İnsan Kaynakçı Olacağıma Elektrik Kaynakçısı

Olaydım! Dersem de inanmayın...

Saide Kuzeyli

04/13/23 2

Biz kimiz? • Tampon bölge: Kurum tutkalı, günah çıkarılan, abi/abla,

güvenilir• İliştirilmiş İK: Üst yönetimin gözü kulağı, kontrolörü, mesaj

taşıyıcı• Silahşör: Değişimin sonuçlarına bireysel olarak katlanabilecek

kararlılık ve dayanıklılığı gösteren, değişim ajanlığını doğal olarak üstlenen, “köyün delisi!”

• Saha komiseri: Yönetmelik ve sistemlerin koruyucusu, katı, geleneksel, kuralcı, esnek değil, güven yaratır ama çözüm?

• Kokteyl İK’cı: Tüm moda terimleri ve uygulamaları tanıyan, bol konuşan ama eyleme dönüştüremeyen -bol laf az iş...

• Hanedan: Uzak, güç aralığı yüksek, erk sahibi, seçkinci, insan içine fazla çıkmayan, odasına zor girilen, çekinilen

Biz kimiz? • İç güveysi- Düşük özgüven, yüksek endişe düzeyi, rahatsız, eğreti

bir konum-İK bilmiyor+yönetim /uygulama deneyimi sınırlı, ama öğrenemeyecek kadar savunmacı,içine kapalı ve mutsuz

• Stepford kadını: Verdiği izlenim steril/plastik bir kalıp. Mükemmel görünüyor, duygularını gerçek düşüncelerini saklıyor, ulaşmak zor, sorunların ortalığa düşürülmesi tabu

• Nostaljik: “Bizde eskiden hiç böyle yapılmazdı, nerdeeee eski yönetim, benim eski şirketimde....”Yitip giden geçmişe özlem, eski başarıları hüzünle yadetme, bu günle yüzleşememe

• Diplomat simyacı: Uzlaşıcı+iş bitirici+esaslı duruşçu+iletişim üstadı, somut değer yaratır, yol sorar, yol gösterir, reform da devrim de yapar, ama iş bitirir! İş güvencesi/cebi ile vicdanı arasında sıkışmaz...Helal olsun! dedirten

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• “Rekabet avantajı sağlayan mı/günlük yangın söndürücü mü?” arasında yol arayanlar, tükenenler

• İş stratejilerine göre holistik İK stratejisi/mimarisi peşine düşenler

• Yönetimden korkanlar, hayır diyemeyenler,net evetlerden kaçanlar

• İş okur –yazarlığı- temel muhasebe, finans, pazarlama, teknoloji bilgisine sahip olanlar, olmayanlar

• Dinlemeyenler, sormayanlar, merak etmeyenler, okumayanlar

• “Kral çıplak” diyebilenler, “siyaseten doğru”cu olmayanlar, ya da nabza göre şerbet, duruma göre pozisyon alanlar

04/13/23 5

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• İş dünyasına İK diğer temel iş alanlarına göre daha “taze” gibi geliyor-insanlık tarihi kadar eski olsa da!

• Söylemesi çok kolay değil ve kulağa biraz tercüme, biraz uydurma gibi geliyor

• İK fonksiyonunun varlığının sadece “insan” a borçlu olduğunu unutarak sistem/süreç odaklılık ile sistem kurmadan işi “ilişkisel” yürütme arasında gidip-gelmeler yaşanıyor

• İK gerekli değildir, her yönetici kendi İK’sını yönetir-İK departmanı sadece operasyonel işleri ve temel kuralları üstlenir diyenlere ne demeli? Belki de dememeli!

04/13/23 6

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• İç huzursuzluğu daha “kaynak” ta başlıyor-insan kaynak mı/tüketilip kenara atılacak bir araç mı ? (Hiç eczacı kelimesinin tartışıldığını duyan var mı?)

• Kurumsal tanıtım, reklam, idari işler, PR ile karıştıranlar oluyor-hala!

• Futbol, reklam, sanat, siyaset, kadın gibi çok “anlayanı” ve çok daha az “bileni” var

• Çocuklar, sorulunca “polis, doktor, anne, itfaiyeci ve öğretmen olmak istiyorum” diyorlar- ama “ben insan kaynakçı olacağım” diyeni duyan var mı?

04/13/23 7

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• Kadınların daha çok tercih ettiği bir meslek gibi duruyor -bu da erkek egemen iş hayatında, mesleğimizin “soft” luk algısını daha da kuvvetlendiriyor olabilir

• Sosyal bilimciler tarafından ne ölçüde araştırıldığı bir başka soru. Veriler ne derece uygulamalara katkı sağlıyor? Hangi şirket bir araştırmaya sponsor oluyor?

• İş alanlarından gelenler/kafası matematiğe/bütçeye/finansa basan denilenler/mühendis kökenli olanlar sanki daha fazla öne çıkabiliyor

04/13/23 8

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• Hala muhasebenin bir alt bölümü ile Mutluluk Departmanı/İş Destek‘e kadar geniş bir yelpazenin farklı renklerinde faaliyet gösterebiliyor

• Her tür işletmede bir şekilde İKY yapılıyor-merdiven altı atölyelerde bile

• Ancak, birbirine çok benzeyen kurumlarda/sektörlerde bile insan kaynakları politika ve uygulamaları birbirlerine benzer değil, standartlar nerede?

• Şirketin kültürü ve yönetim iklimine göre; güç ve otorite merkezi, ya da ne İsa’ya ne de Musa’ya yaranabilen arada sıkışmış bir “ezik” birim olabiliyor!

04/13/23 9

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• Şirketleri bağımsız kuruluşlar finansal olarak denetlerken, insan kaynakları yönetimine periyodik ve bağımsız olarak “bakan” yok

• Bakılsa bile, denetim sonuçlarına göre gerekecek değişimi kim yapacak?

• Şirketlerde “devrim” gibi değişimlerin en kritik oyuncuları İK cılar olabiliyor, bazen de değişime ayak direyenlerin elebaşı...

• İK yaptığı işlerle eğer içini dolduramazsa, bir araba dolusu “havalı” kavram hiç “işe yaramıyor”-stratejik ortak, stratejik oyuncu, kök iş alanı, kurum markası-esneme etkisi...

04/13/23 10

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• Global kurumlardan gelenlere, batıyı önemseyen kültürümüzün de katkısı ile daha fazla “güven” duyulabiliyor

• Aile /patron şirketlerinden gelenlerin de profesyonel endazelerinin sarsılmış ve mesleki birikimlerinin kısıtlı olabileceği; ancak “dayanıklılıklarının” yüksek olduğu düşünülebiliyor

• Bunun bir uzantısı, hep benzer parkurdan gelen İK’cılar talep görüyor, İK’cı arayanlar farklı profillere şans vermiyorlar

04/13/23 11

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• İK’cılar yaptıkları takdir edilmediğinde, üzerinde çok çalıştıkları projeler kabul edilmediğinde, Genel Müdür/iş alanları yöneticileri/çalışanlardan şikayetler geldikçe dedikodu, eleştiri, karşı saldırı yapabiliyorlar

• Eksiklik duygularımıza gem vurup, kaçımız savunma yapmadan, duygularımızla değil, somut verilere dayanarak insana değil, olaya ve soruna yönelebiliyoruz?

04/13/23 12

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

• İK’cılar şirketinin ne yaptığını, neyi yapamadığını, neden yapamadığını, hedeflerini, sorunlarını rakamlarla besleyerek ne ölçüde anlatabiliyor?

• Bu analizi yaptıktan sonra piyasa, rekabet, müşteri dinamiklerine refleks verecek İK politika ve sistemleri ne derecede “re’sen” önerebiliyor, ikna etmeye çabalıyor ve başlatabiliyor?

• Başlatamazlarsa yeniden kurgu yapıp, yine kapıları aşındırıyorlar mı?

04/13/23 13

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

Türk iş kültüründe çalışanlar ve yöneticiler: rahat ilişki kurabileceği, kapıyı açıp girebileceği, planlama, ilke ve prosedür takıntısı olmayan, jargonsuz konuşan, işi bir şekilde halleden insan kaynakçıyı seviyor

04/13/23 14

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

Tepe yönetimi/hissedar:• Aile şirketlerindeki kuşaklar ”narsisizm”, “küçük olsun benim

olsun”, ”her şeyi ben bilirim” ve “profesyonellere yönetimi bırakamam” yaklaşımı ile İK’ya zurnanın son deliği olarak bakabiliyor.

04/13/23 15

Bizi, mesleğimizi nasıl görüyorlar?

Tepe yönetimi/hissedar böyle bakmasa bile;•canı istediğinde hırpalayacağı, ama fazla alıngan olmayan•anlamadığı kavramlarla konuşmayan-havalı olmayan•sormadan karar almayacak ama “bana neden soruyorsun?” diyebileceği•kendini iş alanları ile aynı seviyede görmeyecek, •gerektiğinde çalışanlarla ilgili bilgi taşıyacak,•kendi parasını harcıyormuşçasına dikkatli olacak,•sonuçlarını hemen görebileceği eğitim programı ve İK sistemlerini, hem de danışmana para vermeden kuracak İK’cı istiyorlar

04/13/23 16

20‘ye yakın paydaşı ile yoğun ilişki yönetimi ve esneklik gerektiren, başarısı zor teslim edilen bir iş alanı !

• İşveren-Hissedar• Çalışanlar• Çalışanların aileleri • İş arayan adaylar• İş başvuruları red edilenler• Emekliler ve aileleri• Ayrılan çalışanlar• İnsan Kaynakları Fonksiyonu• Yönetim Ekibi• Seçme ve yerleştirme şirketleri

• Kamu Kuruluşları-İşkur, Çalışma Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu v.b.

• Sendikalar• Eğitim kurumları ve

akademisyenler• Taşeron firmalar• Danışmanlar• Kariyer siteleri• Medya

04/13/23 17

Ne yapmalı, nasıl yapmalı?• Doğru stratejiler geliştirmek için “yapmak” bizi meşgul,

önemli kılıyor gibi de olsa, durup, sakinleşip düşünmeliyiz- bulutlara bakma lüksü

• Somut veri ve bir sürü bilgi toplayıp, yorumlamadan karar vermemeli- evet/hayır çıkmazından çıkabilmek

• Korkma en güçlü ve ilkel insani duygu-bununla başa çıkmanın çaresi korku kaynağının üstüne gitmek-nasıl için bakınız ilk 2 madde..

• Kurallar ve İK mimarisi değiştirilmek için yapılmıştır-zamana, koşullara uymak gerek. Hep aynı görüşü, aynı kararlılık ve aynı heyecanla kaç sene satabiliriz?

Ne yapmalı, nasıl yapmalı?• Biz nerde yanlış yapıyoruz demeyecek kadar savunmacı ya da

kibirli miyiz? • Başarılı mıyız, değil miyiz? Kaçmadan yüzleşme de bir yetkinlik• Başarısızlıkları “görmezden gelme” alınabilecek dersleri,

kazanımları engelliyor, iyileştirme ve geliştirme çabalarının maliyetini arttırıyor

Ne yapmalı, nasıl yapmalı?

• Medya, İK Zirveleri, Kariyer Günleri, Üniversite Panelleri, kitaplar, kurumsal internet siteleri, sertifika programları- ders alınabilecek ve düş kırıklığı yaratan uygulamaları sormuyor, sorgulamıyor kimse de anlatmıyor.

• Başarısızlığın haber değeri yok • Şirketler İKY uygulama ve politikalarını PR amaçlı kullanıyor-

makyajlı ve abartılı görüntü yayınlıyorlar• Şirketler sıkıntı ve tökezlemelerinin “zafiyet” olarak

algılanacağını düşünüyor

Ne yapmalı, nasıl yapmalı?

• Aynı sektördeki şirketler arasında dayanışma sınırlı- İK da daha da az iletişim var

• Aynı grup şirketleri bile bilgi paylaşımında hasisler, hatta Holding ve şirketler arasında güç kavgası var

• Akademik üretim yetersiz- kurumlar araştırma siparişi vermiyor, akademik dünya uygulamayı takip etmiyor- kurumlara destek kısıtlı

• İK’cılar da ölçerek, araştırarak hatalarını tepe yönetime aktaramıyorlar- talep de zaten yok

• En önemlisi İKY sahaya hükmen yenik çıkıyor ama bu örtbas ediliyor!

04/13/23 21

Ne yapmalı, nasıl yapmalı? • Kurumun kültür değişim elçisi olarak kendinizin atamasını

yapın! • Herhangi, bir girişimden önce artık içimize fenalık verse de

“paydaşlar” a yine de ikna turları yapmak, dinlemek, bıkmadan anlatmak –Diplomat simyacı olabilmek...

• Her ne yapacaksak bunu tek başına ortada sallanan bir heves gibi göstermemek, ana stratejimize bağlamak, rakamsal çıktı ve kazanımları satabilmek

• Ekip kurabilmek ve koruyabilmek-adayları “küçük”ken bulup, yanımıza almak, yetiştirmek- ağaç yaşken eğilir

04/13/23 22

Ne yapmalı, nasıl yapmalı? • Aşırı demokrasi hevesi kadar, otoriter iş ortamları da “rot”u

çıkarabiliyor• Ekip üyelerinize hem sadakatle hizmet etme, hem isyan etme

hürriyeti verin• Diğerleri ne yapıyor merakı, bizde de olsun yarışmacılığına

dönmemeli• Genel müdüre/hissedara/yönetim kuruluna /üst yönetime,

“İK dan bir şeycikler anlamıyorlar/ben gösteririm onlara/ben bunlara fazlayım” türü serzenişler yerine somut kazanımları anlatmak-ve yine anlatmak....

04/13/23 23

Ne yapmalı, nasıl yapmalı? • Dünya trendlerini ciddiye almak• Ekonominin çırpınmaları, sonuçta İK’nın kapısında bitiyor-

Türkiye’nin dinamiklerini “düşünmek”• Sosyal medya ağlarını örüyor-kaçış yok… Hele işe alımda ve

yıldırım hızlı iletişimde• Harflerle tanımlanan jenerasyonlar iş-özel yaşam dengesine saygı

istiyor• İK fonksiyonunun da verimliliğini, katma değerini ölçümlemek-

giderek daha çok ölçüm ve standardizasyona ihtiyaç oluşuyor • Reklam kokan bir imaj ve yapmacık bir etik duruş için bile olsa

sosyal sorumluluk artık bir gündem maddesi ve İK bunun neresinde, ne kadar olacak sorunsalı karşımızda

04/13/23 24

Ne yapmalı, nasıl yapmalı?

• Dünya tek pazarmış gibi globalleşme normalleştikçe, dini, siyasi ve etnik kökenli çıkmazlarda gizliden gizliye adeta bir 3. Dünya savaşı sürüyor-İK bunu ne kadar takip ediyor?

• Şirketler performansı yönetmeye çırpınıyor-İK bunun neresinde?

• “Bir de işsizlik var deniliyor, ama düzgün aday bulamıyoruz!” sorunu

• Ülkemizin değişen politik, sosyal örgüsü- değişen iş gücüne İK nasıl cevap verecek-kendi şirketini nasıl konumlayacak?

04/13/23 25

Ne yapmalı, nasıl yapmalı? • İnsan gücünü değer olarak korumak

– Yaşam boyu öğrenmelerini nasıl sağlarız?– Uzmanları, geleceğin lider adaylarını, fark yaratacak

yetenekleri sadece işe almakla kalmayıp, kaybetmemek

• Yüksek performansı koruyabilmek– Performansı ölçebilecek sistemlere sahip olabilmek– İşe alım sürecini, “tıkır tıkır” işletebilmek– İşten “kaytarmaları” azaltabilmek

04/13/23 26

Ne yapmalı, nasıl yapmalı? • Kurumsal kültür

– Sıcak, dostlukların “sahiden “gelişeceği iş ortamları yaratabilmek

– Kurumsal yönetişim ilkelerini uygulayabilmek• Verimliliği arttırmak ve maliyetleri rasyonel yönetmek

04/13/23 27

Son sözlerKim ki İK da çalışır ve:• “Neyi, ne kadar sayıda ve zamanda ve kimle yaptığı” ile değil

de, “neyi gereken ve istenen ve ona da doğru gelen” şekilde sonuçlandırdığı ile başarısını ölçerse, yani değer katarsa

• Kendisinden talepte bulunan iç/dış müşterisine hizmeti zul kabul etmezse

• Müşterisini mest etmekle, müşteri karşısında ezilmeyi birbirine karıştırmazsa

• Kurumunun nasıl para kazandığını anlar, nasıl kaybedeceğinin de bilincinde olursa ve , bu yarışta bilgiye dayalı fikri olursa

04/13/23 28

Son sözler• Karar alma masalarında ve değişim travmalarında

saklanmazsa, korkmadan düşüncesini ve değerlendirmelerini paylaşırsa -bunun için ev ödevini ve ilişki yönetimini yaparsa

• Öncelikle kurumun yüksek performans gösteren en iyilerini ve de en sorunlu olanlarını tespit etmeyi hedeflerse,

• İK yönetiminin sadece havalı guruların öngörüleri ve kavramların ışıltısını değil, etkin idari ve operasyonel yönetimini de içerdiğinin farkında olursa

Başı dik bir İK’ cıdır ve bir uzmanlık alanından öte bir mesleği vardır!