σχολικός εκφοβισμός τελικό

Π. Καρκαβέλη

6 ΜαρτίουΠαγκόσμια ημέρα σχολικού

εκφοβισμού

Π. Καρκαβέλη

Πρόληψη & Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού

«STOP! Στην Ενδοσχολική βία»

Π. Καρκαβέλη

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού μεταξύ μαθητών λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα και τα κρούσματα ενδοσχολικής βίας την τελευταία δεκαετία σημειώνουν δραματική αύξηση.

Η βία ως κοινωνικό φαινόμενο έχει στενή σχέση με:

την κοινωνική ανισότητατον κοινωνικό αποκλεισμότη ματαίωση και τη διαφορετικότητα

Π. Καρκαβέλη

• Η βία είναι συνυφασμένη με την παραβατικότητα, το αδιέξοδο και το φόβο, με την εκμηδένιση, την απαξίωση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.

• Δεν υπάρχουν δηλαδή βίαιοι άνθρωποι, κάποιοι όμως γίνονται βίαιοι κάτω από ορισμένες συνθήκες οι οποίες δημιουργούνται από την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον

Π. Καρκαβέλη

Ορισμός

Η ενδοσχολική βία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη , απρόκλητη, συστηματική και επιθετική συμπεριφορά που έχει ως σκοπό να επιβάλει , να καταδυναστεύσει και να προκαλέσει σωματικό και ψυχικό πόνο σε συγκεκριμένους μαθητές από συμμαθητές τους , εντός αλλά και εκτός του σχολικού χώρου.

Π. Καρκαβέλη

• Συνεπώς δεν περιγράφουμε ένα σύνηθες πείραγμα των παιδιών μεταξύ τους, καθώς δεν είναι αμοιβαίο και ισότιμο και δεν γίνεται με φιλικό τρόπο.

• Οι επιπτώσεις του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας στη σωματική και την ψυχική υγεία των παιδιών είναι ασφαλώς πολλές και σοβαρές κι εμποδίζουν συστηματικά τη λειτουργική ψυχοκοινωνική ανάπτυξη τους.

Π. Καρκαβέλη

Ο εκφοβισμός μπορεί να πάρει διάφορες μορφές:

Π. Καρκαβέλη

1. Σωματικός εκφοβισμός: Εκδηλώνεται με σκουντήματα, σπρωξιές,

τρικλοποδιές, τσιμπήματα, δαγκωνιές κ.α.

Π. Καρκαβέλη

2. Λεκτικός εκφοβισμός: Εκδηλώνετε με βρισιές, απειλές, κοροϊδίες,

προσβολές, ειρωνικά σχόλια, ψεύτικες πληροφορίες κ.α.

Π. Καρκαβέλη

3. Εκφοβισμός με εκβιασμό: Εξαναγκάζουν το αδύναμο παιδί να δώσει

χρήματα και προσωπικά του αντικείμενα με εκβιαστικό τρόπο και απειλές.

Π. Καρκαβέλη

4. Κοινωνικός εκφοβισμός: Εκδηλώνεται με την προσπάθεια για

κοινωνική απομόνωση, αποκλεισμό από την ομάδα με τη διάδοση ψεύτικων

πληροφοριών κ.α.

Π. Καρκαβέλη

5. Ηλεκτρονικός εκφοβισμός: Αποστολή υβριστικού και απειλητικού υλικού

μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, SMS και παραποίηση προσωπικών δεδομένων.

Π. Καρκαβέλη

6. Ρατσιστικός εκφοβισμός: Διάδοση αρνητικών σχολίων λόγω της

καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της

διαφορετικότητας.

Π. Καρκαβέλη

7. Σεξουαλικός εκφοβισμός: Υβριστικά σχόλια και σκίτσα με σεξουαλικό

περιεχόμενο και ανήθικες χειρονομίες.

Π. Καρκαβέλη

Έμμεση ή κοινωνική βία

Επιπλέον μια άλλη μορφή βίας είναι η έμμεση ή κοινωνική βία στην οποία το θύμα προσπαθεί να απομονωθεί ή και να αγνοηθεί από τους υπολοίπους επειδή νιώθει πως οι άλλοι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω του , τον αντιπαθούν. Επίσης σε αυτή τη μορφή βίας οι θύτες έχουν διαδώσει κάποιες φήμες και ψευδείς ανακοινώσεις που κάνουν τα θύματα να απομονωθούν από την περιοχή εκείνη ακόμα και από ολόκληρη την κοινωνία

Π. Καρκαβέλη

Προφίλ του θύτη:

Τα παιδιά-θύτες είναι συνήθως παιδιά:• με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ φαίνονται σίγουρα για

τον εαυτό τους,• ενεργητικά και υπερδραστήρια,• επιθετικά,• επιρρεπή σε παραβίαση κανόνων και σε

αντικοινωνικές συμπεριφορές,• ικανά να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις,• δίχως ηθικούς ενδοιασμούς ή τύψεις για τις πράξεις

τους.

Π. Καρκαβέλη

Προφίλ του θύματος

Τα θύματα είναι συνήθως παιδιά:• με περισσότερο άγχος και ανασφάλεια από τους

άλλους μαθητές,• ήσυχα και ευαίσθητα,• εσωστρεφή και μοναχικά,• με χαμηλή αυτοεκτίμηση,• φοβισμένα και με παθητική στάση απέναντι στη

βία,• δύσκολα υπερασπίζονται τον εαυτό τους

Π. Καρκαβέλη

Για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει εκφοβιστικές και βίαιες συμπεριφορές;

• Για να νοιώσουν ανώτεροι από τους άλλους καθώς αντλούν ισχύ και δύναμη από τη συγκεκριμένη μορφή συμπεριφοράς

• Μπορεί να στοχεύουν στο να τραβήξουν την προσοχή, να τύχουν αποδοχής να γίνουν περισσότερο δημοφιλείς από ότι ήταν στο παρελθόν

• Η διαταραχή των σχέσεων των γονιών επιδρά στον ψυχικό κόσμο των παιδιών, τα οποία γίνονται θύματα της ψυχολογικής κακοποίησης

• Ακόμα, οι μαθητές που εκφοβίζουν σε αρκετές περιπτώσεις είναι δυστυχισμένοι και προσπαθούν να μεταφέρουν το έλλειμμα χαράς που νιώθουν στους άλλους.

• Ένα άλλο στοιχείο που συνδέεται με την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών είναι και τα συναισθήματα ζήλιας που μπορεί να νιώθει το παιδί που εκφοβίζει για τον αποδέκτη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς.

• Πληθαίνουν τα παιδιά που βιώνουν την κακοποίηση με ξυλοδαρμό, σεξουαλική κακοποίηση, αλλά και κακοποίηση που γεννούν η φτώχεια, η ανέχεια και η ανεργία

Π. Καρκαβέλη

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ

Η ενδοσχολική βία επιδρά αρνητικά τόσο στους θύτες και τα θύματα, όσο και στους παρευρισκόμενους τέτοιων συμβάντων. Οι επιπτώσεις αυτές σχετίζονται με την κοινωνική ζωή, τη σωματική και ψυχική υγεία των αναφερόμενων.

Π. Καρκαβέλη

Οι επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας στα παιδιά -θύματα

Αυξημένος αριθμός απουσιών Έχουν φοβίες Ανασφάλεια Αυξημένα επίπεδα σχολικού στρες Τάση αποφυγής του σχολείου Χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση

Κατάθλιψη Ψυχοσωματικά συμπτώματα Αυτοκτονικές τάσεις Ενίοτε και χαμηλή αυτοεκτίμηση Συναισθηματικές δυσκολίες Έλλειμμα σε κοινωνικές δεξιότητες

Π. Καρκαβέλη

Οι επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας στα παιδιά -θύτες

Κινδυνεύουν να απομακρυνθούν από το σχολείο Μπορεί να διακόψουν τη φοίτηση Εμφανίζουν τάσεις φυγής από το σπίτι Παρουσιάζουν έντονη παραβατικότητα κατά και μετά την ενηλικίωσή τους

Π. Καρκαβέλη

Τα παιδιά-παρατηρητές περιστατικών εκφοβισμού και βίας διαχωρίζονται σε εκείνους που:

υποστηρίζουν το θύτη με γέλια, χειροκροτήματα και άλλες μορφές επιδοκιμασίας, απομακρύνονται από τη σκηνή και κάνουν ότι δεν είδαν τίποτα, θυματοποιούνται, τρομοκρατούνται, «παγώνουν», δεν ξέρουν τι να κάνουν, είναι σε αμφιθυμία και δεν παίρνουν θέση, προσπαθούν να βοηθήσουν το θύμα, αποδοκιμάζουν το θύτη και τρέχουν να φέρουν βοήθεια.

Αντιδράσεις των παιδιών που εμπλέκονται σε περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο

Π. Καρκαβέλη

αν έχει μειωμένη διάθεση ή αρνείται να έρθει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία,

αν κάνει αδικαιολόγητες απουσίες, αν έχει απροσδόκητη μαθησιακή πτώση που αποτυπώνεται

σε χαμηλούς βαθμούς, αν στα διαλείμματα περνά το χρόνο του γύρω από τους

εκπαιδευτικούς και τα γραφεία, αν καθυστερεί να έρθει στο σχολείο ή αργεί να επιστρέψει

στο σπίτι, αν αρχίζει να αλλάζει τους δρόμους μέσα από τους οποίους

έρχεται στο σχολείο ή επιστρέφει από αυτούς στο σπίτι,

Ενδείξεις ότι το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και βίας στο σχολείο.

Π. Καρκαβέλη

Ενδείξεις ότι το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και βίας στο σχολείο.

αν τα ρούχα του συχνά είναι σκισμένα και κατεστραμμένα, αν έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης

και αποφεύγει να εξηγήσει πώς συνέβησαν, αν συχνά χάνει τα πράγματά του, αν συχνά ζητά χρήματα από τους γονείς του γιατί έχασε αυτά που

του έδωσαν, αν αρνείται να συμμετέχει σε σχολικές εκδηλώσεις και

δραστηριότητες, αν υπάρξουν ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν, αν παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα.

Π. Καρκαβέλη

Εάν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας είναι θύμα εκφοβισμού και βίας από συμμαθητές του στο σχολείο πρέπει να αποφύγετε παρορμητικές αντιδράσεις και να διαχειριστείτε όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμα την κατάσταση.

Χρειάζεται αμέσως:Να το διαβεβαιώσετε ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ότι έχει συμβεί»Να συζητήσετε με το παιδίΝα του υπενθυμίσετε ότι το νοιάζεστε και ότι είστε αυτοί που το προστατεύετεΝα του τονίσετε ότι μπορείτε να αντιμετωπίσετε την κατάσταση μαζίΝα του πείτε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο αν «σπάσει η σιωπή» Να του εξηγήσετε ότι το να μιλήσει στους ενήλικες για περιστατικά βίας και εκφοβισμού δεν αποτελεί «κάρφωμα» Να ενημερώσετε τον εκπαιδευτικό και παράλληλα το διευθυντή του σχολείου Να προτείνετε στο παιδί πρακτικούς τρόπους για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων Διδάξτε του να στέκεται όρθιο με αυτοπεποίθηση, να κοιτά στα μάτια, να λέει δυνατά ‘ΣΤΑΜΑΤΑ’ ή ‘ΠΑΡΑΤΑ ΜΕ’ και να φεύγει. Να ζητήσετε συμβουλευτική από ειδικό ψυχικής υγείας

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς του θύματος.

Π. Καρκαβέλη

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς του θύτη

Σταματήστε το παιδί αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας προς άλλα παιδιά.

Εφαρμόστε σταθερά όρια και ποινές με συνέπεια. Οι ποινές ΔΕΝ περιλαμβάνουν σωματική τιμωρία. Συζητείστε μαζί του για το τι μπορεί να του συμβαίνει- μήπως το απασχολεί ή το

στεναχωρεί κάτι. Εξηγείστε του ότι η συμπεριφορά αυτή είναι απαράδεκτη και ότι το αντίκτυπο στα άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ.

Αποθαρρύνετε άλλα μέλη της οικογενείας σας να παρουσιάζουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.

Συζητείστε με τον εκπαιδευτικό για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού σας. Επικοινωνήστε με τους γονείς του παιδιού-θύματος και καθησυχάστε τους ότι αντιμετωπίζετε το πρόβλημα.

Προσπαθήστε να του δώσετε πρωτοβουλίες και ευθύνες, να το εντάξετε σε δημιουργικές δραστηριότητες, όπως εθελοντισμό.

Αν το παιδί εκφοβίζει επίμονα και καταναγκαστικά, ίσως είναι χρήσιμη η ψυχοθεραπευτική βοήθεια, ενώ αν πάσχει από σύνδρομο υπερκινητικότητας συνδρομή του ειδικού παιδαγωγού και του ψυχολόγου μπορεί να βοηθήσει.

Π. Καρκαβέλη

Τι να κάνουν οι εκπαιδευτικοί

Ο εκφοβισμός είναι πρόβλημα σχολικής πειθαρχίας. Οι εκπαιδευτικοί έχουν ευθύνη για την ασφάλεια των παιδιών και τη δημιουργία πολιτισμένου κλίματος στο σχολείο.

Εξηγείστε από την πρώτη ημέρα στα παιδιά τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός κι ότι είναι ευθύνη όλων των παιδιών να αναφέρουν αν αντιληφθούν κάτι.

Προτείνετε στα παιδιά να κάνουν μια μικρή έρευνα στο σχολείο σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό: Θα δώσει χρήσιμες πληροφορίες και θα ευαισθητοποιήσει τα παιδιά σχετικά με το θέμα.

Αναρτήστε σε κάθε τάξη το σύνολο των κανόνων συμπεριφοράς.

Διδάξτε τα παιδιά να σέβονται τις διαφορές μεταξύ τους. Διδάξτε στα παιδιά τεχνικές διεκδικητικότητα και ενίσχυσης αυτοπεποίθησης.

Π. Καρκαβέλη

Διδάξτε σε όλα τα παιδιά ότι οι άπραγοι παρατηρητές δεν είναι αθώοι

Μην περιμένετε μόνο από τα παιδιά ή τους γονείς να σας καταγγείλουν κάτι. Παρατηρείτε-έχετε το νου σας!

Μιλήστε με το παιδί-θύμα ιδιαιτέρως, καθώς και στα υπόλοιπα παιδιά ξεχωριστά για να μάθετε αν παρόμοια περιστατικά έχουν ξανασυμβεί.

Κρατήστε σημειώσεις. Καθησυχάστε το παιδί-θύμα ότι δε φταίει εκείνο κι ότι θα αντιμετωπισθεί.

Μιλήστε στο παιδί-θύτη ιδιαιτέρως για τη συμπεριφορά του, τις συνέπειες και τις κυρώσεις που θα έχει αν συνεχίσει. Μην πιστεύετε ψευτο- δικαιολογίες, ότι απλά παίζαμε και γελάγαμε: ‘’Αν ήταν παιχνίδι διασκέδαζαν και γέλαγαν όλοι;’’

Π. Καρκαβέλη

Τι να κάνουν οι εκπαιδευτικοί

Κρατήστε τις γραπτές μαρτυρίες και παρουσιάστε τις στο σύλλογο διδασκόντων και τους γονείς των εμπλεκόμενων παιδιών. Ζητήστε από τους συναδέλφους να είναι επίσης σε επιφυλακή.

Δώστε κατάλληλη ποινή στον εκφοβιστή (όχι σωματική τιμωρία, ούτε ταπεινώσεις κι εξευτελισμοί).

Επιμείνετε από τον εκφοβιστή να ζητήσει συγνώμη από το παιδί-θύμα, καθώς και να επιστρέψει ό,τι πράγματα ή χρήματα του έχει αποσπάσει.

Ενημερώστε τους γονείς του θύτη.

Π. Καρκαβέλη

Τι να κάνουν οι εκπαιδευτικοί

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ

Π. Καρκαβέλη

Βία ή εκφοβισμός;Και τα δύο είναι πολύ σοβαρά και επικίνδυνα

φαινόμενα.

Π. Καρκαβέλη

Βία έχουμε όταν:• Με χτυπάς … σε χτυπώ!• Με κλωτσάς … σε κλωτσώ !• Με βρίζεις… σε βρίζω!• Με κοροϊδεύεις… σε κοροϊδεύω!

Αλλά…

Π. Καρκαβέλη

…αλλά

εκφοβισμό έχουμε όταν :• Με χτυπάς.. .και κλαίω…• Με κοροϊδεύεις … και ντρέπομαι…• Με κλωτσάς… και δε θέλω να ξανάρθω σχολείο…• Με διώχνεις από την παρέα… και δε θέλω να ζω…!

Π. Καρκαβέλη

Μιλάμε καθημερινά στα παιδιά μας!Η σχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός

ασκείται από τα παιδιά μας… στα παιδιά μας!!!

Απασχολεί όλους μας!!!

Π. Καρκαβέλη

Στην Ελλάδα τα δεδομένα διαφόρων ερευνών δείχνουν ότι: Το 10-15% των μαθητών πέφτουν θύματα διαφόρων μορφών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο. Οι μαθητές που εκφοβίζουν και ασκούν βία, δηλαδή οι θύτες, υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών. Έχει παρατηρηθεί ότι τα αγόρια εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας σε σύγκριση με τα κορίτσια, τα οποία φαίνεται να εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά λεκτικής βίας. Τα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3 προς 1. Τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο και μειώνονται στο λύκειο. Οι μισοί από τους μαθητές-θύματα εκφοβισμού και βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και λιγότερο στους εκπαιδευτικούς ή στους γονείς τους.

Συχνότητα του προβλήματος

Π. Καρκαβέλη

Οι λόγοι που οδηγούν σε αύξηση σχετίζονται με:

το μετασχηματισμό της οικογένειας

την αύξηση της μονογονεϊκότητας

την ανεργία και το χαμηλό οικονομικό επίπεδο των γονέων

την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τους γονείς, την αδιαφορία των γονέων για τα

παιδιά τους

την απογύμνωση των εκπαιδευτικών από κάθε εξουσία ελέγχου στην τάξη και

τις διαρκείς και ασταθείς αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Π. Καρκαβέλη

Π. Καρκαβέλη

Π. Καρκαβέλη

Π. Καρκαβέλη