ÇOCUKLARDA BÜYÜME, OLGUNLAŞMA VE...

BÜYÜME ◦ Vücudun ya da vücut bölümlerinin boyut olarak artması ◦ Yaşamın ilk 20 yılında görülen en önemli biyolojik

süreçtir.

2

BÜYÜME ◦ Örneğin doku büyümesi gerçekleşerek vücut ağırlığı ve

boy uzunluğunda ölçülebilir artışlar meydana gelmektedir.

◦ Bu değişimler hiperplazi ve hipertrofi ile kendini göstererek Hücre sayısı, boyutu ve hücresel materyallerde artışa

neden olmaktadır.

3

OLGUNLAŞMA ◦ Kalıtım ve çevre koşulları arasındaki etkileşim sonucu

bireyin belirli bir olgunluk düzeyine ulaşmasını sağlayan biyolojik bir değişim süreci

◦ Yetişkin ve işlevsel olma süreci

4

OLGUNLAŞMA Olgunlaşmanın zamanlaması ve hızı biyolojik sistemlere göre

farklılaşmaktadır.

Örneğin Cinsel olgunlaşma üreme sisteminin işlevsel gelişimini

tamamlaması olarak tanımlanırken

İskeletsel olgunlaşma iskelet sisteminin gelişimini tamamlamasıdır

Her ikisinin de zamanlaması ve süresi farklıdır

5

OLGUNLAŞMA ◦ Kronolojik yaş ◦ İskelet yaşı ◦ Cinsel olgunlaşma evrelerinden etkilenmektedir.

6

GELİŞME ◦ Büyüme sırasında vücutta oluşan fonksiyonel

değişimler

7

GELİŞME ◦ Büyüme ve olgunlaşmadan daha geniş bir kavramdır ◦ Nitelikseldir, hem biyolojik ve hem de davranışsal

olarak görülebilir

8

GELİŞME ◦ Biyolojik gelişme,

hücrelerden, dokulara, organlara ve sistemlere doğru devam eden ve vücut gelişimini tamamlayınca sonra eren bir süreçtir

◦ Davranışsal gelişme,

psikomotor (beceri, fitness), bilişsel (bilgi, anlama) ve duygusal (sosyal, ilişkiler) alanlarında kendini göstermektedir.

9

◦ Bir çocuğun doğumundan itibaren geçen süreyi tanımlamak için kullanılmaktadır. Evreler Kronolojik yaş

Bebeklik Yaşamın ilk yılı

Çocukluk Bir yaş ile puberte arası

Erken çocukluk Okul öncesi evre 1-4,99 yaş arası

Orta çocukluk 5-7,99 yaş arası

Geç çocukluk 8,0 yaş ile adolesan evre başlangıcı arası

Adelosan Evre Pubertenin başlangıcı ile büyüme ve gelişmenin tamamlanmasına kadar olan evre (kızlarda 8-19 yaş arası, erkeklerde 10-22 yaş arası)

10

Kronolojik yaşa göre daha problemli, daha zor tahmin edilebilen ve değerlendirilebilen bir yaştır. ◦ Adolesan büyümenin zamanlaması ve hızı bireysel

farklılıklar göstermektedir. ◦ Ayrıca olgunlaşma düzeyini belirleyen birçok yöntem

vardır ve hiçbirii mutlak ve standart değildir.

11

Biyolojik olgunlaşma belirlenerek biyolojik yaş belirlenebilir ◦ Genel olarak kullanılan yöntemler:

Kemik olgunlaşması

Cinsel olgunlaşma

Somatik olgunlaşma

12

Kemik Olgunlaşması (Yaşı)

• Kıkırdak hücreler büyümesini tamamladığında ve epifizal tabakalar yerine kemik dokusu oluştuğu zaman tamamlanır (20’li yaşların başı)

• Büyüme için gerekli besinlerin zengin kan dolaşımı ile sağlanması gerekir

• Kemiklerin güçlenmesi için kalsiyuma ihtiyaç vardır

• Egzersiz yoluyla da kuvvetlenmektedir.

13

Kemik Olgunlaşması (Yaşı) ◦ Olgunlaşma düzeyinin en iyi ölçütü kemiklerin

(iskeletin) röntgen filminin çekilmesidir. ◦ Tüm sağlıklı bireylerde kemiklerin kıkırdaktan kemiğe

geçişi olmaktadır. ◦ Özellikle el-bilek röntgeni anatomik bölgenin

osifikasyonu hakkında bilgi verebilir DEXA ve bilgisayarlı analiz yöntem olarak kullanılabilir.

14

3-yaş

5-yaş

14-yaş

Kemik Olgunlaşması (Yaşı)

15

16

Cinsel Olgunlaşma ◦ Çocukluktan yetişkinliğe geçiş ikincil cinsel özelliklerin

ortaya çıkması, üreme sisteminin olgunlaşması ve büyümede hızlı artışla karakterizedir.

◦ Ayrıca bu evre fiziksel aktivite, sağlık ve sportif performansı etkileyen psikososyal ve davranışsal değişimlerin de ortaya çıktığı bir dönemdir

◦ Kızlar genellikle erkeklerden 2-2,5 yıl önce ergenliğe girerler

17

Cinsel Olgunlaşma ◦ İkincil cinsel özellikler: ◦ Kızlar için

Göğüs gelişimi

Menarş yaşı

Pubik kıllanma

◦ Erkekler için

Seste kalınlaşma

Göğüs gelişimi

Pubik kıllanma

18

Cinsel Olgunlaşma ◦ Bir hekim yoluyla belirlenmesi en kesin yoldur ◦ Ancak anket yöntemi ya da resimlerle değerlendirme

de kullanılmaktadır (Tanner skalası) Ancak bireysel değerlendirmelerde sıkıntılar çıkabilir

19

Somatik Olgunlaşma ◦ Vücut boyutu ve proporsiyonlarındaki ölçümler

kullanılabilir ◦ Antropometri

Genişlik

Çevre

Uzunluk

Boy uzunluğu

Vücut ağırlığı

20

Boy Uzunluğu ve Vücut Ağırlığında Gelişme Hızı

21

Bazı performans özelliklerinin PHV ile ilişkisi

22

Bazı performans özelliklerinin PHV ile ilişkisi

23

24

25

26

• Temelde kas fibrillerinin hipertrofisi ile ortaya çıkar • Kas boyu kemik büyümesiyle birlikte artış gösterir • Nedeni sarkomer boyunun artması

• Erkeklerin kas kütlesi 18-25 yaşları arasında vücut ağırlığının %50’sinde en yükseğe ulaşır

• Kızlarınki 16 ile 20 yaşları arasında vücut ağırlığının %40’ında gerçekleşir

28

• Yağlar doğumla birlikte depolanmaya başlar • Yağlar yağ hücrelerinin sayısının ve boyutunun

artmasıla depolanır

• Beslenme, egzersiz ve kalıtımsan etkilenir

• Pubertede erkeklerde %15, kızlarda ise %25 civarındadır.

29

Data from NHANES-I, National Center for Health Statistics.

30

31

32

• Motor beceriler artmaktadır • Kas kuvveti artmaktadır

• Akciğer hacmi artmaktadır

• Kan basıncı, kalp boyutu ve kan hacmi artmaktadır. • Kalp atım hızı azalmaktadır.

• Aerobik ve anaerobik kapasiteler ile koşu ekonomisi artmaktadır.

• Sıcağa ve soğuğa karşı tolerans artmaktadır.

33

34

35

Kan Basıncı • Çocuklarda daha düşük ancak ergenlikle birlikte

artış gösterip yetişkinlikte olması gereken değere ulaşır

• Vücut boyutu arttıkça kan basıncı da artar Kardiovasküler Fonksiyonlar Daha küçük kalp boyutu ve total kan hacmi kalp

atım volümünün daha düşük olmasına neden olur Submaksimal egzersizlerde kalp atım hızı

yantları daha düşüktür Kardiya debi daha düşüktür Yetişkinlere göre daha yükseka-vO2 farkı

-

36

37

• Anaerobik aktiviteleri yapma becerisi düşük

• Glikolitik kapasite düşük

• Daha az laktat üretimi

• Anaerobik ortalama ve zirve güç değerleri daha düşük

38

39

40

• Ter bezleri daha az ter ürettiğinden buharlaşma yoluyla ısı kaybı daha düşük

• Sıcağa uyum (aklimatizasyon) daha düşük

• Kondüktif ısı kaybı daha yüksek, hipotermi riski yüksek

• Ekstrem ısılarda egzersiz minimize edilmeli

41

42

43

44

45