Page 1 of 46

Những hòn đá

Một hôm, một chuyên gia về quản lý doanh nghiệp thuyết trình về quản lý thời gian. Ông đương nhiên biết rõ hơn ai hết thời giờ đối với doanh nhân quí hiếm như thế nào. Nhưng ông không tỏ ra khẩn trương gì cả. Rất thong thả ông đặt một cái thùng miệng rộng dung tích 20 lít trước mặt mọi người và bày ra bên cạnh một đống đá, mỗi hòn to cỡ nắm tay. Ông cẩn thận xếp từng hòn đá vào thùng, cho đến khi những hòn đá cuối cùng đầy tới mép. Xong, ông hỏi: “Thùng đã đầy chưa?” Cử tọa đồng thanh trả lời: “Đầy rồi.”Nhưng diễn giả bảo chưa. Ông bày ra một đống sỏi, vừa bốc từng nắm bỏ vào thùng, vừa lắc vừa xốc chiếc thùng cho những viên sỏi lọt qua khe hở giữa các hòn đá. Khi ông hỏi lần nữa: “Thùng đã đầy chưa?”, khán giả đã học được mẹo của ông rồi nên đáp: “Có lẽ chưa.” Ông đồng ý, lấy ra một bao cát, từ từ trút vào thùng cho đến khi những hạt cát tí ti len kín các kẽ hở còn lại và đầy sát mép thùng. Ông lại hỏi: “Thùng đã đầy chưa?”. Cử tọa cùng đáp ngay: “Chưa.” Quả là chưa. Ông cầm bình nước lên, rót vô thùng, nước thấm qua cát sỏi, đầy sâm sấp.Bây giờ ông trang trọng hỏi cử tọa có ai biết ý nghĩa của minh họa vừa rồi không? Một người đáp: “Cho dù thời gian biểu của chúng ta bận bịu cách mấy, cũng vẫn có thể tìm được chỗ nhét thêm cái gì đó vào.” Diễn giả mỉm cười. “Sự thật là, nếu chúng ta không xếp những hòn đá to vào trước thì chúng ta sẽ không bao giờ còn có thể xếp chúng vào được chỗ nào nữa".

Ý nghĩa của câu chuyện trên cũng áp dụng được vào việc quản lý tài chính cá nhân và gia đình. Mỗi người hay mỗi gia đình đều có những kế hoạch tài chính ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Mỗi kế hoạch tài chính là một món tiền phải có, đúng số tiền và đúng lúc trong tương lai.

Kế hoạch dài hạn là số tiền để sống khi từ khi về hưu và gia tài để lại cho con cháu. Kế hoạch trung hạn có thể là số tiền cho con đi học đại học, mua hay xây một căn nhà,

mua một chiếc xe hơi… Ngay cả những người không có ý định có con thì cũng nên lập sẵn kế hoạch cho con đi học đại học; để lỡ sau này đổi ý, có con thì nhanh chứ để dành tiền thì không nhanh được.

Kế hoạch ngắn hạn có thể là sửa nhà, đổi xe, đổi ti-vi…

Áp dụng câu chuyện trên vào quản lý tài chính thì cái thùng là thu nhập cả đời người, kế hoạch dài hạn là hòn đá, kế hoạch trung hạn là hòn sỏi, kế hoạch ngắn hạn là hạt cát, chi tiêu hàng ngày là nước.

Hỏn đá quĩ hưu trí có một tính chất rất lạ là dù cho chúng ta để nó nằm trong thùng hay ngoài thùng, nó đều lớn dần theo lượng cát và nước mà ta cho vào thùng. Có tính chất đó là vì quĩ hưu trí chính là chi tiêu hàng ngày và những khoản mua sắm ngắn hạn được lặp lại trong 15-25 năm cuối đời. Nếu bạn cho nó vào thùng sớm thì nó chỉ chiếm 10% thu nhập, nếu cho vào thùng trễ nó có thể chiếm đến 60% thu nhập.Mặc dù chúng ta chỉ có một hai hòn đá và vài ba hòn sỏi nhưng nếu chúng ta không để nó vào thùng thu nhập trước, thu nhập của chúng ta đã bị chiếm hết bởi chi tiêu hàng ngày và đổi xe, đổi ti-vi, sửa nhà thì còn đâu tiền cho con học đại học tốt, còn đâu tiền để sống khi về già.

Mỗi người chúng ta đều không thể biết trước được cái thùng thu nhập cả đời của mình lớn cỡ nào, chúng ta chỉ có thể cố gắng sao cho thu nhập năm nay của mình cao hơn năm trước, ít nhất là cao hơn mức trượt giá. Nếu cố gắng được như vậy thì chúng ta có thể có mức sống ổn định suốt đời, kể cả khi không còn làm ra tiền nữa, bằng cách dùng bảng tính KHTC. Dùng công cụ đó, chúng ta có thể kiểm soát được lượng nước và cát để cho những hòn đá, những hòn sỏi có chỗ trong thùng.

Page 2 of 46

Tích luỹ tài sản

Xã hội Việt Nam có truyền thống "Trẻ cậy cha, già cậy con". Khi còn nhỏ thì được cha mẹ nuôi nấng, chu cấp cho ăn học, đến khi trưởng thành thì chu cấp trở lại cho cha mẹ già.

Truyền thống đó đang bị thay đổi. Có nhiều nguyên nhân của sự thay đổi đó, mỗi người có thể nghĩ ra vài nguyên nhân, không biết nguyên nhân nào là đúng nhất. Nhưng hậu quả của sự thay đổi đó thì rất rõ ràng: 70% số người cao tuổi ở Việt Nam vẫn phải làm việc để kiếm sống. Một số ít người già còn may mắn nhờ cậy được con thì cũng có thể mang mặc cảm lệ thuộc, trở thành gánh nặng của con. Một số trường hợp thật sự là gánh nặng: một cặp vợ chồng trẻ kiếm tiền để nuôi 8 miệng ăn: cha mẹ + hai con + tứ thân phụ mẫu. Làm sao để không phải "già cậy con" nữa? Chỉ có một cách là tự tích luỹ cho tuổi già của chính mình.

Bài này bàn về vấn đề tích luỹ tài sản của mỗi người. Nói dễ hiểu tích luỹ là kiếm được 10 đồng, chỉ ăn 7 đồng, để dành lại 3 đồng sau này dùng. Việc tích luỹ tài sản bao gồm hai việc là:

tiết kiệm, và làm cho mỗi đồng tiền tiết kiệm được sinh lợi cao hơn mức trượt giá.

Các câu hỏi dưới đây sẽ lần lượt được trả lời trong bài này:1. Tại sao cần phải tích luỹ?2. Tích luỹ bao nhiêu?3. Khi nào thì bắt đầu tích luỹ?4. Tích luỹ dưới dạng gì?5. Làm sao tích luỹ được?

Page 3 of 46

Tại sao mỗi người cần phải tích luỹ?

Trong xã hội ngày nay, muốn sống được thì phải có tiền. Tiền dùng để:

mua thực phẩm cho vào miệng ăn mua quần áo mặc lên người trả tiền điện, nước dùng hàng

tháng mua xăng đổ vào xe chạy cho

nhanh và đỡ mỏi chân, và sửa xe nữa

mua thẻ cào cho vào điện thoại để nói chuyện

mua thuốc uống khi không khoẻ mua TV LED, máy chụp hình,

smartphone đi ăn tiệm, đi du lịch …

Vì vậy mọi người đều phải đi làm kiếm tiền mỗi ngày. Khi tuổi già đến, không còn sức đi làm thì sao?Có lương hưu không?Lương hưu có đủ sống không?Con cháu có nuôi mình không?

Hay là mình phải đi bán vé số, đi rửa chén để kiếm chút cháo sống qua ngày, hay là mua một gói thuốc chuột uống để khỏi kéo dài những ngày sống thiếu thốn.Bạn thử tưởng tượng một buổi sáng nào đó bạn đi ra đường mà quên đem theo tiền (và các thứ thẻ rút tiền), bạn sẽ thấy lúng túng như thế nào. Định ghé vào tiệm phở ăn sáng, sờ đến túi không thấy tiền nên thôi, muốn mua xôi ăn sáng cũng không được. Khát nước muốn ghé mua chai nước, cũng không có tiền. Muốn ghé vào tiệm sách đọc ké cho quên cơn đói, cũng không có tiền gửi xe… Chỉ một buổi sáng thiếu tiền mà bạn đã bối rối rồi, nếu thiếu tiền trong 15-20 năm thì bạn sẽ như thế nào? Muốn mua gói mì để ăn sáng, cũng phải hỏi xin con cho tiền.Để không bị thiếu thốn khi tuổi già đến, mỗi người đều phải tích luỹ một số tiền lớn cho tuổi già của chính mình. Chúng ta còn chưa bàn đến việc tích luỹ tài sản để mua nhà hay để lại cho con cháu!

Tích luỹ bao nhiêu tiền?

Chỉ cần làm phép nhân đơn giản, lấy số tiền bạn đang tiêu mỗi tháng nhân cho 12 là được số tiền tiêu mỗi năm, nhân tiếp cho 20 hay 30 là số tiền bạn cần có khi về hưu. Chưa đủ đâu! Còn phải tính trượt giá nữa. Chỉ cần trượt giá 7% mỗi năm thì sau 10 năm vật giá sẽ đắt gấp đôi, sau 20 năm đắt gấp bốn, sau 30 năm đắt gấp tám lần bây giờ. Như vậy con số ở trên phải nhân lên 8-10 lần nữa. Đó là chưa kể khi về già, tiền thuốc chữa bệnh còn tốn hơn nữa. 

Giả sử bạn đang tiêu mỗi tháng 5 triệu đồng. Với mức trượt giá khoảng 7%/ năm, 35 năm sau, bạn phải có 12-16 tỉ đồng khi về hưu để đủ sống đến cuối đời mà không phải xin con, không phải đi bán vé số. Có sẵn số tiền đó khi về già, bạn có thể đi tập thể dục buổi sáng ở công viên, đánh cờ tướng với bạn già, đi chụp hình, đi bơi… 

Làm sao để dành được số tiền quá lớn đó? Bạn sẽ có số tiền lớn đó nếu bạn tích luỹ sớm, liên tục và sinh lợi an toàn.

Page 4 of 46

Khi nào thì bắt đầu tích luỹ?

Hãy tích luỹ ngay khi bắt đầu làm ra tiền. Tích luỹ càng sớm tiền càng đẻ ra nhiều tiền theo thời gian.

Bảng dưới đây cho kết quả tính mức độ tiết kiệm tối thiểu trên thu nhập để có đủ tiền sống khi về già. Bảng này tính cho nhiều trường hợp khác nhau: mức trượt giá, lợi nhuận đầu tư, tuổi bắt đầu tích luỹ. Kết quả cho thấy tại sao cần phải tích luỹ sớm: bắt đầu tích luỹ sớm thì tỉ lệ tiết kiệm trên thu nhập thấp hơn bắt đầu tích luỹ trễ.

Giả sử

trượt giá (/năm) 0% 8% 8% 8%

lãi suất đầu tư/tiết kiệm (/năm) 1,4% 10% 15% 20%

tuổi nghỉ hưu 60

tuổi thọ 75

trượt giá khi hưu (/năm) 0% 4% 4% 4%

lãi suất tiết kiệm khi hưu (/năm) 1,4% 5,4% 7% 8%

Kết quả tính toán

Bắt đầu tiết kiệm ở tuổi Tỉ lệ tiết kiệm/thu nhập

23 25,4% 26,0% 10,5% 3,5%

30 30,7% 31,7% 16,2% 7,2%

35 35,5% 37,0% 22,1% 11,9%

40 41,6% 43,5% 30,1% 19,5%

45 49,7% 51,8% 40,8% 31,2%

50 60,5% 62,9% 55,3% 48,3%

Bảng trên đây tính cho trường hợp bắt đầu tiết kiệm với tài sản tích luỹ bằng không. Nếu đã có tích luỹ được một phần, hoặc có nhiều kế hoạch tích luỹ thì phải tính chi tiết hơn bằng bảng tính KHTC.

Trong tính toán trên: Không tính lương hưu BHXH vào đây vì lương đó quá thấp ở phần đông người lãnh Để cho tính toán đơn giản, giả sử mức thu nhập và chi tiêu tăng đều theo mức trượt giá

Thực tế thì thu nhập thường tăng từ từ theo thời gian, đôi khi có thể giảm đột ngột; còn chi tiêu thì cũng  tăng từ từ theo thời gian nhưng đôi khi lại tăng đôt ngột. Khi lập gia đình, có con thì chi tiêu sẽ tăng đáng kể trong một khoảng thời gian dài hơn 20 năm.Do đó kết quả tính toán đơn giản trên đây chưa đủ an toàn, cần phải tiết kiệm nhiều hơn mới đủ an toàn.

Trong các tính toán trên, phải kể luôn các khoản thu nhập dạng trợ cấp mà bạn tiêu hết ngay ví dụ như ở chung nhà với người thân thì bạn được giảm bớt tiền nhà và tiền ăn. Cũng nên nhớ rằng không được tính các khoản lợi nhuận từ tài sản tiết kiệm vào thu nhập.

Cột thứ hai là kết quả tính cho trường hợp giả định không bao giờ có trong thực tế: trượt giá 0%. Ngay cả khi không trượt giá, bạn vẫn phải tiết kiệm từ một phần tư tới một nửa thu nhập để làm quĩ hưu trí cho chính mình.

Page 5 of 46

Bạn có biết rằng những người đi làm có hợp đồng lao động hợp pháp ở Việt Nam đang đều đặn gửi 24% lương vào hệ thống Bảo hiểm Xã hội của nhà nước để khi nghỉ hưu sẽ được lãnh lương hưu. Trong 24% đó, người trả lương cho bạn đóng 17%, còn 7% trừ vào lương của bạn.

Bạn thấy đó, 24% đóng vào Bảo hiểm Xã hội còn nhỏ hơn so với kết quả tính toán khi không có trượt giá trong bảng trên thì lương hưu BHXH làm sao đủ sống khi có trượt giá? Chưa kể một sự thật còn đáng ngại hơn nữa là phần nhiều người lao động ở Việt Nam chỉ gửi 24% của chừng một phần tư tới một phần ba thu nhập thật, tức là lương hưu càng trở nên ít ỏi. Nhà nước cũng thấy vấn đề này nên đang bàn với các công ty bảo hiểm nhân thọ đưa ra các kế hoạch hưu trí tự nguyện. Trong khi chưa có kế hoạch đó thì mỗi người phải tự thực hiện kế hoạchcủa riêng mình.

Cột thứ ba là kết quả tính cho trường hợp gần giống thực tế hiện nay: trượt giá 8%/năm và lãi suất tiết kiệm 10%/năm. Trong trường hợp này bạn cần phải tiết kiệm nhiều hơn trường hợp không trượt giá. Nếu bạn bắt đầu tích luỹ ở tuổi 23, bạn cần để dành ít nhất 26% thu nhập của mình cho quĩ hưu trí. Nếu bạn đợi đến khi nuôi con xong, 50 tuổi mới bắt đầu tích luỹ thì bạn chỉ được tiêu 37% thu nhập của mình, để 63% cho 10 năm sau.

Phần nhiều thanh niên đều nghĩ rằng đến khi lập gia đình rồi mới bắt đầu tiết kiệm. Bạn thử nghĩ xem không có quyết tâm tiết kiệm 26% thu nhập khi còn độc thân năm 23 tuổi, thì làm cách gì mà tiết kiệm được 31,7% thu nhập khi 30 tuổi và đang nuôi con.

Để dành tới 26% thu nhập thì nhiều quá! Rất may là có cách để giảm tỉ lệ tiết kiệm trên thu nhập xuống một chút để bạn có thể chi tiêu rộng rãi hơn một chút. Đó là tìm cách cho tiền tiết kiệm sinh lợi nhiều hơn. Cột thứ tư và cột thứ năm cho thấy rằng nếu tiền tiết kiệm có lãi suất càng cao thì càng ít phải để dành hơn. Nhưng nhớ rằng lợi nhuận cao đi đôi với rủi ro cao, bạn đừng chấp nhận rủi ro quá cao, đôi khi có thể bị mất hết số tiền đã tiết kiệm được.

Page 6 of 46

Tích luỹ tài sản (4)

Khi bạn bắt đầu tích luỹ 10,5% thu nhập vào năm 23 tuổi, khoản lợi nhuận sinh ra từ khoản tích luỹ đó (gọi là thu nhập thụ động) trong tháng đầu tiên chỉ bằng 1,575% (15% x 10,5%) thu nhập chủ động hàng tháng. Nếu bạn cứ tích luỹ đều đặn như vậy thì thu nhập thụ động sẽ:

bằng nửa thu nhập chủ động vào năm bạn 40 tuổi, lớn hơn thu nhập chủ động vào năm bạn 47 tuổi, lớn gấp đôi thu nhập chủ động vào năm bạn 55 tuổi, lớn gấp ba thu nhập chủ động vào năm bạn 60 tuổi, mặc dù thu nhập chủ động của bạn

đã tăng 17 lần sau 37 năm theo mức trượt giá.

Có tiền để dành cũng giống như bạn mở một doanh nghiệp, thuê người làm ra tiền cho bạn, bạn chỉ ngồi đếm tiền.

Biểu đồ bên phải minh hoạ một mô hình tích luỹ thành công. Thu nhập và chi tiêu hàng năm, tăng dần theo thời gian, nhưng không tăng nhanh như tài sản tích luỹ. Đường màu xanh lá là tỉ lệ tài sản so với chi tiêu hàng tháng. Thời gian đầu tài sản chỉ bằng vài tháng chi tiêu, thời gian cuối tài sản phải hơn hai trăm tháng chi tiêu, mặc dù mức chi tiêu đã tăng lên mười mấy lần do trượt giá. Đường màu đỏ là mức độ tăng tài sản mỗi năm; thời gian đầu tỉ lệ tăng cao do tài sản còn ít, mức tăng chủ yếu là từ tiền tiết kiệm; thời gian sau tỉ lệ tăng thấp nhưng số tiền rất lớn, chủ yếu là từ lợi nhuận đầu tư.Khi mới lập gia đình, chi tiêu tăng nên tỉ lệ tài sản so với chi tiêu hơi giảm, sau đó tiếp tục tăng cao.

Tích luỹ cách nào để được lợi nhuận cao?

Một số người dùng số tiền tiết kiệm làm vốn tự kinh doanh qui mô nhỏ, có thể sinh lời nhiều hơn lãi suất tiết kiệm ngân hàng đến vài lần, rất tốt! Tuy nhiên việc buôn bán nhỏ không thể phát triển mãi đến qui mô vài chục tỉ đồng mà vẫn giữ nguyên lợi nhuận cao. Do đó luôn luôn cần đến các cách tích luỹ sinh lợi khác. Và một điều cần phải luôn luôn nhớ là không bao giờ để hết trứng trong một giỏ. Để hết vốn liếng vào một chỗ, đến khi thị trường không thuận lợi thì rất nguy. Nên chia tài sản ra nhiều chỗ: chỗ lợi nhuận thấp và rủi ro thấp, chỗ lợi nhuận cao và rủi ro cao.

Có hai cách để có lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng, đó là đầu tư bất động sản và đầu tư cổ phiếu. Để đầu tư bất động sản thì cần có vốn lớn và nhanh nhạy với thông tin. Đầu tư vào cổ phiếu không đòi hỏi vốn lớn nhưng cũng cần có kiến thức và thông tin, tuy nhiên có cách để đầu tư cổ phiếu dễ dàng hơn, được trình bày ở đây. Xem bài này phân tích kỹ hơn về các công cụ tích luỹ dài hạn.

Dù cho bạn dùng những cách tích luỹ nào, hãy luôn luôn theo dõi tài sản của mình, giá trị tài sản phải tăng nhanh hơn mức trượt giá.

Page 7 of 46

Làm sao tích luỹ được khi tôi thường tiêu hết thu nhập của mình?

Để tiết kiệm được, cần phải có quyết tâm, cần phải nghĩ đến tương lai của chính mình. Ngày nay mình có iPhone, iPad, AirBlade, TV LED 3D thật thích nhưng 35 năm sau mình có mười mấy tỉ đồng để sống không? Nếu không có hàng chục tỉ đồng thì mình có dám mua gói thuốc chuột uống không? Khi về hưu mỗi ngày mình đi tập thể dục, đánh cờ, chụp hình phong cảnh hay là mình đi bán vé số từ sáng đến tối?

Khi đã có quyết tâm tích luỹ cho tương lai chính mình rồi, hãy lập một kế hoạch tài chính khả thi.

Để lập kế hoạch tài chính thì bạn phải biết tiền của bạn đang đi đâu hết. Bạn phải:1. ghi chép mọi khoản thu-chi của mình,2. phân loại các khoản chi,3. sắp xếp mức độ ưu tiên của các khoản chi,4. giảm bớt những khoản chi ít cần thiết như thời trang, nhậu, du lịch...5. thay đổi thói quen tiêu dùng, dùng những thứ bền rẻ6. tránh bị mất tiền vào tay cướp đêm cũng như cướp ngày (bạn có nhớ cướp đêm là giặc,

cướp ngày là gì không?)7. mua bảo hiểm y tế và bảo hiểm tai nạn

Rất khó để đạt được ngay lập tức tỉ lệ tiết kiệm như bảng tính kế hoạch tài chính tính cho bạn. Tuy nhiên bạn đừng nản lòng. Việc tập thói quen tiết kiệm cũng giống như cai thuốc lá hay là giảm cân, cần có thời gian để làm quen với nó. Hãy cố gắng bắt đầu với mức tiết kiệm 10% thu nhập, 3 tháng hoặc nửa năm sau tăng lên 15%, tăng từ từ đến khi đạt mức yêu cầu. Đừng bao giờ nản lòng.

Nếu bạn thấy khó giảm 10% chi tiêu hàng tháng, bạn hãy thử tưởng tượng lương bạn đột ngột bị giảm 10% (chuyện này rất dễ xảy ra trong thực tế). Khi đó bạn có tiếp tục sống không? Chắc chắn là vẫn sống, đâu có ai nhảy cầu tự tử vì bị mất 10% thu nhập. Vậy thì bạn hãy tự bớt chi tiêu của mình để khi về già không phải nghĩ đến chuyện nhảy cầu tự tử vì bị giảm đến 90% thu nhập.

Sau khi lập kế hoạch, bạn sẽ biết mỗi tháng mình tiết kiệm được bao nhiêu. Ngay khi có tiền vào túi, bạn hãy cách ly số tiền tiết kiệm bằng cách gửi vào những nơi sinh lợi an toàn như ngân hàng, quĩ đầu tư và đừng lấy nó ra dùng.

Page 8 of 46

Những sai lầm khi tích luỹ

1. Tưởng lầm rằng sở hữu tài sản đắt tiền cũng là tích luỹ cho tương laiNhiều người nghĩ rằng dùng những thứ đắt tiền như smartphone, camera, TV LED 3D, xe hơi… đến khi cần tiền đem bán được, vậy cũng là tích luỹ cho tương lai. Họ quên rằng tích luỹ là phải làm cho đồng tiền tiết kiệm sinh lợi nhanh hơn mức trượt giá.

2. Cận thịNgười bị cận thị chỉ nhìn rõ được trong khoảng cách gần, những thứ ở xa chỉ thấy mờ, thậm chí không thấy. Tích luỹ tiền theo kiểu cận thị thì chỉ thấy những cách sinh lợi ngắn hạn như gửi ngân hàng, hụi, không nghĩ đến những công cụ đầu tư dài hạn.

3. Thiếu kiên nhẫnMỗi tháng dư được 2 triệu đồng, để suốt năm chưa được 30 triệu đồng, vài trăm năm nữa mới có được 20 tỉ. Thôi, không tiết kiệm nữa!

Không cần vài trăm năm đâu! Bảng tính kế hoạch tài chính cho thấy bạn sẽ có số tiền đó trước khi về hưu. Nếu bạn nghi ngờ kết quả tính toán thì hãy nhờ các thầy dạy Toán tính lại.

4. Thiếu kiểm soátBạn có tiết kiệm nhưng quên so sánh kết quả tích luỹ với kế hoạch đã đặt ra.Hãy thường xuyên dùng phần mềm quản lý tài sản, thu chi và cập nhật tình trạng tài sản của gia đình vào bảng kế hoạch tài chính để biết các kế hoạch có theo kịp tiến độ không.

Bạn sẽ cần đến phần mềm quản lý tài sản khi bạn có hơn chục tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn, vài tài khoản đầu tư, vài bất động sản.

5. Ăn mừng quá sớmBạn bắt đầu ăn mừng và lơi lỏng việc tiết kiệm khi tài sản tích luỹ được hơn vài chục tháng thu nhập.

Bạn cần xem lại kế hoạch tài chính trước khi cho phép mình giảm mức độ tiết kiệm.

Page 9 of 46

Lương hưu ở các nước

Pháp

Ở Pháp có năm loại lương hưu, một người già ở Pháp có thể nhận từ một tới năm khoản lương hưu hàng tháng (http://en.wikipedia.org/wiki/Pensions_in_France):

1. Trợ cấp tối thiểu: trợ cấp cho những người già không có tiền đủ sống (những người này không bắt buộc đã tham gia quĩ hưu trí trước đây)

2. Lương hưu nhà nước: thu 6,65% lương từ người lãnh lương và 8,3% từ người trả lương để trả cho người về hưu. Mức lương hưu nhận được không quá 50% lương cao nhất trước khi nghỉ hưu và không quá 35.000€/năm.

3. Lương hưu bổ sung: người lãnh lương và người trả lương đóng thêm để khi về hưu được nhận thêm một khoản cộng với khoản 2 ở trên để có được 70-80% thu nhập.

4. Lương hưu tự nguyện tập thể: người lãnh lương và người trả lương góp tiền vào quĩ đầu tư để sinh lợi đến khi về hưu lấy ra dùng, tiền để trong quĩ không phải trả thuế thu nhập

5. Lương hưu tự nguyện cá nhân: cá nhân gửi tiền vào quĩ đầu tư, tiền để trong quĩ không phải trả thuế thu nhập

Mỹ

Người già ở Mỹ được hưởng tiền trợ cấp tuổi già từ quĩ Social Security. Đối với người đã từng đi làm, mức tiền trợ cấp tuổi già được tính từ số năm đi làm và mức lương trong những năm đó, tương tự như bảo hiểm xã hội ở Việt Nam. Người lãnh lương sẽ trích lại 6,2% lương và người trả lương góp thêm 6,2% lương nữa để nộp vào quĩ Social Security. (http://en.wikipedia.org/wiki/Payroll_tax)

Nhiều người Mỹ tự lập kế hoạch hưu trí cho mình qua kế hoạch 401(k) vì không thể hoàn toàn dựa vào quĩ Social Security (http://www.kiplinger.com/columns/starting/archive/get-ahead-with-401k-in-your-20s.html). Theo kế hoạch 401(k), mỗi người tự quyết định sẽ trích bao nhiêu phần trăm lương của mình để gửi vào tài khoản hưu trí. Tài khoản hưu trí đó sẽ được giao cho các công ty quản lý quĩ hoặc công ty bảo hiểm nhân thọ quản lý, sinh lợi.

Công ty quản lý quĩ thường tạo ra vài quĩ đầu tư khác nhau về mức lợi nhuận và rủi ro để người chủ tài khoản chọn theo ý riêng. Số tiền trích vào quĩ hưu trí sẽ không chịu thuế thu nhập cho tới khi được rút ra dùng. Một số người sử dụng lao động còn thưởng thêm một phần vào quĩ hưu trí của người làm công với điều kiện người làm công không rời công ty sớm hơn 3-4 năm. Người lãnh lương ở Mỹ được tư vấn lập kế hoạch 401(k) sớm, ngay khi bắt đầu lãnh lương. Có những bài viết hướng người ta đến mục tiêu có một triệu đô-la trong tài khoản 401(k) khi về hưu.

Nhật

Mỗi người thường trú ở Nhật đóng vào quĩ hưu trí cho nhà nước quản lý hàng tháng một số tiền bằng nhau. Ví dụ trong năm tài chính 2010, mức đóng là 15.000¥/tháng. Nếu vì lý do thu nhập thấp, không thể đóng đủ số tiền trên thì phải đăng ký miễn/giảm với chính quyền địa phương. Từ tuổi 65 trở đi, người đã tham gia hệ thống hưu trí từ 25 năm trở lên sẽ được nhận lương hưu, mức lương hưu nhận được tuỳ theo số năm tham gia hệ thống. Ví dụ trong năm tài chính 2010, người đã tham gia 40 năm sẽ nhận được 792.100¥/năm (http://en.wikipedia.org/wiki/National_Pension_(Japan)

Page 10 of 46

Có thể thấy mức lương hưu ở Nhật thấp so với GDP trên mỗi đầu người 45.870USD (http://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_Japan. Người Nhật phải tự tích luỹ quĩ hưu trí riêng, và họ thường để tiền trong các tài khoản tiết kiệm ngân hàng hay bưu điện hơn là để trong quĩ đầu tư (http://www.reuters.com/article/2012/09/07/japan-funds-idUSL4E8JG24920120907)

Việt Nam

Có thể thấy hệ thống lương hưu qua Bảo hiểm Xã hội ở Việt Nam cũng tương tự như ở các nước đã phát triển. Những nước có nền kinh tế hàng đầu thế giới, xã hội công nghiệp hoá lâu đời như Nhật và Mỹ mà vẫn không bảo đảm một khoản lương hưu khá cho mọi người, vẫn để cho người dân tự lo cho tương lai mình thì người Việt chúng ta càng cần phải lo cho tương lai mình kỹ hơn. Việt Nam cũng đang đi theo cách các nước đó: Bộ Tài Chính đang bàn với các công ty bảo hiểm nhân thọ để lập các quĩ hưu trí tự nguyện bù thêm vào quĩ bảo hiểm xã hội. Mỗi người đều phải tự lo cho tương lai của mình.

Truyện vui

Có một mẹo nhỏ để nhanh chóng có nhiều tiền GẤP ĐÔI, đó là: mỗi khi bạn rút tiền ra khỏi bóp để mua món gì đó thì hãy GẤP ĐÔI tờ tiền và cất trở vào bóp rồi đi về.

Chi tiêu có tính toán

Mọi người đều cần đến tiền trong cuộc sống. Khi còn nhỏ, chúng ta sống nhờ vào tiền của cha mẹ, khi đi làm chúng ta kiếm tiền nuôi thân, nuôi con, báo đáp cha mẹ và còn phải để dành cho tuổi già của chính mình. Về già mà có sẵn một số tiền để có thể sống thảnh thơi, an nhàn thì thật sướng.

Tại sao phải nghĩ đến tuổi già khi bạn còn quá trẻ? Còn quá nhiều thời gian để  tích luỹ tiền bạc, tài sản!

Bạn có biết rằng theo kết quả thống kê năm 2010, 70% số người cao tuổi ở Việt Nam vẫn phải làm việc để kiếm sống, chỉ có 20% số người cao tuổi có lương hưu hay trợ cấp xã hội. Bạn có biết rằng với đà lạm phát hàng năm thì mình sẽ cần bao nhiêu tiền khi về hưu để có mức sống ngang với mức hiện nay? Và bạn có biết mình sẽ nhận được bao nhiêu tiền lương hưu mỗi tháng? Hãy tìm câu trả lời cho riêng bạn ở đây.

Tiết kiệm như thế nào để không cảm thấy quá eo hẹp? Để đạt đến sự an toàn và tự do về mặt tiền bạc hãy chi tiêu có kế hoạch, hãy chia thu nhập thành sáu khoản như sau:

1. Chi cho những nhu cầu thiết yếu như là ăn, ở, mặc, đi lại, chăm sóc con, chăm sóc sức khoẻ… (chỉ dùng khoảng 55% thu nhập)

2. Chi cho việc học tập, nâng cao kiến thức cho chính bạn qua các khoá học hay sách vở, tài liệu (khoảng10%)

3. Dùng 10% để hưởng thụ ngay trong kỳ lương như là đi ăn nhà hàng, xem phim...4. Để dành cho những món chi tiêu lớn như là một chuyến du lịch, một TV LCD, chiếc

xe mới… Bạn có thể cần phải để dành 10% thu nhập một vài năm đến khi đủ thì mới đem ra dùng. Khi bạn phải chờ đợi một thời gian mới có được nó, bạn sẽ quí nó hơn.

5. Dùng 5% để làm từ thiện, mua quà tặng bạn bè hay người thân, mừng đám cưới…6. Để dành cho mục đích tự do tài chính (khoảng 10%), tiền này sẽ được đem đi đầu tư

sinh lời, không bao giờ tiêu khoản tiền này cho tới khi đạt được sự tự do về tài chính

Page 11 of 46

Kế hoạch chi tiêu này sẽ giúp bạn thoả mãn các nhu cầu thiết yếu, nhu cầu hưởng thụ trước mắt, nhu cầu hưởng thụ lớn mà vẫn còn có để nâng cao trình độ, giúp đỡ người quanh mình và đầu tư cho tương lai chính mình. Khitất cả những nhu cầu đều được thoả mãn thì bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc với thu nhập của mình dù cho thu nhập đó ít hay nhiều.

Điều quan trọng trong cách chi tiêu này là phải có đủ 6 khoản trên, không nhất thiết phải chia theo đúng tỉ lệ như trên. Tỉ lệ trên chỉ là một gợi ý cho những trường hợp chung, bạn có thể thay đổi đôi chút cho phù hợp với khả năng và mục đích trong những giai đoạn khác nhau của cuộc đời. Bạn có thể dùng bảng tính KHTC để lập những khoản phải chi trong tương lai xem để bao nhiêu phần thu nhập vào tự do tài chính là đủ cho tương lai (xem Kế hoạch tài chính). Sau khi tính toán được các tỉ lệ phân bổ cho 6 khoản trên rồi thì bạn hãy thực hiện nó một cáchkỷ luật, đừng tuỳ tiện co giãn theo sự chi tiêu tự do hàng tháng. Để bớt bị cám dỗ chi tiêu tự do thì nên trích tiền gửi tiết kiệm ngay khi có thu nhập, đừng đợi chi tiêu xong rồi mới đem phần dư gửi tiết kiệm.

Mỗi gia đình cần có nhiều quĩ tiết kiệm khác nhau:

1. Quĩ ngắn hạn cho những mục đích như mục số 4 ở trên: một chuyến du lịch, một TV LCD, chiếc xe mới…

2. Quĩ dài hạn cho mục đích tự do tài chính (mục số 6 ở trên)3. Quĩ trung hạn cho những mục đích như mua nhà, cho con học đại học

Nên dùng công cụ khác nhau cho mỗi quĩ để tối ưu hoá lợi nhuận. Nên thực hiện tiết kiệm cho các quĩ trên sớm,cùng lúc và tách bạch. Đừng nghĩ rằng ta cố gắng hoàn thành sớm những kế hoạch ngắn hạn, rồi bắt đầu tiết kiệm cho kế hoạch trung hạn, hoàn thành kế hoạch trung hạn rồi bắt đầu tiết kiệm cho kế hoạch dài hạn.

Khi bạn hoàn thành một kế hoạch ngắn hạn là mua TV LED rồi, bạn sẽ có nhu cầu ngắn hạn kế tiếp là mua xe tay ga, mua xe hơi, đến khi bạn nhớ đến kế hoạch trung hạn thì thời gian để thực hiện nó không còn đủ dài để gọi là trung hạn rồi.

Tương tự như vậy, khi bạn nuôi con thành tài rồi thì thời gian để tích luỹ tiền cho tuổi già của bạn chỉ còn không quá 10 năm, quá ngắn cho kế hoạch dài hạn. Tôi biết có nhiều người đã cố hết sức cho con đi du học rồi sốnghưu trí chỉ bằng lương hưu ít ỏi của bảo hiểm xã hội.

Cũng như mọi kế hoạch khác, kế hoạch chi tiêu cũng sẽ được điều chỉnh khi có những thay đổi lớn về thu nhập, chi tiêu.

Hỏi-Đáp

Thu nhập của bạn quá thấp để có thể trang trải tất cả những nhu cầu và còn đầu tư cho tự do tài chính?Hãy cố gắng thu gọn những nhu cầu lại và tìm cách làm tăng thu nhập. Bạn hãy thử xem loạt bài trên báo Sài Gòn Tiếp thị, được chụp lại ở đây để biết thêm những cách tiết kiệm. Chỉ khi nào làm như vậy, bạn mới có thể đạt được an toàn về mặt tiền bạc.

Làm sao để tăng thu nhập?Được tăng lương và làm thêm việc.

Làm sao để được tăng lương?Nâng cao khả năng và thái độ làm việc.

Khoản  Tự do tài chính cần được đầu tư vào những công cụ có độ an toàn và sinh lợi cao nhất. Bạn hãy thử dùng bảng tính TK-M-cố-định để tính xem sau này bạn sẽ có bao nhiêu tỉ đồng từ 10% thu nhập đó.

Page 12 of 46

Những người có khả năng kinh doanh thường không muốn tiền nằm một chỗ trong ngân hàng và bảo hiểm, mà muốn đưa nhiều tiền vào kinh doanh để đem lại lợi nhuận nhiều hơn. Làm như vậy sẽ có một khả năng không kịp rút tiền từ kinh doanh về để dùng khi có nhu cầu cấp thiết trong gia đình, hoặc tệ hơn nữa là khi việc kinh doanh gặp khó khăn thì tương lai của gia đình sụp đổ. Một số người bạn của tôi đã lâm vào cảnh này, gom hết tiền nhà lập doanh nghiệp, doanh nghiệp bị khách hàng nợ, tiền của tích luỹ hàng chục năm mất sạch. Doanh nhân thông minh sẽ không dùng vốn riêng để kinh doanh mà dùng vốn của người khác. Người ta lập ra doanh nghiệp để gọi vốn của người khác, vay vốn ngân hàng, không bao giờ đem hết vốn riêng đặt vào một doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp có thua lỗ, phá sản thì doanh nhân cũng không phải đem tiền nhà ra đền vì doanh nghiệp là một pháp nhân độc lập với doanh nhân.Nếu chưa thể dùng vốn của người khác trong kinh doanh, buộc phải dùng vốn nhà thì bạn hãy lập kế hoạch tài chính cho gia đình, đều đặn trích lợi nhuận đưa vào quĩ tự do tài chính theo kế hoạch, phần lợi nhuận còn lại mới đưa vào vốn kinh doanh. Và đừng bao giờ đụng vào quĩ tự do tài chính dù cho tình hình kinh doanh đang thuận lợi hay khó khăn.

Trong bài này có hai chữ tự do: tự do tài chính và chi tiêu tự do. Tự do tài chính là khi mà bạn không cần phải kiếm tiền nữa, tiền từ các khoản đầu tư

đủ cho các nhu cầu hợp lý của bạn đến hết đời, bạn cũng không còn phải lo lắng khi có những biến cố xảy ra thì tiền đâu mà dùng. Nói cách khác, tự do tài chính là khi bạn có thể hưởng thụ cuộc sống an nhàn. Nếu chi tiêu một cách khôn ngoan thì bạn có thể về hưu để hưởng thụ cuộc sống sớm hơn những người khác.

Chi tiêu tự do là chi tiêu không kiểm soát, chi tiền cho những thứ thích chứ không phải những thứ cần.

Kiểm   soát   chi   tiêu  → Bảo   vệ   nguồn   thu   nhập  →Tăng   nguồn   thu   nhập  → Tự do tài chính

Tôi đã đạt đến Tự do tài chính rồi!Bạn thì sao? Hãy thử tính theo cách này xem sao!

Công cụ thực hành kế hoạch chi tiêuTheo tài liệu tham khảo dưới đây thì người ta dùng sáu cái hũ để đựng tiền dùng cho sáu khoản trên, khi chi tiền thì nhớ lấy tiền từ đúng hũ. Bạn có thể dùng sáu cái phong bì đựng tiền thay cho sáu cái hũ. Nếu bạn để tiền trong tài khoản ngân hàng giống như tôi thì không thể dùng hũ hay phong bì cho những khoản chi khác nhau mà phải dùng chương trình máy tính. Bạn có thể xem thêm kinh nghiệm dùng gnucash để quản lý thu-chi. Tất nhiên bạn cũng có thể dùng gnucash khi bạn không có tài khoản ngân hàng; khi dùng gnucash, bạn không phải đếm xem trong mỗi hũ hay phong bì còn bao nhiêu tiền, chỉ cần nhìn vào báo cáo của gnucash là biết ngay.

Page 13 of 46

Các giai đoạn của cuộc đờiCuộc đời mỗi người trải qua các giai đoạn khác nhau từ trẻ tới già. Người ta có những trách nhiệm khác nh au trong mỗi giai đoạn khác nhau. Nhìn chung thì sẽ có các giai đoạn sau đây:

Giai đoạn

Đặc điểm chính

Chi tiết Cần quan tâm Ưu tiên tài chính

Chưa lập gia đình

Khởi đầu 18 đến 30 tuổi Chưa lập gia đình /

Đã đi làm Thu nhập đang tăng Nghĩa vụ tài chính

trung bình

Tiết kiệm cho đám cưới, mua nhà

Chi phí nằm viện Tàn tật,   Bệnh hiểm nghèo,

Tử vong Duy trì kinh doanh Kế hoạch nghỉ hưu Tiết kiệm và đầu tư

Tiết kiệm làm đám cưới, mua nhàKế hoạch nghỉ hưu

Bảo vệ thu nhậpTử vongTàn tậtChi phí bệnh hiểm nghèoChi phí nằm viện

Mới lập gia đình

Tích luỹ ban đầu

30 đến 40 tuổi Có gia đình Thu nhập trung bình Nghĩa vụ tài chính

cao

Quỹ giáo dục Vay và thế chấp Chi phí nằm viện Tàn tật, Bệnh hiểm nghèo,

Tử vong Nhu cầu gia đình Duy trì kinh doanh Nghỉ hè, Du lịch Kế hoạch nghỉ hưu Tiết kiệm và đầu tư

Quỹ giáo dụcTrung họcĐại họcTrả nợ vayVay mua nhàvay kinh doanh

Bảo vệ thu nhậpTử vongTàn tậtChi phí bệnh hiểm nghèoChi phí nằm việnKế hoạch   nghỉ hưu

 Khi con còn nhỏ

 Tích luỹ phát triển

40 đến 50 tuổi Thu nhập cao nhất Nghĩa vụ tài chính

cao nhất

Quỹ giáo dục Vay và thế chấp Chi phí nằm viện Tàn tật, Bệnh hiểm nghèo,

Tử vong Nhu cầu gia đình Duy trì kinh doanh Nghỉ hè, Du lịch Kế hoạch nghỉ hưu Tiết kiệm và đầu tư

Quỹ giáo dụcTrung họcĐại họcTrả nợ vayVay mua nhàvay kinh doanh

Bảo vệ thu nhậpTử vongTàn tậtChi phí bệnh hiểm nghèoChi phí nằm việnKế hoạch   nghỉ hưu

 Khi con trưởng thành

  Tích luỹ dự phòng

50 đến 60 tuổi Thu nhập trung bình Nghĩa vụ tài chính

trung bình

Chi phí nằm viện Bệnh hiểm nghèo Kế hoạch thừa kế Nghỉ hè, Du lịch Kế hoạch nghỉ hưu Tiết kiệm và đầu tư Duy trì kinh doanh

Kế hoạch nghỉ hưuKế hoạch thừa kếChi phí bệnh hiểm nghèoChi phí nằm viện

 Về hưu  Chi tiêu 60 tuổi trở lên Thu nhập thấp Nghĩa vụ tài chính

thấp

Chi phí nằm viện Bệnh hiểm nghèo

Kế hoạch thừa kế

Kế hoạch thừa kếChi phí bệnh hiểm nghèoChi phí nằm viện

Page 14 of 46

Lập kế hoạch tài chính gia đìnhSoạn lần đầu Tháng hai, 2012.

Tại sao cần lập kế hoạch tài chính?Trong cuộc đời mỗi người, mỗi gia đình đều có những lúc dùng đến một món tiền lớn. Những món tiền cần có đó lớn đến mức bất ngờ nhưng ít người để ý đến nó, như là tiền cho con học đại học tốt để bước vững chắc vào đời, tiền để sống khi về già... Nếu không có kế hoạch chuẩn bị những món tiền đó, sẽ lâm vào cảnh thiếu hụt, cuộc sống không ổn định.

Những món tiền lớn cần có là tiền để sống khi về già, tiền cho con khởi nghiệp, tiền mua nhà…

Lập kế hoạch tài chính từ sớm để chắc chắn có đủ tiền sống đến hết đời.

Trang này hướng dẫn cách dùng bảng tính KHTC để lập kế hoạch thu-chi trong suốt cuộc đời (bấm vào đây rồi chọn menu Tệp→Tạo một bản sao hoặc File→Make a copy để chép về GoogleDocs của bạn, chú ý: dùng menu dưới chữ KHTC trong cửa sổ chương trình duyệt web, đừng dùng menu của chương trình duyệt web, đừng download về dùng với Excel vì trong KHTC có một số hàm tôi tự viết, Excel không thể chạy những hàm đó).

Lập kế hoạch tài chính trọn đời trở nên rất dễ với bảng tính này.

Dùng bảng tính này để:1. Lập kế hoạch chi tiêu - tiết kiệm cho gia đình2. Tính số tiền cần để dành hàng tháng, để dành bao lâu thì dùng, để vào nơi nào thì sinh

lợi tốt nhất3. Tính số tiền phải trả nợ góp hàng tháng4. Quyết định mua nhà hay thuê nhà5. Biết khi nào có thể nghỉ kiếm tiền6. Dự báo mức sống trong tương lai so với hiện nay7. Ước tính gia tài để lại cho con cháu8. …

Khi đã có đủ tiền sống an nhàn suốt cuộc đời còn lại thì gọi là Tự do tài chính. Để sớm đạt đến Tự do tài chính thì phải lập kế hoạch và thực hành tiết kiệm từ sớm, ngay khi bắt đầu kiếm ra tiền, xem thêm trang web Tích luỹ tài sản.

Bạn đang có thu nhập cao, bạn có cần phải tính đến kế hoạch tiết kiệm cho tương lai không?Thu nhập cao thường kèm theo thói quen chi tiêu nhiều, bạn hãy thử dùng bảng tính KHTC để xem tài sản bạn đang có sẽ đủ để duy trì mức sống cao ở tuổi về hưu không.Bạn đang được đóng bảo hiểm xã hội đều đặn, sẽ có lương hưu khi về già, có cần phải lo không?

Bạn hãy xem trang này để biết lương hưu có đủ sống không.Thu nhập của bạn thấp, tiết kiệm ít quá có được gì không?

Bạn có thể trở thành tỉ phú VND trước khi nghỉ hưu nếu bạn tiết kiệm 10.000₫ mỗi ngày từ năm 23 tuổi.

Bạn sợ rằng vài tỉ đồng vào lúc đó không đủ dùng do lạm phát?Không đủ dùng vẫn tốt hơn không có gì hết.

Page 15 of 46

Hãy lập kế hoạch theo ba bước1. Liệt kê các khoản thu-chi trong trang Thu-chi 2. Tính tiền sống hưu trí trong trang Hưu-trí 3. Lập các kế hoạch cho tương lai

Bảng tính này được soạn với đơn vị tiền là VND. Bạn cũng có thể dùng bảng tính này để tính với ngoại tệ, chỉ cần gõ đúng lãi suất tiết kiệm của loại tiền đó vào các ô lãi suất là sẽ có kết quả cần tìm. Nếu bạn sống ở Việt Nam thì đừng tích luỹ tiền tiết kiệm dài hạn bằng ngoại tệ, lý do được trình bày ở trang này.

Các tính toán trong bảng tính này có chứa các yếu tố sẽ thay đổi theo thời gian như là lãi suất, lạm phát, thu nhập và chi tiêu của gia đình bạn. Do đó bạn nên điều chỉnh kế hoạch của mình mỗi khi có thay đổi. Nhớ chép bảng tính ra một bản để lưu trước khi thay đổi, ví dụ: ngày 1.1.2012, chép file KHTC20110601 thành file KHTC20120101 và sửa file KHTC20120101.

Bảng tính này chỉ dùng để lập kế hoạch; để theo dõi việc thực hiện kế hoạch hàng ngày bạn nên dùng phần mềm gnucash.

Các phép tính tài chính căn bản

Trong bảng tính có một số trang chứa các số phép tính đơn giản mà cần thiết để chủ động trong quản lý tài chính gia đình.

Tính số tiền tiết kiệm được, tính thời gian để dành để có số tiền đủ mua nhà, xe... Tính số tiền cần phải tiết kiệm hàng tháng để có một số tiền lớn vào đúng lúc cần thiết Tính thời gian để trả hết một món nợ Tính số tiền phải trả nợ hàng tháng

Dùng các trang tính trên để tính xem nên tiết kiệm đến khi đủ tiền rồi mua hay là mua trả góp.

Đối với những thứ mà giá giảm theo thời gian thì bạn sẽ bỏ ra nhiều tiền hơn khi mua trả góp. Nếu bạn tiết kiệm cho đủ tiền mới mua thì bạn sẽ có hai điều lợi: bỏ ra ít tiền hơn và giá món hàng cũng giảm.

Ví dụ bạn có 100 triệu, để mua xe 500 triệu, bạn có thể để dành 5 triệu/tháng trong 4 năm hoặc vay nợ rồi trả góp 7 triệu/tháng trong 10 năm. Nếu khi có chiếc xe, bạn giảm bớt được 7 triệu đồng chi phí nào đó (đi xe ngoài…) thì việc mua xe trả góp là hợp lý. Nếu việc có chiếc xe làm cho chi tiêu của bạn không giảm đi mà tăng lên (xăng, giữ xe, rửa xe…) thì việc mua xe là không hợp lý. Nếu việc sở hữu xe làm tăng thu nhập của bạn thì đó là bài toán đầu tư kinh doanh.

Đối với những thứ mà giá tăng theo thời gian, như nhà-đất, thì có thể cân nhắc việc mua trả góp. Điều kiện cần xét đến là khả năng trả nợ trong thời gian và lãi suất thoả thuận và khả năng tăng giá của món hàng đó trong thời gian trả nợ.

Thu-chiLiệt kê thu và chi của cả gia đình bạn trong trang Thu-chi của bảng tính.Mục đích của việc này là để biết mức chi tiêu hiện nay và dự báo số tiền phải chi hàng tháng trong tương lai để có cùng mức sống như hiện nay.

Nếu biết rõ tiền của chúng ta chạy vào những chỗ nào, khi cần giảm chi tiêu, chúng ta có thể

Page 16 of 46

nhanh chóng quyết định giảm chi những mục nào. Khi nào thì cần giảm chi tiêu? Khi thu nhập bị giảm, khi cần tăng tích luỹ cho một kế hoạch chi nào đó trong tương lai.

Chi

Đầu tiên liệt kê các khoản chi từ 1.1 tới 1.6, ghi khoản chi hàng tháng vào cột F, chương trình sẽ tính ra khoản chi hàng năm tương ứng. Nếu khoản chi đó không thường xuyên mỗi tháng thì ghi thẳng vào cột G mức chi hàng năm. Sáu khoản đó là những khoản chi theo kế hoạch khoa học.

Nếu bạn đang trả nợ góp thì cũng ghi số tiền phải trả hàng tháng vào các mục thích hợp từ 1.1 tới 1.5.

Nếu bạn chưa ghi chép thu chi của mình từ trước tới giờ thì bạn sẽ khó ghi được các khoản chi vào đúng chỗ 1.1 đến 1.6. Hãy ghi gần đúng đến mức có thể được, sau này sẽ điều chỉnh cho đúng hơn. Bạn hãy tập thói quen ghi chép thu chi bằng phần mềm gnucash để biết mình đã chi tiền vào những việc gì.

Thu

Kế tiếp liệt kê các khoản thu nhập. Nếu bạn đi làm để lãnh lương hàng tháng hay hàng tuần thì ghi lương qui về tháng vào ô F34. Nếu bạn buôn bán thì tiền lời cũng có thể xem như lương của bạn, ghi tiền lời hàng tháng vào ô F34 hoặc ghi tiền lời hàng năm vào ô G34.

Nếu bạn là người chuyên mua bán chứng khoán ngắn hạn, ô F35/G35 để ghi các khoản thu nhập từ cổ phiếu: cổ tức, chênh lệch giá… Cổ tức của những cổ phiếu nắm giữ dài hạn cũng được ghi vào ô G35. Thu nhập dạng này không đều đặn, khó dự tính được.

Ô F36/G36 để ghi các khoản thu nhập do đầu tư nhà, xe cho thuê. Thu nhập dạng này tương đối đều đặn. Bạn phải tốn một chút công giao dịch để có thu nhập này và tài sản có thể tăng hoặc giảm giá trị theo thời gian.

Ô F37/G37 để ghi các khoản được cho, trợ cấp… Các khoản này không nhất thiết là tiền mặt, ví dụ như khi bạn ở chung nhà với cha mẹ hay người quen mà không phải trả tiền nhà hoặc trả ít hơn giá thị trường, bạn đã chi tiêu hết ngay khoản trợ cấp dưới dạng này nên bạn cũng sẽ ghi thêm khoản này vào mục Chi ở trên.

Khoản lãi tiết kiệm và lãi từ các quĩ đầu tư không được tính trong này vì đó là khoản đầu tư cho tương lai tự do tài chính, bạn sẽ không đụng đến lãi tiết kiệm cho đến khi tự do tài chính, cứ để cho lãi nhập vào vốn.

Sau khi ghi khoản thu nhập vào, chương trình sẽ tính tỉ lệ các khoản chi trên thu nhập, kết quả hiện trong cột I

Tổng các khoản chi 1.1 tới 1.5 được hiện trong ô I31. Phải đặc biệt lưu ý nếu ô này lớn hơn 90%, khi đó khả năng tiết kiệm của bạn thấp, bạn sẽ chậm đạt đến Tự do tài chính. Nếu ô I31 lớn hơn 100% nghĩa là bạn đã chi tiêu lấn vào khoản tiền tích luỹ cho tương lai, cần phải đặc biệt lưu ý tình trạng này vì nó làm các kế hoạch tiết kiệm của bạn xấu đi.

Sau khi liệt kê thu nhập và chi phí xong, bạn sẽ tính các khoản tiền cần dùng trong tương lai, bắt đầu là tính tiềnhưu trí.

Page 17 of 46

Hưu-trí

Bước 1 ở trên đã tính được chi tiêu hàng năm hiện nay trong ô H31 trang Thu-chi, bây giờ mở trang Hưu-trí củabảng tính. Mục đích của phép tính này là tính số tiền cần có khi về hưu để bạn có một mức sống tương đương với mức sống hiện nay, vì lý do trượt giá nên số tiền dùng hàng tháng khi về hưu sẽ lớn hơn số tiền bạn dùng hiện nay.

Khi về hưu, sẽ có những khoản chi ít hơn hiện nay (ví dụ như bớt khoản chăm sóc con) và có thể phát sinh những khoản chi mới (ví dụ như chi tiêu chữa bệnh), hãy chọn một hệ số, ghi vào ô B2 làm tỉ lệ giữa chi tiêu lúc về hưu và chi tiêu hiện nay. Tỉ lệ B2 này phụ thuộc vào việc bạn đang ở trong giai đoạn nào của cuộc đời. Ô B3 là chi tiêu hiện nay nhân với hệ số đã chọn, chia cho 12, đây là mức chi tiêu hàng tháng dự kiến khi về hưu nhưng tính theo mức giá hiện nay.

Gợi ý: nếu bạn chưa lập gia đình hoặc mới lập gia đình thì B2 khoảng 1,5, nếu bạn đang nuôi con thì B2 khoảng 0,7, nếu con bạn đã trưởng thành thì B2 khoảng 1,1.

Ghi tuổi hiện nay, lãi suất hiện nay, số tiền/tài sản hiện đã để dành được cho quĩ hưu trí vào các ô B4, B5, B6 trang Hưu trí. Nếu bạn để quĩ hưu trí dưới nhiều dạng khác nhau thì lãi suất là trung bình có hệ số của tất cả các lãi suất. Lựa chọn công cụ để tiền dài hạn tốt bạn sẽ có được lãi suất cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng.

Ghi tuổi dự tính về hưu vào ô B9. Ô B10 sẽ có số năm bạn còn phải kiếm tiền. Nếu bạn là người làm công có đóng bảo hiểm xã hội thì bạn bắt đầu nhận được lương hưu khi đến tuổi theo qui định của luật lao động. Nếu bạn tiết kiệm giỏi, bạn có thể về hưu sớm hơn luật qui định. Ngược lại, bạn có thể phải về hưu trễ hơn luật qui định, nghĩa là vẫn phải tiếp tục làm việc khi đã quá tuổi nghỉ hưu.

Ghi mức trượt giá ước tính từ năm nay cho đến khi nghỉ hưu vào ô B11, chương trình sẽ tính ra chi tiêu hàng tháng khi bạn nghỉ hưu trong ô B12 và B13. Đừng ngạc nhiên trước con số lớn trong ô B12, đó là do lạm phát.

Nếu bạn có những hợp đồng bảo hiểm nhân thọ mà bạn có thể rút tiền lời khi bạn đến tuổi về hưu, hoặc là có nhà cho thuê, bạn đã có sẵn một phần của B12. Tiền lương hưu sẽ nhận được từ Bảo hiểm xã hội cũng là một phần B12 có sẵn. Bạn hãy ghi tổng các khoản này vào ô B16.

Phần dưới của trang tính dùng để dự tính mức lương hưu nhận từ Bảo hiểm Xã hội.Hai ô B27 và B28 để ghi số tháng đã đóng BHXH và tổng số lương đã đóng BHXH. Bạn phải mở sổ BHXH của bạn để cộng ra hai con số này. Ở thành phố Hồ Chí Minh, bạn có thể tìm thông tin ở trang web của BHXH.

Ô B30 ghi mức lương đóng BHXH của bạn hiện nay, hãy hỏi phòng nhân sự nơi bạn nhận lương để biết con số này, nó có thể thấp hơn nhiều so với lương bạn đang nhận hàng tháng.Ô B32 để ghi dự báo mức tăng lương BHXH, gồm tăng do trượt giá cộng với tăng do sự thăng tiến của bạn, khoảng 10% là thích hợp trong lúc này. Để thận trọng thì bạn có thể ghi số nhỏ trong ô này. Đặc biệt là trong trường hợp bạn đang đóng BHXH với mức lương cao thì bạn sẽ nhanh chóng chạm đến mức lương tối đa của BHXH (là 20 lần lương tối thiểu theo qui định của luật hiện hành), trong trường hợp này bạn nên cho mức tăng lương do thăng tiến khoảng 1%/năm thôi.

Ô B33 là dự báo mức lương đóng BHXH cuối cùng của bạn trước khi về hưu. Ô B34 là mức lương đóng BHXH bình quân trong suốt thời gian bạn đi làm.

Ô B35 là dự báo lương hưu tối đa của bạn.

Page 18 of 46

Ghi số tuổi thọ dự tính vào ô B15, lãi suất tiết kiệm dự tính khi sống hưu vào ô B17, mức trượt giá trung bình khi về hưu vào ô B18, số tiền để lại khi chết vào ô B19.

Chương trình sẽ tính ra số tiền cần có khi đến đúng tuổi về hưu, kết quả trong ô B20. Đến đúng tuổi về hưu B9, với số tiền B20, và giả sử lãi tiết kiệm hàng tháng sẽ là B17, đủ cho bạn sống đến B15 tuổi. Số tiền B20 đó lớn hơn suy nghĩ của nhiều người do sự trượt giá. Biểu đồ bên cạnh giúp bạn hình dung số tiền đó lớn như thế nào.

Nếu bạn có các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ sẽ đáo hạn khi đến tuổi về hưu, tức là bạn đã có sẵn một phần của B20. Các tài sản bán được như nhà-đất, cổ phiếu, vàng, ngoại tệ cũng là một phần của B20 khi bạn đến tuổi về hưu. Ghi tổng các món đó vào ô B21. Theo phân tích của tôi, giữ vàng hay ngoại tệ lâu dài không phải là cách tốt nhất.

Ô B23 sẽ cho biết bạn cần có ngay bao nhiêu tiền vào lúc này để sinh ra số tiền B20 trừ bớt B21 với lãi suất B5.

Nếu B23 < B6, bạn đã tiết kiệm giỏi trong thời gian qua, bạn có thể về hưu sớm hơn, hãy thử giảm tuổi hưu trong ô B9 để biết bạn có thể nghỉ hưu từ lúc nào. Nếu tiếp tục tiết kiệm giỏi nữa, bạn sẽ sống dư dả hơn khi về hưu (có thể tăng hệ số B2). Khi B23 < B6 thì B24 < 0, nghĩa là bạn có thể dùng một phần lãi từ quĩ hưu trí ngay từ lúc này.

Nếu B23 > B6, bạn chưa tiết kiệm đủ trong thời gian qua, từ giờ trở đi bạn cần tiết kiệm thêm B24 mỗi tháng. Tức là số tiền tiết kiệm của bạn cần phải tăng nhanh hơn. Nếu bạn không thể tiết kiệm thêm thì bạn sẽ phải tăng tuổi về hưu hoặc bạn sẽ có một cuộc sống eo hẹp khi về hưu. Khoản tiết kiệm thêm B24 mỗi tháng bạn phải đem sinh lời với lãi suất B5. Khoản tiết kiệm B24 này cũng cần được tăng dần theo độ trượt giá hàng năm.

Bây giờ bạn quay lại trang Thu-chi để xem bạn có tiết kiệm đủ cho các khoản để dành cho tương lai không.

Page 19 of 46

Kế-hoạchKiểm soát chi tiêu

Đây là phần quan trọng nhất trong việc lập kế hoạch tài chính gia đình. Bạn sẽ dùng phần dưới trang tính Thu-chi để tính sao cho có đủ tiền chi tiêu trong lúc này và cả trong tương lai. Các khoản chi trong tương lai gồm có hưu trí, cho con học đại học, mua nhà, mở doanh nghiệp…

Chọn nơi học cho con và dùng trang tính Con-đầu hay Con-út để tính số tiền cần để dành mỗi tháng đến khi con đi học đại học (hai trang này chứa các công thức giống như trang TK-T-cố-định). Ô số tiền hiện có B4 chỉ gồm các khoản tiền tiết kiệm sinh lãi đều đặn. Những tài sản (nhà đất, vàng…) và số tiền bảo hiểm giáo dục mà bạn đang tham gia cho con không ghi ở đây vì sẽ được đưa vào tính trong ô B9. Số tiền bảo hiểm đó chưa có trong tay bạn hôm nay nhưng con bạn chắc chắn có số tiền đó khi bắt đầu học đại học dù cho bạn có bị rủi ro. Để chắc chắn có được số tiền đó, bạn đã chi một khoản vào ô F30/G30 trang Thu-chi.

Trang tính TK-T-cố-định đã được chép sẵn ra các trang Con-đầu, Con-út, Mua-nhà, mỗi trang cho một khoản chi trong tương lai, ví dụ cho con đầu, cho con út, cho dự định mua nhà. Bạn có thể chép thêm trang cho dự định lập doanh nghiệp riêng. 

Bằng các trang tính Hưu-trí và Con-đầu, Con-út, Mua-nhà (TK-T-cố-định), bạn đã biết số tiền cần để dành mỗi tháng để thực hiện những kế hoạch cho tương lai của gia đình như là cho con học đại học, hưu trí… Các con số tính được từ các trang đó đã được điền vào các ô E47:E49, F47:F49 và H47:H49 của trang Thu-chi, tổng số tiền cần tiết kiệm hàng tháng sẽ được tính trong ô H54 và tổng số tiền cần tiết kiệm mỗi năm được tính trong ô I54.

Nếu I54 <= 0, bạn không cần phải tiết kiệm thêm, bạn hãy san sẻ số tiền hiện có giữa các kế hoạch (B6 trong Hưu-trí và B4 trong Con-đầu/Con-út) sao cho tất cả các ô H47:H49 đều <= 0. Tiếp theo, bạn giảm dần tuổi nghỉ hưu trong trang Hưu-trí xem đến tuổi nào mà I54 bắt đầu > 0, đó là năm làm việc cuối cùng của bạn trước khi nghỉ hưu. Tự do tài chính! Thật tuyệt vời!

Nếu tổng số cần phải tiết kiệm I54 lớn hơn số tiền dư hàng năm trong ô G44 nghĩa là kế hoạch của bạn khó thực hiện. Hãy điều chỉnh kế hoạch để cho I54 nhỏ hơn G44.

Có thể phối hợp 3 cách sau đây để điều chỉnh kế hoạch:1. Giảm chi tiêu. Để giảm các khoản chi, bạn hãy thực hành theo các lời khuyên trong

loạt bài Kiến thức tài chính đăng trên báo Sài Gòn Tiếp thị và được sao lại ở publishedfile

2. Tăng lợi nhuận của tiền tiết kiệm. Tăng lợi nhuận của tiền tiết kiệm làm cho số tiền để dành nở ra nhanh hơn. Hãy tìm cách tìm chỗ cho tiền tiết kiệm sinh lời nhanh hơn.

3. Kiếm thêm thu nhập. Việc tăng thu nhập từ tiền lương cần có thời gian để đổi việc hoặc để được tăng lương. Việc này khó làm hơn hai việc trên.

Việc giảm các khoản chi sẽ có tác động kép đến việc thu hẹp khoảng cách I54 và G44.1. Giảm chi tiêu sẽ làm tăng số tiền dư ra hàng năm G442. Giảm chi tiêu sẽ làm giảm số tiền cần có khi về hưu, do đó sẽ giảm khoản phải để dành

cho quĩ hưu trí tức là giảm tổng số I54.

Khi đã đạt đến kết quả I54 < G44, bạn hãy ghi nhớ các tỉ lệ của các khoản chi 1.1-1.5 và thực hiện theo tỉ lệ đó một cách có kỷ luật như hướng dẫn trong Chi tiêu một cách khoa học. Nếu bạn dùng chương trình gnucash để quản lý thu-chi thì mỗi khi nhận khoản thu nhập từ tiền công, bạn hãy phân bổ khoản đó vào các tài khoản con theo tỉ lệ đã tính được ở đây.

Page 20 of 46

Hãy cố gắng để có một kế hoạch tài chính tốt đẹp cho tương lai và thực hiện kế hoạch càng sớm càng tốt vì bạn đã thấy trong trang tính TK-T-cố-định rằng số tiền tiết kiệm sớm sẽ đem lại nhiều hơn số tiền tiết kiệm trễ.

Nếu đã giảm chi tiêu hết mức mà bạn vẫn chưa có một kế hoạch khả thi thì bạn hãy tạm thời hạ các mục tiêu của các kế hoạch xuống đến khi thu nhập của bạn cao hơn, ví dụ như chọn trường đại học ít tiền hơn, sống hưu trí tiết kiệm hơn… Ngoài ra bạn cũng nên nghĩ đến phương án tăng thu nhập (đổi chỗ làm hoặc làm thêm).

Điều cần chú ý trong khi lập kế hoạch là phải có những kế hoạch riêng cho mỗi khoản chi khác nhau (mua nhà, chi phí cho con học đại học, hưu trí, mở doanh nghiệp…) và đưa khoản tiền tích luỹ hàng tháng, hàng năm vào đúng chỗ của mỗi kế hoạch, làm như vậy để có thể theo dõi việc thực hiện của từng kế hoạch, giảm ảnh hưởng lẫn nhau giữa các kế hoạch. Một điều quan trọng nữa là những khoản tích luỹ đó phải sinh lãi đều đặn cho bạn. Những người kinh doanh nhỏ thường lầm lẫn giữa làm ra tiền và giữ tiền, họ thường đưa hết lợi nhuận của việc kinh doanh trở lại làm vốn và nghĩ rằng như vậy sẽ tốt hơn là gửi tiết kiệm hoặc quĩ đầu tư. Làm như vậy thì tất cả các kế hoạch tương lai gia đình có thể bị sụp đổ khi việc kinh doanh gặp khó khăn. Nếu có thể được thì hãy tách biệt tài chính gia đình với việc kinh doanh bằng cách lập một doanh nghiệp.

Bạn cần phải thực hiện những kế hoạch trung hạn (mua nhà, cho con học đại học) và dài hạn (hưu trí) ngay từ khi bắt đầu có thu nhập (xem thêm bài Những hòn đá). Nếu bạn để trễ hơn bạn sẽ khó hoàn thành các kế hoạch của cuộc đời. Người ta thường nghĩ rằng bắt đầu tiết kiệm sau khi lập gia đình là vừa, nhưng sau khi lập gia đình sẽ có con, sẽ phải nuôi con trong hơn 20 năm với vô số chi phí làm sao tiết kiệm. Khi đã xong trách nhiệm nuôi con thành tài thì đã trên 50 tuổi rồi, còn quá ít thời gian để tích luỹ cho tuổi hưu trí.

Trước đây, tôi chỉ tích luỹ theo cách đơn giản là cất tiền (VND, USD, vàng…) vào một chỗ mà không phân biệt mục đích sử dụng trong tương lai, khi đến lúc cần dùng thì cứ lấy từ một chỗ ra mà dùng. Làm theo cách đó có khả năng thâm hụt những món chi sau cùng, nhất là khi có những phát sinh ngoài dự kiến như bệnh tật, thuốc men. Thực hiện các kế hoạch độc lập với nhau sẽ giúp ta đánh giá tình hình tài chính của gia đình rõ ràng hơn. Khi một kế hoạch nào đó được thực hiện nhanh hơn dự định, bạn có thể nâng cao mục tiêu của kế hoạch đó, ví dụ chọn trường đại học tốt hơn, mua nhà lớn hơn…

Nói về việc mua nhà, trong tình hình giá nhà và lãi suất quá cao như hiện nay, trước khi quyết định mua nhà (dù cho bạn có đủ tiền để mua hay bạn cần vay thêm) bạn có thể thử chép bảng tính này thành hai bản, một bản là kế hoạch mua nhà trước, (trả nợ, nếu có) xong rồi mới để dành cho hưu trí, một bản là đem tiền gửi ngân hàng hoặc quĩ đầu tư, lấy lãi đi thuê nhà, tích luỹ cho hưu trí. So sánh hai kế hoạch xem kế hoạch nào mau đạt đến tự do tài chính hơn.

Nếu thị trường cho thuê nhà phát triển tốt, ở nhà thuê còn tiện hơn ở nhà của mình là không phải lo sửa chữa, khi nào nhà cũ thì chuyển sang thuê nhà khác. Tiện nhất là khi thuê nhà có sẵn giường-tủ-bàn-ghế, chỉ cần mang quần-áo-chăn-màn-máy-tính-tv vào ở. Suy cho cùng thì chi phí và điều kiện sống trong nhà quan trọng hơn là quyền sở hữu căn nhà. Khi mình ở trong căn nhà của mình thì mình đã tốn một khoản gọi là chi phí cơ hội trên giá trị căn nhà.

Một việc vô cùng quan trọng nữa là bảo vệ kế hoạch tài chính của bạn.

Page 21 of 46

Bảo vệ nguồn thu nhậpCó một nguyên tắc là lợi nhuận luôn song hành với rủi ro. Khi bạn đưa tiền vào góp vốn kinh doanh thì lợi nhuận có thể cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng nhưng bạn phải chấp nhận là có nguy cơ thua lỗ. Khi bạn gửi tiết kiệm ở ngân hàng thì nguy cơ thua lỗ gần như không có, nhưng vẫn còn một nguy cơ là bạn không thể gửi tiền vào ngân hàng đều đặn và liên tục như kế hoạch, nghĩa là bạn không thể đạt tới mục tiêu dù không bị lỗ.

Nếu cuộc đời yên bình đến khi về già thì lập và làm theo kế hoạch này sẽ bảo đảm an nhàn lúc tuổi già. Nhưng không phải mọi người đều được yên bình suốt đời, mọi người cần phải đề phòng tên cướp Thời Gian. Tên cướp Thời Gian có thể phá hỏng kế hoạch của bạn bằng cách đem đến bệnh tật, tai nạn vào những lúc không ai ngờ tới.

Không ai ngờ mình có thể gặp tai nạn khi đi ăn sinh nhật, đám cưới, đi nghỉ mát hay khi đi làm từ thiện! Ngồi yên trong nhà, không đi ra đường cũng không tránh khỏi chạm trán tên cướp này. Mỗi năm có khoảng 1 triệu người Việt Nam gặp tai nạn đủ loại: tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn trong sinh hoạt…

Việc gì sẽ xảy ra nếu bạn đang đóng vai trò kiếm tiền nuôi gia đình mà gặp tai nạn, bệnh tật dẫn đến qua đời,

hoặc tệ hơn nữa là không qua đời mà nằm liệt một chỗ, trở thành gánh nặng cho gia đình nhỏ bé của mình?

Hoặc bạn chưa kịp báo hiếu cha mẹ mà lại mang thêm gánh nặng về cho cha mẹ mình?Hoặc bạn đang tích luỹ theo đúng kế hoạch mà đường đời đột nhiên rẽ sang ngõ cụt vì tên cướp Thời Gian?

Khi tên cướp này ra tay thì tài sản của bạn sẽ đi theo hắn nhanh chóng dù cho tài sản đó ở dạng khó lấy như nhà-đất, doanh nghiệp, dù cho tài sản được cất ở nơi khó lấy như ngân hàng Thuỵ Sĩ. Nếu bạn chưa có nhiều tài sản thì tên cướp này làm cho cả gia đình bạn lâm cảnh nợ nần.

Để hạn chế những mất mát đó, hãy chia sẻ rủi ro với hàng triệu người khác. Khi có rủi ro, hàng triệu người cùng giúp gia đình bạn vượt qua lúc khó khăn. Đó là bảo hiểm. Chỉ bớt đi một khoản lợi nhuận nhỏ để bạn được bảo đảm rằng kế hoạch tài chính gia đình bạn không bị tên cướp Thời Gian phá hỏng. Số tiền gửi vào bảo hiểm không mất đi mà sẽ được hoàn lại để cộng thêm vào số tiền bạn có trong tương lai, kế hoạch của bạn càng tốt hơn. Bảo hiểm giúp bạn chắc chắn đạt đến ước mơ của mình bất chấp những rủi ro.

Bảo hiểm giúp bạn thực hiện ước mơ như thế nào?

Giả sử hai vợ chồng tôi vừa mới vay người thân để mua nhà, cả hai đang phải trả nợ 700 triệu đồng trong 6 năm. Nếu chẳng may một trong hai người gặp tai nạn qua đời thì người còn lại có thể trả nợ đúng kế hoạch không? Nếu người mà tôi vay cần tiền để dùng vào việc quan trọng như là cho con đi du học thì tôi có thể nào xin khất được, tôi phải đi vay với lãi suất cao hơn để trả nợ người thân. Trả nợ người thân với lãi thấp đã khó, làm sao trả nợ với lãi cao đây, căn nhà mơ ước  lâu nay đã bị đe doạ rồi. Trong trường hợp này bảo hiểm có thể giúp được. Nếu trước khi vay nợ, mỗi người có một khoản bảo hiểm tai nạn 500 triệu đồng, với mức phí 1 triệu đồng mỗi năm thì đỡ lo biết mấy. 

Page 22 of 46

Trong ví dụ Con-đầu trong KHTC, giả sử tôi cần để dành tiền cho con học đại học, sau 14 năm sẽ cần số tiền hơn 500 triệu đồng để học đại học trong nước. Theo tính toán thì tôi cần để dành mỗi tháng 1,174 triệu đồng, đồng thời tôi mua một hợp đồng bảo hiểm giáo dục để đến lúc đó con tôi nhận được 120 triệu đồng. Giả sử tôi không sống đủ 14 năm thì làm sao dành ra 1,174 triệu đồng mỗi tháng đến ngày đó? Tôi mua thêm quyền lợi bảo hiểm tử vong 250 triệu đồng và bảo hiểm tai nạn 200 triệu đồng (với mức phí 4 ngàn đồng / ngày) để thay cho tiền lương tôi đem về hàng tháng.

Phần dưới đây là những gợi ý về các quĩ dự phòng cần có khi lập kế hoạch tài chính, xem trang Thu-chi củaKHTC.

Ô E50 là số tiền bạn cần phải để lại cho gia đình nếu chẳng may bạn mất sớm, số tiền này nên lớn hơn thu nhập từ tiền công trong 5 năm cộng với khoản còn cần thêm trong các kế hoạch cho con học đại học và mua nhà. Ô F50 là tổng số tiền bảo hiểm tử vong mà bạn đang tham gia, cộng với quĩ hưu trí hiện có của bạn. Để tăng giá trị F50 thêm 100 triệu đồng bạn chỉ cần chi chừng một ngàn đồng bảo hiểm tử vong mỗi ngày.

Ô E51 là số tiền dự phòng để điều trị bệnh tật nghiêm trọng như ung thư, đột quị… Ô F51 là tổng số tiền bảo hiểm bệnh nghiêm trọng mà bạn đang có. Để tăng số tiền F51 bạn chỉ cần gửi một ít tiền vào các kế hoạch bảo hiểm nhân thọ. Hãy nhớ mua bảo hiểm y tế liên tục, đừng để gián đoạn. Bạn có thể mua bảo hiểm y tế từ cơ quan Bảo hiểm Xã hội của nhà nước, hoặc mua bảo hiểm y tế từ các công ty bảo hiểm. Mọi loại bảo hiểm đều có những hạn chế riêng, bạn có thể phối hợp vài loại bảo hiểm cho gia đình mình.

Ô E52 là số tiền dự phòng để điều trị tai nạn, số tiền này nên lớn gấp đôi E50 vì tai nạn xảy ra có thể gây ra tốn kém hơn là việc mất sớm. Ô F52 là tổng số tiền bảo hiểm tai nạn mà bạn đang tham gia. Để tăng giá trị F52 thêm 100 triệu đồng bạn chỉ cần chi vài trăm đồng bảo hiểm tai nạn mỗi ngày.

Ngoài việc bảo vệ nguồn thu nhập là người làm ra tiền trong gia đình, con cái cũng cần được bảo vệ vì con cái là tài sản tinh thần và vật chất quí báu nhất của cha mẹ.

Hãy cố gắng sao cho các ô G50:G52 nhỏ hơn hoặc bằng 0. Như vậy là bạn sẽ không có gì phải lo lắng về gia đình mình dù cho chuyện xấu nhất xảy ra với bạn ngay ngày mai.

Page 23 of 46

Tăng thu nhậpTăng thu nhập là việc thứ ba phải làm để mau đạt đến Tự do tài chính. Việc thứ nhất là kiểm soát chi tiêu; việc thứ hai là bảo vệ nguồn thu nhập, tức là tránh bị mất tiền.

Có hai loại thu nhập: thu nhập chủ động: dùng sức mình làm để được trả công thu nhập thụ động: được trả tiền mà không cần dùng sức

Tăng thu nhập chủ động là làm sao được trả nhiều tiền hơn cho cùng công sức, muốn vậy thì chính ta phải làm việc giỏi hơn, thái độ làm việc tích cực hơn.

Tăng thu nhập thụ động bằng cách đầu tư đồng tiền vào những chỗ an toàn, sinh lợi cao hơn gửi ngân hàng. Nhưng cần nhớ đầu tư có thể đem lại lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng nhưng cũng có thể lỗ, nếu mọi dự án đầu tư đều thành công thì cuộc đời này quá đẹp!Việc tăng thu nhập chủ động làm hao tốn sức và thời gian của chúng ta, trong khi tăng thu nhập thụ động thì không hao.

Hỏi-ĐápCó bao nhiêu cách đầu tư?

Có hai cách: đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp.

Tại sao đầu tư có thể đem lại lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm?Khi bạn đem tiền gửi cho ngân hàng, ngân hàng đem tiền đó cho vay với lãi suất cao hơn. Phần lớn số tiền ngân hàng cho doanh nghiệp vay. Để có thể trả nợ ngân hàng, doanh nghiệp phải có phương án đầu tư đem lại lợi nhuận cao hơn lãi vay ngân hàng. Do đó nếu bạn có phương án đầu tư tốt, lợi nhuận thường cao hơn lãi suất tiết kiệm.Nếu số vốn đầu tư hơi ít, không đủ so với kế hoạch đầu tư của bạn?Hãy tìm người hùn vốn với thoả thuận lời ăn lỗ chịu. Nếu không tìm được người hùn vốn?Lập doanh nghiệp, làm phương án đầu tư và vay nợ. Đừng vay nợ với tư cách cá nhân, nếu chẳng may đầu tư thất bại, bạn vừa mất vốn vừa mang nợ.Nếu không thể vay được theo cách trên?Thật tiếc là bạn không có điều kiện để nắm lấy cơ hội đầu tư  Nhưng không sao, không thể đầu tư trực tiếp được thì bạn vẫn có thể đầu tư gián tiếp. Bạn tiết kiệm vượt yêu cầu cho kế hoạch hưu trí nhưng bạn chưa có cơ hội đầu tư?Bạn có thể đầu tư gián tiếp.Đầu tư gián tiếp là gì?Đầu tư gián tiếp nghĩa là bạn hùn vốn cho người khác kinh doanh, hoặc mua cổ phần trên thị trường chứng khoán.

Làm sao để tìm được đối tác tin cậy mà hùn vốn? Nên mua cổ phần của công ty nào?Trước khi hùn vốn, bạn phải đánh giá khả năng thành công của kế hoạch kinh doanh, độ tin cậy của đối tác. Nếu không thể tự mình đánh giá được, bạn có thể giao vốn của mình cho các quĩ đầu tư chuyên nghiệp, uy tín. Quĩ đầu tư với số vốn rất lớn, phân bổ vào nhiều dự án khác nhau để giảm nguy cơ thua lỗ, có bộ phận chuyên môn để đánh giá kỹ lưỡng từng dự án, bảo đảm đem lại lợi nhuận tốt trong dài hạn.Trong trường hợp đầu tư gián tiếp qua quĩ đầu tư, bạn không phải cắt ngay một khoản tiền từ quĩ hưu trí của mình, mà hàng tháng bạn có thể gửi khoản tiền tiết kiệm vào quĩ.

Page 24 of 46

Các loại bảo hiểmVề cơ bản thì bảo hiểm là một thứ phí giống như phí giữ xe vậy. Ai sợ mất xe thì phải trả phí giữ xe. Ai sợ mất tiền thì trả phí bảo hiểm. Khi bị mất xe thì ta chỉ nhận được bồi thường ít hơn hoặc bằng giá trị chiếc xe, còn bảo hiểm có thể đền số tiền ta đang có và cả số tiền ta chưa có (tức là số tiền sẽ làm ra trong tương lai).

Khi tham gia bảo hiểm thì mình đóng một khoản phí để khi có rủi ro sẽ nhận được số tiền bảo hiểm. Khoản phí đó dùng để chia sẻ rủi ro giữa những người cùng tham gia bảo hiểm: người gặp rủi ro nhận tiền của những người không gặp rủi ro. Mua bảo hiểm mà không gặp rủi ro cũng giống như đem tiền đi làm từ thiện: giúp những người không may.

Tiền đóng bảo hiểm cũng giống tiền mua vé số ở chỗ tiền của nhiều người góp lại đưa cho một số ít người. Nhưng bảo hiểm và xổ số khác nhau ở chỗ: người mua vé số muốn được nhận tiền thưởng, người tham gia bảo hiểm không mong nhận tiền bồi thường.Khi xem bảo hiểm là phí thì mình phải tính sao cho tốn ít phí nhất mà vẫn đạt mục đích bảo hiểm.

Bảo hiểm sẽ giúp ta đỡ thiệt hại về tài chính khi có rủi ro xảy ra, chứ bảo hiểm không ngăn ngừa rủi ro.

Bảo hiểm cần cho cuộc sống giống như phao cứu sinh cần cho hành khách trên sông biển. Không phải thuyền nào cũng sẽ chìm, nhưng khi chìm mà không có phao thì nguy. Không phải ai cũng sẽ gặp rủi ro, nhưng khi gặp rủi ro mà không có đủ tiền thì mạt.

Bảo hiểm chỉ nhận giúp ta khi rủi ro chưa xảy ra và chưa có dấu hiệu của rủi ro; do đó ta chỉ mua bảo hiểm khi còn mạnh khoẻ, khi không còn khoẻ thì khó mua được bảo hiểm. Thuyền phải trang bị phao trước khi rời bến, chứ không nên đợi đến khi nước tràn vào mới tìm mua phao.

Mọi người đều có khả năng gặp rủi ro nhưng khả năng đó không bằng nhau ở mọi người. Ví dụ:

người có bệnh thì có khả năng chết sớm hơn người khoẻ mạnh, người làm việc nguy hiểm như quân nhân, cảnh sát thì có khả năng chết hoặc thương

tật bất ngờ

Tất nhiên là các công ty bảo hiểm sẽ không bán bảo hiểm cho khách hàng có khả năng gặp rủi ro cao, cũng giống như các công ty xổ số không bán vé số đã biết kết quả. Do đó, khi đã có một kế hoạch tài chính cho gia đình thì hãy bảo vệ nó bằng bảo hiểm ngay; đừng đợi đến khi cảm thấy có rủi ro đe doạ rồi mới tìm đến bảo hiểm, có thể lúc đó bạn sẽ sốc vì công ty bảo hiểm từ chối nhận tiền của bạn.

Những rủi ro liên quan đến thân thể con người mà làm thiệt hại tài chính gia đình là: bệnh tật, tai nạn, chết sớm.

Trong ba loại rủi ro trên thì chết sớm không gây thiệt hại tài chính nhiều bằng trường hợp bệnh tật hay tai nạn gây mất khả năng lao động.(Còn những rủi ro liên quan đến tài sản như nhà, xe thì cũng làm thiệt hại tài chính, lại cần loại bảo hiểm khác).

Liên quan đến con người thì có hai dạng bảo hiểm chính là bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm nhân thọ.

Page 25 of 46

Bảo hiểm phi nhân thọ có các loại như bảo hiểm y tế, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm tử vong. Bảo hiểm phi nhân thọ thường có thời hạn một năm, không có giá trị hoàn lại (nghĩa là công ty bảo hiểm không trả lại tiền khi hết hạn hợp đồng). Bảo hiểm phi nhân thọ thường được bán theo từng gói với số tiền bảo hiểm đã định, muốn mua số tiền khác cũng không được (trừ trường hợp mua tập thể thì có thể thương lượng gói riêng).

Bảo hiểm nhân thọ là một kế hoạch để dành tiền kết hợp với bảo vệ số tiền sắp có. Bảo hiểm nhân thọ bảo vệ số tiền trước các vấn đề tử vong, tai nạn, bệnh nghiêm trọng. Bảo hiểm nhân thọ thường có thời hạn dài, có giá trị hoàn lại. Giá trị hoàn lại của bảo hiểm nhân thọ là khoản tiền khách hàng nhận được khi không có rủi ro, là kết quả của việc tiết kiệm, tích luỹ khi đóng phí bảo hiểm. Một phần tiền từ khách hàng đóng vào hợp đồng bảo hiểm nhân thọ sẽ được tích luỹ như khoản tiết kiệm dài hạn. Lợi nhuận của việc tiết kiệm bằng bảo hiểm này tương đương lợi nhuận gửi ngân hàng kỳ hạn 12 tháng.

Tiền đóng vào bảo hiểm còn phải trích một phần cho mục đích chia sẻ rủi ro nữa, nên lợi nhuận chung hơi thấp hơn ngân hàng. Do đó người mua bảo hiểm mà so mức lợi nhuận giữa bảo hiểm và ngân hàng, và quên mục đích bảo hiểm, sẽ hết muốn mua nữa. Người ta quên rằng bảo hiểm và tiết kiệm là hai dịch vụ khác nhau, khó so sánh được. Mua bảo hiểm nhân thọ là dùng hai dịch vụ cùng một lúc.

Đối với những người khó giữ tiền, tuy tiết kiệm bằng bảo hiểm nhân thọ thì lợi nhuận thấp hơn ngân hàng nhưng lại cho kết quả tốt hơn ngân hàng vì tiết kiệm bằng bảo hiểm là việc tiết kiệm có kỷ luật: cứ đúng hạn là có người nhắc nộp tiền, không tiện rút ra trước hạn. Tiền ở trong bảo hiểm không định kỳ quay lại tay người chủ như sổ tiết kiệm nên ít bị chi tiêu bất chợt. Nhờ tính kỷ luật đó mà người tham gia bảo hiểm tránh được các cám dỗ tiêu dùng, đỡ quên nộp tiền vào ngân hàng, đỡ rút tiền khi bị khuyến mãi dụ dỗ. Nếu thu nhập của bạn đủ sống mà tài sản của bạn không tăng lên như đồ thị trong trang Tích luỹ tài sản thì bạn thuộc nhóm người khó giữ tiền, nhóm đó chiếm hơn 90% dân số Việt Nam.

Tóm lại, bảo hiểm nhân thọ là một cách tích luỹ tiền có kết quả chắc chắn, vượt qua những thất thoát kiểm soát được (cám dỗ tiêu dùng) cũng như không kiểm soát được (rủi ro).

Các loại bảo hiểm linh hoạtNhững sản phẩm bảo hiểm nhân thọ thiết kế theo kiểu truyền thống (kiểu cũ) là giá trị hoàn lại gần bằng số tiền bảo hiểm làm cho người tham gia bảo hiểm bị buộc phải tiết kiệm tương đương với số tiền bảo hiểm rủi ro. Sản phẩm kiểu cũ cũng cố định về thời hạn hợp đồng, thời hạn đóng phí.

Về sau có những sản phẩm bảo hiểm nhân thọ liên kết chung: linh hoạt giữa hai mục đích bảo hiểm và tích luỹ, người tham gia bảo hiểm tự chọn số tiền bảo hiểm và giá trị hoàn lại khác nhau, tự quyết định thời hạn bảo hiểm, thời hạn đóng phí. Khách hàng có thể chọn số tiền bảo hiểm cao và giá trị hoàn lại thấp để đóng phí thấp, phần tiền tiết kiệm còn lại đem gửi vào chỗ nào có lãi suất cao và an toàn. Tất nhiên muốn được tối ưu như vậy thì khách hàng hoặc tư vấn viên tài chính phải thật hiểu về kế hoạch tài chính để chọn đúng kế hoạch tích luỹ và kế hoạch bảo hiểm sao cho dù có rủi ro hay không thì gia đình vẫn có đủ số tiền vào lúc cần dùng đến . Nghĩa là phải thực hiện song song hai kế hoạch để có cùng một kết quả như sản phẩm bảo hiểm truyền thống ở trên với số tiền bỏ ra ít hơn.

Với mục tiêu để dành tiền dài hạn thì bảo hiểm liên kết chung cho kết quả tốt hơn gửi ngân hàng.

Page 26 of 46

Lại có loại sản phẩm bảo hiểm liên kết với việc đầu tư, cho người tham gia bảo hiểm cơ hội đầu tư một cách chuyên nghiệp và an toàn trên thị trường chứng khoán với lợi nhuận cao hơn lãi tiết kiệm ngân hàng (tuỳ lúc).

Mua bảo hiểm có lời không?

Trừ loại bảo hiểm liên kết đầu tư có thể đem lại lợi nhuận cao, các loại bảo hiểm nhân thọ đều có lãi tương đương gửi tiết kiệm ở ngân hàng, người mua bảo hiểm chỉ có lời nhiều khi gặp rủi ro. Khi gặp rủi ro thì người mua bảo hiểm nhận được một số tiền lớn hơn số phí bảo hiểm đã nộp cho công ty bảo hiểm, gặp rủi ro càng sớm thì càng lời nhiều.

Chắc chắn là không ai muốn lời theo cách này, nhưng mọi người đều cần có bảo hiểm. Nhiều người vẫn chưa phân biệt được cái mình muốn và cái mình cần, người ta chỉ cố để có cái mình muốn chứ không cố kiếm cái mình cần. Ví dụ: người ta cần một cái điện thoại di động nhưng lại muốn có iPhone, cần có bảo hiểm nhưng không muốn mua.

Mua bảo hiểm cũng giống như bắt cá hai tay.Mặc dù lãi suất tương đương nhưng gửi tiền vào bảo hiểm liên kết chung một cách đều đặn liên tục sẽ cho kết quả tốt hơn gửi ngân hàng.

Mỗi người nên mua bảo hiểm nào?

Phần trên là tóm tắt về những sản phẩm bảo hiểm trên thị trường. Có nhiều sản phẩm như vậy thì nên mua thứ nào? Câu trả lời là không có một sản phẩm nào đáp ứng được hết mọi nhu cầu bảo hiểm của một người.Việc chọn sản phẩm bảo hiểm bắt đầu từ kế hoạch tài chính của gia đình:

gia đình cần chi số tiền bao nhiêu vào những thời điểm nào trong tương lai? Ví dụ mua nhà, trả nợ, cho con đi học, hưu trí…

gia đình đã có cách tích luỹ, đầu tư để có số tiền đó đúng lúc chưa?

Khi đã có kế hoạch tài chính rồi, sẽ tính đến việc bảo vệ kế hoạch đó trước những rủi ro bằng những loại bảo hiểm.

Chi phí chữa bệnh, tai nạnNgười xưa đã đúc kết qui luật của cuộc đời của đa số người là Sinh-Lão-Bệnh-Tử. Tử là điều xảy ra sau cùng nhưng không phải là điều đáng sợ nhất, điều đáng sợ nhất là Bệnh! Chữ Bệnh ở đây nói đến những bệnh tật và tai nạn nghiêm trọng. Bệnh mà không có tiền để chạy chữa thì đáng sợ hơn nữa. Biết trước qui luật trên thì mỗi người đều phải để dành cho chính mình một khoản tiền để đối phó với Bệnh. Nếu để dành đều đặn thì đến khi Lão cũng đã có một số tiền lớn. Nhưng rất nhiều người chưa kịp để dành xong thì Bệnh đã đến, lúc đó có một số tiền bảo hiểm lớn thì tốt biết mấy!

Về bệnh tật và tai nạn thì người làm công đã có bảo hiểm y tế bắt buộc, người làm nghề tự do có thể mua bảo hiểm y tế tự nguyện. Tuy nhiên bảo hiểm y tế của nhà nước không chi trả đủ cho mọi thiệt hại. Những thiệt hại không được chi trả như giảm sút thu nhập trong và sau khi điều trị thì người bệnh và gia đình vẫn phải tự chịu, chưa kể BHYT không chi trả 100% chi phí điều trị (phần lớn người tham gia BHYT nhà nước chỉ được trả 80% chi phí và mỗi lần không quá 40 tháng lương tối thiểu), hoặc thiệt hại nghiêm trọng hơn là qua đời hoặc mất khả năng lao động do bệnh tật, tai nạn.

Để bổ sung cho BHYT nhà nước thì có thể mua thêm:

Page 27 of 46

BHYT từ các công ty BH phi nhân thọ như Bảo Việt, để bù đắp phần chi phí điều trị mà BH y tế nhà nước chưa trả hết

bảo hiểm tai nạn và tử vong, bảo hiểm bệnh nghiêm trọng từ các công ty BH nhân thọ, để bù đắp thu nhập bị mất

Mất thu nhậpNếu Tử đến sau Lão thì chẳng có gì đáng lo, lúc đó người ta đã làm xong những việc cần thiết nhất của cuộc đời như là mua nhà, nuôi con học thành tài. Đáng lo là những người gặp Tử khi chưa kịp làm xong những việc đó, không thể thanh thản ra đi vì không biết con mình sẽ ra sao.Nên có BH tử vong với số tiền bằng tổng các khoản cần chi trong kế hoạch tài chính cộng với ít nhất 5 năm thu nhập của người được bảo hiểm, nên mua BH tai nạn lớn hơn số tiền BH tử vong (vì tai nạn mà không tử vong thì thiệt hại có thể còn lớn hơn tử vong).Các công ty BH nhân thọ có bán BH tử vong và BH tai nạn dưới dạng sản phẩm bổ trợ với mức phí rất thấp, ví dụ BH tai nạn 100 triệu đồng chỉ cần đóng 200-400 ngàn đồng/năm tuỳ theo nghề nghiệp có nguy cơ thấp hay cao, BH tử vong 100 triệu đồng chỉ cần đóng 250 ngàn đồng/năm trở lên tuỳ theo tuổi. Gọi là sản phẩm bổ trợ là vì không có giá trị hoàn lại và phải mua kèm với một sản phẩm chính có số tiền bảo hiểm ít nhất bằng 20 hay 25% số tiền bảo hiểm của sản phẩm bổ trợ. Ví dụ: để có BH tai nạn 1 tỉ đồng thì mua kèm với sản phẩm chính 250 triệu đồng.

Bảo hiểm tốn bao nhiêu?

Ví dụ: bạn muốn mua nhà sau 5 năm nữa, với lãi suất tiết kiệm 12%/năm thì bạn đang để dành mỗi tháng 12,25 triệu đồng để có 1 tỉ đồng vào lúc đó. Để bảo vệ kế hoạch đó trước rủi ro mất sớm hay tai nạn thì bạn cần có một số tiền bảo hiểm tử vong 550 triệu đồng và bảo hiểm tai nạn hơn 1,2 tỉ đồng với mức phí khoảng 3,7 triệu đồng/năm, khoảng 2% số tiền bạn tiết kiệm. Chỉ tốn thêm 2% để kế hoạch của bạn chắc chắn hơn trước những rủi ro. Bất kỳ lúc nào trong suốt 5 năm đó, nếu bạn không còn thì số tiền bảo hiểm nhận được đủ cho gia đình bạn có nhà đúng vào năm thứ 5.

Nếu bạn đang trả nợ góp thì cũng dùng bảo hiểm để bảo vệ kế hoạch trả nợ của bạn, thêm vài phần trăm để bảo đảm rằng món nợ được trả dù cho có chuyện gì xảy ra; đừng để người thân của bạn rơi vào tình trạng vừa mất đi thân nhân vừa gồng mình trả nợ.

Tương tự như vậy, nếu bạn dự định để dành 2,5 tỉ đồng cho con du học sau 15 năm nữa, mỗi tháng bạn để dành 5 triệu đồng. Để chắc chắn có số tiền 2,5 tỉ đồng đó đúng lúc dù cho lúc đó bạn không còn bên cạnh con mình, bạn cần số tiền bảo hiểm tử vong khoảng 470 triệu đồng và bảo hiểm tai nạn hơn 500 triệu đồng với mức phí khoảng 2,1 triệu đồng / năm, khoảng 3,5% số tiền bạn tiết kiệm.

Nếu có khả năng thì mua thêm bảo hiểm bệnh nghiêm trọng để bù đắp thiệt hại còn lại sau khi được BH y tế chi trả trong trường hợp mắc những bệnh tốn nhiều tiền.

Sau khi đã chọn những thứ bảo hiểm cần có rồi, bước tiếp theo là sắp xếp độ ưu tiên để chọn mua những thứ hợp với ngân sách gia đình, nếu ngân sách cho phép thì mua hết.

Page 28 of 46

Nhiều người vẫn nghĩ rằng xác suất để rủi ro xảy ra thấp thì không cần bảo hiểm, hoặc không cần số tiền bảo hiểm lớn. Ví dụ: tỉ suất chết ở Việt Nam trong năm 2010 là 6,8‰, và cứ 100.000 dân thì có 29,3 người mắc ung thư gan, tỉ lệ quá nhỏ, có đáng lo không?

Theo tôi thì xác suất và thống kê chỉ để tính thiệt hại trên một số đông người, còn đối với một người cụ thể, tôi hoặc bạn, thì chỉ có khả năng nhận 100% thiệt hại hoặc là 0%. Nói cụ thể hơn, việc tôi còn sống mạnh khoẻ nuôi con đến khi chúng học xong chỉ có hai khả năng là có hoặc không. Nếu ngày mai tôi không còn nữa thì các con tôi không có 1 tỉ đồng để ăn học đến khi có nghề để sống, chứ không phải là gia đình tôi mất 6,8‰ của 1 tỉ đồng. Hoặc tuần sau tôi đi khám sức khoẻ có phát hiện ra ung thư gan hay không, câu trả lời chỉ là có hoặc không. Nếu có thì tôi tốn 300 triệu đồng để chữa chứ không phải 300.000.000*29,3/100.000 = 87.900 đồng.

Vậy mỗi ngày tôi để ra 10.000 đồng để khi tôi không còn thì các con tôi có 1 tỉ đồng ăn học. Nếu tôi vẫn mạnh khoẻ đến 20 năm sau thì tôi hạnh phúc khi biết rằng 10.000 đồng của tôi đã góp thành hàng tỉ đồng cho những gia đình không may khác. Số tiền mua bảo hiểm có hai tác dụng: bảo vệ tương lai gia đình và giúp đỡ người khác. Người mua bảo hiểm thường xuyên đóng góp cho quĩ từ thiện, không cần đợi đến đợt vận động, không cần xem báo để tìm những hoàn cảnh khó khăn.

Lời kết

Xin trích lời bài hát Nếu như anh không về để nhắc lại hình ảnh còn lại sau khi một người ra đi.

Người rời xa để lại nỗi đau

Nếu như anh không về, ngày mai em phải làm sao

Nếu như anh không về, đời em mây đen phủ kín

Lời bài hát tả hoàn cảnh đầy xúc động của một người sau khi đã mất một người thân yêu. Nhưng nếu ngoài sự mất mát đó, người ở lại còn phải gánh luôn trách nhiệm nuôi dạy con cái, trang trải các khoản nợ để lại nữa thì nỗi đau càng lớn hơn nữa.Bạn có muốn rơi vào hoàn cảnh mình thì nằm bất động, người thân đứng bên cạnh đưa tay nhận những món nợ ân tình từ người khác để lo cho mình? Chắc chắn là không.Bạn có muốn để lại nỗi đau cho người thân yêu của mình không? Chắc chắn là không.Bạn có thể chắc chắn tránh được việc ra đi bất ngờ không? Chưa chắc.Bạn hãy chuẩn bị tốt để có thể sẵn sàng ra đi mà để lại ít đau đớn nhất cho những người thân yêu của mình.

Page 29 of 46

Để tiền vào đâu

Hẳn là những người có tiền tiết kiệm đang băn khoăn không biết sắp tới nên đưa tiền vào đâu trong tình hình lãi suất huy động vốn ở ngân hàng đang giảm dần.

Những người chưa có tiền tiết kiệm thì nên đọc bài tại sao cần phải tiết kiệm.

Lý thuyết

Tôi chia sẻ với các bạn những kiến thức tôi đã học được, gồm những ý chính sau:1. trong thời hạn dài thì bất động sản và cổ phiếu sinh lợi nhiều hơn gửi ngân hàng2. đầu tư vào cổ phiếu theo đúng nguyên tắc thì mới ít rủi ro, các nguyên tắc đó là: phải

có kiến thức, không chạy theo đám đông, không dùng vốn vay3. đầu tư cổ phiếu đều đặn , thường xuyên sẽ cho kết quả tốt hơn đầu tư ngẫu hứng

Tôi tin rằng không ai phản đối một nửa của điều 1: trong thời hạn dài thì bất động sản sinh lợi nhiều hơn gửi ngân hàng. Tuy nhiên nhiều người không có khả năng đầu tư bất động sản, và khi cần tiền thì không dễ đưa bất động sản thành tiền mặt đúng lúc và đúng số tiền đang cần (tính thanh khoản thấp).

Một nửa còn lại của điều 1, trong thời hạn dài thì cổ phiếu sinh lợi nhiều hơn gửi ngân hàng , chỉ đúng khi phải làm theo điều 2 và 3.

Vì sao cổ phiếu sinh lời nhiều hơn gửi ngân hàng?Thông thường thì doanh nghiệp vay tiền từ ngân hàng, doanh nghiệp phải kinh doanh với lợi nhuận cao hơn lãi vay ngân hàng thì mới tồn tại được. Ngân hàng vay tiền của người tiết kiệm để cho doanh nghiệp vay, lãi suất cho doanh nghiệp vay phải cao hơn lãi suất trả cho người tiết kiệm thì ngân hàng mới tồn tại. Như vậy nếu ta đưa tiền thẳng vào doanh nghiệp qua cổ phần thì tiền đó sẽ sinh lời nhiều hơn đưa vào ngân hàng. Đó là những lúc bình thường, còn ở Việt Nam trong những năm 2009-2011 thì không bình thường nên lãi gửi tiết kiệm cao hơn lợi nhuận từ cổ phiếu. Và tình hình tiết kiệm lãi suất cao bất thường đó đã chấm dứt.

Vậy tại sao nhiều người lỗ khi mua cổ phiếu?Người ta lỗ vì muốn kiếm lời ngay và không theo hai điều 2 và 3. Nếu công ty hoạt động tốt thì tài sản của công ty sẽ tăng và giá trị của mỗi cổ phần sẽ tăng trong dài hạn, nhưng trong từng giai đoạn sẽ có lúc giá cổ phiếu cao hơn hoặc thấp hơn giá trị của cổ phần như trong hình minh hoạ. Nếu mua và bán cổ phiếu trong thời gian ngắn có thể bị lỗ, tôi cũng đã từng bị lỗ như vậy.

Khi đã xác định được mục tiêu là đầu tư cổ phiếu lâu dài để có lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm ngân hàng rồi thì việc phải làm là tích luỹ thật nhiều cổ phiếu tốt để 10-20-30 năm sau bán đi lấy tiền dùng. Với một số tiền nhất định, muốn có nhiều cổ phiếu hơn thì hãy mua vào khi giá cổ phiếu xuống.

Nhà đầu tư cần có đủ kiến thức để chọn được các cổ phiếu tốt. Cổ phiếu tốt là cổ phiếu của những công ty tốt nhưng giá chưa quá cao. Công ty tốt là công ty tăng trưởng tốt.

Thực tế

Phần tiếp theo là kinh nghiệm thực tế của tôi để đối chiếu với những điều trên.

Page 30 of 46

Tôi bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán từ năm 2003, cho tới nay tôi vẫn tự xem mình không có đủ kiến thức về thị trường chứng khoán, nhưng tôi không chạy theo đám đông và không dùng vốn vay.

Tôi bắt đầu mua cổ phiếu CII từ năm 2002, giữ nguyên số lượng cổ phiếu đến khi CII lên sàn. Năm 2006 thì tôi bán gần hết để dùng tiền vào việc khác, lời 185%, từ 50 triệu đồng thu lại hơn 140 triệu đồng. Thời gian 2003-2006, tôi chỉ đưa thêm một ít tiền vào cổ phiếu trên sàn, mặc dù không chạy theo đám đông nhưng cũng không ít lần tâm lý dao động nên mua bán không đúng lúc và mua phải những cổ phiếu không tốt, đến năm 2006 thì tôi bán gần hết để dùng tiền vào việc khác. Kết quả của giai đoạn này lời khoảng 77%.

Từ năm 2008, tôi bắt đầu đưa tiền trở lại mua cổ phiếu, vẫn không có kiến thức đầy đủ. Theo lời khuyên của một người bạn, tôi mua cổ phiếu của Eximbank, thỉnh thoảng có mua thêm và không bán ra cho tới lúc này. Theo cảm tính, tôi mua cổ phiếu của Vinamilk, thời gian đầu có bán ra do tâm lý dao động, sau đó chỉ mua thêm và không bán nữa. Từ tháng 7/2011, tôi bắt đầu mua vào cổ phiếu Sacombank, chỉ mua từng chút, không bán ra.

Kết quả tới nay tôi lời 114% trên số cổ phiếu Eximbank, lời 79% trên số cổ phiếu Sacombank, lời 94% trên số cổ phiếu Vinamilk.

Mặc dù tỉ lệ lợi nhuận từ các cổ phiếu đó khá cao nhưng do không đủ tự tin nên tôi không dám đưa nhiều tiền vào đó, lợi nhuận tính thành tiền không nhiều. Hiện nay cổ phiếu chỉ chiếm khoảng 8% tổng tài sản của tôi, còn đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng chỉ chiếm khoảng 4% tổng tài sản, phần lớn còn lại là căn nhà đang ở và tiền gửi tiết kiệm.

Ngoài số cổ phiếu trên, tôi còn tham gia kế hoạch bảo hiểm và đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng của Manulife từ tháng 11/2008. Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng cũng hoạt động giống như cổ phiếu nhưng được các chuyên viên quản lý, phần lớn tiền trong quỹ được đầu tư vào cổ phiếu tốt trên thị trường chứng khoán (kể cả cổ phiếu của các công ty bất động sản), trái phiếu, gửi ngân hàng theo những tỉ lệ khác nhau.

Lúc giá lên cao nhất vào tháng 10/2009 thì quĩ đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng lời đến 100% sau 8 tháng. Nhưng do tâm lý dao động, cuối năm 2011 tôi không đóng thêm tiền khi thấy giá xuống thấp (do sợ rằng nó còn xuống nữa), nên bây giờ khi giá tăng lên tôi chỉ lời có 1,35% (sau khi trừ các chi phí quản lý và bảo hiểm). Từ đầu năm 2012 đến cuối Tháng 5/2012, giá Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng tăng gần 30%. Nếu đã đóng thêm tiền vào lúc giá thấp thì bây giờ tôi lời nhiều hơn.

Đây là đồ thị giá các đơn vị quĩ Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng so với thị trường chứng khoán. Đồ thị này cho thấy sử dụng quyền chuyển đổi vốn giữa các quĩ có thể đem lại lợi nhuận tốt hơn mức trung bình của thị trường chứng khoán. Khi thị trường đang lên, chuyển tiền sang quĩ Tăng Trưởng; khi thị trường đang xuống, chuyển tiền từ quĩ Tăng Trưởng sang quĩ Cân Bằng.

Từ kinh nghiệm của mình, tôi tin rằng những điều 1, 2, 3 ở trên là đúng. Tôi cho rằng mình thật may mắn khi không có đủ kiến thức mà lời từ các cổ phiếu EIB, VNM, STB. Sắp tới tôi sẽ tăng tỉ lệ tiền đặt vào Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng để:

không phụ thuộc nhiều vào yếu tố may mắn nữa tận dụng khả năng đầu tư chuyên nghiệp và số vốn lớn của công ty quản lý quỹ để hạn

chế khả năng thua lỗ dễ dàng tối đa hoá lợi nhuận có thể rút tiền ra bất kỳ lúc nào (dễ hơn bán cổ phiếu) thêm một số tiền bảo hiểm cho gia đình

Tất cả các con số trong bài này được lấy từ các báo cáo của chương trình gnucash trên số liệu của gia đình tôi.

Page 31 of 46

Mọi người đều ngại đưa tiền vào bảo hiểm nhân thọ vì lợi nhuận thấp, nhưng Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng là một sản phẩm bảo hiểm nhân thọ có thể đem lại lợi nhuận cao hơn gửi ngân hàng. Và nhất là ai cũng có thể đầu tư chứng khoán với một triệu đồng mỗi tháng, lại không mất thời gian tìm hiểu tình hình các cổ phiếu.

Ngoài bất động sản và cổ phiếu ra còn có những cách khác để ích luỹ dài hạn. Các cách đó được so sánh trong bài viết ở đây.

Đầu tư vào cổ phiếu và quĩ đầu tư trong nước còn nhắc nhở tôi dùng hàng Việt Nam. Và tôi cũng biết ơn những người thường xuyên tiêu thụ sản phẩm Vinamilk, Kinh Đô, dùng dịch vụ ngân hàng Eximbank, những người đã đem lại lợi nhuận cho tôi.

Có nên đưa tiền vào thị trường chứng khoán Việt Nam lúc này không?

Mọi người đều muốn đưa tiền vào thị trường chứng khoán lúc giá cổ phiếu thấp nhất rồi nhìn nó lên giá. Nhưng bạn có biết chính xác lúc nào giá thấp nhất không? Nếu không biết thì hãy dùng phương pháp bình quân giá cổ phiếu để đưa tiền vào đầu tư thay vì ngồi đợi giá xuống thêm, lỡ giá không xuống thêm mà tăng lên thì có uổng không! Tham gia Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng là làm theo phương pháp bình quân giá cổ phiếu đó. Giá cổ phiếu có xuống, bạn lỗ ít hơn là đưa hết một đống tiền vào ngay một lúc. Giá cổ phiếu không tăng, bạn không bị lỗ.Tham gia Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng giống như là bạn mở một doanh nghiệp kinh doanh đa ngành mà:

chỉ cần chừng 6 triệu đồng vốn ban đầu,  chi phí cố định mỗi tháng chỉ có 25 ngàn đồng, tiền trả lương cho nhân viên tuỳ theo khả năng của bạn, từ 1 triệu đồng / tháng trở lên

là được rồi tiền lương trả cho nhân viên không mất đi mà được tích luỹ lại được những chuyên viên ở những trung tâm tài chính lớn của thế giới quản lý tiền nhất là bạn không tốn thời gian điều hành doanh nghiệp

Cuối năm 2012 xem lại sổ gnucash, lợi nhuận trong năm của rổ cổ phiếu của tôi là 32,17%, so với năm 2011 là 9,65%, lợi nhuận của rổ Maxx - PLTV của tôi là 22,73% so với năm 2011 là -19,94%.

Kết quả tính tới ngày 25/8/2014 quĩ đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng Manulife: lời 99,8% so với đầu năm 2012, 60,2% so với đầu năm 2013, hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng rất nhiều.

Page 32 of 46

Những cách đầu tư

Đầu tư là một cách tăng thu nhập. Tuy nhiên chữ đầu tư được dùng trong rất nhiều cách, có những cách dùng sai gây hiểu lầm, làm cho nhiều người sợ đầu tư. Hãy cùng tìm hiểu các cách đó.

1. Đầu tư trực tiếp: người có tiền đứng ra lập doanh nghiệp sản xuất/dịch vụ/thương mại, điều hành doanh nghiệp đó để đồng tiền được sinh sôi ra. Qui mô doanh nghiệp có thể từ nhỏ đến rất lớn. Hoạt động của doanh nghiệp có thể là sản xuất hàng hoá, cung cấp dịch vụ, thương mại (bán sỉ, bán lẻ), xây dựng.Để đầu tư trực tiếp thành công cần có những kỹ năng điều hành doanh nghiệp, nhìn thấy cơ hội... Chỉ có 5% dân số thế giới là chủ doanh nghiệp thành công. Nếu không có đủ kỹ năng để đầu tư trực tiếp thì cũng có thể tăng thu nhập bằng những cách đầu tư gián tiếp sau đây. Và những chủ doanh nghiệp thành công chắc chắn cũng đầu tư gián tiếp, do đó mọi người đều cần có đầu tư gián tiếp.

2. Đầu tư gián tiếp: hùn vốn vào một doanh nghiệp đang hoạt động. Nếu doanh nghiệp đó là công ty cổ phần thì vốn được qui ra thành các cổ phiếu. Nếu cổ phiếu đó được niêm yết trên thị trường chứng khoán thì người đầu tư có thể chọn mua cổ phiếu và bán cổ phiếu dễ dàng.

3. Uỷ thác đầu tư: nhiều người muốn đầu tư gián tiếp nhưng không biết nên đầu tư vào doanh nghiệp nào thì có thể nhờ các tổ chức tài chính. Hợp đồng uỷ thác đầu tư thường có kỳ hạn một vài năm, bên có tiền sẽ nhận được lợi nhuận cao hơn hoặc bằng lãi suất tiết kiệm ở ngân hàng, ngoài lợi nhuận cam kết đó, nếu việc đầu tư sinh lợi nhiều thì khoản lợi hơn dự kiến đó sẽ được chia giữa bên có tiền và tổ chức thực hiện đầu tư. Lợi nhuận được trả hàng năm, không thể chấm dứt hợp đồng rút vốn trước hạn.

4. Quĩ đầu tư : Những tổ chức tài chính có vốn và biết đầu tư nhưng muốn tăng số vốn lên nhiều lần để có cơ hội đầu tư tốt hơn sẽ lập quĩ đầu tư. Tiền góp vào quĩ đầu tư được qui thành các đơn vị quĩ giống như cổ phiếu. Những người muốn đầu tư gián tiếp nhưng không biết nên đầu tư vào doanh nghiệp nào và không muốn bị ràng buộc thời hạn uỷ thác đầu tư thì có thể mua đơn vị quĩ. Quĩ đầu tư không chia lãi như uỷ thác đầu tư, lợi nhuận của quĩ đầu tư thể hiện qua sự tăng giá của đơn vị quĩ. Người sở hữu đơn vị quĩ có thể bán đơn vị quĩ để lấy tiền bất kỳ lúc nào.

Page 33 of 46

Phần lớn những người tôi đã tiếp xúc đều chỉ nghĩ đến một loại đầu tư là đầu tư trực tiếp và luôn luôn lo ngại đưa tiền cho một tổ chức khác sinh lợi (trừ ngân hàng). Đó là một quan niệm khá cũ, không còn thích hợp với xã hội hiện đại.

Ngoài các cách trên thì từ đầu tư còn được dùng trong những trường hợp khác:1. đầu tư lướt sóng: mua những cổ phiếu hay nhà đất có khả năng lên giá trong thời gian

ngắn, rồi bán ra ngay khi giá lên2. đầu tư ngoại tệ: mua một loại ngoại tệ có khả năng lên giá trong thời gian ngắn, rồi bán

ra ngay khi giá lên; hoặc ngược lại bán ngoại tệ khi thấy có khả năng giá giảm, rồi mua lại ngay khi giá giảm

3. đầu tư giao dịch hàng hoá: mua vàng hay bạc khi nó có khả năng lên giá trong thời gian ngắn, rồi bán ra ngay khi giá lên; hoặc ngược lại bán vàng hay bạc khi thấy có khả năng giá giảm, rồi mua lại ngay khi giá giảm

Thực ra ba trường hợp trên là những hoạt động đầu cơ chứ không phải đầu tư. Đầu cơ là kiếm lời nhanh chóngnhờ lợi dụng sự biến động của thị trường.

Cái hại của đầu cơ là nó thường được dùng kèm với đòn bẩy để tăng lợi nhuận. Ví dụ: một người đầu cơ vàng có vốn 50 triệu đồng được sàn giao dịch cho vay thêm thành 5000 triệu đồng để mua 100 cây vàng với hy vọng vài giờ sau hay vài ngày sau vàng lên giá 1% để bán đi thu về 5050 triệu đồng, lời 50 triệu đồng từ số vốn thật 50 triệu đồng sau một thời gian rất ngắn. Nhưng nếu vàng không lên giá mà giảm giá 1% thì sàn giao dịch sẽ bán ngay 100 cây vàng để thu hồi khoản cho vay 4950 triệu đồng, người đầu cơ mất vốn.

Ở Việt Nam có nhiều người tham gia đầu cơ trên các sàn giao dịch ngoại hối hay vàng ở nước ngoài qua Internet. Để giảm bớt rủi ro, họ không dùng đòn bẩy quá mạnh, nhưng như vậy thì lợi nhuận cũng không cao. Dù sao cũng chỉ tốn công một lần, tại sao không giao dịch với lượng nhiều hơn nữa. Thế là họ nhận uỷ thác, nghĩa là vay tiền người khác để đầu cơ, với hứa hẹn trả lãi cao gấp mấy lần lãi suất huy động vốn của ngân hàng. Nhiều người không biết được việc đầu cơ này rủi ro như thế nào, đã đưa tiền cho người đầu cơ, nhận lãi hàng tháng vài phần trăm, đến một ngày nào đó không liên lạc được với người nhận uỷ thác nữa thì mới  vỡ lẽ ra. Cũng có người biết rằng việc này là rủi ro nhưng vẫn đưa tiền cho vay với hy vọng rủi ro không xảy ra với mình. Việc đoán khả năng tăng giá hay giảm giá của ngoại tệ và vàng rất khó, không ai có thể đoán đúng mãi, chỉ một lần đoán sai cũng đủ làm mất sạch vốn.

Lại có những tổ chức làm đại lý cho các sàn giao dịch ở nước ngoài để mời những người đầu cơ trong nước tham gia, tổ chức đó sẽ được thu phí cho mỗi lần mua bán của người đầu cơ.Đầu cơ vàng và ngoại tệ chỉ là một kiểu cá cược: một số người đoán rằng giá sẽ tăng, một số người đoán ngược lại, ai đoán trúng sẽ được tiền. Hoạt động đó chẳng giúp gì cho nền kinh tế cả. Trong hoạt động đầu cơ, luôn luôn có người thắng và người thua, còn hoạt động đầu tư thì có cơ hội thắng cho tất cả mọi người.

Cũng là đầu cơ vàng và ngoại tệ nhưng các ngân hàng lớn như ANZ, HSBC, Sacombank có cách làm khác, rất thận trọng, gọi là đầu tư có cấu trúc: khi ký hợp đồng và nhận tiền từ khách hàng, ngân hàng chỉ lấy ít hơn x% số tiền đó đem giao dịch vàng hay ngoại tệ, phần còn lại đem cho vay với lãi suất khoảng x%/năm. Như vậy sau một năm thì phần cho vay đã thu hồi lại được bằng số vốn ban đầu, còn phần đem kinh doanh lỡ có mất sạch thì cũng không ảnh hưởng đến vốn của khách hàng. Các ngân hàng lớn chuyên hoạt động tài chính mà còn phải thận trọng như vậy thì làm sao tin được độ tin cậy của mức lời vài % mỗi tháng của những cá nhân, doanh nghiệp nhỏ.

Đầu cơ cổ phiếu ở Việt Nam thì không được cho vay ngay một số tiền lớn như đầu cơ ngoại hối và vàng đã ghi ở trên, nhưng người đầu cơ có cách vay tiền khác. Vài năm trước, người đầu cơ vay tiền từ ngân hàng có thế chấp bằng chính số cổ phiếu đang có.

Page 34 of 46

Ví dụ anh A có 100 triệu đồng, A đem tiền mua cổ phiếu hết, A đoán rằng cổ phiếu này sẽ lên giá trong một thời gian ngắn và lên nhiều hơn lãi vay ngân hàng, A đem số cổ phiếu đó thế chấp ở ngân hàng để lấy ra 80 triệu, rồi lại đem 80 triệu mua cổ phiếu, rồi đem cổ phiếu thế chấp, cứ như vậy thì A đứng tên sở hữu khá nhiều cổ phiếu đồng thời cũng nợ ngân hàng khá nhiều tiền.

Nếu giá cổ phiếu đó lên đúng như A đoán thì A bán đi lấy tiền trả nợ xong còn dư tiền lời, lời nhiều hơn là chỉ mua bán với 100 triệu đồng.

Nếu giá cổ phiếu xuống, giá trị cổ phiếu thế chấp không còn đủ an toàn cho số tiền A nợ, các ngân hàng sẽ đòi A trả bớt nợ, nhưng A đâu còn tiền để trả, buộc các ngân hàng phải đem bán bớt cổ phiếu của A để lấy tiền giảm nợ, hàng loạt các ngân hàng cùng đem bán một loại cổ phiếu sẽ làm giá của cổ phiếu đó giảm thêm, vậy là ngân hàng phải bán thêm… như một vòng xoáy làm cho số cổ phiếu của A cứ giảm dần và giá cổ phiếu cũng giảm đến mức lỗ vốn nặng.

Có trường hợp còn liều lĩnh đem nhà đi cầm cố để vay nặng lãi, khi cổ phiếu xuống giá không thể bán (dù bán lỗ cũng không ai mua) sẽ có đám tới lấy nhà xiết nợ.

Nếu không dùng đòn bẩy thì đầu tư cổ phiếu đúng cách không bao giờ mất vốn, đôi lúc giá cổ phiếu có giảm rồi sẽ lên lại, về dài hạn sẽ lời.

Chữ đầu tư còn được dùng để lừa những người thiếu thông tin như trường hợp đầu tư đa cấp. Người ta bị dụ đưa tiền cho một tổ chức nào đó để được trả lãi cao, và được khuyến khích mời thêm nhiều người nữa tham gia. Thực chất tiền vốn của người tham gia sau được lấy làm tiền lãi trả cho người tham gia trước. Đến một lúc nào đó, không còn người mới tham gia nữa thì hệ thống sụp đổ, những người tham gia sau cùng sẽ mất tiền. Hoặc nó thêm một kiểu khác tinh vi hơn là tạo cổ phiếu ảo để người ta tranh mua đẩy giá lên. Cổ phiếu ảo là cổ phiếu của những công ty không có thật ở một nước xa xôi nào đó, người mua chỉ biết tên công ty qua Internet, chưa hề thấy sản phẩm của công ty. Cũng có người biết rằng việc này là rủi ro nhưng vẫn đưa tiền vào với hy vọng hệ thống không sụp đổ trước khi mình thu đủ vốn.

Trường hợp này là kiếm tiền bằng cách lừa gạt người khác chứ không phải từ sự biến động của thị trường. Hai ví dụ cho loại lừa đảo này ở Việt Nam là Colony Invest  và UInvest

Để tránh rủi ro thì phải tìm hiểu kỹ xem tiền của mình sẽ đi đến đâu trước khi đưa tiền cho ai đó.

Page 35 of 46

So sánh công cụ tích luỹ dài hạn

Khi chọn một công cụ giữ tiền dài hạn ta phải cân nhắc những yếu tố: trượt giá, an toàn, thanh khoản.

Hầu như ai cũng lo ngại vấn đề trượt giá khi để dành tiền. Trượt giá là một điều khách quan ta phải chấp nhận. Dù muốn hay không ta cũng phải chấp nhận vật giá năm sau cao hơn năm trước không nhiều thì ít. Nếu hôm nay một tô phở giá 50.000 đồng, mười năm sau một tô phở có thể lên đến 100.000 đồng. Như vậy ta phải để dành thứ gì đó mà hôm nay đổi được một tô phở thì 10-30 năm sau phải đổi được ít nhất một tô phở. Tại sao phải để dành lâu như vậy thì được giải thích ở trang này.

Có một thứ không mất giá mà mọi người đều biết, đó là vàng. Vài năm trở lại đây, do sự bất ổn về kinh tế và chính trị trên thế giới, giá vàng tăng lên rất cao làm cho nhiều người nghĩ rằng giá vàng sẽ tăng nhanh hơn mức trượt giá. Nhưng kết quả nghiên cứu của tác giả Stephen Harmston được Hội đồng Vàng Thế giới xuất bản (http://www.spdrgoldshares.com/media/GLD/file/research_study_22.pdf) và được trích dẫn trong bài báo đăng trên VnExpress ngày 27/04/2010 (http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/vi-mo/bi-an-vang-2704911.html) cho thấy giá vàng tính bằng bánh mì hầu như không tăng sau hơn 2500 năm. Áp dụng điều đó ở Việt Nam, giả sử hôm nay một lượng vàng mua được 1.000 tô phở thì 10 hay 30 năm sau nó cũng chỉ mua được 1.000 tô phở. Có lúc vàng tăng giá, có lúc vàng giảm giá rất nhanh, trong khi phở cứ tăng giá từ từ, cuối cùng thì giá vàng qui ra phở gần như không đổi.

Không mất giá là ưu điểm của vàng để chống trượt giá, nhưng khi đưa vào bài toán tích luỹ dài hạn thì vàng có một khuyết điểm là nó không sinh lợi. Ví dụ sau đây sẽ cho thấy khuyết điểm đó ảnh hưởng như thế nào. Giả sử chị A bắt đầu có thu nhập năm 25 tuổi, nghỉ hưu năm 55 tuổi và sống thọ 85 tuổi, chị A có 30 năm kiếm tiền, chi tiêu và để dành vàng, và 30 năm tiêu dần vào số vàng đó. Do vàng không mất giá và cũng không sinh lợi nên số vàng tiêu hết trong 30 năm cuối đời bằng đúng số vàng tiêu trong 30 năm trước đó, nghĩa là mỗi khi chị A kiếm được một chỉ vàng thì được tiêu nửa chỉ và để nửa chỉ lại 30 năm sau mới tiêu. Tỉ lệ tiết kiệm trên thu nhập của chị A phải là 50%. Tỉ lệ đó quá cao, rất ít người có thể làm được như vậy và tất nhiên kế hoạch tích luỹ dài hạn không khả thi. Đó là chưa kể những chi tiêu chăm sóc sức khoẻ sẽ phát sinh ở tuổi già, tỉ lệ tiết kiệm cần tăng lên hơn nữa.

Như vậy tích luỹ vàng không còn hợp trong xã hội hiện đại, khi mà phải cố gắng làm mọi thứ sinh lợi, những thứ bỏ đi mà còn sinh lợi được thì thứ quí như vàng không sinh lợi là rất phí phạm. Vài năm trước, chị A có thể gửi vàng vào ngân hàng để sinh lợi chừng 1%/năm, bây giờ không còn được như vậy nữa. Tích luỹ vàng để sau này dùng cũng giống như con sóc để dành hạt dẻ trong hốc cây, đàn kiến tích trữ thức ăn trong tổ, một hình thức tích luỹ rất sơ khai.

Vậy tại sao có nhiều tổ chức tài chính vẫn giữ vàng?

Các tổ chức tài chính đó giữ vàng để đầu cơ chứ họ không giữ vàng hàng chục năm như chị A. Đầu cơ nghĩa là họ sẽ bán vàng ra khi thị trường khan hiếm vàng và mua vàng vào khi có nhiều người bán. Làm như vậy họ sẽ làm cho vàng sinh lợi. Chị A muốn làm cho vàng sinh lợi cũng phải làm như vậy, nhưng không dễ làm được. Rất nhiều người đã cố đầu cơ vàng nhưng số người thành công không nhiều, đa số không những không lời mà còn lỗ nữa.

Tóm lại, vàng vẫn chưa đủ tốt để tích luỹ dài hạn. Thứ gì có thể tốt hơn vàng trong việc tích luỹ dài hạn? Thứ đó phải tăng giá trị nhanh hơn tốc độ trượt giá. Thứ đó chính là thứ rất bình thường: sổ tiết kiệm có kỳ hạn ở các ngân hàng!

Page 36 of 46

Ngân hàng nhà nước luôn luôn điều chỉnh chính sách sao cho lãi suất huy động tiết kiệm có kỳ hạn 12 tháng trở lên sẽ hơi cao hơn mức trượt giá, khi nhiều khi ít. Khi muốn kiềm chế lạm phát thì lãi suất huy động tiết kiệm sẽ cao hơn nhiều để dân chúng đem tiền gửi vào ngân hàng, tiền mặt trở nên có giá hơn, giảm trượt giá.

Ví dụ hôm nay chị A gửi vào ngân hàng 5 triệu đồng (tương đương 500kg gạo loại 10.000₫/kg) sau một năm chị A có được 5,5 triệu đồng, giả sử gạo tăng giá 8% thì chị A vẫn có thể mua được 500kg gạo và dư ra 100.000₫. Số tiền dư ra sau một năm không nhiều nhưng sau 30 năm thì con số sẽ khác một cách đáng kể. Giả sử trượt giá giữ nguyên 8%/năm và lãi suất huy động giữ nguyên 10%/năm, chị A không cần phải để dành đến 50% thu nhập của mình mua vàng để dùng sau 30 năm mà chỉ cần gửi tiết kiệm 41% thu nhập mỗi tháng.

Lãi suất tiết kiệm cao hơn mức trượt giá có 2% mỗi năm (10% - 8%), số tiền chị A cần phải tiết kiệm đã giảm xuống gần một phần năm (41% / 50%). Nếu chị A có cách làm cho tiền sinh lợi cao hơn so với trượt giá nhiều hơn nữa thì có thể để dành ít hơn, chi tiêu nhiều hơn trong hiện tại, việc tiết kiệm sẽ dễ dàng hơn.

Tính toán này có vẻ không giống với thực tế là những người gửi tiền tiết kiệm VND cứ thấy số tiền của mình nhỏ dần đi. Nguyên nhân của sự khác nhau giữa tính toán và thực tế là người gửi tiền tiết kiệm VND thường lấy tiền lãi ra dùng vì thấy nó lẻ, số tiền gốc gửi lại đương nhiên sẽ kém giá trị hơn năm ngoái vì đã bị trượt giá!

Cách làm cho tiền sinh lợi cao hơn tiết kiệm ở ngân hàng chính là hùn vốn vào doanh nghiệp. Các doanh nghiệp hoạt động tốt như Vinamilk, Masan, Vietcombank hiện có lợi nhuận hàng năm trên 20%, những doanh nghiệp qui mô gia đình còn có mức lợi nhuận cao hơn nữa. Với lợi nhuận 20% thì chị A chỉ cần để dành 12% thu nhập mỗi tháng mà vẫn đủ sống từ năm 55 tuổi đến năm 85 tuổi. Tuy nhiên nếu chọn cách hùn vốn để sinh lợi thì chị A nên hùn vào nhiều doanh nghiệp trong các ngành khác nhau để giảm bớt rủi ro khi một doanh nghiệp gặp khó khăn.

Làm sao chị A có thể hùn vốn vào các doanh nghiệp làm ăn tốt? Để hùn vốn vào các doanh nghiệp gia đình làm ăn tốt thì phải là người thân quen. Để hùn vốn vào Vinamilk, Masan, Vietcombank dễ hơn nhiều, chỉ cần mua cổ phiếu.

Chị A không biết gì về cổ phiếu, không có thời gian làm thủ tục mua cổ phiếu, lại còn phải mua nhiều loại cổ phiếu khác nhau nữa, rồi những lúc cổ phiếu xuống giá thì sao?

Không sao cả. Không biết về cổ phiếu thì bỏ chút thời gian tìm hiểu những khái niệm và nguyên tắc chung, trẻ con các nước công nghiệp hoá còn chơi trò chơi đầu tư cổ phiếu được mà không lẽ chị A không hiểu được. Điều quan trọng là tìm hiểu từ những người hiểu biết, đừng nghe những người không biết nói là để tiền vào cổ phiếu chỉ có nước bán nhà, nhảy lầu tự tử. Những người không biết rõ về cổ phiếu mà cũng tham gia thị trường chứng khoán thì rất dễ bán nhà, nhảy lầu. Những người đã từng bán nhà vì cổ phiếu vẫn chưa chắc là đã biết rõ về thị trường chứng khoán. Do đó đừng nghe những người từng bán nhà vì cổ phiếu, và tất nhiên là không nghe những người đã nhảy lầu vì cổ phiếu (vì có thể họ không nói được nữa).

Chị A cũng không cần phải làm thủ tục mua cổ phiếu, đã có các tổ chức quĩ đầu tư làm giùm và họ luôn luôn chọn mua những cổ phiếu tốt nhất cho chị A. Hàng tháng, chị A chỉ cần lãnh lương ra và gọi ngay cho quĩ đầu tư bảo “Tháng này tôi có 1.200.000₫, hãy đầu tư vào những công ty tốt nhất cho tôi”, quĩ đầu tư cử người đến gặp chị A nhận tiền để đầu tư.

Khi giá cổ phiếu xuống thì sao? Giá cổ phiếu lên xuống là chuyện bình thường, cũng giống như giá vàng. Khi giá vàng xuống thì chị A không có gì phải lo khi biết rằng 30 năm nữa một

Page 37 of 46

lượng vàng vẫn đổi được 1.000 tô phở như hôm nay. Giá cổ phiếu xuống rồi sẽ lên lại và giá nó vẫn tăng dần theo thời gian.Lỡ công ty đó thua lỗ, phá sản thì tiền mua cổ phiếu ra sao? Quĩ đầu tư với nhiều kinh nghiệm và xử lý thông tin chuyên nghiệp sẽ tránh bỏ tiền vào các công ty quản lý kém, và sẽ kịp thời rút tiền ra trước khi công ty thua lỗ, ngoài ra quĩ đầu tư để tiền vào hàng chục công ty thì một công ty tạm thời thua lỗ cũng không làm lỗ nguyên cả quĩ.

Chú ý: quĩ đầu tư không phải là các kiểu đầu cơ vàng và ngoại tệ trên mạng hay rủ rê người ta gửi tiền với lãi suất 3%/tháng, xem thêm bài Những cách đầu tư để phân biệt.

Ngoài cách hùn vốn như trên, cũng còn một cách giữ tiền khác, đó là đất. Tài nguyên đất thì có hạn trong khi nhu cầu của con người cứ tăng mãi cho nên giá của đất tăng không ngừng. Tuy nhiên không phải ai cũng có thể mua đất để làm của để dành được, nhất là những người mới bắt đầu để dành tiền. Và mua đất cũng không đơn giản như hùn vốn vào quĩ đầu tư, cho nên hãy bắt đầu bằng sổ tiết kiệm, quĩ đầu tư rồi tiếp theo là đất, hoặc là đầu tư vào các quĩ đầu tư chuyên về bất động sản.

Cũng có người tin tưởng vào sức mạnh của đô-la Mỹ nên quyết định tích luỹ dài hạn bằng đô-la Mỹ. Nếu giữ đô-la Mỹ trong tủ thì còn dở hơn giữ vàng vì đô-la Mỹ thật sự có mất giá theo thời gian. Nếu gửi tiết kiệm bằng đô-la Mỹ thì dở hơn gửi tiết kiệm bằng tiền Việt Nam vì ngân hàng nhà nước có chính sách bảo vệ tiền Việt Nam. Tóm lại đô-la Mỹ cũng giống như vàng, chỉ thích hợp để đầu cơ chứ không thích hợp để giữ lâu dài. Ngay cả dân Mỹ cũng không gửi nhiều tiền trong các tài khoản tiết kiệm thì dân Việt Nam càng không nên (theohttp://www.statisticbrain.com/american-family-financial-statistics/ trung bình số dư tài khoản tiết kiệm của dân Mỹ chỉ vào khoảng một tháng lương).

Trên đây là phần bàn về khả năng chống trượt giá của các công cụ trong mục đích tích luỹ dài hạn. Chúng ta tiếp tục bàn về tính an toàn hay là rủi ro mất trắng hoặc lỗ nặng của các công cụ. Chúng ta không bàn về những khả năng lỗ nhẹ do biến động nhất thời như giá vàng giảm, giá cổ phiếu giảm... vì những biến động đó được bù trừ trong dài hạn.

Những rủi ro có thể gây mất trắng hoặc lỗ nặng là: lừa đảo, trộm cướp, cháy nhà, thay đổi chính sách, doanh nghiệp phá sản.

Bị lừa là một rủi ro có tính chất chủ quan, người có tiền có thể chủ động tránh bị lừa bằng cách luôn thận trọng khi quyết định đưa tài sản cho người khác, nếu không có đủ thông tin đánh giá đối tác thì có thể chi 1-2% để thuê người chuyên nghiệp đánh giá.

Nếu để tiền, vàng hay ngoại tệ trong nhà thì có nguy cơ mất trắng vì trộm cướp hoặc cháy nhà. Trộm cướp hay cháy nhà không thể làm mất cổ phiếu, đơn vị quĩ đầu tư, đất.

Doanh nghiệp phá sản có thể làm mất trắng hoặc lỗ nặng một loại cổ phiếu, nếu tài sản gồm nhiều loại cổ phiếu hoặc quĩ đầu tư thì sẽ không bị lỗ nặng.

Chính sách thay đổi có thể ảnh hưởng đến giá trị của tất cả mọi thứ đất, vàng, ngoại tệ, cổ phiếu, đơn vị quĩ.

Xếp thứ tự xác suất xảy ra các rủi ro trên từ cao đến thấp như sau:1. trộm cướp2. cháy nhà3. thay đổi chính sách4. phá sản

Page 38 of 46

Bàn về tính thanh khoản hay là khả năng chuyển đổi tài sản tích luỹ thành tiền đúng lúc và đúng số lượng cần thiết thì ta có thể xếp theo thứ tự từ cao đến thấp như sau:

1. vàng, ngoại tệ2. đơn vị quĩ3. cổ phiếu4. đất

Tính thanh khoản sẽ ảnh hưởng đến tính chất dịch chuyển được của tài sản. Giả sử bạn muốn đi định cư ở nước ngoài, bạn muốn đem tài sản theo thì phải chuyển đổi nó thành ngoại tệ.

Kết luận đơn vị quĩ, cổ phiếu và đất là những công cụ tốt để tích luỹ tài sản lâu dài.Kết luận nào cũng có ngoại lệ, Việt Nam trong những năm 2010-2011 là một ngoại lệ khi tiền gửi tiết kiệm sinh lợi cao hơn những công cụ khác, do đó phải luôn luôn linh hoạt đánh giá các công cụ.

Đầu tư cổ phiếu

Trong bài Để tiền vào đâu, tôi có viết rằng đầu tư vào cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng. Vậy ai và khi nào có thể đầu tư vào cổ phiếu?

Có hai trường hợp đầu tư vào cổ phiếu:1. mỗi tháng trích ra một ít tiền từ thu nhập để mua cổ phiếu để thực hiện các kế hoạch

tích luỹ trung và dài hạn, và bán dần cổ phiếu lấy tiền dùng khi đến hạn2. đang có một số tiền lớn trong ngân hàng, muốn chuyển sang cổ phiếu để có lợi nhuận

cao hơn trong dài hạn hoặc trung hạn

(Mua cổ phiếu rồi bán lại sau một thời gian ngắn để kiếm lời không phải là đầu tư cổ phiếu mà là đầu cơ, đầu tư khác với đầu cơ)

Khi mua cổ phiếu, ai cũng muốn mua lúc giá thấp nhất. Nhưng làm sao biết được lúc nào giá thấp nhất, chẳng may mua xong rồi mà giá lại giảm tiếp thì sao?

Có một phương pháp để giảm nguy cơ thua lỗ trong đầu tư cổ phiếu, gọi là phương pháp bình quân giá cổ phiếu(Dollar Cost Averaging, DCA). DCA nghĩa là dùng một lượng tiền bằng nhau mua cổ phiếu vào những thời điểm cách nhau đều đặn. Trường hợp 1 ở trên là  DCA một cách bắt buộc vì mỗi tháng chỉ có một số ít tiền.

Trong bài DCA, tác giả Bill Jones đã so sánh hiệu quả của cách đầu tư DCA với cách đưa hết tiền vào cổ phiếu một lượt (lump-sum). Dưới đây là bản dịch của bài đó.

Phương pháp bình quân giá cổ phiếu chỉ là một phần trong quyết định đầu tư cổ phiếu, một phần quan trọng và khó khăn khác là chọn cổ phiếu tốt. Để tránh rủi ro khi chọn sai cổ phiếu thì những người không chuyên sẽ thuê những chuyên viên tài chính bằng cách đầu tư qua các quĩ đầu tư. Đây là đồ thị giá các đơn vị quĩ Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng so với thị trường chứng khoán.

Đừng DCA quá 12 tháng

Page 39 of 46

Bill JonesTôi là người rất tin tưởng vào ưu điểm của DCA. Tôi thường khuyên những người muốn chuyển tài sản từ tiền sang quĩ đầu tư hãy dùng DCA (trừ khi họ tự tin rằng mình nắm rõ được thị trường). Đặc biệt, nếu bạn vừa nhận được một khoản thừa kế làm tăng tài sản của bạn thêm 50%, bạn nên dùng DCA thay vì đưa hết tất cả vào quĩ đầu tư một lần. Nếu bạn có một số tiền lớn và bạn thật sự muốn đưa vào thị trường cổ phiếu nhưng bạn cảm thấy e ngại vì giá đang quá cao thì bạn nên dùng DCA trong 12 tháng thay vì chờ giá xuống.

Tuy nhiên tôi thấy rằng dùng DCA dài hơn 12 tháng lại là một chiến lược dở. DCA trong một giai đoạn ngắn như là 6 tháng có thể tốt; việc lựa chọn độ dài tuỳ theo mức độ chấp nhận rủi ro và mong muốn lợi nhuận của từng người (6 tháng thì có hơi rủi ro hơn và cũng có thể mang lại lợi nhuận cao hơn về sau).

Tôi so sánh hai chiến lược: LUMP-SUM, bạn đưa ngay một số tiền lớn vào quĩ đầu tư cổ phiếu và DCA-N, bạn đưa 1/N của số tiền vào đầu mỗi tháng vào thị trường cổ phiếu trong N tháng. Tôi dùng số liệu thực trong lịch sử để kiểm chứng kết luận và tôi trình bày bản phân tích đầy đủ về DCA-6, DCA-12, DCA-18, DCA-24 và DCA-36 trong phần phụ lục.

Lý luận

DCA không dành cho những người tự tin là biết chọn thời điểm đầu tư. Người biết chọn thời điểm sẽ đưa ngay một số tiền lớn vào thị trường cổ phiếu vào lúc mà họ đánh giá rằng thị trường sắp đi lên. Và họ rút tiền ra khi họ đánh giá thị trường có vẻ sắp đi xuống. DCA dành cho những người sợ rằng thị trường sẽ sụt xuống bất kỳ lúc nào, nhưng không cảm thấy chắc chắn về sự đánh giá của mình.

Tôi cảm thấy mục đích của DCA là để tránh thiệt hại vì sự sụt giảm mạnh xảy ra sau khi đưa một đống tiền vào. DCA 6 tháng sẽ tốt nếu thị trường đi xuống trong 2-3 tháng đầu, bởi vì một nửa số tiền sẽ được dùng đầu tư khi giá thấp. Nhưng DCA-6 sẽ không hiệu quả khi giá xuống vào khoảng tháng thứ 5-6. DCA-12 cho kết quả tốt khi giá xuống vào khoảng tháng thứ 7-8. Cảm giác của tôi là, ngoại trừ điều trên, thì không có vấn đề gì lớn với DCA vì giả sử giá không xuống trong 8 tháng thì thị trường tăng giá đủ để cho kết quả cuối cùng là lời.

Thêm một điểm nữa là, nếu bạn dùng DCA-24 vào một thời điểm nào đó và thành công, nghĩa là thị trường xuống đáng kể trong 6 tháng đầu, thì khoản lỗ khó được bù lại trong 6 tháng kế. Nhưng như vậy thì một nửa sau của số tiền được đưa vào khi thị trường đã lên cao. Nghĩa là cuộc giải phẫu thành công nhưng bệnh nhân lại chết. Sự thận trọng của bạn là đúng nhưng bạn vẫn lỗ. Như vậy, một cách hợp lý thì DCA không nên dài đến 2-3 năm, thậm chí không nên đến 18 tháng. Thời gian DCA 6-12 tháng có vẻ tốt nhất.

Lịch sử ủng hộ DCA-6 hơn DCA-36

Tất cả những điều trên chỉ là lý thuyết, ý kiến chủ quan dựa trên khái niệm mơ hồ về thị trường cổ phiếu. Cần dùng số liệu lịch sử để thấy các khoảng thời gian khác nhau sẽ cho kết quả như thế nào. Để làm như vậy, tôi định nghĩa một qui trình đầu tư rõ ràng. Ví dụ tôi thực hiện DCA-12 như sau: đưa 1/12 số tiền vào thị trường cổ phiếu trong ngày đầu tiên của tháng đầu tiên, phần còn lại để trong thị trường tiền tệ. Một tháng sau, đưa 1/11 số tiền trong thị trường tiền tệ vào thị trường cổ phiếu, cứ như vậy suốt 12 tháng.

Một cách tương tự: Chia số tiền ban đầu thành N phần bằng nhau. Đưa phần đầu tiên vào thị trường cổ phiếu. Để phần thứ hai trong thị trường tiền tệ một tháng rồi mới đưa nó và lãi của nó sang thị trường cổ phiếu. Để phần thứ ba trong thị trường tiền tệ hai tháng rồi mới đưa nó và lãi của nó sang thị trường cổ phiếu… Như vậy lượng tiền được đưa vào thị trường cổ phiếu tăng đều về số tiền, nhưng chúng bằng nhau khi qui về thời điểm ban đầu (time-value-adjusted).

Page 40 of 46

Câu hỏi: Làm thế nào để đo độ rủi ro mà chúng ta muốn chống đỡ bằng DCA? Tôi hình dung rằng điều cần phải tránh nhất là đưa hết một cục tiền vào thị trường cổ phiếu rồi vài tháng sau thấy rằng giá trị của nó bị giảm. Đương nhiên, khi chúng ta đưa 10.000$ một lúc vào TTCK, chúng ta hy vọng nó sẽ trở thành 11.000$ hay 12.000$ sau một năm. Nếu chỉ được có 10.500$ thì cũng không quá tệ; chúng ta có thể có kết quả tương đương khi để trong thị trường tiền tệ. Nếu cuối cùng vẫn chỉ có 10.000$ thì thật thất vọng và đáng giận, nhưng chúng ta đã biết rằng đầu tư cổ phiếu không phải chắc chắn có lời. Lo sợ, thất vọng, giận dữ, và hối tiếc xảy ra khi chúng ta có được ít hơn con số ban đầu.

Với DCA-36, tôi đã xem lại 493 chu kỳ 36 tháng trong 44 năm (1953-1996). Tôi đã tính được rằng dùng DCA-36 sẽ tốn 7,4% số tiền so với cách đưa ngay một cục tiền.

Nhưng sự tốn kém không phải là yếu tố cần xem xét duy nhất. Chúng ta phải xem xét nguy cơ lỗ. Chú ý: Lợi nhuận TTCK tính ở đây dựa trên lợi nhuận của cac công ty S&P500 với cổ tức được đầu tư trở lại. Lợi nhuận thị trường tiền tệ được tính theo lãi suất kỳ hạn 3 tháng. TTCK tăng khoảng hơn 5% mỗi năm trong 44 năm đó; cách đầu tư DCA-36 làm cho tiền nằm ngoài thị trường chứng khoán trung bình khoảng 17,5 tháng, tức là khoảng 1,5 năm, như vậy cách đầu tư theo kiểu đưa ngay một cục tiền sẽ lợi hơn DCA-36 khoảng 1,5 lần 5%.

Thật không may, không có một con số thật sự tốt để đo độ rủi ro. Tất cả chúng ta đều biết rằng dùng độ lệch chuẩn để đo độ rủi ro khi đầu tư cổ phiếu thì không thật thoả mãn. Vậy cách sau đây cung cấp số liệu thống kê để bạn tự rút ra kết luận về rủi ro và lợi nhuận và chi phí khi dùng DCA.

Chỉ có 30 trong số 493 chu kỳ DCA-36 mà cách đầu tư ngay một cục dẫn đến lỗ. Chúng ta muốn có cách đầu tư tốt hơn trong 30 trường hợp đó. DCA phải cho được kết quả tốt hơn thì mới đáng dùng. Tôi đặt ra một tiêu chuẩn cho hiệu quả của DCA là phải đem lại kết quả cao hơn 5% so với cách đầu tư ngay một cục.Trong 30 trường hợp trên, chỉ có 16 lần DCA cho kết quả tốt hơn 5%. Đi vào chi tiết thì trong 30 trường hợp trên:

7 trường hợp bắt đầu trong khoảng 1/5/1967 tới 1/11/1967, 1 bắt đầu vào 1/12/1968, 22 bắt đầu trong khoảng 1/5/1971 tới 1/2/1973. Chú ý rằng S&P500 lỗ 25,2% trong 3

tháng 7-9 1974.

Trong 22 trường hợp có dính đến 1974 mà cách đầu tư ngay một cục bị lỗ, DCA-36: không giúp nhiều trong 8 trường hợp đầu (lỗ nhiều hơn trong 6 trường hợp, lời hơn

0,2% và 2,1% trong 2 trường hợp), lời hơn 7,7% tới 18,4% trong 8 trường hợp tiếp theo, lời hơn 20,8% tới 27,5% trong 6 trường hợp cuối.

Vậy đây không phải là một cách bảo vệ hiệu quả, xét rằng phải tốn 7,4% số tiền, 14 trong 16 trường hợp lời hơn có liên quan đến mùa hè 1974, hai trường hợp kia thì cách đưa ngay một cục tiền chỉ lỗ có 3,33% và 3,97%. Nói cách khác hiệu quả của DCA-36 để bảo vệ trường hợp lỗ như mùa hè 1974 thì thấp, và không có ích trong những trường hợp khác.Vấn đề chính còn là DCA-36 không làm tốt điều mà người ta mong muốn: nếu bạn dùng DCA-36 và thị trường đột ngột giảm sâu trong 3 hoặc 6 tháng đầu, bạn hả hê nhìn những người đã đưa hết cục tiền vào bị lỗ 15% trong khi bạn không lỗ. Trong 30 tháng kế, bạn từ từ đưa từng khoản tiền nhỏ vào trong khi những người đã đưa ngay một cục tiền vào bắt đầu lời. Rồi khi bạn vừa đưa hết tiền vào, thị trường lại đi xuống. Như vậy có tốt không?

Page 41 of 46

Sự việc hoàn toàn khác khi dùng DCA-6. Tôi xem xét 523 chu kỳ 6 tháng trong 44 năm đó. Cách đưa ngay một cục tiền chỉ tốt hơn có 1,11% so với DCA-6. DCA-6 tốt hơn cách đưa ngay một cục tiền trong 199/523 trường hợp. Còn nữa, ta xét đến rủi ro lỗ lớn.

Có 143 trường hợp cách đưa ngay một cục tiền bị lỗ. Chúng ta muốn có cách đầu tư tốt hơn trong 143 trường hợp đó. Trong 122/143 trường hợp DCA-6 cho kết quả tốt hơn. Chỉ có 56/523 trường hợp DCA cho kết quả tốt hơn 5% so với cách đưa ngay một cục tiền, nhưng 55 trong số đó thì cách đưa ngay một cục tiền bị lỗ. Như vậy DCA-6 giúp ích nhất ở những chỗ người ta cần nhất.

Trong 32 trường hợp mà cách đưa ngay một cục tiền bị lỗ hơn 10%, DCA-6 cho kết quả tốt hơn trong 30 trường hợp, 26 lần tốt nhiều hơn 5%.Trong 3 trường hợp mà cách đưa ngay một cục tiền lỗ hơn 20% thì DCA-6 tốt hơn 6% tới 11%.

Kết luận

DCA-6 giúp đáng kể trong việc tránh lỗ khi đưa ngay một cục tiền vào TTCK rồi lỗ mất hơn 10% trong 6 tháng, có một chi phí nhỏ là 1,11%. Tuy nhiên chỉ có 15 trường hợp DCA-6 tốt hơn từ 10% trở lên so với cách đưa ngay một cục tiền, và trường hợp tốt nhất chỉ hơn 19,9%, bạn đã phải trả 1,11% chi phí để bảo vệ trong 3% số trường hợp. Kết quả không thật xuất sắc.

Trong trường hợp DCA-12 thì khá hơn. Cách đưa ngay một cục tiền lỗ trong 114 trường hợp và DCA-12 khá hơn cách đưa ngay một cục tiền trong 100/114 trường hợp, 64 lần khá hơn 5%, một số lần còn hơn 20%.

Có 40 lần cách đưa ngay một cục tiền lỗ hơn 10%, DCA-12 khá hơn 39/40 trường hợp. Một nhược điểm là dùng DCA-12 tốn trung bình 2,5%, nghĩa là bạn sẽ bớt lỗ khi cách đưa ngay một cục tiền bị lỗ và bớt lời khi cách đưa ngay một cục tiền được lời. Đó chính là mục đích của DCA.

Vì tôi đã định nghĩa hiệu quả là khi DCA hơn cách đưa ngay một cục tiền tối thiểu 5% trong những trường hợp mà cách đó lỗ, chúng ta thấy:

DCA-6 hiệu quả trong 55/143 trường hợp, DCA-12 hiệu quả trong 64/114 trường hợp, DCA-18 hiệu quả trong 46/77 trường hợp, DCA-24 hiệu quả trong 31/45 trường hợp, và DCA-36 hiệu quả trong 16/30 trường hợp.

Như vậy DCA-12 cho số trường hợp hiệu quả cao nhất, DCA-6 thì ít tốn kém hơn và cho số trường hợp hiệu quả cao thứ hai.

Chú ý 1: Những kết quả này dẫn đến một điều rằng thời điểm tốt nhất cho những người DCA theo quý là lần chuyển tiền cuối cùng nên làm sau lần đầu 6-12 tháng. Như vậy sẽ có 3-5 lần chuyển tiền cách nhau một quý.

Chú ý 2: Nếu bạn đưa tiền vào TTCK vài trăm đô la mỗi tháng, theo kiểu DCA bắt buộc, thì không trong phạm vi của bài này. Tôi thì thích gửi tiết kiệm ngắn hạn rồi mỗi 6 tháng chuyển hết sang TTCK, như vậy sẽ đỡ tốn công ghi sổ, nhưng cũng làm giảm lợi nhuận một chút.

Chú ý 3: DCA chỉ có ích khi chuyển từ tiền hay trái phiếu sang cổ phiếu. Nếu bạn chuyển từ cổ phiếu này sang cổ phiếu khác thì DCA không ích gì.

Page 42 of 46

Kết luận của tôi là DCA trong 6 tới 12 tháng là tốt nhất, và nếu chỉ chuyển không quá 5% tài sản (vì trong trường hợp xấu nhất chỉ lỗ chừng 1%). Nếu bạn chuyển 30% tài sản hay hơn từ tiền sang cổ phiếu, bạn có thể làm dài hơn nhưng đừng dài hơn 18 tháng.

Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng

Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng là dịch vụ quĩ đầu tư của Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Manulife Việt Nam. Mục tiêu của quĩ đầu tư này là trong dài hạn sẽ sinh lợi cao hơn gửi tiết kiệm ngân hàng. Quĩ đầu tư này thích hợp với mục tiêu tích luỹ tiền cho tương lai xa, từ 10 năm trở lên. Những người không có thời gian tìm hiểu hàng trăm loại cổ phiếu trên thị trường chứng khoán vẫn có thể có lợi nhuận từ quĩ đầu tư cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng.Năm 2008, Manulife Việt Nam dùng một số vốn riêng 150 tỉ đồng để đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu. Khách hàng sẽ tham gia góp thêm vốn vào để được hưởng những ưu thế:

vốn lớn, đội ngũ chuyên viên đầu tư giỏi, thông tin thị trường được chia sẻ với các trung tâm đầu tư Manulife khác trên thế giới.

Với số vốn lớn thì có thể đầu tư vào khoảng 20 mã cổ phiếu tốt do đội ngũ chuyên viên chọn ra từ vài trăm mã cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Khi đầu tư vào nhiều mã cổ phiếu thì biến động giá của một cổ phiếu sẽ không ảnh hưởng nhiều đến toàn bộ quĩ, cách này gọi là chia trứng ra nhiều giỏ. Với số vốn lớn, các chuyên viên có thể tiếp cận thẳng với thông tin hiếm từ các công ty, có thể thoả thuận mua cổ phiếu với giá tốt hơn mua lẻ.

Maxx - PLTV đầu tư dài hạn vào các công ty tăng trưởng tốt trên thị trường chứng khoán như Vinamilk, Masan, Dược Hậu Giang… Ví dụ: Vinamilk tăng khoảng 20%/năm.

Manulife chia Maxx - PLTV ra làm ba quĩ cho khách hàng lựa chọn và quyết định chuyển tiền giữa các quĩ theo mục đích của từng khách. Ba quĩ đó là:

quĩ Tăng Trưởng: đầu tư 70-100% tiền vào cổ phiếu, phần còn lại để vào trái phiếu quĩ Phát Triển: đầu tư 50-80% tiền vào cổ phiếu, phần còn lại để vào trái phiếu quĩ Cân Bằng: đầu tư 40-60% tiền vào cổ phiếu, phần còn lại để vào trái phiếu

Trái phiếu có lợi nhuận ổn định, có thể cao hơn lãi tiết kiệm ở ngân hàng đôi chút.  Cổ phiếu có thể cho lợi nhuận cao nhưng không ổn định.

Khách hàng có thể đặt tiền vào 1 đến 3 quĩ trên, theo tỉ lệ tuỳ ý, được chuyển tiền từ quĩ này sang quĩ khác bất kỳ lúc nào.

Tiền của khách hàng đóng vào, (sau khi trừ phí ban đầu trong 3 năm đầu tiên) sẽ được đổi thành đơn vị quĩ. Số đơn vị quĩ của mỗi khách hàng được tính lẻ đến một phần mười ngàn.Khi khách hàng cần tiền thì đổi từ đơn vị quĩ thành tiền theo giá mới nhất. Khách hàng có thể rút tiền ra bất kỳ lúc nào. Đồ thị giá đơn vị quĩ của ba quĩ trên cho thấy hiệu quả đầu tư của quĩ Maxx - PLTV tốt hơn chỉ số VN-Index.

Hoạt động của Maxx - PLTV rất minh bạch: Tổng số đơn vị của mỗi quĩ trong ba quĩ trên là luôn luôn được xác định, số đơn vị

tăng khi khách hàng nộp thêm tiền vào, giảm khi khách hàng rút tiền ra, hoặc tăng giảm khi khách hàng chuyển từ quĩ này sang quĩ khác.

Thứ Hai hàng tuần, ngân hàng HSBC đóng vai trò giám sát sẽ tính tổng tài sản của từng quĩ từ tổng số cổ phiếu, trái phiếu và giá giao dịch mới nhất của từng cổ phiếu, trái phiếu, các khoản tiền gửi ngân hàng, trừ đi chi phí quản lý quĩ, chia tổng tài sản

Page 43 of 46

cho số đơn vị đang có trong quĩ sẽ ra giá Manulife mua lại đơn vị quĩ từ khách hàng, giá này tính lẻ đến một phần ngàn đồng Việt Nam.

Khách hàng mua đơn vị quĩ từ Manulife sẽ chịu một khoản chênh lệch 5% cao hơn giá Manulife mua ở trên. Nghĩa là khi khách hàng đầu tư vào Maxx - PLTV sẽ tốn 5% chi phí, giống như mua vàng thì chịu chênh lệch giá mua và giá bán, mua nhà đất thì tốn phí trước bạ, thuế thu nhập cá nhân…

Hàng tháng khách hàng trả phí quản lý hợp đồng 25 ngàn đồng, phí này được trả bằng cách trừ vào một số lẻ đơn vị quĩ.

Mỗi khách hàng có một tài khoản là số đơn vị quĩ của riêng khách hàng đó trong 3 quĩ trên

Do đây là sản phẩm của công ty bảo hiểm nên nó có luôn tính bảo hiểm tử vong. Số tiền bảo hiểm tử vong khoảng gấp 10 lần số tiền đóng mỗi năm. Hàng tháng khách hàng sẽ trả một khoản phí bảo hiểm rủi ro tử vong, phí này thay đổi theo tuổi của khách hàng và tỉ lệ với số tiền bảo hiểm cho khách, khoảng vài chục ngàn đồng / tháng cho số tiền bảo hiểm 100 triệu đồng, phí được trừ vào tài khoản đơn vị quĩ của khách. Phí bảo hiểm rủi ro này dùng để lập quĩ chi trả cho những khách hàng bị tử vong. Trong năm đầu tiên, khách hàng được miễn phí bảo hiểm rủi ro này mà vẫn được bảo hiểm.

Khi khách hàng rút hết tiền, hoặc trừ phí hàng tháng đến mức không còn tiền thì hợp đồng chấm dứt. Khi còn tiền thì hợp đồng còn duy trì đến năm 99 tuổi.

Dùng Maxx - PLTV như thế nào?

Trường hợp khách hàng dùng Maxx - PLTV để tích luỹ tiền hàng tháng

Khách hàng sẽ dự tính số tiền mình sẽ đầu tư lâu dài và liên tục hàng tháng là bao nhiêu. Từ con số, đó tư vấn viên sẽ giúp khách hàng chọn một mức cam kết đầu tư tối thiểu hàng tháng, khoảng ⅙ đến ⅓ số trên, không nhỏ hơn một triệu đồng. Khi ký hợp đồng, khách hàng sẽ được bảo hiểm tử vong khoảng 100 lần mức cam kết hàng tháng đó.

Hàng tháng khách hàng đóng vào số tiền cam kết đầu tư tối thiểu và đóng thêm (nếu có). Mỗi năm, khách hàng có thể đóng thêm gấp 10 lần số tiền cam kết đầu tư tối thiểu hàng năm, khách hàng nên chia số tiền đóng thêm ra nhiều đợt, đóng cách nhau đều đặn theo phương pháp bình quân giá cổ phiếu. Toàn bộ tiền đóng thêm sẽ được đổi thành đơn vị quĩ. Để lợi nhuận sinh ra bù lại những khoản phí quản lý hợp đồng thì khách hàng nên đóng thêm phí để cho số dư tài khoản trong năm đầu lớn hơn 5 triệu đồng.

Khách hàng có thể yêu cầu tăng/giảm số tiền cam kết đầu tư tối thiểu hàng tháng tuỳ theo tình hình tài chính gia đình, có thể tạm ngưng đóng tiền mà vẫn được bảo hiểm và nhận lợi nhuận.

Trường hợp khách hàng chuyển một phần tiền từ tiết kiệm ở ngân hàng sang Maxx - PLTV

Số tiền cần chuyển sang Maxx - PLTV được chia làm 15-18 phần bằng nhau; 11 phần được đưa vào quĩ Maxx - PLTV trong 11 tháng liên tiếp theo kiểu DCA, số còn lại được giữ ở ngân hàng để rút dần hàng tháng chuyển vào Maxx - PLTV trong năm thứ hai.

Tuỳ theo tình hình thị trường chứng khoán, khách hàng có thể yêu cầu chuyển tiền giữa 3 quĩ. Khi giá cổ phiếu đang tăng mạnh thì chuyển tiền vào quĩ Tăng trưởng, khi giá cổ phiếu không tăng hoặc giảm thì chuyển tiền vào quĩ Cân bằng.

Page 44 of 46

Mọi giao dịch với quĩ Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng rất thuận tiện cho khách hàng, phần lớn được thực hiện tại địa điểm và theo thời gian của khách hàng.

Tóm lại

Dùng Maxx - PLTV có những lợi điểm: không cần nhiều tiền, mỗi tháng gửi một triệu đồng là được rồi khả năng sinh lợi cao hơn gửi ngân hàng, do đầu tư vào các công ty tốt không tốn công tìm hiểu từng công ty để chọn mã cổ phiếu, đã có chuyên viên làm có thể rút tiền bất kỳ lúc nào, không phải đợi khớp lệnh như mua bán cổ phiếu từng khách hàng có thể đa dạng hoá đầu tư với số vốn nhỏ, không thể làm như vậy khi

trực tiếp mua bán cổ phiếu có quyền chuyển quĩ để tối ưu hoá lợi nhuận không phải nộp thuế thu nhập cá nhân như khi bán bất động sản, cổ phiếu, khi nhận cổ

tức

Khách hàng chịu những thứ phí:1. phí bảo hiểm rủi ro để chia sẻ rủi ro tử vong giữa những người cùng tham gia bảo hiểm2. phí quản lý hợp đồng: 25 ngàn đồng / tháng3. phí quản lý quĩ: 2% giá trị tài khoản / năm (được tính vào giá đơn vị quĩ mỗi tuần)4. phí ban đầu trong 3 năm đầu tiên (được hoàn lại gấp đôi vào năm thứ 15, tương đương

với lãi suất 5%/năm trong suốt 15 năm)5. phí chuyển đổi quĩ 50 ngàn đồng / lần, từ lần chuyển quĩ thứ ba trong năm, hai lần đầu

được miễn phí6. chênh lệch giá 5% khi mua (khi đóng tiền vào)

Để biết thật rõ về quĩ đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng, bạn hãy xem điều khoản hợp đồng.

Tính đến ngày 11/08/2014, ba quĩ đầu tư Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng lời lần lượt 96%, 76,5% và 62,3% so với đầu năm 2012.

Dưới đây là biểu đồ biến động tương đối của VN-Index và giá các quĩ Maxx - Phúc Lộc Thịnh Vượng từ ngày 13/6/2008.

Page 45 of 46

Page 46 of 46