30 MMNieuws 2012 # 5

Een kunstroof: op het eerste gezicht niet het

meest favoriete onderwerp van een museum. Toch

besloot het Eindhovense Van Abbemuseum mee te

werken aan de transmediale serie The Spiral, die in

september dit jaar bij de VARA verscheen. Met een

voorzichtig succes voor het museum. ’Het effect is

wellicht niet direct meetbaar, maar ik denk dat het

goed is dat het Van Abbe op een andere manier in the picture is geweest.’ Woordvoerder Ilse Cornelis

van het Van Abbe museum aan het woord over hun

deelname.

Het was bijzonder lastig om musea te vinden die wilden meewerken aan het verhaal van The Spiral, namelijk een internationale kunstroof van schilderijen uit zes musea. Robert Kievit, VARA-hoofd Drama, liet in de Volkskrant weten: ’Musea stonden niet te trappelen, ze vreesden uiteraard diefstal van kunst te stimuleren door aan een dergelijk verhaal mee te werken.’

Het Van Abbemuseum bleek minder huiverig. Cornelis: ‘Wij vonden dat het past bij het radicale, experimentele karakter dat het Van Abbemuseum heeft. Wij proberen graag nieuwe dingen uit en willen een zo’n breed mogelijk publiek met onze collectie in aanraking laten komen.’ Wel gaf het museum op hun website aan dat het om een fictieve roof ging. ’Maar dat was niet onze eerste keuze. In eerste instantie was het de bedoeling dat het op zo’n manier aangekondigd werd dat er echt op zes plaatsen een schilderij gestolen was, het moest het echte nieuws halen om zo direct een enorme buzz te creëren. Echter, een aantal van de musea wilden dit niet, ook omdat bijvoorbeeld een van hen al eens een schilderijenroof had meegemaakt. De suggestie wekken dat bijvoorbeeld de beveiliging van het museum niet op orde is, is natuurlijk niet direct waarmee je in het nieuws wilt komen. Uiteindelijk is in onderling overleg besloten om van te voren bekend te maken dat het om een tv-serie en online game ging.’

Het Van Abbemuseum meldde zich na een tip zelf bij de producent. De tv-serie en online game waren voor het Van Abbe een manier om met een nieuw en relatief jong publiek in aanraking te komen. ’Het vernieuwende concept van de serie en de online game sprak ons aan; een pan-Europese productie en een integratie van de online wereld in een tv-serie. Natuurlijk zorgt het voor de nodige media-aandacht, het museum is te zien in de serie, in de online game zelf en ook in de berichtgeving erover. De media-aandacht en de integratie van het museum in de online game kan voor extra bezoekers zorgen.’

Of er echt extra bezoekers door The Spiral zijn geko-men is volgens Cornelis moeilijk te zeggen. ’We hebben een aantal mensen gehad die meededen aan de online game en opdrachten kwamen doen in het museum. Bij het eindevenement met de opnames door de VARA waren zo’n 50 gamers of andere geïnteresseerden aanwezig. Ik denk dat het effect niet direct meetbaar is, maar dat het goed is dat het Van Abbemuseum op een andere manier in the picture is geweest. Veel nationale en regionale kranten hebben aandacht besteed aan de serie en daar werd het museum in genoemd.’

Het was voor het Van Abbe een mooie ervaring om mee te werken aan een serie van een professionale productiemaatschappij en de VARA. Toch is Cornelis

Kunstroof als Pr-middelThe Spiral als transmedia case study

Tekst: Eefje Op Den Buysch & Hille van der Kaa

31

ook kritisch. ’In de gezamenlijke bijeenkomsten ter voorbereiding zijn er contacten gelegd met andere deelnemende musea. De serie was professioneel gemaakt, zag er goed uit. De online game was denk ik onderschat door de productiemaatschappij, het had nogal een ad hoc karakter en er werd redelijk wat gevraagd van de musea om opdrachten te bedenken en door te voeren in het museum terwijl dit niet echt goed geïntegreerd was. De communicatie hierover en ook met betrekking tot het eindevenement had beter gekund.’

The Spiral: het verhaal

Het verhaal van The Spiral start wanneer een gezel-schap van zes jonge kunstenaars zes schilderijen steelt uit zes Europese musea. Het brein achter de kunstroof is ”kunstbendeleider” Arturo, een Banksy-achtige underground kunstenaar. Het gezelschap is wars van het grote geld dat omgaat in de kunstwereld en wil dat met de diefstal van de schilderijen aan de kaak stellen. Het doel: een collaboratief kunstwerk maken vanuit de gedachte dat iedereen een kunstenaar is.

Of zoals het op de website staat: ‘‘The Spiral’ is the most valuable work of art because you all shape it. You can become a part of this work of art simply by con-necting, sharing, playing and creating. The final image will be revealed on September 28th at 9pm in front of the European Parliament. Everyone is part of this most valuable work of art. Everyone is an artist.’

Het verhaal ontvouwt zich in een vijfdelige dramaserie die tot stand komt in een samenwerking tussen Europese omroepen. Naast de VARA zijn de andere coproducerende omroepen VRT (België), SVT (Zweden), NRK (Noorwegen), YLE (Finland) en TV3 (Denemarken). De kijkcijfers van de Nederlandse serie schommelen per aflevering tussen de 200 duizend en 300 duizend kijkers. De TV-serie, die simultaan wordt uitgezonden in acht Europese landen, is slechts een deel van de transmediale productie.

Meedoen met The Spiral kan online en in real life. De website www.thespiral.eu ontsluit een eco-systeem van spelletjes die de kunstenaar in de speler wakker maken. Het zijn creatieve online games: re-enactment van kunstwerken zoals De Schreeuw van Munch, stillevens creëren van rode voorwerpen of fractal gesegmen-teerde portretfoto’s maken met de webcam. De speler verdient credits om op de plattegrond van Europa de gestolen schilderijen te kunnen tracken, door steeds verder te mogen inzoomen tegen inlevering van de verdiende punten. Zo kan degene met de meeste punten het gestolen schilderij in zijn land vinden.

Voor spelers die zich nog meer willen onderdom-pelen in The Spiral, bieden sociale media kanalen meer verdieping. Via de Facebookpagina van Arturo’s kunstenaarscollectief The Warehouse maakt de speler/kijker kennis met karakters als Nathaniel Bevan die de community achter The Spiral vormen. Als aanjagers delen zij clues en werpen zij vragen op via hun persoonlijke profielpagina’s. Ook in de “echte wereld” duiken zij op door het Spiral-logo als street-art in het straatbeeld te brengen.

Het pièce de résistance is een co-created digitaal kunstwerk gevormd door de kunstzinnige bijdragen van alle spelers. Het werk, een digitale datavisualisatie,

De online game

was denk ik

onderschat door

de productie-

maatschappij, het

had nogal een ad

hoc karakter en

er werd redelijk

wat gevraagd

van de musea om

opdrachten te

bedenken en door

te voeren in het

museum terwijl

dit niet echt goed

geïntegreerd was.

wordt gepresenteerd tijdens het eindevenement. Fictie en realiteit komen samen in de ontknoping die plaats-vindt voor het gebouw van het Europees parlement in Brussel. In live verbinding met de zes Europese steden ontdekken spelers wie de vinders (en dus winnaars van de game) zijn van de gevonden schilderijen, die door hen worden teruggebracht naar de musea. Jochem Hoek vindt de Picasso van het Van Abbe museum en brengt deze tijdens dit live evenement terug naar het museum in Eindhoven.

Transmediaal advies

Eefje Op De Buysch, eigenaar van online adviesbu-reau Weijdeblik, volgde The Spiral en was aanwezig tijdens het eindevenement in Eindhoven. Ze ziet een aantal verbeterpunten. ’Een productie als deze heeft baat bij betrokken deelnemers als voortstuwers of ambassadeurs. Voor musea zie ik een kans bezoekers in deze doelgroep te trekken, voor zowel hun educatief programma als voor het uitdragen van het verhaal ach-ter hun collecties. Die betrokkenheid is juist bij gamers goed te realiseren. Zij zijn gedurende de week met The Spiral bezig zijn en niet alleen tijdens de uitzending op zondagavond. In interviews (Volkskrant, Vara weblog) geeft initiator en producer Peter de Maegd aan dat de budgetten grotendeels (90%) zijn besteed aan de tv-serie. In mijn optiek mag die verdeling evenwichtiger zijn om daarmee het succes van een transmediaal project te vergroten.

Gedurende de weken dat de serie uitgezonden werd, vormden berichten op Facebook belangrijke aanknopingspunten voor mensen die diep in de wereld van The Spiral wilden duiken. Zo kwam de speler al onderzoekend terecht op allerlei websites en filmpjes. De manier waarop Facebook is ingezet vind ik inhoudelijk erg sterk doordat er (fictieve) karakters achter de berichten schuilgaan. Dit draagt bij aan de verhaallijn. Spelers kunnen zich daardoor onderdompe-len in de gecreëerde wereld. Op Twitter werd die magie in mijn optiek juist doorbroken doordat clues werden gedeeld door een redactie. Mijn tip aan toekomstige makers: voer de verhaallijn zowel online als offline ver door en leg daarmee de voortstuwende kracht bij de community.’ c

LINK http://www.thespiraltheseries.com/

Eefje Op Den Buysch is eigenaar van Weijdeblik, adviesbureau voor marketing in het online landschap, projectmanagement van crossmediale projecten en praktische trainingen. Daarnaast is

zij als docent verbonden aan de Fontys Academy for Creative Industries. (eefje@opdenbuysch.nl)

Hille van der Kaa is eigenaar van De Uitgeeffabriek. Dit bedrijf specialiseert zich in het vertellen van transmediale verhalen met hulp van online media. Daarnaast werkt zij als docent aan Fontys

Hogeschool Journalistiek en de Universiteit van Tilburg. (info@deuitgeeffabriek.nl)