Utfaerni98 02 04_08

UT-fær? Hæfni nemenda á sviði

upplýsinga- og samskiptatækni í

grunnskólum

Erindi á málþingi Menntavísindasviðs Háskóla Íslands (HÍ)

Föruneyti barnsins – velferð og veruleiki

30.október 2009

Sólveig Jakobsdóttir, dósent, [email protected]

Menntavísindasviði HÍ

mailto:[email protected]

Yfirlit

• Kynntar eru niðurstöður rannsókna á þróun tölvunotkunar í

íslenskum grunnskólum frá 1998. “Dreifrannsókn” (98,02,04;

gögnum safnað með þátttöku framhaldsnemenda við KHÍ/Mvs-

HÍ/starfandi kennara.*

• Kynntar verða helstu niðurstöður frá nemendum úr 7. til 10. bekk

eftir kyni og aldri: sjálfmetinni færni þeirra á sviði upplýsingatækni,

viðhorfum og vandamálum (líkamlegum og félagslegum) sem þeir

tengja við tölvunotkun.

• Rætt verður um fjölþjóðleg viðmið og leiðir til meta og kenna færni

og hæfni af þessum toga (digital competences).

• Rannsóknirnar voru að hluta styrktar af Nýsköpunarsjóði námsmanna (1998), RANNÍS (2002-2004), KHÍ rannsóknarsjóði (1998 og 2000)-

og HÍ aðstoðarmannasjóði (2008) og rannsóknasjóði (2009).

Þátttakendur í rannsókn

178

493

202 179

379

304

123

213

0

100

200

300

400

500

600

1998 2002 2004 2008

7.-8. 9.-10.

Ár Fj.

skóla

Fj.

grunn

-skóla

N

5.-10.b

+frh.

N í

7.-10.

bekk

Hlutfall

7.-8.:9.-10.

1998 10 9 761 557 32: 68

2002 14 13 1402 797 62:38

2004 7 7 334 325 62:38

2008 6 6 437 392 46:54

Færniatriði sem spurt var um

Fjórir meginflokkar:

• skjalastjórnun - eða undirstöðufærni (4 atriði, innsetja

forrit, vista, eyða, prenta út skjöl),

• nettengd færni (6+2 atriði, tengjast neti, búa til vefsíðu,

finna upplýsingar á vef, hafa samskipti með tölvupósti,

spjalli eða á ráðstefnu; frá 2002 einnig blogg, frá 2008

notkun tengslaneta

• greining/forritun (2 atriði, forrita og reikna út stærðir með

töflureikni)

• skapandi/setja fram upplýsingar (2+1 atriði, búa til

myndir og skyggnur, frá 2002 nota ritvinnslu til ritsmíða

Fjöldi færniatriða 14

meðatöl f. kynxaldur 98-04

Jakobsdottir, Solveig. (2006). Up on a straight line? ICT-related skill

development of Icelandic students. Í E. Pearson og P. Bohman (Ritstj.),

Edmedia - World Conference on Educational Multimedia, Hypermedia and

Telecommunications (bls. 67-74). Chesapeake, VA: AACE.

0

2

4

6

8

10

12

141

99

6

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

20

12

Fjö

ldi f

ærn

iatr

iða

(me

ðal

tal)

Ár

Total (14)

Gr. 7-8 (F)

Gr. 9-10 (F)

Gr. 7-8 (M)

Gr. 9-10 (M)

Linear (Total (14))


meðaltöl f. kynxaldur 98-08

0

2

4

6

8

10

12

141

99

6

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

20

12

Fjö

ldi f

ærn

iatr

iða

(me

ðal

tal)

Ár

Total (14)

Gr. 7-8 (F)

Gr. 9-10 (F)

Gr. 7-8 (M)

Gr. 9-10 (M)

Linear (Total (14))


meðaltöl f. kynxaldur 98-08

0

2

4

6

8

10

12

141

99

6

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

20

12

Fjö

ldi f

ærn

iatr

iða

(me

ðal

tal)

Ár

Old trend

Gr. 7-8 (F)

Gr. 9-10 (F)

Gr. 7-8 (M)

Gr. 9-10 (M)

Linear (Old trend)

Meðalfj. færniatriða (14, 17)

• Munur e. ári hvort sem litið er til 14 eða 17 atriða 2008&2004>2002>1998 (10,0&10,1>9,2>7,7)

• Munur e. bekk: 9.-10. > 7.-8. (9,5>8,7)

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Mean

nu

mb

er o

f sk

ills

(14 m

ax)

Year

7.-8. grade

9.-10. grade

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Mean

nu

mb

er o

f sk

ills

(14 m

ax)

Year

7.-8. grade

9.-10. grade

Færniatriði – 7.-10.bekk

% sem telur sig kunna

Munur milli ára (kíkvaðrat: Marktækur munur í dreifingu í öllu nema einu (vista skjöl).

Lægsta hlutfallið yfirleitt 1998, en þó afturhvarf 2008 í sumum atriðum (prenta, tengjast neti, nota tölvupóst, forrita, búa til mynd, nota ritvinnslu). Stökk í nettengdri færni.

Innsetja

forrit

Vistaskjal

Eyðaskrám

Prenta út

TengjastNeti

Búatil

vefsíðu

Finnauppl.

Notatölvup

óst

Spjalla

Notaráðst.

Blogga

Notatengslanet

Forrita

Reikna

stærðir

Búatil

mynd

Búatil

skyggnur

Notaritvinn

slu

1998 49 88 75 88 69 26 70 57 69 12 19 45 73 32

2002 60 92 85 92 83 41 79 81 78 23 26 27 51 73 51 71

2004 63 91 88 93 84 67 81 86 86 31 64 29 62 74 74 74

2008 71 92 88 88 81 67 90 80 85 34 70 76 23 64 64 78 63

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

% ú

r 7

.-1

0. b

ek

k s

em

te

lur

sig

ku

nn

a

Meðaltal færniatr. 14

kyn x ár og kyn x bekkur

?

Munur e. kyni:

P>S (10,0>8,4)

EN kynjamunur mismikill eftir ári og bekk

Aðeins meiri kynjamunur meðal

eldri nemenda en yngri (nær ekki alveg

að vera marktækt 2008, p=0,091)

Þegar á heild er litið (7.-10.bekk)

minnkar bilið milli kynjanna og

hverfur frá 1998 til 2008.

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

19981999200020012002200320042005200620072008

Mea

n n

um

ber

of

skil

ls (

14

)

Year

Girl

s

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

7 - 8 9 -10

Mea

n n

um

ber

of

skil

ls

Grades

Girl

s

Færniatriði – kynjamunur

mikil breyting 1998 2002 2004 2008

Stúlkur Piltar Stúlkur Piltar Stúlkur Piltar Stúlkur Piltar

Eyðaskrám 62 87 80 91 85 91 94 84

Innsetja forrit 27 71 46 74 47 81 63 78

Prenta út 85 91 92 93 93 93 93 84

Vista skjal 86 90 91 93 92 90 97 88

Blogga 21 32 69 60 81 59

Búa til vefsíðu 12 38 34 49 70 64 72 63

Finna uppl. 60 78 78 81 78 86 97 84

Nota ráðst. 5 19 13 33 19 43 25 42

Nota tengslanet 82 71

Nota tölvupóst 47 65 83 79 89 84 87 74

Spjalla 62 75 78 78 87 86 91 80

Tengjast Neti 56 81 79 87 82 86 79 82

Forrita 7 31 18 37 22 36 11 35

Reikna stærðir 36 54 43 59 58 66 63 64

Búa til mynd 63 81 68 78 70 80 60 68

Búa til skyggnur 17 45 43 60 70 78 81 75

Nota ritvinnslu 71 72 69 80 62 63

P>S 13/14 10/16 5/16 3/17

S>P 0/14 0/16 0/16 9/17

Stafræn gjá: færni (7.-8.bekk)

Ísland – Suður-Afríka (9 atriði)

Figure 1. Mean number of skills reported by learners in Iceland (IS), grade seven to eight; and South Africa (SA), grade seven.

Bls. 190 í Guðmundsdóttir, Gréta Björk og Jakobsdóttir, Sólveig. (2009). A digital divide: challenges and opportunites for learners and schools on each side.

Í H. B. Hólmarsdóttir og M. O'Dowd (Ritstj.), Nordic Voices:

Teaching and researching comparative and international education in the Nordic countries (bls. 173-203). Rotterdam: SensePublishers.

Viðhorf

Nemendur yfirleitt jákvæðir eða hlutlausir (of mikil notkun með slæm

félagsleg og/eða líkamleg áhrif)

Lítill munur milli ára, nema tilhneiging til að nemendur 98 séu jákvæðari,

en á hinn bóginn ekki eins sannfærðir um að þeir séu klárir að nota

tölvur. Nemendur 2002+4 telja sig klárari en nemendur 1998

1

2

3

4

5

Með

alt

al

Viðhorf

1998

2002

2004

2008

Viðhorfaspurningar, svör 7.-10.bekkinga

* = kynjamunur (strákar jákvæðari en stelpur)

Ár Kyn

p>s

Bekk

ur

x

Ég tel að kunnátta í tölvunotkun sé mikilvæg fyrir framtíðina ****

98>öll,

08<öll

**** ****

E>Y

Það er spennandi að nota tölvur ****

98>öll

****

Of mikil tölvunotkun getur haft slæm áhrif á börn og unglinga

(fél./and.) (ekki greinarmunur 98 á fél./andl. og líkamlegum)

****

08<02/04

****

Árxbekkur


(líkamleg)

****

08<02/04

*

Mér er illa við að nota tölvur *

98>02

Mér finnst tölvur vera nauðsynleg tæki í námi og starfi ****

98>02/08,

02/04>08

****

Ég er mjög "klár" að nota tölvur á marga mismunandi vegu ****

98<öll,

02<08

****

KynxBekk

KynxÁr

KynxÁrxB

Mér finnst gaman að leika mér að prófa nýja hluti á tölvunni ****

Öll>08

**** **

Y>E

KynxB

KynxÁrxB

Mér finnst gaman að nota tölvur til gagnlegra hluta ****

98>02/08

****

Mér líður oft óþægil. fyrst þegar ég nota tölvur/forrit sem ég hef e.

not. fyrr

(*) **** *

E>Y

Ég á í erfiðleikum með að skilja tækniatriði í sambandi við tölvur ****

08>öll

****

Viðhorfaspurningar, svör 7.-10.bekkinga

* = kynjamunur (strákar jákvæðari en stelpur) 98 02 04 08

Ég tel að kunnátta í tölvunotkun sé mikilvæg fyrir framtíðina * *

Það er spennandi að nota tölvur **** **** **** ****


(fél./and.)

(ath. ekki gerður greinarmunur 98 á fél./andl. og líkamlegum)

**** **** *** ****


(líkamleg) ***

Mér er illa við að nota tölvur *

Mér finnst tölvur vera nauðsynleg tæki í námi og starfi * (*) (*) (*)

Ég er mjög "klár" að nota tölvur á marga mismunandi vegu **** **** **** ****

Mér finnst gaman að leika mér að prófa nýja hluti á tölvunni **** **** **** ****

Mér finnst gaman að nota tölvur til gagnlegra hluta * * *

Mér líður oft óþægil. fyrst þegar ég nota tölvur/forrit sem ég hef e.

not. fyrr * *** *** (*)

Ég á í erfiðleikum með að skilja tækniatriði í sambandi við tölvur **** **** *** **

Viðhorf – hversu klár að nota

tölvur? kynjamunur e. bekk og ári

?

2,7

3,1 3,3

3,6

2,4

2,9

3,2 2,9

3,5 3,6

4,0

3,7 3,6

3,8 3,9

3,8

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

1998 2002 2004 2008

Hvers

u k

lár?

(m

eðaltal)

S -7.-8.

S - 9.-10.

P - 7.-8.

P - 9.-10.

Ár: 1998<öll ár, 2002<2008; Kyn: P>S

Árxkyn: 2,5 vs 3,5; 3 vs 3,7; 3,2 vs. 4,0; 3,4 vs 3,9

Bekkurxkyn: 3,1 vs 3,7; 2,9 vs. 3,8

Ísland vs. Suður-Afríka

Figure 4. Percentage of learners agreeing (or being neutral) to attitude statements. (IS=Iceland, SA=South Africa).

Bls. 192 í Guðmundsdóttir, Gréta Björk og Jakobsdóttir, Sólveig. (2009). A digital divide: challenges and opportunites for learners and schools on each side.

Í H. B. Hólmarsdóttir og M. O'Dowd (Ritstj.), Nordic Voices:

Teaching and researching comparative and international education in the Nordic countries (bls. 173-203). Rotterdam: SensePublishers.

Viðhorf - félagsleg

vandamál (2004 og 2008)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

S-7-8 P-7-8 S-9-10 P9-10 S-7-8 P-7-8 S-9-10 P9-10

2004 2008

1 sammála

2

3

4

5 ósammála

24. Of mikil tölvunotkun getur haft slæm áhrif á börn og unglinga (félagsleg/andleg)

Viðhorf - líkamleg

vandamál (2004 og 2008)

24. Of mikil tölvunotkun getur haft slæm áhrif á börn og unglinga (félagsleg/andleg)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

S-7-8 P-7-8 S-9-10 P9-10 S-7-8 P-7-8 S-9-10 P9-10

1 sammála

2

3

4

5 ósammála

Vandamál (2008)

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

Ba

ki

Hön

dum

/úln

ið

Oln

bog

a/h

and

leg

gju

m

Öxl(

um

) og

/eð

a h

áls

i

Au

gu

m

Höfð

i

Ra

ssi

Fótu

m

Ku

ldi

Alm

en

nt

Str

íðni í

illkvittn

um

tö

lvusa

mskip

tum

Kyn

ferð

isle

g á

reitn

i t.

d á

sp

jalli

Fjá

rsvik

Eyð

i a

llt o

f m

iklu

m t

íma

á N

eti,…

Eyð

i a

llt o

f m

iklu

m t

íma

í s

pil/

leik

i…

Líkamleg vandamál, verkir í: Félagsleg vandamál:

S-7-8

S-9-10

P-7-8

P-9-10

Ár Kyn Bekkur x

Líkamleg

vandamál,

verkir í: Baki **** ** *ÁxK

Höndum/úl

nið **** ****

*KxB;

**ÁxKxB

Olnboga/h

andleggju

m ** *ÁxKxB

Öxl(um)

og/eða

hálsi (*) **** (*)

Augum (*) **** ***KxB

Höfði ****

Félagsleg

vandamál: Stríðni í illkvittnum tölvusamskiptum *ÁxKxB

Kynferðisl

eg áreitni

t.d á

spjalli (*) **

***KxB;

**ÁxKxB

Fjársvik * *ÁxKxB

Eyði allt of miklum tíma á Neti,

kemur niður á námi, samsk. við

vini/fjölsk. ****

Eyði allt of miklum

tíma í spil/leiki í

tölvu/á Neti, á erfitt

að hætta þó vilji ** (*)ÁxKxB

Hæfni, læsi (competences, literacies)

Stafræn, tölvu-, upplýsinga (digital, info..)

• European Commission: Stafræn hæfni - 1 af 8 lykilhæfniþáttum í the

European Framework of Key Competences, var kynnt í árslok 2006,

sem viðmið fyrir löndin í bandalaginu til að aðlaga skólanámskrár að

þörfum samfélagsins. – Digital competence involves the confident and critical use of Information Society Technology (IST) for work,

leisure and communication. It is underpinned by basic skills in ICT: the use of computers to retrieve, assess,

store, produce, present and exchange information, and to communicate and participate in collaborative

networks via the Internet (European Commision - Education & Training, 2008, p. 15).

• The European Qualification Framework, var tekið upp af European Parliament and

Council in the spring of 2008 í sambandi við starfsmenntun (vocational ed.) Hæfni er

þar skilgreind sem: – the proven ability to use knowledge, skills and personal, social and/ or methodological abilities, in work or

study situations and in professional and personal development. In the context of the European Qualifications

Framework, competence is described in terms of responsibility and autonomy (European Commision -

Education & Training, 2008, p. 11)

– European Commision - Education & Training. (2008). The European qualifications framework (EQF). Sótt

September 30, 2008 af http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc44_en.htm

– European Commision - Education & Training. (2008). Key competences. Sótt September 30, 2008 af

http://ec.europa.eu/education/school-education/doc830_en.htm

http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc44_en.htm










• Mörg Evrópulönd hafa tekið upp eða eru að þróa sín eigin viðmið.

• Ísland – hugmyndir kynntar í ágúst 2008 í tengslum við nýja

menntastefnu - http://www.nymenntastefna.is/

• Spurning hvort stafræn hæfni verður ekki sérstök lykilhæfni eins og

gert er ráð fyrir í viðmiðum EU?

http://www.nymenntastefna.is/



• Partnership for 21st Century Skills. (2007). Framework for 21st

Century Learning. http://www.21stcenturyskills.org

The Partnership Releases State Implementation Guides to Help

Integrate Skills into Content

• The Partnership for 21st Century Skills (P21) released the State

Implementation Guides – which offer best practices on building

standards, assessments, curriculum and instruction, professional

development and learning environments – to help integrate skills

(such as critical thinking, problem solving and communication) more

purposefully into core academic subjects (such as mathematics,

reading, science, history and others)....

http://www.21stcenturyskills.org/



• “UNESCO is strongly advocating the building of knowledge societies

where the power of information and communication helps people

access the knowledge they need to improve their daily lives

andachieve their full potential. Increasingly, the concept of

information literacy is considered as crucially important to enable

people to deal with the challenge of making good use of information

and communication technology.” UNESCO: Horton, Forest Woody. (2008). Understanding information literacy: a primer. Paris: UNESCO.

http://unesdoc.unesco.org/images/0015/001570/157020e.pdf

• Literacy, basic literacy, information literacy, computer literacy, media literacy...

http://unesdoc.unesco.org/images/0015/001570/157020e.pdf

Lykilhæfni í dag og á morgun?

• Námskrá?

• Nám og kennsla?

• Námsmat?

• Rannsóknir?

Business

Utfaerni98 02 04_08