EFEKTLİ İPLİK PROGRAM OLUŞTURMA

HAZIRLAYAN : MİTHAT ÖZTEKİN

ELEK. ELEKTRONİK YÜK. MÜH.

İplik üretim işletmelerinde, efektli iplik ( EP ) sistemleri üzerine çalışmaları devam etmektedir.

Mevcut iplik üretim makineleri üzerine adapta edilen donanımlar ile veya İplik makine üreticisinin opsiyonel

olarak verdiği sistemler ile modaya uygun ürünler elde edilmektedir.

Efektli / Fantazi iplik , normal düz ipliğin yapısında oluşturulan değişiklikler olarak adlandırılır. Düz ipliğin

yapısında oluşturulan değişiklikler, program dahilinde her adımı kontrollü olarak üretilmektedir.

Kontrollü üretilen efektli iplikler , Almanca ‘’ Flamme’’ , İngilizce ‘’ Slub’’ ve Türkçe ‘’ Şantuk ‘’ olarak

adlandırılmaktadır.

Şantuklu iplik programı bilgisayar ortamında hazırlandıktan sonra, makinaya yüklenerek üretimi yapılır.

Şantuk ünitelerinin çalışma prensibi , Ring iplik makinelerin de ön , orta , arka silindirlerin hızlarının

kontrolüdür. Open End makinelerinde ise besleme silindirinin kontrolü dür.

Şantuk iplik de , şantuk boyları kısadır , Büküm sabit ve iplik numarası ( Ne ) değişkendir.

Şantuk iplik de ,Ring için önerilen minimum şantuk boyu ;

Minimum şantuk boyu = Elyaf boyu + % 10 Elyaf boyu Olmalıdır.

Şantuk iplik de , O.E. için önerilen minimum şantuk boyu ;

Minimum şantuk boyu = Rotor Çevresi Kadar olmalıdır.

Şantuklu iplik görüntüsü şekil 1 de verilmiştir.

Baz iplik Kalınlık Baz iplik Kalınlık Baz iplik

T” T” T” T” T”

Ortalama Şantuklu İpik Numarası ( Ne )

Şekil 1 : Şantuklu iplik

Nasıl iplik efekt programı ( EP ) oluşturulur?

Şantuk efekt programı; İplik veya kumaş numunesi üzerinden, baz iplik uzunluğu , şantuk uzunluğu,

şantuk kalınlığı belirlenir. Baz iplik ve şantuk uzunluğu birebir ölçülerek kodlanır. Şantuk kalınlığı ise ,

laboratuvar cihazlarının yardımı ile ( mass diagramından faydalanarak) veya tecrübe ile belirlenerek

kodlanır. Belirlenen kalınlığın değeri kod olarak girilmelidir. Kalınlık kod tablosu firmalar tarafından

verilmektedir. Örnek kalınlık tablosu tablo 1 de verilmiştir.

Yapılan program ( kodlama ) iki haneden oluşmaktadır.

X X

X1,X2,X3,...........= Baz iplik uzunluğudur.

Y1,Y2,Y3,...........= Şantuk uzunluğudur.

Z0........................= Baz iplik kalınlığıdır. ‘’ 0 ‘’ ile belirtilir. ( program içinde kodlanır )

Z1,Z2,..................= Şantuk kalınlığıdır.

Adres Satırı Uzunluk Kalınlık

1 X1 Z0

2 Y1 Z1

3 X2 Z0

4 Y2 Z2

5 X3 Z0

X1 X2 X3

Y1 Y2

Z2 Z1

Z0

UZUNLUK

KALINLIK

Örnek Programlar :

Şantuk boyu , Kalınlığı, Baz iplik uzunluğunu değiştirerek değişik kodlama ile farklı görüntülerde iplik

çeşiti elde edilebilir.

Şeki 2: Farklı şantuk Programları.

Programlamada bilinmesi gereken , iplik üzerinde bulunan kalınlıkların değerlerinin kod olarak yazılması için

ilgili firma tarafından verilen kalınlık tablonun kullanılması gereklidir.

Kalınlık = 0 1 1

Kalınlık = 1 1,20 1,20

Kalınlık = 2 1,37 1,46

Kalınlık = 3 1,54 1,71

Kalınlık = 4 1,71 1,97

Kalınlık = 5 1,89 2,23

Kalınlık = 6 2,06 2,48

Kalınlık = 7 2,23 2,74

Kalınlık = 8 2,40 3,00

Kalınlık = 9 2,57 3,25

Kalınlık = 10 2,74 3,51

Kalınlık = 11 2,91 3,77

Kalınlık = 12 3,09 4,02

Kalınlık = 13 3,26 4,28

Kalınlık = 14 3,43 4,54

Kalınlık = 15 3,60 4,80

Tablo 1 : O.E. ve RING için Kalınlık Tablosu

O.E. RING

ÖRNEK 1 :

7 5 4

3

50 cm 5cm 60 4 20 8 12 14 15

Adres

Line Uzunluk (cm) Kalınlık

1 50 0

2 5 3 3 Kalınlık kod değeri , baz ipliğin 1,71 katı kalındır. ( Ring için)

3 60 0

4 4 7 7 Kalınlık kod değeri , baz ipliğin 2,74 katı kalındır. ( Ring için)

5 20 0

6 8 5 5 Kalınlık kod değeri , baz ipliğin 2,23 katı kalındır. ( Ring için)

7 12 0

8 14 4 4 Kalınlık kod değeri , baz ipliğin 1,97 katı kalındır. ( Ring için)

9 15 0

NOT : 1 - Baz iplik kalınlığı “ 0 “ kod olarak alınmaktadır.

2- Kalınlık kod değerleri tablo 1 den alınmıştır.

3- Bulunan / tahmin edilen kalınlık değeri, kod olarak veya baz ipliğin katı cinsinden ifade edilir.

ÖRNEK 2 :

Adres

Line Uzunluk (cm) Kalınlık

1 20 0

2 3 7 Baz ipliğin 2,23 katı kalınlık. Kod olarak 7 dir. ( Ring için)

3 40 0

4 4 9 Baz ipliğin 3,25 katı kalınlık. Kod olarak 9 dir. ( Ring için)

5 25 0

Kalınlık 0 Kalınlık 0 Kalınlık 0

Baz iplik kalınlık Baz iplik Kalınlık Baz iplik

20 cm 2,23 katı 40 cmm 3,25 katı 25 cm

Uzunluk Uzunluk

3 cm 4 cm

Mass / Kütle Diyagramını Kullanarak Efekt Program kodunun yazılması aşağıda Garfik 1 ‘de açıklanmıştır.

Eğer elinizde programı çıkartılacak iplik numunesi varsa Laboratuvar cihazında Kütle diyagramı çıkartılır.

Kütle diyagramında X ekseni Uzunluğa, Y ekseni Kalınlığa karşılık gelmektedir. X ekseninde taranan ipliğin

1 mt scalasında görünmesi gereklidir. Y eksenindeki değeler -100 ile 200 arasında seçilmelidir.

Bu ayarlar ile iplik tarandıktan sonra yazıcıdan çıktısı alınır. Alınan Kağıt çıktı üzerinde Kalınlık ve uzunluk

değerleri belirlenerek program kodlaması yapılır.

Kağıt üzerinde ölçülen uzunluk değerlerin, gerçekte hangi uzunluğa karşılık geldiği oransal hesaplanır.

Kağıt üzerindeki kalaınlık değerinin ise tablodaki karşılığı yazılır. Örnek okunan değer 200 % ise buna karşılık

gelen “ 7 ” kalınlık kodudur.

Grafik 1: Şantuklu iplik Kütle Diyagramı