StanikapalanaAditionNovember2013BW FSr · StanikapalanaAditionNovember2013BW FSr ... k

$wüj·T dü÷∫ø£

Á>±MTD $ø±dü e÷dü|üÁ‹ø£

dü+|ü⁄{Ï: 5 dü+∫ø£: 10

qe+ãsY, 2013

m&ç≥sY

õ.&ç. Á|æj·T<ä]Ùì ◊.@.mdt.

&Ó’¬sø£ºsY, nbÕsY¶

m&ç{À]j·T Ÿ uÀs¡T¶

&Üˆˆ dæ. Hê>∑sêE

ôV≤#Y. ≈£Lsêàsêe⁄

&Üˆˆ ¬ø. Ädüj·T´

m. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄

á dü+∫ø£ À s¡#·sTT‘·\T

yÓ*ãT∫Ãq n_ÛÁbÕj·÷\T ‘·|üŒìdü]>±

Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ >±ì nbÕsY¶øÏ >±ì #Ó+~q$>±

uÛ≤$+#·qø£ÿs¡˝Ò<äT.

ø±HÓ‡|tº, bÕ¢ì+>¥,

m&ç{Ï+>¥, &çC…’ì+>¥

ôd+≥sY |òüsY MT&çj·÷ |ü_¢πøwüHé‡, nbÕsY¶

ø±ø˘‡≥Hé Ä|òtôd{Ÿ Åô|’y˚{Ÿ *$Tf…&é

ôV’≤<äsêu≤<é

Á|ü#·Ts¡D

m.m+.ÄsY. ` nbÕsY¶

sêCÒ+Á<äq>∑sY

ôV’≤<äsêu≤<é 500 030

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ, Ç+&çj·÷

bò Hé : 040`24018656

bòÕ´ø‡ : 040`24017005

E-mail : editorsthanikapalana@gmail.com

Website: www.apard.gov.in

dü+bÕ<äø°j·T+ ....................................................................................................... 2

|ü+#êj·Tr düs¡Œ+#·T\, düuÛÑT´\ •ø£åDqT H=düπ> •ø£å≈£î\≈£î nbÕs¡T¶ À Åf…Æì+>¥ ................ 3

Á>±MTD≤_Ûeè~Δ XÊK Á|æì‡|ü Ÿ ø±s¡ <ä]Ù>± l πseT+&é |””sƒ¡sY ◊.m.mdt. ......................... 4

düeTdü \ìï+{Ïø° ‘·>∑T |ü]cÕÿs¡+ ............................................................................ 5

m.m+.ÄsY. ` nbÕsY¶ &Ó’¬sø£ºsY>± õ.&ç. Á|æj·T<ä]Ùì, ◊@mdt |ü<äM u≤<Ûä ‘·\ d”«ø£s¡D ......... 6

n+<ä]øÏ b˛wüø±Vü‰s¡+ n+<˚ ≤ #·÷&Ü* ................................................................... 6

u≤\ ø±]à≈£î\ (ìùw<Ûä+, ìj·T+Á‘·D) #·≥º+ ` 1986 ................................................ 7

kÕe÷õø£ Ä]úø£, ≈£î\ >∑Dq eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê Á|ü#·Ts¡Dô|’ dü+<˚X¯+ ........................ 10

kÕúìø£ dü+düú\T ` eqs¡T\T, ì<ÛäT\T düeT≈£Ls¡TÃø√e&É+ m˝≤ ? ................................... 11

e÷qe <Ûäs¡à+ ` $\Te\T uÀ<Ûäq˝À #˚sêÃ* ............................................................. 14

Oe÷|ü⁄s¡+ Á>±eT |ü+#êj·Tr eTs√kÕ] @ø£Á^e+ ................................................... 15

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡¢ Ä<Ûä«s¡ +˝À eT<ä bÕq ìùw<Ûä+ ø=s¡≈£î sê´© .......................... 16

Á>±eT düuÛÑ >∑T]+∫ ø=ìï eTTK´ $wüj·÷\T ............................................................. 17

Á>±MTDe´edüú À q÷‘·q X¯ø£+ ............................................................................... 18

|ü\Tπø ã+>±s¡+ ................................................................................................. 20

uÛ≤s¡rj·T <ës¡Ùì≈£î&ÉT kÕ«$T $y˚ø±q+<ä ............................................................... 21

|ü+~] r>∑ ≈£Ls¡>±j·T\T ô|+#·≥+ ¬s’‘·T\≈£î ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£+ .................................... 23

Á>±eT |ü+#êj·Tr Ä<ëj·T eqs¡T\qT ô|+|ü⁄≈£î Á|üj·T‹ï+#ê* ................................. 25

Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î n~Ûø±s¡T\T nbÕs¡T¶ dü+<äs¡Ùq ........................................................ 26

Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ uÛ≤s¡rj·T Hê>∑]ø£‘· b˛ø£&É\T, ≈£î≥T+ã e´edüúô|’ yê{Ï Á|üuÛ≤e+ .... 27

Á>±MTD #Ó’‘·Hê´ìøÏ yês¡<ÛäT\T _mHé$\T ................................................................ 29

ÁbÕC…≈£îº nq+‘·ô|’ düMTø£å ...................................................................................... 30

ôd’øÏ\T Á|üj·÷D≤ìøÏ |ü⁄qsêVü‰«q+ .......................................................................... 31

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡¢ n|üPs¡« $»j·÷\T .......................................................... 32

»eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüA $\ø£åD e´øÏÔ‘·«+ .................................................................... 34

$»j·Te+‘·yÓTÆq ‘ê+&Ü ø£<∏ä ............................................................................... 35

e] |ü+≥ nq+‘·s¡+ yÓTs¡ø£ |ü+≥\ kÕ>∑T |ü<äΔ‘·T\T ............................................... 36

uÛ≤s¡rj·T Á>±e÷\˝À ø±\Twü ìj·T+Á‘·D .............................................................. 39

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ À uÛÑ÷dü+düÿs¡D\T ` l mdt.ÄsY. X¯+ø£s¡Hé, ◊.m.mdt.(]) ........................... 41

|ü+#êsTTr sêCŸ e´edüú À s¡÷s¡ Ÿ ø£eT÷´ìπøwüHé‡ eP´Vü≤+ ...................................... 46

m\¢qè|ü⁄\T >=\Te ms¡T>∑y˚ u≤kÕ&ç... .................................................................... 48

düs¡Œ+#Y\ n~Ûø±sê\T, u≤<Ûä ‘·\T .......................................................................... 50

>±+BÛ{À|” >∑es¡ïsY á&ÉTŒ>∑+{Ï sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ ..................................................... 53

πs_dt ìyês¡D ` C≤Á>∑‘·Ô\T ................................................................................... 55

e÷qe $\Te\qT bÕ{Ïdü÷Ô Á>±eT Á|ü»\qT Ä<äTø=qe …qì |æ\T|ü⁄ .......................... 57

Á>±eT kÂuÛ≤>∑ + ø√dü+ _mHé$\ ø£èwæ .................................................................... 58

dü>∑≥T eTìwæ ø£\ ø±yê* ªeTs¡T>∑T <=&ç¶μ ................................................................ 59

uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\T, |ü<äΔ‘·T\T, |òü*‘ê\ $X‚¢wüD .......................................................... 60

kÕúìø£ dü+düú\˝À Ä]úø£ Áø£eT•ø£åD bÕ{Ï+#ê*! ........................................................ 63

äø°j

·T+..

kÕ+πø‹ø±_Ûeè~ΔøÏ |ü+&ç{Ÿ HÓÁVüA #·÷|æq e÷s¡Z+

( õ.&ç. Á|æj·T<ä]Ùì )

@ <X uÛÑ$wü ‘Ó’ÔHê u≤\u≤*ø£\qT dü]jÓÆTq Ø‹˝À r]Ã~<äT›≥ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç O+≥T+~. n+<äTπø #ê#ê HÓÁVüA>±

ù|s¡T bı+~q eTq yÓTT<ä{Ï Á|ü<Ûëì »eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüA M] uÛÑ$wü ‘·TÔ≈£î ‘·–q u≤≥ yXÊs¡T. $<ë´s¡Tú\qT uÛ≤$ uÛ≤s¡‘·

bÂs¡T\T>± r]Ã~<›+<äT≈£î ø±e\dæq eè‹Ô $<ë´ dü+düú\qT, bÕsƒ¡XÊ\\qT bÕ]ÁXÊ$Tø£ dü+düú\qT kÕú|æ+∫ sêuÀjT

‘·sê\≈£î e÷s¡Z <äs¡Ù≈£î&Éj·÷´s¡T. Äj·Tq #dæq mH√ï |üqT\T u≤$ uÛ≤s¡‘· bÂs¡T\qT ~<äT›≥˝À eTT+<äTHêïsTT. eTTK´+>±

XÊg kÕ+πø‹ø£ s¡+>∑ n_Ûeè~ΔøÏ |ü+&ç‘Y HÓÁVüA #dæq ùde\T mq Òì$. n+<äT˝À øöì‡ Ÿ |òüsY ôd’+{Ï|òæø ØôdsYÃqT kÕú|æ+∫

$$<Ûä s¡+>±\˝À |ü]XÀ<Ûäq\T »s¡T|ü⁄≥≈£î ;C≤\T Hê{≤s¡T. C…ì{Ïø Ç+»˙]+>¥, e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûäq≈£î Ç+&çj·THé

øöì‡ Ÿ Ä|òt nÁ–ø£\ÃsY ØôdsYÃqT kÕΔ|æ+∫ ÄVü‰sê_Ûeè~Δ À |ü]XÀ<Ûäq\T »]|æ n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\T bı+~ ÄVü‰s¡ s¡+>∑+˝À

dü«j·T+ b˛wüø£+>± r]Ã ~<›+<äT≈£î |ü⁄Hê~ ykÕs¡T »eVü‰sY ˝≤ Ÿ HÓÁVüA.

n< Ø‹˝À uÛ≤s¡‘· <X+ s¡ø£åD s¡+>±ìï $düÔ]+|ü#ùd+<äT≈£î Ä s¡+>∑+˝À ô|≈£îÿ |ü]XÀ<ÛäHê dü+düú\qT HÓ\ø=˝≤Œs¡T.

H&ÉT uÛ≤s¡‘Y≈£î nDT s¡+>∑+˝À eT÷&√ kÕúq+ bı+<+<äT≈£î HÓÁVüA u≤≥ ykÕs¡T. nDTÇ+<Ûäq O‘·Œ‹Ô À eTT+<äTHêï+.

eTT+u≤sTT˝À ø£\Œø£ÿ+ nDT ]j·÷ø£ºsY, sê»kÕÔHé nDT Ç+<Ûäq |üØø£å πø+Á<ä+ yÓTT<ä …’q nDT dü+düú\qT HÓ\ø=*Œ Á|ü|ü+#·

nDTXøÏÔ |ü≥+˝À kÕúHêìï dü+bÕ~+#ê+. nDT $<äT´‘Y s¡+>∑+˝À eTq≈£îqï $<äT´‘Y ø=s¡‘·qT rs¡TÃø=H |üì #j·T&É+

»s¡T>∑T‘√+~. eTs√ <äXÊu≤Δ+˝À |üP]Ô kÕΔsTT nDT $<äT´‘Y Ç+<Ûäq+ ‘·j·÷s¡T#dæø=H <X+>± eTT+<äT≈£î kÕ>∑>∑\+.

|ü+&ç‘Y HÓÁVüA Ä˝À#·q\‘√ uÛ≤s¡‘YqT Oqï‘·yÓTÆq <X+>± >∑T]Ô+|ü⁄ ‘Ó#êÃs¡T. nDT Ç+<Ûäq XøÏÔì πøe\+ XÊ+‹j·TT‘·

ø±s¡ Áø£e÷\ø° O|üjÓ÷–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+<äì Á|üø£{Ï+#ês¡T. Ä $<Ûä+>± 1974 yT 24 ‘Bq uÛ≤s¡‘·<X+ nDT XøÏÔì

XÊ+‹j·TT‘·+>± O|üjÓ÷–+# ~X˝À q&ÉTdüTÔHêïeTì Á|ü|ü+#· <XÊ\≈£î ‘Ó*j·T|üs¡∫+~. <ëì‘√ eTq <X+ XÊ+‹

ø±eTTø£ <X+>± ù|s¡T >∑&ç+∫+~. H&ÉT eTq≈£î ø±e\dæq nDT Ç+<Ûäq eqs¡T\qT yT|òü÷\j·T, Äs¡TD≤#· ŸÁ|ü<XŸ\˝À

ø£qT>=q&É+ »]–+~. eTÁ<ëdüT˝À eT÷&√ nDT $<äT´‘Y ùdºwüHé O|üjÓ÷>∑+˝ÀøÏ eùdÔ eTq $<äT´‘Y ø=s¡‘· rs¡T‘·T+~.

uÛ≤s¡‘Y ÄVü‰s¡ s¡+>∑+˝À dü«j·T+ düeTè~Δì kÕ~Û+#·Tø=H+<äT≈£î HÓÁVüA ydæq u≤≥˝À |üj·Tì+∫ H&ÉT |òü*‘ê\qT

kÕ~Û+#·T‘√+~. n+<äTπø Äj·Tq uÛ≤s¡‘· <X ìsêà‘·>± Á|üdæ~›>±+#ês¡T. Äj·Tq <ä÷s¡<äèwæº e\¢ H&ÉT <XÊìï Á|ü|ü+#·

<XÊ\˝À Oqï‘·yÓTÆq dæú‹˝À ì\u…≥Tºø√e&É+ »]–+~. u≤\ u≤*ø£\≈£î XÊg s¡+>±˝À n_Ûs¡T∫ì ø£*–+#+<äT≈£î |ü\T

$<Ûë …’q #·s¡ \qT ¬>’ø=q&É+ »]–+~. ◊.◊.{°.\qT $X«$<ë´\j·T\ Á>±+{Ÿ‡ dü+|òüT+qT kÕú|æ+∫ Oqï‘· $<ä ≈£î, kÕø£ås¡

uÛ≤s¡‹ì kÕú|æ+#·T≈£îì ÁøÏ+~ kÕúsTT˝À nø£åsêdü‘· qT ô|+#·T≥≈£î, 1986˝À $<ë´ $<Ûëq+qT s¡÷bı+~#·Tø=ì $<ë´s¡TΔ\qT

Á|ü>∑‹ |ü<Ûä+˝À q&ÉT|ü⁄≥≈£î Á|ü|ü+#·+˝ÀH n‹ ô|<ä› <X+>± e÷qe eqs¡T\+<äT dæÿ Ÿ¶ yTHé |üesYqT n+~+#·T≥≈£î

HÓÁVüQ jÓTTø£ÿ <ä÷s¡ <äèwæº‘√ ne˝+_+∫q $<ë´ $<Ûëq+ ø±s¡DeTì #Ó|üŒe#·TÃqT.

»eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüA uÛ≤s¡‘· <X $<X $<Ûëq+˝À n©q $<Ûëq+qT n\+_+∫ Á|ü#·Ã¤qïj·TT<ëΔìøÏ, ≈£L≥$T sê»ø°j·÷\≈£î

<ä÷s¡eTT>± O+&ç n≥T nyÓT]ø± Ç≥T k˛$j·T{Ÿ s¡cÕ´\ eT<Ûä düe÷q <ä÷s¡+‘√ yÓT\T>∑T‘·÷ ‘·èrj·T Á|ü|ü+#·

<XÊ\˝À uÛ≤s¡‘YqT nÁ>∑>±$T>± ì\u…{≤ºs¡T. uÛ≤s¡‘· <X Á|ü‹wüº ô|]π>$<Ûä+>± #·T≥Tº |üø£ÿ\ <XÊ\‘√ dü+ã+<Ûë\qT |ü{Ïwüº

|üs¡T#·Tø=ì <äøÏåD≤dæj·÷ <XÊ\˝À uÛ≤s¡‘Y Á|üeTTK kÕúq+ ø£*– O+~. kÕsYÿ <XÊ\ n_Ûeè~ΔøÏ mπøÃ+CŸ ø±s¡ Áø£e÷\qT

ìs¡«Væ≤düTÔ+~.

m.m+.ÄsY nbÕs¡T¶ q÷‘·q+>± mqTïø=qã&çq |ü+#êj·Tr

düs¡Œ+#·T\≈£î, yês¡T¶ yÓT+ãs¡¢≈£î sêh yê´|üÔ+>± •ø£åDìdüTÔ+~.

Ç+‘·es¡≈£î 9 õ˝≤¢˝Àì düs¡Œ+#·T\≈£î •ø£åD eTT–dæ+~. Ç|ü&ÉT

$T>∑‘ê Á>±eT düs¡Œ+#·T\≈£î, yÓT+ãs¡¢≈£î •ø£åDì#Ã õ˝≤¢ øöì‡fi¯ófl

düuÛ ÑT´\≈£î, MOTs, TOTs ≈£î nbÕs¡T¶˝À ˇø£ s√E •ø£åDqT

|ü+#êj·Tr XÊK eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù l $. Hê–¬s&ç¶, ◊@mdt

ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Äj·Tq á dü+<äs¡“¤+>± e÷{≤¢&ÉT‘·÷ e÷]q

|ü]dæú‘·T\≈£î nqT>∑TD+>± düs¡Œ+#·T\ u≤<Ûä ‘·\qT, n~Ûø±sê\qT

>∑÷]Ã yê]øÏ ≈£åîDí+>± ‘Ó*j·TCÒj·÷\Hêïs¡T. bÕ¢>¥wæ|t ø±s¡ Áø£e÷\

neT\T˝À düs¡Œ+#·T\ bÕÁ‘· Á|ü<ÛëqyÓTÆq~ ø£qTø£ Ä ø±s¡ Áø£e÷\qT

>∑÷]Ã neT\T, Ä]úø£ n+XÊ\qT >∑÷]Ã düs¡Œ+#·T\T, yês¡T¶ yÓT+ãs¡¢≈£î

•ø£åD Çe«&É+ <ë«sê yê{Ïì düeTs¡úe+‘·+>± neT\T #ùd+<äT≈£î

düeTs¡ú≈£î\T>± r]Ã ~<ë›*‡q u≤<Ûä ‘· sêh Á|üuÛÑT‘·«+ MT<ä O+<äì

n+<äT≈£î nqT>∑TD+>± nbÕs¡T¶ •ø£åD≤ ôw&É÷¶ \T‡, e÷&É÷‡\T‡qT

‘·j·÷s¡T #˚dæ+<äì yê{Ïì õ˝≤¢ •ø£åD≤ øöì‡fi¯ófl yê{Ïô|’ ÁX¯<ä›

rdüTø=ì yê]øÏ •ø£åD ì∫Ã düeTs¡ú‘·qT, bÕs¡<äs¡Ùø£‘·qT ô|+#ê\ì

nHêïs¡T.

ø£MTwüqsY |ü+#êj·TrsêCŸ l &ç. Á|ükÕ<é ◊@mdt e÷{≤¢&ÉT‘·÷.

á •ø£åD ¬sdæ&Óì¸j·T Ÿ>± eT+∫ Á|ü<˚X¯+˝À @sêŒ≥T #˚dæ n+<ä]øÏ

|ü<ä ›‹ Á|üø±s¡+ •ø£ åD Ç∫Ã bÕ¢>¥wæ|t ø±s¡´Áø£e÷\qT >∑÷]Ã

$e]+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T. •ø£åD düeTs¡Δe+‘·+>± r]Ã~<ä›e˝…qì

n+<äT≈£î ‘·–q ã&Ó®{ŸqT |ü+#êsTTr XÊK uÛÑ]+#·T‘·T+<äì #ÓbÕŒs¡T.

á ø±s¡ Áø£eT+≈£î dæ&ç|æ@ ôd+≥sY ôV≤&é &Üø£ºsY ÄsY. dü÷s¡ Hêsêj·TD

¬s&ç¶ n<Ûä ø£å‘·q eVæ≤+∫ MOTs eT]j·TT @ $<Ûä+>± õ˝≤¢ |ü]wü‘Y,

eT+&É\ |ü]wü‘Y\T düeTq«j·T+‘√ |ü+#êj·Tr düs¡Œ+#·T\T

|üì#j·TT $<Ûä+>± r]Ã~<ä›e …qì $e]+#ês¡T. á ø±s¡ Áø£eT+˝À

õ˝≤¢ •ø£åD≤ øöì‡˝Ÿ düuÛÑT´\T, Ç{Ïdæ yês¡T, nbÕs¡T¶ &ç{Ïm+\T

bÕ˝§ZHêïs¡T.

` dæm+|æ

|ü+#êj·Tr düs¡Œ+#·T\, düuÛÑT´\

•ø£åDqT H=düπ> •ø£å≈£î\≈£î nbÕs¡T¶ À Åf…Æì+>¥

|ü+#êj·Tr düs¡Œ+#·T\, düuÛÑT´\

•ø£åDqT H=düπ> •ø£å≈£î\≈£î nbÕs¡T¶ À Åf…Æì+>¥

qe+ãsY, 2013 kÕúìø£ bÕ\q 3

Á>±Á>± MTD≤_Ûeè~ Δø Ï d üs ¡ Œ+#·T\T q& ÉT+ø £≥T ºø=ì | üì MTD≤_Ûeè~ Δø Ï d üs ¡ Œ+#·T\T q& ÉT+ø £≥T ºø=ì | üì

# ˚j·Te\dæq nedüs ¡+ ™+<äì nbÕs ¡ T ¶ & Ó ’ ¬sø £ ºs Y »qs ¡˝ Ÿ # ˚j·Te\dæq nedüs ¡+ ™+<äì nbÕs ¡ T ¶ & Ó ’ ¬sø £ ºs Y »qs ¡˝ Ÿ

l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[ ◊.m.mdt (]f…ÆsY¶) nHêïs¡T. Á>±eT+ düs¡Œ+#·T\ #‘·T˝À¢ l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[ ◊.m.mdt (]f…ÆsY¶) nHêïs¡T. Á>±eT+ düs¡Œ+#·T\ #‘·T˝À¢

™qï+<äTq yês¡T ÁX¯<äΔ eVæ≤+∫ Á>±eT düeTdü´\qT >∑T]Ô+∫ yê{Ïì |ü]™qï+<äTq yês¡T ÁX¯<äΔ eVæ≤+∫ Á>±eT düeTdü´\qT >∑T]Ô+∫ yê{Ïì |ü]

wüÿ]+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T.wüÿ]+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T.

nìï Á>±e÷\≈£î ˇπø düeTdü´\T+&Éeì yê] yê] düeTdü´\

qT ã{Ïº |üqT\T #˚j·÷\ì, eTTK´+>± πswüHé düø±\+˝À n+<˚≥T¢

#·÷&É&É+, ô|q¸HéqT ‘·–q düeTj·T+˝À n+<˚˝≤ #·÷&Ü\Hêïs¡T.

l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[ eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢ ã+&ÉMT<ä |ü*¢ eTVæ≤fi¯

ÁbÕ+>∑D+˝À mm+ÄsY-nbÕsY¶ Ä<Ûä«s¡´+˝À ìs¡«Væ≤+#·ã&ÉT‘·Tqï

düs¡Œ+#·T\ •ø£åD eTT–+|ü⁄ düe÷y˚X¯+˝À eTTK´n‹~∏>± bÕ˝§Zì

Á|üdü+–+#ês¡T.

>±Áe÷_Ûeè~ΔøÏ >±Áe÷_Ûeè~ΔøÏ

ø£èwæ #˚j·÷*ø£èwæ #˚j·÷*

m+‘√ qeTàø£+‘√ Á|ü»\T MT ô|’q ™+∫q |üìì u≤<Ûä´‘·‘√

|üP]Ô #˚dæ yÓT|æŒ+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T. Á>±e÷\˝Àì düeTdü´\qT

düs¡Œ+#·T\T ø±˝≤qT>∑TD+>± düπs« #˚sTT+#·&É+ yê{Ïì rs¡Ã&ÜìøÏ

#·s¡´\qT rdüTø√e\dæq nedüs¡+ H˚{ÏøÏ ™+<äHêïs¡T. eTTK´+>±

Á>±eT |ü]dæú‘·T\T ns¡ú+ #˚düTø=ì neT\T #˚dæqf…Æ¢¢‘˚ ‘·–q |òü*‘ê\T

bı+<äe#·ÃHêïs¡T. Á>±eT+˝À eT+∫˙{Ï düeTdü´, s√&ÉT¢, bÕ]X¯ó<äΔ´+,

M~Û˝…’≥T¢, ‘·~‘·s¡ düeTdü´\T m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT |ü]wüÿ]+#ê\Hêïs¡T.

me]øÏ yês¡T ‘·eT ‘·eT Á>±e÷\qT Ä<äs¡Ù+>± r]Ã~<äT›ø√yê\Hêïs¡T.

e+<ä XÊ‘·+ nø£åsêdü´‘·, |üqT\T ‘·~‘·s¡ $wüj·÷˝À¢ |ü⁄s√>∑‹

kÕ~Û+∫q|ü& Á>±e÷ìøÏ eT+∫ ù|s¡T edüTÔ+<äHêïs¡T. $<äT´‘Y ø√‘·\T

ô|s¡T>∑T‘·Tqï+<äTq 2015˝À>± Á|ü‹ Á>±eT+˝À »qπs≥s¡¢qT @sêŒ≥T

#˚düTø√yê\ì dü÷∫+#ês¡T. Á>±e÷˝À¢ yê≥sY {≤´+≈£î\qT ‘·s¡T#·÷

X¯óÁuÛÑ+ #˚j·÷\Hêïs¡T. - dæ.m+.|æ.

kÕúìø£ bÕ\q qe+ãsY 2013 4

l ÄsY.C…. πseT+&é |”sƒ¡sY, ◊@mdt., Á>±MTD≤_Ûeè~Δ XÊK eTTK´

ø±s¡´<ä]Ù>± |ü<ä$ u≤<ä´‘·\T d”«ø£]+#ês¡T (24.10.2013)

l ÄsY. C…. πseT+&é |ò”sƒ¡sY, ◊@mdt Ç+‘·≈£î eTT+<äT Á|æì‡|ü Ÿ ôdÁø£≥Ø

k˛wü Ÿ yÓ ÒŒs¡T XÊK˝À |üì#dæ <X+˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï kÕ]>± mdt.

dæ. / mdt.{°. \≈£î düuŸ`bÕ¢Hé qT ‘·j·÷s¡T #˚j·TT≥˝À m+‘√ ÁX¯<äΔ

ø£q|ü]∫ n+<ä] Á|üX¯+dü\T bı+<ës¡T.

ø£MTwüqsY, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ s¡yêD≤ XÊK, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ≥÷]»+

ø±s¡´<ä]Ù>± $$<Ûä ¨<ë\˝À |üì #˚dæ Äj·÷ XÊK\ n_Ûeè~ΔøÏ

ø£èwæ #˚XÊs¡T.

>±ÁMTD≤_Ûeè~Δ XÊK |æÁì‡|ü˝Ÿ ø±s¡´<ä]Ù>± l πseT+&é |””sƒ¡sY

Sthanika_Color_Nov.13.indd 32Sthanika_Color_Nov.13.indd 32 05/11/13 3:26 PM05/11/13 3:26 PM

@ø£\e´ bòÂ+&˚wüHé, XÊ+Á|ükÕ<é Çìdæº≥÷´{Ÿ |ò üsY k˛wü˝Ÿ

düØ«dt (dædt) \T |üs¡düas¡ düVü≤ø±s¡+‘√ Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢˝Àì –]»q

ÁbÕ+‘ê˝…’q ™≥÷ïsY, Ç+Á<äyÓ*¢, Hês¡÷ïsY, C…’q÷sY, dæs¡÷ŒsY (j·TT)

eT+&É˝≤\˝À $<ä´, yÓ’<ä´+, JeH√bÕ~Û s¡+>±\˝À |üì #˚dü÷Ô –]»q

Á|ü»\˝À kÕe÷õø£+>±, Ä]úø£+>± e÷s¡TŒ\T rdüT≈£îsêyê\H \ø£å +‘√

eTT+<äT≈£î yÓfi¯ó‘·THêïsTT.

Bì˝À uÛ≤>∑+>± XÊ´+Á|ükÕ<é Çìdæº≥÷´{Ÿ |òüsY k˛wü Ÿ düØ«dt (dædt)

Ä<Ûä«s¡´+˝À Ç+Á<äyÓ*¢ eT+&É\+˝À ◊.&ÉãT¢´.j·T+.|æ. \#·Ã+|üPsY

2011-12 nH˚ yê≥sYôw&é |ü<∏äø±ìï ìs¡«Væ≤düTÔqï~. –]»qT\

n_Ûeè~Δì ø±+øÏdüTÔ yê] Jeq $<ÛëHê\qT, dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\

qT, ìedædüTÔqï |ü]düsê\qT yê] nedüsê\qT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh Á>±MTD≤_Û~Δ XÊK ø£MTwüqsY l X¯•uÛÑ÷wüDY

≈£îe÷sY nø√ºãsY 6 q ™≥÷ïsY eT+&É\+˝Àì düVü≤ø±s¡ $TÁ‘· dü+düú

Ä<Ûä«s¡´+˝Àì kÕ˝Ò>∑÷&É (πø) Á>±e÷ìï dü+<ä]Ù+∫ ø√-Ä|üπs{°yé

dü+|òüT+, ¬s’‘·T dü+|òüT+ >∑T]+∫ yês¡T #düTÔqï bı<äT|ü⁄\ >∑T]+∫ n&ç–

‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T.

n+‘˚ø±ø£ Á>±eT+˝À »s¡T>∑T‘·Tqï ™bÕ~ÛVü‰MT |üqT\ >∑T]+∫,

&ÉãT“\ #Ó*¢+|ü⁄\ $esê\ >∑T]+∫, Ç+~s¡ »\Á|üuÛÑ |ü<∏äø£+ neT\T

>∑T]+∫ Á>±eTdüTÔ\qT n&ç– ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. ‘·s¡Tyê‘· k˛H˚sêe⁄

bı\+˝À ™qï es¡¸»˝Ÿ nH˚ |üìì MøÏå+∫ Bì <ë«sê ¬s’‘·T bı+~q

˙{Ï ˝≤uÛ≤ìï Á|ü‘·´ø£å+>± #·÷XÊs¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‘· düVü≤ø±s¡ $TÁ‘· dü+dü ú Ä<Û ä«s¡´+˝À ™qï

düeTdü´\ìï+{Ïø° ‘·>∑T |ü]cÕÿs¡+

Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢ |üs¡´≥q˝À l X¯•uÛÑ÷wüDY ≈£îe÷sY ◊.m.mdt

<ë˝Ÿ$T˝ŸqT dü+<ä]Ù+∫ nø£ÿ&É ™qï Á|üC≤$TÁ‘· düyÓT Æø £´

dü+|òüT+‘√ düe÷y˚X¯yÓTÆ yê] düeTdü´\qT ‘Ó\TdüT ≈£îHêïs¡T.

bÕ]X¯ó<ä Δ´+ ÁbÕeTTK´+ <äècÕº´ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T eTs¡T>∑T<=&ç ¶ì

ì]à+∫ <ëìì yê&ÉT≈£îH˚˝≤ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‘· XÊ´+Á|ükÕ<é Çìdæº≥÷´{Ÿ |òüsY k˛wü˝Ÿ düØ«dt (dædt)

Ä<Ûä«s¡´+˝À neT\T ne⁄‘·Tqï ◊.&ÉãT¢´.j·T+.|æ., |ü<∏äø£+˝Àì

ø£Hêï|üPsY, bı#·Ã+|ü*¢ Á>±e÷\˝Àì yê≥sYôw&é |üqT\qT #·÷dæ nø£ÿ&ç

¬s’‘·T\qT, Á>±eTdüTÔ\qT ø£*dæ ™bÕ~ÛVü‰MT |ü<∏äø£+, Ç+~s¡ »\Á|üuÛÑ

|ü<∏äø±\ |üqT\ >∑T]+∫ n&ç– ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. Çø£ÿ&ç Á>±eTdüTÔ\T

‘·eT≈£î 3 ù|òCŸ ø£¬s+≥T, eT+∫ ˙{Ï e´edüú ø±yê\ì ø£MTwüqsY >±]

øÏ $»„|æÔ #˚XÊs¡T.

n<˚s√E bı#·+|ü*¢ |ü+#êj·T‹ |ü]~Û˝Àì ]eTà Á>±eT+˝À

Á>±eTdüTÔ\‘√ düe÷y˚X¯yÓTÆ ãdü#˚XÊs¡T. Äø£ÿ&ç Á>±eT |üfÒ˝Ÿ X¯+ø£sY,

|ü\Te⁄] –]»qT\ düeTdü´\qT ø£MTwüqsY <äèwæºøÏ rdüTø=#êÃs¡T.

eT]j·TT Á>±e÷ìøÏ dü]jÓÆTq s¡Vü≤<ë] kÂø£s¡´+ ˝Ò<äì n<˚ $<Ûä+>±

sê+|üPsY (_) Á>±eT •yês¡T\T ì]à+∫q ∫ø˘eTHé ÁbÕC…≈£îº ˙s¡T

‘·eT Á>±e÷ìøÏ n+<ä&É+ ˝Ò<äì, Ä ˙s¡T ‘·eT≈£î n+~‘˚ e´ekÕj·T

s¡+>∑+˝À ‘êeTT n_Ûeè~Δì kÕ~ÛkÕÔeTì ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.

düeTdü´\ìï+{ÏøÏ düŒ+~dü÷Ô, M{Ïì ◊.{Ï.&ç.m. |æ.z., õ˝≤¢

bÕ\Hê~Ûø±] (ø£ …ø£ºsY) <äèwæºøÏ rdüT¬ø[fl ‘·>∑T |ü]cÕÿs¡+ #·÷|ü⁄‘êqHêïs¡T.

Á|ü‹ ø£ÿs¡T Ç+{Ï+{ÏøÏ eTs¡T>∑T<√&ç¶ì ø£≥Tºø=ì yê&ÉTø√yê\ì eT∞fl

Á>±e÷ìøÏ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT n+<äs¡÷ eTs¡T>∑T<=&ç¶ì yê&ÉT‘·T+&Ü\ì

nHêïs¡T.◆

9qe+ ãsY 2013 kÕúìø£ bÕ\q 5

<X+˝À n+<ä]ø° b˛wüø±Vü‰s¡+ n+~+#+<äT≈£î

πø+ Á< ä , sêh Á| üu Û Ñ T‘ê«\T d ü+j·TTø £ Ô+>± | ü\T

ø±s¡´Áø£e÷\qT neT\T #˚düTÔHêïsTT Á>±e÷\˝À qTqï

b˛wüø±Vü‰s¡˝À|ü+ m~π> |æ\¢˝À¢ ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü

yê]øÏ ‘·–q ÄVü‰s¡+ n+~+#˚+<äT≈£î XÊU≤~Ûø±s¡T\

|üì#˚j·Te\dæ ™+<äì nbÕs¡T¶ dæ.mHé.ÄsYm+ n~Û|ü‹

l ôV≤#Y. ≈£Lsêàsêe⁄ nHêïs¡T. Äj·Tq Á|ü|ü+#· ÄVü‰s¡

~H√‘·‡e+ (16-10-2013) dü+<äs¡“¤+>± s¡+>±¬s&ç¶

õ˝≤¢ eTùV≤X¯«s¡+ eT+&É\+ nMTsYù|≥˝À »]–q

düe÷y˚X¯+˝À bÕ˝§Zì Á|üdü+–+#ês¡T.

á düe÷y˚X¯+˝À C≤rj·T b˛wüø±Vü‰s¡ dü+düú

(mHé◊mHé) &çe÷Hé Áùdº≥sY l q≥sêCŸ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, eTq sêh+˝À

ÄVü‰s¡ ˝ÀbÕìï dü]~<˚›+<äT≈£î |ü\T #·s¡´\T rdüTø=Hêïs¡ì,

eT<Ûä´Vü‰ïq uÛÀ»q+ bÕsƒ¡XÊ\˝À n+~+#·&É+, n+>∑Héyê&û\ <ë«sê

∫qï |æ\¢\≈£î bÂwæºø±Vü‰sêìï n+~+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+<äHêïs¡T.

nMTsYù|≥ Á>±eT düs¡Œ+#Y lsêeTT\T e÷{≤¢&ÉT‘·÷, n+>∑Héyê&û

n+<ä]øÏ b˛wüø±Vü‰s¡+ n+<˚˝≤ #·÷&Ü*n+<ä]øÏ b˛wüø±Vü‰s¡+ n+<˚˝≤ #·÷&Ü*

- dæ.m+.|æ.

es¡ÿs¡¢ <ë«sê n+~düTÔqï b˛wüø±Vü‰s¡+ ø=s¡≈£î ‘·–q ì<ÛäT\T n+<˚˝≤

#·÷&Ü\ì n~Ûø±s¡T\qT ø√sês¡T. á ø±s¡ Áø£eT+˝À nbÕsY¶ dæ.mHé.ÄsY.

m+. n~Ûø±s¡T\T l s¡‘êï#êØ, ‘·~‘·s¡T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. á ø±s¡ Áø£eT

ìs¡«Vü≤D≈£î uÛ≤s¡‘· ìsêàDY yê\+{°s¡T¢ eTT+<äT+&ç $»j·Te+‘·+

#˚XÊs¡T.

m .m+.ÄsY -nbÕs Y ¶ & Ó ’ ¬sø £ ºs Y>± õ.& ç . Á| æj·T< ä]Ùì,

◊@mdt nø√ºãsY 30, 2013q |ü<äM u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#ês¡T. õ.&ç.

Á|æj·T<ä]Ùì, ◊@mdt, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ø±´&ÉsY≈£î #Ó+~q yês¡T. >∑‘·+˝À

q˝§Z+&É õ˝≤¢ C≤sTT+{Ÿ ø£˝…ø£ºsY>± |üì #˚XÊs¡T. nq+‘·s¡+ Áπ>≥sY

ôV’≤<äsêu≤<é ˝À 2010 qT+&ç 2013 es¡≈£î n&çwüq˝Ÿ eTTì‡|ü˝Ÿ

ø£MTwüqsY>± |üì #˚XÊs¡T.

@.m+.ÄsY - nbÕs¡T¶˝À ÄyÓT u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+∫q nq+‘·s¡+

nbÕsY¶˝À •ø£åD≤ ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫, $$<Ûä XÊU≤~Û|ü‘·T\‘√

düe÷y˚X¯yÓTÆ ‘Ó\TdüTø=Hêïs¡T. •ø£åD˝À nbÕsY¶ Ä<ÛäTìø£ •ø£åD≤

|ü<ä Δ‘ ·T\qT ne\+_+∫, kÕe÷qT´\≈£î ™|üjÓ÷>∑|ü&˚˝≤

r]Ã~<ë›\ì dü÷∫+#ês¡T. nbÕsY¶˝À •ø£åD≤ edü‘·T\qT eT]+‘·

yÓTs¡T>∑T |üs¡#ê\ì n~Ûø±s¡T\qT Ä<˚•+#ês¡T.

m.m+.ÄsY - nbÕsY¶ &Ó’¬sø£ºsY>± m.m+.ÄsY - nbÕsY¶ &Ó’¬sø£ºsY>±

õ.&ç. Á|æj·T<ä]Ùì, ◊@mdt |ü<äM u≤<Ûä´‘·\ d”«ø£s¡Dõ.&ç. Á|æj·T<ä]Ùì, ◊@mdt |ü<äM u≤<Ûä´‘·\ d”«ø£s¡D

Á|üdüTÔ‘·+ m+<äs√ u≤\\T ¬skÕº¬s+≥¢˝ÀqT, ∫qï ∫qï yÓTø±ìø˘

cÕ|ü⁄˝À¢qT, ø£sêà>±sê\˝ÀqT, |ü]ÁX¯eT\˝ÀqT, j·T»e÷qT\

Çfi¯fl˝À¢qT yÓ{Ïº#êøÏØ #˚dü÷Ô ‘·–q J‘·+, dü<äTbÕj·÷\T ˝Òø£ q*–

b˛‘·THêïs¡T. ø=+<äs¡T ñbÕ~Û ˝Òø£ eTTwæºyês¡T>± e÷]b˛‘·THêïs¡T.

ø=+<äs¡T u≤*ø£\T ∫qï ej·TdüT˝ÀH˚ e´_Û#ês¡ qs¡ø£≈£L|ü+˝ÀìøÏ

ã\e+‘·+>± HÓ{Ïºy˚j·Tã&ÉT‘·THêïs¡T. Ms¡+<ä]ø° ùd«#·Ã¤>±, Äq+<ä+>±

J$+#˚ Vü≤≈£îÿ ñ+<äì ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô Ä<ä]+#ê*. u≤\ø±]àø£ e´edüú≈£î

e´‹πsø£+>± dü«#·Ã¤+<ä dü+düú\T, kÕúìø£ dü+düú\T $$<Ûä ø±]àø£ dü+|òü÷\T,

|üÁ‹ø£\T, Á|ü#ês¡ kÕ<ÛäHê\T ‘·eT e+‘·T ø£èwæ #˚dü÷Ô #·Ts¡T¬ø’q bÕÁ‘·qT

b˛wæ+#ê*.

u≤\ ø±]àø£ e´edüú #·≥ºØ‘ê´ H˚s¡+

✫ u≤\\qT |üì˝À ô|≥Tº≈£îqï j·T»e÷qT\T #·≥ºØ‘ê´ •øå±s¡TΩ\T.

✫ u≤\\ #˚‘· |üì#˚sTT+#˚ dü+düú\ j·T»e÷qT\, u≤\ ø±]àø£

#·≥º+ 1986, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ cÕ|t‡ eT]j·TT mkÕº_¢wtyÓT+{Ÿ‡ #·≥º+

1988 ÁøÏ+<ä •øå±s¡TΩ\T.

✫ 14 dü+e+‘·‡sê\˝À|ü⁄ u≤\\qT J‘·>±fi¯ófl>± rdüT≈£î+fÒ, yÓ{Ïº

#êøÏØ ìs¡÷à\Hê #·≥º+ 1976 øÏ+<ä H˚s¡+.

✫ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T uÛÑ÷kÕ«eTT\≈£î ‘·eT |æ\¢\qT dü+e‘·‡s¡ J‘êìøÏ

ÇùdÔ, n~ yÓ{Ïº #êøÏØ ìs¡÷à\Hê #·≥º+- 1976 ÁøÏ+<ä •øå±s¡TΩ\T.

✫ u≤\ ø±]à≈£î\qT ã&çøÏ |ü+|üì |üø£å+˝À |æ\¢\ j·T»e÷qT\ô|’

s¡÷. 20 y˚\ »]e÷Hê $~ÛkÕÔs¡T. »]e÷HêqT u≤*ø£/u≤\Tì

ù|s¡Tô|’ »eT#˚dæ yê] #·<äTe⁄øÏ $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.

✫ u≤\\qT @ s¡ø£yÓTÆq |üì˝À ô|≥Tº≈£îHêï ø£˙dü y˚‘·Hê\ #·≥º+ -

1948 ÁøÏ+<ä j·T»e÷qT\T •øå±s¡TΩ\T.

u≤\ ø±]à≈£î\ (ìùw<Ûä+, ìj·T+Á‘·D) #·≥º+ - 1986u≤\ ø±]à≈£î\ (ìùw<Ûä+, ìj·T+Á‘·D) #·≥º+ - 1986

u≤\ ø±]à≈£î\T/e´edüú≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|ü<Ûëq #·{≤º\T

HÓ+. #·{≤º\T $$<Ûä s¡ø±\ ™\¢+|òüTq\≈£î •ø£å\T

1. u≤\\T (ø±]à≈£î\ ‘êø£≥Tº) #·≥º+, 1933 ---- s¡÷. 50/ 200

2. ø£sêà>±sê\ #·≥º+, 1948 2 @fi¯ófl s¡÷. 1 \ø£å

3. ‘√≥ ø±]à≈£î\ #·≥º+, 1951 3 HÓ\\T ˝Ò<ë 6 HÓ\\T s¡÷. 500/1000

4. >∑qT\ #·≥º+, 1952 3 HÓ\\T s¡÷. 1000

5. <äTø±D≤\T, yêDÏ»´ dü+düú\ #·≥º+ sêÁwüº+ qT+∫ sêÁcÕºìøÏ e÷s¡T‘·T+~.

6. yêDÏ»´ HÍø±j·÷q #·≥º+, 1958 - e]Ô+#·<äT.

7. yÓ÷{≤s¡T s¡yêD≤ ø±]à≈£î\ #·≥º+, 1961 3 HÓ\\T ˝Ò<ë 6 HÓ\\ s¡÷. 500

s¡÷. 1000

8. ;&û eT]j·TT dæ>±sY ø±]à≈£î\T 3 HÓ\\T ˝Ò<ë 6 HÓ\\T s¡÷. 500

9. (ñbÕ~Û |ü]wü‘·T\T) #·≥º+, 1966

u≤\ ø±]àø£ #·≥º+ 1986 ø±sê>±s¡ •ø£å

✫ Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\sTT‘˚ |æ\¢\qT @ s¡ø£yÓTÆq |üì˝À ô|≥Tº≈£îHêï

m.|æ dæ$˝Ÿ düØ«ôddt (ø±+&Éø˘º) s¡÷˝Ÿ‡ 1964 Á|üø±s¡+ •øå±s¡TΩ\T.

u≤\ ø±]àø£ e´edüú ìs¡÷à\q - ne>±Vü≤q

u≤\´+˝À Vü‰sTT>± Äq+<ä+>± Ä&ÉT≈£î+≥÷ ø±\+ >∑&ÉbÕ*‡q

u≤\\T H&ÉT <X+˝À ø£]ƒqyÓTÆq Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq |üqT\T #dü÷Ô uÛ≤s¡‘·

#·{≤ºìï, Á|üuÛÑT‘ê«ìï Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T. 1881˝À Á|ü<∏äeT+>± uÛ≤s¡‘·<X+˝À

u≤\ø±]à≈£î\≈£î dü+ã+~Û+∫q ìã+<Ûäq\T @s¡Œ&Ü¶sTT. n+<äT˝À

7 qT+&ç 12 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´ ej·TdüT‡>∑\ |æ\¢\qT bòÕ´ø£ºØ\˝À

ø±]à≈£î\T>± ìj·T$T+#·sê<äì ù|s=ÿHêïs¡T. Ä ‘·sê«‘· 1922, 1934,

1948˝À bòÕ´ø£ºØ\ #·≥º+˝À u≤\ø±]à≈£î\≈£î dü+ã+~Û+∫ nH˚ø£

n+XÊ\qT düe]+∫ XÊdüHê\T #˚XÊs¡T. nsTT‘˚ á #·{≤º˝ÒM |æ\¢\

$wüj·T+˝À düeTs¡Δ+>± |üì#˚j·Tø£b˛e≥+ m+‘√ u≤<Ûäì, ÄX¯Ãsê´ìï

ø£*–düTÔ+~.

u≤\ø±]à≈£î\ >∑T]+∫ ø=<√› >=b˛Œ |ü{Ïº+#·T≈£îqï dü+e‘·‡s¡+>±

1996qT ù|s=ÿqe#·TÃ. 1996qT n+‘·sê®rj·T u≤\ø±]à≈£î\

ìs¡÷à\q dü+‘·‡s¡+>± Á|üø£{Ï+#ês¡T.

u≤\ ø±]à≈£î\qT ìùw~Û+∫q Á|ü<˚XÊ\T - |üqT\T

✫ ¬s’˝Ò« <ë«sê Á|üj·÷DÏ≈£î\T, kÕe÷Á–, ñ‘·Ôsê\ s¡yêD≤.

✫ ¬s’\T u§>∑TZ @sêŒ≥T #˚j·T≥+, ã÷&ç<ä ≈£î|üŒ ‘=\–+#·≥+.

✫ ¬s’˝Ò« ùdºwüHé˝À¢ |òü\Vü‰s¡XÊ\, ø£ bÕ¢{Ÿ bòÕs¡+ qT+∫ eTs=ø£ bòÕ¢{Ÿ

bòÕs¡+ es¡≈£î yÓ+&És¡¢ s¡yêD≤, ø£~˝Ò ¬s’\T qT+∫ s¡yêD≤.

✫ b˛sYº n<∏ë]{° |üqT\T.

✫ ‘ê‘êÿ*ø£ ˝…’ôdqT‡‘√ u≤D≤dü+#ê ny˚TàcÕ|ü⁄˝À¢ |üì.

✫ |üX¯óXÊ\˝À¢ |üqT\T.

✫ ;&û\ ‘·j·÷Ø.

✫ ‹yêN\ ‘·j·÷Ø.

✫ dæyÓT+≥T ñ‘·Œ‹Ô, dü+#·T˝À¢ ì+|ü≥+.

✫ eÁkÕÔ\ô|’ Á|æ+{Ï+>˘, n<ä›ø£+, H˚‘·.

✫ n–Zô|f…º\T, ù|\T&ÉT |ü<ësêú\T, u≤D≤dü+#ê ‘·j·÷Ø

✫ yÓTÆø± ø√‘·, $uÛÑ»q

✫ ôw˝≤ø˘ ‘·j·÷Ø.

✫ düãT“\ ‘·j·÷Ø.

✫ ‘√\T X¯ó~Δ #˚j·T≥+.

✫ }\T X¯ó~Δ #˚j·T≥+.

✫ |ü\ø£\T, ã\bÕ\ |ü]ÁX¯eT\T.

✫ $\TyÓ’q sêfi¯fl ‘·j·÷Ø.

✫ d”dü+, bÕ<äs¡dü+, e÷+>∑˙düT, Áø√$Tj·T+, ø±&çàj·T+, u…+õHé,

ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø±\T, Äôd“kÕºdt e+{Ï $wü|ü<ësêú\‘√ ñ‘·Œ‹Ô

‘·j·÷Ø.

✫ J&ç|ü|ü⁄Œ bı≥Tº rj·T≥+, ÁbÕôddæ+>˘.

✫ m˝≤Áø±ºìø˘ |ü]ÁX¯eT\T, k˛\¶]+>˘ yÓTT<ä˝…’q$.

u≤\ ø±]àø£ e´edüúô|’ düTÁ|”+ ø√s¡Tº Ä<˚XÊ\T

sêC≤´+>∑+˝Àì Ä]ºø£˝Ÿ 24qT |üP]Ô>± ñ\¢+|òæTdü÷Ô, •eø±•˝Àì

n–Zô|f…º\ |ü]ÁX¯eT˝À |æ\¢\#˚‘· |üì #˚sTTdüTÔHêïs¡ì m+.dæ yÓTVü≤‘ê

ô|≥Tº≈£îqï nØ® (HÓ+.465, 1986) ô|’ düTÁ|”+ø√s¡Tº 1996 &çôd+ãsY 10q

‘·q rs¡TŒ Á|üø£{Ï+∫+~. Vü‰ìø£s¡yÓTÆq |üqT˝À¢ Á|üÁøÏj·T˝À¢ |üì#˚düTÔqï

|æ\¢\qT Ä |üqT\ qT+&ç ‘·|æŒ+∫, |ü⁄qsêyêdü+ ø£*Œ+#·&É+,

qT Áø£eTã<äΔ+ #˚dæ yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&É+ m˝≤ #˚j·÷\H˚~ dü÷∫dü÷Ô

düTÁ|”+ø√s¡Tº Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~.

Vü‰ìø£s¡yÓT Æq |üqT˝À¢ ñqï |æ\¢\qT >∑T]Ô+∫ yê]ì Ä

|üqT\ qT+&ç ‘·|æŒ+∫, bÕsƒ ¡XÊ\˝À #˚sêÃ\ì düTÁ|”+ ø√s¡Tº

n_ÛÁbÕj·T&ç+~. #·≥º ìã+<Ûäq\qT ~Ûø£ÿ]dü÷Ô me¬s’‘˚ |æ\¢\qT

|üqT˝À¢ ô|≥Tº≈£î+{≤s√ n≥Te+{Ï j·T»e÷qT\ô|’ #·≥ºØ‘ê´ #·s¡ \T

rdüTø√yê\ì, n≥Te+{Ï j·T»e÷qT\ qT+&ç Á|ü‹ u≤\ ø±]à≈£îìøÏ

s¡÷. 20,000 \T #=|ü⁄Œq »]e÷Hê edü÷\T #˚j·÷\ì Ä<˚•+∫+~.

n|üsê<ÛäT˝…’q j·T»e÷qT\ qT+&ç edü÷\T #˚dæq »]e÷Hê\qT

&çbÕõ{Ÿ #˚j·T{≤ìøÏ õ˝≤¢ u≤\ø±]àø£ dü+πøåeT |ü⁄qsêyêdü ì~Û ø£{Ï

kÕú|æ+#ê\ì ø√s¡Tº Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~.

ˇø£y˚fi¯ Vü‰ìø£s¡yÓTÆq |üqT˝À¢ u≤\ø±]à≈£î\T |üì #˚düTÔqï≥¢sTT‘˚,

n≥Te+{Ï #√≥¢ Ä u≤\ø±]à≈£îì ≈£î≥T+ã+˝À ô|<ä›yê]¬øe]¬ø’Hê

ñ<√´>∑+ Çyê«\ì rs¡TŒ˝À dæbòÕs¡T‡ #˚XÊs¡T. ø£ y˚fi¯ Á|ü‘ê´e÷ïj·T

ñ<√´>±ìï ø£*Œ+#·˝Òì |üø£å+˝À Ä ‘·*¢<ä+Á&ÉT\øÏ/ dü+süø£å≈£î\

øÏ n<äq+>± eTs√ s¡÷. 5,000 \T Á|üuÛÑT‘·«+ n+<ä#˚j·÷*.

yÓTT‘·Ô+ s¡T.25,000 \ì ø±s¡Œdt|òü+&é˝À »eT#˚dæ, <ëì <ë«sê e#˚Ã

Ä<ëj·÷ìï ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î #Ó*¢+#ê*. ø£yfi |æ\¢\qT bÕsƒ¡XÊ\\≈£î

|ü+|æ+#·ì |üüø£å+˝À á #Ó*¢+|ü⁄ì ì*|æy˚kÕÔs¡T.

n+‘˚ø±ø£, u≤\ ø±]àø£ e´edüú (ìùw<Ûä+, Áø£eTã<ÛäΔ+) #·≥º+

ìã+<Ûäq 17 ÁøÏ+<ä ìj·T$T+#·ã&çq ÇHéôdŒø£ºs¡¢+<äs¡÷ õ˝≤¢ u≤\

ø±]àø£ dü+πøåeT+ |ü⁄qsêyêdü ì~ÛøÏ n<Ûä´≈£åî˝…’q õ˝≤¢ y˚TõÁùdº≥TøÏ

»yêãT<ëØ>± ñ+&Ü*.

- ÄsY.•ebÕs¡«‹, &ç|üP´{° &Ó’¬sø£ºsY,

eTVæ≤fi≤ •X¯ódü+RøåeT XÊK, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚X` Á|üuÛÑT‘·«+

ˇø£ dü+düú˝À ø±˙, ˝Ò<ë dü+düú\ es¡Z+˝À ø±˙ |üì#˚düTÔqï

˝Ò<ë |üì#˚j·T&ÜìøÏ nqTeT‹+∫q u≤\\ Äs√>∑´+, uÛÑÁ<ä‘·≈£î

dü+ã+~Û+∫q ìj·TeT ìã+<Ûäq\qT dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘ê«\T

n~Ûø±]ø£ ¬>õ{Ÿ˝À H√{Ï|òæπøwüHé Ç∫Ã s¡÷bı+~+#ê*.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\ ø±]àø£ (ìùw<Ûä+ ìj·T+Á‘·D) ìã+<Ûäq\T - 1995

ø±]àø£ ñbÕ~Û, •ø£åD eT]j·TT ø£sêà>±sê\ XÊK: u≤\ø±]àø£ (ìùw<Ûä+

ìj·T+Á‘·D) #·≥º+ 1986 (1986˝À 61e πø+Á<ä #·≥º+)˝Àì 13e

$uÛ≤>∑+˝Àì 1e ñ|ü$uÛ≤>∑+ øÏ+<ä u≤\\ Äs√>∑´+ ø√dü+, uÛÑÁ<ä‘·

ø√dü+ ìj·Te÷\ s¡÷|üø£\Œq, ‘·T~ Á|üø£≥q.

õ.z.m+.mdt.HÓ+.38, ø±]àø£ ñbÕ~Û •ø£åD (ø£sêà>±sê\T ≤uŸ-4)

1995 nø√ºãsY 18 e ‘˚~.

1986˝À 61e πø+Á<ä #·≥º+˝Àì 13 e $uÛ≤>∑+˝Àì 1e ñ|ü$uÛ≤>∑+.

18e $uÛ≤>∑+˝Àì 1e ñ|ü$uÛ≤>∑+ <ë«sê dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±sê\qT

neT\T|üs¡Tdü÷Ô, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ >∑es¡ïsY á dü+<äs¡“¤+>± $$<Ûä dü+düú\T,

ø£sêà>±sê\T, <äTø±D≤\˝À $<ÛäT˝À¢ $ìjÓ÷–+#·ã&çq ˝Ò<ë |üì

#˚düTø√e&ÜìøÏ nqTeT‹+|üã&çq u≤\ ø±]à≈£î\ uÛÑÁ<ä‘· ø√dü+ yê]

Äs√>∑´+ ø√dü+, á øÏ+~ ù|s=ÿqï ìj·Te÷\T $~ÛdüTÔHêïs¡T. Çy˚

ìj·Te÷\T >∑‘·+˝À u≤\ ø±]àø£ (ìùw<Ûä+, ìj·T+Á‘·D) #·≥º+,

1986˝Àì ñ|ü$uÛ≤>∑+ 18 ÁøÏ+<ä Á|üø£{Ï‘·eTj·÷´sTT.

yÓ÷j·T˝Òì ãs¡Te⁄\T: |æ\¢\‘√ 10 øÏ˝À\≈£î $T+∫q ãs¡Te⁄\T

yÓ÷sTT+#·sê<äT. #˚sTT‘√ m‘˚Ô<Ó’Hê, ‘·\ô|’ yÓ÷ùd<Ó’Hê |ü~ øÏ˝À\≈£î

$T+#·sê<äT.

ø£fi¯fl≈£î s¡ø£åD: |üì Á|ü<˚X¯+˝À, dü«uÛ≤yêìï ã{Ïº |üì »]–q|ü⁄Œ&ÉT

yÓ\Te&˚ yêj·TTe⁄\T, Ä$s¡T\T ˝Ò<ë nkÕ<Ûës¡D ø±+‹ øÏs¡D≤\T

ø£fi¯fl≈£î Vü‰ì ø£*–+#˚$, ø£+{Ï #·÷|ü⁄qT <Óã“rùdM nsTT‘˚ u≤\

ø±]à≈£î\≈£î Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq yêj·TTe⁄\T, Ä$s¡T\T, ø±+‹ øÏs¡D≤\

qT+∫ ø£fi¯fl≈£î s¡¡ø£åD ø£*Z+#˚ ì$T‘·Ô+ >±>∑T˝Ÿ‡ ˝≤+{Ï$ Çyê«*.

‘Ós¡˝≤¢+{Ï$ @sêŒ≥T #˚j·÷*.

ù|\T&ÉT dü«uÛ≤e+ ˝Ò<ë eT+&˚ dü«uÛ≤e+ ˝Ò<ë eT+&˚ dü«uÛ≤e+

>∑\ yêj·TTe⁄\T: u≤\ ø±]à≈£î\T |üì#˚ùd Á|ü<˚X¯+˝À ù|\T&ÉT

dü«uÛ≤e+ >∑\ |ü<ësêú\T >±˙ eT+&˚ dü«uÛ≤e+>∑\ yêj·TTe⁄\T >±˙

‘·‘·‡+ã+<ÛäyÓTÆq$ @M >±˙ ñ+&Ésê<äT.

|üì >∑+≥\T - |üì e´e~Û

✫ @ dü+düú˝À >±˙, mø£ÿ&É>±˙ u≤\ ø±]à≈£î\‘√ @ø£<Ûë{Ï>±

3 >∑+≥\T $T+∫ |üì#˚sTT+#·sê<äT.

✫ u≤\ ø±]à≈£î\‘√ s√E≈£î 6 >∑+≥\≈£î $T+∫ |üì#˚sTT+#·sê<äT.

Ä Äs¡T>∑+≥˝À¢H˚ $ÁXÊ+‹ düeTj·T+ ñ+&Ü*. |üìø√dü+

y˚∫e⁄+&˚ düeTj·÷ìï Bì˝À uÛ≤>∑+>±H˚ |ü]>∑DÏ+#ê*.

✫ #·<äTe⁄\≈£î, Ä≥bÕ≥\≈£î yÓ∫Ã+∫q ¬s+&ÉT >∑+≥\ ø±˝≤ìï á

Äs¡T>∑+≥˝À¢ uÛ≤>∑>∑+>±H˚ |ü]>∑DÏ+#ê*.

yêsê+‘·|ü⁄ ôd\e⁄\T

u≤\ ø±]à≈£î\≈£î yêsêìø=ø£s√E ôd\e⁄ Çyê«*. $T>∑‘ê s√E˝À¢

yê]øÏ m+‘· y˚‘·q+ \_ÛdüTÔ+<√ ˝…ø£ÿ ø£{Ïº n+‘· y˚‘·Hêìï ôd\e⁄

s√E≈£î ≈£L&Ü Çyê«*.

ø£*Œ+#·e\dæq yÓ’<ä´ dü<äTbÕj·÷\T

✫ u≤\ø±]à≈£î\‘√ |üì#˚sTTdüTÔqï j·T»e÷ì ˝Ò<ë ñ<√´>∑dü+düú

yês¡+<ä] yÓ’<ä´ nedüsê\T rsêÃ*.

✫ u≤\ ø±]à≈£î\+<ä]øÏ Á|ü‹HÓ ≤ $~Û>± yÓ’<ä |üØø£å\T #sTT+#ê*.

✫ Á|ü‹ j·T»e÷ì Ò<ë ñ<√´>∑ dü+düú u≤\ ø±]à≈£î\+<ä]ø° $~Û>±

yÓT&çø£˝Ÿ ]õdüºsY ìs¡«Væ≤+#ê*.

Á|üe÷<ë\T »]–‘˚ . . .

✫ @<Ó’Hê Á|üe÷<ä+ »]–‘˚ Ä Á|üe÷<ä+ >∑T]+∫, Á|üe÷<ëìøÏ >∑T¬s’q

u≤\ ø±]à≈£î\ >∑T]+∫ j·T»e÷ì Ò<ë ñ<√´>∑dü+düú dü+ã+~Û‘·

ÇHéôdaø£ºs¡T≈£î ‘Ó*j·T|üs¡#ê*.

✫ Á|üe÷<ëìøÏ >∑T¬s’q u≤\ø±]à≈£î\≈£î nedüs¡yÓTÆq ∫øÏ‘·‡≈£î njT´

Ks¡TÃ\qT j·T»e÷ì ˝Ò<ë ñ<√´>∑ dü+düúj˚T uÛÑ]+#ê*.

3. Á|ü‹ ñ<√´>∑ dü+dü ú ˝Ò<ë j·T»e÷ì nìï Á|üe÷<ë\≈£î

dü+ã+~Û+∫q ˇø£ ]õdüºsYqT ‘·|üŒø£ ìs¡«Væ≤+#ê*.

u≤\ø±]à≈£îì ej·TdüT ìsêΔs¡D≈£î kÕøå±´<Ûësê\T

✫ ‘·q |ü]~Û˝À ñqï ñ<√´>∑ dü+düú\T ˝Ò<ë j·T»e÷qT\qT, yê]

e<ä› |üì#˚düTÔqï u≤\ø±]à≈£î\ ej·TdüTqT <ÛäèMø£]+#˚ |üÁ‘ê\qT

düeT]Œ+#·e\dæq~>± ÇHéôdaø£ºsY m|ü⁄Œ&Ó’Hê ø√s¡e#·TÃ. <ÛäèMø£s¡D

|üÁ‘ê\ ø√dü+ nj˚T´ Ks¡TÃ\qT j·T»e÷H˚ uÛÑ]+#ê*. ej·TdüT

<ÛäèMø£s¡D |üÁ‘ê\ ø√dü+ ÇHé‡ô|ø£ºsY sê‘·|üPs¡«ø£+>± n&ç–q|ü⁄Œ&ÉT

yê{Ïì düeT]Œ+#·&ÜìøÏ |ü~s√E\T >∑&ÉT$∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT j·T»e÷ì

düeT]Œ+#˚ |üÁ‘ê\T á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± ñ+&Ü*.

1. bÕsƒ¡XÊ\ ]ø±s¡T¶\T

2. kÕúìø£ dü+düú\T ìs¡«Væ≤+#˚ »qHê\ ]õwüºs¡T

3. Á|üuÛÑT‘·«+, yÓ’<ä´ Äs√>∑´ n~Ûø±s¡T\T Ç∫Ãq dü]º|òæ¬ø≥T¢

á ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä ñ|üìj·TeT+ - ÁøÏ+<ä nedüs¡yÓTÆq |üÁ‘ê\

qT j·T»e÷ì ˝Ò<ë ñ<√´>∑ dü+düú düeT]Œ+#ê*. Ä j·T»e÷ì

˝Ò<ë dü+düú Ks¡TÃ\ MT<ä ÇHé‡ô|ø£ºs¡T, dü<äs¡T u≤\ø±]à≈£îì ej·TdüT

yÓ’<ä´ |üØø£å <ë«sê ìsêú]+|ü#˚j·Te#·TÃ. õ˝≤¢ ndæôdº+{Ÿ düs¡®Hé #˚‘·

>±˙ ˝Ò<ë Ä Vü≤À<ë≈£î ‘·>∑Zì Ç.mdt.◊. ÄdüT|üÁ‘·T\ yÓ’<äT´\#˚‘·>±˙

á yÓ’<ä´ |üØø£å ìs¡«Væ≤+|ü#˚j·÷*. Ä yÓ’<ë´~Ûø±] á ìj·Te÷\≈£î

ªbòÕs¡+-mμ <Ûäèe|üÁ‘·+ C≤Ø #˚j·÷*.

]õdüºs¡T

Á|ü‹ j·T»e÷ì ˝Ò<ë ñ<√´>∑ dü+düú u≤\ø±]à≈£î\ $esê\‘√

≈£L&çq ]õdüºsYqT $~Û>± ìs¡«Væ≤+#ê*. |üì >∑+≥\ düeTj·T+˝ÀHÓ’Hê

˝Ò<ë @ ÇHéôdaø£ºsY nsTTHê m|ü⁄Œ&Ó’Hê ‘·ìU° #˚ùd+<äT≈£î M\T>± á

]õdüºs¡T n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. ìj·Te÷\≈£î ªbòÕs¡+ - _μ

s¡÷|ü+˝À $esê\T sêdæ ]õdüºs¡T ìs¡«Væ≤+#ê*.

ìj·÷eTø£|ü⁄ ˝ÒK

Á|ü‹ j·T»e÷ì Ò<ë ñ<√´>∑ dü+düú |üì˝À ô|≥Tº≈£îqï Á|ü‹ u≤\

ø±]à≈£îìøÏ ªbòÕs¡+ - dæμ ìj·÷eTø£|ü⁄ ˝ÒKqT $~Û>± Çyê«*.

qe+ãsY 2013 kÕúìø£ bÕ\q 9

Sthanika_BW_Nov13.indd 25Sthanika_BW_Nov13.indd 25 05/11/13 3:23 PM05/11/13 3:23 PM

uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ nìï sêÁcÕº\˝À kÕe÷õø£ Ä]úø£, ≈£î\ >∑Dq

(SECC) #|ü≥º&É+ »]–+~. á >∑Dq Á|ü<Ûëq O<›X´+ Á|ü‹ e´øÏÔ

jÓTTø£ÿ kÕ+|ò”Tø£, Ä]úø£ |ü]dæú‘·T\T, ≈£î˝≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q

$esê\T, $<ë´ kÕúsTT ‘Ó\TdüTø=ì ù|<ä ≈£î≥T+u≤\qT >∑T]Ô+∫

yê]¬ø’ O<›•+∫q |ü<∏äø±\qT neT\T #j·T&É+.

uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ O‘·Ôs¡T«\ Á|üø±s¡+ kÕe÷õø£ Ä]úø£, ≈£î\ >∑Dq

(SECC), eTq sêÁwüº+˝À nø√ºãsY 2011 qT+&ç e÷sYÃ 2012 es¡≈£î

»]–+~. ‘·<äT|ü] |üs¡´y˚ø£åD, |ü]o\q Ç|üŒ{Ïes¡≈£î »]–+~.

Á|üdüTÔ‘·+ uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·« Ä<˚XÊ\ Á|üø±s¡+ Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À

eTTkÕsTT<ë C≤_‘êqT nìï Á>±eT |ü+#êsTTr\˝À Á|ü#·T]+#·&É+

»s¡T>∑T‘·T+~. n+‘˚>±ø£ Á|ü»\ |ü]o\q≈£î Á>±eT düe÷K´\ <ä>∑Zs¡,

eT+&É\ ¬s$q÷´ ø±sê´\j·T+˝À eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê Á|ü‹ì

O+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê O<˚›X¯+ dü]j·T>∑T düe÷#ês¡+‘√ ‘·T~

C≤_‘ê s¡÷bı+~+#·&É+. Bì e\q ù|<ä]ø£ ìs¡÷à\q ø=s¡¬ø’

eT+p¬s’q Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±\T dü]j·T>∑T e´≈£îÔ\≈£î #Ó+<äT‘êsTT.

á Á|üø±s¡+>± C≤_‘êqT bÕs¡<äs ¡Ùø £‘·‘√ s¡÷bı+~+#ê\ì

eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê Á|ü#·T]+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

á eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê q+<äT >∑Dq #˚dæq Á|ü‹ ≈£î≥T+ã+

jÓTTø£ÿ $esê\T nq>± ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\ |ü⁄s¡T¢, eè‹Ô, $<ë´s¡Ω‘·\T,

yÓ’ø£\´eTT, eT‘·+, ≈£î\+, >∑èVü≤|ü⁄ >√&É, ô|’ø£|ü⁄Œ $esê\T, dü«+‘·

Ò<ë n<Ó› >∑èVü≤e÷, mìï >∑<äT\T e⁄HêïsTT. @ ≈£î+≥T+ã düuÛÑT´&Ó’Hê

Ä~eT –]»q ‘Ó>∑\ Á>∑÷|ü⁄ (PTG) ≈£î #Ó+~qyê&Ü, #·≥ºã<äΔ+>±

$eTTøÏÔ #Ó+~q yÓ{Ïº ø±]à≈£î˝≤ (LRBL), e÷qT´e Ÿ kÕÿyÓ+CÒsê

(MS) $esê\T O+{≤sTT. n+‘˚ø±≈£î+&Ü @ düuÛÑT´&Ó’Hê Á|üuÛÑT‘·«

Ò<ë Áô|’y≥T O<√´>∑+ ø£*– OHêï&Ü, yê] Ä<ëj·TyÓT+‘·, ≈£î≥+ã

Á|ü<Ûëq Ä<ëj·T+ <˚ì qT+∫ edüTÔ+~. ≈£î≥T+ã+ ¬sÁ|òæõπs≥sY,

˝≤´+&é ˝…’Hé f…*bò˛Hé ˝Ò<ë yÓTTu…’˝Ÿ bò˛Hé, 2, 3 ˝Ò<ë 4 #·Áø±\

j·÷+Á‹ø£ yêVü≤q+ ø£*– OHêï&Ü, uÛÑ÷$T $esê\T, kÕ>∑T $esê\T,

e´ekÕj·T |üìeTT≥T¢ eT]j·TT 50,000 s¡÷bÕj·T\≈£î $T+∫

e´ekÕj·T s¡TD |üs¡|ü‹ ø±s¡T¶ ø£*– OHêïsê yÓTT<ä\>∑T $esê\‘√

≈£L&çq >∑Dq #˚dæq eTTkÕsTT<ë C≤_‘êqT Á>±eT |ü+#êj·T‹,

Á>±eT düe÷K´, ‘·Vü≤dæ ≤›sY ø±sê´\j·T+ e<ä› \uÛÑ +>± e⁄HêïsTT.

eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê Á|ü#·T]+∫q 7e s√E nìï Á>±eT

|ü+#êsTTr\˝À Á>±eT düuÛÑ »s¡T>∑T‘·T+~. eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê

Á|ü#·T]+∫q yÓTT<ä{Ï s√E qT+&ç 21e s√E es¡≈£î Á|ü»\ qT+&ç

$qïbÕ\T, Äπøå|üD\T ‘·–q bòÕs¡+\˝À rdüTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Á>±eT ¬s$q÷´ n~Ûø±] ˝Ò<ë Á>±eT |ü+#êj·Tr ø±s¡´<ä]ÙøÏ

$qïbÕ*∫Ã ‘·>∑T s¡o<äTqTbı+<ë*. s¡o<äT˝À dü÷∫+∫q ‘˚Bq

dü+uÛÑ+~‘· Ä~Ûø±] e<ä› $#ês¡D ì$T‘·+ Vü‰»s¡Tø±yê*.

bòÕs¡+ ` @ : eTTkÕsTT<ë C≤_‘ê˝À Á|ü#·T]+∫q e´øÏÔ(\T)

|üs¡T(\T) dü+ã+~Û+∫ Äπøå|üD\qT <ëK\T #˚j·T{≤ìøÏ Á|ü»\

kÕe÷õø£ Ä]úø£, ≈£î\ >∑Dq eTTkÕsTT<ëC≤_‘ê Á|ü#·Ts¡Dô|’ dü+<X+

$ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ O<›•+#·ã&çq~.

bòÕs¡+ ` _ : eTTkÕsTT<ë Á|ü#·Ts¡D˝À e´øÏ Ô(\T) $esê\

~<äT ›u≤≥T ¢/d ües ¡D\ ø√d ü+ Á| ü»\ $ìjÓ÷> ∑+ ø√d ü+

O<˚›•+#·ã&çq~.

bòÕs¡+ ` dæ : .... >∑Dq düeTj·T+˝À ìyêdü dü ú\+ qT+&ç

‘=\–+∫q/ <ä÷s ¡+>± Oqï Äj·÷e´≈ £î Ô\ #˚s ¡TŒ ø√d ü+

O<˚›•+#·ã&çq~.

bòÕs¡+ ` &ç : eTTkÕsTT<ë Á|ü#·Ts¡D˝À Äπøå|üD≈£î >∑T¬s’q e´øÏÔøÏ

Çe«e\dæq H√{°düT.

bòÕs¡+ ` Ç : ¬ø’¢eTT\T, Äπøå|üD\T>± |ü]>∑DÏ+#˚ Á>±eT düuÛÑ

rsêàq $esê\‘√ e⁄+≥T+~.

@ qT+&ç dæ qeT÷Hê\T Á>±eT ¬s$q÷´ Ä~Ûø±s¡T\T, Á>±eT

|ü+#êj·Tr ø±s¡´<äs¡TÙ\ <ä>∑Zs¡ \_Û+#·TqT. qeTTHê bòÕs¡+˝À

#˚‹Áyê‘· <ë«sê Áyêdæq $C≤„|üq\qT ≈£L&Ü d”«ø£]+#·ã&É‘êsTT.

@ q+&ç dæ qeT÷Hê˝À e∫Ãq $»„|ü⁄Ô\qT eT+&É\ ¬s$q÷´

Ä~Ûø±] Ò<ë eT+&É\ n_Ûeè~Δ Ä~Ûø±] Ò<ë ìj·T$Tì∫q eT+&É\

kÕúsTT n~Ûø±s¡T\T Á|ü»\ qT+∫ e∫Ãq <äs¡U≤düTÔ\qT yês¡+

s√E\˝À|ü⁄ dü+ã+~Û‘· ≈£î≥T+ã j·T»e÷qT\T / düuÛÑT´\ eT+<äT

dü÷∫+∫q ‘˚B, düú\+˝À |ü]wüÿ]+#·ã&ÉTqT. 45e s√E ‘·T~

C≤_‘ê Á|ü#·T]+#·ã&ÉTqT.

me¬s’Hê eT+&É\ Ä~Ûø±s¡T\T Ç∫Ãq düe÷<Ûëq+‘√ dü+‘·è|æÔ

#Ó+<äì jÓT&É\ dü+ã+~Û‘· Ä|æŒ˝Ò{Ÿ Ä~Ûø±] nsTTq ¬s$q÷´

&ç$õq Ÿ Ä~Ûø±], m+|æø£ø±ã&çq õ˝≤¢ Ä~Ûø±s¡T\qT 7 s√E\˝À|ü⁄

dü+Á|ü~+#ê*.

ø±e⁄q n+<äs¡T Á|ü»\≈£î $»„|æÔ @eTq>± á eTTkÕsTT<ë

C≤_‘ê˝À $esê\ìï+{Ïì ≈£ åîDí+>± |ü]•*+∫ dü]jÓ ÆTq

düe÷#êsêìï Ç∫Ã ns¡TΩ …’q e´≈£îÔ\≈£î m˝≤+{Ï qwüº+ »s¡>∑≈£î+&Ü

eT+∫ düe÷C≤ìï ì]à+#·T≥≈£î ø£èwæ #j·÷\ì ø√s¡T‘·THêïqT.

_. sê»X‚KsY, ◊.@.mdt.,

eTTK´ø±s¡´ìs¡«Vü≤D n~Ûø±], Á>±MTD ù|<ä]ø£ ìs¡÷à\q dü+düú,

sêh H√&É˝Ÿ n~Ûø±], mdtÇdædæ, Á>±MTD ÁbÕ+‘·+ ôV’≤<äsêu≤<é

qe+ãsY, 2013kÕúìø£ bÕ\q10

eTq <˚X¯+˝À kÕúìø£ dü+düú\ ÁbÕ<Ûëq´‘· 73 e sêC≤´+>∑

dües¡D <ë«sê ÁbÕ#·Ts¡´+˝ÀøÏ e∫Ã+~. eTq sêh+˝À

|ü+#êj·TrsêCŸ #·≥º+ 1994 qT+&ç neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~. á

#·≥º+ <ë«sê eTq sêh+˝Àì kÕúìø£ dü+düú\ ÁbÕ<Ûëq´‘· ô|s¡T>∑T‘·÷

e∫Ã+~. Á|üdüTÔ‘·+ eTq sêh+˝À kÕúìø£ dü+düú\T Á>±eT |ü+#êsTTr,

eT+&É\ |ü]wü‘Y, õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\T>± @s¡Œ&Ü¶sTT. sêh+ yÓTT‘·Ô+ MT<ä

21,943 Á>±eT |ü+#êsTTr\T, 1097 eT+&É˝≤\T, 22 õ˝≤¢

|ü]wü‘Y\T OHêïsTT. |ü+#êj·TrsêCŸ XÊK˝À Oqï kÕúìø£

dü+düú\˝À düTe÷s¡T 2 \ø£å\ eT+~ Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T, 2 \ø£å\ eT+~

O<√´>∑düTÔ\T OHêïs¡T.

@ XÊK˝À Òì $<Ûä+>± |ü+#êj·TrsêCŸ XÊK˝ÀH˚ Ç+‘· ô|<ä›

m‘·TÔq Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T, n~Ûø±s¡ j·T+Á‘ê+>∑+ O+~. á XÊK

<ë«sê sêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ dü+ã+~Û+∫q $$<Ûä dü+πøåeT |ü<∏äø±\qT

Á>±MTD Á|ü»\≈£î n+<äCÒj·T&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. @ XÊK˝À ˝Òì

$<Ûä+>± |ü+#êj·TrsêCŸ XÊK˝À kÕúìø£ dü+düú\˝À Oqï Á|üC≤

Á|ü‹ì<ÛäT\T, O<√´>∑T\T ø£*dæ Á>±MTD Á|ü»\≈£î y˚T˝…’q ùde\T

n+<äCÒdüTÔHêïs¡T.

2002 dü+e‘·‡s¡+˝À Á|üy˚X¯ ô|≥ºã&çq Á>±MTD dü∫yê\j·T

e´edüú <ë«sê kÕúìø£ dü+düú\ u≤<Ûä´‘·\T eT]+‘· ô|]>±sTT.

m+<äTø£+fÒ, Ç+‘·≈£î eTT+<äT πøe\+ |ü+#êsTTrøÏ dü+ã+~Û+∫q

$<ÛäT\T e÷Á‘·y˚T Á>±eT |ü+#êsTTr\T ìs¡«Væ≤düTÔ+&˚$. ø=‘·Ô e´edüú

<ë«sê ¬syÓq÷´, b˛©dt XÊK\≈£î dü+ã+~Û+∫q $<ÛäT\T ≈£L&Ü

ìs¡«Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘√+~.

á ‘·s¡TD+˝À Á>±MTD Á|ü»\qT ù|<ä]ø£+ qT+∫ ô|’ kÕúsTTøÏ

rdüT≈£î sêe&ÜìøÏ ø£ dü kÂø£sê´\T @sêŒ≥T #˚j·Te\dæq u≤<Ûä ‘·

kÕúìø£ dü+düú\ô|’ eT]+‘·>± ô|]–+~. ø±˙ Á|üdüTÔ‘·+ kÕúìø£ dü+düú\T

‘·eT |ü]~Û À Oqï Á>±MTD Á|ü»\≈£î ì<ÛäT\ ˝À|ü+ e\¢ y˚T …’q

ùde\T, Á|üC≤ dü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\T #˚|ü≥º&ÜìøÏ neø±X¯+ ‘·≈£îÿe>±

O+≥T+~. ì»+>± Ä˝À∫+#ê\+fÒ, Á|üdüTÔ‘·+ kÕúìø£ dü+düú\T

πøe\+ Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ ø√düy˚T y˚∫ O+&É&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

kÕúìø£ eqs¡T\qT, ‘·<ë«sê Ä<ëj·÷\qT ô|+bı+~+#·T

ø√e\dæq nedüs¡+ >∑T]+∫ ÁX¯<äΔ#·÷|ü&É+ »s¡>∑ Ò<äT. ‘·<ë«sê kÕúìø£

dü+düú\˝À Á|ü»\≈£î ø±e\dæq ø£ dü nedüsê …’q ‘ê>∑T˙s¡T, ÄVü‰s¡+,

$<ä , Äs√>∑ +, bÕ]X¯ó<Ûä +, $<äT´#·Ã¤øÏÔ, s√&ÉT¢, Á&Ó’H˚J, eTs¡T>∑T<=&ÉT¢,

kÕúìø£ |üsê´es¡D |ü]s¡ø£åD >∑T]+∫ dü¬s’q $<Ûä+>± ‘√&ÜŒ≥T

n+~+#·&ÜìøÏ neø±X¯+ ø£\>∑&É+ ˝Ò<äT. eT] kÕúìø£ dü+düú˝…’q

dü<äs¡T dü+düú\T |ü+#êsTTr #·≥º+ Á|üø±s¡+ düeT≈£Ls¡TÃø√e\dæq

eqs¡T\T, ì<ÛäT\ >∑÷]Ã #·]Ã+#·e\dæq ÄeX´ø£‘· m+‘Ó’Hê O+~.

Á>±eT |ü+#êsTTr : 1964 ˝À @sêŒ≥T #dæq |ü+#êsTTr #·≥º+

<ë«sê ÄHê&ÉT Á>±eT |ü+#êsTTr\qT y˚T»sY, yÓTÆqsY>± $uÛÑõ+#·&É+

»]–+~. 60 y\ yê]ø£ Ä<ëj·T+ ø£*–q |ü+#êsTTr\T yT»sY

|ü+#êsTTr\T>±, 40`60 y˚\ yê]¸ø£ Ä<ëj·T+ eT<Ûä´˝À Oqï

|ü+#êsTTr\qT yÓTÆqsY |ü+#êsTTr\T>± eØZø£]+#·&É+ »]–+~.

kÕúìø£ dü+düú\T ` eqs¡T\T, ì<ÛäT\T

düeT≈£Ls¡TÃø√e&É+ m˝≤ ?

kÕúìø£ dü+düú\T ` eqs¡T\T, ì<ÛäT\T

düeT≈£Ls¡TÃø√e&É+ m˝≤ ?

eTq sêÁcÕºìøÏ dü+ã+~Û+∫ ¬s+&Ée ùdº{Ÿ ô|ò’HêHé‡ ø£$TwüHé ]b˛sYº

(2001 ` 05) Á|üø±s¡+, düTe÷s¡T 390 |ü+#êsTTr\T 1000

s¡÷bÕj·T\ Ä<ëj·T+ ø£+fÒ ‘·≈£îÿe ø£*– OHêïsTT.

n˝≤π>, 1350 Á>±eT |ü+#êsTTr\T 2001 ` 3000 s¡÷bÕj·T\

˝À|ü ⁄ Ä<ëj·T+ ø £*– OHêïsTT. düTe÷s¡T 3603 Á>±eT

|ü+#êsTTr\T 3001 ` 5000 s¡÷bÕj·T\ ˝À|ü⁄ Ä<ëj·T+ ø£*–

OHêïsTT. n+fÒ düTe÷s¡T>± 5348 Á>±eT |ü+#êsTTr\ yê]¸ø£

Ä<ëj·T+ πøe\+ düs¡Œ+#Y\≈£î >ös¡e y˚‘·q+ Çe«&ÜìøÏ ≈£L&Ü

dü]b˛e&É+ Ò<äT.

Ç≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T\˝À Á>±eT |ü+#êsTTr\T Á|ü»\≈£î y˚T …’q

ùde\T n+~+#·˝Òø£ b˛‘·THêïsTT. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü ∫qï ∫qï

|ü+#êsTTr\‘√ ≈£L&Ü yê{Ï n_Ûeè~ΔøÏ neø±X¯+ Ò≈£î+&Ü b˛‘·Tqï~.

»HêuÛ≤ Á|üø±s¡+ Ä˝À∫ùdÔ, 33 |ü+#êsTTr\T 300 ˝À|ü⁄ »HêuÛ≤

ø£*– OHêïsTT. 240 |ü+#êsTTr\T 301 ` 500 ˝À|ü⁄ »HêuÛ≤

ø£*– OHêïsTT. 2990 |ü+#êj·Tr\ »HêuÛ≤ 501 ` 1000 ˝Àù|

O+~. 4425 |ü+#êsTTr\T düTe÷s¡T 1000 ` 1500 »HêuÛ≤ ø£*–

OHêïsTT. ì•‘·+>± |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚, düTe÷s¡T 7728

|ü+#êsTTr\T 1500 »HêuÛ≤ ø£+fÒ ‘·≈£îÿe>± OHêïsTT. eT] n+‘

ø±≈£î+&Ü Á|üdüTÔ‘·+ Oqï 21943 Á>±eT |ü+#êsTTr˝À¢ düTe÷s¡T

10,300 Á>±eT |ü+#êsTTr\≈£î kı+‘· uÛÑeHê\T Òe⁄.

Ç≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ Á>±eT |ü+#êsTTr\qT Ä<ëj·T+, »HêuÛ≤

ÁbÕ‹|ü~ø£q eØZø£s¡D #˚dæ πøs¡fi¯, ø£sêï≥ø£ sêÁcÕº\ e÷~]>±

|ü+#êsTTr\ dü+K´qT ≈£î~+∫ ‘·<ë«sê Á>±MTD≤_Ûeè~ΔøÏ

Xs¡y>∑+>± ø£èwæ #j·Te\dæq nedüs¡+ Oqï~. 1994 |ü+#êsTTr

#·≥º+ Á|üø±s¡+, Á>±eT |ü+#êsTTr˝À eqs¡T\qT dü÷ú\+>± á

ÁøÏ+~ $<Ûä+>± düeT≈£Ls¡TÃø√e#·TÃ. (n) kı+‘· eqs¡T\T, (Ä)

πø{≤sTT+#·ã&çq sêã&ÉT\T, (Ç) Á|üuÛÑT‘·« Á>±+≥T¢, (á) Á|ü»\

qT+&ç $sêfi≤\T.

(n) kı+‘· eqs¡T\T : 1. |üqTï\T (ìs¡“¤+<Ûä|ü⁄ ◊∫Ãø£ |üqTï\T)

2. s¡TdüTeTT\T, $~Û+|ü⁄\T, düT+ø£+, 3. |òü\Á|ü<äyÓTÆq |üqT\ qT+&ç

Ä<ëj·T+.

|üqTï\T : Ç+{Ï |üqTï, yêVü≤Hê\ô|’, yê´bÕs¡ Á|üø£≥q\ô|’ |üqTï,

˙{Ï |üqTï, Á&Ó’H˚J, …’{Ï+>¥ yÓTT<ä …’q |üqTï\ edü÷fi¯fl e\¢, Ç‘·s¡

|ò”E\T, e÷¬sÿ≥T¢, |ü#·Ã>∑&ç¶, #˚|ü\T, πse⁄\T, #Ó≥T¢, |üfi¯ófl yÓTT<ä …’q

yê{Ï <ë«sê e#Ã Ä<ëj·T+ n+‘ê |ü+#êsTTr kı+‘· Ä<ëj·T+.

|üqTï\T K∫Ã‘·+>± edü÷\T #˚j·÷*. Á|ü»\T |üqTï\T ø£≥º&Üìï

Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. ãø±sTT\T Oqï yês¡T ø£≥ºe\dæq kıeTTà

#Ó*¢+#˚≥≥T¢ #·÷&Ü*. |üqTï\T ø£≥º˝Òì yê]øÏ ô|Hê©º\T, ô|ò’qT¢

y ˚j·÷*. e÷¬sÿ≥¢ n<Ó ›\T, #˚|ü\ πse⁄\T, ‘√≥\ qT+&ç

|ü+#êsTTrøÏ Ä<ëj·T+

e#˚Ã≥≥T¢ #·÷&Ü*.

s¡TdüTeTT\T, $~Û+|ü⁄\T,

düT+ø£+ : Á>±eT |ü+#êsTTr

j·÷»e÷q´+ øÏ+<ä Oqï

b˛s¡+uÀ≈£î ˝Òø£ kÕe÷õø£

uÛ Ñ÷eTT\ $ìjÓ÷>∑+ô|’

s ¡ Td üTeTT. Á>±eT

|ü+#êsTTr øÏ+<ä Oqï

#ê$&û\T, kÕ]j·÷\‘√ d üV ü ‰ nìï u Û ÑeHê\qT

$ìjÓ÷–+#·T≈£îqï+<äT≈£î s¡TdüTeTT. Á>±eT+˝À ‘·$«q KìC≤\T,

∫\¢s¡ KìC≤\T, Ç‘·s¡ edüTÔe⁄\ô|’ Á|üuÛÑT‘·«+ edü÷\T #˚dæq

d æ>√ ï πsõô| ’ d üs Y# Û ê] ® s ¡÷| ü+˝À d üT+ø £+ <ë«sê ì~Ûì

düeT≈£Ls¡TÃø√e#·TÃ.

|òü\Á|ü<äyÓTÆq |üqT\ qT+&ç Ä<ëj·T+ : |ü+#êsTTr uÛÑ÷$T˝À

#Ó≥T¢ ô|+#·&É+, #Ós¡Te⁄˝À¢ #˚|ü\T, s=j·T´\T ô|+#·&É+ ˝≤+{Ï

ø=‘·Ô |ü<äΔ‘·T\ <ë«sê Ä<ëj·T+ ô|+#·Tø√e#·TÃ.

(Ä) πø{≤sTT+#·ã&çq sêã&ÉT\T : uÛÑ÷$T •düTÔ kÕº+|ü⁄ &É÷´{°ô|’

(Ç) Á>±+≥T¢ : ‘·\dü] 1 s¡÷bÕsTT #=|üq Ç#Ã Á>±+≥T. sêÁw”ºj·T+

#dæq dæã“+~ J‘ê\ Á>±+≥T, HÓ\≈£î 100 s¡÷bÕj·T\ nqTdü÷∫‘·

esêZ\T, nqTdü÷∫‘· C≤‘·T\ düs¡Œ+#Y\T yÓTT<ä …’q yê]øÏ #Ó*¢+#˚

bÕ]‘√wæø£ Á>±+≥T¢, eè‹Ô |üqTï $~Û+|ü⁄q≈£î ã<äT\T sêã&ç À e∫Ãq

qcÕºìøÏ Ç#˚Ã qwüº|ü]Vü‰s¡+, Á>±eT+˝À 75 XÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe

|üqTï\T edü÷\T #˚dæq+<äT≈£î Ç#˚Ã e÷´∫+>¥ Á>±+≥T¢, sêh,

õ˝≤¢, eT+&É\ kÕ úsTT˝À @ kÕ úsTT˝ÀHÓ ’Hê O‘· ÔeT Á>±eT

|ü+#êsTTr>± m+|æø£ dü+<äs¡“¤+>± e∫Ãq Á>±+≥T¢ eT]j·TT »eVü≤sY

s√CŸ>±sY e+{Ï n_Ûeè~Δ Á>±+≥T¢.

(á) Á|ü»\ qT+&ç $sêfi≤\T : n_Ûeè~Δ ø±s¡´Áø£e÷\ neT\T˝À

Á|ü»\ <ë«sê e#˚Ã $sêfi≤\T. yêdüÔ$ø£+>± Ä˝À∫ùdÔ, #ê˝≤ Á>±eT

|ü+#êsTTr\T kÕúìø£ ì<Û äT\T ô|+bı+~+#·Tø√e&É+ô|’ ÁX¯<ä Δ

#·÷|ü≈£î+&Ü πøe\+ Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ ø√düy˚T m<äTs¡T#·÷düTÔHêïsTT.

Ç~ kÕúìø£ dü+düú\ eTTK´ O<ΔX¯yÓTÆq dü«X¯øÏÔ <ë«sê n_Ûeè~Δ #Ó+<˚

ÄX¯j·÷ìøÏ $s¡T<äΔ+. ø±ã{Ïº Á>±eT |ü+#êsTTr\T ‘·eT |ü]~Û˝À

>∑\ kÕúìø£ ì<ÛäT\qT düeT≈£Ls¡TÃø√e&É+, ô|+bı+~+#·Tø√e&É+ ø√dü+

Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<äΔ eVæ≤+#·e\dæq düeTwæº u≤<Ûä´‘· Á>±eT |ü+#êsTTr

düs¡Œ+#Y, Á|üuÛÑT‘·« O<√´– nsTTq |ü+#êsTTr ø±s¡ <ä]Ùô|’ O+~.

yêdüÔe+>± |ü+#êj·Tr #·≥º+ Á|üø±s¡+, Á>±eT |ü+#êsTTr\T

‘·eT Ä<ëj·T+ ‘êy˚T ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ ø£èwæ »s¡|üe\dæq u≤<Ûä ‘·

OHêï, dü<äs¡T u≤<Û ä´‘·ô|’ |ü+#êsTTrøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|üC≤

Á|ü‹ì<ÛäT\T ø±˙, n~Ûø±s¡>∑D+ ø±˙ dü+‘·è|æÔø£s¡yÓTÆq ÁX<äΔ ø£qãs¡#·&É+

˝Ò<äT. Ç≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T\˝À Á|üuÛÑT‘·«+ Á>±eT |ü+#êj·Tr\

|ü]~Û À Oqï düs¡Œ+#Y\≈£î, |ü+#êsTTr ø±s¡ <äs¡TÙ\≈£î eT+&É\,

|üPs¡«|ü⁄ u≤¢ø eT]j·TT õ˝≤¢ kÕúsTT˝À ‘·eT |ü]~Û À Oqï kÕúìø£

ì<Û ä T\qT ô|+bı+~+#·& É+ ø√d ü+ ne>±Vü≤q dü< äd üT‡\T

ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ dü¬s’q j·T+Á‘ê+>∑+ @s¡Œs¡#·e\dæq u≤<Ûä ‘· O+~.

Ç≥Te+{Ï u≤<Ûä ‘·qT #˚|ü≥º&ÜìøÏ Á|üdüTÔ‘·+ Oqï Áπ>&é 1 |ü+#êsTTr

$düÔs¡D≤~Ûø±] ùde\qT $ìjÓ÷–+#·T≈£î+fÒ, ÄXÊ»qø£yÓTÆq |òü*‘·+

O+≥T+~.

eT+&É\ |ü]wü‘Y : eTq sêh+˝À eT+&É\ e´edüú 15.1.1997 ˝À

@s¡Œ&ç+~. á e´edüú sêø£ eTT+<äT 334 |ü+#êsTTr dü$T‘·T\T

O+&˚$. dü<äs¡T dü$T‘·T\qT Á|üdüTÔ‘·+ 1097 eT+&É˝≤\T>±

$uÛÑõ+#·&É+ »]–+~. á eT+&É\ |ü]wü‘Y |ü]~Û À düTe÷s¡T 14,617

eT+~ eT+&É\ |ü]wü‘Y ÁbÕ<˚•ø£ düuÛÑT´\THêïs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ eT+&É\

|ü]wü‘Y\T ‘·eT kı+‘· ì<ÛäT\ <ë«sê πøe\+ 0.68 XÊ‘·+ e÷Á‘·y˚T

Ä<ëj·T+ #˚≈£Ls¡TÃ≈£î+≥THêïsTT.

eT+&É\ |ü]wü‘Y≈£î $T–*q 99.32 XÊ‘·+ e#˚Ã Ä<ëj·T+: 8

s¡÷bÕj·T\ Á|üuÛÑT‘·« ‘·\dü] Á>±+≥T, kÕº+|ü⁄ &É÷´{° MT<ä düsY#Ûê]®,

uÛÑ÷$T •düTÔ, d”eπsJô|’ 50 XÊ‘·+, πse⁄ bÕ≥\T 37.5 XÊ‘·+, eT+&É\

|ü]wü‘Y ÄdüTÔ\ MT<ä $$<Ûä s¡ø±\ Ä<ëj·÷\T. Á|üdüTÔ‘· ˝…ø£ÿ\

Á|üø±s¡+, ø√{Ï 46 \ø£å\ yê]¸ø£ ã&Ó®{Ÿ O+≥T+~. á eT+&É\

|ü]wü‘Y\ <ë«sê $$<Ûä XÊK\≈£î dü+ã+~Û+∫q Á>±MTD≤_Ûeè~Δ,

ù|<ä]ø£ ìs¡÷à\q ø±s¡´Áø£e÷\ô|’ düTe÷s¡T s¡÷. 2 ø√≥¢ es¡≈£î

e´j·TeTe⁄‘√+~.

Á|üdüTÔ‘· eT+&É\ |ü]wü‘Y |ü]bÕ\q≈£î, Á>±eT |ü+#êsTTr

|ü]bÕ\q≈£î dü ¬s ’q düeTq«j·T+ ø=s¡e&ç+~. n{≤¢ π> Á>±eT

|ü+#êsTTr\T, eT+&É\ |ü]wü‘Y\≈£î »yêãT<ëØ>± O+&É&É+ Ò<äT.

ø±e⁄q Á|üuÛÑT‘·«+ |ü+#êsTTr düs¡Œ+#YqT eT+&É\ |ü]wü‘Y À n~Ûø±s¡

Vü≤√<ë >∑\ düuÛÑT´&ç>± >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ #·s¡´ rdüTø√yê*. eT+&É\

|ü]wü‘Y bÕ\q yÓTs¡T>∑e&ÜìøÏ eT+&É\ |ü]wü‘Y≈£î dü+ã+~Û+∫q

Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\≈£î eT]j·TT n~Ûø±s¡ Á|ü‹ì<ÛäT\≈£î eT+&É\ |ü]wü‘Y

ìs¡«Væ≤+#˚ nìï ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü+ã+~Û+∫ düeTÁ>∑yÓTÆq •ø£åD

Çe«&ÜìøÏ &ç$»q Ÿ, õ˝≤¢ kÕúsTT˝À ne>±Vü≤q dü<ädüT‡\T @sêŒ≥T

#˚j·÷*.

õ˝≤¢ |ü]wü‘Y : Á|üdüTÔ‘·+ eTq sêh+˝À 22 õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\T

OHêïsTT. 73e sêC≤´+>∑ dües¡D <ë«sê õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\≈£î 29

n+XÊ\≈ £î d ü+ã+~Û+∫q ì<Û ä T\T, $<Û ä T\T, d æã“+~ì

düeT≈£Ls¡Ãe\dæq u≤<Ûä´‘· Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ O+~. Á|üdüTÔ‘·+ á 29

n+XÊ\ ã<ä ≤sTT+|ü⁄ >∑T]+∫ ø=+‘· #·s¡ rdüTø√ã&çHê, yêdüÔe+>±

n$ neT\T˝ÀøÏ sêe&É+ Ò<äT. Á|üdüTÔ‘·+ õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\≈£î ‘·eT

kı+‘· ì<Û ä T\ <ë«sê πøe\+ 0.68 e÷Á‘ ·y ˚T Ä<ëj·T+

#˚≈£Ls¡TÃ≈£î+≥THêïsTT. n<Ó›\ <ë«sê, e÷¬sÿ{Ÿ |ò”E\T, ô|òÁ]dt

eT]j·TT Ç‘·s¡ Ä<ëj·÷\ <ë«sê á Ä<ëj·T+ \uÛÑ eTe⁄‘√+~.

$T–*q 99.32 XÊ‘·+ õ˝≤¢ |ü]wü‘Y≈£î e#Ã Ä<ëj·T+ : 8 s¡÷bÕj·T\

Á|üuÛÑT‘·« ‘·\dü] Á>±+≥T¢, kÕº+|ü⁄ &É÷´{° MT<ä düsY#Ûê]®, uÛÑ÷$T•düTÔ,

d”eπsõô|’ 50 XÊ‘·+, πse⁄ bÕ≥\T 37.5 XÊ‘·+, õ˝≤¢ |ü]wü‘Y ÄdüTÔ\

MT<ä $$<Ûä s¡ø±\ Ä<ëj·÷\T. Á|üdüTÔ‘· …ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ Á|ü‹ õ˝≤¢

|ü]wü‘Y jÓTTø£ÿ yê]ø£ ã&Ó®{Ÿ 117.56 ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\T O+≥T+~.

õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\ <ë«sê $$<Ûä XÊK\≈£î dü+ã+~Û+∫q Á>±MTD≤_Ûeè~Δ,

ù|<ä]ø£ ìs¡÷à\q ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ düTe÷s¡T s¡÷.100 ø√≥¢ es¡≈£î

n_Ûeè~Δ ø±s¡´Áø£e÷\T neT\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT. õ˝≤¢ |ü]wü‘Y

|ü]~Û˝À ≈£L&Ü »&é.|æ.{Ï.dæ., m+.|æ.{Ï.dæ.\≈£î dü¬s’q düeTq«j·T

$<Ûëq+ Òø£ |ü]bÕ\Hê Çã“+<äT\T @s¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. ø±e⁄q Ø»q Ÿ

eT]j·TT sêh kÕúsTT˝À »&é.|æ.{Ï.dæ. yÓT+ãs¡¢≈£î eT]j·TT dü+ã+~Û‘·

|ü]~Û À >∑\ n~Ûø±s¡T\≈£î yê] u≤<Ûä ‘·\≈£î dü+ã+~Û+∫ ne>±Vü≤q

dü<ädüT‡\T ìs¡«Væ≤+#ê*.

ô|’ |ü<äΔ‘·T\ <ë«sê kÕúìø£ dü+düú\˝À >∑\ Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\≈£î,

n~Ûø±s¡T\≈£î m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT kÕ úìø£ dü+dü ú\ <ë«sê #˚|üfÒ º

ø±s¡ Áø£e÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q ne>±Vü≤q dü<ädüT‡\T, kÕúìø£ ì<ÛäT\

düMTø£s¡D, ‘·<ë«sê Ä<ëj·T+ ô|+|ü⁄ eT]j·TT dü<äs¡T kÕúìø£ dü+düú\

|ü]bÕ\qqT ≈£åîDí+>± |ü]o*+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ dü¬s’q $<Ûëq+

s¡÷bı+~+#·e\dæq u≤<Û ä´‘· O+~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü, ì<Û äT\

<äT]«ìjÓ÷>∑+ ‘·–Z+#·T≈£îì, Á|ü»\≈£î yT …’q ùde\T n+~+#·&ÜìøÏ

kÕúìø£ dü+düú\≈£î dü¬s’q düVü≤ø±s¡+ n+~+#·&É+ <ë«sê eTVü‰‘êà>±+BÛ

ø£\\T ø£qï Á>±eT dü«sê»´+ @s¡Œ&É&ÜìøÏ neø±X+ O+≥T+~.

dæ.m+.|æ.

eTq düe÷»+˝À n_Ûeè~Δ‘√ bÕ≥T ø=ìï ˝ÀbÕ\T #√≥T

#˚düT≈£îHêïsTT. yê{Ï˝À eTTK´+>± eTq+ #˚ùd |üqT\˝À ø£˙dü

$\Te\qT bÕ{Ï+#·ø£b˛e&É+ ø£s¡TyÓ ’+~. Á|ü‹ yês¡T mH√ï

#ÓãT‘ês¡T. bÕ{Ï+#·s¡T. n+fÒ #Ó|ü≥ düT\uÛÑy˚T ø±ì yê{Ïì

Ä#·]+#·&É+ ø£wüº+. nsTTHê <Ûäs¡à dü÷Á‘ê\T, $\Te\qT eTq

bÕsƒ¡XÊ\ dæ\ãdt˝ÀH˚ #˚sêÃ*‡q nedüs¡+ O+~. uÛ≤s¡rj·T

e´edüú˝À eTq #·T≥÷º #·÷dæq≥¢sTT‘˚ mH√ï s¡ø±˝…’q |òüTÀsê\T,

H˚sê\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT. nsTTHê #ê˝≤ eT+~ eTqπø+<äT≈£î˝Ò

nì <ë≥ y˚dü÷ÔHêïs¡T. n$ ô|]– ∫es¡≈£î eTq\H˚ s¡÷|ü⁄e÷ù|

kÕúsTTøÏ m~>±sTT.

sê»ø°j·÷\ qT+&ç b˛©düT es¡≈£î, dü+|òüTùde qT+&ç Áø°&É\

es¡≈£î, eT+<äT\ qT+&ç y˚TπsCŸ ($yêVü‰+) es¡≈£î dü]jÓÆTq <ë]˝À

q&Ée&É+ Ò<äT. eÁø£eT e÷s¡Z+ ã{Ïº eTìwæì HêX¯q+ #˚ùd kÕúsTTøÏ

#˚sêsTT. ø£qTø£ yê{Ïì eTTK´+>± Væ≤+kÕÁ|üeè‹Ô, ø√]ø£ n<äT|ü⁄

˝Ò≈£î+&É eTq kÕe÷õø£ e´edüúqT |”&ç+#·T≈£î‹+≥THêïsTT. á

H˚|ü<Ûä´+˝À eTìwæì dü]jÓÆTq e÷s¡Z+˝À ô|{≤º\+fÒ $\Te\‘√

≈£L&çq $<ä nedüs¡+. ø£qTø£ bÕsƒ¡XÊ\ $<ä qT+&ç m~∏ø˘‡qT ˇø£

$wüj·T+>± uÀ~Û+#·e˝Òqì n+‘·sê®rj·T Ä‘ê´‹àø£ uÀ<Ûä≈£î&ÉT

Ä>±U≤Hé dü÷∫+#ês¡T.

HÓ’‹ø£ Ä˝À#·q\qT, dü÷Á‘ê\qT bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´s¡Tú\ eTqdüT‡˝À¢øÏ

#=|æŒ+#Ó+<äT≈£î ‘·–q uÀ<Ûäq nedüs¡+ O+~. eTq+ s√&ÉT¶ô|’

ªª¬s&é˝…’{Ÿμμ qT #·÷&É>±H˚ m+<äT≈£î Ä>±* ? eTq+ m<äT{Ïyês¡T

Ä|ü<ä˝À qTqï|ü&ÉT m+<äT≈£î düVü‰j·T|ü&Ü* ? nH˚ n+XÊ\≈£î

düe÷<ÛëHê\T bÕsƒ¡XÊ\˝À uÀ~Û+#˚ n+XÊ\˝À O+&Ü*. ‘·<ë«s¡

q÷‘·q yÓTÆ+&é Ä˝À#·q\qT n+~+#ê*. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ‘·eT

|æ\¢\≈£î @ $<Ûä+>± #ÓãT‘ês√ n{≤¢ Ä bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ì {°#·s¡T¢ Ç~

#˚j·÷*. Bì e\q düe÷C≤ìøÏ ˝≤uÛÑ+ ø£\T>∑T‘·T+<äì #Ó_‘˚

yê]+{≤s¡T. ø±ì πø Ø‹˝À {°#·s¡T¢ bÕsƒ¡+˝≤>± #ÓãT‘·÷ b˛≈£î+&É

nπøwüq Ÿ>± m~∏ø£ Ÿ $wüj·÷\T #Ó_‘ yê]øÏ Vü≤‘·TÔ≈£î+≥T+~. m<äT{Ï

yê]øÏ m+<äT≈£î düVü‰j·T+ #j·÷* ? n+fÒ düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒ Òì

yê¬s+<äs√ OHêïs¡T. ø£qTø£ yê{Ïì Á|ü‘ê´e÷ïj·T e÷s¡Z+qT |æ\¢\≈£î

e÷qe <Ûäs¡à+ ` $\Te\T uÀ<Ûäq˝À #˚sêÃ*dü÷∫+#·&É+ <ë«sê |æ\¢\T H˚s¡TÃø√>∑\T>∑T‘ês¡T.

H˚&ÉT düe÷»+˝À ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T |æ\¢\≈£î #Óô|Œ+<Ó≈£î f…ÆyéT

<=s¡ø£<äT. >∑‘·+˝À Ç+{Ï À Á>±+&é ù|ò¬s+{Ÿ‡ O+&ç yê]øÏ yÓ÷s¡ Ÿ‡

#Óô|Œyês¡T. Ç|ü&ÉT nìï q÷´øÏ¢j·Tdt ≈£î≥T+u≤\T |æ\¢\≈£î ø£<∏ä\T,

dü+|ò üT≥q\T >∑÷]Ã #Óù|Œyês¡T ˝Òs¡T. @~ H˚s¡TÃø=qï H˚&ÉT

Ç+≥sYHÓ{Ÿ, ù|òdtãTø˘ <ë«sê ‘Ó\TdüTø√e&É+ ‘·|üŒ e´øÏÔ>∑‘·+>±

#Ó|üŒ&É+ ø£s¡TyÓ’+~. ø£qTø£ eTÚøÏ+>± yÓ’e´øÏÔø£ dü+ã+<Ûë\ <ë«sê

|æ\¢\≈£î yÓ÷s¡ Ÿ‡ #ÓbÕŒ*.

ø±ì H˚&ÉT Á|üX¯ï m~Ûø˘‡ eT+∫ ` #Ó&ÉT MT<ä uÛ≤eq\T (To some

it has to do with feelings about with right or wrong) eT] ø=+<ä]øÏ

n~ eT‘· qeTàø±\T, eT]ø=+<ä]øÏ Hê´j·T dü÷Á‘ê\≈£î ˇ~–

O+&É&É+ Ò<ä ˝Àã&É&É+ nì #Ó|üŒ#·TÃ. eTq dü+|òüT+ n+^ø£]+#

Á| ües ¡ Ôq, $\Te˝…qì #Ó| üŒ# ·TÃ . ø±ì Bìì n+<äs ¡T

ˇ|üø√ø£b˛e#·TÃ. nsTTq n+^ø£]kÕÔs¡T. Ç|üŒ{Ïπø bÕsƒ¡XÊ\˝À |æ\¢\

MT<ä mH√ï ãs¡Te⁄\THêïsTT. yê{ÏøÏ Ethics #˚s¡Ã&É+ m+‘· es¡≈£î

nedüs¡+ $E„\T Ä˝À∫+#ê*. k˛Áø£{°dt "said that" unexamined

life is not worth living" n+{≤s¡T.

n<˚ $<Ûä+>± dü÷ÿ\T˝À ˇø£ $wüj·T+ nã<ä›+, <=+>∑‘·q+,

yÓ÷dü+ #j·T&É+ nHyê{Ïì >∑÷]Ã #Ó|üŒ&É+ ø±ì M{Ï >∑÷]Ã #Ó|æŒ

ø±\+qT e´s¡Δ+ #˚j·T&Éy˚Tqì ø=+<äs¡+{≤s¡T. ø£qTø£ |æ\¢\T q÷‘·q

ÁøÏj˚T{Ï${° ì n\es¡TÃø√yê*.

n<˚ $<Ûä+>± $\Te\qT >∑÷]Ã #Ó|üŒ&É+ nedüs¡+ ˝Ò<äì

ø=+<äs¡+{≤s¡T. ø±ì bÕsƒ¡XÊ\˝À |æ\¢\≈£î $\Te\qT >∑÷]Ã #ÓbÕŒ*.

@$T≥~ ? n+fÒ n+<äs¡T n+^ø£]+∫ #Ó|üŒeTqï<˚ $\Te\qT

Ethics >∑÷]Ã #ÓbÕŒ*. Ç+<äT≈£î ‘·–q {°#·sY‡qT m+|æø£ #j·÷*.

u…s√¢{Ÿ Áu…#Y (Berlot Brech Growth first then ethics I say reading

and arthometics first) ns¡ú yÓT{Ïø˘‡ #Óô|Œ {°#·sY m~Ûø˘‡ >∑÷]Ã #Ó_‘˚

|æ\¢\≈£î #˚s¡T‘·T+<äì #Ó|üŒe#·TÃ.

e÷qe $\Te\T ~>∑C≤s¡T‘·Tqï H˚&ÉT sêuÀj˚T ‘·sê\≈£î

$\Te\ >∑T]+∫ eT+∫ ` #Ó&ÉTqT >∑÷]Ã #ÓbÕŒ*‡q nedüs¡+ H{Ï

‘·s¡+ MT<ä O+~. Ä |üì eTq+<ä] MT<ä O+~ ø±<ä+{≤sê ?

` dæ.m+.|æ.

eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢ ` e+>∑÷s¡T eT+&É\+˝Àì Á>±eT+

Oe÷|ü⁄s¡+. õ˝≤¢ À me]øÏ ‘Ó\Teq+‘·{Ï ∫qïÁ>±eT+. 1947 `

1949 ÁbÕ+‘·+˝À <äT+<äT;Û qB Á|üyêVü‰ìøÏ n&É¶ø£≥º y˚dæ &ç+&û

ÁbÕC…≈£î ºqT ì]à+#ês¡T. n+<äT˝À eTTì–bısTTq Á>±eT+

Oe÷|ü⁄s¡+. |ü⁄qsêyêkÕìøÏ H√#·Tø√ø£ #ê˝≤ yÓqTø£ã&ç e⁄+~.

1978 qT+&ç n_Ûeè~Δ yÓ’|ü⁄ n&ÉT>∑T\T y˚j·T&É+ yÓTT<ä\T

ô|{Ïº+~. kÕe÷õø£ ùde˝À ÁX¯<äΔe⁄qï Á>±eT j·TTe≈£î&ÉT m+.

düT<Ûëø£sYsêe⁄ ‘·q Á>±eT_Ûeè~Δì #˚j·÷\ì q&ÉT+_–+#ê&ÉT.

Á>±eTdüTÔ\qT, j·TTe≈£î\qT, eTVæ≤fi¯\qT @ø£+ #˚XÊ&ÉT. n+<äs¡T

ø£*dæ sêÁ‹+ãefi¯ófl ø£wüº|ü&ç eTT+<äT>∑, |ü\TZ, bÕs¡, ‘·{≤º, ãT{≤º

#˚‘· ã{Ïº düyÓTÆø£ +>∑ ø£èwæ #˚dæ s√&ÉT ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. |òü*‘·+>±

1979˝À ãdüT‡e∫Ã }] Á|ü»\qT |ü\ø£]+∫+~. Bì‘√, ‘ê\Tø£,

õ˝≤¢ πø+Á<ë\≈£î sêø£b˛ø£\≈£î e÷s¡Z+ düT>∑eTyÓTÆ+~.

ˇø=ÿø£ yÓT≥Tº m≈£îÿ‘·÷, $<äT´‘Y n~Ûø±s¡T\ düVü≤ø±s¡+‘√ »]–q

$<ÛäT´Bø£s¡D‘√ Á>±eT+ Áø=‘·Ô XÀuÛÑqT dü+‘·]+#·T≈£îqï~.

1980˝À á Á>±e÷ìï ùdº{Ÿ u≤´+ø Ä|òt ôV’≤<äsêu≤<é n#·Ã+ù|≥

XÊK yês¡T <ä‘·Ô‘· rdüT≈£îì e´ekÕj·T s¡TD≤\T Çe«&É+‘√ ¬s’‘·T\

J$‘ê\˝À Áø=‘·Ô ÄX¯\T ∫>∑T]+#êsTT. ¬s’‘·T\≈£î ‘√&ÉT>∑, Á|üuÛÑT‘·«+

nH˚ø£ |ü<∏äø±\qT neT\T |üs¡Ã&É+‘√ \_Δ<ës¡T\ J$‘ê\T Á|ü>∑‹

u≤≥ |ü{≤ºsTT.

ø±\Áø£y˚TD Á>±eTdüTÔ\ ø√]ø£ y˚Ts¡≈£î Á>±e÷ìøÏ Çfi¯fl ø√dü+ bÕ¢≥T¢,

bÕ¢≥¢˝À Ç\T¢ ø£≥Tºø=ì düTK JeHêìï kÕ–+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+

#˚|ü{Ïºq >∑èVü≤ìsêàD ø±s¡ Áø£eT+ n+<ä]ï Äø£≥Tº≈£îqï~. >∑‘·+˝À,

e÷ Á>±eT_Ûeè~›øÏ ø£èwæ #˚dæq düs¡Œ+#Y\T l mHé. ìs¡+»Hé, l

nj·T´qï >ö&ÉT, leT‹ m+. XÊ´eT\eTà eT<ÛäTdü÷<ÛëHésêe⁄\T

#˚|ü{Ïºq s¡øÏå‘· eT+∫˙{Ï |ü<∏äø£+, eè<ëΔ|ü´ ô|HéwüHé |ü<∏äø£+, M~Û

BbÕ\ ìs¡«Vü≤D, nø£åsêdü´‘·, Äs√>∑´, bÕ]X¯ó<Ûä´ ø±s¡´Áø£e÷\T,

Á>±eT |ü+#êj·Tr ø±sê´\j·T uÛÑeq ìsêàD+ ` Ç˝≤ mH√ï

ø±s¡ Áø£e÷\T yê] ø±s¡ <äø£å‘·qT #ê{Ï #Ó|ü⁄ÔHêïsTT.

Oe÷|ü⁄s¡+ Á>±eT |ü+#êj·Tr

eTs√kÕ] @ø£Á^e+1983e dü+e‘·‡s¡+˝À f…*bò Hé n~Ûø±s¡T\T f…*bò Hé kÂø£sê´ìï

n+~+#·&É+‘√ ` e÷ |ü …¢ qT+&ç ` &ç©¢ <ëø£ e÷{≤¢&ÉT≈£îH˚ neø±X¯+

\_Û+∫+~ n+<ä]øÏ.

ªª#·<äTe⁄+fÒH n˙ïμμ nqï Ä˝À#·q‘√ z #·ø£ÿ{Ï ã&çì ì]à+∫

|æ\¢\≈£î #·<äTe⁄≈£îH˚ neø±X¯+ ø£*Œ+#·&É+‘√ yêfi¯ófl eT+∫ bÂs¡T\T>∑

r]Ã~<ä›ã&ÉT‘·THêïs¡T.

Á>±eT |ü+#êj·TrøÏ »]–q >∑‘· mìïø£˝À¢ (2006) á }s¡T

@ø£Á^e+ ø±e&É+ $X‚wüeTqT≈£î+fÒ, á kÕ] (2013)˝À ≈£L&Ü

Á|ü»\+‘ê ø£*dæ @ø£Á^yêìøÏ C…’ nHêïs¡T. ¬s+&Ée kÕ] ≈£L&Ü @ø£Á^eyÓTÆ

dü]ø=‘·Ô ]ø±s¡T¶qT kÕú|æ+∫ |ü\Te⁄] <äèwæ˜ì Äø£]¸+∫+~. õ˝≤¢

n~Ûø±s¡T\T, eT+&É\ kÕúsTT n~Ûø±s¡T\T, Oe÷|ü⁄s¡+ Á>±eT

Á|ü»\qT, @ø£Á^e+>± mìï¬ø’q düs¡Œ+#Y m+. düT<Ûëø£sYsêe⁄qT

n_Ûq+~+#ês¡T. BìøÏ düŒ+~dü÷Ô Ç~ Á|ü»\ rs¡ŒHêïs¡T düT<Ûëø£sY

sêe⁄.

Á|üuÛÑT‘·«+ n+~+#˚ nH˚ø£ |ü<∏äø±\ <ë«s¡ \_Δ bı+<äT‘·÷,

Á>±e÷_Ûeè~Δ À Á|ü<Ûëq+>± j·TTe‘·, j·TTe≈£î\qT, Á>±eTô|<ä›\qT,

uÛ≤>∑kÕ«eTT\qT #˚dü÷Ô ` yêfi¯fl˝À qe #Ó ’‘·Hê´ìï ì+|æ `

ªªOe÷|ü ⁄s ¡+μμ Á>±e÷ìï Ä<äs ¡ Ù Á>±eT+>± r]Ã ~<ë ›\ì

dü+ø£*Œ+#ês¡T. á Á|üj·T‘êïìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ n+&É>± e⁄+≥T+<äì

n+<äs¡T Ä•düTÔHêïs¡T. Ç+‘·es¡≈£î }]øÏ ‘√&ÉT>∑ e⁄qï, bÕs¡¢yÓT+≥T

düuÛÑT´\T, XÊdüq düuÛÑT´\T, CÒ&é.|æ. #˚sYyÓTHé\T, CÒ&é.|æ.{Ï.dæ.\qT

m+.|æ.{Ï.dæ. \qT Ç‘·s¡ ÁX‚jÓ÷_Û ≤wüT\≈£î ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó\T|ü⁄≈£îHêïs¡T.

Á|üdüTÔ‘·+ e÷ Á>±e÷ìøÏ ‘=&ÉT>∑ e⁄+fÒ Ä]Δø£ düVü‰j·÷ìï

n+~düTÔqï C≤rj·T u≤´+≈£î ªªÇ+&çj·THé zesYd”dt u≤´+≈£îμμ

e+>∑÷s¡T eT]j·TT s¡+>±|ü⁄s¡+ |æ.m.dæ.mdt. ì Á|ü»\+<äs¡T

n_Ûq+~düTÔHêïs¡T.

sêuÀjT s√E˝À¢ nìï Á|üC≤Væ≤‘· dü+düú\ düeTq«j·T+‘√, Á|üC≤

düVü≤ø±s¡+‘√ kÕ{Ï Òì y˚T{Ï Á>±eT+>± ªªOe÷|ü⁄s¡+μμ ì\TdüTÔ+<äì

Äø±+øÏå<ë›+.

` dæ.m+.|æ.

KeTà+ õ˝≤¢, ‹s¡TeT˝≤j·TbÕ˝…+ eT+&É\+, ø=øÏÿ ¬sDÏ

Á>±eT+˝À >±+BÛ »j·T+‹ì |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì, ø=øÏÿπsDÏ Á>±eT+˝Àì

uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡T¢ eTVü‰‘êà>±+BÛ »j·T+‹ì |òüTq+>±

ìs¡«Væ≤+#ês¡T.

á ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ eTTK´ n‹<∏äT\T>± ‹s¡TeT˝≤j·TbÕ˝…+,

eT+&É\+ ‘·Vü≤dæ˝≤›sY leT‹ $»j·T\øÏÎ, mdt.◊. l s¡|òüTTMsê¬s&ç¶,

&ç|üP´{° ‘·Vü≤dæ˝≤›sY l yÓ+ø£Á{≤eTj·T´, &ç{Ïm+, l düTπswt≈£îe÷sY

Vü‰»s¡j·÷´s¡T.

á ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ Á>±eT düs¡Œ+#Y nsTTq u…\¢+ lìyêdüsêe⁄

n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+#ês¡T. n˝≤π> ™|ü düs¡Œ+#Y l ∫Ás¡ yÓ+ø£eTà, yês¡T¶

yÓT+ãs¡T¢ l ø£\¢+ Ms¡qï, l ùwø˘ ôd’<ë_, l >∑T+‘˚{Ï yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢,

leT‹ >∑T+‘˚{Ï eÁ»eTà, l }&ÉT>∑T ™ù|+<äsY, leT‹ #êyê

ø£fi≤´DÏ, leT‹ >∑+<Ûä+ Á|üMT\, l >∑+≥ ÁøÏwüíj·T´, l #êyê sêC≤,

Á>±eTdüTú\T, uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡T¢,

e÷J m+.|æ.|æ. l }&ÉT>∑T sêeTT\T

bÕ˝§ZHêïs¡T.

‘·Vü≤dæ˝≤›sY leT‹ $»j·T\øÏÎ

e÷{≤¢&ÉT‘·÷, Á>±eT+˝Àì j·TTe»qT\T

uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡T¢>± @s¡Œ&ç,

n_Ûeè~Δ ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫ Á|ü»*ï

#Ó’‘·q´ |üs¡#·&É+ n_Ûq+<ä˙j·T+ nì

#ÓbÕŒs¡T, n˝≤π> mdt.◊ l s¡|òüTTMsê¬s&ç¶

e÷{≤ ¢& É T‘ ·÷, j ·TTe‘ · Á| ü»˝À ¢

Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´Áø£e÷\ |ü≥¢ ne>±Vü≤q

ø£*–+#·&ÜìøÏ, dü«#·Ã+<ä+>± eT+∫

ø±s¡´Áø£e÷\T #˚j·T&ÜìøÏ Ç<√ eT+∫

y˚~ø£ nì #ÓbÕŒs¡T. n˝≤π> Á>±eT+˝À

eT<ä´bÕq ìùw<Ûä+ dü+|üPs¡í+>± neT\

jT´˝≤ _.mHé.$.\T ø£èwæ #j·÷*, BìøÏ

e÷ düVü≤ø±s¡+ m|ü&É÷ ™+≥T+<äì

#ÓbÕŒs¡T.

Á>±eT düs¡Œ+#Y nsTTq l u…\¢+ lìyêdüsêe⁄ e÷{≤¢&ÉT‘·÷,

eTq Á>±eT+˝À _.mHé.$.\T @s¡Œ&ç j·TTe≈£î\T eTT+<äT≈£î

sêe&É+ dü+‘√wü+>± ™+<äì, n˝≤π> eTq Á>±eT+˝À #ê˝≤ eT+~

eTs¡T>∑T<=&ÉT¢ ø£{Ïº+#·Tø√˝Ò<äT, eTTK´+>± Ç|ü&ÉT eTs¡T>∑T<=&ÉT¢

#ê˝≤ nedüs¡+, BìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ qT+∫ s¡÷. 9000 düVü‰j·T+ ≈£L&Ü

™+≥T+<äì, ø±ã{Ïº _.mHé.$.\T n+<äs¡÷ Bì >∑T]+∫ Á|ü»˝À¢

#Ó’‘·q´+ rdüT≈£îe∫Ã Á|ü‹ ≈£î≥T+ã+ eTs¡T>∑T<=&ç¶ ø£{Ïº+#·Tø=ì,

yê&ÉT≈£îH˚˝≤ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê\Hêïs¡T.

düuÛ≤ ø±s¡´Áø£eT+ ‘·s¡Tyê‘· eT<ä´bÕq ìùw<Ûëìï neT\T

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê˝+{°s¡¢ Ä<Ûä«s¡´+˝À

eT<ä´bÕq ìùw<Ûä+ ø=s¡≈£î sê´©#˚j·÷\ì Á>±eT+˝À sê´© ìs¡«Væ≤+#ês¡T.

á ø±s¡´Áø£eT+ >∑T]+∫ Á>±eTdüTÔ\˝À eT+∫ düŒ+<äq e∫Ã+~.

n˝≤π> uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡T¢, Á>±MTD≤_Ûeè~Δ XÊK n+~+#˚

•ø£åD ø±s¡´Áø£e÷\≈£î Vü‰»s¡sTT, Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫

ne>±Vü≤q, n˝≤π> ‘·eT HÓ’|ü⁄D≤´\qT ô|+#·Tø√e#·Ãì #ÓbÕŒs¡T.

n˝≤π> eTVü‰‘êà>±+BÛ ÄX¯j·÷\qT HÓs¡y˚s¡Ã&É+ eTq+<ä] u≤<Ûä´‘·

nì #ÓbÕŒs¡T.

&ç|üP´{° ‘·Vü≤dæ ≤›sY l yÓ+ø£Á{≤eTj·T´ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, ªªˇø£|ü&ÉT

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ dü+düÿè‹, dü+ÁbÕ<ëj·÷\T, $\Te\‘√ Á|ü|ü+#·+˝Àì

>=|üŒ <˚X¯+>± ™+&˚<äì ø±ì Ç|ü&ÉT <˚X¯+˝À n$˙‹, ìs¡ø£åsêdü´‘·,

ù|<ä]ø£+ ˝≤+{Ï$ <˚XÊ_Ûeè~ΔøÏ nes√<Ûä+>± ™Hêïj·Tì #ÓbÕŒs¡T.

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢ eT+∫ |üqT\‘√ eTT+<äT≈£î sêe&É+

Á|üX¯+dü˙j·T+ #ÓbÕŒs¡T.

KeTà+ õ˝≤¢ &ç{Ïm+ düTπswt≈£îe÷sY e÷{≤¢&ÉT‘·÷, ø=øÏÿπsDÏ

Á>±eT+˝Àì j·TTe≈£î\T uÛ≤s¡‘· ìsêàDY >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì,

ôV’≤<äsêu≤<é nbÕsY¶˝Àì C…’bÕ˝Ÿ¬s&ç¶ >±]øÏ bò˛Hé #˚dæ, Ä kÕsY <ë«sê

Hê HÓ+ãs¡T ‘Ó\TdüTø=ì, uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY À á Á>±eT+ qT+∫ Ç|üŒ{Ï

es¡≈£î 53 eT+~, yê\+{°s¡T¢ C≤sTTHé nj·÷´s¡ì #ÓbÕŒs¡T. n˝≤π>

Ç<˚ dü+<äs¡“¤+>± düs¡Œ+#Y>±s¡T ≈£L&Ü Ç<˚ y˚~ø£ô|’ uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY

|ü<∏äø£+ ™<›X+ ‘Ó\TdüTø=ì, dü+‘√wü+>± _.mHé.$.>± |üì#j·T{≤ìøÏ

eTT+<äT≈£î e#êÃs¡T.

á ø±s¡´Áø£eT+ $»j·Te+‘·+ ø±e&É+‘√ uÛ≤s¡‘YìsêàDY

yê\+{°s¡T¢ eTTK´ uÛÑ÷$Tø£ b˛wæ+#ês¡T.

16 kÕúìø£ bÕ\q qe+ãsY 2013

-düTRswt≈£îe÷sY, &ç{Ïm+, KeTà+

1. Á>±eT|ü+#êsTTr e´edüú˝À ªÁ>±eT düuÛÑμμ ÁbÕeTTK´‘· ‘Ó*j·TCÒj·T+&ç?

• |ü+#êsTTrsêCŸ #·≥º+˝Àì 6e ôdø£åHé Á>±eT düuÛÑ >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.

ªÁ>±eT düuÛÑμ nH~ ˇø£ düe÷yX+ ø±<äT. n~ ≈£L&É Á>±eT|ü+#êsTTr,

eT+&É\ Á|üC≤|ü]wü‘Y\ e˝… Á>±eT|ü+#êsTTr˝Àì z≥s¡T¢ n+<äs¡÷

düuÛÑT´\T>± ñ+&˚ ˇø£ dü+düú. #·≥º Á|üø±s¡+ Á>±eTdüuÛÑ≈£î düŒwüºyÓTÆq

n~Ûø±sê\T, $<ÛäT\T Çe«ã&çHêsTT.

• Á>±eT |ü+#êsTTr‘√ bÕ≥T ªÁ>±eT düuÛÑμ Ä$sê“¤eeTe⁄‘·T+~.

2. Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚X¯+ dü+e‘·‡sêìøÏ ø£ dü+ mìï kÕs¡T¢ »s¡bÕ*?

n˝≤ ìs¡«Væ≤+#·ø£b˛‘˚ |üs¡´ekÕq+ @$T{Ï?

• dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± Á>±eT düuÛÑ düe÷yX+ mìïkÕs¡T¢ nsTTHê »s¡|üe#·TÃ.

• nsTT‘˚, ìã+<Ûäq\ y˚Ts¡≈£î dü+e‘·‡sêìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫q

‘˚B\˝À ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ »s¡bÕ*. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ @Á|æ Ÿ 14e

‘˚Bq, nø√ºãs¡T 3e ‘˚Bq $~Û>± Á>±eT düuÛ Ñ düe÷y˚X¯+

ìs¡«Væ≤+#ê*. eTT+<ädüTÔ Á|üD≤[ø£‘√, ns¡úe+‘·+>± düŒwüºyÓTÆq

m»+&Ü Á|üø±s¡+ ìs¡«Væ≤+#ê*.

• Á>±eT düuÛÑ ô|’ ‘B\ Á|üø±s¡+ ìs¡«Væ≤+#·ø£b˛sTTq≥¢sTT‘, ‘·>∑T neø±X+

Ç∫Ã düs¡Œ+#Yì |ü<ä$ qT+&ç ‘=\–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

(ôdø£åHé 20m) (õ.z.j·T+.mdt.HÓ+..367, ‘˚~.28.08.98).

3. ªÁ>±eTdüuÛÑμ düuÛÑT´\T mes¡T? Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚XÊìøÏ mes¡T n<Ûä ø£å‘·

eVæ≤kÕÔs¡T? düe÷y˚XÊìøÏ ø√s¡+ m+‘·?

• Á>±eT |ü+#êsTTr z≥s¡¢ C≤_‘ê˝À ñqï ejÓ÷»qT\+<äs¡÷

Á>±eTdüuÛÑ düuÛÑT´\T. Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚XÊìøÏ düs¡Œ+#Y n<Ûä ø£å‘·

eVæ≤kÕÔs¡T. düs¡Œ+#Y n+<äTu≤≥T˝À Òì |üø£å+˝À ñ|ü düs¡Œ+#Y

n<Ûä ø£å‘· eVæ≤kÕÔs¡T.

• Á>±eT düuÛÑ düe÷y˚XÊ\≈£î ªø√s¡+μ ìπsΔ•+#·ã&É Ò<äT.

4. Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚XÊ\ ìs¡«Vü≤D≈£î |ü+#êsTT‹ rdüTø=qe\dæq

#·s¡´˝Ò$T{Ï?

• ìπsΔ•+∫q ‘B\˝À (@Á|æ Ÿ 14, nø√ºãs¡T 3) Á>±eT düuÛÑ düe÷yX+

ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ dü+ã+~Û‘· &ç$»q˝Ÿ |ü+#êsTTr n~Ûø±]

j·T+.|æ.&ç.z\‘√ dü+Á|ü~+∫ Á|ü‹ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ ˇø£

eT+&É\ kÕúsTT n~Ûø±]ì πø{≤sTT+#ê*. düe÷y˚X¯+ ‘˚BøÏ

yês¡+ s√E\T eTT+<äT>± á πø{≤sTT+|ü⁄ »s¡>±*.

• düe÷yX+ dü÷s√´<äj·T+ eTT+<äT dü÷sê´düÔeTj·T+ ‘·sê«‘· »s¡|ü≈£L&É<äT.

• düe÷y˚X¯+ >∑T]+∫ Á>±eT Á|ü»\+<ä]ø° $düèÔ‘· Á|ü#ês¡+ <ë«sê

‘Ó*j·TCÒj·÷*.

• Á>±eT |ü+#êsTTr˝À •yês¡T Á>±e÷\Tqï≥¢sTT‘˚, s=fÒwüHé

|ü<äΔ‹˝À nìï Á>±e÷\˝ÀqT Á>±eTdüuÛÑ düe÷yXÊ\T »s¡bÕ*.

5. Á>±eT düuÛÑ düe÷y˚XÊ\˝À Á>±eT |ü+#êsTTr Á|üy˚X¯ô|≥ºe\dæq

n+XÊ˝Ò$T{Ï?

• Á>±eT düuÛÑ Á>±eT XÊdüq düuÛÑe+{Ï~. Á>±eT düuÛÑ düe÷y˚XÊ\˝À

Á|üy˚X¯ô|≥ºe\dæq n+XÊ\T:-

1. Á>±eT|ü+#êsTTr kÕ+e‘·‡]ø£ …ø£ÿ\T, Ä&ç{Ÿ ìy˚~ø£

Á>±eT düuÛÑ >∑T]+∫ ø=ìï eTTK´ $wüj·÷\T2. >∑‘· dü+e‘·‡s¡|ü⁄ |ü]bÕ\Hê ìy˚~ø£.

3. #˚|ü≥ºuÀj˚T |üqT\ $esê\T

4. ø=‘·Ô |üqTï\T y˚j·T&ÜìøÏ Òø£ Á|üdüTÔ‘·eTTqï |üqTï\T ô|+#˚

Á|ü‹bÕ<äq\T.

5. \_›<ës¡T\ m+|æø£, |ü<∏äø±\T ìsêàD≤\T #˚|üfÒº Á|ü<˚X¯+

m+|æø£ #˚ùd Á|ü‹bÕ<äq\T.

6. |ü+#êsTTr e´ekÕjÓ÷‘·Œ‘·TÔ\ Á|üD≤[ø£

7. |ü+#êsTTrøÏ <äK\T |ü&çq kÕeT÷Væ≤ø£ uÛ Ñ÷eTT\T,

b˛s¡+uÀ≈£î uÛÑ÷eTT\ $es¡eTT\T

8. Ä&ç{Ÿ ìy˚~ø£ qø£\T, ã&Ó®{Ÿqø£\T

9. |üqTï\ ãø±sTT<ës¡T\ C≤_‘ê

6. Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚XÊ\ rsêàHê\ neT\T˝À Á>±eT |ü+#êsTTr

u≤<Ûä´‘· @$T{Ï?

• #·≥º+˝À ìπsΔ•+∫q Á|üø±s¡+ Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚X¯|ü⁄ rsêàHê\

neT\T≈£î Á>±eT |ü+#êsTTr n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·qT Çyê«*.

Á>±eTdüuÛÑ À #dæq dü÷#·q\T bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ #·s¡ \T rdüTø√yê*.

7. Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚X¯+ @sêŒ≥T #˚j·T&ÜìøÏ kÕúìø£ bÂs¡T\T #=s¡e

rdüTø=qe#êÃ?

• Á>±eT|ü+#êsTTr z≥s¡T¢ 50 eT+~ ˝Òø£ |ü+#êsTTr˝À 10%

z≥s¡T¢ ìØí‘· $wüj·T |ü]o\q ø√dü+ Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚X¯+

@sêŒ≥T #˚j·TeTì ◊<äTs√E\T eTT+<äT>± ‘˚B, düeTj·T+

‘Ó*j·TCÒdü÷Ô H√{°düT Çe«e#·TÃ. düs¡Œ+#Y Ä $<Ûä+>± Á>±eT

düuÛÑ düe÷y˚X¯+ @sêŒ≥T #˚j·T&ÜìøÏ ìsêø£]+∫q≥¢sTT‘˚,

H√{°düT C≤Ø#˚dæq düuÛÑT´˝Ò düe÷y˚X¯+ ìs¡«Væ≤+∫ rsêàHê\T

#˚j·Te#·TÃ. (s¡÷ Ÿ 5 õ.z.j·T+.j·Tdt.HÓ+.367, ‘˚~.28.8.98).

8. Ç‘·s¡ XÊK\ @ @ nedüsê\ø√dü+ Á>±eTdüuÛ Ñ düe÷y˚X¯+

ìs¡«Væ≤+#·e\dæ ñ+≥T+~?

• |ü+#êsTTr sêCŸ #·≥º+˝À ìπsΔ•+∫q y˚Ts¡πø ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡

XÊK\ ìj·TeT ìã+<Ûäq\øÏ nqT>∑TD+>± ≈£L&Ü Á>±eTdüuÛÑ

d üe÷y˚X ¯+ ìs ¡«V æ ≤+#·e\dæq nedüs ¡+ ñ+≥T+~.

Á>±eTkÕúsTT˝À Äj·÷ XÊK\øÏ dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\MT<ä

n_ÛÁbÕj·T ùdø£s¡DøÏ, ÄyÓ÷<ä+ ø√dü+ Á>±eTdüuÛÑ düe÷y˚X¯+

@sêŒ≥T #˚j·Te\dæ ñ+≥T+~.

1. z≥s¡¢ C≤_‘ê˝À e÷s¡TŒ\T #s¡TŒ\T |ü]o*+∫ dües¡D#j·T&ÜìøÏ

2. uÛ≤Ø |ü]ÁX¯eT\T, ø£sêà>±sê\T HÓ\ø=˝ÒŒeTT+<äT |ü_¢ø˘

Væ≤j·T]+>¥ ø√dü+

3. $$<Ûä Á|üuÛÑT‘·« XÊK\ n_Ûeè~Δ dü+πøåeT |ü<∏äø±\ \_›<ës¡T\

m+|æø£ ø√dü+

4. ñbÕ~ÛVü‰MT |ü<∏äø£+ ÁøÏ+<ä |üqT˝ m+|æø£, ≈£L©\ ã&Ó®{Ÿ

‘·j·÷Ø ‘·~‘·s¡ ìs¡íj·÷\ ø√dü+

5. kÕe÷õø£ ‘·ìF ìy~ø£\T Á|üyXô|{Ïº n_ÛÁbÕj·Tùdø£s¡D ø√dü+

á $<Ûä+>± Á>±eT|ü+#êsTTr #·≥º+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T#˚j·Tã&çq

Á>±eTdüuÛÑ $düèÔ‘· |ü]~Û À |üì#˚düTÔ+~.

ã\«+‘YsêjYT yÓTVü≤‘ê dæbòÕs¡düT\qqTdü]+∫

Ä+Á<Û ä Á|ü<˚XŸ˝À 1959 qe+ãsY 1q l ˙\+ dü+Je¬s&ç ¶

eTTK´eT+Á‹>± Oqï|ü&ÉT eT÷&É+#Ó\ |ü+#êsTTrsêCŸ e´edüú

@s¡Œ&ç+~. Á>±eTkÕúsTT˝À Á>±eT|ü+#êj·Tr\T, ‘ê\Tø± kÕúsTT˝À

|ü+#êj·Tr dü$T‘·T\T, õ˝≤¢ kÕúsTT˝À õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\T sT÷

e´edüú≈£î nej·Tyê\T. Bì‘√ sêh+˝À j·TTe Hêj·Tø£‘·«+ ô|’øÏ

e∫Ã+~. m+‘√ eT+~ O‘ê‡Vü≤e+‘·T …’q j·TTe≈£î\T á dü+düú\

n<Ûä´ø£å |ü<äe⁄\≈£î mìï¬ø’ Á|ü>∑‹øÏ q÷‘·q u≤≥\T |ü]#ês¡T. M]

ø£èwæ |òü*‘·+>± Á>±MTD yê‘êes¡DyT e÷] b˛sTT+~. Á|ü»\T ÁXeT

<ëHê\ <ë«sê y\ø=\~ yÓTÆfi¢ s√&ÉT¢ ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. e+<ä ≤~

bÕsƒ ¡XÊ\\ uÛ ÑeHê\T ìsêàD≤ìøÏø=#êÃsTT. e÷s¡T eT÷\\

Á>±e÷\≈£î ôd’‘·+ $<äT´#·Ã ¤øÏ Ô düs¡|ò üsê \_Û+∫+~. s¡øÏ å‘·˙{Ï

kÂø£sê´\T \uÛÑ´yÓTÆHêsTT. XÊÁd”Ôj·T |ü]C≤„q+ bı+~ ¬s’‘·T\T

n~Ûø√‘·Œ‹Ô kÕ~Û+#ês¡T. Ç‘·s¡ dü+πøåeT |ü<∏äø±\T mH√ï neT\T˝ÀøÏ

e∫Ã ã&ÉT>∑T esêZ\ yê]øÏ Ä]úø£ düVü‰j·÷ìï #˚≈£L]Ã ô|{≤ºsTT.

Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\ Á|ü»\˝À eTVü≤‘· Ôs¡ |ü]es¡ Ôq X¯ø£+

|ü+#êsTTrsêCŸ‘√H˚ eTqsêh+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.

|ü+#êsTTrsêCŸ dü+düú\T yÓTT<ä{Ï ◊<˚fi¯flø±\+˝À kÕ~Û+∫q

|òü*‘ê\T Á|ü»\ <äèwæºì Äø£]¸+#êsTT. <˚X¯ $<˚X¯ Á|üeTTKT\T eTq

sêÁcÕºìï dü+<ä]Ù+∫ |ü+#êj·TrsêCŸ dü+düú\ e\¢ »]–q n_Ûeè~Δì

Á|üX¯+dæ+#ês¡T. á s¡+>∑+˝À Ç‘·s¡ sêÁcÕº\T eTq sêÁcÕºìï Ä<äs¡Ù+>±

rdüT≈ £îHêïsTT. n$˙‹øÏ ÄkÕÿs¡+˝Òì |üqT\T »]>±sTT.

|ü+#êj·TrsêCŸ XÊK eT+Á‹>± Oqï|ü&ÉT &Ü.m+. #ÓHêï¬s&ç¶ á

dü+düú\≈£î düø±\+˝À ì<ÛäT\T $&ÉT<ä\ #˚dü÷Ô yê{Ï n_Ûeè~ΔøÏ

‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T. ÁãVü≤àq+<ä¬s&ç¶ eTTK´eT+Á‹>± Oqï|ü&ÉT á dü+düú\

n_Ûeè~› m&É\ Á|ü‘˚ ø£ ÁX¯<äΔ eVæ≤+#ês¡T. @‘ê`yê‘ê eTqsêh+˝À

‘=*Hê{Ï |ü+#êsTTr dü+düú\T Á|ü>∑‹øÏ k˛bÕHê\T. sê»ø°j·÷\

Á|üy˚X¯+‘√ Ç$ ‘·«s¡ ÀH˚ ÁuÛÑwüTº |ü≥º&É+ yπs $wüj·T+.

m+.{Ï.sêE ìy˚~ø£

1964 qT+∫ |ü+#êsTTrsêCŸ dü+düú˝À¢ sê»ø°j·÷\ CÀø£´+

m≈£îÿe ø±e∫Ã+~. Bì‘√ n_Ûeè~Δ q‘·Ô q&Éø£q q&ç∫+~. M{Ï

|ü]o\q ø√dü+ 1967˝À m+.{Ï.sêE n<Ûä´ø£å‘·q Á|üuÛÑT‘·«+ ˇø£

ø£$T{°ì ìj·T$T+∫+~. Ä ø£$T{° #dæq dü÷#·q˝À¢ õ˝≤¢ n_Ûeè~Δ

uÀs¡T¶ s¡÷bı+~+∫q |ü<∏äø±\qT õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ neT\T≈£î ô|{Ïº+~.

á uÀs¡T¶\T eTTK´+>± õ˝≤¢˝Àì e´ekÕj·T+, ˙{Ï bÕs¡T<ä\,

Á>±MTDe´edüú À q÷‘·q X¯ø£+

|ü]ÁX¯eT\T, düVü≤ø±s¡+, |ü+#êsTTrsêCŸ XÊK\ô|’ ‘·eT <äèwæºì

πø+ÁBø£]+#êsTT. ø£ …ø£ºsY |üìuÛ≤s¡+ ô|s¡>∑&É+‘√ ¬s$q÷´ bÕ\q˝À

Äj·Tq≈£î düVü‰j·T≈£îì>± ◊.@.mdt. kÕúsTT õ˝≤¢ ¬s$q÷´ n~Ûø±]

|ü<ä$ì düèwæº+#ês¡T.

dü$T‹ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT &ç$»Hé kÕúsTT˝À ¬s$q÷´ &ç$»q˝Ÿ

Ä|ò”düsY ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Ms¡T s¡÷bı+~+∫q Á|üD≤[ø£\T dü$T‹

kÕúsTT düe÷y˚XÊ˝À #·s¡Ã≈£î e#˚Ã$. Äj·÷ XÊK\≈£î #Ó+~q

n~Ûø±s¡T\T düe÷yXÊ˝˝À bÕ˝§Zì ‘·eT XÊK≈£î #Ó+~q ìy~ø£\T

düeT]Œ+#yês¡T. Bì e\¢ n_Ûeè~Δ |üqT˝À¢ sê»ø°j·T ÁbÕeTTK´+

‘·–Z nedüs¡+, yÓqTø£u≤≥T ‘·q+ Á|ü>∑‹øÏ eTTU≤´+XÊ …’HêsTT.

yÓ+>∑fi¯sêe⁄ ø£$T{°

ø±s¡´ìs¡«Vü≤D˝À mìï e÷s¡TŒ\T ‘Ó∫ÃHê |ü+#êsTTrsêCŸ

dü+düú À¢ Á|ü»\ düVü≤ø±s¡+ eTTqT|ü{Ï ≤ ø£ì|æ+#· Ò<äT. Bì |òü*‘·+>±

n_Ûeè~Δ ø±s¡´Áø£e÷\qT s¡÷bı+~+#·&É+˝À ø=+‘· C≤|ü´+

»s¡T>∑T‘·÷ e∫Ã+~. á ˝§düT>∑T\qT |ü]o*+#·&Üì¬ø’ ø±+Á¬>dt

…C…ùd¢#·sY bÕØº yÓ+>∑fi¯sêe⁄ Hêj·Tø£‘·«+˝À 1968˝À ˇø£ ø£$T{°ì

ìj·T$T+∫+~. á ø£$T{° õ˝≤¢ n_Ûeè~› uÀs¡T¶\qT s¡<äT› #j·÷\ì

dü÷∫+∫+~. õ˝≤¢ n_Ûeè~Δ uÀs¡T¶ n~Ûø±s¡T\qT õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ

yÓTT<ä{ÏkÕúsTT dü+|òü÷ìøÏ n|üŒ–+#ê\qï dæbòÕs¡düT≈£î Á|üuÛÑT‘·«+

n+^ø£]+∫+~.

|ü+#êj·TrsêCŸ dü+düú\≈£î dü+ã+~Û+∫q ìã+<Ûäq\T, Ä]úø£

eqs¡T\T yÓTT<ä …’q Ç‘·s¡ n+XÊ\qT |ü]o*+∫ ‘·–q e÷s¡TŒ\T

dü÷∫+#·{≤ìøÏ Á| üu Û Ñ T‘ ·«+ 1971˝À qs¡d æ+Vü≤+ ø £$T{°ì

ìj·T$T+∫+~. á ø£$T{° |ü+#êsTTrsêCŸ dü+düú\≈£î dü+ã+~Û+∫q

ìsêàD $<Ûëq+, mìïø£\ |ü]bÕ\Hê j·T+Á‘ê+>∑+, Ä]úø£ eqs¡T\T

yÓTT<ä …’q $wüj·÷\ô|’ düeTÁ>∑ |ü]o\q »]|æ 404 dæbòÕs¡düT\‘√

≈£L&çq ìy˚~ø£ H=ø£{Ï Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ düeT]Œ+∫+~. eTTK´+>± Ä]úø£

eqs¡T\T, |ü]bÕ\Hê e´edüúô|’ qs¡dæ+Vü≤+ ø£$T{° #˚dæq ô|≈£îÿ

dü÷#·q\T Ä#·s¡D jÓ÷>∑ yÓTÆq$>±H˚ OHêïsTT.

Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\T n~Ûø±s¡+˝À Oqï yÓ+>∑fisêe⁄ ø±˙, n≥T

‘·sê«‘· eTTK´eT+Á‹ nsTTq &Ü. eTÁ]#ÓHêï¬s&ç¶ ø±˙ |ü+#êsTTr

sêCŸ dü+düú\≈£î mìïø£\T »]|æ+#· Òø£b˛j·÷s¡T.

1980˝À11 dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· {Ï. n+»j·T´ eTTU´eT+Á‹>±

Oqï ø±\+˝À |ü+#êsTTrsêCŸ dü+düú\≈£î mìïø£\T »]>±sTT. 1981

es¡≈£î yês¡T¶ düuÛÑT´ Ò Á>±eT düs¡Œ+#YqT mqTï≈£îH˚yês¡T. Bìe\q

nsTT<˚fi¯fl |ü<äMø±\+˝À yês¡T¶ düuÛÑT´\qT dü+‘·è|æÔ |üs¡#·&ÜìøÏ

düs¡Œ+#·T\≈£î m≈£îÿe düeTj·T+ πø{≤sTT+#·e\dæ e#˚Ã~. dü«\Œ

$yê<ë\‘√ düs¡Œ+#Yô|’ n$XÊ«dü rsêàq+ ô|fÒº neø±X+ O+&~.

Ä u…&É<ä ÄHê{ÏøÏ ‘·|æŒ+~.

eT+&É\ e´edüú ` $q÷‘·ï dü«s¡÷|ü+

|ü+#êsTTrsêCŸ e´edüú mH√ï dü<äT<›XÊ\‘√, Oqï‘· \øå±´\‘√

ÁbÕs¡+_Û+∫Hê, n~ ‘·q \øå±´\qT kÕ~Û+#·&É+˝À $|òü\yÓTÆ+~.

u≤´+ø˘\T, Á>±e÷\T, u≤¢≈£î\T, õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\≈£î düÁø£eT+>±

düø±\+˝À mìïø£\T ìs¡«Væ≤+#·ø£ b˛e&É+ e\¢ Á|ü»\ ÄX¯\T,

Äø±+ø£å\T rs¡Ã Òø£b˛j·÷sTT. ˇø£y˚fi¯ mìïø£\T »]–Hê Ä dü+düú\T

e÷Á‘·+ ‘·eT $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#·&É+˝ÀqT, nqT≈£îqï |òü*‘ê\qT

kÕ~Û+#·&É+˝ÀqT #˚‹ø£+<äq+‘· <ä÷s¡+˝À O+&çb˛j·÷sTT.

á <äX¯˝À sêh+˝À 1983˝À ‘Ó\T>∑T<˚X¯+ bÕØº n~Ûø±s¡+˝À

e∫Ã+~. ÄHê{Ï eTTK´eT+Á‹ m˙ºsêe÷sêe⁄ |ü]bÕ\q $<Ûëq+

Á|ü‹kÕe÷q´ e÷qe⁄ì >∑T&çôd eTT+–≥ ì˝yê\H˚ O<˚›X¯+‘√

$|ü¢yê‘·àø£yÓTÆq e÷+&É*ø£ sêC≤´+>∑ $<ÛëHêìï Á|üD≤[ø£ ã<äΔ+ #XÊs¡T.

yêdüÔe+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, n\$ø±ì $d”Ôs¡í+ >∑\ |ü+#êj·Tr

dü$T‘·T\T, ‘ê\Tø±\T kÕ<Ûës¡D Á>±MTD nedüsê\qT rs¡Ã&É+˝À

yê{Ï |üìì n$ düÁø£eT+>± ìs¡«Væ≤+#·˝Òø£b˛j·÷sTT. á ø=‘·Ô

e÷+&É*ø£ $<Ûëq+˝À Á|ü‹ eT+&É\+ 35000 qT+&ç 55000 y\

es¡≈£î »HêuÛ≤ ø£*– O+≥T+~. á e÷+&É*ø£ $<Ûëq+ Á|üyX ô|≥º&É+

e\q Ç+‘·≈£î eTT+<äTqï õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\T, õ˝≤¢ Á|üC≤|ü]wü‘·TÔ\T>±

e÷] b˛j·÷sTT.

Bì Á|üø±s¡+ eT+&É\, õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\≈£î n<Ûä ≈£åîì mìïø£\T

H˚s¡T>± »s¡T>∑T‘êsTT. n+fÒ Äj·÷ eT+&É\,õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\

|ü]<ÛäT\˝À >∑\ z≥s¡T¢ Äj·÷ n<Ûä´≈£åî\qT H˚s¡T>±, dü«j·T+>±

mqTï≈£î+{≤s¡T. n+‘˚>±ø£ |ü<äM sê»ø°j·÷\T ndæ ús¡‘ê«ìï

düèwæ º+#·≈£î+&Ü O+&˚+<äT≈£î, kÕúìø£ dü«|ü]bÕ\q düTdæús¡+>±

q&ç#˚+<äT≈£î, |òæsêsTT+|ü⁄<ës¡T\, ndü+‘·è|æÔ es¡Z ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT

n]ø£fÒ º+<äT≈ £î, n$˙‹øÏ ‘êe⁄˝Òì dü«#·Ã ¤y ÓT Æq |ü]bÕ\q

n+~+#·&ÜìøÏ bÕØº |òæsêsTT+|ü⁄ ìs√<Ûäø£ XÊdüq+˝Àì ìj·TeT

ìã+<Ûä\qT n<Ûä´ø£å |ü<äe⁄\≈£î mìïø£j˚T´ yê]øÏ ≈£L&Ü e]Ô+|ü

#˚j·T&É+ »]–+~.

q÷‘·q+>± @s¡Œ&çq á eT+&É\ e´edüú À ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T,

ôw&É÷´\T¶ ‘·s¡>∑‘·T\T, yÓqTø£ã&çq esêZ\ yê]øÏ, Ád”Ô\≈£î ]»πs«wüqT¢

ø£*Œ+#·&É+ »]–+~. yÓTT‘·Ô+ õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ\T, eT+&É\ Á|üC≤

|ü]wü‘·TÔ\ n<Ûä ≈£åî\ dü+K´˝À 15 XÊ‘·+ ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\≈£î, 6

XÊ‘·+ ôw&É÷´\T¶ ‘·s¡>∑‘·T\≈£î, 9 XÊ‘·+ Ád”Ô\≈£î, 20 XÊ‘·+ yÓqTø£ã&çq

‘·s¡>∑‘·T\≈£î πø{≤sTT+#·≥+ »]–+~.

á ø=‘·Ô e÷+&É*ø£ sêC≤´+>∑ $<ÛëHêìøÏ dü+ã+~Û+∫q XÊdüq+

15`1`1987 qT+&ç neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~. Á|ü‹ Á>±MTD≤ìøÏ eT+&É\

Á|ü<Ûëq πø+Á<ä+˝ÀH˚ düø£\ dü<äTbÕj·÷\T, kÂø£sê´\T, ùde\T

n+~+#ê\qï O<˚›X¯+‘√ á eT+&É\ e´edüúqT Á|üy˚X¯ô|≥º&É+

»]–+~.

Á>±eT ÁbÕ+‘ê\˝À Á>±eT|ü+#êsTTr kÕúsTT˝À Á|ü»\+<ä]ø°

n_Ûeè~Δ À bÕ˝§ZH˚ neø±X¯+ ø£*Œ+#·&ÜìøÏ Á>±eTdüuÛÑqT @sêŒ≥T

#˚j·T&É+ »]–+~. Á>±eT düuÛÑ Á|üC≤kÕ«MT´ø£s¡D Á|ü<Ûëq kÕ<Ûäq+>±

O<˚›•+#·ã&ç+~. Á>±eTkÕúsTT˝À Á|üC≤kÕ«eT´ Á|üeè‹Ôì ô|+|ü⁄

#˚j·T&ÜìøÏ, kÕe÷õø£ <äèwæºì ô|+#·&ÜìøÏ, sê»ø°j·T #Ó’‘·Hê´ìï

ø£*–+#·&ÜìøÏ bÕ\Hê, sê»ø°j·T Á|üeè‘·TÔ\˝À Á|ü»\qT $C≤„q

e+‘·T\T #˚j·T&ÜìøÏ, ã\V”≤qesêZ\ yês¡T ‘·eT Á|üjÓ÷»Hê\qT

ø±bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ Á>±eTdüuÛÑ O|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+<äì nXÀø˘yÓTVü≤‘ê

ø£$T{° uÛ≤$+∫+~.

<˚X¯+˝Àì <ë<ë|ü⁄ nìï sêÁcÕº\˝À |ü+#êsTTrsêCŸ dü+düú\˝À

Á>±eTdüuÛÑ\T #·≥ºã<äΔyÓTÆq dü+düú\T>± @sêŒ≥T #˚j·Tã&Ü¶sTT.

Á>±eTdüuÛÑ ìs¡íj·÷\T dü\Vü‰\T e÷Á‘·y˚T nsTTq|üŒ{Ïø°, Á|ü»\+<ä]

#˚‘· rdüTø√ã&É¶ ìs¡íj·÷\T ø±ã{Ïº, yê{Ïì Á>±eTdüuÛÑ ‘·|üŒìdü]>±

bÕ{ÏdüTÔ+<äì uÛ≤$+#·e#·TÃ. ìs¡íj·÷\T dü$Twæº>± #˚j·T&É+ Á|üC≤

#Ó’‘·Hê´ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚düTÔ+~. ø±ì Á>±eT düuÛÑ\T eTq sêh+˝ÀH˚

ø±<äT, eT¬sø£ÿ&Ü düeTs¡úe+‘·+>± |üì #˚j·T≥+ Ò<äT. Á>±eT düuÛÑ

ø±–‘·+ dü+düú>±H˚ O+~.

sêC≤´+>∑+ 73,74 dües¡D #·{≤º\T

1985˝À ø±+Á¬>dt X¯‘·»j·T+‹ O‘·‡yê\ dü+<äs¡“¤+>± n|üŒ{Ï

Á|ü<Ûëì sêJyé >±+BÛ nH˚ø£ y˚\ eT+~ì dü+Á|ü~+∫, |ü+#êj·TrsêCŸ

eT]j·TT q>∑s¡bÕ\ø£ sêC≤´+>∑ dües¡D _\T¢\qT s¡÷bı+~+#ês¡T.

Ç$ ˝Àø˘ düuÛÑ ÄyÓ÷<ëìï bı+~Hê, n|üŒ{Ï sê»ø°j·T ø±s¡D≤\

#˚‘· sê»´düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ bı+<ä˝Ò<äT. 1992 &çôd+ãsY˝À |æ.$.

qs¡dæ+Vü‰sêe⁄ Á|üuÛÑT‘·«+˝À á _\T¢\T bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À @ø£Á^e

ÄyÓ÷<ä+ bı+<ësTT. Çy˚ sêC≤´+>∑+ 73, 74 dües¡D #·{≤º\T.

|ü+#êj·Tr\ $πø+ÁBø£s¡D≈£î #Ó+~q 73e dües¡D <ë«sê nH˚ø£

e÷s¡TŒ\T e#êÃsTT.

• á #·≥º+ <ë«sê |ü+#êsTTrsêCŸ ìsêàD+˝À <XeT+‘·{≤ düVü≤

s¡÷|ü‘· ‘˚e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

• õ˝≤¢ |ü+#êsTTr, eT<Ûä´kÕúsTT |ü+#êsTTr, Á>±eTkÕúsTT

|ü+#êsTTr\˝À yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉT kÕúsTT\ #Ó’s¡àq¢qT |ü+#êsTTr

Á|ü‹ì<ÛäT\T mqTï≈£î+{≤s¡T. Á>±eT|ü+#êsTTr düs¡Œ+#Yì e÷Á‘·+

Á|ü‘· ø£å+>± Òø£ |üs√ø£å+>± mqTïø√e#·TÃ.

• eT÷&ç+≥ ˇø£ e+‘·T Ád”Ô\≈£î, »HêuÛ≤ Á|üø±s¡+ Vü≤]»qT\≈£î,

–]»qT\≈£î ]»πs«wüqT¢ O+{≤sTT.

sêC≤´+>∑ dües¡D\ #·≥º+ Á|üø±s¡+, nH˚ø£ |üqT\T sêÁcÕº\T

Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü #˚j·Te\dæ Oqï sêh Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î, Çe˙ï

neT\Tø±≈£î+&Ü #˚j·T{≤ìøÏ Ç+ø± nH˚ø£ n~Ûø±sê\T OHêïsTT.

mìïø£\T, n~Ûø±sê\T, ]»πs«wüqT¢, Ä]úø£ |üqT\T, dæã“+~

ìj·÷eTø£+ yÓTT<ä˝…’q$ sêhbÕ\Hê j·T+Á‘ê+>∑+ ‘√&ÜŒ≥T‘√H˚

»s¡>∑{≤ìøÏ M\T+~. |ü+#êj·Tr dü+dü ú\ n_Ûeè~Δ˝À sêh

eTTK´eT+Á‘·T\~ m+‘√ >∑D˙j·TyÓTÆq bÕÁ‘·.

á mìïø£\˝À düs¡Œ+#Y |ü<äe⁄\T ‘·|üŒ $T–*q ¬s+&ÉT (eT+&É\

|ü]wü‘Y n<Ûä´≈£åî\T, õ˝≤¢ |ü]wü‘Y n<Ûä´≈£åî\T) |ü<äe⁄\≈£î |üs√ø£å

|ü<äΔ‹˝À mìïø£\T »s¡T>∑T‘êsTT.

Ç~ Á|üC≤kÕ«eT´ |ü<äΔ‹øÏ e´‹πsø£+. Á|ü»\ #˚‘· mìï¬ø’q

nuÛÑ´s¡Tú\qT ø=ìy˚j·T&ÜìøÏ, ˝Ò<ë yê]ì ˝§+>∑BdüTø√&ÜìøÏ

ns¡úã\+, n+>∑ã\+ ø£\yê]øÏ neø±X+ Ç∫Ãq≥¢sTT+~. Á|ü»\#

mqTïø√ã&çq düs¡Œ+#Y≈£î eT+&É\ |ü]wü‘Y˝À ÄVü‰«qbÕÁ‘·, õ˝≤¢

|ü]wü‘·TÔ À eT+&É\ n<Ûä ≈£åîìøÏ ÄVü‰«qbÕÁ‘· Çe«&Üì ã{Ïº #·÷ùdÔ,

eT÷&É+#Ó\ |ü+#êj·TrsêCŸ e´edüú À eTs√ ¬s+&É+#Ó\T ` n+fÒ

eT+&É\ Á|üC≤ |ü]wü‘·TÔ ÁbÕ<˚•ø£ ìjÓ÷»ø£ esêZ\T, õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ

ÁbÕ<•ø£ esêZ\T ø£è‹eT+>± düèwæº+∫ Ä#·s¡D˝À Bìï nsTT<ä+#Ó\

e´edüú>± e÷]Ãq≥¢sTT+~.

á |ü<∏ äø £+ e\q sê»ø°j·T |ü<äe⁄\T m≈£îÿe eT+~ø°

ø£*Œ+#·e#·TÃ. sê»ø°j·T ìs¡T<√´>∑+ ø=+‘·es¡≈£î rs¡Ãe#·TÃ. ø±ì

me]øÏ mes¡T u≤<ÛäT´˝À, $$<Ûä kÕúsTT\˝À »]π> ø±s¡ Áø£e÷\˝À

Á|ü»\≈£î mes¡T »yêãT<ëØjÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. me]ø° yêπs j·TeTTHê

rπs nqï #·+<ä+>± ˇø£ n+‘·düTúô|’ eTs=ø£ n+‘·düTú, ô|‘·ÔHê\T

#˚j·T&ÜìøÏ, ø£ø£å\T, ø±s¡ŒD≤´\T kÕ~Û+#·&ÜìøÏ O|üjÓ÷–+#·T

ø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ]»πs«wüq¢‘√ e∫Ãq e÷s¡TŒ\ e\¢ _.dæ\.≈£î

34 XÊ‘·+, md”‡\≈£î 17.61 XÊ‘·+, md”º\≈£î 7.8 XÊ‘·+ nìï ‘·s¡>∑‘·T˝À¢

eTVæ≤fi¯\≈£î 33 XÊ‘·+ Ç$ e]ÔkÕÔsTT.

1995 Á>±eT|ü+#êj·Tr mìïø £\T sê»ø°j·T s ¡+>∑+˝À

$q÷‘·ïyÓTÆq e÷s¡TŒ\qT rdüTø=#êÃsTT. Á|üuÛÑT‘·«+ neT\T |üs¡∫q

]»πs«wüq¢ $<Ûëq+ nHø£eT+~ ø±ø£\T r]q sê»ø°j·T jÓ÷<ÛäT\≈£î

X¯sê|òü÷‘·+˝≤ ‘·–* yês¡T ø£qTeTs¡T>∑T ø±e\dæq |ü]dæú‘·T\T

<ë|ü⁄]+#êsTT. Ä H˚|ü<∏ä´+˝À õ˝≤¢˝À @ e÷Á‘·+ |ü\T≈£î ã&ç

Ò≈£î+&Ü eTT≈£Lÿ yÓTTVü≤+ ‘Ó*j·Tì e´≈£îÔ\T sê»ø°j·T ne‘·sê\qT

<ë*Ã mìïø£\ ã]˝À ~>±s¡T. Bì‘√ Á>±MTD sê»ø°j·T s¡+>∑+˝À

ø=‘·Ô ‘·sêìøÏ Hê+~ |ü*øÏq≥¢sTT+~. dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡ã&ç Á>±e÷\qT

@ø£#·Ã¤Á‘ê~Û|ü‘· +>± @*q e÷J düs¡Œ+#Y\T m+<äs√ á ]»πs«wüq¢

|ü⁄D´e÷ nì mìïø£ À¢ b˛{° #ùd ns¡Ω‘· ø√˝ÀŒj·÷s¡T. ]»πs«wüq¢

ø±s¡D+>± Á>±MTD sê»ø°j·÷\˝À ø=‘· Ô yê]øÏ neø±XÊ\T

\_Û+#êsTT. @e÷Á‘·+ sê»ø°j·T |ü]C≤„q+ Òì yês¡T düs¡Œ+#Y\T,

yês¡T¶ düuÛÑT´ …’b˛j·÷s¡T. á $q÷‘·ï |ü]dæú‹ Á>±MTD sê»ø°j·÷\˝À

j·TTe‘·sêìï düèwæº+∫+~. πs|ü{Ï Hêj·Tø£‘ê«ìøÏ yês¡T yês¡düT\T.

` õ. yÓ+ø£≥ sêe÷sêe⁄, $ÁXÊ+‘· …ø£Ãs¡sY, Á|üuÛÑT‘·« ø£fi≤XÊ\, ôV’≤<äsêu≤<é

#·ø£ÿ>± e÷{≤¢&É≥+ ˇø£ ø£fi. ø£fi‚ ø±<äT es¡+ ≈£L&Ü. nsTT‘

ªø£fi¯μ nkÕ<Ûä´+ ø±<äT. Á|üj·T‹ïùdÔ düT\uÛÑy˚T. e÷≥rs¡T˝À eTìwæ

e´øÏÔ‘·«+ O+≥T+~. dü+kÕÿs¡+ |ü]eT[düTÔ+~. mìï uÛ≤wü\T

e÷{≤¢&É>∑\eTqï~ ø±<äT Á|üXï. eTqdüTøÏ Vü≤‘·TÔø=H˝≤, eT∞fl eT∞fl

e÷{≤¢&ç‘˚ $Hê\ì|æ+#˚˝≤ uÛ≤wæ+#·≥y˚T >=|üŒ. á ø£fi¯ O+fÒ

nkÕ<Û ä´yÓT Æq ø±s¡´+ ns¡ #˚‘· yê\T‘·T+~. ø£]ƒq bÕcÕD

Vü≤è<äj·÷\T ôd’‘·+ ø£]–b˛‘êsTT. e÷≥≈£î n+‘· XøÏÔ O+~.

eTè<äTyÓ’q e÷≥\T, Áù|eTì ≈£î]|æ+# e÷≥\ e\¢ $TÁ‘·T\T

ô|s¡T>∑T‘ês¡T. |üs¡Twü+>± e÷{≤¢&ç‘˚ X¯Á‘·Te⁄\T ô|s¡T>∑T‘ês¡T. n+<äTπø

qqïj·T eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝À ªuÛÑ÷]>∑TD√qï‘·T\qï Á<ä>∑T yê~øÏ BÛs¡T\≈£î,

<Ûäs¡DÏ e\¢uÛÑT\≈£î yêø±Œs¡Twü eTT #·HÓï!μ n+{≤&ÉT.

O‘·ÔeTT\≈£î O‘·ÔeT‘·«+, eTVü‰‘·Tà\≈£î >=|üŒ‘·q+ ‘Ó∫Ã ô|fÒº~

yê] eTè<äTuÛ≤wüDy˚T. Ç~ <˚X¯, ø±\, ÁbÕ+‘ê\≈£L, düeTj·T

dü+<äsê“¤\≈£L ‘·–q≥T¢>± O+&Ü*. m+‘· >=|üŒ kÕúsTT˝À Oqï

yê¬s’Hê Vü‰sTT>±, kÂeT´+>± e÷{≤¢&É&Üìï n\yê≥T #˚düTø√yê*.

n~Ûø£+>±, ndü+<äs¡“¤+>±, nVü≤+ø±s¡|üP]‘·+>± e÷{≤¢&É+ nqsêú*ï

ø£*–düTÔ+~. Bì¬øH√ï O<ëVü≤s¡D\THêïsTT. n+uØ|òüTDÏí HêHêe÷≥\

Hêï&ÉT <äTsê«düeTVü≤]¸. @yÓTÆ+~? ∫e]øÏ düT<äs¡Ùq #·Áø£+ #˚‹˝À

uÛÑ+>∑|ü&Éø£ ‘·|üŒ Ò<äT. eTT+<äT yÓqTø± Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü q\T>∑T]˝À

ø£èwüTí&çô|’ H√s¡T #˚düTø=Hêï&ÉT •X¯óbÕ\T&ÉT. n‘·&çø° HêX¯q+ ‘·|üŒ Ò<äT.

ˇø£ÿkÕ] H√s¡T C≤]‘˚... eT∞fl yÓqøÏÿ rdüTø√e≥+ ø£wüº+. ø£wüº+

ø£*–+#˚ n+X¯yÓTÆHê eTè<äTe⁄>± #Ó|üŒ&É+˝ÀH˚ m≈£îÿe Á|üjÓ÷»q+

O+~. n˝≤π> e÷≥rs¡T e´øÏÔì ã{Ïº ≈£L&Ü O+≥T+~. ˇø£ e´øÏÔøÏ

@ |ü<äΔ‹˝À #Óù|Ô q#·TÃ‘·T+<√ Ä |ü<äΔ‹˝À #Ó|üŒ≥+ ø±s¡ kÕ<Ûä≈£î\

\ø£åD+. @ |ü #˚j·Tì ø£ uÛÑs¡ÔøÏ uÛ≤s¡ m+‘· eTè<äTe⁄>± ø£s¡Ôe´uÀ<Ûä

#˚k Ô+<√ #·÷&É+&ç.

ª<ä«+<√« ~«>∑Ts¡dæ #êVü≤+

eT<ZùV≤ ì‘· eTe´sT÷ uÛ≤e'

‘·‘·TŒs¡Twü! ø±s¡à<Ûës¡j·T

jT Hê2Vü≤+ kÕ´+ ãVü‰ÁMVæ≤'

uÛÑs¡Ô yê´ø£s¡D y˚‘·Ô, ø±˙ k˛eT]. |üì #Ój·T´&ÉT. n+<äTπø

yê´ø£s¡D|ü]uÛ≤wü À ªeTq$T<ä›s¡+ <ä«+<ä« düe÷dü+˝≤+{Ï yêfi¯fl+,

<ä+|ü‘·T\+, eTqøÏ ¬s+&ÉT Äe⁄\THêïsTT. (~«>∑TR¬s+&ÉT Äe⁄\T

ø£\). nsTTHê eTq Ç+{À¢ s√p e´j·T+ #j·T&ÜìøÏ @MT Ò<äT.

n<˚ ne´sT÷ uÛ≤e+. ø±ã{Ïº z |ü⁄s¡TwüT&Ü (‘·‘·TŒs¡Twü). ø£s¡à<Ûës¡j·T.

n+fÒ |üì #ÓsTT´. <ëì e\¢ H˚qT ãVü‰ÁMwæ ne⁄‘êqT. n+fÒ

|ü+≥\T u≤>± |ü+&ç+∫ <Ûëq´e+‘·T\eTe⁄<ë+μ nì #Ó|æŒ+~.

ø=+#Ó+ #·eT‘êÿs¡+, ø£s¡Ôe´uÀ<Ûä ø£*dæq á |ü\T≈£î\T me]øÏ

s¡T∫+#·e⁄ #Ó|üŒ+&ç? ø±ã{Ïº e÷≥ø√, eT+Á‘êìøÏ O+&˚+‘· X¯øÏÔ

O+~. ‘Ó*dæ <ëìì #·ø£ÿ>± O|üjÓ÷–+#·Tø=+fÒ dü<äZ‹, ‘Ó*k˛

‘Ó*j·Tø√ O|üjÓ÷–+#·Tø√ Òø£ b˛‘ nqsêú\T ‘·|üŒe⁄. ‘·kÕà‘Y C≤Á>∑‘·Ô.

` n<ä›+øÏ lìyêdt.

|ü\Tπø ã+>±s¡+

kÕ«$T $y˚ø±q+<ä uÛ≤s¡rj·T ‘·‘·«y˚‘·Ô\˝À Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>±

ù|¬sìïø£>∑qï Á|üeTTKT&ÉT. Äj·Tq n<Ûë´‹àø£ uÀ<Ûäq\T H˚&ÉT Á|ü|ü+#·

e÷qyê[øÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø£+>± ™HêïsTT. 1863 »qe] 12q eTø£s¡ dü+Áø±+‹

|üs¡«~Hêq u…+>±˝Ÿ˝Àì ø£\ø£‘êÔ˝À $X¯«Hê<Ûé <ä‘Y-uÛÑTeH˚X¯«] <˚$ |ü⁄D´

<ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+#ês¡T. Äj·Tq≈£î ‘·*¢‘·+Á&ÉT\T ô|{Ïºq ù|s¡T qπs+Á<äHê<∏é

<ä‘Y.

qHê‘·q Væ≤+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·÷ìøÏ ∫s¡THêe÷>± ™qï ø±j·TdüÔ

≈£î≥T+ã+˝À qRs+Á<äHê<Ûé »ìà+#ês¡T. Äj·Tq ‘·+Á&ç $X¯«Hê<∏é

<ä‘Y ø£\ø£‘êÔ ôV’≤ø√s¡Tº≈£î n{≤Øï>± |üì#˚XÊs¡T. Äj·Tq ‘ê‘·>±s¡T

<äTsêZ#·s¡D <ä‘Y. Äj·Tq dü+düÿè‘·+, |ü]¸j·THé uÛ≤wü˝À¢ ~≥º.

qπs+Á<äT&ÉT ∫qï‘·q+ qT+∫ •e|ü⁄sêD+, sêe÷j·TD+, uÛ≤s¡‘·+,

uÛ≤>∑e‘·+ô|’ m≈£îÿe eT≈£îÿe ô|≥Tºø=ì yê{Ïì #·~yês¡T. u≤\´+

qT+&ç kÕ<ÛäTe⁄\Hêï, eT‘· >∑Ts¡Te⁄\Hêï mq˝Òì n_Ûe÷q+‘√ ™+&ç

yê] düVü≤#·sê´ìï ø√s¡T≈£îH˚yês¡T. Äj·Tq ‘·*¢ ‘·q ≈£îe÷s¡Tì n\¢]

‘·–Z+#·eTì s√p •e⁄&çì |üPõ+#˚~. qπs+Á<äTì u≤\´+ n+‘ê

ø£\ø£‘êÔ eTVü‰q>∑s¡+˝À >∑&ç∫+~.

Äj·Tq 1871˝À áX¯«sY#·+Á<ä $<ë´kÕ>∑sY yÓTÁ{ÀbÕ*≥Hé

dü+düú˝À $<ä´qT nuÛÑ´dæ+#ês¡T. nq+‘·s¡+ Äj·Tq ≈£î≥T+ã+

1877˝À sêjYT|üPsY≈£î e÷s¡&É+‘√, nø£ÿ&É ‘·q #·<äTe⁄qT

uÛ≤s¡rj·T <ës¡Ùì≈£î&ÉT kÕ«$T $yø±q+<äø=qkÕ–+#ê&ÉT. 1879˝À ‹]– ø£\ø£‘êÔ sêe&É+‘√ Áô|dæ&Ó˙‡

ø£fi≤XÊ\˝À #˚] Á|ü<∏äeTT&ç>± ™rÔs¡í‘· kÕ~Û+#ês¡T.

qπs+Á<äT&ÉT u≤\´+ qT+&ç @ø£dü+<∏ëÁ>±Væ≤, nH˚ø£ ‘·‘·«

Á>∑+<∏ë\qT, eT‘· Á>∑+<∏ë\qT, #·]Á‘·qT #·~yê&ÉT. n+‘˚ø±≈£î+&Ü

ôd’qT‡, k˛wü˝Ÿ, Væ≤+<ä÷ dü+düÿè‹, ™|üìwü‘·TÔ\T Wb˛X¯q #˚XÊs¡T.

uÛ≤s¡rj·T XÊÁd” Ôj·T dü+^‘·+, Áø°&É\T e+{Ï yê{Ïô|’ ≈£L&Ü

ø£fi≤XÊ\˝À #·~y˚ s√E˝À¢ ÄdüøÏÔì ø£qã]#ês¡T. ◊s√bÕ <˚XÊ\T, yê{Ï

#·]Á‘·, $<˚o ‘·‘·«XÊÁdüÔ+ nuÛÑ´dæ+#ês¡T.

1881˝À _.@. bÕdüj·÷´s¡T. $<˚o s¡#·sTT‘·\ Á|üuÛ≤e+ ≈£L&Ü

Äj·Tqô|’ |ü&ç+~. uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹, kÕVæ≤‘ê´ìï Äj·Tq u…+>± Ÿ

Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îe#êÃs¡T. ÁãVü≤àdüe÷»+ n~ÛH˚‘·

<˚y˚+Á<äHê<∏é sƒê>∑÷sYqT Äj·Tq ø£\TdüTø=ì ªMTs¡T uÛÑ>∑e+‘·T&çï

#·÷XÊsê?μ nì Á|ü‘·´ø£å+>± n&É>∑&É+‘√ Äj·Tq nX¯Ãs¡´b˛j·÷s¡T.

Äj·Tq Ä dü+<äs¡“¤+˝À, ªHêj·THê ø£fi¯ó¢ ø£ eTVü‰ jÓ÷–|ü⁄+>∑e⁄ì

e÷~]>± ™HêïsTT. ˙e⁄ uÛÑ$wü´‘Y˝À >=|üŒ jÓ÷–$ ø±>∑\μeì

B$+#ês¡≥.

nq+‘·s¡+ sêeTø£èwüTí&ÉTqT ‘·q >∑Ts¡Te⁄>± uÛ≤$+∫q qπs+Á<äT&ÉT

|ü\T dü+<äsê“¤\˝À Äj·TqqT uÛÑ>∑e+‘·T&çì >∑T]+∫ |ü\T Á|üX¯ï\T

n&É>∑+‘√, Äj·Tq dü+<Vü‰\qT ìeè‹Ô #XÊs¡T. <ë+‘√ Äj·Tq J$‘·+

e÷]b˛sTT+~. ì]«ø£\Œ düe÷~Û >∑T]+∫ Äj·Tq≈£î uÀ~Û+#ês¡T.

ìs¡+‘·s¡+ uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´q+˝À Äj·Tq eTTì–b˛j˚Tyês¡T.

1886 Ä>∑düTº 16q ‘·q >∑Ts¡T<˚e⁄&ÉT sêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü

eTVü‰ìsê´D+ #Ó+<ä&É+‘√, qπs+Á<äT&ÉT sêeTø£èwü í eTsƒêìï

kÕú|æ+#ês¡T. nq+‘·s¡+ düHê´dü+ rdüTø=ì kÕ«$T $y˚ø±q+<ä>±

e÷sês¡T. ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq eT÷&ÉT >∑+≥\≈£î ˝Ò∫ Äj·Tq »|ü+,

‘·|ü+ #˚düTø=ì >=|üŒ n<Ûë´‹àø£ X¯øÏÔì dü+bÕ~+#ês¡T. ø£eT+&É\+,

uÛÑ>∑e‘Y ^‘·qT m\¢y˚fi¯˝≤ ‘·q <ä>∑Zs¡ ™+#·Tø=ì |üs¡´≥q\T

#˚ùdyês¡T. ◊<äT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T <˚X¯eT+‘·{≤ bÕ<äj·÷Á‘· #˚XÊs¡T.

á ø±\+˝À Äj·Tq <˚X¯+˝À nH˚ø£ |ü⁄D´πøåÁ‘ê\qT ‹]– yê{Ïì

dü+<ä]Ù+#ês¡T. kÕ<ÛäT|ü⁄+>∑e⁄\‘√ ø£\dæ yê]‘√ nH˚ø£ n<Ûë´‹àø£

$wüj·÷\T #·]Ã+#˚yês¡T.

<˚X¯+˝À ™qï _Ûqï dü+düÿè‘·T\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊs¡T.

nìï eT‘ê\ kÕsê+X¯+ ˇø£ÿfÒ nì Á|ü#ês¡+ #˚XÊs¡T. ìs¡Tù|<ä\

nuÛÑT´qï‹øÏ Äj·Tq bÕ≥T|ü&Ü¶s¡T. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø£ÿπs nì, Äj·TH˚

$_Ûqï s¡÷bÕ\˝À ™Hêïs¡ì Á|ü»\≈£î $e]+#ês¡T. nH˚ø£ eT‘· ô|<ä›\

qT ø£\TdüTø=ì yê]‘√ n<Ûë´‹àø£ #·s¡Ã\T »]ù|yês¡T. <˚X¯+˝À nìï

|ü⁄D´πøåÁ‘ê\qT dü+<ä]Ù+∫q ‘·s¡Tyê‘· Äj·Tq Væ≤e÷\j·÷\˝À

ø=+‘· ø±\+ ‘·|üdüT‡ #˚XÊs¡T.

$<XÊ\˝À Äj·Tq |üs¡ {Ï+∫q|ü⁄&ÉT uÛ≤s¡‘·<X dü+düÿè‹ì nø£ÿ&É

Á|ü»\≈£î $e]+#˚ yês¡T. »bÕHé ˝Àì Hê>∑kÕøÏ, ø√uŸ, j·÷ø√¨e÷,

ˇø±kÕ, ø√´{À, {Àø√´ e+{Ï q>∑sê\qT |üs¡´{Ï+#ês¡T. #Ó’Hê, ¬øq&Ü

e+{Ï <˚XÊ\T, ÄyÓT]ø± dü+j·TTø£Ô sêÁcÕº\˝À es¡´{Ï+∫ uÛ≤s¡‘·

<˚X¯ yÓ’uÛÑyêìï yê]øÏ #ê{Ï #Ó|üŒ&É+ »]–+~. 1893˝À ∫ø±>√˝À

|üs¡´{Ï+∫q|ü⁄&ÉT nj·TqqT me«s¡÷ n<ä]+#·˝Ò<äT.

∫ø±>√˝À »]–q Á|ü|ü+#· n<Ûë´‹àø£ dü<ädüT‡˝À nj·Tq

Á|üdü+–+#ês¡T. ‘·q Á|üdü+>∑+ ÁbÕs¡+_Û+#·>±H˚ Äj·Tq nyÓT]ø±

ªk˛<äs¡, k˛<äØeTDT˝≤sêμ nì yÓTT<ä\T ô|{Ïºq|ü⁄&ÉT ÄyÓT]ø± Á|ü»\T

Äj·TqqT >∑T]Ô+∫ Äj·Tq Á|üdü+>±ìøÏ nkÕ+‘·+ #·|üŒ≥T¢ ø={≤ºs¡T.

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ™qï y˚<ä <Ûäsêà\T $e]+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, ‘·q

<X+˝À ™qï düHê‘·q <Ûäsêàìï Äj·Tq ‘·q Á|üdü+>∑+˝À $e]+#ês¡T.

q÷´j·÷sYÿ˝Àì |üÁ‹ø£\T kÕ«$T $y˚ø±q+<ä >∑T]+∫ m+‘·>±H√

Á|üdüTÔ‹+#êsTT. ∫qï ej·TdüT‡˝À Äj·Tq düq´dæ+∫ mH√ï Ä<Ûë´‹àø£

$wüj·÷\T eTq≈£î $e]+#êj·Tì ‘Ó*bÕsTT. Á|ü|ü+#·+˝À Äj·Tq≈£î

me«s¡÷ kÕ{Ï ˝Òs¡ì Äj·Tq >=|üŒ Ä<Ûë´‹àø£ y˚‘·Ô nì bı–&ÜsTT.

1893 ôdô|º+ãs¡T 27 es¡≈£L á Ä<Ûë´‹àø£ düe÷yXÊ\T »]>±sTT.

nyÓT]ø±, Ç+>±¢+&é <˚XÊ\≈£î #Ó+~q yês¡T Hê{Ï $y˚ø±q+<äTì

Ä<Ûë´‹àø£ ™|üHê´kÕ\qT Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü HÓeTs¡TydüT≈£î+≥THêïs¡+fÒ

n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT. <ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T $$<Ûä

<˚XÊ\˝À kÕ«$T $y˚ø±q+<ä Ä<Ûë´‹àø£ ™|üHê´kÕ\T Çe«&É+

»]–+~. &ÓÁ{≤sTT{Ÿ, uÀdüºHé, q÷´j·÷sYÿ\˝À Ä‘·à >∑T]+∫, Ä‘·à

#·ìb˛sTTq ‘·s¡Tyê‘· @+ #düTÔ+<äH $wüj·÷\T Hê&ÉT $e]+#·&É+‘√

nyÓT]ø£qT¢ ÄHê{Ï qT+&˚ Ä‘·à\T ™Hêïj·Tì uÛ≤$+#ês¡T.

q÷´j·÷sYÿ˝À Äj·Tq 1894˝À y<ë+‘· kıôd’{° Ä|òt q÷´j·÷sYÿ

kÕú|æ+#ês¡T. n|üŒ{Ïπø ‘·q Äs√>∑´+ n+‘·+‘· e÷Á‘·+>± ™+&É&É+‘√

‘·q Á|üdü+>±\qT ì*|æy˚XÊs¡T. jÓ÷>±, y˚<ë+‘ê\ >∑T]+∫ Äj·Tq

Á|ü‘˚´ø£+>± ø±¢düT\T ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T.

1895 pHé HÓ\˝À ¬s+&ÉT HÓ\\bÕ≥T Äj·Tq q÷´j·÷sYÿ˝Àì

<∏Í»+&é ◊˝≤+&é bÕs¡Tÿ˝À Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åDqT Ç#êÃs¡T. n<˚ @&Ü~

Äj·Tq Ç+>±¢+&é˝À |üs¡´{Ï+#ês¡T. 1895 qe+ãsY HÓ\˝À Á_{°wt

eTVü‰sêDÏ e÷s¡Z¬s{Ÿ m*»u…‘YqT dü+<ä]Ù+#ês¡T. n<˚ $<Ûä+>± ◊]wt

eTVü‰sêDÏqT ø£\TdüT≈£îHêïs¡T. ◊]wt À ø£ j·TTe‹ áj·Tq |üs¡ ≥q

nq+‘·s¡+ dædüºsY ìy˚~‘·>± ‘·q ù|s¡T e÷s¡TÃø=ì uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À

dæús¡|ü&Ü¶s¡T.

1896 y˚T HÓ\˝À ‹]– Ç+>±¢+&é˝À |üs¡´{Ï+∫ Äø˘‡|ò üsY ¶

$X«$<ë´\j·T Á|üeTTKT&ÉT e÷ø‡eTT\¢sYqT ø£\TdüTø=ì sêeTø£èwüTíì

J$‘· #·]Á‘·qT Ç+^¢wüT˝ÀøÏ nqTe~+#ês¡T. ‘·q

Äs√>∑´+ sêqT sêqT ø° åDÏ+#·&É+‘√ Äj·Tq $<˚o

|üs¡ ≥q\T e÷qTø=ì ∫e] <äX¯ À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ e#êÃs¡T.

1902 E˝…’ 4q Äj·Tq ÁbÕ‘·:ø±\+˝À ìÁ<ä˝Ò∫,

eT÷&ÉT >∑+≥\ ùd|ü⁄ yÓT&çfÒwüHé #˚XÊs¡T. nq+‘·s¡+

Äj·Tq X¯óø£¢, j·TEπs«<ë\qT, dü+düÿè‘· Á>∑+<∏ë\qT

|ü]ƒ+#ês¡T. Ä s√E Äj·Tq ‘·q •wüT´\≈£î sêeTø£èwüí

eTsƒ ¡+˝À yÓ ’~ø£ ø£fi≤XÊ\qT kÕú|æ+#ê\ì ø√sês¡T.

sêÁ‹ @&ÉT >∑+≥\≈£î ‘·q >∑~øÏ yÓ[¢ ‘êqT $ÁXÊ+‹

rdüT≈£î+≥THêïqì, ‘·qqT me«s¡÷ Çã“+~ ô|≥ºe<ä›ì

‘·q •wüT´\qT ø√sês¡T. sêÁ‹ 8 >∑+≥\ 50 ì$TcÕ\≈£î

Äj·Tq eTVü‰düe÷~Ûì bı+<ës¡T. Hê\T>∑T |ü<äT\T

ì+&É≈£î+&ÜH˚ Äj·Tq eTVü‰düe÷~Û bı+<ës¡T.

- dæ.m+.|æ.

H˚qT ˇø£ ¬øs¡{≤ìï n&ç>±qT

qTe⁄« düeTTÁ<ä+ <ä>∑Zs¡ e~*ô|{≤ºe⁄

•Ks¡+ #·÷&Ü\qT≈£îHêïqT

qTe⁄« ˝Àj·TqT #·÷|æ+#êe⁄

Áù|eTqT Ä•+#êqT

qTe⁄« yÓ÷düyÓT˝≤ e⁄+≥T+<√ #·÷|æ+#êe⁄

|üøÏå˝≤ m>∑sê\qT≈£îHêïqT

¬sø£ÿ\H˚ $]#˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊe⁄

nsTT‘˚ -

z&çb˛e&É+ »s¡>∑<äT

<ä÷s¡y˚Tø±e#·TÃ

$qï|ü+ ø£wüºy˚T ø£qã&=#·TÃ -

¬øs¡≥+ Hê≈£î <=s¡T≈£î‘·T+~

•Ks¡+ #˚πs |ü≥Tº<ä\ Hê≈£î+~

¬sø£ÿ˝À¢øÏ ã˝≤ìï

>∑T+&Ó˝ÀøÏ <ÛÓ’sê´ìï

ì+|ü⁄≈£îì... |üøÏå˝≤ m>∑Ts¡T‘êqT

m–πseTT+<äT ˇø£ÿe÷≥ ˙≈£î -

ªª˝Àø£+˝À Áù|eT ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·T≈£î

>∑T+&Óø±j·T\‘√ p<äe÷&É≈£îμμ

- eT+Á‘·yê~ eTùV≤X¯«sY

|ü+~] r>∑ ≈£Ls¡>±j·T\T ô|+#·≥+ ¬s’‘·T\≈£î ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£+

eTq sêh+˝À kÕ>∑T#düTÔqï eTTK´yÓTÆq |ü+~] ≈£Ls¡>±j·T\˝À

nq|üø±j·T, >∑TeTà&çø±j·T,ø±ø£s¡ø±j·T, <√düø±j·T, ã÷&ç<ä

>∑TeTà&çø±j·T\T Á|üdæ~Δ #Ó+~q$.

yê‘êes¡D+- H˚\\T

á |ü+≥\ìï+{Ïø° y˚&ç yê‘êes¡D+ nqT≈£L\yÓTÆq~. ˙s¡T

ì\Teì ‘˚*ø£bÕ{Ï H˚\\T n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\qT bı+<ä{≤ìøÏ

nqTyÓ’q$.

y˚T\T s¡ø±\T

1. ã÷&ç<ä >∑TeTà&ç : m|æmj·TT X¯øÏÔ, ø√-1, ø√-2

2. >∑TeTà&ç : Äsêÿ dü÷s¡´eTTœ, nsêÿ #·+<äHé, ø√-1, ø√-2

3. nq|üø±j·T : |üPkÕ düeTàsY ÁbÕ*|æø˘˝≤+>¥, |üPkÕ düeTàsY

ÁbÕ*|æø˘ sö+&é, |üPkÕ eT+»] (ôV’≤Á;&é), |üPkÕ y˚T|òüT<ä÷‘Y

(ôV’≤Á;&é), Äs¡ÿ ãVü‰sY, m|æmj·T÷ ` m˝Ÿ mdt ` 21 (sêCÒ+Á<ä, es¡<é

(eTVæ≤ø√ôV’≤Á;&é).

4. ø±ø£s¡ ø±j·T : |üPkÕ<√eTÚdü$T, ø√j·T+ ã‘·÷ÔsY˝≤+>¥,

ns¡ÿVü≤s¡˝Ÿ, |üPkÕ$y˚ø˘, $πø 1 - Á|æj·T.

5. ;s¡ø±j·T

»–‘ê´\ ˝≤+>˘, |üPkÕqC≤›sY, ø√-1,

|ü+&ÉT <√dü : m|æmj·TT j·T+.dæ -13 (CÀ´‹s¡àsTT)

≈£Ls¡<√dü : mm.+, * - 43 (øÏs¡DàsTT)

|ü#·Ã <√dü : »|ü˙dt˝≤+>¥ Á^Hé, Áôdº{Ÿ mjYT{Ÿ, |üPkÕ düH√´>¥

(m|òt1 ôV’≤Á;&é).

6 bı≥¢ø±j·T : m|æmj·T÷ X‚«‘·, ø√-1 ($T–*q |ü+~]

≈£Ls¡>±j·T\˝À ÁbÕ+rj·T s¡ø±\T ™|üjÓ÷–kÕÔs¡T.

$‘·Ôq+ - $‘·TÔ |ü<äΔ‹

uÛÑ÷$T MT<ä bÕøÏ+#˚ bÕ<äT\≈£î esê¸ø±\+˝À ˙{Ï ø±\Te\≈£î

‘√&ÉT>± eTTs¡T>∑T ˙s¡T b˛e{≤ìøÏ M\T>± 2MT. <ä÷s¡+˝À bı\+

n+‘ê ø±\Te\T #˚j·÷*. á $<Ûä+>± #˚j·T≥+ e\q m≈£îÿe>±

™qï ˙s¡T ø±\«\ <ë«sê yÓ\T|ü*øÏ b˛‘·T+~.

$‘˚Ô <ä÷s¡+ :

1. ;s¡ : |ü+≥qT y˚T - pHé eT]j·TT &çôd+ãsY -»qe]˝À |ü+&ç+#·

e#·TÃqT. bÕ<äT\ eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 0.60-0.90 MT≥s¡T¢ O+&Ée˝…qT.

yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 1.2-2.0 MT≥s¡T¢.

2. ø±ø£s¡ : á |ü+≥qT pHé-p˝…’ eT]j·TT &çôd+ãsY-»qe]

e÷dü+˝À |ü+&ç+#·e#·TÃqT. yÓTTø£ÿ≈£î yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 1.2

qT+&ç 2.0 ™+&˚≥≥T¢ $‘êÔ*. bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä´ 0.60 qT+&ç

0.90 MT≥s¡T¢ ™+&Ü*.

3. <√dü : á |ü+≥ pHé-p˝…’, &çôd+ãsY-»qe] HÓ˝˝À¢

|ü+&ç+#·e#·TÃqT. yÓTTø£ÿ≈£î, yÓTTø£ÿ≈£î

eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 1.0 qT+&ç 1.5 MT≥s¡T¢,

bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä 0.75 qT+&ç 0.90

MT≥s¡T¢ ™+&Ü*.

4. >∑TeTà&ç : á |ü+≥ y˚T-pHé eT]j·TT

&çôd+ãsY- »qe] ˝À |ü+&ç+#·e#·TÃqT.

yÓTTø£ÿ≈£î yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 3.0

MT≥s¡T¢ bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä´ 0.75

qT+&ç 0.90 ™+&˚≥≥T¢ #·÷&Ü*.

5. nq|ü : á |ü+≥ y˚T-pHé, &çôd+ãsY

- »qe] HÓ\˝À¢ |ü+&ç+#·e#·TÃqT.

yÓTTø£ÿ≈£î, yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 3.0

MT≥s¡T¢, bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä´ 0.75

qT+&ç 0.90 MT≥s¡T™+&˚≥≥T¢ #·÷&Ü*.

6. ã÷&ç<ä >∑TeTà&ç : á |ü+≥ pHé-p …’,

&çôd+ãsY-»qe] HÓ\˝À¢ |ü+&ç+#·e#·TÃqT.

yÓTTø£ÿ≈£î yÓTTø£ÿ≈£î, eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 3.0

MT≥s¡T¢, eT]j·TT bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä

0.75 qT+&ç 0.90 ™+&˚≥≥T¢ #·÷&Ü*.

7. bı≥¢ : á |ü+≥ y˚T -p˝…’, &çôd+ãsY

-»qe] HÓ\˝À¢ |ü+&ç+#·e#·TÃqT. yÓTTø£ÿ≈£î

yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 1.5 qT+&ç 1.8

MT≥s¡T¢, bÕ<äT≈£î, bÕ<äT≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+

1.50 qT+&ç 1.80 MT≥s¡T¢ ™+&˚≥≥T¢

#·÷&Ü*.

8. <=+&É : (|ü+~] møÏÿ+#ê*) á |ü+≥

y˚T - p˝…’, &çôd+ãsY - »qe] HÓ\˝À¢

|ü+&ç+#·e˝…qT. yÓTTø£ÿ≈£î, yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´

<ä÷s¡+ 1.5 qT+&ç 2.0 MT≥s¡T¢, bÕ<äT≈£î

bÕ<äT≈£î eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 1.0 qT+&ç 1.50

MT≥s¡T¢ ™+&Ü*.

nìï s¡ø±\ bÕ<äT\≈£î 3-5 $‘·ÔHê\qT,

45 X 45 X 45 ôd+.MT À‘·T rdæq >∑T+‘· À

1-2 ôd+.MT À‘·T˝À Hê{≤*. Hê{Ïq ‘·sê«‘·

˙s¡T ô|{≤º*. $‘·ÔHê\˙ï 3-7 s√E\ À|ü\

yÓTT\¬ø‘·TÔ‘êsTT. M{Ï˝À ã\yÓTÆq yÓTTø£ÿ\

qT 1 qT+&ç 2 es¡≈£î ™+∫ $T–*q yê{Ïì

ô|]øÏ y˚j·÷*. <=+&É bÕ<äT ø=s¡≈£î #·÷|ü⁄&ÉT

y˚\T ≤e⁄>∑\ ø=eTà\T 4 ø£qT|ü⁄\T >∑\$ >∑T+‘·≈£î 2 Hê≥Tø√yê*.

esê¸<Ûës¡+>± |ü+&ç+#˚≥|ü&ÉT 15 X 10 ôd+.MT ø=\‘·\T >∑\

bÕ*~∏Hé dü+#·T˝À¢ Hê≥Tø=ì 15-20 ô|s¡>∑ì∫Ã, n<äqT #·÷düTø=ì

#˚˝À yÓTTø£ÿ\T Hê≥Tø√e#·TÃqT.

ms¡Te⁄\T

$‘·ÔHêìøÏ eTT+<äT ôV≤ø±ºs¡T≈£î 15-20 ≥qTï\ |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄

bÕ<äT\˝À y˚j·÷*. ôV≤ø±ºs¡T≈£î 80-100 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì ¬s+&ÉT

düeTbÕfi¯fl>± #˚dæ yÓTT<ä{Ï <äbòÕ, $‘·Ôq 25-30 s√E\≈£î ¬s+&Ée <äbòÕ,

|üP‘·, |æ+<ÓÓMT<ä ~–q|ü&ÉT y˚j·÷*. yÓTTø£ÿ≈£î <ä>∑Zs¡˝À ms¡Te⁄qT

yj·T≈£L&É<äT. ms¡Te⁄ ydæq yÓ+≥H s¡T ô|{≤º*. esê<Ûës¡|ü⁄ |ü+≥≈£î

uÛ≤dü«s¡+, qÁ‘·»ì yÓ÷‘ê<äT\T dü>±ìøÏ ‘·–Z+#·Tø√e#·TÃ.

n+‘·s¡ ø£èwæ

ø£\T|ü⁄yÓTTø£ÿ\qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT rdæy˚j·÷*. yÓTTø£ÿ\T ã\+>±

ô|s¡>∑{≤ìøÏ >±qT 2-3 ‘·&ÉT\T sTT∫ÃHê ‘·s¡Tyê‘· ˇø£{Ï ˝Ò<ë

¬s+&ÉTkÕs¡T¢ ‘˚*ø£>± eT{Ïºì >∑T\¢ #˚j·÷*. yÓTTø£ÿ\T 2 ˝Òø£ 4

Ä≈£î\ <äX¯˝À qTqï|ü&ÉT 3 $T.Á>± uÀsêø˘‡qT ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ

Ä≈£î\ô|’ #·\¢≥+ e\q Ä&É|üP\T düÁø£eT+>± |üPdæ |ü+≥ ~>∑Tã&ç

u≤>∑T+≥T+~.

˙{Ï j·÷»e÷q´+

bÕ<äT #·T≥÷º 3-5 ôd+.MT eT+<ä+ eT{Ïº m+&çq≥T¢>± ™qï|ü&ÉT

˙s¡T ô|{≤º*. kÕ<Ûës¡D+>± yêsêìø=ø£ ‘·&ç dü]b˛‘·T+~. s¡T m≈£îÿe

ø±\+ bÕ<äT #·T≥÷º ì\« ™+&É≈£î+&Ü #·÷&Ü*.

m>∑ ÁbÕ≈£î≥ (Áy˚˝≤&ÉT)

<√dü, >∑TeTà&ç, ã÷&ç<ä >∑TeTà&ç, ;s¡ yÓTT<ä˝…’q bÕ<äT\T |ü+~]

nedüs¡+ Ò≈£î+&Ü uÛÑ÷$T MT<ä bÕ≈£î‘êsTT, Äq|ü, ø±ø£s¡\qT |ü+~]

MT<ä >±ì, bı<ä\MT<ä >±ì bÕøÏ+#ê*. bı≥¢ø±j·T bÕ<äT\≈£î |ü+~]

Òø£ b˛sTTq≥¢sTT‘ ø±j·T\T bı&Ée⁄>± ô|s¡>∑e⁄. <=+&É≈£î ‘·|üŒìdü]>±

HêD´‘·>∑\ ø±j·T\T e∫Ã, e÷¬sÿ≥T πs≥T ô|s¡T>∑T‘·T+~.

düdü´s¡ø£åD

1) >∑TeTà&ç ô|+≈£î |ü⁄s¡T>∑T - ìyês¡D : ø±s¡“]˝Ÿ 3 Á>±/ eT˝≤~∏j·÷Hé

2 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.

2) bı≥¢ Ä≈£î |ü⁄s¡T>∑T- ìyês¡D : |üP‘·≈£î eTT+<äT <äX¯˝À øÏ«Hê˝ŸbÕdt

2 $T.©. ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.

3) |ü+&ÉT á>∑ - ìyês¡D : |üP‘·, |æ+<Ó <äX¯˝À 100 $T.©.

qT˝≤~∏j·÷Hé 100Á>± #·¬øÿs¡ ˝Ò<ë u…\¢+ bÕø£+ ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ

eT{Ïº Á|ü$T<ä˝À¢ b˛dæ, nø£ÿ&Éø£ÿ&É bı\+˝À ô|{≤º*.

‘Ó>∑Tfi¯ófl

1) ã÷E ‘Ó>∑T\T - ìyês¡D : e÷+ø√C…uŸ 2. 5 Á>±/ yÓT{˝≤øÏ‡ø£˝Ÿ 2

Á>± ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£\|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.

2) ã÷&ç<ä ‘Ó>∑T\T - ìyês¡D : ÁfÒ&é e÷sYŒ¤/ &Ó’H√ø±|t 1 $T.© ©≥s¡T

˙{Ï˝À ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.

3) |ü⁄´CÒ]j·T+ y˚s¡T ≈£îfi¯ófl ‘Ó>∑T\T (m+&ÉT‘Ó>∑T\T) : |ü+≥ e÷]Œ&ç

#˚j·÷*. ÄK] <äTøÏÿ˝À y˚|ü|æ+&ç 250 mø£sê≈£î y˚dæ ø£*j·T<äTHêï*.

ø±|üsY ÄøÏ‡ø√¢¬s’&é 3 Á>±ˆˆ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æq Á<ëeD≤ìï yÓTTø£ÿ

yÓTT<ä\T #·T≥÷º H˚\ ‘·&ç#˚˝≤ b˛j·÷*. |ü~ s√E\ e´e~Û˝À 2-3

kÕs¡T¢ b˛j·÷*.

4) yÓÁ] ‘Ó>∑T\T - ìyês¡D : ‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ\qT |”øÏ HêX¯q+

#˚j·÷*. ‘Ó>∑T\TqT yê´|æÔ #˚ùd ù|qTã+ø£ |ü⁄s¡T>∑T\qT ©≥s¡T {ÏøÏ

2 $T.©. #=|üq &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ / $T<ÛÓ’˝Ÿ &ÓeT{≤Hé ø£*|æ |æ∫ø±]

#˚dæ ìyê]+#·e#·TÃqT.

- myéT. yÓTT>∑\j·T´bòÕ´ø£©º yÓT+ãsY, dæmHéÄsYmyéT, nbÕsY¶

Á>±eT |ü+#êj·Tr\ Ä<ëj·T eqs¡T\qT ô|+#·T≈£î+≥÷

Á|üC≤edüsê\qT rs¡Ã{≤ìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚j·Te\dæq nedüs¡+ m+‘Ó’q

™+<äì sêh Á|üuÛ ÑT‘·« |ü+#êj·Tr sêCŸ XÊK eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù

l $. Hê–¬s&ç¶ ◊.m.mdt. nHêïs¡T. Äj·Tq sêCÒ+Á<ä q>∑sY˝Àì m.m+.

ÄsY. nbÕs¡T¶ •ø£åD≤ n<Ûä´j·Tq dü+düú˝À Á>±eT |ü+#êj·Tr Ä<ëj·T+

|üqTï\ $<Ûëq+ô|’ ø£ s√E es¡Tÿ cÕ|tqT ÁbÕs¡+_Û+∫ Á|üdü+–+#ês¡T.

|ü+#êj·Tr n~Ûø±s¡T\T Hê\T>∑T Á|ü<Ûëq $<ÛäT\qT ìs¡«Væ≤+#ê\ì

n$ (1) ¬syÓq÷´ ùdø£s¡D (2) Ä<ëj·T $ìjÓ÷>∑+ (3) eqs¡T\T (4)

ã&Ó®{Ÿ eT]j·TT »yêãT<ë]‘·q+‘√ |üì #˚j·÷\ì nHêïs¡T. kÕúìø£

bÕ\q˝À ™‘˚Ô»+ ø£*Z+∫ Á|üC≤ nedüsê\qT rs¡Ã{≤ìøÏ n+øÏ‘·

uÛ≤e+‘√ |üì#˚j·÷\Hêïs¡T.

ø±ì |ü+#êj·Tr\T Á|ü»\T Ä•+∫q ùde\qT n+~+#·&É+˝À

eT+∫ ù|s¡TqT dü+bÕ~+#ê˝Ò >±ì, Á|ü»\˝À |ü+#êj·Tr\ô|’ ™qï

nq÷´Vü≤‘· uÛ≤yêìï #Ó]ù|j·T{≤ìøÏ Á|ü‹ n~Ûø±] |üì #˚j·Te\dæq

nedüs¡+ ™+<äHêïs¡T.

Á>±e÷\˝À ùdø£]+∫q Ä<ëj·T eqs¡T\qT bÕs¡<äs¡àø£‘√ Ks¡TÃ

#˚dæ n_Ûeè~ΔøÏ <√Vü‰<ä+ #˚j·÷\ì l Hê–¬s&ç¶ dü÷∫+#ês¡T. eTq

<˚X¯ Ä<ëj·Teqs¡T\˝À kÕúìø£ bÕ\q uÛ≤>∑+ 2.5% >± ™+<äì

yÓTT‘·Ô+ eTq sêh+˝À s¡÷.25000 ø√≥¢ Ä<ëj·T eqs¡T\THêïj·Tì

yê{Ïì ‘·–q Ø‹˝À $ìjÓ÷–+∫ eT+∫ |òü*‘ê\qT kÕ~Û+#ê\ì

dü÷∫+#ês¡T.

Á>±eT |ü+#êj·Tr Ä<ëj·T eqs¡T\qT ô|+|ü⁄≈£î Á|üj·T‹ï+#ê*

ˇø£ s√E esYÿ cÕ|t

õ.|æ. |üqTï $<Ûëq+

Á> ±e÷ | ü+#êj · Tr\T Á| ü< Û ëq+>± s √& É ¢ ìsê àD+,

ø=qkÕ–+|ü⁄, Á‘ê>∑T˙s¡T, XÊìfÒwüHé, $<äT´‘Y düs¡|òüsê ‘·~‘·s¡ |üqT\

qT düeTs¡úe+‘·+>± ìs¡«Væ≤+#ê\ì l Hê–¬s&ç¶ #ÓbÕŒs¡T.

|ü+#êj·Tr sêCŸ XÊK ø£MTwüqsY l &ç. Á|ükÕ<äsêe⁄ ◊.m.mdt.

e÷{≤¢&ÉT‘·÷, Á>±eT |ü+#êj·Tr |üìrs¡T, ùde\ s¡+>±ìï $düÔ]+∫

eT+∫ ù|s¡TqT ≈£L&É>∑≥Tºø√yê\ì $e]+#ês¡T.

|ü+#êj·Tr sêCŸXÊK n&çwüq Ÿ ôdÁø£≥Ø l uÛ≤düÿsY e÷{≤¢&ÉT‘·÷,

Á>±eT Ä<ëj·T eqs¡T\qT bÕs¡<äs¡àø£‘·‘√ Ks¡TÃ #˚dü÷Ô Á|ü»\≈£î

yÓTs¡T¬>’q ùde\T n+~+#ê\ì ø√sês¡T.

nbÕs¡T¶ dæ.&ç.|æ.m. ôV≤&é Ábıô|òdüsY dü÷s¡´ Hêsêj·TDY ¬s&ç¶

e÷{≤¢&ÉT‘·÷, πøs¡fi¯, eTVü‰sêh˝À |üì#˚düTÔqï Á>±eT |ü+#êsTTr\

e˝Ò |òü*‘ê\qT kÕ~Û+∫ #·÷|æ+#ê*‡q nedüs¡+ ™+<äì ‘·q

kÕ«>∑‘√|üHê´dü+˝À #ÓbÕŒs¡T.

á ø±s¡´Áø£eT+˝À &ç.|æ.z.mdt, &ç.m˝Ÿ.|æ.z.mdt, nøö+{Ÿ‡

n~Ûø±s¡T\T ˇø£s√E esYÿ‡cÕ|t˝À bÕ˝§ZHêïs¡T.- dæ.m+.|æ.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À neT\T #˚düTÔqï Á|ü|ü+#·u≤´+≈£î |ü<∏äø±˝…’q

Äs√>∑´+, Á‘ê>∑T˙s¡T, eTVæ≤fi≤ kÕ~Ûø±]ø£‘· neT\T rs¡TqT

e÷ì≥]+>¥, |ü]XÀ<Ûäq n<Ûä´j·THê\ô|’ ÁbÕC…≈£îº ìy˚~ø£\qT

‘·j·÷s¡T #˚j·TT≥≈£î >±qT @m+ÄsY`nbÕsY¶ dü+düúqT H√&É˝Ÿ

@C…˙‡>± mìïø=ì, ‘·–q |ü<ä Δ‘·T\˝À yê{Ïì e÷ì≥sY

#sTT+#·T≥≈£î Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î dü+ø£*Œ+∫+~. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>±

Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î Á|ü‹ì~Û m+.mdt. y˚T|ò ü÷ï 25`10`2013

nbÕsY¶qT dü+<ä]Ù+#ês¡T. á dü+<äs¡“¤+>± ôd+≥sY |òüsY &Óe\|tyÓT+{Ÿ

dü¶&ûdt &Ó’ ¬sø£ºsY »qs¡˝Ÿ ¬ø. #·+Á<äeTÚ[, ◊m@dt (]) nbÕsY¶˝À

»s¡T>∑T‘·Tqï |ü]XÀ<Ûäq, {°∫+>¥, e÷ì≥]+>¥, •ø£åD $esê\qT

dü+<äs¡Ù≈£î\ {°yéT≈£î $e]+#ês¡T. ôd+≥sY |òüsY &ûôd+Á≥˝…’CÒwüHé

bÕ¢ì+>¥ n&çàìÅùdºwüHé ôV≤&é Ábıô|òdüsY dü÷s¡´Hêsêj·TD ¬s&ç¶

|ü+#êsTTr düs¡Œ+#·T\≈£î •ø£åD, mìï¬ø’q kÕúìø£bÕ\q dü+düú\

n<Ûä ≈£åî\≈£î, Á|ü‹ì<ÛäT\≈£î •ø£åD≤ e÷&ÉT‡\T‡qT >∑÷]Ã $e]+#ês¡T.

nbÕs¡T¶qT |ü]XÀ<Ûäø£ @C… ‡>± @sêŒ≥T

m+.mdt yÓT|òü÷ï e÷{≤¢&ÉT‘·÷ Á|ü|ü+#· u≤´≈£î neT\T #˚düTÔqï

eTVæ≤fi≤ kÕ~Ûø±]ø£‘· ø±s¡´Áø£e÷\qT Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq bÕ]ºdæù|≥Ø

nÁb˛#Y‘√ yÓ’e´ø°Ôø£s¡D |ü<äΔ‘·T\ <ë«s¡ neT\T rs¡T, ø£eT÷´ì{°\

uÛ≤>∑kÕ«eT´+qT dü«#·Ã¤+<äùdyê dü+düú\ rs¡TqT |ü]o*+∫ ‘·–q

&{≤qT düèwæº+∫ ìy~ø£ s¡÷|ü+˝À n+<äCÒj·TT≥≈£î, eT]j·TT mdt.dæ,

mdt.{Ï. \≈£î bÕ¢>¥wæ|t ø±s¡´Áø£e÷\T @ $<Ûä+>± O|üjÓ÷>∑|ü&ÉT

‘·THêïj·TH˚ $wüj·÷\qT >∑÷]Ã ìy˚~ø£\T ‘·j·÷s¡T #˚j·÷\ì

ø√sês¡T. n+<äT≈£î nbÕs¡T¶ $uÛ≤>±\qT m+|æø£ #˚düTø=qï≥Tº ÄyÓT

‘Ó*bÕs¡T. á bÕ¢>¥wæ|t neT\T ø±s¡ Áø£e÷\ neT\T˝À _mHé$\

bÕÁ‘·qT >∑÷]Ã, yê] #düTÔqï ùde\qT >∑÷]Ã l #·+Á<äeTÚ[ $es¡+>±

M&çjÓ÷ ø°¢|æŒ+>¥‡ <ë«sê n+~+#·&É+ »]–+~. Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î

n~Ûø±] eT÷&√e≈£îÔ\ düVü‰ø±s¡+‘√qT, kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+qT, k˛wü Ÿ

Ä&ç{Ÿ <ë«sê e÷ì≥]+>¥qT #˚j·÷\qTHêïs¡T. á ø±s¡ Áø£eT+˝À

ôd+≥sY ôV≤&é dæ.&ÉãT¢´.mdt. l m. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄, dæmHéÄsYm+

ôd+≥sY ôV≤&é ôV≤#Y. ≈£Lsêàsêe⁄ ‘·~‘·s¡T\T bÕ˝§Zì Äj·÷

ôd+≥sY‡\˝À »s¡T>∑T‘·Tqï |ü]XÀ<Û äq\T •ø£ åD, e÷ì≥]+>¥

ø±s¡´Áø£e÷\qT >∑÷]Ã $e]+#ês¡T. ôdsYŒ Á|ü‹ì~Û l s¡+>±sêe⁄

≈£L&É bÕ˝§ZHêïs¡T.

Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î n~Ûø±s¡T\T nbÕs¡T¶ dü+<äs¡ÙqÁ|ü|ü+#· u≤´+≈£î n~Ûø±s¡T\T nbÕs¡T¶ dü+<äs¡Ùq

kÕúìø£ bÕ\q qe+ãsY, 201326

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ dü+Á|ü<ëj·÷\≈£î, ø£≥Tºu≤≥¢≈£î, $\Te\≈£î

ì\j·T+. eTq ≈£î≥T+ã e´edüú m+‘√ ÁbÕNqyÓTÆq~. <ëìï

|ü]s¡øÏå+#·Tø=qT≥ e\q mH√ï O|üjÓ÷>±\THêïsTT. eTq OeTà&ç

≈£î≥T+ã e´eùdú düe÷» ÁX‚j·TdüT‡≈£î |ü⁄Hê~ n˝≤+{Ï eTVü≤‘·TÔ

>∑\ e´edüú≈£î ‘·÷≥T¢ bı&ç∫ $#·Ãqï+ #˚j·T&ÜìøÏ |üs√ø£å+>±

<√Vü≤<ä|ü&ÉT‘√+~ eTq Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]ø£sê\ yê&Éø£+. á

Ä<ÛäTìø£ |ü]ø£sê\qT dü¬s’q Ø‹˝À dü¬s’q yÓ÷‘ê<äT˝À yê&ç‘˚H˚

uÛ≤s¡rj·T kÕ+düÿè‹ø£ e´edüúqT ø±bÕ&ÉTø=H˚ M\T+≥T+~.

ne÷à Hêqï\qT e<ä Òdæ, ∫qï|æ\¢\qT ≈£L&Ü Á¬øN\˝À #s¡Ã&É+

eT+∫ dü+düÿè‘ê ? eè<ë›ÁXe÷\T eTq <XÊìøÏ nedüs¡e÷ ? eTq

≈£î≥T+ã e´edüú˝À ô|<ä›\≈£î z <ës¡TŒ ì#˚Ã~ eTqTeT\T,

eTqTeTsêfi¯ófl, yê] u≤>√>∑T\qT #·÷#Ó~ ô|<ä›˝…’q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T

‘ê‘ê, e÷eTà\T. n˝≤+{Ï m+‘√ >∑TD≤‘·àø£yÓTÆq dæú‹ì e~* |ü•ÃeT

<˚XÊ\˝À e˝…q÷´øÏ¢j·TsY ≈£î≥T+u≤\ |ü<äΔ‹qe\+_+ùdÔ mìï

nqsêú\THêïjÓ÷ Á>∑Væ≤+#ê*. neTà |æ\¢\T, Hêqï |æ\¢\T bÕs¡Tÿ˝À

Ä&ÉTø=H˚ dü+düÿè‹ nyÓT]ø±<˚yÓ÷ ø±ì eTq <˚XÊì<˚ ø±<äT. n<˚

dü¬s’q<äì #·÷|ü⁄‘·Tqï f…*$»Hé / Ç&çj·T{Ÿ u≤ø‡ mH√ï nqsêΔ\≈£î

<ë] rk Ô+~.

Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ uÛ≤s¡rj·T Hê>∑]ø£‘· b˛ø£&É\T,

≈£î≥T+ã e´edüúô|’ yê{Ï Á|üuÛ≤e+

Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ uÛ≤s¡rj·T Hê>∑]ø£‘· b˛ø£&É\T,

≈£î≥T+ã e´edüúô|’ yê{Ï Á|üuÛ≤e+

d”]j·Tfiófl #·÷∫ n< ì»eTì H{Ï eTVæ≤fi\T nqTø√&É+ {Ï.$.

#·÷düTÔHêï+. dæìe÷ nã<ä›+. nã<ä›+ n+<ä]ï Ä&çdüTÔ+~. n+<ä\+

møÏÿ+∫ møÏÿ]düTÔ+~. n≥T\H˚ f…*$»Hé ≈£L&Ü uÛ≤s¡rj·T

düe÷C≤ìøÏ nã<ëΔ\qT #·÷|ædü÷Ôb˛‘˚ ìã<äΔ‘·H˚ eTs¡∫b˛‘·T+~.

áHê{Ï f…*$»Hé ¬s+&ÉT bÕsêÙ«\T ø£\~. ˇø£ bÕs¡Ù«+ $C≤„Hêìï,

Äs√> ∑´ø £s ¡y ÓT Æq $H√<ëìï n+~e«≥+. ¬s+&√e bÕs ¡ Ù«+

nHês√>∑ ø£s¡yÓTÆq dü+|òüT+˝À #Ó&ÉTqT πs¬ø‹Ô+#˚ <Û√s¡DT\qT $H√<ä+

ù|]≥ #·÷|æ+#·≥+. Ä<ÛäTìø£‘· ù|s¡T‘√ $\Te\qT ‘·T+>∑˝À

‘=øÏÿ+~. dæìe÷ s¡+>∑+ jÓTTø£ÿ e÷j·÷˝Àø£+ |ü+<∏ëqT {Ï.$.

s¡+>∑+ ≈£L&Ü #˚|ü{Ïº+~. ô|<ä› Ád”ÿqT˝À O+&˚ ne\ø£åD≤\˙ï

<ä÷s¡<äs¡ÙHé nqTdü]+∫ Á>±eTdüTΔ\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~.

f…*$»Hé À #·÷ù|$ dü>∑y˚T qeTàe#·TÃ. #ê˝≤ $#·ø£åD‘√ Áù|ø£å≈£î\T

#·÷&Ée\dæ O+~.

Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ $»j·÷ìøÏ <Û äs¡ŒD+ nsTTq dæìe÷,

<ä÷s¡<äs¡ÙHé\T eTq düe÷C≤ìï $ø£è‘·+ #˚düTÔ+~. mø£ÿ&√ Væ≤+dü

»]–‘˚ <ëìì f…*$»Hé ‘Ós¡\ô|’ |ü<˚|ü<˚ #·÷|æ+∫ eTqeTT+<äT

»s¡T> ∑T‘·Tqï≥T ¢ uÛ≤eqqT ø£* Z+∫ j·TTe‘·qT Væ≤+düy Ó ’| ü ⁄

eT[fl+#·T‘·THêïsTT. M{Ï e\q m+‘√ eT+~ J$‘ê\T HêX¯q

eTe⁄‘·THêïsTT.

nsTTHê f…*$»HéqT #·÷&É≈£î+&É eB* yj·T ÒeTT. n+<äT˝À

$C≤ „q+ O+~. eT+∫ì

Á> ∑V æ ≤+∫ #˚& ÉTqT e~*

y˚j·Te\j·TTqT. ø±ì n˝≤

»s¡T> ∑< äT . # Ó& ÉT eT]+‘·

# Ó& ÉTqT #˚d üT Ô+~. ø £qTø £

Ä<Û ä Tìø £ kÕ+ πø‹ø £‘ ·qT

nedüs¡yÓTÆq y˚Ts¡≈£î e÷Á‘·y˚T

yê&ÉTø=qe˝….

n<˚ $<Ûä+>± Ä<ÛäTìø£ düe÷#ês¡ $|ü¢e+ e\q ∫|òt dü+düÿè‹

e\q eTq J$‘ê\qT m+‘·>±H√ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚dæ+~. ôd˝Ÿbò˛qT

e\q düe÷#ês ¡+ m+‘·>± $dü Ô]+∫+<ä+fÒ ø £ åD≤\˝À

<ä÷s¡ÁbÕ+‘ê\≈£î #˚s¡T‘·T+~. n+‘·{Ï d”Œ&ÉT eTq düe÷C≤ìøÏ

nedüs¡e÷ ! nH˚~ Á|üX¯ï ! H˚&ÉT yÓTTu…’˝Ÿ n‹ ù|<äyêìøÏ ≈£L&É

n+<äTu≤≥T˝Àø Ï e∫Ã+~. n‘·& ÉT Ä ôd˝ŸqT m+<äT≈ £î

OqjÓ÷–+#·T‘ê&ÉT ? πøe\+ Hê≈£î á s√E ≈£L© O+<ë ? Ò<ë?

nì ‘Ó\TdüTø=q&ÜìπøHê ! Ç+ø± m+<äT¬ø’Hê yê&ÉT‘·THêïs¡T. ø±ì

O|üjÓ÷–+∫q <ëì e\q mH√ï nqsêΔ\T ø£\T>∑T‘·THêïsTT. yÓTTu…’ Ÿ

e\q e÷qe dü+ã+<Ûë\T HêX¯qeTÚ‘·THêïsTT. yÓ ’j·T´øÏ Ôø £

dü+ã+<Ûë\T <˚ã“‹+≥THêïsTT. ˇø£]ì ˇø£s¡T ø£\TdüTø=ì

jÓ÷>∑ πøåe÷\T ‘Ó\TdüTø=H˚ Äràj·T dü+Á|ü<ëj·T+qT eT+≥

ø£\T| ü ⁄‘ ·T+~. < ä÷s ¡ ÁbÕ+‘·+˝ÀqTqï yê]q yÓTTu … ’˝ Ÿ˝À

|ü\Tø£]+#·T‘·÷ e´øÏ Ô> ∑‘· dü+ã+<Ûë\T b˛‘·THêïsTT. neTà

u≤>∑THêïyê? nì bò Hé À |ü\Tø£]+#·T‘·÷ neTà u≤>√>∑T\qT #·÷#

yês¡T ÄyÓT jÓ÷>∑πøåe÷\qT eTs¡düTÔHêïs¡T. e´øÏÔ>∑‘· dü+ã+<Ûë\T

≈£L&É ˝≤uÛ≤s¡®q ø=s¡πøqqï≥T¢ ÁuÛÑ$T+|ü #˚düTÔHêïsTT.

ôd Ÿbò HéqT |üP]Ô>± O|üjÓ÷–+#·Tø=q&É+ ‘Ó*dæq yês¡T |æ\¢\T,

j·TTe‘· e÷Á‘·y˚T Ms¡+<äs¡T ø£*dæ 30 ` 40% eT+~ O+{≤s¡T.

$T>∑‘ê yês¡+<ä]øÏ n~ ˇø£ kÂø£s¡´+ e÷Á‘·y˚T. á ôd˝Ÿbò˛Hé

nq+‘·s¡+ Ç|ü&ÉT ◊ {≤uÒ¢{Ÿ nì e∫Ã+~. Bì ‘·s¡Tyê‘· @$T{Ï?

nH˚~ ‘Ó*j·T<äT. e÷s¡TŒ düVü‰»+. Ä düVü‰»yÓT Æq e÷s¡TŒ

kÕe÷qT´ìøÏ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#˚Ã|üŒ{Ïø Ï <ëì $\TeqT

ø√˝ÀŒ‘·T+~. ◊{≤u…¢{Ÿ e\q <ä÷s¡<äs¡ÙHé, ôd˝Ÿbò˛Hé\T ≈£L&É

yÓqT≈£îÿb˛‘êsTT. n~ ø±\Áø£eT+. Ä Áø£eT+˝À qTe⁄« H˚qT

eTqeT+<äs¡+ ø=≥Tº≈£î b˛e\dæ+<˚Hê ?

eTs√ e÷s¡Z+ @yÓTÆq O+<ë ? e÷s¡TŒ e÷qe⁄ìøÏ nedüs¡+. Ä

nedüs¡+ eTìwæì eTs√ eTìwæ <√#·Tø=H˚ $<Ûä+>± O+&Ésê<äT.

n+<äTπø Áø=‘·Ô ˇø£ $+‘· bÕ‘· ˇø£ s√‘· n+{≤s¡T. Ç$ nìï eTq

Áã‘·T≈£î\qT yÓTs¡T>∑T |üs¡#ê Ò ‘·|üŒ n<Û√>∑‹øÏ HÓ≥º≈£L&É<äT. Ä<ÛäTìø£

kÕ+πø‹ø£‘· eTìwæ eTqT>∑&É≈£î O|üjÓ÷>∑ |ü&Ée˝… ø±ì yÓÁ]

‘·\\Ty˚ôd uÛ Ñj·T+ø£s ¡y ÓT Æq b˛ø£&É\≈£î <ë]rj·T≈ £L&É<äT.

kÕe÷qT´ìøÏ ì»yÓTÆq Ä<Ûës¡+>± e÷]q|ü⁄&˚ kÕ+πø‹ø£‘·≈£î kÕs¡úø£‘·

\_ÛdüTÔ+~.

eTq ≈£î≥T+ã e´edüú MT<ä Ç+‘· es¡≈£î mH√ï s¡ø± …’q <ë&ÉT\T

»]>±sTT. ≈£î≥T+ã+ s¡÷bÕ\T e÷s¡T‘·THêïsTT ø±ì ≈£î≥T+ã+

n<˚ Ø‹˝À ∫qï>±H√ ô|<ä›>±H√ ø=qkÕ>∑T‘·T+~. Ä<ÛäTìø£ dü+düÿè‹

eTq ≈£î≥T+u≤ìï $#·Ãqï+ #j·T Ò<äT. n<=ø£ ÁyfiSflqTø=qï #Ó≥Tº

<ëìï ‘=\–+#ê˝+fÒ eTs=ø £ yÓTs ¡T ¬> ’q e´edü ú n+<äT≈ £î

Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± sêyê*. n|ü&˚ <ëìø=ø£ s¡÷|ü+ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.

` dæ.m+.|æ.

ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ eTT&ÉTe÷\ Á>±eT+˝À

nbÕs¡T¶ ãè+<ä+ πøåÁ‘·kÕúsTT |ü]o\q

Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ j·TTìôd|òt n~Ûø±s¡T\ dü÷#·q y˚Ts¡≈£î |æ\¢\

eTqT>∑&É, m<äT>∑T<ä\, Á‘ê>∑T˙s¡T eT]j·TT Ç‘·s¡ bÕ]X¯ó<Û ä´

ø±s¡´Áø£e÷\˝À uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡¢ düVü≤ø±s¡+, bÕÁ‘· nH˚

n+XÊ\ ô|’ ôV’≤<äsêu≤<é ˝Àì nbÕsY¶ ø±sê´\j·T+˝À ˇø£ düe÷y˚X¯+

»]–+~.

|æ\¢\ eTqT>∑&É, m<äT>∑T<ä\, bÕ]X¯ó<Ûä´+, ‘ê>∑T˙s¡T

yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\ô|’ Á>±eTdüTÔ\ø= ne>±Vü≤q

Á>±MTD #Ó’‘·Hê´ìøÏ yês¡<ÛäT\T _mHé$\T

0-1 dü+ˆˆ˝À •X¯ó eTs¡D≤\T- yÓTT‘·Ô+ @&ÉT -(7)e. ‘·*¢ù|s¡T ≈£î\+ •X¯óe⁄ eTs¡DÏ+∫q Áã‹øÏq Ä&É/eT>∑ mqïe ø±qTŒnsTTq ‘·*¢ ô|[fl eTs¡D≤ìøÏ

HÓ+. »ìà+∫q ‘˚B s√E\T ø±qTŒ Á|ü<˚X¯+ Hê{ÏøÏ ø±s¡D≤\T

‘˚B ej·TdüT‡

1 u…düÔ u…düÔ 16.9. 03.10.12 17 Ä&É 1 ÄdüT|üÁ‹ 19 dü+ˆˆ ø£e\\T 1+ 1 eT+E\ (_.dæ) 12 ‘·≈£îÿe ãs¡Te⁄.

2 ≈£îs¡Te ≈£îs¡Te 11.2. 13.12.12 2 eT>∑ 3 ÄdüT|üÁ‹ 18 dü+ˆˆ ãs¡Te⁄ ‘·≈£îÿe, düs¡dü«‹ (_.dæ) 12 b˛wüø±Vü‰s¡ ˝À|ü+

3 ≈£îs¡Te ≈£îs¡Te 09.3. 19.03.13 10 Ä&É 4 ÄdüT|üÁ‹ 19 dü+ˆˆ 7 s√E\T ás¡eTà (_.dæ) 12 »«s¡+.

4 e÷\ e÷\ 04.9. 07.09.12 3 Ä&É 1 Ç+{Ï<ä>∑Zs¡ 18 dü+ˆˆ ø±yÓTs¡T¢ j·TXÀ<ä/ (mdt.dæ) 12

5 e÷\ e÷\ 28.2. 17.07.12 135 eT>∑ 4 Ç+{Ï<ä>∑Zs¡ 18 dü+ˆˆ >∑T+&Ó »ãT“ @düeTà (mdt.dæ) 12

6 ≈£îs¡Te ≈£îs¡Te 05.3. 06.03.13 1 Ä&É 4 ÄdüT|üÁ‹ 18 dü+ˆˆ ÄdüT|üÁ‹øÏ j·÷<äeTà (_.dæ) 12 Ä\dü´+>± yÓfi≤¢s¡T. ™eTà ˙s¡T Á‘ê– •X¯óe⁄ #·ìb˛sTT+~

7 u…düÔ u…düÔ 4.11. 04.11.12 - eT>∑ 3 ÄdüT|üÁ‹ 20 HÓ\\T ì+&Éø£H˚ XÊs¡<ä (_.dæ) 12 8e HÓ\˝À ø±qTŒ

Ç+<äT˝À sêh yê´|üÔ+>± 21 õ˝≤¢\˝Àì uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY

yê\+{°s¡T¢ |üì #˚düTÔqï 24 Á>±e÷\qT >∑T]Ô+∫, Äj·÷ Á>±e÷\˝À

ô|’q ù|s=ÿqï n+XÊ\ >∑÷]Ã 2012-13 dü+ˆˆ $wüj·T ùdø£s¡D »]–+~.

e#˚Ã dü+e‘·‡s¡+, n+fÒ 2013-14˝À á 24 Á>±e÷\˝À uÛ≤s¡‘Y

ìsêàDY yê\+{°s¡¢ düVü≤ø±s¡+‘√ ô|’ ‘Ó*|æq n+XÊ\˝À @<Ó’Hê Á|ü>∑‹

kÕ~Û+#·>∑\e÷ nH˚ Á|üj·T‘êïìï ªnbÕsY¶μ #˚|ü{Ïº+~. ø±s¡´Áø£eT+˝À

¬syÓq÷´ XÊK e÷‘·T´\T l mHé. s¡|òüTTMsê¬s&ç¶ nø√ºãsY 23q

˝Ò≈£L´+ n‹~∏Û >∑èVü≤+˝À ÁbÕC…≈£îº nq+‘· ô|’ düMTø£å ìs¡«Væ≤+#ês¡T.

l mdt.|æ. ≥ø£ÿsY ◊mmdt, Á|æì‡|ü ` ôdÁø£≥Ø (bÕ¢ì+>˘) nbÕsY¶ dæ.&ç.mdt.

&Ó’¬sø£ºsY »qs¡˝` l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[, ◊mmdt (]f…ÆsY¶), XÊdüq düuÛÑT´\T

eT]j·TT nbÕs¡T¶ dæã“+~ düMTøå± düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡j·÷´s¡T.

¬syÓq÷´ XÊU≤ e÷‘·T´\T l s¡|òüTTMsê¬s&ç¶ e÷≥¢&ÉT‘·÷ Á>±e÷\

m+|æø£ bÕs¡<äs¡Ùø£+>± #|ü{Ïº, Á|ü<Ûëq+>± e÷¬sÿ{Ÿ j·÷s¡T¶\˝À ¬s’‘·T\T

|ü+&ç+∫q |ü+≥\ìï+{ÏøÏ nedüs¡yÓTÆq eTÚ[ø£ dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œqô|’

<äèwæº kÕ]+∫ nø£ÿ&É |ü+& e´ekÕj·T ™‘·Œ‘·TÔ\qT nq+‘· Áu≤+&éô|’

yêπs neTTàø=H˚ $<Ûä+>± r]Ã~<ë›\ì, Á|ü<Ûëq+>± Ábıôddæ+>˘, ™‘·a‹Ô

$\Te\qT >∑T]+∫ ÁX¯<äΔ rdüTø√yê\ì, á s¡; qT+&û ø±s¡ Áø£e÷\T

ÁbÕs¡+_Û+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T.

ÁbÕC…≈£îº nq+‘· ô|’ düMTø£å

l mdt.|æ.≥ø£ÿsY, ◊.m.mdt e÷{≤¢&ÉT‘·÷, e÷¬sÿ{Ÿ j·÷s¡T¶\˝À

eTÚ[ø£ dü<äTbÕj·÷\T, bÕ©Vü≤Ödt, HÓfÒ\THé\ ÁøÏ+<ä ≈£Ls¡>±j·T\T,

|üP\‘√≥\ ô|+|üø£+ |ü+≥\ yêØ>± ¬s’‘·T\ düe÷K´\T @sêŒ≥T

#˚j·T≥+, j·TTe‘·≈£î eTVæ≤fi≤ dü+|òü÷\ <ë«sê e´ekÕjÓ÷‘·Œ‘·TÔ\

ø=qT>√\T, Áb˛dædæ+>˘, e÷¬sÿ{Ï+>˘ e+{Ï n+XÊ\˝À •ø£åD Ç∫Ã

πøs¡fi¯ e´ekÕj·T f…ø±ï\J $TwüHé ‘·s¡Vü‰˝À n_Ûeè~Δ #˚j·÷\ì

dü÷∫+#ês¡T.

l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, qe+ãs¡T qT+&ç ÁbÕC…≈£îº nq+‘·

ÁøÏ+<ä #˚|üfÒº ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫ Á|ü»+fÒwüHé <ë«sê $e]+#ês¡T.

eTTK´+>± e´ekÕj·T+, j·TTe‘·, eTVæ≤fi¯\T, düeTÁ>∑ n_Ûeè~Δ

\ø£å´+>± #˚|ü≥ºuÀj˚T $$<Ûä ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫ dü$es¡+>±

‘Ó*j·T#˚XÊs¡T.◆

- õ. »j·TbÕ˝` ¬s&ç¶, dü\Vü‰<ës¡T, dæmHéÄsYm+, nbÕsY¶

uÛ≤>∑+>± ªnbÕsY¶μ dü\Vü‰<ës¡T õ. »j·TbÕ\ ¬s&ç¶, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢

•ø£åD≤ y˚TH˚»s¡T¢ –&›X¯«s¡T&ÉT, ìs¡à Ÿ <ëdt, kÕúìø£ myéT|æ&çz dæ<äΔ*+>∑

eT÷]Ô, Ç‘·s¡ Á>±eTkÕúsTT n~Ûø±s¡T\‘√ ø£*dæ eTT&ÉTe÷\ Á>±e÷ìï

dü+<ä]Ù+#·&É+ »]–+~.

Ç+<äT˝À uÛ≤>∑+>± n‹ eTTK´ n+XÊ˝…’q 0-1 dü+ˆˆ˝À|ü⁄ •X¯ó

eTs¡D≤\T (◊.myéT.ÄsY), ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®q (z.&ç) nH˚ ¬s+&ÉT

n+XÊ\ô|’ Á>±eTkÕúsTT n~Ûø±s¡T\T, _mHé$\T, Á>±eTdüTÔ\‘√ ˇø£

düe÷y˚XÊìï @sêŒ≥T #˚dæ ≈£L\+≈£îwü+>± #·]Ã+#·&É+ »]–+~.

ô|’ ¬s+&ÉT n+XÊ\˝À Äj·÷ n~Ûø±s¡T\T, Á>±eTdüTÔ\T n+<äCÒdæq

düe÷#ês¡+ y˚Ts¡≈£î $esê\T |ü{Ïºø£˝À $e]+∫q $<Ûä+>± e⁄HêïsTT.

¬s+&Ée n+X¯+>± ãVæ≤s¡+>∑ eT\$düs¡®qqT |ü]o* ùdÔ, Á>±eT+˝À

>∑\ 742 Çfi¯fl≈£î >±qT 510 ≈£î≥T+u≤\ yês¡T e´øÏÔ>∑‘· eTs¡T>∑T

<=&É¢qT ì]à+#·T≈£î+fÒ, yê{Ï˝À 390 e÷Á‘·+ yê&Éø£+˝À e⁄+&É>±,

$T>∑‘ê 120 ≈£î≥T+u≤\T yê&É≥+ Ò<äì, $T–*q 232 ≈£î≥T+u≤\T

eTs¡T>∑T<=&É¢qT Ç+ø± ì]à+#·Tø√˝Ò<äì ‘Ó*dæ+~.

ô|’ ¬s+&ÉT ÀbÕ\≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qT À‘·T>± |ü]o*ùdÔ, yÓTT<ä{Ï

n+XyÓTÆq 0-1 dü+ˆˆ˝À|ü⁄ •XóeTs¡D≤\≈£î ø±s¡D≤\T á ÁøÏ+~ $<Ûä+>±

e⁄qï≥T¢ ne>∑‘·yÓTÆ+~.

1. Á>±eT+˝À yÓTC≤]{° ≈£î˝≤\T ≈£îs¡Te, Vü≤]»q, u…dü Ô,

#êø£*, uÀj·T, eTTdæ¢+\T e⁄Hêïs¡T. M]˝À, eTTK´+>± Ád”Ô\˝À

ìs¡ø£åsêdü ‘·, ne>±Vü≤Hê Ò$T, bÂwæºø±Vü‰s¡ À|ü+, ìsêdüøÏÔ, ìs¡¢ø£å +,

ne÷j·Tø£‘·«+ düŒwüº+>± ø£ì|ækÕúsTT. Ms¡T sêuÀj˚T Á|üe÷<ë\qT

}Væ≤+#· ˝Òs¡T. #Ó_‘˚ ns¡Δ+#˚düTø√s¡T. eTT+<ädüTÔ düe÷#ês¡$T∫ÃHê

104 yêVü≤q+ eùdÔ, #·÷|æ+#·Tø√s¡T. |üqT\≈£î yÓfi≤Ôs¡T. #·÷kÕÔ+, #kÕÔ+

n+≥÷ ÁbÕD≤\ MT<ä≈£î ‘Ó#·TÃ≈£î+{≤s¡T.

Ä&É|æ\¢\≈£î 18 dü+ˆˆ ì+&û, ì+&Éø£H˚ ô|[fl #˚kÕÔs¡T. eTT+<˚

ìs¡ø£åsêdü´‘·, nô|’ ne>±Vü≤Hê ˝À|ü+, eTs√ Á|üø£ÿ ìs¡¢ø£å´+, yÓs¡dæ

ˇπø dü+e‘·‡s¡+˝À Á>±eT+˝À @&ÉT •X¯óeTs¡D≤\T dü+uÛÑ$+#êsTT.

2. Çø£ ãVæ≤s¡+>∑ eT\$düs¡®q $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, Á>±eT+˝Àì

e´ekÕj·T bı\+ yÓTT‘·Ô+ <ë<ë|ü⁄ {Ï bÕs¡T<ä\ ÁøÏ+<ä e⁄+~. #ê˝≤

s√E\ bÕ≥T ™|ü]‘·\+˝À ˙s¡T \_ÛdüTÔ+~. dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê

bı\+ |üqT\T e⁄+{≤sTT. Á>±eTdüTÔ\T n~Ûø£ düeTj·T+ bı\+˝À

e⁄+{≤s¡T. nø£ÿ&˚ ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®q≈£î n\yê≥T |ü&Ü¶s¡T. M]

øÏ eTs¡T>∑T <=&ç¶ ÄeX¯´ø£‘· >∑T]+∫, n˝≤π> ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®q

e\q ø£*π> nqsêΔ\ $es¡+>± ‘Ó*bÕ*‡q nedüs¡+ m+‘Ó’Hê e⁄+~.

Á>±eT+˝À >∑\ 25 eT+~ uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢ ô|’ ¬s+&ÉT

n+XÊ\‘√ bÕ≥T>± Ç‘·s¡ ø±s¡´Áø£e÷\ |ü≥¢ Á>±MTD ≈£î≥T+u≤\≈£î

ne>±Vü≤q ø£*Œ+∫, Á>±MTDT\qT #Ó’‘·q´|ü]∫, Á|ü>∑‹ kÕ<Ûäq ø√dü+

ø£èwæ #˚j·T&É+ ì»+>± n_Ûq+<ä˙j·T+.

H{Ï j·÷+Á‹ø£ Á|ü|ü+#·+˝À düTKe+‘·yÓTÆq Á|üj·÷D+ #ê\

düT\uÛÑ+. ø±ì XÊØs¡ø£ ÁX¯eT ˝Ò≈£î+&ÉT≥‘√ nHês√>±´ìøÏ ≈£L&Ü

neø±XÊ\T ô|]>±sTT. ø±ì yêVü≤q|ü⁄ Ç+<Û äq+ Ks¡T Ã\T

kÕe÷qT´ìøÏ n+<äTu≤≥T˝À Ò≈£î+&Ü ô|]>±sTT. á H˚|ü<∏ä +˝À

XÊØs¡ø£ ÁXeT‘√ q&ç# j·T+Á‘·+ ôd’øÏ\T ‹]– yêVü≤q+>± ô|≥Tºø√

e˝…qì yÓ’<äT´\T, yê´j·TeT uÀ<Ûä≈£î\T dü÷∫düTÔHêïs¡T. n+<äs¡T

ôd’øÏ\TqT Á‘=ø£ÿ&É+ <ë«sê Js√ ã&Ó®{Ÿ‘√ Äs√>∑ + #≈£Ls¡T‘·T+<äì

n+≥THêïs¡T. ø£qTø£ sêuÀjT <äXÊãΔ+˝À ‹]– ôd’øÏ\T $ìjÓ÷>∑+

ô|]π>+<äT≈£î neø±XÊ\T ø£ì|ædüTÔHêïsTT. n+‘˚ >±ø£ @ Ks¡TÃ

Ò≈£î+&Ü Á|üj·÷D+ #˚j·Te#·TÃ.

>∑‘·+˝À ø=ã“] ˙fi¯ófl yê&Éø£+ n+‘·>± O+&˚~ ø±<äT.

≈£L ŸÁ&ç+ø˘\T Á‘êπ>yêfi¯ófl Ç|ü⁄&ÉT &Üø£ºs¡T¢ dü÷#·q‘√ ø=ã“] ˙fi¯flqT

yê´bÕs¡+>± e÷πsÃXÊs¡T. 1970 ≈£î |üPs¡«+ ø=ã“] ˙fi¯ófl #ê\

‘·≈£îÿe>± yê&˚ yês¡T. Ç|ü⁄&ÉT Á|ü‹ &Üø£ºsY »«s¡+ e∫Ãq|ü⁄&ÉT ø=ã“]

˙fi¯ófl Á‘ê>∑eTì dü\Vü‰sTTdüTÔHêïs¡T. n+fÒ j·÷+Á‹ø£ dæú‹ qT+&ç

düVü‰» edüTÔe⁄\yÓ’|ü⁄ Á|ü|ü+#·eTT |üj·Tìk˛Ô+~.

j·T+Á‘ê\qT Á|ü‹ dü+|òüT≥q\T >∑Ts¡TÔ>± Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+

»s¡>∑T‘·T+~. #·Áø£yêVü‰ø£ J$‘· eP´Vü‰+˝À ˇø£{Ï ~>∑Te qT+fÒ

eTs√ø£{ÏøÏ ô|’øÏ m>∑Te≈£î edüTÔ+~. n+fÒ ôd’øÏ\T yê&Éø£+ ≈£L&É á

Áø£eT+˝À ‹]– |ü⁄q'Á|üy˚X¯+ #˚dæ eTìwæ Á|üj·÷D+‘√ bÕ≥T

Äs√>∑´+qT ≈£L&É ô|+#Ó+<äT≈£î eT]+‘· O|üjÓ÷>∑ |ü&ÉT‘·T+<äì

Ä•<ë›+.

` dæ.m+.|æ

ôd’øÏ\T Á|üj·÷D≤ìøÏ |ü⁄qsêVü‰«q+ôd’øÏ\T Á|üj·÷D≤ìøÏ |ü⁄qsêVü‰«q+

Å&Ó’H˚õ |üP&çø£qT rdüTÔqï lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢ ÄeTT<ë\ e\dü eT+&É\+

u§_“*ù|≥ Á>±eT uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢

|æ\¢\ eTqT>∑&É m<äT>∑T<ä\ô|’ ˇø£ÿs√E •ø£åD nq+‘·s¡+

sê´© ìs¡«Væ≤düTÔqï ‘·÷s¡Ta>√<ëe] õ˝≤¢ ø=‘·Ô\+ø£ Á>±eT uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢

Å&Ó’H˚õ˝À ù|s¡T≈£îb˛sTTq #Ó‘·ÔqT

‘=\–düTÔqï |ü•ÃeT>√<ëe] õ˝≤¢

;ÛeT&√\T eT+&É\+

≈£î¬sfi¯fl>∑÷&Ó+ Á>±eT _.mHé.$.\T

ÄVü‰s¡ ~H√‘·‡e+ dü+<äs¡“I+>± @sêa≥T #˚dæq düe÷y˚X¯+˝À

bÕ˝§Zqï s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢ eTùV≤X¯«s¡+ eT+&É\+ nMTsYù|≥ Á>±eT

uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡T¢.

ìs¡Tù|<ä ≈£î≥T+u≤\≈£î HÓ\dü] ì‘ê´edüs¡ edüTÔe⁄\T

|ü+|æD° #˚düTÔqï ‘·÷s¡Ta>√<ëe] õ˝≤¢ sêe⁄\bÕ˝…+ eT+&É\+ sêe⁄\bÕ&ÉT Á>±eT _.mHé.$\T

Á‘ê>∑T˙s¡T, bÕ]X¯ó<äΔ´+ô|’

RøåÁ‘·kÕúsTT dæã“+~øÏ yÓTTsTTHêu≤<é

eT+&É\ |ü]wü‘Y˝À @sêa≥T #˚dæq

•ø£åD≤ ø±s¡´Áø£eT+˝À e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T.

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡¢

Stha_NovSpread.indd 2Stha_NovSpread.indd 2 05/11/13 3:30 PM05/11/13 3:30 PM

>±+BÛ »j·T+‹ |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì eT<ä´bÕq ìùw<Ûä+ô|’ sê´©

ìs¡«Væ≤+∫q KeTà+ õ˝≤¢ ‹s¡TeT˝≤j·TbÕ˝…+ eT+&É\+

ø=ø£ÿRsDÏ Á>±eT uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢.

sêCÒ+Á<äq>∑sY $düÔs¡D Rø+Á<ä+ Ä<Ûä«s¡´+˝À Á>±eTkÕúsTT dæã“+~øÏ eT]j·TT

uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡¢≈£î Á‘ê>∑T˙s¡T, bÕ]X¯ó<äΔ´+ô|’ ne>±Vü≤q ø£*ZdüTÔqï bÕ´ø£©º düuÛÑT´\T

yÓTTø£ÿ\T HêfÒ+<äT≈£î rdüT¬øfi¯óÔqï

eTVü≤ã÷u`q>∑sY ø£\«≈£î]Ô

uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢

eTTs¡T>∑T ø±\e≈£î >={≤º\T neTs¡TÃ‘·Tqï lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢

u§_“*ù|≥ Á>±eT uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢

lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢ Ç#êÃI|ü⁄s¡+ eT+&É\+ á<äT|ü⁄s¡+ Á>±eT+˝À

uÛ≤s¡‘YìsêàDY yê\+{°s¡¢ düVü≤ø±s¡+‘√ uÀs¡T¢ y˚düTÔqï <äèX¯´+

k¥+‘·Ks¡TÃ\‘√ s√&ÉT¶ô|’ ™qï >∑T+‘·*ï

ÇdüTø£‘√ |üP&çadüTÔqï ø£&Ée≈£î<äTs¡T

Á>±eT uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY yê\+{°s¡T¢

n|üPs¡« $»j·÷\T

Stha_NovSpread.indd 3Stha_NovSpread.indd 3 05/11/13 3:30 PM05/11/13 3:30 PM

n≈£î+]ƒ‘· <˚X¯uÛÑøÏÔ‘√ kÕ«s¡úsêVæ≤‘·´+˝À |üsêø±wüºqT #˚s¡Tø=ì

‘·eT dæ]dü+|ü<ä\qT, düTK dü+‘√cÕ\qT (ø=+<äs¡T ‘·eT ÁbÕD≤\

qT ≈£L&Ü) ‘·èDÁbÕj·T+>± m+∫ n\Hê{Ï kÕ«‘·+Á‘· b˛sê≥+˝À

<ä÷øÏq BÛs¡T˝…+<äs√! yê]˝Àì Hêj·Tø£‘·« ÁX‚DT\˝À ø=+‘·eT+~

kÕ«‘·+Á‘êq+‘·s¡+ ‘=* <äX¯˝À n~Ûø±s¡ |ü<äe⁄\T #˚|ü{≤ºs¡T. ‘·eT˝À

‘·eT≈£î ø=ìï $wüj·÷\˝À n_ÛÁbÕj·TuÛÒ<ë\T e∫Ãq|üŒ{Ïø°, yê]˝À

ø=+<ä] $<ÛëHê\T, ìs¡íj·÷\T rÁeyÓTÆq bıs¡bÕ≥T¢>± e]í+|üã&çHê

≈£L&Ü yês¡+<äs¡÷ |üs¡düŒs¡ >ös¡yêìï #·÷|æ+#·Tø=+≥÷, <X ÁX‚j·TdüT‡,

n_Ûeè~Δ, ø=ìï eTÚ[ø£ $\Te\ $wüj·T+˝À ìã<äΔ‘·qT M&É≈£î+&Ü

@ø£Á‘ê{Ïô|’ q&ç#ês¡T. n{Ïº Hêj·T≈£î\˝À nÁ>∑ÁX‚DÏ À ™qïyês¡T eTq ‘=*

Á|ü<Ûëì »eVü‰sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA (1889-1964). Äj·Tq #·÷|æ+∫q

ìã<äΔ‘·≈£î $\Te\ |ü≥¢ >ös¡yêìï ‘Ó*j·T#˚ùd ø=ìï |òüT≥q\ >∑T]+∫

‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

1922 ø±+Á¬>dt eTVü‰düuÛÑ\T ø±øÏHê&É

1922˝À uÛ≤s ¡‘ · C≤rj·T ø±+Á ¬>dt

eTVü‰düuÛÑ\T ø±øÏHê&É |ü≥ºD+˝À »]>±sTT.

n+<äT˝À uÛ≤>∑+>± ˇø£ U≤B m–®_wüHé

ìs¡«Væ≤+#·≥+ »]–+~. n|üŒ{Ïπø ø±+Á¬>dt À

Á|üeTTKkÕ úHêìï bı+~q »eVü≤sY˝≤˝Ÿ

HÓÁVüA m–®_wüHé ‹\øÏ+#·{≤ìøÏ H˚s¡T>±

˝À|ü*øÏ Á|üy˚•düTÔ+&É>± π>≥T e<ä› $~Û

ìs¡«Vü≤D˝À ™qï ˇø£ ne÷àsTT Äj·Tìï

¬s+&ÉT nD≤\ Á|üy˚X¯ {Ï¬ø≥Tº ø±˙, bÕdt ø±ì

#·÷|æ+∫ eTØ ˝À|ü* ¬øfi≤fl\ì Ä|æ+~.

Ç~ >∑eTì+∫q ìsê«Vü≤≈£î\T ÄyÓTqT

eT+<ä*düT Ô+&É≥+ >∑eTì+∫q HÓÁVüA

ÄyÓTqT eT+<ä*+#·≈£L&É<äì ô|’ô|#·TÃ

‘·q $~Û ìs¡«Vü≤D dü]>± #˚dæ+<ëìøÏ

yÓT#·TÃø√yê\ì yê]ì ™<√“I~+#ês¡T.

Ä ne÷àj˚T ‘ ·< ä T| ü] s√E\˝À

Á|üeTTK dü+|òüTùde≈£îsê*>± U≤‹ ¬øøÏÿq

<äTsêZu≤jYT <˚XŸeTTUŸ. ÄyÓTqT Á|üD≤[ø£

dü+|ò üT+ düuÛ ÑT´sê*>± ìj·T$T+#·≥y˚T

ø±≈£î+&Ü ÄyÓT≈£î ÄHê{Ï Ä]úø£ eT+Á‹

dæ.&ç. <˚XŸeTTUŸ‘√ ô|[fl≈£î~]Ã ô|[fl ô|<ä›>±

e´eVü≤]+#ê&ÉT. (Ä ‘·s¡Tyê‘· ˇø±H=ø£ πø_

HÓ{Ÿ ìs¡íj·T+‘√ $uÛÒ~+∫q dæ.&ç. <˚XŸeTTUŸ

n~ ‘·q XÊK≈£î dü+ã+~Û+∫q~ ø±ø£b˛sTTHê

≈£L&Ü πø_HÓ{Ÿ düeTwæº u≤<Ûä´‘ê dü÷Á‘êìï

bÕ{Ï+∫ sêJHêe÷ #˚j·T≥+ yπs $wüj·T+).

»eVü≤sY ˝≤˝Ÿ HÓÁVüA $\ø£åD e´øÏÔ‘·«+s¡cÕ´≈£î uÛ≤s¡‘· sêj·Tu≤] ìj·÷eTø£+

ÄHê{Ï s¡wü´Hé bÕ\≈£î\≈£î uÛ≤s¡‘· kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡eTHêï

dü«‘·+Á‘· uÛ≤s¡‘· Hêj·T≈£î\Hêï n+‘·>± düTVü≤è<ë“¤e <Û√s¡DÏ ™+&É Ò<äT.

Bì <äècÕº´ s¡cÕ´˝À eTq sêj·Tu≤] ø£s¡Ôe´+ n‹düTìï‘·yÓTÆq<äì,

nyÓT]ø± Ç+>±¢+&ÉT <˚XÊ\≈£î |ü+ù| sêj·Tu≤s¡¢ ìj·÷eTø£+

ø£+fÒ s¡cÕ´˝Àì sêj·Tu≤] ìj·÷eTø£+ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq<äì

»eVü≤sY ˝≤˝Ÿ HÓÁVüA >∑T]Ô+∫ Á|ü‘˚´ø£+>± n+‘·sê®rj·T U≤´‹

™qï $<ë´y˚‘·Ô ÄHê{Ï u…Hês¡dt Væ≤+<ä÷ $X¯«$<ë´\j·T+ yÓ’dt

#Ûêq‡\sY düπs«|ü*¢ sê<Ûëø£èwüíHéqT |æŒ+∫ s¡cÕ´≈£î eTq sêj·Tu≤]>±

1949 ˝À ìj·T$T+#ês¡T. sê<Ûëø£èwüíHé s¡cÕ´˝À sêj·Tu≤]>± #˚]q

nq‹ø±\+˝ÀH˚ s¡wü´Hé Hêj·T≈£î\ >ös¡yêìï n_Ûe÷Hêìï #·÷s¡>=ì

ÁbÕeTTK´‘·˝À nyÓT]ø±, Ç+>∑¢+&é sêj·Tu≤s¡T\ ‘·s¡Tyê‹ kÕúHêìï

bı+<ës¡T. s¡cÕ´‘√ eTq yêDÏ»´ dü+ã+<Ûë\qT u≤>± ô|+#·≥+˝À

ø£è‘·ø£è‘·T´ …’ Ç+&√-s¡wü Hé dü+ã+<Ûë\≈£î |ü{Ïwüº |ü⁄Hê<äT\qT yXÊs¡T.

eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T |üì #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· sê<Ûëø£èwüíHé uÛ≤s¡‘· <˚X¯+

‹]– e#˚Ã≥|ü&ÉT Ä Hê{Ï ø£s¡T&ÉT >∑{Ïºq s¡cÕ´ ìj·T+‘· kÕº*Hé

Äj·Tq≈£î Á|ü‘˚ ø£ Ç+≥s¡÷«´ eTs=ø£ÿ kÕ] Ç∫Ã Äj·Tq s¡cÕ´ $&ç∫

yÓfi¯fl≥+ u≤<Ûä ø£*–k˛Ô+<äì eT] ø=Hêïfi¯ófl ™+&ç ™+fÒ u≤>∑T+&˚<äì

yêb˛j·÷s¡T.

|ü<äM‘ê´>∑+˝À b˛{°

kÕ«‘·+Á‘êq+‘·s¡+ »eVü≤sY ˝≤˝Ÿ HÓÁVüA Á|ü<Ûëq eT+Á‹>±

e\¢uÛ≤sTT |üfÒ˝Ÿ ™|üÁ|ü<Ûëq eT+Á‹>± |ü<äM u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{≤ºs¡T.

yê]<ä›] eT<Ûä rÁeyÓTÆq $uÛÒ<ë\T ‘· …‘êÔsTT. á $wüj·T+˝À »eVü≤sY

˝≤˝Ÿ HÓÁVüA eTVü‰‘êà>±+BÛøÏ ˇø£ ™‘·Ôs¡+ sêdü÷Ô _Ûqï <äèø£Œ<Ûë\T

M{ÏøÏ ø±s¡DeTì, á |ü]dæú‘·T\˝À ‘ê$T<ä›s¡eT÷ πø_HÓ{Ÿ˝À ø£\

dæ ø=qkÕ>∑≥+ ø£wüºeTì, n+<äT≈£î |ü]cÕÿs¡+>± ‘êqT sêJHêe÷

#˚j·T<ä*#êqì ‘Ó*bÕs¡T. Ä ™‘·Ôsêìï eTVü‰‘êà>±+~Û e\¢uÛ≤sTT

|üfÒ˝Ÿ≈£î |ü+|æ+#ês¡T.

BìøÏ düŒ+<äq>± e\¢uÛ≤sTT |üfÒ˝Ÿ eTVü‰‘êà>±+BÛøÏ ˇø£ ™‘·Ôs¡+

Áyêdü÷Ô ªªe÷ Ç<ä›]˝À me¬s’Hê πø_HÓ{Ÿ qT+∫ yÓ’<=\>±*‡ eùdÔ H˚qT

yÓ’<=\>∑≥y˚T ™∫‘·+. m+<äTø£+fÒ ej·TdüT˝À Hê ø£+fÒ HÓÁVüA

∫qïyê&ÉT. Á|ü»\˝À m≈£îÿe Ä<äsê_Ûe÷Hê\T bı+~qyê&ÉT.

n+‘·sê®rj·T dü+ã+<Ûë\˝À Ä]‘˚]q yê&ÉTμμ nì ‘Ó*bÕs¡T.

Ç<ä›]˝À mes¡÷ sêJHêe÷ #˚j·Tqedüs¡+˝Ò<äì eTVü‰‘êà>±+BÛ

‘˚*Ã #ÓbÕŒs¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘· eTVü‰‘êà>±+BÛ Vü≤‘ê´q+‘·s¡+ HÓÁVüA,

|üfÒ˝Ÿ\T <˚X¯ ÁX‚j·TdüT‡ <äècÕº ‘·eT $uÒ<Ûë\T C≤‹ eTT+<ä&ÉT>∑T

y˚j·T&ÜìøÏ m≥Te+{Ï nes√<Ûä+ ø±≈£î+&Ü #·÷düTø=ì ø£\dæ

|üì#˚XÊs¡T.

‘=* πø_HÓ{Ÿ ìsêàD+

bÕs¡ ¢y ÓT+{Ÿ˝À ø±+Á ¬>dt bÕØºø Ï yÓTC≤]{° ™+&ç ≈£L&Ü,

»eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüA ‘·q eT+Á‹es¡Z+˝À $$<Ûä s¡+>±\˝À ìcÕí‘·T …’q

ø±+Á¬>ùd‘·s¡T\≈£î ≈£L&Ü kÕúq+ ø£*Œ+#ê&ÉT. n{Ïº yê]˝À Á|üeTTKT\T,

C≤Hé eT‘Ó’ Ô, _.ÄsY. n+uÒ&ÉÿsY, dæ.&ç. <˚XŸeTTUŸ, ø£èwüíe÷#ê], - @. Hêπ>X¯«s¡ sêe⁄

ôd+≥sY ôV≤&é, dæ.&ÉãT¢´.mdt, nbÕsY¶

wüDTàK+ #Ó{Ïº, dæ.ôV≤#Y. uÛ≤uÛ≤, XÊ´+Á|ükÕ<é eTTKØ®, ø£èwüíMTqHé. ø±ì

‘·s¡Tyê‘· M]˝À #ê˝≤ eT+~ $$<Ûä πø_HÓ{Ÿ ìs¡íj·÷\‘√ $uÒ~Û+∫

sêJHêe÷ #˚XÊs¡T.

¬ø.mdt. ôV≤π>¶

ôV≤π>¶ 1952 qT+&ç 1957 es¡≈£î sê»´düuÛÑ düuÛÑT´ì>± ™Hêïs¡T.

n|ü⁄&=ø£ dü+<äs¡“¤+˝À Äj·Tq ªuÛ≤s¡‘Y˝À $<˚o >∑÷&ÛÜ#ê] e´edüú

ô|s¡T>∑T<ä\μ ô|’ sê»´düuÛÑ˝À ˇø£ Á|üX¯ïy˚XÊs¡T. á Á|üX¯ï düTìï‘·yÓTÆq

n+XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫q~ ø±e⁄q Á|ü<ÛëqeT+Á‹ HÓÁVüA ôV≤π>¶qT ‘·q

>∑~øÏ |æ*|æ+∫ Ä Á|üX¯ï≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#êsêìï me] <ä>∑Zs¡

qT+∫ ùdø£]+#·sêì n&ç>±s¡T. ôV≤π>¶ <ëìï ãj·T≥ô|≥º Òqì HÓÁVüA≈£î

düe÷<Ûëq $T#êÃs¡T. HÓÁVüA <ëìô|’ Äj·TqqT ã\e+‘·ô|≥º≈£î+&Ü

Äj·TqqT |ü+|æy˚dæq ‘·s¡Tyê‘· Äj·TqqT eT∞fl |æ*|æ+#·Tø=ì

ªª˙ dü«‘·+Á‘· e´øÏÔ‘·«+ Hê≈£î q∫Ã+~. ◊ø£´sê»´dü$T‹øÏ uÛ≤s¡‘·

Á|ü‹ì~Û ãè+<ä+˝À düuÛÑT´ì>± ìqTï |ü+|ædüTÔHêïqTμμ nì #ÓbÕas¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‹ ø±\+˝À ôV≤π>¶ düTÁ|”+ø√s¡Tº »&ç®>± |üì #˚dæ ø=ìï

#·]Á‘ê‘·àø£ »&ç®yÓT+{Ï¢∫Ãq <ÛäsêàdüHê\ô|’ ™Hêïs¡T.

1973˝À uÛ≤s¡‘· Á|ü<Ûëq Hê´j·TeT÷]Ô ìj·÷eTø£+˝À d”ìj·÷]

{°ì Á‘√dæ|ü⁄∫Ãq Á|üuÛÑT‘·« #·s¡ ≈£î ìs¡düq>± Ç+ø± eTT>∑TZs¡T »&û®\‘√

bÕ≥T sêJHêe÷ #˚XÊs¡T.

HÓÁVüA ™<ës¡‘·«+

1958˝À ™|üsêÁwüº|ü‹ düπs«|ü*¢ sê<Ûëø£èwüíHé sê»´düuÛÑ˝Àì ‘·q

#Ûê+ãsY˝À ™qï|ü⁄&ÉT ‘·q nf…+&ÉsYqT |æ*∫ Á|ü<ÛëqeT+Á‹ ‘·qqT

ø£\e ø√s¡T‘·THêïqì dü+<˚XÊìï |ü+bÕ*‡+~>± ‘·q ôdÁ¬ø≥ØøÏ

#Ó|üŒeTì Ä<˚•+#ês¡T. ø±ì Ä nf…+&És¡T H˚s¡T>± Á|ü<Ûëq eT+Á‹

»eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüAH ø£\dæ dü+<XÊìï n+~+#ê&ÉT. Ä ‘·s¡Tyê‘· Ç~

‘Ó*düTø=ì sê<Ûëø£èwüíHé u≤<Ûä|ü&Ü¶s¡T. ø±ì HÓÁVüA Äj·Tq‘√ Ç$ ∫qï

$wüj·÷\qT M{Ïì >∑T]+∫ eTq+ |ü{Ïº+#·Tø√≈£L&É<äì dü÷∫+#ês¡T.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ kÕeT´‘ê ‘·+&Ü –]»q

‘ê+&Ü\ìï nedüsê\qT rs¡TÃø=ì |ü≥ºD J$‘·+>± s¡÷bı+~+~.

á ‘ê+&Ü˝À 150 eT+~ ™Hêïs¡T. ìX¯ãΔyÓTÆq ≈£î]$ eT+&É\+˝À

•yês¡T Á>±eT+ dæs√ Ÿ Á>±eT+˝À |ü\T $»j·Te+‘·yÓTÆq dü+|òüT≥q\T

#√≥T#˚düT≈£îHêïsTT.

á ∫qï ‘ê+&Ü˝À <ë<ë|ü⁄ 12 eT+~ &Üø£ºs¡T¢, 24 eT+~ ô|’>±

Ç+»˙s¡T¢, bòÕsêàdü÷´{Ïø£˝Ÿ ôd’+{ÏdüTº, dü÷|ü¬s+&Ó+{Ÿ‡ m+<äs√

e⁄Hêïs¡T. á ‘ê+&Ü≈£î #Ó+~q yês¡T kÕeT´‘ê+&Ü Ò<ë s¡÷bÕ¢‘·+&Ü

$»j·Te+‘·yÓTÆq ‘ê+&Ü ø£<∏ä

˝Ò<ë ø£˝…ø£ºs¡¢ ‘ê+&Ü n+{≤s¡T. á Á>±eT+ düT<ä÷s¡+>± õ˝≤¢

e÷s¡TeTT\ Á>±eT+˝À ™+≥T+~.

◊@mdt Ä|ò”düsY ‘˚CÀe+‘Y sêeT#·+Á<äT Hêj·Tø˘, ◊@mdt

(ÄsY.@.&ç) ˇ&çkÕ‡ qes¡+>˘|üPsY ø£˝…ø£ºsY>± |üì #˚XÊs¡T.

‘˚CÀe+‘Y »>∑Bwt ÄsYmyéT ¬sdæ&Ó+{Ÿ yÓT&çø£˝Ÿ Ä|ò”düsY

eTVü≤ã÷u≤u≤<é @]j·÷ ÄdüT|üÁ‹. áj·Tq Á|ü‹ yês¡+ ‘ê+&ÜqT

dü+<ä]Ù+∫ düeTdü´\ >∑÷]Ã ‘Ó\TdüT≈£î+{≤s¡T.◆

e] |ü+≥ nq+‘·s¡+

yÓTs¡ø£ |ü+≥\ kÕ>∑T |ü<äΔ‘·T\TyÓTTø£ÿC§qï

dæbòÕs¡düT #˚j·Tã&çq s¡ø±\T

Bs¡Èø±*ø£ ôV’≤Á_&é\T : &ç.ôV≤#Y.myéT.-103, 105, 113, _.ôV≤#Y.-2187

eT<Ûä´ø±*ø£ ôV’≤Á_&é\T : &ç.ôV≤#Y.myéT. - 107, 111, 1172

dü«\Œ ø±*ø£ ôV’≤Á_&é\T : &ç.ôV≤#Y.myéT.- 1, 109, 115

r|æ yÓTTø£ÿC§qï : e÷<ÛäT], Á|æj·T, $Hé Ä¬s+CŸ

bÕ|t ø±sYï : n+ãsY bÕ|tø±sYï.

uÒ_ bÕ|t ø±sYï : ôV≤#Y.◊.j·T+. 129, $.m˝Ÿ. 49

|æj·T+ yÓTTø£ÿC§qï : n+ãsY X¯øÏÔ, ôV≤#Y.≈£L´. |æ.j·T+. -1

✬ #·e⁄&ÉT H˚\˝À¢, eTTs¡T>∑T ˙s¡T ì\e e⁄+&˚ H˚\˝À¢ kÕ>∑T

#˚j·Tsê<äT.

✬ mø£sêìøÏ 26,000 yÓTTø£ÿ\ kÕ+Á<ä‘·qT bÕ{Ï+#ê*.

✬ ø£ øÏ À $‘·ÔHêìï 3 Á>±eTT\ e÷´+ø√C…uŸ‘√ $‘·Ôq Xó~Δ #j·÷*.

✬ $‹Ôq ø£ HÓ\ es¡≈£î ø£\T|ü⁄ ìyês¡D #|ü{≤º*. $‘·TÔ≥≈£î eTT+<äT

ø£\T|ü⁄, ìyê]+#·{≤ìøÏ ˇø£ mø£sêøÏ 80 Á>±. #=|üq nÁ{≤õHé

eT+<äTqT yê&Ü*.

✬ uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\ Ä<Ûës¡+>± düeT‘·T\´ ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+

#˚|ü{≤º*. KØ|òt˝À mø£sê≈£î 60 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 25 øÏ˝À\

uÛ≤dü«s¡+ eT]j·TT 16 øÏ˝À\ bı{≤wt, s¡;˝À 70, 30, 20 øÏˆˆ

qÁ‘·»ì, uÛ≤dü«s¡+, bı{≤wt ms¡Te⁄\T y˚j·÷*. yÓTT‘·Ô+ uÛ≤dü«s¡+

eT]j·TT bı{≤wtqT ÄK] <äTøÏÿ˝À eT]j·TT qÁ‘·»ìì eT÷&ÉT

düeTuÛ≤>±\˝À yê&Ü*.

✬ õ+≈£î À|üeTTqï#√ mø£sê≈£î 20 øÏ À\ õ+≈£î dü ÒŒ¤≥TqT yê&Ü*.

✬ ÄVü‰s¡ |ü+≥>± kÕ>∑T#˚dæq yÓTTø£ÿC§qï˝À n+‘·s¡|ü+≥>±

|üX¯óÁ>±kÕì¬ø’ yÓTTø£ÿC§qïqT ø£ MT≥s¡T m‘·TÔ ô|]R> es¡≈£î kÕ>∑T

#˚j·Te#·TÃqT.

✬ 2:1 ìwüŒ‹Ô À yÓTTø£ÿC§qï˝À ø£+~ì n+‘·s¡ |ü+≥>± yj·Te#·TÃqT.

yÓTTø£ÿC§qï ‘·s¡Tyê‘· ø£+~ ˝Òø£ y˚s¡TX¯q>∑ kÕ>∑T ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£+.

✬ ø±+&É+ ‘=*#˚ #ês¡\ |ü⁄s¡T>∑T eT]j·TT Ä≈£îe÷&ÉT ‘Ó>∑T\T

ìyês¡D¬ø’ düeTj·÷qT≈£L\ düdü´s¡ø£åD #·s¡´\qT #˚|ü{≤º*.

✬ –+»\˝À 25-30 ‘˚eT yê‘·+ ™qï|ü&ÉT ø√j·÷*. e] ‘·s¡Tyê‘·

Js√ {Ï˝Ò¢CŸ˝À kÕ>∑T #˚j·Te#·TÃqT.

C§qï

dæbòÕs¡düT #˚dæq s¡ø±\T

dæ.mdt.ôV≤#Y. 6, 9, 15, 16, 13, bÕ˝…+-2, j·Tdt.{Ï.C…. 13, 14,

|æ.j·Tdt.$.-1, dæ.j·Tdt.$.-15, myéT. 35-1, mHé.{Ï.C….-1,2,3,4 øÏHÓïs¡,

dæ.mdt.$. 215 ÄsY.

✬ yÓTTe⁄« ‘=\T#·T á>∑ eT]j·TT ø£+øÏq*¢ sê≈£î+&Ü ™+&É{≤ìøÏ

E˝…’ 1e ‘êØKTøÏ eTT+<˚ $‘·TÔø√yê*.

✬ øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 3 Á>±eTT\ <∏Ó’s¡yéT‘√ ø±ì, ø±bÕºHé‘√ >±ì $~Û>±

$‘·ÔqX¯ó~Δ #˚düTø√yê*.

✬ mÁs¡H˚\˝À¢, #·<äTqT eT&ÉT\ MT<ä $‘·TÔø=ì, 30 s√E\ ‘·sê«‘·

yÓTTø£ÿ\≈£î eT{Ïº m>∑<√ùdÔ H\˝À ‘eT dü+s¡øÏå+#·ã&ç ~>∑Tã&ÉT\T

ô|s¡T>∑T‘êsTT.

✬ düeT‘·T\ ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+ bÕ{Ï+#ê*. mø£sê≈£î 24 øÏ À\

qÁ‘·»ì, 16 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+, 12 øÏ˝À\ bı{≤wtì#˚Ã ms¡Te⁄*ï

yê&Ü*. qÁ‘·»ìì ¬s+&ÉT uÛ≤>±\T>±, $‘˚Ô≥|ü&ÉT ˇø£kÕ], 30

s√E\≈£î eTs=ø£kÕ] yj·÷*. {Ï bÕs¡T<ä\ ÁøÏ+<ä 32-40 øÏ À\

qÁ‘·»ì, 24 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+, 16 øÏ˝À\ bı{≤wt Ç#˚Ã ms¡Te⁄\T

y˚j·÷*.

✬ C§qïqT ø£+~‘√ n+‘·s¡ |ü+≥>± 2:1 ìwüŒ‹Ô À yùdÔ, n~Ûø£ ≤uÛÑ+

sêe≥y˚T ø±≈£î+&Ü C§qï˝À –+» ã÷E, ø£+~˝À m+&ÉT ‘Ó>∑Tfi¯ófl

‘·>∑TZ‘êsTT.

✬ yÓTTe⁄« ‘=\T#·T á>∑, ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T eT]j·TT ø£+øÏq*¢

|ü⁄s¡T>∑T*ï, –+» ã÷E, ã+ø£ ø±s¡T ‘Ó>∑Tfi¯fl qT+∫ ô|’s¡Tì

ø±bÕ&É{≤ìøÏ nedüs¡yÓTÆq düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.

dü»®

yÓTs¡T¬>’q ◊.dæ.myéT.ôV≤#Y 356, ◊.dæ.{Ï.|æ. 8203, ◊.dæ.myéT.$.

221 s¡ø±\T.

✬ 2% ™|ü˙{Ï Á<ëeD+˝À $‘·ÔHê\qT 10 ì$TcÕ\T ™+#·≥+

<ë«sê msêZ{Ÿ •©+Á<ä|ü⁄ X‚cÕ\T ‘˚* ‘=\–b˛‘êsTT. Ä ‘·sê«‘·,

Ä]q øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 3 Á>±. <∏Ó’s¡yéTì ø£*|æ $‘·ÔqX¯ó~Δ #˚j·÷*.

$‘·ÔHêìï >∑≥Tº, ø±\Te\ |ü<äΔ‹˝À $‘·TÔø√yê*. dü»®qT ø£+~

|ü+≥‘√ 2:1 ìwüŒ‹Ô˝À n+‘·s¡|ü+≥>± y˚ùdÔ n~Ûø£ ˝≤uÛ≤\T

ekÕÔsTT.

✬ mø£sê≈£î 24 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 12 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+ eT]j·TT 8

øÏ˝À\ bı{≤wt ì#˚Ã ms¡Te⁄*ï y˚j·÷*. n+<äT˝À qÁ‘·»ìì

¬s+&ÉT düeTuÛ≤>±\T>±, ˇø£ uÛ≤>∑+ $‘˚Ô≥|ü⁄Œ&ÉT eTs=ø£{Ï $‹Ôq

3-4 yêsê\øÏ y˚j·÷*. ˙{Ï edü‹ ÁøÏ+<ä |ü+≥≈£î 32 ø=˝À\

qÁ‘·»ì y˚j·÷*.

✬ #Ó<ä\T, y˚s¡T|ü⁄s¡T>∑T\T eT]j·TT |ü#·Ãø£+øÏ, ù|qTã+ø£ ‘Ó>∑Tfi¯fl

n<äT|ü⁄q≈£î nedüs¡yÓTÆq düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.

sê–

>√<ëe], s¡‘·ï–], >ö‘·$T, #·+bÕe‹, uÛ≤s¡‹, dü|üÔ–], e÷s¡T‹,

l #Ó’‘·q´ yÓTT<ä˝…’q$.

✬ øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 3 Á>±. e÷+ø√C…uŸ ˝Òø£ 2 Á>±. ø±s¡“+&ÉõyéT‘√

$‘·ÔqX¯ó~Δ #˚j·÷*.

✬ Hês¡TeT&ç˝Àq÷, Hê{Ïq 3 yêsê\ es¡≈£î ø£\T|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü

#·÷&Ü*.

✬ mø£sê≈£î 24 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 15 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+ eT]j·TT

8 øÏ˝À\ bı{≤wt ì#˚Ã ms¡Te⁄*ï yê&Ü*. qÁ‘·»ìì ¬s+&ÉT

düeTuÛ≤>±\T>± ˇø£ uÛ≤>∑+ HêfÒ≥|ü&ÉT, ¬s+&√ uÛ≤>∑+ Hê{Ïq

3-4 yêsê\≈£î n+~#ê*.

✬ n–Z‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î, ©≥s¡T {ÏøÏ 1 Á>±. ø±s¡“+&ÉõyéT ø£*|æ,

50 XÊ‘·+ ø£+øÏ e#·TÃ düeTj·T+˝À ˇø£kÕ], |üP]Ô>± ø£+øÏ e∫Ãq

‘·s¡Tyê‘· eTs√kÕ] |æ∫ø±] #˚j·÷*.

ø£+~

|ü ≤ï&ÉT, e÷s¡T‹, \øÏÎ, <äTs¡Z, ÄX¯, nuÛÑj·T, bÕ …+ ø£+~, j·T Ÿ.

ÄsY.õ.-41, j·TyéT,ÄsY.õ.-66, &Éã÷¢´.ÄsY.õ.-36

✬ ¬s’CÀ_j·T+‘√ $‘·ÔqX¯ó~Δ #˚j·÷*.

✬ ø£+~ì X¯q>∑|ü#·Ã |ü⁄s¡T>∑Tu≤] qT+&ç ‘·|æŒ+#ê\+fÒ, HÓ\÷¢s¡T,

Á|üø±X¯+ ø£ècÕí eT]j·TT >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À¢ s¡;˝Àq÷, n˝≤π>

KØ|òt˝À ™‘·Ôs¡ ‘Ó\+>±D≤ ÁbÕ+‘·+˝À ‘·≈£îÿe ø±\

|ü]$T‹ >∑\ s¡ø±\qT y˚j·÷*. n~Ûø£ ~>∑Tã&ç ì#˚Ã

e+>∑&Ü\qT yê&Ü*.

✬ ø£+~ô|’ Ä•+# ø±j·T ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î

düeTÁ>∑ düdü´s¡ø£åD |ü<äΔ‘·T\T Ä#·]+#ê*.

✬ ø£+~‘√ bÕ≥T n+‘·s¡ |ü+≥>± ô|düs¡ / $TqTeTT

/ y˚s¡TX¯q>∑ / qTe⁄«\T / k˛j·÷ ∫≈£îÿ&ÉT / C§qï

˝Òø£ yÓTTø£ÿC§qï |ü+≥*ï y˚düTø√yê*.

✬ esê¸\T Ä\dü´yÓTÆq|ü&ÉT ø£+~ì @ø£ |ü+≥>±

kÕ>∑T#˚j·÷*. n˝≤+≥|ü&ÉT n~Ûø£ $‘·Ôq+ yê&Ü*.

✬ m+&ÉT‘Ó>∑T\T rÁe+>± Ä•+#˚ eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY

˝≤+{Ï õ˝≤¢˝À¢ |æ.ÄsY.õ. 158 (bÕ˝…+ ø£+~) s¡ø±ìï

kÕ>∑T #˚j·÷*.

X¯q>∑|ü#·Ã |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î düeTÁ>∑ düdü´s¡ø£åD

|ü<äΔ‘·T\T

1. j·÷»e÷q´ |ü<äΔ‘·T\T

✬ y˚dü$ <äT≈£îÿ\T

✬ ˇπø |ü+≥ |ü<˚ |ü<˚ y˚j·T≈£L&É<äT

✬ |ü+≥ e÷]Œ&ç

✬ #êfi¯¢ eT<Ûä´ m≈£îÿe <ä÷s¡+ ™+#·≥+

✬ dæbòÕs¡T‡ #˚dæq ms¡Te⁄*ï yê&É≥+

✬ |ü⁄s¡T>∑Tì ‘·≥Tº≈£îH˚ ˝Òø£ |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫Hê ‹]–

‘·«s¡>± ∫>∑T]+# \ø£åD≤\Tqï s¡ø±\qT m+#·Tø√yê*

(◊.dæ.|æ.j·T˝Ÿ. 332, m˝Ÿ.ÄsY.õ. 38, j·TyéT.

ÄsY.õ.-66, j·T˝Ÿ.ÄsY.õ. -41, &Éã÷¢´.ÄsY.õ. 53)

✬ n+‘·s¡ |ü+≥\T>± KØ|òt˝À C§qï, k˛j·÷∫≈£îÿ&ÉT,

qTe⁄«\T, ô|düs¡, $TqTeTT, y˚s¡TX¯q>∑ ˝Òø£ dü»®,

s¡;˝À <Ûäìj·÷\T, n\dü+<ä, ô|düs¡ kÕ>∑T #˚j·÷*.

✬ ôdô|º+ãsY 15 qT+&ç nø√ºãsY 15 es¡≈£î s¡; ø£+~ì

$‘·TÔø√yê*.

2. j·÷+Á‹ø£ |ü<äΔ‘·T\T

✬ mø£sê≈£î 4 *+>±ø£s¡¸ø£ ãT≥º\‘√ ì|òü÷ ô|{≤º*.

✬ yÓTTø£ÿ\qT }|æ |ü⁄s¡T>∑T\T øÏ+<ä|ü&˚|ü≥T¢ #˚dæ yê{Ïì b˛>∑T#˚dæ

HêX¯q+ #˚j·T≥+.

3. Je ìj·T+Á‘·D |ü<äΔ‘·T\T

✬ mø£sê\≈£î 20 |üøÏå kÕúesê\qT @sêŒ≥T #˚j·T≥+

✬ mø£sê≈£î 200 ˝≤sê«\øÏ düe÷qyÓTÆq j·THé.|æ.$. Á<ëeD≤ìï

n˝≤π> mø£sêøÏ 400 Á>±. u≤´ø°º]j·÷ dü+ã+<ÛäyÓTÆq eT+<äTì

|æ∫ø±] #˚j·÷*.

4. eèø£å dü+ã+~Û‘· eT+<äT\T

✬ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 5 $T.©. y˚|üq÷HÓ >±ì, 5 XÊ‘·+ y˚|ü–+»\

ø£cÕj·T+ >±ì |æ∫ø±] #˚j·÷*.

5. s¡kÕj·Tq |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\T

✬ nedüsêìï ã{Ïº e÷Á‘·y˚T yê&Ü*.

✬ ¬s+&ÉT n+‘· ø£+fÒ m≈£îÿe |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT*ï ø£\|ü≥+

e÷qTø√yê*.

✬ |ü⁄s¡T>∑T ‘=*<äX¯˝À¢H˚ m≈£îÿe ÁX¯<äΔ rdüTø√yê*.

✬ m+&√dü˝≤Œ¤Hé 2 $T.©. ø√¢]ô|’]bòÕdt 2.5 $T.©., øÏ«Hê˝ŸbòÕdt 2.0

$T.©. Òø£ mdæù|ò{Ÿ 1.5 Á>±. #=|üq ©≥s¡T {ÏøÏ ø£*|æ eT+<äTqT

|üP‘·, ø±j·T <äX¯˝À¢ ÁùdŒ #˚j·÷*.

✬ #Ó≥Tº |üP]Ô>± ‘·&Éyê*. Vü‰´+&é ø£+Áô|wüHé ÁùdŒj·TsY‘√ |æ∫ø±Ø

#˚j·÷*. dæ+<∏ä{Ïø˘ ô|’]Á‘êsTT&é\qT yê&Ésê<äT.

✬ kÕeT÷Væ≤ø£+>± |æ∫ø±] #˚|ü{≤º*.

e÷s¡Tø£ eT#·Ã\ ø±j·T ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T

mHé.mdt.¬ø.Ç. 5% ˝Ò<ë y˚|üq÷HÓ 5 $T.©. ˙{Ï˝À ø£*|æ |ü⁄e⁄«,

yÓTT>∑Z e#˚Ã <äX¯˝À¢ #·˝≤¢*. Bì ìyês¡D≈£î ø√¢]ô|’]bòÕdt 2.5 $T.©.

˝Ò<ë H√y√\÷´sêHé 0.75 $T.©., ôd’ŒH√kÕ&é 0.75. $T.©. ˝Ò<ë

˝≤´+&Ü ôd’Vü≤˝ÀÁ‹Hé 1 $T.©. ‘√ bÕ≥T &Ó’ø√¢s√yêdt 1 $T.©. ©≥s¡T

˙{ÏøÏ ø£*|æ eT+<äT\T e÷]Ã e÷]Ã |æ∫ø±] #˚j·÷*.

k˛j·÷∫≈£îÿ&ÉT

✬ ¬s’CÀ_j·T+ »bÕìø£yéT‘√ $‘·ÔqX¯ó~Δ #˚j·÷*. 8 qT+∫ 10 øÏ˝À\

$‘·ÔHêìøÏ 200 Á>±. ¬s’CÀ_j·T+ dü]b˛‘·T+~. Ä ‘·sê«‘· øÏ˝À

$‘·ÔHêìøÏ 2 Á>± . <∏Ó’s¡yéT + 1 Á>±. ø±s¡“+&ÉõyéT ø£*|æ $‘·ÔqX¯ó~Δ

#˚j·÷*.

✬ #·<äs¡|ü⁄ MT≥s¡T≈£î 40 yÓTTø£ÿ\T ™+&˚≥≥T¢ #·÷&Ü*.

✬ k˛j·÷∫≈£îÿ&ÉT Á|ü‹Ô‘√ (1:1) ø£+~‘√ (7:1) yÓTTø£ÿC§qï‘√ (1:1)

n+‘·s¡ |ü+≥>± kÕ>∑T #˚j·Te#·TÃ. mø£sê≈£î 12 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì,

24 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+ eT]j·TT 16 øÏ˝À\ bı{≤wt ∫e] <äTøÏÿ˝À

y˚j·÷*.

✬ $‘˚Ô eTT+<äT |òüP¢ø√¢sê*Hé 43% mø£sê≈£î ©≥s¡T #=|üq |æ∫ø±]

#˚dæ, uÛÑ÷$T˝À ø£*j·T<äTHêï*. ˝Ò<ë ô|+&ç$T<∏ë*Hé 30% 1.4

©≥s¡T¢ #=|üq $‹Ôq yÓ+≥H˚, eTs¡Tdü{Ï s√Eq ø±ì |æ∫ø±]

#˚j·÷*.

dæbòÕs¡düT #˚j·Tã&çq s¡ø±\T

|æ.¬ø. -472, Vü≤Ø¶, j·TyéT.m.dæ.j·Tdt - 201, C….j·Tdt.-335,

j·T˝Ÿ.j·Tdt._. -1, |æ.¬ø. -1029, myéT.m.dæ.j·Tdt. 58, 124, 330,

450, C….j·Tdt. 93-05, j·TyéT.m.dæ.j·Tdt. -47, C….j·Tdt. (j·Tdt.

ôV≤#Y.) - 93-97, mHé.ÄsY.dæ. -37, &ç.mdt._. 1.

✬ ™‘·Ôs¡ eT]j·TT eT<Ûä´ ‘Ó\+>±D≤ eT+&É˝≤˝À¢ πøe\+ q\¢πs>∑&ç

H˚\˝À¢ e÷Á‘·y˚T k˛j·÷ ∫≈£îÿ&ÉTqT p˝…’ yÓTT<ä{Ï yês¡+˝À|ü⁄

$‘·TÔø√yê*.

(e´ekÕj·T $X¯«$<ë´\j·T+ kÂ»q´+‘√...)◆

uÛ≤uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Á>±e÷\˝À J$düTÔ+~. Ç|üŒ{Ïø° 77% »HêuÛ≤ s¡‘·<˚X¯+ Á>±e÷\˝À J$düTÔ+~. Ç|üŒ{Ïø° 77% »HêuÛ≤

Á>±e÷\˝À ™+≥THêïs¡T. Ms¡T >∑‘·+˝À ™qï dü«j·T+ düeTè<äΔ Jeq+ Á>±e÷\˝À ™+≥THêïs¡T. Ms¡T >∑‘·+˝À ™qï dü«j·T+ düeTè<äΔ Jeq+

qT+&ç Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘·yÓTÆq Jeq+ yÓ’|ü⁄ n&ÉT>∑T\T y˚düTÔHêïs¡T. >∑‘·+˝À qT+&ç Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘·yÓTÆq Jeq+ yÓ’|ü⁄ n&ÉT>∑T\T y˚düTÔHêïs¡T. >∑‘·+˝À

#Ós¡Te⁄ qT+&ç ˙{Ïì m|ü&ÉT nedüs¡yÓ÷ n|ü⁄&ÉT ‘Ó#·TÃø=ì yê&ÉTø=H˚ #Ós¡Te⁄ qT+&ç ˙{Ïì m|ü&ÉT nedüs¡yÓ÷ n|ü⁄&ÉT ‘Ó#·TÃø=ì yê&ÉTø=H˚

yês¡T. Ç|ü⁄&ÉT Á>±e÷\˝À ≈£L&Ü ≈£îfi≤sTT ˙{Ï MT<ä Ä<Ûës¡ |ü&Ü¶s¡T. yês¡T. Ç|ü⁄&ÉT Á>±e÷\˝À ≈£L&Ü ≈£îfi≤sTT ˙{Ï MT<ä Ä<Ûës¡ |ü&Ü¶s¡T.

≈£îfi≤sTT y˚ùdÔ $<äT´‘·TÔ+&É<äT. $<äT´‘Y e#˚Ães¡≈£î y˚∫ ™+{≤s¡T. ≈£îfi≤sTT y˚ùdÔ $<äT´‘·TÔ+&É<äT. $<äT´‘Y e#˚Ães¡≈£î y˚∫ ™+{≤s¡T.

≈£îfi≤sTT ˙{Ï˝À ;¢∫+>˘ ø£*ù| yê]ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉT‘·THêïs¡T.≈£îfi≤sTT ˙{Ï˝À ;¢∫+>˘ ø£*ù| yê]ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

$<äT´‘Y ø√dü+ |ü&ç >±|ü⁄\T |ü&ç y˚∫ ™+{≤s¡T. f…*$»Hé

#·÷&Ü\+fÒ ø£¬s+{Ÿ ™+&Ü*. n~ m|ü&ÉT edüTÔ+<√ ‘Ó*j·T<äT.

bÕ\T ™<äj·÷H˚ï bÕ\ πø+Á<ë\≈£î, |ü≥ºD≤\≈£î ‘·s¡* yÓ[flb˛‘êsTT.

™<äj·T+ 7 >∑+≥\ ‘·s¡Tyê‘· Á>±eT+˝À bÕ\T \_Û+#·ì dæú‹

HÓ\ø=+~.

bÕ]X¯ó<Ûë´ìøÏ eùdÔ, Á|ü‹ Ç+{Ï yês¡T ‘·eT >∑TeTà+‘√ düVü‰

M<ÛäT\qT ≈£L&Ü X¯óÁuÛÑ+ #˚düTø=+{≤s¡T. Ç+{Ï |ü]düsê\ #·T≥÷º

>√e⁄\ù|&É‘√ ø£fi≤fl|æ »*¢ eTT>∑TZ\T ô|&ÉT‘·T+{≤s¡T. ™<äj·T+

Ç+{Ï qT+&ç |üX¯óe⁄\T ãj·T{Ï¬ø[flHê, m&ÉT¢ ˝À|ü*øÏ e∫ÃHê yê{Ï

<ë«sê ÁøÏ$Tø°≥ø±<äT\T Ç+{Ï˝À Á|üy˚•+#·≈£î+&Ü, Ä ø£fi≤fl|æ »\T¢

ìs√~ÛdüTÔ+~. >∑&É|ü≈£î |üdüT|ü⁄ |üPj·T&É+ <ë«sê <ëì >±* yêdüq≈£î

uÛ≤s¡rj·T Á>±e÷\˝À ø±\Twü´ ìj·T+Á‘·Dø°≥ø±\T Ç+{Ï˝À Á|üy˚•+#·≈£î+&Ü ™+{≤sTT. ˙{Ïì yê&˚≥|ü&ÉT

≈£L&Ü |ü\T C≤Á>∑‘· Ô\T rdüTø=ì |üX¯óe⁄\qT y˚T|ü⁄‘·T+{≤s¡T.

Á>±eT+˝À Á|ü‹ ¬s’‘·T Ç+{À¢ @ø±\+˝À @ $<ÛäyÓTÆq düTs¡øÏå‘· #·s¡´\T

#˚|ü{≤º˝À Ä Ç+{Ï eTVæ≤fi¯\≈£î ‘Ó\TdüT. Ç+{Ï˝À ô|<ë›$&É $T>∑‘ê

Ád”Ô\+<ä]ø° Äj·÷ |üqT\T @ $<Ûä+>± #˚düTø√yê˝À uÀ~ÛdüTÔ+~.

bÕ\T, yÓqï, eTõ®>∑ e+{Ï$ @ $<Ûä+>± ™|üjÓ÷–+#ê˝À, Ç‘·s¡ nHø£

n+XÊ\T mH√ï ô|<ä›\ qT+&ç |æ\¢\≈£î ‘Ó\TkÕÔsTT. ( Ò<ë) yês¡T #dæq

|üqT\qT |æ\¢\T ≈£L&Ü #˚kÕÔs¡T.

Á>±e÷\˝À ™eTà&ç ≈£î≥T+u≤\ e\q mH√ï ˝≤uÛ≤\T+&˚$.

ªø£*dæ ™+fÒ ø£\<äT düTK+μ nì, ª$&çb˛‘˚ n+‘ê $∫Ã¤qï+μ nì

nH˚yês¡T. ø£qTø£ ≈£î≥T+u≤\T Á>±eT Ä]úø£ e´edüú˝À |ü⁄Hê<äT\T.

@ $<ÛäyÓTÆq ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\T e∫ÃHê ì\ã&˚ dæú‹ì ø£*–kÕÔsTT.

bÕ]X¯ó<Ûä´+ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü u≤eTà Ç+{Ï˝À n+<äs¡T Ä&Éyêfi¯fl≈£î

yês¡T #˚j·Te\dæq |üqT\T $e]+#˚yês¡T. eTs¡T>∑T<=&É¢qT ÄHê&˚

ì]à+#·Tø=ì Á&Ó ’˝…Á{ÏHé\qT ≈£L&Ü ™|üjÓ÷–+#·&É+ »]π>~.

ãVæ≤s¡÷à$TøÏ yÓfi‚fl ÁbÕ+‘êìï |ü+<äT\T X¯óÁuÛÑ|üs¡#˚$. ø£qTø£ Á|ü‹

$wüj·÷ìøÏ, düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡ e÷sêZìï ø£qT>=H˚yês¡T.

m+<äTø£+fÒ, Á>±eT+˝À Á|ü‹ ≈£î≥T+ã+ ˇø£ dü«‘·+Á‘· e´edüú.

@y√ ø=ìï $wüj·÷\˝À ‘·|üŒ, Á|ü‹ ≈£î≥T+ã+ dü«‘·+Á‘·+>±

e´eVü≤]+#˚~. j·T»e÷qTsê\T yÓTT‘·Ô+ Ç+{Ï $wüj·÷\qT

#·÷#·Tø=+≥T+~. eTTK´+>± Ä sTT+{Ï ô|<ä› eTVæ≤fi¯ ≈£î≥T+ã+˝À

»]π> nìï $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø=ì Ç+{Ï |ü]düsê\qT m+‘√ XóÁuÛÑ+>±

™+#·Tø=H˚ yês¡T.

n˝≤+{Ï dü«‘·+Á‘· e´edüú qT+∫ Ç|ü&ÉT Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘·yÓTÆq

dæú‹øÏ Á>±e÷\T #˚s¡Tø=HêïsTT. ø±s¡D+ ªø±\+μ, |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤e+.

Á>±eT+˝À ˇø£|ü&ÉT me] eè‹Ôì yês¡T ∫‘·ÔX¯ó~Δ‘√ ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T.

<ëì‘√ Á>±e÷\T dü«j·T+ düeTè~Δ>± ™+&˚$. ø±ì H˚&ÉT e´øÏÔ>∑‘·

≈£î≥T+u≤\T @s¡Œ&É≥+ e\q me] düTK+ yêπs #·÷düTø=+≥THêïs¡T.

dü$Twæº düVü≤ø±s¡+ <Óã“‹qï~. e´øÏÔ>∑‘· ÁbÕjÓ÷õ‘· ≈£î≥T+ã e´edüú

Á>±e÷\˝À ≈£L&Ü e∫Ã #˚]+~. me¬s{≤¢b˛‘˚ eTqπø+, eTq+

u≤>∑T+fÒ #ê\T nH˚ dæú‹˝À ™Hêïs¡T. }s¡T u≤>∑T|ü&ç‘˚ Á|ü»\T

u≤>∑T|ü&É‘ês¡H˚ HêqT&ç <Óã“‹+~.

|ü+#êj·Tr n<Û ä´≈£ åî\T, eTTq‡ãT, ø£s¡D≤\T |ü<äe⁄\T

e+X¯bÕs¡+|üs¡´+>± ™+&˚$. yêπs Á>±eT nedüsê\qT, bÕ]X¯ó<Ûä´+

|üs¡ y˚øÏå+#˚ yês¡T. ø±ì H˚&ÉT |ü+#êj·Tr n~Ûø±s¡T\ bÕ\q e∫Ã+~.

J‘êìøÏ |üì#˚j·T&É+ ‘·|üŒ Á>±eT πøåe÷ìï <äèwæº˝À ™+#·Tø=ì

|üì#ùdyês¡T ø£s¡Tej·÷´s¡T. <ëì‘√ Á>±eT+ ‘·q dü«j·T+ düeTè<äΔ‘·qT

ø√˝ÀŒsTT, Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘·yÓTÆq dæú‹øÏ HÓ{Ïº y˚j·Tã&ç+~. @ Ç+{Ï˝À @

dü+|òüT≥q »]–Hê yÓTT‘·Ô+ Á>±eT+ n+‘ê ‘Ó*dæb˛jT~. n+<äTe\q

‘·|ü\T #˚j·T&É+ »]π>~ ø±<äT. Ç|ü&ÉT ™eTà&ç‘·‘·«+ ‘·]–

b˛sTT+~. $#·Ã\$&ç‘·q+ ô|]–, Á>±e÷\˝À ø£ø£å\T, ø±s¡ŒD≤´\T,

<˚«cÕ\T @s¡Œ&Ü¶sTT.

ˇø£ Á>±eT+˝À >∑‘·+˝À πø bÕØºøÏ eT<ä›‘·T>± ™+&ç Á>±e÷edüsê\

ø√dü+ ø£*dæø£≥Tº>± z≥T y˚ùdyês¡T. H˚&ÉT |ü\Te⁄s¡T |ü\T s¡ø±\T>±

me]øÏ yêπs eT<ä›‘·T ‘Ó\T|ü⁄ø√e&É+ #˚düTÔHêïs¡T.

Á>±eT+˝À eT+∫˙{Ï düs¡|òüsê, bÕ]X¯ó<Ûä´|ü⁄ |üqT\T n˙ï

|ü+#êj·Tr #·÷#·Tø=H˚~. ∫es¡≈£î X¯àXÊqyê{Ïø£ }]øÏ yêdüTÔ Á|üø±s¡+

™+&Ü\ì n~ Á>±eTdüTÔ\≈£î @ Vü‰˙ #j·T≈£î+&Ü @sêŒ≥T #ùdyês¡T.

Ä $<Ûä+>± n˙ï ÁX¯<äΔ>± #·÷#˚yês¡T. e´øÏÔ>∑‘·+>± eTs¡T>∑T<=&ÉT¢ me]

<=&É¢\˝À yês¡T ™|üjÓ÷–+#·Tø=ì |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ™+#·Tø=H˚yês¡T.

|ü+≥ ø±\Te\ ˙s¡T, eTTs¡T>∑T ø±\Te\ ˙{Ï e\¢ Á>±e÷\˝Àì

Ç+&É¢≈£î Vü‰ì ø£\T>∑≈£î+&Ü ì]à+#·Tø=ì yê{Ïì me]øÏ yêπs

|ü]X¯óÁuÛÑ+>± ™+#·Tø√e&É+ »]π>~.

Ç|ü⁄Œ&ÉT Á>±eT+˝À me] |üqT\T yê]øÏ dü]b˛‘·THêïsTT.

Á>±eT dü$Twæº kÂøsê´ìï #·÷ùd düeTj·T+ ™+&É&É+ ˝Ò<äT. πøe\+

e´øÏÔ>∑‘·+>± ‘·eT |üqT\qT ‘êeTT #·÷düT≈£îH˚ dæú‹øÏ |ü]dæú‘·T\T

~>∑C≤]b˛j·÷sTT. Á>±eT Á|ü»\T ≈£L&Ü #Ós¡Te⁄ ˙{Ï kÕúq+˝À

≈£îfi≤sTT {Ïì n\yê≥T #˚düTø=Hêïs¡T. ø±\+, |ü]dæú‘·T\T Á>±e÷\

qT Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘·+>± e÷]Ã y˚XÊj·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<äT≈£î eTq

Ç&çj·T{Ÿ u≤ø˘‡ nsTTq f…*$»Hé Á|ükÕsê\ $düÔs¡D ø=+‘· es¡≈£î

ø±s¡D+.

ôd˝Ÿbò˛q¢ ô|s¡T>∑T<ä\ ø£*dæ ø£≥Tº J$‘êìï <Óã“ ø={Ïº+~. ˇπø

}]˝À ™+&ç ≈£L&Ü e´≈£îÔ\T ø£\TdüTø=q&É+ ‘·–Z+∫, ôd˝Ÿbò˛Hé˝À

e÷{≤¢&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. á $<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ\T Á>±e÷\qT Ä<Ûës¡

uÛÑ÷‘·+>± e÷]Ã y˚düTÔHêïsTT. H˚&ÉT |üX¯óe⁄\qT e´ekÕj·÷ìøÏ

yê&É&É+ ‘·–Z+~. Á{≤ø£ ºs ¡ ¢ ™|üjÓ÷>∑+ ô|]–+~. n+<äT≈£î

Ä<ÛäTìø°ø£s¡D <√Vü≤<ä+ #˚dæ+<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Á>±e÷\˝À

≈£L&Ü ™eTà&ç ≈£î≥T+u≤\T $∫Ã¤qïyÓTÆ b˛‘·THêïsTT. e´øÏÔ>∑‘·

≈£î≥T+u≤\T e#˚ÃXÊsTT.

ªˇø£{Ï ¬s+&ÉT eTT<äT›, eT÷&√~ e<äT›μ nH˚ dæ ú‹øÏ

e#˚ÃXÊs¡T. ÄdüT|üÁ‘·T\qT ÄÁX¯sTTdü÷Ô, dü«j·T+ b˛wüø£

ø£cÕj·÷ìï ™|üjÓ÷–+#·≥+ e÷H˚XÊs¡T. >∑‘· ¬s+&ÉT eT÷&ÉT

<äXÊu≤›\˝À n˝À¢|ü‹ eT+<äT\ yê&Éø£+ ô|]–+~. ø±ì

Äj·TTπs«<ä+, j·TTHêì eT+<äT\ yê&Éø£+ ì\ø£&É>± ™+~.

Á|ü‹ ∫qï nHês√>±´ìøÏ dü÷~ eT+<äT yê&Éø£+ e\q Äs√>∑ +

≈£î<äT≥|ü&Éø£, yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔ ‘·–Z Á>±MTDT\T, yê]

n\yê≥¢˝À e÷s¡TŒ\T e#êÃsTT.

ø±|ò”, {°\ yê&Éø£+ m≈£îÿyÓ’ ∫s¡T‹+&ÉT¢ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ

sêe&É+‘√ Á|ü<Ûëq uÛÀ»q+ yê&Éø£+ ‘·–Z+#·&É+ e\q yê´~Û

Á>∑düTÔ˝Ö‘·THêïs¡T. Ç˝≤+{Ï Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘· dæú‹ qT+&ç ‹]– ª>√

u≤´ø˘ ≥T ~μ uÒdæø˘‡ |ü<äΔ‹˝À Äj·TTπs«<ä eT+<äT\ yê&Éø£+

ô|s¡T>∑T‘·T+~. |ü]XóÁuÛÑ‘·, HêD´‘·, ø±\Twü ìj·T+Á‘·D ‘·~‘·s¡

$wüj·÷\˝À C≤Á>∑‘·Ô\T bÕ{ÏdüTÔHêïs¡T. ˙{Ï ø±\Te\ e\q

ø£*π> Äs√>∑ s¡T>∑à‘·\qT, eTTK´+>± n‹kÕs¡ yê´~Ûì ìj·T+Á‹+#·

ø£\T>∑T‘·THêïs¡T.

ÄdüT|üÁ‘·T\≈£î eTT+<äT Á>±e÷\˝À ™+&˚ Äj·÷\T m+‘√

düeTs¡úe+‘·+>± ø±qTŒ\T »s¡T|ü&É+ #˚ùdyês¡T. πøe\+ <ÛäqTsê«‘·+

e\q |æ\¢ì ø£q˝Òø£ u≤*+‘·\T eTs¡DÏ+#·&É+ ns¡T<äT>± »]R>~.

ø±ì q÷‘·q |ü<äΔ‘·T\T ne\+_+#·≥+ e\q ÁbÕDqcÕºìï n]ø£≥º

>∑\T>∑T‘·THêïs¡T.

Ç{≤¢ ø£fÒ$T{Ï nìï s¡+>±\˝À #Ó|üø√<ä>∑Z e÷s¡TŒ\T Á>±e÷\˝À

#√≥T #˚düT≈£îHêïsTT. j·TTe‘· ø=+‘· ÁX¯<äΔ rdüTø=ì Á>±e÷\qT

Ä<äs¡Ù Á>±e÷\T>± r]Ã~<äT›‘·THêïs¡T. á H˚|ü<∏ä´+˝À Á>±e÷\

bÕ]X¯ó<Ûä´+ |ü≥¢ Á|ü‹ yês¡÷ ÁX¯<äΔ rdüTø=Hêï, bÕ¢dæºø˘ yê&Éø£+ ô|]–

<äTÁwüŒuÛ≤yê\T ø£\T>∑T‘·THêïsTT. @~ @yÓTÆHê Á>±e÷\T m|ü&É÷

ìyêdü jÓ÷>∑´yÓTÆqy˚. nìï+{Ï˝ÀqT n$ ÁX¯<äΔ rdüTø=+{≤sTT.

- dæ.m+.|æ.

kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏ |üPs¡«s¡+>∑+

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T nH˚ e÷≥qT $düÔè‘ês¡Δ+˝À e´ekÕj·T

dü+düÿs¡D\H˚ ns¡ú+˝À ≈£L&Ü yê&É&É+ »s¡T>∑T‘√+~. Ç+<äT˝ÀøÏ

ÄdæÔ dü+ã+<Ûë\T Ò<ë uÛÑ÷$TøÏ dü+ã+~Û+∫q O‘·Œ‹Ô dü+ã+<Ûë\T

≈£L&Ü ekÕÔsTT. uÛ Ñ÷ dü+düÿs¡D\qT eT]+‘· ì]Δwü º+>±

ìs¡«∫+#ê\+fÒ, uÛÑ÷$T Òì ìs¡Tù|<ä\≈£î uÛÑ÷$T Vü≤≈£îÿqT, uÛÑ÷$T

e\¢ ø£*π> Á|üjÓ÷»Hê\qT |ü⁄q'|ü+|æD° #j·T&ÉyT.

eTq <X+˝À uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\|ü≥¢ $<ÛëHêìï, XÊdüq ìsêàD≤ìï

neT\TqT #ê]Á‘·ø£+>± $X‚¢wædü÷Ô, uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T e÷qyê[

nC…+&Ü˝À n‹ |ü⁄sê‘·q ø±\+ qT+∫ OHêïj·T+{≤s¡T |æ.mdt

n|ü⁄Œ. Áø°düTÔ |üPs¡«+ 6e X¯‘ê_›˝À @<∏ÓHé‡≈£î #Ó+~q sê»˙‹y˚‘·Ô

k˛˝ÀHé d ü+|üqTï\ #˚‹˝À uÛ Ñ÷$T πø+ÁBø£è‘ ·+ ø±≈ £î+&Ü

ìj·T+Á‹+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT. Áø°düTÔ |üPs¡«+ @&Ée X¯‘ê_Δ˝À

#Ó’Hê sê#·]ø£+ uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\qT Á|üy˚X¯ô|≥º&ÜìøÏ mH√ï $|òü\

j·T‘êï\T #˚dæ+~. ‘·sê«‘· eTs√ Hê\T>∑T X¯‘êu≤Δ\≈£î s√yéT

sê»˙‹y˚‘·Ô {Ï_]j·Tdt Ç+<äT≈£î #˚dæq Á|üj·T‘êï\T, ≈£L&Ü

|òü*+#·˝Ò<äT. #Ó’Hê (1949`52)˝À e÷~]>± $|ü¢e |ü]dæú‘·T\T

Oqï|ü⁄Œ&ÉT, Ò<ë ¬s+&√ Á|ü|ü+#· j·TT<äΔ+ ‘·sê«‘· »bÕHé, ‘Ó’yêHé\˝À

nìyês¡´ |ü]dæ ú‘·T\T O‘·ŒqïyÓTÆq|ü⁄‡&˚ uÛ Ñ÷ dü+düÿs¡D\qT

$»j·Te+‘·+>± neT\T #˚j·T>∑*>±s¡+{≤s¡T.

eTq <˚X¯+˝À uÛÑ÷ j·÷»e÷q´+˝À $|üØ‘·yÓTÆq e´‘ê´kÕ\T

HÓ\ø=HêïsTT. ø=~›eT+~ uÛÑ÷kÕ«eTT\ #˚‘·T˝À¢ m≈£îÿe e´ekÕj·T

uÛÑ÷$T πø+ÁBø£è‘·+ ø±>±, ∫qï ∫qï eTTø£ÿ\qT kÕ>∑T #˚düT≈£î+≥÷

ìs¡+‘·s¡+ n|ü⁄Œ\‘√ nD>±]b˛jT ∫qï ¬s’‘·T\T \ø£å\ dü+K´˝À

OHêïs¡T kÕ>∑j˚T´ uÛÑ÷$T˝À dü>±ìøÏ ô|’>± øö\T øÏ+<ä O+&˚~.

øö\T <ës¡T\˝À #ê˝≤ eT+~øÏ dæús¡yÓTÆq ø±\|üs¡$T‹ ø±˙, ìØí‘·yÓTÆq

øö\T yÓTT‘·Ô+ ø±˙ O+&˚$ø±e⁄. M] ø£+fÒ n≥º&ÉT>∑Tq, eT]+‘·

n<Ûë«qïyÓTÆq Ä]úø£, kÕ+|òæTø£ |ü]dæú‘·T\˝À ndü+U≤´ø£ e´ekÕj·T

≈£L©\T OHêïs¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯ e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À eTs√ $\ø£åD‘·,

Væ≤+<ä÷ ≈£î\e´edüú≈£î, e´ekÕj·T dü+ã+<Ûë\≈£î >±&ÛÉyÓTÆq n+‘·s¡Z‘·

dü+ã+<Ûä+ O+&É&É+. uÛÑ÷kÕ«eTT\T nÁ>∑esêí\≈£î #Ó+~qyês¡÷ kÕ>∑T

#˚ùd~ eT<Ûä´≈£î˝≤\ yês¡T ø±>± e´ekÕj·T ≈£L©\T ôw&É÷´\T¶

≈£î˝≤\T, ‘Ó>∑\T, Ç‘·s¡ yÓqø£ã&çq esêZ\≈£î #Ó+~qyês¡T..

kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏ eTT+<äT eT+#˚ e´ekÕj·÷_Ûeè~ΔøÏ, düeT‘ê

düe÷» kÕ<Ûäq≈£î>±qT uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T Á|ü<Ûëq sê»ø°j·T |üøå±\

nC…+&Ü˝À O+≥÷ e#êÃsTT. kÕ«‘·+Á‘·´+ ‘·sê«‘· Bì |ü≥¢

sêC≤´ìøÏ O+&Ée\dæq ìã<äΔ‘·qT ˇø£ $<Ûä+>± sêC≤´+>∑yT H=øÏÿ

#Ó|æŒ+~. uÛÑ÷$Tô|’, uÛÖ‹ø£ eqs¡T\ô|’ j·÷»e÷q´+ dü$Twæº

ÁX‚j·TdüT‡≈£î ‘√&ÉŒ&˚˝≤, |ü+|æD° nj˚T´˝≤, dü+|ü<äø±˙, O‘·Œ‹Ô

kÕ<Û äHê\T ø±˙ ø=+<ä] #˚‘·T˝À ¢H ˚ πø+ÁBø£è‘·yÓT Æ . OeTà&ç

Á|üjÓ÷CHêìøÏ uÛ Ñ+>∑+ ø£*–+#·ì $<Û ä+>± sê»´ $<ÛëHê\T

O+&Ü\ì sêC≤´+>∑ Ä<˚•‘· dü÷Á‘ê\˝À uÛ≤>∑yÓTÆq Ä]ºø£˝Ÿ 39

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À uÛÑ÷dü+düÿs¡D\TÄ+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À uÛÑ÷dü+düÿs¡D\T

düŒ¤wüº+ #˚dæ+~. Ä]ºø£˝Ÿ 38 kÕ+|òæTø£ Á|ü‹|ü‹Ô˝À neø±XÊ\˝À

e´‘ê´kÕ\T ‘=*–+∫, Ä<ëj·÷\ eT<Ûä ‘&Ü\qT ‘·–Z+# $<Ûä+>±

kÕ+|òæTø£ e´edüúqT HÓ\ø=˝≤Œ\ì #Ó|æŒ+~. sêC≤´+>±ìøÏ #˚|ü{Ïºq

‘={Ïº ‘=* dües¡D 1950 Hê{Ï ;Vü‰sY uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ #·{≤ºìøÏ

#Ó\T¢u≤≥T ‘˚e&É+ ≈£L&Ü ˇø£{Ï..

kÕ«‘·+Á‘· + (1947) e∫Ãq ‘·sê«‘·....

j·÷uÛ…’j·Te <äX¯ø£+˝ÀH˚ πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« kÕúsTT˝À uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\

$<Ûëq s¡÷|üø£\Œq »]–+~. ‘=* |ü+#·es¡¸ Á|üD≤[ø£ (1951`56)

˝ÀH e´ekÕj·T uÛÑ÷ |ü]$T‹‘√ düe÷ uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ C≤rj·T

$<ÛëHêìøÏ ‘=*kÕ] n~Ûø±]ø£ s¡÷|ü⁄ πsK\qT düŒwüº+ #˚j·T&É+

»]–+~. uÛÑ÷$T Vü≤≈£îÿqT C≤rj·÷_Ûeè~Δ˝À ÁbÕ<∏ä$Tø±+X¯+>±

|ü]>∑DÏ+#·&Éy˚Tø±ø£, dü+|ü<ä˝À Ä<ëj·T+˝À e´‘ê´kÕ\ ‘·–Z+|ü⁄,

<√|æ&û ìs¡÷à\qT, øö\T<ës¡¢≈£î, ≈£L©\≈£î dæús¡yÓTÆq ø±\|ü]$T‹.

$$<Ûä esêZ\ Á>±MTDT\≈£î qeT÷q¨<ë, düe÷q neø±XÊ\ e+{Ï

uÛÑ÷ $<Ûëq+‘√ eTT&ç|ü&çq kÕ+|òæTø£ ø√D≤\qT |ü+#·es¡ Á|üD≤[ø£

H=ø Ïÿ # Ó| æŒ+~. ‘ ·< äT| ü] Á| üD≤[ø £\˝À ≈ £L&Ü M{Ïì

|ü⁄qs¡T<ëÈ{Ï+#·&Éy˚T ø±ø£, eT<Û ä´ <äfi≤Ø\ s¡<äT ›, øö\T<ëØ

dü+düÿs¡D\T, uÛÑ÷ |ü]$T‹ $~Û+|ü⁄, $T>∑T\T uÛÑ÷eTT\T |ü+|æD°,

Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\ πø{≤sTT+|ü⁄, mdt.dæ/ mdt.{Ï.\ uÛÑ÷eTT\ s¡ø£åD

‘·~‘·s¡ n+XÊ\˝À Áø£eT+>± ˇø£ düeTÁ>∑ $<Ûëq+ s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+~.

<˚X¯+˝Àì $T>∑‘ê ÁbÕ+‘ê\˝≤π> Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ À ≈£L&Ü yÓTT<ä≥

sêC≤´ìøÏ ¬s’‘·Tø° eT<Û ä´ n+#Ó\+#Ó\T>± @s¡Œ&çq <äfi≤Ø\

‘=\–+|ü⁄qπø uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T ÁbÕ<Ûëq´$T#êÃsTT. á <äfi≤Ø\T

O‘·Œ‹ÔøÏ @ e÷Á‘·+ <√Vü≤<ä|ü&É≈£î+&Ü yêdüÔe+>± kÕ>∑T#˚ùdyê]ì

nH˚ø£ s¡ø±\T>± y˚~Ûdü÷Ô |ü+≥˝À >∑D˙j·TyÓTÆq yê{≤qT Vü≤]dü÷Ô

|üsêqïuÛÑT≈£îÿ\T>± J$+#˚ dæú‹øÏ ‘√ùdXÊsTT. kÕ«‘·+Á‘·´ dü÷Œ¤]Ô‘√

Á_{Ïwt ø±\+ Hê{Ï »MT+<ëØ\qT s¡<äT › #˚j·T&É+ ãVüQXÊ

‘˚*ø£sTT+~. ø±˙ yê]øÏ ô|<ä› yÓTT‘êÔ˝À¢ qwüº |ü]Vü‰s¡+‘√ bÕ≥T

kı+‘êìøÏ $kÕÔs¡yÓTÆq uÛÑ÷eTT\T e~*ô|{≤ºs¡T. <äfi≤Ø\ s¡<äT› e\¢

Á>±MTD düe÷»+˝À Oqï‘·, eT<Ûä esêZ\T ˝≤uÛÑ|ü&Ü¶sTT. n‘· ~Ûø£

dü+K´˝À Oqï düqïø±s¡T ¬s’‘·T\≈£î, bÕ*ø±|ü⁄\≈£î, ≈£L©\≈£î <äfi≤Ø\

s¡<äT› e\¢ <äøÏÿ+~ #ê˝≤ dü«\Œ+. uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ e\¢H˚ M]øÏ

Hê´j·T+ »s¡>∑e\dæ O+~. uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T uÛÑ÷ >∑]wüº |ü]$T‹

$~Û+|ü⁄, uÛÑ÷$T |ü⁄q'|ü+|æD°, øö\T dü+düÿs¡D\T, øö\T s¡ø£åD˝≤+{Ï

#·s¡´\T.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ sêÁcÕº\˝À uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T <˚oj·T

$<ÛëHêqTï+∫ dü÷ú\+>± ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. ø±ì, Ç<˚ düeTj·T+˝À

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T Äj·÷ ÁbÕ+‘·, Ä]úø£, sê»ø°j·T, kÕ+|òæTø£

| ü]dæ ú‘ ·T\qT ã{Ï º r]Ã~~› neT\T #˚j·÷*‡ e⁄+≥T+~.

‘Ó\+>±D˝À ìC≤+ eX¯+bÕs¡+|üs¡ »MT Vü≤≈£îÿ*∫Ãq ÁbÕ+‘ê˝À¢

<√|æ&û, nD∫y‘· #ê˝≤ rÁe+>± O+&$.

¬s ’‘ ·T\T < ˚X ŸeTTU Ÿ\≈ £î/ <=s ¡\≈ £î

nD–eTDÏ– O+&˚yês ¡T . y Ó{ Ï º

düs¡«kÕ<Ûës¡D+. eTTK´+>± ‘Ó\+>±D˝À,

ø=+‘·es¡≈£î ø√kÕÔ Ä+Á<Ûä˝À e´ekÕsTTø£

kÕ+|òæTø£ dü+ã+<Ûë\˝À |ü]es¡Ôq ø√dü+

rÁeyê<ä O<ä e÷\T kÕ–q $•wüº #·]Á‘·

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î O+~. O<ä´e÷ìï nD#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdü÷ÔH˚,

¬s’‘·T\qT Ä b˛sê≥ e÷s¡Z+ qT+∫ ‘·|æŒ+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ uÛÑ÷

dü+düÿs ¡D\ yÓ ’| ü ⁄ y ÓTT> ∑T Z #·÷|üø £ ‘ ·| üŒ˝Ò< äT. düeTdü´qT

XÊ+‹j·TT‘·+>± |ü]wüÿ]+#˚j·T‘·ï+˝À uÛÑ÷<ëH√<ä´eT+ |ü{Ïº+~.

‘Ó\+>±D˝À <äfi≤Ø\ s¡<äT› ¬s’‘·T b˛sê≥ |òü*‘·y˚T. sêh+˝ÀH˚ ø±<äT.

πø+Á<äkÕúsTT˝À ≈£L&Ü uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ neT\TqT ‘Ó\+>±D ¬s’‘ê+>∑

b˛sê≥+ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚dæ, <ëìøÏ ÁbÕeTTU≤´ìï ‘Ó∫Ã ô|{Ïº+~.

‘Ó\+>±D˝À ¬>’s¡TVü‰»Ø uÛÑ÷kÕ«eT´+ $düÔè‘·+>± O+&É&É+ e\¢

øö\T<ëØ uÛÑ÷eTT\T m≈£îÿe. »qkÕ+Á<ä‘· n‘·´~Ûø£+>± O+&ç

ø±\Te øÏ+<ä ùd<ä + »]π> ø√kÕÔ Ä+Á<Ûä À uÛÑ÷ j·÷»e÷q´+ dü>∑+

ø£+fÒ ‘·≈£îÿe ≈£î≥T+u≤\ nBÛq+˝À O+~. Çø£ÿ&É e´ekÕj·T

≈£L©\T n~Ûø£ dü+K´˝À OHêïs¡T. sêj·T\d”eT˝À ≈£L©\T n~Ûø£

dü+K´˝À OHêïs¡T. sêj·T\d”eT˝À øö\T<ëØ uÛÑ÷eTT\T m≈£îÿe.

∫qïbÕ{Ï #Óø£ÿ\qT kÕ>∑T#˚düT≈£îH˚ ù|<ä\T n‘· ~Ûø£+>± OHêïs¡T.

Ä+Á<ÛäÁbÕ+‘·+ eTÁ<ëdt Áô|dæ&Ó˙ï øÏ+<ä Oqï|ü⁄Œ&ÉT 1908˝À

eTÁ<ëdt mùdºH uÛÑ÷$T #·≥º+, 1947˝À eTÁ<ëdt mùdº{Ÿ‡ uÛÑ÷$T

(øö\T ‘·–Z+|ü⁄) #·≥º+ e#êÃsTT. kÕ«‘·+Á‘· + sê>±H˚ 1948˝À uÛÑ÷

dü+düÿs¡D˝˝À ‘=* n&ÉT>∑T>± <äfi≤Ø\ ‘=\–+|ü⁄ O<›X+‘√ eTÁ<ëdt

mùdº{Ÿ‡ (s¡<äT› ` ¬s’‘ê«Ø˝ÀøÏ |ü]e]Ôq) #·≥º+ e∫Ã+~. mùdº≥¢ìï{Ïì

s¡<äT› #dæ, uÛÑ÷$Tì ¬s’‘ê«] |ü<äΔ‹˝ÀøÏ e÷]Ã eT<Ûä <äfi≤Ø\ ìs¡÷à\H

á #·≥º O<˚›X¯+ 1956˝À Ä+Á<Ûä˝À øö\T<ës¡T\ Á|üjÓ÷»Hê\≈£î

s¡ø£åD ø£*Œdü÷Ô øö\T<ëØ #·≥º+ e∫Ã+~.

‘Ó\+>±D nqTuÛÑe+

‘Ó\+>±D $wüj·÷ìø=ùdÔ 1907˝À e∫Ãq eT\|òüTTC≤Ø˝≤+&é

¬syÓq÷´ #·≥º+ Á|üø±s¡+ 12 @fi¯ófl>± kÕ>∑T#˚düTÔqï yê]ì XÊX¯«‘·

øö\T<ës¡T\T (wæø˘$T<ës¡T¢)>± >∑T]Ô+∫+~. 1939 e´ekÕj·T

uÛ Ñ÷eTT\T nHê´Áø±+‘· ìs√<Û ä #·≥º+ Á|üø±s¡+ e´ekÕj·T

≈ £î≥T+u≤ìø Ï # Ó+~q yê]ø Ï ‘ ·| üŒ eT ¬se]ø ° u Û Ñ÷$Tì

ã<ä ≤sTT+#·≈£L&É<äT. 1944˝À #˚dæq nkÕ$T wæøÏà#·≥º+ Á|üø±s¡+

Äπsfi¯flbÕ≥T kÕ>∑T#˚dæq yê]øÏ s¡ø£åD \_ÛdüTÔ+~. 1949Hê{Ï C≤^sêΔØ\

s¡<äT› #·≥º+ Á|üø±s¡+ 1464 C≤^sêΔØ\T s¡<ä›sTT 20 @fifl ø±\ e´e~Û À

qwüº|ü]Vü‰s¡+>± 18 ø√≥T¢ #Ó*¢+# @sêŒ≥T »]–+~. øö\T #Ó*¢+|ü⁄qT

Áø£eTãBΔø£]dü÷Ô øö\T<ës¡ ¢ ‘=\–+|ü⁄qT ìùw~dü÷Ô 1950˝À

ôV’≤<äsêu≤<é øö\T<ëØ`e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\ #·≥º+ e∫Ã+~. á

#·≥ºeT÷ Ç+<äT˝À nq+‘·s¡ ø±\+˝À #˚dæq dües¡D\ e\¢ 75

\ø£å\ mø£sê\qT kÕ>∑T #˚düTÔqï 6 \ø£å\ eT+~ øö\T <ës¡¢≈£î s¡ø£åD

\_Û+∫+<äì n+<äTHê, yÓTT‘·Ô+ kÕ>∑TuÛÑ÷$T˝À Ç~ 33 XÊ‘·+.

øö\T<ës¡¢ s¡ø£åD≈£î O<›•+∫ dües¡D ‘Ó∫Ãq á #·≥º+˝À 38 ôdø£åHé

á #·{≤ºìøÏ >∑T+&Óø±j·T˝≤+{Ï~. ‘Ó\+>±D˝À øö\T<ëØ XÊdüq

ìsêàD+˝À Ç<=ø£ $•cÕº+X+.

uÛÑ÷ |ü]$T‘·T\ $wüj·÷ìø=ùdÔ, á ~X>± XÊdüq|üs¡+>± »]–q

‘=*j·T‘·ï+ 1961 Hê{Ï m.|æ. e´ekÕj·T uÛÑ÷|ü]$T‹ #·≥º+ 27

qT+∫ 324 mø£sê\ es¡≈£î Ç~ |ü]$T‹ ìπs›•+∫+~. á #·≥º+

1958˝À Á|ü#·T]‘·yÓTÆHê 1961˝À ø±˙ ÄyÓ÷<ëìøÏ H√#·Tø√˝Ò<äT.

C≤rj·T kÕúsTT˝À e÷s¡Z<äs¡Ùø±\T s¡÷bı+<ä&É+‘√ ‘·<äqT>∑D+>±

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ (e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\ |ü]$T‹) #·≥º+ 1973˝À ÄyÓ÷<ä+

bı+~, n<˚ dü+e‘·‡s¡+ pHé 1q neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~. BìøÏ

eTT+<äT 1972˝À C≤Ø nsTTq Ä]¶HÓHé‡ |ü~mø£sê\T <ë{Ïq e÷>±DÏ,

bÕ‹ø£ mø£sê\T <ë{Ïq yÓT≥ºuÛÑ÷eTT\ $wüj·T+˝À ˝≤yê<˚M\qT

ìùw~+∫+~. ¬s+&ÉT |ü+≥\T |ü+&˚ e÷>±ì $wüj·T+˝À 18

mø£sê\T, yÓT≥ºuÛÑ÷eTT\ $wüj·T+˝À 54 mø£sê\ y˚Ts¡≈£î |ü]$T‹

$~Û+#·&É+ »]–+~.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ‘=*$&É‘· uÛÑ÷|ü]$T‹ neT\T z <ës¡TD yÓ’|òü\´+

uÛÑ÷ |ü]$T‘·T\ $~Û+|ü⁄ $wüj·T+˝À <˚X¯yê´|üÔ+>± e÷≥ø°, #˚‘·ø°

eT<Ûä´ $düÔ]+∫q Ä>±<ÛëìøÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ $TqVü‰sTT+|ü⁄ø±<äT,

yÓTT<ä{À¢ 30 \ø£å\ mø£sê\ y˚Ts¡≈£î $T>∑T\T uÛÑ÷$T \_ÛdüTÔ+<äì

n+#·Hê y˚XÊs¡T. ø±˙ <äøÏÿ+~ 7,400 mø£sê\T e÷Á‘·y˚T. n+<äT˝À

ù|<ä\≈£î |ü+|æD° nsTT+~ eT]+‘· ‘·≈£îÿe 1973 #·≥º+ e#êÃø£

rdüT≈£îqï ¬s+&√ $&É‘· #·s¡ \T ø=+‘·y˚Ts¡≈£î yÓTs¡T¬>’q |òü*‘ê\H˚

Ç∫ÃHê ákÕ] ≈£L&Ü uÛÑ÷kÕ«eTT\T s¡ø£s¡ø±\T>± ‘·|ü⁄Œ&ÉT &çø£¢πswüqT¢

Ç∫Ã _HêMT, ≈£L≥ ˝≤yê<˚M\T »]|æ n<äq|ü⁄ uÛ Ñ÷$Tì

ì\T|ü⁄ø√e&É+˝À $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. 20 \ø£å\ mø£sê\T>±

$T>∑T\T uÛÑ÷eTT\qT n+#·Hê y˚ùdÔ, 1992 Hê{ÏøÏ n$ mì$T~

\ø£å\ mø£sê\T>±H˚ ‘˚\>± n+<äT˝À 5.11\ø£å\ mø£sê\H˚ |ü+|æD°

#˚j·T&É+ »]–+~. |ü+|æD° nsTTq uÛÑ÷$T ≈£L&Ü #ê˝≤ es¡≈£î

Hêdæs¡ø£+ yÓT≥ºuÛÑ÷$T.

Ç‘·s¡ <˚XÊ\˝À uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ neT\T

uÛ≤s¡‘·<X+˝À uÛÑ÷|ü]$T‹ #·{≤º\ neT\TqT ns¡ø=s¡ $<Ûëq+,

ndüeTÁ>∑ XÊdüq ìsêàD+, ndüeTs¡úyÓTÆq neT\T≈£î O<ëVü≤s¡D

nì #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. á $wüj·T˝À Ç‘·s¡ <XÊ\‘√ b˛*Ã #·÷düT≈£î+fÒ

eTq |òüTq‘· ns¡úeTe⁄‘·T+~. e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\ |ü⁄q'|ü+|æD°

#Ó’Hê˝À 43 XÊ‘·+, ‘Ó’yêHé˝À 37 XÊ‘·+, <äøÏåD ø=]j·÷˝À 32

XÊ‘·+, »bÕHé˝À 33 XÊ‘·+ »]–‘˚ eTq <˚X¯+˝À πø+Á<ä, sêh

Á|üuÛÑT‘ê«\T uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T #·{≤º\T, yê{ÏøÏ eT∞fl dües¡D\T,

uÛÑ÷ |ü]$T‹ n\T ˝≤+{Ï #·s¡´\‘√ 35 @fi¯fl düTBs¡È ø±\+˝À

|ü⁄q'|ü+|æD° #˚dæq uÛÑ÷$T πøe\+ 1.25 XÊ‘·+. sê»ø°j·T dü+ø£\Œ

˝À|ü+, XÊdüq ìsêàD Á|üÁøÏj·T˝À $|üØ‘·yÓTÆq kÕ∫y˚‘· <Û√s¡DÏ,

nsTTwüº+>±, ndüeTs¡ú+>± »]–q neT\T, øÏ+~ qT+∫ ‘·–q+‘·

ˇ‹Ô&ç ˝Òø£b˛e&É+, bÕ\Hêj·T+Á‘ê+>∑+˝À J]í+#·T≈£îqï ˝ÀbÕ\T,

$#·ø£åD ˝À|æ+∫q Hê´j·TkÕúHê\ CÀø£´+, K∫Ã‘·yÓTÆq, ‘êC≤

$esê\‘√ ≈£L&çq uÛÑ÷$T ]ø±s¡T¶\T Òø£b˛e&É+ yÓ’|òü ≤´ìøÏ Á|ü<Ûëq

ø±s¡D≤\T. Á|üuÛÑT‘·«+˝Àì d”ìj·TsY n~Ûø±s¡T\T #ê˝≤ eT+~øÏ

uÛÑ÷kÕ«eTT\ |ü≥¢ kÕqTuÛÑ÷‹ Ò<ë ùdïVü≤uÛ≤e+ O+&É&Ü˙ï, øÏ+~

kÕúsTT˝Àì ¬syÓq÷´ dæã“+~˝À n$˙‹, yês¡T sê»ø°j·T n~Ûø±s¡+

≈£L&Ü ø£*–q ô|<ä› uÛÑ÷kÕ«eTT\T #Ó|ü⁄Œ #˚‘· À¢ |üì #˚dü÷Ô sêe&Üìï

≈£L&Ü ø±<äq˝Ò+, ndü\T #·≥ºy˚T ndüŒwüº+>±, z ∫≈£îÿeTT&ç>±,

‘·|æŒ+#·Tø√e&ÜìøÏ M\T ø£*Œ+#˚ ˝§düT>∑T\‘√ O+≥÷ e∫Ã+~.

O<›X|üPs¡«ø£+>±H XÊdüq+ ÄyÓ÷<ä+˝À ≈£L&Ü nbÕs¡yÓTÆq C≤|ü +

»]–+~. á nkÕ<Ûës¡D kÕ∫y‘·≈£î, <äX\yêØ>± #·{≤ºìï neT\T

#ùd yÓ’K] ≈£L&Ü ‘√&Ó’ ≈£L&Ü ‘√&Ó’ Oqï ø=~›bÕ{Ï #·{≤º\ neT\Tq÷

˙s¡Tø±]Ã uÛÑ÷kÕ«eTT\T eTT+<˚ C≤Á>∑‘·Ô |ü&É&ÜìøÏ neø±X¯$T∫Ã+~.

&ìj·T Ÿ <∏√s¡ïsY yê´U≤´ì+∫q≥Tº>± uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ Ä˝À#·q≈£L,

Ä#·s¡D≈£L eT<Û ä´ ø±˝≤ìï @ e÷Á‘·+ kÕ>∑BdæHê n~ uÛ Ñ÷

j·÷»e÷Hê\ Á|üjÓ÷»Hê\πø nqT≈£L*+∫, ù|<ä\ Á|üjÓ÷»Hê\≈£î

uÛ Ñ+>∑+ ø£\T>∑T‘·T+~. á e´e~Ûì neø±X¯+>± rdüT≈ £îì

uÛÑ÷kÕ«eTT\T ø±–‘ê\ MT<˚ OeTà&ç ≈£î≥T+ã ÄdüTÔ\ $uÛÑ»q

»s¡|ü&É+, Á>±e÷~Ûø±s¡T\ #˚‘· ø°\ø£ |üÁ‘ê\qT ‘ês¡Te÷s¡T

#sTT+#·&É+, øö\T<ës¡¢qT, bÕ*ø±|ü⁄\qT, e´ekÕj·T ùde≈£î\T>±

≈£L©\T>± qyÓ÷<äT #˚sTT+#·&É+ #˚XÊs¡T. sêh sê»<Ûëì˝À @+

»]–Hê, }fi¯fl˝À¢ e÷Á‘·+ e÷ ô|‘·Ôqy˚T #Ó\T¢‘·T+<äì #Ó|æŒ

Á>±e÷˝À¢ì ù|<ä\qT nH˚ø£ $<Ûë\T>± ˝Àãs¡#·T≈£îHêïs¡T.

Á|üuÛÑT‘·« ÄBÛq+˝À Oqï ã+»s¡T uÛÑ÷eTT\qT ù|<ä\≈£î |ü+|æD°

#j·T&É+ sêh+˝À uÛÑ÷dü+düÿs¡D\ ø±s¡ Áø£eT+˝À ˇø£ eTTK´yÓTÆq

uÛ≤>∑+. 1992 ∫e]Hê{ÏøÏ 37.29 \ø£å\ mø£sê\ y˚Ts¡≈£î ã+»s¡T

uÛÑ÷$Tì ù|<ä\≈£î |ü+∫q≥T¢, Ç+<äTe\¢ 19.13 \ø£å\ eT+~

\_Δbı+~q≥T¢ n+#·Hê, Ç+<äT˝À 11.24 \ø£å\ mø£sê\qT ôw&É÷´\T¶

≈£î˝≤˝≤≈£î, 6.06 \ø£å\ mø£sê\qT ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>∑\≈£î |ü+#ês¡T.

uÛÑ÷ |ü]$T‹ì neT\T #j·T&É+, uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T ‘e&É+ n+fÒ

ÁbÕã\´ esêZ\ #˚‘·T˝À¢+∫ uÛÑ÷$Tì kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îì, <ëìì

ã\V”≤qT\≈£î |ü+∫ ô|≥º&É+ ø£qTø£ Ä Á|üÁøÏj·T ø=+‘·y˚Ts¡≈£î ø£wüº+‘√

≈£L&ÉT≈£îqï<˚. <ëì‘√ b˛*Ã‘˚ Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\ |ü+|æD° ø=+‘·

düT\TyÓ’q<˚. ø±˙ yêdüÔe+˝À »]–+<˚$T+≥+fÒ Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT˝À¢

m≈£îÿe uÛ≤>±ìï, n+<äT˝Àq÷ HêD´yÓTÆq uÛ Ñ÷$Tì dü+|üqï

uÛÑ÷kÕ«eTT Ò ø£u≤® #˚XÊs¡T. yêfi¯flqT ‘=\–+∫, Ä uÛÑ÷$Tì ù|<ä\≈£î

πø{≤sTT+#·&É+ ∫‘·ÔX¯ó~Δ Òì Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ nkÕ<Ûä +. ˇø£y˚fi¯ ù|<ä\≈£î

πø{≤sTT+∫q|üŒ{Ïø° <ëìì yê]øÏ kÕ«BÛq+ #j·T&ÉyÓT˝≤>∑qï~ eTs√

>∑&ÉT¶ düeTdü . m+<äTø£+fÒ, ù|<ä\≈£î πø{≤sTT+∫q uÛÑ÷eTT˝À¢ yê]ì

kÕ>∑T#˚düTø√ìe«≈£î+&Ü uÛÑ÷kÕ«eTT\T yê]ì @<√ yê´»´+˝À

Ç]øÏ+#·&ÉyÓ÷, u…~]+#·&ÉyÓ÷, <Ís¡®Hê´ìøÏ bÕ\Œ&É&ÉyÓ÷ |ü]bÕ{Ï>±

e÷]+~. Ç≥Te+{Ï Á|üuÛ ÑT‘·« uÛ Ñ÷eTT\ πø{≤sTT+|ü⁄q≈£î

dü+ã+~Û+∫q πødüT\T ¬s+&ÉT, eT÷&ÉT <äX¯u≤›\T>± ªô|+&ç+>¥μ˝À

OHêïsTT.

á dü+<äs¡“¤+˝À ˇø£ ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq $wüj·T+ #Ó|ü⁄Œø√yê*. Á_{Ïwt

Vü≤j·T+˝À ≈£L&Ü e´ekÕj·T ≈£L©˝…’q ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\˝Àì

uÛÑ÷$T˝Òì ù|<ä\≈£î Çe«&É+ ø√düy˚T Á>±e÷˝À¢ì ø=+‘· Á|üuÛÑT‘·«

uÛÑ÷$Tì Á|ü‘˚´ø£+>± ]»πs« #˚dæ O+#˚yês¡T. <äøÏåD≤~ sêÁcÕº˝À¢

Ç≥Te+{Ï uÛÑ÷$Tì &çÁô|dt¶ø±¢dt ]»sY«˝≤+&é (nD>±]q esêZ\

ø√dü+ ]»sY« #dæq uÛÑ÷$T) nHyês¡T. Ç˝≤ #j·T&É+˝À ≈£L*|üqT\T

#˚düT≈£îH˚ yê]øÏ ø=+‘· uÛÑ÷$T eqs¡TqT düeT≈£LsêÃ\qï dü÷Á‘·+

Ç$T&ç O+~. nsTT‘ ø±\>∑‹˝À á uÛÑ÷$T, á dü÷Á‘·eTT ≈£L&Ü

Ä$¬s’b˛sTTq≥T≥ ø£ì|æk˛Ô+~.

sêh+˝À –]»q uÛÑ÷eTT\T s¡ø£åD≈£î rdüT≈£îqï XÊdüq #·s¡ \≈£î

1917 qT+∫ düTBs¡È #·]Á‘· O+~. yê{Ïì Áø£eTãBΔø£]+∫ 1959˝À

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ uÛÑ÷ ã<ä ≤sTT+|ü⁄ ìj·T+Á‘·D #·≥º+ ù|s¡T‘√ ˇø£#√{ÏøÏ

‘Ó#êÃs¡T. 1970˝À, 1978˝À M{Ïì eT]+‘· dü+düÿ]+#ês¡T. ø=ìï

|ü]$T‘· ÁbÕ+‘ê\˝À á #·{≤ºìï düeTs¡ ú+>± neT\T #˚dæq

O<ëVü≤s¡D\THêï, á #·{≤ºìøÏ $s¡T<äΔ+>± $kÕÔs¡yÓTÆq –]»q

uÛÑ÷eTT\T Ç|üŒ{Ïø° –]»H˚‘·s¡T\ nÁø£eTD˝ÀH˚ OHêïsTT.

n˝≤π>, <˚yê\j·÷\T, Ç‘·s¡ e´edüú\ øÏ+<ä ≈£L&Ü uÛÑ÷eTT\T

nbÕs¡+>± OHêïsTT. M{Ïì dü+|üqï uÛÑ÷kÕ«eTT\T ©E≈£î rdüT≈£îì,

ù|<ä\≈£î düuŸ©E≈£î Çe«&É+ |ü]bÕ{Ï>± ek˛Ô+~. Á>±e÷˝À¢ì

ù|<ä\≈£î Á|üjÓ÷»q+ ø£*π> $<Ûä+>± M{Ïì $ìjÓ÷–+#·&É+ >∑T]+∫

Ç+‘·es¡≈£î ‘·–q $<Ûëqy˚T s¡÷bı+<ä˝Ò<äT. ˇø£yÓ ’|ü⁄ qT+∫

uÛ Ñ÷kÕ«eTT\T, eTs√yÓ ’|ü⁄ qT+∫ sê»´eT÷ Á>±MTD ù|<ä\

Vü≤≈£îÿ\qT Vü≤]+∫ y˚düTÔ+&É&É+‘√ OeTà&ç ÄdæÔ eqs¡T\ô|’ ù|<ä\

n<äT| ü ⁄ ø ° åD Ï+∫b˛‘√+~. kÕ úìø £ Á| ü»\ nedüsê\qT

|ü{Ïº+#·Tø√≈£î+&Ü, n≥M uÛÑ÷eTT*ï ∫s¡ø±\+>± dæús¡|ü&çq nÁø£eTD\

qT+∫ ‘·|æŒ+∫, $kÕÔs¡yÓTÆq ã+»s¡ uÛÑ÷eTT*ï ]»sY« bòÕ¬sdtº

|ü]~Û˝ÀøÏ rdüT≈£îe#êÃs¡T. Bì e\¢ ù|<ä\≈£î n≥MuÛÑ÷eTT\T

n+<äTu≤≥T˝À O+&˚ neø±XÊ\T ‘·–Zb˛j·÷sTT.

uÛÑ÷ eqs¡T\ô|’ ù|<ä\ n~Ûø±s¡+

Ç{°e* dü+e‘·‡sê\˝À ù|<ä\≈£îqï uÛ Ñ÷eTT\T Áø£eT+>±

‘·>∑TZ‘·THêïsTT. Á>±MTD ù|<ä\T ‘·eT kı+‘·+>± #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚ @<Ó’Hê

eqs¡T\qT dü+bÕ~+#·Tø√yê\qï ÄX¯ düJe+>± O+&Ü\+fÒ

Á|üuÛÑT‘·«+˝À ô|’q #Ó|æŒq <Û√s¡DT\T e÷s¡e\dæ O+~.

XÊdüq ìsêàDeT÷, neT\T m+‘· <äTs¡“¤\+>± Oqï|üŒ{Ïø° Á>±eT

ÁbÕ+‘ê˝À¢ n~Ûø±s¡ ì]à‹ì düe]+#·&É+˝À, rÁe‘·q÷, e´ekÕj·T

u≤ìdü‘ê«ìï, Ç+ø± s¡ø£s¡ø±\ s¡÷bÕ\˝Àì nD∫y˚‘·\q÷,

‘·–Z+#·&É+˝À uÛ Ñ÷dü+düÿs¡D\T |ü]$T‘·+>±HÓ ’Hê Á|üuÛ≤e+

#·÷|æ+#êsTT. uÛÑ÷ |ü]$T‹ $~Û+|ü⁄ e\¢ \_Û+# $T>∑T\T uÛÑ÷$T

>∑T]+∫ yÓTT<ä{À¢ y˚dæq n+#·Hê\≈£î, yêdüÔe+>± »]–q <ëìø°

Vü≤dæÔeTcÕÿ+‘·s¡ <ä÷s¡+ OHêï, |ü+|æD° #dæq uÛÑ÷$T |ü]e÷D+˝À

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ eT÷&√ kÕúq+˝À ì*∫+~. Ä+Á<ÛäÁbÕ+‘·+˝À øö\T<ëØ

#·≥º+ Á|üuÛ≤e+ ô|<ä›>± ˝Òø£b˛sTTHê, ‘Ó\+>±D≤ ÁbÕ+‘·+˝Àì

øö\T<ës¡T\T >∑D˙j·T+>± \_›bı+<ës¡T. ù|<ä\≈£î πø{≤sTT+∫q

Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\ |ü]e÷D+ $wüj·÷ìø=ùdÔ, ãVüQXÊ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

<˚X¯+˝ÀH˚ ÄÁ>∑kÕúq+˝À ì*∫+~. |ü]$T‹ $~Û+|ü⁄ e\¢ <äøÏÿ+~

πøe\+ 1.5 XÊ‘·+ uÛÑ÷y˚T nsTTHê, Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\ |ü+|æD°ì

≈£L&Ü ø£\T|ü⁄≈£î+fÒ yÓTT‘·Ô+ πø{≤sTT+|ü⁄ 12.5 XÊ‘·+ es¡≈£î

O+≥T+~. Ç<˚eT+‘· rdæbÕπsj·Te\dæ+~ ø±<äT.

|ü•ÃeTu…+>± Ÿ À uÛÑ÷dü+düÿs¡D\T ` |òü*‘ê\T

á uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ e\¢ uÛÑ÷$T Òì yê]øÏ uÛÑ÷ |ü+|æD° ô|<ä›

m‘·TÔq »s¡>∑ø£b˛sTTHê, Ç$ e´ekÕj·T ø±]à≈£î\ dæú‹>∑‘·T\ô|’

nqT≈£L\ Á|üuÛ≤e+, #·÷|æ+#êsTT. uÛ Ñ÷$T ø=+<ä] #˚‘·T˝À¢

πø+ÁBø£è‘·eTe&É+ ‘·–Z Á>±MTD Ä]úø£ e´edüúô|’ yê] >∑T‘êÔ~Û|ü‘· +

dü&É*+~. B+‘√ ÁXÊ$Tø£ $|òüDÏ À, e´ekÕj·T ø±]à≈£î\≈£î eT]ìï

yÓTs¡T¬>’q Á|üjÓ÷»Hê\≈£î ÄkÕÿs¡+ ø£*–+~. |ü•ÃeTu…+>± Ÿ À Bì

|òü*‘ê\T eT]+‘· ø={§º∫Ãq≥Tº ø£ì|æ+#êsTT. nø£ÿ&É uÛÑ÷eTT\

|ü⁄q'|ü+|æD° ø±s¡ Áø£eT+ kÕ+Á|ü<ësTTø£ uÛÑ÷kÕ«eT´ esêZ\ n~Ûø±s¡

#·Á{≤H˚ï ø£~*+∫ y˚dæ+~. ô|<ä› m‘·TÔq bÕ*ø±|ü⁄\ qyÓ÷<äT, <ë<ë|ü⁄

kÕs¡«Á‹ø£+>± >∑èVü≤$esê\ ùdø£s¡D, bÕ*ø±|ü⁄\qT, e´ekÕj·T

ø±]à≈£î\qT ‘=\–+#·ìe«ì |ü]dæú‹, ø£ dü y‘·Hê\ #·≥º+ neT\T

|ü•ÃeT u…+>± Ÿ Á>±MTD J$‘·+˝À Á|üeTTK+>± #√≥T #˚düT≈£îqï

|ü]D≤e÷\T. Á>±MTD ÁXÊ$Tø£ $|òüDÏ eT]+‘· yÓ’XÊ˝≤´ìï, $düÔè‹˙

bı+~+~. y˚‘·Hê\ dæúØø£s¡D »]–+~. nìï+{Ïø£Hêï eTTK´+>±

#Ó|ü⁄Œø√e\dæ+~, ù|<ä esêZ\˝À ø=‘·Ô>± bÕ<äTø=qï Ä‘·à>ös¡e uÛ≤eq,

yê] kÕeTsêú´\ ô|+|ü⁄, d”«j·T kÕeTsêú´\ |ü≥¢, dü+|òüT{Ï‘· X¯øÏÔ

|ü≥¢ yê]˝À ÇqTeT&ç+∫q $XÊ«dü+. ‘·ø£åD uÛÖ‹ø£ |òü*‘ê\ø£Hêï

á ø√D+ eT]+‘· eTTK´yÓTÆq~. á $<Ûä+>± uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T

Á>±MTD düe÷»|ü⁄ kÕ+|òæTø£, Ä]úø£ |ü⁄Hê~ì Á|üC≤kÕ«MTø£]+#·&Üìø°,

ÁXÊ$Tø£ esêZ\T ‘·eT kÕ+|òæTø£ Ä]úø£ Á|ü‹|ü‹Ôì yÓTs¡T>∑T|üs¡#·T≈£îH˚

~X¯>± b˛sê&˚ neø±XÊìï n+~|ü⁄#·TÃø√&Üìø° ‘√&ÉŒ&Ü¶sTT.

nsTT‘˚, kÕ+|òæTø£ |ü]es¡Ôq≈£î ˇø£ eTÚ*ø£ n+X¯+>± ˇø£|ü&ÉT

uÛ≤$+∫q uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ n+X+ $$<Ûä ø±s¡D≤\ e\¢ Áø£eT+>±

ÁbÕ<Ûëq´+ ø√˝ÀŒ‘·÷ e∫Ã+~. k˛wü*C≤ìøÏ ‘·–*q m<äTs¡T <Óã“\T,

yÓqTø£{Ï k˛wü*düTº <˚XÊ\T e÷¬sÿ{Ÿ Ä]úø£ e´edüú yÓ’|ü⁄ yÓTT>∑Z&É+

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ ìHê<ëìï eT]+‘· ˙s¡T>±sêÃsTT. Ä#·s¡D˝À ≈£L&Ü

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ ø±s¡ Áø£eT+ eTT+<äT≈£î b˛ ÒH˚ dæú‹øÏ #˚]+~. uÛÑ÷

|ü]$T‹ #·{≤º\ øÏ+<ä kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îqï $T>∑T\T uÛÑ÷$T |ü+|æD°

|üPs¡Ôj·÷´ø£ uÛÑ÷$T |ü⁄q'|ü+|æD°øÏ dü+ã+~Û+∫ ø=‘·Ô ø±s¡´Áø£eT+

<˚ì˙ #˚|üfÒº nedüs¡+ O+&É<ä πøe\+ ã+»s¡T uÛÑ÷eTT\T |ü+|æD°øÏ

ø±s¡ Áø£eT+ |ü]$T‘·eTe⁄‘·T+<äH˚ uÛ≤eq HÓ\ø=+~. uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\

n+X¯+ yÓTT≈£îÿã&ç>± Á|ükÕÔeq≈£î edüTÔ+&É&É+, ˇø£ ÁøÏj·÷o\yÓTÆq

ø±s¡´Áø£eT+ >±ø£ }ø£<ä+|ü⁄&ÉT O|üHê´kÕ\≈£î edüTÔe⁄>±, y˚T<Ûë$

esêZ\˝À ˇø£ ø±\Œìø±+X¯+>±, sê»ø°j·Tyê<äT\≈£î ˇø£ »qÁ|æj·T

ìHê<ä+>±, uÛÑ÷$T Òì ìs¡Tù|<ä\ ÄX\≈£î ˇø£ ìs¡+‘·s¡ n\+ãq>±

e÷s¡&É+ ‘·|üŒ n~ Ç+¬ø+‘· e÷Á‘·+ ø°\ø£yÓTÆq ˇø£ kÕ+|òæTø£

sê»ø°j·÷+X¯+ ø±<äH˚ n_ÛÁbÕj·TeT÷ e´ø£ÔeTe⁄‘√+~.

ôdø£+&ÉØ düe÷#êsêìï >∑qTø£ $X‚¢wæùdÔ, Ç|ü⁄Œ&ÉTqï uÛÑ÷ |ü]$T‹

#·≥º+ |ü]~Û ÀH˚, ø=~›bÕ{Ï dües¡D\‘√ eT]+‘· $kÕÔs¡yÓTÆq $T>∑T\T

uÛÑ÷$Tì kÕ«BÛq|üs¡#·Tø√e#·TÃqì ns¡úeTe⁄‘·T+~. nÁwüe⁄B›Hé πødüT˝À

düTÁ|”+ø√ø£]º∫Ãq rs¡TŒqT sêh #·≥º+˝À dües¡D <ë«sê neT\T

#˚ùdÔ ø=ìï \ø£å\ mø£sê\ $T>∑T\T uÛÑ÷$T \uÛÑ eTe⁄‘·T+~. uÛÑ÷$T

eqs¡T\ düe÷q‘·« ÁbÕ‹|ü~ø£ MT<ä ù|<ä\≈£î |ü+|æD° nj˚T´˝≤

#·÷&É&Éy˚T uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ \ø£å +. Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷$Tø°, e´ekÕj·T

uÛÑ÷$T |ü]$T‹ø° #Ó+~q #·{≤º\T, øö\T #·{≤º\T, uÛÑ÷$T Òì ù|<ä\

Vü≤≈£îÿ\ Á|üjÓ÷»Hê\ s¡ø£åD≈£î O<›•+∫q XÊdüq #·s¡ \‘√ düVü‰

nìï+{Ïì Áø£eTãBΔø£]+∫ Á|ü»\ ÁøÏj·÷o\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√, ù|<ä\

|ü≥¢ nqT≈£L\ düŒ+<äq >∑\ n~Ûø±s¡ j·T+Á‘ê+>∑+ eT<äΔ‘·T‘√ ˇø£

düeTÁ>∑ düeTq«j·T eP´Vü≤+‘√ |ü≥Tº<ä\>± dü+düÿs¡D\qT neT\T

#˚j·Tì<˚ô|’ \øå±´ìï kÕ~Û+#·&É+ ø£wüº+.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À e´ekÕj·T dü+ã+<Ûë\ ì]à‹ uÛÑ÷$T ˝Òì

e´ekÕj·T ≈£L©\ dü+K´ ô|s¡>∑&ÜìøÏ neø±X¯$T∫Ã+~. kÕúìø£

Jeq |ü]dæú‘·T\ ˇ‹Ô&ÉT\ e˝≤¢, kÕeTsêú ìï ù|<ä esêZ\T ‘·eT+‘·

‘êeTT>± ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ M …’q |ü]dæú‘·T\qT düèwæº+#·&É+ nedüs¡+

n˝≤π>, ¬syÓq÷´ e´eVü≤sê\T ì>∑÷&ÛÉyÓTÆqeqï n_ÛÁbÕj·÷ìï

‘=\–+∫ uÛ Ñ÷$T ]ø±s ¡T ¶\˝Àì kÕsê+X ¯+ Á| ü»\+<ä]ø °

‘Ó*j·TC…|üŒ&É+, Á>±eTdüTÔ\T ‘·eT uÛÑ÷$T düeTdü \ô|’ #·]Ã+#·&É+,

Á>±eTdüTÔ\T ‘·eT uÛÑ÷$T düeTdü \ô|’ #·]Ã+#·&É+. @ø±_ÛÁbÕj·TkÕ<Ûäq

<ë«sê |ü]wüÿ]+#·T≈£îH˚˝≤ Á>±eTdüTÔ\+<ä]ø° n+<äT˝À Á|üy˚Tj·T+

ø£*Œ+#·&É+, O<√´>∑T\T uÛÑ÷$T düeTdü´\ |ü≥¢ kÕqT≈£L\+>±

düŒ+~+#˚ ≤ #·÷&É&É+ ≈£L&Ü nedüs¡+.

uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\qT πøe\+ |ü]$T‹ì $T+∫ Oqï uÛÑ÷eTT\qT

kÕ«BÛq+ #˚düTø√e&É+, <ëìì uÛÑ÷$T˝Òì ù|<ä\≈£î |ü+#·&É+ nH˚

@¬ø’ø£ ø√D+ qT+#˚ #·÷&É≈£L&É<äT. uÛÑ÷$TH˚ ø±ø£ n~Ûø±sêìï ≈£L&Ü

ã<ä ≤sTT+#·&É+>± >∑T]Ô+#ê*. uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\T n~Ûø±sêìï, ÄdæÔì,

kÕ+|ò æTø£ Á|ü‹|ü‹Ôì ≈£L&Ü ˇø£ es¡ Z+ qT+∫ eTs√ esêZìøÏ

ã<ä˝≤sTTkÕÔsTTkÕÔsTT. kı+‘·eTì #Ó|ü⁄Œø√<ä–q ∫qïbÕ{Ï #Ó\ø£

\_Û+∫Hê, ù|<äyê]˝À Ä‘·à>ös¡e+, Ä‘·à$XÊ«dü+, ‘êyÓTe]ø°

‘·≈£îÿe ø±<äH˚ uÛ≤eqø£\T>∑T‘êsTT. ù|<ä]ø£+, |üsêqïJeq+, <√|æ&ç,

<äT'K+, düeT‘·«+ ˝À|æ+∫q e÷qe dü+ã+<Ûë\T ` nìï+{Ïø°

πø+Á<äkÕúq+ uÛÑ÷y˚T nsTTq≥Tº ø£ì|æk˛Ô+~. ù|<ä\≈£î uÛÑ÷$Tì

|ü⁄q'|ü+|æD° #˚j·T&É+ e\¢ yê]øÏ <√|æ&ç qT+∫ $eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~.

ÁXÊ$Tø£, düs¡|ü‹ $|üDT\T |ü{ÏwüºeTe⁄‘êsTT. \_Δ<ës¡T\ eTqT>∑&É≈£î

ˇø£ Ä<Ûës¡+ \_Û+#·&É+‘√bÕ≥T, yê]øÏ Ä]úø£+>±, kÕ+|òæTø£+>±

¨<ë \_ÛdüTÔ+~. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ, kı+‘·uÛÑ÷$T Á>±MTD

ù|<ä\≈£î Ä]úø£, kÕ+|òæTø£ ì]à‹˝À ‘·–q+‘· n~Ûø±s¡+ ø£*ŒdüTÔ+~.

‘·q<Ó ’q ∫qïbÕ{Ï uÛ Ñ÷$Tø√dü+ Á>±MTD ù|<ä\T mìïø£\\T

ø£+≥THêïs√ ‘Ó*j·Tì~ ø±<äT. ø£ ì•‘· |ü]o\≈£î&ÉT #dæq yê´K´qT

Çø£ÿ&É >∑Ts¡TÔ#˚düTø√e&É+ düeTT∫‘·+>± O+≥T+~.

ªdüe÷q‘·«+ ø√dü+, uÛÑ÷$T ø√dü+ ù|<ä\T|ü&˚ n$T‘·yÓTÆq ‘·|üq

ø=‘·Ô $wüj·Ty˚TMT ø±<äT. @ uÛÖ‹ø£ yêdüÔ$ø£‘· nsTT‘˚ ‘·eT≈£î

düe÷q‘ê«ìï, uÛÑ÷$Tì ˝Ò≈£î+&Ü #˚dæ+<√, Ä uÛÖ‹ø£ yêdüÔ$ø£‘·‘√

yês¡T eTTU≤eTTœ ‘·\|ü& Áø£eT+˝À ‘·eT˝À |ü⁄+E≈£î+≥÷ e∫Ãq

<äèø£Œ<∏ë\q÷ $\Te\q÷ yês¡T Á|ü‹|òü*+|ü#˚kÕÔs¡T. yêfi¯fl <äèwæº À

uÛÑ÷$T MT<ä j·÷»e÷q´eTH~ ‘·eT kÕ+|òæTø£ Á|ü‹|ü‹Ôì dü÷∫düTÔ+~.

ø£qTø£ düe÷q‘·«eT+fÒ uÛÑ÷ j·÷»e÷q´+˝À düe÷q‘·«eTH ns¡ú+.μ

ø£qTø£ uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\+fÒ, á <˚X¯ Á|ü»\+<ä]ø° yê>±Δq+ #˚dæq,

sêC≤´+>∑ |”]ƒø£˝Àq÷ ìπsΔ•+∫q düe÷q‘·«+ ø√dü+ kÕ–+#˚

b˛sê≥+˝À ˇø£ uÛ≤>∑+. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ÀH˚ nsTTHê, eT¬sø£ÿ&Ó’Hê á

\øå±´ìï kÕ~Û+#·q+‘· es¡≈£î uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ nC…+&Ü ndü+|üP]Ô>±H

$T–*b˛‘·T+~.

(nÁwü|ü⁄B›Hé πødüT : 1982˝À düTÁ|”+ø√s¡Tº 1971e dü+e‘·‡s¡+

(uÛÑ÷|ü]$T‹ #·≥º+ 1972 qT+&ç neT˝À¢øÏ e∫Ã+~). <ëìøÏ eTT+<äT

uÛÑ÷kÕ«eTT\T #˚düT≈£îqï _HêMT ã<ä˝≤sTT+|ü⁄\T, ]õwüºsY ø±ì

neTàø£|ü⁄ ˇ|üŒ+<ë\qT s¡<äT› #˚dü÷Ô Ä uÛÑ÷eTT\qT uÛÑ÷kÕ«$T

ø£eT‘·+>± #·÷bÕ\ì rs¡TŒ Ç∫Ã+~.)

>∑eTìø£ : á yêdü´+˝Àì uÛÑ÷$T ˝…ø£¢O Á|üuÛÑT‘·« ]ø±s¡T¶\

qT+&ç ùdø£]+∫q$.

` mdt.ÄsY. X¯+ø£s¡Hé, ◊.m.mdt

e÷J Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù, Á‹|ü⁄s¡ Á|üuÛÑT‘·«+

|ü+#êsTTr sêCŸ e´edüú À

s¡÷s¡ Ÿ ø£eT÷´ì πøwüHé‡ eP´Vü≤+

|ü+#êsTTr sêCŸ e´edüú≈£î, ø£eT÷´ìπøwüq¢≈£î n$HêuÛ≤e

dü+ã+<Û ä+ O+~. Á>±eT |ü+#êsTTr\˝À ¬s+&ÉT e÷sêZ\

ø£eT÷´ìπøwüHé‡ O|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘êsTT.

|ü≥+ ` 1

düe÷#ês¡+ MT&çj·÷ düe÷#ês¡+

|ü+ù|yês¡T e´edüú\T n+<äTø=H˚yês¡T

(Á|ü»\T)

Á>±e÷\˝À #·<äTe⁄ ø=qïyês¡T ‘·≈£îÿe. ø£qTø£ yê]øÏ düe÷#ês¡+

n+~+#˚+<äT≈£î ‘·–q e÷sêZ\THêïsTT. 1. yêsTTdt ø£eT÷´ìπøwüHé‡,

2. e´øÏÔ>∑‘· ø£eT÷´ìπøwüHé‡, 3. <äèX¯ ø£eT÷ πøwüHé‡

|ü≥+ ` 2

e´øÏÔ>∑‘· ø£eT÷´ìπøwüHé‡

yêsTTdt ø£eT÷´ìπøwüHé‡ <äèX¯ ø£eT÷ πøwüHé‡

➟ e´≈£îÔ\T ➟ eT+Á‘·kÕqT\T ➟ ∫Á‘ê\T,

➟ πs&çjÓ÷ ➟ Vü≤]ø£<∏ä≈£î\T ➟ |ü{≤\T,

➟ fÒ|t]ø±s¡T¶\T ➟ ãTÁs¡ ø£<∏ä≈£î\T ➟ dæìe÷\T,

➟ Á&ÉeTàsY‡ ➟ ‘√\Tu§eTà ˝≤≥ ➟ M&çjÓ÷\T,

➟ ˝Ö&é d”Œø£s¡T¢ ➟ n+>∑Héyê&ûes¡ÿs¡T¢ ➟ j·÷ìy˚TwüHé‡

➟ |ü+#êsTTr $~Û ➟ f…*$»Hé, ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±s¡T\T ➟ πøãT Ÿ {Ï$,

n~Ûø±s¡

j·T+Á‘ê+>∑+

düs¡Œ+#·T\T.

ObÕ<Ûä ≈£åî&ÉT ➟ |ü+#êsTTr düeTq«j·T dü+|òüT+

˝Ò<ë

yêsY¶ düuÛÑT´\T ➟ eTVæ≤fi≤~Ûø±s¡T\T

➟ ¬syÓq÷´ n~Ûø±]

➟ ø£eT÷´ì{°XÊK n~Ûø±]

➟ n+>∑Héyê&û\T

Á>±eT |ü+#êsTTr\˝À n_Ûeè~Δ ø±s¡ Áø£e÷\T

|ü≥+ ` 3

πø+Á<ä sêh Á|üuÛÑT‘·«ÁbÕ+rj·T

|ü<∏äø±\T |ü<∏äø±\Tn_Ûeè~Δ

|ü<∏äø±\T

➟ ÁbÕ+rj·T n~Ûø±s¡T\T ➟ |üsê´≥ø£s¡+>∑+ ➟ »\eqs¡T\T

➟ eTs¡T>∑T <=&É¢ ìsêàD+ ➟ Á>±MTD≤_Ûeè~Δ ➟ #Ós¡Te⁄\T

➟ kÕø£å]‘· $<ë´$TwüHé‡ ➟ Á‘ê>∑T˙{Ï |ü<∏äø±\T ➟ ø±\Te\T

➟ eT<∏ë´Vü≤ïquÀ»q|ü<∏äø£+ ➟ kÕ>∑T˙{Ï |ü<∏äø±\T ➟ yÓTÆ<ëHê\T

➟ n+>∑Hé yê&û ➟ yê≥sY ôw&ÉT¢ ➟ yTfi≤\T

➟ dü«j·T+düVü‰j·Tø£Á>∑÷|ü⁄\T ➟ |ü+&É¢‘√≥ô|+|üø±\T ➟ Ç‘·s¡T\T

➟ eè<ëΔ|ü ô|qqT¢ ➟ |üXó >∑D≤_Ûeè~Δ

➟ yÓTÆÁø√ ô|ò’HêqT‡ ➟ bÕ\ O‘·Œ‹Ô

➟ Ä<ÛësY ø±s¡T¶\T ➟ #|ü\ ô|+|üø£+

➟ Á|üC≤|ü+|æD° ➟ uÛÑ÷$T n_Ûeè~Δ

➟ b˛kÕº|ò”düT U≤‘ê\T ➟ ù|<ä]ø£+ ìs¡÷à\q

➟ n≥M uÛÑ÷eTT\ |ü]s¡ø£åD

➟ $<ë´ Vü≤≈£îÿ

➟ düe÷#ês¡Vü≤≈£îÿ\T eT¬sH√ï

|ü+#êsTTr düs¡Œ+#·T\ bÕÁ‘·

yÓT+ãs¡T¢ eTVæ≤fi≤ düuÛÑT´\T O|ü düs¡Œ+#·T\T

düe÷#ês¡ düeTq«j·T+, ìj·T+Á‘·D

H˚&ÉT Á>±e÷\˝À ≈£L&Ü ø£eT÷´ìπøwüq¢ e´edüú $kÕÔs¡+>± n_Ûeè~Δ

#Ó+~+~. n+<äT˝À eTTK´+>± ôd Ÿbò qT¢. M{Ï <ë«sê |ü\Ts¡ø± …’q

Sender

Receiv-ers

düe÷#ês¡+Á|ü»\T

yÓTùdCŸ\T |ü+|æ+#·e#·TÃ. Á>±eT+˝À ªMT`ùdyêμ πø+Á<ë\T

|üì#˚düT ÔHêïsTT. Ä |üqT\ >∑÷]Ã ∫Á‘ê\ <ë«sê, yÓTùdCŸ

|ü+|üe#·TÃqT.

˝Ò<ë Á&ÉeTTà yêsTT+|ü⁄ <ë«sê Á>±eT+˝Àì |üqT\qT >∑÷]Ã,

πswüHé |ü+|æD°ì >∑÷]Ã düe÷#ês¡+qT #˚s¡y˚ ˚j·Te#·TÃ. Á>±eT

|ü+#êsTTr˝À n~Ûø±s¡T\T ` yês¡T¶ yÓT+ãs¡¢ <ë«sê ≈£L&Ü |ü\T

s¡ø±\ düe÷#êsêìï #˚s¡y˚kÕÔs¡T. Ç+<äT≈£î >±qT Á>±eT düs¡Œ+#·T\T

s¡÷s¡ Ÿ ø£eT÷´ìπøwüHé‡ ø£$T{°ì @sêŒ≥T #˚düTø=ì <ëìøÏ düs¡Œ+∫øÏ

<ä>∑Zs¡ >∑\ düuÛÑT´ì ÇHé #ê]®>± ìj·T$T+#·T≈£îì düe÷#êsêìï

|ü+|ü&É+, sêã≥º&É+ #˚kÕÔs¡T. >∑‘·+˝À zs¡ Ÿ ø£eT÷´ìπøwüq¢ <ë«sê

ìs¡«Væ≤+∫q $<ÛäT\qT |ü+#êsTTr sêCŸ #·≥º+`1994ì nqTdü]+∫

ø£$T{°\ <ë«sê ≈£L&Ü ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃ. n+<äT≈£î n<äq+>± ã&Ó®{ŸqT

≈£L&Ü πø{≤sTT+#·e#·TÃ.

|ü+#êsTT‘·T\ |üs¡<ÛäT˝À¢qTqï ≥÷]»+ kÕŒ{Ÿ\qT n_Ûeè~Δ

|üs¡∫ Ä<ëj·÷ìï ô|+#·Tø=qe#·TÃqT.

eTTK´+>± |ü+#êsTTr\ |ü]<ÛäT˝À¢ <˚yê\j·÷\qT eT]+‘·

n_Ûeè~Δ #˚dæ f…+|ü⁄ Ÿ ≥÷]»+qT Áb˛‘·‡Væ≤+#· e#·TÃqT. ‘·<ë«sê

e#˚Ã Ä<ëj·÷ìï eT]+‘· ô|+#·e#·TÃ. #Ós¡Te⁄\T, $Vü‰s¡ j·÷Á‘·

düú ≤\qT eè~Δ #˚dæ, yê{Ïì düe÷#ês¡ πø+Á<ë\T>± $$<Ûä |ü<∏äø±\

Á|ü#êsêìøÏ O|üjÓ÷–+#·e#·TÃqT. |ü+#êsTTr\˝À Á>∑+<Ûë\j·÷

\THêïsTT. yê{Ïì düe÷#ês¡ kÕŒ{Ÿ πø+Á<ä+>± O|üjÓ÷–+#·e#·TÃ.

H√{°düT\qT n+{Ï+∫ |ü<∏äø±\ düe÷#êsêìï Á>±eTdüTú\≈£î n+~+∫,

yê{Ïô|’ eT]+‘·>± Á>±eTdüTú\ eT<Ûä ne>±Vü≤q ø£*Œ+#˚ $<Ûä+>±

Áb˛‘·‡Væ≤+#·e#·TÃqT.

H˚&ÉT Á>±eT |ü+#êsTTr\T ≈£L&Ü düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ |ü]~Û ÁøÏ+<ä≈£î

e#êÃsTT. ø£qTø£ |ü+#êsTTr Ä|ò”düπs düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ\

ÇHé#ê]® ø£qTø£, Ä e´øÏÔì ≈£L&Ü ø£eT÷´ìπøwüHé‡ #˚s¡y˚‘·≈£î

düs¡Œ+#·T\T O|üjÓ÷–+#·e#·TÃ . Á>±eT |ü+#êsTTrj˚T

ø£eT÷´ìπøwüHé‡≈£î n≥º&ÉT>∑T kÕúsTT˝À Oqï Ä|ò”düT. ø£qTø£

Á|ü»\≈£î düe÷#ês¡ #˚s¡ y˚‘· À #·Ts¡T¬ø’q bÕÁ‘·qT b˛wæ+#ê*.

n|ü&˚ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, sêh Á|üuÛÑT‘ê«\ |ü<Ûäø±\ neT\T

e\q Á>±eT Á|ü»\T \_Δ bı+<+<äT≈£î neø±X+ O+≥T+~.

ø £eT÷´ìπøw üH é ˝ Òq+<äTe\q mH√ï nqsê Δ\T

ø£\T>∑T‘êsTT. |ü<∏äø±\≈£î Ks¡TÃ #˚ùd <Ûäq+ eè<Ûë ne⁄‘·T+~.

bÕs¡<äs¡Ùø£‘·‘√ e´eVü≤]+#˚ düs¡Œ+#Y\T |ü<∏äø±\ |òü*‘ê\qT

Á|ü»\≈£î #˚s¡y˚j·Te#·TÃ. ø±ì Á>±e÷\˝À düŒs¡Δ\T (Prejudices)

O+{≤sTT. H˚HÓ+<äT≈£î #˚j·÷* nH˚ nb˛Vü≤\T+{≤sTT. Ä

nb˛V ü≤\qT ‘=\–+#˚+<äT≈ £î ø £eT÷ÿìπøw üH é ‡ #êq˝Ÿ‡qT

O|üjÓ÷–+#·Tø=ì düs¡Œ+#Y\T $»j·÷\qT bı+<äe#·TÃqT. Ç~

|ü+#êsTTr\T nyês¡T¶\T bı+<˚+<äT≈£î eT+∫ e÷s¡Z+. düs¡Œ+#Y\T

eT+∫øÏ, #Ó&ÉT≈£î ≈£L&Ü á s¡÷s¡ Ÿ ø£eT÷´ìπøwüHé‡ #Ûêq\T‡ O|üjÓ÷>∑

|ü&ÉT‘êj·Tì #Ó|üŒe#·TÃ.

Á>±MTD eTVæ≤fi¯ dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ dü+|òü÷\T, dü«#·Ã¤+<ä ùdyê

dü+|òü÷\qT Á>±eT+˝À yÓ’<ä ùde\qT n+~+#˚+<äT≈£î yê&ÉTø√e#·TÃ.

M] <ë«sê düe÷#êsêìï |ü+|üe#·TÃ. M]øÏ $wüj·T+ ‘Ó*ùdÔ n~

Á|ü»\≈£î #˚s¡T‘·T+~.

Á>±eT+˝À dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ dü+|òü÷\ düuÛÑT´\qT e÷¬sÿ{Ÿ

düe÷#ês¡+ #s¡y‘·≈£î O|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. bÕ\ O‘·Œ‹Ô, neTàø£+

<Ûäs¡es¡\T ‘Ó*j·Te#·TÃqT. Á>±eT+˝À |ü+&˚ |ü+≥\T, yê{Ï

e÷¬sÿ≥T <Ûäs¡es¡\T ≈£L&Ü ‘Ó*j·T CÒj·Te#·TÃqT. eTTK´+>± #|ü\

ô|+|üø£+ <ës¡T\T, ø√fi¯fl ô|+|üø£+ #˚ùd yês¡T, >∑T&É¢ <Ûäs¡\qT ≈£L&Ü

Á|ü#ês¡+ #˚dæ e÷¬sÿ≥Tº #˚düTø=qe#·TÃqT. Ç+<äTø√dü+ Á>±MTD

$ìjÓ÷>∑ <ës¡T\ dü+|òü÷\qT düe÷#ês¡ #˚s¡ y˚‘·≈£î düs¡Œ+#Y\T

O|üjÓ÷–+∫ Á>±eTdüTú\≈£î eT]+‘·>± ùde\T n+~+#·e#·TÃ.

Á>±e÷\˝À nb˛Vü≤\T m≈£îÿe Á|ü#ês¡+ ne⁄‘êsTT. yê{Ïì

m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT K+&ç+#ê*. yêdüÔyê\qT ‘Ó*ù|+<äT≈£î Á|üj·T‹ï+∫

düs¡Œ+#·T\T $»j·Te+‘·eTÚ‘ês¡T.

@<Ó’q Ä˝À#·q O+fÒ, <ëìï Á>±eT düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ <ë«sê neT\T

#j·Te#·TÃqT. n+<äT≈£î dü+ø£\Œ+ (will power) nedüs¡+.

` dæ.myéT.|æ.

sê»ø°j·T, Ä]úø£, kÕ+düÿè‹ø±~ ø±s¡D≤\ e\¢ ø=ìï ø±˝≤\˝À

ø=ìï uÛ≤wü\T ÁbÕ#·Ts¡´+˝ÀøÏ ekÕÔsTT. n˝≤ ÁbÕ#·Ts¡´+˝ÀøÏ e∫Ãq

uÛ≤wü\qT e÷{≤¢&ç‘ >ös¡yê~Ûø±sê\T ø£\T>∑T‘êsTT. n+‘·e÷Á‘·+ #‘·

n$ >=|üŒ uÛ≤wü\ì ns¡ú+ ø±<äT. ø=ìï uÛ≤wü\qT e÷{≤¢&É≥+ e\¢ n+‘·{Ï

>ös¡e+ \_Û+#·ø£b˛e#·TÃ. n+‘·e÷Á‘·+ #‘· n$ >=|üŒ uÛ≤wü\T ø±e˙

ø±<äT.

uÛ≤wü\ìï+{Ïø° yê´ø£s¡D+ O+≥T+~. |ü+&ç‘·T\ uÛ≤wü\πø ø±<äT,

bÕeTs¡T\ uÛ≤wü\ø° yê´ø£s¡D+ O+≥T+~. bÕeTs¡T\uÛ≤wü \ø£åD

$s¡T<ä›eT˙ <ëìì Á>±eT´eTHêïs¡T. ø±˙ @ uÛ≤cÕ Á>±eT´+ ø±<äT.

ˇø£ ìj·TeTã<äΔyÓTÆq yê´ø£s¡D+ Òì<˚ bÕeTs¡T&˚ ø±<äT |ü+&ç‘·T&ÉT

≈£L&Ü e÷{≤¢&É Ò&ÉT n˝≤π> uÛ≤wüø° uÛ≤wüø° eT<Ûä yê´ø£s¡D+ yÓ’$<Ûä +>±

O+≥T+~. ø±˙ yê´ø£s¡D+ ˝Ò≈£î+&Ü O+&É<äT. e÷‘·èø£ uÛ≤wü\

Á|üuÛ≤e+, uÛÖ>√[ø±~ ø±s¡D+ e\¢ ø£*π> Á|üuÛ≤yê\T uÛ≤wü\eT<Ûä´

yê´ø£s¡D yÓ’$<Ûë´\øÏ ø±s¡D≤\e⁄‘êsTT. M{Ï Ä<Ûës¡+>± yê´ø£s¡D+

@s¡Œ&ÉT‘·T+~. n~ ≈£L&Ü ø£ düTe´edæú‘·yÓTÆ O+≥T+~. XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq

ne>±Vü≤q‘√ |ü]XÀ~Û+∫q|ü&˚ Á|ü‹uÛ≤wü˙ O|üjÓ÷–+#·Tø=H˚

neø±X¯+ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.

e÷+&É*ø£+ JeHê&ç

e\dü\T, uÛÖ>√[ø£, sê»ø°j·T ø±s¡D≤\T— es¡Z, ÁbÕ+‘·, yÓ’j·TøÏÔø£

uÛÒ<ë\T e÷+&É*ø±\qT @s¡Œs¡TkÕÔsTT. e´øÏÔ e´øÏÔø° uÛ≤cÕ yÓ’$<Ûä +

O+≥T+~. ˇπø e´øÏÔ ` e´≈£îÔ*ï ã{Ïº, ÁbÕ+‘ê\qT ã{°º ¬s+&ÉT

eT÷&ÉT s¡ø±\ uÛ≤wü*ï e÷{≤¢&É{≤&ÉT. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ

yÓ’$<Ûä´+ uÛ≤wü≈£î+&˚ Je\ø£åD+. ø±\Áø£eT+˝À ˇø£ uÛ≤wü qT+&ç

nH˚ø£ e÷+&É*ø±\T |ü⁄&É‘êsTT. Ç˝≤ $&çb˛sTTq uÛ≤wü\T nìï

ÁbÕ+‘ê\yê]øÏ ns¡ ΔeTe⁄‘·Tqï+‘· es¡≈ £L e÷+&É*ø±\T>±

O+{≤sTT. ns¡Δ+ ø±q|ü&ÉT Ä e÷+&É*ø± Ò dü«‘·+Á‘· uÛ≤wü\T>±

s¡÷|ü⁄<ë\TkÕÔsTT. M{Ï˝À eT∞fl n+‘·s¡ Z‘· uÛ Ò<ë\T+{≤sTT.

M{Ï Àq÷ n+<äs¡÷ n+^ø£]+#˚ ˇø£ ÁbÕe÷DÏø£‘· nedüs¡+. n<˚

ÁbÕe÷DÏø£‘· _Ûqïe÷+&É*ø±\˝Àq÷ O+≥T+~. nìï e÷+&É*ø±*ï

ø£\T|ü⁄ø=+fÒ ˇø£ ÁbÕe÷DÏø£ uÛ≤wü @s¡Œ&ÉT‘·T+~. á <äX¯ À uÛ≤wü≈£î

e÷+&É*ø±\T @s¡Œ&Ü ¶ìøÏ >±˙, e÷+&É*ø±\˙ï ø£\dæ ˇø£

ÁbÕe÷DÏø£uÛ≤wüqT d”«ø£]+#·&ÜìøÏ >±˙ ˇø£ Áø£eT |ü]D≤eT+

O+≥T+~. ‘Ó\T>∑T˝À 4 e÷+&É*ø±\≈£î ø√kÕÔ e÷+&É*ø£+

ÁbÕe÷DÏø£uÛ≤wü>± O+&É&É+˝À ‘·|ü Ò<äT. n˝≤π> Á<ë$&ÉuÛ≤wü\ìï+{Ïø°

‘·$Tfi¯y˚T (eT÷\ Á<ë$&ÉuÛ≤wü) ÁbÕe÷DÏø£ uÛ≤wü. n+<äTe\¢ Çø£ÿ&É

e÷+&É*ø±\˝À @~ >=|üŒ @~ >=|üŒ, ø±<äì Ä˝À∫+#·&É+ Á|üdüTÔ‘·+

ø£s¡Ôe´+ ø±<äT. ˇø£ e÷+&É*ø£+ Ç+ø=ø£ e÷+&É*ø£ e´eVü≤s¡Ô\øÏ

ns¡ú+ ne⁄‘·Tqï+<äTe\¢ Çe˙ï πø >∑÷{ÏøÏ #Ó+~q |ü≈£åî\ì ns¡ú+.

Çø£ÿ&É @ |üøÏå >=|üŒ<äH˚ $yê<ä+ ø£Hêï n˙ï ˇø£fÒqH˚ ◊ø£eT‘· +‘√

ãj·T{ÏqT+&ç e#˚Ã O|üÁ<ëe+ qT+&ç ø±bÕ&ÉTø√>∑\>±*.

neTàuÛ≤wü≈£î mHêï∞fl ∫eTàNø£{Ï?

<äXÊu≤›\T <=]¢b˛‘·THêïsTT. $<ë´dü+e‘·‡sê\T Ä$¬s’b˛‘·THêïsTT.

ø=‘·Ô ø=‘·Ô $<ä´˝…H√ï |ü⁄≥Tºø=düTÔHêïsTT. ø±˙ neTà uÛ≤wü #·T≥÷º

Ç+ø± ∫eTàNø£fÒ¢. |üP]ÔkÕúsTT e÷<Ûä´eT+>± >±˙ ~«rj·TuÛ≤wü>±

>±˙ Ä<äs¡D≈£î H√#·Tø√ Ò<äT. b˛{° |üØø£å ˝À ndü\T Oìπø Ò<äT.

e÷{≤¢&˚ dü+U´ O+~. <˚HÓ’ïHê #Ó|üŒ&ÜìøÏ nqTyÓ’q X¯øÏÔkÕeTsêΔ \T,

eqs¡T\T OHêïsTT. nsTTHê Ç+{≤ ãj·T{≤ |ü\T≈£îã&ç

ø√˝ÀŒ‘√+~. Ç~ eTTe÷à{Ïø° e÷qe ìs¡¢ø£å´y˚T ø±˙ uÛ≤cÕ<√wü+

ø±<äT. uÛ≤eÁ|üø£≥q, $<ä´, $C≤„q düeTTbÕs¡®q\T ô|’øÏ ø£ì|æ+#˚

Á|üjÓ÷»Hê\T. dü+kÕÿs¡+, e´øÏÔ‘·«+, Á|ü‹wü˜, >ös¡e+, eTsê´<ä,

¨<ë\T ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü ˇq>∑÷πs n<äq|ü⁄ Á|üjÓ÷»Hê\T. uÛ≤wü\

eT<Ûä´ Oqï ‘˚&Ü »qdüeT÷Vü‰*ï $&ç$&ç>± ø£*|æ O+#·T‘·T+~.

Ç~ _Ûqï‘·«+. Äj·÷ uÛ≤wü\ eT<Ûä O+& b˛*ø£\T _Ûqï düeT÷Vü‰*ï

eT∞fl @ø°ø£è‘·+ #˚kÕÔsTT. ø±ã{Ïº _Ûqï‘·«+˝À @ø£‘·«+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ

uÛ≤wü≈£L&Ü ˇø£ Á|ü<Ûëq O|üø£s¡D+. #·]Á‘·, dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\T

uÛ≤cÕs¡÷|ü+˝ÀH˚ ‘·s¡Tyê‹ ‘·sê\≈£î yês¡dü‘·«+>± n+<äT‘êsTT. á

yês¡dü‘·«+ e÷‘·èuÛ≤cÕ e´eVü≤s¡ Ô\≈£î düVü≤»dü+|üPs¡ í+. á

Á| üjÓ÷»Hê\˙ï ‘ Ó\T> ∑T <ë«sê ‘ Ó\T> ∑T e÷{≤ ¢& ˚yê]ø Ï

n+<äT‘·THêïsTT. ndü\T e÷‘·èuÛ≤wüqT ‘·øÏÿq uÀ<ÛäHê$wüj·÷\‘√

bÕ≥T ˝…øÏÿ+#·&Éy˚T bıs¡u≤≥T. nsTT‘˚ ‘Ó\T>∑T≈£î ø£˙dü+

uÀ<ÛäHê+XÊ\øÏdüTÔqï ÁbÕ<Ûëq´+ ≈£L&Ü Çe«ø£b˛e&É+ <äTs¡<äèwüºø£s¡+.

n+<äTπø Bìô|’ #·s√Ã|ü#·s¡Ã\T, ‘·s¡®quÛÑs¡®q\T kÕ>∑T‘·THêïsTT. kÕ>±*

≈£L&Ü. Ç~ <äXÊu≤ ›\T>± dü\T|ü ⁄‘ ·Tqï düeTùd´. ‘Ó\T>∑T

uÛ≤wüe´eVü‰s¡+ ÁuÛÑwüºyÓTÆb˛‘√+<äì kÕ+Á|ü<ëj·Tyê<äT\+≥T+fÒ,

uÛ≤cÕy˚‘· Ô\T e÷Á‘·+ ` @ uÛ≤cÕ n+‘· ‘˚*>±Z q•+#·b˛<äì,

|ü⁄wæºe+‘·yÓTÆq ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ø£~ nkÕ<Ûä´eTì Ä+>∑¢|ü<ë\ #˚]ø£

‘Ó\T>∑T uÛ≤wüøÏ X¯øÏÔìdüTÔ+~. ø±ì qwüº |üs¡#·<äì, Ä e÷≥ø=ùdÔ Á|üdüTÔ‘·+

‘Ó\T>∑T˝À Oqï 80 XÊ‘·+ |ü<äC≤\+ dü+düÿè‘·+, bÕs¡d”, ns¡;“,

Os¡÷›\qT+&ç e∫Ãqyq+≥THêïs¡T. _Ûqï n_ÛÁbÕj·÷\T, <äèø£Œ<∏ë\T

‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈£î ø=‘ÔMT ø±<äT. n|ü&ÉT Á>±+~∏ø£, e´eVü‰]ø£ XË’\T\

$wüj·T+˝Àq÷ Ç≥Te+{Ï dü+ø£≥y˚T ‘Ó\T>∑T m<äTs=ÿ+~.

|ü<äC≤\+ @ uÛ≤wü<Ó’Hê O+&Ée#·TÃ ø±˙ uÛ≤wü≈£î+&˚ düVü≤» \ø£åD≤\T

<Óã“‹q≈£L&É<äT. n˝≤ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüøÏ »s¡>∑&ÜìøÏ ùV≤‘·Te⁄\T Çwüº+>±

e÷{≤¢&Éø£b˛e&É+, #·<äeø£b˛e&É+, #‘· À¢ Òì uÛ≤cÕ_Ûe÷q+, ObÕ~Û

Òø£b˛e&É&É+, Á|üuÛÑT‘·«+ #=s¡e #·÷|üø£b˛e&Éy˚T. |ü≥ºD≤\˝À Oqï

ø=~›eT+~ e÷{≤¢&Éq+‘· e÷Á‘êq ‘Ó\T>∑T q•+∫ b˛<ä , |ü …¢ À¢

‘Ó\T>∑T Ç+ø± düVü≤»+>± O+<äH˚ Ç+ø√ yê<äq O+~. BìøÏ

ÁbÕe÷DÏø£‘· düe÷<Ûëq+ #Ó|ü ⁄ Ô+~. bÕ\≈£î\qT bÕ*‘·T\T

nqTø£]düTÔ+{≤s¡T. H˚&ÉT |ü …¢\˙ï |ü≥ºD≤\e⁄‘·Tqï H˚|ü<∏ä +˝À |ü …¢

uÛ≤wü Hê>∑]ø£uÛ≤wüqT nqTø£]düTÔ+~. <ëì e\¢ OìøÏì ø√˝ÀŒ‘·T+~.

Á|ükÕs¡e÷<Ûä e÷\ $düÔè‹ ≈£L&Ü BìøÏ u≤<Ûä ‘· eVæ≤+#·ø£ ‘·|üŒ<äT.

m\¢qè|ü⁄\T >=\Te ms¡T>∑y˚ u≤kÕ&ç...

e÷‘·èuÛ≤wü m+‘√ y˚T\T

e´øÏÔø°, e´øÏÔø° uÛ≤cÕ yÓ’$<Ûä + O+≥T+~. eTq Ç+{À¢ eTq+

‹]–q+‘· ùd«#·Ã>± Ç‘·s¡T\ Ç+{À¢ ‹s¡>∑˝Ò+. kı+‘·uÛ≤wü˝À

e´eVü‰s¡+ eTq Ç+{À¢ eTq+ ùd«#·Ã¤>± ‹s¡>∑&É+ ˝≤+{Ï~. eTq

Ç+{À¢ eTq≈£î n˙ï ‘Ó\TkÕÔsTT ø±ã{Ïº, ˇø£ |üìì ÇfÒº #˚j·Te#·TÃ.

n<˚ |üìì Ç‘·s¡T\ Ç+{À¢q÷ #˚j·Te#·TÃ. ø±˙ <ëìøÏ ¬s{Ïº+|ü⁄

düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~. e÷‘·èuÛ≤wü À e÷{≤¢&É&É+, ns¡ú+ #düTø√e&É+,

sêj·T&É+, $q&É+, #·<äTe⁄ø√e&É+, Ä˝À∫+#·&É+, Çe˙ï m+‘√

düVü≤»+>± ‘·≈£îÿeø±\+˝À m≈£îÿe Á|üjÓ÷»Hêìï bı+<˚ |üqT\T.

n_Ûeè~Δ, y˚T<ÛädüT‡, ø±\+ nH˚ eT÷&˚ e÷qe|ü⁄s√_Ûeè~Δ nH˚

eTTø±ÿ*|”≥≈£î eT÷&ÉTø±fi¯ófl. ‘·≈£îÿe ø±\+˝À y˚T<ÛäqT n_Ûeè~›yÓ’|ü⁄

q&ç|æ+#·&ÜìøÏ e÷‘·èuÛ≤wüqT $T+∫q kÕ<Ûäq+ eTs=ø£{Ï˝Ò<äT.

n+<äT˝Àq÷ uÛ≤cÕ|üs¡yÓTÆq @ düeTdü´\sTTHê |ü]wüÿ]+#·Tø√>∑\

‘Ó\T>∑T˝≤+{Ï düeTs¡Δ uÛ≤wü\ Á|üjÓ÷»q+ ¬s{Ïº+|ü⁄>± n+<äT‘√+~.

#˚düTø=H˚ düeTs¡Δ‘·, düeTq«j·T X¯≈£îÔ\THêïj·THêï&ÉT C…._.j·Tdt.

Vü‰ …¶Hé. ÄdüŒÁ‹, ˝≤+‘·s¡T Ç+ ¢wüT |ü<ë\˙, ‘·Tyê«\T, y˚TEyêDÏ

Os¡÷› |ü<ë\˙, n\e÷s¡T, u§‘êÔeTT ◊s√|æj·÷ uÛ≤cÕ|ü<ë\˙#Óù|Ô

jÓ÷>∑´uÛ≤wü>±, m+‘√ düTø£s¡+>±, düeT+»dü+>±. bı+ø£+>±, uÛ≤e

e´ø°Ôø£s¡D kÕeTs¡ú + düeT≈£Ls¡Ã>∑\ s¡÷|ü ìwüŒ‹Ô yÓ’$<Ûä + ø£\ uÛ≤wü>±

<˚X¯uÛ≤wü\+<äT ‘Ó\T>∑T˝…dü‡

nH˚ø£ uÛ≤wü\T e÷{≤¢&˚yês¡T Oqï düuÛÑ À yê>∑«eVü‰s¡+ #˚dæq

lø£èwü í<˚esêj·T\T nqïe÷≥ Ç~. á e÷≥ ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ

kÕeTsêú ìï, |ü]|ü⁄wæºì ‘Ó*j·TCÒk Ô+~ e÷‘·èuÛ≤wükÕúHêìï eTπs uÛ≤cÕ

|üP]+#· Ò<äT. |üs¡uÛ≤wüqT s¡T<ä›&É+ kÕe÷õø£+>±, eTH√yÓ’C≤„ìø£+>±

düeT+»dü+ ø±<äT. ô|’>± qwüº<ëj·Tø£+. »{Ï\yÓTÆq $wüj·÷ìï

|üs¡uÛ≤wü˝À ø£Hêï kı+‘·uÛ≤wü˝À H˚s¡TÃø√e&É+ m+‘√ düT\uÛÑ+.

ne>±Vü≤q Á|üÁøÏj·T˝À nqTø√≈£î+&Ü e÷‘·èuÛ≤wü˝ÀH˚ Ä˝À#·q

dæús¡|ü&ÉT‘·T+~. n+<äTπø e÷‘·èuÛ≤wü kÕ<Ûäqe÷Á‘·yÓTÆq kÕúsTTì

n‹Áø£$T+∫, Äràj·T‘êuÛ≤eq\‘√ ô|qy˚düTø=+≥÷ e÷qe⁄ì

eT÷]ÔeT‘·«+˝À ˇø£ n$uÛ≤»´eTsTTq n+>∑+>± s¡÷bı+<äT‘·T+~.

eTH√ yÓ’C≤„ìø£+>± ≈£L&Ü e÷‘·èuÛ≤ùw düeTs¡Δe+‘·+. ˇø£ ‘Ó*j·Tì

$wüj·÷ìï dü÷{Ï>± düŒwüº+>± n|ü]∫‘·e÷<Ûä eT+˝À ‘Ó\TdüTø√e&É+

ø£wüº+. e÷‘·èuÛ≤wü À nsTT‘˚ n~ düT\uÛÑ+. ÇfÒº <Ûës¡DøÏ ∫≈£îÿ‘·T+~.

|üs¡uÛ≤cÕ e÷<Ûä´eT+˝À #Óù|Œyê]øÏ, H˚s¡TÃø=H˚ yê]ø° $wüj·T+ô|’

Ä~Û|ü‘· + sê<äT. ã{°ºj˚T X¯s¡D´+. ø±oàs¡T, Hê>±˝≤+&é sêÁcÕº\˝À

Á|üy˚X¯ô|{Ïºq Ä+>∑¢uÛ≤cÕe÷<Ûä´eT+ $|òü\eTe«&ÜìøÏ ø±s¡D≤*y˚.

n_Ûeè~Δ À eTT+<äTqï @ <˚X¯+˝Àq÷ |üs¡uÛ≤wü uÀ<ÛäHêe÷<Ûä eT+>±

˝Ò<äT. s¡cÕ´, »bÕHé, ÇÁC≤jÓT˝Ÿ e+{Ï <˚XÊ˝…H√ï ‘·eT uÛ≤wü\qT

n~Ûø±s¡ uÛ≤wü\T>±— nìï kÕúsTT\˝Àq÷ uÀ<Û äq uÛ≤wü\T>±

s¡÷bı+~+#·Tø=ì n+‘·sê®rj·T s¡+>∑+˝À Ä<ÛäTìø£ <˚XÊ\T>±

eTT+<äT ì\ã&Ü¶sTT. uÛ≤wü Ä<Ûës¡eTsTT‘˚ uÛ≤e+ Ä<Ûj·T+. ¬s+&É÷

n|ü]∫‘ê Ò nsTT‘˚ nuÛ≤´dü+ øÏ¢wüºy˚Tø±<äT, qs¡ø£+ ≈£L&Ü. ø√] ø√]

eTqyT eTq |æ\¢\ n<Ûä j·THêìïqs¡ø£+˝ÀìøÏ HÓfÒºdü÷Ô eTq n_Ûeè~Δ

$wüj·T+˝À >√{Ï‘√ kÕ~Û+# <ëìì >=&É¶*es¡≈£L ‘Ó#·TÃø=+≥THêï+.

‘·ø£åD ø£s¡Ôe´+

Bìø√dü+ ø£èwæ j·TT<ä ΔÁbÕ‹|ü~ø£q »s¡>±*. uÛ≤cÕy˚‘· Ô\T,

|ü+&ç‘·T\T, düè»qø±s¡T\T ø£+ø£D+ ø£≥Tºø=ì dü‘·«s¡+ #˚j·Te\dæq

ø=ìï ObÕj·÷\THêïsTT.

1. XÊg kÕ+πø‹ø£ s¡+>±\ <ë«sê ø=‘·Ô ø=‘·Ô>± edüTÔqï Ä+>∑¢|ü<ë\≈£î

Á|ü‘· e÷ïj·÷\qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ‘·j·÷s¡T #j·÷*. kÕ<Ûës¡D+>±

‘Ó\T>∑T˝À bÕ]uÛ≤wæø£|ü<ë\qT ø£*Œ+#·&ÜìøÏ ‘·‘·‡eT|ü<ë\H˚

m≈ £îÿe yê&É& É+ ø £ìŒdüT Ô+~. dü+düÿè‘ ·+ |ü]uÛ≤w ü\ø Ï

nqT≈£L\+>± O+≥T+<äì qeTàø£y˚T BìøÏ ø±s¡D+. $<ä´øÏ

dü+ã+~Û+∫q $$<Ûä XÊÁkÕÔ\ $wüj·T+˝Àq÷ dü+düÿè‘· |ü<ë\πø

ÁbÕ<Ûëq´+ Ç#êÃs¡T. M{Ï $wüj·T+˝À Ç~ nìyês¡´yÓTÆHê

n#·Ã‘ÓqT>∑T |ü<ë\qT yê&É≥+ ÁX‚j·Tdüÿs¡+. πs&çjÓ÷, {°M˝≤¢+{Ï

|ü<ë\qT m˝≤ ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ e÷s¡TÃ≈£î+{≤eTì nqT≈£î+{≤+.

‘·$Tfi¯+˝À #·÷&É+&ç, ‘·$Tfi¯+˝À kÕ<Ûä eTsTTq|ü&ÉT ‘Ó\T>∑T˝À

m+<äT≈£î kÕ<Ûä + ø±<äT.

2. nqTyê<ë\T $]$>± »s¡>±*. Ç|üŒ{Ïπø ‘Ó\T>∑T˝À #·<äTe⁄ø√e

&ÜìøÏ nH˚ø£ XÊÁkÕÔ\T n+<äTu≤≥T˝À ˝Òe⁄. $<˚os¡#·q*ï

nqTyê<ä+ #˚ùd s¡#·sTT‘·\T ‘·≈£îÿy˚. eTq s¡#·q\T Ç‘·s¡

uÛ≤wü\˝ÀøÏ yÓfifl&É+ Ç+ø± <äj·T˙j·T+>± O+~.

3. uÛ≤wüqT düŒwüº+>± |ü\ø£&É+, ‘·|ü\T ˝Ò≈£î+&Ü sêj·T&É+,

n_Ûe÷q+‘√ #·<äe&É+ nH eT÷&ÉT |üqT\T Á|ü»\+<ä]ø° ˇø£

>=|üŒ u≤<Ûä´‘·>± #˚j·÷*. Ç|üŒ{Ïπø #ê\eT+~ e÷≥˝À¢,

s¡#·q˝À¢ Á>±+~Ûø£e´eVü‰]ø£ XË’*\T ø£*dæb˛sTT ø£ìŒdüTÔ+{≤sTT.

Ç~ uÛ≤wü≈ £î qwü º+ ø£*–+#·ø£b˛sTTHê uÛ≤wü|ü≥¢ Äj·÷

e´≈£îÔ\≈£î+&˚ ìs¡¢ø£å yÓ’K]ì ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.

4. eTq dü+düÿè‹|ü≥¢, düe÷»+ |ü≥¢, uÛ≤wü|ü≥¢ >ös¡e+ Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø°

O+&Ü*. yês¡dü‘·«+˝À uÛ≤>∑+>±, OeTà&ç dü+|ü<ä>± uÛ≤wüqT

|ü]s¡øÏå+#·&É+, eTT+<äT ‘·sê\yê]øÏ n+~+#·&É+ nedüs¡+.

uÛ≤wüqT |ü]s¡øÏå+#·&É+ n+fÒ XË’~Û\´+ ø±≈£î+&Ü #·÷düTø√e&É+,

ì‘· q÷‘·q+>± e´eVü‰s¡+‘√ O+&˚ ≤ #·s¡ \T rdüTø√e&É+,

X¯Øsêìπø<Ó’Hê s√>∑+ eùdÔ eT+<äT y˚düT≈£î+{≤+. sê≈£î+&Ü

eTT+<äT>± ≈£L&Ü C≤Á>∑‘·Ô ø√düeT÷ eT+<äT y˚düT≈£î+{≤+. eT] uÛ≤wü

$wüj·T+˝À @ Wwü<ÛäyÓTÆHê H√{Ïes¡≈£L ek Ô+~ ø±˙, H√{À¢øÏ yÓfi¯fl&É+

Ò<äT. bı<äT›qï Ò∫+~ yÓTT<ä\T e÷{≤¢&ç‘˚ ø±˙ »s¡>∑ì ã‘·T≈£î\T

eTq$. uÛ≤ùw Òø£b˛‘˚ ndü …’q n+<Ûäø±s¡+. ndü\T Ç+‘· ìs¡¢ø£å +

uÛ≤wü|ü≥¢ m+<äT≈£î e∫Ã+~. kÕ«s¡ú Á|üjÓ÷»Hê\≈£î nr‘·+>±

Ä˝À∫+#˚ y Ó ’K] u Û≤w ü $wüj·T+˝À »s ¡> ∑& É+ ˝ Ò< äT .

düe÷»+`dü+düÿè‹`uÛ≤wü. á eT÷&ç+{Ï À @~ ndü«düú‘·≈£î >∑T¬s’Hê,

$T–*q ¬s+&É÷ <Óã“‹+{≤sTT. ‘·*¢bÕ\T ‘ê– ô|]–q u≤\Ts¡≈£î

B~bÕ\T ‘ê– ô|]–q u≤\Ts¡≈£î m{Ïº uÛÒ<ä+ O+≥T+<√ dü«uÛ≤wü‘√

XÊÁkÕÔuÛÑ´düq+ #˚dæq yê]ø° |üs¡uÛ≤wü˝À #˚dæq yê&ççøÏ }+≥T+~,

nì ø=eTÁsêE \ø£åàDsêe⁄, H˚H˚ ìj·T+‘·HÓ’‘˚ eTq u≤\Ts¡≈£î

|üs¡uÛ≤cÕ e÷<Ûä´eT+ <ë«sê uÀ~Û+#·&É+ e÷ìŒ+∫y˚kÕÔqT nì

>±+BÛJ #ÓbÕŒs¡T. Ç+ø± s¡M+Á<ÛäHê<∏é ‹\ø˘, sêCÒ+Á<äÁ|ükÕ<é, &Ü.

C≤ø°sY VüQùdHé e+{Ï yês¡T ≈£L&Ü Ç<˚ #ÓbÕŒs¡T.

(‘Ó\T>∑T nø±&É$T kÂ»q´+‘√)

Á|ü‹ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ ˇø£ düs¡Œ+#Y O+{≤s¡T. Á>±eT mìïø£\

C≤_‘ê˝À ù|s¡T¢ >∑\ Á|ü»\+<äs¡÷ kÕ<Ûës¡D mìïø£ À¢ düs¡Œ+#Yì Á|ü‘´ø£+>±,

$T–*q Á>±eT |ü+#êj·Tr düuÛÑT´\‘√ bÕ≥T mqTï≈£î+{≤s¡T. kÕ<Ûës¡D

mìïø£˝À¢ mìï¬ø’q düs¡Œ+#Y kÕ<Ûës¡D mìïø£\ ‘·sê«‘· Á>±eT |ü+#êj·Tr

yÓTT<ä{Ï düe÷y˚XÊìøÏ mìïø£\ dü+|òüT+ ìs¡ísTT+∫q ‘˚B qT+∫ nsTT<äT

dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T |ü<ä$˝À O+{≤s¡T.

düs¡Œ+#Y\ n~Ûø±sê\T, u≤<Ûä´‘·\Tes¡Tdü>± |ü~ùV≤qT s√E\≈£î $T+∫ Á>±eT+˝À ˝Òq|ü&ÉT >±ì,

Hê´j·T kÕúq|ü⁄ O‘·Ôs¡T«\ ø±s¡D+>± ø±s¡´Áø£e÷\qT, $<ÛäT\qT

ìs¡«Væ≤+#· Òq|ü&ÉT >±ì, $<ÛäT\ ìs¡«Vü≤D˝À ÄX¯≈£îÔ …’q|ü&ÉT >±ì

düs¡Œ+#Y $<Û äT\T, u≤<Û ä´‘·\T, n~Ûø±sê\qT O|üdüs ¡Œ+#Y

ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. O|üdüs¡Œ+#Y ≈£L&Ü ô|’q ù|s=ÿqï ø±s¡D≤\ e\¢

$<ÛäT\qT ìs¡«Væ≤+|üC≤\ì |ü]dæú‹ @s¡Œ&çq jÓT&É\, düs¡Œ+#Y

$<ÛäT\qT, u≤<Ûä ‘·\qT, n~Ûø±sê\qT ìs¡«Væ≤+#·{≤ìøÏ ø£MTwüqs¡T

|ü+#êj·Tr düuÛÑT´\˝À ˇø£]ì ‘ê‘êÿ*ø£ düs¡Œ+#Y>± ìj·T$TkÕÔs¡T.

düs¡Œ+#Y ‘·q n~Ûø±sê\qT >±ì, $<ÛäT\qT>±ì, u≤<Ûä´‘·\qT

>±ì *œ‘·|üPs¡«ø£+>± O|üdüs¡Œ+#Y, ˝Ò<ë O|üdüs¡Œ+#Y ˝Òq|ü&ÉT

|ü+#êj·Tr düuÛÑT´\˝À @ düuÛÑT´ …’q ìs¡«Væ≤+#˚ $<Ûä+>± @sêŒ≥T

#j·Te#·TÃ. nsTT‘, düs¡Œ+#Y Ä $<Ûä+>± &Ó*π>{Ÿ #dæq n~Ûø±sê\qT

O|üdüs¡Œ+#Y düs¡Œ+#Y ìj·T+Á‘·D≈£î Àã&ç $ìjÓ÷–+#ê*. düs¡Œ+#Y

yê{Ïì m|ü&Ó’Hê düe]+#·e#·TÃ. ‘ê‘êÿ*ø£ düs¡Œ+#Yì ìπsΔXÊ\˝À

ù|s=ÿqï $<Ûä+>± ø£MTwüqsY |ü<ä$ qT+∫ ‘=\–+#·e#·TÃ. Á|üuÛÑT‘·«+

ìs¡ísTT+∫q bÕ]‘√wæø±ìï düs¡Œ+#Y bı+<äe#·TÃ.

$<ÛäT\T ` u≤<Ûä ‘·\T

Á>±eT |ü+#êsTTr\T nìyês¡´yÓTÆq u≤<Ûä´‘·\T (45 e ôdø£åqT) :

Á>±eT |ü+#êsTTr\≈£î ¬s+&ÉT s¡ø±\ n~Ûø±sê\T O+{≤sTT.

yê{Ï˝À ˇø£{Ï nìyês¡´yÓTÆq u≤<Ûä´‘·\T ø±>±, eTs=ø£{Ï ◊∫Ãø£

dü+ã+<ÛäyÓTÆq $<ÛäT\T.

Á>±eT nedüsê\qT rs¡Ã{≤ìøÏ, Á|ü»\≈£î ø£˙kÕedüsê\qT

düeT≈£L]Ã yê] dü+πøåe÷ìøÏ ‘√&ÉŒ{≤ìøÏ ‘·q≈£î Á>±eT |ü+#êsTTr

>∑\ ì<ÛäT\ y˚Ts¡≈£î ‘·–q $<Ûä+>± πø{≤sTT+|ü⁄ #˚j·÷*.

• Á>±eT |ü+#êsTTr n~Ûø±s¡eT+<äTqï nìï uÛÑeHê\T, s√&ÉT¢,

e+‘Óq\T, ø£\Œs¡T º\T, s√&ÉT ¶ ø£≥º\T, <ës¡T\ ìsêàD+,

Á>±eT düs¡Œ+#Y |ü<ä$øÏ nø£kÕà‘·TÔ>± ø£*Zq U≤∞˝À U≤∞ @s¡Œ&çq

‘˚B qT+∫ 120 s√E˝À¢ düs¡Œ+#Yì mqTïø√yê*. Ä $<Ûä+>±

eT<Ûä +‘·s¡ mìïø£ À düs¡Œ+#Y>± mìï¬ø’q e´øÏÔ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ

$T–*q ø±˝≤ìøÏ e÷Á‘·yT düs¡Œ+#Y>± |ü<ä$˝À O+{≤s¡T. düs¡Œ+#Y

|ü<ä$ Ø‘ê´ Á>±eT |ü+#êj·Tr düuÛÑT´\T>± O+{≤s¡T. Á>±eT düuÛÑ

MT{Ï+>∑T\≈£î, Á>±eT |ü+#êj·Tr MT{Ï+>∑T\≈£î düs¡Œ+#Y n<Ûä ø£å‘·

eVæ≤kÕÔs¡T. n+‘˚ø±ø£, O|üdüs¡Œ+#Y |ü<ä$øÏ mìïø£\qT ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.

düs¡Œ+#Y, O|üdüs¡Œ+#Y ì]Δwü ºyÓTÆq s¡÷|ü+˝À ‘·eT |ü<äe⁄\≈£î

sêJHêe÷ #˚j·Te#·TÃ.

Á>±eT düs¡Œ+#Y ø±s¡´ìsê«Vü≤ø£ esêZìøÏ n~Û|ü‹>± O+{≤s¡T.

Á>±eT |ü+#êj·Tr˝À |üì#˚düTÔqï ø±s¡ ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±], (m–®≈£L´{Ïyé

Ä|ò”düs¡T) Á>±e÷_Ûeè~Δ n~Ûø±] (&Óe\|tyÓT+{Ÿ Ä|ò”düs¡T) yÓTT<ä …’q

yês¡T düs¡Œ+#Y bÕ\Hê~Ûø±sêìøÏ ˝Àã&ç O+{≤s¡T. düs¡Œ+#Y dü\Vü‰ô|’

Á>±eT ø±s¡ ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±] Á>±eT |ü+#êj·Tr düe÷y˚XÊ\qT, Á>±eT

düuÛÑ düe÷y˚XÊ\qT @sêŒ≥T #˚sTTkÕÔs¡T. düs¡Œ+#Y Á>±eT |ü+#êj·Tr

ø±–‘ê\T, |üÁ‘ê\T, …ø£ÿ\T, ]ø±s¡T¶\ìï+{Ï ‘Ó|æŒ+#·Tø=ì yê{Ïì

|ü]o*+#·e#·TÃ.

|ü+#êj·Tr sêCŸ #·≥º ìπsΔXÊ\qT neT\T »]ù| dü+<äs¡“¤+˝À

Ä Á>±eT+˝Àì e´øÏÔ ˝Òø£ e´≈£îÔ\ ÄdæÔbÕdüTÔ\ $esê\qT, Ç+ø±

Ç‘·s¡ s¡ø±\ nedüs¡yÓTÆq düe÷#êsêìï n+~+#·eTì düs¡Œ+#Y

n~Ûø±]ì ø√s¡e#·TÃ. Á>±eT |ü+#êj·Tr düuÛÑT´\˝À @ düuÛÑT´˝…’q

nqs¡Ω‘·≈£î >∑T¬s’q|ü&ÉT düs¡Œ+#Y Ä $wüj·÷ìï õ˝≤¢ |ü+#êj·Tr

n~Ûø±]øÏ ‘Ó*j·TCÒj·÷*. Á>±eT |ü+#êj·Tr rsêàHê\qT

ÄyÓ÷~+∫q s¡÷|ü+˝ÀH˚ düs¡Œ+#Y yê{Ïì neT\T »]π>≥≥Tº

#·÷&Ü*. Äj·Tq Ä rsêàHê\ |ü]~Û ÀH e´eVü≤]+#ê*.

Á>±eT düs¡Œ+#Y |ü<ä$øÏ U≤∞ @s¡Œ&çq|ü&ÉT ø=‘·Ô düs¡Œ+#Y mìïø£

nj˚T´es¡≈£î Ä n~Ûø±sê\qT O|ü düs¡Œ+#Y ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. düs¡Œ+#Y

eTs¡eTà‘·TÔ, ìs¡«Vü≤D\qT #˚j·T≥+ Á>±eT |ü+#êsTTr Á|ü<Ûëq

ø£s¡Ôe´+.

• n<˚ $<Ûä+>± |ü+#êsTTr Á>±eT+˝À Oqï |ü_¢ø˘ s√&ÉT¢, ãC≤s¡T¢,

ãVæ≤s¡+>∑ düú ≤˝˝À BbÕ\qT @sêŒ≥T #˚j·÷*. es¡|ü⁄ ˙s¡T,

eTTs¡T>∑T˙s¡T b˛e{≤ìøÏ ø±\Te\qT Á‘·$«+∫ yê{Ïì

ìs¡«Væ≤+#ê*.

• Á>±eT |ü+#êsTTr˝À Oqï ãC≤s¡ ¢˝ÀqT, M<Û äT\˝ÀqT

#Ó‘·Ô≈£î|üŒ\T, |æ∫ÃyÓTTø£ÿ\T, bı<ä\T yÓTT<ä …’q yê{Ïì ‘=\–+∫

|ü]XóÁuÛÑ+>± O+#·≥+, yê&ÉTø£ À Òì u≤e⁄\qT, n|ü]XóÁuÛÑ+>±

Oqï ≈£î+≥\qT, eT&ÉT>∑T\qT, |üP&çÃ+∫ bÕ]X¯ó<Ûë´ìï

ø£*Œ+#·≥+, Áô|’y˚≥T, |ü_¢ø˘ eTs¡T>∑T<=&É¢qT X¯óÁuÛÑ|üs¡Ã&ÜìøÏ

@sêŒ≥T¢ #˚j·T≥+, X¯àXÊHê\T, Kqq yê{Ïø£\qT @sêŒ≥T

#˚dæ yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• mes¡÷ | ü{ Ï º+# ·Tø√ì e÷qe, »+‘·T ø £fi ‚ãsê\qT

dü+düÿ]+|ü#˚j·T≥+, n+≥T yê´<ÛäT\T, eT˝Ò]j·÷ e+{Ï

yê´<ÛäT\T sê≈£î+&Ü #·÷&É≥+, e∫Ãq yê{ÏøÏ ∫øÏ‘·‡ #˚sTT+#·≥+

e+{Ï ø£s¡Ôyê´\˝À Á>±eT |ü+#êsTTr #·s¡ \T rdüTø√yê*.

• ms¡Te⁄\ eqs¡T\ dü+s¡ø£åD, ø£+b˛düTº ‘·j·÷Ø, ms¡Te⁄\ $Áø£j·T+

e+{Ï |üqT\T »]|æ+#·≥+˝À ÁX<äΔ #·÷bÕ*.

• »qq, eTs¡D ]õdüºs¡T ìs¡«Væ≤+#·≥+, ã+<Ó\ <=&É¢qT @s¡Œ]Ã

ìs¡«Væ≤+#·≥+ e+{Ï ø£s¡ Ôyê´\qT Á>±eT |ü+#êsTTr\T

ìs¡«Væ≤+#ê*.

• u≤e⁄\ Á‘·e«ø£+, yê{Ï eTs¡eTà‘·T, #Ós¡Te⁄\ Á‘·e«ø£+, yê{Ï

eTs¡eTà‘·T, ã≥º\T O‘·ø£{≤ìøÏ, kÕïHê\T #j·T{≤ìøÏ ˙{Ïì

n+<˚≥≥T¢ #·÷&É≥+, Á‘ê>∑{≤ìøÏ s¡øÏå‘· ˙{Ïì ø£*Œ+#·≥+.

• yê{Ï ìsêàD+, ìs¡«Vü≤D≤ u≤<Ûä´‘·\qT Á>±eT |ü+#êsTTr

eVæ≤+#ê*. Á>±eT kÕúsTT˝À eqs¡T\ Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#ê*.

• |ü+#êsTTr sê»´#·≥ º+˝Àì ˇø £≥e nqTdü÷∫ø £˝À

bı+<äT|ü]Ãq 29 n+XÊ\˝À Á|üuÛ ÑT‘·«+ |ü+#êsTTr\≈£î

n|üŒ–+∫q n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q $<Û äT\qT ≈£L&Ü

ìs¡«Væ≤+#ê*.

◊∫Ãø£yÓTÆq u≤<Ûä ‘·\T (46e ôdø£åqT)

Á>±eT |ü+#êsTTr Á>±eT nedüsê\qT rs¡Ã{≤ì¬ø’ ‘êqT

O∫‘·eTì uÛ≤$+∫q{Ïº πø{≤sTT+|ü⁄\qT á ÁøÏ+~ $wüj·÷\˝À

#˚j·Te#·TÃqT.

• Á|üj·÷D°≈£î\≈£î <Ûäs¡àXÊ\\T, düsêsTT\T, $ÁXÊ+‹ >∑èVü‰\

ìsêàD+, ìs¡«Vü≤D.

• s√&É¢ Á|üø£ÿq, ãVæ≤s¡+>∑ düú˝≤˝À¢qT #Ó≥¢qT, ‘√|ü⁄\qT Hê{Ï

yê{Ïì |ü]s¡øÏå+#·≥+.

• ÁbÕ<∏ä$Tø£ ~>∑Te kÕúsTT˝À $<ä , m*yÓT+≥Ø $<ä , kÕ+|òæTø£,

Äs√> ∑´ $<ä´, ≈ £î{ °s ¡ | ü]ÁX ¯eT\T, yêDÏC≤´\qT

ô|+bı+~+#·≥+, n_Ûeè~Δ #˚j·T≥+.

• yÓ’<ä´XÊ\\qT kÕú|æ+#·≥+, Á>±MTD yÓ’<äT´\≈£î dü_‡&û\qT

#Ó*¢+#·≥+.

• yÓ’sY˝…dt ]d”$+>∑T ôd≥T¢, Ä≥ düú˝≤\T, yê´j·÷eT XÊ\\T,

ø£¢ãT“\T, $H√<ä+, XÊØs¡ø£ |ü⁄wæº ø√dü+ πø+Á<ë\qT kÕú|æ+#·≥+,

yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• Á> ∑+<∏ë\j·÷\qT, |üsƒ ¡q eT+~sê\qT kÕ ú|æ+∫ yê{Ïì

ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• $ø£˝≤+>∑T\≈£î, ~≈£îÿ˝Òì yê]øÏ, ndü«düTΔ\≈£î düVü‰j·T+

ø£*Œ+#·≥+.

• Hês¡TeTfi¯flqT @sêŒ≥T #˚dæ yê{Ïì ìs¡«Væ≤#·≥+, y˚T*s¡ø£|ü⁄

$‘·ÔHê\T, e´ekÕj·T |üìeTT≥¢ k˛ºs¡T\qT kÕú|æ+∫ yê{Ïì

ìs¡«Væ≤+#·≥+, yT\Ts¡ø±|ü⁄ $‘·ÔHê\T, ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø±\T, ‘Ó>∑Tfifl

eT+<äT\qT O‘·Œ‹ÔÔ #˚dæ, yê{Ïì |ü+|æD° #˚j·T≥+, |üX¯ó

Á|ü<äs¡Ùq\qT, e´ekÕj·T Á|ü<äs¡Ùq\qT ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• O‘·Œ‹Ôì ô|+# ì$T‘·Ô+ Á|ü<äs¡ÙHê bÕ¢≥¢qT @sêŒ≥T #j·T≥+,

y˚T*s¡ø£|ü⁄ e´ekÕj·T |ü<äΔ‘·T\qT Á|ü#ês¡+ #˚j·T≥+.

• uÛÑ÷eTT\ düVü≤ø±s¡ ìs¡«Vü≤DqT Áb˛‘·‡Væ≤+∫ OeTà&ç düVü≤ø±s¡

e´ekÕj·÷ìï ìs¡«Væ≤+#·≥+. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ #˚|ü{Ïºq Á>±MTD

>∑èVü≤ ìsêàD ÁbÕC…≈£îº |ü<∏äø£+˝À ù|s=ÿqï≥T¢ Ç≥Tø£\T, ô|+≈£î\T,

eT&É‘· ã+<äT\T, ‘·\T|ü⁄\T, øÏ{Ïø°\T, yêkÕ\T, Ç‘·s¡ ø£≥º&É|ü⁄

edüTÔe⁄\qT ‘·j·÷s¡T #˚j·T{≤ì¬ø’ düVü≤ø±s¡ dü+|ò ü÷\qT

ô|+bı+~+#·≥+.

• –&É¶+>∑T\qT, <Ûëq´|ü⁄ ø=≥¢qT ì]à+∫, yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• |üX¯óe⁄\ ø={≤º\qT @s¡Œ]Ã, yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• Á>±eT ìy˚X¯q düú˝≤\qT $düÔ]+|üCÒj·T≥+.

• ÄuÀ‘·T\qT ø=q≥+, |üXób˛wüD, |üXó dü+eè~Δ |üs¡Ã≥+, |üXó

yÓ’<ä düVü‰j·÷ìï ø£*Œ+#·≥+.

• dü+‘·\T, C≤‘·s¡T\T, O‘·‡yê\qT ìj·T+Á‘·D #˚j·T≥+.

• Á>±e÷\˝À kÕe÷õø±_Ûeè~Δ |üqT\ ì$T‘·Ô+ dü«#·Ã¤+<ä ùde\qT

@sêŒ≥T #˚j·T≥+.

• Á|üdü÷‹ •X¯ó dü+πøåeT πø+Á<ë\qT @s¡Œ]Ã yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• ø±|ü ≤, s¡ø£åD, @sêŒ≥T¢ #˚j·T≥+.

• ø£s¡Te⁄, $|ü‘·TÔ\ düeTj·T+˝À düVü‰j·T+ #˚j·T{≤ì¬ø’ @sêŒ≥T¢

#˚j·T≥+.

• $#·Ã\$&ç>± ‹]π> }s¡≈£îø£ÿ\qT HêX¯q+ #˚j·T≥+.

• ìs¡T<√´>∑T\≈£î dü+ã+~Û+∫q >∑D≤+ø±\qT ‘·j·÷s¡T

#˚sTT+#·≥+.

• |ü_¢ø˘ e÷¬sÿ≥¢qT ‘Ó]|æ+∫ yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·≥+

• |ü_¢ø˘ |üX¯óe<Ûë>∑èVü‰\ (ø£uÒfi≤\)qT ÁbÕs¡+_Û+∫ yê{Ïì

ìs¡«Væ≤+#·≥+.

• ø£eT‘ê\ @ø°ø£s¡D, uÛÑ÷kÕs¡ |ü]s¡ø£åD\‘√ bÕ≥T uÛÑ÷dü+düÿs¡D

#·s¡´\qT neT\T »]|æ+#·≥+.

• Á| ü»˝À ¢ kÕeTs ¡d ü´ u Û≤yêìï, d ü+| ò ” Tu Û≤yêìï H Ó\ø=*Œ

Áb˛‘·‡Væ≤+#·{≤ì¬ø’ ndüè‡X¯ ‘ê ìs¡÷à\q, nqTdü÷∫‘· esêZ\

yê]øÏ Ç+&É¢ düú ≤\qT ø£*Œ+#·≥+, n$˙‹ì ìs¡÷à*+#·≥+,

eT‘·TÔ bÕ˙j·÷\qT, eT‘·TÔ |ü<ësêú\ yê&ÉTø£qT ìùw~Û+#·≥+,

p<ä+, yê´C≤´\qT ìs¡T‘ê‡Vü≤ |üs¡Ã≥+.

• Á>±eT+˝Àì Á|ü»\ uÛÑÁ<ä‘·, Äs√>∑ +, HÓ’‹ø£, uÛÖ‹ø£ dü+πøåe÷ì¬ø’

#·s¡´\T rdüTø√e≥+.

¬s+&ÉT ˝Òø£ n+‘·≈£î$T+∫q Á>±eT |ü+#êsTTr\T ìã+<Ûäq\

Á|üø±s¡+ OeTà&ç yÓ’<ä´XÊ\\qT, •X¯ó dü+πøåeT πø+Á<ë\qT, Ç‘·s¡

dü+düú\qT HÓ\ø=\TŒø=ì yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃqT.

Á>±eT |ü+#êsTTr\T ‘·eT≈£î n+<äTu≤≥T˝À Oqï ì<ÛäT\qT

ã{Ïº á ø±s¡ Áø£e÷\qT #˚|ü{Ïº, yê{Ïì ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃ. Ç$ ◊∫Ãø£

$<ÛäT Ò nsTTq|üŒ{Ïø°, M{Ïì |üP]Ô>± $düà]+#·{≤ìøÏ >±ì, n\ø£å +

#j·T{≤ìøÏ >±ì M\T Ò<äT. düe÷»+˝Àì Á|ü»\ kÕ+|òæTø£, Ä]úø£,

n_Ûeè~Δ <äècÕº , M{Ï neT\T nedüs¡+ #ê˝≤ O+~.

Á>±eT |ü+#êsTTr\ Vü≤≈£îÿ\T, n~Ûø±sê\T

Á>±eT |ü+#êj·Tr ‘·q $<ÛäT\qT $ìjÓ÷–+|ü<ä>∑T @<˚ì

Á| üjÓ÷»q+ ì$T‘· Ô+ $sêfi≤\qT >±ì, Á≥düT º\qT >±ì

d”«ø£]+#·e#·TÃ. ã+<Ó\<=&ç¶ $wüj·T+˝À |üX¯óe⁄\ nÁø£eT Á|üy˚XÊìøÏ

dü+ã+~Û+∫ $~Û+∫q »]e÷Hê\qT, me]ø° dü+ã+<Ûä+ Òì |üXó

e⁄\qT neTàø£+ #˚j·T≥+ <ë«sê e∫Ãq kıeTTàqT |ü+#êsTTrøÏ

»eTø£{≤º*. Á>±eT |ü+#êsTTr b˛>∑T #˚dæq #Ó‘êÔ #Ó<ës¡+, Ç‘·s¡

|ü<ësêú\T <ëìπø #Ó+<äT‘êsTT. ∫qï ‘·s¡Vü‰ ˙{Ï bÕs¡T<ä\ #Ós¡Te⁄˝À¢

#|ü\T |ü≥Tºø√{≤ìøÏ ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ |ü+#êsTTr yê{Ïì y\+

ô|≥ºe#·TÃ. n≥Te+{Ï #Ós¡Te⁄ >∑≥¢ô|’ #Ó≥¢qT ô|+∫ yê{Ïô|’ e#˚Ã

Ä<ëj·÷ìï n$ bı+<äe#·TÃ.

Á>±eT+˝Àì kÕeTT<ëj·Tø£ uÛÑ÷eTT\T, yê{Ïô|’ e#Ã Ä<ëj·T+,

b˛s¡+uÀ≈£î uÛÑ÷eTT\T, |ü∫Ãø£ ãj·Tfiófl |ü+#êj·TrøÏ dü+ã+~Û+∫

O+{≤sTT. b˛s¡+uÀ≈£î uÛÑ÷eTT\ $ìjÓ÷>±ìï, Ä uÛÑ÷eTT˝À¢ Oqï

#Ó≥T¢ yÓTT<ä˝…’q yê{Ï $ìjÓ÷>±ìï Áø£eTã<äΔ+ #˚ùd n~Ûø±s¡+

|ü+#êsTTrøÏ O+≥T+~.

Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ |ü+#êj·Tr #·≥º+ nH˚ø£ $<Û äT\qT

ìs¡ísTT+∫+~. á $<ÛäT\qT düeTs¡úe+‘·+>± ìs¡«Væ≤+#·{≤ìøÏ

|ü+#êsTTr\≈£î ì<ÛäT\ nedüs¡+ O+≥T+~. |ü+#êsTTr\T nHø£

|üqTï\qT $~Û+#·{≤ìøÏ #·≥º+ n~Ûø±sêìï ø£*Œ+∫+~.

Á>±eT |ü+#êsTTr\T Ç+{Ï |üqTïqT, ø=\>±s¡+ |üqTïqT,

Á>±eT+˝À Oqï ÄdüTÔ\ Áø£j·T $Áø£j·÷\ô|’ düT+ø±ìï $~Û+#·e#·TÃ.

yêVü≤Hê\ô|’ |üqTï $~Û+#·e#·TÃ, ì]ΔwüºyÓTÆq Á|üjÓ÷»q+ ì$T‘·Ô+

e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\ô|’ |üqTï $~Û+#·e#·TÃ. ÄÁø£$T+∫q uÛÑ÷eTT\ô|’

yê]¸ø£ øö\T $\Teô|’ s¡÷bÕsTTøÏ ¬s+&ÉT ô|’dü\ e+‘·Tq uÛÑ÷$T

ôddüT‡ $~Û+#·e#·TÃ. Á|üø£≥q\ô|’ |üqTï y˚j·Te#·TÃ.

e÷¬sÿ{Ÿ\˝À >±ì, Á|üsTTy˚≥T e÷¬sÿ≥¢˝À >±ì s√&ÉT ¢

ì]à+#ê\ì >±ì, eTTs¡T>∑T ˙{Ï eqs¡T\qT @sêŒ≥T #˚j·÷\ì

>±ì, π>≥T¢ ô|{≤º\ì >±ì |ü+#êsTTr *œ‘· |üPs¡«ø£ Ä<˚XÊ\qT

yê{Ï j·T»e÷qT\≈£î |ü+|üe#·TÃ. ãC≤s¡¢≈£î, M<ÛäT\≈£î ù|s¡T¢

ô|≥º{≤ìøÏ, Ç+&É¢≈£î HÓ+ãs¡T y˚j·T{≤ìøÏ |ü+#êsTTrøÏ n~Ûø±s¡+

O+~. Á>±eT+˝À Oqï ô|òÁØ\ $wüj·T+˝À yê{Ï ìs¡«Vü≤D≈£î

dü+ã+~Û+∫q n~Ûø±sê\T |ü+#êsTTrøÏ OHêïsTT. |ü+#êsTTr

‘·q nedüsê\ ì$T‘· Ô+ @ Ädæ ÔH Ó ’Hê ìã+<Û äq\ Á|üø±s¡+

qwüº|ü]Vü‰sêìï #Ó*¢+∫ ùdø£]+#·e#·TÃ. Ä ÄdæÔ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ

#Ó+~q ÄdæÔ ne⁄‘·T+~.

` dæ.m+.|æ.

n~ eT<Û ä´ Á|ü<˚XŸ (n|üŒ{Ï˝À <ëìì ôd+Á≥˝Ÿ ÁbÕ$HÓ‡dt nH˚

yês¡T) ˝Àì ˇø£ ¬s’˝Ò« ùdºwüHé. Ä ùdºwüHé˝À n|üŒ{Ï sêh >∑es¡ïsY ¬s’\T

|ü]bÕ\Hê ø±\+. Ä s√E\˝À kÕe÷qT´\T >∑es¡ïsY <ä>∑Zs¡≈£î yÓfi¢&É+ n+‘·

düT\uÛÑy˚T+ ø±<äT (Ç|ü&ÉT ≈£L&Ü n<˚ |ü]dæú‹). Ç+‘·˝À ˇø£ kÕe÷q´ e´øÏÔ

>∑ã >∑u≤ ∫s¡Tqe⁄«‘√ e∫Ã Ä >∑es¡ïsY‘√ ø£s¡#ê\q+ #˚dü÷Ô ‘êqT, Äj·Tq

∫qï|ü&ÉT düVü‰<Ûë´j·TT\eTì >∑Ts¡TÔ #˚XÊs¡T. n+<äT≈£î Ä >∑es¡ïsY m+‘√

dü+‘√wæ+∫, ‘·qï ∫qïHê{Ï düVü‰<Ûë´j·TTì ≈£îX¯\ Á|üX¯ï\T y˚dæ, nsTT<äT

ì$TcÕ\T n‘·ì‘√ ≈£î˝≤kÕ>± e÷{≤¢&ç |ü+|æy˚XÊs¡T.

ˇø£ kÕe÷q´ e´øÏÔ Ç˝≤ eT+∫ eTsê´<ä ˝Ò≈£î+&Ü, eTT+<äT>± nqTeT‹ bı+<ä≈£î+&Ü, düsêdü] >∑es¡ïsY <ä>∑Zs¡≈£î yÓ[fl, ø£s¡düŒs¡Ù #j·T&É+ n|üŒ{Ï Á_{°wüT Á|üuÛÑT‘·« ™<√´>∑T\≈£î ÄÁ>∑Vü≤+ ‘Ó|æŒ+∫+~. >∑es¡ïsY nø£ÿ&ç qT+&ç yÓ[flb˛>±H˚ Ä kÕ<Ûës¡D Á|üuÛÑT‘·« ™<√´–ì Ä õ˝≤¢ b˛©düT\T n¬sdüTº #˚XÊs¡T.

á $wüj·÷ìï ‘Ó\TdüT≈£îqï >∑es¡ïsY yÓ+≥H Ä e´øÏÔì $&ÉT<ä\ #˚j·Te\dæ+~>± Ä<˚•+#ês¡T. n+‘˚ø±<äT- Ä e´øÏÔ n¬sdüTº≈£î u≤<ÛäT´˝…’q b˛©düT n~Ûø±s¡T\qT •øÏå+|üe\dæ+~>± ™‘·Ôs¡T«\T #˚XÊs¡T.

Ä >∑es¡ïsY uÛ≤s¡rj·TT&˚! n+<äT˝Àq÷ ‘Ó\T>∑T yê&ÉT! Ä+Á<ÛäT\≈£î >∑s¡«ø±s¡≈£î&Ó’q l á&ÉTŒ>∑+{Ï sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄. Äj·Tq ‘·+Á&ç ‘ê‘·\~ ø£ècÕíõ˝≤¢ >∑T&çyê&É ‘ê\÷ø± ô|<äeT<ë›* Á>±eT+. ø±+Á{≤≈£îº |üqT\ô|’ Äj·Tq ‘ê‘· n|üŒ{Ï eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤\˝Àì Hê>∑|üPsYe<ä› >∑\ ø±+|”ºøÏ yÓfi≤fls¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘· sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ ‘·+Á&ç n<˚ sêh+˝Àì _˝≤dt|üPsY≈£î e∫Ã, nø£ÿ&É dæús¡|ü&Ü¶s¡T.

n|üŒ{Ï eT<Ûä |üs¡>∑D≤\˝À Væ≤+B, eTsêØƒ uÛ≤wü\T Á|ü<ÛëqyÓTÆq$. Ä s√E˝À¢ ‘ê+uÒ, s¡$X¯+ø£sY X¯óø±¢ ‘·+Á&ç, mHé._. Kπs yÓTT<ä˝…’q ùV≤e÷ ùV≤MT\T eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝À e⁄+&˚yês¡T. n˝≤+{Ï sêh+˝À mø£ÿ&√ ø£ècÕíõ˝≤¢ ô|<ä› eT<ë›* Á>±eT+ qT+∫ e∫Ãq Ä+Á<Ûä j·TTe≈£î&ÉT nø£ÿ&É eTVü‰ø√dü\ sêh ø±+Á¬>dt dü+|òü÷ìøÏ nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\T n<Ûä´≈£åî&ÉT>±qT, _˝≤dt|üPsY eTTì‡|ü˝ŸuÀs¡T¶≈£î |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡sê\T #ÛÓ’s¡àHé>±qT, õ˝≤¢ øöì‡˝Ÿ≈£î mì$T~ dü+e‘·‡sê\T n<Ûä´≈£åî&ÉT>±qT, ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ Ä sêÁcÕºìøÏ ªÁ|ü<Ûëìμ (H˚{Ï eTTKéT+Á‹ |ü<ä$) >±qT, nsTT<äT dü+e‘·‡sê\T ¨+ XÊK eT+Á‹>±qT, Hê\T>∑Te÷kÕ\T >∑es¡ïsY>±qT, |ü~HÓ\\ bÕ≥T yÓ’ÁkÕjYT ø±s¡és¡Z düuÛÑT´&ÉT>±qT, ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T \+&ÉHé˝À Ç+&çj·÷ eéVü‰sê\ XÊK eT+Á‹øÏ dü\Vü‰<ës¡T>±qT e⁄Hêïs¡+fÒ Äj·Tq Á|ü‹uÛ≤ $X‚cÕ\T, X¯øÏÔ kÕeTsêú´\T m+‘· eT¨qï‘·yÓTÆqy√ eTq+ ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ.

s ê| ò ü T y ˚ + Á< ä s êe ⁄˝ Àì $X ‚ w ü y ˚ T$ T≥+f Ò , Äj · Tq Ä s√E˝À¢ Á_{°wt Vü≤j·÷+˝À n+‘·{Ï ™qï‘· |ü<äe⁄\qT

>±+BÛ{À|” >∑es¡ïsY á&ÉTŒ>∑+{Ï sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄

ìs¡«Væ≤+∫q|üŒ{Ïø°, <˚X¯uÛ Ñø Ï Ôì $&ÉHê&É˝Ò<äT. ‘·q ìs¡“ ¤j·T, ìs=àVü≤e÷≥ Á|üeè‹Ôø Ï dü«dæ Ô #Ó| üŒ˝Ò<äT. |ü<ä$ ø√dü+ @ |ü]dæ ú‹˝ÀqT Ä ‘Ó\¢<=s¡\≈£î <ëk˛Vü≤eTq˝Ò<äT. $X‚wæ+∫, uÛ≤s¡rj·TT\ Á|üjÓ÷»q s¡ø£åD≈£î, dü«sêÁw”ºj·TT\ ùde\≈£î Äj·Tq |ü<äe⁄\qT ™|üjÓ÷–+#ês¡T. n<˚ Äj·Tq $•wüº‘·. n+<äTe\¢H˚ Äj·Tq uÛ≤s¡rj·TT\≈£î, eTTK´+>± ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ ∫s¡düàs¡D°j·TT&ÉT.

|ü⁄≥Tº |üPs√«‘·Ôsê\Tsê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ 1889 Ä>∑düTº 4e ‘˚Bq Hê>∑qï, \ø°Î qs¡düeTà

<ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+#ês¡T. Äj·Tq e÷‘êeTVüQì Á>±eT+ ø£ècÕí õ˝≤¢ <=+&ÉbÕ&ÉT. »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ø£+fÒ Äj·Tq Hê\T>∑T HÓ\\T ô|<ä›. HÓÁVüA e˝… Äj·Tq ≈£L&Ü ‘·q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î @¬ø’ø£ |ü⁄Á‘·T&˚. sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ _˝≤dt|üPsY˝À $<ë´uÛ≤´dü+ #˚XÊs¡T. Ä s√E˝À¢ u≤]wüºsY |ü{≤ºô|’ j·TTe≈£î\≈£î yÓ÷E ™+&˚~. n+<äT˝Àq÷ sê|òüTy+Á<äsêe⁄ yêø£Ã‘·Ts¡T&ÉT. n+<äTe\¢ Äj·Tq≈£î u≤]wüºsY ø±yê\ì

e⁄+~. ‘·+Á&ç Áb˛<ä“¤\+‘√ \+&ÉHé≈£î yÓ[¢ $T&ç˝Ÿ f…+|ü⁄˝Ÿ qT+∫ u≤]wüºsY |ü{≤º rdüT≈£îHêïs¡T.

\+&ÉHé˝À u≤]wüºsY #·<äTe⁄‘·Tqï|ü&ÉT b˛©dt, ôd’ìø£ XÊK\ qT+∫ nH˚ø£ |ü‘·ø±\T dü+bÕ~+#ês¡T. Ç+&çj·÷ ‹]– e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· _˝≤dt|üPsY˝À u≤]wüºsY>± ÁbÕø°ºdüT ô|{ÏºHê Äj·Tq≈£î <ÛäHês¡®q |ü≥¢ ÄdüøÏÔ ø£\>∑˝Ò<äT. Äj·Tq <äèwæº m+‘·ùd|üP Á|üC≤ùde ô|’H˚. n|üŒ{Ï˝À Äj·Tq ì‘·´+ K<ä›s¡T <äTdüTÔ\H˚ <Ûä]+#˚yês¡T. Äj·Tq K<ä›s¡T <äTdüTÔ\≈£î dü«dæÔ #Ó|æŒ‘˚ ™»«\ uÛÑ$wü´‘·TÔ ™+≥T+<äì düVü≤#·s¡T\T, ÁX‚jÓ÷_Û˝≤wüT\T m+‘· #Ó|æŒHê $q˝Ò<äT.

ˇø£Hê{ÏøÏ á K<ä›s¡TqT >∑es¡ïsY uÛÑeHêìøÏ rdüT≈£îyÓfi¯‘êqì Äj·Tq $TÁ‘·T\≈£î Á|ü‘·T´‘·Ôs¡+ Ç#˚Ãyês¡T.

sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ yê≈£LÙs¡T&˚ ø±<äT, ø±s¡´X¯Ss¡T&ÉT ≈£L&Ü. ‘·s¡Tyê‘· Äj·Tq Ä sêÁcÕºìøÏ ‘ê‘êÿ*ø£ >∑es¡ïsY nsTTq|ü&ÉT >∑es¡ïsY uÛÑeq+˝À k˛bòÕ\≈£î, ‘Ós¡\≈£î K<ä›s¡TH˚ $ìjÓ÷–+#ês¡T. ‘êqT ≈£L&Ü K<ä›s¡T <äTdüTÔ\qT, >±+BÛ {À|”H˚ <Ûä]+#˚yês¡T! >∑es¡ïsY uÛÑeq+ô|’ Á_{°wt C…+&Ü! ˝À|ü\ >∑es¡ïsY ‘·\bÕ>± >±+BÛ {À|”! Ä s√E˝À¢ K<ä›s¡Hêï, >±+BÛ {À|”æ nHêï Á_{°wt Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ n]ø±* eT+≥ ‘·\¬øπøÿ~.

n˝≤+{Ï ø±\+˝À >±+BÛ {À|”‘√H˚ Äj·Tq >∑es¡ïsY |ü<ä$ì ìs¡«Væ≤+#ês¡+fÒ, Äj·Tq <ÛÓ ’s¡´ kÕVü≤kÕ\qT, <˚X¯uÛÑøÏ Ôì ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. n+<äTe\¢H˚ Äj·TqqT ª>±+BÛ {À|æ >∑es¡ïsYμ nHêïs¡T. ø±yê\qT≈£î+fÒ Äj·Tq≈£î Ä s√E˝À¢ Á_{°wt Á|üuÛÑT‘·«+ m+‘· ™qï‘·yÓTÆq _s¡T<Ó’Hê Ç∫Ã ™+&˚~. düsY nH˚ _s¡T<äTqT Äj·Tq ìsêø£]+#ês¡T. n|üŒ{Ï˝À eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤\ Á|ü<Ûëì (Ç|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹)>± ™qï &Ü. Kπsô|’ sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ >±+BÛJøÏ ø=ìï |òæsê´<äT\T #˚j·T>±, n+<äT≈£î >±+BÛJ MTπs Á|ü<Ûëì>± ™+&Ée#·TÃ >∑<ë nì n&ç>±s¡≥. n|ü⁄&ÉT ‘êqT Á|ü»\ <ë«sê Á|ü<Ûëì

ø±yê˝Ò>±ì, >±+BÛJ <ë«sê ø±<äì sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ dü$qj·T+>± düe÷<Ûëq$T#êÃs¡≥.

ÄHê{Ï Á_{°wt Á|üuÛÑT‘ê«ìï düÔ+_Û+|ü #˚j·÷\H˚ ÄX¯j·T+ dü«sê»´bÕØº nÁ>∑Hêj·T≈£î˝…’q yÓ÷r˝≤˝ŸHÓÁVüA, ∫‘·Ôs¡+»Hé <ëdüT\ dü«sêÁcÕº …’q ™‘·Ôs¡Á|ü<XŸ, u…+>± Ÿ\˝À kÕ>∑ Ò<äT >±ì, sê|òüTy+Á<äsêe⁄ Hêj·Tø£‘·«+˝Àì eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤˝À¢ e÷Á‘·+ |üP]Ô>± HÓs¡y˚]+~. sêe⁄ eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝À eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T Á|üuÛÑT‘ê«ìï düÔ+_Û+|ü CÒXÊs¡T. sêh Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ n$XÊ«dü rsêàq+ ô|{Ïº HÓ–Z+#ês¡T. eT+Á‹øÏ HÓ\≈£î ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T˝Ò y˚‘·q+ ™+&Ü\H˚ ìã+<ÛäqqT nôd+;¢˝À Á|üy˚X¯ô|{Ïº ÄyÓ÷~+|üCÒXÊs¡T. Ä <Óã“‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ uÛÑj·T|ü&ç XÊdüqdüuÛÑqT düe÷y˚X¯|üs¡Ã&Éy˚T e÷ìy˚dæ+~.

1937˝À sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤\ Á|ü<Ûëì |ü<ä$ì n~Ûwæ˜+#ês¡T. n+<äT≈£î ø±+Á¬>dt≈£î Äj·Tq sêJHêe÷ #˚j·T≥y˚Tø±ø£ Ä dü+düú <ë«sê dü+Áø£$T+∫q XÊdüqdüuÛÑ düuÛÑ ‘ê«ìøÏ ≈£L&Ü sêJHêe÷ #˚dæ, ‹]– mìïø£e≥+ <ë«sê ÄHê&˚ ˇø£ ™‘·ÔeT dü+Á|ü<ëj·÷ìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î˝…’Hês¡T.

Á_{°wt ôd’ì≈£î\≈£î XÊdæÔ¬s+&ÉTqïs¡ dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤\≈£î Á|ü<Ûëì>±

™qï ‘·s¡Tyê‘· sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ Ä sêÁcÕºìøÏ ¨+ eT+Á‹>± ìj·TT≈£îÔ˝…’Hês¡T. Äj·Tq ¨+eT+Á‹>± ™+&É>±, ˇø£ dü+|òüT≥q »]–+~. ˇø£ Á>±eT+˝À j·T÷s√|æj·THé ôd’ì≈£î\T ø=+<äs¡T Ád”Ô\ô|’ n‘ê´#ês¡+ »s¡|ü>±, ø√b˛Á~≈£îÔ˝…’q Á>±MTDT\T Ä ôd’ì≈£î\qT ∫‘·ø£u≤<ës¡T. yÓ+≥H˚ m≈£îÿe dü+K´˝À ôd’ì≈£î\T eTs=ø£ Á>±eT+ô|’ |ü&ç <ëìï <ä>∑Δ+ #˚XÊs¡T. <˚X¯+˝À >∑>√Z\T ãj·T\T<˚]+~. n‘ê´#ês¡+ »]|æq ôd’ì≈£î\qT •øÏå+#ê\H˚ n+<√fi¯q ãj·T\T <˚]+~. ‘·eT ôd’ì≈£î\qT ø£+{Ï {Ï ‘·T&ÉT|ü⁄>± •øÏå+#ê\ì, n+<äT≈£î >±qT yê]ì ôd’ìø£ Hê´j·TkÕúq+˝À $#ê]+#ê\ì yÓ’ÁkÕjYT m‘·TÔ>∑&É y˚XÊ&ÉT. nsTT‘˚ ôd’ì≈£î\qT dæ$˝Ÿ ø√s¡Tº˝À e÷Á‘·y˚T $#ê]+#ê\ì ¨+eT+Á‹ ¨<ë˝À sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ |ü≥Tºã{≤ºs¡T. yÓ’ÁkÕjYT ∫e]øÏ ~– e#êÃ&ÉT. sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ yê<äHê |ü{ÏeT n˝≤+{Ï~. m˝≤+{Ï yê¬s’Hê Äj·Tq yê>±Δ{ÏøÏ ˝§+>±*‡+<˚.

HÓ’‹ø£ $\Te\Tsê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ ø=+‘· ø±\+ dæ.|æ. Á|üuÛÑT‘·«+˝À $<ë´eT+Á‹>±

e⁄Hêïs¡T. Äj·Tq u≤eeT]~ ˇø£ ø±˝Òõ ˝…ø£Ãs¡sY. Äj·Tq≈£î Ábıô|òdüsY>± Á|üyÓ÷wüHé Çe«e\dæq düeTj·T+ e∫Ã+~. n|ü&ÉT sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q n~Ûø±]ì |æ*∫, n‘·ì‘√ ªªÁ|üyÓ÷wüHé≈£î Hê u≤eeT]~ ns¡TΩ&Ó’Hê, Äj·Tq≈£î Á|üyÓ÷wüHé ÇùdÔ H˚H˚ Ç|æŒ+#êqì Á|ü»\T nqT≈£î+{≤s¡T. ø±ã{Ïº H˚qT $<ë´eT+Á‹>± e⁄qï+‘·ø±\+ <äj·T#˚dæ Hê u≤eeT]~øÏ Ábıô|òdüsY>± Á|üyÓ÷wüHé Çe«ø£+&çμμ nì #ÓbÕŒs¡T.

Ç˝≤+{Ï ìC≤sTTr|üs¡T˝…’q |ü]bÕ\≈£î\T, sê»ø°j·T y˚‘·Ô\T Ç|ü&ÉT m+<äs¡T e⁄+{≤s¡T? 1936˝À dæ.|æ. >∑es¡ïsY ôd\e⁄ô|’ \+&ÉHé yÓ[flq|ü&ÉT Ä kÕúq+˝À sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ Hê\T>∑T HÓ\\ bÕ≥T >∑es¡ïsY>± ìj·T$T+#·ã&Ü¶s¡T. Äj·Tq n|üŒ{Ï˝À n&ç–q Á|ü‹ bÂs¡TìøÏ Ç+≥s¡÷«´ Ç∫Ã, yê] ø£wüºqcÕº\ ìyês¡D≈£î ø£èwæ #˚XÊs¡T.

1939˝À Äj·Tq \+&ÉHé˝Àì uÛ≤s¡‘· e´eVü‰sê\ eT+Á‹øÏ dü\Vü‰<ës¡T>± ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T. Ç~ ø£ uÛ≤s¡rj·TTìøÏ \_Û+#˚ n‘·T´qï‘·yÓTÆq |ü<ä$. á |ü<ä$˝À e⁄+&É>± Äj·Tq uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ kÕ«‘·+Á‘·´+ Ç#˚Ã $wüj·T+˝À uÛ≤s¡rj·T Á|üjÓ÷»HêìøÏ Á_{°wt Á|üuÛÑT‘·«+ @e÷Á‘·+ e´‹πsø£+>± Ä˝À∫+∫Hê, sêJHêe÷ #˚kÕÔqì

Äj·Tq ôV≤#·Ã]+#ês¡T.

Ä+Á<Ûäsêh+ |ü≥¢ ÄdüøÏÔÄ+Á<ÛäT\≈£î Á|ü‘˚´ø£ sêh+ ø±yê\ì sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ yÓTT<ä{Ï

qT+∫ ø√πsyês¡T. Äj·Tq 1930˝À \+&ÉHé˝À uÛ≤s¡‘· eT+Á‹øÏ dü\Vü‰<ës¡T>± yÓfi‚fleTT+<äT dü‘·«s¡+ Ä+Á<Ûäsêh ìsêàD≤eX¯´ø£‘·ô|’ Ä+Á<Û äT\≈£î dü\Vü‰Ç#êÃs¡T. Ä+Á<Û äsêh+ ì]àùdÔ, eTÁ<ëdüT sêh+˝À n\¢s¡T¢ »s¡>∑e#·TÃqì Ä s√E˝À¢ eTÁ<ëdüT Á|ü<ÛëqeT+Á‹ eTTK´eT+Á‹>± e⁄qï sêC≤J uÛ≤s¡‘· eT+Á‹øÏ Áyêdæq ˝ÒK $wüj·T+ >∑T]+∫ l sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ Ä+Á<Ûä Hêj·T≈£î&ÉT ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+ >±]‘√ #ÓbÕŒs¡T.

ÁøÏ|t‡≈£î >∑TDbÕsƒ¡+\+&ÉHé˝À uÛ≤s¡‘· eT+Á‹øÏ dü\Vü‰<ës¡T>± |üì#˚dæq ‘·s¡Tyê‘·

sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yÓ’ÁkÕjYT ø±s¡´es¡Z+˝À bÂs¡ s¡ø£åD XÊK≈£î düuÛ ÑT´&ÉT (Ç|ü&Ó’‘˚ eT+Á‹ |ü<ä$)>± 1941 p˝…’˝À ìj·TT≈£îÔ˝…’Hês¡T. n|ü&˚ uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ kÕ«‘·+Á‘·´$T#˚Ã $wüj·TyÓTÆ ø=ìï Á|ü‹bÕ<äq\‘√ Á_{°wt eT+Á‹ düsY XÊº|òüsYº ÁøÏ|t‡ eTq<˚X¯+ e#êÃs¡T. düsY XÊº|òüsYº Hê≥ø£e÷&ÉT‘·THêï&Éì Á>∑Væ≤+∫q á&ÉTŒ>∑+{Ï &Ûç©¢˝À >±+BÛJì ø£\TdüT≈£îì, ÁøÏ|t‡ Á|ü‹bÕ<äq\T Ç+&çj·÷≈£î Á|üjÓ÷»qø£s¡+ ø±ø£b˛>±, Á|üe÷<äø£s¡+ ø±>∑\eì #ÓbÕŒs¡T. n|ü&ÉT >±+BÛJ sê|òüTy+Á<äsêe⁄‘√ $TeTà*ï ø£\TdüTø√q&ÜìøÏ HH e#Ãyê&çì ø£<ë, MTs¡T ÁX¯eT|ü&ç m+<äT≈£î e#êÃs¡ì nq>±, sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ MT |ü≥¢ >ös¡e Á|ü|ü‘·TÔ\‘√ H˚H˚ e#êÃqì düe÷<Ûëq$T#êÃs¡T. Ç~ eTVü‰‘·TàìøÏ sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ |ü≥¢ >∑\ >ös¡yêìøÏ ì<äs¡Ùq+.

‘·s¡Tyê‘· düsY XÊº|ò üsY º ÁøÏ|t‡ ‘·qqT ø£\TdüTø√e\dæ+~>± sê|ò üTy˚+Á<äsêe⁄qT ÄVü‰«ì+#ês¡T. n|ü&ÉT sê|ò üTy˚+Á<äsêe⁄ ªªMTs ¡T u Û≤s ¡rj·T Hêj·T≈ £î\qT $&ç$&ç>± ø £\TdüTø=ì, ˇø£]øÏ #Ó|æŒ+~. eTs=ø£]øÏ #Ó|üŒ≈£î+&Ü Hê≥ø£e÷&ç‘˚ ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT. uÛ≤s¡rj·T Hêj·T≈£î\+<ä]˙ düe÷y˚X¯|üs¡∫ <˚X¯ s¡ø£åD XÊKqT ≈£L&Ü uÛ≤s¡rj·TTìπø Çe«&ÜìøÏ MTs¡T n+^ø£]ùdÔ, MT Á|ü‹bÕ<äq\≈£î uÛ≤s¡rj·T Hêj·T≈£î\T n+^ø£]+#·e#·TÃμμ nì ÁøÏ|t‡≈£î #ÓbÕŒs¡T. ‘·q ÁøÏ+<ä n~Ûø±], yÓ’ÁkÕjYT ø±s¡´es¡Z+˝À düuÛÑT´&ÉT>± e⁄qï e´øÏÔ n+‘· ìs√àVü≤e÷≥+>± e÷{≤¢&É&É+ ÁøÏ|t‡≈£î ø√|ü+ ‘Ó|æŒ+∫, @<√ yêU≤´ì+#ê&ÉT.

yÓ+≥H˚ sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ ªªHê n+‘·≥ H˚qT $TeT*ï ø£\TdüT ø√˝Ò<äT. MTs¡T ÄVü‰«ìùdÔH˚ e#êÃqT. n&ç>±s¡T ø±ã{Ïº, n_ÛÁbÕj·T+ #ÓbÕŒqT. Çø£ MT Á|ü‹bÕ<äq\ dü+>∑‹ #·÷düTø√e\dæ+~ MTπs!μμ nì ~>∑TZq Ò∫ e#êÃs¡≥. nB Äj·Tq dü÷{Ï<äq+. \+&ÉHé˝À e⁄qï|ü&˚ sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ Äs√>∑´+ #Ó&ç+~. yÓ’ÁkÕjYT ø±s¡´es¡Z düuÛÑT´&ÉT>± e⁄qï|ü&ÉT eT]+‘·>± ndü«düTú˝…’Hês¡T. dü«düú\yÓTÆq _˝≤dt|üPsY≈£î yÓfi≤¢\ì nqT≈£î+≥T+&É>± 1942 pHé 15q Äj·Tq &Ûç©¢ À XÊX«‘·+>± ø£qTïeT÷XÊs¡T. Äj·Tq nø±\ eTè‹Ô yês¡Ô j·÷e<ë“¤s¡‘êeìøÏ, eTTK´+>± eT<Ûä´ |üs¡>∑D≤\≈£î, Ä+Á<Ûä<˚XÊìøÏ |æ&ÉT>∑TbÕ≥Te˝… $ìŒ+∫+~. Äj·Tq >∑TD>∑D≤\qT ø°]Ôdü÷Ô ª\+&ÉHé f…ÆyéT‡μ yÓTT<ä …’q |üÁ‹ø£\T dü+bÕ<äø°j·÷\T ÁyêXÊsTT. n|üŒ{ÏøÏ Äj·Tq ej·TdüT‡ 52 dü+e‘·‡sê˝Ò!

kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏ |üPs¡«y˚T C≤rj·T sê»ø°j·T s¡+>∑+˝À Á|üeTTK bÕÁ‘· eVæ≤+∫q Ä eTVü‰+Á<ÛäTìøÏ dü«sêh sê»<Ûëì˝À Ç+‘·es¡≈£î kÕàs¡ø£ ∫Vü≤ï+ ˝Òø£b˛e&É+ $#ês¡ø£s¡+.

- C≤qeT~› Vü≤qTeT#êÃ¤ÁdæÔ$ÁXÊ+‘· n<Ûë´|ü≈£î\T

Vü‰jYT... Hê ù|s¡T Vü≤˙.. e÷~ sê»eT+Á&ç. á eT<Ûä´ e÷

sê»eT+Á&ç˝À |æ∫Ã≈£îø£ÿ\T ø£]∫ eTT>∑TZs¡T #·ìb˛j·÷s¡ì ‘Ó*dæ

#ê˝≤ u≤<Û ä|ü&Ü¶qT. ø=+<ä] ìs¡ ¢ø£ å´+ e\¢, e÷ C≤‹øÏ

#Ó+~q-»ãT“|ü&çq ø=+<äs¡T e÷ $TÁ‘·T\e\¢ á $<Ûä+>± ne÷j·Tø£

Á|ü»\T ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒe≥+ u≤<Ûëø£s¡yT.

>∑‘·+˝À Á|ü‹ |ü˝…¢≥÷fiÀflqT y˚T+ ñ+&ç Á>±e÷\≈£î ø±|ü˝≤

ø±ùdyêfi¯fl+. }fiÀ¢øÏ mes=∫ÃHê Øƒ$>± m<äTs=∫Ã eTT+<äT>± y˚Ty˚T

|ü\ø£]+#˚yêfi¯fl+. ø=‘·ÔyêfiËfle¬s’Hê eùdÔ Á>±eTdüTú\qT yê] sêø£

>∑T]+∫ ôV≤#·Ã]+#yêfifl+. n+<äTπø eTeTà*ï ªÁ>±eTdæ+Vü‰\Tμ nì

>ös¡e+>± |æ*#˚yês¡T. nsTT‘˚, Ç|ü&ÉT |ü]dæú‹ ‘ês¡Te÷¬s’+~.

e÷ >∑T]+∫ |ü{Ïº+#·T≈£îH˚yêfi¯ófl Òø£, y˚>∑+>± ô|s¡T>∑T‘·Tqï »HêuÛ≤,

Ä<ÛäTìø°ø£s¡D, |ü≥ºD≤\ n_Ûeè~Δ yÓTT<ä˝…’q ø±s¡D≤\ eT÷\+>±

e÷ dü+K´ $|üØ‘·+>± ô|]–b˛sTT, Ç|ü&ÉT y˚Ty˚T »qJeHêìøÏ

Ä≥+ø£+>± e÷]b˛e≥+ e÷ <äTs¡<äèwüº+.

ˇø£|ü&ÉT |ü+#êsTTr\˝ÀqT, eTTì‡bÕ*{°\˝ÀqT e÷≈£î

…’ôdqT‡*∫Ã, yê´<ÛäT\T sê≈£î+&Ü Ç+»ø£åqT¢ Ç#˚Ãyês¡T. nsTT‘˚,

nHø£ ø±s¡D≤\e\¢ Ä $<ÛëHê\≈£î ‹˝À<äø±*e«≥+‘√, e÷ dü+K´

$|üØ‘·+>± ô|]–b˛sTT, e÷ Ä\HêbÕ\Hê #·÷ùdyêfiófl Òø£, yTeTT

s¡ø£s¡ø±\ yê´<ÛäT\ u≤]q|ü&ç, e÷ e÷qdæø£ XÊØs¡ø£ Äs√>±´\T

#Ó&çb˛sTT e÷˝À ø=+<äs¡T eTqTwüß*ï ø£s¡e≥+, yês¡T #·ìb˛e≥+

e+{Ï <äTs¡<äèwüºø£s¡ dü+|òüT≥q\T #√≥T#˚düT≈£î+≥THêïsTT.

n+<äTπø, á eT<Ûä´ n+<ä]˝Àq÷ u≤>± #·s¡Ã≈£î e∫Ãq e÷

C≤‹ düeTdü - n<q+&ç πs_dt yê´~Û >∑T]+∫ Hê≈£î ‘Ó*dæq ø=ìï

$wüj·÷\T MT‘√ |ü+#·Tø√yê\ì Ç˝≤ MT eTT+<äTø=#êÃqT.

<äj·T#˚dæ $q+&ç.

ππs_dt yê´~Û Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± #ê˝≤ <˚XÊ\˝À ñ+~. Ç+<äT≈£î

d ü+ã+~Û+∫q >∑D≤+ø±\T #ê˝≤ ÄX¯Ãsê´ìï ø £*–kÕ ÔsTT.

Á|ü|ü+#·+˝À @{≤ 50,000 eT+~ ππs_dt yê´~Û e\¢ #·ìb˛‘·THêïs¡≥.

á eTs¡D≤\T ≈£L&Ü Ädæj·÷, ÄÁ|òæø± <˚XÊ\˝ÀH˚ m≈£îÿe>±

dü+uÛÑ$düTÔHêïj·T≥. ˇø£ÿ Ç+&çj·÷˝ÀH @{≤ 30,000 eT+~ á

yê´~Û u≤]q|ü&ç eTs¡DÏdüTÔHêïs¡+fÒ, eTq<˚X¯+˝À yê´~Û rÁe‘·

m+‘·T+<√ MTs¡T ns¡Δ+ #˚düTø√>∑\s¡T. nsTT‘˚, 2006 Hê{Ïπø

ÄÁùdº*j·÷, Hê πs«, d”«&ÉHé, ‘Ó ’yêHé, j·TTHÓ ’f …&é ø Ï+>¥&É+,

kÕÿ+&çH$j·÷, eT Òdæj·÷ yÓTT<ä …’q <XÊ\˝À á yê´~Ûì |üP]Ô>±

ìs¡÷à*+#˚kÕs¡≥. nyÓT]ø±˝À e÷Á‘·+ @{≤ ˇø£]<ä›s¡T á

yê´~Ûe\¢ eTs¡DÏdüTÔHêïs¡ì, ˇø£ 1994˝À e÷Á‘·+ n‘·´~Ûø£+>± 6

πødüT\T qyÓ÷<äj·÷´j·Tì n~Ûø±]ø£ …ø£ÿ\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT.

uÛÑ Ò ÄXÃs¡ +>± ñ+~ ø£<ä÷!

yêdüÔyêìøÏ ˇø£ »+‘·Te⁄˝À ππs_dt yÓ’s¡dt ñqï<äH $wüj·÷ìï Ä

»+‘·Te⁄jÓTTø£ÿ yÓT<ä&ÉT˝Àì ø£D≤\qT |üØøÏåùdÔ ‘·|üŒ kÕ<Ûää |ü&É<ä≥.

ø±˙, dü<äs¡T »+‘·Te⁄jÓTTø£ÿ Á|ües¡Ôq Ä<Ûës¡+>± πs_dt yê´~Ûì,

<ëì rÁe‘·qT n+#·Hê y˚j·Te#·TÃ. π πs_dt yê´~Û ô|+|ü⁄&ÉT

»+‘·Te⁄\≈£î, n&É$ »+‘·Te⁄\≈£î y˚{Ï¬ø’Hê sêe#·TÃ. nsTT‘˚,

Á|üdüTÔ‘· düeTdü´ - eTq |ü˝…¢˝À¢, |ü≥ºD≤˝À¢ dü+#·]+#˚ e÷

$TÁ‘·T\e\¢ yê´|æÔ#Ó+<˚ ππs_dt<˚. ≈£îø£ÿ\˝À ≈£L&Ü m≈£îÿe>± -

ô|+|ü⁄&ÉT ≈£îø£ÿ\˝À ø£+fÒ, M~Û≈£îø£ÿ\˝ÀH˚ á πs_dt yê´~Û m≈£îÿe>±

‘· …‘·TÔ‘√+~. (MT≈£î u≤>± ns¡Δ+ ø±e≥+ø√dü+ ≈£îø£ÿ nH˚ |ü<ëH˚ï

yê&É‘ê˝Ò.)

ππs_dt yê´~Û k˛øÏq ≈£îø£ÿ eTs√ ≈£îø£ÿqT ø£]∫q|ü&ÉT yê´~Û

\ø£åD≤\T yÓ+≥H ø£ì|æ+#·e⁄. ø£]∫q 3-8 yêsê\ (|æ\T¢\˝À 2-

6 yêsê\T) es¡≈£î m≥Te+{Ï \ø£åD≤\T ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ. ø=ìï

πødüT˝À¢ |ü~ s√E\ ‘·s¡Tyê‘· Ä \ø£åD≤\T ø£ì|æ+#=#·TÃ. n+<äTπø,

eTqTwüß*ï ≈£îø£ÿ ø£]ùdÔ |ü~s√E\T <ëìì |ü]o\q˝À ñ+#ê\ì

#ÓbÕÔs¡T. πs_dt yê´~Û k˛øÏq ≈£îø£ÿ eTìwæì ø£]ùdÔ - eTìwæ À Ä

\ø£åD≤\T 3-6 yêsê\eT<Ûä ø£ì|ækÕÔsTT. (ˇø=ÿø£ÿkÕ] 3 HÓ\\T≈£L&Ü

|ü{£ º#·TÃ) yê´~Û \ø£ åD≤\T ø£ì|æ+∫q ‘·s¡Tyê‘· m≥Te+{Ï

eT+<äT\T yê&çHê |òü*‘·+ X¯Sq´+. n+<äTπø, ≈£îø£ÿ ø£]ùdÔ - yÓ+≥H˚

nqTe÷q+ ñ+fÒ yÓ+≥H yÓ’<ä + ÁbÕs¡+_Û+#·≥+ m+‘Ó’Hê nedüs¡+.

ππs_dt yê´~Û k˛øÏq ≈£îø£ÿ Á|ües¡ÔqqT ã{Ïº #ê˝≤es¡≈£î yê´~Û

rÁe‘·qT n+#·Hê y˚jÓTT#·TÃ. nkÕ<Ûës¡D+>± |æ∫Ã|æ∫Ã>±

Á|üe]Ô+#·&É+, ‘·qqT ‘êH˚ ø£s¡T#·Tø√e≥+, |üfi¯óflø=s¡ø£≥+,

#Óø£ÿeTTø£ÿ\T, sêfi¯ófl e+{Ïyê{Ïì ø=s¡ø£≥+, n&ÉT¶e∫Ãqyê]ì

ø£s¡e≥+, ø£fiófl mÁs¡>± e÷] |ü⁄düT\T ø±s¡≥+, H√{ÏyÓ+≥ qTs¡>∑‘√

≈£L&çq #=+>∑ ø±s¡≥+ yÓTT<ä …’q \ø£åD≤\T yê´~Û k˛øÏq »+‘·Te⁄˝À

ø£ì|ækÕÔsTT. Äô|’q, HÓeTà~>± yê´~Û rÁe‘·s¡yÓTÆ |üø£åyê‘·+ e∫Ã,

e÷ ≈£îø£ÿ\ u≤<Ûä\T |ü]wüÿ]+#·+&ç `

$TeTà*ï ≈£L&Ü s¡øÏå+#·Tø√+&ç

πs_dt ìyês¡D ` C≤Á>∑‘·Ô\Tπs_dt ìyês¡D ` C≤Á>∑‘·Ô\T

‘·s¡Tyê‘· XÊØs¡ø£+>± eT]+‘· ã\V”≤q|ü&ç ∫es¡≈£î Ä ≈£îø£ÿ

<äj·T˙j·TyÓTÆq dæú‹˝À #·ìb˛‘·T+~.

ππs_dt yê´~Û k˛øÏq ≈£îø£ÿ ø£s¡e≥+ <ë«sê Ä yê´~Û eTìwæøÏ

dü+Áø£$TùdÔ-≈£îø£ÿ˝À ø£ì|æ+#˚ \ø£åD≤˝Ò yê´~Û k˛øÏq eTìwæ˝Àq÷

ø£ì|ækÕÔsTT. ππs_dt yê´~Û k˛øÏq ≈£îø£ÿ eTìwæì ø£]∫qÁ|ü<˚XÊìï

ã{Ïº yê´~Û rÁe‘· e⁄+≥T+<ä≥. n+fÒ - ø±fi¯flô|’ ø£]∫q <ëìø£+fÒ

eTTK+ô|’ ø£]∫q ø±≥Te\¢ ππs_dt ‘·«s¡>± k˛≈£î‘·T+<ä≥. eTìwæ

yÓT<ä&ÉT≈£î m+‘· <ä>∑Zs¡>±e⁄qï uÛ≤>∑+˝À ø£]ùdÔ n+‘· ‘·«s¡>± yê´~Û

rÁe‘· ñ+≥T+<ä≥. ø£]∫q ≈£îø£ÿ ˝≤˝≤»\+˝À ñ+&˚ ππs_dt

ÁøÏeTT\T eTT+<äT>± >±j·T+ @s¡Œ&çq#√≥ qsê˝À¢ Á|üy•+∫, yÓT\¢>±

yÓT<ä&ÉT≈£î #˚s¡‘êj·T≥. π πs_dt yê´~Û k˛øÏq 20-60 s√E\˝À

|üP] Ô\ø£åD≤\T ãj·T≥|ü&É‘êsTT. Äø£* eT+<ä–+∫b˛e≥+,

‘·\H=|æŒ, $ø±s¡+, yê+‘·T\T, »«s¡+ e+{Ï$ eTT+<äT>±

ø£qã&É‘êsTT. |üP]Ô>± X¯Øs¡+˝À yê´~Û yê´|æùdÔ πs_dt ÁøÏeTT\T

eTìwæ ˝≤˝≤»\+, #·s¡à+, bÕ+ÁøÏj·÷dt, eT÷Á‘·|æ+&Ü\T, >∑T+&Ó,

ø£+{Ï¬s{°Hê yÓTT<ä˝…’q nìï Á|ü<˚XÊ\≈£î yê´|ækÕÔj·T+≥THêïs¡T

ì|ü⁄DT\T.

ππs_dt yê´~Û k˛øÏq eTìwæ (≈£îø£ÿ≈£L&Ü) ˙{Ïì#·÷ùdÔ $|üØ‘·+>±

uÛÑj·T|ü&É‘ê&É≥. fiófl ‘ê>±\+fÒ >=+‘·T|üfÒºdæ, s¡T ‘ê>∑ Òø£b˛e≥+,

uÛÑ]+#·˝Òì >=+‘·T H=|æŒøÏ >∑T]ø±e≥y˚T Ç+<äT≈£î ø±s¡DeT≥.

n+<äTπø πs_dt yê´~Ûì ôV’≤Á&√bò _j·÷ nì ≈£L&Ü |æ\TkÕÔs¡T.

ππs_dt yê´~Û πøe\+ e÷ C≤‹ ≈£îø£ÿ\ <ë«sêH ø±≈£î+&Ü, |æ\T¢\T,

>∑_“˝≤\ <ë«sê ≈£L&Ü eTqTwüß\≈£î dü+Áø£$T+#˚ neø±X¯+

ñ+<ä+≥THêïs¡T ì|ü⁄DT\T. n+<äTπø, Çfi¯fl˝À¢ ô|]π> |æ\T¢\T,

>∑Tfi¯fl˝À¢ ‹]π> >∑_“˝≤\ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü ‘·>∑T C≤Á>∑‘· Ô\T

rdüTø√e≥+ nedüs¡+. dü¬s’q C≤Á>∑‘·Ô\T rdüT≈£î+fÒ ππs_dt yê´~Û

nH~ ndü\T ‘· …‘·Ô≈£î+&Ü #j·T≥+ #ê˝≤ düT\Tyq+&ç. eTT+<äT>±

ô|+|ü⁄&ÉT ≈£îø£ÿ\≈£î |ü⁄{Ïºq 6 yêsê\≈£î ˇø£ m.ÄsY.$. (j·÷+{Ïπs_dt

y˚øÏ‡Hé) Ç+C…ø£åHé (1.0m+.m Ÿ) #˚sTT+#ê*. ˇø£ HÓ\ ‘·s¡Tyê‘· eTs¡\

ˇø£ ã÷düºsY &√dt (1.0m+.m Ÿ) y˚sTT+#ê*. Ä ‘·s¡Tyê‘· eT∞fl Á|ü‹

dü+e‘·‡s¡+ ˇø£ Ç+C…ø£åHé #˚sTT+#ê*. Á|üdüTÔ‘·+ - s¡øå±πsuŸ, H√_y˚{Ÿ,

πs_yÓ’Hé, πs;y˚ø˘ nH˚ m.ÄsY.$. \T n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT.

n+<äTπø, ndü\T πs_dt yê´~Û sê≈£î+&Ü #·÷düTø√e≥+ ñ‘·ÔeTyÓTÆq

|ü<äΔ‹. e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘·, yê´~Û \ø£åD≤\T u…’≥|ü&Ü¶ø£ eTs¡D+

$TqVü‰ eT+<äT Ò<äT. n+<äTπø nedüs¡yÓTÆq nìï C≤Á>∑‘·Ô\T rdüTø=ì

yê´~Û ÛÛsê≈£î+&Ü #˚düTø√e≥y˚T ñ‘·ÔeT+. Á|üe÷<äeXÊ‘·TÔ @<Ó’Hê

≈£îø£ÿ ø£]ùdÔ ‘·ø£åDy˚T >±j·÷ìï düãT“˙{Ï‘√ ø£&ç– (ø£]∫q >±j·÷ìøÏ

m≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢qT ≈£î≥T¢ y˚j·T≈£L&É<ä≥) yÓ+≥H˚ dü¬s’q

yÓ’<äT´ì dü+Á|ü~+#ê*. yê´~Û \ø£åD≤\T ø£ì|æ+#·ø£eTT+<˚ dü¬s’q

∫øÏ‘·‡bı+~‘ q÷{ÏøÏ q÷s¡TXÊ‘·+ ππs_dt sê≈£î+&Ü #·÷düTø√e#·TÃ.

nsTTq|üŒ{Ïø°, Á|üe÷<äeXÊ‘·TÔ ˇø£y˚fi¯ ππs_dt yê´~Ûk˛øÏq ≈£îø£ÿ

eTqTwüß*ï ø£]ùdÔ yÓ+≥H˚ j·÷+{Ï πs_dt y˚øÏ‡Hé y˚sTT+#·Tø√yê*.

0,3,7,14,30,90 s√E\˝À ˇø=ÿø£ÿ &√dt #=|üq (1.0 m+.m˝Ÿ)

m.ÄsY.$., Ç+»ø£åHé #˚sTT+#·Tø√yê*. |æ\¢\¬ø’Hê, ô|<ä›\¬ø’Hê Ç<˚

yÓ÷‘ê<äT\˝À y˚øÏ‡Hé y˚sTT+#ê*. πs_|üPsY, nuÛÑj·TπsuŸ, ys√πsuŸ

nH Ç+C…ø£åqT¢ n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT. eTTK´+>±, πs_dt k˛øÏq

≈£îø£ÿ eTìwæ eTTK+MT<ä ø£]ùdÔ ÇeTT´H√>√¢_¢Hé‡ nH˚ Ç+C…ø£åHé

yÓ+≥H˚ rdüTø√yê*. yÓ’<äT´ì dü\Vü‰ y˚Ts¡≈£î |üP]Ô ø√s¡T‡ yê&Ü*.

dü>∑+ Ç+C…ø£åHé‡ rdüTø=ì, yê´~Û \ø£åD≤\T ˝Òe⁄ø£<ë nì yÓ’<ä´+

eT<Ûä ˝À $s¡$T+#·≥+ Á|üe÷<äø£s¡+. ππs_dt yê´~ÛøÏ Vü≤À$TjÓ÷˝À

≈£L&Ü eT+∫ eT+<äT\THêïsTT. ôV’≤Á&√bò˛_j·÷-200 eT+<äT

ˇø£ &√düT, ˝Ò<ë …&É ŸbÕ Ÿ-30 eT+<äT s√E≈£î ¬s+&ÉT &√düT\

#=|üq ¬s+&ÉT s√E\T rdüT≈£î+fÒ eT+∫ |òü*‘·+ ñ+≥T+~. @

eT+<äT nsTTHê nqTuÛÑeE„&Ó’q yÓ’<äT´ì dü\Vü‰ dü÷#·q\ y˚Ts¡≈£î

yê&É≥+ ÁX‚j·Tdüÿs¡+.

n+<äTπø, n+<äs¡÷ dü$Twæº u≤<Ûä ‘·‘√ e´eVü≤]ùdÔ - á ππs_dt

yê´~Û ndü\T n+≈£î]+#·≈£î+&ÜH˚ n+‘·yÓTT+~+#=#·TÃ. á

$wüj·T+˝À nìï+{Ïø£+fÒ eTTK´+>± #˚j·÷*‡+~ - e÷˝≤+{Ï

ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£î Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü m.ÄsY.$. y˚sTT+#ê*.

n˝≤π> M …’q+‘· es¡≈£î, bÕ|ü+ M<ÛäT˝À¢ ‹]π> e÷ nHê<Ûä $TÁ‘·T\≈£î

≈£L&Ü yøÏ‡Hé ysTT+#ê*. eTTK´+>±, eTTìdæbÕ*{°\T, q>∑s¡bÕ\ø£

dü+düú\˝À ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£î …’ôdì‡+>¥ $<ÛëHêìï |üø£&É“+B>±

neT\T#˚j·÷*. ˝…’ôdqT‡˝Òì ≈£îø£ÿ\T ô|+#˚yê]ô|’q, ô|+|ü⁄&ÉT

»+‘·Te⁄\qT M<ÛäT\˝À e~˝Òdæ u≤<Ûä´‘· ˝Ò≈£î+&Ü e´eVü≤]+#

˚yê]ô|’q ìsêΔø£åD´+>± #·s¡´\T rdüTø=ì »]e÷Hê $~Û+#ê*.

Ç+<äTø√dü+ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘ê«\T #=s¡e rdüTø√yê*. dü«#·Ã¤+<ä dü+düú\T

Ç+<äT≈£î ‘·–q düVü≤ø±s¡+ n+~+∫ ππs_dt yê´~Û >∑T]+∫ Á|ü»\˝À

dü¬s’q ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*. á #·s¡´\T rdüT≈£î+fÒ ª#˚‘·T\T

ø±˝≤ø£ Ä≈£î\T |ü≥Tº≈£îH˚μ |ü]dæú‹ eTs√kÕ] sê≈£î+&Ü n]ø£≥º≥+

düT\uÛÑkÕ<Ûä yT. á $<Ûä+>± n+<äs¡+ @ø£yÓTÆ nìï #·s¡ \T rdüT≈£î+fÒ

@ bÕ|ü+ ms¡T>∑ì eTeTà*ï nqedüs¡+>± #·+ù| nedüs¡+ MT≈£î

m|üŒ{Ïø°sê<äT Ä bÕ|ü+ MT¬øe]ø° n+≥<äT≈£L&Ü.

nsTT‘˚, ô|’ ‘Ó*Œq #·s¡ \T rdüTø√≈£î+&Ü H˚s¡+ n+‘ê e÷<˚

nqï≥Tº eTeTà*ï ìsêΔø£åD´+>± |ü{Ïº Áø£eT+>± #·+|ü⁄‘·THêïs¡T.

eTeTà*ï nqedüs¡+>± #·+bı<ä›ì ø√s¡Tºyê] Ä<˚XÊ\THêï, ø=ìï

dü«#·Ã ¤+<ä dü+dü ú\T n]∫ ^ô|&ÉT‘·THêï e÷ô|’ »s¡T>∑T‘·Tqï

e÷s¡Dø±+&É Ä>∑≥+ Ò<äT. n+<äTπø, Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê n+<äs¡÷ y˚T˝§ÿì

dü¬s’q C≤Á>∑‘·Ô\T rdüT≈£î+fÒ n≥T MTs¡T, Ç≥T y˚TeTT düTK+>±

ñ+{≤+. MT ùde˝À m|üŒ{Ï˝≤π> y˚T+ bÕ\T|ü+#·Tø=ì e÷

$XÊ«kÕìï MT|ü≥¢ eT]+‘· m≈£îÿe>± Á|ü<ä]ÙkÕÔ+, düπsHê!?

düπs«»Hê düTœH√uÛÑe+‘·T.. X¯\yé

` &Üø£ºsY $. sêCÒ+Á<ä Á|ükÕ<é, Ø»q Ÿ &Ó’¬sø£ºsY, eTTìdæ|ü Ÿ n&çàìÁùdºwüHé, sê»eT+Á&ç

H˚{Ï Á>±MTD Á|ü»\T mH√ï düeTdü´\qT m<äTs¡TÿqT#·THêïs¡T.

yê{Ïì |ü]wüÿ]+#+<äT≈£î bÕ\Hê~Ûø±s¡T\T |üì#dü÷Ô Á‘ê>∑T˙s¡T,

Äs√>∑´, bÕ]X¯ó<Ûä´ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#·T≥≈£î Ç+»˙]+>¥

dæã“+~ ø£èwæ #j·Te\dæ O+<äì nbÕs¡T¶ C≤sTT+{Ÿ &Ó’¬sø£ºsY &Üø£ºsY

dæ. Hê>∑sêE nHêïs¡T. Äj·Tq 28`10`2013q nbÕs¡T¶ À »]–q

ndæôdº+{Ÿ Ç+»˙s¡¢ •ø£åDqT ÁbÕs¡+_Û+∫ Á|üdü+–+#ês¡T. á •ø£åD

nø√ºãsY 28 qT+&ç qe+ãsY 24,2013 es¡≈£î »s¡T>∑T‘·T+~.

á Ç+»˙]+>¥ •ø£ åD≤ ø√s¡T‡˝À yÓTT<ä{Ï O|üHê´dü+>±

ªª|üì dü+düÿè‹ ` $\Te\Tμμ nH˚ n+X¯+ô|’ dæ&çmdt &Ó’¬sø£ºsY »qs¡ Ÿ

l ¬ø. #·+Á<äeTÚ[ ◊@mdt (]f…ÆsY¶) e÷{≤¢&ÉT‘·÷ $\Te\T ≈£î≥T+ã+

qT+&˚ yÓTT<ä˝Ö‘êj·Tì, bÕsƒ ¡XÊ\˝À $<ë´s¡Tú\˝À¢ dæ úØø£s¡D

»s¡T>∑T‘·T+~, yê{Ïì düe÷»|ü⁄ s√EyêØ |üqT\˝À O|üjÓ÷–+∫

eTq ø£s¡ Ôyê´ìï HÓs¡y˚ ¬sÃ+<äT≈£î |üì#˚j·TT≥≈£î OÁ‘˚s¡DqT

ø£\T>∑T‘·T+<äì Äj·Tq mH√ï O<ëVü‰s¡D\‘√ M&çjÓ÷ ø°¢|æŒ+>¥‡qT

O|üjÓ÷–+∫ •øÏå‘·T\‘√ u≤y√Á<˚ø±ìï ø£*–+#ês¡T. $\Te\‘√

|üì#˚dü÷Ô Á>±MTD ù|<ä\≈£î ø±e\dæq Á‘ê>∑T˙{Ï ˙{Ï düeTdü´qT

rπsÃ+<äT≈£î q÷‘·q+>± |ü<ä$ u≤<Ûä ‘·\T ìs¡«Væ≤+# Ç+»˙sY‡ ˙‹,

ìj·÷e÷\T $\Te\‘√ |üì#j·÷\ì dü÷∫+#ês¡T. n< $<Ûä+>±

∫qï ÄXÊ yêVü‰+ eTìwæì ì\u…&ÉT‘·T+~. Á|ü»\T ‘·eT Äs√>±´ìï

ø±bÕ&ÉTø=H˚ $<Ûä+>± Á>±e÷\˝À ÒÁ{ÏHé $ìjÓ÷>±ìï ô|+#˚+<äT≈£î

|üì #j·÷\ì #·+Á<äeTÚ[ $XBø£]+#ês¡T. >∑+≥qïs¡ ô|’>± kÕ–q

‘·q $düÔè‘· Á|üdü+>∑+˝À |üì dü+düÿè‹ì >∑÷]Ã $e]+#ês¡T.

á ø±s¡´Áø£e÷ìï ôd+≥sY |òüsY yê≥sY XÊìfÒwüHé yês¡T

ìs¡«Væ≤+#·T#·THêïs¡T.

` dæm+|æ

e÷qe $\Te\qT bÕ{Ïdü÷Ô Á>±eT

Á|ü»\qT Ä<äTø=qe …qì |æ\T|ü⁄

e÷qe $\Te\qT bÕ{Ïdü÷Ô Á>±eT

Á|ü»\qT Ä<äTø=qe …qì |æ\T|ü⁄

á <X+, á Á>±eT+, á Á|ü»\T Hêπø$T #XÊs¡ì ø±≈£î+&Ü

á Á>±e÷ìøÏ, Hê Á|ü»\≈£î ‘·<ë«sê Hê <XÊìøÏ, Hê »qà uÛÑ÷$TøÏ

H˚H˚$T #˚XÊqT nH˚ <äèø£Œ<∏ä+‘√ q&ÉT+_–+∫q uÛ≤s¡‘Y ìsêàDY

yê\+{°s¡T ¢ Á>±eT kÂuÛ≤>∑´+ ø√dü+ H˚qT düVæ≤‘·+ n+≥÷

dü«#·Ã¤+<ä+>± eTT+<äTø=∫Ã |üì#˚dü÷Ô, Á|üX¯+dü\+<äTø=+≥THêïs¡T.

HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢˝À d”‘êsêeT|ü⁄s¡+ eT+&É\+, »j·T|ü⁄s¡+

|ü+#êsTTr Á>±eT+˝Àì yê\+{°s ¡T ¢ ‘ ·eT Á>±eT+ ø√dü+

q&ÉT+_–+∫, eT<ä + cÕ|ü⁄\T ‘·eT Á>±e÷ìøÏ sêìe«≈£î+&Ü ìùw<Ûä+

$~Û+#ês¡T. Á>±eT+˝À j·TTe≈£î\T, eTVæ≤fi¯\‘√ ø£\dæ, Á>±eT

Ä$sê“ ¤e+ qT+∫ eT<ä´ìùw<Û ä Á>±eT+>± ù|s¡Tqï Á>±eT

kÕ+Á|ü<ëj·÷ìï ì\T|ü⁄≈£î+<ë+ n+≥÷ #‘·T\T ø£*bÕs¡T. n˝≤π>

Á>±eT Á|üy˚X¯ <ë«s¡+˝Àì s√&ÉT¶ øÏs¡TyÓ’|ü⁄˝≤ düTe÷s¡T 60 #Ó≥T¢

(ø±qT>∑, y˚|ü) Hê{≤s¡T. Á>±eT+˝À »]π> ObÕ~Û Vü‰MT |üqT\T

¬s’‘·T\≈£î O|üjÓ÷>∑|ü&˚˝≤ eT\#·T≈£îHêïs¡T. bÕsƒ¡XÊ\ q÷‘·q

uÛ ÑeHêìï yê\+{°s ¡T ¢ < ä> ∑ Zs ¡ T+&ç HêD´‘· > ∑\ uÛ Ñeq+>±

ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. Á>±eT+˝À |üsê´es¡D |ü]s¡ø£åD, |ü]X¯óÁuÛÑ‘· ø√dü+

ø£èwæ#˚dü÷Ô Á|üX¯+dü\+<äTø=+≥THêïs¡T. Á>±eT e÷J düs¡Œ+#Y {Ï.

> ∑Ts ¡ej·T´ ≈ £L&Ü yê\+{°s Y>± e÷] n_Ûeè~Δ | üqT\≈£î

Áb˛‘ê‡Vü‰ìïdüTÔHêïs¡T.

ª–]»qT\ Jeq XË’*˝À e÷s¡TŒ\ ø√dü+ ø£èwæμ

ãT∫Ã¬s&ç¶bÕ˝…+ eT+&É\+ πsu≤\ Á>±eT+˝À e÷J düs¡Œ+#Y

yÓ’. ô|+#·\ qs¡düj·T´ Ä<Ûä«s¡´+˝À yê\+{°s¡¢ <äfi¯+ Ä Á>±eT+

˝Àì –]»qT\ dü+πøåeT+, JeH√bÕ<Û äT\ ô|+|ü⁄, $<Ûëq+˝À

e÷s¡TŒ\ ø√dü+ ø£èwæ #˚dü÷Ô #Ó˝≤¢#Ó<äTs¡T>±qTqï –]»q »Hêìï

ˇø£#√≥ #˚]Ã yê]øÏ $<ë´ ãT<äTΔ\T, y˚wüuÛ≤wü\T, dü+düÿèr

kÕ+Á|ü<ëj·÷\T n\yê≥T #˚j·T&ÜìøÏ ø£èwæ #˚düTÔHêïs¡T. n˝≤π>

Á>±eT+˝À |ü]XóÁuÛÑ‘·ô|’ ne>±Vü≤Hê dü<ädüT‡, eè<ëΔ|ü +˝Àì yê]ø√dü+

@sêŒ≥T #˚dæq ÄÁX¯eT+˝À eè<äTΔ\≈£î #˚j·T÷‘·, düVü≤ø±sê\T

n+~e«&É+, $<ë´ n_Ûeè~Δ ø√dü+ ø£èwæ #˚j·T&É+ e+{Ï $$<Ûä

dü«#·Ã¤+<ä ùdyê ø±s¡ Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T.

|ü+#êj·T‹ Äes¡D˝À yê\+{°s¡¢ ÁX¯eT<ëq+

<ä>∑<ä]Ô eT+&É\+, yÓ*b˛&ÉT |ü+#êsTTr˝À >∑\ yê\+{°s¡T¢

‘·eT Á>±eT |ü+#êsTTr Äes¡DqT X¯óÁuÛÑ+ #˚dæ Á>±eTdüTÔ\ eTqïq\T

bı+<ës¡T. eTTK´+>± Á>±eT |ü+#êsTTr Äes¡D |üX¯óe⁄\≈£î

ì\j·T+>±, e´s¡Δ |ü<ësêΔ\‘√ ì+&ç, n&É$ì ‘·\|ædüTÔqï $wüj·T+

>∑eTì+∫q yê\+{°s¡T ¢ ˇø£ÿ|üP≥ ÁX¯eT<ëq+‘√ Äes¡DqT

n+<ä+>± r]Ã~<ë›s¡T. n+‘·≈£îeTT+<äT Á>±eT+˝Àì Á&Ó’H˚õì,

ø±\Te\qT X¯óÁuÛÑ+ #˚XÊs¡T. bÕ˝≤\≈£î yÓfi‚¢ s√&ÉT¢ u≤>∑T #˚XÊs¡T.

H˚&ÉT eTs¡T>∑T <=&É¢ ìsêàD+ ø√dü+ Ç+{Ï+{≤ düπs« #˚sTT+∫,

Á>±eT+˝À eTs¡T>∑T <=&É¢qT ø£≥Tºø=H˚ $<Ûä+>± ne>±Vü≤q #·s¡ \T

#˚|ü&ÉT‘·÷ Á>±eTdüTÔ\ Á|üX¯+dü\+<äTø=+≥THêïs¡T.

- •e

e÷s¡T<ë›e÷ eTq Á>±e÷ìï, Ç˝≤ !

eTq Á>±eT n_Ûeè~Δ eTq #˚‘·T˝À¢H˚eTq Á>±eT n_Ûeè~Δ eTq #˚‘·T˝À¢H˚

Á>±eT kÂuÛ≤>∑ +

ø√dü+

_mHé$\ ø£èwæ

Á>±eT kÂuÛ≤>∑ +

ø√dü+

_mHé$\ ø£èwæ

ªn+‘·sê®rj·T eTs¡T>∑T<√&É ¢ ~H√‘·‡e+μ dü+<äs¡ “ ¤+>±.

qe+ãs¡T 19, 2013 q Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± eTs¡T>∑T<=&É¢ ~H√‘·‡e+

MT{Ï+>∑T\T Ç˝≤ mH√ï ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#·T≈£î+{≤+. Ç˝≤

Á|ü‹ @&Ü~ #dü÷ÔH OHêï+. á dü+ãs¡+ #kÕÔ+, eTs¡Tdü{Ï dü+ˆˆs¡+

dü<ë ` e÷eT÷˝Ò. Ç˝≤ mìï dü+ãsê\T. m+<äT≈£î eTq+

eTs¡T>∑T<√&É¢ yê&Éø£+˝À eTT+<äT≈£î b˛ Òø£ b˛‘·THêï+.

ˇø£ÿ{Ï : eTs¡T>∑T<√&ç¶ ‘·|üŒìdü] nedüs¡+>± dü>∑≥T eTìwæ

>∑T]Ô+#·ø£ b˛e&É+—

¬s+&ÉT : ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡ ®q≈£î kÕe÷õø£ n+^ø±s¡+

\_Û+#·&É+.

dü>∑≥T eTìwæ ø£\

Á|ü‹ eTìw” mH√ï ø£\\T ø£+{≤s¡T. O+&É&ÜìøÏ ªz yÓ÷düÔs¡T

Ç\T¢, ≈£L&ÉT, >∑T&É¶, ˇø£ u…’≈£î, ôd Ÿbò Hé, z ø£\sY {Ï.$., #˚‹ ì+&Ü

|üì, |æ\¢\≈£î eT+∫ J$‘·+μμ Ç˝≤ ø£\\T ø£q&É+ Ä ø£\\T

|òü*+#·&ÜìøÏ ø£èwæ #˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·÷H˚ O+~.

nsTT‘˚, á ø£\\˝À mø£ÿ&Ü ªeTs¡T>∑T<√&ç¶μøÏ kÕúqy˚T ˝Ò<äT.

ø£\\˝À BìøÏ kÕúq+ <√]øÏq s√p ªãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®qμ düeTdü

ø£qT#·÷|ü⁄ y˚Ts¡ À ø±qH˚sê<äT.

ø£\\ kÂ<Ûä+˝À kÕúq+ ø±yê\+fÒ @$T #˚j·÷*?

• düe÷»+˝À ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®q ≈£îqï, kÕe÷õø£ n+^ø±sêìï

‘√\–+#ê*. n+<äT≈£î dü¬s’q ne>±Vü≤q Á|ü»\˝À ø£*Œ+∫,

Á|ü»\˝À $|ü¢e C≤«\\T s¡–*+#· >∑\>±*.

$|ü¢e C≤«\\T m˝≤ s¡>∑T\T‘êsTT?

ªª|”sY Áô|»sYμμ <ë«sê Ç~ kÕ<Ûä +. ø£ÿ $wüj·÷ìï Á|ü»\T >∑T]Ô+#·

>∑*–‘˚ #ê\T. ªeTq+ #Ó&ÉT n\yê≥T¢>± u≤$düTÔqï yê{Ïe\q

qwüº b˛j˚T~ Á|ü‘·´ø£å+>± ªªdü+ã+~Û‘· e´≈£îÔ\T, yê] ≈£î≥T+ã

düuÛÑT´\T.μμ düe÷»+ ô|’ Á|üuÛ≤e+ |üs√ø£å+>± e÷Á‘·y˚T O+≥T+~.

n< ãVæ≤s¡+>∑ eT\ $düs¡®q e\¢ qsTT‘H√ n+<äs¡T Äs¡T ãj·T≥

eT\ $düs¡®q #˚dæq. <ëì <äTwt |òü*‘ê\T düe÷»+˝À ìe•düTÔqï

n+<ä]ø° #˚s¡‘êsTT.

n+fÒ ns¡ú+ me] ªª|æj·T´H√μμ eTq eT+<äs¡+ Á|æj·T+>±

uÛÑTõdüTÔqï eTqï e÷≥.

n+fÒ nq≈£L&Éì~ n+≥T Á‘ê>∑ ≈£L&Éì~ Á‘ê>∑T‘·÷ ≈£L&Ü

eTq≈£î ø£ dü+ NeT ≈£î{Ïºq≥T¢sTTHê Ò<ä+fÒ <ëìô|’ ne>±Vü≤q˝À

eTq+ m+‘· yÓqø£ ã&ç OHêïyÓ÷. eTq+ ÇfÒ¢ ns¡ú+ #düTø√e#·TÃ.

á n+XÊìï eTq+ düe÷»+˝À bò ø£dt #sTT >∑*–‘ @ ˇø£ÿs¡T

ãj·T≥≈£î b˛‘·Tqï $T>∑‘ê ≈£î≥T+u≤\ Á|ü»\T eTTø£Ô ø£+sƒ¡+‘√

K+&çkÕÔs¡T, Äô|’ <ä+&çkÕÔs¡T. n˝≤ »]–q s√E ªªeTs¡T>∑T <√&ç¶

yê&Éø£+μμ >∑T]+∫ eTs√ø£s¡T #Ó|üŒe\dæq nedüs¡y˚T sê<äT. á

eTs¡T>∑T<√&É¢ ~H√‘·‡e+ n+<äT≈£î Hê+~ ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+≥÷.

` |æ e÷<ÛäT], nbÕsY¶

Á‘ê>∑T&ÉT, ù|ø±≥, p<ä+, e´_Û#ês¡+ Çe˙ï.

düe÷õø£ <äTs¡\yê≥T¢>± eTq+ >∑T]Ô+#ê+. M≥ìï+{Ïì

#Ó&ÉT n\yê≥T¢>± eTq+<äs¡+ eTTø£ Ô ø£+sƒ ¡+‘√

>∑]ΩdüTÔHêï+.

eT] ªãVæ≤s¡+>∑ eT\$düs¡®qμ

Ä ø√e˝ÀøÏ m+<äT≈£î sê≈£L&É<äT.

dü>∑≥T eTìwæ

ø£\ ø±yê*

ªeTs¡T>∑T <=&ç¶μ

dü>∑≥T eTìwæ

ø£\ ø±yê*

ªeTs¡T>∑T <=&ç¶μ

uÛÑ÷kÕsêìï |üØøÏå+#ê*‡q nedüs¡+ m+‘·>±H√ e⁄+~.

b˛wüø±\ düeT‘·T\´‘· bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ, s¡kÕj·Tq ms¡Te⁄\ düÁø£eT

$ìjÓ÷>±ìøÏ uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\ ÄeX¯´ø£‘·qT 1957˝ÀH˚ Á|üuÛÑT‘·«+

>∑T]Ô+∫+~. ô|s¡T>∑T‘·Tqï nedüsê\qT >∑T]Ô+∫ 1970˝À õ˝≤¢ø=ø£

πø+Á<ä+ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå± ø±s¡´Áø£e÷\qT ¬s’‘·T\≈£î eT]+‘· #˚s¡Te>±

rdüT¬øfi≤¢\H˚ ™<˚›X¯´+‘√ 1999˝À õ˝≤¢˝À¢ì Á|ü‹ ¬syÓq÷´ &ç$»Hé˝À

ˇø£ Á|üjÓ÷>∑XÊ\ @sêŒ≥T #˚j·T&É+ »]–+~. Ç<ä+‘ê Á|üuÛÑT‘·«+

¬s’‘·T\≈£î n+~+#˚ ™∫‘· ùdyê ø±s¡´Áø£eT+. ô|’s¡¢≈£î ø±yê*‡q nìï

b˛wüø±\T ø=+‘· Á|üe÷D+˝À H˚\˝À düVü≤»+>±H˚ e⁄+{≤sTT. Ç$

‘·j·÷¬s’ ô|’s¡¢≈£î \uÛÑ + ø±e&ÉeTH˚~ H˚\ uÛÖ‹ø£, s¡kÕj·Tq \ø£åD≤\T,

dü÷ø£åàJe⁄\ #·s¡´, yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+≥T+~.

M{Ï˝À m+‘√ ‘˚&Ü\T+&˚ neø±X¯+ e⁄+~. H˚\˝À n$ m+‘· es¡≈£î

\uÛÑ eTe⁄‘·THêïjÓ÷, y˚j·T<ä\∫q ô|’s¡T≈£î m+‘· ‘·≈£îÿe ne⁄‘√+<√

ìsêΔ]+∫ ms¡Te⁄\T yê&Ü*.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå± πø+Á<ä+ qT+&ç \_Û+#˚ dü\Vü‰\T

✬ uÛÑ÷kÕsêìï ìsêΔ]+∫, ¬s’‘·T y˚j·T<ä\∫q |ü+≥\≈£î qÁ‘·»ì,

uÛ≤dü«s¡+, bı{≤wt ms¡Te⁄\≈£î K∫Ã‘·yÓT Æq yÓ÷‘ê<äT\T

ìs¡ísTT+#·&É+.

✬ kÕ>∑T≈£î nqT≈£L\+>± ˝Òì ÄeT¢ uÛÑ÷eTT\T, #Í&ÉT uÛÑ÷eTT˝À¢

#ê˝≤ ‘·≈£îÿe ~>∑Tã&ç edüTÔ+~ ø£qTø£ M{Ïì >∑T]Ô+∫ u≤>∑T#˚ùd

$<ÛëHê\T, Ç‘·s¡ j·÷»e÷q´ |ü<äΔ‘·T\qT dü÷∫+#·&É+.

✬ m+|æø£ #˚dæq qeT÷Hê\˝À dü÷ø£ åàb˛wüø±\ $X‚¢wüD #˚dæ

dü\Vü‰*e«&É+.

✬ eTTK´ b˛wüø±˝…’q qÁ‘·»ì, uÛ≤dü«s¡+, bı{≤wt\qT ÄVü‰s¡|ü⁄

|ü+≥\≈£î 4:2:1 ìwüŒ‹Ô À yê&ÉeTì dæbòÕs¡düT #düTÔ+&É>±, ¬s’‘·T\T

uÛ≤dü«s¡+, bı{≤wt\qT dæbòÕs¡düT #˚dæq <ëìø£qï ‘·≈£îÿe>±qT,

qÁ‘·»ì b˛wüø±ìï dæbòÕs¡düT #˚dæq<ëìøÏ ¬s+&ÉT qT+&ç ¬s+&ÉTqïs¡

¬s≥T¢ n~Ûø£+>±qT yê&ÉT‘·THêïs¡T. Bì e\¢ b˛wüø±\ düeT‘·T\´‘·

<Óã“‹+≥T+~.

b˛wüø±\ düeT‘·T\´‘· n+fÒ b˛wüø±\qT düe÷q+>± yê&ÉeTì

ns¡ú+ ø±<äT : @ ô|’s¡T≈£î, @ b˛wüø£+ m+‘· |ü]e÷D+˝À H˚\≈£î

uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\T, |ü<äΔ‘·T\T, |òü*‘ê\ $X‚¢wüD

nedüs¡yÓ÷ ‘Ó\TdüT≈£îì ôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\T ø±≈£î+&Ü n+~+#·&Üìï

b˛wüø±\ düeT‘·T\´‘· n+{≤s¡T. Bì e\¢, $\TyÓ’q ms¡Te⁄\qT

bı<äT|ü⁄>± yê&Ée#·TÃqT. bı<äT|ü⁄>± yê&É&ÉeT+fÒ ‘·–Z+∫ yê&ÉeTì

ns¡ú+ ø±<äT. nedüs¡+ Òì b˛wüø±ìï y˚dæ eè<∏ë #Ój·T&Üìï n]ø£{≤º*.

Bì <ë«sê ¬s’‘·T≈£î Ks¡TÃ ‘·>∑TZ‘·T+~. Ä•+∫q |òü*‘·+‘√ bÕ≥T

ìø£sê<ëj·T+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.

b˛wüø±\ düeT‘·T\´‘· ˝À|æ+#·&É+ e\¢, Á|ü‘˚´øÏ+∫ qÁ‘·»ì

n~Ûø£+>± yê&É&É+ e\¢ ô|’s¡T $|üØ‘·+>± m~– |ü&çb˛e&É+, |üP‘·≈£î

Ä\dü´+>± sêe&É+, ‘ê\T–+»\T n~Ûø£+ ø±e&É+, N&É|”&É\≈£î

düT\Te⁄>± >∑T]ø±e&É+, ~>∑Tã&ç - HêD´‘· ‘·–Zb˛e&É+ dü+uÛÑ$+∫

∫es¡øÏ ¬s’‘·T≈£î rÁe qwüº+ »s¡T>∑T‘·T+~.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\ e\¢ e÷Á‘·y˚T düeT‘·T\ ms¡Te⁄\ yê&Éø£+

»s¡T>∑T‘·T+~.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å˝À $$<Ûä <äX¯\T

1. eT{Ïº qeT÷Hê\ ùdø£s¡D

2. Á|üjÓ÷>∑XÊ\˝À |üØø£å\T

3. |òü*‘ê\Hê<Ûës¡+>± ms¡Te⁄\ dæbòÕs¡T‡\T, düeTdü´\≈£î ‘·>∑T

dü÷#·q\T.

eT{Ïº qeT÷Hê\ ùdø£s¡D

✬ uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å\≈£î eT{Ïº qeT÷Hê\ ùdø£s¡D yÓTT<ä{Ï<˚

ø±≈£î+&Ü, eTTK´yÓTÆq n+X+>± uÛ≤$+#ê*. dü¬s’q düeT÷Hê rj·T&É+

ø±s¡´Áø£eT $»j·÷ìøÏ ‘=* yÓT≥Tº. rdæq eT{Ïº qeT÷Hê bı\+˝Àì

eT{Ïº \ø£åD≤\≈£î ÁbÕ‹ì<Ûä´+ ø£\~>±qT, Á|ü‹_+_+#˚~>±qT

e⁄+&Ü*.

✬ dü¬s’q |ü<äΔ‹˝À ‘·>∑T C≤Á>∑‘·Ô\˝À rdæq düeT÷Hê qT+&ç e#˚Ã

|òü*‘ê\T, dü\Vü‰\T j·T<ës¡Δ+>±qT, ≤uÛÑ<ëj·Tø£+>±qT e⁄+{≤sTT.

bı˝≤\T U≤∞>± e⁄qï düeTj·T+˝À (bı\+˝À m˝≤+{Ï |ü+≥ ˝Òì

düeTj·T+) m|ü&Ó’Hê eT{Ïº qeT÷Hê\T (Soil samples) rj·Te#·TÃ.

dü+e‘·‡sêìøÏ ˇø£ |ü+≥ |ü+&ç+#˚ uÛÑ÷eTT˝À¢ |òæÁãe] qT+&ç @Á|æ˝Ÿ

HÓ\\ eT<Ûä´ø±\+, ¬s+&ÉT |ü+≥\T |ü+&ç+#˚ uÛÑ÷eTT˝À¢ y˚T HÓ\˝À

qeT÷Hê\T ùdø£]+#·&ÜìøÏ nqTe⁄>± e⁄+≥T+~.

✬ eT{Ïº qeT÷Hê\ ùdø£s¡D≈£î ˝ÀVü≤|ü⁄ >=≥º+, n>∑s¡T e+{Ï

kÕ<ÛäHê\T $ìjÓ÷–+#·e#·TÃqT. ˝Ò<ë ¬s’‘·T\≈£î n+<äTu≤≥T˝À

e⁄+&˚ bÕs¡, <√≈£î&ÉT bÕs¡, >∑&É¶ |ü\T>∑T düVü‰j·T+‘√ eT{Ïº qeT÷Hê\

qT rj·Te#·TÃqT. H˚\s¡ø£+, s¡+>∑T, kÕ>∑T ˙{Ï edü‹, yÓTs¡ø£, |ü\¢+,

ùd<ä´ |ü<äΔ‘·T\T, |ü+≥ ~>∑Tã&ç˝Àì e´‘ê´dü+ Ä<Ûës¡+>± y˚πs«s¡T

qeT÷Hê\T rj·÷*. bı\+ $d”Ôs¡í+ m+‘· ‘·≈£îÿyÓ’q|üŒ{Ïø°, ‘˚&Ü\T

>∑T]Ô+∫q|ü⁄Œ&ÉT nìï qeT÷Hê\T y˚s¡T>± rj·÷*. bı\+ n+‘ê

ˇπø s¡ø£+>± e⁄qï|ü⁄&ÉT 2 ôV≤ø±ºs¡¢ (5 mø£sê\T) $d”ÔsêíìøÏ ˇø=ÿø£ÿ

eT{Ïº qeT÷Hê #=|üq rùdÔ dü]b˛‘·T+~.

✬ ø£ eT{Ïº qeT÷Hê rj·T<ä\∫q bı\+˝À 10 qT+&ç 12 #√≥¢

eT{Ïºì ùdø£]+#ê*. H˚\ ô|’uÛ≤>∑+˝Àì #Ó‘êÔ#Ó<ës¡+ rdæy˚j·÷*.

bÕs¡qT ™|üjÓ÷–+∫ ªVμ Äø±s¡+˝À 6 n+>∑Tfi≤\ (15 ôd+.

MT) ˝À‘·T >∑T+‘· rj·÷*. ô|’ qT+&ç ~>∑Te es¡≈£î ˇπø eT+<ä+˝À

|ü\T#·ì bıs¡ e#˚Ã $<Ûä+>± eT{Ïºì rj·÷*. Ç˝≤ nìï#√≥¢ rdæq

eT{Ïºì >√HÓ|ü{≤º ˝Ò<ë bòÕ*B∏Hé w”{Ÿ ˝Ò<ë >∑T&É¶MT<ä y˚dæ eT{Ïº >∑&É¶\

qT ∫~$T u≤>± ø£*|æ, #·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± |ü]∫, ™C≤®sTT+|ü⁄>±

Hê\T>∑T (4) uÛ≤>±\T>± $uÛÑõ+#ê*. M{Ï À 1, 3 uÛ≤>±\T e⁄+#·T≈£îì,

2, 4 uÛ≤>±\˝Àì eT{Ïº rdæ y˚j·÷*. $T–*e⁄qï eT{Ïºì eTs¡\

ø£*|æ n<Û˚ $<Ûä+>± Hê\T>∑T uÛ≤>±\T #˚dæ Ç|ü&ÉT 2,4 uÛ≤>±\T

e⁄+#·T≈£îì, 1,3 uÛ≤>±\T rdüTø√yê*. düTe÷s¡T 1/2 øÏ˝À (500

Á>±.) eT{Ïº $T–˝Òes¡≈£î á $<Ûä+>± #˚j·÷*. BìøÏ #·<äT]«uÛÑ»q

|ü<äΔ‹ (ø±«s¡º]+>˘ f…øÏïø˘) n+{≤s¡T. eT{Ïº qeT÷HêqT X¯óÁuÛÑyÓTÆq

>∑T&É¶ dü+∫˝À >±ì, bÕ*~∏Hé dü+∫˝À >±ì y˚j·÷*. ms¡Te⁄\≈£î

™|üjÓ÷–+∫q >√HÓ dü+#·T\T, bòÕ*~∏Hé dü+#·T\qT eT{Ïº qeT÷Hê\

ùdø£s¡D˝À yê&É≈£L&É<äT.

eT{Ïº qeT÷Hê\ $esê\ |ü{Ïºø£

1. ¬s’‘·T ù|s¡T, Á>±eT+

2. eT+&É\+, õ˝≤¢

3. düπs«q+ãs¡T ˝Ò<ë bı˝+ ù|s¡T

4. qeT÷Hê rdæq ˝À‘·T

5. >∑‘· eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\˝À |ü+&ç+∫q |ü+≥\T, ~>∑Tã&ÉT\T :

6. Á|üdüTÔ‘·+ ¬s’‘·T |ü+&ç+#·<ä\∫q |ü+≥\T / s¡ø£eTT / d”»qT.

7. esê¸<Ûës¡|ü⁄ |ü+≥ ˝Ò<ë ˙{Ï edü‹ |ü+≥

8. ¬s’‘·T nqTuÛÑe+˝Àì $wüj·÷\T

9. eT{Ïº qeT÷Hê ùdø£]+∫q ‘˚~.

10. ùdø£]+∫q yê] dü+‘·ø£+.

qeT÷Hê\T ùdø£]+#·&É+˝À yÓT\≈£îe\T

1. bı\+˝Àì eT{Ïº \ø£åD≤\≈£î b˛*ø£˝Òì #√≥¢ ˝Ò<ë ÁbÕ‹ì<Ûä´+

eVæ≤+#·ì #√≥¢ eT{Ïº qeT÷Hê rj·T≈£L&É<äT. #Ó≥¢ ÁøÏ+<ä, >∑≥¢

Á|üø£ÿq, ø£+#Ó\ <ä>∑Zs¡ ø±*u≤≥\˝À qeT÷Hê\T rj·T≈£L&É<äT.

|üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄ ø£+b˛düTº ≈£î|üŒ\T ì\e⁄+∫q#√≥¢ qeT÷Hê\T

rj·T≈£L&É<äT.

2. u≤>± kÕs¡e+‘·yÓTÆq #√≥¢, eTØ ìkÕ‡s¡e+‘·yÓTÆq #√≥¢ eT{Ïºì

ø£*|æ rj·T≈£L&É<äT.

3. #Í&ÉT uÛÑ÷eTT˝À¢ qeT÷Hê\T $&ç>± rj·÷*. M{Ïì kÕ<Ûës¡D

uÛÑ÷eTT˝À¢ì eT{Ïº‘√ ø£*|æ rj·T≈£L&É<äT.

4. s¡kÕj·Tq ms¡Te⁄\T y˚dæq 45 s√E\˝À|ü⁄ qeT÷Hê\T

rj·T≈£L&É<äT.

5. qeT÷Hê rùd≥|ü⁄&ÉT H˚\ô|’qTqï Ä≈£î, n\eTT, #Ó‘êÔ #Ó<ës¡+

rdæ y˚j·÷˝Ò>±ì ô|’ eT{Ïºì ‘=\–+#·≈£L&É<äT.

6. kÕ<Ûës¡D+>± ˙s¡T ì*∫ ãTs¡<ä>± e⁄qï H˚\ qT+&ç qeT÷Hê

rj·T≈£L&É<äT. ‘·|üŒìdü]>± rj·Te\dæq|ü&ÉT ˙&Éq Äs¡u…{Ïº

|üØø£å≈£î |ü+|üe#·TÃ.

7. yÓT≥º, Äs¡T‘·&ç ùd<ä´+˝À ô|’s¡T ô|s¡T>∑T‘·Tqï düeTj·T+˝À

qeT÷Hê rj·Te\dæq|ü⁄&ÉT es¡Tdü\ eT<Ûä´ qT+&ç qeT÷Hê

ùdø£]+#ê*.

8. #Í&ÉT uÛÑ÷eTT˝À¢ 0-15 ôd+.MT, 15-30 ôd+.MT ˝À‘·T˝À ¬s+&ÉT

qeT÷Hê\T rj·÷*.

9. |ü+&É¢‘√≥\T y˚j·T<ä\∫q bı\+˝À ˇø£ kÕe÷q´ Á|ü<˚XÊìï

m+|æø£ #˚düT≈£îì, n+<äT˝À 6 n&ÉT>∑T\ >=sTT´ rdæ Á|ü‹

n&ÉT>∑T≈£î ô|’ qT+&ç ÁøÏ+~øÏ ø£ eT{Ïº qeT÷Hê #=|üq ùdø£]+∫,

$esê\‘√ |üØøå± πø+Á<ëìøÏ |ü+bÕ*.

¬s’‘·T\T eT{Ïº qeT÷Hê\T m˝≤ ùdø£]+#ê˝À e´ekÕj·T

$düÔs¡D≤~Ûø±s¡T\T dü÷∫kÕÔs¡T. ø=~›eT+~ ¬s’‘·T\ bı˝≤\˝À

qeT÷Hê\T ùdø£]+∫ |ü+|ü&É+ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·T+~. Ä |òü*‘ê\T M]

<ë«sêH˚ ¬s’‘·T\≈£î n+<äT‘êsTT. $düÔs¡D≤~Ûø±s¡T\ qT+∫ n+~q

qeT÷Hê\T y˚\ dü+K´˝À e⁄+&É≥+‘√, |üØø£å\T »]|æ |òü*‘ê\T

|ü+|ü&ÜìøÏ Ä\dü´+ ø±e#·TÃ.

ˇø=ÿø£ÿkÕ] d”»Hé <ë{Ïb˛sTTq ‘·sê«‘· |òü*‘ê\T n+< Äeø±X+

e⁄+~. ø£qTø£ ¬s’‘·T\T ‘·eT bı\+˝Àì eT{Ïºì ‘êyT ùdø£]+∫ uÛÑ÷kÕs¡

|üØøå± πø+Á<ëìøÏ H˚s¡T>± >±ì, Ò<ë $düÔs¡D≤~Ûø±s¡T\ <ë«sê |ü+|ü&É+

eT+∫~. á $<Ûä+>± e∫Ãq qeT÷Hê\qT Á|ü‘˚´ø£+>± ¬s’‘·T\

]õwüºs¡T˝À qyÓ÷<äT #˚dæ yês¡+, |ü~s√E\˝À yê] ∫s¡THêe÷≈£î

‘Ó\T>∑T˝À n#·TÃ y˚j·Tã&çq ø±s¡T¶ <ë«sê |òü*‘ê\T, dü\Vü‰\qT

|ü+|ü⁄‘ês¡T. nedüs¡yÓTÆ‘˚ M{Ïô|’ $es¡DqT $düÔs¡D≤~Ûø±s¡T\ qT+&ç

‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. dü÷ø£åàb˛wüø£ ÀbÕ\qT >∑÷]Ã ‘Ó\TdüTø√<ä\∫q|ü⁄&ÉT

Á|ü‘´ø£+>± ø√]q MT<ä≥, $X‚¢wüD #|ü{Ïº, dü\Vü‰*e«&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

BìøÏ ø±yê*‡q j·T+Á‘·|ü]ø£s¡+ n+<äTu≤≥T˝À e⁄qï uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå±

πø+Á<ë\˝ÀH˚ kÕ<Ûä´|ü&ÉT‘·T+~.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå± |òü*‘ê\T - ø±s¡T¶ qeT÷Hê

uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå± πø+Á<ä+ ........... , qeT÷Hê HÓ+. ................ ‘˚~

........... , ¬s’‘·T ù|s¡T ............. , Á>±eT+ ............. , düπs« q+. ...............

eT+&É\+ ................ , õ˝≤¢ ................. .

1 H˚\ dü«uÛ≤e+ ( ) ‘˚*ø£ H˚\\T eT<Ûä´s¡ø£|ü⁄ H˚\\T ãs¡Te⁄ H˚\\T

2. ÄeT¢-øå±s¡ \ø£åD+ ( ) ÄeT¢+ ‘·≥düú+ n\Œ/eT<Ûä / n~Ûø£ øå±s¡+

3. \eD+, $T. y˚T/ôd+.MT ( ) kÕe÷q´+ yÓTT\¬ø‘·Ô&É+ ø£wüº+ |ü+≥\≈£î Vü‰ì

4. ùd+Á~j·T ø£s¡“q+ ( ) ‘·≈£îÿe eT<Ûä´düú+ m≈£îÿe

5. \uÛÑ´ uÛ≤dü«s¡+

øÏ.Á>±/ôV≤ø±ºs¡T≈£î ( ) ‘·≈£îÿe eT<Ûä´düú+ m≈£îÿe

6. \uÛÑ´ bı{≤wt

øÏ.Á>±/ôV≤ø±ºs¡T≈£î ( ) ‘·≈£îÿe eT<Ûä´düú+ m≈£îÿe

dæbòÕs¡düT #˚j·Tã&çq ms¡Te⁄\ yÓ÷‘ê<äT\T øÏ À\T / ôV≤ø±ºs¡T≈£î

1. ô|’s¡T ˙{Ï ùd<ä´+/esê¸<Ûës¡+ Ä_. KØ|òt/‘ê; s¡;

qÁ‘·»ì uÛ≤dü«s¡+ bı{≤wt ùd+Á~j·T ms¡Te⁄\T/≥/ôV≤.

1. ........ ( ) ( ) ( ) ( )

2. ........ ( ) ( ) ( ) ( )

‘·≈£îÿe ~>∑Tã&çì#˚Ã uÛÑ÷eTT\ qT+&ç, düeTkÕ´‘·àø£ uÛÑ÷eTT\

qT+&ç qeT÷Hê\T ùdø£]+#·&ÜìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«&É+ e\¢ m≈£îÿe

™|üjÓ÷>∑+ e⁄+≥T+~. |ü+≥ rdüT≈£îqï yÓ+≥H˚ uÛÑ÷eTT\T U≤∞>±

e⁄qï düeTj·T+˝À qeT÷Hê\T ùdø£]+∫ |ü+|ü&É+ e\¢ uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å

|òü*‘ê\T, dü\Vü‰\T ¬s’‘·T\≈£î düø±\+˝À, d”»Hé≈£î eTT+<äT>±H n+~

#·ø£ÿì |òü*‘ê\‘√ ™|üjÓ÷>∑<ëj·Tø£+>± e⁄+≥T+~.

|òü*‘ê\T $X¯Bø£s¡D

uÛÑ÷kÕs¡ |üØøå± πø+Á<ä+˝À H˚\qT >∑÷]Ã dü¬s’q ne>±Vü≤q ø=s¡≈£î

$$<Ûä |üØø£å\T »s¡T|ü⁄‘ês¡T. H˚\ s¡+>∑T, dü«uÛ≤e+ e+{Ï uÛÖ‹ø£

\ø£åD≤˝Ò>±ø£, ™<ä»ì, \eD |ü]e÷D+, ùd+Á~j·T ø£s¡“q+,

\uÛÑ´ uÛ≤dü«s¡+, \uÛÑ´ bı{≤wt ìsêΔ]kÕÔs¡T. düeTkÕ´‘·àø£ H˚\\≈£î

y˚j·÷*‡q õ|ü‡+ / düTqï+ (˝…’yéT) |ü]e÷D≤ìï ìs¡ísTTkÕÔs¡T. ¬s’‘·T

ø√]q qeT÷Hê\≈£î dü÷ø£åàb˛wüø±\ $X‚¢wüD »s¡T|ü⁄‘ês¡T.

uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å |òü*‘ê\T, ô|’s¡¢≈£î y˚j·÷*‡q b˛wüø£ yÓ÷‘ê<äT\T,

#Í&ÉT yÓTT<ä\>∑T düeTdü \ô|’ dü\Vü‰\T, Ç‘·s¡ dü÷#·q\qT ‘Ó\T>∑T˝À

eTTÁ~+|üã&çq ø±s¡T¶ <ë«sê ¬s’‘·T\≈£î n+<äCÒkÕÔs¡T. ô|’s¡T s¡ø±ìï ã{Ïº

n+<äTu≤≥T˝Àì {Ï edü‹ Ò<ë esê<Ûës¡ |ü]dæú‹ì ã{Ïº, KØ|òt Ò<ë

s¡; d”»q¢qT ã{Ïº, H˚\˝À e⁄qï b˛wüD |ü]e÷D≤ìï |ü]>∑Dq˝ÀøÏ

rdüT≈£îì nedüs¡yÓTÆq K∫Ã‘·yÓTÆq yÓ÷‘ê<äT\qT dæbòÕs¡T‡ #˚kÕÔs¡T.

- {Ï. Hêπ>+<äsY

πø+Á<ä sêhÁ|üuÛÑT‘ê«\T kÕúìø£ dü+düú\≈£î ì<ÛäT\T, $<ÛäT\T,

dæã“+~ì düeT≈£L]Ã yê{Ïì ã˝Àù|‘·+ #j·÷\ì Ç{°e*ø±\+˝À

#·s¡ \T rdüT≈£î+≥THêïj·Tqï dü+>∑‹ eTq≈£î $~‘·yT. ø±˙ ndü\T

kÕúìø£ dü+düú\≈£î dü+ã+~Û+∫ Ä]úø£ |ü]dæú‹ yÓTs¡T>∑T |ü&É&Éy˚T

ø±≈£î+&Ü, eT]+‘· y˚T˝… ’q Á|üC≤Væ≤‘· ø±s¡´ Áø£e÷\T #˚|üfÒ º

neø±X¯eTT+≥T+~. H˚&ÉT eTq sêh+˝À |ü+#êj·TrsêCŸ

dü+düú\≈£î dü+ã+~Û+∫ n~Ûø±s¡ e´edüú eT÷&É+#Ó\T>± e⁄+~. n$

Á>±eT |ü+#êj·Tr\T (21,943), eT+&É\ |ü]wü‘Y (1096),

eT]j·TT õ˝≤¢|ü]wü‘Y (22), dü<äs¡T dü+düú\˝À düTe÷s¡T 2 \ø£å\

eT+~ Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T, 2 \ø£å\ eT+~ Á|üuÛ ÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T

ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ìs¡«Væ≤düT ÔHêïs¡T. Á|üdüT Ô‘·+ eTq sêh+˝À

|ü+#êj·TrsêCŸ dü+düú\ <ë«sê düTe÷s¡T 3,000 ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\

y˚Ts¡≈£î Ä]úø£ |üs¡yÓTÆq ˝≤yê<˚M\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT.

M{Ï˝À düTe÷s¡T 10 XÊ‘·+ ô|’>± ì<ÛäT\T <äT]«ìjÓ÷>±ìøÏ

˝Àqe⁄‘·THêïj·Tì Ä&ç{Ÿ Á|üø±s¡+ ‘Ó\TdüTÔqï~. n+fÒ Á|ü‹

dü+e‘·‡s¡+ 300 ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ y˚Ts¡ kÕúìø£ dü+düú\ ì<ÛäT\T

düÁø£eT+>± $ìjÓ÷>∑+ ø±e≥+ ˝Ò<äH˚~ ì]«yê<ë+X¯+. ø±ã{Ïº

kÕúìø£dü+düú\ ì<ÛäT\ <äT]«ìjÓ÷>±ìï #·≥ºÁ|üø±s¡+ n]ø£≥º&ÜìøÏ

Á|üuÛÑT‘·«+ ìπs›•+∫q ìj·Te÷e[ @$T≥qï~ ‘Ó\TdüTø√e\dæq

nedüs¡eTT+~. 1994e |ü+#êsTTrsêCŸ #·≥º+ Á|üø±s¡+, eT+&É\,

õ˝≤¢|ü]wü‘Y\≈£î dü+ã+~Û+∫ á ÁøÏ+<ä dü÷∫+∫q $<Ûä+>±

ìj·TeTìã+<Ûäq\T bÕ{Ï+#ê*.

• Á|ü‹ HÓ\≈£î, j·÷e‘·TÔ dü+e‘·‡sêìøÏ, ÁbÕs¡+uÛÑ ì\«\qT

es¡Ôe÷q, Áø£e÷_Ûeè~Δ »e÷ Ks¡TÃ\qT dü÷∫+# b˛dæº+>¥ ]õdüºsY

ìs¡«Væ≤+#ê*.

• b˛dæº+>¥ ]õdüºsY˝Àì »eT\ $uÛ≤>±ìï q>∑<äT |ü⁄düÔø£+˝Àì,

Á{≤Hé‡|òüsY m+Á{° ]õdüºsY˝Àì qyÓ÷<äT\ Ä<Ûës¡+>±, $$<Ûä

»e÷|ü<äΔ‘·T\qT eØZø£]+∫, dü+ã+~Û‘· U≤‘ê ]õdüºsY À, b˛dæº+>¥

]õdüºsY˝À qyÓ÷<äT #˚j·÷*. n˝≤π> b˛dæº+>¥ ]õdüºsY˝Àì

#Ó*¢+|ü⁄\ $uÛ≤>±ìï q>∑<äT |ü⁄düÔø£+ m+Á{°, Á{≤Hé‡|òüsY m+Á{°\

Ä<Ûës¡+>± |üP]Ô#˚j·÷*. $$<Û ä n+XÊ\qT yê{Ï z#·s¡ ¢

dü+K´\‘√ düVü‰ b˛dæº+>¥ ]õdüºs¡T n&ÉT>∑T uÛ≤>±q qyÓ÷<äT

#˚j·÷*. yê{Ï yÓTT‘êÔ\qT e÷Á‘·+ dü+ã+~Û‘· U≤‘ê≈£î m<äTs¡T>±

qyÓ÷<äT #j·÷*. Ä ¬s+&ç+{Ïì dü÷∫ø£ nø£åsê\ <ë«sê ø£\bÕ*.

Á|ü‹ HÓ\≈£î dü+ã+~Û+∫q ˝…ø£ÿ\qT ≈£Ls¡Ã>±H˚ nìï U≤‘ê\

ÁøÏ+~ Áø£eTeè~Δ yÓTT‘êÔ\qT n+<äTø√dü+ ìsêΔ]+|üã&çq >∑&ç À

qyÓ÷<äT #j·÷*.

• Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫q qeT÷Hê˝À, eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ, õ˝≤¢

|ü]wü‘·TÔ Á|ü‹ HÓ\yêØ ˝…ø£ÿ\ dü+øÏå ¢|æ Ôì b˛dæº+>¥ ]õdüºs¡T

Ä<Ûës¡+>± ‘·j·÷s¡T#˚dæ, <ëìì dü]#·÷dæq{Ïº <Ûäèe|üÁ‘·+‘√ düVü‰,

‘·s¡Tyê‹ HÓ\ |ü]düe÷|üÔ+ ø±ø£eTT+<äT õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ Ä&ç≥sY≈£î,

õ˝≤¢ |ü]wü‘Y $wüj·T+˝À Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+bÕ*.

• õ˝≤¢ |ü]wü‘Y Á|ü<Ûëq …ø£ÿ˝À ø£*ù|+<äT≈£î >±qT ôV≤&é ø±«s¡ºs¡T˝À

Oqï õ˝≤¢|ü]wü‘Y ø±s¡´ìsê«Vü≤ø£ Ç+»˙s¡T¢ õ˝≤¢˝À>∑\ Ç‘·s¡

&ç$»q¢ ø±s¡´ìsê«Vü≤ø£ Ç+»˙s¡¢ ø±s¡´\j·T+˝Àì sêã&ÉT\T,

#Ó*¢+|ü⁄\qT ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ø=ì HÓ\yêØ q>∑<äT …ø£ÿ\ ø£¬s+{ŸqT

õ˝≤¢ eTTK´ø±s¡ ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]øÏ |ü+bÕ*.

• sêã&ç ÁøÏ+<ä \_Û+∫q Ä<ëj·÷ìï, dæã“+~ #|ü{Ïºq |üqT\ô|’q

Ks¡TÃ\T, Á|ü‹|üìô|’ #dæq Ks¡TÃ $T–*q yÓTT‘êÔìï, ø±\Áø£yTD≤

Á|üuÛÑT‘·«+ ø√]q düe÷#êsêìï eT+&É\|ü]wü‘Y / õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\

kÕ+e‘·‡]ø£ …ø£ÿ\ dü+øÏå|æÔì Á|üuÛÑT‘·«+ ìπs›•+∫q qeT÷Hê\˝À

‘·j·÷s¡T #˚dæ ‘·<äT|ü] Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡|ü⁄ ¬s+&Ée HÓ\˝Àì 15e

s√E˝≤>± õ˝≤¢ |ü]wü‘Y≈£î / Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+bÕ*.

• Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ eTT–dæq ˇø£HÓ\˝À>±, eT+&É\ |ü]wü‘Y

n~Ûø±] / õ˝≤¢ eTTK´ ø±s¡´ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±] ìπs›•+∫q

qeT÷Hê\˝À Ä dü+e‘·‡sêìøÏ eT+&É\ |ü]wü‘Y õ˝≤¢ |ü]wü‘Y≈£î

dü+ã+~Û+∫q dü$es¡yÓTÆq kÕ+e‘·‡]ø£ ˝…ø£ÿ\qT ‘Ó*j·TCÒùd

kÕ+e‘·‡]ø£ …ø£ÿ\ dü+øÏå|æÔì ‘·j·÷s¡T #˚sTT+∫ kÕ<Ûës¡D düuÛÑ

/ õ˝≤¢ |ü]wü‘Y\ Ä]úø£ kÕúsTT ø£$T{° eTT+<äT+#ê*.

• ‘·<äT|ü] Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡|ü⁄ ¬s+&Ée HÓ\˝Àì 15e s√E˝À>±

eT+&É\ |ü]wü‘Y / õ˝≤¢ |ü]wü‘Y ‘·q dü+øÏå|æÔì, dü$es¡yÓTÆq

˝…ø£ÿ\qT |ü]>∑DÏ+∫ ‘·q rsêàq+‘√bÕ≥T yê{Ï Á|ü‹ì

õ˝≤¢|ü]wü‘Y≈£î / Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ eT]j·TT ˝Àø£˝Ÿ |òü+&ÉT Ä&ç{Ÿ

&Ó’s¡ø£ºsY≈£î |ü+bÕ*.

• Á|ü‹ eT+&É\ |ü]wü‘Y / õ˝≤¢ |ü]wü‘Y, <ëì kÕúsTT ø£$T{°\T Ä

HÓ\˝À n$∫Ãq Ä]úø£ eT+ps¡T qø£fiflqT ‘·s¡Tyê‹ HÓ\ 20e

‘˚B˝À>± Ä&ç≥s¡¢≈£î |ü+bÕ*. eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ $wüj·T+˝À

]≥sYï\qT õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ≈£î |ü+bÕ*.

kÕúìø£ dü+düú\˝À Ä]úø£Áø£eT•ø£åD bÕ{Ï+#ê*!kÕúìø£ dü+düú\˝À Ä]úø£Áø£eT•ø£åD bÕ{Ï+#ê*!

• eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ kÕeT÷Væ≤ø£ n_Ûeè~Δ ø±s¡ Áø£eT+ ÁøÏ+<ä #˚dæq

Ks¡TÃ≈£î Á|ü‘˚´ø£ nqTã+<Ûä |üqT\ ]õdüºs¡TqT ø£+{Ï+C…+≥T

]õdüºs¡TqT ìs¡«Væ≤+#ê*.

• eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ / õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ …ø£ÿ\˝Àì Á|ü‹ e÷s¡TŒ<ä\qT

n+<äTø√dü+ e⁄+∫q Á{≤Hé‡|òüsY m+Á{° ]õdüºsY À m+Á{° yj·÷*.

|ü]wü‘·TÔ n_Ûeè~Δ n~Ûø±] / eTTK´ ø±s¡´ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]

ÄyÓ÷~+#ê*.

• …ø£ÿ\ qeT÷Hê\ ø=qT>√\T, yê{Ï kÕ<Ûës¡D ìs¡«Vü≤D eT]j·TT

yê{Ï kÕº≈£îqT dü+ã+~Û‘· qeT÷Hê |ü{Ïºø£ À $e]+#ê*.

• #·≥º+ <ë«sê ˝Ò<ë <ëì ÁøÏ+<ä C≤Ø #˚dæq ìj·Te÷\ <ë«sê

dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±sê\ qqTdü]+∫ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫q

˝…ø£ÿ\ qeT÷Hê\H˚ ‘·|üŒ $T–*q yê{Ïì Á|üuÛÑT‘·« |üPs¡«

eT+ps¡T ˝Ò≈£î+&Ü eT+&É\ |ü]wü‘·T Ô / õ˝≤¢ |ü]wü‘·T Ô

$ìjÓ÷–+#·sê<äT.

• Á|üuÛÑT‘·«+ ø±\Áø£y˚TD≤ ìs¡ísTT+∫q $<Ûä+>± qeT÷Hê\ kÕº≈£î

…ø£ÿ\qT düÁø£eT+>± ìs¡«Væ≤+#·Tq≥T¢ eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ n_Ûeè~Δ

/ õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ eTTK´ ø±s¡ ìs¡«Vü≤D n~Ûø±] @sêŒ≥T #j·÷*.

Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ |ü]düe÷|üÔyÓTÆq yÓ+≥H˚ eT+&É\ |ü]wü‘Y

n_Ûeè~Δ n~Ûø±] / eTTK´ ø±s¡ ìs¡«Vü≤D n~Ûø±] kÕº≈£î …ø£ÿ

j·T<ës¡ú‘·qT dü]#·÷&Ü*.

• nìï …ø£ÿ\qT, ]ø±s¡T¶\qT ‘Ó\T>∑T˝À ìs¡«Væ≤+#ê*.

• ˝…ø£ÿ\˝Àì nìï e÷s¡TŒ\qT mÁs¡dæsê‘√ düŒwüº+>± Áyêj·÷*.

yê{Ïì eT+&É\ |ü]wü‘ ·T Ô n_Ûeè~Δ n~Ûø±] / eTTK´

ø±s¡´ìs¡«Vü≤D n~Ûø±] ˝Ò<ë Äj·Tq n~Ûø±s¡$T∫Ãq u≤<Ûä´‘·

>∑\ Ç‘·s¡ n~Ûø±] <ÛäèMø£]+#ê*. n<˚ $<Ûä+>± _\T¢˝Àì

~<äT ›u≤≥¢qT e÷s¡TŒ\qT _\T¢\qT Á&Ü #˚j·TT e´øÏ Ô

<ÛäèMø£]+#ê*.

kÕúìø£ dü+düú Ä]úø£ ˝≤yê<˚M\T ìs¡«Væ≤+#˚+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘·«+

#=s¡e, kÕ úìø£ dü+dü ú\ Á|üC≤ Á|ü‹ì<Û äT\ düŒ+<äq, kÕ úìø£

dü+düú\˝ÀqTqï O<√´>∑T\ düVü≤ø±s¡+ nedüs¡+. Çy˚ø±ø£ á ÁøÏ+~

dü÷#·q\T |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+fÒ kÕúìø£ dü+düú\ Ä]úø£ |ü]|ü⁄wæº

yÓTs¡T>∑T|ü&˚ neø±X¯eTT+~.

1. |üs¡ y˚ø£åD¬ø’ {≤dtÿbò sY‡

H˚&ÉT Á>±eT |ü+#êj·Tr\ Ä]úø£|üs¡yÓTÆq ˝≤yê<˚M\ô|’ Á|ü‹ HÓ ≤

düMTøÏå+#˚ $<Ûëq+ e⁄+&Ü*. M{Ï ø√dü+ eT+&É\ kÕúsTT˝À ø£ …ø£ºsY,

|ü+#êj·Tr $uÛ≤>∑+ ÄBÛq+˝À ˇø£ {≤dtÿbò˛sY‡ nedüs¡+. dü<äs¡T

e´edüú˝À ˇø£ |ü+#êsTTr $düÔs¡D≤~Ûø±] (Á|üdüTÔ‘· $düÔs¡D≤~Ûø±]

Áπ>&é 1) ˇø£ Ä&ç≥sY eT]j·TT ˇø£ düVü‰j·Tø£ Ç+õ˙s¡T e⁄+&Ü*.

n˝≤π> õ˝≤¢ kÕúsTT˝À õ˝≤¢ |ü+#êj·Tr ø±sê´\j·T+˝À ˇø£ Ä&ç{Ÿ

Ä|ò”düsY, Ç+»˙s¡T, &ç$»q Ÿ |ü+#êj·Tr n~Ûø±s¡¢‘√ ˇø£ {≤dtÿbò sY‡

≈£L&Ü @sêŒ≥T #j·÷*. sêh kÕúsTT˝À |ü+#êj·TrsêCŸ ø£MTwüqsY

ø±sê´\j·T+˝À ˇø£ C≤sTT+{Ÿ ø£MTwüqsY Ä<Ûä«s¡´+˝À Ç<ä›s¡T

düVü‰j·Tø£ ø£MTwüqs¡T¢, &ç|üP´{° &Ó’¬sø£ºsY πø&ÉsY À Àø£ Ÿ |òü+&é eT]j·TT

KC≤Hê XÊK≈£î dü+ã+~Û+∫q n~Ûø±s¡T\‘√ @sêŒ≥T #j·÷*. Ä

{≤dtÿbò sY‡ yês¡T kÕúìø£dü+düú\˝À »]π> Ä]úø£|üs¡yÓTÆq ˝≤yê<˚M\ô|’

|üP]Ô düMTø£å »]|æ Á|üuÛÑT‘·«+ <äèwæºøÏ eT]j·TT kÕúìø£ Á|ü»\ <äèwæºøÏ

rdüT≈£îsêyê*.

2. ne>±Vü≤Hê dü<ädüT‡\T

kÕúìø£ dü+düú\T ìs¡«Væ≤+#˚ Ä]úø£ |üs¡yÓTÆq $<ÛäT\≈£î dü+ã+~Û+∫

düs¡Œ+#Y, eT+&É\ |ü]wü‘Y n<Ûä´≈£åî\T eT]j·TT õ˝≤¢ |ü]wü‘Y

n<Ûä ≈£åî\≈£î sêh kÕúsTT˝À ø£MTwüqsY (nbÕsY¶) dü+düú‘√ ì|ü⁄DT\

<ë«sê •ø£åD ø£*Œ+#ê*. kÕúìø£ dü+düú˝À |üì#˚ùd O<√´>∑T\≈£î

|ü+#êsTTrsêCŸ ø£MTwüqsY Ä<Ûä«s¡´+˝À Ä]úø£ |üs¡yÓTÆq $<ÛäT\

ìs¡«Vü≤D≈£î dü+ã+~Û+∫ ì|ü⁄DT\ <ë«sê düeTÁ>∑ •ø£åD ø£*Œ+#ê*.

n+<äTø√dü+ |ü+#êj·TrsêCŸ uÛÑeHéqT $ìjÓ÷–+#·Tø√yê*.

3. ø£+|üP´≥¬s’CÒwüHé

kÕúìø£ dü+düú\T ìs¡«Væ≤+#˚ Ä]úø£ |üs¡yÓTÆq ˝≤yê<˚M\≈£î

dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\qT @ s√Eø±s√E ø£+|üP´≥sY À qyÓ÷<äT

#˚ùd $<Ûëq+ e⁄+&Ü*. dü<äs¡T $wüj·÷\qT eT+&É\ |ü]wü‘Y

ø±sê´\j·÷\≈£î, õ˝≤¢ |ü]wü‘Y≈£î, õ˝≤¢ |ü+#êj·Tr n~Ûø±s¡T\≈£î,

|ü+#êj·TrsêCŸ ø£MTwüqsY ø±sê´\j·÷ìøÏ nqTdü+<Ûëq+ #j·÷*.

n+<äTø£edüs¡yÓT Æq ø£+|üP´≥s¡ ¢qT, ÄHé˝… ’Hé kÂø£sê´ìï Á|ü‹

Á>±eT|ü+#êj·TrøÏ ≈£L&Ü ø£*Œ+#ê*.

73e sêC≤´+>∑ dües¡D Á|üø±s¡+ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕúìø£ dü+düú\≈£î

sêe\dæq ì<ÛäT\T ã<ä ≤sTT+∫ dü<äs¡T dü+düú\T Ä]úø£ Áø£eT•ø£åD

bÕ{Ï+#˚ $<Ûä+>± #·s¡´\T rdüTø√yê*. n+<äT≈£î |ü+#êj·TrsêCŸ

dü+dü ú\˝À »]π> Ä]úø £ |üs ¡yÓT Æq ˝≤yê<˚M\˝À m≥Te+{Ï

neø£‘·eø£\≈£î neø±X¯+ »s¡>∑≈£î+&Ü #˚j·T≥y˚T ø±ø£, Á|ü»\≈£î

eT]+‘· y˚T …’q dü+πøåeT ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T #˚|üfÒº neø±X¯+ e⁄+≥T+~.

n+‘˚ø±ø£, kÕúìø£ dü+düú\ |ü]bÕ\qô|’ kÕúìø£ Á|ü»\˝À ≈£L&Ü ‘·eT

dü+düú\ |ü]~Û˝À ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ìs¡«Væ≤düTÔqï Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T,

n~Ûø±s¡T\ô|’ |üP]Ô $XÊ«dü+ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. |ü+#êj·TrsêCŸ dü+düú\˝À

Ä]úø£ Áø£eT•ø£åD bÕ{Ï+#·{≤ìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+˝À Oqï Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\T,

Oqï‘ê~Ûø±s¡T\T yê] e+‘·T düVü≤ø±s¡+ n+~kÕÔs¡ì Ä•<ë›+.

(ÄsY.&ç.◊. kÂ»q´+‘√)

Printed & Published by: G.D. Priyadarshini, Director, on behalf of Andhra Pradesh Academy of Rural Development, Printed at Caxton Offset Pvt. Ltd., 11-5-416/3,Red Hills, Hyderabad-4. A.P. Published at Andhra Pradesh Academy of Rural Development, Rajendranagar, Hyderabad-30, Rangareddi. Editor : G.D. Priyadarshini

StanikapalanaAditionNovember2013BW FSr · StanikapalanaAditionNovember2013BW FSr ... k

Documents

FSR en OLC

ANÁLISIs FSR

Fsr Gcc 2014

FSR Update - januari

FSR sensor

ELELEKTROMAGNETSKE POJAVE FSR

FSR Magazine

IQE Light B iasing System - Newport Corporation · FSR-GG475 GG.475 Cut-on 475 nm FSR-RG9 RG.725 Cut-on 725 nm FSR-GG495 GG.495 Cut-on 495 nm FSR-RG780 RG.780 Cut-on 780 nm FSR-OG515

FSR Update - december

FSR OWNER’S MANUAL - SBCUnitedStatesSite€¦ · FSR OWNER’S MANUAL MYKA FSR. 1 ... download them from the Internet, ... 7 674 26.54” 676 26.61” 682 26.85

FSR - Uvod u c++

FSR Seller Slides

Presentation FSR

STUMPJUMPER FSR - Specialized

FSR, Inc. - Weebly

Fisiologia celular fsr

StanikapalanaAditionMay2013B&W FSr 2013.pdfStanikapalanaAditionMay2013B&W FSr ... e÷

FSR Update - september

Stochas)k umfasst Wahrscheinlichkeitstheorie …fsr/masterinfo/2017/perkowski... · Stochas)k umfasst Wahrscheinlichkeitstheorie Mathemasche Stas)k Mathemak des Zufalls Mathemak der

FSR Forum February 2008