View
929
Download
24
Category
Preview:
Citation preview
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
1/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
2/128
Mizo Sunday School Union
AWM DAN MAWI LEH
NUN DAN THA(Tleirawl Inkhawm Kaihhruaina)
Bu kuana
Ziaktu
Malsawmkima
SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD
.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
3/128
Published
by
The Synod Literature & Publication Board
Aizawl - 796 001
Mizoram
Chhut khatna - 2010
Copies - 1000
(All rights reserved)
Printedat
The Synod Press
Aizawl - 796 001
Mizoram
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
4/128
A CHHUNGA THU AWMTE
Thupui Phk
Chhuahtu Board thuhma v
Thuhma vi
Ziaktu thuhma vii
Tleirawl inkhawm kaihhruaina viii
Zirtirtu tan (Tleirawl rilru) x
1. Nu leh pa zah leh chawimawi 1
2. Unau laka awm dan 7
3. Pi leh pute zah leh chawimawi 11
4. Aia upate laka awm dan 14
5. Zirtirtute zah leh chawimawi 17
6. Khawtlang leh ram hruaitute zah 23
7. Kohhran hruaitute laka awm dan mawi 26
8. |henawm khawvengte nena inlaichinna \ha 29
9. Inchei nalh dan 32
10. |hian kawm dan \ha 40
11. Mi ina awm dan mawi 45
12. Ei leh in 48
13. Puipunnaa awm dan mawi 54
14. Chhiatni \hatnia awm dan mawi 59
15. Biak Ina awm dan mawi 63
16. Thil lei leh hralh dan \ha 67
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
5/128
17. Khual khuaa zinnaa awm dan mawi 70
18. Telephone hman dan \ha 76
19. Mi dawnsawn dan \ha leh mawi 81
20. Sum hman dan \ha 86
21. Vantlang thil humhalh 92
22. Hnathawhnaa awm dan mawi 9523. Thing leh mau humhalh 99
24. Nungchate humhalh 102
25. Fai leh thianghlim 106
26. Ni khata thil \ha tih - dam chhung atan 112
Lehkhabu rawnte 114Website rawnte 116
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
6/128
CHHUAHTU BOARD THUHMA
Kan Kohhran leh ram awm dan tur chu \hangtharteah a
innghat thui hle. Nu leh pa leh tuna puitlingte hian anmahni kan
chher \hat leh \hat loh azir te, nun dan \ha leh awm dan mawi
kan zirtir a, kan kaihhruai dan azirin kan khawtlang nun pawh a
nuamin a nuam lo thei hle dawn a ni.
Mizo Kristian ni mah ila, kan pipute a\anga awm dan mawi
leh tlawmngaihnate kha kan hre mumal tawh lo va; Kristiante
awm dan leh nih dan tur tak lah kan hre mumal tawh na hek lo.
Kawng hrang hranga nun dan tur zirtir hun tak Tleirawlte
kaihhruaina tura thu pawimawh tak Awm dan mawi zir tura
MSSU-in a thlang hi a lawmawmin a inhmeh hle. He lehkhabuah
hian hun leh hmun hrang hranga awm dan mawi ziak a ni a. Abu ziaktu atan, thlan wm tak Pu Malsawmkima, Mission Veng
chu Sunday School Committee lamin a ruat a; anin tleirawlte
hriat awlsam turin \ha takin a ziak a, a lawmawm hle a ni.
He zirlai Tleirawlte Kaihhruaina Bu hi tleirawlte chauh
ni lovin, awm dan mawi ziakna bu a nih avangin mi tin mamawh
a ni a. Kan awm danin kan nihna a tilang \hin. He lehkhabu hikan nun peng kawng hrang hrang awm dan mawi min kawhhmuhtu
\ha leh \angkai tak a ni ang. A hmangtu apiangte tan malsawmna
thlentu lo ni mawlh rawh se.
(REV. THANGZAUVA)
Editor
Synod Literature & Publication Board
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
7/128
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
8/128
TLEIRAWL INKHAWM KAIHHRUAINA
Mizo Sunday School Union chuan kum tinin Pathianni
Chawhnu Naupang leh Tleirawl Inkhawm Kaihhruaina Bu a siam
\hin a, Kohhran eng emaw zatin hlawk takin an hmang \hin tih
hriat a ni a, a lawmawm hle. Chutih laiin Naupang leh Tleirawl
inkhawm la neihpui hlei thei lo, inkaihhruaina a awm tih pawh
la hre lo Bial leh Kohhran kan la awm nual niin a hriat a, \an
lakna tur a la tam hle.
Tleirawl inkhawmah hian a theih chin chinah Lesson Plan
ang hian kalpui theih ni se a \ha hle. Chutih rual chuan mahni
Kohhran remchan dana siam rem leh swi danglam erawh a
inthlahrunawm lem loh. He zirlaibu bakah hian tleirawlte nun
kaihhruaina atana \ha tur nia kan hriat lehkhabu leh mi thiamte
kan hman \angkai theih chuan a hlawk lehzual ngei ang.
Zirlai leh tih turte hi a inchhwka tih ni thei se a \ha.
Inkhawm apianga zirlai zir reng chu an tan a ninawm ve theih
avangin tih turte tih huanga mi emaw thil dang pawh a kht tawka
tih ve \hin a \ha. A hlimawm leh zangkhai zawnga inkhawmpui
an \ul chang a awm a, hlimhlawp leh nuam an tih zawng ringawt
ngaihtuah erawh a fuh ber lo vang. An hlawkpui theih dan tur
ber nia kan hriat chu zirtirtute pawhin tlanchhe lova kan tihpui
mai a, a zirtute dinhmun leh tuipui dan thl$r chunga theihtawp
chhuah a \ha hle.
Tleirawl inkhawma lo telte hi a member-in an daih chuanGroup-a insiam leh ni se. Inkhawm an phur theih nan kum tluana
programme hrang hrangah ineltir a, kum tawpah result puan
leh lawmman sem inkhawm neih ni se. He inkhawmah vek hian
tehna hrang hrang hmanga thlan tleirawl fel ber hnenah lawmman
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
9/128
pek ni bawk se. Anmahni ngeiin secret ballot-in thlang se, a
tehna fel tak siama chiang taka puan ni se.
Tleirawlte hi \ha taka kaihruai thei tur chuan a tawktarh
kan neih \hat deuh a ngai tawh ni pawhin a lang. Indoor leh Outdoor
Games neihpui te, music leh zai lama \an lakpui te, hmanraw
changkang deuhte pawh ngaihtuahsaka tihphur thiam an mamawh.
Kohhran danga Tleirawl Inkhawm Pawl nena intlawh tawn te, pi
pute sulhnu hmun hmingthang deuh emaw, lui, tl^ng leh ramhnuai
emawa kalpuia, kan hmun tlawh chanchin a hre deuhte sawitir
ni bawk se a hlawk ngawtin a rinawm.
Tleirawl inkhawm hi a pawimawh hle a, zirtirtuten kan
phurpui a pawimawh. Zirlai an kal \ha tawk lo a nih pawhin a
kal chhunte tan hlimawm leh hlawk tur zawng leh tel ve ngai
lote hp zawnga phur leh nuam taka kalpui theih ni se a duhawm
hle a, an nun hmasawnna leh puitlinna kawng ngaihtuah chunga
\an lak ni thei se a lawmawm hle ang.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
10/128
ZIRTIRTU TAN(Tleirawlte mizia)
Tleirawl zinga rawngbawl hi kohhran hna pawimawh
tak a ni a, chuta zirtirtu nih chu inpek ngai tak leh mahni
inphat chunga thawh chi a ni. An ngaihs^n loh z^wngte
thu an benga a luh loh avangin nun fimkhur a ngai em em
a, an zah tlaka insiam a \ul. An ngaihsan z^wng tak tanchuan tleirawlte hi kaihhruai nuam tak an ni a, an bula
khawsak a nuam em em a ni.
Tleirawl lai hi hun nuam tak, khirh tak ni si a ni a.
Nun laklawh leh awm dan pawh thiam har tak a ni \hin.
Puitling leh naupang inkar, nun laklawha awm an nih avangin
nihnaa chian lohna (identity crisis) an nei lian hle. An taksaa \hang chak a, an mizia pawh englai pawhin a danglam a
ni ber e. An taksa \hang danglamin an nuna thil thar a rawn
thlente chuan an ngaihtuahna a tibuai a, kaihhruaitu leh
hrilhfiahtu \ha an mamawh.
Fing leh thil thiam ve tawh hlein an inhria a, thil tak
tak ti tur erawh chuan mahni inrintawkna (self-confidence)an la nei bawk si lo va, an mizia hi hriatthiam a harsa em
em. An taksa an uluk a, incheina an ngai pawimawh hle.
Mi ropui leh thiltithei an ngaisang a, an mi ngaihsan z^wngte
nunphung leh incheina entawn an ching.
Tleirawlte hian thunun leh sawisel an ngaithei lo hle a,
kaihhruai erawh an mamawh hle si. Kaihhruaina\awngkamah thu pe lam aiin anmahni rwn chunga tihin
kaihhruai an nuam. |hian an ngaina em em a, a tlangpui
thuin mize inang an inkawm \hin. |hianho rilruin a thunun
thui hle a, nu leh pa leh zirtirtute thu ai mahin an ngai
pawimawh \hin.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
11/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Mi dang an chk em em a, chutiang bawk chuan mi pawhin chk ve turah an inngai. Mi dangin anmahni an
ngaihdan tur an vengthawng em em a, hei vang hian an
zakzumin mi hmaa chet an khawr duh hle. Mi aia sang bik
leh hniam bik nih ringawt pawh hrehawm an ti a, mi nih loh
dan leh tih loh dana awm hi an hlauh ber pakhat a ni.
Zirtirtu leh thuneitute lakah hel rilru an pu nasa a,inchhut ng>n leh \awng tl>m te, \awng ve chhunah pawh
zawi leh bung deuhva \awng te an ching duh hle. Thusawi
laia ngaihsak wm lo deuha awm an chng a, a tak takah
erawh chuan an bengkhawn hle.
Mahnia thil ngaihtuah an duh avangin fianrial an ngaina.
Zeldin thubawl leh duhthusam ramah an cheng nasa. Anrilru hi zawhnain a khat a, an zawhnate ngampa taka an
zawh theih tur an hmuh loh chuan anmahnin a chh^nna
zawn chhuah an tum a, hei hian thil \ha lo leh humsual a
daitir \hin avangin ngaihsaka, \hian \ha ber anga awm tum a
pawimawh. Thil an ngaihtuah nasat avangin sakhua an la
tak hle a, uluk taka kaihhruai chuan pianthar an awlsam
hun lai a ni.
An ziaa ngaihsak ngai lai ber pakhat chu thil chhin
an chkna hi a ni. Z
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
12/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
1. NU LEH PA CHAWIMAWI
Kolossa 3:20
Naupangte u, engkimah in nu leh in pate thu zawm
rawh u, chu chu Lalpaah chuan a lawmawm si a.
Khawvelah hian chhungkaw dinhmun inang chiah chiah
hi kan awm a rinawm loh. A \henin nu leh pa fel tak, fatehrethiam tak an nei a. Khawtlang leh kohhrana dinhmun
pawimawh tak chelh, mite chung en leh r^wn ber te, a \hen
ram hruaitu te, a \hen sum ringawt buaipui, in leh lo leh
fate ngaihsak miah lo an awm ve leh a. Heng karah hian t>t
laia nu emaw pain emaw an thihsan, nu leh pa hre miah
lova chhungten an enkawl seilen te, vanduai vang emaw
chhan dang eng emaw avanga mi tlawmngaite kuta seilian te
pawh awm theih a ni.
Chutiang dinhmun inang lo tak takah chuan dingin, nu
leh pa inang lo tak tak kan nei pawh a ni thei e; eng pawh
ni se min hringtu an ni emaw ni lo emaw kan nu leh pate
zah leh chawimawi hi fate mawhphurhna, a bata kan bat a
ni. Nu leh pate thu kan awiha anmahni kan chawimawi hiankeimahni kan mawi a, malsawmna a keng tel a, chumi piah
lamah dam reina a la ni zui! Mihring nun hi nu leh pate
malsawmna tel lo chuan a tluang ngai lo tih Bible-in min
hrilh.
Tui len hnuin Nova chuan grape huan a siam a. Ni
khat chu a grape zu rui chu a lo mu sual hle ni tur a ni, afapa Hama chuan a va hmu a. A pa mu sual chu puana
khuh \ha mai tur a nih laiin pawnah tlan chhuakin a unaute
a va hrilh a, anni chuan leh lam hawia puan kai pharhin an
pa mu sual chu an va khuh ta a ni. Nova muhil a lo harh
chuan a fapa Haman a mualphona thup tum lova a
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
13/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
tihmualpho avang chuan nchhia a lawh ta a ni.
Absaloma khan a pa dawta lal nih kha phu hlein a
inhria a, lalah insiamin a pa Davida a do tlat mai a. A pa
dodala tithlabartu Absaloma kha khawv>l awm chhungin a
hming a \ha tawh dawn lo va, a hming chhiatna chu khawvel
chanchin ziahna a\anga nawh reh theih a ni tawh hek lo.
Tunlai khawvl thiamna \hang chak takah hian nu leh
pa tan hmasawnna mila insiamrem zung zung a har tawh a.
Rilru chak vanglaia anbye heartlaklawh bak chu upat lamah
thil thar inthl^k zut hi an bel hman lo va, hei hi \hangtharte
chuan hriatthiam a pawimawh. Tunlaiin tleirawl tam takin
an nu leh pate \hingan ti rilru mai ni lovin \hiante zinga
zahpui an awm \hin a, a pawi hle. Mahni chauh kaninngaihtuah chuan hmangchang an hriat lohna te, incheina
an ngaihthah te leh kan duh ang an tlin lohna zawng zawng
hi hriatthiam a harsa a ni mai thei e. Mahse, an dinhmun hi
hetiang zawng hian
han chhutpui ve teh
- keinin mawina
leh tunlaina kanbuaipui em em laiin
anni erawh chuan
kawng tinrenga kan
mamawh phuhruk
dan mawlh an
ngaihtuah a! Tunlai
kh^wl leh hmanrawchangkang tak tak
an khawih thiam lo
a nih pawhin mawl
ta em ema ngaih tur
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
14/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
an ni lo, chutiang ngaihtuah hman l>k
lova kan siam vang a ni ve bawk asin.
Thil hre tak; mahse, hriatna hmang
\angkai miah lote hi mi fing tia chhiar chi
an ni lo va, hetiang zingah hian pa r^wn
an vang khawp mai. Tunlai \hangthar
zingah lehkha thiam tak tak; mahse, fing
vr vak lo, hawihhai lo tak tak an katnuk ta mai. Hngte hi han zir chian chuan
a tam zawk chu hriatna nei \ha, \awng
chi hrang hrang thiam; mahse, nu leh pa
zah lo, Pathian thu awih lo an ni ch^wk.
Hriatna leh hmasawnna lamah hriat
tur zawng zawng hre vekin mi dang kh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
15/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
thinchhe thiltih hian hnehna a chang kht khawp mai. Mihneh theihna thuruk chu insum theihna leh thuawihnaahhian a awm zawk a ni. Kan duh zawng ti tura kan phtchuan anduh zawng ti hmasa mai ila, kan duh zawng chutihtir a har tawh lo. Hei hi nu leh pate lakah chauh pawh ani chuang lo. Mihring leh mihring inlaichinnaah chuan thilhar tak anga lang; mahse, hlawhtling ber a ni fo. Mahni nuleh pa ngeite pawh hi an inkar thu han zir chiang ta ila, nu
berin pa a hneh theihna chu hnial hrt vang ni lovin, pa berkha a tilawm thiamin a duh zawng a tihsak hmasak \hinvang mai a ni.
Ngeiawm taka lang, dn an zam vakte hi kan ngaihtuah
chiang ngai em aw? A chhan bulpui ber chu puitling taka
min chher an tum vang leh chhuanawm taka kan awm an
duh vang a lo ni fo \hin. A \ha ber chu ti tura min tihapiangte thuawih taka tih mai hi a ni a, kan tih theih bau loh
chi a nih pawhin pehh>l lova mahni harsatna sawi hi a \angkai
khawp.
Tih tur leh tih loh tur list siamtu nu leh pa
kan neih chhung chuan min hmangaihtu
nu leh pa kan nei tihna a ni
Mi dinhmun hrethiam tur chuan awm dun tam a ngai
a.Nu leh pate dinhmun hrethiam tur chuan an bula awm
tam a ngai. Chutiang bawkin \halai rilru nu leh paten an
hriat thiam dawn chuan \halaite bulah an ngaih dan, thil
thlr dan, duh dn an hriat tam a pawimawh. Tleirawlten
nu leh leh pate aia \hiante thuruk an hrilh fo nachhanpawh \hiante bulah hun an hmang tam zawk tlat a, a wm
rng a ni. |halai tan chuan nu leh pate bula tawlh hrut
hrut chu a tunlai loviau mai thei. Hun pawh a vang viau
thei bawk. Thil \ha deuh mai chu khawpui lam chuan an
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
16/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
uar \an viau a, chhungkaw bila khawi ilova vah chhuah hi
a ni a. Chhungkaw picnic neih te hi inpawh lehzualna a ni
duh khawp mai.
Nu leh pate rilru dustbin-ah : Mihring rilru hianinbun ruah a mamawh a. Kan lawmna leh thinrimna te, kan
thil vei leh \hahnemngaihna thlengin a hun taka puan chhuah
a nih lohva up \awih a nih hian rah \ha lo tak a nei duh hle.Tlangkang pawh hi lei chhng sa lutuk chhuahna mumal
awm lo kha lei n>m lai a rawn zawng a, a rawn kan chhuah
chuan a rpthlk \hin hle a ni. Kan thil vei kh^n luan
chhuahna \ha a neih loh chuan engti kawng zawngin emaw
chhuahna a rawn zawng a, a rawn puak keh chu hlauhawm
tak a ni \hin.
Mahni inthat tam tak pawh hi ngaihtuahna kal ding
lutuk, mahni vei zawng luan chhuahtir dan hre mai lo an ni
chwk a. Hetiang thil a thlen loh nan hian kan vei zawng hi
rik chhuahpui a \hatna chin a awm a. Mi hrang daih laka
luan chhuah hi a \ha, thil zahthlak a nih phei chuan. |henkhat
tan chuan hmelhriat ngai loh titipui aiin nu leh pate hi rilru
dustbin-ah hmang ngam ila, tichuan kan vei zawng kan bunruah chuan kan veng hawk a, min hriat thiam phah sawt a,
a hma aiin kan inhnaih lehzual \hin a ni.
Hna hautak - Chhungkaw pangngaiah chuan eizawngtuber chu nu leh pate an ni a. Pa emaw, nu chauh emaw pawh
hnathawka ni tin thawk chhuak an awm nual a. A chhuak lo
zawk pawh hi in lamah a lo thawk nasa hle \hin. Ni tinhnathawhna hmun leh kalkawngah hian awm tinuam lo thil
tam tak a tawn theih a. Hnathawhna lamah hotu sual deuh
hrawn tn phei chuan a hahthlak duh viau ang. Hetiang
dinhmun pawh hi \halaite hian hriat a \ul takmeuh a. Mahni
thil awh zawng ringawt maia nu leh pate kar tlut tlut hian an
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
17/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
zawh loh kawl kan bahtir thei a, hnathawhna lamah boruak
rit deuh mai kr a\angin an rawn haw a, in lamah an harsatna
hriatthiampui miah lovin maw, maw lo tih leh \hin hi chuan
a luhaithlak duh \hin khawp ang.
|um khat chu nu pakhat hian an chhungkaw dinhmun
chungchanga dahkhah turah hian hnathawh tih zawnah dah
khah tur awl a awm a. Eng ber nge ka ziak ang aw? a ti
rauh rauh a. A fate damlohin a enkawl a, doctora ti angnge an thawmhnaw a suk chang a awm a,puan sutu a ti mai
ang? Nge ni rawng a bawl \hin avangincooka ti zawk ang?
In chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
18/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
2. UNAU LAKA AWM DAN
Bible-a unau kan hmuh hmasak ber Kaina leh Abela te
chu an inthat nghal pang mai a. A hnua mi dang lo lang zl
pawh unau inngeih lo chu an nun a rpthlk khawp mai. Mi
dang aiin hrehawm an tuar nasa zwk emaw tih tur a ni.
Abrahama leh Lota te chanchinah pawh kan hmu a. An ran
rual avangin an inngeih lo va, an in\hen phah a. Jacoba lehEsauva an inngeih lo va, Jacoba chuan a < a bum avangin
hlau leh khurin a < a h>l a, a twpah ngaihdam a dil chung
mai a ni. Josefate unau chanchin kan hria. An inkarah th$kna
thinlung \ha lo tak a awm vangin an chhungin an tuar a,
insuihkhawma, inngeih dial dial tur chuan kum tam f> a ngai
tlat. Tehkhin thua fapa tlan bo thuah pawh a < zawkin a nau
zawk a th$k tlat a nih kha.
Unau invelh hi chhung tin thil
tawn a ni a, unau rual deuhah phei
chuan thubuai rem tur a awm deuh
reng mai \hin. Thil mak a ni lo. A
chng phei chuan boruak a sosang
viau thei a, hei hi thil \ha lo tak ani. Unau inhauh leh invelh hian
khawtlng nun leh mihring
ch>nhona boruak a tichhe thei hle.
A hmasa berah chuan unau
inhauh leh inngeih loh chhan hi hriat
a pawimawh hle. A \obul chhuichuan inits$k vang a ni fo mai. Unau
intibuai chanchin Bible-a kan hmuh
te hi a tam zawk chu inits$kna a\anga
buaina lo chhuak a ni tlangpui. Nu
leh pa duat nih leh an laka tlaktlum
Inunauna hi nupa
inkar aiin a th
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
19/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
duh vang te, th$kthu chhiat vang pawhin intihbuaina a thleng
fo \h$n a. Unaute zingah thiam thil, hmel leh \hiante
thawmhnaw avangtein insualna a thleng duh chwk a. Kum
a lo inan loh avangin duh zawng, hak theih zawng te a
inang thei lo va, thawmhnaw lah a rualin inleisak a rem
reng lo va, neuh neuh a rawn piang tam ta \hin a. H>ng
a\ang hian inkhin buaina a lo chhuak ta \hin a ni.
Chhungkuaa unau dinhmun hi a inang vek ngai lo va.
Kan danglamna hi kan inhriatpui a pawimawh em em a.
Inhriatpuina hian thu tam tak a sawi nghal a, harsatna tam
tak a tikiang \hin.
Upa ber chan chang, a laia piang leh naupang ber
dinhmun azir te, mipa emaw hmeichhia nih azir pawhin adang thei hle. Mi thiamte chhn ai pawhin an inkwmngeih b$k an ti.
|um khat chu nu leh pate hi an fate eng angin nge
awmho se an tih? tiin zawhna an zawt hlawm a. An chhanna
chu a inang tlngpui a, inzahtawn se, thil in\awm tlng se,inngaihsak tawn bawk se, dawhthei bawk sela, in\an tlng
sela, tin, inhrethiam tawnin indwm tawn se tiin an chhang
hlawm a. Chutianga duhthu an sm lai chuan, a nih eng
angin nge an tleirawl laiin an unaute chungah rilru an put?
tia an zawh leh chuan an chhanna chu a dang leh ta daih
mai. A chngin an th$kthu a chhiain an inel a, an unaute
chu an ngei hle bawk a; mahse, chutih rual chuan anhmangaihin an zah tel tho bawk \hin a ni.
Unau karah hian boruak chi hrang hrang a lo tlazep
\hin a. A ch^ngin kut inthl^ka insual phahna hial a lo thleng
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
20/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
\hin a. Thil inkawkalh lutuk tak mai, hmangaihna leh huatna,
inelna leh induhsakna, chhan tlatna leh kawmserh te hi
inunaunain a ken tel ve a ni pakhat a. Hei hi mi dang
pawhin kan hriatthiampui a ngai hle a ni.
Amaherawhchu, unau kara inelna chi hrang hrang lo
chhuak hi \hatna lai tak a lo awm ve leh zel a. Inelna rilru
avangin mihring leh mihring inkar boruakah thil tam tak an
hriatthiam phah a, inhmel huatna thleng si lovin a chakzawka \an dan kawng ngaihtuahna kh^n an khawthl$r a tizau
va, a chak lo zawk nih pawh an thiam ta z>l a. H>ng hian
unau karah inpawhna th
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
21/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
T>t lai a\angin unau hi englai pawha inngeih a har a ni
ang. Mahse, Bible hian unau dinhmun pawimawhzia a tilang
chiang khawp mai. Lal Isua ngei pawh khan a dah sang hle
a. Unau chungchang thuah tehkhin thu a sawi nasa hle.
Unau inhmangaihna hi Isua khan a ngai pawimawh hle
a. A zirtirte zingah pawh khan Petera te unau leh Jakoba te
unau an tel a nih kha. Matthaia 5:22-ah chuan mahni unautengei \awngkam mawi lova au chu hremhmun meia kal tlak
a ti hial a nih kha. Chng 24-ah phei chuan Pathian hnena
thil hlan ai mahin unau inngeih pawimawh hmasakzia a tar
lang nghe nghe a ni.
Matthaia 5:24
Chuta maicham hmaah chuan i thil pek chu hnutchhiahla, kal langin i unau rem zet la, chu mi hnuah chuan i
thilpek chu rawn hlan rawh.
Pathian meuh pawhin a t^na thil hlan aiin unau ink^r
boruak \ha a ngai pawimawh zawk a, a dah hmasa zawk a
ni.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
22/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
3. PI LEH PUTE ZAH LEH CHAWIMAWI
Deuteronomy 10:15
Nimahsela, in pi leh pute hmangaih chu a lawmzawng a
ni a, hnam dang zawng zawng aiin nangniho hi a hnam
thlan in la ni ta cheu a.
Mizo \awnga \awngkam mawi lo ber zinga mi chu tar
^tih hi a ni a. Tunlai chhanah chuan hman l^r a ni tawh lo
va; mahse, r$k chhuah zauh chang a la awm. Kan hnam
naupan vangah ngaih mai chi a la ni wm e.
Hnam fing chuan pi leh pute hi an duat thiamin an lo
dah s^ng hle a. A chhan chu hmakhawsang a\anga finna chihrang hrang hlan chh^wng z>ltu, kan nu leh pate min petu
an nih v^ngin
chhungkaw t^n an hlu
em em a ni. An kum a
lo tam hian thil tih theih
an nei t lem ta a,
anmahniah pawhinthlahrunna lian tak
an nei \hin a, enkawl
an ngai lehzual \hin a.
An vah chhuah theih
meuh tawh loh avangin
a \hen chu an khaw
hawi a lo z$m a, tl>mintaksa chak lohnaten a
tlak-buak phei chuan
an lo pangchang ve leh
\hin a, uluk taka
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
23/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
enkawla, duat thiam a pawimawh hle a ni. Kawng tam takah
tuna kan nih ang kan nih theihna chhan chu kan pi leh pute
vng hi a ni a. Kan nu leh pate hi lo enkawl \hin lo sela
chuan t t> a nichho \an a. Thil chhetea l^wmthu sawi leh an lawm zawngtihsak hian an hun hnuhnung lam hi nuam takin an hmantheih phah a ni.
Mihring hian v^nglai kan nei \heuh a. Pitar putarte hichuan an v^nglai hun an hmang liam tawh a ni ber a. Mahnichanchin, a b$k takin an v^nglai sawi hi nuam an tih ber
pakhat a ni. Hun remchanga an v^nglai chanchin han sawipuihian nuam an ti a, anni t^n a nawm mai bakah hnam zia lehthil kalhmang tam tak zir tur, hai chhuah tur hi a awm \euh\hin a. A sawitu t^n leh a ngaithlatu t^n hl^wkna lian tak ani thei a ni.
An l^wmna hi thil ho te te a nih \hin avangin an birth-day hriatsaka, eng emaw chhe te present pek leh hunpui -
Krismas ni angah te thilpek hlan te an lawm t^wk a tling >m>m a ni.
An l^wmna a t>t ang bawkin an lungawilohna pawh alo t> ve leh thei a. A ch^ng chuan harsat chang a awm thei;mahse, an rilru tina zawnga hnial loh hi a finthlak ber a.Eng chen nge kan bulah an awm dawn tih hriat a ni lo va.Mizo upate phei chuanfate aiin t
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
24/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
nawn te an nei tam tulh tulh a, hei hi fiamthua l^k chi a nilo va. Dawhthei taka ngaihthlak a pawimawh khawp mai.Nakinah eng chen nge kan dama, eng chen nge kantheihnghilh dawn kan hre b$k si lo. I hre tawh nange? Tihzawhna hi an bulah chuan hman loh hram a \ha. Hun kannei thei a nih chuan album-te la chhuaka an thlal^k chanchinhan zawh kual te hi an tan chuan a hlimawm \hin a. A kip akawiin an hre chhuak vek thei lo a nih pawhin a bengv^r
thl^k duh hle a ni.
America ramah chuan Labour Day (September thla
Thawh\anni hmasa ber) zawha Pathianni hmasa ber hi Pi
leh Pute Ni (Grandparents Day) at^n an hmang a. Hemi ni
hian upate pual liau liauvin hun an hmang \hin. Mizoramah
chuan hetiang hi kan hmang ve lem lo va, MUP zawk hian
anmahni pualin MUP Day an hmang thung a. Khaw tam takleh veng tam takah chuan YMA Day hian veng chhunga
upa zual te, a bik takin kum 70/80 kai chin hi present te an
pe \hin a. A \henah chuan kohhran pawhin Krismas
denchhenin an pe \hin bawk. Heng inlawmpuina leh
inhriatpuina hi a dawngtute chauh ni lovin chhungkuaa
l^wmna thlentu a nih vangin a hlu duh hle a ni.
Bible-a kan hmuh ang hian Pathian chuan thlah kal zel
hi a ngai pawimawh hle a. Pi leh pute hnena a thutiam tawh
chu an tte hnenah a hlen zel a. Nu leh pa mai ni lo, upa
leh pi leh pute zah leh an thu ngaithla a, thil \ha an lo tih
tawhte vawng nung zel hi Pathian chuan a malsawmnain a
mzui zel \hin.
Tuna \hangtharte hi nakin lawkah pi leh pu kan la ni ve
dawn a. Kan pi leh pute kan enkawl dan hian nakina kan tm mai.
4. AIA UPATE LAKA AWM DAN
Hmnlai Mizo nunah chuan upate an zah thiam hle a.
Chhuahhonaah reng reng anni aia thawk tam nih an chuh
\hin a. A tam thei ang ber chhwk an tum \hin.
Ramchhuahnaah te hian khaw >n laia tih hman loh pawh ni
se a \ul a nih chuan thing fawm te, tui chawi leh chawhmehzawnte hi mi dangin an tihkhalh ang tih hlauvin an ti vat vat
\hin. Upate chu kawng engkimah an hna chhwk an tum a.
Zingah pawh an thawh ve hma hauhva an ei tur chhum fel
vek chu an inelna pakhat a ni \hin. Upa berin chaw a lo
chhum khalh chuan a \halai t^n a zahthlak duh >m >m a.
Kawng engkimah upate thu hi an
ngaichang a ni ber mai. Chutihrualin upate pawhin an thu thuin
engmah an ti tlang vek chuang lo
va, tlangv^lte an rawn kual ve leh
tho \hin.
China ramah chuan October 4
hi Upate N (Elders Day)-ah anhmang \hin a. Hemi ni hian sawrkar
leh veng chhung hruaitute chuan
upa te, a bik takin kum 60
chunglamte tn man lova lumeh te,
cultural programme-te leh khawpui
chhng bus-a fan kualpui nan hun
an hmang \hin a. Man lova inentirnate an buatsaih \hin. A rethei zual
deuh leh chhungkua belh tur nei
vak lote chu present an pe khawm
\hin bawk.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
26/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
China ramah chuan Upate N hi an hman \anna chu
kum 2000 chuang kal ta a\ang daih tawh khan a ni a. Upate
thurochhiah tam tak chu \hangtharten hluihlawn mah se
upate zahna entir hi chu a la nung reng a ni. |um khat chu
China rama thil hlui laihchhuahna a\anga thil an hmuhchhuah
chu tiang chi khat, a fawnga \huro lem chuang a ni a, hetiang
tiang hi kum 70 ral kai chin chauh Emperor-in a pe \hin a.
Tiang nei si, \halaiin an zah lo a nih chuan dan angin hreman ni \hin.
Tunlai khawvlah chuan \hangthar zwkte hian upate zahna
chang an hre lo \an hle a. Mi tlm t chauhvin an ngaihsak a.
Mahni mihringpui leh aia upa zah nachng hre lo hi chuan an
thlir tawizia an tilang mai a ni. Nakin lawkah upa an la ni ve
mai dawn a, chumi hunah chuan tuin nge zah tura an beiseitak ang le?
Upate hi tuna kan nih ang min nihtirtute an nih si
avangin an tel lo chuan tun dinhmun hi kan thleng thei lo
hrim hrim a. Civilization innghahna bul pawh chht chian
chuan upate hnathawh rah a ni.
Phillipines-ho chuan aia upa zah hi an ngai pawimawh
khawp a. Chetzia leh \awngkamin an tilang \hin a. Aia upate
an tawh chuan chibai buk nan an kut dinglam an fawhsak
\hin a. Ram dangah chuan an hmaahte an k
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
27/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Upate hi chhm >m a ni.
Mizo hnamah chuan tm lova a pawi hle.
City/Town bus-a school naupang uniform ha rual lekin aia
upate \hutna an kian duh lo fo ta mai hi thil ngaimawhawm
tak a ni chho ta. Han kian \ha hle hle sela chuan anmahnimai bakah an luhna school thleng khan thang\hat an han la
mai tur. Zu leh ruihtheih thil hian thil mawi lo a ch$ng
chhuak nasa a, chutih rualin khawthlang lam nunzia leh
ngaih dan m^wl tak - a neih ka ei lo tih hian min hruai sual
nasa hle tawh a lo ni.
Thuthlung Hluiah hian upate chanvo hi Pathianin a dahsang hle a. Lal an neih hma chuan zawlnei leh puithiamte
bakah khawtlang inrelbawlna reng reng chu Upate kutah a
awm vek \hin a. Nupa inkar chungthu thlengin an rem \hin
a nih kha. Vawiin thlengin an pawimawhna a la ngai reng a,
chutih rualin \hangtharte hian an finna leh pawimawhna kan
ngaihlu lo ta em ni le tih chu kan inzawh a ngai ta.
Thufingte 17:6
T leh fate hi upate lallukhum an ni a,
Fanaute ropuina chu an pate hi an ni.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
28/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
5. ZIRTIRTUTE ZAH LEH CHAWIMAWI
Thufingte 15:33
LALPA \ihna chu finna zirtirtu a ni a;
Inngaihtlawmna chu chawimawia awmna a ni.
Readers Digestmagazine in khawvel hmun hrang hrang(Hong Kong, Philipines, Thailand, Singapore, Taiwan,
Australia, New Zealand, Canada leh South Africa)-a mipui
ngaih dan a l^k khawmah chuan zirtirtute hi eizawnnaah an
ngaihsan ber a ni a. India ramah pawh a ni tho.
India ramah chuan zirtirtute zah hi zirlai nihnain a ken
tel nia ngaih a ni, zirtirtuin a phu leh phu loh lam ni lovin.Zirtirtu \ha phei chu nun kaihruaitu leh hnam ro an tling tak
tak a. Khawthlang ramah chuan zirtirtu tam tak hian zah an
hlawh tawh lo va. A chhan chu nu leh paten fate hnenah
zirtirtu zah turin thu \ha an fate an hrilh ngai tawh lo va.
Fate bulah an awm tlem a, heng vang hian khawthlang ramah
chuan mihring leh mihring inpawhtawnna a tlahniam sawt
hle an ti. Mahni hna lamah an kal mawp mawp a, mi dangngaihsak leh zirtirtute zah hian hmun a chang tl>m s^wt hle
tawh a ni.
Heng inzah lohna avang hian zirlai pawh zirtirtute t^n
chuan ngaihnawm taka zirlaite thinlunga han tuh chu a har
\alh tawh \hin a. Hmun thenkhatah phei chuan zirtirtute
dinhmun pawh hlauhawm nihna hmunte pawh a awm hialtawh a ni.
Chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
29/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
chuan fate tan ei tur \ha leh silh leh f>n te, an mamawh dang
chu an phuhruk teh meuh mai; mahse, fate hawiher leh
hriatna, finna tuhtu chu zirtirtu an ni tlat. Ram leh hnam
t^na mi \ha leh mi \angkaia hlangkaitu chu zirtirtute an ni a,
an mizia chhera tuai hriamtu chu zirtirtu bawk an ni. Heng
avang hian zirtirtu chu an pawimawh hle.
Khawvela mi ropui ber zinga chhiar leh America ramPresident ropui bera chhal ngam Abraham Lincoln-a pawh
khan zirtirtute dinhmun pawimawhzia leh hlutzia chu a hre
chiang hle. Chhungkaw pa berin an tih theih loh chinah
zirtirtu chuan thil tam tak an zirtir thei tih a chiang a, a fapa
zirtirtu hnena a lehkhathawnah hian a chiang hle a ni
Zirtirtu zahawm tak,
Ka fapa hian nakinah chuan mi zawng zawng
hi an \ha vek lo va, an sual vek lo tih a rawn hria
ang a; chumi hunah chuan mi sual an awm ang
bawkin mi \ha leh huaisen, pasal\ha an awm a ni
tih hi; politician ram hmangaih lotu an awm rualin
hruaitu ropui tak an awm a, hmelma karah pawh
\hian \ha an awm \hin tih hi min lo hrilhsak theihchuan ka lawm hle ang.
Hun zawng a duh ngei ang; mahse, hah taka
chng khat hlawh chhuah hi chng nga chhar aiin
a hlu zawk tih hi lo zirtir la.
Chak lo zwka \an thiam dan leh a chak zwknih nawmzia te lo zirtir la, a theih hram chuan mi
thil awhna lak ata lo kuai hrang ang che.
Hlim taka awm dan lo zirtir la, mi dang velh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
30/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
chingho nun a tlo lohzia lo fah bawk la.
I theih hram chuan lehkhabu thiltihtheihzia leh
ropuizia lo zirtir la, chu bakah hun awl remchanga
beng sika an thuruk hre turin chungleng sava leh
khaw thiang kara khuai thlwk ri mam mam te, tlang
pangpr hring dup kara pangpar mawi taka rawn
pr chhuak te hi lo ngaihtuahtir \hin la.
School-ah chuan exam-naah dik lo taka
entawn aiin fail a zahawm zawk tih lo zirtir la.
Ama ngaih danah chuan rinna nghat ngam turin
lo zirtir la - mi dang zawngin a dik lo a ni an tih
pawhin.
Mi nunnmte lakah chuan zaidam turin zirtir
la, mi rorum tak chungah erawh chuan khauh tlat
turin lo zirtir bawk ang che.
Ka fapa hi mi kal rual ang zla kal ve satliah
ringawt tur chuan lo zirtir lo la.
Mi thusawite chu ngaithla turin zirtir la,mahsela, a dik leh belhchian dawl chauh vawng
turin i lo zirtir dawn nia.
I theih hram chuan a lungngaih niah nuih lo
zirtir la, mittui tihtlak hi a zahthlk loh tih lo zirtir
bawk ang che. Mi sawisel chngte chu tlansan turin
zirtir la, mi fak hluak chingte lakah fimkhur turin i lo
zilh bawk dawn nia.
A tha leh zungte chu a chhawr duhtu zinga
ngam sang ber hnenah hralh turin hrilh la; mahse,
a thinlung leh thlarau erawh chu hralh chi a ni lo tih
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
31/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
zirtir bawk ang che.
Mipui rawva taka au thawm lakah a beng hup
turin zirtir la, dik nia a inhriat chuan ding chhuaka
bei lt ngam turin zirtir ang che.
Dimdawi takin enkawl la; mahse, duat hluau
suh ang che - a chhan chu thir \ha hi mei sa tak
chauh lo chuan a chher theih si loh va.
Huaisen taka cht ran zirtir la, dawhthei tak
chunga huaisen zirtir bawk ang che. Amahah
\hatna a awm tih leh mahni inrintawkna a neih theih
nan mi dang \hatnaah rinna nghat ngam turin zirtir
ang che.
A vaia bawhzui chu a har mai thei a; mahse, i
theih ang angin hma i lo la dawn nia. Ka fapa hi a la
naupang naa a chhuanawm ve viau a nia.
Abraham Lincoln
Khawvel hian mi ropui tak tak a lo chher chhuak tawh
a, heng mi ropui tam zawkte hi han chhui chian chuan anphenah hian anmahni kaihruaitu, zirtirtu ropui tak an lo
inphum vang a ni chawk.
Tunlaiah erawh chuan zirna hi mihring \ha zawka min
chher chhuaktu atn hman kan tum lo va, hna hmuh nana
zir ngawr ngawr ringawt kan ni berin a lang. Hei hian
zirtirtute en dan a tidanglam \an a.
T
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
32/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Heng zawng zawng karah hian zirtirtu chuan a hna
pangngai a thawk reng a, miin an zah emaw, zah lo emaw a
kal ngaiin a kal reng a, ram leh hnam siamtu leh chi tuhtu a
nihna a bo reng reng lo. A nihna leh pawimawhnate zirlai
nu leh pa leh khawtlangin kan hriat chian loh chuan ram a
\hang thei tak tak lo va, hmasawn ngaihna a awm lo a ni.
Mi \henkhat chuan an fate zirtirtu aiin an ina pipe leak
repair tura an rawihte hlawh an pe sang zawk.
John F. Kennedy
Zirtirtute hian ziak leh chhiar min zirtir satliah a ni mai
lo va, khawvel finna hrethiama, mi nuih ruala nui ve thei
turin min chher a, kan nih phak loh tur min nihtirtu an ni.Kawng engkima mihring \hanlenna atan thil chi hrang hrang
an duang chhuak a. Heng hian min chher hriam a, min tuai
hn
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
33/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
chu zawhna zawh kan taima lo va, kan chawlawl \hin. Kan
tn a \ha a, zirtirtu tn a lawmawm hlei hlei zawk bawk.
Duhthusamah phei chuan school chhungah kher lo pawh in
lamah pawh zawh peih chuan an lo l^wm \hin hle a ni.
Hriatthiam loh na na na chuan min hrilh reng peih a lo ni a.
Zawhna kan zawh hian kan t^n a \ha a, zirtirtu t^n lah kan
hriatthiam dan chin an hriat avangin a lo \angkai a, a \ha v>l
vek a ni.
Mi tam tak chuan zirtirtute zah dan chi dangin kan zah
leh lutuk \hin a, kawnga an kal kan hmuhin kan h>l ru a, a
chang leh kan hre lo der a, a mawi lo khawp mai. Theih
phawt chuan a be hmasatu nih hi a mawi em em a ni. Kan
zah tak taka, kan chawimawi dan \ha ber chu an zirtirna thu
awih hi a ni a. September ni 5, Teachers Day-ah chauhchawimawia, an subject laka fail sen leh tuar hi awmze nei
lo a ni. Kan zaha kan chawimawi a nih chuan kan result
hmang leh kan nungchangin kan chawimawi ang a, school
a\anga kan zir chhuah tawh hnu, an thlazar a\anga kan
chhuah hnu, an zirtirna avanga mi pangngai kan lo nih
chhuah chuan kan zirtirtute kan chawimawi a ni.
Nunna ka neih vangin ka pa chungah ka lawm a;
mahse, nuam taka ka khawsak theih avangin
kan zirtirtu chungah ka lawm a ni.
- Alexander the Great
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
34/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
6. KHAWTLANG LEH RAM HRUAITUTE ZAH
Tunhma Mizo pipute hunah kha chuan khawtl^ng
hruaitute hi lal leh kh^wnbawl upa, v^l upate an ni \hin a,
tunlai chuan VC, YMA, MUP, MHIP, Kohhran hruaitute
an ni tawh a.
Anni hi tlawmngaih chhuaha khawtl^ng tana rawn p>n
chhuak an nih vangin an hun leh tha an s>ng nasa hle a.
Khawtl^ng hruaitute hi mi mal takin kan ngais^ng vak lo
pawh a ni thei, lehkha leh khawvel thil lamah an zir s^ng lo
thei a, an hnathawh pawh a s^ng vak lo thei. Amaherawhchu,
anmahni t^n chauhva tl^n chu ni se hetiang hian an hun an
pe dawn lo tih hi a chiang. Chhangchhe tak kara rawn p>nchhuak an ni tlangpui a. Mi
dang tan liau liauva an inpekna
hi zah an phu ngawih ngawih a
ni.
A bik takin Mizo hnam zia
humhalh kawngah YMA hianhma an la nasa lehzual a,
chuvangin, zah an phu ngawih
ngawih a ni.
Zah an phu-na chhan tlemhan tar lang ila.
1. Chhiat tawh leh manganhuna \anpui vartu an ni.
2. Inkaihhruaina mumal tak
neiin \halai te an
kaihruai.
America ram President
Barack Obama chuan a
thachhang dawltu,
Secretary of State-ah
Presidential election-a a
elpui ber Hilary Clintonchu a sawm hmiah mai
a ni. Ram changkangah
chuan telna party aiin mi
mal an inteh a.
Opposition lam an nih
ngaihtuah lovin ram tana
\ha tur a nih chuan
hmelma lam anga
helaia kan ngaih \hinte
pawh khu lamah chuan
thawhpuiah an insawm
nawlh nawlh mai a ni.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
35/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
3. Mi harsa leh baihvai an
chhawmdawl.
4. Khawtl^nga buaina siam ching an zilh.
5. Rikrum thilah an tlanchhe ngai lo va, a thleng hmasa
ber an ni ziah.
6. Mizo \halaiten kawng engkima hma kan sawn theih
nan hma an la \hin.
7. Mizo nun ze mawi chhawm nungtu an ni.
Ram hruaitute : Ram hruaitute hi an inang lo va. Ram
hruai tura an p>n chhuah d^n pawh a inang lo.Amaherawhchu, ram hruaitu dinhmuna hl^ngkaitu chu
keimahni kan nih avangin an zahawmna humhimtu chu a
thlangtu mipuite kan ni.
A thlangtu kan nih avangin mi mal angin kan zah lo a
nih pawhin an nihna kan hriatthiam a pawimawh a. Chu
chu anmahni pawhin an ngaih pawimawh ber a ni \hin. Anhnathawh a pawimawh >m vangin khawi ilo chhuah changa
kan int^wk a nih chuan hawihhawm taka biaka, hmun kan
ken thiam a pawimawh hle. Kan zah thiam poh leh an
dinhmun kan chawisang a, chumi rual chuan keimahni tan
pawh a hming\hatthlak \hin a ni.
Ram rorelna dan siamtu an nih vangin an naran lo hlea. Ram hruaitute chu peng hrang hrang (Department) changin
an insem darh a. An hnathawh kaltlangin kan ramin hma
lam panin ke a pen \hin a nih hi. Mihring hi dinhmun leh
ngaih dan inang lo kan nih hlawm vangin an thutl
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
36/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
hmalakna hi mi zawng zawngin \ha kan tihpui vek lo thei a.
Chu chu thil ^wm lo pawh a ni lo. Hriat tur erawh chu ram
hruaitute hian theihtawp chhuahin a nawlpuiin tun
dinhmunah leh nakin z>l atan kan \hat tlanna tur ngaihtuahin
hma an la \hin tih erawh chu vawn reng a \ha.
Khawtl^ng leh ram hruaitute hi veng leh ram leh hnam
tana ke pen chhuak an nih vang leh a \hen chu politicalparty-a tel an nih vangin mi mal ni lovin, an party awmna
vang tein ngaihsan an hlawh loh phah a, hetiang thlirna hi
chu a changkang lo viau.
Hnam changkang kan entawn rau rau a nih chuan an
thiltih \ha leh mawi entawn ngam ila.
Eng party pawh ni sela, thil \ha an ti a nih chuan fak
leh chawimawi hi hreh hauh loh tur. Chu chuan anni pawh
a tiphur lehzual ang a, ngaihngam takin \an an la sauh sauh
zel ang a, chu chu mipui nawlpuiin kan chhawr \angkaina
leh kan hlawkpuina tur a lo ni lehzel bawk a ni.
Thufingte 12:26
Mi fel chu a \henawm tan hruaitu a ni a.
Mi suaksualte kawng erawh chuan
bona a thlensak \hin.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
37/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
7. KOHHRAN HRUAITUTE LAKA AWM DANMAWI
Ephesi 1:23
Kohhranho chu a taksa a ni,
engkim engkima tikhattu famkimna chu.
A hmasain Kohhran tih hi kan hre bel viau naa, \halai
zingah a inphan kual dan bo fe fe a awm theih a. A tlangpui
han tarlang ila.
Puipate1. Upate : Upate chu Kohhranin kan aiawha hotu
atana kan thlan, Kohhran thlarau lam nun, rorelna, retheienkawl, Kohhran sum relbawl leh Pastor \anpui tura
khawmpuia nemngheh hmanga serh hrante an ni a. Upate
dinhmun leh mawhphurhna sanzia chu Jak. 5:14-15-ah
hian a chiang mai wm e.
In zingah damlo an awm em? Kohhran Upa kohtir
sela, anin Lalpa hminga hriak hnawihin a chungah \awng\ai rawh se; tin, rinnaa \awng\aina chuan
damlo chu a chhandam ang a, Lalpa chuan ani
chu a kai tho vang; tin, thil a lo tihsual tawh chuan
ngaihdamsak a ni ang.
2. Tirhkohte : Tirhkohte chu Kohhran hna atana
inpe, Chanchin |ha hril tura Synod-in dan ang taka aserh hrante an ni.
3. Probationary Pastor : Anni hi chu rawngbawlhna puitlinga nemngheh an nih hmaa Minister (Pastor)
kaihhruaina hnuaia Pastor lam hna thawk tura en chhin atna
lkte an ni.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
38/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
4. Minister : Minister-te chu Kohhran hotu, KristaChanchin |ha hril tur leh Sakramen-te buatsaih tura dan ang
taka nemngheha serh hrante an ni.
5. Pastor-te : Pastor-te chu Minister zinga mi, Kohhranpakhat emaw, a aia tam emaw thlarau lam thila enkawl tura
ruatte an ni. Pastor hna chu Apostol-te hna chhunzawmna kalzel a ni e an ti \hin. Hei vang hian an mawhphurhna pawh a
sang hle a. Kohhranah chuan pa ber chan chang, Kohhran
chhungkaw chhiat \hata mawhphurtu ber a ni.
Tualchhung Kohhranah chuan roreltu, Kohhran Committee
a awm \hin a. Chutah chuan a theih chin chin Minister te,
Probationery Pastor-te, Tirhkoh, Upate an ni a. Heng bakahhian Kohhranin a \ul a tih chuan Bial Inkhawmpui kal tlangin
Tualchhung Upa, kum thum chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
39/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
nun tawn dan ang zelin an chhawmdawl a. Rethei
chawisanna kawngah hma an la a. Isua taksa Kohhran
vawngtu an nih avangin an thu leh hla, an rorelna hi kan
awih a \ul a. Thlarau nun leh chatuan nunna chi theh darhtu
an nih avangin an thu hi kan ni tin nunah kan seng luh
thiam a pawimawh hle a ni.
K|P leh Tleirawl Inkhawmah te an thu leh hla ngaihchan
a pawimawh a, Kohhran inrelbawlna thilah a nachang lehkalphung hre zawk an nih avangin an thu zawm hi finna kawng
zawhna a ni.
Kohhran zahawmna kengkawhtu an ni a. Pathian biakna
hmuna tihawm leh tihawm loh, incheina chungchang thlenga
min kaihruaitu an nih avangin kan zah thiam a \ul. Mihring ve
tho, tihsual nei ve thei ni mah sela Pathian hian a ko risk
lovang tih hi rin ngam a \ha a, an thu zawm hi kan tih tur vereng a ni bawk. Mihring ve tho, famkim lohna nei an ni a.
Chak lohna chi hrang hrang pawh an nei ve tho va. Kan
duhthusam ang leh kan beisei ang an nih loh avanga tu tn
maha hmasawnna tur awm chuang miah lova rl vak mai te hi
kohhran mite tih loh tur a ni.
Vanram chabi kawltu pawimawh tak an nih vang ringawt
pawh hian zui tlak an ni a. Kohhran hmasa din tirh a\ang khanChanchin |ha an chhawm nung chho char char a. Kan hriat
loh lai pawha tih takzeta kan tana \awngtai \hin an nih avangin
kan zah hi an phu ngawih ngawih bawk.
Matthaia 16:18-19
Tin, nang Petera i ni tih ka hrilh bawk a che;
he lungpui chungah hian ka kohhranho ka rem chhoang a, mitthi khaw kulh kawngkharte chuan chu chu
an ngam lo vang. Van ram chabite ka pe ang chia,
lei chungah eng pawh i phuar apiang vanah phuar
a ni ang a; lei chungah eng pawh i phelh apiang
vanah phelh a ni ang.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
40/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
8. |HENAWM KHAWVENGTE NENAINLAICHINNA |HA
Mizo nih nawmna chu tribal kan nihna hi a ni a. Mi
\henkhat inti changkang deuhte chuan tribal nih hi an lo zak
viau pawh a ni thei. Mahse, tribal kan nihna hian ken tel a
nei a, chu chu \henawm khawv>ngte nen inpawh taka kanawmho hi a ni. Mizo society anga inpawh hnam dang hi an
tlem hle a. Hnam dang, kan rama rawn zin r>ng r>ng hian
kan khawtl^ng nun hi nuam an ti a, an awt \hin. Ni tina kan
khawsak phung a nih avangin ngaiah kan neih a, kan ch$k
lo pawh a ni mai thei, zir chian erawh chu a phu a ni.
Hnam inngaihsak kan nih avangin chinchang kan inhretawn zung zung a, chhawm nun zel a mawi hle.
Damloh nikhuain kan inkan a, a ch^ng leh sum ten
kan in\anpui liam liam a, hei hian vanduaina tawkte a chh^wk
em em a ni.
|henawm hnai chawhmeh suah hi tunlai chuan tih ngai
a ni ta meuh lo va; mahse, hmanlai, pi pute hunlai a\anga
ch$n \han a ni a, thil \ha tak a ni. Induhsakna tihlanna a nih
avangin chawhmeh insuah hi chuan a inbiak chhiat tak tak
theih loh va, inn>lna a thlen avangin thil tih chi tak a ni.
Mizo Thufing chuan, |henawmte nena inngeih loh ai
chuan khaw sarih do a thlanawm zawk an ti \hin a. A dik
khawp mai. Khaw dang chu eng ang pawhin do mah ila an
awmna a hla hrim hrim a, ni tin kan hmu reng chuang lo.
|henawmte erawh chu kan chhiat kan \hata kan koh phak
leh ni tin kan hmuh an nih avangin an pawimawh em em a.
|henawm \ha hi an hlu r>ng a ni. |henawmte tan pawha
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
41/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
kan hlut hi a pawimawh a. Chutiang tur chuan \hat chhuah
ve ve a ngai a, taihmak leh dawhtheih a ngai hle bawk.
Mipa zingah rui buaia khawtlang chawkbuai an awm
zauh zauh a, a pawiin a zahthlak tak meuh meuh. |halaite
hi a huhova kan awm hian kan pawr hma lehzual a. Incho
phur laklawh hi thil awm thei a ni a. A awm thei zual rual
hovin Aizawl khaw kawtthlerah zan reha thawm ring lutuka
bike-a an intlansiak \hinte hi thil mawi lo tawpkhawk a ni.
|hian zaho anga mi kawng kal lo auh nawmnawh leh
lo sual rawn te hi a mawi lovin a changkang lo. Veng
tihmelhemtu a ni a, a pawina ber chu mi pawikhawih chingte
hi mi puitlingah an chhuak ngai lo. An dam rei a nih pawhin
veng tinah hian mi l^ktlak lohvah an chhuak tl^ngpui.
Chhl awrh chauhva an
thi duh viau lehnghal a. Chu chu thlnmualah hian kal ila a
hriat mai. A tam zawk thih chhan chu natna ni mah sela, a
bul chhui chuan ruih theih thil tih ching, khawtlang tibuai
\hin an lo ni tlngpui bawk.
Bible-a kan hmuh ang hian \henawmte nen hian p>ng
khat vek kan ni a. Thisen inzawmna kan nei hranpa lo a nih
pawhin kan Pathianah chuan chhungkhat kan ni vek a.
Mihring mihrinnaah chuan thisen inzawmna kan nei lo pawh
a ni thei; mahse, ringtu \heuh kan nihnaah hian kan la inunau
tho va. Hnial hr^t deuhvin a hla tawh em mai kan ti a ni
thei, India khua leh tui kan nihna hian min la phuar khawm
leh tho tho a ni.
Mihring kan intlawhpawh a, veivah a awlsam hle a.
Chi leh chi pawh kan inneih pawlh ve ta viau mai. Inneih
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
42/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
pawlh mai bakah hnam dang nen veng khat, building khatah
kan chengho chu a ni ta mai a. Tam tak chu hnathawhna
hmun leh zirna hmun pawh a inang ta hlawm a. Hetiang
hmunah hi chuan hnam leh chi chungchangah \awngkam hi
fimkhur a ngai a. Kan hriat miah lohvin \henawm/classmate-
te rilru kan lo hliam reng thei a. A ram neitu kan nih vang
leh a tam zawk kan nih avang ringawt hian a tlem zawk
hnam dangte deusawh leh hmuhsit hi kan tih tur a ni lo va,inlungrual taka awmho hi kan zir thiam a pawimawh hle.
Kum 10 vel lai kal ta khan Ayodhya-a Hindu leh Muslim-
hovin temple an inchuh buai avangin Delhi veng pakhat
Nizammuddin-ah chuan buaina a chhuak a, naupang pakhatin
a thih phah a. India rama English chanchinbu lar ber The
Times of India-in report-a ziahah chuan, chulai hmunahchuan Muslim leh Hindu-ho hi kum 700 vel lai lungrual
takin an lo khawsaho tawh \hin a. Hriat theih chinah chulai
vengah chuan hnam leh hnam anga intihbuai a thlen vawi
khatna a ni ang, an rawn ti a. Awihawm loh khawp hialin a
ropui a ni. Kum 700 history chu kan hnam hian nei ila
hnam dang nen hian kan intibuai nasa wm mang e ti zawngin
a ngaihtuah loh theih loh.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
43/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
9. INCHEI NALH DAN
|um khat chu nu pakhat hian a fate la naupang tak tak
pahnih hi kaiin fast food restaurant-ah a luhpui a. A lo lk si a, \hutna wl a lo awm mai lo va. Dawr chhn, an hmuhnawm phian a. Chu
nu chuan, An nu leh pate chuan an va zahpui dawn tak
em! a ti rilru a.
A fate ril\am chuan a rawn tiharh zawk a. Han \hutna
mai tur a neih loh lai chuan chung tleirawl rual punk taka
inchei chu an tho sang sang a, a lam an rawn pan a, Ka pi,kan \hutnaah hian \hu rawh u, kan ei zo chiah a ni, an
rawn ti a, a bazar-naa a thil lei, a khaibawr te chu an rawn
khaisak a, dawhkan ruak lamah chuan an hruai ta a. Lawmthu
an inhrilh mawlh mawlh a, cht a.
An kal liam hnu chuan chu nu chuan, An nu leh pate
chuan an va chhuang dawn tak em! a ti rilru a.
Tleirawlte hian nalh an tih zawng leh an duh dana an
inchei tak tak hian puitling tam tak chuan an ngaithei \hin lo
va. An hriatthiam loh vang a ni tlangpui. Puitling mitah
chuan a mak a, a nuihzatthlak a, a \awp a, a sexy a, a \hen
phei chu a hlauhawm a ni. Lehkhabu chu a kawm a\angin
thutl
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
44/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
hi a rawn kal ve a, a \hiante pahnihin an rawn \awiawm a.
Han en mai chuan a nu leh pate khawngaih l^wk chi hmel a
pu a. Mahse, blood bank-a a lo kal chhan chu eng dang ni
lovin kum 17 a tlin lawm nan a mamawh apiang tan tiin a
thisen pe turin damdawi in a rawn pan vang vang a lo ni a.
Ka ngaisang ta hle a ni. Pawn lam lan dan hian mi a lo bum
thei hle a lo ni.
Nu leh pate pawhin tun hma inchei dan kha han
ngaihtuah l>t ila. Kum 1960 leh 1970 chho bawr vela sam
sei, bell-bottom kekawr tlawn, pheikhawk rawng sang, kamis
kawr nghawng hlai hlep hlawp a nih \hin kha. A hun lai
chuan nu leh pate a timangang ve tho vang. Incheina
chungchangah hi chuan Fashion hi a hunlai a awm a, a daih
rei chuang lo tih hriat a \ha. Tleirawl tan chuan style chihrang hrang han tihchhin hi a chkawm ve tlat. Chuvangin,
nu leh pa leh puitling chuan \halaite hi kan duh anga an
inchei lo a nih pawhin an thlir dan thlirpui thiam a pawimawh
hle.
Heng zawng zawng karah hian a chin tawk erawh chu
a awm. Tleirawlte pawhin a tunlai tih vang ringawtainthuam erawh chu a \ha ber chuang lo. Mahni vun rawng
mila inchei thiam a \ha hle. H^ng lam kan nih chuan
thawmhnaw dum lam aiin a var lam, min k^p >ng thei
thawmhnaw thlan a pawimawh a. Mipa tan necktie leh mawza
rawng chu kawr/kekawr rawng nena inmil ni thei sela. Tin,
mawza elastic rul hi a nalh lo duh hle a, a elastic rul lo kan
nei lo a nih chuan rubber band talin hreng ila, a tlngahthleh hnan leh mai a remchang duh phian.
Awmna hmun azira inchei thiam a ngai a. Khawi
hmun pawh hian dress code a nei vek a. Chumi
z^wm thiam chu an che chhe tak tak ngai lo.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
45/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Hnathawk tura kan chhuak a nih chuan kan thawhna
tur hmun azirin kan inthuam tur a ni a, chutiang bawkin
hna kan zawng a nih chuan kan inchei dan azirin hna kan
hmuin kan hmu lo thei bawk. Tleirawl lai chuan ngaih dan
hi thawmhnaw hak a\ang hian a lang chwk \hin a.
Thawmhnaw rawng lr tak tunlai \hangtharten an uar ta hle
a. Eng dang vang a ni lo, lansarh an duh vang pakhat a ni.Thiam thil show tur an neih loh phei chuan mi dang aia
lansarhna awlsam ber chu kawr rawng lr leh maksak taka
inchei a ni mai. Hetiang an ch$ng viau a nih chuan mi
special tak ni tura kaihhruaia, incheina a\ang ni lovin, amaha
talent inphumr< a\ang zawkin a lr thei tih hriattira kaihhruai
chi zawk a ni mah mah.
Mizoram chu kan khawvel hi a z$m a, han chhuahvahna
tur a la tlem a, chuvangin, incheina chungchangah pawh a
wm twk chu a awm a. Kan ram a hausak loh avangin a
hun leh a hmun mila incheina nei tur khawpa hausa kan ni
lo va, eng emaw chenah a awlsam phah phian. Chuti chung
chuan a hnuaia mi ang hi chu ngaih pawimawh theih chuan
a \ha khawp mai.
Mitthi/Khawhar in kal : Mizo khawtlang nunah chuanmitthi/khawhar ina kal hi a b^ng dawn lo va. Tunlaiah chuan
thawmhnaw dum lam inbel kan uar a, a mawi khawp mai.
Ram changkang tih dan ang bawkin Mizo society-ah chuan
thawmhnaw dum/rawng dum hi chhiatna, thihna entirna atan
kan lo hmang tawh a. Puan dum pawh kan neih bik hi.Thawmhnaw dum hi incheina pangngaiah a lo remchang ve
tho va, neih hrim hrim chu a \ha khawp mai. Nei lo chung
chung erawh chuan inthlahrunna tur a ni lem lo. YMA
flag-a rawng dum hian vanduaina, chhiatna a kwk a,
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
46/128
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
47/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
nulain thingpui an sem a, puan dum bih tur an ti a, \henkhatah
chuan kekawr tlawn dum te an ha a. A eng pawh chu ni se,
a uchuak loh chuan a mawi vek mai.
Inneih nikhua : Mitthi vuina ni lovah chuan kan society-ah inneihna hi puipunna lian tak a ni leh a. Ram dang angin
inneihna hi pawn/hall remchangah te ni lovin, Biak Inah/
Kohhran Hall-ah kan la tih \hin avangin inneih hriatpui turleh a lawmnaa kalte hian kan kalna hmun mila kan inthuam
a pawimawh lehzual. Thawmhnaw mak leh dangdai,
hmeichhe tn chuan taksa lang tam leh chhing lutuk te, zau
lutuk leh langtlang thei thawmhnaw inbel te hi a mawi lo
hma hle a, hmeichhe tan Biak Ina kekawr tlawn hak pawh
hi a nalh chuang lo.
Biak In Thawmhnaw : Thuthlung Hluia kan hmu anginPathian chuan a Biak In hung chhunga lut tur chuan a duhtui
khawp mai. Puithiam inthuamna pawh a man to ber berte a
ph
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
48/128
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
49/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
langsar duh tlat! Fimkhur a \ha.
Tunlaiin a bk takin mipa zingah lukhumpea cap a larchho hle a. Khawlum ni sa hnuaiah phei chuan a tihchiviau. Mahse, inchhungah chuan a mawi tlat lo. Aia upahmaa khum a nalh lo va, puipunna, a bik takin mitthi vuihunserh lai chuan khum loh a mawi. |awng\ai lai phei chuanlak thlak ngei ngei tur a ni. Thlnmual mitthi vuinaah pawh
\awng\ai lai chuan lukhum hi lak thlak a mawi.
Hmeichhe tn chuan bengbeh, \hi, ngmthlawt lo, a incheina avang khan ka ring ngam tlat lo.
Perfume hi mipa leh hmeichhiain kan hman pawlh taviau a, a \ha vek tho ve. Hriat tur erawh chu a chi hranghrang a awm a. Hnawih tirha rim na deuh, a hnua reh lehmai te, rei tak chm bng chi te a awm a. Mipa tan pheichuan rim na deuh inhnawih chu a pa lo riauvin a hriat. Abeh chi hi chu beng ni lo, hmun danga beh hi a mawi lohrim hrim. Hnam dangin an taksa peng hrang hranga anbeh hi a tawkah ngai mai ila a \ha ber. Mit ko, hnar, kamsir,laipwng, etc. a beh hian mawina reng a nei lo.
Tattoo hi \halaite zingah a lar hle a, kan entawn bersapho erawh chuan an uar lo \an a, sipai \an dawn pheichuan an awih miah tawh lo va, a tihreh dan kawng an dapnasa tawh hle. Vun nalh lai leh tisa mar \hat lai chuan a nalh pawh a ni thei, tar hnu, vun a chuar hunah chuan anuihzatthlak duh ngawt ang. Vun chuarah chuan laser hmangpawhin tihreh a har tawh.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
50/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
A t^wp berah chuan kan incheina style chu eng angpawh ni se, kan uluk tur a ni. Rawltharin sam mawm hlapchunga thur lookkan duh a nih chuan uluk taka tuai thurmai tur, z$ng thawh hlim a\anga khawih danglam miah lohhi chu thur rau rauvah a nalh mawh khawp mai. Chutihlaiin uluk taka tih thur luih erawh chu pawm dan a ziaawmdeuh! Sam zai tin rem neuh neuh chunga tih thur phei chutha senna nena ngaihtuah chuan a en nalh chawp ve theih
mai zu nia!
Sapho angin thiltih mil tur thawmhnaw kan lei zo ve lova. Chuvangin, kan lei chhun hi ngaihtuah lawk a \ul hle.Inkhawm nn thawmhnaw zahawm kan mamawh a. Bazarleh khawi ilo hmuna chhuah nan kan mamawh bawk. Achanga hk kawp theih a nih nan a rawng pawh inpersanlutuk lo se; tichuan, sum kansave lehzual thei ang. Nu leh
pate rilru pawh kan tihah np ngeiin a rinawm.
Thawmhnaw inbel rau rauvah chuan chhungkaw sumdinhmunin a tlin tawk kan lei hi fai takin inbel ila, kaninchei sual ngai lovang.
Biak In leh inkhawm pawimawha inchei d^n
tur leh h^k loh tur chi thawmhnaw.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
51/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
10. |HIAN KAWM DAN |HA
Tleirawl nuna thil pawimawh ber pakhat chu \hian a ni
a. Veng tin thler tinah \hian kawm bik kan nei vek a. A
\hente chu veng khat kher lo pawh a ni thei. |hian kawm
hian mihring nun puitlinna a hril hle. |hian kawmte azirin
nihna pawh a keng tel a. Mi \ha vak lo kawm chuan thil \hatih ho a har khawp ang. Chutiang zinga khawsa tam chu mi
pawhin an en dan a dang daih \hin. Hetiang hunah hian
mahni tana \hian \ha tur thlan thiam a pawimawh hle a ni.
Tleirawl chhuah chhoh lai hian chhungte aiin \hiante
kan ngai pawimawh zawk a, kan dah sang zawk bawk a.
|hianzaho zinga an tih ang ti thei lo nih hi thil zahthlak taka nih avangin \hian thlan uluk a ngai hle a. Mizo \halai tam
tak suala tl
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
52/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
\hianzaho zingah pawh ngaihtuahna s>ng mi nih tum hram
a \ha. Thil \ha lo tiho tura rel a niha kan dang zo lo a nih
phei chuan inthiarfihlim ngam tluk a awm lo. A hun laiin
dawihzepnih hlawhna pawh ni sela thil \ha lo lak ata
tlnchhe ngam chu khua reiah an huaisenna a lo lang chhuak
tho tho. Josepha chanchinah a chiang reng mai. Potiphara
nupui thlemna kha a do va, a tlanchhia a, \henkhat tn
chuan a tthlak viau mai thei; mahse, huai taka a tlanchhiatnakhan a twpah ropuina a rawn thlen ta nih kha.
A \ha lam emaw, a chhe lamah emaw pawh \hian zahoah
hian inchei dan duh zawng, music duh zawng, thil tih nuam
tih zawng leh \awngkam hman bikte a awm \hin a. Heng
karah hian inel rukna \hian zingah a awm lo thei lo va. He
inel rukna hi a chhawr \angkai thiam chuan an puitlinpui a,a hmang \angkai thiam lo chuan an tlukchhiatpui bawk.
Inkawmho zingah rau rau pawh mahni chanchin sawi
nuam ti pawla \an loh tur a ni. A ngaithlatu tn a ninawm a,
a rukin min thlim phah \hin.
|hian \ha hi chu an hlu >m >m a, a hlutna tem phak tnchuan \hian \hate hi ngaihthah chi an ni lo. Mizo phei chu
chhiatni \hatniah \hian \ha tel lo chuan kan khawsa thei lo a
nih hi. Khawthlang ram hnam changkang anga kan ngaihte
pawh khuan \hian \ha hlutzia chu scientific takin an lo chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
53/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Natna nei rau rauah pawh Yale Univeristy-in a zir
chiannaah chuan lung \ha lo mi 194 an zir zingah \hian \ha
kawm tur nei chu a nei ve lo aiin a l>t thumin an dam rei
zawk tih an hmu chhuak leh tlat. Hei mai hi a ni lo, kum
2000 khan Sweden rama scientist-te chuan kum thum chhung
an zirnaah \hian \ha, harsatnaa puitu neite chu an dam rei
mai bakah an nun a hlim a, rilru hahna an nei tlem zawk tihan hmu chhuak bawk.
|hian \ha zingah harsatna t^wk an awm chuan chhungte
hrilh ngam loh harsatna lian tak an tawk ru thei a. Zirlaiah
harsatna an t^wk thei a, zakzum f^l deuh pawh an awm thei
a, ruihtheih thil leh taksa t^na \ha lo ti ru zauh leh mipat
hmeichhiat chungchangah te; nuleh pate hrilh ngam si lovin a
rng hun tak hi \hian \ha
lantirna hun chu a ni. Hawisan
mai lova d^wm k^n hun lai tak
an ni a. Hetiang hun harsaa
inpuih hi a chunga tarlan re-search result lo lanna chiah khi
a ni reng a ni. |hiante z^r zovin
mi tam takin an dam rei phah
\hin a ni.
Bible pawhin ritphurh
inchh^wk tawn tura min tih angin\hiante phur inchhawk
zangkhaisak hi kan tih tur reng
a ni a. A nih eng tin nge kan
inchhawk tawn ang?
Galatia 6:1,2
Unaute u, mi, sual
engpawh a t ih lai
phwkin awm sela,
nangni thlarau mite u,Thlmna ka tawk ve
dah ang e, tia invng
\ha chungin chutiang
mi chu thuhnuairawlh
takin tungding leh rawh
u. In ritphurhte chu
inchhwk tawn rawh u,chutichuan Krista dan
thu chu in zawm a ni
ang.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
54/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
I \hianin harsatna lian tak a nei a, eng nge ni ta ang le?
Drugs nge zu? Nge ni mahni inthah lampang? Engtin nge i
tih tak ang? Hetiang hun hi a ni dawn lawm ni \hian \ha nih
tihlanna hun chu? Tleirawl tam tak hian harsatna an neih
hian sawi chhuah an hreh ch^wk a. An sawi dawt si lo va,
ngaih an ti\ha chuang bawk lo a nih chuan a hnuaia warn-
ing sign te hi ngaih pawimawh a \ha khawp mai.
Harsatna lian tham an nei a nih chuan chaw an ei tui lova, an mu \ha lo va, \hin a chhe duh hle bawk. Ruihhlo an tia nih chuan inkiltawihna an nei a, thinrim thut te, \ah chhuahriau chang te an nei bawk. An taksa rih zawng a danglamchak duh viau bawk. An che zia hi a inlet thawk duh viaua, ngawichawi tak hi an \awng duh viau a, \awng duh deuhhi an ngawi hle hle fo bawk.
Mahni inthah duhna rilru pute chuan beiseina an nei lotlangpui a, hma lam chu thim hlein an hre \hin a; tu man anngaihsak lovin an inhria a, chuvangin, anmahni pawh aninngaihsak peih tawh lo. Thurochhiah te an siam a, an thilneihte an sem a, a hun lo anga ngaihah mi an thlah liam a,
\awngka pawhin inthah an duh thu an sawi fo bawk.
Hetiang hi \hiante zingah an awm a nih chuan kanngaihsak twk a ni tih lantir a pawimawh hle a. |anpui kaninhuam tih lantir a pawimawh a, chumi rual chuan kanngaihtuah hle a ni tih hriattir a \ha. Ruihhlo an ti a nihchuan an thil tihin anmahni an intina tih bakah keini pawhkan n^ a ni tih hriattir tel a \ha khawp mai. Hetiang hunahhian an harsatna chu an pha fithla \hak thei a, an thin a rimthei bawk. Dawhthei taka kawm luih hram hram a pawimawhhle. An harsatna chu ngaih pawimawhsaka, aw nem deuhleh zaidawh taka sawipui chi an ni.
Mi mal thiamna leh finnain a tih theih bak pawh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
55/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
\awng\aina chuan thil a tithei tih hre vektu kan ni a. |hiantenharsatna an tawh chuan bang lova kan \awng\aipui chuankhaw >ng hmuh hun an la nei dawn tih rin ngam a \ha.
|anpui vak ngaihna kan hre lo a nih pawhin an harsatna
lama mithiam leh a timi deuh- Pastor, Kohhran Upa, Coun-
sellors, Psychiatrist, Psychologist, etc. te rwn kuala, an
hnena hruai a pawimawh hle bawk.
Harsatna kan \hianten an nei lem lo va, vanneihna an
dawng a nih chuan hlim leh lawm taka lawmpui hi \hian kan
nihna nemnghettu a ni.
|hian \ha chu i famkim lohna hre reng chunga
la ngaina cheutu che hi a ni
-Elbert Hubbard
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
56/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
11. MI INA AWM DAN MAWI
Tun hma pi leh pute a\ang tawh khan \henawmte chu
inlen pawh, chawhmeh insuah ch$ng hnam kan ni a. Tunlaiah
hian kan ch$ng lutuk tawh lo naa inpawh tak tak chhungkua
kan la tam a. |hian inkawmnaah kan la inl>n pawh nasa hle
bawk a. Khawthlang rama kal tawh tam takin an rawn sawihaw \hin chu Sap ramah chuan hna an thawk nasa lutuk a,
inah \hian kawm hman lovin mi ina an len dawn pawhin
phone-in an ina len a rem leh rem loh an inzawt hmasa \hin
an ti a. A tirah chuan a mak duh khawp mai. Mahse, kan
khawtlang nunah pawh hei hi a thleng \an reng tawh a ni.
Chuvangin, mi inah kan leng dawn a nih chuan sawi lawk/
hrilh lawk a pawimawh ta riau a ni. Kal thlawn chuan ahahthlak duh viau bawk si a. Kan inluhchhuah nasat avang
hian mi ina awm dan pawh a wm chin tawk hriat a ngai
khawp mai.
Mi ina kan l>n luhin inl>ng dang an lo neih chuan an
titi kal laklawh pawhchah loh hram a \ha. Kan va luh khn
an sawi lai chu loh theih lohvin an lo chawl ngei ang a,chhunzawmtir a pawimawh hle. Kawngka luh rual ruala titi
nghal bawrh bawrh chu thil mawi lo tak a ni a, inchh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
57/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Mei zu mi tn chuan in neitute rawn hmasa lova mei
\an ngawt hi thil mawi lo tak a ni a. Ashtray hmuh loh phei
chuan zuk loh law law a finthlak zawk.
In neituten hmang tura min ti a nih loh chuan TV
remote control hmeh loh hram a \ha. Side table/centre ta-
ble-a lehkhabu/album, etc. a awma kan en chk a nihpawhin, in neitute remtihna lak hmasak hi a mawi khawp
mai.
Sit t ing room-ah hian
chhung tinin thlalak emaw,
tarmawi chi hrang hrang kan
tar \heuh va. Sawi tur kan vandeuh a nih chuan mit la deuh
leh dangdai deuh emaw,
chhungkaw thlalak zinga hriat
loh an awm chuan zawh
chiana, chanchin han zawh
kual hi a \ha ve khawp mai. A
trtute chuan mi hmuh tura antr chhuah a nih avangin a
chanchin sawi nuam an ti ngei
a, zawh thui deuh pawh a pawi
vak lo vang. Amaherawhchu,
hriatrengna thil eng emaw tar
chu zawh thui loh a finthlak
lawi si ang. An lung tihchhiatthar leh te pawh a awm thei a,
thil dang sawipui a tih chi ber.
Mizo society-ah chuan
Kan khawtlngah
chuan tlangvalin nula kan
rim \hin a. Zanah
tlangvalin nula a r im
chuan an chhungkawchezia en chk a
pawimawh hle bawk.
Chhn
hi a nalh lo.
Tin, nula rimnaa nulabula \hut tum kher hi a
mawi lo va. Duhthusamah
phei chuan \hutna hranah
ngei hian a him ber. Rilru
inpawh takin a inkawm
theih tho. Chhn phei chuanfimkhur a \ul lehzual a,
taksa insktir hian thil \ha
lo a hring nge nge \hin.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
58/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
thingpui leh kuhva hi kan leklam nasa hle a. Kuhva hi mi
ina l>n dawn chuan hum luh a wm ve viau. A fn mai a fuh ber. Zing lamah
chuan chaw ei khamah hnathawka chhuak duh kan tikhawtlai
thei a, zan lamah pawh chaw ei khamah an inkhawm emaw,
committee neia chhuak turte kan dang thei bawk.
Kan ngamtlak zwngte inah pawh ni se \hutthlenga kehlan loh hi bye hearttlat tur.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
59/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
12. EI LEH IN
I Korinth 10:31
Chutichuan, in ei pawhin, in in pawhin,
in tih apiangah pawh,
Pathian ropuina tur hlirin ti rawh u.
India ramah hnam chi hrang hrang kan awm a, ei leh
inah kan tih dan a inang lo nuk hlawm a. Zin veivah kan
uarin hmun danga lehkha zira kan chhuah nasat ve tawh
avangin eng emaw chen chu hriat ve a pawimawh. Duh loh
zawng ei turin kan inbarh lui ang tihte hlauhawm tak a ni.
Hindu-ho hian bawngsa an ei ngai lo va, a phawk deuh,
han eiru mai duh hi an tam lo khawp mai. Muslim-hovinvawksa an ei lo thung a, Sikh-hovin bawngsa an ei lo bawk.
Kel sa, arsa leh sangha hi hnam hrang hrangin kan ei
tl^ngl^wn ber a ni mai wm e.
Khawi hmunah pawh chaw ei dawn ila, mi inah min
s^wm a nih phei chuan kan \hutna tur min kawhhmuh hmachu duh duhnaah \hut chut loh tur a ni.
Eng anga ril\am pawh ni ila aia upaten an ei \an hma
chu b^r hawng hawng loh t
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
60/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
pawhin mi dang an la kham ve lo a nih chuan nghah mai tur
a ni a. Kan ngh^k hman lo a nih chuan, kan thawhsan tur
thu mawi hnai taka sawi a mawi. Mi ina chaw ei phei chuan
kan kham hmasa a nih pawhin a tho hmasa nih hi tih atn a
mawi lo hle.
Phai ramah chuan chaw ei khwmnaah kut sil nan tui
lum leh s>r an rawn chhawp \hin a. Hei hi tam takin anhrethiam \hin lo. In tur emaw te an lo ti \hin a, kut mawm
silfaina tura an tih a ni. Tui lumah kut mawm kan chiah ang
a, chumi hnuah s>r khan a mawm lai kan nwt kual anga
tui luma chiah lehin a fai \ha duh khawp mai. S>r kha ei tur
a ni lo tih hriat a \ha.
Thleng leh chawhmeh pass kual tura ngen chuankhawngaihtakintih leh ka lawm etih \awngkam hman fo
a mawi hle a. A bk takin chaw ei khawm chuan chaw eia
min s^wmtu hnenah lawmthu sawi ngei ngei tur a ni bawk.
Restaurant Restaurant changkngah chuan thil tuiril,soup, etc. chu ding lamah, a sakhal lam chu vei lamah an
chhawp \hin tih hriat hi a \ha ve khawp mai. Ei zawhahnapkin hi hmeh hlawm tawp loh tur! Thlep \ha thanin chaw
eina thleng vei lamah hnutchhiah tur a ni.
Restaurant-a an rawn chhawp nghah chhng awmsa lo inkhualtelem nan hman loh tur, a mawi lo.
Chaw ei dawhknah hian hman loh lam bn nghah a rema; mahse, kiu hi an nghat ngai meuh lo. Mi dang nena chaw ei
laia mobile chhn leh sms thawn hi thil mawi lo tak a ni. Loh
theih loh thil a nih chuan thawh sawn lawk pahin, Khawngaihin
min lo hrethiam lawk mai teh u, tih tal a mawi.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
61/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Mipain hmeichhia a kalpui chuan hmeichhe \hutna a
rem fel phawt ang a, chumi hnuah amah a \hu ve chauh tur
a ni a. Hmeichhia/nulain a duh zawng a sawi ang a, mipain
a order thung ang. Mipain ei man a tum dawn a nih chuan,
hmeichhe tan a man petuin a tlin ang tawk hre ran chunga
order a mawi.
Hmun danga chaw einaah fork hi chhawp a nihin,chawhmeh chan t>t nana hman dwn chuan veilamin vawn
tur a ni a, ei nana hman dawn chuan ding lamin hman tur a
ni. Chemte chhawp tel a nih chuan hman zawh hunah chhngah chauh dah tur.
Napkin an chhawp a nih chuan malpuiah an chhawp
tlangpui a. Ei khamah napkin-in hmui hi a hr
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
62/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Mi inah emaw, restaurant-ah emaw chaw ei dawhkan
kil tawha hahchhiau/khuh a chhuah dawn chuan thawh paha
Min lo hrethiam lawk teh u tih a mawi.
Tin, napkin chhawp sa chu rawmawlah hman loh tur a
ni. Eng eng emaw \ul thila kan tho zawka \hu leh tur kan
nih chuan kan napkin ken kha \hutthlengah hnutchhiah mai
tur a ni a. Dawhkana hnutchhiah chu kan lo hmang tawh anih chuan mi dang tn hmuh a nuam lo thei.
|hian zahova dawhkan kil bial chuan a zavaia ei tur an
rawn lk kim hunah chauh ei \an tur a ni, buffet ang chi-ah
chuan \hutna rem fel chuan a remchang anga ei mai a pawi
lo.
Chawhmeh hi ei laia in-pass kual chuan vei lam a\angin
ding lamah an in-pass kual tlangpui a, plate ruak hi restau-
rant changkangah chuan ding lam a\angin anclear\hin.
Chaw ei nn chuan veikhawr pawh ni sela dinglam hi
hman a ni tlangpui a. Mizo hian thil kan chk vak lo va,
Mizoramah chuan vei lama bar an awm pawhin a mak hranlo va, state danga kal chhuah chuan vei lama chaw br hi
chu thil mak a nih vangin tih \han loh law law a \ha zawk.
Tin, chawhmeh emaw, mi dang nen kan insuah pawlh a
nih chuan kan suahna fian kha h^wp nana la hman miah loh
ni thei sela, kan hman tawh hnu suah leh nana hman chu a
nalh vak lo. Hei erawh chu hnam dang karah a ni tlangpui.Mizo zingah chuan hriselna chungchangah han fimkhur viau
\hin mah ila a harsatna chu tenchhianih hlawhna a ni ve
leh \hin a. A nihna takah chuan natna inkai theih a tam
tawh avangin thil mawi chin chhoh zel hi a \ha, tenchhiat
vanga hrisel taka dam rei chu duhtui loh vanga hrisel lo tak
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
63/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
chunga hun hman ai chuan a \ha zawk fe tih hriat tur.
Ruai \heh nikhuaah leh hmun dangah chawhmeh an chhawp
tam viau a nih pawhin a vaia ei kim vek a \ul kher lo va. Mahni
ei zawh tawk chiah lak a mawi. Ruai \hehnaa chaw bang nawi
tam lutuk \hin hi kan la changkan tawk lohna lai a ni a. Thlenga
suah tawh hi chu ei zawh ngei ngei tur anga ngaih a ni.
Chaw eia min sawmin Mi ina chaw kan ei a, kankham hma a nih chuan min sawmtuten thawhsan tura min
ti a nih chuan thawh erawh chu mawi lohna a awm hran lo,
a hranpaa ngawi renga thawh erawh a mawi lo va, kan
hmanhmawh a nih chuan hawihhawm taka sawi mai tur a
ni. Chaw einaah mipain lukhum an khum ngai lo tih hriat a
pawimawh. A huhova chaw eikhawmnaah chuan upa lehhmeichhiaten an dawh hmasain an \hu hmasa \hin a, chumi
hnuah tlangval, \halaiin an dawhin an \hu ve chauh tur a ni.
Mi ina chaw ei dawn chuan a neituin a ei/bar hma chu
bar khalh loh tur a ni. Aman, Ei mawlh mawlh ru, a ti a
nih loh chuan. Tunlai chuan chawhmeh nawi ei theih loh, a
kwr emaw, a na lai emaw, sa ruh emaw dahna tur extraplate hi an chhawp chwk a, hei hi hman \angkai a \ha.
Hetiang hi an chhawp lo a nih chuan in neitute tih dan en
ranin tih ve mai tur. Dawhkanah an paih a nih chuan tih ve
a rem lohna a awm lo va, an thlengah an khawl khawm a
nih chuan tih ve mai tur. Dawhkana paih dawn chuan tihfaia awl nge awl lo tih chk hmasak a \ha.
Chaw ei lai chuan chawhmeh leh thil dang, dawhkana
chhawp chhuah te chu a tui lo emaw a nih pawhin fiamthua
sawi lan loh a \ha. Ka ng huau chunga chaw \hial leh chaw
\hial chunga \awng hi a mawi lo hle bawk. Thawm ring
deuhva chaw \hial a mawi lo lehzel bawk.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
64/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Chaw ei dawhkan kil tawh hnu chuan \hutthleng \hut
b
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
65/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
13. PUIPUNNAA AWM DAN MAWI
Mizo khawtlng nun hi a inthlak danglam chak hle a.
T
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
66/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
mipui bengchhen ang hian game dangah a rem ve leh chuang
miah lo bawk. Tennis Grand Slam zingah rau rau pawh
Wimbledon-ah phei chuan au pawr fl an awm dk dk
chuan microphone a\angin chiang kk kwkin Chair Um-
pire-inQuiet please!a rawn tih \hin hi.
Hnatlan nikhuaah hian chhuanlam \ha tak kan nei a
nih loh chuan kal tlai a mawi duh lo khawp mai, a b$k takin\halai tn phei chuan. Hnathawk tura kal leh thawk chhuak
rau rauvah pawh upa lam leh khawtlng hruaitute chu rorel
tur an ni zawk a, chuvangin, an thu ngaichang renga thawh
mawp mawp a fuh ber. Mipa tn phei chuan tenchhiat leh
lutuk hi a nalh vak lo; mahse, hriselnain a tawrh dawn ai
chuan fimkhur a \ha. Hmeichhia hi chu hna hautak thawhtir
an ni ngai lo va, thingpui/thei tui sem hi an department lama nih vangin a siamna pan chawt hi bengvar hlawhna a ni.
Inkhawmpui - Mizo Kohhran tam zawk hi inkhawmpuia
rorel chi kan ni a. Kan thiam z^wng leh nuam kan tih zawng
tak a ni a. Kohhran kher lovah pawh khawtlanga tlawmngai
pawl hrang hrang leh service association-te pawhin khawmpui
kan nei nasa hle. Lam hla deuh \hiante han hmuha thingpuihan inho te hi nuam ve tak a ni. Hetiang nikhuaah hian thil
pawimawh tak mai pakhat, ch>t chhiat pumpelh dan \ha chu
lansarh tum loh hi a ni a. Incheina kawngah mi aia uchuak
lova incheia, nuih hunah leh \awng hunah mi dang aia ringa
thawm siam loh hi a finthlak ber a. Puipunnaah reng reng
chuan a nalh ber leh nalh lo ber nih hi a har a, chuvangin,
a zahawm leh a mawi tawk chiah tum mai tur. Chutiangakan inchei a nih chuan mi pawi kan sawi lo ber a, mahni
kan inhrem lo ber bawk.
Hall-ah variety show te kan enin kan buatsaih \hin a.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
67/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
Hetiangah pawh hian a entu nih thiam a pawimawh khawpmai. Drama kan en a nih chuan nuih hun leh thutak lai hunhriatthiam a pawimawh a. A changtute sawi leh chezia ph>nah thil tam tak a inphng miah lova enliam puat chu a ziaktu tan a hrilhhaithlak duh ngawt ang. Alo hmuhnawm vak lo a nih pawhin drama ziah a harzia lehchan a harzia hriatpuina thinlung a\anga en chuan
hmuhnawm lo tak tak hi a vng duh khawp mai. Chutiangbawkin zai pawh hi a ni. An thiam emaw, thiam lo emaw,an zai laia fiamthu titiha pangpar lo p>k leh maksaktaka lo ch>t kual hi a nalhlem lo, mi tn lo chuan.Kan inbawl a ni tih a hriat
vek tho.Sap zai thiam larho khuchu an intchilh laklawhchuan an concert neihnahmun apiangah an inzui z>la, a chngin an thidang hial\hin. Kan ramah chuan a derbaka thidang an awm meuh
lo. Mahni leh mahni kaninbum mai mai a, mi dangkan bum chuang hauh lo ani. Stage-ah emaw, platform-ah emaw programme pawimawh \an a nih tawhchuan \awng tawh lova uluk
taka ngaihthlak hi kan tih tura ni. A ngaihnawm emaw,ngaihnawm lo emaw pawh nise, chumi ngaithla tura awmkan nih miau avanginngaihthlak leh en chu kan tih
Khawhar inah mipa an riak
\hin a. Hei hi t
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
68/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
tur a ni.
Official function- School, College, YMA Hall, Multi-
purpose Hall-ah eng programme pawh hmang ila, a hmunchu inchhung ani tih hriat tur a ni a. Programme azirin miawm dan zir a pawimawh a. Programme azirin kut ben hunhriat a pawimawh hle. Mizote hi kut ben hun wmah midang kan ngaichang mah mah a, kut ben hi thil uiawm lotak, lawmawm bawk si a ni a. Kut benah chauh tal hian mi
dang ngaichang lo ila a \ha wm e.
|hutthleng sei (YMA \hutthleng)-ah kan \hu a, ban alo hun hian \hutthleng kn dun dun hi thil mawi lo tak a nia. A puitlin loh thlk hle. Kal pangngaiin \hutthleng sira kalve mai hi a mawi ber.
Z
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
69/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
tur azirin inpuahchah lawk ngei ngei tur a ni a. A b$k takinzun ram thiar chungchangah inhmakhua a \ha hle. Hetiangnikhuaah hian han tih mai remchan lohna a awm leh zauh\hin a. Mipa tn awlsam viau mah se kopang emaw, electricban emaw han behchhan mai hi thil mawi a ni hran lo.Hmeichhe tn phei chuan a mawi lo tak meuh a ni. Periodlai a nih phei chuan inrinlwk a \ul lehzual. Hmun tamtakah hmeichhe \hu tlang an awm \hin a, anmahni leh a
hmutute tn a zahthlak ve ve a ni.
Kan vk chhuak dawn a nih chuan kawng engkimah
kan chhuah hmain kan inbuatsaih tur a ni.
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
70/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
14. CHHIATNI |HATNIA AWM DAN MAWI
Mizo kan nih chhung chuan chhiatni \hatnia inpuih tln
hi a bo dawn lo va, kan nuna bet tlat a nih vangin awm dan
tur kan chian a pawimawh hle.
Chhiat ni - Chhiatni kan tih hian a bik takin mitthiawm hi a ni tlangpui a, a nih loh chuan in kng, in chim,leimin leh accident te. A tl^ngpui thuin mitthi chu ruang a
awm emaw, hmun danga thawn tur emaw, hmun dang a\anga
lo thleng tur emaw, hmun danga chhungte thi an awm a nih
pawhin mahni veng chhung thil a nih chuan \halaiten
mawhphurhna sang tak kan nei a ni.
Mipa - A rang thei anga bera vanduaina t^wkte in lam pan tur a ni a, a \ul angin \hutthleng leh bungbel put a
ngaih chuan pu khawm tura chet vat a \ha.
Inchhm lo va, \angkaina a awm hek lo. Tin, inchhunga
luh hian zai hunah zai ve mai tur a ni a. Hla hriat loh hi
chhuanlam a tling em em lo va, hla chang sawitu an awm
chwk a, zir a pawimawh. Khawhar hla hi Mizo nihna pakhata ni a, duh leh duh loh lam ni lovin, a \ulna avang zawkin
thiam a ngai a ni.
Veng \henkhatah chuan loh theih loh thil avangin thln
hi hlawhfa ruaiin an lai tawh a. Chutiang venga kan awm a
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
71/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
nih loh chuan mipa tn chuan thln laihnaa kal ngei ngei tur
a ni a. Thln laihnaa kal pawhin a lai zingah \an ngei tur a
ni. Thln laihnaa kal ve si, lai miah lova awm hi thil zahthlak
tak a ni. Nakin lawkah chuan hmunin min daih loh hun a
thleng thuai ang a, hnatlnga thln laih hi a la bo ngeiin a
rinawm tlat. Kan hmuh leh hriat lai ngei hian zirlaibuah
chauh hian thln laih hi a awm thei a. Hun kan neih lai hian
a laihnaah tel ngei ngei a \ha.
Hmeichhia - Mitthi an awm chuan hmeichhe tan tih tura tam em em lo va, chuvang tak chuan \hahnemngaih lehzual
sauh zawk tur. A kht mawi tawka thingpui sem a ngai a,
hmun phiah a lo ngai bawk a. Hetiang hunah hian tleirawl
an pawimawh hle. Mitthi/khawhar ina nula senior-in thingpui
an sem chuan a bul hnai leh veng chhung tleirawl an mualphohle tihna a ni.
Thingpui hi darkar 2/3/4 dan bawr velah te sem a ni
\hin a. Heng hunah tih loh chuan hmeichhia chu mitthi/
khawhar inah chuan inchhungah luh ngei ngei tur a ni.
|hutna chan loh vang te a nih ngawt loh chuan hmeichhe
tan pwna awm hi thil mawi lo tawpkhawk a ni.
A bik takin hmeichhe samseiin thingpui an sem chuan
sam chu \awn khawm a mawi. Thingpuiah an chiah palh
ang em tih rinhlelhawm khawpin an sem a, a tuihnai duh lo
khawp mai. Mitthi lumen zawh zing karah te hian chauh
tawh lampangah tlaivarna hnuhma senghawi leh phiah fai te
a ngai \hin a. Hetiang hunah hian tleirawl fel leh fel lo chua lang duh hle.
Hmeichhe tam takin tlaivar hi complexion ngaihtuah
vangin an duh lo \hin a, a pawi khawp mai. Han chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
72/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
chiah ila, kum khata ni 365-ah hian veng chhungah vawi
eng zat nge tlaivar ngai? Vawi 30 pawh ni se kum khata zan
awm zat a\anga paih chuan pasal hmuh zawh lohna tur
khawpa complexion chhiatna hman a ni lo hrim hrim. Zirlaite
erawh chu exam hun dawn leh zirlaiin a tawrh phah tur
khawpa che tur chuan khawtlangin a phtna tur emaw,
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
73/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
puih theihna tur kawng a awm chuan ngaihven a \ha, a bk
takin mipa tn. Inneih leh lungphun nikhua te hian a
tlangpuiin sawmna/hriattirna siama sem chhuah a ni \hin a.
Hetiangah hian \henawmte \angkai hun lai tak a ni ve.
Veng hrang hrang kalnaah sawmna semsak a lo rem a,
kensak hi chu pek ngei ngei tur a ni. Pek loh an awm hian
inchhuahchhalhna a awm duh \hin khawp mai; tin, thingpui/ruai ilo buatsaihah a kal zat tur chh
8/7/2019 MSSU - Awm Dan Mawi Leh Nun Dan Tha - Malsawmkima
74/128
Awm dan mawi leh Nun dan tha
15. BIAK INA AWM DAN MAWI
I Chronicles 29:1
biak in chu mihring tn a ni lo va,
LALPA Pathian t^n a ni zawk si a...
Bible-a kan hmuh angin Biak In hi Pathian in, a awmna
hmun a ni a. A sat
Recommended