Lec1 com 2014

Мэдээллийн технологи

2014-2015

ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГОOМэдээллийн системийн үндсэн

ойлголтууд, компьютерийн ерөнхий бүтэц, үндсэн төхөөрөмжүүдийн ажиллах зарчим, компьютерт мэдээлэл дүрслэх хэлбэр, компьютерийн програм хангамжийн систем ба түүний зориулалт, үйлдлийн систем, түүний орчинд баримт бичиг, хүснэгтэн мэдээллийг боловсруулах, илтгэл, танилцуулга бэлтгэж сурахад оршино.

СУРАХ БИЧИГ, ХИЧЭЭЛИЙН МАТЕРИАЛ

O Катерин Маррэй "First Look Microsoft Office

2010"

O Sarah E.Huchinson "MS excel"

O Г.Өсөхжаргал, Ч.Ундармаа “Компьютерийн

үндэс хичээлийн лаборатори, бие даалтын

ажлын удирдамж“

ДҮГНЭХ ЖУРАМ

OИрц 10OСэдвийн шалгалт 20OИдэвхи 5O Сүүлийн шалгалт 30O Бие даалт 35

ЕРӨНХИЙ АГУУЛГА

OМэдээлэл технологиOМэдээллийн системOWindowsOMicrosoft WordOMicrosoft ExcelOMicrosoft PowerPoint

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН

ОЙЛГОЛТ

Лекц 1

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Компьютер гэдэг нь өгөгдлийг

/мэдээллийг/ богино хугацаанд

боловсруулж үр дүнг гаргах машин юм.

O Сампин – МЭӨ1300 /хятад/

O 1642 – Паскаль баганад тоо нэмж

зээлж санах зарчмаар тоог нэмдэг

хасдаг машиныг анх зохиожээ.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

1820 – Францын эрдэмтэн Томас Де

Колмар анхны 4 аргын үйлдлийг

хийдэг механик тооны машин хийгджээ.

1822 – 20 оронтой тоог нэмж хасаж

минутын дотор үр дүнг гаргадаг машин

зохиожээ.

O 1936 – Z1 zomputer

O 1942 – ABC Computer

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O 1945 - 1946 – ENIAC 1 /Electronic

Numerical Integrator and computer/

O 1951 – UNIVAC /Universal Automatic

Computer/

O 1954 – Programming Language

O Анх FORTRAN /FORmula TRANslation/

O1962 – First Computer Game

O 1969 – ARPAnet сүлжээ

O 1971 – Floppy disk

O 1974 – анхны хэрэглэгчдэд зориулагдсан

компьютер үйлдвэрлэгдсэн

O 1975 – IBM анхны лазер принтер гаргасан

O 1976 - 1977 – Apple корпораци байгуулагдан

зах зээлд Apple 1 компьютерийг

нийлүүлсэн. /Стефан Жобс/

O 1980 – оноос MSDOS үйлдлийн систем хөгжиж

эхэлсэн.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O 1981 – IBM-PC / Home Computer /

O 1983 – Apple Lisa Computer /Home

Computer with GUI/ Graphic User

Interface

O 1984 – Apple Macintosh Computer /more

affordable home computer with GUI/

O 1985 – Windows үйлдлийн систем

хөгжиж эхэлсэн

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Компьютерт бүх мэдээлэл нь тоогоор

дүрслэгддэг байна. Тоог дүрсэлж бичих

болон үйлдэл хийж боловсруулах

дүрмүүдийн нэгдлийг тооллын систем

гэж нэрлэдэг.

O 10-тийн тооллийн систем

O 2-тийн тооллийн систем

O 8-тийн тооллийн систем

O 16-тийн тооллийн систем

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Компьютерт хадгалагдаж байгаа өгөгдлүүд

нь 0,1 гэсэн хоёртын тоон кодоор

хадгалагддаг.

O Мэдээллийн хамгийн бага нэгжийг бит (bit)

гэнэ.

O 8 бит нийлж 1 байт болдог. (byte)

O Бит байтаас гадна килобайт (KB), мегабайт

(MB), гегабайт (GB) гэсэн нэгжүүд бий.

O 8 bit = 1 Byte , 1024 Byte = 1 KB

O 1024 KB = 1 MB , 1024 MB = 1 GB

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Компьютерийг програм хангамжийн

хэсэг /software/, техник хангамжийн

хэсэг /hardware/ гэсэн хоёр хэсэгт

хувааж үзнэ.

O Бүх компьютер техник хангамж гэж

нэрлэгдэх олон тооны хэсгүүдээс

бүрдэнэ. Нүдээрээ харж гараараа

барьж байгаа компьютерийн хэсгүүд

нь техник хангамжийн хэсэгт

хамаарна.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Компьютерийг ажиллуулахын тулд

техник хангамж нь програм хангамж

(software)-ийг хэргэлдэг.

O Програм хангамж нь программууд гэж

нэрлэгдэх ямар нэгэн үйлдлийг хийх

заавруудын бүрдэл юм.

O Программууд нь бидний компьютерт

өгсөн мэдээллийг компьютерийн

ойлгодог хэлрүү хөрвүүлдэг.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Програм хангамж нь operating systems

[үйлдлийн системүүд] ба application

programs [хэргэлээний программууд]

гэж хуваадаг.

O Үйлдлийн систем нь компьютерийг

ажилуулах түүний бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийн ажиллагааг удирдаж

хэрэглээний программын ажиллах суурь

болж өгдөг.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Үйлдлийн систем нь хэрэглэгч компьютер 2-ыг

хооронд нь холбох үүрэгтэй.

O Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг үйлдийн систем нь

windows юм.

O Давуу тал

O Хэрэглэхэд хялбар энгийн бүтэцтэй

O Бусад төхөөрөмжүүдтэй зохицон ажиллах

чадвартай

O Ихэнх өргөн хэрэглээний програм хангамжууд

windows үйлдлийн системд зориулагдсан байдаг.

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

O Үйлдлийн систем гэдэг бол бусад програмыг

ажиллуулах зориулалттай, компьютерийн

техник хангамж болон програм хангамжийг

холбож өгдөг програм юм. Одоо ашиглагдаж

буй компьютерүүдэд хамгийн түгээмэл

ашиглагдаж байгаа үйлдлийн системүүдэд

Windows –ийн үйлдлийн системүүд

Macintosh-ийн үйлдлийн системүүд

Unix –ийн үйлдлийн системүүд орно.

Үйлдлийн систем гэж юу вэ?

O Linux нь Unix үйлдлийн системийн нэг онцлог

төрөл бөгөөд нээлттэй эх /open source/ буюу

үнэгүй үйлдлийн систем юм. Харин windows

төрлийн үйлдлийн системүүд хувилбараасаа

шалтгаалан үнэ нь өөрчлөгдөж байдаг. Mac OS

нь Apple Macintosh төрлийн бүх компьютерт

зориулсан үйлдлийн систем юм.

Үйлдлийн системүүдийн ялгаа, онцлог

O Компьютерийн техник хангамж нь дараах 5 хэсэгт хуваагддаг:

- Input (оролтын)

- Processing (боловсруулалт хийх)

- Storage (мэдээлэл хадгалах)

- Output (гаралтын)

- Communications (xолболтын)

КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ (20)

Input (оролтын)

Оролтын төхөөрөмжийн гол үүрэг нь

өгөгдлийг цуглуулж, компьютерт

боловсруулах боломжтой болгон хөрвүүлэх

явдал юм.

- Гар

- Хулгана

- Микрофон

Processing (боловсруулалт хийх)

O Боловсруулалт хийх төхөөрөмж нь

компьютерийн программ хангамжаас ирж

буй командыг хүлээн авч, гүйцэтгэх

үүрэгтэй. Жишээ нь хүснэгтэн мэдээлэл

дээрх мөнгөний дүнг нэгтгэж гаргах гэх

мэт.

- Central Processing Unit (CPU)

- Random Access Memory(RAM)

O Микропроцессор – CPU (Central Processing

Unit) Тодорхой үр дүнд хүрэхийн тулд

биелүүлэх үйлдлүүдийн дараалалыг

программ гэнэ. Тэгвэл программын

үйлдлүүдийг алхам бүрээр нь биелүүлдэг

компьютерийн хэсгийг микропроцессор гэнэ.

Өөрөөр хэлбэл компьютерийн үйлдэл,

боловсруулалт хийдэг хэсэг нь юм.

БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

O Процессорт компьютерийн ажиллагааг

хангах олон тооны микро элементүүд,

гадна төхөөрөмжтэй холбох, мэдээлэл

хадгалах төхөөрөмж зэргийг

байрлуулсан байдаг.

O Төв процессор

O Удирдах хэсэг

O Санах ой

O Арифметик логик үйлдлийн хэсгээс

бүрдэнэ.

БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

OКомпьютерээр боловсруулах бүх төрлийн

мэдээллийг санаж хадгалахад

зориулагдсан компьютерийн хэсгийг санах

ой гэнэ.

OСанах ойг

OТогтмол санах ой ROM

OШуурхай санах ой RAM гэж 2 ангилна

БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

Storage (мэдээлэл хадгалах)

O Мэдээлэл хадгалах төхөөрөмжийн үүрэг

нь өгөгдөл, программ хангамж зэрэг бүх

төрлийн мэдээллийг удаан болон түр

хугацаагаар хадгалах үүрэгтэй.

- Уян диск

- Хатуу диск

- Zip диск

- Tape төхөөрөмж

Output (гаралтын)

O Гаралтын төхөөрөмжийн үүрэг нь

компьютер дээр боловсруулсан

мэдээллийг хэрэглэгчдэд ямар нэгэн

байдлаар хүргэх явдал юм. Жишээ нь

дэлгэц дээр харах, цаасан дээр хэвлэх, дуу

сонсох г.м

- Дэлгэц

- Принтер

- Чанга яригч

Communications (xолболтын)

O Холболтын төхөөрөмжийг нэг

компьютерээс нөгөө рүү холбогдон

мэдээлэл солилцоход ашигладаг.

- Модем

- Кабель

Company Logo

Microsoft Windows програмын үндсэн ойлголт

Start цэсэнд байрлах командуудO All Programs - PC-д байгаа бүх

програмуудын жагсаалтыг харуулна. O My documents - My documents хавтас

дахь баримтуудыг харуулна. O My computer - Диск файл хавтастай

ажиллах програм O Control Panel - Системийн тохируулгыг

өөрчилнө.

Company Logo

Microsoft Windows програмын үндсэн ойлголт

O Search - Файл ба каталог, компьютерыг хайх

O Run - Програмыг нээн ажиллуулахO Log off - Өөр хэрэглэгч ажиллах

боломжийг олгоно. O Turn off computer - PC- ыг унтраах ба

програмын ажиллагааг дахин эхлүүлэх.

Company Logo

CONTROL PANEL

Control Panel

OControl Panel нь Windows системийн

тохируулгуудыг өөртөө агуулж байдаг.

OControl Panel-ийг ажилуулахдаа

Start -> Control Panel командыг сонгож

ажиллуулна.

OAccessibility Options

Энэ програм нь хулгана , гар , дэлгэц, дуу зэрэг зарим төхөөрөмжүүдийн нэмэлт тохируулгуудыг хийнэ.

OAdd New Hardware

Энэ програмыг ашиглан бид шинээр төхөөрөмж суулгаж болно. Янз бүрийн суулгаж болох төхөөрөмжүүдийн жагсаалтаас сонгон суулгаж болно.

CONTROL PANEL

O Add/Remove Programs

Энэ програмыг ашиглан системд

суулгагдсан програмуудыг системээс

устгах, шинээр програм суулгах зэрэгт

ашиглана.

CONTROL PANEL

O Date and Time

Энэ програмыг ашиглан системийн цаг болон он

сар өдрийг тохируулна.

O Display

Энэ хэсэгт бид дэлгэцийн дэвсгэр өнгийг

өөрчилөх, дэлгэцийн амрах горимыг тохируулах,

харилцах цонхны өнгийг өөрчлөх, дэлгэцийн

хэмжээг тохируулах гэх мэт үйлдлүүдийг хийнэ.

CONTROL PANEL

O Fonts

Энэ хэсэгт системд хэрэглэгдэж байгаа бүх

фонтны файлууд энд байдаг. Энэ хэсгийг

ашиглан фонт бүр ямар хэлбэртэйгээр

дүрслэгддэгийг харж болно.

CONTROL PANEL

O Keyboard

Гарны тохиргоог энэ командын тусламжтайгаар

хийж болно. Үүнд курсорын хурдыг өөрчилөх ,

курсорын анивчих хурдыг тохируулах зэрэг

үйлдлийг гүйцэтгэх боломжтой.

CONTROL PANEL

O Mouse

Хулганы тохируулга хийнэ. Үүнд хулганы

баруун , зүүн товчлуурын үүргийг солих,

хулганы заагчийг сольж төрөл бүрийн

тэмдэгт, дүрсээр солих , хулганы хурдыг

өөрчилөх гэх мэт.

CONTROL PANEL

O Printers and Faxes

Энэ хэсэгт бид компьютертээ шинээр принтер

болон факсийг таниулж болно. Шинээр принтер

суулгахдаа өөрийнх нь дагалдаж ирсэн СД-гээр

суулгаж болохоос гадна компьютерт байгаа

бэлэн хэрэгслийг ашиглаж болно.

CONTROL PANEL

OSystem

Системийн болон тоног

төхөөрөмжийн мэдээллийг агуулна.

OSound

Дууны тохиргоо хийнэ.

CONTROL PANEL

O Control Panel -> Regional and

Language хэсэгт хэлний тохиргоог

хийж, language bar буюу хэлний мөрөнд

ямар ямар хэлнээс сонголт хийж бичих

боломжтойг харуулна.

O Гарч ирэх харилцах цонхны Language хэсгийг сонгоно.

Detail

Add

Windows Explorer OWindows Explorer програм нь файл болон

хавтастай ажиллахад зоруулсан програм

юм.

OЭнэ програм нь зуун , баруун гэсэн 2

цонхноос бүрдэнэ.

Windows ExplorerOШинээр хавтас үүсгэх болон устгах,

нэр өөрчлөхO Шинээр хавтас үүсгэхдээ:

1.Хаана үүсгэх гэж байгаа тэр газраа сонгоно.

2.Шуурхай цэснээс New->FolderO Xавтас устгахдаа:1.Устгах гэж байгаа хавтасаа сонгоно.2.Шуурхай цэснээс Delete3.Гарнаас Delete

OХавтасны нэр өөрчлөхдөө

1. Тухайн өөрчлөх гэж байгаа

хавтасны нэрэн дээр хулганы

заагуурыг байрлуулан 3секунд

хэртэй дарахад хавтасны нэр

өөрчлөх боломжтой.

2. Шуурхай цэснээс –>Rename

WINDOWS EXPLORER