อารยธรรมกรีก โรมัน

เสนอ

อาจารยปรางคสวรรณ ศกดโสภณกล

จดท ำโดย ม.6.5

นำงสำววำร มะเรงสทธ เลขท 34

นำงสำวธมลภษฎ พฒพฒนวรกล เลขท 44

โรงเรยนสตรวทยำ

อำรยธรรมกรก

ปจจยทำงภมศำสตร

ทสงผลตอ

อำรยธรรมกรก

ภมประเทศของกรก ประกอบดวยภเขำ พนดน และ

ทะเล โดยกรกมพนทรำบนอย พนทสวนใหญเปนภเขำ

และหม เกำะในทะเลอเจยน ประชำชนอำศยอย ตำม

หม บำนในบรเวณทรำบเลกๆในหบเขำทลอมรอบดวย

ภเขำสง ซงเปนอปสรรคส ำคญในกำรตดตอสอสำรซง

สภำพภมศำสตรเชนนท ำใหแยกชมชนตำงๆออกจำก

กนสงผลใหแตละเมองแตกแยกเปนนครรฐตำง ๆ

มำกมำยซงเปนอสระไมขนแกกน

ปจจยทำงภมศำสตรทสงผลตออำรยธรรมกรก

นครรฐทส ำคญไดแก นครรฐเอเธนสและนครรฐสปำรตำ

พนดนสวนใหญของกรกขำดควำมอดมสมบรณและม

พนดนขนำดเลกประกอบกบมแมน ำสำยสน ๆน ำไหลเชยว

และพดพำเอำควำมอดมสมบรณของดนไปและจำกลกษณะ

ภมประเทศทมลกษณะคลำยแหลมยนไปในทะเลท ำใหกรกม

ชำยฝงทะเลทยำวซงควำมเวำแหวงของทะเลเปนทก ำบง

คลนลมไดเปนอยำงดใชเปนอำวส ำหรบจอดเรอ ท ำใหชำว

กรกเปนคนชอบคำขำยทำงทะเลนอกจำกนดนแดนกรกยง

เปนดนแดนทมทรพยำกรธรรมชำตมำกมำย เชน เหลก

ทอง เงน หนออน เปนตน

ดนแดนของกรกบนพนแผนดนในทวปยโรปแบงไดเปน 3 สวน คอ

ภาคเหนอ ไดแก แควนมาซโดเนย เทสซาล และอไพรส

ภาคกลาง ไดแกบรเวณท เปนเนนเขาสง เปนทต งของนครทบส นครเดลฟ

ชองเขาเทอรมอปเล และยอดเขาพารแนสซส ซงเปนทสถตของอะพอลโล

หรอสรยเทพตรงปลายสดของดานตะวนออก คอ แควนอตตกา ซงมเมอง

หลวง คอนครเอเธนส แหลงก าเนดการปกครองระบอบประชาธปไตย

บรเวณคาบสมทรเพโลพอนนซส อยตอนใตอาวคอรนท เปนทต งของนคร

รฐสปารตา ทมชอเสยงดานการรบ และโอลมเปย ซงเปนท สงสถตของ

บรรดาเทพเจากรก

อำรยธรรมกรก

สมย

ประวตศำสตร

อารยธรรมไมนวน

เปนอารยธรรมท เกดขนท เกาะครตโดยมชาวครต

หรอชาวครตนเปนชนพนเมองของเกาะน กษตรยทม

อ านาจมากทสด คอ พระเจามนอส พระราชวงทส าคญ คอ

พระราชวงคนอสซส

พระรำชวงคนอซส พระรำชวงของกษตรยไมโนน

ควำมเสอมของอำรยธรรมไมโนน

1. เกดจำกกำรปะทของภเขำไฟทท ำลำยเมอง

2. กำรรกรำนของพวกไมซนจำกแผนดนใหญ

อำรยธรรมไมซน

เปนอารยธรรมของพวกไมซเนยนมศนยกลางอยทเมอง

ไมซเนบนคาบสมทรเพโลพอนนซส โดยบรรพบรษของชาวไมซ

เนยน คอ พวกเอเคยน มความสามารถในการรบและการคา

ซงพวกนโจมตเกาะครต ท าลายพระราชคนอสซส และไดสราง

เมองไมซเนขนซงมปอมปราการทแขงแรงท าใหพวกเอเคยนม

ชอใหมวาไมซเนยนตามชอเมองตอมาพวกเอเคยนไดไปท า

สงครามกบเมองทรอยในสงครามโทจนเนองจากเมองทรอย

ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเอเชยไมเนอรซงเปน

คแขงทางการคากบเมองไมซเนจนส าเรจ

มรดกของอารยธรรมไมซเน คอ การนบถอเทพ

เจาหลายองครวมทงเทพเจาซส เฮรา และโพไซดอน

เปนตน

ความเสอมของอารยธรรมไมซเน คอถกพวก

ดอเรยนซงเปนชาวกรกเผาหนงเขามารกรานจนท าให

ความเจรญหยดลงชวขณะ

แผนทแสดงทตงของอารยธรรมไมซน

อำรยธรรมของ

กรก

ประกอบดวย อารยธรรมเฮเลนก และอารยธรรม

เฮเลนสตค

- อำรยธรรมเฮเลนก หรอยคคลำสสก

ในสมยนมการสรางอาณานคมเกดขนมการปฏร ปทาง

เศรษฐกจและผน าชมชนเรมตงสภาและกลมตางๆ เพอจด

กจกรรมสาธารณะทอกอราซงเปนทพบปะสงสรรคกนของ

ผคนในนครรฐซงยคคลาสสคนไดเกดนครรฐขนาดใหญ 2

นครรฐ ไดแก นครรฐสปารตาและนครรฐเอเธนส

นครรฐสปำรตำ

ชาวสปารตาเปนชาตนกรบเนองจากตองตอสเพอใหได

ครอบครองลาโคเนยและเมอซเนยและเพอปองกนการกบฏของ

ลาโคเนยและเมอซเนย ชาวสปารตาจงตองสรางกองทพให

เขมแขง จรท าใหชาวสปารตากลายเปนชาตนกรบมการ

ปกครองแบบคณาธปไตย และเนองจากสภาพภมประเทศของ

ชาว สปารตาไมมทาเรอทดและตงอยอยางโดดเดยวขนาบ

ดวยภเขาจงท าใหชาวสปารตาขาดการตดตอจากโลกภายนอก

และยงเปนผลใหสปารตาเปนรฐทมความสามารถในการรบอก

ดวย

นครรฐเอเธนส

เนองจำกชำวเอเธนสอพยพแบบคอยเปน

คอยไปเขำมำในคำบสมทรกรกและสภำพภม

ประเทศของชำวเอเธนสมงคงดวยแรธำตและ

ทำเรอทดจงท ำใหมพฒนำกำรทำงดำนกำรคำ

และมควำมเจรญทำงดำนวฒนธรรมจงท ำใหนคร

รฐแหงนปกครองดวยระบอบประชำธปไตยท ำให

ชำว เอ เธนสเ ป นนกประชำ ธป ไตย และรก

ควำมกำวหนำ

ในยคคลลาสสคนเกดสงครามครงยงใหญ 2 ครง

ไดแก สงครามเปอรเซยและสงครามเพโลพอนเนเชยน

1. สงครำมเปอรเซย

สาเหตเกดจากความขดแยงระหวางเอเธนสกบ

เปอรเซยเพราะเปอรเซยขยายอ านาจเขามาในเอเชยไม

เนอร ผลของสงคราม คอเอเธนสชนะเปอรเซย

2. สงครำมเพโลพอนเนเชยน

ชาวกรกเกดความคดในการเตรยมการปองกนชาว

เปอรเซย นครรฐตางๆของกรกจงตางเขามาเปนสมาชก และสมาชก

แตละนครรฐมสทธเทาเทยมท าใหนครรฐกรกรวมกนตงสหพนธแหง

เกาะเดลอส สหพนธรฐใชเปนศนยกลางและเปนทเกบทรพยสมบตแต

ในความเปนจรงแลวนครรฐเอเธนสมอทธพลในการเปนผน าตอมา

สหพนธรฐเปลยนสภาพเปนจกรวรรดของเอเธนสเอเธนสใชเงนเพอ

ผลประโยชนของตนเอง ลดฐานะสมาชกอน ๆใหอยในฐานะบรวาร

และหามไมใหรฐสมาชกแยกตวออกจากสหพนธเมอรฐใดกอกบฏกจะ

ใชก าลงปราบโดยยดกองทหารเรอและเกบเครองราชบรรณาการ

วธนท าใหนครรฐสปารตากลววา เอเธนสจะเปนผน ากรก

ทงหมดและเนองจากสภาพสงคมของทง 2 รฐแตกตางกน

จงท าใหเกดสงครามขนผลของสงคราม คอ นครรฐสปารตา

ชนะ ท าใหนครรฐสปารตาไดเอเธนสไวในอ านาจและน าระบอบ

การปกครองแบบคณาธปไตยมาใชแตการปกครองของสปาร

ตาไมมนคงจงท าใหนครรฐสปารตาพายแพตอกองทพของ

นครธบสและเอเธนส ในทสดกรกทงหมดกตกอยภายใต

อทธพลของมาซโดเนย

- อำรยธรรมเฮเลนสตก

เปนชวงทนครรฐตางๆ ของกรกเสอมลงเนองมาจาก

สงครามเพโลพอนเนเชยน และแควนมาซโดเนยเจรญขนโดย

แควนมาซโดเนยมกษตรยองคส าคญ ไดแก พระเจาฟลปท 2

ไดนครรฐกรกไวในอ านาจ และกษตรยองคตอมา คอพระเจา

อเลกซานเดอรมหาราช ไดท าการปลดปลอยหวเมองกรก

ตางๆบนเอเชยไมเนอรใหพนจากการปกครองเปอรเซย

มรดกทำงอำรยธรรมกรก

สถาปตยกรรม ใชระบบโครงสรางแบบเสาและคาน แผนผง

อาคารเปนรปสเหลยมผนผามการสรางเสารายรอบอาคาร ซงจะม

ความแตกตางตรงหวเสา สามารถแบงออกเปน 3 แบบ คอ แบบด

อรก แบบไอโอนก และแบบคอรนเธยน และสวนใหญยงนยมกอสราง

อาคารเพอกจกรรมสาธารณะ เชนวหาร สนามกฬา และโรงละคร

วหารทมชอเสยงสรางบนภเขาทมชอเรยกวา อะครอโพลส คอ วหาร

พารเธนอนสรางเพอถวายแดเทพอะธนา

1. แบบดอรก เนนความแขงแรงเสาสวนลางใหญและเรยว

ขนเลกนอย ตามล าเสาแกะเปนทางยาวตามแนวตง เชน วหารพาร

เธนอน

2. แบบไอออนก ลกษณะเรยวกวาเสาแบบดอรก หวเสาท า

เปนรปลายคดโคง เชน วหารอเรกเธอมทเอเธนส สรางอทศแก

อเรกเธอส

3. แบบคอรนเธยน เนนความงามหรหรา มการประดบ

ยอดเสาดวยลายใบไม ปรากฏมากในยคเฮลเลนสตก

ประตมากรรม สวนใหญเปนรปปนเทพเจาทมลายเสน

กลามเนอและเสนเอนคลายมนษยทมชวต ดเปนธรรมชาต

จตรกรรม สวนใหญเปนลวดลายทปรากฏบน

เครองปนดนเผา เชน แจกน คนโท ไห ฯลฯ และฝาผนง

ทพบในวหารหรอก าแพง

นาฏกรรม ละครประเภทโศกนาฏกรรม และ

สขนาฏกรรม การแสดงจะใชนกแสดงชายทงหมด โดย

ทกคนจะสวมหนากากและมผพากยและหมนกรอง สง

เสยงประกอบ

วรรณกรรม วรรณกรรมทโดดเดน ไดแก มหากาพยของโฮเมอร

เรอง อเลยด และ โอดสซทสะทอนถงความรสกทกวมตอโศกนาฏกรรมใน

สงครามทรอย (Troy) นอกจากนยงใหขอมลทางประวตศาสตรเกยวกบ

สถานททส าคญ ประเพณวถชวต และความคดของชาวกรกดวย

ปรชญา

- โซเครตส (Socrates) เกดทเธนสเขาสอนใหคนใชเหตผลและ สตปญญาในการแสวงหาความจรงเกยวกบชวตมนษยวธสอนของ

เขาเรยกวา “Socretic method” ไมเนนการทองจ าแตใช

วธ ตงค าถามโดยไมตองการค าตอบแตใหผถกถามขบคดปญหาเพอหา

ค าตอบดวยตนเองแมโซเครตสมลกศษยมากมาย แตกไมมผลงาน

เขยนของตนเอง ดงนนปรชญาและทฤษฎของเขาทร จกจงเปน

ผลงานทถายทอดโดยลกศษยของเขา

- เพลโต (Plato) เปนศษยเอกของโซเครตสเปนผรวบรวม

หลกค าสอนของโซเครตส เรยกวา Dialogue และเปนผถายทอด

หลกการและความคดของโซเครตสใหชาวโลกไดรบร เพลโตไดเปด

โรงเรยนชอ “อะคาเดม” (Academy) และไดเขยนหนงสอทสะทอนแนวคดเกยวกบการปกครอง การศกษาระบบยตธรรมผลงานทโดเดน

จนท าใหไดรบยกยองวาเปนบดาแหงปรชญาการเมองสมยใหม คอ

หนงสอชอ สาธารณรฐ (Republic) ซงเสนอแนวคดในการ

ปกครองประเทศและมอทธพลตอความคดทางการเมองของผคนทวโลก

- อรสโตเตล (Aristotle) เปนทงนกปรชญาและนกวทยาศาสตร

เขาเปนศษยของเพลโตและเคยเปนอาจารยของพระเจาอะเลกซานเดอรมหาราช

อรสโตเตลเปนทงนกปราชญและนกวจย ซงนอกจากปรชญาทางการเมองแลว

เขายงสนใจวทยาการใหมๆดวย เชน ชววทยา ฟสกส ดาราศาสตรหลก

ตรรกศาสตร วาทกรรม จรยศาสตร ฯลฯผลงานทโดดเดนของเขาคอหนงสอ

ชอ การเมอง (Politics)

ประวตศาสตร เ ปนชาตแรกในโลกตะวนตกท เ รมศกษา

ประวตศาสตรตามแบบวธการทางประวตศาสตร โดยนกประวตศาสตร

กรกคนแรกทเรมเขยนงานประวตศาสตรและไดรบการยกยองวาเปนบดา

แหงวชาประวตศาสตรของโลกตะวนตก คอ เฮโรโดตส (Herodotus)

นอกจากนยงม ทซดดส (Thucydides) ซงมงานเขยน คอ The

Peloponnesian War ซงเปนงานเขยนบนทกเหตการณทาง

ประวตศาสตรดวยวธการของนกวชาการเปนครงแรก

คณตศาสตรและวทยาศาสตร นกคณตศาสตรเดนของกรก

ไดแกปทาโกรสแหงเมองซามอส ผคดคนทฤษบทปทาโกรสยคลดแหงเมองอะ

เลกซานเดรย ผคดเรขาคณตแบบยคลด และเขยนหนงสอชด Elements ซงมจ านวน 13 เลมเนอหาสวนใหญกลาวถงเรขาคณตระนาบและเรองสดสวน

อารคมดสแหงเซยราควส เปนผคดระหดวดน าแบบเกลยวลกกรอกชดตงกฎ

ของคานดดคานงด และพบวธการหาปรมาตรของวตถโดยการแทนทน า

การแพทย ฮปโปเครตส (Hippocrates) ไดรบการยกยอง

เปน “บดาแหงการแพทย” ซงคนพบวาโรครายตางๆทเกดขนเกดจากธรรมชาตไมใชการลงโทษของพระเจา เขาเชอวาวธการรกษาทดทสดคอการ

ควบคมดานโภชนาการและการพกผอน นอกจากนยงเปนผรเรมการผาตดและ

การก าหนดหลกจรรยาแพทยทถอปฏบตตอมาจนถงปจจบน

ดำรำศำสตรและภมศำสตร เอราทอสทนส

(Eratosthenes) ทเชอวาโลกกลม สามารถค านวณความยาวรอบโลก

ไดและยงคนพบวาการขนลงของกระแสน าเกดจากอทธพลของดวงจนทร

อำรยธรรมโรมน

1. ปจจยทำงภมศำสตรทมผลตออำรยธรรมโรมนอารยธรรมโรมนก าเนดทคาบสมทรอตาล ซงตงอยทางตอน

ใตของทวปยโรปโดยมลกษณะเปนแหลมยนลงไปในทะเลเมดเตอรเร

เนยนลกษณะภมประเทศสวนใหญเปนภเขา และเนนเขา ได แก

เทอกเขาแอลปทางทศเหนอซงกนคาบสมทรอตาลออกจากดนแดน

สวนอนของทวปยโรป และเทอกเขาแอเพนไนนซงเปนแกนกลางของ

คาบสมทรสวนบรเวณทราบมนอยและมทราบนอยจงท าใหการตง

ถนฐานของชมชนอยอยางกระจดกระจายเปนชมชนเลกๆพ นท

การเกษตรมไมมากนก แตเมอประชากรเพมขนบรเวณดงกลาวไม

สามารถรองรบการเกษตรทขยายตวไดจงเปนสาเหตทชาวโรมน

ขยายดนแดนไปยงดนแดนอนๆ

แผนทกายภาพแสดงทตงของอารยธรรมโรมน

อำรยธรรมโรมน

สมย

ประวตศำสตร

สมยสำธำรณรฐ

พวกอทรสกนโดยไดรบอารยธรรมของกรก ซงตอมาไดอพยพเขามา

ในแหลมอตาลจงไดน าเอาความเชอในศาสนาและเทพเจาของกรก ศลปะการ

แกะสลกการท าเครองปนดนเผา ตวอกษรการท านายจากการดเครองในของ

สตวและการบนของนก การสรางซมประตโคง (Arch) และประตมากรรมเทพเจาเขามาเผยแพรนอกจากพวกอทรสกนแลวยงมชนเผาอน ๆ อก เชน พวก

ละตนตอมาไดตกมาอยภายใตการปกครองพวกอทรสกน

ในระยะแรกปกครองระบอบกษตรย เรยกวา อมพเรยม กษตรยจะ

สภาซเนตหรอสภาขนนางเปนทปรกษาโดยสมาชกจะอยในชนชนพาทรเชยน

แตตอมาพวกละตนไดขบไลอทรสกนออกจากบลลงกและตงกรงโรมขน

ตออ านาจการปกครองยงเปนดนแดนของพวกพาทรเชยน เทานน

สวนราษฎรทเรยกวา เพลเบยน ซงเปนสามญชนหรอประชาชนสวน

ใหญ เชน ชาวไร ชาวนา ชางฝมอไมมสทธ ใดๆทางการเมองและ

สงคมจนน าไปสความขดแยงระหวาง 2 ชนชนจนพวกเพลเบยนม

สทธออกกฎหมายรวมกบพวกพาทรเชยน เรยกวากฎหมายสบสอง

โตะ (Law of the Twelve Tables) เพอใชบงคบกบชาวโรมนทกคนซงกฎหมายสบสองโตะนบเปนมรดกชนส าคญของโรมทถอเปนแมแบบ

ของกฎหมายโลกตะวนตก ตอมาโรมนไดท าสงครามพวนกกบพวก

คารเทจโดยมสาเหตมาจากการแยงผลประโยชนในเกาะชชล ผลคอ

ฝายคารเทจแพจงท าใหโรมนกลายเปนรฐทมอ านาจสงสดในขณะนน

3. สมยจกรวรรดชาวโรมนเปลยนการปกครองจากสาธารณรฐมา

ใชเปนจกรวรรด และออกสตส (Augustus) เปนจกรพรรดหรอซซาร (Caesar ) พระองคแรกของจกรวรรดโรมนในสมยนโรมนเจรญถงขดสดละไดขยายอ านาจไปยงภมภาค

ตางๆ และเมอศาสนาครสตไดแผขยายมาถงดนแดนทาง

ภาคตะวนตกของปาเลสไตนซงอยภายใตการปกครองของ

จกรวรรดโรมนท าใหจกรวรรดโรมนตอตานศาสนาน

อยางรนแรง

แตในสมยจกรพรรดคอนสแตนตนมหาราชพระองค

(Constantine the Great) ทรงใหเสรภาพในการนบถอศาสนาท าให

จกรวรรดโรมนกลายเปนจกรวรรดของครสตศาสนาทรงสรางกรง

คอนสแตนตโนเปล (ปจจบนคอ นครอสตนบลในประเทศตรก)ทาง

ตะวนตกของจกรวรรดโรมน ตอมาเรยกวาจกรวรรดโรมน

ตะวนออกหรอจกรวรรดไบแซนไทน (Byzantine) จนกระทงสมย

ปลายจกรวรรด โรมนเผชญปญหาภายในท าใหถกพวกอนารยชน

เผาเยอรมนหรอเผากอธเขาปลนสะดมและขบไลกษตรยออกจาก

บลลงกถอเปนการสนสดของจกรวรรด โรมนตะวนตก แ ละ

ประวตศาสตรสมยโบราณ

จกรพรรดหรอซ

ซำร ออกสตส

มรดกของอำรยธรรมโรมน

ความโดดเดนของอารยธรรมโรมนเกดจากรากฐานท

แขงแรงซงไดรบอทธพลจากอารยธรรมกรกและอารยธรรม

ของดนแดนรอบๆทะเลเมดเตอรเรเนยนผสานกบความ

เจรญกาวหนาทเปนภมปญญาของชาวโรมนเองทพยายาม

คดคนสรางระบบตางๆ เพอด ารงความยงใหญของจกรวรรด

โรมนไว

สถาปตยกรรม เนนความใหญโต แขงแรงทนทานโดย

ชาวโรมนไดพฒนาเทคนคการกอสรางของกรกเปนประต

โคง (arch) และเปลยนหลงคาจากจวเปนโดม และสรางอาคารตาง ๆเพอสนองความตองการของรฐและ สาธาณชน เชน

โคลอสเซยม สถานทอาบน าสาธารณะ วหารแพนธออน

(Pantheon)

โคลอสเซยม สถานทบนเทงของชาวโรมน

ประตมากรรม สะทอนบคลกภาพของมนษยอยาง

สมจรงตามธรรมชาตและมสดสวนงดงามเหมอนกรกแตโรมน

จะเนนพฒนาศลปะดานการแกะสลกรปเหมอนบคคลส าคญๆ

เชนจกรพรรดนกการเมองโดยเฉพาะในครงทอนบนจะสามารถ

แกะสลกไดอยางสมบรณซงแสดงใหเหนถงความมชวตชวาชาว

โรมนเชอวาการแกะสลกรปเหมอนจรงทส ดจะชวยรกษา

วญญาณของคนนนเมอตายไปแลวไวได นอกจากนยงมการ

แกะสลกภาพนนต าเพอบนทกเรองรามทางประวตศาสตรและ

สดดวรกรรมของนกรบ

ภาษาและวรรณกรรม ชาวโรมนพฒนาภาษา

ละตนจากตวพยญชนะในภาษากรกทพวกอทรสกนน ามาใช

จนใชกนแพรหลายในมหาวทยาลยของยโรปสมยกลางและ

เปนภาษาทางราชการของศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลก

สวนวรรณกรรมระยะแรกเปนบนทกพงศาวดาร กฎหมาย

ต าราการทหาร และการเกษตรตอมามการแตงงาน

ประพนธเปนของตนเอง ไดแก เรอง อเนยดประพนธโดย

เวอรจล งานประพนธของซเซโร เปนตน

วศวกรรม การสรางถนนคอนกรต

โดยถนนทง 2 ขางจะมทอระบายน า และมหลกบอก

ระยะทางนอกจากนยงมการสรางสะพานสงน า

(aqueduct) ขนาดสงใหญจ านวนมากเพอน าน าวนละ

300 ลานแกลลอนหรอประมาณ 8,505 ลานลตร จากภเขาไปยงเมองเพอใหชาวเมองไดใช

สะพานสงน า (aqueduct)

สภำพถนนภำยในกรงโรมทอดตมมำกจนมค ำ

กลำววำ “ถนนทกสำยม งส กรงโรม”

ปฏทน

ปฏทนจเลยน (แบบสรยคต) ปหนงม 12

เดอนแตละปม 325วน และเพมเดอนกมภาพนธ

ใหทก ๆ 4 ปม 366วนตอมาไดเปลยนมาใชเก

รกอเรยน

ตวอยางปฏทนจเลยน

กฎหมำย ระยะแรกโรมนไมไดเขยนเปนลายลกษณ

อกษรและไมเปนระบบแตมลกษณะกลมกลนไปกบศาสนา ตอมา

เปลยนเปนกฎหมายบานเมองจนในทสดกไดมการตรากฎหมาย

สบสองโตะ ซงประมวลกฎหมายโรมนนเปนรากฐานประมวล

กฎหมายของประเทศตางๆ แมแตกฎหมายของวดในสมยกลาง

และยงแสดงใหเหนถงอทธพลในกฎหมายโรมนในสมยจกรพรรด

จสตเนยนซงไดและจดเปนหมวดหม เรยกวา ประมวลกฎหมายจส

ตเนยน และทงไวเปนมรดกล าคาของโลกตะวนตก

กำรแพทย

แพทยโรมนสามารถผาตดรกษาโรคไดหลายโรค

โดนเฉพาะการผาตดท าคลอดทารกทางหนาทองของ

มารดา ซงเรยกวาศลยกรรมซซาร นอกจากนยงมการ

สรางโรงพยาบาลระบบบ าบดน าเสยและสงปฏกล

สภำพสขำของชำวโรมนในอดต