Is wijnbouw een optie voor de fruitteelt? Welk rendement is haalbaar?

Van boomgaard naar wijngaard

Is wijnbouw een

rendabele optie

van rariteit naarsector met potentie

van fruitteelt naarwijnbouw

“De peren laat ik staan, die brengen mij te veel op, maar de appels mogen er uit. De concurrentie met Polen gaan wij toch nooit meer aan kunnen.”

Fruitteler juli 2014

Peren

Reconversie na de peren?

Er zijn mogelijkheden voor de ontwikkeling van onze wijnbouw als alternatief voor de fruitteelt. Steeds meer fruittelers beginnen dit in te zien. De appelteelt heeft de concurrentie van o.a. Polen te verduren gekregen en nu volgt de perenteelt die door de 'Rusland-crisis' wordt getroffen. Of zich de oude toestand ooit nog zal herstellen valt te betwijfelen. Wellicht is het nu het moment om op wijnbouw

over te schakelen.

De vergoeding voor het niet oogsten van appels en peren werd berekend op basis van het rendement per hectare. Zo kwam men aan een bedrag van 5.474 euro per hectare.

Rendement p/ha

Rendement volgens Prof. Dr. Ghislain Houben

Advies Prof. Dr. Ghislain Houben

Prof. Dr. Ghislain Houben, die voor FOD economie de cijfers van de Belgische wijnbouw 'in kaart brengt', zegt: "Wijnbouw in België voor de wijn is waanzin".

Deze stelling is op zijn minst gezegd 'eigenaardig‘, want hij is eigenaar van wijndomein Hoenshof en heeft ondanks zijn negatief advies wel zelf de wijngaard van het Kasteel van Rullingen overgenomen.

Door zich op een dergelijke negatieve manier over de rendabiliteit van Belgische wijnbouw uit te laten schrikt hij potentiële nieuwe collega's af. Duitse cijfers geven immers een heel ander beeld. Wijnbouw in België blijkt daaruit héél rendabel te zijn, op voorwaarde dat men goede wijn maakt.

Rendement wijnbouw

Bron: DLR basiswijn kwaliteit topwijn

Productie l/ha 5.000 l 4.000 l 3.000 l 3.000 l

Productie fl/ha 6.650 fl 5.300 fl 4.000 fl 4.000 fl

Kostprijs €/fl * € 4,00 € 5,00 € 7,50 € 8,50

Verkoopprijs €/fl € 6,00 € 10,00 € 15,00 € 25,00

VP excl. accijns en btw €/fl € 4,40 € 7,70 € 11,80 € 20,10

Opbrengst €/ha € 29.260,- € 40.810,- € 47.200,- € 80.400,-

Kostprijs €/ha € 26.600,- € 26.500,- € 30.000,- € 34.000,-

Resultaat €/ha € 2.660,- € 14.310,- € 17.200,- € 26.400,-

* Inclusief vergoeding voor het geïnvesteerde vermogen en een vergoeding voor het werk.

Duitse kostprijsberekening

5.000 liter

Kostprijs p/fl:‘Gutswein’ € 3,64‘Lagenwein’ €7,16

Onze calculatie

1 ha wijngaard4.000 liter wijn is5.300 flessenKostprijs € 5,00Opbrengst € 7,70excl. accijns & btwKostprijs € 7,50Opbrengst € 11,80

basiswijn kwaliteit topwijn

Productie l/ha 5.000 l 4.000 l 3.000 l 3.000 l

Productie fl/ha 6.650 fl 5.300 fl 4.000 fl 4.000 fl

Kostprijs €/fl * € 4,00 € 5,00 € 7,50 € 8,50

Verkoopprijs €/fl € 6,00 € 10,00 € 15,00 € 25,00

VP excl. accijns en btw €/fl € 4,40 € 7,70 € 11,80 € 20,10

Opbrengst €/ha € 29.260,- € 40.810,- € 47.200,- € 80.400,-

Kostprijs €/ha € 26.600,- € 26.500,- € 30.000,- € 34.000,-

Resultaat €/ha € 2.660,- € 14.310,- € 17.200,- € 26.400,-

* Inclusief vergoeding voor het geïnvesteerde vermogen en een vergoeding voor het werk.

Rendement wijnbouw

Economisch belang

Wijnbouw begint een economische rol te spelen.

Opbrengst accijnzen en btwSociale bijdragenWerkgelegenheid‘Motor’ voor toerismeOntwikkeling van landelijke gebieden

.

WIJN-BOUW

ECONO-MISCH

MILIEU

KLI-MAAT

EU

>1.200.000€

Accijnzen & BTW

wijnbouw

? €

Diverse bel. & soc. lasten

Neder-land Belgium

Onbegrensde mogelijkheden voor wijnbouw

Welke zijn die mogelijkheden?

kwaliteit

Vlaams wijnbeleid

benevit.org

Vlaams beleid

“De wijnbouwsector in Vlaanderen is de kinderschoenen ontgroeid en heeft het potentieel om uit te groeien tot een stevige tak binnen de Vlaamse land- en tuinbouw. Daarom zal voor de eerste maal en in nauw overleg met de sector een beleid worden uitgewerkt voor deze subsector.”

Beleidsbrief Vlaamse regering 2011

Economische leefbaarheid ?

• Gezien de hoge loonkosten in vergelijk met de meeste producenten van ‘nieuwe wereldwijnen’ zullen onze ‘eenvoudige wijntjes’ altijd prijstechnisch te hoog zijn.

• Enkel ‘kwaliteitswijn’ die zich in het segment boven 10,- Euro kan handhaven zal uiteindelijk economisch leefbare wijnbouw in België mogelijk maken.

Het potentieel is groot,

maar de hindernissen en valkuilen zijn dat ook.

Leidraad voor succes

Bij de voorwaarden is uitgegaan van klassieke druiven en een rendement

van < 40 hl/ha

Voor wie wil beginnen.

enkele gouden regels1. Wijnbouw kan bij ons alleen rendabel zijn wanneer je meer

dan 10 € per fles kunt beuren. (cons. vp)2. Om meer dan 10 € per fles te krijgen moet de wijn ECHT goed

zijn.3. Om werkelijk een goede kwaliteit te produceren heeft men

het beste materiaal nodig.4. Goed materiaal vraagt aanzienlijke investeringen.5. Deze investeringen renderen alleen wanneer men een

voldoende grote productie heeft.6. Een minimum van 10 ha is nodig om een economisch haalbaar

wijnbedrijf te realiseren. Hetzij binnen één exploitatie, of in coöperatief verband.

Of

• Het alternatief is een voldoende groot domein, of coöperatief samenwerkende wijnbouwers, die door grootschaligheid een lage kostprijs kunnen realiseren en die een technisch goede commerciële wijn maken.

• Commerciële meerwaarde kunnen op andere manieren gerealiseerd worden.

• Jules Nijst: ‘"Adviseurs" richten ware ravages aan door aspirant-wijnboeren te vertellen dat je op slechte liggingen prima druiven kunt telen, als je maar vroege hybride rassen kiest. Enorme problemen met vorstschade en opmerkelijk genoeg ook zware schimmelaantastingen zijn het gevolg. In NL gaan professionele bedrijven failliet, andere worden te koop gezet.’

Kasteel Haksberg en wijndomein failliet

Volgens de curator is het faillissement het gevolg van diverse factoren. De bijzonder hoge investering van het aanplanten van bijna twintigduizend wijnstokken - die pas vijf jaar na de aanplanting - echt zullen opbrengen is één van de redenen van het faillissement.

2006

Wijngaard Haksberg in 2012

Slecht advies = failliet na enkele jaren

Belgische wijn zal goed zijn of hij zal niet zijn.

Wat heeft wijnbouw te bieden?

I. EconomischII. SociaalIII. Toerisme

Wat heeft wijnbouw te bieden?

I. EconomischII. SociaalIII. Toerisme

WAT BRENGEN WIJNDRUIVEN OP

Duitsland, Noord Frankrijk & Zuid Engeland

Geen wijn produceren maar wijndruiven

• Vergelijken Duitse wijnbouw de Champagne. Naast wijnbouwers ook veel telers van wijndruiven die zelf geen wijn maken maar hun wijndruiven verkopen aan wijnhuizen of ze aanleveren bij een coöperatie waarvan zij deel uitmaken.

• Commercialisering van de wijn kan gebeuren door wijnbouwer, het wijnhuis of de coöperatie.

Geen wijn produceren maar wijndruiven

• Een wijnbouwer die zijn druiven bij de coöperatie inlevert krijgt daarvoor een prijs die bepaald wordt door de kwaliteit van de druiven.

• Druivenvariëteiten die geschikt zijn voor de beoogde wijn.

• De vinificatie, door de coöperatie = winsten geïnvesteerd & deels uitgekeerd aan de leden.

Voorbeeld Moezel 2012

• Volume oogst 2012 kleiner (-/- 30-50%)• Kwalitatief goed. • Opbrengst 1,20-1,50 €/liter wijn. (vroege

soorten-Riesling). • = +/- 1,50 €/kg voor de druiven.

Dit is 30-40 % meer dan Rheinhessen.

DuitslandChampagne

0.001.002.003.004.005.00

Opbrengst druiven €/kg

€/kg

Meerjarige gemiddelden

Opbrengst per ha

kg per hais een keuze

DuitslandChampagne

02000400060008000

10000

kg/ha

kg/ha

Meerjarige gemiddelden

DuitslandChampagne

05000

10000150002000025000

Opbrengst druiven €/ha

€/ha

Meerjarige gemiddelden

Opbrengst

De wijnboer in de Champagne krijgt dus drie à vier keer zo veel per kg en bijna het dubbele per hectare. Dit weerspiegelt echter niet de kostprijs van de druivenproductie.

Kwaliteit rendeert

• Kwaliteit produceren rendeert. De meerkosten per hectare stijgen met de toename van kwaliteit veel minder sterk dan de opbrengst per hectare.

Goede reputatie is voorwaarde

Groei of achteruitgang

• Duitsland niet meer lonend, stoppen. Het wijnbouwareaal gaat al jaren achteruit.Braakliggende terreinen.

• Champagnesteeds weer nieuwe gebieden toegevoegd aan het gebied en nieuwe wijngaarden aangelegd.Één ha wijngaard meer dan één miljoen euro!

Volume

.Kwaliteit .

Opbrengst en kwaliteit

• Rendement en kwaliteit zijn nu eenmaal omgekeerd evenredig. Een grotere oogst geeft minder kwaliteit, en een lagere kwaliteit brengt een lagere prijs op.

• 30à45 -----------------------------------------80à120

Thuismarkt

Belgen drinken, 27,8 liter per persoon per jaar meer wijn dan

Nederlanders 22,8, liter per persoon per jaar

Belgen geven gemiddeld meer uit per fles, € 3,57 tegen € 2,85 in Nederland.

Opbrengst en kwaliteit

• Wijnen onder de € 6,- zijn in België 95% van het volume, en in Nederland 98%.

• Wijnen vanaf € 6,- zijn dus voor een heel klein gedeelte van de markt bestemd. Nicheproduct voor liefhebbers en kenners.

95%

5%

Imago en prijs• Het is duidelijk dat de Duitse wijn een

imagoprobleem heeft. (Wijnschandaal begin jaren tachtig nooit te boven gekomen)

• Het ontwikkelen en angstvallig beschermen van een goede naam is uiterst belangrijk gebleken. Om imagoschade te voorkomen, maar ook om een hoge verkoopprijs te realiseren.

Champagne als voorbeeld

• Sinds begin vorige eeuw probeerden de Duitse wijnbouwers met grotere opbrengsten hun inkomen te vergroten terwijl men in de Champagne alles op een betere kwaliteit inzette.

• Champagne wordt tegenwoordig wereldwijd als de norm voor schuimwijn gezien.

Imago en prijs

• Het imago van Champagne rendeert. ‘Echte’ champagne is nooit goedkoop.

• Niemand koopt een super kwaliteit Cava van 20,- €, maar voor een ‘standaard’ Champagne is dat geen probleem.

• Belgische schuimwijn kan deze van Champagne evenaren en Cava overtreffen.

Is grootte belangrijk?• Er zijn echter ook kleine gebieden die niet zo

bekend zijn. Neem Côtes de Toul, een ruim 110 ha grote wijngebied uit het noordoosten van Frankrijk. (1998 A.O.C. status) of de A.O.C. Bellet in de Provence met amper 50 ha.

Is grootte belangrijk?• Voor Château-Grillet met 2,5 ha is de hele

wereld de markt, terwijl Bellet mijn zijn 50 ha vrijwel volledig naar de locale markt gaat.

Promotie is belangrijk

• Heel belangrijk is hoe en waar de wijnen worden gepromoot. Richt men zich op de locale gastronomie of de liefhebbers doorheen het ganse land of zelfs ver buiten de landsgrenzen? Als men zijn afzet lokaal wil organiseren vervult de locale gastronomie de ideale uitvalbasis, en spelen regionale media een belangrijke rol.

Opgemerkt worden

• Erkenning krijgen• Reputatie opbouwen• Specialisten zoeken specialiteiten• De wereldmarkt voor ‘iets speciaals’ is vele

malen groter dan onze potentiële maximale productie.

Is er wel een markt voor zoveel Belgische wijn?

Er zijn wel eens mensen die er aan twijfelen of er wel voldoende markt

is voor zoveel wijn.

Belgische wijn in de wereld• statistieken van de OIV

(State of the Vitiviniculture, 2007)

• Wereldwijd 7,9 miljoen ha wijngaarden in 2006 (= productie van 279-286 milj. hl).

• 3,5 miljoen ha in de EU en 4,3 miljoen er buiten.

• België stelt met zijn 64 ha of 400.000 liter, niks voor.

BelgiëRest EU

Rest wereld

0

500,000

1,000,000

1,500,000

2,000,000

2,500,000

3,000,000

3,500,000

4,000,000

4,500,000

wijngaarden ha

wijn-gaarden ha

WERELDMARKT

De globalisering van de wereldmarkt gaat ook niet aan de wijn voorbij. Hierdoor ontstaan er nieuwe markten en groeimogelijkheden.

Aziatische groeimarkt

‘In recent days, much of Australia's premium wine is sold to China ( Australia's second largest export market in terms of value ) and other parts of Asia.’

Frankrijk voerde nog nooit zo veel wijn uit als in 2012

De uitvoer van Franse wijn steeg de laatste jaren tot een recordhoogte. Vooral de export van wijnen uit het hogere segment naar de Aziatische markt België, Duitsland en Nederland zijn de grootste afzetmarkt voor de goedkopere wijnen. Totaal 5,6 miljard euro wijn geëxporteerd.

• Er zijn enorme groeimarkten buiten Europa. Zo is China een nieuwe speler op de wereldmarkt die goedkope wijn gaat exporteren en kwaliteit importeren.

De wereldmarkt

Wereldmarkt

Ook wanneer wij onze wijn in de toekomst niet zouden gaan exporteren wordt onze markt door mondiale ontwikkelingen beïnvloed.

Productie neemt af Consumptie neemt toe

Wereldwijde markt

Er dreigt volgens een rapport van Morgan Stanley een wereldwijd tekort aan wijn te ontstaan. Volgens Morgan Stanley ontstaat het tekort omdat in de Chinese, Russische en Amerikaanse middenklasse de wijnconsumptie groeit. (En India) Het zijn landen met heel veel mensen. Dus daar een procentje erbij betekent in een klap veel extra flessen.

Wereldvraag groeit

Wereldwijde consumptie

Wereldwijde productie

EU wijn-

beleid

Wereldproductie daalt

EU wijn-

beleid

• China zal steeds meer importeren. Zij kunnen onmogelijk voldoende productiegroei realiseren voor de groeiende vraag.

KwaliteitsmarktJapan

Welke prijs is haalbaar ?

> € 25,- per fles reeds mogelijk> € 50,- per fles op termijn niet uitgesloten

Wat heeft wijnbouw te bieden?

I. EconomischII. SociaalIII. Toerisme

Leefbaarheid landelijke gebieden

Ooit een arme wijnbouwregio gezien? Ik niet, en ik ben er al in veel geweest.

Hoe beter de wijn hoe rijker de regio.

Geen enkele agrarische activiteit kan met zo een klein areaal een gezinsinkomen verwerven als de wijnbouw.

Wijnbouw genereert de grootste toegevoegde waarde per hectare.

De economische impactVoorbeeld: Gewone landbouwgrond in Nieuw Zeeland kost op het zuider-eiland $ 6.000 / ha. In de wijnbouwgebieden van Marlborough kost vergelijkbare grond $ 200.000 / ha. Hieruit blijkt de economische impact die wijnbouw kan hebben.

Wijnbouw een verrijking voor de veelal landelijke gebieden. Dorpen worden leefbaarder en er komt directe en indirecte werkgelegenheid voor de mensen die er wonen.

KMO-werkgelegenheid

Wat heeft wijnbouw te bieden?

I. EconomischII. SociaalIII. Toerisme

Wijnsector als een motor voor de

regio

ToeristischAlle wijngebieden zijn toeristische gebieden. Alle

wijngebieden zijn toeristisch.•Jaar rond

Extra troef en veel langer seizoen dan enkel bloesem.

•Kort verblijfWijngebieden bezoek ≠ dagtoerisme.

•Landelijke gebiedenOntwikkeling van landelijke gebieden.

Nu reeds zijn de wijnfeesten een jaarlijks terugkerend succes dat liefhebbers van steeds verder begint aan te trekken.

Bovendien is de druif van wijndruiven milieuvriendelijker dan de meeste andere teelten. Ook naar duurzaamheid kan ‘eigen wijn’ tellen. Waarom wijn de halve aardbol rondvaren of met vrachtwagens duizenden kilometers over de overvolle wegen vervoeren terwijl we hem in eigen streek kunnen maken.Voorwaarde voor deze ontwikkeling is kwaliteit. En die kan enkel gemaakt worden als men kennis van zaken heeft. Opleiding en begeleiding is dus de komende jaren cruciaal voor het slagen van deze reconversie. Grote kansen, maar ook een serieuze uitdaging.

Wijnleer(fiets)pad

Klassiek in buitenlandse wijngebieden zijn ‘Weinlehrpfaden’ en ‘Weinradwegen’.

Wijn is een geschenk

Wijnbouw is een geschenk uit de hemel.

Iedereen die trost is op onze streek laat dit blijken door onze wijn te schenken.

Als relatiegeschenk, in het restaurant of gewoon thuis.

Het stimuleert de verbondenheid.

Als je zulke wijn kunt

maken moet je

toch niet twijfelen.

Dr. Richard Smart

Geurt van RennesBenevit Wijnbouwadvies

Boomkensstraat 1343500 Hasselt

Belgiëgeurtvanrennes@gmail.com