ن�� ي� ال�ف� دن� م�خ� غال ش�* له ای ب�%زای ق�� ست� وس�ن� وات�� ن��ای �t««ت ه ك�ود ت»»� م�ن� ن� ر� Kال ا ن»»% ه دب�� ورد و ن»»�% هم ج»»�� د ن�% اس»»ی م�من»»� اب� س�ن� خ% ن� س»»* ز ت�� ان� ب�%زاب»»�* اك�س»»ن� لی ت�^ اب� داج�� ن»»% گ»»ز ب�* �tت د

امی ظ»»� و1977 ه.ش* / 1356ت�� ون»»�� ا ن�% �t««ت د. ت�^ش ار� ك�ود �راه�م گ�ردت»»�� اء ال�ح»»ق� ق»»� ن� زال ص»»�� ب»�� ه ره»»پ%ری» ر* م ن»»�%197

ال د . ار� ش»»� دام گ�ردت»»�� م»»ه و اغ»»� وروی در1980ه.ش* / 1359م�خاك� امی س»»�* ظ»»� ال�ث� ت�� ه دج»»�� ه ن»»�% وچ»»% ا ن�� م ت»»�% . ت� اق�� ات��ش* ت�� �ر� ان� اق� اك�سن� ه ت�^ خده ن�% �الاب� م�ن امی ات�� ظ� ان� ك�مكÆ ه�ای ت�� سن� ات�� غ� اق��

م س* صل ش�* ف��

ا س�ن� Kی ا رق� وب% ش* ت� ج�%

ل ع�مومی م�ساب�°د ، ش ، ه�لن»»� گلی� دن� ان�� ده ش»»�* ت% رات»»�� وج�% ا م»»� ن»»� �ی دوم م�وق�� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ن� در ج�% اپ�^ ه ر* ای اول�ت»»� ی ه»»� پ�رور� ن»»��ول لال ط�لث% در ط»»� ف� ت� ای اس»»� پ�روه»»� د ن�� د. رش»»�* ی ش»�* رق� وب% ش»»* ت»»� ای ج�% ن� س»»� Kخ»»ده ، ار� ا �الاب� م�ن س»»ه و ات»»�� �رات�� ق�زای د راه را ب»�% م»� Kود ا ه وج»�% گ ، ن»�% ن»� ن� ، ت�^ش ار� ج�% اپ�^ كس»ت� ر* ی ار� ش�* اس»* لا° ت�� ل ج�� ه دل�ن»� ی ك�ه ن»�% �رص�ب� گ و ق� ن� ج�%

س»ت� ی� م ك�موب�� ي�� �راری رر* ود و ب�%زق»� س»م ه�م»راه ن»�% ی� د ك�موب�� ا رش»�* ه ت»�% ا ك»� ن� س»� Kی ا رق� وب% ش»* ت»� وره�ای ج�% لال ك�ش»* ف� اس�ت�ه ش»رع�ت� ت� ن»�% ال داس»�* ن»% ه دب�� وره�ارا ن»�% ن� ك�ش»* Kوروی در ا خ»اد س»�* ود� ای�� ق»� عه ت�� وس»� ه ن�� ن� ك»� ي� مالی و ج�^ در ك�ره ش»�*

مود . ل ن�� دب�� ن% �ی ب�� هان� ل ج�% ه م�ساب�° ه را ن�% ظق� ل م�ت� م�ساب�°ه ه را ن»»�% ت� س»»�* ت� گ�د� عي� وق�� درب� و م»»� ا ف»»�� د ت»»�� راوان� ك�ردت»»�� � عی ق»»� عمارگ�ر س»»� ت� وره�ای اس»»� گ ك�ش»»* ن»»� ت�^ش ار� ج�%وره�ای ا ك�ش»»»* د ت»»»�� م�دت»»»�� Kدد ب�%زا د در ص»»»� دت�� ه رو ش»»»�* د م»»»ردم رون»»»�% دت�� اوم�ت� ش»»»�* ا م�ف»»»� ون� ت»»»�% كن� ج»»»�^ د ل�ن� ورت»»»�� Kت� ا دس»»»�س»»ه �رات�� لاش* ق� د . ت�� ورت�� Kود درا اض ج�� ه ه�ای ج�� خادن�� وب��ث� ای�� ه ع�ض� لال ن�% ف� ظای اس�ت� ا وغ�ده اع� عمره را ت�% م�ست�

س»»ه ) �رات�� ام�ع»»ه ق� ه ج�% ن� ن»»�% ي� د وج�^ وره�ای ه�ن� دام�اب�1945 ه.ش* / 1324ب�%زای وارد ك�ردن� ك�ش* م ( اف»»��ی دوب��ز� د و ات»»�� ه ه�لن»»� خادن»»�� ش ای�� ی� ش»»� ا° زای ت�� د ب»»�% های1945 ه.ش* / 1324ه�لن»»� ش»»* ام ك�وش�* خ% م و ش»»رای��

ا ) ه م�الات»»»�� خادن»»»�� اد ای�� خ»»»% زای ای�� ان� ب»»»�% گلس»»»ن� ود.1346 ه.ش* / 1325ان�� دام�اب� ن»»»�% ل اف»»»�� ن»»»� ن� ن� ف�� م ( ار� اپ��ه دن� ن»�% ن� زای رس»� وره�ا ب»�% ه ك�ش»* گون»�� ن� ه اب�� ود ك»� امی راهی ن»�% ظ»� وای ت�� ه ك�ارگ�پ�ری ف»� ی و ن�% ب� م ه�ای ش�لظن� ي�� ط� رر* چ�ف�

198

اب� س»»»»* اق�� كن� م�ن� د ل�ن� دت»»»»�� ی م�ات�� اق� ا ت»»»»�% غص»»»»� ی ت�% ب� لظن� ای ش»»»� م ه»»»»� ي�� ه رر* د . اگ�رچ»»»»^ ن»»»»� ن� ش* می گ�رف�� ی� ود در ب�� دف� ج»»»»�� ه»»»�، رق� ل»»»»وك�Æ ش»»»»* وی ت�� ادی و م�عت»»»»� ا ك�م»»»»كÆ م»»»»� ن� ه�م ت»»»»�% Kدب� ا م»»»»� ن� و درار� ي� وب�� گه»»»»ای ج»»»»�� ن� كل ج�% ه س»»»»�* امی ن»»»»�% ظ»»»»� ت��خ»»»ده �الاب� م�ن د.ات»»»�� ن� گ�ردت»»»�� ي� د و ج�^ ها دره�ن»»»� س»»»ت� ی� ا وك�موب�� س»»»ت»� ه»»»� ال�ی� وت�� اس�ت� ی ت�� پ�رور� ت% ن»»»�� وج�% ام م»»»� خ% ش»»»رای��

ن� Kه ا ر� ن»»�% پ� ی ن�� ت� و ك�مكÆ ه�ان�� داس�* ام�ساغ�دی ت�� دان� ت�� ن� ر ج�^ ظ� ه ت�� ظق� سه در م�ت� �رات�� عمار ق� ه ادامه اس�ت� ت� ن�% سي% ت��س»م در ی� د ك�موب�� خ»ده ار� رش»�* �الاب� م�ن �ی ات»�� گ»زان� گ ش»رد و ت�� ن»� عه ج�% وس»� ن� ام»ر ن�� رد. غ�لث� اش�اش»ر اپ�� ور می ك»� ك�ش»*ی ن¬% ر وره�ای ع»»�� ا ك�ش»»* د� ود . ل»»� ر� � �ی اق»»� گ»»زان� ن� ت�� ز اپ�� ر� ب»»�% پ� ره ن»»�� گ ك»»� ن»»� ن� و ج�% ي� س»»م در ج�^ ی� ی ك�موب�� پ�رور� ود. ن»»�� ه ن»»�% ظق»»� م�ت�

ر� م»»رك�ث% ار� پ� ی ن»»�� ان�� ه ه»»� خادن»»�� د ، ای�� ن� ن� اج�� د ش»»� غف»»� ه م�ت� ظق»»� وره�ای م�ت� ا ك�ش»»* ه ت»»�% ه ای ك»»� داگ�ان»»�� ه»»ای ج�% مان�� ي� ز ب�� غ�لاوه ب»»�%ال د. در ش»»»� اد ك�ردت»»»�� خ»»»% ا ای�� ن� س»»»� Kی ا رق� وب% ش»»»* ت»»»� س»»»ت� ج�% ی� ر ك�موب�� پ� وره�ای غ»»»� م1950ه. ش* /1329ك�ش»»»*

وره�ای ط ك�ش»»* وس»»� ا ن�� ن� س»»� Kی ا رق� وب% ش»»* ت»»� وب% و ج�% ت»»� ص»»ادی ج�% �ت عه اق�� وس»»� ارك�ث� در ن�� زای م�س»»* و ب»»�% ام»»ه ك�لمت»»% ب�%زت��د. ت�^ش م�دت»»�� Kدرا �ن Kوب��ث� ا ه ع�ض»»� ور ن»»�% ت� ك�ش»»* س»ت� و ه�ق� ی� ه ب�� د ك»� م»� Kود ا ه وج»»�% ع ن»»�% اق�� پ�رك�Æ ال�من»»� ام�عه م�س»»* و ج�% ع�ض�

ت� . در اش�ل اق�� اد ت�� غف� و ات�� ت� مان� ش�ن� ي� ن� ب�� Kوش1966 ه.ش* / 1345ار� ا ان�� ن� ی و اق�� ان�� س�ن� Kورای ا م س�*وره�ای ان� ك�ش»* اس»ی م�ن»� ي�م»اع�ی و س�ن� ص»ادی ، اج�% �ت ه»ای اق�� �tن ور گ�س»پ�رش* ه�مكار ظ� ه م�ت� س�ناك�Æ ( ن�% Kر ) ا پ� ك�ت�من� م�ل»»»ل ج% غ»»»د ای�� ال ت�% د . ش»»»� م»»»� Kو ا ه وج»»»�% ر» ن»»»�% پ� وش ك�ت»»»� ان�� ن»»»� ه اق�� ور� ی و ج»»»� رق� وب% ش»»»* ت»»»� ای ج�% ن� س»»»� Kس»»»ت� ا ی� ر ك�موب�� پ� غ»»»�

ا س�ن� Kی ا رق� وب% ش* ت� ج�%ن� )) Kسه ا Kد. (( ا هاده ش�* اد ن�� ن� ن� ه ب�% ظق� ن� م�ت� Kوره�ای ا صادی ك�ش* �ت ی و اق�� ب� ط ق�� وس�عه روات�% ب�%زای ن��

ن� ، ي� د و ج�^ ر� ه�ن»� ه خ»�% كن� ن»�% د ل�ن� ن� �ن ه داش»�* ظق»� ی در م�ت� هان�� ت� رق�� ش»* ی� س»ت� ب�� ی� پ�روه�ای ك�موب�� گ شرد ن�� ن� ل ج�% در اواب��ني�ن� ) لن»»»»»»»»»»� ن� ی ) 1954 ه.ش* / 1333در ق�� ال�ر� ی )1960 ه.ش* / 1339 م ( م»»»»»»»»»»� ز� دوب�� م ( و ات»»»»»»»»»»��

ي�ن� ال�مل»»ل1966 ه.ش* / 1345 س»»م ب�% ی� ن� ك�موب�� ز اپ�� د . غ�لاوه ب»»�% دت�� كس»»ت� ش»»�* جم»»ل ش�* �ام م�ن خ% م ( ش»»رای��

199

وك�Æ و ح�م»»اب��ث� هان�� ت� اده س»»� اه�ر� ن� ار� ش�* ي� د. ح�ماب��ث� ج�^ مات�� ی ن�% اق� خد ت�% �ه ض�ورب� م�ن ست� ن�% وات�� ت� ه ب�� ظق� ر� در م�ت� پ� ن��د. وح� ش�* ور در م�ورد ك�ام�ت% لاف� دو ك�ش* ن� ت% اج�� ول م�وج�% وروی ار� ل�ون� ن�� خاد س�* ای��

ش* ی� ش* ار� ب�� ی� ام ب�� ن»»»� �ن وروی ار� وب�� خ»»»اد س»»»�* ن� و ح�م»»اب��ث� ای�� ي� ام و ج�^ ن»»� �ن ان� وب�� لاف� م�ن»»� ن� ن� اج�� Kت�^ش ار� ان� ي� اف�� ت� ت»»»»»�� ا اه�مي� ر ت»»»»»�% پ� د. در دو ده»»»»»ه ی اچ»»»»»� ه گ�ردت»»»»»�� ظق»»»»»� ور در اپ��ن� م�ت� لاف� دو ك�ش»»»»»* ن� د اج�� ت% رش»»»»»�* وج�% م»»»»»�

ر� پ� پ�ری ن»»»�� س»»»* ی� ت� ب�� ي� ه»»»ان� ، ج�ساس»»»� كÆ ج�% �tب اط�ق� اس»»»پ�راب��ز وان� م�ن»»»� ه ع�ت»»»� رام ن»»»�% Kد و ا ای ه�ن»»»� وش ه»»»� ان�� ن»»»� اق��اب� ارر� عه م�ن»% وس»� ا ن�� ارن� ت»�% ن� ام»ر م�ف»� ود . اپ�� ان� داده می س»�* س»* ها ت�� درن�� ر» ف»�� ط ل»پ% وس»� ه ن�� ظق»� ه اپ��ن� م�ت� ت� ن»�% سي% ت��

وده اس�ت� . ی وب�%زمه ن�% ی ، م�ال�ر� دوب��ز� ني�ن� ، ات�� لن� ن� ان� در ق�� م�سلمات���ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ام ت�% ن� �ن وب��

ور ن� ك�ش»* Kام»پراط�ور» ا �وان ه ع�ت»� ودای را ن»�% ان�° ام ت»�% ه ت»�� ص»ی ن»�% ح� ا س�* ی ه»� ب� اب»�^ ام ، ر* ن� �ن ال وب�� غ� گام اس�* در ه�ي�د. ودت�� ضوب% ك�رده ن�% م�ت�

ای� پ�روه»»� اوم�ت� ن�� ا م�ف»»� د ت�% م�دت�� Kام ب�%ز ا ن� �ن ه وب�� ت� ن�% گ�س* ار� گ در ص�دد ت�% ن� ان� ت�^ش ار� ج�% شوت�� �رات�� گامی� ك�ه ق� ه�ي�ه لال ط�لث% م�وس�وم ن�% ف� ه ))اس�ت� ت� ان�(( وب��ث� م�ن� ش»وت�� �رات�� ه ق� ر چ»^ د . اگ»� دت�� ه ش»�* ن� م�واچ»% ی م�ي� ه ره»پ%ری» ه�وس»* ن�%

ال ه در ش»»»� ت»»»� ی� م�ن� ان� ه�وس»»»* ت»»»�� Kل ا م م�ن»»»� كن� غ�ل»»»پ�رغ�� د ل�ن� مودت»»»�� اده ن�� ن� اغ»»»� ي� دوج�^ اره در ه�ن»»»� ود را دوت»»»�% ود� ج»»»�� ق»»»� ت��روع1945ه.ش* /1324 ت% ش»»»* وج�% ن� امرم»»»� رد .اپ�� ش ك»»»� ی� ش»»»� ا° ام را ت�� ن»»»� �ن كÆ وب�� ن»»»� مه»»»وری دم�وك�راب�� م ح�%

ان� در ش»»وت�� �رات�� د . ق� ن� گ�ردت»»�� ي� رف�� ان� ط»»� اس»»ی م�ن»»� اك�راب� س�ن� د� ا م»»� م ت»»�% وا° امی ن»»�� ظ»»� ای ت�� ورده»»� ه ب�%زج�� ت� كÆ رس»»�* ب»»��ان� لال ط�لن»»»% ف� ت� ود را در ش»»»رك�وب% اس»»»� ه ج»»»�� گ»»»امی ك»»»� كن� ه�ي� د ل�ن� ودت»»»�� ال�ف� ن�% ام م�خ»»»� ن»»»� �ن لال وب�� ف� ت� ا اس»»»� دا ت»»»�% ن»»»� اب�%

ه لال» ن»»�% ف� ت� ظ»»ای اس»»� ه اع� ر ن»»�% د ج�اص»»� ت�� Kسه در ا �رات�� ه ق� خادن�� وب��ث� ای�� ه ع�ض� ام ن�% ن� �ن كه وب�� ت�� Kروط ب�%ز ا دم�ش* دت�� وان� دت�� ان�� ت��ه در ت»»»� ی م�ن� اه�وس»»»* ودای ت�% ان�° ارك�ث� ت»»»�% ض»»»ود م�س»»»* ف� ن� م� �tپ د دن� ت»»»�% ن� زای رس»»»� ان� ب»»»�% ش»»»وت�� �رات�� د .ق� دت�� ور ش»»»�* ن� ك�ش»»»* Kا

200

ه اس»»»ی ن»»»�% ه راه ج�لی س�ن� دن� ن»»»�% ن� زای رس»»»� ن� ب»»»�% ي� رف�� دا ط»»»� ن»»»� ه در اب�% ر چ»»»^ د .اگ»»»� ودت»»»�� ار ن�% ن� واس»»»� ور را ج�� ره»»»پ%ری ك�ش»»»*ش* ار� ارات�� ه وت»»�� ت»»� ی م�ن� د .ه�وس»»* دت�� س»»* گز ت�� �tت ك»»د ا ت�� ه ه�مك»»اری ت»»�% ر ن»»�% ه»»اب��ث� ج�اص»»� كن� در ن�� د ل�ن� دت�� ن� ر� رس»»� پ� ی ن»»�� ه»»ان�� ق� واق�� ن��

ح»»ران� در ن� ی�% ي� رف�� دب� گ»»� ك»»ه ش»»�* ت�� Kز ا ه ،غ�لاوه ب»»�% ت»»� ای وب��ث� م�ن� پ�روه»»� امی ن�� ظ»»� ده ت�� �رم�ات»»�� اب ق� ن»»� زال ج�% ب»»�� مل»»ه ر* ح�%خ»»»اد ار ای�� ن� واس»»»� د ، ج�� ن� �س»»»ن لال می دات�� ف� ت� ه اس»»»� دن� ن»»»�% ن� زای رس»»»� ی ب»»»�% ب% اس»»»� له م�ن� ن� ن� را وس»»»� ي� دوج�^ شراش»»»ر» ه�ن»»»�

ل ده»ه ی ا در اواب»�� د� د. ل»� ودت�� ر� ن�% پ� م ن�� دي�� رگ� ف�� ام ب�%ز� ن� �ن ای وب�� ن� واج�ن� ي� دوج�^ وش ح�مل»ه ور1950ه�ن� ه لان»�° ن»�%وروی ار� خ»اد س»�* ن� وای�� ي� د .ح�م»اب��ث� ج�^ وردت»�� Kود ا وج»�% ور ن�% ن� ك�ش»* Kو را در ا اب��ث� لان»�° ی ت»�^ س»ب� ی� ت� ك�موب�� هض� ده ن�� ش�*

ال ا ش»»»»»»� د. ت»»»»»»�� ه ش»»»»»»�* ظق»»»»»»� ن� م�ت� Kس»»»»»»ه در ا �رات�� ه ق� خ»»»»»»ده ن»»»»»»�% �الاب� م�ن ان� وات»»»»»»�� گلس»»»»»»ن� ت% ك�م»»»»»»كÆ ان�� وج�% ان� ،م»»»»»»� ت»»»»»»�� Kا1332/ ود1953ه.ش* ن� ج»�� ي� ر ف�� ا ط»� د� د .ل»� س»* ن� ت�� ي� دوج�^ له ه�ن»»� ت% ج»�ل م�س»»ن° وج�% اس»»ی م»� های س�ن� لاش»�* م ت��

گ در ش�ال ن� ن� ج�% د. اپ�� م�اده ك�ردت�� Kی ا هان�� گی ن�� ن� /1333را ب�%زای ج�% و1954ه.ش* ي�ن� ف»»� ن� ب�% �tپ م در م�خل دكس»ت� ون� ش�* د. ج»�^ س»ه ش»�* �رات�� اج�ش* ق� كس»ت� ف»�� ه ش�* ر ن»�% ح»% ه م�ن� ت� ك»� رق�� وش ض�ورب� گ»� لان�° كی مرر� �Êت د ز� ع در ب�� واق��

و ن»�� لخ ر* ش ص»� رات�� ق»� ال ك�ت� ت� در ه�م»ان� ش»� رق�� ود گ»� ه ج»�� عی ن»�% ت� ه»ان��ی وس»� غ»اد ج�% ه ات�% ت»� ی» وب��ث� م�ن� پ�رور� ن�� سه و �رات�� ق�وح� ، ك�ام�ت% ست� ی� ن� ك�موب�� ي� ، ج�^ ان� گلسن� خده ، ان�� �الاب� م�ن سه، ات�� �رات�� وروی ، ق� خاد س�* ام ، ای�� ن� �ن رك�ث� وب�� اش* ت�%ان� ج�ك»»وم�ت� وش رام�ن»»� ت� ،لان»»�° اج�� ن� ل س»»�* ف� وح� رام�س»»ت� ام�ت% و ، ك»»� ن»»�� ش ر* رات�� ق»»� د. ك�ت� ل ش»»�* كن� س»»* وش ت�� ولان»»�°

دار ول م»»� ر� در ط»»� پ� ام ران»»�� ن»»� �ن رد،وب�� م ك»»� س»»ت� ق� و ت�� اب��ث� لان»»�° ی وت»»�^ ر� ی17مرك»»� ون�% ت»»� مالی و ج�% ش* ش»»�* خ� ه دو ی�% ه ن»»�% درچ»»%ه ای ار� ان�� س»»»»»* ن� را ت�� Kت� وا اج�� ن� س»»»»»* ت� ت�� مي� م را ب�%زش»»»»»� س»»»»»ت� ق� ن� ت�� خ»»»»»ده اپ�� �الاب� م�ن ت� . ات»»»»»�� اج�� س»»»»»م ش»»»»»� ق� م�ت�

م ي�� ه ح�م»اب��ث� ار� رر* ن� ن»�% ي� دوج�^ س»ه ار� ه�ن»� �رات�� روح� ق� ا ت�^ش ار� خ»�� د� رد. ل»� ی ك»� لق� ه ت�� ظق»� س»م در م�ت� ی� ت� ك�موب�� رق�� ش»* ی� ب��ای ظ»»»ای ك�م»»»كÆ ه»»»� د واع� ت»»»�� ادرب� ورر� ی م�ن»»»% ون�% ت»»»� ام ج�% ن»»»� �ن ض»»»وض وب�� ه خ�� ه ن»»»�% ظق»»»� س»»»ت� م�ت� ی� ر ك�موب�� پ� ای غ»»»� ه»»»�

ام ( ار� ن»»� �ن كÆ وب�� ن»»� مه»»وری دم�وك�راب�� مالی )ح�% ام ش»»�* ن»»� �ن ت� . وب�� رق�� ه ع�ه»»ده گ»»� ه»»ا را ن»»�% ن�� Kه ا امی ن»»�% ظ»»� ص»»ادی و ت�� �ت اق��ن� ي� ا ك�م»»كÆ ج�^ س»»ت� ت»»�% وات�� اس»»ی ن�� اب� س�ن� ن»»% ي�ن� ب�* ل داش»»�* دل�ن� ت� وت»»�% ی داس»»�* ون�% ت� ج»»�� عي� ی وض»»�� اورر� ر ك�س»»* ظ»»� ت��

201

مالی ام ش»�* ن»� �ن ر ره»پ%ران� وب�� ظ»� ام ار� ت�� ن»� �ن دد وب�� دب� م�خ»% د.وج»� عه ده»� وس»� ر� ن�� پ� ود را ن»�� ع ج»�� �tن ا ن� وروی ص»� خ»اد س»�* وای��كن� د. ل�ن� ت% ك�ردت»»»�� ي� غق� دان� را ت�� م»»»»ام خ�ض»»»»ول ت»»»»�% ب�tث� ن�� د ا ج»»»»�% د و ت»»»»�% ی ش»»»�* لق� ی ت�� ارج% ت� ج»»»»�� اس»»»»� اش س�ن� اش»»»»�

اس»»ی اب� س�ن� ن»»% دم ب�* ت� غ»»� داس»»�* ی ت�� ب% اس»»� ص»»ادی م�ن� �ت ت� اق�� عي� ه وض»»�� ام ( ك»»� ن»»� �ن مه»»وری» وب�� ی )ح�% ون�% ت»»� ام ج�% ن»»� �ن وب��ال د . در ش»»»»� ت% ش»»»»�* وج�% ن� را م»»»»� Kپ�ر ا س»»»»* ی� دگ�ی ب�� ت% م�ات»»»»�� ر� ع�ق� پ� گاه ج�ك»»»»وم�ت� ن»»»»�� ي� س»»»»اد دس»»»»� /1333وق�� ه.ش*

ال 1954 ت� . ار� ش»»»� رق�� ت� گ»»»� دس»»»� ی ت�% ون�% ت»»»� ام ج�% ن»»»� �ن درب� را در وب�� م ، ف»»»�� ن� دي�� �tپ گ»»»ود /1338م ت�� ه.ش*ای1959 ه ار� ك�م»»»»كÆ ه»»»»� گ ك»»»»� ه وب��ث� ك�ن»»»»� وم ن»»»»�% ی م�وس»»»»� ون�% ت»»»»� ام ج�% ن»»»»� �ن ال�ف� دول�ث� وب�� ان� م�خ»»»»� وت»»»»�� گح% ن� م ج�%

ان� ن� ب�° ا ع روس�ن� ل ح�ماب��ث� وس�ت� اب�% د. در م�ف� ار� ك�ردت�� غ�� Kود را ا اب� ج�� ارر� د م�ن% ودت�� وردار ن�% مالی ب�%ز ج�� ام ش�* ن� �ن وب��ام ن»»� �ن ه دول�ث� وب�� ود ن»»�% �ی ج»»�� خان� س»»لن� الی وت�� ای م»»� ان� ك�م»»كÆ ه»»� ر� ز م»»پ� خ� ب»»�% دری�� ه ت»»�� ر� ن»»�% پ� خ»»ده ن»»�� �الاب� م�ن ان� ات»»�� ت»»�� Kار� اا گ ه»»� ت� وب��ث� ك�ن»»� رق�� ش»»* ی� م»»ود . ب�� ور ن�� ن� ك�ش»»* Kه ا ار� را روان»»�� %tت اران� ش»»ر ر� دی ه»»� ن»»� ود وت�^ش ار� ج�^ ر� � ی اق»»� ون�% ت»»� ج�%ا در د ت»»�� ت% گ�ردت»»�� ود ،م�وج�% ده ن�% ست� ه�ا ش�* ی� ا ك�موب�� ی ه�ا ت�% ودان�� خاد ن�% ت% ای�� ی م�وج�% ی ، ك�ه ج�ب� ب� ب�� ا ارص�� وگ�سپ�رش* ت��

ت�1963ه.ش* /1342ش�ال دس»»� ود ج�ك»»وم�ت� را ت�% د وج»»�� ن»»� گون� ك�ن� م را ش»»رت�� ن� دي�� �tپ گود ان� ت�� ام�ن� ظ� م ت��ال ا ش»»»»»»� ن� ت�^ش ت»»»»»»�� Kد.ار� ا رت»»»»»»�� /1344گ�پ� ت�1965ه.ش* رق�� ت� گ»»»»»»� دس»»»»»»� درب� را ت�% و ف»»»»»�� ت»»»»»»� ه وان� ب�� م ك»»»»»»�

ر� پ� وح� ن»»�� ام�ت% وش وك»»� اك�Æ لان»»�° ه ج»»�� گ ن»»�% ن»»� ه ج�% ود ك»»� الی ن»»�% ن� در ج»»� . اپ�� ت� رق�� ورب� گ»»� غ»»ددی ض»»� ای م�ت� اه»»� �tت ك�وداران� من»% مالی را ن�% ام ش»�* ن»� �ن م»ام وب�� دب� ن�� ا ش»�* غا و ت»�% ت� خ»ده وس»� �الاب� م�ن ی ات»�� وان�� پ�روی ه»� ود ون»�� ده ن»�% ده ش»�* ن� ك�س»*

ال رد . در ش»»»� / 1347می ك»»»� عی را در شراش»»»ر1968ه.ش* ت� گ ح�ملاب� وس»»»� ای وب��ث� ك�ن»»»� پ�روه»»»� م ن��ی وب��ث� لان�% ف� ش دول�ث� ات�� ی� ش»»� ا° ت% ت�� ان� در اپ��ن� ح�ملاب� م�وج�% ت�� Kت� ا ي� ق� د . م�وق�� ار� ك�ردت�� غ�� Kی ا ون�% ت� ام ج�% ن� �ن وب��

عی در دور ه س»»»»»� وح� ك»»»»»� ام�ت% اه ك»»»»»� ادش»»»»»�* وك�Æ ت�^ هان�� ت� وردم س»»»»»� دب� ن»»»»»�� ن� م»»»»»� د . در اپ�� غ»»»»»د گ�ردت»»»»»�� ال ت�% گ در ش»»»»»� ك�ن»»»»»�ال كن� در ش»»»»»»»� م»»»»»»»ود ل�ن� ط»»»»»»»ه ن�� ظ»»»»»»»ع رات�% خ»»»»»»»ده ف�� �الاب� م�ن اات»»»»»»»�� ت� ت�% گ داس»»»»»»»�* ن»»»»»»»� ورش* ار� ج�% ي�ن� ك�ش»»»»»»»* گهداش»»»»»»»�* ت��

ها1970ه.ش* /1349 ت� ت� و س»»»� رق�� ت� گ»»»� ی ج�ك»»»وم�ت� را در دس»»»� ن�� ا �t«««ت ول ط�ی ك�ود ون� ن»»»�� زال ل»»»� ب»»»�� م ر*202

ای ش»»رح� مره»»� ه ح�� وم ن»»�% وح� م�وس»»� ام�ت% س»»ت� ك»»� ی� كه»»ای ك�موب�� رت�� ا خ�^ ا ت»»�% خ»»% ی�� Kد. او درا ده ش»»�* اه�ن»»� ن� ن� ب�^ ي� ه ج�^ وك�Æ ن»»�% ن»»��ن� گي� ن� اب� س»»»»� لف»»»»� گه»»»»ا وت�� ه»»»»ای وب��ث� ك�ن� �tن پ�رور� رد . ن�� ار� ك»»»»� غ»»»»�� Kول ا ون� ن»»»»�� ا ل»»»»� ود را ت»»»»�% ه ج»»»»�� ارر� ده م�ن»»»»% خ»»»»ده ش»»»»�* �م�نام ار� خ% د و ش»»رای�� ور ش»»�* ن� ك�ش»»* Kگ در ا ن»»� ی ار� ادام»»ه ج�% ب� ب�� ا ارص»»�� د ت�� ت% رش»»�* وج�% خ»»ده م»»� �الاب� م�ن ای ات»»�� پ�روه»»� ن��

غار1971ه.ش* / 1350ش�ال ا س�* خده ت�% �الاب� م�ن گ ))م ات�� ن� ردن� ج�% امی ك»»� ن� �ن ارح� (( وب�� ه ج»»�� روع ن»»�% ش»»*ال ا ش»»� م»»ود. ت»»�� ام ن�� ن»»� �ن ود ار� وب�� ان� ج»»�� ار� %tت ن� ش»»ر ي� اج�� / 1354ش»»� ی1975ه.ش* ك»»ان�� �tن مر Kا �ان ار� %tت ه ش»»ر م ك�لت»»�

ام ن»»»� �ن خ»»»ده ووب�� �الاب� م�ن دگ�ان� ات»»»�� ن»»»� ب�� ما ان� ن�� اك�راب� م�ن»»»� د� ال م»»»� د ودر ه�م»»»ان� ج»»»� دت�� ارح� ش»»»�* ام ج»»»�� ن»»»� �ن ار� وب��ال ود. در ش»»»� ان� ن»»»�% �Ê«««ت ر ر� در خ�% پ� ارت��ش ن»»»�� مالی در ت»»»�^ ی1975ه.ش* /1354ش»»»�* ون�% ت»»»� ام ج�% ن»»»� �ن ام وب�� خ% م ش»»»رای��

ا س»»ت� ه»»� ی� ر� ك�موب�� پ� وش ن»»�� وح� ولان»»�° ام�ت% ال در ك»»� اد . در ه�م»»ان� ش»»� ن»»� ا اق�� س»»ت� ه»»� ی� ت� ك�موب�� دس»»� ل ت�% ظ»»ور ك�ام»»� ت�%مه»»»»»»وری» ده ح�% خ»»»»»»د ش»»»»»�* �گز م�ن �tت ك»»»»»»د ا ت�� ام ت»»»»»»�% ن»»»»»»� �ن غ»»»»»د دو وب�� ال ت�% د . ش»»»»»»� ن»»»»»»� ن� ت� گ�رف�� اع را در دس»»»»»»� پ�رل اوص»»»»»»�� ك�ت»»»»»»�

ت% وج�% گ ، م»»� ن»»� ول ج�% وش در ط»»� كه»»ای لان»»�° رت�� ه خ�^ ام ن�% ن� �ن د. ك�مكÆ وب�� ش ك�ردت�� ش�ی� ا° ام را ت�� ن� �ن ی وب�� سب� ال�ی� س�وس�ن�ز ام ب»�% ن»� �ن س»لط وب�� ا ت�� وك�Æ ت»»�% هان�� ت� ض»»وض س»»� ه خ�� ای ش»»رح� ن»�% مره»»� كن� ح�� ود. ل�ن� ده ن»»�% ور ش»»�* ن� ك�ش* Kام ب�%ز ا ن� �ن سلط وب�� ت��

ال ا در ش»»»»� د� د . ل»»»»� ودت»»»»�� ال�ف� ن�% وح� م�خ»»»»� ام�ت% وح�1979ه.ش* /1358ك»»»»� ام�ت% ه ك»»»»� امی ن»»»»�% ن»»»»� �ن ای وب�� پ�روه»»»»� م ن��ار ای ش»»رح� دج»»�^ مره»»� ار ح�� ن»»� وك�Æ ار� رق�� ها ن»»�� ت� ی س»»� ب� ب�� ا ارص»»�� اط�ر ت�� ه ج»»�� لا° ن»»�% ن% وح� ق�� ام�ت% د . دول�ث� ك»»� دت�� ب�tز ش»»�* ش»»رار�ط پ�ر روات»»�% س»»* ی� ه ب�� ر چ»»^ پ�رگ�ی ه»»� ت% ن»»�� وج�% ام م»»� ن»»� �ن له وب�� ن� ه وس»»� وح� ن»»�% ام�ت% ص»»رف»� ك»»� ود . ت�� ده ن»»�% �ی ش»»�* راوان� � ي�ت� ق»»� س»»* ت��ور را ط دو ك�ش»»* ان� روات»»�% ن»»� ب�� زه ه�ا �t««ب ر� ت� خ�% ال�كي� له م»»� ر� م�س»»ن° پ� ام ن»»�� ن»»� �ن گ وب�� ن»»� ر ج�% ده دراواخ»»�� ن� ش»»�* ي� ا ج�^ ام ت»»�% ن»»� �ن وب��

ا در ش�ال ود . ل�د� ه ن�% �ت پ�ره ش�اج�� د. اپ��ن�1979ه.ش* /1358ن�� دت�� ام ح�مل»ه ور ش»�* ن� �ن ه وب�� ن� ن�% ي� پ�روه�ای ج�^ م ن��د . وروی گ�ردت�� ه س�* ام ن�% ن� �ن پ�ر وب�� س* ی� كی ه�ر چه ب�� �Êت د ز� ت% ب�� امر م�وج�%

203

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ی ت�% ز� دوب�� ات��ه ت� ن»»�% گ�س»»* ار� ه ت�% م ن»»�% ض»»مت� ها ت�� �tن د د ، ه�لن»»� ه ك�ردت»»�� لت»»� خ� ی را ی�� دوب��ز� ا ات»»�� ی ه»»� ب� اب»»�^ ه ر* گ»»امی ك»»� گ ه�ي� ن»»� ت�^ش ار� ج�%

د ، ن� ن� ور گ�رف�� ن� ك�ش* اپ��پ%رد د . ت�^ش ار� ن»»�� دت�� ه ش�* و م�واچ% ی ب�%زهپ%ری س�وك�ارن�� ز� دوب�� ان� ات�� لال ط�لن% ف� اوم�ت� اس�ت� ا م�ف� ا ت�% خ% ی�� Kولی در ا

ش* �tت Kم�ل»»ل ا �م�ان ار� ل»»ه ش»»� ا م�داج�� ت� ت»»�% رق�� ان� در گ»»� لال ط�لن»»% ف� ت� دی و اس»»� ای ه�لن»»� پ�روه»»� ان� ن�� ه م�ن»� دی ك»»� دت�� ش»�*ا د . ام»»� اب��ث� دادت»»�� ی رص»»�� دوب��ز� د و ات»»�� ه ای م»»رك�ث% ار� ه�لن»»� خادن»»�� اد ای�� خ»»% ه ای�� ن� ن»»�% ي� رف�� د وط»»� رار گ�ردت»»�� � ت�%ش ب�%زق»»�ا گ ت»»»»�% ن»»»»� ه ج�% لال ط�لث% ن»»»»�% ف� ت� ای اس»»»»� پ�روه»»»»� ود ، ن�� ت»»»»% ی ب�� ز� دوب�� لال ات»»»»�� ف� ت� ای اس»»»»� ه م�عن»»»»� ق� ن»»»»�% واف»»»»� ن� ن�� ون� اپ�� ج»»»»�^

ال ی در ش»»»»»� ز� دوب�� ه ره»»»»پ%ران� ات»»»»»�� ر چ»»»»^ د. اگ»»»»� د ادام»»»»ه دادت»»»»�� عمارگ�ر ه�لن»»»»� ت� ای اس»»»»� پ�روه»»»»� ه.ش* /1328ن��ا1949 طش* ت»»»�% پ�رگ�ی روات�% ال ن»»»�� ن»»»% ه دب�� ور ن»»»�% ن� ك�ش»»»* عی اپ�� لال واق�� ف� ت� كن� اس»»»� د. ل�ن� مودت»»»�� لال ن�� ف� ت� م اغ�لام اس»»»�

ال ه ش»»»� د ون»»»�% ل دهه1956ه.ش* 1335ه�لن»»»� د . در اواب»»»�� ق� گ�ردت»»»�� س»»»ت�1950م م�حق»»»� وات�� ی ن�� ز� دوب�� ات»»»��ای وی ت� ه»»� غ»»ال�ي� ض»»وض ق�� ه خ�� د . ن»»�% ت»»�� Kل ا اب�� ی ت�� هان�� ت� رق�� ش* ی� ه ب�� �ی ن�% هان� اس�ت� ج�% ه س�ن� و در ص�خت� ب�%زهپ%ری س�وك�ارن��و م�ان� ج�كوم�ت� س�وك�ارن�� د . در ر� ت�� Kمار ی ا ه ش�* ها ن�% ت� رق�� ش* ی� ن� ب�� Kه�ای م�هم ا �رار� مله ق� عهد ار� ح�% ش* غ�دم ت�� ی% ن� در ج�%ی ت�^ش ز� دوب�� د . ات»»�� س»»* ل ت�� �ی ج�اص»»� دان� ن»»� های ج�^ ت� رق�� ش»»* ی� لی ب�� ت� داج�� اس»»� ی در س�ن� ارج% ت� ج»»�� اس»»� لاف� س�ن� ز ج�� ب»»�%ص»»ادی ؛ �ت عه اق�� وس»»� كی ن�� ه اس�ت� : ت�� ت� ه داس�* وچ% ورن�� ل ك�ش* له اش�اسی در داج�� ه دو م�سن° لال ه�مواره ن�% ف� ار� اس�ت�عه وس»� گ»زی ن�� �tت ه ود �ت اج�� �راوان� ش»� كلاب� ق� ار م�ش* ن� را دج�^ Kور ا ن� ك�ش* عمار در اپ�� سلط اس�ت� �رن� ت�� ن� ق� �tپ د ن� ك�ه ج�^

ن� مي� ض»»� گز ت�� �tت كÆ ط�رف� وار� ط�رف� د پ�ر ار� ب�� س* ی� ی ب�� ه اراض� اط�ر دسپ�رسی ن�% خ� ی ی�% ز� دوب�� ی ك�ه دول�ث� ات�� ارض�ا ص»»ادی ه�م»»راه ت»»�% �ت عه اق�� وس»»� كلاب� ن�� داوم م�ش»»* ت� . ت»»�� ه اس»»� ت� ه ای داس»»�* ز* ه وب»»�� وچ»»% ن� ن�� Kه ا ی ن»»�% دب� ارض»»� وج»»�

درب� ه ف»»»�� ر ن»»»�% ح»»»% ام» م�ن� خ% ت� ش»»»رای�� رق�� ورب� گ»»»� ا ض»»»� س»»»ت� ه»»»� ی� اب��ث% ك�موب�� ض»»»وض ار� ج»»»�% ه خ�� ه ن»»»�% ی ك»»»� هان�� ورش»»»�* س�*

204

ال د. در ش»� ی گ�ردت»�� ز� دوب�� ان� درات»�� ام�ن� ظ� ن� ت�� ي� ن� ار�1964 ه.ش* / 1343گ�رف�� ي� اط�ر ح�م»اب��ث� ج�^ ه ج»�� م ن»�%و وك�ارن�� ی س»� ن�� ا �t«ت ا ك�ود و ت»�% وه�ارن�� زال س»� ب»�� غ»د ر* ال ت�% د. ش»� پ�ره ش»�* ور ن»�� ط دوك�ش»* ی ،روات�% ز� دوب�� ست� ه�ای ات�� ی� ك�موب��

ال ود در ش»»� ام ج»»»�� خ% د و ش»»»رای�� ارر� مه»»وری را ع�ه»»ده1967 ه.ش* / 1346را ك�ن»»»� ت� ح�% اس»»� ام رت�� م م�ف»»»�ال د . در ش»»»� ا1965 ه.ش* / 1344دار گ�ردت»»»�� ی ت»»»�% اب� ارض»»»� لاف»»»�� ن� اط�ر اج�� ه ج»»»�� ی ن»»»�% ز� دوب�� م دول�ث� ات»»»��

ال كن� ش»»� د ل�ن� ارح� ش»»�* م�ان� ج»»�� ار� ن� ش»»� Kا ورد ار� م�ان� م�ل»»ل در اپ��ن� م»»� ار� ش* ش»»� ق� ی ار� ت�� ب� ب�� ا ارص»»�� ی و ت�� ال�ر� م»»�الی زه ت»�% �t«ب ر� س»ت� خ�% ی� ان� ك�موب�� ن� ورس»�* و س�* وه�ارن�� ال س»»� ت� . در ه�م»ان� ش»»� گ�س»* ار� م�ان� ت�% ار� ن� ش»� Kه ا اره ن�% غد دوت�% ت�%ال ی در ش»»»»»»� دوب��ز� ز ات»»»»»»�� ود ب»»»»»»�% س»»»»»»لط ج»»»»»»�� ز گ�س»»»»»»پ�رش* ت�� و غ�لاوه ب»»»»»»�% وه�ارن�� رد .س»»»»»»� دب� ش»»»»»»رك�وب% ك»»»»»»� ه ش»»»»»»�* را ن»»»»»»�%

ال 1968ه.ش* / 1347 و ( و در ش»»»»»� ه ن»»»»»�� ت»»»»»� ی گ�ن� ن¬% ر م»»»»»ه ی ع»»»»»�� ي� ی ) ب�� ن¬% ر ان� ع»»»»»�� ه.ش* /1354 م اب��زت»»»»»��م1975 خكت� زای ی�� ت� . وی ب»»»»�% اج�� ی ش»»»»� دوب��ز� اك�Æ ات»»»»�� مه ج»»»»�� مي� امی ض»»»»�� ظ»»»»� پ�روی» ت�� ا ن»»»»�� ی را ت»»»»�% رق� م»»»»ور ش»»»»* ي� م ب��

ه وق� ش»»»رم�ان�� ر� م�ش»»»* پ� د و ن»»»�� اده می ك�ن»»»� ف� ت� رب% اس»»»� ی ار� ك�مكه»»»ای ع»»»�� دوب��ز� ص»»»ادات�� �ت عه ی اق�� وس»»»� ود و ن�� درب� ج»»»�� ف»»»��Æك و اوب»»�^ ت� و ع�ض»»� ق� ع ت�� %tن ا ور دارای م�ن»»� ن� ك�ش»»* ه اپ�� ا ك»»� خ% ی�� Kی اس�ت� و ار� ا ز� دوب�� ان� در ات�� ن� ارج�% اری ج�� گ�د�

ال ه ار� ش»»� ت� ك»»� ق� د ت�� م»»� Kاده ار� درا ف� ا اس�ت� ی س�عی ك�رده اس�ت� ت�% ز� دوب�� د دول�ث� ات�� اش�* ه.ش* /1352می ت�%د.1973 س* خ� ی را شرع�ت� ی�% ز� دوب�� ی ات�� عب� وس�عه ص�ت� ه اس�ت� ، ن�� �ت اق�� ر� ت�� پ� ات��ش* ن�� �ر� م اق�

205

م ت� صل ه�ق� ف��

رق� دور ش*

ل ع�مومی م�ساب�°ه»»»»ا و ت� اب�% ان� رف�� م»»»»� ن� ر� ااپ�� د. ت»»»»�� وده ش»»»»�* ر� � رق� دور اق»»»»� ه ش»»»»* ظق»»»»� ت� م�ت� زاه�مي� �ی دوم ب»»»»�% ه»»»»ان� گ ج�% ن»»»»� ت�^ش ار� ج�%

كن� ت� ل�ن� داس»�* كÆ ت�� �tب ول�ور* دن�° ورب� ات»�� ی ض»� ارج% های ج�� درن�� له ف�� ا م�داج�� ه و ت�� ظق� ان� دول م�ت� های م�ن� مكش* ك�ش*خ»ده �الاب� م�ن ن� ار� ات»�� اپ�^ كس»ت� ر* ا ش�* ود . ت»�% �ر� ه اق� ظق� ن� م�ت� Kل ا دگ�ی م�ساب�° ن� خ^ ن� دور ب�%ز ب�� رف�� سم در ش* ی� وس�عه ك�موب�� ن��

پ�رد و ار� ه دس�ت� گ»»� رام را ن�% Kوش ا ان�� ن� پ�رل» اق�� ست� ك�ت� وات�� خده ن�� �الاب� م�ن ور ، ات�� ن� ك�ش* Kا Æاك� ال ج�� غ� و اس�*رب% ی ار� ع»�� هان�� ش»* خ� ه در ی�% ود. اگ�رچ»^ ع س»�* �tن ا ان� م»� گلس»ن� س»»ه و ان�� �رات�� ون� ق� ود ج»»�^ ی ج»�� ن¬% ر ای ع»�� ن»% غ»ال رق�� ور ق�� خ�ض»»�

وروی خ»»اد س»�* ای ای�� پ�روه»»� ره ن�� ن� ك»� م�ي� مالی ش»رر� ش* ش»�* خ� وری و ی�% ح»»^ اپ�^ن� م�ن� مال ر* ون� ش»�* رام ج»»�^ Kوش ا ان�� ن»� اق��ا م�س»»لم و م�ح»»رر� ن� س»»� Kرق� ا رام و ش»»* Kوش ا ان�� ن»»� ز اق�� خ»»ده ب»»�% �الاب� م�ن ی ات»»�� ن�� ا وق� درت»»�� ق»»� كن� ت�� د ل�ن� ن� �ن ور داش»»�* خ�ض»»�

ه ظق»»� ن� م�ت� Kزا س»»لط ب»»�% زای ت�� ود ب»»�% ه ج»»�� ت»»� �Êب ب�tز وی د رر� Kه ا ان� ن»»�% ت»»�� Kرام ا Kوش ا ان�� ن»»� ز اق�� ه»»ا ب»»�% كان�� �tن مر Kس»»لط ا ا ت�� ود . ت»»�% ن»»�%د. ودت�� ده ن�% رس�ن�

ره ورد ك»� ا در م»� ی ه»� ك»»ان�� �tن مر Kا ا ر روش�ها ت�% ظ� لاف� ت�� ن� ب�tزا اج�� د . ر� ن� ب�° نا ب�tزی ب�� ه د دغ� دون� دغ�� سلط ت�% ن� ت�� ام�ا اپ��ه ی ( و ن»»�% ون�% ت»»� ره ج�% ی ) ك»»� س»»ب� ال�ی� ن� ن� �tب مالی ( و ك�ا ی )ك�ره ش»»�* سب� ی� ور ك�موب�� ه دو ك�ش* ن� ن�% م�ي� ن� شرر� Kم ا ست� ق� ام» ت�� خ% و شرای��گ ، ن»»� ل ار� ج�% ن»»% مكش* ه�ای ش�ال�های ق�� ان� داد ك�ه ت�^ش ار� ك�ش* س* ن� ت�� ي� ها در ج�^ ست� ی� ی» ك�موب�� پ�رور� ن� ن�� Kال ا ن% دب��ور ی در ك�ش»* س»ب� ی� م ك�موب�� ي�� ق�رار رر* ت� ود. اس»� د ن»�% واه»� رگ�ی ج�� ز� ه»ای ب»�% حران�� ون� ی�% ان�� ه ك»� ظق� ر� اپ��ن� م�ت� پ� گ ن�� ن� ت�^ش ار� ج�%ي�ن� ال�ملل را در سم ب�% ی� م ار� ك�موب�� س* �ی و ج�� گزان� پ�tن� م�وح� ت�� پ�ر س* ی� ا ، ب�� س�ن� Kرق� ا ن� درش* ي� ت� ج�^ معي� ع و ب�^زح�% وس�ت�خ»»ده �الاب� م�ن د ات»»�� ی ح�مل»»ه ور ش»»�* ون�% ت� ه ك�ره ج�% مالی ن�% كه ك�ره ش�* گام�ن� كه ه�ي� �tت ه ط�ور د. ن�% ت% ش�* خده م�وج�% �الاب� م�ن ات��

206

اری ار� ات�%س»»»»»ن� �tت مود راوان� ن�� � عی ق»»»»»� رد و س»»»»»� ن� ك»»»»»� Kا ا ل»»»»»ه ت»»»»»�% ات�% امی ع�م»»»»»ده ای را ص»»»»»رف� م�ف� ظ»»»»»� ای ت�� پ�روه»»»»»� ن��د ت�� Kه ج�ساب% می ا رق� دور ن�% حران� ش* گ ك�ره اوح� ی�% ن� د. اگ�رچه ج�% ود ه�مراه ش�ار� ا ج�� ر� ت�% پ� گز را ن�� �tت وره�ای د ك�ش*وره�ای ان� ك�ش»»* م»� ن� ر� ا اپ�� ود. ت»�� اك�م ن»»�% ه ج»»� ظق»� ز م�ت� �ی ب»�% tن د ن� امی و ع�ق� ظ� اسی ت�� د س�ن� دت�� خ� ش�* ي� س* غد ت�� ا ش�ال�هات�% كن� ت�� ل�ن�Æك وروی در ب»»»�� خ»»»اد س»»»�* مالی و ای�� ره ش»»»�* س»»»ت� ، ك»»»� ی� ن� ك�موب�� ي� د . ج�^ ودت»»»�� ده ن�% م ش»»»�* س»»»ت� ق� ه ت�� ت� ه دو دس»»»� رق� دور ن»»»�% ش»»»*ار� ده»»ه ی غ�� Kد . ار� ا ن� �ن �رار داش�* خده ق� �الاب� م�ن اپ�^ن� و ات�� ی ، ر* ون�% ت� وان� ، ك�ره ج�% ان�� گز ت�� �tت ط�رف� و در ط�رف� د

عت�1950 ت� وب��ث� ص»»� ق»� ر� ت�� پ� ه و ن»»�� ظق»»� وره�ای م�ت� ا ك�ش»»* امی ت»�% ظ� های ت�� مان�� ي� د ب�� ا ع�ف� د ت�% ن� خده ك�وس�* �الاب� م�ن م ات��مش* ن� دوران� ك�ش»»* د. در ه�مي� ر� ش»»�* پ� ق� ن�� ود م�وف� ن� ك�ار ج�� ود و دراپ�� سم س�* ی� وس�عه ك�موب�� ع ار� ن�� �tن ان� م�ا ت�� Kصاد ا �ت و اق��

ن� م�لی ي� ت� .ج�^ اق�� ف� ك�لی ت»»»»»�� ت»»»»»� ق� ح� وان� ی�� ان�� ا ت»»»»»�� س»»»»»ت� ت»»»»»�% ی� ن� ك�موب�� ي� ورد ج�^ ر� در م»»»»»� ه خ»»»»»�% ر� ن»»»»»�% پ� رق� دور ن»»»»»�� ای ش»»»»»* ه»»»»»��ی م�س»ي�مری ان� غ»� لت� ن% امی و ب�� ظ»� ی ت�� ان�� د� خده ح�ملاب� ات�� �الاب� م�ن ا ح�ماب��ث� ات�� ق�رار ت�% گام اس�ت� وان� ( ار� ه�ي� ان�� )ت��

اب� غ»� لت� ن% س»ت� در ب�� ی� ن� ك�موب�� ي� ه ج�^ ن� م�لی ن»�% ي� ك»ه ره»پ%ران� ج�^ ات�� ن� ت� ، ج�^ داج�� ه راه ات»�� س»ت� ن»�% ی� ن� ك�موب�� ي� ه ج�^ را غ�لت�ر � �رق»»� زه ق� �t««ب ر� ك»»زرا ار� ال�خ»»اق� خ�% ر� م� پ� س»»ت� ن»»�� ی� ن� ك�موب�� ي� د . ره»»پ%ران� ج�^ ودت»»�� ران� را داده ن�% ر� پ� زده چ»»� ت% ب»»�^ ود ل�ق� ج»»��ل م�ل»»»ل ماب»»»�� مكش* ن�� ال�ها ك�ش»»»* ام» ت�^ش ار� ش»»»� خ% د . ش»»»رای�� ن»»»� ن� ن� می گ�ف� خ� ن� س»»»� ي� لی ج�^ اك�Æ اص»»»� ه ج»»»�� وان� ( ن»»»�% ان�� )ت»»»��ال اپ�^ن� در ش»»� ت� . ر* ده اس»»� ه ش»»�* ظق»»� ن� م�ت� Kرام�ش* در ا Kراری ا� ت% ب�%زق»»� وج�% ت� م»»� رق�� ش»»* ی� لخ و ب�� ه ص»»� ه ن»»�% ظق»»� م�ت�

ال 1965 ی و درش»»»� ون�% ت»»»� ره ج�% ا ك»»»� / 1351 م ت»»»�% ود را1972 ه� . ش* ط ج»»»�� س»»»ت� روات»»»�% ی� ن� ك�موب�� ي� ا ج�^ م ت»»»�%س»»ت� و ی� ن� ك�موب�� ي� خ»»ده و ج�^ �الاب� م�ن ان� ات»»�� اسی م�ن� ط س�ن� �راری روات�% ا ب�%زق� گز ت�% �tت د . ار� ط�رف� د ن� س* خ� ود ی�% هت% ن�%

اط�ر ك�لی ره»پ%ران� اب��ث� ج»�� ه رص»�� وان� ك»� ان�� ای ت»�� ه ج»�% م�ان� م�ل»ل ن»�% ار� ن� در ش»� ي� دگ�ی ج�^ ن»� ب�� ما ال ك�رس»ی ن�� غ� ر� اس»�* پ� ن��رده اس»�ت� . �ی ك»� �راوان� ه ك�م»كÆ ق»� ظق»� اب� در م�ت� خ% ن� س»* ش* ك�لی ت�� اه� ه ك»� د؛ن»�% ت% می ش»�* وج�% ست� را م»� ی� ن� ك�موب�� ي� ج�^

ش* اه� ل ، ك»� ف� ی م�س»»ت� ب� اس»»� ن� س�ن� ي� رف�� ش* گ»»� ی� زای در ب�� مالی ب»�% وروی و س�عی ك�ره ش»»�* خاد س�* ن� ار� ای�� ي� دوری ج�^ . ده اس�ت� ت% ش�* رام را م�وج�% Kوش ا ان�� ن� وروی در اق�� خاد س�* ود� ای�� ق� ت��

207

ن� اپ�^ اری ر* خ»»»% ان� ی�� اوگ»»� عت� ت�� ر� وس»»»� پ� خ»»ده و ن»»»�� �الاب� م�ن امی ات»»»�� ظ»»� ان� ت�� اوگ»»»� عت� ت�� گ»»ز وس»»� �tت رف� د ار� ط»»�ه ض»»»� ت% وش را در ق�� ان�� ن»»»� ن� اق�� Kم»»»وع ا رام در م�ج% Kوش ا ان�� ن»»»� غ»»»دد در اق�� ز م�ت� اب»»»�� ر� ي�ن� خ�% ار داش»»»�* ن»»»� ن� ا دراج�� ه�م»»»راه» ت»»»�%ا م�خ»»دود ن� س»»ن% واج�ل ت�� ي�ن� س»»� ود داش»»�* ا وج»»�% ر� ت»»�% پ� وروی ن»»�� خ»»اد س»»�* ه ای�� ت� .اگ�رچ»»^ رار داده اس»»� � خ»»ده ق»»� �الاب� م�ن ات»»��ه ه ك�ارت�%س»»»»ت� ود ن»»»»�% ی ج»»»»�� ن�� ا ای درت»»»»�� پ�روه»»»»� عه ن�� وس»»»»� زای ن�� �ی ب»»»»�% راوان� � عی ق»»»»� رام س»»»»� Kوش ا ان�� ن»»»»� اده در اق�� ف� ت� ل اس»»»»� اب»»»»�% ف��

ه ار� دهه ی ظق� وره�ای م�ت� لی ك�ش* اع داج�� وده اس»�ت� .1950اس�ت� .اوص�� اب� ن»�% ن»»% ا دارای ب�* ن% ب¬� ق�ر م ت��ق� ا م�وف»»� ن� س»»ن% اه ع�م»»ومی ت�� م رف»»�� عمت� ص»»ادی و ت�� �ت عه ی اق�� وس»»� ه در ن�� ظق� وره�ای م�ت� اد ،ك�ش»»* ت»»�� ت� ر� معي� ود ح�% ا وج»»�% ت»»�%

ع %tن ا عه ی م�ن»»� وس»»� زای ن�� رد راهی ب»»�% عی می ك»»� گ س»»� ن»»� له ج�% ن� ه وس»»� ار ن»»�% كن»»% د ت�� ن»»� ه ه�رج�^ ت� ك»»� معي� د ح�% د. رش»»�* وده ات»»�� ن»»�%ه اری ن»�% خ»% ط ی�� ر� گ�سپ�رش* روات»�% پ� اری و ن�� خ% ی و ی�� عب� های ص�ت� ش* خ� ا ه�داب��ث� در ی�% د ت�% ات�% ن� ود ب�� ه ج�� ه و م�واد اول�ت� ن�� د� غ� ت��ه واد اول�ت»»»� ود م»»»� اط�ر ك�مت»»»% ه ج»»»�� ه ن»»»�% عه اگ�رچ»»»^ وس»»»� ن� ن�� ت� . اپ�� ده اس»»»� �ی م�ه»»»ار ش»»»�* ای ام»»»پراط�وری» م�س»»»ي�ملكان� ج»»»�%وده ق� ن»»�% م»»وع م�وف»»� كن� در م�ج% وده ل�ن� ه رو ن»»�% ع ع�م»»ده ای رو ن»»�% �t«ن ا م�وا ن� ( ت»»�% ي� كÆ ) ج�^ ن»»� كن� غف� ت�� ا ض»»�� ن� ( و ت»»�� اپ�^ ) ر*

اس�ت� . هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ن� ت�% ي� لق� ج�^ مهوری» ج�� ح�%

ه ست»� ) ن�% ال�ی� وت�� اس�ت� پ�روه�ای ت�� و ( ون�� ه رهپ%ری» م�ان�° ست� ) ن�% ی� پ�روه�ای ك�موب�� �ی دوم ن�� هان� گ ج�% ن� در ط�ول ج�%ان� ات»»�� ه»»اب��ز دوم ت�^ گ ج�% ن»»� ور� ج�% كن� ه�ت»»� د ل�ن� دت»»�� گن� ن� ا می ج�% ی ه»»� ب� اب»»�^ ه ر* خ»»دا غ�لت»»� �كÆ ( م�ن ای ش»»�* ان� ك»»� ن»»� ره»»پ%ری ج�^

ال ا ش»»� ن� ت�^ش ت»»�� Kگز داد . ار� ا �tت ك»»د ه ت�� ی غ�لت»»� �tن ارو ه روت»»�� ود را ن»»�% ای ج»»�� خ»»اد ج»»�% ه ای�� ود ك»»� ه ن»»�% �ت»» اق�� ن� ه. ش* /1328ب��خ»»ده1949 �الاب� م�ن دب� ات»»�� ن� م»»� ول اپ�� ود. در ط»»� س»»ت� ن»»�% ی� پ�روه�ای ك�موب�� ا ن�� ی ت�% پ�رور� �Êن پ�روه�ا مامی ن�� م در ن��

ه هات��ش* ن»»�% لاش»»�* كن� ت�� د، ل�ن� و وادار ك�ن»»� ان�° ا م»»� ی ت»»�% ب� س»»�* Kه ا كÆ او را ن»»�% ای ش»»�* ان� ك»»� ن»»� من� ح�م»»اب��ث� ار� ج�^ اض»»�� د ت�� ن� ك�وس»»�*مه»»وری ل ح�% كن� س»»* ها و ت�� س»»ت� ی� ی ك�موب�� پ�رور� د . ت�^ش ار� ن»»�� دت�� ی رس�ن� پ�رور� ه ن�� ها ن�% ست� ی� ام ك�موب�� خ% د و شرای�� ی ب��زس�ن� ان�� ج�%

208

ب% ر� ا ادام»»»ه ی ره»»»پ%ری خ»»»� ا ت»»»�% خ»»»% ی�� Kرد و درا �رارك»»»� ر ق� � �رق»»»� زه ی ق� �t«««ب ر� ه خ�% كÆ ن»»»�% ای ش»»»�* ان� ك»»»� ن»»»� ن� ، ج�^ ي� ل»»»ق� ج�^ ج��كن� د ل�ن� م»� Kب�%زا �وان ان�� ه ت»»�� دد ح�مل»»ه ن»»�% له در ص»� اص»»� لاف�� و ت�% ان�° ورد . م»»� Kود ا ه وج»�% ن� م�لی را ن»�% ي� مه»وری» ج�^ گ ح�% اب»»�� ن»� ت�� وم�ي� ك�ت»°

. ت� وان� را ب�%زع�هده گ�رق�� ان�� اع ار� ت�� خده دف�� �الاب� م�ن ی ات�� ن�� ا پ�روی درت�� ن��ن� ي� خ»ده ار� ج�^ �الاب� م�ن ات��ش* ح�م»اب��ث� ات»»�� �ر� گز و اق»»� �tت كد ه ت�� ور غ�لت� ی دو ك�ش* ان�� د� اب� ات�� وس�عه ع�ملن� ال ن�� ن% ه دب�� ن�%

غ»»د ) ال ت�% . ش»»� ت� اس�* پ�رگ�ی گ�د� ه ن�� ور رون�% ن� ك�ش* Kا ا ست� ت�% ی� ن� ك�موب�� ي� ط ج�^ 1950 ه� .ش* / 1329م�لی ، روات�%ش* ی� ش* ار� ب�� ی� ره ب�� گ ك»»� ن»»� ال�ث� در ج�% ت� و دج»»�� ي% ص»»رف� ب�� ا ت�� ه ت»»�% س»»ت� اگ�رچ»»^ ی� ن� ك�موب�� ي� اد ج�^ ن»»� ن� وب�% م ( دول�ث� ن��

پ�tن� م»»پ�ر ود ك� ش»»ها ن»»�% گلی� ت� ان�� ه دردس»»� گ ك»»� گ ك�ن»»� ه ه�ن»»� كن� غ�لت»»� د. ل�ن� ت% ش»»�* وج�% خ»»ده را م»»� �الاب� م�ن ت� ات»»�� وج�س»»*ن� در ي� ل»»ق� ج�^ مه»»وری ج�� ل ح�% كن� س»»* له ت�^ش ار� ت�� اص»»� لاف�� ن� لای ت�% وپ�° زش* ج»»�^ �t««ب س»»ت� ور� خ� و و ی�� ان�° ك»»زد. م»»� دامی ت�� اف»»��

ال د. در ش»»»� م�دت»»»�� Kم»»»اع�ر ب�%زا ي� ص»»»ادی و اج�% �ت لاج�اب� اق�� دد اص»»»� ب%1949 ه.ش* / 1328ص»»»� ر� پ�ر خ»»»� م دق»»»��رار داد : ق� ق� واف� ود م�ورد ن�� امه ج�� وان� ب�%زت�� ه ع�ت� له را ن�% ن� دو م�سن° ي� ست� ج�^ ی� ك�موب��

ن� ـ1 ي� صادی ج�^ �ت وس�عه اق�� ن��ي�ماع�ی ـ2 وس�عه غ�دال�ث� اج�% ن��

�ی . ك�س»»ان� ت� داس»»�* ود ت�� ر وج»»�% ظ»»� اق� ت�� ف»»� ن� ات�� ي� ان� ره»»پ%ران� ج�^ ها م�ن»»� دان�� گی خ�ض»»ول ت»»�% گ»»وت�� ورد ج�^ كن� در م»»� ل�ن�دال�ث� ه غ»»� یش ن»»�% ت� و ش»»� زداج�� ص»»ادی ب»»�^ �ت عه اق�� وس»»� ه ن�� دا ن»»�% ن»»� ی اب�% ات��س»»ب� ه ت�% د ك»»� ن� �ن ده داش»»�* ن»»� وجی ع�ق� ان�° وش»»�* ون� ل�ت� ج»»�^ت� رق�� ر گ»»� ظ� م�ا در ت�� وا° ك�ر را ن�� وق� ال�د� ی دو ه�دف� ف� ات��سب� ت� ك�ه ت�% ده داس�* ن� و ع�ق� كن� م�ان�° مود ل�ن� ه ن�� وچ% ي�ماع�ی ن�� اج�%

دم داد . ف� ي�ماع�ی را ت�� روع ك�ار غ�دال�ث� اج�% وان� ش* ه ع�ت� و ن�%ال د، و1953 ه.ش* / 1332در ش»»»»»»»»»� را ش»»»»»»»»»�* ص»»»»»»»»»ادی اخ»»»»»»»»»�% �ت اله اق�� خ� ش»»»»»»»»»� ي� ام»»»»»»»»»ه ی ب�^ ن� ب�%زت�� م اول�ي�

خ� ي� ام»»ه ی ب�^ م»»ود. ب�%زت�� د م�خشوس»»ی ن�� ی رش»»�* اورر� داب� ك�س»»* ول�ن»»� ر� ن�� پ� ت� . ن»»�� رق�� ورب� گ»»� ی ض»»� لاج�اب� ارض»»� اص»»�209

ر� ك�ه ار� ش�ال پ� را1958 ه.ش* /1337ش�اله ی دوم ن�� ه اخ»»�% ل»»و ن»»�% ه ج�% رگ� ن»»�% هش* ب�%ز� وان� ج�% خت� ع�ت� م ی��ن� Kه ار� ا ر چ»^ ود. اگ»� اض ن»�% ه ج»�� وچ»% ورد ن�� ام»ه م»� ن� ب�%زت�� ع در اپ�� �tن ا ن� پ�راك�ی و ص»� صاد اس»* �ت م اق�� ست� وس�عه ش�ی� م�د . ن�� Kدرا

ر� پ� رد ، ن»»�� ه ای ك»»� ل م�لاخ�ط»»� اب»»�% د ف�� ولاد رش»»�* مان� وف»»� ي� گ ،س»»� ن� ال س»»� غ»»�� ه ی ر� ت»»� م�ن� ن� در ر� ي� داب� ج�^ ول�ن»»� ت�^ش ار� ن��ی ور* ول»� كت� ه ت�� ی ك�ام»�ل ن»�% ان�% ن� ن� ا در دش»� ی ه»� ب� ن»� ه ای ج�^ ی ه�س»ت� ور* ول»� كت� ه ت�� ت� م�ن� ور در ر� ن� ك�ش* Kهای ا ت� ن� ف� م» م�وق�� غ�لپ�رغ��ی ور* ول»� كت� ن� ار� ت�� ي� اده ج�^ ف� ت� دم ام�ك»ان� اس»� ن� ام»ر غ»� د . غ�لث� اپ�� اوردت»�� ن� ه دس»�ت� ب�� �ی ن»�% دان� ن»� ق� ج�^ ت� وق�� ه ن�� �ت رق�� ش* ی� ب��ر ور ار� اواخ»»�� اب� دو ك�ش»»* لاف»»�� ن� روع اج�� ا ش»»* ه ت»»�% ود ك»»� وروی ن»»�% ی س�* ول�ور* كت� هره گ�پ�ری م�خدود ار� ت�� ر� ن�% پ� رب% و ن�� ع��

د.1950دهه ی ر� ش�* پ� ز ن�� م�خدود ب��خ»»اد ا ای�� عی را ت�% صادی وس�ت� �ت امی و ااق�� ظ� اسی ، ت�� ط س�ن� ان� روات�% ت�� Kا �ن ي� ها در ج�^ ست� ی� ی ك�موب�� پ�رور� دو ن�� ار� ت�%خ»»اد ود ، ای�� ن� م�لی ن»»�% ي� ار ج�^ ن� ن� م�ان� م�لل در اج�� ن� در ش�ار� ي� دگ�ی ج�^ ن� ب�� ما ا ك�ه ك�رسی ن�� خ% ی�� Kد. ار� ا ر� ك�ردت�� ع�� Kوروی ا س�*ا د ام»� م�ان� م�ل»ل ش»�* ار� وان� ار� ش»� ان�� راح� ت»�� واه�ان� اخ»�� اره�ا ج�� ست� ت�% ی� ن� ك�موب�� ي� داری ار� ج�^ ه ط�رف�� وروی ن�% س�*�رار ن� ق»»� ه اپ�� وروی ن�% خاد س�* ست� و ای�� ی� ن� ك�موب�� ي� ط ج�^ ورد . روات�% Kه ع�مل ا عت� ن�% ن� م�مات�� Kخده ار� ا �الاب� م�ن ات��

ف� ح^ روس»»»�* ط خ�� وس»»»� ر� ن�� م»»»پ� Kی م�س»»»ال�مت� ا ت��س»»»ب� ه�مر� ز� ه ب�� �ی ك»»»� ن� ا م»»»� ن� و ار� ر� ال�ي� ن� د . ت�^ش ار� م»»»رگ� اس»»»� مات»»»�� ی ن�� اق� ت»»»�%ا ورد ت»�% گی ب�%زج»�� گ»وت�� ورد ج�^ اه�را در م»� لاف� ط»�� ن� وع اج�� د. م�وض»�� ی ش»�* ور غ�ل»ب� اب� دو ك�ش»* لاف»�� ن� د اج�� وان� گ�ردت»�� ع�ت�

ی م�س»ال�مت� ت��س»ب� ز� ه�مر� ود. ب�%زاش»�اش ب»�� گز ن»�% �tت ك»د ا ت�� س»ت� ت»�% ی� وره�ای ك�موب�� ط»ه ك�ش»* وع رات�% ر� ن»�� پ� س»م» و ن»�� ال�ی� �Êت امپره ك�رد لت% ه داری غ�� هان� شرم�ان�� كی ب�%ز ج�% ن� كن� د ت�� صادی و رش�* �ت وس�عه اق�� ا ن�� ی ت�% ات��سب� د ك�ه ت�% ن� �ن ده داش�* ن� ر� روش�ها ع�ق� مپ� Kا

ه داری را ار� گ ش»رم�ان�� ن»� ا ج�% ی ت»�% ات��س»ب� ن% رد ب�� د ك»� واه»� د ج�� هدت»�� ا را ن�� ن»� م»ام دب�� م»ر ن�� گ ان�� ن»� ظر ج�% كه خ�� ن� ه اب�� ه ن�% وچ% ا ن�� و ت�%ز ه ب»»�% كت»»� ش* م�لی و ت�� خ� ادی ی�% ر� Kگ ا ن»»� ه ج�% وش�ل ن�% ا ن�� ی ت�% ات��سب� د ك�ه ت�% ن� �ن ده داش�* ن� ی ه�ا ع�ق� ب� ن� ان� ب�%زد . در عوض� ج�^ م�ن�

كست� داد . ه» داری را ش�* �ی ، شرم�ان�� سان� پ�روه�ای ات�� ن��

210

ان� زا در م�ن»»� �t««ب ود ر� وروی ن»»�% خ»»اد س»»�* ول ره»»پ%ری» ای�� ت»»% ای ق�� ه م�عن»»� ر� ن»»�% م»»پ� Kی م�س»»ال�مت� ا ت��س»»ب� ز� ه�مر� ول ب»»�� ت»»% ق��ر ظ»»� ا اپ��ن� ت�� ا ت»»�% ی ه»»� ب� ن»»� ن� ل�خ»»اط� ج�^ ه اپ�� ود. ن»»�% ز ن»»�% م»»ه ب�%زب»»�� كÆ ار� ه� ن»»� كن� ه ت�� ت»»� م�ن� وروی در ر� س»»ت� ، س»»�* ی� وره�ای ك�موب�� ك�ش»»*د ، و د ك�ن»»»� ول�ن»»»� زا ن�� ب»»»�� Kد ا وات»»»�� ه»»»پ�ر می ن�� ه ن�% د ك»»»� اش»»»�* ده م�حض»»»ولی ت�% ن»»»� د ك�ن� ول�ن»»»� د ن�� ات»»»�� ی ت�% س»»»ب� ی� ور ك�موب�� ر ك�ش»»»* ه ه»»»� ها ك»»»� روش»»»�

ت� ال�ق� د م�خ»»� ن»»� ب�� Kص»»ادی درا �ت ه اق�� خادن»»�� كÆ ای�� ورب� ب»»�� ه ض»»� س»»ت� ن»»�% ی� وره�ای ك�موب�� م»»امی ك�ش»»* ت� ن�� روری اس»»� ص»»�ن� ي� ه ج�^ وروی را ن»�% خ»اد س»�* رگ� ای�� ز� ع ب»�% �tن ا ن� ه ال�گ»وی ص»� ود ك»� ر� ن»�% پ� ه ن»�� ن»�� ر ظ� ن� ت�� ه ه�مي� ان»�� ز ت�^ ها ب»�% ورون�� د. س»�* می ك�ردت��

ن� و ي� ت� ج�^ معي� ه ح�% ه ن»»�% وچ»»% ان�� ن� را ت�% Kزا ا �t««ب د ر� ت� می ك�ردت»»�� ال�ق� ر� م�خ»»� پ� ا اپ��ن� ال�گ»»و ن»»�� ه»»ا ت»»�% ت� ن� ن� د ج�^ ه می ك�ردت»»�� ع�رص»»�ور در اب� دو ك�ش»* لاف»»�� ن� م�ان� اج�� ه مرور ر� د. ن�% ن� �سن می دات�� د ن�� ن� ه م�ق� �ت رق�� ش* ی� ی ب�� ول�ور* كت� ه ت�� ودداری روش�ها ار� اران�° ج��پ�ره دب� ن�� ه ش�* ور را ن�% ط دو ك�ش* ام روات�% خ% لی ك�رد و شرای�� خ% ست� ی�� ی� هان� ك�موب�� ع ب�%ز شر رهپ%ری ج�% ار� ن� �ال�ث% ب� ف��

ر ده»»ه ی ط در اواخ»»�� پ�رگ�ی روات»»�% ن� ن»»�� . اپ�� ت� اج�� س»»ت�1950ش»»� ی� ل»»وك�Æ ك�موب�� كاف� در ت�� زور� س»»�* ت% ب»»�% وج�% م»»�ول ده»ه ی د. در ط»� ی1960ش»�* ی و م»رر� ل ارض»� ه م�س»اب�° ود را ك»� اب� ج»�� لاف»�� ن� لی اج�� ور غ�لث� اص»� دو ك�ش»*

د. ان� دادت�� س* ی ت�� وردار ی مرر� ود و ب�%زج�� امی در شر ج�داب� ج�� ظ� پ�روی ت�� ق�رار ن�� ا اس�ت� ود ت�% ن�%ال ك»»»»»»»»»ه در ش»»»»»»»»»� ات�� ن� ان� دو1969ه.ش* / 1348ج�^ دی م�ن»»»»»»»»»� دت�� ی ش»»»»»»»»»�* ای م»»»»»»»»»رر� پ�ری» ه»»»»»»»»»� م درگ»»»»»»»»»�

ه»»»ان� ا ج�% كی ت»»»�% �Êت د ز� ای ب»»»�� ه م�عن»»»� وروی ن»»»�% خ»»»اد س»»»�* ن� ار� ای�� ي� ی ج�^ دان�� ان� ج»»»�% م»»»� ن� ر� ااپ�� ت� .ت»»»�� رق�� ورب� گ»»»� ورض»»»� ك�ش*د ( و ودت»»�� ه ن�% �ت اج�� ن� ت� س»»�* مي� ه رش»»� ست� را ن»»�% ی� ن� ك�موب�� ي� ش ج�^ گلی� سه و ان�� �رات�� م�ان� ق� ن� ر� ا اپ�� ود ) اگ�رچه ت�� ت% رب% ب�� ع��

ود. ود شرگ�رم ن�% لی ج�� ل داج�� ه م�ساب�° ی ن�% ارج% اس�ت� ج�� ش* ار� س�ن� ی� ر� ب�� پ� ست� ن�� ی� ن� ك�موب�� ي� ج�^ل دهه ی ن� در1960ار� اواب�� ي� امی ج�^ اك»»� اط�ر ت�� ه ج�� ش* ن�% دارات�� مهور(» و ط�رف�� ش ح�% ی� وجی )رب�° ان�° وش�* م ل�ت�

گی را �ره�ن� لاب% ق»� ف� ان� ات�� ت»�� Kا ا ل»ه ت»�% ات�% زای م�ف� و ب»�% ان�° د . م»� ن»� ن� اف�� �راوان� ت�� درب� ق»� ه ف»�� �ت رق�� ش* ی� ی ب�� ول�ور* كت� ه ت�� ی ن�% ان�% ن� دش�ن�ن� ي� گی م»»ردم ج�^ �ره�ن� م»»اع�ی و ق»»� ي� دگ�ی اج�% ت»»�� ه ار� ر� ت� س�* ف� ش�ي�ن� گ�د� اه�را ج�د� ن� ط�� Kت� ك�ه ه�دف� ا م�ظرح ش�اج��

211

گی در ره�ن� � لاب% ق»»� ف� د. ات�� دت�� ار ش»»�* گ ب�%زك�ن»»� ن� ن� وب�� ان�° ن� گ س»»�* ن»»� �وجی و ب� ان�° وش»»�* گی ، ل�ت� ره�ن� � لاب% ق»»� ف� ول ات�� ود. در ط»»� ن»»�%د . ن� س* خ� م ی�% خكت� و را ی�� درب� م�ان�° موع ف�� م�ج%

ال د و1971 ه. ش* / 1350در ش»»� م�ان� م�ل»»ل ش»»�* ار� وان� وارد ش»»� ان�� ای ت»»�� ه ج»»�% س»»ت� ن»»�% ی� ن� ك�موب�� ي� م ج�^ا ار� ی ه»� ب� ن»� د . ج�^ روع گ�ردت»�� ن� ش»* ي� خ»»ده و ج�^ �الاب� م�ن ط ات»�� ور ، روات�% ن� ك�ش* Kار� ا �كشون ن� دار ب�� ا دت�� غد ت�% ش�ال ت�%

د. ن� �ن ر داش�* ظ� وروی را م�د ت�� ا س�* له ت�% ات�% ی و م�ف� ب� د ق�� صادی ، رش�* �ت وس�عه اق�� رب% ن�� هان� ع�� ه ج�% كی ن�% �Êت د ز� ب��ال ه1976 ه.ش* / 1355در ش»»»»� ر ك»»»»� مكش»»»»* د. در ك�ش* ز ( مردت»»»»�� �t««««ب س»»»»ت� ور� خ� ن� لای ) ی�� وپ�° و و ج»»»»�^ ان�° م م»»»»�

دم ف»»� داران� ت�� گ و ط�رف»»�� ن� ن� وب�� ان�° ن� گ س»»�* ن»»� �گ ،ب� ن»»� ت� ، ه�واك�وق�� رق�� ورب� گ»»� درب� ض»»� لا° ف»»�� ردن� ج�� زای ب�^زك»»� ب»»�%ن� Kد. ار� ا دت�� �ی ش»»�* دان� ت»»�� ر» و ر� گپ� ن� ش* دس»»� دارات�� و و ط�رف»»�� ان�° د و ه�مش»»ر م»»� دت�� ن� م�س»»لط ش»»�* ي� زج�^ ص»»ادی ب»»�% �ت عه اق�� وس»»� ن��

ه ق� ش»»»رم�ان�� �tن و ش»»»* خ»»»ده و ت�� �الاب� م�ن ا ات»»»�� پ�ر ت»»»�% س»»»* ی� ه ب�� كی ه�رچ»»»^ �Êت د ز� ی و ب»»»�� دان�� و ر� ان�° زای م»»»� عی ب»»»�% ت� دام�اب� وس»»»� ت�^ش اف»»»��ت� . ور ض�ورب� گ�رق�� ل ك�ش* ان� در داج�� ن� ارج�% اری ج�� گ�د�

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% ن� ت�% اپ�^ ر*د ار� ود ش»� ب�tز دس�ت� ج»�� ف� ور� عت� وری ض�� اپ�^ن� را ك�ش* ا ر* ت� ت�� �ری داس�* خده س�عی واق� �الاب� م�ن اگ�رچه ات��ای ا اج�ن»� ا ت»»�% ت� ت»�� ن� داس»»�* Kزا خ»ده را ب»�% �الاب� م�ن ن� ، ات»»�� ي� ا در ج�^ س»ت� ه»� ی� ی ك�موب�� پ�رور� گ ك�ره و ن»»�� ن� كن� ج�% ، ل�ن�

ت� معي� گ»ز ح�% �tت رف� د د . ار� ط»� پردار� ا ن»�� ن� س»� Kرق� ا س»م در ش»* ی� وس�عه ك�موب�� ا ن�� له ت�% ات�% ه م�ف� ن� ن�% اپ�^ صادی ر* �ت درب� اق�� ف��ي�م»اع�ی اه اج�% عه رف»�� وس»� ال و ن�� غ� ت� اد اس»�* خ% اپ�^ن� را ب�%زای ای�� ع ر* �tن ا وس�عه ص�ن� ن� ، ن�� اپ�^ اك�Æ م�خدود ر* �راوان� و ج�� ق�ه ع� ن»»�% لت»»� ن% زای ب�� ی ب»»�% ب% اس»»� ه م�ن� ت»»� م�ن� ر ر� ق»»� ك»»اری و ق�� ي� د ب�� ورب� رش»»�* ر اپ��ن� ض»»� پ� زا در غ»»� �t««ب . ر� ت� اج�� روری می ش»»� ص»»�ود ر� ن»»�% پ� زی ن»»�� دب� ب»»�� د م»»� لن»»� داف� ت�% ه اه»»� وچ»»% خ»»ده م�ت� �الاب� م�ن ت� ات»»�� اس»»� پ�ر س�ن� ت»»� غ� ها می داد .ت�� س»»ت� ی� ت� ك�موب�� دس»»�ی ب% اس»»� ورب� م�خ»»ل م�ن� ه ض»»� اپ�^ن� را ن»»�% ارگ�ری ر* كلاب� ك»»� ي�ن� م�ش»»* داش»»�* ار و ت�� اد ك»»� ت�� ي�ن� ،ش�اغ�اب� ر� اب�� د ت�^ مر� دس�ي�

212

ر� پ� م را ن»»�� كÆ لار� ن»»� كن� اری ، ت�� د� ه گ»»� ور غ�لاوه ب�%ز شرم�ان�� ن� ك�ش* Kود ك�ه ا ن� ن�% ود .اپ�� ورده ن�% Kاری در ا ه گ�د� ب�%زای شرم�ان��ه ع ك»»� �tن ا ن� ع ص»»� ت� عه وس»»� وس»»� گ»»ز ن�� �tت رف� د ت� . ار� ط»� اس»»�* ن� گ�د� اپ�^ ار ر* ن»»� ن� داب� در اج�� ول�ن»»� ت� ن�� ي� ق� ود ك�ت� هت»»% زای ن�% ب»�%ه ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kپ�ر ا س»»* ی� ه ب�� ك»»ای ه�رچ»»^ ت% ان�� وج�% ود م»»� ن� ن»»�% اپ�^ ه ر* واد اول�ت»»� ع م»»� %tن ا دوراب� م�ن»»� دود م�ف»»� ارح� ار� ج»»� ج»»��های ت� م�ن� ص»»رف»� ش»»رر� عی در ت�� ن� س»»� Kاط�ر اچ»»پ�رار� ار� ا ه ج»»�� ا ن»»�% ی ه»»� ب� اب»»�^ ه ر* ی ك»»� ب� غن� ی وض»»�� ع»»ب� د . ت�� ارح� می ش»»�* ج»»��

رد ) لخ ك»»»»� اپ�^ن� ص»»»»� ا ر* خ»»»»ده ت»»»»�% �الاب� م�ن ور ات»»»»�� ظ»»»»� ه اپ��ن� م�ت� دن� ن»»»»�% ن� زای رس»»»»� د. ب»»»»�% مودت»»»»�� ا ن�� ن� س»»»»� Kی ا رق� 1330ش»»»»*اده1951ه.ش* / ف� ت� ه اس»»� ار� ی ب�%ز اج»»�% ب� گزی م�ن% �tت اع�ی و د خاد دف�� ی ب�%ز ای�� ب� كی م�ن% م ( . ش�یش ط�ی دو م�غاه�ده ت��

ن� Kال ا ن»»% ه دب�� . ن»»�% ت� اج�� �رار ش»»� ورب�%زق� ن� ك�ش»»* Kا ا ه ای ت»»�% ز* ط وب»»�� امی روات»»�% ظ»»� گاه�ه»»ای ت�� ان�� خ»»ده ار� ت�^ �الاب� م�ن ات»»��ر» پ� ن�* ا° اس»»ی ت»»�� ط س�ن� عه روات»»�% وس»»� ن� ن�� م»»ود . اپ�� د ن�� غف»»� ی م�ت� ب� لخ و دوس»»� م»»ان� ص»»� ي� ور ب�� اه ك�ش»»* خ»»% ن� ه ب�^ كÆ ن»»�% �t««ب د ز� ا ب�� ن� ت»»�% اپ�^ ر*

ار� غ»�� Kود را ا ص»ادی ج»�� �ت ی اق�� ار� ش»� ار� طی ت�% رات�� پ�ر ه�ا در ش»* ان�^ ت� . ر* اپ�^ن� داس�* صادی ر* �ت وس�عه اق�� �ی در ن�� �راوان� ق�هر ود. دو ش»»�* ده ن»»�% م»»� Kود ا ه وج»»�% ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kعی در شراش»»ر ا ت� ه»»ای وس»»� ت� �ی دوم وب��زاب�� ه»»ان� گ ج�% ن»»� ز ج�% ه ب�%زاب»»�* د ك»»� ك�ردت»»���ی س»»ان� اب� ات�� لف»»� اپ�^ن� ت�� زای ر* گ ب»»�% ن»»� ود. ج�% ده ن»»�% ود ش»»�* ان�% ه ك�لی ت»»�� می ن»»�% اران� ان�� من»»% ز ن�% اك�ی ب�%زاب»»�* ار� اك»»� ما و ت�� ي� هپ�روس»»�*زای خ»»ده ب»»�% �الاب� م�ن ه ات»»�� ی ك»»� هان�� اس�ت� گ و س�ن� ن� م در ج�% سلت� گز ت�� �tت ود. ار� ط�رف� د ورده ن�% Kه ه�مراه ا عی را ن�% وس�ت�ال ن� ج»»»»� ا اپ�� ود. ت»»»»�% اگ�وار ن»»»»�% ار ت»»»�� ا ت�%س»»»ن� ی ه»»»� ب� اب»»»»�^ زای ر* ر روجی ب»»»�% ظ»»»� ود ار� ت�� ه ن»»»»�% ار ت�%س»»»ت� ه ك»»»� ن� ن»»»»�% اپ�^ ف� ر* عت� ض»»»� ت��لاش* و ا ت�� ن� ت»»�% اپ�^ د، م»»ردم ر* �راه�م ش»»�* ص»»ادی ق»»� �ت ای» اق�� زای اج�ن»»� ه ای ب»»�% ظق»»� �ی و م�ت� ه»»ان� ط ج�% رات�� ك»»ه ش»»* گام�ن� ه�ي�ه د ن»»�% وق� و ام�ن� ور وس�* اط در ك�ار ، س�* ن% ض� ت� م�داوم ، ات�� غال�ي� د. ق�� دت�� ه ك�ارش�* ب�tز دس�ت� ن�% د� ات�^ گی ت�� سن� ش* ج�� ك�وش�*

كی ار� ه ت�� دل ن»»�% اپ�^ن� را م�ن»»% ده ر* گ ر� ن� ورج�% اه ك�ش* �ی ك�وت�� tن ه دس�ت� ه�م داده در م�د مه دس�ت� ن�% مه وه� ت� ه� رق�� ش* ی� ب��كن� س»»ت� ل�ن� ی� عت� ب�� ت� گاه اص�لی ص»� واس�ي� ن� ج�� اپ�^ ت� . اگ�رچه ر* هان� ش�اج�� ی ج�% عب� وره�ای ص�ت� ن� ك�ش* �tپ رگ�پ�ر ب�%ز�

ار ه ك»»� ك»»ه ن»»�% ت�� Kام»»ری غ�لاوه ب�%زا �ن ي� ن� ه ج»»�^ د. خ�ض»»ول ن»»�% �راه�م ش»»�* ن� ق»»� Kد ا زای رش»»�* ی ب»»�% ب% اس»»� ه م�ن� ت»»� م�ن� ور ر� ن� ك�ش»»* Kدر اه ت� گی داس»�* ر� ت�%س»»ن� پ� رب% ن»�� ه»»ان� ع»�� ا ج�% ور ت»�% ن� ك�ش»»* Kكی ا �Êت د ز� ی و ب»�� ب� ه دوس»� ت� ن»»�% گی داس»�* ا ت�%س»»ن� ی ه»� ب� اب�^ ش* ر* وك�وش�*

213

ه ر� رون»»»�% پ� خ»»»ده ن»»»�� �الاب� م�ن ی ار� ات»»»�� ب� ب�� ا ارص»»»�� ان� ت�� ر� ص»»»ادی ، م»»»پ� �ت د اق�� ود رش»»»�* ا وج»»»�% ن� ت»»»�% اپ�^ ل ر* . در داج»»»�� ت� اس»»»�اپ�^ن� هره�ار ر* می ش»�* اران� ان�� من»% ال�گزد ن�% ت� ش»� داس»�* ا گ�رام�ن� ی ه�ا ت»�% ب� ب�� ا ارص�� ش* ع�مده ت�� خ� . ی�% وده اس�ت� وس�عه ن�% ن��

ی ب� ب�� ا ارص�� ن� ت�� اط�ر اپ�� ه ج�� . ن�% ه اس�ت� �ت اپ�^ن� ض�ورب� گ�رق�� خده در ر* �الاب� م�ن امی ات�� ظ� ور ت�� ا خ�ض� ت� ت�% ال�ق� و م�خ�ال اپ�^ن� در1958ه�ا در ش»� ه ر* ه»اور ن»�% ن�� ب��ز� Kرب� ا� د و م�س»اق� دت�� ارح� ش»�* ن� ج»�� اپ�^ ی ار� ر* ك»ان�� �tن مر Kای ا پ�روه»� م ن��

ال ا ش»»� ن� ت»»�� اپ�^ ك»»زر ر* های م� ت� واس»»� اط�ر درج�� ه ج»»�� ر� ن»»�% پ� د.ن»»�� و ش»»�* ی ل�غ»»� ك»»ان�� �tن د امر ع ص»»�� ت� اه�راب� وس»»� ظ»»� ی ت�� 1351ن�^زه 1972ه.ش* / �t«ب ر� مل»ه خ�% اپ�^ن� ار� ح�% ز ر* اب»�� ر� اری ار� خ�% اوا )) م ت�%س»ن� ن»� ده(( اوك�ن� ن»� گ�رداب�� ار� ور ت�% ن� ك�ش»* Kه ا ن»�%

د. دهه ی ط»»ه1970ش�* �راری رات�% د. ب�%زق»»� اپ�^ن� ش»»�* ت% ر* ضي� همی ت�� صادی م� �ت اسی و اق�� ت� ه�ای س�ن� ي� ق� م�وق��ود. ت� ه�ا ن�% ي� ق� مله اپ��ن� م�وق�� ن� ار� ح�% اپ�^ ولی ر* ش* ن�^ د ارر� ر� رش�* پ� وره�او ن�� اری ار� ك�ش* ا ت�%سن� اری ت�% خ% ی��

ال د. در ش»»»� دی ش»»»�* دت»»»�� كلاب� ج�% ار م�ش»»»* لی دج»»»�^ ت� داج�� اس»»»� ر س�ن� ظ»»»� اپ�^ن� ار� ت�� ال ر* كن� در ه�م»»»ان� ج»»»� ل�ن�ار1974 ه.ش* / 1353 درب� ب�%زك�ن»»� اده ار� ف»»�� ف� ت� وء اس»»� اط�ر س»»� ه ج»»�� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kز ا �t««ب س»»ت� ور� خ� ا ی�� اك»»� ات�� م ت��

ود لف� ج»»�� د ش»»� ن»� ب�� ما درب� ن�% اده ار� ف»�� ف� ت� وء اس»� اط�ر س»»� ه ج»»�� ر� ن»»�% پ� كی» ن»»�� وم�ن� اك�ت° ز ت»�� �t«ب س»»ت� ور� خ� غ»د ی�� د و دو ش�ال ت�% ش�*د. ول گ�ردت�� م�عر�

214

م ت� صل ه�س* ف��

ا ف� �tت �ر ق� Kا

ل ع�مومی م�ساب�°ه دی ن»»�% لن»»� د گ�ام�ه»»ای ت�% ودت»»�� لال» ن�% ف� ت� د اس»»� اف»»�� پ*را» ف�� ه اك»»� ی ك»»� ان�� ف»»� �tت �ر ی اق� وره�ان�� �ی دوم ك�ش»»* ه»»ان� گ ج�% ن»»� ت�^ش ار� ج�%

عمراب� د م�س»»ت� دت�� ن� لال» رس»»� ف� ت� ه اس»»� گ ن»»�% ن»»� ه ت�^ش ار� ج�% ی ك»»� وره�ان�� ن� ك�ش»»* ي� س»»ن� خ� د.ی�� ن� �ن لال ب�%زداش»»�* ف� ت� وی اس»»� س»»�ی ان�� ف� �tت �ر عمراب� اق� ی مردم م�ست� لال ط�لب% ف� ان� در ب�%زاب�%ز اس�ت� گلسن� د . اگ�رچه در م�واردی ان�� ودت�� ان� ن�% گلسن� ان��ع اق�� پ�رك�Æ ال�من»� وره�ای م�س»* وب��ث� ك�ش»* ه ع�ض»� ه»ا را ن»�% ن�� Kداده ا �ان س* ود ب��زم�ش* ت�� ا ار� ج�� كن� ع�مدت�� اد ل�ن� ود ات��سن� ج��

ورد. Kدر الال ف� ت� كن� اس»»»»»� ت� . ل�ن� رق�� ورب� گ»»»»»� ان��ی ض»»»»»� ش»»»»»� Kه ا ا ن»»»»»�% ن»»»»»% ب¬� ق�ر ر� ت�� پ� ا ن»»»»»�� ال�ن»»»»»� ن� عمره اب�� ی م�س»»»»»ت� ب% لال ل�ن»»»»»� ف� ت� اس»»»»»�ای ف»»� �tت �ر ق� Kم»»امی ا ا ن�� ن»»»% ب¬� ق�ر س»»ه ت�� �رات�� �ی دوم ق� ه»»ان� گ ج�% ن»»»� د و ت�^ش ر� ج�% ی م�مكن� ش»»�* ب� خ� ه س»»»� س»»»ه ن»»»�% �رات�� عمراب� ق� م�س»»»ت�

ا ت�^ش ار� د� د. ل»� ن»� ط� ك�ن� ف»� ز را چ� اب»�� ض»وض ال�ح%ر� ه خ�� ه»ا ن»�% ن�� Kه ا ود ك»� ل ن»�% ت� و م�اب»�� ود داس�* صرف»� ج�� مالی را در ت�� ش�*ط سه ، روات�% �رات�� ام�عه ی ق� ش ج�% ش�ی� ا° ا ت�� د س�عی ك�رد ت�% ن� ن� اف�� لال ت�� ف� ش و مراك�ش* اس�ت� وت�� ون� ن�� ی ج�^ وره�ان�� كه ك�ش* ت�� Kاود اك�Æ ج»»�� ی ار� ج»»�� ن�� ر� ز را خ»»�% اب»»�� ون� ال�ح%ر� ا اپ��ن� ج�ال ج»»�^ د. ت�% اش�* ه ت�% ت� ود داس�* ق� ج�� عمراب� ش�ان�% ا م�ست� ه ای ت�% وب��ز*ه ر ن»»»�% ن� ج�اص»»»� ي� وب�� گه»»»ای ج»»»�� ن� ه»»»ا ت�^ش ار� ج�% ت� �رد و ب� اوم�ت� ك»»»� ان� م�ف»»»� لال ط�لن»»»% ف� ت� ل اس»»»� اب»»»�% س»»»ت� در م�ف� می دات��

د. ور ش�* ن� ك�ش* Kار� ا �ي�ن دس�ت� ب�%زداش�*

215

ل دهه ی ك»»ه در1960دراواب�� �tت ه ط�ور ت� ن»»�% اق�� مگپ�ری ت�� ش* ه وس�عت� ج�^ ان�� لال ط�لن% ف� اب� اس�ت� ارر� م م�ن%ام1960ش�ال ن»»� ه»»ا ق�� ن�� Kا �ن �tپ د ك�ه م�همپ�ر ن� ن� اف�� لال دس�ت� ت�� ف� ه اس�ت� ی ن�% ان�� ف� �tت �ر وره�ای اق� ادی ار� ك�ش* ت�� غداد ر� ت��

ر� پ� ی ن»»»»�� ان�� ف»»»»� �tت �ر گ»»»»ز اق� �tت وره�ای د خ� ك�ش»»»»* دری�� ه ت»»»�� ن� ت�^ش ن»»»»�% Kود. ار� ا ا ن»»»»�% زت��ش ل�وم�وم�ن»»»»% اب�� ه ره»»»»پ%ری ت»»»»�^ گ»»»»و ن»»»»�% م�لث� ك�ن�ال د. در ش»»»»� دت�� ل ش»»»»�* ف� ال و1975 ه.ش* / 1354م�س»»»»ت� غ»»»»� عمراب� ب�^زت�� گ»»»»ولا م�س»»»»ت� ت�� Kو ا Æك ن»»»»� ام�ن� م م�ور�

د. دت�� لال رس�ن� ف� ه اس�ت� ا» ن�% ن� ب�� عمره اس�نا ا م�ست� ف� �tت �ر ق� Kپ�ری» ا اچ� غد ص�حرای ت�% ش�ال ت�%ل زای ج»� پ�رك�ی را ب»�% م»پ�ر م�س»اع�ی م�س»* �راوان� ،ك� پ�رك�Æ ق»� ل م�س»* ي�ن� م�س»اب�° ود داش»�* ا وج�% ی ت�% ان�� ف� �tت �ر دول اق�

ال ه در ش»»� د. اگ�رچ»^ ه ات»�� �ت» ه ك�ارگ�رق�� ود ن»�% ل ج�� ا1963 ه.ش* / 1342م�ساب�° ا ت»»�% ف»� �tت �ر دب� اق� م�ان� وج»� ار� م ش»�د. ل ش»�* كن� س»»* عمار ت�� ت� زدن� اس»»� ي�ن� ب»�% ب�% ان� و ار� ت»»�� Kخ»»اد ا دف� ای�� ا ه»»� ی ت»»�% ان�� ف»»� �tت �ر وره�ای اق� ب�tث� ك�ش»»* پ*ر رك�ث� اك»»� ش»»*له اص»»»� ت� . در ف�� ه اس»»»� ت� داس»»»�* �ی ت�� دان� ن»»»� ق� ج�^ ت»»»� وق�� ی ن�� ان�� ف»»»� �tت �ر وره�ای اق� ان� ك�ش»»»* اب� م�ن»»»� لاف»»»�� ن� طه اج�� ه واس»»»� ا ن»»»�% ام»»»�

ال�های ا 1976ش»»»»� ا1978 ت»»»»�� وم�الی ت»»»»�% �ی ، س»»»»� ان� ن»»»»� �Êب ا م»»»»راك�ش* و م�ور ی ت»»»»�% ن¬% ر حرای ع»»»»�� ای ص»»»»� ورده»»»»� م ب�%زج��وده اس»�ت� ی ن»�% ان�� ف»� �tت �ر ان� دول اق� اب� م�ن»� لاف»�� ن� كی ار� اج�� وج�^ ش* ك»� خ� م»ه ی�% دا و ... ه� ا اوگ�ات»�� ا ت»�% ن»� اب�� ز� اب�� ی ، ت�� ^tن و ت� اب��

رد. در ه ك»»� اق� ر� اص»»�� پ� ان� را ن»»�� ت»»�� Kاری ار� ا ان� ت�%س»»ن� اس»»ی م�ن»»� كÆ س�ن� �tب ول�ور* دن�° اب� ات»»�� لاف»»�� ن� ن� اج�� Kزا ی ب»»�% ات��س»»ب� ه ت�% ك»»�اری ار� كه ت�%سن� �tت ه ط�ور ه اس�ت� . ن�% ت� همی داس�* ش* م� ق� رگ� ت�� های ب�%ز� درن�� های ف�� ال�ت� اب� دج�� لاف�� ن� ن� اج�� اك�پ*ر اپ��

اس»»ی ل س�ن� م م�س»»اب�° س»»ت� ق� ت% ت�� وج�% ه و م»»� �ت»» ود گ�رق�� ه ج»»�� ه ای ن»»�% ظق»»� ورب� م�ت� اض»»� �رف�� ه»»ای اق� ي�ن� دول�ت� ل ب�% م�س»»اب�°ده ا و ...گ�ردت»»»»�� ف»»»»� �tت �ر مال اق� ا ، ش»»»»�* ف»»»»� �tت �ر وب% اق� ت»»»»� ا ، ج�% ف»»»»� �tت �ر ق� Kاح� ا ون� ش»»»»�* ه ای ج»»»»�^ ظق»»»»� ل م�ت� ه م�س»»»»اب�° ا ن»»»»�% ف»»»»� �tت �ر اق�ص»»»»ادی �ت ه گ�م»»»»رك�ی اق�� خادن»»»»�� ون� ای�� ه ای ج»»»»�^ ظق»»»»� اس»»»»ی م�ت� ص»»»»ادی و س�ن� �ت ای اق�� ه ه»»»»� خادن»»»»�� دات��ش* ای�� ن»»»»� . ب�� ت� اس»»»»�ر� پ� ا و... ن»�� ف»� �tت �ر رب% اق� وره�ای ع»�� ص»ادی ك�ش»* �ت ام�ع»ه اق�� ق� ، ج�% �Ê«ن �ر ی اق� ب� م�ن»� ادام ر� ورای ت»�% ی س�* ای مرك�ر� ف� �tت �ر اق�

اب� دول ن% اس»»»� ود م�ن� هت»»»% هی در ن�% وج�% ل ن»»»�� اب»»»�% ت� ف�� رق�� ش»»»* ی� ا ب�� ف»»»� �tت �ر دب� اق� م�ان� وج»»»� ار� د ش»»»� ن»»»� ب�� ت� م�ا ه اس»»»� س»»»ت� وات�� ت� ب��كلاب� ار م�ش»»»* ی دج»»»�^ ان�� ف»»»� �tت �ر وره�ای اق� لث% ك�ش»»»* ه ای اغ�� ظق»»»� ل م�ت� د . ت�^ش ار� م�س»»»اب�° اش»»»�* ه ت�% ت� ی داس»»»�* ان�� ف»»»� �tت �ر اق�

216

ی ، ب� �Ê««ب �ی ، د ن� ا ت»�% ل»ه ای ، ر� ن� ن� اب� ف�� لاف»�� ن� ص»ادی ، اج�� �ت گی اق�� گی ، وات�%س»»ن� ن� ر ، گ�رس»� ق»»� ون� ق�� لی ع�م»ده ای ج»»�^ داج��د. ن� �اسی و ... ه�سن رامی ه�ای س�ن� Kاا ت��

س»»لط ن� ت�� Kزا د. غ�لاوه ب»»�% ن� اس»»�* وردار ت�% ی ب�%زج»»�� س»»ب% �ی ت�� ان� ن»»»% د ار� ب�* ه ات»»�� س»»ت� وات�� وره�ان�� ن� ك�ش* ط م�غ»»دودی ار� اپ�� ف»»� ق��د دت�� س»* ت% ت�� وج�% ر� م»»� پ� ی ن»»�� ان�^ ن»»� ای ب�� كس»»الی ه»»� س* زور� ج�� اره ، ب»�% ن� ف»�� Kهای مردم ا زون�� ارب� ب�* عمار و غ�� �ی اس�ت� ط�ولان�

ده اس�ت� ، در ط�ول دهه ا ش�* ف� �tت �ر ق� Kاره ا ق�ر در ف�� ار1970ق�� ی دج»»�^ ^tن و ت� ح%ر و اب�� ن� �ی ب�� ان� ن� �Êب ا ، م�ور ن� وره�ای ك�ن� ك�ش*د. ده ات�� حطی ش�* كسالی و ق�� س* ج��

س»»لط د . ت�� اش»»�* ر� می ت�% پ� ی ن»»�� ب� بt^زس»»� اد عمار و ب��ز ت� ای اس»»� ات»»�� ف� ار ت�% ن»»� ود گ�رق�� ی ج»»�� ون�% ت»»� اط�ق� ج�% ا ام»»رور� در م�ن»»� ف»»� �tت �ر اق�ه م�ل»»»ل كنارچ»»»^ ت� ت�� ال�ق� ود م�خ»»»� ا وج»»»�% ی ت»»»�% ون�% ت»»»� ای ج�% ف»»»� �tت �ر ت� اق� وس»»»� اه ن�^ ن� ب�tث� م»»»ردم س»»»� پ*ر ز اك»»»� ت� ب»»»�% وس»»»� د ن�^ ن� ق� س»»»�ی ون�% ت»� ای ج�% ف»� �tت �ر بt^زس»�ت� اق� اد م ب��ز ي�� رب% ار� رر* ای ع»�� اط�ر ح�م»اب��ث� ه»� ه ج»�� ي�ن� ال�مللی ن»�% ام�ع ب�% ی و م�خ% ان�� ف� �tت �ر اق�

ت� . اق�� ان� ادامه ت�� ن� ه�مخ^

هان��ی دوم گ ج�% ن� غد ار� ج�% اب��ز ت�% ال�ح%ر�د . دا ك�ن»»� ن»»� س»ه ب�� �رات�� زای ق� ه ای ب»�% ز* ت� وب»�� عي� وق�� ت� و م»� ز اه�مي� اب»�� ا ال�ح%ر� د ت»�� اع�ت* ش»�* �ی دوم ت»�% هان� گ ج�% ن� ج�%د . ت�^ش ی ش»�* ار� ل�م»ان� ت»�� Kه ا زال دوگ»�ل غ�لت»� ب»�� ه ر* ارر� زای م�ن»% گ»اهی ب»�% ان�� ز ت�^ اب»�� اك�Æ ال�ح%ر� گ ج�� ن� ان� ج�% �Êت ر در خ�%ز اب»�� كن� م»»ردم ال�ح%ر� د. ل�ن� ود ك�ن»»� اك�Æ ج»»�� مه ج»»�� مي� ور را ض»»�� ن� ك�ش* ا اپ�� كار ب�%زد ت�� �ی ن�% �راوان� سه س�عی ق� �رات�� ر� ق� پ� گ ن�� ن� ار� ج�%ار ظ»� ت� د واب�� ودت»�� رده ن�% ا ك»� ش»وی ه»� �رات�� ا ق� ضوص»� ن� م�ح� ي� ف� ق� ه م�ت� گ ن»�% ن»� ان� ج�% م»� ه در ر� �ی ك»� �راوان� ای ق»� ز ك�م»كÆ ه»� ز اب»�* ب»�%

ال اوم�ت� ار� ش»»»»� د.اپ��ن� م�ف»»»»� مودت»»»»�� اوم�ت� ن�� ه م�ف»»»»� روع ن»»»»�% د ش»»»»* ن� �ن لال را داش»»»»�* ف� ت� ه اس»»»»� دن� ن»»»»�% ن� 1333رس»»»»�ه1954ه.ش* / ش* م�لی غ�لت»»»»»� خ� ادی ی�% ر� Kهه»»»»»ا ت% ه ره»»»»»پ%ری ج�% كی ن»»»»»�% �Êت ر د خ»»»»»�^ دت�� گه»»»»»ای ش»»»»»�* ن� ورب� ج�% ه ض»»»»»� م ن»»»»»�%

217

ه ه»�ای ت� اد ودادن� ك�س»* ت»�� های ر� �tن داك�ار ا ف»�� اب��زی ه�ا ت»�% گ ه�ا ال�ح%ر� ن� ن� ج�% لی ك�رد . ط�ی اپ�� خ% شوی ه�ای ی�� �رات�� ق�ال ل در ش»»»� زال دوگ»»»� ب»»»�� د. ر* رار دادت»»»�� � ار ق»»»� س»»»* ز ق�� �t«««ب دب� ر� ه ش»»»�* ها را ن»»»�% ش»»»ون�� �رات�� راوان� ق� � ه.ش* /1337ق»»»�

ت� ولی1958 ور داس»»�* ن� ك�ش»»* Kلاب% ا ف� ن� ات�� ي� اج�� رام ش»»� Kاب��ز س�عی در ا ه ال�ح%ر� اری ن�% ن� ود م�خ� ا اع�ظای ج�� م ت�%ا ا ت»�% اب��زی ه»� ك»ه» ال�ح%ر� ن� ا اب�� د ت»»�� س»»* ن� ك�ارت�� ه اپ�� ق� ن»»�% ش»وی م�وف»»� �رات�� ای ق� زال ه»� ب»�� ی ار� ر* غص»� ت� ت�% ال�ق� ه واس�طه م�خ� ن�%دام ال�ف� اف»»�� مخ»»� زال ه�ان�� ب»»�� د ك�ردن� ر* عن� ت% �ی و ب�� دان� ت�� ا ر� گز دوگ�ل ت�% �tت ه و ار� ط�رف� د ت� ار ك�س* دادن� ص�ده�ا ه�ر�

رد ) ود ك»»� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kلال ا ف� ت� ن� اس»»� ض»»� ه م�ت� گ ك»»� ن»»� ان� ج�% ات»»�� �رار داد ت�^ اء ق»»� ه ام�ص»»� 1962 ه.ش* / 1341ن»»�%م ( .

ش ی� ن� رب�° رد اول�ي� ار� ك»»� غ»»�� Kود را ا لال ج»»�� ف� ت� ز اس»»� اب»»�� ل»»ق� ال�ح%ر� كÆ ج�� ن»»� كزاب�� مه»»وری» دم� وان� ح�% ا ع�ت»»� ز ت»»�% اب»»�� ال�ح%ر�اب��ز مهور ال�ح%ر� لا ))ح�% ن� ت�% ود(( اح�مد پ�% ا ج»�� د . ام»� م»� Kز ب�%ز ش»رك�ار ا�tب ست� ور� خ� ده ی�� ن� ج�� وس�ف� پ�% مودن� ن�� ار ن�� ا ب�%زك�ن� ت�%

ال ر� در ش»»»� پ� ار و1965 ه.ش* /1344اون»»�� ز ب�%زك�ن»»»� اب»»�� اع ال�ح%ر� ز دف»»�� �t«««ب پ�tن� ور� د وم»»� واری ن�% له ه»»� ن� ه وس»»»� م ن»»»�%د. �ی ش�* دان� ت�� ر�

ورد . Kا �ان ه ارم�غ»»� دی را ن»»�% لی م�من»»� اب� داج�� ن»»% ز ب�* اب»»�� زای ال�ح%ر� ص»»ادی ب»»�% �ت عه اق�� وس»»� ی و ن�� ن¬% ر� كÆ خ»»� ام ب»»�� ظ»»� ت��های اپ��ن� لاش»»�* پ�ر ت�� س»»* ی� ت� ب�� ن� داس»»�* Kعه ا وس»»� �ی در ن�� راوان� � عر ق»»� ز س»»� اب»»�� ه دول�ث� ال�ح%ر� ی ك»»� ارج% ت� ج»»�� اس»»� درس�ن�

ا لال ت»»�% ف� ت� ار� اس»»� غ»»�� Kا �ز ار� ه�م»ان اب»�� ده اس»�ت� . ال�ح%ر� عهد اع�مال ش�* ر م�ت� پ� وره�ای غ� وب% ك�ش* ارج�^ ور در ج�^ ك�ش*ل ده»ه ك»»ه در اواب»�� گام�ن� ط ه�ي� ف»� . ق�� ت� رده اس»»� �رار ك»»� كی ب�%زق»� �Êت د ز� ط ب�� ر� روات�% پ� سه ن�� �رات�� رك�ث�1970ق� ز ش»* �t«ب ر� ال�ح%

د. پ�رگ�ی ش�* ار ن�� ط دج�^ سه را م�لی ك�رد ، اپ��ن� روات�% �رات�� ت� ق� ق� ت��ن� ه ه�مي� ت� ن»»»�% وده اس»»»� ل ن»»»�% ن� راب% و اش»»»راب�° له اع»»»� ب�*ز ار� م�س»»»ن° ا° خ»»»ده م�ن»»»� �الاب� م�ن ا ات»»»�� ز ت»»»�% اب»»»�� ط ال�ح%ر� روات»»»�%

ل ) ن� راب% و اش»راب�° ي�ن� اع»� ه ب�% ش* رور� گ ش»�* ن»� هت� ت�^ش ار� ج�% / 1346ج�% ك»ا1967 ه. ش* �tن مر Kا ا م ( ت»�%

218

گ م�ه»»ر ن»»� كن� ت�^ش ار� ج�% د. ل�ن� وروی ش»»�* خ»»اد س»»�* ا ای�� ود ت»»�% ط ج»»�� عه روات»»�% وس»»� ه ن�� وچ»»% رده م�ت� ط»»ه ك»»� ظ»»ع رات�% ه.1352ف��ر» پ% / اك�ت� ظدهه 1973ش* ت� ار� اواس»� رق�� خ»ده ار� ش»ر گ»� �الاب� م�ن ا ات»�� ود را ت»�% ط ج»�� گز روات»�% �tت ارد 1970 م ت»�%

د ، ن� راب% می ك�وس»»�* داری اع»� ات»»�� ه»ه ت�^ ت% اری ج�% ه گ�د� ان»»�� ه در ت�^ ال ك»»� ی در ه�م»ان� ج»»� ارج% اس�ت� ج�� اب��ز درس�ن� ال�ح%ر�و ك�ه �Êن سار ول�ی� هه ی ن�^ ت% هت� ح�ماب��ث� ار� ج�% �ی در ج�% �راوان� دو س�عی ق� پ�ری ش�* اچ� ای ت�% ف� �tت �ر له اق� ه م�سن° وچ% پ�ر م�ت� س* ی� ب��ا �ی ت»�� ان� ن»� �Êب ه»ای م»راك�ش* و م�ور ا دول�ت� ك»ه ت»�% ن� اب�° ا ج�% زد ت»�� ار ب»�% ه ك»� پ�ری» اس»�ت� ن»�% اچ� لال ص»�حرای ت»�% ف� ت� واه�ان� اس»� ج��

ال ت� . در ش»»� ش* رق�� ی� ر� ب�� پ� امی ن»�� ظ»»� ای ت�� ورده»»� ت�1978 ه.ش* / 1357ش»رج�د ب�%زج�� س»�* پ�tن� درگ�د� د وم»»� م ن�%د. اب% ش�* خ� ت� مهوری اب�� اس�ت� ح�% ه رت�� د ن�% دت�� ن� ج�% لی پ�% اد� و ش�*

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ر ت�% پ� ن�° ر�. او1965 ه.ش* / 1344در ش�ال ت� رق�� ت� گ»»� ه دس»»� درب� را ن»»�% ی ف�� ن�� ا �tت و ط�ی ك�ود ون�� گز م�ون�% �tت ارد م ت�%

ال ا ش»»� ار� د . ت»»�� ام�وش* ش»»� ت� ج»»�� رق�� ورب� گ»»� ور ض»»� ن� ك�ش»»* Kه درا ی را ك»»� هان�� ورش»»�* ه س�* غ»»د ك�لت»»� ال ت�% س»»ت� ش»»� وات�� ن��د .1970 ه.ش* 1349 ن� س»»* خ� م ی�% خكت� رد و ی�� وب��ث� ك»»� ق»»� گ»»و را ت�� ود ب�%زك�ن� امی ج»»�� ظ»»� اس»»ی و ت�� س»»لط س�ن� و ت�� ون»»�� م م�ون�%

ال ن� در ش»»� ي� ن� ل ده»»ه 1971 ه.ش* / 1350وی ه�مخ»»^ ر . در اواب»»�� پ� ت»»� غ� ر ت�� پ� ن»»�° ه ر� گ»»و را ن»»�% ام ك�ن� 1970 م ت»»��لی ) ن� ا در س»»�* �t««ت ون� ت�^ش ار� ك�ود ا ج»»�^ د. ام»»� هی ك�س»»ت% ك�ن»»� وج�% ل ن»»�� اب»»�% زوب� ف�� د م�ش ب»»�* م»»� Kس»»ت� ار� درا وات�� ر ن�� پ� ن»»�° ر�

ش*1973 ه.ش* / 1352 اه� ر� ك»»� پ� ر ن»»�� پ� ن»»�° ی ر� دارر� م»»� Kرد در ا وط ك»»� ق� �ی س»»� ه»»ان� ار ج�% ار� مت� م�ش در ت»»�% ي� م ( ق��ال ت� در ش»»»� اق�� لی1977 ه.ش* / 1356ت»»»�� كلاب� داج�� ز م�ش»»»* گ»»»ا ( ب»»»�% ان�� ت�� ا ) ك�ا ات�% ال�ث� ش»»»�* ورش* ات»»»�� م س»»»�*

ان� را ن� ورس»»�* س»»ت� س�* وات�� ه او ن�� ود ك»»� س»»ه ن»»�% �رات�� ون� ق� ی ج»»�^ ارج% امی ج»»�� ظ»»� پ�روه�ای ت�� ا ك�م»»كÆ ن�� ه»»ا ت»»�% ت� �ود ب� �ر� و اق»»� ون»»�% م�ون��و را در ون»»�� ی م�ون�% ارج% ای ج»»�� ه�م ك�م»»كÆ ه»»� ار� ه ت»»�% د ك»»� ه ش»»�* �ت»» ها ار� ش»»ر گ�رق�� ورش»»�* غ»»د اپ��ن� س�* ال ت�% د . ش»»� ش»»رك�وب% ك�ن»»�ود ك�ام»»ه اس»»ی ار� ج�ك»»وم�ت� ج»»�� ی س�ن� ب� ب�� ا ارص»»�� ز ت�� ها ب�%زاب»»�* ورش»»�* د. ع�م»»ده س�* ق� گ�ردات»»�� ان� م�وف»»� ن� ورس»»�* كوب% س�* ش»»�

219

ر ار� پ� ن»�° ه ر� الی اس»�ت� ك»� وده اس»�ت� . اپ��ن� درج»� وده ی م»ردم ن»�% د ن»�� دت�� ر ش»�* ق»� رب% و ق�� ا ع»�� كی او ت»�% �Êت د ز� و ، ب�� ون�� م�ون�%مار می رود. ه ش�* هان� ن�% دگ�ان� م�ش و ال�ماش ج�% ن� د ك�ن� ول�ن� ن� ن�� �tپ رگ�پ�ر ب�%ز�

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% گولا ت�% ت�� Kا گ»»ولا ) ت�� Kور ا ز ك�ش»»* ال ب»»�% ف»»� عمار ب�^زت�� ت� ن� اس»»� ي� اف�� ان� ت»»�� ات»»�� ا ت�^ روه1975 ه.ش* / 1354ت»»�% ان� س»»ه گ»»� م ( م�ن»»�

ت� . رق�� درب� در گ»»»� زای ك�س»»»ت% ف»»»�� دی ب»»»�% دت�� گه»»»ای ش»»»�* ن� لا ج�% ن� ا و ق�� ن»»»� ن� لال ط�لث% م�نلا ، اوب�� ف� ت� لی اس»»»� اص»»»�روه م�نلا وروی ار� گ»»� د. س»»�* ی ش»»�* ارج% های ج»»�� درن�� اب�%ث� ف»»�� ه ع�رص»»ه رف»»�� د ك»»� ن� كس»»* ولی ت�� گ»»ولا ط»»� ت�� Kگی ا ات�� گ ج»»�� ن»»� ج�%پ�ر ن»�° رب% و ر� ه»ان� ع»�� د ج�% دت�� گ»ولا ش»�* ت�� Kوارد ا �ان ت»�� Kه ا ی ب�%زای ك�م»كÆ ن»�% ن�� ا ان� ك�وت�% ار� %tت غد ه�ا شر مود و ت�% ح�ماب��ث� ن��گ ن»»� غ»»د ج�% ال ت�% ت� . ش»»� زداج�� ا ب»»�^ ن»»� ن� روه اوب�� وب��ث� گ»»� ق»»� ه ح�م»»اب��ث� و ت�� ر� ن»»�% پ� ی ن»»�� ون�% ت»»� ای ج�% ف»»� �tت �ر لا و اق� ن� ه ح�م»»اب��ث� ق�� ن»»�%

كن� د. ل�ن� ن� مه»»وری رس»»� ت� ح�% اس»»� ه رت�� و ن»»�% ت»»� و ب�� ت� ن� د و اگ�س»»ن� ن� ان� رس»»� ات»»�� ه ت�^ روه م�نلا ن»»�% ی گ»»� پ�رور� ا ن»»�� گ»»ولا ت»»�% ت�� Kلی ا داج��ای ف� �tت �ر ن� ار� اق� ي� مالی و ك�مكÆ گ�رف�� ی و ش�* ون�% ت� واجی ج�% ق�رار در ن�� ا اس�ت� ال�ف� ت�% ورده م�خ� كست� ج�� گ�روه�های ش�*ادی در ز ض� ب»»»»�� عت� ت% ت� ب�� ساس»»»»� اط�ر ش�ی� ه ج»»»»�� گ»»»»ولا غ�لاوه ن»»»»�% ت�� Kد. ا ود ادام»»»»ه دادت»»»»�� ه ج»»»»�� ارر� ه م�ن»»»»% ر» ن»»»»�% پ� ن»»»»�° ی و ر� ون�% ت»»»»� ج�%له اط�ر م�س»»»ن° ه ج»»»�� د ن»»»�% ه می ك�ن»»»� ارر� ی م�ن»»»% ون�% ت»»»� ای ج�% ف»»»� �tت �ر م اق� ي�� ا رر* ه»»»ه ت»»»�% ت% دم ج�% ط م�ف»»»� وره�ای خ»»»�� وب% ك�ش»»»* ارج�^ ج»»»�^

م درگ�پ�ر اس�ت� . درش�ال ي�� ن� رر* Kا ا ر� ت�% پ� ا ن�� ن� ن� ام�ن� ت�1945 ه.ش* / 1324ت�� م»»وم�ي� ي� م�ان� م�ل»»ل ق�� م ش�ار�ب�tث� پ*ر م�ان� م�ل»»»»ل و اك»»»»� ار� ت� ش»»»»� واس»»»»� ود درج�� ا وج»»»»�% غ»»»»ده�ا ت»»»»�% كن� ت�% ی س»»»»پرد . ل�ن� ون�% ت»»»»� ی ج�% ق� �tت ر � ق»»»»� Kه ا ا را ن»»»»�% ن»»»»� ن� ام�ن� ت��

ده ار� ر� %tت ن� ك�ارش»»ر ی ار� اپ�� ون�% ت»»� ای ج�% ف»»� �tت �ر م اق� ي�� ا ، رر* ن»»� ن� ام�ن� ه ت�� لال ن»»�% ف� ظای اس�ت� هان� ب�%زای اع� وره�ای ج�% ك�ش*ال ت� . در ش»»»� ی و1960 ه.ش* / 1339اس»»»� ون�% ت»»»� ای ج�% ف»»»� �tت �ر ا اق� ه ت»»»�% ارر� زای م�ن»»»% و ب»»»�% وان�^ م�ان� س»»»� ار� م ش»»»�

موده م�ان� ن�� ه اپ��ن� ش�ار� �ی ن�% �راوان� لال ك�مكهار ق� ف� ار� اس�ت� غ�� Kگولا ار� ا ت�� Kد. ا ش ش�* ش�ی� ا° ا ت�� ن� ن� ام�ن� لال ت�� ف� ك�ست% اس�ت�ل»»ه ات�% اط�ر م�ف� ه ج»»�� ر� ن»�% پ� غ»ده�ا ن»»�� د ت�% ودت�� م�ده ن�% Kگولا ا ت�� Kه ا ه م�نلا ن�% ار� ب�%زای ك�مكÆ ن�% غ�� Kی ك�ه در ا ن�� ا ان� ك�وت�% ار� %tت اس�ت� . شر

220

گ»ولا ح�مل»»ه ت�� Kه ح�م»»اب��ث� ا هان»»�� ه ن�% ر� ن»�% پ� ی ن»�� ون�% ت»»� ای ج�% ف� �tت �ر د. اق� دت�� ی م�ات�� اق� ور ت�% ن� ك�ش* Kی در ا ون�% ت� ای ج�% ف� �tت �ر ا ح�ملاب� اق� ت�%گ»»ولا1979 ه.ش* 1358ك�رده اس�ت� . در ش�ال ت�� Kا Æاك� ه ج�� عی را ن�% ی ح�ملاب� وس�ت� ون�% ت� ا ی ج�% ف� �tت �ر م اق�

د . ن� س* خ� ات��ش* ی�% �ر� گولا را اق� ت�� Kال�ف� دول�ث� ا ه گ�روه�های م�خ� ود ن�% ر� ك�مكهای ج�� پ� خده ن�� �الاب� م�ن ام داد و ات�� خ% ای���ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ی ت�% ^tن و ت� اب��

ه ار� ی را ك»»� ^tن و ت»»� اك�Æ اب�� ه»»ا ج»»�� ت� اب�° ال�ن� ن� س»»ی اب�� گلی� ای ان�� پ�روه»»� ار ن�� س»»* ز ق�� �ی دوم ب�%زاب»»�* ه»»ان� گ ج�% ن»»� ل ج�% در اواب»»��د و 1935ش�ال د ب��زك�Æ ك�ردت�� ودت�� ال ك�رده ن�% غ� لاش�لاسی )) اس�* ه(( ه�ات�� د ن»�% عن»� ت% ه درب�� ور ك»� ن� ك�ش»* Kام»»پراط�ور ا

ه پ�ر او ن»»�% س* ی� كی ه�رچه ب�� �Êت د ز� ت% ب�� ود م�وج�% ن� ج�� د . اپ�� درب� رس�ن� ه ف�� ددا ن�% ش م�خ% گلی� ا ك�مكÆ دول�ث� ان�� شر می ب�%زد ت�%ه دن� ن»»�% ت� ر� كی دس»»� ام داد ت�� خ»»% دام ع�م»»ده ای�� لاش�لاس»»ی دو اف»»�� �ی دوم ه�ات�� ه»»ان� گ ج�% ن»»� د. ت�^ش ار� ج�% رب% ش»»�* ع»»��د . ن� ی ب��زس»»»� ان�� ه ج»»»�% ه او ن»»»�% دان�� ن% ت� م�س»»»ن� اك�مي� اط�ر ج»»»� ه ج»»»�� ه ن»»»�% م»»»اع�ی ، ك»»»� ي� اع اج�% زای اوص»»»�� �ی م�خ»»»دود ب»»»�% لاج�ان� اص»»»�ای ش»»رح� دارار ه درت»»�� ور ن»»�% ن� ك�ش»»* Kر دسپ�رس»»ی ا ظ»»� ه ار� ت�� ی ك»»� ^tن و ت� اك�Æ اب�� ه ج�� پ�ره ن�% �Êن ال�ث� ار گزی ال�خاق� ات�� �tت د

ار� غ»»�� Kا �ار� ه�م»ان �كن ود ل�ن� ق� ن»»�% ود م�وف»»� دام ج»�� ن� اف»»�� لاش�لاس»»ی در اپ�� اری اس�ت� . اگ�رچه ه�ات�� ت� ت�%سن� اه�مي�ال ا ش»»� ی ت»»�� ^tن و ت� د. امپراط�ور اب�� ن� گ�ردت�� م�ي� ن� شرر� Kه مردم ا ان�� لال ط�لن% ف� ام اس�ت� ن� ا ق�� ه ت�% ه.ش* /1353م�واچ%

درب� و1974 ز ف»»»�� پ�ره ب»»»�% �Ê«««ن گ در ار ن»»»� خ� گ�س»»»پ�رش* ج�% دری�� ه ت»»»�� كن� ن»»»�% رد و ل�ن� م»»»ام ج�ك»»»وم�ت� ك»»»� درب� ن�� ا ف»»»�� م ت»»»�%ع ق»»»»� ه ت�� پ�ری» او ن»»»»�% اره گ»»»»� ت% ك�ن»»»»� وج�% ام» م»»»»� خ% ن� ام»»»»ر ش»»»»رای�� ود . اپ�� ر� � ور اق»»»»� ان� در ام»»»»� ام�ن»»»»� ظ� ال�ث� ت�� ان� دج»»»»�� ر� م»»»»پ�

ال د. در ش»� ان� ش»�* ام�ن»»� ظ� ر� گ�س»پ�رش*1975 ه.ش* / 1354ت�� پ� پ�ره ن»�� �Ê«ن گ در ار ن»� لاش�لاس»»ی م»رد و ج�% م ه�ات��غ»»د ال ت�% د. دو ش»»� ورت»»�� Kود ا ه وج»»�% �ی ن»»�% ان� ن»»% ا ب�* د ج�ك»»وم�ت� ت»»�% ودت»»�� ه ن�% س»»ت� وات�� ت� ان� ب�� ام�ن»»� ظ� ك»»ه» ت�� ت� ، در ج�ال�ن� اق�� پ�ری» ت»»�� س»»* ی� ب��Æك �t««««ب د ز� رق� ب�� ل»»»»وك�Æ ش»»»»* ه ت�� ود را ن»»»»�% ت� و ج»»»»�� رق�� ت� گ»»»»� ه دس»»»»� درب� را ن»»»»�% ام ف»»»»�� له م�ارت»»»»�� وه�ات�� س»»»»ت� گی� گ م�ن� ش»»»»ره�ن�رد. وب��ث� ك»»»� ق»»»� ی را ت�� ^tن و ت»»»� ش* اب�� ا ارت�� وروی و ك�وت»»»�% خ»»»اد س»»»�* ن� ك�م»»»كÆ ار� ای�� ي� رف�� ا گ»»»� ام ت»»»�% ل»»»ه م�ارت»»»�� ت� . ه�ات�� اج�� ش»»»�

221

ال حرای1978 ه.ش* / 1357درش»»»»� گ ص»»»»� ن»»»»� س»»»»ت� در ج�% وات�� ا اون�� ن� ك�م»»»»كÆ ه»»»»� ه ه�مي� ك»»»»ای ن»»»»�% ا ان�� م ت»»»»�%ی پ�رور� ه ن»»�� د ن»»�% ر� ح�م»»اب��ث� می ش»»�* پ� رب% ن»»�� اب��ث% ع�� ود و ار� ج�% ه ن�% اج�ت� ن� ت�� Kت� ا ا س�وم�الی ك�ه م�دع�ی م�ال�كي� اوگ�ادن� ت�%

رق� ل»»»وك�Æ ش»»»* ا ت�� ط»»»ه ت»»»�% ا ( ، گ�س»»»پ�رش* رات�% ف»»»� �tت �ر اح� اق� ح»»»ران� ش»»»�* ادن� )ی�% حرای اوگ»»»� ی در ص»»»� پ�رور� د . ن»»»�� ب�%زش»»»�كن� در د ل�ن� م»»� Kه ج�س»»اب% می ا ت� ن»»�% رق�� ش»»* ی� ی ب�� ارج% اس�ت� ج»�� ر س�ن� ظ� ی ار� ت�� ^tن و ت� د اب�� دت�� م ج�% ي�� و ...اگ�رچه ب�%زای رر*حطی و ن� ق�� Kت% ا غ»اق�� ت� . م�ت� اج�� وق� ال�غ»اده ای وارد ش»� دم�اب� ف»� ی ص»� ^tن و ت»� ف� اب�� عت� ص»اد ض»�� �ت ه اق�� ل ن»�% داج»��گ ن»»� كل ج�% ن� م�ش»»* Kاب� ا وار� ه م»»� د . ن»»�% ن� ام م»»رگ� ك�س»»* ه ك»»� ور را ن»»�% ن� ك�ش»»* Kر ار� م»»ردم ا ق»»� ه»»ا ت�� ون�� لت� كس»»الی م�ن� س* ج��

اط�ر ح�م»»اب��ث� ه ج»»�� راب% ن»»�% ا اع»»� ی ت»»�% ^tن و ت»»� ط»»ه اب�� دن� رات�% پ�ره ش»»�* ت% ن»»�� وج�% پ�ره م»»� �Ê««ن ان� ار لال ط�لن»»% ف� ت� ا اس»»� لی ت»»�% داج��د . ان� گ�ردت�� لال ط�لن% ف� ان� ار� اس�ت� ت�� Kا

222

هم صل ن�� ف��

ن� ي� كای لاب�� �tن مر Kا

ل ع�مومی م�ساب�°ن� س»»ه ي� ك»»ای لاب�� �tن ز امر م» ب»»�% ر� پ� س»»لط ك�مون»»�� پ�ری» ار� ت�� لوگ»»� زای ج�% خ»»ده ب»»�% �الاب� م�ن گ ش»»رد ات»»�� ن»»� روع ج�% ا ش»»* ت»»�%

ام داد : خ% ب�tز را ای�� دام ر� اف��مود. ن� ن�� ي� كای لاب�� �tن ه دول امر صادی ن�% �ت ظای ك�مكهای اق�� ه اع� دام ن�% اولا : اف��

ال ا : در ش»»� ن»� ب�� ا ی )) م1948 ه.ش* / 1327ت�* ك»ان�� �tن وره�ای امر م�ان� ك�ش»* ار� ت�((ش»»� ق� ت� ه در چ�ق� را ك»�كا �tن اره امر صادی دول ف�� �ت امی و اق�� ظ� اسی و ت�� های س�ن� �tن ش ك�رد و ب�%ز ه�مكار ش�ی� ا° ود ت�� كن� ن�% �tت ان� امر ه�مان� ت�^

مود . پ�ری ن�� س* ی� د ب�� ك�ن� ا° د ت�� دت�� م�ان� ج�% در ش�ار�ال ا ش»»� ا : ت»»�� ال�ن»»* امی1951 ه.ش* / 1330ت�* ظ»»� م»»ان� ت�� ي� ن� ب�� ي� ك»»ای لاب�� �tن وره�ای امر ب�tث� ك�ش»»* پ*ر ا ك»»� م ت»»�%

موغ�ا مود ك�ه م�ج% د ن�� غف� و))م�ت� �Êن مان� ر ي� ده اس�ت� . (( ب�� ده ش�* ام�ن� ت��د. اه�م1950در ط�ول دهه ی ده ای ش�* حولاب� غ�دت�� وش* ی�� ح� ن� دس�ت� ي� كای لاب�� �tن مر Kاسی ا اب� س�ن� ن% ب�*

د ار� : ودت�� ارب� ن�% ت� ع�ن% رامی ش�اج�� Kاا وش* ت�� ح� ن� را دس�ت� ي� كای لاب�� �tن مر Kلی ك�ه ا م�سات�°ان� . ـ1 ات�� ب�tث� ده�ف� ودن� اك�پ*ر ن� ن�% م�ي� ی ر� ن�%كÆ م�حضولی ( . ـ2 صاد ب�� �ت اض ) اق�� ه ص�دور م�حضولی ج�� ه ن�% ظق� وره�ای م�ت� صادی ك�ش* �ت كای اق�� ان��ه . ـ3 ظق� وره�ای م�ت� اسی ك�ش* صادی و س�ن� �ت اب� اق�� وت�� ت° خده ب�%ز س�* �الاب� م�ن های ات�� ت� سلط ك�مناب�� ت��

223

ق�ر ع�مومی مردم . ـ4 ق��د . ـ5 ن% م ه�ای م�سن� ي�� ود رر* وج�%

ل دهه ی ارع و1950ار� اواب�� ارگ�ران� م�غ»ادن� ، م»»ر� غ»»داد ك»»� ات��ش* ت�� �ر� ا اق»»� ی ه�مراه ت�% ب� ن� س* هرت�� وس�عه ش�* ن��ن� ر� دراپ�� پ� خ»»ده ن»»»�� �الاب� م�ن ود . ات»»»�� ر� � ن� اق»»»� ي� ك»»ای لاب�� �tن مر Kاس»»ی ا ل س�ن� پ�ر م�س»»اب�° س»»»* ی� ه ب�� دگ�ی ه�رچ»»»^ ن»»� خ^ ن� ز ب�� ع ب»»�% �tن ا ن� ص»»�من� ت� و ض»»»�� زداج�� ه ب»»�^ ان� وات�%س»»»ت� ن� س»»* دار و ارت�� ن»»� م�ن� رگ� ر� ز� ای ب»»�% واده ه»»� ان�� ه ادام»»»ه ح�م»»»اب��ث� ار� ج»»»�� ه ن»»»�% ظق»»� م�ت�

ام خ»»% ه اص�لاج�اب� و ای�� ا ه�رگ�ون�� ت� ت�% ال�ق� ه ، م�خ� ظق� وره�ای م�ت� صادی ك�ش* �ت گی اق�� د وات�%سن� دت�� س* لاش* ب�%زای ت�� ت���رار داد. وت��ش* ق� دی ج�� ه ج�% وچ% ی ...را م�ورد ن�� ی در ن�^ اه�ای ن�^ �tت ك�ود

ال ول ده»»ه ی 1952 ه.ش* / 1331در ش»»� ود در ط»»� ه ن»»�% س»»ت� وات�� ه ن�� ن� ك»»� ي� ن� اب»»�� رر* Kد1940 م در ا رش»»�*زدارد ، ام ب»»»�% ل گ»»»� ف� ی م�س»»»ت� ب� اس»»»� هت� س�ن� زون� در ج�% وان� ب»»»�^ ه ره»»»پ%ری ج�� د ن»»»�% اش»»»�* ه ت�% ت� ی داس»»»�* ون�% ص»»»ادی ج»»»�� �ت اق��

ال د. در ش»»»� ن»»»� ن� ت� گ�رف�� ان� ج�ك»»»وم�ت� را درس»»»� ام�ن»»»� ظ� لاج�اب�1954 ه.ش* / 1333ت�� ال اص»»»� ن»»»% م دب��ان� ام�ن»»� ظ� د، ت�� ام�ل ش»»�* ر� ش»»�* پ� �روب� را ن»»�� دق� ن»»� ب�� ا وت�� �ی ن�� ان� ه»ای ك�من»»^ ت� م�ن� ت� و ر� مالا ض�ورب� گ�رق�� ی ك�ه در گ�وان�� ارض�

د. اك�ردت�� �tت ه ك�ود دام ن�% اف��ا دل ك�اس»»»پ�رو در ك�وت»»»�% ن»»»� ی» ق�� پ�رور� س»»»م ، ره»»»پ%ران�1959 ه.ش* / 1338ن»»»�� ی� ه ك�موب�� رات��ش* او ن»»»�% م و گ»»»�

س»م در ی� ود� ك�موب�� ق»� عه ت�� وس»� د ار� ن�� ن� ه می ك�س»* خ»ده ك»� �الاب� م�ن ت� . ات»�� اج�� گزان� ش»� دب� ت�� ه ش�* خده را ن�% �الاب� م�ن ات��ا د� د. ل»»� جم»»ل ك�ن»»� ی را ی�� س»»ب� ی� می ك�موب�� �Êن ات��ش* رر* ه»� كی مرر� �Êت د ز� س»»ت� در ب»»�� وات�� می ن�� د ن�� پ�ری» ك�ن»»� لوگ»»� ا ج�% ا و اروت»»�^ ن� س»»� Kاور در ن� ك�ش»* Kا �م»ودن وی ن�� عی در م»پ�ر� د س»� ه م�ات»�� خ»% ن� �ن ی ب�� �ی ك�اس»پ�رو» ن�% گون� زای ش»رت�� هات��ش* ب»�% ش* ه ك�وش�* كه ك�لت� گام�ن� ه�ي�

ور در ش�ال ظ� ه اپ��ن� م�ت� مود . ن�% ن� ن�� ي� كای لاب�� �tن مر K1962ا�راح ی اخ»�� ك»ان�� �tن مر Kوره�ای ا م�ان� ك�ش»* ار� ا ار� ش»� ك�وت»�%د. ش�*

224

ال ا درش»»� د ت»»�� ت% ش»»�* وج�% ن� م»»� ي� ك»»ای لاب�� �tن وره�ای امر گ»»ز ك�ش»»* �tت ه د ن� ن»»�% Kدور ا ا و اج�ي�م»»ال ص»»� لاب% ك�وت»»�% ف� ات��ام»»ه 1961 ه. ش* / 1340 خ»»ده ب�%زت�� �الاب� م�ن ت� )) م ات»»�� رق�� ش»»* ی� زای ب�� خ»»اد ب»»�% ظ»»ای(( ای�� ام�ل اع� ه ش»»�* را ك»»�

ت% وج�% ام»»»ه م»»»� ن� ب�%زت�� ا اپ�� ورد . ام»»»� Kرا درا ه مرج�ل»»»ه اخ»»»�% ی ن»»»�% لاج�اب� ارض»»»� ام اص»»»� خ»»»% ص»»»ادی و ای�� �ت ك�مكه»»»ای اق��ت� و اق�� ات��ش* ت»�� �ر� ن� اق»� ي� ك»ای لاب�� �tن مر Kكی در ا �Êت ر ه»ای خ»�^ ت� غال�ن� غ»د ق�� �ی ت�% tن د د. م»� گزدت»�� پ�راب� اش�اس»ی ت�� ت»� غ� ه ت�� گون�� خ^ ه�ن�ل ده»»»ه ی د.دراواب»»»�� ن� �ن وش»»»� ت� ون� ب�� ت»»»� �tب لا ف� ف� ات�� ه ض»»»� ر� ن»»»�% پ� كÆ ن»»»�� ول�ن»»»� ون� ك�ان�� ت� ب�� ا ون� روج»»»� دی ج»»»�^ دت»»»�� اص»»»ر ج�% ع�ن�

ال 1960 ه و در ش»»� ارو در اروگ�ون»»�° ام»»� وت�^ كی ن�� �Êت ر روه خ»»�^ وارا1967 ه.ش* / 1346 م گ»»� ه گ»»� و چ»»^ س»»ت� م ارت��ال د . درش»»»»� مودت»»»�� كی ن�� �Êت ر گه»»»»ای خ»»»»�^ ن� ه ج�% دام ن»»»»�% وی» و ... اف»»»»�� ول�ت»»»»� ورش*1968 ه.ش* / 1347در ن�% م س»»»»�*

رامی Kاا ه ت�� ن� گ�ون�� د. اپ�� ت� ك�ه شرك�وب% ش�* كÆ ض�ورب� گ�رق�� �tب كز� ان� و ك�ارگ�ران� در م� وت�� ح% س* وس�ط دات�� عی ن�� وس�ت�. در ت� ال داس»»�* ن»»% ه دب�� ان� را ن»»�% ام�ن»»� ظ� م ج�ك»»وم�ت� ت�� خكت� داوم ی�� ی ب�%زای ت»�� ی در ن�^ اه�ای ن�^ �tت ات��ش* ك�ود �ر� ه�ا ، اق�

ال وان�1961 ه.ش* / 1340ش»� ن� او ج»�� ي� س»* ات�� ك»ه ج�% گام�ن� د. ه�ي� زور ش»�* كن� ب»�� ن� ن� ور دم�ن»»� ان�� كن»� ل»و دت�� ن� م ب��زوج��ال وش* در ش»»� زای1965 ه.ش* / 1344ن»»�% خ»»ده ب»»�% �الاب� م�ن د ات»»�� گون� ش»»�* ان� ش»»رت�� ام�ن»»� ظ� له» ت�� ن� ه وس»»� م ن»»�%

امی ظ»»� ای ت�� پ�روه»»»� ور ن�� ن� ك�ش»»»* Kه ا د ن»»»�% ودت»»»�� ده ن�% وش* ش»»»�* داران� ن»»»�% ام ط�رف»»»�� ن»»»� ا ق�� ه ت»»»�% ه م�واچ»»»% ان� ك»»»� ام�ن»»»� ظ� ه ت�� ك�م»»»كÆ ن»»»�%الاب� ه ات»»�� پ�ر ن»»�% س»»* ی� ی ب�� ات��س»ب� ود ت�% درب� ج»»�� م ف»�� خكت� زای ی�� ان� ب»�% ام�ن»»� ظ� ه ت�� ان� داد ك»� س* ن� امر ت�� . اپ�� ت� ل داس�* گ�سن�

د. ن� اس�* كی ت�% خده م�ن� �م�نال ظ»»ع1964 ه.ش* / 1343در ش»»� والارب� در ف�� ل ،گ»»� �t««ب مه»»ور ب�%زر� ش ح�% ی� دام رب�° ال اف»»�� ن»»% ه دب�� م ن»»�%

م»»»ود . ار� ا ن�� �t«««ت ه ك�ود دام ن»»»�% ش* اف»»»�� ت� و ارت�� رق�� ور او را در ب�%زگ»»»� ص»»»ادی شراش»»»ر» ك�ش»»»* �ت ح»»»ران� اق�� ط»»»ه دلار، ی�% رات�%لی در ده»»ه ی ن� ده در س»»�* ل�ن»»� Kه ا اغ�لت»»� �tت ن� ، ك�ود ي� ك»»ار لاب�� �tن مر Kای ا اه»»� �tت ان� ك�ود پ�ری1970م�ن»»� س»»* ی� دای ب�� شروص»»�

. در ط�ول دهه ی ه اس�ت� ت� ی1970داس�* ر� ك»»ای مرك»»� �tن ه امر وط ن�% ن� مرن�% ي� كای لاب�� �tن مر Kل ا پ�tن� م�ساب�° پ�ر س* ی� ب��ا» ) ام»»»»� ات�� ال ت�^ دن� ك�ات»»»»�� ه م�لی ش»»»»�* وط ن»»»»�% ل مرن»»»»�% ت� . ت�^ش ار� م�س»»»»اب�° وده اس»»»»� ا1979 ه.ش* / 1358ن»»»»�% م ( ت»»»»�%

225

ه ) كاراگ�ون»»»»�° ي� ها در ب�� س»»»»ت� ی� دی ب�� ات�� ی» ش»»»»� پ�رور� وب�1979 ه.ش* / 1358ن»»»»�� گز ف»»»»� �tت ارد ه ت»»»»�% ت�tس»»»»* د ن� ات�� م ( اپ��ر� پ� ه در ال�س»»»ال�وادور ن»»»�� ت� ك»»»� الی اس»»»� ت� . اپ��ن� درج»»»� دن� اس»»»� م»»»� Kد ا دت»»»�� ال ت�^ گ»»»ز در ج»»»� �tت ی د ن�� ا ه ك�وت»»»�% ت� ك»»»� رق�� گ»»»�

دب� ادامه دارد. ه ش�* كی ن�% �Êت ر گهای خ�^ ن� ج�%

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ا ت�% ك�وت�%ال ه در ش»»»»»»� ر چ»»»»»»^ ت� و1944 ه . ش* / 1323اگ»»»»»»� رق�� اره گ»»»»»»� اه�را ار� ج�ك»»»»»»وم�ت� ك�ن»»»»»»� ا ط»»»»»»�� س»»»»»»ن� ی� اب�� م ت�%

ال ا ش»»� ع ت»�� د. اپ��ن� وض»�� ی م�ات»�� اق� ا ت»»�% س»ن� ی� اب�� درب� در دس»�ت� ت�% كن� ع�ملا ف»�� د ل�ن� مهور ش�* ش ح�% ی� وس�وك�اراش رب�° �Êن ب�^زام»»»ه1952 ه.ش* / 1331 ال�ف� و ب�%زت�� ن� گ�روه�ه»»»ای م�خ»»»� ي� رف�� درب� گ»»»� اط�ر ف»»»�� ه ج»»»�� ت� ام�ان»»»�% اق�� م ادام»»»ه ت»»»��

اره ت�^س»»ت� ا دوت»»�% س»»ن� ی� اب�� ال ت�% ن� ش»»� Kا ا اری در ك�وت»»�% د� ه گ»»� عه ش»»رم�ان�� وس»»� زای ن�� خ»»ده ب»»�% �الاب� م�ن ه داران� ات»»�� ش»»رم�ان��ه در اول م»»رداد ی را ك»»� ورس»»* س»»ت� س�* وات�� رد و ن�� ال ك»»� غ� مهوری را اس»»�* اس�ت� ح�% ه1332رت�� ت»»� وب�° ه . ش* / ر*

دان��ی1953 ت»�� ر ، م�خاك�م»»ه ،ر� گپ� ن� د . ك�اس»»پ�رو» دس»»� ود ش»»رك�وب% ك�ن»»� ه ن�% �ت دل ك�اسپ�رو ض�ورب� گ�رق�� ن� ه رهپ%ری» ق�� م ن�%ال ا ش»»� د، ت»»�� اد ش»»�* ر� Kیش ا گی1959 ه . ش* / 1338و ش»»� ود، وات�%س»»ن� درب� ن»»�% ش ف»»�� ا در را° س»»ن� ی� اب�� ه ت�% م ك»»�

ر در ق»� س»اد و ق�� د و ق�� پ�ر ش»�* س»* ی� كز ب�� دور ش»�* ه ص»� ت»� م�ن� ض»وض در ر� ه خ�� خده ن�% �الاب� م�ن ه ات�� ا ن�% صادی ك�وت�% �ت اسی و اق�� س�ن�ال زد . ك�اس»»»پ�رو» در ش»»»� رو ب»»»�% � ود ق»»»� ور را در ج»»»�� ن� ك�ش»»»* Kعی ا ت� اش وس»»»� ن»»»� ددا1956 ه.ش* / 1335م�ق� م م�خ»»»%

د ) مات»�� �رار ن�� ه ق»»� كس»»ت� داده وادار ن»»�% ا را ش�* س»»ن� ی� اب�� س»»ت� ت�% وات�� ار� ك�رد و ن�� غ�� Kود را ا ه ج�� ارر� ه . ش* /1338م�ن% م ( . 1959

لاب% ف� ا ات�� خ»% ی�� Kرد و ا �رب� ك»»� خ»»ده م�س»اق� �الاب� م�ن ه ات»�� ود ن�% دن� ج�� درب� رس�ن� ه ف�� ن� ش�ال ن�% ك�اسپ�رو» در اول�ي�كن� در ه�م»»»ان� رد. ل�ن� ی ك»»� ا م�ع»»رق� ت� م»»»ردم ك�وت»»»�% ت� و م�لي� ي� ب�� س»»ا لهم ار� ات�� ی و م� س»»»ب� ی� ر ك�موب�� پ� ی غ»»� لان�% ف� ود را ات�� ج»»��

226

ر� می پ� خده ن»»�� �الاب� م�ن ه» داران� ات�� ش�ساب� شرم�ان�� ی م�و° ام�ل اراض� ی ك�ه ش�* ام اص�لاج�اب� ارض� خ% ش�ال ای��ل اب� عوام»»� ار� ه»»ا ، م�خ»»% مت� ي� پ�رل ق�� س»»اد ، ك�ت»»� ر� ق�� دن� مراك»»� ن»»� د. ب�%زج�^ ور گ�ردت»»�� ط دو ك�ش»»* پ�رگ�ی روات»»�% ت% ن»»�� وج�% د م»»� ش»»�*ود ، خ»ده ن»»�% �الاب� م�ن ای ات»»�� رك�ث� ه»� حص»»ار ش»»* ه در ای�� ع ك»»� �tن ا ن� ردن� م�غ»ادن� و ص»»� ام م�لی ك»»� خ% اق� و ش»»رای�� ن»»� ن� اج��رد . م ك»� ح»»ري�� ا را ی�� كز ك�وت»»�% د ش»�* �Ê««ت ر خ»»ده خ�� �الاب� م�ن غ»د ات»�� ال ت�% د. ش»� ن� س»* خ� پ�ری ی�% س* ی� وس�عه ب�� ط را ن�� پ�رگ�ی روات�% ن� ن�� اپ��

د . ا اغ�لام ك�ردت�� كز ار� ك�وت�% د ش�* �Êت ر ود را ب�%زار خ�� م�ادگ�ی ج�� Kاص�له روش�ها ا لاف�� ت�%ر ج�ك»»وم�ت� خ»»�� Kه در م�اه�ه»»ای ا ا ك»»� س»»ت� ك�وت»»�% ی� ب% ك�موب�� ر� ه خ»»� د و ن»»�% كÆ ش»»�* �t««ب د ز� ها ب�� ه روش»»� ه ك�اس»»پ�رو ن»»�% خ»»% ن� �ن درب��

ال پ�ری» داد . در ش»»� س»»* ی� درب� ب�� ود ف»»�� ه ن»»�% ت� وس»»� ت� ه او ب�� ا ن»»�% س»»ن� ی� اب�� گی1961 ه .ش* / 1340ت�% ن� وس»»� ت� م ك�اس»»پ�رو» ب��ن� ي� ال�ف� وب��ث� م�خ»»� ق»»� ا ت�� د ت»»�% م»»� Kدد ب�%زا ال در ص»� خ»ده در اپ��ن� ش»� �الاب� م�ن �ی اغ�لام ك�رد. ات�� هان� سم ج�% ی� ه ك�موب�� ود را ن�% ج��كس»ت� ا ش�* وك�ه»ا ت»�% خ� ج�� لي� رای ج�� اخ�% ن� در م»� ي� ال�ف� های م�خ»� لاش»�* كن� ت�� د. ل�ن� ار� گون� ش»� �راری ك�اس»پ�رو» او را ش»رت�� ق»�

م خكت� ا ی�� ارح� ك�وت»»»»�% ل و ج»»»»�� ت� ك�اس»»»»پ�رو در داج»»»»�� عي� وق�� ا م»»»»� د ت»»»»�� اع�ت* گ�ردت»»»»�� كس»»»»ت� ت»»»»�% ن� ش�* د . ه�مي� ه ش»»»»�* م�واچ»»»»%ال د .در ش»»� ات�% پ�ری» ت�� س* ی� د1961 ه . ش* / 1340ب�� ن� ام رس»»� خ»% ا ای�� ا ت»»�% ل»ه ك�وت»�% دام اش�اس»»ی در داج�� م دواف»��

ت� هض»»� كل ار� ن�� ش»»* ی (( م�ی� لان�% ف� م ات�� وا° م�ان� ن�� ش )) ش�ار� ش�ی� ا° شوادی و دوم ت�� ی� ا ب�� ع ت�% ه وس�ت� ارر� 26اول م�ن%م وا° م�ان� ن»»�� ار� غ»د ش»»� ال ت�% ا ش»� س»»ت� ك�وت»»�% ی� ب% ك�موب�� ر� ی و خ»»� لان�% ف� ب�tزه ات�� د ي°ت� م»� ن� ه ره»پ%ری ك�اس»»پ�رو ( ه»� ه )ن»»�% ت»»� وب�° ر*

د . ست� (( ش�* ال�ی� لاب% س�وس�ن� ف� خد ات�� �ب% م�ن ه )) خ�ر� دل ن�% ی م�ن% لان�% ف� ات��وروی در خاد س»»�* ی ای�� ب� ن� س* ت% ت�� سم و روش�ها ، ع�ق� ی� ه ك�موب�� ی ك�اسپ�رو» ن�% ج% �tی در كی ت�� �Êت د ز� م» اپ��ن� رون� ب�� غ�لپ�رغ��

ال كی ش»»»� ح»»»ران� م�وش»»»�* ان� ی�% �Ê«««ت ر خ»»»ده در خ�% �الاب� م�ن داب� ات»»»�� هدت»»»�� ل ن�� اب»»»�% م1962 ه .ش* / 1341م�ف�درب� ان� ف»�� ت»»�� Kل ا اب»�% وان� غ�كش ال�عملی در م�ف� ه ع�ت»»� ود و ن»»�% ن� س»»�* مگي� ش* ا ار� روش�ها ج�� ر ك�وت�% د ك�ه رهپ% اع�ت* ش�* ت�%

ی در ب� ه ج»»� رد ك»»� كی ، ك�اس»»پ�رو» اج�س»»اش ك»»� ح»»ران� م�وش»»�* ال ی�% ن»»% ه دب�� د . ن»»�% ا را م�خ»»دود ك�ن»»� س»»ت� ك�وت»»�% ی� ب% ك�موب�� ر� خ»»�

227

ور� در ر� ه�ت»� پ� ام�و ن»�� ات»�� ن� گ»اه گ�واب�� ان�� هاس»�ت� و ت�^ ت� �خ»ده ب� �الاب� م�ن ل ات»�� اب�% ار� ه�م در م�ف� ض�ورب� ح�ماب��ث� روش�ها ت�%د . س»»* خ� ود ی�% هت»»% وت��ش* را ن�% ط ج»»�� ور روات»»�% ن� ك�ش»»* Kا ا رد ت»»�% عی ك»»� ا س»»� د� ود. ل»»� خ»»ده ن»»�% �الاب� م�ن ی ات»»�� ن�� ا پ�روی» دت»»�� ار ن»»�� ن»»� ن� اج��

ت� رق�� �رار گ»»� ر� ق� پ� د روش�ها ن�� ن� �Êب ا° ت� م�ورد ت�� ت� داس�* ق� ی م�ظات�% دان�� خ� ر� ي� س* اس�ت� ت�� ا س�ن� دام اسپ�رو ك�ه ت�% ن� اف�� اپ��ك»»ای �tن ود را در امر اس»»ی ج»»�� وای س�ن� ز� عه»»د اب»»�� دم ت�� ش* غ»»� ی% ن� وب% ج�% ارج�^ م»»ود در ج»»�^ عی ن�� ا س»»� ن� ك�وت»»�% ز اپ�� . غ�لاوه ب»»�%خ»»»»اد اع ار� ای�� ت� دف»»»»�� اس»»»»� عه»»»»د س�ن� دم ت�� ش* غ»»»»� ی% ن� ور در ج�% ن� ك�ش»»»»* ه ع�ملا اپ�� ا ك»»»»� خ»»»»% ی�� Kد . ار� ا مات»»»»�� پ%ران� ن�� ن� چ»»»»% ي� لاب��

ن� ت� . اپ�� ال داس»»»»�* ن»»»»% ه دب�� ها را ن»»»»�% دی روش»»»»� ن� رس»»»»� ر� خ�� پ� دام ك�اس»»»»پ�رو» ن»»»»�� ن� اف»»»»�� رد ، اپ�� ار ك»»»»� ن»»»»� ن� وروی را اج�� س»»»»�*ت% می وج�% ادی ع�م»ل او را ه�م م»� ر� Kوروی ، ا خ»اد س»�* ا ای�� ا ت�% ی ك�وت�% ط� دوس�ب� ف� ن� چ� ی در غ�ي� ارج% دام�اب� ج�� اف��لم»داد خ»»ده ف�� �الاب� م�ن ا ات»»�� اس»»ی ت»»�% ط س�ن� ود روات»»�% هت»»% ه ای ب�%زای ن�% ت� م�ن� ها را ر� لاش�* ن� ت�� ر� اپ�� پ� كه روش�ها ن�� ات�� ن� د ، ج�^ ش�*زای لاب� وی ب»»»�% م»»»ات�� ه ن�� ی ن»»»�% وس»»»* خ»»»ده رور ج�� �الاب� م�ن دام�اب� ك�اس»»»پ�رو ، ات»»»�� ن� اف»»»�� م اپ�� د . غ�ل»»»پ�رغ�� می ك�ردت»»»��ت� ك�اس»»پ�رو» در وارا دوس»»� ه گ»»� و چ»»^ س»»ت� ه ارت�� ض»»وض ك»»� ه خ�� می داد . ن»»�% ان� ن�� س»»* ي�ن� ت�� م»»اب�% ي� ط ق�� م»»ودن� روات»»�% ادی ن�� غ»»�

د . ت�^ش ار�1967 ه .ش* / 1346ش�ال اد ك�ن»»� خ»»% ی ای�� ون�% ت� كای ج�% �tن ا در امر د ك�وت�% ن� ب�� ما ی ن�% لان�% ف� مود ات�� م س�عی ن��ا د ت»»�� ن� ك»»زرا ك�وس»»�* ا م� ر ك�وت»»�% خ»»ده ، ره»»پ% �الاب� م�ن ا ات»»�� ه ت»»�% ان�� ن� ط دوس»»� �راری روات»»�% ت� ك�اس»»پ�رو» در ب�%زق»»� ي� ق� وق�� دم م»»� غ»»�

ون� اك�ت� ا ت»»�� د ام»»� ات��ش* ده»»� �ر� ه اق»»� ظق»»� ا را در م�ت� اس»»ی ك�وت»»�% درب� س�ن� ن� ، ف�� ي� كای لاب�� �tن مر Kه ا ود ن�% لاب% ج�� ف� ص�دور ات��پ�ری» و ار درگ»»� ن� دج»�^ ي� ك»ای لاب�� �tن های امر س»ت� ی� ا ك�موب�� ر� ت»�% پ� واردی ن»�� ی در م»� ب� ه و ج»»� ت� داس»»�* ی ت�� ب� رق�� ش»* ی� ورد ب�� در اپ��ن� م»�لهم و پ�ر م� س»»»* ی� ا ب�� لاب% ك�وت»»»�% ف� ا ات�� ا ) اش�اش»»»� لاب% ك�وت»»»�% ف� دور ات�� ق� در ص»»»� ت»»»� وق�� دم ن�� ت� . غ»»»� ده اس»»»� �ی ش»»»�* ان� لاف»»»�� ن� اج��وره�ای م�ان� ك�ش»»»* ار� ه ش»»»� ا ن»»»�% ت� ك�وت»»»�% گ�س»»»* ار� زای ت�% ه را ب»»»�% ت»»»� م�ن� ت� ( ر� وده اس»»»� ت� ك�اس»»»پ�رو ن»»»�% ض»»»ي� ح� ز ار� س�* ب�* ا° م�ن»»»�

ال ی در ش»»»»� ك»»»»ان�� �tن ال1975 ه .ش* / 1354امر ا ار� ش»»»»� ی ك�وت»»»»�% لان�% ف� ای ات�� پ�روه»»»»� ت� . ن�� اج�� م ه�م»»»»وار ش»»»»�د و1976 ه . ش* / 1355 ن� ن� اج�� ود ش»»� ت� ج»»�� غ»»ال�ي� ا را م�خ»»ل ق�� ف»»� �tت �ر ق� Kاره ا ن� ، ف»»�� ي� ك»»ای لاب�� �tن ای امر ه ج»»�% م ن»»�%

ا غ»د ت»�� ه ت�% گ»ام ن»�% ن� ه�ي� Kد و ار� ا ن� ن� اف�� ن� گ»ولا س»�* ت�� Kست� ا ی� پ�روه�ای ك�موب�� ه ك�مكÆ ن�� ی ن�% ن�� ا ان� ك�وت�% ار� %tت ن� ش�ال شر Kدر ا228

ق�ر ن� م�س»»ت� ي� ال�ف� ل م�خ»»� اب»»�% ان� در م�ف� هات��س»»* ه دول�ت� زای ك�م»»كÆ ن»»�% ی ب»»�% ن�� ا ان� ك�وت»»�% ار� %tت ور ش»»ر ش* ار� ده ك�ش»»* ی� ها در ب�� دن�� م»»�د . دت�� ش�*

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% لی ت�% ن� س�*ود و كن� رك»»� ود . ل�ن� وردار ن»»»�% ی ب�%زج»»»�� ون�% ا ج»»»�� ن� س»»ن% اس»»»ی ت�� اب� س�ن� ن»»% لی ار� ب�* ن� ورس»»»�* �ی ك�ش* ه»»ان� گ ج�% ن»»»� ل ج�% در اواب»»»��ه»ره ف� و ن�% عه ك�ش»* وس»� م»ود . ن�� ون� ن�� ور را دگ�رگ»� ن� ك�ش»* اع اپ�� گ اوص»�� ن� ر ج�% خ�� Kصادی ش�ال�های ا �ت گی اق�� كن� ورش�*

ل ده»»ه لی ار� اواب»»�� ن� پ�راب� و م�ش س»»�* ت»»� زداری ار� م�غ»»ادن� ب�� الاب�1940ب»»�% ه داران� ات»»�� ه ش»»رم�ان�� وچ»»% م ن��ه ود غ�لت»� اب� ج»�� غ� لت� ن% ن� در ب�� Kست� ار� ا ی� پ�روه�ای ك�موب�� ود ك�ه ن�� ی» ن�% ر� ن� چپ� ود و اپ�� لث% ك�رده ن�% ود ج�% ه ج�� خده را ن�% �م�ن

كه ك�ه در ش�ال گام�ن� اه�ي� د ،ل�د� اده می ك�ردت�� ف� صادی1964ه .ش* / 1325دول�ث� اس�ت� �ت اع اق�� م اوص��ود ا وج»�% د. ت»»�% �راه�م گ�ردت»�� ا ق»� س»»ت� ه»� ی� ه»»ای ك�موب�� ت� غال�ن� عه ق�� وس»»� زای ن�� ی ب»�% اس�ب% �رص�ت� م�ن� د ق� �ی ش�* ن� ه ش�ام�ا ان�% ار ت�� دج�^

ال ك»»ه در ش»»� ن� ار�1948 ه .ش* / 1327اب�� د ، ام�ات»»�% �ی اغ�لام گ�ردت»»�� ون� ان�� ر ف»�� پ� لی غ»»� ن� س»»ت� س»»�* ی� ب% ك�موب�� ر� م خ»»�لی ن� ن� س»»»»»�* ي� ك»»»»»ای لاب�� �tن وره�ای امر ه ك�ش»»»»»* ي�ن� ك�لت»»»»»� ت� . در ب�% اق�� لی ادام»»»»»ه ت»»»»»�� ن� های س»»»»»�* س»»»»»ت� ی� ت� ك�موب�� غ»»»»»ال�ي� ه�م ق��

ب% ر� دری ار� خ»� م�دن� ال�س»ات�� Kه اس�ت� . ب�%زشر ك�ارا �ت ن� ض�ورب� گ�رق�� Kا در ا �tت مپ�ر ك�ود وره�ای اس�ت� ك�ه ك� ك�ش*ار ) ه ك»� ط»»� وك�راب�1958 ه . ش* / 1337م�خاف�� ب% دم»»� ر� ال�و ار� خ»� ن»»� ب�� �ری م�و غ»د ار� اوادوارد و ق»»� م ( و ت�%

جی ) ت� . اپ��ن�1964 ه.ش* / 1343م�س»»»ن� رق�� ورب� گ»»»� اب� ع�م»»»ومی ض»»»� ات»»»�% خ� ت� له اب�� ن� ه وس»»»� ر دون»»»�% م ( ه»»»�ه م�د ن�% Kمار می ا ه ش�* ه رو ن�% ان�� ست� م�ن� كÆ م�ارك�سی� ده ك�ه ب�� ل�ن� Kها دك�پ�ر» ش�ال�وادور ا ست� ال�ی� ود ك�ه رهپ%ر س�وس�ن� درج�الی ن�%

ت� . رك�ث� داس�* اب� ش* ات�% خ� ت� ك�ر در اب�� وق� ال�د� مهور ف� ش ح�% ی� ت% ه�ر دو رب�° ي� وان� رق�� ع�ت�اب� ف»»� ه ط�ت% ه ن»»�% وچ»»% دم ن�� ی و غ»»� ب� ب�� ا ارص»»�� زای ش»»رك�وب% ت�� ش* ب»»�% اده ار� ارت�� ف� ت� دری در اس»»� دام�اب� ال�س»»ات�� اف»»��

د . پ%ران� ش»»�* ی چ»»% لاج�اب� ارض»»� ون� اص»»� ری ؛ ج»»�^ � ه ادواردو ق»»� ان»»�� لاح ط�لن% دام�اب� اص»»� ا اف»»�� ام�ع»»ه ت»»�% ي�ن� ج�% اب�� ت»»�^229

د (( ت»»�� Kوره�ای ا روه ك�ش»* ش )) گ»� ی� ش»� ا° كی ت�� ام داد . ت�� خ»»% دام ع�م»»ده ای�� ود دو اف»�� ی ج»�� ارج% اس»�ت� ج»»�� �ری در س�ن� ق»�ان� ت»�� Kا �ان ص»ادر م�ن»� �ت ه»»ای اق�� �tن عه ه�مكار وس»� زای ن�� ا ب»�% ن»� لا ، و ك�لمن� وت�° ز� لی ، ب�^زو ، اك�وادور ، وب»�� ن� مرك�ث% ار� س�*

ود . لی ن�% ن� اری در س�* ه گ�د� خده ب�%زای شرم�ان�� �الاب� م�ن های ات�� رك�ت� ه ش* پ�ر ن�% س* ی� ه ی ه�رچه ب�� ار� گزی دادن� اج�% �tت و دال ن��ی را1970 ه .ش* / 1349در ش»»»� دام�ا ود . اواف»»»�� پ�رور� س»»»�* اب� ن»»»�� ات»»»�% خ� ت� س»»»ت� در اب�� وات�� ده ن�� ل�ن»»»� Kم ا

مل»»»ه ی م�ن� ح�% كان�� �tن های امر رك�ت� اری ار� ش»»»* وال ت�%س»»»ن� ام داد وام»»»� خ»»»% ي�ن� ای�� اب�� اب� ت»»»�^ ف»»»� ع ط�ت% ود وض»»»�� هت»»»% زای ن�% ب»»»�%رد . ت� م�ص»»»»ادره ك»»»»� ه ع�ه»»»»ده داس»»»»�* لی را ن»»»»�% ن� ح�راح� م�غ»»»»ادن� م�ش س»»»»�* ت� ه اس»»»»� �ی (( ك»»»»� �ی ن� ی ن� Kرك�ث� )) ا ش»»»»*ده را ل�ن»� Kولی دول�ث� ا وان� ن»�^ اری ن»�� خ»% كی و ی�� ات�� ای ت»»�% م ه»»� ح»ري�� ام ی�� خ»»% ا ای�� ل»»ه ت»�% ات�% وان� م�ف� ه ع�ت»� خده ن�% �الاب� م�ن ات��

رف� د . ار� ط»� ورم ش»�* ت% ن»�� وج�% ود م»� ن� ج»�� ه اپ�� رد ك»� ار ك»� ار� ول وارد ت�% داری ن�^ ده م�ف� ل�ن� Kه ا خ% ن� �ن ش* داد . در ب�� ك�اه�ت و راط�ی ج�^ � دام�اب� گ�روه�ه»»»»»»ای اق»»»»»»� د . اف»»»»»»�� دت�� ه او وارد ع�م»»»»»»ل ش»»»»»»�* ام�ع»»»»»»ه غ�لت»»»»»»� ه ج�% اب� مرق»»»»»»� ف»»»»»»� گ»»»»»»ز ط�ت% �tت دزای واری را ب»�% اع دس»�* ت� اوص»�� رق�� ورب� گ»� ل ض»� ف»� عت� ح�م»ل و ت�� ت� ض»وض در ص»� ه خ�� ه ن»�% �ی ك»� ن� ا ص»ات�% اع�ت�ت� و داس»�* ار� ران� ت�% لا گ»� ا اج�� اط�ع ت»�% ورد ف»�� ده او را ار� ب�%زج»�� ل�ن»»� Kه روی ا ان»»�� اس»�ت� م�ن� ورد . س�ن� Kود ا ه وج»»�% ده ن»�% ل�ن� Kاه ده را ن»»�% ل�ن»»� Kده ا ار� �t««ت ه ك�ود ت� ن»»�% ه دس»»� وس»»* ت� ن� زال ب�� ب»»�� ود ر* ده ن»»�% م»»� Kود ا ه وج»»�% ه ن»»�% ه ای ك»»� ت� ق� س»»�* Kاع ا ام ار� اوص»»�� خ% ش»»رای��

د ) ات�� ل رش»»»� ن»»»� / 1352ق�� وال1973 ه . ش* درب� ام»»»� ه ف»»»�� دن� ن»»»�% ن� له ت�^ش ار� رس»»»� اص»»»� لاف�� ه ت�% وس»»»* ت� ن� م ( . ب��ار� ك�رد . غ�� Kا �ان ال�ف� عی را ب�%زای شرك�وب% م�خ� دام�اب� وس�ت� ه اف�� ت� ی را م�سپ�رد داس�* كان�� �tن مر Kهای ا رك�ت� ش*

�ی دوم هان� گ ج�% ن� غد ار� ج�% ه ت�% كاراگ�ون�° ي� ب��ود را وری ج»�� ان�� كن»� خ»ده دت�� �الاب� م�ن ا ح�م»اب��ث� ات»�� ا ت»�% وم�ور� وس»� اج�^ �ی ت�� ه»ان� گ ج�% ن»� ل ار� ج�% ن»% د ش�ال�های ق�� ن� ب�� ما ن�%

ض»وب% گزی م�ت� وری و ل�س»* ای م�هم ك�ش»* تt^س»ت� ه»� ود را در واده ج»�� ان�� �راد ج�� د و اق� ن� س* خ� م ی�% خكت� ه ی�� كاراگ�ون�° ي� ب�%ز ب��230

و اج�^ ورد . ت�^ش ار� ت»»»�� Kود درا ت� ج»»»�� ال�كي� ه م»»»� ع را ن»»»�% �tن ا ن� ا ع�م»»»ده ص»»»� ن»»»% ب¬� ق�ر ورو ت�� وم ام�لاك�Æ ك�ش»»»* كÆ س»»»� ر� ب»»»�� پ� م»»»ود ، ن»»»�� ن��ا ل»»»ه ت»»»�% ات�% زای م�ف� �ی را ب»»»�% لاج�ان� ام اص»»»� خ»»»% ه ای�� وت��ش اگ�رچ»»»^ د . ل»»»� مه»»»ور ش»»»�* ش ح�% ی� ای او رب�° ه ج»»»�% وت��ش ن»»»�% ش»»»رش* ل»»»� ت�^رد . ت� می ك»»� ال�ق� د م�خ»»� ت»»�� ش* ل�ظمه ب�%ز� وادگ�ی� ان�� ع ج�� اق�� ه م�ن� دامی ك�ه ن�% ا ه�راف�� كن� ت�% ست� ل�ن� م می دات�� ن� لار� ي� ال�ف� م�خ�

د . در ش�ال ن� ن� ش* گ�رف�� ی� گزی را در ب�� �tت ن� روش* د ي� ال�ف� ب�tث% م�خ� �ر ا ب�%زای ق� واده س�وم�ور� ان�� ه ج�� خ% ن� �ن ه1342در ب��اس»�ت� ج�ك»وم�ت� ار�1963. ش* / ه س�ن� ا ك»� وم�ور� واده س»� ان�� ه ج»�� ه ن»�% ه وات�%س»ت� كÆ ك»� ن� ه س»�* ام رن»�� ه ت�� صی ن�% ح� م س�*

لاج�ان��ی ره رو اص»� و گ»� ز� ورب�� ن� ل»� ي� س»»* ات�� مه»»وری» او و ج�% اس»�ت� ح�% ود در دوره رت�� ه ن�% �ت ش* گ�رق�� ی� �Êب ت� ب�^زده را در ت�^س*ال و در ش»� �Êن ار� ن� اس»� ت�� Kام ا ه ت»�� ش ن�% ی� كن� ب�%زادر ل�وب�° د ل�ن� ام دادت�� خ% اه�ری را ای�� م1967 ه . ش* / 1346ط��

ا ود ت»»�% ر� ن»»�% پ� ارد م�لی ن»»�� ده گ»»� �رم�ات»»�� ه ق� ا ك»»� وم�ور� و س»»� �Êن ار� ن� اس»»� ت�� Kمه»»وری» ا ت� ح�% اس»»� ت� . رت�� رق�� ت� گ»»� درب� را در دس»»� ف»»��ار س»»»* كن� اق�� ود ل�ن� اع م�س»»»لط س»»»�* ز اوص»»»�� س»»»ت� ب»»»�% وات�� ا ن�� وم�ور� ه س»»»� د . اگ�رچ»»»^ ه رو ش»»»�* عی رون»»»�% ت� ت� وس»»»� ال�ق� م�خ»»»�د . ن� �ن اش»»� ا ب�%زج�� وم�ور� وری س»»� ان�� كن� ا دت�� ت� ت�% ال�ق� ه م�خ� ر� ن�% پ� كÆ ن�� ول�ن� ان� ك�ان�� س* ی� مله ك�س* ه ار� ح�% كاراگ�ون�° ي� اگ�ون� مردم ب�� گ�وت��

ل ده»»ه ا1970ار� اواب»»�� ه ت»»�� د . اگ�رچ»»^ وردت»»�� Kت� ا ه دس»»� عی ن»»�% ت� های وس»»� ت� ن� ف� س»»ت� م�وق�� ی� ن� دب�� كه»»ای ش�ات�� رت�� م خ�^ال ل1978 ه . ش* / 1357ش»»»»»� اب»»»»»�% ی در م�ف� ان�� ی ه»»»»»� پ�رور� ه ن»»»»»�� س»»»»»ت� ن»»»»»�% وات�� ارد م�لی ن�� واردی گ»»»»»� م در م»»»»»�

ا ه ت»»�� خ»»ده ك»»� �الاب� م�ن ه ات»»�� خ»»% ن� �ن ود . در ب�� ست� ه�ا ن�% ی� ن� دب�� ن� ش�ات�� Kی» ار� ا پ�رور� ه ط�ور ك�لی ن�� د ولی ن�% ات�% كهادس�ت� ت�� رت�� خ�^ن� ي� رف�� م»»وده ط»»� اء ن�� ف»»� ی را ات�� ج% ای�� ش* م�ن»»� ق� مود ت�� ا ح�ماب��ث� می ك�رد س�عی ن�� ه ط�ور ك�ام�ل ار� س�وم�ور� م�ان� ن�% ن� ر� اپ��

ال ام در ش»»»»� خ% ت� . ش»»»»رای�� اق�� ن»»»»� ی ب�� ق� ت� وق�� ن� ام»»»»ر ن»»»»�� ا در اپ�� د ام»»»»� ار� ی ش»»»»� ی راض»»»»� ب� س»»»»�* Kش* و ا ار� ه ش»»»»� 1358را ن»»»»�%د .1979ه .ش* / دت�� ده ش»»»�* اه�ن»»»� ن� خ»»»ده ب�^ �الاب� م�ن ه ات»»»�� واه اش* ن»»»�% ان�� ده او وج»»»�� ط ش»»»�* اف�� ا ش»»»� وم�ور� م س»»»� ي�� م رر*

ا م�ص»»ادره د ام»»� مات»»�� ادی ن�� خ»»ده غ»»� �الاب� م�ن ا ات»»�� ود را ت»»�% ط ج»»�� م»»ود روات»»�% عی ن�� دا س»»� ن»»� س»»ت� در اب�% ی� ن� دب�� دول�ث� ش�ات��ور ار� ن� ك�ش»* Kخده و ح�م»»اب��ث� ا �الاب� م�ن ت� ات�� ال�ق� ت� م�خ� �ی ك�ه ض�ورب� گ�رق�� ان� و اص�لاج�ان� �رارت�� ام�وال ق�

Æل»»وك� رف� ت�� ه ط»»� ی را ن»»�% هان�� ش»»* س»»ت� گ�رات�� ی� ن� دب�� ه دول�ث� ش�ات�� خ»»% ن� �ن ت� . در ب�� ه ه�م»»راه داس»»�* ون� را ن»»�% ت»»� �tب لا ف� د ات�� ص»»��231

ه ت� ال داس»»�* ن»»% ه دب�� خ»»ده را ن»»�% �الاب� م�ن ای ات»»�� ت� ه»»� ال�ق� ات��ش* م�خ»»� �ر� ر� اق»»� پ� ن� ام»»ر ن»»�� ه اپ�� ان� داد ك»»� س»»* ود ت�� رق� ار� ج»»�� ش»»*اس�ت� .

232