Van betuttelen naar verleiden: Nieuwe richtingen voor ... · Leerstoelgroep Strategische...

Van betuttelen naar verleiden:

Nieuwe richtingen voor gedragsbeïnvloeding

Emely de Vet

Leerstoelgroep Strategische Communicatie

Voeding in NL

95% eet onvoldoende groente

90-95% eet onvoldoende fruit

80% eet onvoldoende vis

95% eet teveel verzadigde vetten

48% heeft overgewicht

31% heeft verhoogde bloeddruk

23% heeft ongunstig serum cholesterol gehalte

2

Voedselconsumptiepeiling, Van Rossum et al., 2011

Gedragsverandering essentieel, maar lastig

Interventies gebaseerd op educatie en informatie

● Effecten op kennis, attitude, vaardigheden, intenties

● Echter weinig gedragsverandering

60% probeert voedingsinname te beperken

Ongeveer 70% probeert het zelf

45% na 1 maand afgehaakt

3 (De Ridder et al., 2014, De Vet et al., 2013; Norcross et al., 1989; 2002)

Gedrag veranderen

...waarom is dat zo moeilijk?

...hoe kan het makkelijker?

4

Waarom is gedrag veranderen moeilijk?

Reflectief systeem

• Afwegingen maken

• Plannen/vooruitdenken

• Onderdrukken impulsen

• Traag, kost moeite/energie

Impulsief systeem

• Genereert impulsief gedrag

• Cue roept een onmiddellijke

reactie op

• Automatisch en onbewust

• Snel, intuïtief en efficient

5 Hofmann et al.,2009; Strack & Deutsch, 2004

“Ik vind het belangrijk om genoeg te bewegen,

daarom wil ik 2x per week sporten”

“Ach ik zit nu zo lekker op bank, ik ga morgen wel”

“Ik wil gezond zijn, ik ga 100 dagen

suikervrij!”

“Wat een lekker taartje, een keertje zondigen kan geen

kwaad”

Waar gaat het mis?

Voedingscommunicatie gaat uit van gedrag dat uit reflectief

systeem voortkomt

200 voedingsgerelateerde keuzes per dag, waarvan 70% van

voortkomt uit het impulsieve systeem (Wansink & Sobal, 2007)

Wanneer impulsieve system dominant is

● Doen kennis, attitudes, risicopercepties, etc. er niet meer toe

● Maar reageren we snel, automatisch, onberedeneerd, intuїtitief

op allerlei triggers om ons heen

7

We komen nogal wat triggers tegen

8

(Eet)gedrag veranderen

...waarom is dat zo moeilijk?

...hoe kan het makkelijker?

9

Wie niet sterk is, moet slim zijn…

Interventies die impulsieve system benutten ten gunste van

gezondheid

-Implementatie Intenties

-Nudging

10

Implementatie intenties

Specifieke actie-plannen die een mentale associatie tussen een

cue en een respons leggen (Gollwitzer, 1999)

Als....cue......, dan........respons.........

Als ik tv ga kijken, dan neem ik een appel

Werkt via het impulsieve system

● Betere herkenning van de cue

● En snellere, automatische, reactie op de cue

11

FINISHED FILES ARE THE

RESULT OF YEARS OF SCIENTIFIC

STUDY COMBINED WITH THE

EXPERIENCE OF YEARS

FINISHED FILES ARE THE

RESULT OF YEARS OF SCIENTIFIC

STUDY COMBINED WITH THE

EXPERIENCE OF YEARS

(Webb & Sheeran, 2004)

Implementatie intenties

Effectief, zelfs in doorbreken van gewoontegedrag (Adriaanse et al.,

2011)

Maar wel onder bepaalde voorwaarden

● Specifiek is beter, maar 1/3e maakt geen goed plan (De Vet, Oenema, &

Brug, 2011)

● Meer plannen niet beter: 1 plan effectiever dan 3 (Verhoeven, Adriaanse,

De Ridder, De Vet & Fennis, 2013)

● Vermijd ontkenningen: “Als ik TV kijk, dan eet ik geen

chips”(Adriaanse, Van Oosten, De Ridder, De Wit, & Evers, 2011)

14

Nudging

Een nudge is een simpele aanpassing in de keuzecontext die

gedrag beïnvloedt door gebruik te maken van de

gedachteloze manier waarop mensen keuzes maken, zonder

alternatieve keuzes onmogelijk te maken

Benut of corrigeer biases, heuristieken en denkfouten

15

Maak de gewenste keuze, de impulsieve keuze

Social proof: “als anderen het doen, zal het wel goed zijn”

Geef hints over het gedrag van anderen

16

Salmon, Fennis, Adriaanse, De Ridder, & De Vet, 2014, Health Psychol

Van 7% naar 28% onder ‘impulsieven’ Met papiertjes: 2-3 keer zo veel mensen pakken wat

Prinsen, De Ridder, & De Vet, 2013, Appetite

Maak de gewenste keuze, de impulsieve keuze

0 200 ml 0 300 ml 0 400 ml

0 300 ml 0 200 ml 0 400 ml

Gezonde keuze van 38% naar 59%

Benut center stage effect

Maak de gewenste keuze, de impulsieve keuze

Benut portion size effects: Serveer een grotere portie

snackgroente

54% meer consumptie

Van Kleef, Bruggers & De Vet (2015). Public Health Nutrition

Maak de gewenste keuze, de impulsieve keuze

Zet ongezond eten iets verder weg

● Binnen bereik versus reiken

● 50cm verschil

● +/- 70% vs +/- 40% eet

● Verder weg zetten geen effect

19 Maas, de Wit, De Vet & De Ridder, 2012, Psychology & Health

Verder onderzoek WINK

Welfare Improvement through Nudging Knowledge

Samenvattend

Veel voedingscommunicatie probeert gedrag via het reflectieve

systeem te beinvloeden, maar veel gedrag komt juist voort uit

impulsieve system

Interventies nodig voor gedragsverandering die impulsieve

systeem benutten

Gedragswetenschappelijke kennis beter ingebed worden in

gezondheidscommunicatie en gezondheidsbevordering

21

Gedragsverandering…..

Bedankt voor de aandacht

Interesse in nudging? Meldt u aan bij Netherlands Nudging Network (LinkedIn)!

Emely.devet@wur.nl

22