THM 3423 การจัดการอุทยานแห่งชาติ ... ·...

THM 3423 การจดการอทยานแหงชาตและแหลงทองเทยวทางธรรมชาต อ.ดร.รมภาภค ฤกษวระวฒนา

เนอหาในแตละบท

บทท 1 ความรเบองตน อทยานแหงชาตและแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและหนวยงานทเกยวของสนบสนนในการพฒนาจดการอทยานและแหลงทองเทยวทาง

ธรรมชาต บทท 2 อทยานแหงชาตในประเทศไทย บทท 3 อทยานแหงชาตภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บทท4 อทยานแหงชาตภาคเหนอ บทท 5 อทยานแหงชาตภาคตะวนออกและตะวนตก บทท 6 จรรยาบรรณของผ เกยวของกบการทองเทยวในอทยานแหงชาต บทท 7 การจดการสอความหมายในการทองเทยวเชงธรรมชาต บทท 8 กระบวนการบรหารจดการแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทางทะเลทประสบ

ผลสาเรจ องคประกอบ ในการจดการ นโยบาย

บทท1 ความรเบองตน ความหมายการจดการ

แหลงทองเทยวทางธรรมชาตและอทยาน

แหงชาต

ความหมายของแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและอทยานแหงชาต

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต (Natural Attraction) หมายถง สถานททเปดใชเพอการทองเทยว โดยมทรพยากร

ธรรม ชาตเปนสงดงดดใจใหนกทองเทยวมาเยอน ซง

ทรพยากรธรรมชาตเหลานอาจจะเปนความงดงามตามสภาพ

ธรรมชาต ความ แปลกตาของสภาพธรรมชาต สณฐานท

สาคญทางธรณวทยาและภมศาสตรอนเปนเอกลกษณหรอเปน

สญลกษณ ของทองถน นนๆ สภาพแวดลอมทางธรรมชาตทม

ลกษณะพเศษ (Special Environmental Features) หรอสภาพแวดลอมทมคณคาทาง วชาการกได

แหลงทองเทยวทางธรรมชาตสามารถจาแนกประเภท

ไดเปน 2 ลกษณะ

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต จาแนกตามประเภทของ

แหลงธรรมชาต 1. แหลงทองเทยวทางธรรมชาต จาแนกตามประเภทของแหลง

ธรรมชาต ไดแก ชายหาด (Beach) เกาะ (Island) นาตก

(Waterfall) 4) แหลงนา (Water Resource) หมายถง พร หนอง บง

ทะเลสาบ คลอง ลาธาร และแมนา ถา (Cave) ภเขา (Mountain &

Hill) แกง (Rapid) โปงพรอน (Thermal Spring) ซากดกดาบรรพ

(Fossil) ธรณสณฐานและภมประเทศทมลกษณะพเศษ (Special

Geography and Topography) ตนไมและสตวปาทมลกษณะ

พเศษ (Special Plant and Wildlife)

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต จาแนกตามการจดการ

พนท 2. แหลงทองเทยวทางธรรมชาต จาแนกตามการจดการพนท

ไดแก 1) แหลงธรรมชาตทหนวยงานของรฐเปนผดแลรบผดชอบ ไดแก อทยาน

แหงชาต (National Park) วนอทยาน (Forest Park) เขตรกษาพนธสตว

ปา (Wildlife Sanctuary) เขตหามลาสตวปา (Non-Hunting Area) สวน

พฤกษศาสตร (Botanical Garden) สวนรกขชาต (Arboretum) สวนปา

และพนธไม (Forestry Plantations)

2) แหลงธรรมชาตทเปนพนทสาธารณะประโยชน โดยมองคกร

ปกครองสวนทองถนเปนผดแลรบผดชอบ 3) แหลงธรรมชาตทเอกชนเปนผดแลรบผดชอบ

ออบหลวง ออบหลวงตงอยในเขตการปกครองของตาบลหางดง อาเภอฮอด จงหวด

เชยงใหม โดยอยในพนทรอยตอระหวางอาเภอฮอดและอาเภอจอมทอง เปนพนทคมครองของอทยานแหงชาตออบหลวง กรมปาไม

ออบหลวงมลกษณะเปนชองแคบ หรอหบผาหนทมขนาดเลก ลกและสงชน มทางนาไหลผานตลอดป มลกษณะดงกาแพงผาหนหนาทบแขงแกรงทถกตดขาดออกจากกนเปนชองแคบ ๆ เปดทางใหแมนาแมแจมไหลผานจากดานหนงไปยงอกดานหนงของกาแพงผาหนไดอยางนาพศวง นบเปนปรากฏการณธรรมชาตทางธรณวทยาทดงดดความสนใจของผพบเหน และเปนของหายากไมพบทวไป ออบหลวง ตรงกบคาวา Gorge ซงเปนศพทเฉพาะทางธรณวทยา มความหมายวา หบเขาขนาดเลก ทแคบและลก ประกอบขนดวยผาหนสงชน เกดอยในพนทภเขา มขนาดเลกกวาหบผาชน (Canyon) โดยเฉพาะจะหมายถงบางชวงของหบผาชนทแคบ และมผาหนสงชนกวาสวนอน ๆ

แพะเมองผ

ตงอยทตาบลนาชา ใชเสนทางหลวงสายแพร - นาน ทางหลวงหมายเลข 101 ไป

ประมาณ 12 กโลเมตร แลวแยกขวาเขาไปอก 6 กโลเมตร แพะเมองผอยบนเนอท

ประมาณ 500 ไร เกดจากสภาพภมประเทศซงเปนดน และหนทรายถกกดเซาะตาม

ธรรมชาตเปนรปรางลกษณะตางๆ เชน ดอกเหด หนาผา ดแลวแปลกตา ชอ แพะ

เมองผ นาจะมาจากภาษาพนเมองแพะ แปลวา ปาละเมาะ สวนคาวา เมองผ แปลวา

เงยบเหงา วงเวงอาจเกดจากสภาพภมประเทศทดเรนลบนากลว สถานทแหงน

ประกาศเปนวนอทยานเมอวนท 2 มนาคม 2524

วนอทยานแพะเมองผ มสภาพเปนปาบนเนนเขาเตย ๆ สลบพนทราบ บรเวณรอบ

นอกมความลาดเทของพนทนอย ลกษณะเดนของพนทมชอเรยกวา “ แพะเมองผ ”

เปนพนทลาดเขาสงกวาพนทสวนอน เกดจากการพงทะลายโดยการกดเซาะตาม

ธรรมชาตโดยกระแสนาเปนเวลานานทาใหพนทบางสวนเปนทสงตาสลบกนไปตาม

ธรรมชาต พนทถกกดเซาะตามธรรมชาตทเหนไดชดเจนอยบรเวณสองฝงของขนหวย

หางกนประมาณ 200 เมตร พนทถกกดเซาะตามธรรมชาต มพนทประมาณ 5 ไร

สสานหอยบานแหลมโพธ จงหวดกระบ

ซากไดโนเสารทงท อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน และทภกม

ขาว จงหวดกาฬสนธ

โครงสรางทางธรณวทยา เชน รอยเลอนทเขาพงกน อาวพงงา จ.

พงงา

เสาหนบะซอลต ทเขาหนเหลกไฟ อาเภอวเชยรบร จงหวด

เพชรบรณ และทวด

แสนตง อาเภอเขาสมง จงหวดตราด เปนตน

แหลงทองเทยวประเภทธรรมชาตมลกษณะเฉพาะคอเมอถกทาลายแลวกจะหมดสภาพไปไมสามารถฟนฟคนสสภาพเดมไดโดยงายหรอตองใชเวลานานในการฟนฟใหกลบสสภาพเดม จงตองมการดแลรกษาทรพยากรอยางด ทรพยากรการทองเทยวประเภทนมไดเกดขนเพอการทองเทยว แตเปนการนาการทองเทยวเขาไปผนวก กจกรรมทเกดขนจงเปนกจกรรมทสมพนธใกลชดธรรมชาต เชน เดนปา ศกษาธรรมชาต ดนก แมลง สองสตว เลนนาตก เปนตน มวตถประสงคเพอความเพลดเพลนและนนทนาการในรปแบบทใกลชดธรรมชาต และอาจเสรมกจกรรมเพอการศกษาหาความรเขาไปดวย

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต มความแตกตางจากแหลง

ทองเทยวประเภทอนๆ เนองจากเปนสงทมอยและเกดขนเอง

ตามธรรมชาต มสภาพและการเปลยนแปลงไปไดตาม

กาลเวลา มระบบความสมพนธ ทซบซอนในตวเองดวย

ปจจยตางๆ กน และองคประกอบการเปลยนแปลงทเกดขนอาจ

คอยเปนคอยไปหรออาจรวดเรวมากจนเหนไดชดเจน

แลวแตกรณไป ซงผลจากการใชประโยชนของมนษยอาจทาให

เกดการสญสลายของแหลงธรรมชาตนนได

ความสวยงามของแหลงธรรมชาตทมอยมากมาย เปนจดดงดด

สาคญดานการทองเทยว แตการเปดพนทธรรมชาตเพอเปน

แหลงทองเทยวอยางรเทาไมถงการณหรอขาดการจดการท

ด ทาใหแหลงธรรมชาตหลายแหงเกดความเสอมโทรม

และสงผลกระทบทางลบตอการทองเทยวในทสด ดงนนจง

ตองมการดแลและจดการแหลงทองเทยวใหเหมาะสม

เพอใหเกดความยงยนกบแหลงทองเทยวรวมทงเปนการเพม

รายไดทางการทองเทยวใหกบผ มสวนรวมทางการทองเทยว

ประเดนการอนรกษ

การเปลยนแปลงอณหภม(Climate change) สภาพของปาทเสอมโทรม สงมชวตสายพนธตางๆ ตกอยในภาวะเสยงตอ

การสญพนธ และ การเสอมโทรมของดน เปนตน ประเดน

เหลานลวนแตเปนปจจยทเรงเราใหสาธารณะหนมาให

ความสาคญกบเรองการอนรกษ

ความเปนมาของอทยานแหงชาต เมอป พ.ศ. 2415 ประเทศสหรฐอเมรกาไดเรมการอนรกษแหลง

ธรรมชาตทสวยงามและจดสถานทพกผอนหยอนใจในรปแบบ

ของอทยานแหงชาต โดยไดประกาศให เยลโลสโตน

(YELLOW STONE) เปนอทยานแหงชาตซงเปนทยอมรบกนทวโลก หลกจากนนประเทศตางๆ กนาแบบอยาง

ของการจดอทยานแหงชาตในอเมรกาไปใชในประเทศของตน

ในป พ.ศ. 2504 ไดมพระราชบญญตอทยานแหงชาตประกาศใช

และในป พ.ศ. 2505 รฐบาลไดประกาศใหเขาใหญ เปนอทยาน

แหงชาตแหงแรกของประเทศไทย ใน พ.ศ. 2545 ประเทศไทยม

อทยานทงทางบกและทางทะเลจานวน 102 แหง เนอทรวมพนดน

และพนนาประมาณ 32 ลานไร

ระบบอทยานแหงชาตของประเทศไทย

พนทอนรกษเปนพนทบกและ / หรอ พนททะเลทประกาศจดตง

ขนโดยเฉพาะเพอคมครองและบารงรกษาความหลากหลายทาง

ชวภาพและทรพยากรธรรมชาต รวมทงทรพยากรทางวฒนธรรม

พรอมมระบบการจดการทตงอยบนพนฐานของกฎหมายหรอ

วธการอนใดทมประสทธภาพ อทยานแหงชาต(National Park) วนอทยาน (Forest Park)

อทยานแหงชาต(National Park) อทยานแหงชาตจะประกอบดวยพนทขนาดใหญ ( ไมตากวา 10

ตารางกโลเมตรหรอ 6,250 ไร) และมความหลากหลายทาง

ธรรมชาต เชน เปนเทอกเขา ทองทง เกาะแกง ชายหาดทอง

ทะเล แนวปะกางรง ถา นาตก หบเหว หรอหนผา ทม

ลกษณะแปลกตาอนเกดจากปรากฏการณธรรมชาตหรอมพช

สตว ประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม และควรคาแกการอนรกษ

ใหเปนมรดกตกทอดสบตอไป มการบรหารจดการอทยานโดย

หนวยงานรฐบาล

วนอทยาน (Forest Park) มพนทขนาดเลกกวาอทยานแหงชาต ททางราชการสงวนไวเพอ

รกษาพนทปาไมหรอพนททมธรรมชาตคอนขางแปลกและหา

ยากหรอมลกษณะเดนหรอมทวทศนสวยงาม รมรนและพฒนา

ใหเปนแหลงทองเทยวหรอไวใหประชาชนไดมสถานทไวผอน

คลายความเครงเครยด นอกจากนยงใชเปนแหลงศกษาหา

ความรทางธรรมชาต

หนวยงานทเกยวของสนบสนนในการพฒนา

จดการอทยานและแหลงทองเทยวทางธรรมชาต ปาเพอการอนรกษ หมายถง ปาทรฐกาหนดไวเพอการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนไดแก ดน นา ปาไม พนธ

พช และพนธสตว เขตรกษาพนธสตวปา (wildlife sanctuary)หมายถงพนทๆ

กาหนดโดยพระราชกฤษฎกาและประกาศในราชกจจานเบกษา

ใหเปน พนทคมครองตามตามพระราชบญญตสงวนและ

คมครองสตวปาแหงชาต เพอใหเปนทอยอาศยของสตวปาโดย

ปลอดภย เปนการรกษาไวซงพนธสตวปาและขยายจานวนสตว

ปา

เขตหามลาสตวปา คอ บรเวณสถานททใชในราชการ หรอเพอใช

สาธารณประโยชน หรอประชาชนใชรวมกน รฐมนตรวาการ

กระทรวงเกษตรและสหกรณโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต จะกาหนดให

เปนเขตหามลาสตวปาชนดหรอประเภทใดกได ปาชายเลนเขตอนรกษ คอ พนทปาชายเลนทหามมใหมการ

เปลยนแปลงใดๆ นอกจากปลอยใหเปนธรรมชาต เพอรกษาไว

สภาพและระบบนเวศ

พนทลมนาชนท 1 คอพนทลมนาทควรสงวนไว หามมใหมการอนญาตใชพนท ปจจบนมพนทลมนาทประกาศโดยคณะรฐมนตร อย 17 ลมนา ไดแก ลมนาปง ลมนาวง ลมนายม ลมนามล ลมนาช ลมนาภาคตะวนออก(3 ลมนา) และลมนาภาคใต(8 ลมนา)

สวนพฤกษศาสตร คอ สถานทรวบรวมพนธพชทงสดและแหงและแสดงถนกาเนดของพนธพช เพอเปนแหลงศกษาทางพฤกษศาสตร ศกษาลกษณะความแตกตางของชนดพนธ สภาพทางสรรวทยา การเจรญเตบโต การแพรพนธ การอนรกษ การขยายพนธของพนธไมหายาก

สวนรกขชาต คอ แหลงรวบรวมพนธไมของทองถนทมคาทางเศรษฐกจ โดยจดปลกใหมความสวยงาม เพอเปนทศกษาดาน

พนธไมสาหรบประชาชน และเปนทพกผอนหยอนใจไดดวย

วตถประสงคการจดตงอทยานแหงชาต

เพออนรกษธรรมชาต คอ ตองการอนรกษทรพยากรในพนทใหคง

อยในสภาพเดมตลอดไปหรอเปลยนแปลงไปตามธรรมชาต

เพอการทองเทยวพกผอนหยอนใจ

เพอเปนแหลงในดานการศกษา คนควา วจย

คณคาของอทยานแหงชาต เปนพนทซงพชและสตวปาทกชนดจะไดรบการคมครองภายใต

กฎหมายทมความเขมงวด มบทลงโทษรนแรง

เปนระบบนเวศตวอยาง อทยานแหงชาตเปนพนทมลกษณะเดน

เฉพาะตว

เปนสถานททองเทยวพกผอนหยอนใจสาหรบผ นยมบรรยากาศ

ทามกลางธรรมชาต

เปนแหลงตนนาลาธารชวยหลอเลยงเกษตรกรรมในพนท

ใกลเคยง

พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 1. หามยดถอหรอครอบครองทดนรวมตลอดถงกอสราง แผวถางหรอเผาปา 2. หามเกบหา นาออกไป ทาดวยประการใดๆ ใหเปนอนตรายหรอทาใหเสอมสภาพซงไม ยางไม นามนยาง นามนสน แร หรอทรพยากรธรรมชาตอน 3. หามนาสตวออกไป หรอทาดวยประการใดๆ ใหเปนอนตรายแกสตว 4. หามทาดวยประการใดๆ ใหเปนอนตรายหรอทาใหเสอมสภาพแกดน หน กรวดหรอทราย 5. หามเปลยนแปลงทางนาหรอทาใหนาในลานา ลาหวย หนอง บง ทวมทนหรอเหอดแหง (ม19 ขอ ตามรายเอยดในเอกสาร)

กจกรรมทายบท ใหนกศกษาแบงกลมและรวมแสดงความคดเหนถงความสาคญ

ของอทยานแหงชาต

นาเสนอกรณตวอยางแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและอทยาน

แหงชาตทนาสนใจและเปนทนยมของนกทองเทยว วเคราะหถง

คณคาของแหลงทองเทยวนน