Chapter 1 บทน ำของวสดบรรจภณฑ

อำจำรย ธนภทร ธชพนธ

เนอหำในบทเรยน • วสดบรรจภณฑคออะไร • ประเภทของวสดบรรจภณฑ • ประเภทของบรรจภณฑ (แยกตามระดบการหอหม) • สงทควรค านงถงในระบบการขนถายวสด • มมมองบรรจภณฑ

– บรรจภณฑเพอการตลาด – บรรจภณฑโลจสตกส – การบรณาการบรรจภณฑ – บรรจภณฑกบการรวมหนวยผลตภณฑ – บรรจภณฑทพงปรารถนา

วตถประสงคของบทเรยน

• นกศกษามความรความเขาใจเกยวกบความหมายของบรรจภณฑ • นกศกษาทราบถงประเภทของวสดบรรจภณฑและประเภทของ

บรรจภณฑ (แยกตามระดบการหอหม) • นกศกษาทราบถงสงทควรค านงถงในระบบการขนถายวสด • นกศกษามความรความเขาใจในมมมองบรรจภณฑทหลากหาย

วสดทใชส ำหรบหอหรอปองกนสนคำ ค ำตอบ

ภำพแสดงกำรพฒนำรปแบบบรรจภณฑของน ำเชอม Log Cabin

วตถประสงคของกำรออกแบบบรรจภณฑ

1. เพอสรำงบรรจภณฑใหสำมำรถเออประโยชนในดำนหนำทใชสอยไดด มควำมปลอดภย ประหยดและมประสทธภำพ 2. เพอปกปองคมครองและรกษำคณภำพสนคำ

3. เปนตวชบงและสอสำรรำยละเอยดสนคำ ดงดดผบรโภค แสดงถงภำพลกษณ 4. เปนตนทนในกำรผลตสนคำ เมอบรรจภณฑดยอมมสวนชวยใหมลคำสนคำสงขน (เพมมลคำสนคำ)

ตวอยำงกำรเพมมลคำสนคำดวย

Packaging

แคปรบเปลยน Package กเพมรำคำสนคำได

ประเภทของวสดบรรจภณฑ

Wood

กระดำษ โลหะ

ไม

พลำสตก แกว

1. บรรจภณฑกระดำษ

• ถงกระดาษมหลายชนด ถงหรอกระสอบกระดาษหลายชน เยอกระดาษขนรป กระปองกระดาษ ถงกระดาษ กลองกระดาษแขง และกลองกระดาษลกฟก

2. บรรจภณฑพลำสตก • ปจจบนมความนยมในการใชพลาสตกเปนวสดในการผลตภาชนะบรรจ

หรอหบหอในรปตาง ๆ พลาสตกถกน ามาใชประโยชนในรปตางๆ มากมาย และมแนวโนมการใชเพมขน สวนมากอยในรปฟลมพลาสตก ถงพลาสตกและกระสอบพลาสตก และภาชนะพลาสตก

3. บรรจภณฑโลหะ • ลกษณะของบรรจภณฑโลหะ ในปจจบนมบรรจภณฑรปแบบกระปอง

ทงเคลอบดบก/เคลอบแลคเกอร (ประเภททนกรด ทนก ามะถน และประเภททวไป) และกระปองอะลมเนยม ปป หลอดบบ กระปองฉดพน

4. บรรจภณฑแกว • แกวเปนวสดบรรจภณฑทเกาแก ในปจจบนกยงนยมใชแกวกนอย

• แกวผลตขนมาจากการหลอมเหลวรวมกนระหวางทราย + หนปน + โซดาแอช และอนๆ

• บรรจภณฑแกวทใชกนโดยทวไปม 2 ชนด คอ – ชนดทไมตองมความตานความดน เชน ขวดแยม – ชนดทตองการตานความดน เชน ขวดน าอดลม

5. บรรจภณฑไม • รปแบบของบรรจภณฑไม เชน กลองไม กลองไมเยบดวยลวด ลงไม

ถาดไม และเขง

ประเภทของบรรจภณฑ (แยกตำมระดบกำรหอหม)

ภำพแสดงประเภทของบรรจภณฑ (แยกตำมระดบกำรหอหม)

ประเภทของบรรจภณฑ (แยกตำมระดบกำรหอหม)

1. บรรจภณฑชนแรก (Primary Packaging) วสดทใชหอหม

สนคาหรอวสดโดยตรง ถอเปนบรรจภณฑซงสอสารโดยตรงกบผใช 2. บรรจภณฑชนทสอง (Secondary Packaging) วสดทใช

หอหมบรรจภณฑชนแรกอกหนงชนเพอรวมหนวยของสนคาทมขนาดเลกเขาดวยกน เพอสะดวกในการขนยาย

3. บรรจภณฑชนทสาม (Transit Packaging) ใชหอหมบรรจภณฑชนทสองเพอรวมสนคาใหมขนาดใหญขน เหมาะส าหรบขนยาย จดเกบ และขนสง ทพบมากคอการหอหมสนคาใหหนาแนน เชน พาเลท (Pallet)

สงทควรค ำนงถงในระบบกำรขนถำยวสด

1. กำรเคลอนท คอ การเคลอนยายวสดสนคาจากจดหนงไปยงอกจดหนง (จากตนทาง-ปลายทาง) ซงการเคลอนยายวสดแตละประเภทยอมการเคลอนท ทแตกตางกนไป ดงนนจงตองคดวำท ำอยำงไรจงจะท ำใหกำรเคลอนทมประสทธภำพสงกวำ

2. เวลำ นบเปนปจจยทส าคญตวหนง ซงเปนตวบงบอกถงประสทธภาพของการเคลอนทวา สงต าแคไหน ในแตละขนตอนของกระบวนการผลตตางกอาศยเวลาเปนตวก าหนดการท างาน ทงการปอนวตถดบและเอาชนงานออกทมความสมพนธกนอยางตอเนอง นอกจากนนเวลายงเปนตวก าหนดของการเคลอนท โดยอาจควบคมทจดตนทางหรอจดปลายทางกไดแลวแตกรณ

สงทควรค ำนงถงในระบบกำรขนถำยวสด (ตอ)

3. ปรมำณ วสด-สนคาทตองเคลอนทตองสมพนธกบปรมาณความตองการของจดตางๆ ตองสอดคลองกบเวลาทเหมาะสมของระบบ และประหยดคาใชจาย

4. เนอท เปนองคประกอบทส าคญของการเคลอนท เพราะการเคลอนทหรอการขนถายวสดจ าเปนตองใชเนอทส าหรบตงกลไกของระบบการขนถายวสดทมประสทธภาพตอไป

มมมองบรรจภณฑ

มมมองบรรจภณฑ

• บรรจภณฑเปนกจกรรมหนงของโลจสตกสทมควำมส ำคญทงทำงดำนโลจสตกสและกำรตลำด

• วสดและสนคามการขนยายและขนสงจากตนทาง ถกแปรรปโดยโรงงานจนเปนสนคาส าเรจรป และจากโรงงานสผคาสงและผบรโภค

• หบหอเพอใชในการขนยายและขนสงแตกตางกน เชน ลงไม ลงพลาสตก ถง กลองกระดาษ เปนตน

มมมองบรรจภณฑในแบบตำงๆ มดงน

1. บรรจภณฑเพอการตลาด 2. บรรจภณฑโลจสตกส 3. การบรณาการบรรจภณฑ 4. บรรจภณฑกบการรวมหนวยผลตภณฑ 5. บรรจภณฑทพงปรารถนา

1. บรรจภณฑเพอกำรตลำด Consumer Packaging

• เนนการออกแบบรปรางและสสนของบรรจภณฑใหมความโดดเดน เปน

เอกลกษณ เพอตอบสนองตออารมณตอบรบของผบรโภค • ตองค านงถงการใชชนวางของใหไดประโยชนสงสด • รวมถงบรรจภณฑตองมความสามารถในการปกปองสนคาไมใหเกด

ความเสยหายจากการเคลอนยายและหยบถอของลกคา • และบรรจภณฑเพอการตลาดจะตองพจารณาดานโลจสตกสดวย

ตวอยำงบรรจภณฑเพอกำรตลำด

มรปรำงสสนบรรจภณฑทผลตออำรมณตอบรบของผบรโภค

2. บรรจภณฑโลจสตกส Logistics Packaging

• ค านงถงขนาดและน าหนกของบรรจภณฑทมผลตอตนทนขนยำย ขนสง

และกำรเกบรกษำ

• อกทงยงค านงถงความสะดวกในการถอตดตวของลกคา การแกะออกมาใชและการก าจดขยะบรรจภณฑ

• การจดการบรรจภณฑในลกษณะจงเกยวของกบกำรออกแบบผลตภณฑ วสดบรรจภณฑและกำรออกแบบบรรจภณฑ ดงนนผผลตจงตองท างานรวมกบฝายผลตและฝายตลาด เพอใหบรรจภณฑบรรลตามเปาหมายของงานทเกยวของอยางสอดคลองกนทงดานตนทนและการตลาด

ตวอยำงบรรจภณฑโลจสตกส

น ำห นก เบำ สะดวกตอกำรขนสงเคลอนยำย และเกบรกษำ รวมถงลกคำมควำมสะดวกในกำรถอตดตว และงำยตอกำรก ำจด

3. กำรบรณำกำรบรรจภณฑโลจสตกส Logistics Packaging Integration

• บรษทตองมการบรณาการกจกรรมโลจสตกสเขากบบรรจภณฑ • มมมองในแงของกำรตลำดสนคาจะขายไดเนองจากมบรรจภณฑทม

รปรางและสสนทนาสนใจ แตในมมมองของโลจสตกสความส าเรจในการออกแบบบรรจภณฑคอการท าใหมตนทนรวมหรอตนทนในการผลตทต าทสด

• ดงนนการบรณาการบรรจภณฑโลจสตกส คอ การค านงถงวสดบรรจภณฑทมผลตอน าหนกบรรจภณฑ อกทงขนาดของบรรจภณฑทมผลตอปรมาตรและน าหนก

• การเลอกวสดและขนาดบรรจภณฑจงตองค านงถงรปแบบการขนสง ตนทนขนสง ตนทนขนยายและตนทนเกบรกษา

4. บรรจภณฑกบกำรวมหนวยผลตภณฑ Packaging and Unitization

1. หนวยยอยผลตภณฑ: Product unit หมายถง หนวยผลตภณฑทขาย

ปลก เชน เสอ 1 ตว น าตาล 1 ถง เบยร 1 ขวดหรอกระปอง การเคลอนยายผลตภณฑเปนหนวยยอยในลกษณะนตองใชเวลาและแรงงานจ านวนมาก อกทงยงมตนทนสงหากมการเคลอนยายดวยเครองจกร รวมถงการจดเกบและหยบสนคาในคลงสนคากใชเวลานาน สนคาหนวยยอยในลกษณะนจงไมประหยดในระบบโลจสตกสฯ

2. หนวยรวมยอย: Carton หมายถง การบรรจหนวยยอยหลายๆ หนวยรวมกนเปนหนวยทใหญขน วตถประสงคอาจเพอใชในการขายปลกหรอการถอตดตว เชน เบยรจะบรรจในกลอง 6 ขวด หนวยรวมยอยท าใหการจดเกบและการนบจ านวนท าไดงายและเรวขนส าหรบรานคาปลก

4. บรรจภณฑกบกำรวมหนวยผลตภณฑ (ตอ) Packaging and Unitization

3. รวมหนวยรวมยอย: Master Cartons หมายถงการรวมหนวยรวม

ยอยหลายหนวยใหเปนหนวยใหญขนเพอเออประโยชนตอการยกขน และการเคลอนยาย เชน เบยร 4 cartons หอรวมกนเปน master carton สามารถขนยายโดยใชแรงงานคนได

4. หนวยรวมใหญ: Unitization or Containerization หมายถง การบรรจหนวยรวมยอยหลายหนวยรวมกนใหเปนหนวยใหญขน (Unitization) การรวมหนวยแบบนตองใชอปกรณ เชน แครวางสนคา (pallet) โดยวาง master carton บน pallet และซอนกนจ านวนหนง จ านวนทวางไดขนอยกบขนาด pallet และขนาด master carton วธขนยายตองใชเครองจกร เชน ฟอรคลฟท หนวยรวมใหญเปนประโยชนในการขนยาย จดเกบและขนสง ท าไดรวดเรวและมตนทนต า

ตวอยำง Master cartons และ Unitization

Master cartons Unitization

4. บรรจภณฑทพงปรำรถนำ Ideal Package

1. บรรจภณฑควรใชประโยชนอปกรณและยานพาหนะขนสงไดสงสด

(บรรจภณฑทมน าหนกเบาหรอขนาดเลกยานพาหนะจะบรรทกไดมาก)

2. บรรจภณฑสเหลยมมความกวาง ความยาวและความสงเทากน เปนสงทตอบโจทยในแงของการจดการโลจสตกสเปนอยางมาก เพราะจะใชประโยชนระวางบรรทกไดเตมท

3. การบรรจดวยน าหนกเตมพกด (weight out) และใชปรมาตรยานยนตไดหมด (cube out)ในคราวเดยวกน เปนอกปจจยทพงปรารถนา

Case Study: แตงโมสเหลยม

ประโยชนแตงโมทรงสเหลยม • ไดรปทรงทแปลกตาดงดด

ความสนใจผบรโภค • ไดแตงโมทขนาดเทาๆกน งาย

ต อ ก า รคด ขน าด บ รห า รจดการ

• เรองการหบหอทงายขน จากขนาด ท เ ท า ๆกน ร วมท งรปทรงสเหลยมการจดเกบไดงายกวา ประหยดพนทกวา