View
150
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
G i¶ng viªn T hs.H oµng T iÕn D òng
Tæng quan vÒ m¸y Ðp phun A.CÊu t¹o chung
M¸y Ðp phun gåm c¸c hÖ thèng c¬ b¶n ®−îc minhm ho¹ nh− h×nh vÏ
HÖ thèng hç trî Ðp phun :Lµ hÖ thèng gióp vËn hµnh m¸y Ðp phun .HÖ thèng
nµy gåm 4 hÖ thèng con
-Th©n m¸y -HÖ thèng thuû lùc
-HÖ thèng ®iÖn -HÖ thèng lµm ngéi
C¸c hÖ thèng con trong hÖ thèng hç trî Ðp phun
1,Th©n m¸y:liªn kÕ c¸c hÖ thèng trªn m¸y l¹i víi nhau
2,HÖ thèng thuû lùc:Cung cÊp lùc ®Ó ®ãng vµ më khu«n,t¹o ra vµ duy tr× lùc
kÑp ,lµm cho trôc vÝt quay vµ chuyÓn ®éng tíi lui,t¹o lùc cho chèt ®Èy vµ sù
tr−ît cña lâi mÆt bªn. HÖ thèng nµy bao gåm b¬m,van, motor, hÖ thèng èng,
thïngchøa dÇu…
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 1
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
3,HÖ thèng ®iÖn :cung cÊp nhuån cho motor ®iÖn vµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn nhiÖt
cho khoang chøa vËt liÖu nhê c¸c b¨ng nhiÖt vµ ®¶m b¶o an toµn cho ng−êi vËn
hµnh m¸y b»ng c¸c c«ng t¾c. HÖ thèng nµy gåm tñ ®iÖn vµ hÖ thèng d©y dÉn.
4, HÖ thèng lµm nguéi: cung cÊp n−íc hay dung dÞch ethylªnglycol… ®Ó lµm
nguéi khu«n, dÇu thuû lùc vµ ng¨n kh«ng cho nhùa th« ë cuèng phiÔu bÞ nãng
ch¶y. V× khi nhùa ë cuèng phÔu bÞ nãng ch¶y th× phÇn nhùa th« ë phÝa trªn khã
ch¹y vµo khoang chøa liÖu. NhiÖt trao ®æi cho dÇu thuû lùc vµo kho¶ng 90 –
1200 F. Bé ®iÒu khiÓn nhiÖt n−íc cung cÊp mét l−îng nhiÖt, ¸p suÊt, dßng ch¶y
thÝch hîp ®Ó lµm nguéi nhùa nãng trong khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 2
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
5, HÖ thèng phun: HÖ thèng phun lµm nhiÖm vô ®−a nhùa vµo khu«n th«ng qua
c¸c qu¸ tr×nh cÊp nhùa, nÐn, khö khÝ, lµm ch¶y dÎo nhùa, phun nhùa láng vµ
®Þnh h×nh s¶n phÈm. HÖ thèng nµy gåm cã c¸c bé phËn:
- PhÔu cÊp liÖu (Hopper).
- C¸c b¨ng gia nhiÖt ( Heater
band).
- Trôc vÝt (Screw).
- Bé håi tù hë (Non-return
assembly).
- Vßi phun (Nozzle).
B. Nguyªn lý cña m¸y phun nhùa :
1,Bé phËn kÑp :
• §Çu xi lanh thuû lùc chÝnh
• C¬ cÊu khuûu(®ßn)
• Xµ knock-out
2,C¸c tÊm
• C¸c tÊm di ®éng
• C¸c tÊm tÜnh t¹i
3,Côm phun
• §Çu xi lanh thuû lùc chÝnh
• Xi lanh phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 3
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
• VÝt xo¾n phun
• èng phun má vÞt
• Hép b¸nh r¨ng
• §ai nhiÖt
4,B¬m thuû lùc chÝnh vµ ®éng c¬
B¶ng ®iÒu khiÓn trung t©m
• Van kiÓm tra thuû lùc (¸p suÊt)
• HÖ thèng kiÓm tra nhiÖt (NhiÖt ®é)
• HÖ thèng kiÓm tra thêi gian (Thêi gian chu kú)
5,C¸c phô tïng kh¸c
• C«ng t¾c giíi h¹n (N.C/N.O)
• B¸o sù cè
• chØ thÞ nhiÖt ®é ®Çu thuû lùc
• RPM gauge (M¸y ®o) ®ång hå ®o vßng quay
• Van kiÓm tra n−íc
C,Ph©n lo¹i tæng qu¸t c¸c m¸y phun nhùa :
M¸y phun nhùa nhiÖt dÎo
M¸y phun nhùa ®Æt nhiÖt
1,C¸c lo¹i m¸y phun nhùa
M¸y phun nhùa th¼ng ®øng
M¸y phun nhùa n»m ngang
2,C¸c kiÓu m¸y phun nhùa
a, §−êng phun :
hÖ thèng kÑp cã chøc n¨ng ®ãng , më khu«n, t¹o lùc kÑpk gi÷ khu«n trong qu¸
tr×nh lµm nguéi vµ ®Èy s¶n phÈm tho¸t khái khu«n khi kÕt thóc mét chu kú Ðp
phun. HÖ thèng nµy gåm :
-Côm ®Èy cña m¸y
-Côm k×m
-TÊm di ®éng
-TÊm cè ®Þnh
-Nh÷ng thanh nèi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 4
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2,HÖ thèng ®iÒu khiÓn
gióp ng−êi vËn hµnh m¸y theo dâi vµ ®iÒu chØnh c¸c th«ng sè gia c«ng
nh−:nhiÖt ®é , ¸p suÊt, tèc ®é phun , vËn tèc vµ vÞ trÝ cña trôc vÝt, vÞ trÝ cña c¸c
bé phËn trong hÖ thèng thuû lùc.Qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp
®Õn chÊt l−îng sau cïng cña s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh.
HÖ thèng ®iÒu khiÓn gåm
-Mµn m¸y tÝnh
-B¶ng ®iÒu khiÓn
b, HÖ thèng kÑp : -ChuyÓn ®éng thuû lùc
-ChuyÓn ®éng c¬-thuû lùc
• Then mãc ®¬n
• Then mãc ®óp
c, HÖ thèng phun -VÝt xo¾n
-Piston phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 5
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
3,C¸c kiÓu côm phun :
a) Piston phun 1 giµn :lµ kiÓu piston 1)Tõ phÔu h¹t ®−îc ®−a ®Õn xi lanh
phun 2) ChuyÓn ®éng lªn phÝa tr−íc cña piston buéc c¸c h¹t ®I tíi bé
phËn më réng (mµng phun)3)Xung quanh spreader sÏ lµ b¨ng nhiÖt,nã sÏ
lµm ch¶y h¹t .4)§I qua gi÷a xi lanh vµ mµng phun vµo má vÞt
b) Piston 2 giµn
nã gåm 2 côm piston , c¸I nµy ®Æt phÝa trªn c¸I kia, mét c¸I ®Ó dÎo ho¸ vËt
liÖu,vµ dÉn liÖu ®Õn cho xi lanh kia mµ ë ®ã piston thø 2 sÏ ho¹t ®éng nh− mét
piston b¾n ®¹n vµ ®Èy vËt liÖu dÎo vµo khu«n
c) VÝt chuyÓn ®éng qua l¹i theo ®−êng
Sù phun nhùa ®−îc thùc hiÖn bëi mét vÝt quay mµ nã chuyÓn ®éng lïi vµ tiÕn xi
lanh nung nãng,lµ mét vÝt qua,nã t¹o ra sù chuyÓn ®éng cña vËt liÖu h¹t tõ phÔu
nguyªn liÖu vµ buéc vËt liÖu ®i däc theo thung xi lanh nãng.khi vËt liÖu ®Õn
cuèi cña vÝt th× vÝt chuyÓn ®éng ng−îc l¹i ®Ó tÝch vËt liÖu l¹i.Vµo lóc ®ã vÝt l¹i
tiÕn lªn m¹nh mÏ,ho¹t ®éng nh− mét piston
d) Piston vÝt 2 giµn
Ho¹t ®éng cña vÝt chuyÓn ®éng qua l¹i sÏ h¹n chÕ l−îng vËt liÖu cã thÓ ®−îc
dÎo ho¸.Tuy nhiªn ,tuy nhiªn h¹n chÕ nµy cã thÓ kh¾c phôc ®−îc b»ng viÖc sö
dông piston 2 giµn.ë ®©y vËt liÖu di chuyÓn trªn toµn bé chiÒu dµi cña vÝt qua 1
van n¹p vµo trong khoang phun .Còng ë ®©y, piston phun b¾t buéc ph¶I liïi
l¹i.Van b¾n ®¹n sÏ ®−îc b¾n ra khi piston phun tiÕn lªn phÝa tr−íc vµ vËt liÖu
®−îc phun vµo khu«n
Chu kú Ðp phun :
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 6
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
ChÊt dÎo láng ®−îc Ðp vµo khu«n ®ãng kÝn .Côm ®ãng khu«n -1 m¸y Ðp n»m
cÇn ph¶i t¸c dông vµo khu«n mét lùc lín (lùc kÑp khu«n) ®Ó kh«ng cã mét tÝ
chÊt dÎo
láng nµo ch¶y ra tõ khe cña khu«n.ChÊt ch¶y láng ®i tõ côm ho¸ dÎo vµo 1 m¸y
xo¾n vÝt víi mét trôc xo¾n cã thÓ sª dÞch h−íng trôc mµ nã ho¹t ®éng nh− mét
c¸i Piston
®−îc Ðp vµo lßng khu«n,nhê ®ã mµ chÊt dÎo láng kh«ng bÞ mÊt m¸t.Trªn c¬ së
sù ph©n c¸ch vÒ nhiÖt gi÷a khu«n vµ côm ho¸ dÎo liªn kÕt nµy chØ duy tr× ®−îc
mét lóc cho ®Õn khi chÊt dÎo láng kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¶y n÷a ,sau khi ®iÒn
®Çy khu«n chÊt láng ®«ng cøng l¹i vµ khi ®ã thÓ tÝch cña nã co l¹i ®«I chót
b»ng c¸ch Ðp tiÕp vµ ®iÒn ®Çy tiÕp thÎ tich sÏ ®−îc bæ xung cho ®ñdo ®ã ph¶I
duy tr× ¸p lùc lªn chÊt dÎo láng cho ®Õn lóc nã ®«ng cøng song
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 7
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
V× qu¸ tr×nh ho¸ dÎo cÇn mét thêi gian nhÊt ®Þnh trôc xo¾n b¾t ®Çu Ðp vËt liÖu
qua sù quay cña nã,®Ó t¹o ra tõng liÒu l−îng nh»m lµm ch¶y nã ra vµ xÕp ®Æt nã
tr−íc khi phun.
Trôc xo¾n t¹o ra kh«ng gian trèng b»ng c¸ch nã tr−ît lïi l¹i däc trôc trong xi
lanh phun,chèng l¹i ¸p lùc ®ã.Khi vËt ®−îc phun ®«ng ®Æc l¹i,côm ho¸ dÎo dêi
khái khu«n nhê ®ã chÊt dÎo láng ë vßi phun kh«ng bÞ ®«ng ®Æc l¹i .Cum ®ãng
khu«n sÏ tiÕp tôc ®ãng cho ®Õn khi s¶n phÈm bÞ ®«ng ®Æc ®Õn mùc cã thÓ tèng
ra ngoµi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 8
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
5,VÝt xo¾n phun
• Ná truyÒn chuyÓn ®éng cho h¹t nguéi tõ phÝa phÔu liÖu
• Nã lµm chÆt vËt liÖu ë khu vùc dÉn liÖu
• Nã tho¸t khÝ vµ ho¸ dÎo nguyªn liÖu ë khu vùc chuyÓn tiÕp
• B¬m nã vµo khu«n trong khu vùc ®o, khu vùc dÉn liªu ë kho¶ng mét nöa
chiÒu dµi vÝt.Vïng ch¶y hay vïng chuyÓn tiÕp dµi kho¶ng 1/4 chiÒu dµi
vÝt vïng ®o hoÆc vïng b¬m 1/4 chiÒu dµi vÝt
Sù ch¶y chÊt dÎo trong vÝt
®èi víi chÊt dÎo,®Î cã thÓ chuyÓn ®éng lªn phÝa tr−íc nã ph¶I b¸m dÝnh nhiÒu
h¬n vµo thµnh thïng h¬n lµ vµo vÝt.NÕu hÖ sè ma s¸t gi÷a chÊt dÎo vµ vÝt vµ
gi÷a chÊt dÎo vµ thµnh thïng lµ ®ång nhÊt th× sÏ kh«ng cã sù ch¶y chuyÓn ®éng
cña vËt. VËt liÖu chØ quay nh− mét c¸I cäc cïng víi vÝt quay. V× c¸c phÇn tö
polyme ®−îc gi÷ l¹i nhiÒu h¬n ë mét phÝa cña thïng so víi vÝt nªn c¸c phÇn tö
polyme tr−ît lªn nhau vµ ®iÒu ®ã gäi lµ hµnh ®éng c¾t. Trong thùc tÕ, c¸c phÇn
tö bÞ ph¸ vì vµ chuyÓn thµnh nhiÖt.
§ã lµ ý nghÜa cña viÖc chuyÓn ®æi hµnh ®éng c¬ häc cña vÝt sang nhiÖt.
Lý thuyÕt cña sù ho¸ dÎo b»ng vÝt:
Hµnh ®éng c¾t cña c¸c phÇn tö chÊt dÎo, møc ®é c¾t ®−îc ®Þnh nghÜa lµ tèc ®é
bÒ mÆt ë thµnh thïng chia cho chiÒu s©u cña kªnh.
γ-Tû lÖ c¾t
γ =hND X.
D-§−êng kÝnh vÝt
N-Tû lÖ sù quay vÝt
h-ChiÒu s©u kªnh
TÊt c¶ c¸c vËt liÖu ®Òu cã tû lÖ c¾t giíi h¹n, mµ bªn ngoµi ®ã chóng sÏ bÞ mÊt
phÈm chÊt. §èi víi hÇu hÕt c¸c chÊt dÎo th× ®ã lµ 150ft/min. Do ®ã tèc ®é cña
vÝt ë mét ®−êng kÝnh cho tr−íc bÞ giíi h¹n. C«ng ®−îc sinh ra bëi vÝt ®Ó lµm
ch¶y chÊt dÎo ®−îc ®o bëi lùc xo¾n gäi lµ latorque(lực xoắn)
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 9
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Côm kÑp
HÖ thèng ®ßn b¶n lÒ lµ mét ph−¬ng c¸ch c¬ khÝ ®Î khuÕch ®¹i lùc .Mét ®Çu cña
®ßn ®−îc nèi vµo mét tÊm cè ®Þnh, cßn ®Çu kia ®−îc nèi vµo mét tÊm di
®éng.Lîi thÕ c¬ häc cã thÓ ®¹t 5P :1
C¸c sè liÖu kh¸c
• Riªng tõ lùc kÑp, ®o¹n kÑp cÇn ph¶I biÕt vµ ®ã lµ kho¶ng c¸ch mµ tÊm di
®éng sÏ chuyÓn dÞch.Kho¶ng trèng tèi ®a lµ kho¶ng c¸ch tèi ®a gi÷a c¸c
tÊm cè ®Þnh vµ c¸c tÊm di ®éng ®· co l¹i hoµn toµn
• Tèc ®é kÑp
• Khe hë gi÷a c¸c ®ßn ®ì sÏ x¸c ®Þnh kÝch th−íc lín nhÊt cña khu«n
• Có ®¸nh knock-out mµ nã x¸c ®Þnh sù chuyÓn ®éng knock-out cùc
®¹i.HÖ thèng knock-out cã thÓ võa lµ hÖ c¬ khÝ mµ nã sÏ dõng tÊm
knock-out tr−íc khi dõng khu«n, mµ lµ hÖ thèng thuû kùc mµ nã ®éc lËp
víi hµnh ®éng cña m¸y .
C,C¸c chi tiÕt trong khu«n
I,Chèt ®Èy dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm ra khái khu«n khi më
Kho¶ng ®Èy :kho¶ng ®Èy ph¶i lín h¬n tõ 5®Õn 10mm so víi chiÒu cao cña s¶n
phÈm ®−îc lÊy ra tõ khu«n sau
Sau khi s¶n phÈm ®−îc ®−îc ®Èy ra,hÖ thèng ®Èy ph¶I trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu®Ó
c¸c chèt ®Èy kh«ng lµm hang c¸c lßng khu«n tr−íc khi ®ãng khu«n.V× thÕ cÇn
mét chèt håi,chèt ®Èy vµ chèt hßi ®−îc ®Æt cïng nhau
Chèt håi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 10
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
PhÇn ®Ønh chèt ®Èy vÒ lý thuyÕt chØ n»m ngang møc so víi lßng khu«nnh−ng
trong thùc tÕ ,cã thÓ lµ trªn d−íi 0,05-0,1.Nhµ thiÕt kÕ khu«n ph¶I xem xÐt víi
nhµ thiÕt kÕ s¶n phÈm .Cã thÓ cã mét chç låi hay chåi lâm trªn s¶n phÈm
kÝch th−íc cña chèt ®Èy còng quan träng.KÝch th−íc cña chèt ®Èy phô thuéc
vµo kÝch th−íc cña s¶n phÈm,nh−ng ®Ó chÕ t¹o khu«n cÇn tr¸nh ®−êng kÝnh nhá
h¬n 3mm,trõ khi nã cÇn thiÕt cho s¶n phÈm.
ThiÕt kÕ hÖ thèng ®Èy cÇn ®¶m b¶o lµ khonng lµm yÕu khu«n sau.Nhê vÞ trÝ cña
s¶n phÈm vµ vÞ trÝ cña chèt håi ,kho¶ng trèn cÇn thiÕt d−íi tÊm ®ì th−êng déng
mµ cã thÓ lµm cho tÊm ®ì bÞ uèn cong
®Ð ®Æt c¸c chèt ®Èy vµo ®óng vÞ trÝ,cÇn ph¶I cã kiÕn thøc v÷ng vµng ®Ó sö lý c¸c
trôc chÆc cã thÓ s¶y ra,cã thÓ lµ trªn ®−êng g©n,hoa v¨n vµ c¸c phÇn kh¸c,®Æc
biÖt lµ chç bao quanh phÇn thÐp.Khi nhùa ®−îc lµm l¹nh sù co l¹i cña nhùa g©y
lªn øng suet.Nãi chung th−êng ®Æt chèt ®Èy ë chç cã thÓ s¶y ra trôc chÆc,nhùa
co l¹i dÔ dµng tõ trong c¸c thµnh viªn trong qu¸ tr×nh lµm l¹nh vµ ë ®©y 4 chèt
®Èy lµ ®ñ
B¹c dÉn h−íng chèt ®Ó tr¸nh hao mßn vµ hang chèt ®ì,tÊm ®Èy vµ tÊm gi÷ do
chuyÓn ®éng m¹nh gi÷a chóng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 11
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Chøc n¨ng lµ ®−a khu«n sau vµ khu«n tr−íc lµm hai phÇn th¼ng hµng b¹c dÉn
h−íng n»m ë khu«n sau ®Ó dÔ ®iÒu khiÓn ®Èy s¶n ph¶m ra
B¹c dÉn h−íng cã nhiÒu lo¹i vµ nhiÒu c¸ch chÕ t¹o kh¸c nhau,kiÓu b¹c dÉn
h−íng dÎ nhÊt lµ khoan lç chÝnh x¸c vµo tÊm khu«n,tuy nhiªn sÏ khã söa ch÷a
khi chi tiÕt bÞ mßn.Tõ nh−îc ®iÓm trªn c¸c nhµ thiÕt kÕ ®−a ra ph−¬ng ph¸p tèt
h¬n mµ trong ®ã b¹c dÉn h−íng d−íi d¹ng mét miÕng ghÐp.Còng cã thÓ b»ng
®ånghoÆc ®ång thau hoÆc víi d¹ng s¶n xuÊt d¹ng lín th× dïng thÐp ®· t«i
Chèt ®ì dÉn h−íng chuyÓn ®éng vµ dÉn h−íng cho tÊm 5 khái bÞ cong do ¸p lùc
®Èy cao
II,B¹c cuèng phun :nèi vßi phun vµ kªnh nhùa víi nhau qua tÊm kÑp phÝa tr−íc
vµ tÊm khu«n tr−íc
III,. B¹c dÉn h−íng :
B¹c dÉn h−íng ®¬n gi¶n nhÊt lµ khoan lç chÝnh x¸c trªn tÊm khu«n (h×nh a)
tuy nhiªn nã g©y khã kh¨n cho viÖc söa ch÷a khi chi tiÕt bÞ mßn ®Ó kh¾c phôc
t×nh tr¹ng ®ã ng−êi ta thay thÕ viÖc khoan lç chÝnh x¸c b»ng b¹c dÉn h−íng.
* C«ng dông vµ cÊu t¹o :
- Trong qu¸ tr×nh khu«n lµm viÖc cña khu«n sÏ cã ma s¸t gi÷a chèt dÉn h−íng
vµ tÊm khu«n sau [khi ch−a cã b¹c dÉn h−íng] do ®ã tÊm khu«n sau cña khu«n
sÏ bÞ mßn dÉn tíi viÖc sai sè cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm còng nh− tuæi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 12
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
bÒn cña khu«n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã ng−êi ta thiÕt kÕ ra b¹c dÉn h−íng
nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khu«n vµ gi¶m sai sè mßn
- Trong lóc khu«n lµm viÖc th× b¹c dÉn h−íng còng bÞ mßn nh−ng nã cã thÓ
thay thÕ dÔ dµng vµ møc ®é mßn cña b¹c còng Ýt h¬n so víi viÖc khoan l« trªn
khu«n
- Th«ng th−êng b¹c dÉn h−íng ®−îc chÕ t¹o b»ng c¸c vËt liÖu nh− §ång, §ång
Thau hoÆc ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t lín th× ta dïng thÐp ®· qua t«i
- §èi víi c¸c lç cã ®é chÝnh x¸c cao vµ kÝch thø¬c dµi th× ng−êi ta khoan réng
lç cña b¹c dÉn h−íng ®Ó gi¶m nhu cÇu ®èi víi lç chÝnh x¸c dµi ( h×nh c)
-------
h×nh (a) lç dÉn huíng ngay trong tÊm khu«n
h×nh(b)b¹c dÉn huíng ®Ó ghÐp vµo tÊm khu«n
h×nh(c)khoan réng mét phÇn b¹c dÉn huíng
-C¸c kÝch th−íc cña b¹c dÉn h−íng ®−îc ®−îc quy chuÈn theo b¶ng
B¹c dÉn h−íng
Lo¹i tr¬n
Lo¹i cã vai
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 13
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Vai kh«ng tù b«i tr¬n
Vai tù b«i tr¬n
VÞ trÝ cña chèt b¹c dÉn h−íng:
ViÖc ®Æt c¸c chèt dÉn h−íng trong khu«n còng rÊt quan träng nãi chung,1
khu«n b×nh th−êng cã 4 chèt dÉn h−íng .tuy nhiªn,víi lo¹i khu«n ®¬n gi¶n th× 2
ho¨c 3 chèt dÉn h−íng còng cã thÓ lµ ®ñ nhiÒu khi 2 phÇn khu«n ®Æt ng−îc
chiÒu nhau cã thÓ g©y ra nh÷ng háng hãc nÆng cho lßng khu«n vµ lâi nÕu l¾p
nhÇm chiÒu .
®Ó tr¸nh ®iÒu nµy,th−êng dïng c¸c chèt dÉn h−íng cã ®−êng kÝnh kh¸c nhau
trong khu«n ,víi khu«n cã 3 chèt dÉn h−íng th× 1 chèt ph¶I cã ®−êng kÝnh
kh¸c,hoÆc cã thÓ lùa chän vÞ trÝ ®Æt cña 1 trong c¸c chèt dÉn h−íng ®ã xª dÞch
®i mét chót ,còng v× lý do ®ã,khu«n cã 4 chèt dÉn h−íng ph¶i cã hoÆc 1 lç xª
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 14
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
dÞch ®i hoÆc lµ cã c¸c ®−êng kÝnh kh¸c nhau.®©y lµ hÖ thèng c¸c th©n khu«n
tiªu chuÈn.
-B¹c më réng:
B¹c më réng dïng ®Ó l¾p ghÐp gi÷a tÊm kÑp phÝa sau vµ tÊm ®ì
* C«ng dông vµ cÊu t¹o:
B¹c më réng cã c«ng dông vµ cÊu t¹o gièng b¹c dÉn h−íng nh»m tr¸nh mµi
mßn, lµm háng tÊm kÑp phÝa sau khèi ng¨n vµ tÊm ®ì.
IV. Bé §Þnh vÞ :
*C«ng dông vµ cÊu t¹o:
-Bé ®Þnh vÞ cã t¸c dông ®¶m b¶o cho sù phï hîp gi÷a phÇn cè ®Þnh vµ phÇn dÞch
chuyÓn cña khu«n
-Th«ng th−êng c¸c chèt dÉn h−íng còng cã thÓ gi÷ ®−îc mét ®é th¼ng hµng s¬
bé, song ®èi víi khu«n chÝnh x¸c th× dung sai cña chèt dÉn h−íng vµ b¹c dÉn
h−íng lµ qu¸ lín v× thÕ cÇn cã bé ®Þnh vÞ
- H×nh (a) ®−a ra bé ®Þnh vÞ mµ t¹o ®−îc ®é th¼ng hµng tèt gi÷a hai phÇn khu«n
-H×nh (b) ®−a ra bé ®Þnh vÞ Ýt chÝnh x¸c h¬n bé ®Þnh vÞ cña h×nh (a)nh−ng cã −u
®iÓm lµ nhê cã lß xo nªn vÞ trÝ t−¬ng ®èi cè ®Þnh tr−íc khi hai phÇn khu«n
- §èi víi lo¹i s¶n phÈm lín, nhÊt ®Þnh ph¶i sö dông bé ®Þnh vÞ. Trong tr−êng
hîp nµy khu«n ph¶i chÞu lùc Ðp mÆt bªn , ®Æc biÖt lµ khi khu«n ®−îc ®iÒn ®Çy
vµ c¸c chèt dÉn h−íng kh«ng ®−îc c¸c lùc Ðp mÆt bªn nµy. h×nh (c) lµ bé ®Þnh
vÞ c¶I tiÕn cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 15
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
h×nh (c) : mét bé ®Þnh vÞ ®iÒu chØnh ®uîc
h×nh (b) : mét bé ®Þnh vÞ cã thªm lß xo
h×nh (a) : mét bé ®Þnh vÞ
V,Khèi ®ì: dïng lµm phÇn ng¨n gi÷a tÊm vµ tÊm kÑp phÝa sau ®Ó cho tÊm ®Èy
ho¹t ®éng ®−îc.
TÊm gi÷ : gi÷ chèt ®Èy vµo tÊm ®Èy.
TÊm ®Èy: ®Èy chèt ®Èy ®ång thêi víi qu¸ tr×nh ®Èy.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 16
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Chèt dÉn h−íng ,b¹c dÉn h−íng vµ vßng ®Þnh vÞ:
Giíi thiÖu: chøc n¨ng chÝnh cña chèt dÉn h−íng lµ ®−a khuon sau vµo khu«n
tr−íc vµ lµm 2 phÇn th¼ng hµng.Chèt dÉn h−íng n»m ë khu«n tr−íc vµ b¹c dÉn
h−íng n»m ë khu«n sau ®Ó dÔ ®iÒu khiÓn ®Ó dÈy s¶n phÈm ra.
VI,Chèt dÉn h−íng:
h×nh d−íi ®−a kiÓu chèt dÉn h−íng kh«ng ®¾t,lo¹i nµy cã nh−îc ®iÓm lµ khi
chèt dÉn h−íng dÉn h−íng mßn vµ bi cong(h×nh 400 th× viÖc thay chèt dÉn
h−íng dÔ lµm háng lç l¾p ghÐp).
®−a ra c¸ch kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy.
®é dµi cña chèt dÉn h−íng còng quan träng
Nguyªn t¾c ®óng cña chèt dÉn h−íng ph¶i dµi h¬n miÕng ghÐp cao nhÊt ®Ó
tr¸nh hang hãc khi ®ãng khu«n ®Æc biÖt lµ khi l¾p r¸p.
Luu ý:nÕu kh«ng cã g× c¶n trë chuyÓn ®éng cña s¶n phÈm th× tèt nhÊt lµ ®Æt
chèt dÉn h−íng ë khu«n sau.
Còng v× lý do trªn mµ nhiÒu tr−êng hîp ph¶i cÇn ®Õn chèt dÉn h−íng dµi,víi
lo¹i chèt dÉn h−íng dµi th× sù l¾p ghÐp t¹i phÇn cña nã sÏ cã ®é chÝnh x¸c ®¸ng
kÓ.phÇn ®Çu cña chèt dÉn h−íng cã thª− lµm nhá h¬n 0,1 mm ma còng cã thÓ
ding nh− 1 bé phËn ®Þnh h−íng tr−íc tèt.
Tæng qu¸t:
Tæ hîp chèt b¹c dÉn h−íng cã thÓ cã ®−îc nh− 1 chi tiÕt tiªu chuÈn.−u ®iÓm lµ
cã sù liªn hÖ gi÷a c¸c tÊm khu«n vµ tÊm ®ì cña chóng.hÖ thèng nµy kÕt hîp víi
chèt- b¹c dÉn h−íng tiªu chuÈn(h×nh 409).sÏ t¹o nªn mèi liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 17
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
tÊt c¶ c¸c tÊm khu«n l¹i ®−îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc ®Þnh vÞ chèt –b¹c dÉn
h−íng.diÒu nµy t¹o ra mét kho¶ng trèng cÇn thiÕt cho líp lµm nguéi tèt h¬n .
Lo¹i tr¬n kh«ng vai
Lo¹i cã vai
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 18
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
VII, C¸c bé ®Þnh vÞ :
Th«ng th−êngc¸c chèt dÉn h−íng cã thÓ gi÷ ®−îc mét ®é th¼ng hµng s¬
bé,nh−ng víi khu«n chÝnh x¸c th× dung sai cña c¸c chèt dÉn h−íng vµ c¸c b¹c
dÉn h−íng lµ qu¸ lín v× thÕ cÇn cã bé ®Þnh vÞ.
H×nh 416 ®−a ra bé ®Þnh vÞ Ýt chÝnh x¸c h¬n bé tr−íc,nh−ng cã yªu ®iÓm lµ nhê
cã lß xo nªn vÞ trÝ t−¬ng ®èi cè ®Þnh tr−íc khi 2 phÇn khu«n tiÕp xóc nhau.
®èi víi lo¹i s¶n phÈm lín ,nhÊt ®Þnh ph¶i dïng bé ®Þnh vÞ.trong tr−êng hîp nµy
khu«n ph¶i chÞu lùc Ðp m¨t bªn ,®Æc biÖt khi khu«n ch−a ®−îc ®iÒn ®Çy vµ c¸c
chèt dÉn h−íng kh«ng thÓ chÞu ®−îc c¸c lùc Ðp mÆt bªn nµy.h×nh 418 lµ bé ®Þnh
vÞ c¶i tiÕn cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc .
Vßng ®Þnh vi (h×nh3.13):
Chøc n¨ng cña vßng ®Þnh vÞ lµ ®Æt khu«n ®óng t©m vµo m¸y gia c«ng nhùa.nãi
chung,vßng ®Þnh vÞ chØ dÆt ë khu«n tr−íc nh−ng trong mét sè tr−êng hîp nã
còng la phÇn bæ xung ë khu«n sau.kÝch th−íc cña vßng ph¶i nhá h¬n lç më cña
m¸y gia c«ng nhùa lµ 0.1mm víi dung sai nhá nhÊt 0.05.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 19
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
HÖ thèng cÊp nhùa :
Qu¸ tr×nh lµm viÖc cña hÖ thèng cÊp nhùa.
Tríc tiªn nguyªn liÖu nhùa ®îc ®æ ®Çy cuèng phun vµ hÖ thèng kªnh nhùa
dÉn ®Õn lßng khu«n, t¹o h×nh khu«n bëi nhùa bÞ nãng ch¶y.Khi nhùa nãng ch¶y
ch¹m vµo khu«n l¹nh nhanh chãng bÞ ®«ng l¹i t¹o thµnh mét líp vá trong khi
phÇn chÝnh vÉn lµ nhùa nãng ch¶y
Lóc ®Çu líp nhùa ®«ng l¹i rÊt máng v× thÕ nhiÖt mÊt ®i rÊt nhanh ,sau ®ã cµng
nhiÒu nhiÖt bÞ mÊt ®i khi qua líp nhùa máng t¹o lªn líp nhùa ®«ng dµy h¬n.Sau
mét thêi gian líp nhùa ®«ng sÏ ®¹t ®é dµy nhÊt ®Þnh th× nhiÖt thu ®îc tõ nhùa vµ
nhiÖt ma s¸t sinh ra tõ dßng ch¶y sÏ c©n b»ng víi lîng nhiÖt ®· mÊt.ë thêi ®iÓm
nµy ®· ®¹t ®îc tr¹ng th¸i c©n b»ng.
V× nhùa dÉn nhiÖt kÐm nªn líp vá ngo¸i sÏ ®ãng vai trß lµ líp c¸ch nhiÖt cho
lâi trong cña nhùa nãng ch¶y vµ gi÷ nhiÖt cho lâi trong.Do ®ã nguyªn liÖu nhùa
vÉn cã thÓ ch¶y qua lâi gi÷a trong qu¸ tr×nh phun. nÕu tèc ®é phun t¨ng th× líp
nhùa ®«ng l¹i sÏ bÞ mong ®i do nhiÖt ma s¸t sinh ra cao h¬n.T¬ng tù nh thÕ ,®é
nãng ch¶y vµ nhiÖt ®é cña khu«n cao sÏ lµm gi¶m ®é dµy cña líp nhùa ®«ng l¹i.
§Ó cã ®îc líp c¸ch nhiÖt b»ng ph¼ng ,kh«ng nªn ®Ó cã gãc nhän lµm c¶n trë
dßng ch¶y.
10
lßng khu«nkªnh nhùa chÝnh
miÖng phunkªnh nhùa
cuèng phun
Ø2,8
Ø1,45
Ø2,4
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 20
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
VIII,Cuèng Phun:
Cuèng phun lµ chç nèi gi÷a vßi phun cña m¸y phun vµ kªnh nhùa.cã nhiÒu hÖ
thèng cuèng phun kh¸c nhau ,nhng nªn dïng cuèng phun th«ng thêng cïng víi
b¹c cuèng phun ®îc t«i cøng ®Ó kh«ng bÞ vßi phun cña m¸y lµm háng vµ phô
thuéc vµo hai yÕu tè
-khèi lîng vµ ®é dµy thµnh cña s¶n phÈm còng nh lo¹i vËt liÖu ®î sö dông
-kÝch thíc lç cña vßi phun cña m¸y còng ¶nh hëng ®Õn kÝch thíc cña b¹c
cuèng phun,
B¸n kÝnh cña b¹c cuèng phun vµ vßi phun ph¶i t¹o lªn sù liªn kÕt phï hîp
gi÷a c.B¸n kÝnh trªn b¹c cuèng ph¶i lín h¬n 2-5mm so víi b¸n kÝnh cña vßi
phun ®Ó d¶m b¶o r»ng kh«ng cã khe hë gi÷a cuèng phun vµ vßi phun khi
chóng tiÕp xóc víi nhau.
Gãc c«n cña cuèng phun còng rÊt quan träng bëi v× nÕu gãc c«n qu¸ nhá cã
thÓ g©y ra khã kh¨n khi th¸o cuèng phun khái b¹c cuèng phun, cßn gãc c«n
qu¸ to, lµm cho phÇn ®¸y cña cuèng phun còng ph¶i rÊt lín,mµ ®iÒu nµy ¶nh h-
ëng ®Õn thêi gian lµm nguéi . v× vËy gãc c«n tèi thiÓu nªn lµ 1 ®é.
cuèng phun
1°
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 21
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
IX,Kªnh nhùa:
Kªnh nhùa lµ ®o¹n nèi gi÷a cuèng phun vµ miÖng phun, kªnh nhùa ph¶i ®îc
thiÕt kÕ ng¾n ®Ó cã thÓ nhanh chãng ®iÒn ®Çy lßng khu«n mµ kh«ng bÞ mÊt
nhiÒu ¸p lùc .KÝch thíc cña kªnh nhùa ph¶i ®ñ nhá ®Ó lµm gi¶m phÕ liÖu vµ l-
îng nhùa trong lßng khu«n,nhng ph¶i ®ñ lín ®Ó chuyÓn mét lîng vËt liÖu ®¸ng
kÓ ®Ó ®iÒn ®Çy lßng khu«n nhanh vµ gi¶m sù mÊt ¸p lùc ë kªnh nhùa vµ c¸c
miÖng phun.
H×nh d¸ng còng rÊt quan träng ë ®©y nªn chän kªnh nhùa h×nh thang cã gãc l-
în ®îc sö dông phæ biÕn vµ dÔ gia c«ng . Wb
Db
Wb=1,25Db
Db=1,45 mm.
X,MiÖng phun:
MiÖng phun lµ ngâ nèi gi÷a kªnh dÉn vµ lßng khu«n.MiÖng phun cã chøc
n¨ng rÊt quan träng lµ ®a nhùa láng ®iÒn ®Çy vµo lßng khu«n v× thÕ viÖc bè trÝ
vµ tÝnh to¸n kÝch thíc rÊt quan träng.
NÕu vÞ trÝ kh«ng phï hîp cã thÓ t¹o ra nh÷ng khuyÕt tËt khi phun nh:
-vËt liÖu phun ngÊn.
-s¶n phÈm cong vªnh.
-®êng hµn
-sù t¹o ®u«i...
Nªn chä miÖng phun c¹nh ®îc sö dông réng r·i víi tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm.
D−íi ®©y lµ c¸c kiÓu miÖng phun th«ng dông :
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 22
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun trùc tiÕp MiÖng phun kiÓu b¨ng
KiÓu phun c¹nh MiÖng phun kiÓu gèi
KiÓu phun h×nh ®Üa KiÓu phun ®iÓm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 23
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
1,5
XI,TÊm kÑp tr−íc:
KÑp phÇn cè ®Þnh cña khu«nvµo m¸y Ðp phun.
-TÊm khu«n phÝa tr−íc:Lµ phÇn cè ®Þnh cña khu«n t¹o thµnh phÇn trong vµ
phÇn ngoµi cña s¶n phÈm.
-TÊm khu«n sau :Lµ phÇn chuyÓn ®éng cña khu«n,t¹o nªn phÇn trong vµ ngoµi
cña s¶n phÈm.
-TÊm kÑp phÝa sau :kÑp phÇn chuyÓn ®éng cña khu«n vµo m¸y Ðp phun.
-TÊm ®ì :gi÷ cho m¶nh ghÐp cña khu«n kh«ng bÞ r¬i ra ngoµi.
HÖ thèng lµm nguéi:
Trong qu¸ tr×nh Ðp phun lâi khu«n vµ lßng khu«n tiÕp xóc trùc tiÕp víi nhùa
nãng.Do ®ã,nÕu muèn s¶n phÈm nguéi nhanh,thêi gian lµm nguéi ng¾n l¹i,
gi¶m chu k× Ðp phun th× nhÊt thiÕt ta ph¶i lµm nguéi chóng.
§Ó ®iÒu khiÓn tèt nhiÖt ®é trong khu«n ,cÇn lu ý:
-Nh÷ng kªnh lµm nguéi ph¶i ®Æt cµng gÇn bÒ mÆt khu«n cµng tèt,nhng
chó ý ®Õn ®é bÒn c¬ häc khu«n.
-C¸c kªnh lµm nguéi ph¶i ®Æt gÇn nhau
-§−êngkÝnh kªnh lµm nguéi ph¶i lín h¬n 8mm vµ gi÷ nguyªn nh vËy, ®Ó
tr¸nh tèc ®é ch¶y cña chÊt láng ®ang lµm nguéi kh¸c nhau do ®êng kÝnh cña
c¸c kªnh lµm nguéi kh¸c nhau.
-Nªn chia hÖ thèng lµm nguéi ra lµm nhiÒu vßng lµm nguéi ®Ó tr¸nh c¸c
kªnh lµm nguéi qu¸ dµi dÉn ®Õn sù chªnh lÖnh nhiÖt ®é lín.
-§Æc biÖt chó ý lµm nguéi chç phÇn d¸y cña s¶n phÈm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 24
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
-TÝnh dÉn nhiÖt cña vËt liÖu lµm khu«n còng rÊt quan träng.
VÞ trÝ cña bé phËn lµm khu«n ;phô thuéc vµo kÝch thîc s¶n phÈm vµ sù kh¸c
nhau vÒ ®é dµy thµnh .Bé phËn lµm nguéi ®Æt ë chç mµ nhiÖt khã truyÒn tõ
nhùa nãng qua th©n khu«n.ViÖc lµm nguéi ph¶i nh n hau trªn toµn bé s¶n
phÈm.
§Ó lµm nguéi tèt cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn lâi.bÞ bao phñ ,nhiÖt ®é lâi t¨ng
nhanh vµ c¶n trë thêi gian chu kú.
+Lµm nguéi tÊm khu«n:
Nªn lµm 2 hÖ thèng riªng.
+Lµm nguéi lâi:
Lâi th−êng bÞ bao phñ bëi líp nhùa nãng vµ viÖc truyÒn nhiÖt tíi phÇn kh¸c
cña khu«n rÊt khã.C¸ch ®¬n gi¶n nhÊt lµ lµm lâi b»ng vËt liÖu cã ®é dÉn nhiÖt
cao nh− ®ång.Nh−îc ®iÓm lµ ®é bÒn thÊp.
Mét ph¬ng ph¸p tèt h¬n lµ ®Æt c¸c kªnh lµm nguéi trong lâi.−u ®iÓm cña
ph−¬ng ph¸p nµy lµ nhiÖt ®é cã thÓ ®iÒu khiÓn ®îc b»ng sù t¨ng gi¶m nhiÖt ®é
cña dßng chÊt láng ®ang lµm nguéi ch¶y qua c¸c kªnh.
HÖ thèng lµm nguéi tÊm khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 25
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
HÖ thèng lµm nguéi lâi.
A-CÊu t¹o cña khu«n nh− h×nh vÏ:
B-Chøc n¨ng cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n:
1, TÊm kÑp tr−íc
2,TÊm khu«n tr−íc
3,TÊm khu«n sau
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 26
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
4,Tấm kẹp sau
5,TÊm ®ì
6,Gèi ®ì
7,TÊm gi÷
8,TÊm ®Èy
9,Vßng định vị
10,Chèt dÉn h−íng
11, B¹c dÉn h−íng
12,B¹c më déng
13,Bé ®Þnh vÞ
14,HÖ thèng chèt håi
15, Chèt ®Èy dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm ra khái khu«n khi më
16,B¹c dÉn h−íng chèt
18,B¹c cuèng phun
C.Nguyªn lý ho¹t ®éng
1, TÊm kÑp tr−íc :C«ng dông kÑp phÇn cè ®Þnh cña khu«nvµo m¸y Ðp phun
kh«ng chÞu t¸c dông cña lùc vµ Ýt chÞu t¸c dông cña nhiÖt chÝnh v× vËy yªu cÇu
kü thuËt cña chi tiÕt kh«ng cao
TÊm kÑp tr−íc
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 27
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Chøc n¨ng cña tÊm kÑp tr−íc lµ kÑp phÇn cè ®Þnh cña khu«n vµo m¸y Ðp phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 28
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o:
-C¸c bÒ mÆt chØ phay víi ®é nh¸m Za=5, ®é ph¼ng cña c¸c mÆt ph¼ng lµ
0,05/100mm.
-§é song song gi÷a hai mÆt ph¼ng lµ 0,1/100mm.
V× vËy cÇn phay trªn m¸y v¹n n¨ng
- C¸c lç dïng ®Ó b¾t vÝt víi tÊm khu«n trªn, nã chØ cã t¸c dông kÑp chËthi
tÊm víi nhau, kh«ng cÇn ®é chÝnh x¸c cao v× vËy nªn gia c«ng cã ®é
chÝnh x¸c 5 v¸ ®é nh¸m Ra=2,5,
- Dung sai c¸c lç =0,2mm, sai sè h×nh d¸ng lç 0,1mm v¸ ®é vu«ng gãc
mÆt ®Çu vµ t©m lç lµ0,05/100mm b¸n kÝnh .§Ó ®¹t yªu cÇu kü thuËt ta
tiÕn hµnh gia c«ng trªn m¸y khoan
Riªng lç dïng ®Ó l¾p b¹c cuèng phun ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao h¬n so víi c¸c lç
b¾t vÝt v× vËy ta chÕ t¹o víi cÊp chÝnh x¸c 3, Za=0,16 vµ tiÕn hµnh gia c«ng trªn
m¸y khoan sau ®ã tiÕn hµnh trªn m¸y doa
2,TÊm khu«n tr−íc lµ: PhÇn cè ®Þnh cña khu«n t¹o thµnh phÇn trong vµ phÇn
ngoµi cña s¶n phÈm ®−îc bè trÝ c¸c lç dÉn h−íng, b¹c cuèng phun ,vµ ®−îc l¾p
cè ®Þnh víi tÊm kÑp tr−íc ®Ó kh«ng bÞ r¬i m¶nh ghÐp ra ngoµi bè trÝ bé phËn
lµm nguéi.
TÊm khu«n tr−íc
TÊm khu«n tr−íc
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 29
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
TÊm khu«n tr−íc PhÇn cè ®Þnh cña m¸y
3,TÊm khu«n sau: Ch÷a phÇn m¶nh ghÐp cña khu«n trªn tÊm khu«n ®−îc bè
trÝ c¸c lç cña chèt ®Èy, b¹c dÉn h−íng vµ chèt håi
TÊm khu«n sau ®−îc l¾p víi tÊm ®ì vµ ®−îc thiÕt kÕ bé phËn lµm nguéi cña
lßng khu«n
TÊm khu«n sau
Chøc n¨ng cña tÊm khu«n sau kÑp phÇn chuyÓn ®éng cña khu«n vµo m¸y Ðp
phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 30
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
PhÇn chuyÓn ®éng cña m¸y TÊm kÑp sau
4,Tấm kẹp sau: C«ng dụng kẹp phần chuyển động của khu«n vào m¸y Ðp phun
v× vậy yªu cÇu kỹ thuật kh«ng cao.
T¾m kÑp sau
§é chÝnh x¸c của c¸c bề mặt tương tự tấm kẹp trªn.
§é chÝnh x¸c c¸c lỗ tương tự như c¸c lỗ bắt vÝt của tấm kẹp trước
Bề dày của tấm khu«n của một số khu«n theo tiªu chuẩn “T “
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 31
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
5,TÊm ®ì :Gi÷ cho m¶nh ghÐp cña khu«n kh«ng r¬i ra ngoµi.
TÊm ®ì
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 32
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Nã ®−îc ®Æt trªn khèi ®ì ,trªn tÊm gåm c¸c lç ®Ó l¾p b¹c dÉn h−íng , chèt dÉn
h−íng ,chèt ®Èy vµ chèt håi ho¹t ®éng tÞnh tiÕn lªn xuèng.
Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o còng nh− tÊm gi÷
6,Gèi ®ì :Cã t¸c dông lµm phÇn ng¨n gi÷ tÊm ®ì vµ tÊm kÑp phÝa sau ®Ó cho
tÊm ®Èy ho¹t ®éng ®−îc
Gèi ®ì
Gèi ®ì ®−îc ®Æt trªn tÊm kÑp phÝa sau vµ nã lµm t¨ng ®é cøng v÷ng kh«ng bÞ
cong vªnh cña tÊm ®ì
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 33
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Kho¶ng c¸ch gi÷a hai khèi hîp lÝ sao cho tÊm ®Èy ho¹t ®éng tèt kh«ng bÞ
v−¬ng m¾c khi qu¸ tr×nh ®Èy ®−îc thùc hiÖn
Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o:
-§¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt
-§¶m b¶o ®é song song gi÷a c¸c bÒ mÆt
Khèi ®ì
Nguyªn lý ho¹t ®éng:
Khèi ®ì
T¹o kho¶ng ®Èy
cho hÖ thèng ®Èy
7,TÊm gi÷ :Lµ chi tiÕt gi÷ cho c¸c chèt ®Èy vµ chèt håi vµ tÊm ®Èy ®óng vÞ trÝ
Sè lç trªn chi tiÕt dùa vµo sè luîng chèt ®Èy vµ chèt håi cña khu«n chÕ t¹o
Khi trong khu«n cã chèt ®ì th× gi÷a chèt ®ì vµ tÊm gi÷ ,tÊm ®Èy cã b¹c lãt
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 34
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o:
-§¶m b¶o ®é nh½n bãng gi÷a c¸c bÒ mÆt, c¸c lç
-§é song song gi÷a c¸c mÆt,®é song song cña c¸c t©m lç
-§é chÝnh x¸c khi gia c«ng c¸c lç cña c¸c chèt ®Êy vµ chèt håi
8,TÊm ®Èy: §Èy c¸c chèt ®Èy ®Ó lãi s¶n phÈm rêi khái khu«n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 35
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
TÊm ®Èy Chèt ®Èy
TÊm ®Èy
TÊm ®Èy c¸c chèt ®Èy ®Ó lãi s¶n phÈm ra khái khu«n ,tÊm ®Èy ®−îc l¾p thªm
®ßn bÈy ®Ó t¨ng chiÒu cao ®Èy ë mét phÝa gióp s¶n phÈm r¬i ra khái khu«n mét
c¸ch dÔ dµng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 36
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
TÊm ®Èy
TÊm ®Èy ®−îc bè trÝ n»m trªn tÊm kÑp d−íi ,tÊm ®Èy mang theo nhiÒu c¸c chèt
®Èy ®Êy s¶n phÈm ra ngoµi nhê mét hÖ thèng chuyÓn ®éng cña m¸y Ðp nhùa
HÖ thèng chuyÓn
®éng cña m¸y
Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o:
- §¶m b¶o ®é nh½n bãng bÒ mÆt tiÕp gi¸p víi tÊm kÑp d−íi
- §¶m b¶o ®é song song gi÷a c¸c cÆp bÒ mÆt cña tÊm
*C¸c kiÓu hÖ thèng ®Èy trong khu«n
1.HÖ thèng ®Èy dïng l−ìi ®Èy
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 37
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
L−ìi ®Èy dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm cã thµnh máng vµ h×nh d¸ng phøc t¹p.
Tr−êng hîp nµy nÕu ta dung chèt ®Èy sÏ khong hiÖu qu¶ h¬n. Bëi sÏ kh«ng ®ñ
lùc, mµ nÕu cã ®ñ lùc th× khi ®Èy sÏ ®Ó l¹i dÊu vÕt trªn s¶n phÈm.
2.HÖ thèng ®Èy dïng èng ®Èy
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 38
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm cã d¹ng trßn xoay ho¨c tÊm máng
3.HÖ thèng ®Èy dïng tÊm th¸o
Dïng ®Ó th¸o nh÷ng s¶n phÈm cã h×nh trô trßn hay h×nh hép ch÷ nhËt cã bÒ dµy
thµnh máng. HÖ thãng nµy ®¶m b¶o cho s¶n phÈm dÈy ra sÏ kh«ng cã vÕt.
4.HÖ thèng ®Èy dïng khÝ nÐn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 39
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã lßng khu«n s©u nh−: x« chËu..... Khi nguéi
th× ®é ch©n kh«ng trong lßng khu«n vµ lâi khu«n rÊt lín nªn ®Èy s¶n phÈm ra lµ
rÊt phøc t¹p. V× thÕ ph¶i cã mét lùc lín vµ ph©n bè lùc ph©n t¸n ®Òu trªn s¶n
phÈm. HÖ thèng dïng khÝ nÐn ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ã.
* Mét sè hÖ thèng ®Èy ®Æc biÖt
+ §Èy hai tÇng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 40
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 41
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
+ HÖ thèng ®Èy kªnh dÉn trong khu«n 3 tÊm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 42
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
C¬ cÊu ho¹t ®éng nhê hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn gióp ®−a kªnh dÉn rêi
khu«n dÔ dµng.
*Khi thiÕt kÕ hÖ thèng ®Èy ta ph¶i chó ý ®«i ®iÒu
TÊm ®Èy lu«n ®−îc l¾p ë nöa khu«n di ®éng, Trõ tr−êng hîp ®Æc biÖt
míi ®−îc l¾p ë nöa khu«n cè ®Þnh
C¸c chèt, l−ìi ®Èy th−êng ®−îc bè trÝ ë gãc, c¹nh, g©n cña s¶m phÈm
Hµnh tr×nh ®Èy nªn b¾ng chiÒu s©u lín nhÊt cña s¶n phÈm theo h−íng më
khu«n céng thªm 5-10mm
C¸c ®Ønh chèt dÈy lªn l»m ngang møc so víi mÆt ph©n khu«n ®Ó ®¶m b¶o
kh«ng ®Ó l¹i vÕt trªn mÆt s¶n phÈm. H·n h÷u tr−êng hîp vÉn ®Ó l¹i vÕt nh−ng
mÆt khuÊt s¶n phÈm vÉn chÊp nhËn ®−îc. Kho¶ng chªnh lÖch gi÷a ®Ønh chèt vµ
mÆt ph©n khu«n cã thÓ chÊp nhËn ®−îc: 0,05-0,1mm
§é dÇy tÊm ®Èy cã thÓ chän theo diÖn tÝch mÆt s¶n phÈm
9,Vßng định vị
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 43
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Chức năng của vßng định là đặt khu«n ®óng t©m vào m¸y gia c«ng nhựa, vßng
định vị chỉ đặt ở khu«n trước nhưng trong một số trường hợp nã cũng là phần
bổ xung ở khu«n sau. KÝch thước của vßng phải nhỏ hơn lỗ mở của m¸y gia
c«ng nhựa là 0,1mm với dung sai nhỏ nhất 0,05mm.
Vßng ®Þnh vÞ
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 44
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
C¸c lo¹i vßng ®Þnh vÞ:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 45
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
C¸c th«ng sè cña vßng ®Þnh vÞ 10,Chèt dÉn h−íng Chèt dÉn h−íng cã t¸c dông dÉn h−íng cho t¸m khu«n tr−íc vµ tÊm khu«n sau Ðp vµo tÊm ®ì Nguyªn t¾c ®óng cña chèt dÉn h−íng ph¶i dµi h¬n miÕng ghÐp cao nhÊt ®Ó tr¸nh háng hãc khi ®ãng khu«n ®Æc biÖt lµ khi l¾p r¸p. L−u ý:NÕu kh«ng cã g× c¶n trë chuyÓn ®éng cña s¶n phÈm th× tèt
nhÊt lµ ®Æt chèt dÉn h−íng ë khu«n sau.
Còng v× lý do trªn mµ nhiÒu tr−êng hîp ph¶i cÇn ®Õn chèt dÉn
h−íng dµi,víi lo¹i chèt dÉn h−íng dµi th× sù l¾p ghÐp t¹i phÇn cña
nã sÏ cã ®é chÝnh x¸c ®¸ng kÓ.phÇn ®Çu cña chèt dÉn h−íng cã
thª− lµm nhá h¬n 0,1 mm ma còng cã thÓ ding nh− 1 bé phËn ®Þnh
h−íng tr−íc tèt.
Tæng qu¸t:
Tæ hîp chèt b¹c dÉn h−íng cã thÓ cã ®−îc nh− 1 chi tiÕt tiªu
chuÈn.−u ®iÓm lµ cã sù liªn hÖ gi÷a c¸c tÊm khu«n vµ tÊm ®ì cña
chóng.hÖ thèng nµy kÕt hîp víi chèt- b¹c dÉn h−íng tiªu chuÈn sÏ t¹o nªn mèi
liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a tÊt c¶ c¸c tÊm khu«n l¹i ®−îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc
®Þnh vÞ chèt –b¹c dÉn h−íng.diÒu nµy t¹o ra mét kho¶ng trèng cÇn thiÕt cho líp
lµm nguéi tèt h¬n .
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 46
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Lo¹i tr¬n kh«ng vai
Lo¹i cã vai
11, B¹c dÉn h−íng :
B¹c dÉn h−íng ®¬n gi¶n nhÊt lµ khoan lç chÝnh x¸c trªn
tÊm khu«n (h×nh a)
tuy nhiªn nã g©y khã kh¨n cho viÖc söa ch÷a khi chi tiÕt bÞ
mßn ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã ng−êi ta thay thÕ viÖc
khoan lç chÝnh x¸c b»ng b¹c dÉn h−íng.
* C«ng dông vµ cÊu t¹o :
- Trong qu¸ tr×nh khu«n lµm viÖc cña khu«n sÏ cã ma s¸t gi÷a chèt dÉn h−íng
vµ tÊm khu«n sau (khi ch−a
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 47
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
cã b¹c dÉn h−íng)do ®ã tÊm khu«n sau cña khu«n sÏ bÞ mßn dÉn tíi viÖc sai sè
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm còng nh− tuæi bÒn cña khu«n. §Ó kh¾c phôc
t×nh tr¹ng ®ã ng−êi ta thiÕt kÕ ra b¹c dÉn h−íng nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña
khu«n vµ gi¶m sai sè mßn
- Trong lóc khu«n lµm viÖc th× b¹c dÉn h−íng còng bÞ mßn nh−ng nã cã thÓ
thay thÕ dÔ dµng vµ møc ®é mßn cña b¹c còng Ýt h¬n so víi viÖc khoan l« trªn
khu«n
- Th«ng th−êng b¹c dÉn h−íng ®−îc chÕ t¹o b»ng c¸c vËt liÖu nh− §ång, §ång
Thau hoÆc ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t lín th× ta dïng thÐp ®· qua t«i
- §èi víi c¸c lç cã ®é chÝnh x¸c cao vµ kÝch thø¬c dµi th× ng−êi ta khoan réng
lç cña b¹c dÉn h−íng ®Ó gi¶m nhu cÇu ®èi víi lç chÝnh x¸c dµi
-C¸c kÝch th−íc cña b¹c dÉn h−íng ®−îc ®−îc quy chuÈn theo b¶ng
B¹c dÉn h−íng
Lo¹i tr¬n
Lo¹i cã vai
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 48
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Vai kh«ng tù b«i tr¬n
Vai tù b«i tr¬n
VÞ trÝ cña chèt b¹c dÉn h−íng:
ViÖc ®Æt c¸c chèt dÉn h−íng trong khu«n còng rÊt quan träng nãi chung,1
khu«n b×nh th−êng cã 4 chèt dÉn h−íng .tuy nhiªn,víi lo¹i khu«n ®¬n gi¶n th× 2
ho¨c 3 chèt dÉn h−íng còng cã thÓ lµ ®ñ nhiÒu khi 2 phÇn khu«n ®Æt ng−îc
chiÒu nhau cã thÓ g©y ra nh÷ng háng hãc nÆng cho lßng khu«n vµ lâi nÕu l¾p
nhÇm chiÒu .
®Ó tr¸nh ®iÒu nµy,th−êng dïng c¸c chèt dÉn h−íng cã ®−êng kÝnh kh¸c nhau
trong khu«n ,víi khu«n cã 3 chèt dÉn h−íng th× 1 chèt ph¶I cã ®−êng kÝnh
kh¸c,hoÆc cã thÓ lùa chän vÞ trÝ ®Æt cña 1 trong c¸c chèt dÉn h−íng ®ã xª dÞch
®i mét chót ,còng v× lý do ®ã,khu«n cã 4 chèt dÉn h−íng ph¶i cã hoÆc 1 lç xª
dÞch ®i hoÆc lµ cã c¸c ®−êng kÝnh kh¸c nhau.®©y lµ hÖ thèng c¸c th©n khu«n
tiªu chuÈn.
-B¹c më réng:
B¹c më réng dïng ®Ó l¾p ghÐp gi÷a tÊm kÑp phÝa sau vµ tÊm ®ì
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 49
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
* C«ng dông vµ cÊu t¹o:
B¹c më réng cã c«ng dông vµ cÊu t¹o gièng b¹c dÉn h−íng nh»m tr¸nh mµi
mßn, lµm háng tÊm kÑp phÝa sau khèi ng¨n vµ tÊm ®ì.
13,Bé ®Þnh vÞ
C«ng dông vµ cÊu t¹o:
-Bé ®Þnh vÞ cã t¸c dông ®¶m b¶o cho sù phï hîp gi÷a phÇn cè ®Þnh vµ phÇn dÞch
chuyÓn cña khu«n
-Th«ng th−êng c¸c chèt dÉn h−íng còng cã thÓ gi÷ ®−îc mét ®é th¼ng hµng s¬
bé, song ®èi víi khu«n chÝnh x¸c th× dung sai cña chèt dÉn h−íng vµ b¹c dÉn
h−íng lµ qu¸ lín v× thÕ cÇn cã bé ®Þnh vÞ
- H×nh (a) ®−a ra bé ®Þnh vÞ mµ t¹o ®−îc ®é th¼ng hµng tèt gi÷a hai phÇn khu«n
-H×nh ®−a ra bé ®Þnh vÞ Ýt chÝnh x¸c h¬n bé ®Þnh vÞ cña h×nh (a)nh−ng cã −u
®iÓm lµ nhê cã lß xo nªn vÞ trÝ t−¬ng ®èi cè ®Þnh tr−íc khi hai phÇn khu«n
- §èi víi lo¹i s¶n phÈm lín, nhÊt ®Þnh ph¶i sö dông bé ®Þnh vÞ. Trong tr−êng
hîp nµy khu«n ph¶i chÞu lùc Ðp mÆt bªn , ®Æc biÖt lµ khi khu«n ®−îc ®iÒn ®Çy
vµ c¸c chèt dÉn h−íng kh«ng ®−îc c¸c lùc Ðp mÆt bªn nµy. h×nh (c) lµ bé ®Þnh
vÞ c¶I tiÕn cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 50
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Chøc n¨ng cña vßng ®Þnh vÞ lµ ®Æt khu«n ®óng t©m vµo m¸y gia c«ng nhùa.nãi
chung,vßng ®Þnh vÞ chØ dÆt ë khu«n tr−íc nh−ng trong mét sè tr−êng hîp nã
còng la phÇn bæ xung ë khu«n sau.kÝch th−íc cña vßng ph¶i nhá h¬n lç më cña
m¸y gia c«ng nhùa lµ 0.1mm víi dung sai nhá nhÊt 0.05.
14,HÖ thèng chèt håi :
HÖ thèng chèt håi cã chøc n¨ng ®−a tÊm ®Èy vÒ phÝa sau vµ gi÷ cè ®Þnh tÊm ®©y
trong khi khu«n ®ãng hoµn toµn. §Ó håi tÊm ®Èy vÒ ta cã thÓ ding chèt håi
hoÆc chèt khuûu.
1.Chèt håi cã lß so:
§«i khi ®èi víi c¸c khu«n nhá vµ ®¬n gi¶n ta kh«ng cÇn lß so
Chèt håi cã lß so
Chèt håi trªn khu«n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 51
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.Chèt håi tiªu chuÈn
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña chèt håi:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 52
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
15, Chèt ®Èy dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm ra khái khu«n khi më
Kho¶ng ®Èy :kho¶ng ®Èy ph¶i lín h¬n tõ 5®Õn 10mm so víi chiÒu cao cña s¶n
phÈm ®−îc lÊy ra tõ khu«n sau
Sau khi s¶n phÈm ®−îc ®−îc ®Èy ra,hÖ thèng ®Èy ph¶i trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu ®Ó
c¸c chèt ®Èy kh«ng lµm hang c¸c lßng khu«n tr−íc khi ®ãng khu«n.V× thÕ cÇn
mét chèt håi,chèt ®Èy vµ chèt hßi ®−îc ®Æt cïng nhau. PhÇn ®Ønh chèt ®Èy vÒ lý
thuyÕt chØ n»m ngang møc so víi lßng khu«nnh−ng trong thùc tÕ ,cã thÓ lµ trªn
d−íi 0,05-0,1.Nhµ thiÕt kÕ
khu«n ph¶i xem xÐt víi nhµ t
kÕ s¶n phÈm .Cã thÓ cã mét c
låi hay chåi lâm trªn s¶n
phÈmkÝch th−íc cña chèt ®Èy
còng quan träng.KÝch th−íc cña
chèt ®Èy phô thuéc vµo kÝch
th−íc cña s¶n phÈm,nh−ng ®Ó
chÕ t¹o khu«n cÇn tr¸nh ®−êng
kÝnh nhá h¬n 3mm,trõ khi nã cÇn thiÕt cho s¶n phÈm.
hiÕt
hç
ThiÕt kÕ hÖ thèng ®Èy cÇn ®¶m b¶o lµ khonng lµm yÕu khu«n sau.Nhê vÞ trÝ cña
s¶n phÈm vµ vÞ trÝ cña chèt håi ,kho¶ng trèn cÇn thiÕt d−íi tÊm ®ì th−êng déng
mµ cã thÓ lµm cho tÊm ®ì bÞ uèn cong
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 53
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
®Ð ®Æt c¸c chèt ®Èy vµo ®óng vÞ trÝ,cÇn ph¶I cã kiÕn thøc v÷ng vµng ®Ó sö lý c¸c
trôc chÆc cã thÓ s¶y ra,cã thÓ lµ trªn ®−êng g©n,hoa v¨n vµ c¸c phÇn kh¸c,®Æc
biÖt lµ chç bao quanh phÇn thÐp.Khi nhùa ®−îc lµm l¹nh sù co l¹i cña nhùa g©y
lªn øng suÊt.Nãi chung th−êng ®Æt chèt ®Èy ë chç cã thÓ s¶y ra trôc chÆc,nhùa
co l¹i dÔ dµng tõ trong c¸c thµnh viªn trong qu¸ tr×nh lµm l¹nh vµ ë ®©y 4 chèt
®Èy lµ ®ñ
16,B¹c dÉn h−íng chèt
B¹c dÉn h−íng chèt ®Ó tr¸nh hao mßn vµ hang chèt ®ì,tÊm ®Èy vµ tÊm gi÷ do
chuyÓn ®éng m¹nh gi÷a chóng
Chøc n¨ng lµ ®−a khu«n sau vµ khu«n tr−íc lµm hai phÇn th¼ng hµng b¹c dÉn
H−íng n»m ë khu«n sau ®Ó dÔ ®iÒu khiÓn ®Èy s¶n phÈm ra
B¹c dÉn h−íng cã nhiÒu lo¹i vµ nhiÒu c¸ch chÕ t¹o kh¸c nhau,kiÓu b¹c dÉn
h−íng dÎ nhÊt lµ khoan lç chÝnh x¸c vµo tÊm khu«n,tuy nhiªn sÏ khã söa ch÷a
khi chi tiÕt bÞ mßn.Tõ nh−îc ®iÓm trªn c¸c nhµ thiÕt kÕ ®−a ra ph−¬ng ph¸p tèt
h¬n mµ trong ®ã b¹c dÉn h−íng d−íi d¹ng mét miÕng ghÐp.Còng cã thÓ b»ng
®ång hoÆc ®ång thau hoÆc víi d¹ng s¶n xuÊt d¹ng lín th× dïng thÐp ®· t«i
17,Chèt ®ì
Chèt ®ì dÉn h−íng chuyÓn ®éng vµ dÉn h−íng cho tÊm 5 khái bÞ cong do ¸p lùc
®Èy cao
18,B¹c cuèng phun
Nèi vßi phun vµ kªnh nhùa víi nhau qua tÊm kÑp phÝa tr−íc vµ tÊm khu«n tr−íc
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 54
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
19.HÖ thèng lµm nguéi khu«n
Nhùa láng sau khi vµo khu«n ®−îc lµm nguéi thËt nhanh ®Ó ®¹t ®−îc
h×nh d¹ng mµ ta mong muèn. NÕu lµm nguéi khu«n kh«ng tèt th× nhùa sÏ gia
nhiÖt cho khu«n vµ thÕ lµ qu¸ tr×nh ®Þnh h×nh sÏ kÐo dµi lµm t¨ng thêi gian chu
kú Ðp phun. Do ®ã hÖ thèng lµm nguéi khu«n ®ãng mét vai trß rÊt quan träng v×
nã quyÕt ®Þnh toµn bé chu kú Ðp phun.
1.C¸c ph−¬ng ph¸p lµm nguéi:
1.2.Lµm nguéi b»ng khÝ: Khu«n ®−îc lµm nguéi b»ng khÝ nhê sù bøc x¹ nhiÖt
cña thÐp lµm khu«n ra m«I tr−êng xung quanh.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 55
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
1.3.Lµm nguéi b»ng n−íc hoÆc hçn hîp Ethylene Glycol vµ n−íc:
§©y lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông réng r·I nhÊt hiÖn nay. Theo ph−¬ng
ph¸p nµy,khu«n ®−îc lµm nguéi nhê vµo c¸c kªnh dÉn chøa chÊt lµm nguéi
®−îc bè trÝ trong c¸c tÊm khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 56
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.ThiÕt kÕ hÖ thèng kªnh lµm nguéi:
2.1C¸c bé phËn trong hÖ thèng:
A: BÓ chøa(Collection manifold).
B: Khu«n(Mold).
C: èng ph©n phèi n−íc hoÆc hçn hîp lµm nguéi(Supply manifold).
D: B¬m(Pump).
E: Kªnh lµm nguéi(Regular Cooling Channels).
F: èng dÉn(Hoses).
G: V¸ch lµm nguéi(Baffles).
H: Bé ®iÒu khiÓn nhiÖt(Temperature Controller).
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 57
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.2.Nh−ìng ®iÒu cÇn l−u ý khi thiÕt kÕ:
-§¶m b¶o lµm nguéi ®Òu toµn s¶n phÈm. Do ®ã cÇn chó ý ®Õn viÖc lµm
nguéi nh÷ng phÇn dµy nhÊt cña s¶n phÈm.
-Kªnh lµm nguéi nªn ®−îc ®Æt gÇn mÆt lßng khu«n khi cã thÓ ®Ó lµm
nguéi tèt h¬n.
- §−êng kÝnh kªnh lµm nguéi(th−êng lín h¬n 8mm) nªn kh«ng ®æi trªn
toµn bé chiÒu dµi kªnh ®Ó tr¸nh c¶n dßng v× sù ng¾t nghÏn sÏ lµm cho trao ®æi
nhiÖt kh«ng tèt
- NhiÖt chªnh lÖch gi÷a ®Çu vµo vµ ®Çu ra ( t) nªn n»m trong kho¶ng tõ
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 58
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2-3 0C. Th«ng th−êng, nhiÖt ®é ®Çu vµo nªn thÊp h¬n nhiÖt ®é khu«n mµ ta
mong muèn lµ 10-200C. NhiÖt chªnh lÖch gi÷a chÊt lµm nguéi vµ thµnh kªnh
lµm nguéi nªn n»m trong kho¶ng tõ 2-50C lµ tèt nhÊt (theo tµi liÖu Moldflow).
- Nªn chia kªnh lµm nguéi thµnh nhiÒu vßng lµm nguéi. Kh«ng nªn thiÕt
kÕ chiÒu dµi kªnh lµm nguéi qu¸ dµi v× dÔ dÉn ®Õn mÊt ¸p vµ t¨ng nhiÖt trªn nã
khiÕn t v−ît qu¸ 30C.
- Kªnh lµm nguéi ph¶I ®−îc khoan ®Ó cã ®é nh¸m t¹o ra sù ch¶yrèi bªn
trong kªnh. Dßng ch¶y rèi sÏ trao ®æi nhiÖt tèt h¬n dßng ch¶y kh«ng rèi (ch¶y
tÇng) tõ 3-5 lÇn.
Dßng ch¶y rèi trao ®æi nhiÖt tèt h¬n
- Dßng ch¶y rèi ®−îc ®Æc tr−ng bëi sè Reynold. Khi sè Reynold >10000
ta cã dßng ch¶y rèi. Ta cã thÓ tham kh¶o b¶ng sau ®Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸I dßng
ch¶y.
- Sè Reynold cã thÓ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 59
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
η
ρ dU ..Re =
Trong ®ã: ρ : Tû träng riªng cña chÊt lµm nguéi (kg/m3)
U : VËn tèc trung b×nh cña dßng chÊt lµm nguéi (m/s)
d : §−êng kÝnh kªnh lµm nguéi(m)
η : HÖ sè nhít cña chÊt lµm nguéi (m2/s)
- CÇn xem xÐt ®é bÒn c¬ cña tÊm khu«n khi khoan c¸c kªnh lµm nguéi .
2.3.KÝnh th−íc kªnh lµm nguéi cho thiÕt kÕ
2.4.C¸c chi tiÕt khu«n cÇn lµm nguéi.
a) Lâi khu«n vµ lßng khu«n (chµy khu«n vµ cèi khu«n)
Trong qu¸ tr×nh Ðp phun lâi khu«n vµ lßng khu«n lu«n lu«n tiÕp xóc trùc tiÕp
víi nhùa nãng. Do ®ã, muèn s¶n phÈm nguéi nhanh, thêi gian lµm nguéi ng¾n
l¹i, gi¶m chu kú Ðp phun th× nhÊt thiÕt ta ph¶I lµm nguéi chóng.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 60
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
b) Chèt (hay lâi khu«n cã kÝch th−íc nhá):
- §èi víi nh÷ng chèt qu¸ nhá ta cã thÓ dïng khÝ ®Ó lµm nguéi chèt hoÆc
dïng h¼n chèt lµm b»ng ®ång hoÆc ®ång beryllium (v× gi¶I nhiÖt tèt)
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 61
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- §èi víi nh÷ng chèt lín h¬n (d≥40mm) ta cã thÓ dïng èng dÉn nhiÖt tõ
chèt xuèng kªnh lµm nguéi ®Ó gi¶I nhiÖt.
2.5.C¸c kiÓu bè trÝ kªnh lµm nguéi:
a) Bè trÝ theo tõng kªnh riªng biÖt:
b) Bè trÝ kiÓu vßng mét cÊp
KiÓu bè trÝ kªnh nguéi theo tong kªnh giªng biÖt
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 62
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
c) Bè trÝ kiÓu vßng nhiÒu cÊp
2.5.C¸c chi tiÕt dïng trong hÖ thèng lµm nguéi:
a) C¸c nót chØnh dßng (Pressure plugs) :dïng ®Ó kho¸ hoÆc ®iÒu khiÓn dßng
ch¶y cña chÊt lµm nguéi trong kªnh lµm nguéi theo ý muèn cña ng−êi thiÕt kÕ
b) Nót vµ que lµm chÖch h−íng dßng (Diverting plug and Rod ):
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 63
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Mét lo¹i nót vµ que lµm lÖch h−íng dßng
c) Cascade water junction : dïng ®Ó lµm nguéi c¸c lâi ®−îc cÊy vµo khu«n hoÆc
ë nh÷ng vïng khã thiÕt kÕ kªnh lµm nguéi.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 64
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
d) V¸ch trßn(Bubbler tube) : lµ lo¹i èng dïng ®Ó lµm nguéi nh÷ng lâi nhá ®−îc
cÊy vµo khu«n
Lµm nguéi b»ng v¸ch trßn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 65
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
e) V¸ch ph¼ng hoÆc v¸ch xo¾n(Baffle or Spiral baffle) : dïng ®Ó chia lç khoan
lµm nguéi ra thµnh hai phÇn.
C¸c v¸ch ph¼ng sÏ gióp chÊt
lµm nguéi ch¹y lªn xuèng
bªn trong c¸c lç khoan vµ
t¹o ra dßng ch¶y rèi bªn
trong chóng ®Ó gióp qu¸
tr×nh lµm nguéi diÔn ra
nhanh h¬n
Mét sç lo¹i v¸ch ph¼ng v¸ch xo¾n
f) èng dÉn nhiÖt(Thermal pin): Dïng ®Ó lµm nguéi lâi cÊy hoÆc c¸c lâi trù¬t
mÆt bªn…
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 66
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
g) §Çu nèi chuyÓn tiÕp (Elbow): Dïng ®Ó nèi c¸c ®o¹n gÊp khóc cña kªnh lµm
nguéi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 67
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
h) §Çu nèi(Connector): Dïng kÕt nèi èng dÉn chÊt lµm nguéi víi kªnh lµm
nguéi.
i) èng ph©n phèi chÊt lµm nguéi:
èng ph©n phèi ®−îc l¾p trªn khu«n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 68
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Mét sè lo¹i èng ph©n phèi cã ®ång hå ®o ¸p
3.Thêi gian lµm nguéi:
Thêi gian lµm nguéi chiÕm tõ 70-80% chu kú Ðp phun. Do ®ã ®Ó gi¶m
phÇn lín thêi gian chu kú ta cÇn gi¶m thêi gian lµm nguéi
Thêi gian lµm nguéi chiÕm phÇn lín thêi gian chu kú
Thêi gian lµm nguéi cã thÓ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 69
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
20.HÖ thèng dÉn nhùa
HÖ thèng dÉn nhùa lµm nhiÖm vô ®−a nhùa tõ vßi phun cña m¸y Ðp phun
vµo trong lßng khu«n. Tr−íc tiªn nguyªn liÖu nhùa ®−îc ®æ ®Çy cuèng phun vµ
hÖ th«ng kªnh nhùa dÉn ®Õn lßng khu«n, t¹o h×nh khu«n bëi nhùa bÞ nãng ch¶y.
Khi nhùa nãng ch¶y ch¹m vµo khu«n l¹nh, nhanh chãng bÞ ®«ng l¹i, t¹o thµnh
1 líp vá trong khi phÇn chÝnh vÉn cßn lµ nhùa nãng ch¶y.
Lóc ®Çu líp nhùa ®«ng l¹i rÊt máng v× thÕ nhiÖt mÊt ®i rÊt nhanh, sau ®ã
cµng nhiÒu nhiÖt bÞ mÊt ®i khi qua líp nhùa máng t¹o nªn líp nhùa ®«ng dµy
h¬n. Sau 1 thêi gian, líp nhùa ®«ng sÏ ®¹t ®−îc ®é dµy nhÊt ®Þnh th× nhiÖt thu
®−îc tõ nhùa vµ nhiÖt ma s¸t sinh ra tõ dßng ch¶y sÏ c©n b»ng víi l−îng nhiÖt
®· mÊt.
V× nhùa dÉn nhiÖt kÐm nªn líp vá ngoµi sÏ ®ãng vai trß lµ líp c¸ch nhiÖt
cho lâi trong cña nhùa nãng ch¶y vµ gi÷ nhiÖt cho lâi trong. Do ®ã nguyªn liÖu
nhùa vÉn cã thÓ ch¶y qua lâi gi÷a trong qu¸ tr×nh phun. NÕu tèc ®é phun t¨ng
th× líp nhùa ®«ng l¹i sÏ bÞ máng ®i do nhiÖt ma s¸t sinh ra cao h¬n. T−¬ng tù
nh− thÕ, ®é nãng ch¶y vµ nhiÖt dé cña khu«n cao sÏ lµm gi¶m ®é dµy cña líp
nhùa ®«ng l¹i.
§Ó cã ®−îc líp c¸ch nhiÖt b»ng ph¼ng, kh«ng nªn ®Ó cã gãc nhän lµm
c¶n trë dßng ch¶y. H¬n n÷a vïng lµm nguéi chËm khã qua ®−îc ë cuèi cña
cuèng phun vµ kªnh nhùa tèt nhÊt lµ lµm gièn nh− dïng cho vËt liÖu cøng, ®iÒu
nµy cho phÐp nhùa nãng ch¶y cã thÓ ch¶y qua.
HÖ thèng dÉn nhùa gåm cã : Cuèng phun, Kªnh dÉn nhùa, MiÖng phun.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 70
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
HÖ thèng dÉn nhùa
I- Cuèng phun ( Sprue): cuèng phun nèi trùc tiÕp víi vßi phun cña m¸y Ðp
phun ®Ó ®−a nhùa vµo kªnh dÉn qua miÖng phun vµ vµo c¸c lßng
khu«n.
§Çu cuèng phun nªn cµng nhá cµng tèt nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o sù ®iÒn
®Çy ®ång ®Òu gi÷a c¸c lßng khu«n víi nhau. Gãc c«n cña cuèng phun cÇn ph¶i
®ñ lín ®Ó dÔ tho¸t khu«n nh−ng ®−êng kÝnh cuèng phun th× ®õng qu¸ lín v× sÏ
lµm t¨ng thêi gian lµm nguéi vµ tèn vËt liÖu.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 71
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc cuèng phun cho thiÕt kÕ
Trªn thùc tÕ ng−êi ta Ýt khi gia c«ng lç cuèng phun liÒn trªn khu«n (trõ
nh÷ng khu«n ®¬n gi¶n) mµ ng−êi ta dïng b¹c cuèng phun ®Ó tiÖn viÖc gia c«ng
vµ thay thÕ. HiÖn t¹i trªn thÞ tr−êng cã 3 lo¹i b¹c cuèng phun phæ biÕn cã c¸c
®−êng kÝnh ngoµi 12mm, 16mm, 20mm. Tuú thuéc vµo khèi l−îng s¶n phÈm,
kÝch th−íc kªnh dÉn vµ ®−êng kÝnh cña vßi phun trªn m¸y phun mµ ta dïng lo¹i
b¹c cuèn phun nµo cho phï hîp.
Mét sè lo¹i b¹c cuèng phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 72
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Mét sè lo¹i vßng ®Þnh vÞ
B¹c cuèng phun trªn khu«n
Trªn khu«n, cuèng phun sÏ ®−îc ®Èy rêi khái khu«n cïng lóc víi s¶n
phÈm. Do ®ã cÇn cã bé phËn kÐo cuèng phun ë l¹i trªn tÊm di déng ( tÊm khu«n
®ùc) khi khu«n më ®Ó mµ cuèng
phun cã thÓ rêi khái b¹c cuèng
phun. Thªm vµo ®ã, ng−êi thiÕt
kÕ cã thÓ lîi dông phÇn nhùa ®Ó
gi÷ cuèng phun lµm ®u«i nguéi
chËm ( cold slug well) nhê ®ã
mµ qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy c¸c lßng
khu«n tèt h¬n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 73
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
a) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê c«n ng−îc ( tèt nhÊt )
b) D¹ng cuèng phun ch÷ Z ( tèt)
c) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê r·nh vßng ( Ýt dïng )
d) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê chèt ®Èy ®Çu bi ( Ýt dïng)
II- C¸c kªnh dÉn ( runners ):
C¸c kªnh dÉn nhùa lµ cÇu nèi gi÷a c¸c miÖng phun vµ cuèng phun.
Chóng lµm nhiÖm vô ®−a nhùa vµo c¸c lßng khu«n. V× thÕ khi thiÕt
kÕ chóng cÇn ph¶i tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c kÜ thuËt ®Ó ®¶m b¶o
chÊt l−îng cho hÇu hÕt s¶n phÈm. Sau ®©y lµ mét sè nguyªn t¾c mµ ta
cÇn ph¶i tu©n thñ:
1. Gi¶m ®Õn m−cs tèi thiÓu sù thay ®æi tiÕt diÖn kªnh dÉn.
2. Nhùa kªnh dÉn ph¶i tho¸t khu«n dÔ dµng.
3. Toµn bé chiÒu dµi kªnh dÉn nªn cµng ng¾n nÕu cã thÓ ®Ó tr¸nh
mÊt ¸p vµ mÊt nhiÖt trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy.
4. MÆt c¾t kªnh dÉn ph¶i ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o sù ®iÒn ®Çy cho toµn
bé s¶n phÈm.
1) Kªnh dÉn nguéi:
a) C¸c lo¹i tiÕt diÖn ngang cña kªnh dÉn nhùa:
Kªnh dÉn cã nhiÒu d¹ng mÆt c¾t ngang kh¸c nhau nh−ng phæ biÕn
lµ c¸c lo¹i kªnh dÉn cã mÆt c¾t ngang h×nh trßn, h×nh thang hiÖu
chØnh, h×nh
thang, h×nh ch÷
nhËt vµ h×nh b¸n
nguyÖt.
TiÕt diÖn ngang cña mét sè lo¹i kªnh dÉn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 74
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Tuú tõng lo¹i khu«n mµ ta thiÕt kÕ tiÕt diÖn kªnh dÉn cho phï hîp. MÆc dï
lo¹i kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh trßn lµ tèt nhÊt nh−ng gi¸ thµnh gia c«ng
rÊt cao nªn trªn thùc tÕ ng−êi ta hay dïng kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh
thang hiÖu chØnh hoÆc h×nh thang v× gi¸ thµnh thÊp vµ dÔ gia c«ng.
Lo¹i kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh thang th−êng dïng trong khu«n 3
tÊm v× ë lo¹i khu«n nµy mÆt ph©n khu«n sÏ dÓ bÞ lÖch nÕu ta dïng kªnh dÉn cã
tiÕt diÖn ngang h×nh trßn.
Khã gia c«ng tiÕt diÖn ngang h×nh trßn
§Ó so s¸nh c¸c lo¹i kªnh dÉn ng−êi ta dïng chØ sè ®−êng kÝnh thuû lùc
vµ sù c¶n dßng ( Hydraulic diameter and flow resistance). Khi ®−êng kÝnh cµng
lín th× sù c¶n dßng cµng bÐ . Ta cã thÓ tÝnh ®−êng kÝnh thuû lùc dùa vµo c«ng
thøc sau:
Dh = 4A/P
Dh : ®−êng kÝnh thuû lùc
A: diÖn tÝch mÆt c¾t ngang.
P: chu vi
b)KÝch th−íc cña kªnh dÉn:
ViÖc tÝnh to¸n ®Ó cã ®−îc ®−êng kÝnh vµ chiÒu dµi kªnh dÉn hîp lÝ lµ rÊt
quan träng v× khi mét kªnh dÉn qu¸ lín hay qu¸ dµi sÏ lµm c¶n trë dßng ch¶y
vµ g©y ra: mÊt ¸p trªn chÝnh nã, tèn nhiÒu vËt liÖu vµ lµm t¨ng thêi gian chu k×.
Do ®ã, ta nªn thiÕt kÕ kªnh dÉn nhá ë møc cã thÓ ®Ó cã thÓ lîi dông nhiÖt ma
s¸t trªn nã gia nhiÖt cho nhùa láng gióp cho qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy khu«n thuËn lîi
h¬n vµ Ýt bÞ qu¸ nhiÖt.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 75
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ kªnh dÉn
Ngoµi ra, ta cã thÓ tÝnh to¸n kÝch th−íc kªnh dÉn theo c¸c c«ng thøc sau:
1/ 2 1/ 4.3,7
W LD = Trong ®ã: D lµ ®−êng kÝnh kªnh dÉn (mm)
W: lµ khèi l−îng s¶n phÈm (mm)
L: chiÒu dµi kªnh dÉn (mm)
HoÆc:
D= D’. fL
Trong ®ã : D’ lµ
®−êng kÝnh kªnh
dÉn tham kh¶o
fL lµ hÖ sè c
dµi
hiÒu
Ta cã thÓ dïng ®å
thÞ sau ®Ó x¸c ®inh
hai hÖ sè nµy:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 76
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Quan hÖ gi÷a khèi l−îng, bÒ dµy danh nghÜa cña s¶n phÈm víi ®−êng kÝnh kªnh
dÉn tham kh¶o.
Quan hÖ gi÷a hÖ sè chiÒu dµi vµ chiÒu dµi kªnh dÉn
KÝch th−íc kªnh dÉn chÝnh: mçi lÇn rÏ nh¸nh th× ®−êng kÝnh kªnh dÉn
nh¸nh nªn nhá h¬n ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh mét chót v× sÏ kinh tÕ h¬n nÕu
ta dïng Ýt vËt liÖu. C«ng thøc tÝnh ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh:
Dc : ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh (mm)
Dn: ®−êng kÝnh kªnh dÉn nh¸nh (mm)
Dc = Dn . N1/3
N: sè nh¸nh rÏ
§u«i nguéi chËm trªn k
nh¸nh kh«ng bÞ ®«ng ®Æc s¬m
g©y nghÏn dßng ta nªn thiÕt k
thªm ®u«i nguéi chËm. §u«i
nguéi chËm sÏ gióp cho qua
tr×nh ®iÒn ®Çy diÔn ra nhanh vµ
tèt h¬n.
ªnh dÉn vµ cuèng phun: ®Ó phÇn vËt liÖu ë chç rÏ
Õ
KÝch th−íc thiÕt kÕ ®u«i nguéi chËm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 77
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Lo¹i kªnh dÉn ¦u ®iÓm Nh−îc ®iÓm
TØ lÖ thÓ tÝch qua mÆt
c¾t ngang lµ lín nhÊt.
kªnh dÉn nguéi
sau cïng vµ duy tr× ¸p
ViÖc gia c«ng rÊt khã
kh¨n v× cÇn gia c«ng
trªn hai nöa khu«n vµ
ph¶i ®¶m b¶o sù ®ång
t©m cña hai nöa vßng
trßn
Tèc ®é nguéi chËm.
Ýt mÊt nhiÖt vµ Ýt ma
s¸t.
T©m
suÊt gi÷.
DÔ gia c«ng h¬n so víi
kªnh dÉn trßn (full
round) v× chØ cÇn gia
c«ng trªn mét tÊm
khu«n.
MÊt nhiÖt vµ tèn nhiÒu
vËt liÖu h¬n so víi kªnh
dÉn trßn.
DÔ gia c«ng MÊt nhiÖt nhiÒu h¬n so
hiÖu chØnh (Modified
trapeziod)
víi kªnh dÉn h×nh thang
DÔ gia c«ng Lµm nhá mÆt c¾t ngang.
¸p.
tho¸t khu«n.
Gi¶m kh¶ n¨ng truyÒn
Khã
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 78
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
DÔ gia c«ng DiÖn tÝch mÆt c¾t ngang
nhá nhÊt.
Kh«ng tèt b»ng c¸c lo¹i
kªnh dÉn kh¸c.
TruyÒn ¸p r¸t tÖ.
Ma s¸t rÊt lín.
2) Kªnh dÉn nãng ( khu«n kh«ng kªnh dÉn ):
Kªnh dÉn nãng ®−îc dïng cho nh÷ng s¶n phÈm cã kÝch th−íc lín (vá
tivi, vi tÝnh, c¸c chi tiÕt trªn xe h¬i...) hoÆc máng hoÆc lµm b»ng lo¹i nhùa
cÇn ph¶i duy tr× nhiÖt ch¶y dÎo nh−: HDPE, LDPE, POM, PBT... Bªn trong
kªnh dÉn nhùa sÏ lu«n ®−îc duy tr× tr¹ng th¸i ch¶y dÎo ®Ó ®¶m b¶o s¶n
phÈm ®−îc ®iÒn ®Çy ®ång bé.
Mét sè hÖ thèng kªnh dÉn nãng
a) C¸c lo¹i kªnh dÉn nãng:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 79
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Cã hai lo¹i kªnh dÉn nãng: kªnh dÉn c¸ch ly vµ kªnh dÉn gia nhiÖt
• Kªnh dÉn c¸ch ly cã cÊu t¹o gåm mét líp nhùa nguéi ®ãng
vai trß lµm líp c¸ch ly vµ mét lâi nhùa lu«n ®−îc duy tr× ë
tr¹ng th¸i ch¶y dÎo nhê èng nhiÖt ®iÖn. Bªn trong èng nhiÖt
®iÖn lµ chèt nhän cã thÓ chuyÓn ®éng lªn xuèng ®Ó ®ãng ng¾t
dßng phun nhùa. Nh− vËy, kÝch th−íc miÖng phun lín hay nhá
sÏ tuú thuéc vµo khe hë mµ chèt cho dßng nhùa ch¶y qua.
Kªnh dÉn c¸ch ly
−u ®iÓm:
- DÔ thiÕt kÕ.
- Gi¸ thµnh thÊp.
- TiÕt kiÖm vËt liÖu do phÕ liÖu kªnh dÉn.
Nh−îc ®iÓm:
- Thêi gian chu k× qu¸ ng¾n ®Ó duy tr× tr¹ng th¸i ch¶y dÎo cho
nhùa.
- CÇn kho¶ng thêi gian khëi ®éng dµi ®Ó æn ®Þnh nhiÖt ch¶y
dÎo.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 80
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- §«i khi gÆp mét sè lçi trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy
- Khã ®æi ®−îc mµu vËt liÖu.
• Kªnh dÉn cã gia nhiÖt (heated runners)
Kªnh dÉn cã gia nhiÖt gåm hai lo¹i: lo¹i gia nhiÖt trong vµ lo¹i gia nhiÖt
ngoµi. Kªnh d©n gia nhiÖt ngoµi cã bé gia nhiÖt bao quanh lâi nhùa nãng. Cßn
kªnh dÉn gia nhiÖt trong th× nhùa bao quanh chèt nãng. T−¬ng tù nh− kªnh dÉn
c¸ch ly, l−u l−îng phun ®−îc ®iÒu khiÓn bëi sù di chuyÓn cña chèt.
Mét sè lo¹i kªnh dÉn gia nhiÖt ngoµi th−êng dïng:
Lo¹i mét ®Çu phun:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 81
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Lo¹i nhiÒu ®Çu phun:
CÊu t¹o kªnh dÉn gia
nhiÖt ngoµi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 82
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Mét sè lo¹i kªnh dÉn gia nhiÖt trong th−êng dïng:
CÊu t¹o kªnh dÉn gia nhiÖt trong
b) CÊu t¹o hÖ thèng kªnh dÉn cã gia nhiÖt ®iÓn h×nh:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 83
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 84
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
¦u nh−îc ®iÓm cña c¸c kªnh dÉn cã gia nhiÖt:
Lo¹i kªnh dÉn ¦u ®iÓm Nh−îc ®iÓm
Gia nhiÖt trong C¶i thiÖn viÖc ph©n bè
nhiÖt ®é
Gi¸ thµnh cao vµ thiÕt kÕ
phøc t¹p.
Ph¶i tÝnh ®Õn sù gi·n në
nhiÖt kh¸c nhau cña c¸c
bé phËn khu«n.
Khã kh¨n trong viÖc ®iÒu
khiÓn nhiÖt.
Gia nhiÖt ngoµi C¶i thiÖn viÖc ph©n phèi
nhiÖt ®é.
§iÒu khiÓn nhiÖt ®é tèt
h¬n
Gi¸ thµnh cao vµ thiÕt kÕ
phøc t¹p.
Ph¶i tÝnh ®Õn sù gi·n në
nhiÖt kh¸c nhau cña c¸c
bé phËn trªn khu«n.
3) MiÖng phun cho kªnh dÉn nguéi:
MiÖng phun lµ ngâ nèi kªnh dÉn vµ lßng khu«n. MiÖng phun cã chøc
n¨ng rÊt quan träng lµ ®−a nhùa láng ®iÒn ®Çy lßng khu«n v× thÕ viÖc tÝnh to¸n
kÝch thø¬c vµ bè trÝ miÖng phun cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n
phÈm.
MiÖng phun trªn khu«n
a) Ph©n lo¹i miÖng phun:
+ MiÖng phun c¾t b»ng
tay:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 85
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun c¾t b»ng tay lµ lo¹i miÖng phun dÝnh theo s¶n phÈm sau khi
Ðp phun. Ta dÔ dµng nhËnbiÕt c¸c s¶n phÈm nhùa cã miÖng phun c¾t b»ng tay
qua vÕt c¾t cßn l¹i trªn bÒ mÆt cña chóng. Do ®ã, víi lo¹i miÖng phun nµy nªn
thiÕt kÕ kÝch th−íc nhá ë møc cã thÓ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thÈm mü cho s¶n phÈm.
Mét vµi lý do ®Ó dïng kiÓu miÖng phun c¾t b»ng tay:
- S¶n phÈm cÇn miÖng phun lín gióp ®iÒn ®Çy tèt.
- S¶n phÈm lµm b»ng vËt liÖu Ýt bÞ biÕn d¹ng.
- CÇn tiÕt diÖn réng ®Ó cã sù ph©n phèi l−u l−îng ®ång thêi nhê
®ã mµ c¸c ph©n tö sîi ®¹t ®−îc sù ®Þnh h−íng ®Æc tr−ng.
+ MiÖng phun tù c¾t:
MiÖng phun tù c¾t lµ lo¹i miÖng phun tù rêi s¶n phÈm sau khi khu«n më.
§iÒu nµy ®¹t ®−îc nhê vµo kÕt cÊu khu«n (khu«n ba tÊm) hoÆc hÖ thèng ®Èy
cuèng phun vµ s¶n phÈm.
Mét sè lý do ®Ó dïng miÖng phun kiÓu tù c¾t:
- Kh«ng ph¶i thªm nguyªn c«ng c¾t ®Ó hoµn thiÖn s¶n phÈm
- TÝnh thÈm mü cña s¶n phÈm (s¶n phÈm sÏ cã vÕt miÖng phun
rÊt nhá)
- Gi÷ thêi gian chu k× cÇn thiÕt hÇu nh− kh«ng ®æi qua tÊt c¶
c¸c lÇn phun.
b) C¸c lo¹i miÖng phun c¾t b»ng tay:
MiÖng phun trùc tiÕp (Sprue gate or direct gate):Lo¹i miÖng phun trùc
tiÕp th−êng dïng cho c¸c khu«n cã mét lßng khu«n, n¬i mµ vËt liÖu ®−îc ®iÒn
®Çy vµo khu«n mét c¸ch trùc tiÕp mµ kh«ng qua hÖ thèng kªnh dÉn. Ch×nh v×
kh«ng cã hÖ thèng kªnh dÉn nªn viÖc mÊt ¸p trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy lµ rÊt bÐ.
Tuy nhiªn, nh−îc ®iÓm cña miÖng phun lo¹i nµy lµ ®Ó l¹i vÕt c¾t lín trªn bÒ mÆt
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 86
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
s¶n phÈm. Sù co rót ®−îc quyÕt ®Þnh bëi bÒ dµy cña s¶n phÈm vµ ®−êng kÝnh
miÖng phun. §iÓn h×nh lµ sù co rót cña phÇn nhùa gÇn miÖng phun sÏ nhá vµ t¹i
miÖng phun sÏ lín. §iÒu nµy ®−a ®Õn hËu qu¶ lµ øng suÊt c¨ng gÇn miÖng phun
l¬n.
MiÖng phun trùc tiÕp vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun trùc tiÕp
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 87
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu b¨ng (Tab gate):
MiÖng phun kiÓu b¨ng th−êng dïng ®Ó lµm gi¶m øng suÊt trong lßng khu«n vµ
ng¨n ngõa lçi t¹o ®u«i cho c¸c chi tiÕt ph¼ng vµ máng. øng suÊt sinh ra trong
lßng khu«n sÏ ®−îc tËp trung ë b¨ng, mµ sÏ ®−îc c¾t bá sau khi Ðp phun.
MiÖng phun kiÓu b¨ng phï hîp dïng cho c¸c lo¹i nhùa PC, SAN, ABS...
MiÖng phun kiÓu b¨ng vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun kiÓu b¨ng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 88
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun c¹nh (Edge gate):Lµ lo¹i miÖng phun th«ng dông, cã thÓ
dïng cho nhiÒu lo¹i s¶n phÈm bëi kÕt cÊu rÊt ®¬n gi¶n vµ kh«ng cÇn ®é chÝnh
x¸c cao.
MiÖng phun kiÓu c¹nh ®−îc ®Æt trªn mÆt ph©n khu«n vµ ®iÒn ®Çy lßng khu«n tõ
bªn h«ng, trªn hay d−íi.
MiÖng phun kiÓu c¹nh vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun c¹nh
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 89
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu gèi (Overlap gate):Lµ lo¹i miÖng phun t−¬ng tù nh− miÖng
phun kiÓu c¹nh, chØ kh¸c nhau ë chç lµ miÖng phun n»m lÊp trªn bÒ mÆt s¶n
phÈm.
MiÖng phun kiÓu gèi
MiÖng phun kiÓu qu¹t:MiÖng phun kiÓu qu¹t thùc chÊt còng lµ miÖng
phun c¹nh cã bÒ réng bÞ biÕn ®æi. MiÖng phun kiÓu nµy t¹odßng ch¶y ªm vµ
cho phÐp ®iÒn ®Çy lßng khu«n mét c¸ch nhanh chãng nªn rÊt phï hîp cho
nh÷ng s¶n phÈm lín vµ dµy. Thªm vµo ®ã, miÖng phun kiÓu qu¹t còng t¹o ra
dßng ch¶y lan to¶ nªn gióp tr¸nh ®ù¬c ®−êng hµn ë n¬i cã bÒ dµy máng trªn
s¶n phÈm.
Kªnh dÉn nhùa kiÓu qu¹t vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 90
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu qu¹t nªn ®−îc lµm c«n ë c¶ bÒ réng lÉn bÒ dµy ®Ó cã mÆt c¾t
ngang kh«ng ®æi. §iÒu nµy gióp ®¶m b¶o:
+ VËn tèc ch¶y lµ h»ng sè.
+ Toµn bé bÒ réng ®−îc dïng cho l−u l−îng.
+ ¸p suÊt lµ nh− nhau qua toµn bÒ réng.
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun kiÓu qu¹t
MiÖng phun kiÓu ®Üa (Disgate or diaphragm gate):MiÖng phun kiÓu ®Üa
th−êng dïng cho c¸c chi tiÕt cã d¹ng trô rçng mµ cã yªu cÇu cao vÒ ®é ®ång
t©m vµ kh«ng cã ®−êng hµn. MiÖng phun kiÓu nµy thùc chÊt lµ miÖng phun
mµng bao vßng quanh thµnh s¶n phÈm. Khi nhùa qua cuèng phun, nhê mµng
phun vßng quanh thµnh s¶n phÈm mµ lßng khu«n ®ù¬c ®iÒn ®Çy mét c¸ch ®ång
®Òu.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 91
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
S¶n phÈm víi miÖng phun kiÓu ®Üa
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun kiÓu ®Üa
MiÖng phun kiÓu vßng (Ring gate):
MiÖng phun kiÓu vßng thÝch hîp cho nh÷ng s¶n phÈm cã d¹ng trô rçng
vµ gióp h¹n chÕ vÕt hµn, kÑt khÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy vµ gi¶m øng suÊt tËp
trung quanh miÖng phun. Cã hai lo¹i miÖng phun kiÓu vßng: kiÓu vßng ngoµi vµ
kiÓu vßng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 92
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
.
a) MiÖng phun kiÓu vßng ngoµi
b) MiÖng phun kiÒu vßng trong
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
D = S +1,5 - (4/3)S +k (mm)
L = 0,5 – 1,5 (mm)
H = (2/3)S – 2 (mm)
r = 0,2 S (mm)
k= 2mm víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y
ng¾n vµ dµy.
k =4 ®èi víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y dµi vµ máng.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 93
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu nan hoa (Spoke gate or spider gate):
MiÖng phun kiÓu nan hoa th−êng dïng cho s¶n phÈm cã h×nh èn, dÔ c¾t
bá vµ tiÕt kiÖm vËt liÖu. Nh−îc ®iÓm cña lo¹i miÖng phun nµy lµ s¶n
phÈm cã thÓ bÞ nhiÒu ®−êng hµn vµ kh«ng trßn hoµn toµn.
MiÖng phun kiÓu nan hoa
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ: bÒ dµy 0.08 – 4.8, bÒ réng 1,6 –
6,4
MiÖng phun kiÓu mµng (Flash gate):MiÖng phun kiÓu mµng phï hîp cho s¶n
phÈm lín vµ ph¼ng (®Æc biÖt lµ s¶n phÈm lµm b»ng nhùa Acrylic ) v× nã gióp
gi¶m ®é cong vªnh cho s¶n phÈm nhê sù ph©n bè nhùa ®ång ®Òu.
MiÖng phun kiÓu mµng vµ vÕt c¾t ®Ó l¹i cña nã trªn s¶n phÈm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 94
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
D = S – (4/3) S+k (mm)
k = 2 víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y
ng¾n vµ dµy.
k = 4 víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y dµi
vµ máng.
L = 0,5 – 2 (mm)
H = (0,2 – 0,7) S (mm)KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun kiÓu mµng
c) MiÖng phun tù c¾t:
MiÖng phun ®iÓm (Point gate):MiÖng phun kiÓu ®iÓm th−êng ®−îc dïng
trong khu«n 3 tÊm cã nhiÒu lßng khu«n hay cã kÝch th−íc lßng khu«n lín.
Khi thiÕt kÕ
miÖng phun
®iÓm , ng−êi ta
th−êng dïng
kªnh dÉn d¹ng
h×nh thang hay
h×nh thang b
®æi ®Ó tiÖn v
gia c«ng vµ l¾
chèt kÐo hÖ
thèng kªnh d
®Ó miÖng phun
rêi s¶n phÈm
dÔ dµng h¬n.
iÕn
iÖc
p
Én
MiÖng phun ®iÓm vµ vÕt c¾t cña nã ®Ó l¹i trªn s¶n phÈm
¦u ®iÓm chÝnh cña miÖng phun ®iÓm lµ gióp bè trÝ nhiÒu miÖng phun vµo
cïng mét lßng khu«n khi lßng khu«n cã kÝch th−íc lín. §iÒu nµy gióp qu¸
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 95
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
tr×nh ®iÒn ®Çy ®ång thêi gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trªn s¶n phÈm diÔn ra nh
chãng vµ tèt h¬n. Tuy nhiªn, cÇn l−u ý khu«n cã thÓ bÞ t¨ng nhiÖt g©y qu¸
nhiÖt ®èi víi nh÷ng vËt liÖu cã cÊu tróc sîi dµi vµ ®é nhít thÊp do miÖng phun
cã kÝch th−íc nhá.
anh
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ®iÓm
C¸c kiÓu lç chèt kÐo kªnh dÉn
MiÖng phun ngÇm (Tunnel gate or submarine gate):
MiÖng phun ngÇm th−êng ®−îc dïng trong khu«n hai tÊm cã nhiÒu lßng khu«n.
Khi thiÕt kÕ s¶n phÈm nhá vµ cÇn c¾t keo mÆt bªn ta nªn nghÜ ®Õn kiÓu miÖng
phun nµy.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 96
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun ngÇm vµ vÕt c¾t cña nã ®Ó l¹i trªn s¶n phÈm
Cã hai lo¹i miÖng phun ngÇm: miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng vµ miÖng
phun ngÇm d¹ng cong.
MiÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng:
C¸c lo¹i miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 97
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Qu¸ tr×nh c¾t miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ngÇm tiªu chuÈn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 98
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun ngÇm hiÖu chØnh
MiÖng phun ngÇm d¹ng cong:
Qu¸ tr×nh c¾t miÖng phun ngÇm d¹ng cong
KÝch
th−íc
khuyªn
dïng cho
thiÕt kÕ:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 99
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ kªn dÉn vµ miÖng phun kiÓu ngÇm
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ngÇm d¹ng con
4) MiÖng phun cña kªnh dÉn nãng:
MiÖng phun lo¹i nµy ®· ®−îc tiªu chuÈn ho¸ cïng víi hÖ thèng kªnh dÉn
vµ cuèn phun. Do ®ã, khi cÇn dïng ta chØ viÖc liªn hÖ víi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ
tiÕp thu c¸c lêi khuyªn tõ hä ®Ó cã ®−îc thiÕt kÕ thÝch hîp.
KiÓu kh«ng cã van: miÖng phun kiÓu nµy sÏ bÞ ng¾t khi khu«n më
ra v× nhùa ë miÖng phun rÊt nãng. Sù ®Þnh h×nh cña s¶n phÈm ®−îc ®iÒu khiÓn
bëi phÇn nhùa ®«ng cøng gÇn miÖng phun.
MiÖng phun kh«ng cã van
KiÓu cã van: trong kªnh dÉn cã thªm vµo mét chèt, chèt nµy cã t¸c dông
nh− mét van cã thÓ ®ãng miÖng phun ngay tr−íc khi nhùa gÇn miÖng phun
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 100
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
®«ng ®Æc. §iÒu nµy ch phÐp t¨ng ®−êng kÝnh miÖng phun lín h¬n vµ ®iÒu khiÓn
qu¸ tr×nh ®Þnh h×nh tèt h¬n.
MiÖng phun kiÓu cã van
5) Lêi khuyªn cho thiÕt kÕ miÖng phun trong hÖ thèng kªnh dÉn nguéi:
Lêi khuyªn chung ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ tèt trong viÖc thiÕt kÕ miÖng
phun lµ dïng ph©n mÒm m« pháng qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy lßng khu«n ®Ó thÊy ®−îc
c¸c khuyÕt tËt trªn s¶n phÈm sau khi Ðp phun. Khi thiÕt kÕ miÖng phun cÇn l−u
ý mét sè ®iÒu sau:
a) VÞ trÝ:
- NÕu cã thÓ nªn ®Æt miÖng phun ë chç dµy nhÊt cña s¶n phÈm. Kh«ng nªn
®Æt miÖng phun ë nh÷ng vïng chuyÓn tiÕp tõ dµy sang máng ®Ó tr¸nh sù
ng¾c ngø dßng ch¶y vµ vÕt lâm hay lç trèng trªn s¶n ph©m.
- NÕu cã thÓ nªn bè trÝ miÖng phun ®èi diÖn víi c¸c r·nh tho¸t khÝ ®Ó khÝ
trong lßng khu«n bÞ ®Èy ra ngoµi hoµn toµn.
- Bè trÝ miÖng phun h¹n chÕ ®−êng hµn Ýt nhÊt.
- §¶m b¶o h−íng dßng ch¶y t¹o ra sù ®iÒn ®Çy ®ång bé trªn toµn bé s¶n
phÈm. §iÒu nµy gióp tr¸nh ®−îc hiÖn t−îng kÑt khÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy.
NÕu khÝ bÞ kÑt th× s¶n phÈm sÏ dÔ cã nh÷ng vÕt ch¸y ®en.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 101
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- Kh«ng nªn ®Æt miÖng phun t¹i nh÷ng vïng chÞu lùc trªn s¶n phÈm v×
vïng gÇn miÖng phun sau qu¸ tr×nh Ðp phun cßn tån t¹i øng suÊt d− nªn rÊt
dÔ bÞ háng khi chÞu lùc.
b) KÝch th−íc:
- MiÖng phun ph¶i cã kÝch th−íc vµ vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng
t¹o ®u«i trªn s¶n phÈm.
- Trong tr−êng hîp khu«n cã nhiÒu lßng khu«n th× tÊt c¶ c¸c miÖng phun
nªn cïng kÝch th−íc (®−êng kÝnh, bÒ dµy... ) ®Ó cã ®−îc sù c©n b»ng dßng
vµ ¸p.
c) TÝnh thÈm mü: vÕt miÖng phun cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn tÊm thÈm mü cña s¶n
phÈm v× vËy nªn ®Æt miÖng phun ë nh÷ng chç khuÊt cña s¶n phÈm.
¸p dông vµo thùc tÕ:
Víi s¶n phÈm b¸nh r¨ng trong m¸y in Canon cã kÕt cÊu kh¸ ®¬n gi¶n, bé
khu«n gia c«ng cïng lóc bèn b¸nh r¨ng:
Dùa vµo kh¶ n¨ng gia c«ng khu«n thùc tÕ ta thiÕt kÕ hÖ thèng kªnh dÉn nh−
sau:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 102
Cuèng phun: §Ó chÕ t¹o mét cuèng phun tiªu chuÈn cã
®é c«n trong lµ 10 lµ rÊt khã kh¨n, tèn thêi gian, hiÖu suÊt lµm
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
viÖc kh«ng cao, do ®ã ta dïng lo¹i b¹c cuèng phun tiªu chuÈn cã s½n trªn thÞ
tr−êng.
Kªnh dÉn: Dïng lo¹i kªnh dÉn nguéi. TiÕt diÖn ngang
MiÖng phun: Dïng miÖng phun kiÓu c¹nh, ®iÒn ®Çy lßng khu«n tõ bªn
trªn
ThiÕt kÕ lßng khu«n
1) Sè lßng khu«n:
Ta cã thÓ c©n nh¾c ®Ó chän sè lßng khu«n phï hîp nhê c¸c th«ng tin
sau:
+ KÝch cì cña m¸y Ðp phun (n¨ng suÊt phun lín nhÊt vµ lùc kÑp
lín nhÊt).
+ Thêi gian giao hµng.
+ Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm.
+ KÕt cÊu vµ kÝch th−íc khu«n.
+ Gi¸ thµnh khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 103
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Sè lßng khu«n th«ng th−êng ®−îc thiÕt kÕ theo d·y sè:
2,4,6,8,12,24,32,48,64,96,128 v× c¸c lßng khu«n sÏ dÔ dµng ®−îc xÕp
theo h×nh ch÷ nhËt hoÆc h×nh trßn.
Th«ng th−êng ta cã thÓ tÝnh sè lßng khu«n cÇn thiÕt trªn khu«n b»ng
c¸ch dùa vµo: sè l−îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt phun vµ n¨ng suÊt lµm dÎo
cña m¸y Ðp phun, lùc kÑp khu«n cña m¸y.
a) Sè lßng khu«n tÝnh theo sè l−îng s¶n phÈm trong ®¬n ®Æt hµng:
N = L x K x tc/(24 x 3600 x tm)
Trong ®ã:
n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n.
L : sè s¶n phÈm trong mét l« s¶n xuÊt.
K : hÖ sè do phÕ phÈm, K = l/(l – K). Víi k lµ tØ lÖ phÕ phÈm.
tc : thêi gian cña mét chu k× Ðp phun (s).
tm : thêi gian hoµn tÊt l« s¶n phÈm (ngµy)
b) Sè lßng khu«n tÝnh theo chu k× Ðp phun:
N = 0,8 x S/W
Trong ®ã:
N : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n.
S : n¨ng suÊt phun cña m¸y (gam/mét lÇn phun).
W: träng l−îng cña s¶n phÈm (g).
c) Sè lßng khu«n tÝnh theo n¨ng suÊt lµm dÎo cña m¸y:
n = P / (X x W)
trong ®ã:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 104
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n.
P: n¨ng suÊt lµm dÎo cña m¸y (g/ph).
X : tÇn sè phun (−íc l−îng) trong 1 phót (l/ph)
W : träng l−îng cña s¶n phÈm (g).
d) Sè lßng khu«n tÝnh theo lùc kÑp khu«n cña m¸y:
N = (S x P)/FP
Trong ®ã:
n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n.
FP : lùc kÑp khu«n tèi ®a cña m¸y (N).
S: diÖn tÝch bÒ mÆt trung b×nh cña s¶n phÈm kÓ c¶ c¸c r·nh dßng
theo h−íng ®ãng khu«n (mm2).
P : ¸p suÊt trong khu«n (Mpa).
2) C¸c c¸ch bè trÝ lßng khu«n.
C¸ch bè trÝ lßng khu«n h×nh ch÷ nhËt
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 105
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
C¸ch bè trÝ lßng khu«n d¹ng trßn vµ d¹ng cong
3) MÆt ph©n khu«n
MÆt ph©n khu«n cÇn bè trÝ hîp lÝ ®Ó tho¸t khu«n dÔ dµng, ®¶m b¶o
kh«ng cã sai sãt trªn c¸c bÒ mÆt chÞu lùc, c¸c bÒ mÆt quan träng.
Mét s¶n phÈm cã thÓ cã nhiÒu mÆt ph©n khu«n. §iÒu nµy cßn tuú thuéc
vµo sù phøc t¹p cña h×nh d¸ng s¶n phÈm.
HÖ thèng ®Èy Sau khi s¶n phÈm ®−îc lµm nguéi, khu«n ®−îc më ra. S¶n
phÈm vÉn bÞ dÝnh trªn cèi khu«n do sù hót cña ch©n kh«ng, khi ®ã cÇn cã mét hÖ thèng ®Ó ®Èy s¶n phÈm ra.
Cã nhiÒu lo¹i hÖ thèng ®Èy kh¸c nhau: 1.HÖ thèng ®Èy dïng chèt ®Èy
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 106
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Nh÷ng chèt ®Èy ph¶i cùc chÝnh x¸c, ®−îc chän theo tiªu
chuÈn. Do hÖ thèng chèt ®Èy ®−îc xuyªn qua tÊm gi÷, tÊm ®ì, khu«n sau v× thÕ phÇn dÉn h−íng ph¶i ®−îc gia c«ng rÊt ch×nh x¸c. §é cøng cña th©n chèt kho¶ng 60-65Rc, ®é cøng cña ®Çu chèt kho¶ng 30-35Rc.
Mét sè lo¹i chèt ®Èy
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 107
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.HÖ thèng ®Èy dïng l−ìi ®Èy
L−ìi ®Èy dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm cã thµnh máng vµ h×nh
d¸ng phøc t¹p. Tr−êng hîp nµy nÕu ta dung chèt ®Èy sÏ khong hiÖu qu¶ h¬n. Bëi sÏ kh«ng ®ñ lùc, mµ nÕu cã ®ñ lùc th× khi ®Èy sÏ ®Ó l¹i dÊu vÕt trªn s¶n phÈm. 3.HÖ thèng ®Èy dïng èng ®Èy
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 108
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Dïng ®Ó ®Èy s¶n phÈm cã d¹ng trßn xoay ho¨c tÊm máng 4.HÖ thèng ®Èy dïng tÊm th¸o
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 109
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Dïng ®Ó th¸o nh÷ng s¶n phÈm cã h×nh trô trßn hay h×nh
hép ch÷ nhËt cã bÒ dµy thµnh máng. HÖ thãng nµy ®¶m b¶o cho s¶n phÈm dÈy ra sÏ kh«ng cã vÕt. 5.HÖ thèng ®Èy dïng khÝ nÐn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 110
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã lßng khu«n s©u nh−: x«
chËu..... Khi nguéi th× ®é ch©n kh«ng trong lßng khu«n vµ lâi khu«n rÊt lín nªn ®Èy s¶n phÈm ra lµ rÊt phøc t¹p. V× thÕ ph¶i cã mét lùc lín vµ ph©n bè lùc ph©n t¸n ®Òu trªn s¶n phÈm. HÖ thèng dïng khÝ nÐn ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ã. *Mét sè hÖ thèng ®Èy ®Æc biÖt +§Èy hai tÇng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 111
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 112
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
+HÖ thèng ®Èy kªnh dÉn trong khu«n 3 tÊm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 113
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
C¬ cÊu ho¹t ®éng nhê hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn gióp ®−a kªnh dÉn rêi khu«n dÔ dµng. *Khi thiÕt kÕ hÖ thèng ®Èy ta ph¶i chó ý ®«i ®iÒu
TÊm ®Èy lu«n ®−îc l¾p ë nöa khu«n di ®éng, Trõ tr−êng hîp ®Æc biÖt míi ®−îc l¾p ë nöa khu«n cè ®Þnh
C¸c chèt, l−ìi ®Èy th−êng ®−îc bè trÝ ë gãc, c¹nh, g©n cña s¶m phÈm
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 114
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Hµnh tr×nh ®Èy nªn b¾ng chiÒu s©u lín nhÊt cña s¶n phÈm theo h−íng më khu«n céng thªm 5-10mm
C¸c ®Ønh chèt dÈy lªn l»m ngang møc so víi mÆt ph©n khu«n ®Ó ®¶m b¶o kh«ng ®Ó l¹i vÕt trªn mÆt s¶n phÈm. H·n h÷u tr−êng hîp vÉn ®Ó l¹i vÕt nh−ng mÆt khuÊt s¶n phÈm vÉn chÊp nhËn ®−îc. Kho¶ng chªnh lÖch gi÷a ®Ønh chèt vµ mÆt ph©n khu«n cã thÓ chÊp nhËn ®−îc: 0,05-0,1mm
§é dÇy tÊm ®Èy cã thÓ chän theo diÖn tÝch mÆt s¶n phÈm
HÖ thèng lμm nguéi khu«n:
Nhùa láng sau khi vµo khu«n ®−îc lµm nguéi thËt nhanh ®Ó ®¹t ®−îc h×nh d¹ng mµ ta mong muèn. NÕu lµm nguéi khu«n kh«ng tèt th× nhùa sÏ gia nhiÖt cho khu«n vµ thÕ lµ qu¸ tr×nh ®Þnh h×nh sÏ kÐo dµi lµm t¨ng thêi gian chu kú Ðp phun. Do ®ã hÖ thèng lµm nguéi khu«n ®ãng mét vai trß rÊt quan träng v× nã quyÕt ®Þnh toµn bé chu kú Ðp phun. 1.C¸c ph−¬ng ph¸p lµm nguéi: 1.2.Lµm nguéi b»ng khÝ: Khu«n ®−îc lµm nguéi b»ng khÝ nhê sù bøc x¹ nhiÖt cña thÐp lµm khu«n ra m«I tr−êng xung quanh.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 115
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
1.3.Lµm nguéi b»ng n−íc hoÆc hçn hîp Ethylene Glycol vµ n−íc:
§©y lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông réng r·I nhÊt hiÖn nay. Theo ph−¬ng ph¸p nµy,khu«n ®−îc lµm nguéi nhê vµo c¸c kªnh dÉn chøa chÊt lµm nguéi ®−îc bè trÝ trong c¸c tÊm khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 116
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.ThiÕt kÕ hÖ thèng kªnh lµm nguéi: 2.1C¸c bé phËn trong hÖ thèng:
A: BÓ chøa(Collection manifold). B: Khu«n(Mold). C: èng ph©n phèi n−íc hoÆc hçn hîp lµm nguéi(Supply manifold). D: B¬m(Pump). E: Kªnh lµm nguéi(Regular Cooling Channels). F: èng dÉn(Hoses). G: V¸ch lµm nguéi(Baffles). H: Bé ®iÒu khiÓn nhiÖt(Temperature Controller).
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 117
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.2.Nh−ìng ®iÒu cÇn l−u ý khi thiÕt kÕ:
-§¶m b¶o lµm nguéi ®Òu toµn s¶n phÈm. Do ®ã cÇn chó ý ®Õn viÖc lµm nguéi nh÷ng phÇn dµy nhÊt cña s¶n phÈm.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 118
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
-Kªnh lµm nguéi nªn ®−îc ®Æt gÇn mÆt lßng khu«n khi cã thÓ ®Ó lµm nguéi tèt h¬n.
- §−êng kÝnh kªnh lµm nguéi(th−êng lín h¬n 8mm) nªn kh«ng ®æi trªn toµn bé chiÒu dµi kªnh ®Ó tr¸nh c¶n dßng v× sù ng¾t nghÏn sÏ lµm cho trao ®æi nhiÖt kh«ng tèt
- NhiÖt chªnh lÖch gi÷a ®Çu vµo vµ ®Çu ra ( t) nªn n»m trong kho¶ng tõ 2-3 0C. Th«ng th−êng, nhiÖt ®é ®Çu vµo nªn thÊp h¬n nhiÖt ®é khu«n mµ ta mong muèn lµ 10-200C. NhiÖt chªnh lÖch gi÷a chÊt lµm nguéi vµ thµnh kªnh lµm nguéi nªn n»m trong kho¶ng tõ 2-50C lµ tèt nhÊt (theo tµi liÖu Moldflow).
- Nªn chia kªnh lµm nguéi thµnh nhiÒu vßng lµm nguéi. Kh«ng nªn thiÕt kÕ chiÒu dµi kªnh lµm nguéi qu¸ dµi v× dÔ dÉn ®Õn mÊt ¸p vµ t¨ng nhiÖt trªn nã khiÕn t v−ît qu¸ 30C.
- Kªnh lµm nguéi ph¶I ®−îc khoan ®Ó cã ®é nh¸m t¹o ra sù ch¶yrèi bªn trong kªnh. Dßng ch¶y rèi sÏ trao ®æi nhiÖt tèt h¬n dßng ch¶y kh«ng rèi (ch¶y tÇng) tõ 3-5 lÇn.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 119
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- Dßng ch¶y rèi ®−îc ®Æc tr−ng bëi sè Reynold. Khi sè Reynold >10000 ta cã dßng ch¶y rèi. Ta cã thÓ tham kh¶o b¶ng sau ®Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸I dßng ch¶y.
- Sè Reynold cã thÓ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
η
ρ dU ..Re =
Trong ®ã: ρ : Tû träng riªng cña chÊt lµm nguéi (kg/m3) U : VËn tèc trung b×nh cña dßng chÊt lµm nguéi (m/s) d : §−êng kÝnh kªnh lµm nguéi(m) η : HÖ sè nhít cña chÊt lµm nguéi (m2/s)
- CÇn xem xÐt ®é bÒn c¬ cña tÊm khu«n khi khoan c¸c kªnh lµm nguéi . 2.3.KÝnh th−íc kªnh lµm nguéi cho thiÕt kÕ
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 120
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.4.C¸c chi tiÕt khu«n cÇn lµm nguéi. a) Lâi khu«n vµ lßng khu«n (chµy khu«n vµ cèi khu«n) Trong qu¸ tr×nh Ðp phun lâi khu«n vµ lßng khu«n lu«n lu«n tiÕp xóc trùc tiÕp víi nhùa nãng. Do ®ã, muèn s¶n phÈm nguéi nhanh, thêi gian lµm nguéi ng¾n l¹i, gi¶m chu kú Ðp phun th× nhÊt thiÕt ta ph¶I lµm nguéi chóng.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 121
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
b) Chèt (hay lâi khu«n cã kÝch th−íc nhá):
- §èi víi nh÷ng chèt qu¸ nhá ta cã thÓ dïng khÝ ®Ó lµm nguéi chèt hoÆc dïng h¼n chèt lµm b»ng ®ång hoÆc ®ång beryllium (v× gi¶I nhiÖt tèt)
- §èi víi nh÷ng chèt lín h¬n (d≥40mm) ta cã thÓ dïng èng dÉn
nhiÖt tõ chèt xuèng kªnh lµm nguéi ®Ó gi¶I nhiÖt.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 122
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
2.5.C¸c kiÓu bè trÝ kªnh lµm nguéi: a) Bè trÝ theo tõng kªnh riªng biÖt:
b) Bè trÝ kiÓu vßng mét cÊp
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 123
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
c) Bè trÝ kiÓu vßng nhiÒu cÊp
2.5.C¸c chi tiÕt dïng trong hÖ thèng lµm nguéi: a) C¸c nót chØnh dßng (Pressure plugs) :dïng ®Ó kho¸ hoÆc ®iÒu khiÓn dßng ch¶y cña chÊt lµm nguéi trong kªnh lµm nguéi theo ý muèn cña ng−êi thiÕt kÕ
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 124
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
b) Nót vµ que lµm chÖch h−íng dßng (Diverting plug and Rod ):
c) Cascade water junction : dïng ®Ó lµm nguéi c¸c lâi ®−îc cÊy vµo khu«n hoÆc ë nh÷ng vïng khã thiÕt kÕ kªnh lµm nguéi.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 125
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
d) V¸ch trßn(Bubbler tube) : lµ lo¹i èng dïng ®Ó lµm nguéi nh÷ng lâi nhá ®−îc cÊy vµo khu«n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 126
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
e) V¸ch ph¼ng hoÆc v¸ch xo¾n(Baffle or Spiral baffle) : dïng ®Ó chia lç khoan lµm nguéi ra thµnh hai phÇn. C¸c v¸ch ph¼ng sÏ gióp chÊt lµm nguéi ch¹y lªn xuèng bªn trong c¸c lç khoan vµ t¹o ra dßng ch¶y rèi bªn trong chóng ®Ó gióp qu¸ tr×nh lµm nguéi diÔn ra nhanh h¬n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 127
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
f)èng dÉn nhiÖt(Thermal pin): Dïng ®Ó lµm nguéi lâi cÊy hoÆc c¸c lâi trù¬t mÆt bªn…
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 128
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
g) §Çu nèi chuyÓn tiÕp(Elbow): Dïng ®Ó nèi c¸c ®o¹n gÊp khóc cña kªnh lµm nguéi
h) §Çu nèi(Connector): Dïng kÕt nèi èng dÉn chÊt lµm nguéi víi kªnh lµm nguéi.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 129
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
i) èng ph©n phèi chÊt lµm nguéi:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 130
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
3.Thêi gian lµm nguéi:
Thêi gian lµm nguéi chiÕm tõ 70-80% chu kú Ðp phun. Do ®ã ®Ó gi¶m phÇn lín thêi gian chu kú ta cÇn gi¶m thêi gian lµm nguéi
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 131
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Thêi gian lµm nguéi cã thÓ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
HÖ thèng dÉn nhùa HÖ thèng dÉn nhùa lµm nhiÖm vô ®−a nhùa tõ vßi phun cña m¸y Ðp phun vµo trong lßng khu«n. Tr−íc tiªn nguyªn liÖu nhùa ®−îc ®æ ®Çy cuèng phun vµ hÖ th«ng kªnh nhùa dÉn ®Õn lßng khu«n, t¹o h×nh khu«n bëi nhùa bÞ nãng ch¶y. Khi nhùa nãng ch¶y ch¹m vµo khu«n l¹nh, nhanh chãng bÞ ®«ng l¹i, t¹o thµnh 1 líp vá trong khi phÇn chÝnh vÉn cßn lµ nhùa nãng ch¶y. Lóc ®Çu líp nhùa ®«ng l¹i rÊt máng v× thÕ nhiÖt mÊt ®i rÊt nhanh, sau ®ã cµng nhiÒu nhiÖt bÞ mÊt ®i khi qua líp nhùa máng t¹o nªn líp nhùa ®«ng dµy h¬n. Sau 1 thêi gian, líp nhùa ®«ng sÏ ®¹t ®−îc ®é dµy nhÊt ®Þnh th× nhiÖt thu ®−îc tõ nhùa vµ nhiÖt ma s¸t sinh ra tõ dßng ch¶y sÏ c©n b»ng víi l−îng nhiÖt ®· mÊt. V× nhùa dÉn nhiÖt kÐm nªn líp vá ngoµi sÏ ®ãng vai trß lµ líp c¸ch nhiÖt cho lâi trong cña nhùa nãng ch¶y vµ gi÷ nhiÖt cho lâi trong. Do ®ã nguyªn liÖu nhùa vÉn cã thÓ ch¶y qua lâi gi÷a trong qu¸ tr×nh phun. NÕu tèc ®é phun t¨ng th× líp nhùa ®«ng l¹i sÏ bÞ máng ®i do nhiÖt ma s¸t sinh ra cao h¬n. T−¬ng tù nh− thÕ, ®é nãng ch¶y vµ nhiÖt dé cña khu«n cao sÏ lµm gi¶m ®é dµy cña líp nhùa ®«ng l¹i. §Ó cã ®−îc líp c¸ch nhiÖt b»ng ph¼ng, kh«ng nªn ®Ó cã gãc nhän lµm c¶n trë dßng ch¶y. H¬n n÷a vïng lµm nguéi chËm khã qua ®−îc ë cuèi cña cuèng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 132
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
phun vµ kªnh nhùa tèt nhÊt lµ lµm gièn nh− dïng cho vËt liÖu cøng, ®iÒu nµy cho phÐp nhùa nãng ch¶y cã thÓ ch¶y qua. HÖ thèng dÉn nhùa gåm cã : Cuèng phun, Kªnh dÉn nhùa, MiÖng phun.
HÖ thènG dÉn nhùa
III- Cuèng phun ( Sprue): cuèng phun nèi trùc tiÕp víi vßi phun cña m¸y Ðp phun ®Ó ®−a nhùa vµo kªnh dÉn qua miÖng phun vµ vµo c¸c lßng khu«n.
§Çu cuèng phun nªn cµng nhá cµng tèt nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o sù ®iÒn
®Çy ®ång ®Òu gi÷a c¸c lßng khu«n víi nhau. Gãc c«n cña cuèng phun cÇn ph¶i ®ñ lín ®Ó dÔ tho¸t khu«n nh−ng ®−êng kÝnh cuèng phun th× ®õng qu¸ lín v× sÏ lµm t¨ng thêi gian lµm nguéi vµ tèn vËt liÖu.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 133
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc cuèng phun cho thiÕt kÕ Trªn thùc tÕ ng−êi ta Ýt khi gia c«ng lç cuèng phun liÒn trªn khu«n (trõ nh÷ng khu«n ®¬n gi¶n) mµ ng−êi ta dïng b¹c cuèng phun ®Ó tiÖn viÖc gia c«ng vµ thay thÕ. HiÖn t¹i trªn thÞ tr−êng cã 3 lo¹i b¹c cuèng phun phæ biÕn cã c¸c ®−êng kÝnh ngoµi 12mm, 16mm, 20mm. Tuú thuéc vµo khèi l−îng s¶n phÈm, kÝch th−íc kªnh dÉn vµ ®−êng kÝnh cña vßi phun trªn m¸y phun mµ ta dïng lo¹i b¹c cuèn phun nµo cho phï hîp.
Mét sè lo¹i b¹c cuèng phun
Mét sè lo¹i vßng ®Þnh vÞ
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 134
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
B¹c cuèng phun trªn khu«n
Trªn khu«n, cuèng phun sÏ ®−îc ®Èy rêi khái khu«n cïng lóc víi s¶n phÈm. Do ®ã cÇn cã bé phËn kÐo cuèng phun ë l¹i trªn tÊm di déng ( tÊm khu«n ®ùc) khi khu«n më ®Ó mµ cuèng phun cã thÓ rêi khái b¹c cuèng phun. Thªm vµo ®ã, ng−êi thiÕt kÕ cã thÓ lîi dông phÇn nhùa ®Ó gi÷ cuèng phun lµm ®u«i nguéi chËm ( cold slug well) nhê ®ã mµ qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy c¸c lßng khu«n tèt h¬n.
e) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê c«n ng−îc ( tèt nhÊt )
f) D¹ng cuèng phun ch÷ Z ( tèt)
g) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê r·nh vßng ( Ýt dïng )
h) D¹ng cuèng phun ®−îc kÐo nhê chèt ®Èy ®Çu bi ( Ýt dïng)
IV- C¸c kªnh dÉn ( runners ):
C¸c kªnh dÉn nhùa lµ cÇu nèi gi÷a c¸c miÖng phun vµ cuèng phun. Chóng lµm nhiÖm vô ®−a nhùa vµo c¸c lßng khu«n. V× thÕ khi thiÕt kÕ chóng cÇn ph¶i tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c kÜ thuËt ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng cho hÇu hÕt s¶n phÈm. Sau ®©y lµ mét sè nguyªn t¾c mµ ta cÇn ph¶i tu©n thñ:
5. Gi¶m ®Õn m−cs tèi thiÓu sù thay ®æi tiÕt diÖn kªnh dÉn.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 135
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
6. Nhùa kªnh dÉn ph¶i tho¸t khu«n dÔ dµng.
7. Toµn bé chiÒu dµi kªnh dÉn nªn cµng ng¾n nÕu cã thÓ ®Ó tr¸nh mÊt ¸p vµ mÊt nhiÖt trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy.
8. MÆt c¾t kªnh dÉn ph¶i ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o sù ®iÒn ®Çy cho toµn bé s¶n phÈm.
6) Kªnh dÉn nguéi:
b) C¸c lo¹i tiÕt diÖn ngang cña kªnh dÉn nhùa:
Kªnh dÉn cã nhiÒu d¹ng mÆt c¾t ngang kh¸c nhau nh−ng phæ biÕn lµ c¸c lo¹i kªnh dÉn cã mÆt c¾t ngang h×nh trßn, h×nh thang hiÖu chØnh, h×nh thang, h×nh ch÷ nhËt vµ h×nh b¸n nguyÖt.
TiÕt diÖn ngang cña mét sè lo¹i kªnh dÉn
Tuú tõng lo¹i khu«n mµ ta thiÕt kÕ tiÕt diÖn kªnh dÉn cho phï hîp. MÆc dï lo¹i kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh trßn lµ tèt nhÊt nh−ng gi¸ thµnh gia c«ng rÊt cao nªn trªn thùc tÕ ng−êi ta hay dïng kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh thang hiÖu chØnh hoÆc h×nh thang v× gi¸ thµnh thÊp vµ dÔ gia c«ng.
Lo¹i kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh thang th−êng dïng trong khu«n 3 tÊm v× ë lo¹i khu«n nµy mÆt ph©n khu«n sÏ dÓ bÞ lÖch nÕu ta dïng kªnh dÉn cã tiÕt diÖn ngang h×nh trßn.
Khã gia c«ng tiÕt diÖn ngang h×nh trßn
§Ó so s¸nh c¸c lo¹i kªnh dÉn ng−êi ta dïng chØ sè ®−êng kÝnh thuû lùc vµ sù c¶n dßng ( Hydraulic diameter and flow resistance). Khi ®−êng kÝnh cµng lín th× sù c¶n dßng cµng bÐ . Ta cã thÓ tÝnh ®−êng kÝnh thuû lùc dùa vµo c«ng thøc sau:
Dh = 4A/P Dh : ®−êng kÝnh thuû lùc A: diÖn tÝch mÆt c¾t ngang. P: chu vi
b)KÝch th−íc cña kªnh dÉn: ViÖc tÝnh to¸n ®Ó cã ®−îc ®−êng kÝnh vµ chiÒu dµi kªnh dÉn hîp lÝ lµ rÊt
quan träng v× khi mét kªnh dÉn qu¸ lín hay qu¸ dµi sÏ lµm c¶n trë dßng ch¶y vµ g©y ra: mÊt ¸p trªn chÝnh nã, tèn nhiÒu vËt liÖu vµ lµm t¨ng thêi gian chu k×. Do
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 136
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
®ã, ta nªn thiÕt kÕ kªnh dÉn nhá ë møc cã thÓ ®Ó cã thÓ lîi dông nhiÖt ma s¸t trªn nã gia nhiÖt cho nhùa láng gióp cho qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy khu«n thuËn lîi h¬n vµ Ýt bÞ qu¸ nhiÖt.
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ kªnh dÉn
Ngoµi ra, ta cã thÓ tÝnh to¸n kÝch th−íc kªnh dÉn theo c¸c c«ng thøc sau: 1/ 2 1/ 4.3,7
W LD =
Trong ®ã: D lµ ®−êng kÝnh kªnh dÉn (mm) W: lµ khèi l−îng s¶n phÈm (mm) L: chiÒu dµi kªnh dÉn (mm)
HoÆc: D= D’. fL
Trong ®ã : D’ lµ ®−êng kÝnh kªnh dÉn tham kh¶o fL lµ hÖ sè chiÒu dµi
Ta cã thÓ dïng ®å thÞ sau ®Ó x¸c ®inh hai hÖ sè nµy:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 137
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Quan hÖ gi÷a khèi l−îng, bÒ dµy danh nghÜa cña s¶n phÈm víi ®−êng kÝnh kªnh
dÉn tham kh¶o.
Quan hÖ gi÷a hÖ sè chiÒu dµi vµ chiÒu dµi kªnh dÉn
KÝch th−íc kªnh dÉn chÝnh: mçi lÇn rÏ nh¸nh th× ®−êng kÝnh kªnh dÉn nh¸nh nªn nhá h¬n ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh mét chót v× sÏ kinh tÕ h¬n nÕu ta dïng Ýt vËt liÖu. C«ng thøc tÝnh ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh:
Dc : ®−êng kÝnh kªnh dÉn chÝnh (mm)
Dn: ®−êng kÝnh kªnh dÉn nh¸nh (mm)
Dc = Dn . N1/3
N: sè nh¸nh rÏ
§u«i nguéi chËm trªn kªnh dÉn vµ cuèng phun: ®Ó phÇn vËt liÖu ë chç rÏ nh¸nh kh«ng bÞ ®«ng ®Æc s¬m g©y nghÏn dßng ta nªn thiÕt kÕ thªm ®u«i nguéi chËm. §u«i nguéi chËm sÏ gióp cho qua tr×nh ®iÒn ®Çy diÔn ra nhanh vµ tèt h¬n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 138
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc thiÕt kÕ ®u«i nguéi chËm
Lo¹i kªnh dÉn ¦u ®iÓm Nh−îc ®iÓm
TØ lÖ thÓ tÝch qua mÆt c¾t ngang lµ lín nhÊt. Tèc ®é nguéi chËm. Ýt mÊt nhiÖt vµ Ýt ma s¸t.T©m kªnh dÉn nguéi sau cïng vµ duy tr× ¸p suÊt gi÷.
ViÖc gia c«ng rÊt khã kh¨n v× cÇn gia c«ng trªn hai nöa khu«n vµ ph¶i ®¶m b¶o sù ®ång t©m cña hai nöa vßng trßn
DÔ gia c«ng h¬n so víi kªnh dÉn trßn (full round) v× chØ cÇn gia c«ng trªn mét tÊm khu«n.
MÊt nhiÖt vµ tèn nhiÒu vËt liÖu h¬n so víi kªnh dÉn trßn.
DÔ gia c«ng MÊt nhiÖt nhiÒu h¬n so víi kªnh dÉn h×nh thang hiÖu chØnh (Modified trapeziod)
DÔ gia c«ng Lµm nhá mÆt c¾t ngang. Gi¶m kh¶ n¨ng truyÒn ¸p. Khã tho¸t khu«n.
DÔ gia c«ng DiÖn tÝch mÆt c¾t ngang nhá nhÊt. Kh«ng tèt b»ng c¸c lo¹i kªnh dÉn kh¸c. TruyÒn ¸p r¸t tÖ. Ma s¸t rÊt lín.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 139
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
7) Kªnh dÉn nãng ( khu«n kh«ng kªnh dÉn ):
Kªnh dÉn nãng ®−îc dïng cho nh÷ng s¶n phÈm cã kÝch th−íc lín (vá tivi, vi tÝnh, c¸c chi tiÕt trªn xe h¬i...) hoÆc máng hoÆc lµm b»ng lo¹i nhùa cÇn ph¶i duy tr× nhiÖt ch¶y dÎo nh−: HDPE, LDPE, POM, PBT... Bªn trong kªnh dÉn nhùa sÏ lu«n ®−îc duy tr× tr¹ng th¸i ch¶y dÎo ®Ó ®¶m b¶o s¶n phÈm ®−îc ®iÒn ®Çy ®ång bé.
Mét sè hÖ thèng kªnh dÉn nãng
c) C¸c lo¹i kªnh dÉn nãng:
Cã hai lo¹i kªnh dÉn nãng: kªnh dÉn c¸ch ly vµ kªnh dÉn gia nhiÖt • Kªnh dÉn c¸ch ly cã cÊu t¹o gåm mét líp nhùa nguéi ®ãng vai
trß lµm líp c¸ch ly vµ mét lâi nhùa lu«n ®−îc duy tr× ë tr¹ng th¸i ch¶y dÎo nhê èng nhiÖt ®iÖn. Bªn trong èng nhiÖt ®iÖn lµ chèt nhän cã thÓ chuyÓn ®éng lªn xuèng ®Ó ®ãng ng¾t dßng phun nhùa. Nh− vËy, kÝch th−íc miÖng phun lín hay nhá sÏ tuú thuéc vµo khe hë mµ chèt cho dßng nhùa ch¶y qua.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 140
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Kªnh dÉn c¸ch ly
−u ®iÓm: - DÔ thiÕt kÕ.
- Gi¸ thµnh thÊp.
- TiÕt kiÖm vËt liÖu do phÕ liÖu kªnh dÉn.
Nh−îc ®iÓm: - Thêi gian chu k× qu¸ ng¾n ®Ó duy tr× tr¹ng th¸i ch¶y dÎo cho
nhùa.
- CÇn kho¶ng thêi gian khëi ®éng dµi ®Ó æn ®Þnh nhiÖt ch¶y dÎo.
- §«i khi gÆp mét sè lçi trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy
- Khã ®æi ®−îc mµu vËt liÖu.
• Kªnh dÉn cã gia nhiÖt (heated runners)
Kªnh dÉn cã gia nhiÖt gåm hai lo¹i: lo¹i gia nhiÖt trong vµ lo¹i gia nhiÖt ngoµi. Kªnh d©n gia nhiÖt ngoµi cã bé gia nhiÖt bao quanh lâi nhùa nãng. Cßn kªnh dÉn gia nhiÖt trong th× nhùa bao quanh chèt nãng. T−¬ng tù nh− kªnh dÉn c¸ch ly, l−u l−îng phun ®−îc ®iÒu khiÓn bëi sù di chuyÓn cña chèt.
Mét sè lo¹i kªnh dÉn gia nhiÖt ngoµi th−êng dïng: Lo¹i mét ®Çu phun:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 141
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Lo¹i nhiÒu ®Çu phun:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 142
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
CÊu t¹o kªnh dÉn gia nhiÖt ngoµi
Mét sè lo¹i kªnh dÉn gia nhiÖt trong th−êng dïng:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 143
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
CÊu t¹o kªnh dÉn gia nhiÖt trong
d) CÊu t¹o hÖ thèng kªnh dÉn cã gia nhiÖt ®iÓn h×nh:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 144
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
¦u nh−îc ®iÓm cña c¸c kªnh dÉn cã gia nhiÖt: Lo¹i kªnh dÉn ¦u ®iÓm Nh−îc ®iÓm Gia nhiÖt trong C¶i thiÖn viÖc ph©n bè
nhiÖt ®é Gi¸ thµnh cao vµ thiÕt kÕ phøc t¹p. Ph¶i tÝnh ®Õn sù gi·n në nhiÖt kh¸c nhau cña c¸c bé phËn khu«n.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 145
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Khã kh¨n trong viÖc ®iÒu khiÓn nhiÖt.
Gia nhiÖt ngoµi C¶i thiÖn viÖc ph©n phèi nhiÖt ®é. §iÒu khiÓn nhiÖt ®é tèt h¬n
Gi¸ thµnh cao vµ thiÕt kÕ phøc t¹p. Ph¶i tÝnh ®Õn sù gi·n në nhiÖt kh¸c nhau cña c¸c bé phËn trªn khu«n.
8) MiÖng phun cho kªnh dÉn nguéi:
MiÖng phun lµ ngâ nèi kªnh dÉn vµ lßng khu«n. MiÖng phun cã chøc n¨ng rÊt quan träng lµ ®−a nhùa láng ®iÒn ®Çy lßng khu«n v× thÕ viÖc tÝnh to¸n kÝch thø¬c vµ bè trÝ miÖng phun cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm.
MiÖng phun trªn khu«n
c) Ph©n lo¹i miÖng phun:
+ MiÖng phun c¾t b»ng tay: MiÖng phun c¾t b»ng tay lµ lo¹i miÖng phun dÝnh theo s¶n phÈm sau khi
Ðp phun. Ta dÔ dµng nhËnbiÕt c¸c s¶n phÈm nhùa cã miÖng phun c¾t b»ng tay qua vÕt c¾t cßn l¹i trªn bÒ mÆt cña chóng. Do ®ã, víi lo¹i miÖng phun nµy nªn thiÕt kÕ kÝch th−íc nhá ë møc cã thÓ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thÈm mü cho s¶n phÈm.
Mét vµi lý do ®Ó dïng kiÓu miÖng phun c¾t b»ng tay: - S¶n phÈm cÇn miÖng phun lín gióp ®iÒn ®Çy tèt.
- S¶n phÈm lµm b»ng vËt liÖu Ýt bÞ biÕn d¹ng.
- CÇn tiÕt diÖn réng ®Ó cã sù ph©n phèi l−u l−îng ®ång thêi nhê ®ã mµ c¸c ph©n tö sîi ®¹t ®−îc sù ®Þnh h−íng ®Æc tr−ng.
+ MiÖng phun tù c¾t: MiÖng phun tù c¾t lµ lo¹i miÖng phun tù rêi s¶n phÈm sau khi khu«n më.
§iÒu nµy ®¹t ®−îc nhê vµo kÕt cÊu khu«n (khu«n ba tÊm) hoÆc hÖ thèng ®Èy cuèng phun vµ s¶n phÈm.
Mét sè lý do ®Ó dïng miÖng phun kiÓu tù c¾t: - Kh«ng ph¶i thªm nguyªn c«ng c¾t ®Ó hoµn thiÖn s¶n phÈm
- TÝnh thÈm mü cña s¶n phÈm (s¶n phÈm sÏ cã vÕt miÖng phun rÊt nhá)
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 146
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- Gi÷ thêi gian chu k× cÇn thiÕt hÇu nh− kh«ng ®æi qua tÊt c¶ c¸c lÇn phun.
d) C¸c lo¹i miÖng phun c¾t b»ng tay:
MiÖng phun trùc tiÕp (Sprue gate or direct gate): Lo¹i miÖng phun trùc tiÕp th−êng dïng cho c¸c khu«n cã mét lßng khu«n, n¬i mµ vËt liÖu ®−îc ®iÒn ®Çy vµo khu«n mét c¸ch trùc tiÕp mµ kh«ng qua hÖ thèng kªnh dÉn. Ch×nh v× kh«ng cã hÖ thèng kªnh dÉn nªn viÖc mÊt ¸p trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy lµ rÊt bÐ. Tuy nhiªn, nh−îc ®iÓm cña miÖng phun lo¹i nµy lµ ®Ó l¹i vÕt c¾t lín trªn bÒ mÆt s¶n phÈm. Sù co rót ®−îc quyÕt ®Þnh bëi bÒ dµy cña s¶n phÈm vµ ®−êng kÝnh miÖng phun. §iÓn h×nh lµ sù co rót cña phÇn nhùa gÇn miÖng phun sÏ nhá vµ t¹i miÖng phun sÏ lín. §iÒu nµy ®−a ®Õn hËu qu¶ lµ øng suÊt c¨ng gÇn miÖng phun l¬n.
MiÖng phun trùc tiÕp vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 147
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun trùc tiÕp MiÖng phun kiÓu b¨ng (Tab gate): MiÖng phun kiÓu b¨ng th−êng dïng ®Ó lµm gi¶m øng suÊt trong lßng khu«n vµ ng¨n ngõa lçi t¹o ®u«i cho c¸c chi tiÕt ph¼ng vµ máng. øng suÊt sinh ra trong lßng khu«n sÏ ®−îc tËp trung ë b¨ng, mµ sÏ ®−îc c¾t bá sau khi Ðp phun. MiÖng phun kiÓu b¨ng phï hîp dïng cho c¸c lo¹i nhùa PC, SAN, ABS...
MiÖng phun kiÓu b¨ng vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun kiÓu b¨ng
MiÖng phun c¹nh (Edge gate): Lµ lo¹i miÖng phun th«ng dông, cã thÓ dïng cho nhiÒu lo¹i s¶n phÈm bëi kÕt cÊu rÊt ®¬n gi¶n vµ kh«ng cÇn ®é chÝnh x¸c cao. MiÖng phun kiÓu c¹nh ®−îc ®Æt trªn mÆt ph©n khu«n vµ ®iÒn ®Çy lßng khu«n tõ bªn h«ng, trªn hay d−íi.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 148
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu c¹nh vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun c¹nh
MiÖng phun kiÓu gèi (Overlap gate): Lµ lo¹i miÖng phun t−¬ng tù nh− miÖng phun kiÓu c¹nh, chØ kh¸c nhau ë chç lµ miÖng phun n»m lÊp trªn bÒ mÆt s¶n phÈm.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 149
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu gèi MiÖng phun kiÓu qu¹t: MiÖng phun kiÓu qu¹t thùc chÊt còng lµ miÖng phun c¹nh cã bÒ réng bÞ biÕn ®æi. MiÖng phun kiÓu nµy t¹odßng ch¶y ªm vµ cho phÐp ®iÒn ®Çy lßng khu«n mét c¸ch nhanh chãng nªn rÊt phï hîp cho nh÷ng s¶n phÈm lín vµ dµy. Thªm vµo ®ã, miÖng phun kiÓu qu¹t còng t¹o ra dßng ch¶y lan to¶ nªn gióp tr¸nh ®ù¬c ®−êng hµn ë n¬i cã bÒ dµy máng trªn s¶n phÈm.
Kªnh dÉn nhùa kiÓu qu¹t vµ vÕt c¾t cña nã trªn s¶n phÈm
MiÖng phun kiÓu qu¹t nªn ®−îc lµm c«n ë c¶ bÒ réng lÉn bÒ dµy ®Ó cã mÆt c¾t ngang kh«ng ®æi. §iÒu nµy gióp ®¶m b¶o: + VËn tèc ch¶y lµ h»ng sè. + Toµn bé bÒ réng ®−îc dïng cho l−u l−îng. + ¸p suÊt lµ nh− nhau qua toµn bÒ réng. KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun kiÓu qu¹t
MiÖng phun kiÓu ®Üa (Disgate or diaphragm gate): MiÖng phun kiÓu ®Üa th−êng dïng cho c¸c chi tiÕt cã d¹ng trô rçng mµ cã yªu cÇu cao vÒ ®é ®ång t©m vµ kh«ng cã ®−êng hµn. MiÖng phun kiÓu nµy thùc chÊt lµ miÖng phun mµng bao vßng quanh thµnh s¶n phÈm. Khi nhùa qua cuèng phun, nhê mµng phun vßng quanh thµnh s¶n phÈm mµ lßng khu«n ®ù¬c ®iÒn ®Çy mét c¸ch ®ång ®Òu.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 150
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
S¶n phÈm víi miÖng phun kiÓu ®Üa
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun kiÓu ®Üa
MiÖng phun kiÓu vßng (Ring gate): MiÖng phun kiÓu vßng thÝch hîp cho nh÷ng s¶n phÈm cã d¹ng trô rçng vµ
gióp h¹n chÕ vÕt hµn, kÑt khÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy vµ gi¶m øng suÊt tËp trung quanh miÖng phun. Cã hai lo¹i miÖng phun kiÓu vßng: kiÓu vßng ngoµi vµ
kiÓu vßng trong.
d) MiÖng phun kiÓu vßng ngoµi
e) MiÖng phun kiÒu vßng trong
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 151
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ: D = S +1,5 - (4/3)S +k (mm) L = 0,5 – 1,5 (mm) H = (2/3)S – 2 (mm) r = 0,2 S (mm) k= 2mm víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y ng¾n vµ dµy. k =4 ®èi víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y dµi vµ máng.
MiÖng phun kiÓu nan hoa (Spoke gate or spider gate): MiÖng phun kiÓu nan hoa th−êng dïng cho s¶n phÈm cã h×nh èn, dÔ c¾t bá vµ tiÕt kiÖm vËt liÖu. Nh−îc ®iÓm cña lo¹i miÖng phun nµy lµ s¶n phÈm cã thÓ bÞ nhiÒu ®−êng hµn vµ kh«ng trßn hoµn toµn.
MiÖng phun kiÓu nan hoa
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ: bÒ dµy 0.08 – 4.8, bÒ réng 1,6 – 6,4 MiÖng phun kiÓu mµng (Flash gate):
MiÖng phun kiÓu mµng phï hîp cho s¶n phÈm lín vµ ph¼ng (®Æc biÖt lµ s¶n phÈm lµm b»ng nhùa Acrylic ) v× nã gióp gi¶m ®é cong vªnh cho s¶n phÈm nhê sù ph©n bè nhùa ®ång ®Òu.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 152
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun kiÓu mµng vµ vÕt c¾t ®Ó l¹i cña nã trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
D = S – (4/3) S+k (mm) k = 2 víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y ng¾n vµ dµy. k = 4 víi s¶n phÈm cã ®é dµi dßng ch¶y dµi vµ máng. L = 0,5 – 2 (mm) H = (0,2 – 0,7) S (mm)
KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun kiÓu
mµng f) MiÖng phun tù c¾t:
MiÖng phun ®iÓm (Point gate): MiÖng phun kiÓu ®iÓm th−êng ®−îc dïng trong khu«n 3 tÊm cã nhiÒu lßng khu«n hay cã kÝch th−íc lßng khu«n lín. Khi thiÕt kÕ miÖng phun ®iÓm , ng−êi ta th−êng dïng kªnh dÉn d¹ng h×nh thang hay h×nh thang biÕn ®æi ®Ó tiÖn viÖc gia c«ng vµ l¾p chèt kÐo hÖ thèng kªnh dÉn ®Ó miÖng phun rêi s¶n phÈm dÔ dµng h¬n. ¦u ®iÓm chÝnh cña miÖng phun ®iÓm lµ gióp bè trÝ nhiÒu miÖng phun vµo cïng mét lßng khu«n khi lßng khu«n cã kÝch th−íc lín. §iÒu nµy gióp qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy ®ång thêi gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trªn s¶n phÈm diÔn ra nhanh chãng vµ tèt h¬n. Tuy nhiªn, cÇn l−u ý khu«n cã thÓ bÞ t¨ng nhiÖt g©y qu¸ nhiÖt ®èi víi nh÷ng vËt liÖu cã cÊu tróc sîi dµi vµ ®é nhít thÊp do miÖng phun cã kÝch th−íc nhá.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 153
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun ®iÓm vµ vÕt c¾t cña nã ®Ó l¹i trªn s¶n phÈm
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ®iÓm
C¸c kiÓu lç chèt kÐo kªnh dÉn
MiÖng phun ngÇm (Tunnel gate or submarine gate): MiÖng phun ngÇm th−êng ®−îc dïng trong khu«n hai tÊm cã nhiÒu lßng khu«n. Khi thiÕt kÕ s¶n phÈm nhá vµ cÇn c¾t keo mÆt bªn ta nªn nghÜ ®Õn kiÓu miÖng phun nµy.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 154
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun ngÇm vµ vÕt c¾t cña nã ®Ó l¹i trªn s¶n phÈm
Cã hai lo¹i miÖng phun ngÇm: miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng vµ miÖng phun ngÇm d¹ng cong. MiÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng:
C¸c lo¹i miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 155
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
Qu¸ tr×nh c¾t miÖng phun ngÇm d¹ng th¼ng
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ngÇm tiªu chuÈn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 156
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
KÝch th−íc thiÕt kÕ cho miÖng phun ngÇm hiÖu chØnh MiÖng phun ngÇm d¹ng cong:
Qu¸ tr×nh c¾t miÖng phun ngÇm d¹ng cong
KÝch th−íc khuyªn dïng cho thiÕt kÕ:
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ kªn dÉn vµ miÖng phun
kiÓu ngÇm
KÝch th−íc cho thiÕt kÕ miÖng phun ngÇm d¹ng con
9) MiÖng phun cña kªnh dÉn nãng:
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 157
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MiÖng phun lo¹i nµy ®· ®−îc tiªu chuÈn ho¸ cïng víi hÖ thèng kªnh dÉn vµ cuèn phun. Do ®ã, khi cÇn dïng ta chØ viÖc liªn hÖ víi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ tiÕp thu c¸c lêi khuyªn tõ hä ®Ó cã ®−îc thiÕt kÕ thÝch hîp. KiÓu kh«ng cã van: miÖng phun kiÓu nµy sÏ bÞ ng¾t khi khu«n më ra v× nhùa ë miÖng phun rÊt nãng. Sù ®Þnh h×nh cña s¶n phÈm ®−îc ®iÒu khiÓn bëi phÇn nhùa ®«ng cøng gÇn miÖng phun.
MiÖng phun kh«ng cã van
KiÓu cã van: trong kªnh dÉn cã thªm vµo mét chèt, chèt nµy cã t¸c dông nh− mét van cã thÓ ®ãng miÖng phun ngay tr−íc khi nhùa gÇn miÖng phun ®«ng ®Æc. §iÒu nµy ch phÐp t¨ng ®−êng kÝnh miÖng phun lín h¬n vµ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ®Þnh h×nh tèt h¬n.
MiÖng phun kiÓu cã van
10) Lêi khuyªn cho thiÕt kÕ miÖng phun trong hÖ thèng kªnh dÉn nguéi:
Lêi khuyªn chung ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ tèt trong viÖc thiÕt kÕ miÖng phun lµ dïng ph©n mÒm m« pháng qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy lßng khu«n ®Ó thÊy ®−îc c¸c khuyÕt tËt trªn s¶n phÈm sau khi Ðp phun. Khi thiÕt kÕ miÖng phun cÇn l−u ý mét sè ®iÒu sau:
b) VÞ trÝ:
- NÕu cã thÓ nªn ®Æt miÖng phun ë chç dµy nhÊt cña s¶n phÈm. Kh«ng nªn ®Æt miÖng phun ë nh÷ng vïng chuyÓn tiÕp tõ dµy sang máng ®Ó tr¸nh sù ng¾c ngø dßng ch¶y vµ vÕt lâm hay lç trèng trªn s¶n ph©m.
- NÕu cã thÓ nªn bè trÝ miÖng phun ®èi diÖn víi c¸c r·nh tho¸t khÝ ®Ó khÝ trong lßng khu«n bÞ ®Èy ra ngoµi hoµn toµn.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 158
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
- Bè trÝ miÖng phun h¹n chÕ ®−êng hµn Ýt nhÊt.
- §¶m b¶o h−íng dßng ch¶y t¹o ra sù ®iÒn ®Çy ®ång bé trªn toµn bé s¶n phÈm. §iÒu nµy gióp tr¸nh ®−îc hiÖn t−îng kÑt khÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒn ®Çy. NÕu khÝ bÞ kÑt th× s¶n phÈm sÏ dÔ cã nh÷ng vÕt ch¸y ®en.
- Kh«ng nªn ®Æt miÖng phun t¹i nh÷ng vïng chÞu lùc trªn s¶n phÈm v× vïng gÇn miÖng phun sau qu¸ tr×nh Ðp phun cßn tån t¹i øng suÊt d− nªn rÊt dÔ bÞ háng khi chÞu lùc.
b) KÝch th−íc: - MiÖng phun ph¶i cã kÝch th−íc vµ vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng t¹o ®u«i trªn s¶n phÈm. - Trong tr−êng hîp khu«n cã nhiÒu lßng khu«n th× tÊt c¶ c¸c miÖng phun nªn cïng kÝch th−íc (®−êng kÝnh, bÒ dµy... ) ®Ó cã ®−îc sù c©n b»ng dßng vµ ¸p. c) TÝnh thÈm mü: vÕt miÖng phun cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn tÊm thÈm mü cña s¶n phÈm v× vËy nªn ®Æt miÖng phun ë nh÷ng chç khuÊt cña s¶n phÈm. ¸p dông vµo thùc tÕ: Víi s¶n phÈm b¸nh r¨ng trong m¸y in Canon cã kÕt cÊu kh¸ ®¬n gi¶n, bé khu«n gia c«ng cïng lóc bèn b¸nh r¨ng:
Dùa vµo kh¶ n¨ng gia c«ng khu«n thùc tÕ ta thiÕt kÕ hÖ thèng kªnh dÉn nh− sau: Cuèng phun: §Ó chÕ t¹o mét cuèng phun tiªu chuÈn cã ®é c«n trong lµ 10 lµ rÊt khã kh¨n, tèn thêi gian, hiÖu suÊt lµm viÖc kh«ng cao, do ®ã ta dïng lo¹i b¹c cuèng phun tiªu chuÈn cã s½n trªn thÞ tr−êng.
Kªnh dÉn: Dïng lo¹i kªnh dÉn nguéi. TiÕt diÖn ngang
MiÖng phun: Dïng miÖng phun kiÓu c¹nh, ®iÒn ®Çy lßng khu«n tõ bªn trªn
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 159
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
ThiÕt kÕ lßng khu«n 4) Sè lßng khu«n:
Ta cã thÓ c©n nh¾c ®Ó chän sè lßng khu«n phï hîp nhê c¸c th«ng tin sau: + KÝch cì cña m¸y Ðp phun (n¨ng suÊt phun lín nhÊt vµ lùc kÑp lín nhÊt). + Thêi gian giao hµng. + Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm. + KÕt cÊu vµ kÝch th−íc khu«n. + Gi¸ thµnh khu«n. Sè lßng khu«n th«ng th−êng ®−îc thiÕt kÕ theo d·y sè: 2,4,6,8,12,24,32,48,64,96,128 v× c¸c lßng khu«n sÏ dÔ dµng ®−îc xÕp theo h×nh ch÷ nhËt hoÆc h×nh trßn. Th«ng th−êng ta cã thÓ tÝnh sè lßng khu«n cÇn thiÕt trªn khu«n b»ng c¸ch dùa vµo: sè l−îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt phun vµ n¨ng suÊt lµm dÎo cña m¸y Ðp phun, lùc kÑp khu«n cña m¸y. a) Sè lßng khu«n tÝnh theo sè l−îng s¶n phÈm trong ®¬n ®Æt hµng:
N = L x K x tc/(24 x 3600 x tm) Trong ®ã: n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n. L : sè s¶n phÈm trong mét l« s¶n xuÊt. K : hÖ sè do phÕ phÈm, K = l/(l – K). Víi k lµ tØ lÖ phÕ phÈm. tc : thêi gian cña mét chu k× Ðp phun (s). tm : thêi gian hoµn tÊt l« s¶n phÈm (ngµy)
b) Sè lßng khu«n tÝnh theo chu k× Ðp phun:
N = 0,8 x S/W Trong ®ã: N : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n. S : n¨ng suÊt phun cña m¸y (gam/mét lÇn phun). W: träng l−îng cña s¶n phÈm (g).
c) Sè lßng khu«n tÝnh theo n¨ng suÊt lµm dÎo cña m¸y:
n = P / (X x W)
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 160
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
trong ®ã: n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n. P: n¨ng suÊt lµm dÎo cña m¸y (g/ph). X : tÇn sè phun (−íc l−îng) trong 1 phót (l/ph) W : träng l−îng cña s¶n phÈm (g).
d) Sè lßng khu«n tÝnh theo lùc kÑp khu«n cña m¸y:
N = (S x P)/FP
Trong ®ã: n : sè lßng khu«n tèi thiÓu trªn khu«n. FP : lùc kÑp khu«n tèi ®a cña m¸y (N). S: diÖn tÝch bÒ mÆt trung b×nh cña s¶n phÈm kÓ c¶ c¸c r·nh dßng theo h−íng ®ãng khu«n (mm2). P : ¸p suÊt trong khu«n (Mpa).
5) C¸c c¸ch bè trÝ lßng khu«n.
C¸ch bè trÝ lßng khu«n h×nh ch÷ nhËt
C¸ch bè trÝ lßng khu«n d¹ng trßn vµ d¹ng cong
6) MÆt ph©n khu«n
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 161
Gi¶ng viªn Ths.Hoµng TiÕn Dòng
MÆt ph©n khu«n cÇn bè trÝ hîp lÝ ®Ó tho¸t khu«n dÔ dµng, ®¶m b¶o kh«ng cã sai sãt trªn c¸c bÒ mÆt chÞu lùc, c¸c bÒ mÆt quan träng. Mét s¶n phÈm cã thÓ cã nhiÒu mÆt ph©n khu«n. §iÒu nµy cßn tuú thuéc vµo sù phøc t¹p cña h×nh d¸ng s¶n phÈm.
Tr−êng §HCN-Hµ Néi Gi¸o tr×nh khu«n mÉu 162
Recommended