View
19
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
TÜRK-MÜSLÜMAN İLİŞKİLERİ
Hz.Ömer döneminde Türklerle Araplar komşu oldu
Hz.Osman döneminde ilk Türk-Arap savaşları başladı
Emeviler döneminde çatşmalar yoğunlaşt.
Abbasiler döneminde ise Türkler ilk kez İslam devletnin hizmetne girmeye başladı.
Nihavend savaşı ile Sasaniler yıkıldı ve İran Müslümanlarca feth edildi.
Hazarlarla Kafasya’da (Belencer savaşı)
Emeviler; Hazarlar-Türgişler ve Göktürklerle savaştlar. Emevilerin Mevali (Arapçı) politkası Türklerin tepkisini çekt.
Yönetci ve asker olarak
NEDEN? GELİŞİMİ SONUÇLARI
TALAS SAVAŞI (751)
Göktürklerin yıkılmasıyla Orta
Asya’ya hakim olmak isteyen
Çinliler ile Araplar
(Abbasiler) karşı karşıya geldi.
Karlukların Araplara
desteğiyle savaşı Araplar kazandı
İslamiyet Türkler arasında yayıldı, Orta Asya İslamlaşt ve Türk-İslam tarihi başladı
Türkler Abbasi hizmetne girmeye başladı
Kağıt, matbaa, barut ve pusula Çinlilerden Müslümanlara geçt.
Çin dışında ilk kağıt “Şehirlerin Şahı” Semerkant’ta üretldi
İSLAMİYETE GEÇİŞİ KOLAYLAŞTIRAN ETKENLER İSLAMA HİZMETLERİ
TÜRKLER VE İSLAMİYET
Gök tanrı dini ile İslam dini arasındaki benzerlikler
Ahlaki benzerlikler
Savaşçı ruh
Ruhban sınıfnın olmaması
Abbasilerin hoşgörü politkası
İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlendiler.
İslam dinini yaydılar.
İslam kültür-uygarlığına katkıda bulundular.
İSLAMİYETİ KABUL EDEN TÜRKLER
İlk Türk boyu
Doğu Avrupa’da
Mısır’da TOLUNOĞULLARI
KARLUKLAR
İTİL BULGARLARI
Orta Asya’da KARAHANLILAR
TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
MISIRDA KURULANLAR DİĞERLERİ
Karahanlılar
Gazneliler
Selçuklular
Tolunoğulları
İhşidler (Akşidler)
Eyyubiler
Memlükler (Kölemenler)
Harzemşahlar Cengiz Türk-Moğol
İmparatorluğu Timur İmp. Akkoyunlular Karakoyunlular Babürler Safeviler
Bilge Kül Kadir Han
Satuk Buğra Han
Ebu Nasr Ahmed
Yusuf Kadir Han
Devletn kurucusu.
Abdülkerim adını alarak İslam’ı resmi din ilan et.
Abbasi Halifesince
tanınan ilk
Karahanlı Hükümdarı
En parlak dönem. Ölümü ile devlet ikiye
bölündü
Karluk, Yağma,Çiğil boyları kurucu unsurlar
KARAHANLILAR (840-1212)
Bat Karahanlılar Doğu Karahanlılar
Ahmet Arslan Han
liderliğinde. Harzemşahlar yıkt
Tabgaç Buğra Han liderliğinde.
Karahitaylar yıkt
KARAHANLILAR (840-1212)
İkili teşkilat, Türk devlet anlayışının etkisiyle
bölündü
Kutadgu Bilig kendisine sunuldu
KARAHANLILARIN ÖNEMİ
İLK Orta Asya’da kurulan Türk-İslam devlet
Türk-İslam sentezini oluşturdular
Türk-İslam mimari ve edebi eserler
MİLLİ KİMLİK ÖN PLANDA
Resmi dil Türkçe
Uygur alfabesini kullandılar
Türk devlet felsefesi etkin
Kutadgu Bilig Divanı Lügatt Türk
Divanı Hikmet Atabetül Hakayık
KARAHANLILARIN ÖNEMİ Bimarhane kurdular.
İlk kez burslu eğitm sistemini geliştrdiler.
Ribatların ilk örneklerini yaptlar.
Türk-İslam tarihinde ilk posta teşkilatnı kurdular.
Gulam sistemini ilk kez kullandılar.
Semerkant, Kaşgar, Buhara kültür merkezine döndü.
Tabgaç Buğra Han Medresesi’nde( ilk medrese)
Hastahane
Kervansaray
NOTLAR:Karahanlılara İLİGHANLAR (devlete, millete sahip çıkan) da
denilir.
Karahanlılar kendilerini ALP ER TUNGA neslinden gelmiş kabul ederler ve İranlılar onlara AL-İ AFRASİYAB ( Afrasiyaboğulları) adını vermiştir.
Alp Tigin Sebük Tigin Gazneli Mahmut
Gazne şehrinde Gazne toprakları Hindistan’akadar genişledi.devlet kurdu
En ünlü SULTANı
GAZNELİLER (963-1187)
Devlet adını şehirden, coğrafyadan aldı
Karahanlılarla birlikte
Samanoğulları’nı yıkt.
Abbasi Halifesini Şii
Büveyhoğulları’na karşı korudu
ve SULTAN ünvanını
halifeden aldı
Hindistan’a 17 sefer
düzenledi ve Kuzey
Hindistan’ı feth ederek İslam’ı yaydı
Utbi “Tarih-i Yemin” eserini,
Firdevsi “Şehname”
eserini Sultan Mahmut’a
sundu.
İlk Türk Sultandır. İslam aleminin siyasi liderliği Türklere geçt
GAZNELİ SULTAN MAHMUT (999-1030)
“Hindistan Fathi” Mahmut; Pakistan ve Bangladeş’in
temelleri atldı
Gazneliler (Gazneli Mesut)
Selçuklular (Tuğrul-Çağrı Beyler)
Dandanakan Savaşı (1040)
Savaşı kaybeden Gazneliler yıkılış
sürecine girdi
Savaşı kazanan Selçuklular kuruluş sürecini tamamladı
Afganistan’a çekilen Gazneliler, Afgan yerlileri Gurlular
tarafndan 1187’de yıkıldı
Gazneliler birden fazla etnik gruba hakim bir imparatorluktur.
Firdevsi (Şehname), Utbi (Tarihi yemin) Gazne dönemine ait.
Gaznelilerin Özellikleri
Hem gücün göstergesi, hem de güç kaybına binaen çöküşün temel nedenidir.
DİL Saray ve Ordu Resmi dil Bilim-Edebiyat
Türkçe Farsça Arapça/Farsça
Bu dil karmaşası Türkçe’nin
gelişimini olumsuz etkiler
NOTLAR:Gazneli Mahmut’un “Sarayımın en değerli hazinesi” dediği bilim
adamı BİRUNİ’dir.
Gazneli Mahmut sultan unvanı dışında “Alemin Aslanı” ve “Zamanın Yeganesi” unvanlarını da kullanmıştır.
Gazneli HİNDİSTAN’daki Kast Sistemine son vermiştir.
Gazneli sultanı SEBÜK TİĞİN çocuklarını yetiştirmek için onlara ahlaki değerleri ve tecrübelerini aktardığı eseri PEDNAME’dir.
Oğuzların Üç Ok Kolunun Kınık
Boyu
Selçuk Bey Gaznelilere karşı Nesa (1035)
Serahs (1038) Ve
Dandanakan (1040)
Zaferleri
Arslan Yabgu
Ve kuruluş tamamlandı
BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU (1038-1157)
Tuğrul ve Çağrı Beyler
1038 Nişabur’da Hutbeyi adına okutu
İkili teşkilata uygun beraber yönetler.
Sultan Tuğrul.
Anadolu Akınları Çağrı Bey
liderliğinde başladı.
1055’te Bağdat’a gelen Tuğrul Bey Şii
Büveyhoğullarını yıkarak Halifeyi
himayesi altna aldı. Halife Tuğrul beyi
“Doğunun ve Batnın Sultanı” ilan et
1048 Pasinler Savaşı
İslam aleminin lideri Selçuklu
TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER DÖNEMİ (1038-1063)
Aynı coğrafyada Siyasi güç Sultan’da Dini güç Halife’de…Laiklik…
Anadolu için ilk savaş. Bizans/Gürcü ordusu yenildi
Nizamülmülk’ü vezir atadı
Kars ve Ani’yi feth et. Halife, Ebul
Feth ünvanı verdi
1071 Malazgirt Zaferi’nde Bizans’ı yendi
1067 Bağdat’ta Nizamiye Medresesini açt
Bizans İmp. Esir alındı. Anadolu’nun kapıları açıldı. Anadolu’da ilk Türk devletleri kuruldu. (Kılıç hakkıyla) Haçlı Seferlerini tetkledi
ALPARSLAN DÖNEMİ (1063-1072)
Kılıç Hakkı; Fethedilen yer fetheden komutanın idaresine bırakılır. Teşvik
amaçlıdır. Ama Feodalleşmeye neden olur.
Her alanda zirve
dönemdir.
Ömer Hayyam güneş yılını esas
alan “Celali takvimi”ni
Melikşah adına yapt
İlk kez ikta sistemi
uygulandı
BATİNİLİK (Haşhaşiler)
Hasan Sabbah liderliğinde, Selçukluyu yıkıp coğrafyayı Şiileştrmek amacı ile mücadele eden, tarihte sistematk şekilde terörizmi yöntem olarak ilk defa kullanan hareketr. Selçukluya ciddi zararlar vermiş yıkılışta etkili olmuşlardır.
MELİKŞAH DÖNEMİ (1072-1092)
Batnilerle
mücadele edildi.
İKTA SİSTEMİ
Bir yerin vergi toplama hakkının,
hizmet karşılığında yönetcilere/komutanlara atlı asker yetştrmek şartyla
bırakılmasıdır.
İlk örnek Hittler, İslam tarihinde
Hz.Ömer’dir
İKTANIN FAYDALARI
ASKERİ Hazır bir ordu
İDARİ İkta sahipleri aynı zamanda yönetii
MALİ Maaş ödenmez Vergiler toplanır
ASAYİŞ Güvenlik sağlanır
OTORİTE En üira noktaya
devlet ulaşır
EKONOMİK Tarımsal üretmin
devamlılığını sağlar.
İKTA SİSTEMİNDE
TOPRAK
KİRACI Köylü
MÜLKİYET Devletn
ORGANİZATÖR İkta sahibi
Toprağı ekmezse Çif bozan vergisi
Toprak elinden alınır
SELÇUKLU’DA FETRET (1092-1117) Ülke hanedanın ortak malıdır anlayışının yaratğı kaotk dönemdir
SENCER DÖNEMİ (117-1157)
Sultan Sencer taht kavgasını kazansa da iç karışıklıklar devam etmiş, bazı emirler ve atabeyler bağımsızlıklarını ilan ederek devlet zayıfatmıştr.
Sencer, Katvan Savaşı’nda (1141) Moğol kökenli Karahitaylara mağlup oldu Sencer, 1153’te ise Oğuz İsyanı’nda esir düştü. Esareten kurtulan Sencer, 1157’de ölünce Selçuklu Devlet yıkıldı.
Türk veraset sistemi gereği yaşanan taht kavgaları,
Siyasi güçlerini kaybeden Abbasi Halifelerinin Selçuklulara karşı olumsuz faaliyetleri,
Merkezi otoritenin zayıfaması ile atabeylerin ayrılıkçı hareketleri,
Batnilik faaliyetleri,
Gulam Sistemi’nin etkisine tepki gösteren Oğuzların isyanı,
Katvan mağlubiyetnin yaratğı sarsınt,
Haçlı Seferlerinin yaratğı sosyo-ekonomik sarsıntlardır.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NİN YIKILIŞ NEDENLERİ
BÜYÜK SELÇUKLU YIKILDIKTAN
SONRA KURULAN
Anadolu Selçuklu
Suriye Selçuklu
Kirman Selçuklu
Irak Selçuklu
Horasan Selçuklu
Zengiler (Musul atabeyliği)
Börililer (Şam atabeyliği)
İldenizoğulları(Azerbaycan Atabeyliği)
Salgurlular(Fars atabeyliği)
Beg-Teginoğulları(Erbil atabeyliği)
DEVLETLER
ATABEYLİKLER
TOLUNOĞULLARI
(868-905)
İHŞİDLER
(AKŞİTLER) (935-969)
MEMLÜKLER
(KÖLEMENLER) (1250-1517)
MISIRDA KURULAN TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ
EYYUBİLER
(1174-1250)
Bu devletlerde; Halk =Arap Kurucu =Türk Yönetci sınıf =Türk Ordu =Türk Devlet felsefesi =Türk
Baharat yoluna hakimler ekonomik
yönden güçlüler
KURUCU Abbasi valisi Tolunoğlu Ahmet
ÖNEMİ -Mısır/Afrika’da kurulan ilk
Türk devlet -Maristan (Hastahane)
-Sosyal Devlet (Ücretsiz sağlık ve ilaç hizmet)
-Tolunoğlu Ahmet Camii
TOLUNOĞULLARI (868-905)
Mısır-Suriye-Filistn-Lübnan bölgesine hakim.
Abbasiler tarafndan yıkıldı.
KURUCU Abbasi Valisi
Muhammed Bin Togaç
ÖNEMİ -Kutsal topraklara (Hicaz)
hakim olan ilk Türk devlet
İHŞİDLER(AKŞİTLER) (935-969)
Mısır-Filistn-Lübnan ve Hicaz bölgesine hakim.
Fatmiler tarafndan yıkıldı.
Beyaz Güneş anlamında
KURUCU Selahaddin Eyyubi
ÖNEMİ -Selahaddin Eyyubi 1187 Hıtn
Savaşı’nda Haçlıları mağlup ederek Kudüs’ü geri aldı.
EYYUBİLER (1174-1250)
Mısır-Suriye-Filistn-Musul-Hicaz bölgesine hakim.
Memlükler tarafndan yıkıldı.
Haçlılarla mücadele etler
Kudüs Fathi
KURUCU Selahaddin Eyyubi
ÖNEMİ -Selahaddin Eyyubi 1187 Hıtn
Savaşı’nda Haçlıları mağlup ederek Kudüs’ü geri aldı.
EYYUBİLER (1174-1250)
Mısır-Suriye-Filistn-Musul-Hicaz bölgesine hakim.
Memlükler tarafndan yıkıldı.
Haçlılarla mücadele etler
Kudüs Fathi
KURUCU İzzeddin Aybeg
İSLAM ALEMİNİ KORUDULAR
-Haçlılara karşı Mansura (1254) zaferi
-Moğollara karşı Aynı Calud (1260) ve Elbistan (1277)
zaferi
MEMLÜKLER (KÖLEMENLER) (1250-1517)
Mısır-Suriye-Filistn-Hicaz
bölgesine hakim.
Osmanlılar tarafndan
yıkıldı.
VERASET -Her emir (Komutan) sultan olabilir. Taht kavgaları yoğundur
-Moğolların 1258’de yıktğı Abbasi Halifeliğini Mısır’da
koruma altna aldılar. Sultan ve Halife ayrı kişiler
Türk tarihinden farklı olarak birden fazla
hanedan iş başına geldi
Laik devlet yorumu yapılabilir
NOTLAR:Memlük: Efendisinin tasarrufu altında bulunan esir demektir.
KUT ANLAYIŞI ve SALTANATIN olmadığı tek Türk-İslam devletidir.
Fethedilen yerler fetheden komutanındır anlayışı vardı.
Memlükler, Gazneliler ve Selçuklular Halifeyi korudular, Osmanlı ise halifeliği saltanat makamının içerisine almıştır.
DİĞER TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ Harzemşahlar
Cengiz Türk-Moğol İmparatorluğu
Timur İmparatorluğu
Akkoyunlular
Karakoyunlular
Babürler
Safeviler
Kurucu Anuş Tigin
Adını kurulduğu yerden aldı.
B.Selçuklu yıkılınca bağımsız oldu ve B.Selçuklunun mirasçısıyız iddiasında bulundular
Moğolların gönderdiği tcaret kervanını imha ederek Otrar faciasına (1218) neden oldular
Celaleddin Harzemşah zamanında Anadolu Selçuklulara Yassıçemen’de (1230) yenildiler ve yıkıldılar.
HARZEMŞAHLAR (1157-1231)
CENGİZ TÜRK-MOĞOL İMPARATORLUĞU (1196-1227)
Timuçin (Cengiz Han) tarafndan kuruldu.
Tarihin en büyük imparatorluğu
Bütün Türkleri hakimiyetleri altna alarak 3. ve son kez Türk birliğini sağladılar.
DİKKAT! Türk-Moğol diye anılmasının nedeni nüfusun çoğunluğunun Türklerden oluşması ve Uygurlar kanalı ile bürokrasi ve orduda Türk kültürünün etkin olmasıdır.
Cengiz Han ölmeden Türk devlet anlayışına uygun bir şekilde
devlet oğulları arasında paylaştrmış ve devlet parçalanmıştr.
TÜRKLEŞİP İSLAMLAŞTILAR
-Rusların güneye
inmesini engellediler
-Timur İmp.yıkılışa sürükledi
-Abbasileri yıktlar
-Kösedağ Savaşıyla
Anadoluyu istla etler
-Moğol kaldılar -Marco Polo
seyahatnamesinde bu dönemi anlatr
Timur Orta Asya’da Çağatay Hanlığını yıkarak kurdu.
Timur bat Türklüğüne zarar verdi.
Uluğ Bey
Ali Şir Nevai ve Hüseyin Baykara
TİMUR İMPARATORLUĞU (1368-1501)
Altnordayı yıkılışa sevk et. Ruslar güneye indi.
Ankara Savaşıyla Osmanlıyı fetrete sürükledi.
Hükümdar bilim adamı. Astronomi. Semerkant rasathanesi (O.Asya da ilk)
Muhakemetül Lügateyn (Dillerin kıyaslaması). Türkçenin zenginliğini ispatladı
Bayram Hoca tarafndan Erciş merkezli kuruldu.
D. Anadolu ve Azerbaycan ‘da faaliyet gösterdiler.
Azerbaycan’ın Türkleşmesinde etkili oldular.
Akkoyunlu Uzun Hasan tarafndan yıkıldı.
KARAKOYUNLULAR (1375-1468)
Kara Yülük Osman Bey tarafndan kuruldu.
En ünlü hükümdarı Uzun Hasan’dır.
1473 Otlukbeli Savaşı’nda Osmanlıya mağlup olarak yıkılış sürecine girdiler.
Dede Korkut hikayelerini yazılı hale getrdiler
AKKOYUNLULAR (1402-1502)
Kuran-ı Kerim’i ilk kez Türkçeye çevirt.
Timur’un torunlarından Babür Şah tarafndan kuruldu.
Hint tarihinde ilk defa Hindistan siyasi birliğini sağladılar.
İngilizler tarafndan yıkıldı. Tac Mahal Babür Hükümdarı
Şah Cihan tarafndan hanımı Mümtaz hatun için yaptrdığı bir anıt mezardır.
BABÜRLER (1504-1858)
Şah İsmail tarafndan İran’da kurulan bir devletr
Osmanlının doğuda en önemli rakibidir.
İran, Safevilerden sonra da Türk hanedanı olan Afşarlar ve daha sonrada Kaçarlar tarafndan 1925’e kadar yönetlmiştr.
SAFEVİLER (1502-1736)
Temel mücadele nedeni
mezhep (Şii-Sünni) kavgasıdır.
DEVLET YÖNETİMİ
Eski Türk hakimiyet anlayışı aynen devam etmiştr. MEMLÜKLER istsnadır.
Kut anlayışı Veraset Sistemi (Ülke hanedanın ortak malıdır)
Taht kavgası Kısa sürede
yıkılış
Her komutan Sultan olabilir
HÜKÜMDAR
HÜKÜMDAR ÜNVANLARI
Bey Sultan
Padişah
Şah Emir
Hakan
Han
Gazi
DİĞER ÜNVANLAR İlig
Kara Kadir
Arslan Yabgu Tigin Melik
Şahinşah Sultanül Azam Sultanül Alem
Sultanül Mağrib Sultanül Maşrık
HÜKÜMDARLIK
SEMBOLLERİ
Hutbe Otağ
Taht
Alem Sancak
Tuğra Tuğ
Para
Nevbet
Menşur
Hilat (Elbise-Hediye)
Tıraz
(Elbise)
Çetr (Şemsiye)
Asa
(Baston)
Halife onayı
Bando
Bayrak
ATABEYLİK SİSTEMİ
ATABEY (Tecrübeli devlet adamı-Melik Hocası)
MELİK (Selçuklu Prensi) Melik, atabey nezaretnde
eyaletlerde valilik yaparak devlet
yönetmi konusunda tecrübe kazanır
Merkezi otorite zayıfayınca atabeyler bağımsızlıklarını ilan etler
İlk atabey Nizamülmülk
SARAY
Bazı Görevliler
Karahanlılar “Kapu” der
Selçuklular “Bergah/Dergah” der
Hacip Sultan ile hükümet ve halk arasındaki ilişkileri düzenler Emiri Candar Muhafz birliği komutanı Camedar Elbiselerden sorumlu Çaşnigir Yemek işlerinden sorumlu Serhenk Sultanın yolunu açar Kıssadar Dilekçeleri sultana sunar Emiri Hares Sultanın verdiği cezaları uygular Emiri Şikar Sultanın av işlerinden sorumlu
HÜKÜMET Selçukluda devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı
kurula “Divan-ı Saltanat” denirdi.
Sultan olmadığı zamanlar vezir başkanlığında toplanan divan danışma organı niteliğindedir.
Divan aynı zamanda sultan başkanlığında “Divan-ı Mezalim” adını alarak yüksek mahkeme olarak da görev yapardı.
Divanın güvenliğinden “Emir-i Şemşir” sorumludur.
SELÇUKLU KARAHANLILAR GAZNELİLER
Sahibi Divan-ı Devlet Yuğruş Hace-i Buzurg
VEZİR (Sultanın Mutlak Vekili)
Vezirin kendine ait divanı “Divan-ı Vezaret”
DİVAN-I SALTANAT (Selçuklu) SE
LÇUK
LU
DİVAN-I TUĞRA DİVAN-I İSTİFA DİVAN-I İŞRAF DİVAN-I ARZ
Tuğra-i Müstevf Müşrif-i Memalik Emir-i Arz Başkan
Divan-ı Ali (Karahanlılar) Divan-ı Vezaret (Gazneliler)
YAZIŞMA MALİYE TEFTİŞ ASKERİYE
KARA
HAN DİVAN-I TUĞRA DİVAN-I İSTİFA DİVAN-I İŞRAF DİVAN-I ARZ
Tuğra-i Agıcı Müşrif-i Memalik Emir-i Arz Başkan
GAZN
E DİVAN-I RİSALET
DİVAN-I VEKALET DİVAN-I İŞRAF DİVAN-I ARZ
Sahibi Divan Vekil-i Has Müşrif-i Memalik Emir-i Arz Başkan
Divan-ı Mezalim Yüksek mahkeme. İdareciler hakkındaki şikayetleri de karara bağlar. Divan-ı Berid Haberleşme ve isthbarat faaliyetleri Divan-ı Has Sultana ayrılan has arazilerle ilgilenir Divan-ı Evkaf-ı Memalik Vakıfarı denetler
DİVANI SALTANAT DIŞINDA İDAREDE BAZI ÖZEL DİVANLAR
ÜLKE YÖNETİMİ
BAZI GÖREVLİLER
Melik Selçuklu prensi. Eyaletlerde vali olarak görevlendirilir.
Muhtesip Esnaf denetleyen ve belediye işlerinden sorumludur.
Şıhne Askeri validir. Subaşı Şehirlerde güvenlik işlerinden sorumludur.
Amid Şehirlerde idari işlerden sorumludur. Sahib-i Şurta
Eyaletlerin güvenliğinden sorumlu
Amil Şehirlerde mali işlerden sorumludur. Ulak Posta işleri
Kadı Yargıç Dizdar Kale komutanıdır.
Eyalet yapısı
HAS TOPRAK Geliri
hükümdara ve ailesine bırakılan
topraklardır.
İKTA TOPRAK İkta sisteminin
uygulandığı geliri, hizmet karşılığı ve asker yetştrmek
kaydı ile ordu görevlilerine ve
devlet memurlarına bırakılan
topraklardır.
MÜLK TOPRAK Mülkiyetn kişilere
geçtği, kişilerin istediği gibi tasarruf edebildiği topraklardır. Kişilerin evi, evinin önündeki
bahçesi gibi topraklardır. Yine devlet, üstün
hizmetlerde bulunan görevlilerine ödül olarak
toprak verebiliyordu.
Öşrü toprak Müslümanların
Haraci toprak Gayrı Müslimlerin
VAKIF TOPRAK
Geliri sosyal yardım
kurumları için ayrılan
topraklardır.
TOPRAK SİSTEMİ
DİKKAT! Toprağın büyük kısmının mülkiyet devlete aitr. Özel
mülkiyet var, ama gelişmemiştr.
ORDU
HASSA ORDUSU
Sultana bağlı Türk
askerlerinden oluşan atlı birliklerdir.
GULAM ORDUSU
Farklı etnikleden
seçilen sultana
bağlı maaşlı
askerlerdir.
İKTA ORDUSU (Eyalet=Sipahi Ordusu) İkta Sistemi netcesinde
ortaya çıkan ordudur. Tüm ihtyaçları ikta
sahiplerince karşılandığından maaş
almazlar. Tamamen Türklerden oluşan atlı
birliklerdir.
YARDIMCI KUVVETLER
Bağlı Devlet ve Beyliklerden gelen
askerler
Türkmenler (Akıncı ve
gönüllüler)
ORDU
Farklı etniklerin kullanıldığı Gulam sisteminde Selçuklular ağırlıklı İranlı (Fars) çocukları kullanmıştr. Gulamhane’de verilen eğitm sonrasında zeki olanlarının yönetci-komutan yapılmış diğerleriyse asker olarak kullanılmıştr. Bu uygulama ile Fars halkını yönetme dahil ederek devlete olan bağlılıklarını artrma ve merkezi otoriteyi güçlendirme amaçlanmıştr. Bu sistem ile Selçuklularda Farsça ve Fars kültürünün etkisi artacaktr.
Gulam ile yetşen Farslı yönetciler Selçukluda Oğuz Türklerine zulmedecekler, bu da Oğuz isyanına neden olacaktr.
GULAM SİSTEMİ İlk Karahanlılarda
Bistegani denilen maaş alırlar
HUKUK SİSTEMİ
Şeri Hukuk Örf Hukuk Temeli İslam hukukuna dayanır. Kadılar davaları görür Sosyo-ekonomik konular şeri hukuk çerçevesinde çözülürdü.
Yargı kararına itraz durumunda kadılardan oluşan bir kurul durumu görüşür ve karar verirdi.
Temeli Türk töresine gelenek ve göreneklerine dayanır. Askeri ve idari alanlarda uygulanır.
Selçuklularda askeri davlara bakan görevli “Kadı asker” (Kad-i leşker) dir.
Yargı bağımsız
Cemaat Mahkemeleri (Gayrı müslimlerin) Hukuk birliği yok
Kadil Kudat sorumlu
Emiri Dad sorumlu
“Divan-ı Mezalim”
Yüksek Mahkeme.
Aynı zamanda ağır siyasi
suçlara bakt.
SOSYAL HAYAT Türk-İslam devletlerinde toplumsal alanda herhangi bir
sınıfaşma yoktu. Halk yönetenler ve yönetlenler olmak üzere ikiye ayrılırdı. Yönetenler askeri ve sivil idarecilerden; yönetlenler ise
köylüler, şehirliler, göçebeler diye tasnif edilirdi. Bu ayrım tamamen yapılan iş ile ilgili olup, yetenekli kişiler
en üst düzeye kadar yükselebilir veya tam tersi yapılan hataya bağlı olarak tüm yetkisini ve gücünü kaybedebilirdi.
Dikey hareketlilik diye ifade edilen bu durum sınıf ayrımı olmadığının açık göstergesidir.
EKONOMİK HAYAT Ekonomik yaşamda; tarım, demircilik, dokumacılık, el sanatları,
hayvancılık ve tcaret etkindi. Türk-İslam devletleri için tcaret geliştrmek devlet politkası
haline gelmiştr. Özellikle Mısır’da kurulan devletler baharat yolu sayesinde
zenginleşmiştr. Şehirlerde ise ekonomiyi yönlendiren esnaf örgütü Selçuklularda
“Fütüvvet Teşkilat” idi.
Büyük Selçuklunun ilk parasını Tuğrul Bey bastrdı. Devlet hazinesine “Hazine-i Amire”; hükümdar hazinesine ise
“Hazine-i Hassa” denir.
BAZI KAVRAMLAR Dinar Altn para Kapan Aynı cins malın depolandığı yer Dirhem Gümüş para Arasta Tek cins malın satldığı pazar Fels Bakır para Cabi Vergi memuru
DEVLETİN GELİRLERİ
ÖŞÜR Müslüman çifçilerden
1/10 oranında
alınan ürün vergisidir.
HARAÇ Gayr-ı
Müslim çifçiler-den 1/5
oranında alınan ürün
vergisidir.
CİZYE Askerlik yapmadıkları için askerlik çağındaki
Gayr-ı Müslim erkeklerden yıllık
alınan vergidir. Çocuklardan, bayanlardan, ihtyarlardan,
engellilerden, din adamlarından
alınmaz.
AĞNAM Hayvan-
cılık yapanlar-
dan alınan
vergidir.
-Gümrük vergileri
-Maden, tuzla gelirleri
-Ganimetler -Bağlı devlet ve
beyliklerin gönderdikleri
vergiler.
DİL VE EDEBİYAT
KUTADGU BİLİG (Yusuf Has Hacib)
DİVAN-I LÜGAT’İT TÜRK
(Kaşgarlı Mahmut)
DİVAN-I HİKMET (Hoca Ahmet
Yesevi)
ATABET’ÜL HAKAYIK (Edip Ahmet
Yükneki) - “Mutluluk veren bilgi” anlamında
-İlk Türk İslam eseri -Siyasetname
-Uygur alfabesi ve Hakaniye
lehçesiyle yazıldı -Tamgaç Buğra Han’a sunuldu
-İlk Türkçe sözlük -Arapçaya karşı
Türkçenin zenginliği -İlk Türk Dünyası
haritası -Çoğunluğu Arapça
-Abbasi Halifesi Muktedi Bi-
Emrillaha sunuldu
-Türk tasavvuf edebiyatnın ilk
eseri -Dini ve ahlaki öğütler içerir
-Karahanlı Türkçesiyle
yazıldı
- “Hakikatlerin eşiği” anlamında
-Ahlaki öğütler içerir -Uygur alfabesiyle
yazıldı -Karahanlı hükümdarı
Sipehsalar Mehmet Bey’e sunuldu
KARAHANLILAR
ŞEHNAME (Firdevsi)
TARİH-İ YEMİN (Utbi)
-İran-Turan mücadelesini anlatan destan -İranlıları över
-Farsça -Alp Er Tunga, Afrasyab
adıyla geçer -Gazneli Sultan
Mahmut’a sunuldu
-Gurlular, Gürcistan, Harezmşâhlar ve
Afganlılar, Samaniler ve Gazne tarihi hakkında
bilgi içerir. -Gazneli Sultan
Mahmut’a sunuldu
GAZNELİLER
-Devlet yönetmiyle ilgilidir -Farsça
-Sultan Melikşah’a sunuldu
-Fars saray yaşantsının
anlatldığı şiirleridir. -Farsça
SİYASETNAME (Nizamül Mülk)
RUBAİLER (Ömer Hayyam)
DİVANI ENVERİ (Enveri)
SELÇUKLULAR
-Dönemin kasideleriyle en ünlü
şairi Enveri’nin divanıdır.
MUHAKEMETÜL LÜGATEYN
(Ali Şir Nevai)
KANGLI LÜGATI (Muhammed Bin Kays)
KEŞŞAF TEFSİRİ (Mahmut Zemahşeri)
-Türkçe, Arapça, Farsça ve Hintçe
dillerini kıyaslayarak, Türkçenin Farsçadan ve Hintçeden üstün olduğunu ifade et
-Çağatay Türkçesiyle yazıldı
DİĞER BAZI EDEBİ ESERLER Timur İmp.
-Türkçe-Farsça
sözlüktür -Celaleddin
Harzemşah’a sunuldu.
-Kuranı Kerim’in dil
yapısı ve inceliklerini üstünlüklerini ortaya
koyduğu ve islam aleminde büyük şöhret sahibi bir
tefsirdir.
Harzemşahlar Harzemşahlar
MEDRESE
Müderris: Hoca Muid: Müderris yardımcısı Fakih: Medrese rektörü
BİLİM VE DÜŞÜNCE HAYATI Karahanlılar döneminde Semerkant’ta açılan Tamgaç Buğra Han
medresesi modern anlamda Türk-İslam tarihini ilk medresesidir.
Selçukluların ilk medresesi Tuğrul Bey zamanında Nişabur medresesi.
Selçukluların Nizamiye Medresesi ise dönemin en önemli eğitm kurumlarıdır. Burslu eğitm ve idari-akademik
özerklik mevcut idi. Finansman vakıfarca karşılanmakta.
TÜRK-İSLAM İLİM ADAMLARI
Avrupa “Al-Pharablus” der. “Muallimi Sani” (2.Öğretmen) diye anılır.
Aristo ve Yunan düşünürlerini İslam alemine tanıt. İslam aleminde pozitf bilimlerin kurucusu kabul edilir.
İhsaül Ulum (İlimlerin sayımı) kitabında bilimleri ilk kez sınıfandırdı.
Medinet-ül Fazıla (Erdemli şehir) kitabında hükümdarların özelliklerini anlat.
İslam aleminde müzik kitabı yazan ilk bilgin. Çeşitli müzik aletleri yapt.
Uluslararası kuruluştan bahsederek Birleşmiş Milletlerin fkri temelini at
Eğitmde ikna ve yaparak öğrenme modelini savundu.
FARABİ (870-950)
Avrupa “Avicenna” der. “Tıbbın Hükümdarı” diye anılır.
Kitabü’s Şifa (Şifa kitabı) ve El Kanun-u Fit Tıb ( Tıbbın kanunu) uzun yıllar Avrupa da okutuldu
Küçük kan dolaşımını buldu. Ruh hastalıkları için müziği tedavi olarak kullandı.
Felsefe, müzik, botanik, zooloji fzik, astronomi alanlarında da çalışt
İBN-İ SİNA (980-1037)
Gazneli Mahmut “Sarayımın en değerli hazinesi” der.
Astronomi ve fzik alanında çalışt.
Enlem ve boylamı tespit ederek, ekvatorun uzunluğunu hesapladı
Asar’ül Bakiye kitabında Asyalı halklar hakkında bilgi verdi.
Kitab’ül Cevahir kitabında 16 maddenin özgül ağırlığını tespit et.
Kitabüt Telfhim kitabında güneş ve ay tutulmalarını gösterdi.
BİRUNİ (973-1051)
Selçuklular döneminde Kelam alanında çok önemli bir flozofur.
Nizamiye medreselerinde müderrislik yaparak batniliğe karşı önemli çalışmalarda bulundu.
Tehafüt (Tutarsızlık) ve İhya-ül Ulumiddin (Fıkıh kitabı) önemli eserleridir.
GAZALİ (1058-1111)
Avrupa’da “Averreos” diye bilinen arap bilgindir
Endülüs Emevi döneminde İspanya’da yaşadı
Tıp, felsefe ve astronomiyle ilgilendi
Aristo’yu Avrupa’ya tanıt
Aklı inancın önüne geçirmiştr
Gazaliyle fkri çatşma içerisindedir.
Tehafütüt Tehafüt (Tutarsızlığın ttarsızlığı) ünlü eseridir
İBN-İ RÜŞT (1126-1198)
Cebir, Matematk, coğrafya ve astronomi alanında çalışt.
Cebirin temellerini at.
0 (sıfr) rakamını buldu.
Logaritmanın kurucusudur.
Kitabül Cebr vel Mukabele en önemli eseri
HAREZMİ (788-859)
ÖMER HAYYAM Selçuklu Sultanı Melikşah adına yapılan Celali Takvimini hazırladı. Astronomi ve Edebiyat.
ULUĞ BEY Timur’un torunu. Hükümdar bilim adamı. Astronomi. Zic (astronomi cetveli)eseri ünlü.
EL RAZİ Kimya. Sülfrik asidi buldu.
İBNİ TÜRK Cebir alanında çalışt.
ABDULLAH BARANİ Trigonometrinin kurucusu.
CABİR BİN HAYYAM Kimyanın babası.İlk kimya laboratuvarını kurdu
BUHARİ Hadis alimi. Kütüb-i Site ünlü hadis kitabıdır.
Sanat Dalları
Minyatür
Hat
Tezhip
Vitray
Malakari
Seramik
SANAT Derinlik ve perspektfn olmadığı kitaplara yapılan resim.Ustasına;
Nakkaş-Musavver denir
Güzel yazı yazma sanat.Ustasına;
Hatat denir
Kitap kenarlarını süsleme sanat.
Ustasına; Müzehhip denir
Cam süsleme
Alçıyla duvarı kabartp
süsleme.Ustasına; Kalemkar denir
Seramik/Çini süsleme sanat.
İslam dininde resim ve heykel yasak olduğundan özellikle hat ve minyatür sanatlarında faaliyet gösterilecektr.
Sanat Dalları
Oymacılık
Kakmacılık
Telgari
Kündekari
Portal
Fresk
Ahşap oyma sanat
Ahşap, metal üzerine değerli
taş/maden gömme
Altn-Gümüş işçiliği
Ahşap parçaları birbirine geçirip bağlama
Kapı süsleme
Yaş alçıya resim yapma
Mimaride Mekanlar
Külliye Bedesten
Arasta
Kervansaray Ribat
Tabhane
İmarethane
Şifahane Bimarhane Bimaristan
KümbetTürbe
Cami merkezli toplu yapı
AVM (çarşı)
Tek tp mal satan dükkanlar
topluluğu
Konaklama yeri
Konukevi
Aşevi
Hastahane
Türk işi Anıtmezar
MİMARİ
İŞLEVİNE GÖRE MİMARİ
DİNİ MİMARİ
SİVİL MİMARİ ASKERİ MİMARİ
Cami Medrese Türbe Kümbet Külliye Tekke Zaviye
Saray Köşk Darüşşifa-Bimarhane-Bimaristan Kervansaray-Ribat Bedesten-Han-Hamam-Köprü-İmarethane
Kale Sur Burç Kışla
Mimari eserlerde ahşap, alçı, çini, kerpiç, tuğla, taş, mermer, maden yoğun olarak kullanılacaktr.
Süsleme motf olarak ise; geometrik şekiller, yazılar, bitki motferi, hayvan fgürleri, az da olsa insan ve melek fgürleri de kullanılmıştr.
SELÇUKLU MİMARİSİ
Mescidi Cuma (İsfehan)
Nizamiye Medresesi (Bağdat)
İmam Hanef Türbesi
(Bağdat)
KARAHANLI MİMARİSİ
Arap Ata Türbesi
Ayşe Bibi Türbesi
Ribat Melik (ilk Türk ribat)
GAZNE MİMARİSİ
Zafer Kuleleri
Leşker-i Bazar Ulu
Camii
DİĞER ESERLER
Tac Mahal
Agra Kalesi
Tolunoğlu Ahmet Camii
Yesevi Türbesi
Babürler
Babürler
Tolunoğulları
Timur
Slayt 1Slayt 2Slayt 3Slayt 4Slayt 5Slayt 6Slayt 7Slayt 8Slayt 9Slayt 10Slayt 11Slayt 12Slayt 13Slayt 14Slayt 15Slayt 16Slayt 17Slayt 18Slayt 19Slayt 20Slayt 21Slayt 22Slayt 23Slayt 24Slayt 25Slayt 26Slayt 27Slayt 28Slayt 29Slayt 30Slayt 31Slayt 32Slayt 33Slayt 34Slayt 35Slayt 36Slayt 37Slayt 38Slayt 39Slayt 40Slayt 41Slayt 42Slayt 43Slayt 44Slayt 45Slayt 46Slayt 47Slayt 48Slayt 49Slayt 50Slayt 51Slayt 52Slayt 53Slayt 54Slayt 55Slayt 56Slayt 57Slayt 58Slayt 59Slayt 60Slayt 61Slayt 62Slayt 63Slayt 64Slayt 65Slayt 66Slayt 67Slayt 68Slayt 69Slayt 70Slayt 71Slayt 72Slayt 73Slayt 74Slayt 75Slayt 76Slayt 77Slayt 78Slayt 79Slayt 80Slayt 81Slayt 82Slayt 83
Recommended