İnce Tabaka Etkisi ve Eğimli Tabakalarda Kırılma

Eğimli Tabakalarda Kırılma

Jeofizik Mühendisliği Bölümüİstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ali Osman Öncelaliosman.oncel@gmail.com

Saha Sismolojisi Saha Sismolojisi

http://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.htmlhttp://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.html

GerçekGerçek

SonuçSonuç

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf

Spatial resolution requirements (bin size)

Vertical resolution requirements (frequency).

Kaynak: http://www.oilandgaslawyerblog.com/2009/04/how-do-seismic-surveys-work.html

Kaynak: http://www.oilandgaslawyerblog.com/2009/04/how-do-seismic-surveys-work.html

A 3D Seismic ImageA 2D Line Seismic Image

Dikkat edilmesi gereken önemli hususlar:

Düşük Hız Tabakası: (V2<V1<V3): Sismik kırılma yönteminde incelenen tabakaların hızlarının derine gidildikçe giderek artması gerektiğini farz etmiştik. Eğer hızlarda tersine bir durum var ise, mesela ikinci tabakanın hızı olan V2 birinci (V1) ve üçüncü (V3) tabakaların hızından az ise ne olur?

İnce bir tabaka (V3>V2>V1 fakat h2 çok küçük): Burada yapmış olduğumuz diğer varsayım ise; üçüncü tabakanın en üstünde meydana gelecek kırılma kendini gösterecek, ve daha öncesinde başka yerde gömülü olan önceki kırılma ve yansımalar görülemeyecek. Bu ancak, ikinci tabaka çok ince olursa meydana gelir.

Altta yatan derinliğin daha fazla tahmin edilmesini sebep olur.

Fig. 4.10 of Lillie

Hızın azaldığı gizli tabakanın olduğu sınırlarda baş dalga oluşmaz.

Zaman-uzaklık grafiğinde yalnızca bir kritik kırılma gözükür.

Hız terslenmesi durumunda;1.Ara yüzeyden gelen kırılma gecikir ve böylece derinliği de daha fazla gözlenmiş olur. 2.Tabakanın varlığı tamamen gözden kaçar.3.Tabakanın kalınlığını daha fazla gözlemleriz çünkü yanlış bir varsayımla derinden yansıtıcıya gelen kırılmayı sadece 15000f/s’lik tek hız ile hesaplarız.

GerçekGerçek

SonuçSonuç

İnce tabakalar fark edilmeyebilir. Şöyle ki; Eğer V2-V3 hız kontrastı ve V2 tabakasının inceliği nedeniyle eğer derin tabakalardaki ışınlar önce geliyorsa ince tabaka gözlenmeyebilir.

Kırılma seyahat zamanı grafiği yandaki modele göre hazırlanmıştır.

h1=10 feet = 3mV1=4000f/s

h2=30feet= 9mV2 =8000f/s

V3=15000f/s

Not: 1ft = 0.30480m

h1=10 feetV1=4000f/s

h2=20feetV2 =8000f/s

V3=15000f/s

Kayıtta 0.0069 sn zaman aralığında sadece bir kırılma görülüyor. Bu kırılma için hangi derinlik hesaplanabilir?

itVV

VVh

21

23

311

2

Bu durumda; 15000 f/s hıza sahip yansıtıcıdan gelen dalgayı yaklaşık 14.4 (4.3 m) feet’lik derinden geliyormuş gibi tahmin ettik. Derinliği doğru tahmin edemedik çünkü sismik dalga harcadığı zamanı sadece 4000 f/s hız ile harcamış gibi hesapladık. Oysa zamanın bir kısmını ikinci tabakada 8000 f/s hız ile de harcamalıydı, bu yüzden zaman aralığımız azaldı ve tabaka kalınlığımız h ‘da azalmış oldu.

Hız terslenmesi durumunda da tüm tabakayı yine kaçırmış oluruz.

h1=10 feetV1=4000f/s

h2=10feetV2 =8000f/s

V3=15000f/s

Fig 4.13 of Lillie

t1d ≠ t1u

TAB = TBA

dd tVV

VVh 12

12

2

21

2

uu tVV

VVh 12

122

21

2

TAB = A noktasındaki atıştan, B noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

TBA = B noktasındaki atıştan, A noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

T1d = Aşağı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (A’dan B’ye)

T1u = Yukarı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (B’den A’ya)

1. Yüksek Çözünürlüklü Saha Sismolojisi Çalışmalarında Jeofon Nasıl Seçilir?

2. Yurt Dışı Özel Sektöründe Uygulama Standartları Nasıl?

3. Sismolojik Çalışma Sahada Nasıl Oluyor?

4. Sismik Araştırma Nasıl Yapılır?

5. Düşük Hız Tabakası ve İnce Tabakadan Kaynaklı Olacak Problemler Nelerdir?

6. Hız Terslenmesi veya Gizli Tabaka Nedir, ve bunlardan kaynaklı sorunla ne olabilir?

7. Tabaka derinliklerinin DHT Durumunda Değişmesini Nasıl Gösterebilirsiniz?

8. Düşük Hız Tabakası Zaman-Uzaklık Grafiğinde Nasıl Görünür?

9. Gizli Tabaka veya İnce Tabaka Problemi Nedir?

Saha sismolojisi için çıktığımız saha derslerinde mühendislerin doldurması gereken formu bulamadık. Facebook'ta saha sismolojisi grubunda ilk paylaşımlara kadar aradık ancak yine de formu bulamadık. Hocam rica etsek bu formu bize yollayabilir misiniz ?

Saha sismolojisi için çıktığımız saha derslerinde mühendislerin doldurması gereken formu bulamadık. Facebook'ta saha sismolojisi grubunda ilk paylaşımlara kadar aradık ancak yine de formu bulamadık. Hocam rica etsek bu formu bize yollayabilir misiniz ?