View
84
Download
3
Category
Preview:
Citation preview
Tamedyazt
Neîîef avar n$il d aéar !
2007
LêusinÄerbawi
01/01/2007
Lêusin Äerbawi
2
1
Neîîef avar n$il d aéar !
2
3
Lêusin Äerbawi
Neîîef avar n$il d aéar !
4
« Iles i$leb tira »
Ccix Muêend
5
6
Macahu !Tellem cahu !
Ifûiêen tendeh tessirtTanezzakt i tt-ssekkrenIreêwiyen n teqbaylit
èéaven lêebb s$ur-senYir cc$el telha t$imitSif ay a$erbal-nnsen
7
8
Usu n wawal1
Anfet-iyi ad ssefru$Ahat ddwa g wayagi
Ma nni$-d ahat ad êlu$D isefra-w anfet-iyiAnfet-iyi ard ssefru$
Ad s-ddu$ leb$i i tayriAnfet-iyi ad ssel$u$Agrud i mazal deg-i
Anfet-iyi ad ssefru$Di llfen-iw ard ssiwve$Ur t-nnu$e$ ur iyi-innu$U y-d-ijbid u s-d-jbide$
Anfet-iyi ad ssefru$Di tirga-w ard ssdave$
Lemmer ay ixf-iw di ceffu$Si tatut i d-u$ale$
Anfet-iyi ad ssefru$Ad lawi$ deg ussan-iw
Ad tthuddun ad bennu$S tala$t n wawal-iwAnfet-iyi ad ssefru$
Anfet-iyi d tmedyazt-iwAd ttcerrige$ ttaru$
Ooet-iyi d tewriqin-iw
1 Usu n wawal : Prologue.
9
Anfet-iyi ad ssefru$Ay mazal u d-nenni ara
Ay ixf-iw ula i k-rnu$Siwa lmut u njerreb ara
Anfet-iyi ad ssefru$Lemmer d ayagi ay d ddwa
Taqbaylit kker ard êlu$Ma nâuned aîîan yestufa
10
11
Limin
Uêeq kra ye$linIkker weêd-sTilufa s-izzin
Yiwen ur t-iwunesIrwa ti$altin
Äeddi ma ad yayes
Uêeq kra nt-irwanIîîef di Öebbi
Tiyersi d-yellanYini-as ad tâeddi
Mi s-zaden i$eblanMiga ad i$enni
Uêeq kra yettfanIves wer t-issinD itri gar yetranUvan la ttâeddinYessaram ussanAr t-id mmektin
12
Tilufa
Err ay ul-iw tessusmevAîas ay teddmev
Tilufa sennig lêeq-ikD lmeêna segmi d-tekkrev
Teççiv tessagrevI yâeddan f tqerruyt-ik
Ass-a mi ara nt-id têesbevAmek ur tejhilev
Twehme$ deg umkan-ik
Uêeq kra tewwet ddunitUr yerri ti$rit
Yegguma ad yerr ttarAql-a$ am waman di zzit
D ccedda tugar talwitNessen$al-itt tettaççarA wi issefragen targit
Urga$ timsensitDi ééher-iw la tettqaqar
13
Aql-a$...
Aql-a$ acu ara wen-niniMa neêka i ééebra teflaNgehhem lhem s tsusmi
Ne$leb lêif s isefraAql-a$ nettderrio taswiâtMa yella ma ulac neûber
Nettarra s tfenîazitAm uxnaq s iri n lebêer
Aql-a$ ne$leb amemmayDeg wasif iqubel avuYid-s la yettemâetnayYerwa ugeswaê kennu
Aql-a$ am tagest n rrmelSami-tt d asami ad d-teddu
Di ééher-nne$ la nneîîelÄezzit-a$-d la nettru
Aql-a$ acu ara wen-niniNecba deg uéru alemmas
D lêerû ani$er yezziItxed asenned akk fell-as
Aql-a$ ad iqil RebbiUla di lâid wer nefriê
D itri-nne$ a medden yexsiUr t-id iceââel ujajiê
14
Ay ifer n uzemmur
Nbub adrar $ef sawenNeâya berdayen
Ula wi irran f ukessarA$ilif d lemêayenMa drus i $-yu$en
Amzun $ef Rebbi nugarRu ay iéri d idammenDaya i k-d-iqqimen
D tas$art-ik i d yir s$ar
Ay ifer uzemmurIsgamen ittuzur
Err-a$ seg ul ay tesâivMi nezha ayyurAseggas d amur
Ini-as i Rebbi teb$iv
Ay ifer uûefûafZegzawen d axlaf
Maççi am nekkni d arafuNeéra tesmeî nettsaâaf
Nettlawi imencafWi ib$an iâeddi yeknu
15
Ay ile$ n tagaYesgamen ar tura
D ddunit i ak-yefkanMaççi am nekkni da
Ur a$-tefki araÜaêêa di ééher afuêan
16
Ti$ri
Nenna-d awal yu$al-dYennak ur ufi$ yiwenKkate$ lêes ulaêedAd s-tiniv ulac-iten
A kra t-issexdamen rret-dNevrura akka d asawen
Ayen a tiggad n RebbiNettleqqim di lmeêna-nne$
Akken i tt-id nebna te$liA wi iddern ard ad tt-nezde$
Tawenza yecban tagiLemmer d lka$ev ad t-cerrge$
Kan akka i d-necfa rexûitNerwa lqub d rregmat
Mi d-nenîeq nerna ti$ritSeg ufus n wid $ef nekkatNewêel d imsellek ulac-itAm leêrir deg tzegg°art
17
Wi i d-yusan irr-a$ deg yidisYinak ur teswim ara
Anwa avar ur a$-neâfisAm leêcic deg lqaâa
Ula wi i s-iddemn afvisDaya i ylaqen i ééher am wa
Akka i d nekkni g zik-nniTaûebêit lhem yekker-a$Maççi d ccedda ay nugiMaâni ta bezzaf fell-a$
Ma neêka i wuzzal yefsiAbbuh a Öebbi ççant-a$
18
Tuzzmiwin
Ussan deg ussanAyen xfifen ma ad yezder
Urfan deg urfanWin êuzan ma ad yessenser
Ini-as di lêwemmanWi ib$an as$ar ad t-inoer
D nekkni i s-innanTizzelgi n umger temger
Asefru-w d nekk i d-iqsedUr d-lhi$ a gma yid-k
Anef-as i îîlaba ad temmedAkken i a$-d-iwwi ad nsellek
Ma tella zzyada nâemmedTarewla sseg-s ulamek
Ur yesâi êed taylut-ikKeçç tettcuffuv deg yilem
I yi-i$aven d nnefs-ikMi t-teff$ev d acu i k-yexdem
Ruê teqqimev d yiman-ikTezzmev-t uqbel ad k-yezzem
19
Kkes f rrezg-ik îîlemTerrev-t-id $ef rray-ikUr smiri ur d-ttagem
Siwa keçç i d axûim-ikTerouv ad ak-d-tseggemA lêenni wwten ifassen-ik
Kker-as i ttejôa-k fres-ittA win ivallen i yefri
Tifest n nnger tettawiv-ttA lxir-ik i tettfukti
Ar ttawi lehwa âass-ittTef$ev-d ay im$i abeâli
Tefkiv i lâib tameééu$tLa yhedder tesmuzgutev
Lxir u k-yufi tawwurtSi lewqam i d-teqqersev
Ay amaâiz $ef teérutUr teksiv ur teqqimev
Times teb$iv-ttAbbu tugiv-t
Teb$iv ad tbeddel ddunitAwal tenniv-tWayev terriv-t
Te$liv-a$ $ef teqbaylitKulci teréiv-tIqqim cwiî
Tettkemmilev-as di targit
20
Lêeq teériv-tLbaîel tgiv-t
Yerna la teqqarev a lêeqAbrid teooiv-tUbdis tewwiv-t
Siwa rray-ik d amrafeqAlla$ tesâiv-tNncaf teôwiv-t
Temmut teqbaylit menîeq
I keçç a gma i d-ikecmenR rreêba ur tessinev araTzeddwev la k-d-kkaten
Lfayda di tnegguraèer tura amek ssusumen
D awal-ik i d menwala
21
Tikli-nne$
Sani akka ttedduv saniAy aseqqav $er tikli
Ad k-ini$ tezwarev-iyiLemmer ulac-ik deffir-i
Acu akka d-trebêev d acuA win inehren agu
D rray izleg am yefluTeksiv anda ulac avu
Ayen akka têecdev ayenKif aéar kif afriwen
Tecbiv di ééebra asîenîenAla ûûut i k-yeççuren
Tagmat annarDi ccetwa la sserwaten
Tagmat affarA taneqqalt gar-asen
Ma tettnekkar
Icveê êirrucWwet-as ay abuâemmar
Yuoew ukerrucTeqqimev a îîejra n ujenoar
Iruêen tquc
22
Nruê nexsefTessuli-ya$ asawen
Nenna anefAd neqqen d izelmaven
Imi tcennef
Iwwev-d lexbarD lêila yewwet i$isi
Ni$ ay am$arLeqrar-is d taruéi
Ur tettnejbar
Irgazen awalTaqbaylit r din tekfa
Wi ur nesâi azalYini-as ulac di ssuq-a
Ar s-d-nu$al
Aql-a$ nedduzIlla gg wawal d uqalus
Nxeddem azduzAy at Rebbi get-as afus
Irna s wannuz
Ihder wungifMa d keçç ay uêdiq susem
U$al di rrifÜaêêa di ééher imqeggel
Ur d-itett nnif
23
Terbeê tufa-tA seksu seddaw texsayt
Kulci nwala-tTettarew bibras tezdayt
D lêal yefka-t
24
Lezzayer
Ay urfan m-iddan s-usuÏul n yiv kem d aneqlebAss yulin ad am-yernu
Ïul n wass kem d agrirebAmzun tewwiv deâwessuUssan-im akk d lme$reb
A lehna-m s-igla wavuÖou ad d-ires ad t-nqellebUr temniâev ula g unebduTignewt-im tezga texreb
Win yeb$an tazmert yeêluRebbi iseffev iketteb
D nekkni ur neqqimD iggad nniven ur nu$al
Nsemmeê gg uqdimMa d ajdid ur a$-yuklal
Tamusni-nne$ wer tt-nefhimDi tmusni n medden nfetter
Neffe$ yerna mliêS te$ruvt lebda newwi-tt
Lemmer di terbiêS nnver i trebba tnisit
Cc$el wer nexdim melliêArd imsus mi as-nekker
25
Tissas ay udiA tirgit tt-iddan f waman
D aff°ad wer nesâiNettmettat uqbel lawanAy asmi te$li ur tem$i
Tenger qbel ad tt-id tger
Lehdur d ayla-nne$Ma d ixeddim $ef Rebbi
Ay yellan deg-ne$Siwa ulac la d-yettvilli
W’i s-yennan tizzelgi-nne$Iseggem-itt-id ma yezmer
Nneddeô f lewqamNekkni deg-s la netthuddu
Nnehhu f leêramD nekkni deg-s nteééuNe$leb izan mi tennamDi tfuêanin i ngemmer
Ta$ennant a kemYerran ûûwab $er deffir
I nessen ad neévemNekker-as i tyerza s wenyir
A ccix ittdeêêin susemÏaqqa n ujram d acekker
26
Nekkat di leêkemD nekkni deg-s nâedda
D irgazen d yilemA nnger-im a tirrugza
Susem-a$ ay aêbib susemMi ye$li lbaîel ad t-nesker
Ay akken neskiddibArmi ula d lekdeb yumen-a$
Win yeêwaoen lâibInadi-it-id $er $ur-ne$
Si zik i t-nesâa d aêbibNekkni yid-s akken i d-nekker
27
Amsebrid
A wa i $-d-ibedden f tewwurtUlac-iya$ a wlidi
Maççi d abrid ay nemmutSi lemêibba am wakkagiAd k-in-fke$ tameééu$t
A wi ijerrben mel-iyiDdwa n tayri ma d tatutDdwa n tatut ma d tayri
A wa i $-d-ibedden f umnarD acu d ssebba n trezzafMa d tawatra la k-neqqar
Ur nettak u d-nettaîîafTekkrev ad tsahlev meqqar
Lembat leêram d aseîîafMa d nekkni ur ak-nefki avar
Ur ak-nelli d imsuεaf
A wa i $-d-ibedden f targitNeâya di ûûyada n lexyalAkka i k-nâus di ddunitAmmar ad k-id-ifk lêalNâus acemma ulac-it
Ur qrib ur âlaêal
28
A win ur d-tgir tewwurtI wacu llant tewwuraNettu amek tga tsarutUr nleddi ur nettarra
Ula ma ngen nesêuzgutLemmer ad k-id-tefk tnafa
A win ur d-ifki ubridD acu $-t$ilev a winnatAm gujilen ay nessikkidAnsi ara d-tejbuv ahatNeroa-k am ayyur n lâidD lxiq am ugris yekkat
29
Imusnawen
A wi issefran fell-awenA kra yezzizdigen awal
Nettargu addud yid-wenTedâum ad $-issefk lêalNxaq abbuh anda-kwenRret-a$-d la nessawal
S nnif i s-tekkremNenna-yas akk d lmuêal
Imi yes-s tumnemWalit ass-a amek tu$al
Tejjuooeg tesgemA sseâd-nne$ mi s-nval
£er-ne$ asiremD ayen ur d-iqeîîeâ wawal
S kra i a$-tennamAss-agi neffe$ akk $ur-s
S kra i a$-d-teooamNeqleb-it-id mi teêreû
Mebâid i twalamAyt usekkud imkemmbeû
Am akken teéramYas-d wass ideg ad nxelleû
30
Ma txemmem asefruAla lmut ur ittmettat
Ibdded am zezzuLoil i s-yedlan yufa-t
D ccetla n leêluIssa$ i medden tafat
Yes-s i nettaâuUla ma deg wallen ssnat
31
Mel-iyi ay amusnaw
Nezzwer lmaâunS annar uqbel izgaren
Nezwar-d s lemâunUr asen-nhegga uêdiqen
A kra la ycennunI tura wa $-d-ifehmen
Mel-iyi ay amusnawAnsi d abrid r tmusni
Ma d win i teçça nniyya-wNe$ d win n tiêerciI têerci ma tessufu$I nniyya ma tga tili
Gar tmellalt d tniccaAnsi d abrid $er tayri
I tayri anda tt-nettafS ufella ne$ teddari
I wuffir amek ara t-nafD lmektub ne$ d anadi
I wnadi ma ur immxallafGar umeggal d usuki
Tiyita n wulman d aslafAnsi d abrid r imeîîi
32
I truéi ma tif kennuKennu ma wer tt-yif tikwalAmek i la yrekkeb wavu
I tt-id iêeggu wawalI wagu icqirriwen avuMel-iyi $er tura acêalI d-nelêa ara nelêu
Deg yiberdan i a$-mazal
Mel-iyi ay amusnawLfiq ma mççi si tkellaxAhat ad yi-tfak tazzla-w
D acu mi yezmer ulexxaxRrbeê ma mççi g lexsara-w
Ma la yessebdad wesyaxMel-iyi ay amusnaw
Amek akken i tt-bdan lecyax
Am ass-agi am yivelliDi nnâi-k i tewwa tevsa-w
I yiîij mi ara ye$liAttan lfayda n tirga-w
Wa yettru wa yett$enniWa yregg°i wa yessefraw
Mel-iyi a tamusniAnsi i d abrid s amusnaw
33
Mel-iyi ay amusnaw£ef te$rast n ugayemru
Ma d tamment i d l$ella-wNe$ ka din d avu f wavu
Mel-iyi ay amusnawD acu ylaqen deg-s nedhuD acu ara ççare$ lêila-wMa d irden ne$ d asefru
I laûel ma ad yessenûelAm uzrem di teglimt-isI sshala ma di teshel
Tem$er ma tessen lêedd-isMelmi la ttfant lemkaêel
I yteddem baba-s f mmi-sI tegmat amek t$emmel
Amek i tettruéu g uâeddis
Mel-iyi a win yessnenAnsi d abrid $er RebbiIssakser ne$ yessawen
Imzuéed ne$ d ililiAmek i zeggren ur bezzgen
I tt-ttaken wer telliTinev-as i tfelluct yumsen
Tezzizdig xas akkenni
34
Taqbaylit ma ad d-tennunetAnga akken i$ab usevêi
Leêya ma ylaq ad tt-nekksetMa s lâib ara nâeddi
Anef kan maççi d yiwetÄad aîas ur d-nenni
Ayen i d-tenniv ma ad yemmetAyen terriv ma ad yem$i
35
Lemâun
A ccix yekkaten asefruAy afûiê efk-i s lemâun
D acu ara s-rre$ i gma-ynuI gezzmen deg-i irennunAseâdi ixeddem-as wavu
Ara s-teqqarev ay aâeggun
Ihedder yeqqarIm$i n ûûaba meâqulLa yettban deg uéar
Seddu n tmurt i d-yettmuqqulQqar-as rou meqqarL$ella sked $er yifer
Üûbeê i tt-ferqenIqqar ûûyada akkenni
Ime$ban yeîîsenAnef ad rwun taguni
Qqar-as akken nnivenNnûib useâdi yeffer
Iheddeô iqqar-asIttban usigna ss tekkat
Argaz d aterrasTayerza nnan d aêeôôatQqar-as i tkemmlev-as
Awal maççi d asifer
36
Ini-asen
Ini-asen ay akalIîij s u$erbal
Ala wi ur neâmir
Ini-asen ay ak°balD ixulaf acêal
Yiwen ur a$-yezmir
Ini-asen ay awalD acu i d raûlmalMuêal nettwexxir
Ini-asen ay uzzalLayas d lmuêal
Di ûûber nettûebbir
37
Itran d i$essan
Itran maççi d i$essanTuzzya maççi d aserwetIvarren amççi d iéuranTimâayin lamççi d yiwetAnef ay aêbib anef kanIkkat uvebbal newwet
Am uéar am yixfD nekkni i d tarwa n lmuêal
Gzem-a$ ad d-nexlefNettmettat la d-nettu$al
Te$liv-d deg u$arefD-ikkan nnig uâeddal
Di tjaddit neîîefAm ttejôa deg wakal
Tagmat ss i nemlalSeknet-a$-tt ad tt-nessusef
Yes-s ar dawen-neggalAr yid-wen tundi tesref
Zwaren-a$-d awalIggad iteff$en i ûûefDeg urebbi n lexyalI yeçça tibêirt yilef
38
Aql-a$ nettxemmimD acu i nexdem mi $-tenwer
Mazal ur nefhimWi issnen ad $-tt-id ifesser
M lmaâun aqdimIooa bab-is deg yigerUr yer$i ur yeqqim
Ur yeâni êed ad t-yaker
Wi ib$un yet$ewwetAwal u $-t-itekkes araImi d$a ad nemmet
Tasusmi u $-d-tettarra araNenna-t-id slet
Tinim-t i yinegguraTirrugza yiwet
Irgazen ur âdilen ara
Negrareb am u$erbalA tiéra la d-nettmagar
Tin i$ef neffalTayev d irebbi i s-neggar
D acu i a$-mazalTura mi nerra f wkessar
Iooa-ya$ wawalÄezzit-a$-d d imengar
A Kem iâussen timesTtxil-m efk-a$ asafu
Wagi i $-d-issekfalen i$esS adif i la $-d-iteddu
Gezme$ ka cerke$ yid-sD temsalt-nni i$ef nteddu
39
Keçç izeîîen tirgaÈèev-ane$-d a gma yiwet
Zun tagmat tellaDi ddunit-a teîîuqqet
Tekfuv-tt akken i ak-ihwaMi éri$ di tidet qlilet
40
Iberdan n tegmat
Tenniv aha berkaTe$li-d lmut
Lli$ ur yeddim araD ifer n tzemmurt
Fek-a$ ay aêbib lehnaSerreê i taluft
Nekk éri$ netta yeéraLexbar taylut
A win tt-ihudden nni$-akTagmat yid-k d i$isi
Ma d iîij um as-ri$-akAwer a gma d-tcerqev fell-i
A win tt-ixedmen yerwelAkka i d lehna zi$enniMa telliv a gma d lefêel
Rnu asurif s$ur-i
Äemmde$ abrid-iw weêd-iXas d uguren ard idemmek
Yir tagmat am ililiRriêa n tiéedt ulamek
Xir tesliv-ten a gma zdat-iWala ad ten-ini$ deffir-k
41
Tagmat-nni if nettêafavKeçç tekkiv-as-d swaddaTesdunfiv-tt ur tessetêav
Wi tesâiv d gma-k turaUla d taqbaylit-nni
I s-nni$ cerke$ yid-kUfi$-tt $er lberrani
Ur tt-ufi$ a gma $ur-k
Ayen teréiv ad s-kemmle$Zi$ diri wi ittêezziben
I tesle$zamev ad t-rrée$Nekk yid-k win yu$alen
Ula d taqbaylit-nniI teqqarev akka i tt-ssne$
Tevêa-d zi$ maççi akkenniYya-d tura ad ak-tt-mmle$
D acu d-teooiv d lâali-tAkken assa ad k-id nettmekti
Ay uccen yeksan tajlibtAmeksa d Sidi RebbiUla d taqbaylit-nni
I yezgan lebda f yiles-ikIni-iyi a gma ar melmi
Ara d-tban deg lec$al-ik
42
Attan tewwurt ad tt-tekkevMa ur tt-tessinev ad k-tt-mmle$
Mi teb$iv ad d-tu$alevÄeggen-iyi-d ard ad ff$e$
Ula d taqbaylit-nniI trejnev îîallaye$
Ma ooi$-ak-tt a gma akkagiCcla$em-agi arda ten-ooe$
43
Acewwiq
Tiydert n yigerYugin ad tekkerLec$al d aslullecMaççi d akeîîer
A îîejra yfiresLa yesgamen tsesWi iîîfen di Rebbi
Tameddit ines
A tara yfelfelYurwen têawel
Win tt-ibnan f ûûeêXas ad iâeîîel
44
Idaren2
A kra yteff$en $ef leswaqD lexrif iffe$ unebduA lemâani d iseâlaq
Ay iêeddaden usefruAwal amek i as-ilaq
Ma ad t-nessiwel ne$ ad t-naru
Ay amedyaz $er tmeééu$tTiwizi teêwao afus
Wa yhedder wa yesmuzgutAwal nnan s uqerru-s
Wi i s-islan miga yeêku-tIttekki deg usnulfu-s
Ay amedyaz s usiwelIni awal tedduv deg-sKra din n sser baîel
Tameslayt s rruê-inesKulci ma yruê ad t-neqbel
Ar nefk afus deg yiles
2 Idaren : Awal n taggara.
45
Taqbaylit seg yiles akin !
46
Ay irgazen ay arek°tiWin iâeddan ad t-iârekI yifassen idda leb$iArd yerrugzi ulamekUr ittadded ur i$elli
Iqqim-as-d ard isellek
Tivt tekkatTayev a tettruNnger tamawtYuoew qlilu
Tenza tsemmamtIqqim leêlu
Anti lmeênatAta yemru
Ka yuraKa ad t-nettaru
Serrêe$ i uvarR tmurt a medden i yeâjel
Nni$ wissenAhat din mazal laûel
D acu i n-ufanSen$el ay iéri-w sen$el
LlahlêedUla d tissent tbeddel
47
Tagrest tecbeê s tmesRnu ula d adfel $ur-sAdfel ishel ad yames
Ishel ad ikkesTtejôa n uêdiq tefres
Wi iâeddan ikkesUngif tawekka-s yid-s
Isseâlaf dg-sAm wadif yezde$n i$es
48
Taqbaylit seg yiles akin !
49
A gma nni$-ak
A gma sli$-akLefhama tezwar te$ruvt
A gma nni$-akTiréi n tmellalt di tâebbuvt
A gma ggulle$-akAfvis-ik ma tesrusuv-t
A gma sli$-akTezdeg tebâen-tt ilefvan
A gma nni$-akIlefvan tebâen waman
A gma qwi$-akAmek i la tegganev uvan
A gma sli$-akW’ur neqbiê yezga yexûer
A gma nni$-akWi izemren yelha uwexxer
A gma qqare$-akLeqder ittrebbi aêebber
A gma sli$-akTeîîsev akud ittâedday
A gma nni$-akRebbi yetteww yessewway
A gma nnan-akW’ib$an i yelhan yaéay
50
A gma sli$-akIkfa lxir deg watmaten
A gma nni$-akTagmat g sin d asawen
A gma vemne$-akTameddit-ik d acciwen
A gma sli$-akAgaver tegra tweggirt
A gma nni$-akTeddun yirden $er tessirt
A gma qqare$-akD iberdan akk teqbaylit
51
Kenwi
Nnan ééerb i wuêdiqA wid wer nefriq
Gar weârav d wesnigerTudert-nnwen d iceqqiq
Ur tebvi ur telsiqIfka-kwen ubrid i yenkerTadukli-nnwen d axenqiq
Rni$-tt $er lxiqNe$ yif-itt ahat sser
Kulci txedmem-tI yegran d ayen lâali
Kulci tessnem-tAy asmi tewwi ur terri
Am lme$rebLec$al-nnwen akkenni
Ternam lekdebAy iêeddaden n tselbi
Ansi tekkamTecbam di leqveâ n tefrut
Ulac lewqamAy imeêbak r tzemmurt
Am yir nnâurYufgen ar times yemmut
Ternam lehdurAy ixemmasen f tatut
52
S kra te$ramSiwa ta$ert uqerru
Ternam-d îîlamYufa iman-is bururu
Am buseîîafDi lexûara i yettsudu
Ternam zzâafA wid turar deâwessu
D acu teb$amMi tâuyrem al$em s ûûber
D acu tenwamMi teêreûm azger s i$mer
Am twekkaCc$el-is ala asexûer
Ternam tavsaA wid tt-ittagmen tenqer
53
Ini-asen ay avu
A wi i n-yulin $er $ur-wenA kra $-yeîîfen taqbaylit
Tamusni têemmel asawenNekkni asawen nekreh-it
A wi i n-yulin d asawenA kra $-ivmenn tamedditTaqbaylit d mm afriwenNekkni amured ulac-it
Ma ad truêev ay avuAd k-cegâe$ $ur-sen
D uvar-ik dduTtxil-k in-asenAql-a$ nettraou
D acu ara $-d-rren
Nzerreâ ur d-mm$intWaqila ad nâeddi ad neqqim
Acu ur a$-d-rnintFell-a$ urfan d ameççim
Leâmer da$-xvintUla ma nngen nettxemmim
Ini-asen i tejmiltDeg wavu ne$ deg uclim
54
Ula wi i wen-ininNekkat d wavu itennev
Tu$ izwar liminAd nruê anga ad nesselqev
Dayen ad nekkes akinAd nbeddel awal s wayev
Ini-asen ssalinÄyan di tyerza n lka$ev
A tanqelt-nnsenTesse$val âeddi xerref
Xvu-k tixer-asenHder ay aydi ad nesseglef
Day vellsen dayenAm tyuga deg uvrefAy avu anef-asen
I ynifif melmi i yeîîefNutni :
Ay avu err-asenAkka wi ixeddmen s lmul
Sken-asen ad érenS kra yeff$en di lemtul
Ini-asen ad ferêenXedmen taqbaylit seg ul
55
Err-asen in-asenAsirem iddari layasMi ruêen ad aysenÜbern ard yali wass
Ansi tti$ilenDdunit tebna g yiwwas
Ini-asen a tarwaUla ma zzman ihwah-it
Xas terra tmaraAd t-ternum s tfenîazit
U ttayset araYal ass isâa tameddit
Kkes-asen a$ilifIni-asen ay avu ssefrut
Tasusmi n wungifIrbeê yesserbeê tatut
Ini-asen ay avuD nutni i d adif n tmurt
56
Imnayen n wawal
Aql-a$ nessendawAql-a$ nessefraw
Taqbaylit ur tt-iqviâ êedA$fal ulaêed
Yak ay amusnaw
D isefra i nxeddemMaççi d igeévem
Di tzeggart irran avuWi ib$an asnulfuAwal d aleqqem
Aql-a$ nettâassa£ef teftilt nesâa
Ay at wavu tt-yegguninDeg wid i tt-yuginAql-a$ nettarra
Aql-a$ la ntellesDi laûel nferres
Awal d-ooan la ytedduAql-a$ nettazu
A Ccix-nne$ deg-s
57
Tagmat-nni
Amek ara k-semmêe$Keçç deg-i la tett$iziv
Ruê a gma ad k-neddôe$Nekk nni$-ak keçç teslivLemmer ad k-in-êasbe$Ad teff$ev aglim telsiv
èri$ ur tbeddlev araUr tettbeddilev da$enni
Akkagi i d keçç kan akkaSked di teérut-nni
Ruê a gma u d-mazal araUr mazal tagmat-nni
Nessawel i tegmat yeêfanNettargu deg-s temsed-edMi d-nezzi d wayen yevran
I yessefraêen ulaêedTagmat ideg ulac lamanAy iâdawen qerrebt-ed
Nessawel i tegmat yenfanMazal-a$ nettader-itt-idAmzun texdem i yelhan
Yes-s ass-a nettmekti-tt-idYir tagmat am usennan
Mi yerreé âeddi kkes-it-id
58
Nessawel i tegmat yekfanA tinexsas terramt-ed
D tigad-is i $-d-ismektanAy atmaten llahlêed
Yir tagmat ay izermanMi teooam tuqqsa int-a$-ed
59
Ungif
A win ittruéun lêeqIjebber-it-id s lbaîel
Anda s-tenniv iceqqeqDin a nniyya ay yeddukel
A win isseêmawen afusI win d-tesseêma téayert
Ul-ik yu$al d ayeffusAsmi k-id têuz t$er$ert
A win ittqaqaren avuMender teîîfeîv-t ne$ yeîîef-ik
Anef i rray-ik ad k-yerwuAm uje$lal yettawi-k
èer aâaôus ma ad k-yernuNe$ ula d win ma yeqbel-ik
Ay isegni deg yibidiLa tekkatev la tettruvS acetki tezwarev-iyi
Win tufiv ad as-teêkuvRuê telhiv nekk dir-iyi
Aksum-iw awer t-terwuv
60
Ay azrem d-iger uqelmunMa ur câife$ ard u$ale$D ul-iw-agi i d aâeggun
Wi i yi-d irun kan umne$Tti-d d loennet ttargunGre$ di tmes ad k-ooe$
D acu k-id yerranA lmal iooan tajlibt-is
D keçç i s-innanW’ur ten-nesâi amarezg-isLhedra zware$ nni$-ak-ttUr tekki$ di nndama-yis
Tagmat am tagi rni$-ak-ttD tazegg°art axir-is
61
Susem ay ul
Susem ay ul i ak-nennaLabas ay nella
Tiswiâin ilha lekdebLa k-neqqar u $-yu$ wara
Ma di yella kraI d-mazal xas ad t-ikteb
Nettargu ayen nesâaU $-d-iûaê ara
Leb$i yezwar uêezzeb
Mel-iyi d acu tewwivA win i d-imm$en yeêweûUr txemmev ur as-tennivUlamek i t$edre$ yeîîesMuqel iman-ik ad twaliv
Win k-israêen ad k-id iâvesTevra-yak a gma ur teériv
Am ufrux yukren lqefû
D acu tewwiv ay aclimBaxlaf avu ara k-yawinI rray-ik anda n-yeqqimHat akka ytezzi kan dinIttâawad i yilem llqim
D ûûaba tu$al ssinAs$ar uceâwaw tinim
Melmi akka i yga tirgin
62
Ma âunde$-k am keççiniGi tesxuxxud deâwessu
A tissirt-ik $er yefriA la k-teééav yettruêuÜûwab yessilqiqen ansiXas afvis ur k-ittruéuTirrugza-ynek d iqecci
Taqbaylit-ik d arafu
A win i t$ull lefhamaXas leqraya tefka-yasLeêsab a gma d iqerra
Ivarren xeddmen fell-asèri$ ur tefhimev ara
Azger iteqqen $er gma-sRuê ul’i k-xedme$ araDi teqbaylit nettwalas
63
Tizi n leâmer
Bedde$ $ef tizi n leâmerWala$ akk i d-nesâeddaTudert teêwao awexxerTeméi u tesmuzgut araAss-a iwqem ne$ yexûerD ayla-w ur t-nkire$ ara
Bedde$ $ef tizi n leâmerVegre$ tivt-iw $er wussan
Ula wi ibdedn iûefferεεXemmen akka zrebêen âeddan
Kifkif a meééi meqqerYiwen ubrid i $-yefkan
Bedde$ $ef tizi n leâmerÏîfe$-d akk ddunit-iw
Wala$ abrid i d-nenoerAmzun d ajgu n uârur-iwD kra ay ul-iw ay neûber
D kra i nesâedda ay ixf-iw
Bedde$ $ef tizi n leâmerWa yesfav wa yessusuf
D acu d-mazal ad t-nn$erSi laman d-iooan lxufLlahlêed neste$fer
Ur yekmiz êed s uzegvuf
64
Inig
Serreê-a$ a tamurt ad nruêLeâmer d amecîuêUlac di tudert-agi
Loerê infufed $ef leoruêD ééher-nne$ icuê
Ittak-a$-tt-id s uwehhiA wi iddern izhu ciîuê
Xas issufe$ rruêSte$firelleh a Öebbi
A lxiq d-idlan tikelt-aAmzun tefra d wawal-is
Armi kwen-ijerreb akk turaI t$eddam deg watmaten-isIâya seg uzekka-m-zekka
I yruêen deg ussan-isMaççi d cwiî i yeroaI yernan deg uvan-isArmi dayen ifaq ass-a
Yid-wen ma yvewwel i$imi-sD âyun jjuogen yiéraUr d-ttali tewriqt-is
D ayen akk i t-yeooan yerfaAd iruê mebla leb$i-sIqbel s mya d l$erba
Wala s yiwet g wakal-is
65
Gar-awen nvaq nekkuferSiwa Rebbi mu neêkaAnta tagi ur d-nmugerAla lmut ur nesâedda
Am w’ ikemmzen i yefkerYid-wen akken i a$-tevraAnsi wen-d-nekka d inker
Caylelleh tirgit teflaZik demmren medden ndemmer
Armi d ass-agi berkaTeméi-nne$ tâedda tenser
Ur neéri ansi tekkaAd neffe$ am wawal d-nnger
Tamu$li r deffir alaKker ay ul-iw ma ad nezger
Rebbi anda teddiv yella
D acu akka nesâa ad $-d-iîîefD acu akka nesâa ad t-nawi
Igra-d a l$erba nwulefArdeqqal d acu-tt tagi
Kulci-nne$ alma s ucennefYusa-d leb$i-nne$ imnuksi
Win tufiv ad k-d-iûerrefMa nerra nedmu f kulci
W’ad $-d-irgem w’ad $-d-issusefAwal ur a$-d-ittali
Nettawi ubdis nverrefWala ad nâaned i$isiA wi irun ard yeccef
Maççi s waman s imeîîiSi îîaqa n yi$eblan nenzef
A tas$art icban tagi
66
Yif-a$ di lqefû imerqemXerûum win yenza s wacêalGar-awen ur nesâi amsawem
Xas nessafag tixellalAbbuh seg yi$eblan neôdem
Newwa yesseww-a$ lêalAéar $-icudden ad t-negzem
Ad nruê iqqers u$erbalWi $-ixemmen ar s-nxemmem
Lxiq-nnwen d lmuêalCwiî n tmurt aa nejjem
Ad tt-nelâeb deg-s i $-mazalNesâa k’isefra ad t-neddemLakked tkemmict n wakal
A kwen-neoo mebla asellemW’i d-yu$alen awer yu$al
67
A wi innu$en d wi i t-yifen
A wi innu$en d wi i t-yifenUla ma ad yexser yerbeêAd t-ijebbed d asawen
Attan lfayda n ûûeêWamma s wigi $-d-imutlen
Kra din akk d asgerweê
A wi iddan d wat wawalMa ulac akk ad yessefrawMuqle$ s adfel d amellal
Muqle$ $er lebêer zegzawKulci s leâtab i t-nettnalUr d-ilul êed d amusnaw
A wi iâunden axir-isAd ittasem ar t-ilaêeqAd iddu di loerra-yisSsuq-is ar t-isewweq
Wamma i$isan am nekkniUlamek irgeln ccqayeq
A wi issawven di tmusniUlac tin i s-idergen
Issen-as i ddunit-agiImsefham yid-s s wallen
Watayel nekkni s wigiNettawel ula g yisemmaven
68
Awufan ul-s g ufus-isImel-as amek ttêemmilen
Ar s kra is$er ussan-isU$alen-as deg yizegzawen
Iâyu ittâawad leêsab-isZi$ lemêibba akken nniven
A wi iqqimen d win issnenI temsal iddem aqerdacIsqerdic deg lemâayen
Xas ar tamusni amenâacWamma s wigi i $-d-imutlen
Caylelleh tawwurt ulac
69
Taqbaylit
Freê a taqbaylit freêWi i yezmern ad am-ikkesS kra n wayen ibnan f ûûeê
Maâlum tameddit ines
Akka i d-necfaD kem si lêif $er lêif
Siwa lmeênaDeg tenyirt-im ya laîif
D lhem yezga£ur-m am tazart di lexrif
D itri-m yensaUla g tirga-m d a$ilif
A wer ttêeqqiqWahi d iîij-im kker
Ay yettreqriqI zik-is anda yeffer
Xas kkes lxiqIruê îîlam yenduder
Ansi ikka îîiqNnan ad d-yetbeâ liser
70
Tufrar tagutIûfa-d lêal d ayen kan
Telli tewwurtÏîlam ala ayen iâeddan
Tekcem tefsutS yijeooigen dam-yehwan
Teqqel-am-d tmurtA yemma-s i tt-id yesâan
71
Tajmilt
Semmeê-iyi ard cnu$ fell-akA win $ef yeêbes wawal
Anwa akka zeglent tirga-kTaggara izgel-ik lêalAcêal teréiv d isegni
Tewwtev iîij ad d-yu$alTewwtev $ef lehna ad tiliTaggara budden-ak ccwal
Semmeê-iyi ar k-id-bedre$Tura mi $-zellgen wussan
Ula yakken ur uyise$A ten-id-terrev ar akken llanSemmeê-iyi xas tettsetêivTeériv di medden stufanCc$el-ik ard ad t-twaliv
Tekksev-t amzun d asennan
Semmeê-iyi ar k-id-mmekti$Ula ma deg waya nxuû
Kan akka g wasmi d-cfi$Nesrus i wuêdiq afus
Xas zik-is acu ad k-ini$Ittawi-ya$ d uyeffusXuvi mi te$liv $li$
Fell-a$ i yefka aqerru-s
72
Semmeê-iyi ar d-bder$ isem-ikKeçç ur nenéim deg yise$Ula ma yexdem ufus-ik
Awal ur k-id-iteffe$D ulac terriv iman-ik
Tenniv lemmde$ ard mmte$Telhiv-d d teqbaylit-ik
Tenniv d ayagi i yessne$
Semmeê-iyi ar k-ssefru$A win yugin ad tt-iffe$
Amzun ur tt-ibli ur tt-yu$D keçç ssne$ ay ssne$
Nekkni nelha-d d umennu$Keççini d leoruê-nne$
Xas teîîfev-d izem g umeééu$Tenniv d acu akka i xedme$
Am keçç drus ay yellanCban di tgejda n tafatYal taluft i d-yennulfanZzin-as-id am temrart
Mi tefra ad a$en amkanSiwa tasusmi tekkatAtaya win d-iâeddan
Yawi-tt s uhuzzu n tuyat
73
Uh ya leêbab
Xas ad yefsi ur ittcudduYiwen ufus a gma akken kan
Yiwet n tivt ula ay taâuXas tuâa d tama-s kan
Uh ya lexwanUla wukud nemâawan
Qwi$ i uzger acerqiIknan i uzaglu meskinXas ixva umanun-nni
Deg wawal kerrzen i sinUh ya lmumnin
I yu$en irgazen ur d-nnin
A win la yesvaven avuUlac yerna ad itt$alab
A win izerreân iléuKra din deg yimi n lk°ellab
Uh ya leêbabÜûaba useâdi f leâqab
74
Mmuqel a wagi yid-i
Mmuqel a wagi yid-ièer zi$ ma ad twaliv gma
Ur neooi abrid s tikliF loal-is i d-newwev r da
Tineggura ur d-yusiWissen d acu n ssebba
Wissen d acu t-in iîîfenAhat ur yesli wara
Ad tafev d avu i t-yewwtenInîer tzad-as tawla
Ne$ ahat d ayen nnivenD lweqt ur yesâi wara
Wissen d acu t-in yeîîfenLec$al i yeggten fell-as
Ahat ulac idrimenIrna mazal-t f lexlaû
Ne$ ahat d ives i t-yukrenYuki-d d tameddit n wass
Wissen d acu t-in yeîîfenTwalem iâreq-as ubrid
Ahat d rrekba i yxuûûenTtâeddin êed ur t-irfidNe$ d ssaâa i s-ixeûrenWin isteqsa yeskiddib
75
Wissen d acu t-in yeîîfenAhat iruê d imâezzi
Ma yella wi i yemmutenIzad-as leêzen ye$li
Ne$ yella wi i d-ilulenAnda ara $-d-yemmekti
Wissen d acu t-in yeîîfenAwwah yella kra yellanTasa ur tt-ittkellix yiwenAwwah yella kra yevranUr tufiv d acu t-yu$enAy ul-iw yestehza kan
76
Asertay
Äiwed ay aêbib leêsab-ikÄanida n-tettuv yiwen
Qir tegrarbev a nnger-ikTegrarbev yerna f sawenAra k-id yeêyun d imi-kD netta ara k-yenn$en
Iévem-d âeggu ad yexdemUme$bun $ef laxert-isIjbed abrid meôtayen
Yeâya yu$al s axxam-isAy atmaten awer tt-tekkrem
Taddart-agi tettxelliû
Iffe$-d urgaz ad yezdemDayen içça-t-id wul-is
Lhedra ssnat ittwargemUr yefrié êed s idis-is
Irra-d taddart i lexûemYennu$ ula d yid$a$en-is
Ay irgazen a tife$waUr tufiv ara xeûre$
Lêerû ur s-zmire$ araAd i-d-têellem ne$ ad ruêe$
Tu$al lhiba i trewlaTirrugza ar d-u$ale$
77
Ay abujad $er tsertitYergeln ur yesâi tawwurt
Aqerru nnig tcacitXas taérut ma tettruéu-t
Ini-as ur yefhim tiqitWi iheddern ur yesmuzgut
Acu k-yewwin s afennanAêeddad n leslaê-ik
Awal-nni wi t-ilanImi la tleddiv deg yimi-kNe$ tura rebêen yes$an
Yu$al iserreê yiles-ik
Bezzaf a wlidi i têercevTineggura ad ak-d-taâqabTêettbev ur tesseêsabevTenwiv ddeâwa d leêsab
Wiyyak a wlidi ad tnedmevDdunit-a tettneqlab
Ay asertay n tûebêit£er uzal dayen issusem
I zzux ittak tawa$itI yexdem ara yexdem
Tamu$li ilmend n tcacitYerna yettnadi ad yeêkem
78
Amedyaz
Tenniv ay aêbib ayenTettaruv ur d-tteff$entAmzun iâoeb-ak wayenYak ula d tira ttfatent
Mi tent-iooa zzman dayenXas ay aêbib cerreg-itent
Awal-agi am téallitNi$ ay aêbib di lweqt-is
Keçç tufiv-as i t$imitAru kan terrev deg yidisMa d leqraya ar timlilitTenniv ar d-yas wass-is
Isefra am wigi sehlenAd nekker akk ad nessefru
Ttettif deg yimeslayenWa $ef wa tgev atemmu
Ur terbiêev ur rbiêenSiwa taruéi uqerru
Acu ay aêbib ad k-n-rre$Teqqeêqeê ur k-ttlummu$
Ttif xir-iyi ad ssusme$Meâni awal ad k-t-id kfu$
Nekk d isefra i la xeddme$Maççi d leqlul i znuzu$
79
Aêeddad di têanut-isUr isrusu ur iteddemUr inecced s cc$el-is
Wi ib$an ta$awsa yxeddemTaqbaylit g yiman-is
Lfen maççi d aêettem
Ay aêbib tebren tes$artWamma awal-a ma ad k-d-inser
Maççi d tamevluât ad tfatLfen itt$acca asegger
Ay aêbib ta d tamedyaztWi ib$an ad d-iban yeffer
80
Imennilfi
A win tesselqev tsertitWali sanga k-tessawevMmxalfa i k-teffe$ targit
Ass ikcem-ed keçç teff$evTeff$ev tamurt n tjadditD wakal $ef tennu$evTeff$ev ûûbeê taûebêitD tameddit ur d-tu$alev
A tamurt-agiI ten-isâan la nt-tessufu$
A l$erba u $-neôwiAmzun d Rebbi nennu$
A ssfina rou-yiMa $er yiminigen ad n-rnu$
I weqlaâ melmiA Sidna Nuê ma ad ddu$
Yal tallit tellaMyal loil s l$erba-sMi s-nenna tekfa
Attan tejba-d wletma-sYufa-ya$ winna
I k-innan d ifirellasMi d-nusa lhedda
Miga ad nedreg aseggas
81
A rrwaê i $-yecfanNugar abrid ay nelêaA l$erba i $-yeççanAnta tamurt i neooa
A lferg iâeddanIni-as gma-s ata-ya
A ééher afuêanYettawin ur d-ittarra
Yessa$ lbaîelAmzun d adfel aseîîaf
D teméi terwelXas avu ur tt-id yettaîîaf
A tara n lebûelAd ttru$ kem ttneskaf
Mi tt-nugem ad $-ten$elÜaêêa di ééher aqeffaf
Uêeq kra ur nentiLiêala-s la tessewham
Asg°en ur t-isâiYeânu-t ma ara d-ye$li îîlam
Yerwa d ucaliD a$rib ula di lemnam
A lbaz mel-iyiI yberriq ma ad yerr axxam
82
Ini-as ay avuIni-as dayen iâya lhem
D acu yettraoouIni-as i gma ma d-ikcem
Ula ay yekkukruI tmurt ibeddel leêkem
Ini-as ay avuNâus lecvuv n lebêer
Ula d asawenAhat d llabyu ad tt-néer
Sani la ntedduD acu i yellan di leâmer
Ini-as ay avuNetta d a$rib nekkni kter
83
Tineggura
Wwet awal skud yeêmaD alla$-ik i d tixnezyar
Ur s-ttarra tilisaUr t-id ittcuddu s umrar
Wa d taqsist wa d ak°erraLmeâna txuû d asafar
Ulamek i k-neqqar a gmaI $-d-terrev ababder d adrar
Eg tirect tefruv awalAsegres seg tirect-ikAman ilmend iêumalXas kkat $ef yiman-ik
Wa d uzzal wa d aqellalAkka i ten-id nufa seg zikWa yregg°i wa yettnawalTerrev-as i teqbaylit-ik
Ooan-d imenza teslivAwal iêwao aqerru-k
Taqbaylit êed ur tt-iwwivXas kkes a$bel i yimru-k
Deg umeslay wwet tâeddivAmek ara k-irkeb wavu-k
Ini-d acu ara d-tinivTekkev-d nnig usefru-k
84
85
Agbur
Tazwart ________________________________________________
Macahu_______________________________________________ 6
Tamedyazt ____________________________________________ 8
Limin________________________________________________11
Tilufa ________________________________________________12
Aql-a$ _______________________________________________13
Ay ifer n uzemmur____________________________________14
Ti$ri _________________________________________________16
Tuzzmiwin ___________________________________________18
Tikli-nne$ ____________________________________________21
Lezzayer _____________________________________________24
Amsebrid ____________________________________________27
Imusnawen __________________________________________29
Mel-iyi ay amusnaw___________________________________31
Lemâun______________________________________________35
In-asen ______________________________________________36
Itran d i$essan _______________________________________37
Iberdan n tegmatt ____________________________________40
Acewwiq_____________________________________________43
Idaren _______________________________________________44
Taqbaylit seg yiles akin _______________________________ 45
86
A gma nni$-ak________________________________________49
Kenwi _______________________________________________51
In-asen ay avu _______________________________________53
Imnayen n wawal_____________________________________50
Tagmatt-nni__________________________________________57
Ungif ________________________________________________59
Susem ay ul__________________________________________61
Tizi n leâmer _________________________________________63
Inig__________________________________________________64
A w’innu$en d w i t-yifen______________________________ 67
Taqbaylit ____________________________________________69
Tajmilt_______________________________________________65
Uh ya leêbab_________________________________________73
Mmuqel a wagi yid-i __________________________________74
Asertay ______________________________________________76
Amedyaz ____________________________________________78
Imennilfi_____________________________________________80
Tineggura____________________________________________83
87
Recommended