View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 257
Review article: Cardiopulmonary resuscitation in pregnancy
cardiac arrest and perimortem cesarean delivery
Patchareya Nivatpumin*
*Department of Anesthesiology, Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Bangkok 10700, Thailand
Abstract Background: Pregnancy cardiac arrest is a rare
condition leading to a high maternal and neonatal
mortality rate. Wide ranges of etiologies of cardiac
arrest in pregnancy have been reported in the historical
literature, including postpartum hemorrhage, amniotic
fluid embolism, cardiovascular diseases and anesthetic
causes. Certain resuscitation strategies are used for
pregnancy cardiac arrest which diverge from the
normal population; they are anticipation of difficult
airway management, intravenous line approach above
the diaphragm, manual left uterine displacement,
and consideration of perimortem cesarean delivery
(PMCD) within 4 minutes if the return of spontaneous
circulation is not achieved. It has been acknowledged
that PMCD increases the chance of survival of both
the patient and the neonate since PMCD alters the
pregnancy physiology. A reduction of the uterine
volume resulting from PMCD brings about an
improvement in the blood flow back to the central
circulation by relieving the aortocaval compression;
a lessening of oxygen consumption; and an increase
in the lung expansion, thereby improving lung
compliance. The author reviewed up-to-date
guidelines for resuscitation in the event of pregnancy
cardiac arrest and PMCD in order to provide
knowledge to all readers. The author hopes that
what readers learn can save two lives, that of the
mother and her baby, in the future.
Keywords: cardiac arrest, cardiopulmonary
resuscitation, pregnancy, perimortem cesarean
delivery.
Corresponding author: Patchareya NivatpuminE-mail: patchareya.niv@mahidol.ac.th
Thai J Anesthesiol. 2017;43(3):257-70.
_18-0000(257-270)9.indd 257 1/25/61 BE 9:06 AM
258 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
บทความฟนวชา: การชวยฟนคนชพหญงตงครรภและการผาตด
คลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจหยดเตน
พชรยา นวฒนภมนทร*
*ภาควชาวสญญวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพฯ 10700 ประเทศไทย
บทคดยอ บทน�ำ: ภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ เปน
ภาวะทพบไดนอยแตเปนภาวะทรนแรงมอตราตาย
ของมารดาและทารกสงไดมากถงรอยละ 40 ถง 80
สาเหตทพบบอยคอภาวะตกเลอดหลงคลอด ภาวะ
น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด ภาวะโรคเดมของผปวย
เชน โรคหวใจ และสาเหตจากการระงบความรสก
เปนตน การดแลชวยฟนคนชพผปวยกลมนมความ
แตกตางจากการชวยฟ นคนชพผ ปวยทวไปหลาย
ประการ ไดแก ผปวยกลมนมภาวะใสทอหายใจยาก
มความเสยงในการส�าลกเศษอาหารเขาสปอด การเปด
หลอดเลอดด�าเพอใหยาและสารน�าในสวนทอยเหนอ
ตอกระบงลม ภาวะมดลกกดทบหลอดเลอดแดงและ
ด�าใหญภายในชองทอง ระหวางการชวยฟนคนชพให
ใชมอดนมดลกไปทางซาย และพจารณาการท�าการ
ผาตดคลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจ
หยดเตนเพอคลอดทารกภายใน 4 นาท ถาไมมการ
กลบมาของการเตนของหวใจ โดยการผาตดนพบวา
ท�าใหมอตราการรอดชวตของหญงตงครรภสงขน
ท�าใหลดการกดทบของหลอดเลอดใหญในชองทอง
เพมเลอดไหลเวยนกลบเขาสหวใจ ลดการใชออกซเจน
ของรางกายและเพมความยดหย นของปอดท�าให
ขยายตวไดดขน และยงเพมอตราการรอดชวตและ
ลดความทพพลภาพของทารกทเกดมา จดประสงค
ของบทความฟนวชานคอการรวบรวมแนวทางการ
ดแลชวยฟ นคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ
หยดเตน ผ เขยนหวงเปนอยางยงวาผ อ านจะได
ประโยชนในการดแลผปวยใหเปนไปตามมาตรฐาน
สากล เพอชวยเหลอชวตของมารดาและทารกเมอ
ผอานพบสถานการณในลกษณะนในอนาคต
ค�ำส�ำคญ: หวใจหยดเตน, การชวยฟนคนชพ, ตงครรภ,
การผาตดคลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจ
หยดเตน
_18-0000(257-270)9.indd 258 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 259
บทน�า ภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ (maternal
cardiac arrest) เปนภาวะทพบไดนอย จากอบตการณ
ทเคยรายงาน พบไดตงแต 1:50,0001 ถง 1:12,0002
แตเปนภาวะทมความรนแรงคอมอตราตายและ
ทพพลภาพสง อตราตายของมารดาพบไดสงถงรอยละ
453 ถง 834 และอตราตายของทารกพบไดรอยละ 205
ถง 896 ซงอตราการรอดชวตของมารดาและทารกนน
ขนกบปจจยหลายประการไดแก สาเหตของภาวะ
หวใจหยดเตน สถานทเกดภาวะหวใจหยดเตน ความ
รวดเรวของการเรมชวยฟนคนชพ วธการแกไขสาเหต
และทรพยากรทสามารถชวยฟนคนชพหญงตงครรภ
ทมภาวะหวใจหยดเตนทมอยในขณะนนๆ7
สาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง
ตงครรภ
สาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง
ตงครรภมหลายประการ ในอดตสาเหตสวนใหญ
มาจากการตกเลอดและการตดเชอ ได แก เ ชอ
อหวาตกโรค วณโรค บด และตดเชอในกระแสเลอด7
แตในปจจบนสาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตน
ในหญงตงครรภ2,7-9 ไดแก ภาวะตกเลอดหลงคลอดจาก
สาเหตใดกตาม ภาวะโรคประจ�าตวของหญงตงครรภ
ไดแก โรคหวใจ หรอโรคระบบหายใจ ภาวะแทรกซอน
จากการตงครรภ เชน รกเกาะต�า (placenta previa)
รกงอกตด (placenta accreta) ครรภ เป นพษ
(preeclapmsia) ภาวะน�าคร�าอดตนในกระแสเลอด
(amniotic fluid embolism) ภาวะลมเลอดอดตนทปอด
(pulmonary emboli) และภาวะตดเชอในกระแสเลอด
(sepsis) เลอดออกในสมองจากภาวะครรภเปนพษ
เปนตน นอกจากนในปจจบนยงมสาเหตส�าคญทหญง
ตงครรภมาเขารบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง
ไดแก ภาวะหวใจหยดเตนทเกดจากการระงบความ
รสก9 ซงเกดจากการขาดออกซเจนจากสาเหตใดกตาม
เชน การใสทอหายใจเขาหลอดอาหาร (esophageal
intubation) การสดส�าลกน�ายอยและเศษอาหารเขาปอด
(pulmonary aspiration) ภาวะหวใจหยดเตนจากการ
ระงบความรสกเฉพาะสวนไดแก ยาชาเขาในกระแสเลอด
ท�าใหเกดพษของยาชา (local anesthetic systemic
toxicity: LAST) ยาชาทางชองเหนอเยอดราซงม
ปรมาณมากเขาไปในชองน�าไขสนหลงโดยไมตงใจ
ท�าใหเกดการชาในระดบสง (high spinal block)
ดงแสดงในตารางท 1 โดยสาเหตจากการระงบความ
รสกนนไมพบปรากฏมากอนในอดต โดยเรมมรายงาน
เมอประมาณ 30-40 ปทผานมาน9 นอกจากนยงมอก
หลายรายทไมทราบสาเหตทแทจรง5 หรออาจเกดจาก
หลายสาเหตรวมกน2 นอกจากนยงมปจจยอกหลาย
ประการทเพมความเสยงตอการเกดภาวะหวใจ
หยดเตนในหญงตงครรภ เชน ภาวะโรคเรอรงเดม
ไดแก โรคระบบหายใจ โรคไตวายเรอรง โรคระบบ
ประสาท และภาวะอวนรนแรง (morbid obesity)2
_18-0000(257-270)9.indd 259 1/25/61 BE 9:06 AM
260 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
Table 1. สาเหตของภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ
ตวยอ สาเหต อธบายสาเหต
A Anesthetic (การระงบความรสก) การชาในระดบสงและ/หรอความดนเลอดต�า (high spinal block, hypotension)การใสทอหายใจไมไดและการส�าลกเศษอาหารเขาปอดการกดการหายใจยาชาเขากระแสเลอด (LAST)
Accident/trauma (อบตเหต) อบตเหตตางๆ หรอฆาตวตาย
B Bleeding (การตกเลอด) การแขงตวของเลอดผดปกต (coagulopathy)รกเกาะต�า รกลอกตวกอนก�าหนด รกงอกตดมดลกไมแขงตว รกคาง มดลกแตกปฏกรยาจากการใหเลอด
C Cardiovascular (หวใจและระบบไหลเวยนเลอด)
กลามเนอหวใจตาย หวใจเตนผดจงหวะ (arrhythmia)โรคหวใจพการแตก�าเนด โรคลนหวใจผดปกตAortic dissectionCardiomyopathy
D Drugs (ยาตางๆ) ปฏกรยาจากการแพยาแบบรนแรง (anaphylaxis)การใหยาผดหรอเกดขนาด เชน oxytocin, magnesium, insulin หรอยากลมโอปออยด
E Embolism (การอดตนเสนเลอด) น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด (amniotic fluid embolism)ลมเลอดหรอฟองอากาศอดตนในกระแสเลอดโรคหลอดเลอดสมอง
F Fever (ไข) ตดเชอตางๆ
G General (สาเหตทวไป) H’s* และ T’s** เหมอนสาเหตในบคคลทวไป
H Hypertension (ความดนเลอดสง) ภาวะครรภเปนพษ (toxemia of pregnancy) และHELLP syndrome
LAST: local anesthetic systemic toxicity, HELLP: hemolysis, elevated liver enzymes and low platelet count*H’s ไดแก Hypoxia, Hypovolemia, Hyper/hypokalemia, Hypo/hyperthermia, Hydrogen ions (acidosis) และ Hypoglycemia**T’s ไดแก Tension pneumothorax, Tamponade, Toxins, Thromboembolism, Thrombosis (myocardial infarction) และ Traumaดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.
สาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง
ตงครรภทเกยวของกบการระงบความรสก ไดแก
1. การชาในระดบสงและความดนเลอดต�าจาก
การใหยาระงบความรสกเฉพาะสวน (high spinal
block and hypotension)
ปจจบนพบสาเหตนไดมากขนเนองจากความนยม
ในการใหการระงบความรสกเฉพาะสวนในการผาตด
คลอดบตรเพมขน9 พยาธสรรวทยาทท�าใหเกดภาวะ
หวใจหยดเตนเกดจากการชาในระดบทสงเกนไป มผล
ระงบเสนประสาทไขสนหลงระดบคอท 3-5 (C3-C5)
ซงควบคมการเคลอนไหวของกระบงลมหยดท�างาน
ท�าใหผปวยไมสามารถหายใจได นอกจากนผปวยยงม
ภาวะความดนเลอดต�าจากการยบยงกลมประสาท
sympathetic ท�าใหแรงตานทานของหลอดเลอดใน
รางกาย (systemic vascular resistance) ลดลงพรอมกบ
มหวใจเตนชาจาก Bezold-Jarisch reflex และ/หรอการ
ยบยงเสนประสาทไขสนหลงระดบอกท 1-4 (T1-T4)
ซงเปนต�าแหนงของ cardiac accelerating fiber10
_18-0000(257-270)9.indd 260 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 261
ดงนน เมอเกดการชาในระดบทสงเกนไป ผปวย
ควรไดรบการดแลระบบหายใจและชวยหายใจในทนท
กรณทผปวยหยดหายใจ นอกจากนควรดแลระบบ
ไหลเวยนเลอด โดยการใหสารน�าใหพอเพยง จดผปวย
อยในทาเอยงมดลกไปทางซายและใหยาตบหลอดเลอด
ephedrine โดยอาจใช epinephrine และ/หรอ atropine
ถาจ�าเปน ถาผปวยไมมชพจรใหรบท�าการกดหนาอก
การใช transvenous หรอ external pacing ชวยปองกน
ภาวะความดนเลอดต�าจากภาวะการชาในระดบสงได2
2. ภาวะไมสามารถใสทอหายใจไดและภาวะส�าลก
เศษอาหารเขาปอด
การเปลยนแปลงทางสรรวทยาในระบบหายใจ
และระบบทางเดนอาหารขณะตงครรภท�าใหผปวย
มความเสยงตอภาวะน อยางไรกตามสาเหตนพบได
นอยลงในปจจบนเนองจากความนยมในการใหการ
ระงบความรสกแบบทงตวในการผาตดคลอดบตร
ลดลง9 แตกยงเปนสาเหตทท�าใหผปวยมภาวะขาด
ออกซเจนและเกดภาวะหวใจหยดเตนได กลาวคอ
หญงตงครรภมการบวมของทางเดนหายใจซงเปนผล
จากการเปลยนแปลงของฮอรโมนในขณะตงครรภ
ในบางรายมน�าหนกตวมาก5 มกอนหรอพยาธสภาพ
บรเวณคออยเดม11 รวมกบในหญงตงครรภจะม tone
ของกลามเนอหรดหลอดอาหารลดลง เมอผปวยไดรบ
การใสหรอถอดทอหายใจจงมความเสยงตอการสด
ส�าลกเศษอาหารหรอน�ายอยเขาปอดและท�าใหมการ
อกเสบของปอดตามมา โดยมรายงานพบวาสาเหต
การเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภดวย
ภาวะส�าลกเศษอาหารเขาปอดพบไดรอยละ 7 ของ
สาเหตการเกดภาวะหวใจหยดเตนทงหมด12 ดงนน
การดแลทางเดนหายใจในหญงตงครรภตองใชความ
ระมดระวงโดยเฉพาะในรายทคาดวาจะใสทอหายใจ
ยาก (predicted difficult airway) กอนการระงบความ
รสกควรประเมนทางเดนหายใจผปวยอยางละเอยด
เตรยมอปกรณดแลทางเดนหายใจตางๆ ใหพรอมใช
ในกรณทคาดวาผปวยจะใสทอหายใจยาก ควรเตรยม
อปกรณครอบกลองเสยง (laryngeal mask) และ/หรอ
video laryngoscope ไวดวย ในกรณทสงสยวาผปวย
มภาวะสดส�าลกใหการดแลโดยใสทอหายใจและ
ชวยหายใจดวยแรงดนบวก ใช positive end-expiratory
pressure (PEEP) และใชสายดดเสมหะหรอน�ายอย
อาจตองใชการสองกลองหลอดลม (bronchoscopy)
ถาจ�าเปน การใช steroid และยาปฏชวนะในระยะแรก
ไมมผลท�าใหอาการของภาวะนดขน13
3. ภาวะกดการหายใจ
ภาวะนพบไดนอยมาก2 พบในผปวยทไดรบยากลม
โอปออยดจากหลายทาง เชน ทางปาก ทางหลอดเลอดด�า
รวมกบการใหยาโอปออยดทางชองน�าไขสนหลง ผท
มความเสยงคอหญงตงครรภทมภาวะอวน14
4. การเกดพษของยาชา (Local anesthetic
systemic toxicity: LAST)
คอ ภาวะทระดบยาชาในกระแสเลอดสงจนมผล
ตอระบบประสาท หวใจและหลอดเลอด โดยอาจ
เกดขนไดจากยาชาปรมาณมากเขาสกระแสเลอด
โดยไมตงใจ เชน การใหยาชาเพอระงบความรสก
เฉพาะสวนทางชองเหนอเยอดรา แลวขณะนนเกด
มการฉกขาดของหลอดเลอดด�าในชองเหนอเยอดรา
(epidural anesthesia) เปนตน เมอสงสยวาผปวยทม
ภาวะหวใจหยดเตนจากภาวะน การรกษาคอ การให
ไขมนทใชเป นอาหารทางหลอดเลอดด�า (lipid
emulsion) โดยใช 20% lipid emulsion ในขนาด
_18-0000(257-270)9.indd 261 1/25/61 BE 9:06 AM
262 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
1.5 มล./กก. ของน�าหนกในอดมคต (ideal body weight)
ทางหลอดเลอดด�าแลวใหตอเนองในขนาด 0.25 มล./
กก./นาท ทางหลอดเลอดด�า เปนระยะเวลา 10 นาท
จนผปวยมการกลบมาเตนของหวใจ ถายงไมมการ
ตอบสนองใหใช 20% lipid emulsion ในขนาด 1.5
มล./กก. ของน�าหนกในอดมคต ทางหลอดเลอดด�า
อกครง และเพมอตราการใหตอเนองเปน 0.5 มล./กก./
นาท ทางหลอดเลอดด�า ขนาดสงสดทใชคอ 10 มล./กก.
ใน 30 นาทแรก2,15 ปจจบนยงไมทราบผลของ lipid
emulsion ทางหลอดเลอดด�าตอทารกในครรภ แต
อยางไรกตามจากประโยชนของ lipid emulsion ยง
แนะน�าใหใชในหญงตงครรภทสงสยการเกดพษของ
ยาชา15
การชวยฟ นคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ
หยดเตน
ในป ค.ศ. 2015 American Heart Association
ไดออกแนวทางปฏบต (clinical practice guideline)
ส�าหรบการชวยฟนคนชพในหญงตงครรภซงตพมพ
ในวารสาร Circulation ซงเปนครงแรกทไดมการ
รวบรวมสรปการดแลชวยฟนคนชพผ ปวยกลมน
โดย American Heart Association การชวยฟนคนชพ
ในหญงตงครรภนนคลายคลงกบการชวยฟนคนชพ
ทวไป2 ไดแก การใหผ ปวยอย บนพนราบแขง ให
ออกซเจนรอยละ 100 แกผปวย กดหนาอกดวยอตรา
เรว 100-120 ครงตอนาท โดยกดหนาอก 30 ครงตอ
การชวยหายใจ 2 ครง2 อยางไรกตามการชวยฟนคนชพ
ในหญงตงครรภมขอพเศษแตกตางจากการชวย
ฟนคนชพในบคคลธรรมดาหลายประการ2 ไดแก
การปลดอปกรณทใชเฝาระวงการเตนของหวใจทารก
ในครรภทตดบรเวณหนาทองผ ปวยออกใหหมด
เนองจากเปนการรบกวนการชวยฟ นคนชพ การ
ท�าการชวยฟนคนชพในทาเอยงมดลกไปทางซาย หรอ
ใชมอดนมดลกเพอเพมเลอดไหลกลบเขาสหวใจ การ
พจารณาใสท อหายใจเรวขนเนองจากค�านงถง
ภาวะเสยงตอการส�าลกเศษอาหารเขาปอด การเปด
หลอดเลอดด�าเพอใหน�าเกลอบรเวณสวนทอยเหนอ
ตอกระบงลมเพอใหแนใจวาการใหยาและสารน�า
ไดไหลเขาสหวใจได และตองมการประสานงาน
ระหวางสตแพทยเพอเตรยมการท�าการผาตดคลอดบตร
ทางหนาทองในขณะทผปวยมภาวะหวใจหยดเตน
รวมถงกมารแพทยเพอรบเดก โดยสรปขนตอนการ
ชวยฟนคนชพในหญงตงครรภ แสดงใน Figure 1
_18-0000(257-270)9.indd 262 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 263
* ทมแพทย ประกอบดวยวสญญแพทย สตแพทย กมารแพทยและแพทยผชวยเหลอ VF: ventricular fibrillation; VT: ventricular tachycardiaBLS: basic life support; ACLS: advanced cardiac life support; ROSC: return of spontaneous circulationดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.
เรมการชวยฟนคนชพตาม BLS และ ACLS - กดหนาอกถกตอง แรงและเรว 100-120 ครงตอนาท - ท าการ defibrillation ใน VF/ pulseless VT - ตรวจสอบคณภาพของการกดหนาอกเปนระยะๆ
ตามทมแพทย*และผชวยเหลอเพอชวยฟนคนชพ
ดแลผปวยดงน - ทางเดนหายใจ: ระวงภาวะใสทอหายใจยากและ ใหผมประสบการณมากทสดเปนผใสทอหายใจ - เปดหลอดเลอดด าใหน าเกลอในสวนทอยเหนอตอกระบงลม - ใหชนดและขนาดยาแกผปวยตาม ACLS guideline เหมอนผปวยทวไป - ใหสารน าหรอเลอด ถาผปวยมภาวะเสยเลอด - ถาผปวยไดรบ magnesium กอนมภาวะหวใจหยดเตน ใหหยด magnesium และให 10% calcium gluconate 30 มล. หรอ 10% calcium chloride 10 มล. ทางหลอดเลอดด า
เตรยมผปวยทางสตกรรมดงน - เอยงมดลกไปทางซายโดยใหผชวยใชมอดน - เอาสายเครองตรวจวดการหดตวของมดลกและวดการเตนของหวใจทารกออกจากหนาทองใหหมด - สตแพทยเตรยมท าการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง
ถาผปวยไมมสญญาณชพกลบมา (no ROSC) ใน 4 นาท ใหสตแพทยท าการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง
กมารแพทย เตรยมรบเดก
หาสาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง
ตงครรภ
Figure 1. ขนตอนการชวยฟนคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน
_18-0000(257-270)9.indd 263 1/25/61 BE 9:06 AM
264 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
หลกการชวยฟนคนชพหญงตงครรภ มดงตอไปน
1. การชวยฟนคนชพแบบ basic life support (BLS)
และตามทมชวยเหลอ ไดแก การเรมกดหนาอกทนท
เมอพบภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภและตาม
เครอง defibrillation หรอ เครอง automated external
defibrillator (AED) มายงจดเกดเหตทนท ตามทม
ชวยเหลอ ไดแก สตแพทย วสญญแพทย กมารแพทย
พยาบาลและบคลากรผชวยเหลออนๆ2,15
2. การกดหนาอก ใหท�าการกดหนาอกอยางม
ประสทธภาพ ไดแก การกดหนาอกทอตราเรว 100-120
ครงตอนาท ทความลกประมาณ 5-6 ซม. โดยการ
กดหนาอก 30 ครงตอการชวยหายใจ 2 ครง2 หากยง
ไมมการใสทอหายใจ ระหวางการใสทอหายใจ การ
จดทา การเคลอนยายผปวย พยายามใหมการขดขวาง
การกดหนาอกนอยทสดโดยพยายามใชเวลานอยทสด
ไมมความจ�าเปนตองขยบต�าแหนงของการวางมอ
กดหนาอกเลอนขนตามการยกตวของกระบงลม
จากมดลกทโตและเบยดดน เนองจากการศกษาของ
Holmes และคณะ16 พบวาไมมความแตกตางอยาง
มนยส�าคญของการเลอนขนของต�าแหนงของหวใจ
ในหญงตงครรภไตรมาสสามเมอเทยบกบกอนการ
ตงครรภ16 ดงนน American Heart Association จง
แนะน�าใหวางมอของผกดหนาอกตรงครงลางของ
กระดกสนอกเชนเดยวกบการกดหนาอกผปวยทวไป2
ถามการท�า defibrillation ใหท�าการกดหนาอกตอ
ทนท โดยยงไมตองตรวจสอบชพจรหลงการท�า
defibrillation ระหวางทท�าการกดหนาอกใหตดตง
เครอง capnography เพอดประสทธภาพของการกด
หนาอก ถาคาคารบอนไดออกไซดในลมหายใจออก
มคามากกวา 10 มม.ปรอท ถอวาการกดหนาอกม
ประสทธภาพด2,15 และการเพมขนอยางทนททนใด
ของคาคารบอนไดออกไซดในลมหายใจออกอาจ
หมายถงผ ป วยมสญญาณชพกลบมา (return of
spontaneous circulation: ROSC)2
3. การเอยงมดลกไปทางซายเพอเพมเลอด
ไหลกลบเขาสหวใจ การตงครรภทอายครรภตงแต
ไตรมาสทสองขนไป ขนาดของมดลกทโตกวาระดบ
สะดอท�าใหมการกดทบหลอดเลอดด�า inferior vena
cava ในชองทองเมอหญงตงครรภนอนหงาย ซงท�าให
ปรมาณเลอดไหลกลบเขาสหวใจนอยลงจงท�าให
stroke volume และ cardiac output ลดลงตามมา17
การเอยงมดลกไปทางซายจะชวยเพมเลอดไหลกลบส
หวใจซงท�าได 3 วธ ไดแก การเอยงมดลกไปทางซาย
โดยการหนนสะโพกขวา 15-30 องศา8,17,18 แตพบวา
ท�าใหผ ท�าการกดหนาอกมอาการเหนอยลาไดงาย
เมอเทยบกบทานอนหงาย8 และแรงทใชในการกด
หนาอกไมไดตงฉากกบชองทรวงอก15 และการกด
หนาอกในขณะทท�าการเอยง 30 องศา จะท�าใหผปวย
มการลนไถลไปดานขางได19 การใชสองมอยกและ
ดนมดลกไปทางซายโดยผท�าอยบรเวณทองทางซาย
ของผปวย ใชสองมอยกมดลกขนมาทางซายของผปวย
เขาหาตวผ ท�า ดงแสดงใน Figure 2 ซงเปนวธท
American heart association แนะน�าเนองจากไม
รบกวนการกดหนาอก2 และวธสดทายคอการคลอดทารก
ทางชองคลอดหรอผาตดคลอดทางหนาทอง2,6-9,15
_18-0000(257-270)9.indd 264 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 265
Figure 2. การใชมอยกมดลกดนไปทางซายเขาหาตวของผท�า (manual left uterine displacement)
ภาพโดย พญ.พชรยา นวฒนภมนทร
4. การท�า defibrillation จะท�าเมอผ ปวยทม
ลกษณะของคลนหวใจทตอบสนองตอการใหกระแส
ไฟฟา (shockable rhythm) ไดแก ventricular fibrillation
และ pulseless ventricular tachycardia15 โดยใชปรมาณ
กระแสไฟฟาเทากบผปวยทวไปทไมไดตงครรภ2,15
ซงเปนระดบกระแสไฟทไมมผลอนตรายตอทารก
ในครรภ15 ในผปวยทไดรบการใสเครองมอเฝาระวง
ทารกในครรภทหนงศรษะทารก (fetal scalp monitoring)
หรอบรเวณหนาทองของผปวยใหเอาออกกอนการท�า
defibrillation15 ควรตดแผนส�าหรบปลอยกระแสไฟฟา
(adhesive pad) ทหนาอกและหลงของผปวย เพอท�าให
สามารถใชในกรณตองการกระตนหวใจดวยไฟฟา
(pacing) ไดและการใช adhesive pad จะสามารถท�าให
การฟนคนชพสะดวกกวาการใช paddle15
5. การดแลทางเดนหายใจ พงระลกไวเสมอวาสงท
ส�าคญทสดคอ การใหออกซเจนแกหญงตงครรภทม
ภาวะหวใจหยดเตนไมวาจะเปนการใชอปกรณใด
กตาม หญงตงครรภมภาวะขาดออกซเจนไดอยาง
รวดเรวจากมดลกทโตเบยดดบกระบงลมและปอด
สวนลางท�าใหปอดขยายไดไมด รวมทงมอตราการใช
ออกซเจนในรางกายสง จงใหพจารณาใสทอหายใจ
เรวขนโดยเฉพาะในหญงตงครรภทคาดวาภาวะขาด
ออกซเจนเปนสาเหตของหวใจหยดเตน2 เชน ภาวะ
น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด การชาในระดบสงจาก
การระงบความรสกเฉพาะสวน การส�าลกน�ายอยและ
เศษอาหารเขาปอด การไดยากลมโอปออยดทมาก
เกนขนาด เปนตน ไมจ�าเปนตองท�าการกด cricoid
ทกครงเนองจากการกดอาจไมไดปองกนการส�าลก
น�ายอยและเศษอาหารเขาปอดไดทงหมด และยงอาจ
ขดขวางการชวยหายใจดวยหนากากและการใส
ทอหายใจ2 บคลากรทใสทอหายใจตองเปนคนทม
ประสบการณสงเนองจากมความเสยงตอภาวะใสทอ
หายใจยาก การใสทอหายใจซ�าๆ หลายครงจะท�าใหเกด
การบาดเจบตอทางเดนหายใจ และท�าใหมการบวม
_18-0000(257-270)9.indd 265 1/25/61 BE 9:06 AM
266 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
ของเยอบทางเดนหายใจและท�าใหความส�าเรจของการ
ใสทอหายใจลดลง2,20 หลกเลยงการใช nasopharyngeal
airway หรอการใสทอหายใจทางจมก เนองจากท�าให
มเลอดออกในชองจมกได15 หลกการดแลทางเดน
หายใจในหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน แสดง
ดงตารางท 2
6. การเปดหลอดเลอดด�าเพอใหน�าเกลอ American
Heart Association แนะน�าใหเปดหลอดเลอดด�าเพอให
น�าเกลอในสวนทอยเหนอตอกระบงลม เนองจาก
หญง ตงครรภ มมดลกขนาดใหญและกดเบยด
หลอดเลอดด�า inferior vena cava ท�าใหการใหยา
และสารน�าจากสวนทอย ใตตอกระบงลมอาจไมม
ประสทธภาพ2 และแนะน�าใหเปดหลอดเลอดด�าให
น�าเกลอดวยเขมขนาดใหญ จ�านวนหลายเสนและ
ใหเลอดในรายทการตกเลอดเปนสาเหตของภาวะ
หวใจหยดเตน ถาไมสามารถหาหลอดเลอดด�าให
น�าเกลอบรเวณมอและขอพบแขนได แนะน�าใหท�า
intraosseous ทกระดกตนแขนดานบน (proximal
humerus) หรอใช ultrasound ชวยในการหาหลอด
เลอดด�า15
7. การใชยาในการชวยฟนคนชพ ยาตางๆ เชน
epinephrine, atropine หรอ amiodarone เปนตน
ไมถอเปนขอหามในหญงตงครรภทมภาวะหวใจ
หยดเตน ดงนนในการชวยฟนคนชพใหใชชนดของยา
และขนาดยาเหมอนผ ปวยปกตทไมไดตงครรภ2
แนะน�าใหใชยา epinephrine มากกวาการใช vasopressin
เนองจากมผลตอการหดรดตวของมดลกได2 ระวง
การใชยาเพมการหดรดตวของมดลก oxytocin ซง
เมอใหในขนาด 5-10 ยนต อยางรวดเรวจะท�าให
หลอดเลอดขยายตวและกดการท�างานของกลามเนอ
หวใจ ท�าใหผปวยเกดระบบไหลเวยนเลอดลมเหลว
ได21
Table 2. หลกการดแลทางเดนหายใจในหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน
- ใหออกซเจนรอยละ 100 โดยเปดอตราการไหลมากกวาหรอเทากบ 15 ลตรตอนาท ดแลทางเดนหายใจตามหลกของ BLS ไดแก head tilt, chin lift, jaw thrust
- เลอกทอหายใจขนาดเลก ประมาณเบอร 6.5 ถงเบอร 7.0
- ระวงการบาดเจบตอทางเดนหายใจ
- ใสทอหายใจโดยผมประสบการณสง
ใสทอหายใจครงแรก ถาไมส�าเรจ
ใสทอหายใจครงทสอง ถาไมส�าเรจ
ใสอปกรณ airway ไดแก laryngeal mask airway ครงแรก ถาไมส�าเรจ
ใสอปกรณ airway ไดแก laryngeal mask airway ครงทสอง ถาไมส�าเรจ ใหชวยหายใจโดยหนากาก
ถาชวยหายใจโดยหนากากไมส�าเรจใหท�า cricothyrotomy
- ระวงอยาใหการใสทอหายใจรบกวนการกดหนาอก
- ชวยหายใจ 8-10 ครงตอนาท และตดอปกรณเฝาระวง capnography
ดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.
_18-0000(257-270)9.indd 266 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 267
การผาตดคลอดบตรทางหนาทองในขณะมภาวะหวใจ
หยดเตน (Perimortem cesarean delivery: PMCD)
การผาตดคลอดบตรทางหนาทองในขณะมภาวะ
หวใจหยดเตนนนพบไดนอยมาก เนองจากเปนภาวะ
วกฤตเรงดวนอยางมาก การศกษาทผานมาในอดต
จนถงปจจบนจงเปนเพยงรายงานผปวย (case report)
เทานน3,4-8,11,22 ทมาของการท�า PMCD เกดจากรายงาน
ผปวยตงแต 30 ปกอนคอ ตงแต ค.ศ. 19867 ตาม clinical
practice guideline ของ American Heart Association
ป ค.ศ. 20152 และ The American Society of
Anesthesiologists Task Force on Obstetric Anesthesia
and the Society for Obstetric Anesthesia and
Perinatology ป ค.ศ. 201623 แนะน�าใหท�า PMCD ในหญง
ทตงครรภมากกวา 20-24 สปดาห ภายในระยะเวลา
5 นาท นบจากมภาวะหวใจหยดเตน2,8,18,23 โดยผปวย
ไมมสญญาณชพกลบมา (return of spontaneous
circulation: ROSC) ภายใน 4 นาท ใหเรมท�าการผาตด
คลอดบตรทางหนาทอง2 จากการศกษาทผานมาพบวา
การท�า PMCD ภายในระยะเวลา 5 นาท นนเปนสงทยาก
เนองจากหลายปจจย ไดแก สถานททเกดภาวะหวใจ
หยดเตน บคลากรและทรพยากรในแตละโรงพยาบาล
พบวามเพยงรอยละ 5 เทานนทสามารถท�า PMCD ได
ภายใน 5 นาท3 กรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจ
หยดเตนนอกโรงพยาบาล เชน ในกรณอบตเหตเปน
สาเหตของหวใจหยดเตน เปนการยากหรอเปนไป
ไมไดเลยทจะท�า PMCD ไดเนองจากขาดแพทยและ
เครองมอ ท�าใหไมสามารถท�า PMCD ไดภายใน 5 นาท
ในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนใน
โรงพยาบาล เชน ในหองคลอดแนะน�าใหท�า PMCD
ทหองคลอดเลย เนองจากการยายผปวยไปหองผาตด
แมวาจะใกลทสดเปนการเสยเวลา American Heart
Association ไมไดใหความส�าคญกบการท�า PMCD
ดวยเทคนคปลอดเชอ เนองจากเวลาทสตแพทยใสชด
ปลอดเชอ ทาน�ายาฆาเชอทหนาทอง รอใหน�ายาแหง
และปผาปลอดเชออาจท�าใหเสยเวลา จงแนะน�าวา
ถาในขณะผ ปวยเรมมภาวะหวใจหยดเตนและม
สตแพทยอยและมเวลา 2-3 นาท ในการเตรยมเทคนค
ปลอดเชอกใหท�าเพอเตรยมพรอมท�า PMCD ในกรณท
ไมทนเวลา 4 นาท หลงจากเรมมภาวะหวใจหยดเตน
ใหท�า PMCD โดยไมตองพจารณาเทคนคปลอดเชอ2
หลงจากคลอดทารกแลวใหท�าการคลอดรก เชดใน
โพรงมดลกแลวใหเยบปดมดลกดวยไหมละลายอยาง
รวดเรว หลงจากนนปดหนาทอง ถาผปวยมสญญาณชพ
กลบมา (ROSC) ใหยาปฏชวนะและระมดระวงการ
ใหยาเพมการหดรดตวของมดลก oxytocin ซงตองให
อยางระมดระวงเนองจากอาจท�าใหผ ปวยมหวใจ
หยดเตนอกครงได2 ถาหญงตงครรภมปากมดลกท
เปดหมดและศรษะของทารกอยในระดบทต�ามากพอ
จะท�าการชวยคลอดทางชองคลอดโดยใชอปกรณชวย
กสามารถท�าไดโดยขนกบดลยพนจของสตแพทย
ณ ขณะนน2
ผลตอหญงตงครรภจากการผาตดคลอดบตรทาง
หนาทองในขณะมภาวะหวใจหยดเตน
การเปลยนแปลงทางสรรวทยาในหญงตงครรภ
คอเหตผลทท�าให PMCD นนมประโยชนตอทงมารดา
และทารก กลาวคอในหญงตงครรภมการขยายของ
ชองทรวงอกทลดลงและมความดนในชองทองท
เพมขนท�าใหเสยงตอการส�าลกเศษอาหารและน�ายอย
เขาปอด ปอดม functional residual capacity ลดลง
และมอตราการใชออกซเจนในรางกายทเพมขน17,18
นอกจากนหลงจากการตงครรภไตรมาสทสองมดลก
ทมขนาดโตจะกดเบยดท�าให cardiac output ลดลงได
มากถงรอยละ 30 ในทานอนหงายซงมผลตอปรมาณ
เลอดทไปเลยงรก (placental blood flow) และทารก
ในครรภ17
_18-0000(257-270)9.indd 267 1/25/61 BE 9:06 AM
268 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
โดยปกตการกดหนาอกในขณะชวยฟนคนชพนน
ท�าใหม cardiac output เพยง 1 ใน 3 ของการเตนของ
หวใจปกต18 การทมมดลกกดหลอดเลอดในชองทอง
ยงท�าใหมการลดลงของ cardiac output มากขน โดย
ลดลงมากถงรอยละ 608 ดงนนในการชวยฟนคนชพ
หญงตงครรภจ�าเปนตองลดการกดทบหลอดเลอดใหญ
ในชองทอง ดงนนการท�า PMCD จงเปนปจจยส�าคญ
ทมผลท�าใหหญงตงครรภและทารก มอตราการ
รอดชวตสงขน2,7,8 โดยหลกการคอการเพมเลอดท
ไหลกลบเขาสหวใจโดยลดการกดทบหลอดเลอดด�า
inferior vena cava จากมดลกดวยการผาคลอดทารก
ทางหนาทอง ลดการใชออกซเจนในหญงตงครรภทม
ภาวะหวใจหยดเตนและเพมสมรรถภาพของปอดใน
การขยายตว ท�าใหมการเพมขนของ compliance ของ
ปอด8 และในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตน
ทเกดจากการเสยเลอดนน ภายหลงจากการท�าการ
ผาตดคลอดบตรทางหนาทองแลวยงสามารถท�าการ
กดหลอดเลอดแดงเอออรตา (aortic compression
and aortic cross-clamping) เพอเพมเลอดทไหลเขาส
อวยวะส�าคญของรางกาย เชน ปอด หวใจ และสมอง15
ไมมหลกฐานหรอรายงานผปวยใดๆ ทพบวาการท�า
PMCD ท�าใหอตราการรอดชวตของหญงตงครรภ
ต�าลง8,15
ผลตอทารกจากการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง
ในขณะมภาวะหวใจหยดเตน
อตราการรอดชวตของทารกทคลอดออกมาขน
กบปจจยหลายประการ ไดแก สภาวะของมารดากอนเกด
ภาวะหวใจหยดเตนโดยเฉพาะการมความดนเลอดต�า
หรอขาดออกซเจน การมทมกมารแพทยชวยเหลอ
ทารกทคลอดออกมา และระยะเวลาตงแตหญง
ตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนจนคลอดทารก การ
มภาวะหวใจหยดเตนในโรงพยาบาลเปนปจจยส�าคญ
ทสมพนธกบอตราการรอดชวตของทารก เมอเทยบกบ
หญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนนอกโรงพยาบาล
(odd ratio 13, p<0.001)3 การศกษาของ Katz และคณะ6
พบวาอตราการรอดชวตของทารกทคลอดหลงจาก
มารดามภาวะหวใจหยดเตนภายใน 15 นาท สงถง
รอยละ 75
อกประการทควรค�านงถงคอ ภาวะทพพลภาพ
ของทารกทเกดมาในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจ
หยดเตนเปนเวลานาน จากรายงานผปวยของ Katz
และคณะ7 กลาวถงทารก 61 ราย ทรอดชวตจากการท�า
PMCD มเพยง 4 ราย เทานนทมความผดปกตทางระบบ
ประสาท และจากรายงานของ Capobianco และคณะ24
ซงรายงานถงเดกทเกดจากหญงมครรภทไดรบการท�า
PMCD หลงจากมภาวะหวใจหยดเตน 30 นาท พบวา
เดกไมมความผดปกตทางพฒนาการหรอระบบ
ประสาทเมอตดตามไปจนถงอาย 4 ป ดงนนไมมขอหาม
ในการท�า PMCD ไมวาเวลาใดกตามของการท�าการ
ชวยฟนคนชพหญงตงครรภ8
การดแลผปวยหลงเกดภาวะหวใจหยดเตน (post
cardiac arrest care)
จดประสงคของการดแลผปวยหลงเกดภาวะหวใจ
หยดเตนคอ การรกษาอวยวะตางๆ ของรางกายให
ใกลเคยงกบภาวะปกต ในกรณทไมมการกลบมาของ
การไหลเวยนเลอดได เองนน มรายงานการใช
extracorporeal membrane oxygenation (ECMO)25,26
หรอการใชเครองปอดและหวใจเทยม (cardiopulmonary
bypass) หลงภาวะหวใจหยดเตน ในรายทหวใจกลบมา
เตนเองและยงไมมการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง
จ�าเปนตองใหผปวยอยในทานอนตะแคง หรอเอยง
มดลกไปทางซายเพอลดการกดทบของหลอดเลอดใหญ
ในชองทอง เพมเลอดไหลเวยนกลบสรางกายสวนบน2,15
ในรายทมการกลบมาของการไหลเวยนเลอดไดเอง
_18-0000(257-270)9.indd 268 1/25/61 BE 9:06 AM
Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 269
และไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทองไปแลวให
เฝาระวงภาวะเลอดออกจากมดลก15 และใหยาเพมการ
หดรดตวของมดลกอยางระมดระวง
การควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมาย
(targeted temperature management) เปนมาตรฐาน
ในการรกษาผ ป วยทวไปทมสญญาณชพกลบมา
ภายหลงภาวะหวใจหยดเตนโดยการท�านเพอลดการ
บาดเจบของเซลลสมอง มรายงานผปวยเกยวกบการ
ลดอณหภมกายในหญงตงครรภ ทมภาวะหวใจ
หยดเตนในไตรมาสท 1 และไดตงครรภตอจนครบ
ก�าหนด ไมพบวามความผดปกตของทารกทคลอด
ออกมา27 อยางไรกตามในปจจบนไมมรายงานการ
ควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมายในหญง
ตงครรภทอยในระยะใกลคลอดบตร ซงในมารดาทม
อณหภมกายต�านนจะสงผลใหทารกในครรภมหวใจ
เตนชาได ดวยเหตนควรเฝาระวงตดตามการเตนของ
หวใจทารกในครรภเพอพจารณาการดแลตอเนองทาง
สตกรรมของทารกในครรภ โดยสรปแนะน�าใหท�าการ
ควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมายในหญง
ตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตนและมสญญาณชพ
กลบมา โดยผ ป วยต องไม มข อห ามในการลด
อณหภมกาย2,15 โดยผปวยกลมนตองไดรบการเฝาระวง
ภาวะตกเลอดหลงคลอดและการแขงตวของเลอด
ผดปกต15
สรป การชวยฟนคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ
หยดเตน ตองอาศยความรวมมอจากแพทยสหสาขา
ไดแก สตแพทย วสญญแพทย กมารแพทยและทม
บคลากรทางการแพทยเพอชวยเหลอผปวยและทารก
ในครรภอยางเรงดวน สงส�าคญคอ การปองกน หาสาเหต
และพยายามแกไขสาเหต รวมกบการชวยฟนคนชพ
อยางมประสทธภาพตามแนวทางปฏบตของ American
Heart Association ป ค.ศ. 2015 นอกจากนการผาตด
คลอดบตรทางหนาทองในขณะทผปวยมภาวะหวใจ
หยดเตนภายใน 4 นาท โดยใหทารกคลอดภายใน
5 นาทหลงจากหวใจหยดเตนสามารถเพมอตราการ
รอดชวตของทงมารดาและทารกได
เอกสารอางอง1. Centre for Maternal and Child Enquiries (CMACE). Saving
Mothers’ Lives: reviewing maternal deaths to make
motherhood safer: 2006-08. The Eighth Report on
Confidential Enquiries into Maternal Deaths in the
United Kingdom. BJOG. 2011;118(Suppl. 1):1-203.
2. Jeejeebhoy FM, Zelop CM, Lipman S, Carvalho B,
Joglar J, Mhyre JM, et.al. American Heart Association
Emergency Cardiovascular Care Committee, Council on
Cardiopulmonary, Critical Care, Perioperative and
Resuscitation, Council on Cardiovascular Diseases
in the Young, and Council on Clinical Cardiology.
Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement
from the American Heart Association. Circulation.
2015;132(18):1747-73.
3. Einav S, Kaufman N, Sela HY. Maternal cardiac arrest
and perimortem caesarean delivery: evidence or
expert-based? Resuscitation. 2012;83:1191-200.
4. Dijkman A, Huisman CM, Smit M, Schutte JM, Zwart
JJ, van Roosmalen JJ, et al. Cardiac arrest in pregnancy:
increasing use of perimortem caesarean section due
to emergency skills training? BJOG. 2010;117:282-7.
5. Baghirzada L, Balki M. Maternal cardiac arrest in a
tertiary care centre during 1989-2011: a case series.
Can J Anesth. 2013;60:1077–84.
6. Katz V, Balderston K, De Freest M. Perimortem cesarean
delivery: were our assumptions correct? Am J Obstet
Gynecol. 2005;192:1916-21.
7. Katz VL, Dotters DJ, Droegemueller W. Perimortem
caesarean delivery. Obstet Gynecol. 1986;68:571-6.
8. Eldridge AJ, Ford R. Perimortem caesarean deliveries.
Int J Obstet Anesth. 2016;27:46-54.
_18-0000(257-270)9.indd 269 1/25/61 BE 9:06 AM
270 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560
9. Hawkins JL, Chang J, Palmer SK, Gibbs CP, Callaghan
WM. Anesthesia-related maternal mortality in the
United States: 1979-2002. Obstet Gynecol. 2011;117(1):
69-74.
10. Geffin B, Shapiro L. Sinus bradycardia and asystole
during spinal and epidural anesthesia: a report of
13 cases. J Clin Anesth. 1998;10:278-85.
11. Aronsohn J, Danzer B, Overdyk F, Roseman A.
Perimortem cesarean delivery in a pregnant patient with
goiter, preeclampsia, and morbid obesity. A A Case Rep.
2015:15;4(4):41-3.
12. Mhyre JM, Tsen LC, Einav S, Kuklina EV, Leffert
LR, Bateman BT. Cardiac arrest during hospitalization
for delivery in the United States, 1998-2011. Anesthe-
siology. 2014;120:810-18.
13. Janda M, Scheeren TW, Noldge-Schomburg GF.
Management of pulmonary aspiration. Best Pract Res
Clin Anaesthesiol. 2006;20:409-27.
14. Abouleish E, Rawal N, Rashad MN. The addition of
0.2 mg subarachnoid morphine to hyperbaric
bupivacaine for cesarean delivery: a prospective study
of 856 cases. Reg Anesth. 1991;16:137-40.
15. Lipman S, Cohen S, Einav S, Jeejeebhoy F, Mhyre JM,
Morrison LJ, et.al. The Society for Obstetric
Anesthesia and Perinatology consensus statement on
the management of cardiac arrest in pregnancy. Anesth
Analg. 2014;118(5):1003-16.
16. Holmes S, Kirkpatrick ID, Zelop CM, Jassal DS. MRI
evaluation of maternal cardiac displacement in pregnancy:
implications for cardiopulmonary resuscitation.
Am J Obstet Gynecol. 2015;213(3):401.e1-5.
17. Toledano RD. Physiological changes associated with
pregnancy. In: Clark V, Van de Velde M, Fernando R,
editors. Oxford textbook of obstetric anesthesia. Oxford:
Oxford University Press; 2016. p. 31-48.
18. Pacheco L, Howell P, Sherwood ER. Trauma and critical
care. In: Chestnut DH, Wong CA, Tsen LC, Ngan Kee WD,
Beilin Y, Mhyre JM, editors. Chestnut’s obstetric
anesthesia: principles and practice. 5th ed. Philadelphia:
Elsevier; 2014. p. 1219-42.
19. Ree GA, Willis BA. Resuscitation in late pregnancy.
Anaesthesia. 1988;43:347-9.
20. Mushambi MC, Pandey R. Management of the difficult
airway. In: Clark V, Van de Velde M, Fernando R,
editors. Oxford textbook of obstetric anesthesia. Oxford:
Oxford University Press; 2016. p. 393-418.
21. Butwick AJ, Coleman L, Cohen SE, Riley ET, Carvalho B.
Minimum effective bolus dose of oxytocin during
elective caesarean delivery. Br J Anaesth. 2010;104:
338–43.
22. Pecher S, Williams E. Out-of-hospital cardiac arrest in
pregnancy with good neurological outcome for
mother and infant. Int J Obstet Anesth. 2017;29:81-4.
23. The American Society of Anesthesiologists Task Force
on Obstetric Anesthesia and the Society for Obstetric
Anesthesia and Perinatology. Practice guidelines for
obstetric anesthesia: an updated report by the American
Society of Anesthesiologists Task Force on Obstetric
Anesthesia and the Society for Obstetric Anesthesia and
Perinatology. Anesthesiology. 2016;124(2):270-300.
24. Capobianco G, Balata A, Mannazzu MC, Oggiano R, Pinna
Nossai L, Cherchi PL, et al. Perimortem cesarean delivery
30 minutes after a laboring patient jumped from a
fourth-floor window: baby survives and is normal at
age 4 years. Am J Obstet Gynecol. 2008;198(1):e15-6.
25. Shen HP, Chang WC, Yeh LS, Ho M. Amniotic fluid
embolism treated with emergency extracorporeal
membrane oxygenation: a case report. J Reprod Med.
2009;54:706–8.
26. Ecker JL, Solt K, Fitzsimons MG, MacGillivray TE.
Case records of the Massachusetts General Hospital. Case
40-2012. A 43-year-old woman with cardiorespiratory
arrest after a cesarean section. N Engl J Med. 2012;
367:2528–36.
27. Rittenberger JC, Kelly E, Jang D, Greer K, Heffner A.
Successful outcome utilizing hypothermia after cardiac
arrest in pregnancy: a case report. Crit Care Med.
2008;36:1354–6.
_18-0000(257-270)9.indd 270 1/25/61 BE 9:06 AM
Recommended