View
237
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
Urine- en Urine- en sedimentonderzoeksedimentonderzoek
Afra Veken
Gerard Beukeveld
Urine- en Urine- en sedimentonderzoeksedimentonderzoek
• Urineverzameling
• Urineproductie
• Macroscopische beoordeling (oog, neus)
• Chemische beoordeling (urinestrip)
• Microscopische beoordeling (sediment)
Waarom urine-onderzoekWaarom urine-onderzoek
Acute of chronisch ziekten opsporen die:
voor de nieren
in de nieren
na de nieren
zijn ontstaan.
Waarom urine-onderzoekWaarom urine-onderzoek
• Voor de nieren: grote eiwitproductie, celsterfte, infectie, diabetes, medicijnen
• In de nieren: infectie, obstructie, stolling, auto-immuun, medicijnen, glucose
• Na de nieren: blaaskanker, prostaat problemen, infectie, trauma, menstruatie
Eindstadium nierfalenEindstadium nierfalen
• Diabeten 40%• Hypertensie 27%• Chronische Glomerulonefritis13%
• Cysten 4%
• Nefritis 4%
• Overige (1 op 8) 12%
Urine verzamelenUrine verzamelen
• Midstroom zonder schoonmaak– Binnen 2 uur na lozing treden grote veranderingen in deze urine op
• Spontaan (kinderen, incontinentie)
• Katheter
• Percutaan
• Suprapubic
Urine verzamelenUrine verzamelen
• Midstroom– Eerste beetje urine in het toilet (maakt de afvoer
schoon)
– Midstroom in een beker opvangen– Rest kan weer in het toilet– Beker sluiten – Naam op het etiket en etiket op de beker– Afgeven voor onderzoek
Typen urine monstersTypen urine monsters
• Willekeurig (sediment) geen toevoegingen
• Ochtend portie (geconcentreerd niet echt geschikt voor een sediment, zit al uren in de blaas en hoge concentratie stoffen). Wel voor eiwit en glucose.
• 24 uurs verzameling (niet geschikt voor een sediment). Conservering, verzamelen, vergeten, wijze van verzamelen.
Urine bewarenUrine bewaren
• Voor onderzoek op uiteindelijk een sediment moet verse urine worden gebruikt. Cellen en cylinders verdwijnen snel. Binnen 30 minuten bekijken.
• Lukt dit niet dan urine in de koelkast zetten. Maximaal 4 uur vanaf lozing.
Waar wordt de urine Waar wordt de urine gemaaktgemaakt
De nier en zijn miljoenen De nier en zijn miljoenen nefronennefronen
Kapsel van BowmanKapsel van Bowman
Glomerulus
Bloed, pre-urine en de Bloed, pre-urine en de urineurine
Schema van een nefronSchema van een nefron
Concentreren van de Concentreren van de urineurine
Bloed rondom een nefronBloed rondom een nefron
Klaring van stoffen door de Klaring van stoffen door de niernier
Macroscopische beoordelingMacroscopische beoordeling(temperatuur,neus en oog)(temperatuur,neus en oog)
• Normale urine is licht tot donker geel
• De urine is helder.
• Per dag wordt 750 ml tot 2 liter urine geproduceerd.
• Beker met verse urine is handwarm
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Geur– Ammoniumachtig (ureum afbrekende
bacteriën)
– Vies/onrein (oude urine, pus of ontsteking)
– Zoet (glucose)
– Fruitachtig (ketonen)
– Limonadeachtig (groot urine probleem)
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Kleur– Kleurloos (verdunde urine)
– Diep geel (geconcentreerde urine, vit B2)
– Rood (bloed of hemoglobine, porfyrie, rode bietjes)
– Bruin (zure urine met bloed)
– Bruin-zwart (homogentisinezuur)
– Groen (medicijnen, biliverdine)
– Wit (chylusvocht door stuwing in lymfesysteem)
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Troebel– Typische cellen en kristallen
– Delen van cellen en bacteriën– Kristallen (soms helder met zuur)
– Pus
– Erytrocyten
– Rode urine na eten rode bietjes
– Menstruatie• Centrifugeren zal sommige doen ophelderen.
Chemische beoordelingChemische beoordeling
Urine stripjesUrine stripjes
• Glucose• Bilirubine• Ketonen• Soortelijk gewicht• Bloed (erytrocyten en/of hemoglobine)• pH• Eiwitten• Urobilinogeen• Leukocyten• Nitriet (bepaalde bacteriën)
Urinestripjes aflezenUrinestripjes aflezen
Resultaatverwerking Resultaatverwerking stripjestripje
GlucoseGlucose
• Normaal zit rond de 0,8 mmol/l glucose in de ochtendurine.
• De strip verkleurt als de glucose groter dan 2,2 mmol/l wordt.
• De nierdrempel voor glucose is voor iedereen anders.
• Verhoogd:– Dieet rijk aan suiker– Diabeet
KetonenKetonen
• Hydroxyboterzuur, acetoacetaat en aceton
• Afbraakprodukten bij verhoogde afbraak van vetzuren.
• Verhoogd– ontregelde diabeten type I – sterk hongeren,– weinig koolhydraten in de voeding– koorts
leucocytenleucocyten
• Leucocyturie duidt op infectie ergens in het urinesysteem.
• Waar, dat moet worden uitgezocht.
– Graunulocyten infectie– Eosinofielen allergische
ontsteking– Lymfocyten chronische ontsteking
BilirubineBilirubine
• Bilirubine en al zijn verwanten geven een sterk gele urine.
• Verhoogd bij verminderde galuitscheiding naar de darmen (galstenen, tumoren).
• Bilirubine-achtige stoffen kunnen niet tegen zonlicht en de concentraties nemen snel af.
UrobilinogeenUrobilinogeen
• Verhoogd– Overlading levercapaciteit (hepatitis, tumor, hypoxie)
– Intravasale hemolyse (transfusie, vergiftiging, infectie, tuinbonen bij G6PD)
– Pernicieuze anemie
– Hemolytische anemie
– Versnelde hemoglobine afbraak
– Constipatie en ander darmproblemen
Afbraakproduct van heem (hemoglobine)
De zuurtegraad pHDe zuurtegraad pH
pH 4,5 – 8
Meestal 5,5 – 6,5
Erytrocyten en of Erytrocyten en of hemoglobinehemoglobine
• Bloed in urine heet hematurie
• Waar komt dit bloed vandaan?
• Voor de nier (hemolyse na transfusie)
• In de nier of blaas (tumor of ontsteking)
• Trauma
• Menstruatie
HematurieHematurie
• Glomerulonefritis– Eiwit, erytrocytencylinders
– en dysmorfe erytrocyten
• Renaal– Eiwit, geen dysmorfe ery’s
• Na en in de nieren–Prostaat, kanker, cysten, nierstenen, trauma,
– stollingsproblemen
Dysmorfe erytrocytenDysmorfe erytrocyten
Eiwit in urine (proteinurie)Eiwit in urine (proteinurie)
• Normaal is minder dan 20 mg/l eiwit in de urine aanwezig.
• De dispstick meet pas vanaf 300 mg/l (15 keer hoger dan normaal)
• Alleen als eiwit in urine te hoog is wordt het gemeten.• Meet alleen albumine, bijna geen immuunglobulinen
en korte ketens (Bence Jones eiwitten)• Belangrijk is te weten hoeveel en welke soorten
eiwitten in de urine zitten.
Soorten eiwitten in de Soorten eiwitten in de urineurine
Albumine in urineAlbumine in urine
• Met albumine in urine kan de nierfunctie vrij goed in kaart worden gebracht.
• Deze methode is gevoelig vanaf 1 mg/l (normaal < 20 mg/l)
• Reproduceerbaar en eenvoudig.• Therapie is hier mee te volgen.
• Een portie ochtendurine is voldoende.
Miscroscopische Miscroscopische beoordelingbeoordeling
Miscroscopische Miscroscopische beoordelingbeoordeling
• Het maken van een sediment moet gestandaardiseerd.
• Niet te hard en te lang centrifugeren
• Zorgen voor een 10 keer concentratie
• Wel of geen kleuring toevoegen.
Met een fasencontrastmiscroopMet een fasencontrastmiscroop
BacteriënBacteriën
• Komen normaal in de urine voor vanwege de hoge concentraties in vagina en plasbuis
• Vermenigvuldigen zich snel bij kamertemperatuur, vandaar snel de urine bekijken.
• Hoge concentratie van één soort bacterie duiden op urineweginfectie.
• Meerdere soorten duidt op contaminatie
BacteriënBacteriën
GistcellenGistcellen
• Gistcellen duiden op een infectie.
• Soms moeilijk van ery’en leuco’s te onderscheiden.
• Budding of is typisch voor gistcellen
cilinderscilinders
• Hyaline normaal, hypovolume• Granulocyten acute tubulaire schade, pyelonefritis• Erytrocyten glomerulonefritis• Witte cellen interstitiele nefritis• Grote brede beschadigde tibuli en duiden op
eindstadium chronische nierziekten
Lage doorstroom in de nieren, hoge zout concentratie, lage pH waardoor het Tamm-Horsfall eiwit neerslaat.
cilinderscilinders
WBC cilinderWBC cilinder
urinezuurkristallenurinezuurkristallen
Kristallen triple-fosfaatKristallen triple-fosfaat
Microscopisch belangrijkMicroscopisch belangrijk
Rode bloedelcilinders vasculitis, glomerulonefritis
Witte bloedcellencilinders interstitiele nefritis
Eosinofielen allergische interstitiele nefritis
Erytrocyten glomerulaire bloeding, of elders
Kristallen calcium oxalaat / fosfaat urinezuur,
cystine
Bacteriën, schimmels en gisten
Epitheelcellen
Recommended