1

AKSARAY TEKNİK BİLİMLER MYO

Bilgisayar Programcılığı

Anakartlar

24.03.2016

İÇİNDEKİLER

1) ANAKART NEDİR?2) ANAKART TARİHÇESİ3) ANAKARTLARIN YAPISI4) ANAKARTIN ÇALIŞMASI5) ANAKARTLARIN BİLEŞENLERİ6) ANAKART – Portlar ve

Konnektörler7) ANAKART TÜRLERİ 8) ANAKART ÜRETİCİLERİ

2

3

ANAKARTLAR

Hazırlayan : Yasin BELLIKLI

4

ANAKART - TANIM Bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik

sistemin, tüm iç ve dış donanım birimlerinin üzerindeki bağlantı portlarına bağlandığı en temel parçadır.

Güç kaynağından gelen gücü sisteme dağıtır.

Bütün donanımların bağlantısı anakart ile sağlanır.

Diğer donanım elemanlarının özellikleri anakarta göre seçilir.

5

ANAKART - TARİHÇE Anakart, yıllar önce kullanılmaya

başlanmış olan bir devre kartı olup, farklı bileşenlerin de eklenmesiyle yaptıkları işler ve kullandıkları sistem özellikleri değişmiştir.

İlk anakart 1982 yılında IBM tarafından geliştirilmiştir.

Üzerinde Intel 8088 işlemci, bellek (RAM) ve çeşitli kartların takılabileceği yuvalar bulunmaktaydı.

6

ANAKART - TARİHÇE 1980’li yılların sonunda diğer sürücüler,

girişler ve giriş-çıkış yongaları içermeye başladı.

1990’lı yılların sonlarından itibaren ise, ses,video, depolama gibi fonksiyonları destekledi. Sadece ekran kartı ayrı bir bileşen olarak kalmaya devam etmektedir.

7

ANAKART IBM tarafından üretilen ilk anakart(1982)

Kaynak -- http://www.dijitaller.com/wp-content/uploads/2015/10/5150_early_motherboard_2048x1489-1024-x-744-1024x744.jpg

8

ANAKART – ANAKARTLARIN YAPISI Anakartlar, Fiberglastan’dan yapılmış,

üzerinde bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil bir levhadır.

Bu levha, Baskılı Devre Kartı (PCB) plakalarından oluşur. Buradaki her bir yola iz (traces) denir.

Elektronik bileşen ve bağlantıların yanında, soket, slot ve başlıklar gibi yapıları da içerir.

9

ANAKART – Anakartın Çalışması Temel görevi bileşenler ve birimler

arasında veri akışını sağlamaktır. Tüm bileşenler yonga seti(chipset) adı

verilen entegre devrelere bağlıdır. Yonga setleri anakartın beyni olarak da tanımlanabilir.

Bunlar tüm sistemin uyum içinde çalışmasını sağlar.

10

ANAKART – Anakart Bileşenleri Yonga Seti : Anakartın beynidir. Bir dizi işlem denetçiliği yapan entegre devre. Veri akışını denetler. Bilgisayarın kalitesi, hızı ve özellikleri

üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kuzey Köprüsü : İşlemciden, bellekten, AGP

veya PCI ekspres veri yollarının kontrolünü yapar.

Güney Köprüsü : Giriş-çıkış birimlerinden, güç yönetiminden, PCI veriyolundan, USB ve anakarta entegre özelliklerden(ses ve ethernet gibi) sorumludur.

11

ANAKART – Veri Yolları (BUS)

Anakart üzerindeki birimlerin bilgi alışverişini sağlayan bağlantı yollarıdır.

Bant genişliği : Birim zamanda aktarılabilecek veri miktarı.

ISA PCI AGP PCI-X PCI-Expres

12

ANAKART – ISA (Industry Standard Architecture)

1984 yılında geliştirilmiştir. 8-16 bit veriyoluna sahiptir. Bant genişliği çok düşüktür. Adres yolu 24 bittir. Hızı 8.33 Mega Hertz’dir. Tak ve çalıştır özelliği yoktur.

13

ANAKART – PCI (Çevre Birimleri Bağlantı Kartı)

Intel tarafından 1993 yılında geliştirilmiştir.

64 bitlik kapasiteye sahiptir. Bu slotlara TV kartı, ethernet kartı, ses

kartı, ağ kartı gibi harici donanımlar takılır.

Tümleşik teknolojinin kullanımının artmasıyla PCI slotlarına takılacak donanım kartları azalmıştır.

Tak-çalıştır desteklidir.

14

ANAKART – AGP (Hızlandırılmış Grafik Portu)

32 bit genişliğindedir. 66 MHz hızında çalışır. Bant genişliği 266

MB/s Özel bir sinyalleşme metoduyla 2,4,8 kat

daha hızlı veri akışı (2xAGP,4xAGP,8xAGP)

2xAGP de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır.

Sadece ekran kartları takılabilir.

15

ANAKART – PCI-X (Genişletilmiş Çevre Birimleri Bağlantı Kartları)

Server platformlarında kullanılır. Amacı, daha fazla bant genişliği sağlayıp

«Gigabit Ethernet» gibi server platformlarında gerekli bant genişliğini sağlamaktır.

16

ANAKART – PCI Express (PCI-e)

Sistem belleğini daha ekonomik kullanır. Ekran kartı ve diğer donanım

maliyetlerini kısma imkanı verir. PCI ve AGP’nin yerine geçecek yeni veri yoludur.

Ekran kartı ve diğer donanım kartları takılabilir.

PCI 1.1 250 MB/sn PCI 2.0500 MB/sn PCI 3.0500 MB/sn üstünde PCI 4.0Henüz bilinmiyor.

17

ANAKART – Veriyolları Hız Grafiği

Kaynak -- http://www.hakkindakisabilgi.net/wp-content/uploads/2015/02/veriyollari-hiz-grafigi.png

18

ANAKART – Portlar ve Konnektörler

PS/2 Portu : Klavye, fare girişi USB 3.0 ve 2.0 Port : USB aygıtlar

bağlanır. S/PDIF : Dijital ses çıkışını sağlar. Firewire Port : Video cihazlar, kameralar,

harici diskler e-SATA Port : Harici diskler LAN (RJ-45) Portu : Yerel ağa ve internete

bağlanmak için kullanılır.

19

ANAKART – Veri Hız Karşılaştırmaları

Kaynak -- http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/054003/Anakartlar%20Ve%20Kasalar.pdf

20

ANAKART – Portlar ve Konnektörler

Ses Girişi ve Çıkışı: Kulaklık, 5+1, 7+1 gibi

Ses Girişi : Açık mavi Ses Çıkışı : Açık yeşil Mikrofon Girişi : Pembe Paralel Port Seri Port VGA Port DVI Port

21

ANAKART – Diğer Portlar Floppy Bağlantısı : Disket sürücü IDE bağlantısı : Harddisk, CD, DVD

Bir ide portuna birden fazla cihaz bağlanacaksa MASTER ve SLAVE cihazlar jumper ayarları ile belirlenmelidir.

e-SATA Konnektörleri : Saniyede 150 MB veri akışı sağlar.

Fan Konnektörleri Dijital Ses Konnektörü

22

ANAKART – Diğer Portlar USB Konnektörler : Çeşitli çevre birimleri

(yazıcı, video kamera vb.) İşlemci Soketi Bellek Yuvaları BIOS Pili

23

ANAKART – Yonga Setleri Intel Yonga Setleri

Z87: Hız aşırma(overclock), 6 sata 6GB/s portu, 6 USB 3.0 port, 4 Ram

H87:6 sata 6GB/s portu, 6 USB 3.0 port, 4 Ram H81:2 sata 6GB/s,4 Sata 3GB/s port, 4 USB 3.0

port, 2 Ram

24

ANAKART – Yonga Setleri AMD Yonga Seti : Kendi işlemcilerine

uygun yonga seti üretirler. AMD 990FX, SB950 vb. Son çıkan yonga seti : 990FX

SATA 6.0 Gbps desteği, PCI 2.0 desteği

25

ANAKART – Yonga Setleri VIA Yonga Seti : Artık üretilemeyen bir

yonga seti çeşididir. Son iki yonga seti K8T900 ve VIA PT890.

SIS Yonga Seti : Hem intel hem de AMD için yonga seti üretir. Intel için Sis662 64 bit teknolojisini, çift çekirdekli işlemcileri ve PCI-e veriyolunu tam olarak destekler. AMD için üretilen SiS761GX de bu özellikleri desteklemektedir.

26

ANAKART TÜRLERİ Anakartlar belirli standartlar çerçevesinde

üretilmektedir.

Anakartlar hızlı gelişen teknoloji ile birlikte sürekli değişim içerisindedirler.

27

ANAKART TÜRLERİ XT Anakartlar:

İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan anakarttır.

8086 ve 8088 mikroişlemcileri için üretilmiş olup işlemci değişmesi durumunda anakartın da değişmesi gerekiyordu.

28

ANAKART TÜRLERİ XT Anakart

29

ANAKART TÜRLERİ AT Anakartlar (AT:Advanced Technology)

Bilgisayar ilk icat edildiğinde, ortalama bir bilgisayara takılan cihazlar bir ekran ve bir klavyeydi.

AT, bunu idare etmek için tasarlanmıştı. ISA, PCI ve AGP gibi veriyolarını

desteklemesine rağmen PS/2 desteği yoktur. AT anakartları, XT anakartlarından farklı olarak

işlemcinin değiştirilmesine de olanaklık sağlamaktadır.

30

ANAKART TÜRLERİ AT Anakartlar

31

ANAKART TÜRLERİ PLX ve NLX Anakartlar

NLX ve LPX anakartları yuvalara fare, yazıcı, hoparlörlerin eklenmesi ile AT kartlarının ince yapılı şekil faktörü olarak söyleyebiliriz.

Esnek olmaması NLX ve LPX anakartlar en büyük dezavantajı

32

ANAKART TÜRLERİ ATX Anakartlar

1995 yılından itibaren ATX anakartları kullanılmaya başlanmış olup günümüzde mikro-ATX ile birlikte en çok kullanılan anakarttır.

ATX anakartları, güç kaynağının yeri daha iyi bir hava dolaşımına müsaade eder.

ATX kartlarında işlemci ve bellek, erişimi daha kolay bir yere yerleştirilmiştir.

33

ANAKART TÜRLERİ ATX Anakartlar

34

ANAKART TÜRLERİ Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları (Intel)

ATX kartları, özel kullanımlar için iki yeni alt türün ortaya çıkmasına imkan verdi.

Boyut olarak küçük olan bu kartlar yine ATX kartları işlevlerini görmektedirler.

Mikro-ATX en çok kullaılan ekran kartlarındandır.

35

ANAKART TÜRLERİ Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları

36

ANAKART TÜRLERİ BTX Anakartlar

Hızlı işlemciler ve güçlü ekran kartlarının yarattığı olağandışı boyutlardaki ısı, BTX, yani geliştirilmiş dengelenmiş teknoloji (Balanced Technology eXtended) adıyla anılan, en “serin” yeni şekil ana kartı faktörünü yaratmasına sebep oldu.

BTX anakartlarının aşama kaydetmesi için zaman gerekmektedir.

37

ANAKART TÜRLERİ E-ATX Anakartlar

E-ATX anakartı, genelikle sunucu sistemlerinde ve profesyonel çalışma istiyacı olan çalışma alanlarında kullanılmaktadır.

E-ATX anakartları çift veya daha fazla çalışma ihtiyacına göre üretilmiş olup, işlemci ve diğer bileşenlerin çalışması da ona göre tasarlanmıştır.

38

ANAKART TÜRLERİ E-ATX Anakartlar

39

ANAKART TÜRLERİ ATX Serisi Anakartlar

40

ANAKART TÜRLERİ Gömülü Sistem Anakartları

Mini-ITX, Micro-ITX, ATX ve PC/104 anakartlarıdır.

41

ANAKART TÜRLERİ Gömülü Sistem Anakartları

42

ANAKART TÜRLERİ PC-104

Gömülü bilgisayar sistemleri  oluşturmak için birbirine bağlanmış bilgisayar uyumlu parçacıklar (modül) için bi

Bu tip sistemler genelde fabrikalarda, laboratuvarlarda ve karmaşık bir sisteme programlanabilir kontroller sağlayan mekanizmalarda rastlanır.

"PC/104" ismi özel birleştirilmiş 104 pinlik veri yolundan üretilmiştir.

43

ANAKART TÜRLERİ PC-104 Anakartları

44

ANAKART TÜRLERİ PC-104 Anakartları

PC/104 kartları 4 inç x 4 inç ebatlarında olmasına rağmen bu boyutlara göre güçlüdürler.

PC/104 ürünleri düşük enerji tüketmesine, az alan kaplamasına ve modüler olmasına dikkat edilerek tasarlanır.

45

ANAKART TÜRLERİ PC-104 Anakartları

PC / 104 sistemleri dünya genelinde ve uzayda sayısız uygulamalarda dağıtılır.

Ekipman arızası bir seçenek olmadığı nedeniyle engebeli tasarımı, PC / 104 sistemleri ideal aşırı ortamlarda uygundur.

46

ANAKART TÜRLERİ PC-104 Anakartlarının kullanıldıkları

alanları

47

ANAKART TÜRLERİ Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları

Genellikle küçük form faktörü bilgisayar sistemlerinde kullanılır.

Bu anakartların en bütük özellikleri küçük boyutlu olması ve olabildiğince az ses çıkarmalarıdır.

48

ANAKART TÜRLERİ Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları

Digital serisi tabelalarda POS makinelerinde ATM sistemlerinde Güvenlik (kamera) sistemlerinde

49

ANAKART ÜRETİCİLERİ